Havacılık Endüstrisi ve Savunma sanayinde Azot Kullanımı

hAVACILIK ENDÜStRİSİ VE SAVUNMA SANAYİNDE AZOt kuLLANıMı

cENGİZ AtEŞ kimya yüksek mühendisi penta Gaz sistemleri

azot gazı inert olması nedeniyle pek çok sektörde olduğu gibi havacılık ve savunma sanayinde üretim aşamalarından kullanım, servis ve operasyon aşamalarına kadar pek çok noktada yaygın olarak kullanılır.

Malzeme bilimindeki gelişmeler havacılık ve savunma sanayisindeki gelişmeler ve yenilikler hız kazandırmıştır. Kompozit malzemelerdeki yenilikler çok daha sert koşullara dayanan gövde kanat gibi parçaların üretime imkan sağlamıştır. Bu tür kritik parçaların üretiminde kullanılan dev endüstriyel otoklavlarda gerek ısıl işlem ve sertleştirme süreçlerinde gerekse otoklav içindeki parçanın basınç altında katmanların lamine edilmesi gibi proseslerde azot gazı tercih edilmektedir. Bu sayede oksijensiz bir ortam sağlanarak ısı etkisi altındaki malzemenin gerekli mekanik özellikler kazanması temin edilmiş, uzun ömürlü hafif ve dayanıklı parçalar üretilmiş olur. Azot atmosferi altında yapılan üretim yüksek sıcaklıklarda dahi yanma veya parlama olasılığını ortadan kaldırır. Çalışan güvenliği açısından basınçlı azot atmosferinde çalışmalar sonrasında proses atığı olan gazın ortamdan uygun bir biçimde uzaklaştırılması gerekmektedir. Aksi halde çalışma ortamında oksijen seviyesinin %18 ve altına düşülmesi durumunda çalışanlarda güçsüzlük, koordinasyon problemi; %15 in altında ise solunum ve nabız artışı; koordinasyon, algılama ve muhakeme bozukluğu gözlenir.

Üretim güvenliği ve ürün performansı açısından son derece önemli olan azot gazı harici kaynaklardan temin edilebileceği gibi yerinde azot üretim sistemi kurularak daha ekonomik ve sürekli gaz tedariki sağlanabilir. Bu sistemler temel olarak kompresör, kurutucu, filtre elemanları, azot jeneratörü, yüksek basınç kompresörü ve gerektiğinde ihtiyaç duyulan basınç ve debilerde kullanılmak azot tüp demetlerinden oluşmaktadır.

Endüstride pek çok alandaki yenilik ve gelişmelere paralel olarak azot jeneratörü üretiminde de yüksek kaliteli ürünleri yerli üreticilerden temin etmek mümkündür. Yağdan nemden arındırılmış yüksek saflıkta azot üreten jeneratörler sayesinde tedarikte dolayısıyla üretimde kesintiye mahal vermeden üretim sağlanır.

Büyük yapısal kompozit parçaların üretimine ilave olarak hava araçlarında kullanılan pek çok sızdırmazlık elemanın üretiminde de oksijenin aksine parça içine sızmadığı için azot gazı tercih edilmektedir.

Azot gazı havacılık va savunma sanayisinde üretim alanlarının dışında güvenlik ve operasyonel amaçlarla da kullanılmaktadır. Havacılık endüstrisindeki en önemli risklerden biri jet yakıtının tutuşmasıdır. Bu maksatla tankerlerde veya stok tanklarında yakıt buharının oksijenle temasının kesilmesi için azot gazı ile yastıklama yapılmaktadır. Böylece yakıtın üstünde inert bir atmosfer oluşturulup tutuşma riski ortadan kaldırılır.

İniş takımlarındaki darbe emici sistemde yağ mekanik elemanlar ve gaz kullanılır. İniş sırasında oluşan yüksek basınç oksijen varlığı durumunda yağın parlamasına neden olur; bunu önlemek için yine azot gazı kullanılır.

Yanı sıra azot gazı performans ve güvenlik nedenleriyle uçak lastiklerinin şişirilmesinde ve acil durum yastıklarının açılmasında kullanılmaktadır.