MISE MAR FHOGHLAIMEOIR 4 Teacher's Guide

TREOIRLEABHAR & ACMHAINNÍ DO MHÚINTEOIRÍ

4

MISE M

OIR ME AI

FHOGHL ARLEARNER ID Y M

My Identity MiseLearner Mar Fhoghlaimeoir le Nic Pheaircín bySuzanne Dr. Suzanne Parkinson Teaher Guide MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 1

13/09/2019 12:47

MIS E

IR EO IM

FHOGHL A AR M

My in g L ear n Wa y s

Suzanne Nic Pheaircín © 2017 Aistritheoir: Máire Mhic Giolla Rua Léaráidí agus Dearadh Grafach le Sharon Le Gear © 2017 Gach ceart ar cosaint. Ní ceadmhach aon chuid den fhoilseachán seo a atáirgeadh, a stóráil i gcóras aisghabhála ná a tharchur ar aon mhodh nó slí, bíodh sin leictreonach, meicniúil, bunaithe ar fhótachóipeáil, ar thaifeadadh nó eile gan cead a fháil roimh ré ón bhfoilsitheoir nó ceadúnas a cheadaíonn cóipeáil shrianta in Éirinn arna eisiúint ag Gníomhaireacht um Cheadúnú Cóipchirt na hÉireann, 63 Sráid Phádraig, Dún Laoghaire, Baile Átha Cliath.

ISBN No. 978-1-84536-882-1 An Chéad Chló 2020 An Comhlacht Oideachais Bóthar Bhaile an Aird Baile Bhailcín Baile Átha Cliath 12 www.edco.ie Ball den Smurfit Kappa cpt

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 2

16/09/2019 13:03

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Clár na nÁbhar 5 5 7

CUID 1: RÉAMHRÁ Cad is Féiniúlacht Foghlaimeora ann?

Cén fáth go bhfuil sé tábhachtach? Ábharthacht do Mhúinteoirí

8 8 9

CUID 2: SPREAGADH Réasúnaíocht don tSraith Dearadh agus Ceardaíocht Lógó MMF

10 11 11

CUID 3: MÍR 1: BUNCHREATAÍ TEOIRICIÚLA Síceolaíocht na dTógán Pearsanta Próifíliú Láidreachtaí Úinéireacht & Freagracht an Fhoghlaimeora

13 14 15

MÍR 2: BUNCHREATAÍ TEOIRICIÚLA & MODHEOLAÍOCHTAÍ Éifeachtúlacht an Fhoghlaimeora Deiseanna Freagartha Piarmheasúnú & Féinmheasúnú

16 16

CUID 4: CUR I BHFEIDHM & COMHTHÁTHÚ Cá gcuirtear Mise Mar Fhoghlaimeoir i bhfeidhm?

Comhtháthú leis an gCuraclam

17

CUID 5: COMHPHÁIRTÍOCHT LE TUISMITHEOIRÍ

19

CUID 6: PLEAN GNÍMH AN MHÚINTEORA

91

CUID 7: CONCLÚID

92

CUID 8: AGUISÍNÍ

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 3

3

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Conas an Treoirleabhar seo a úsáid Is do mhúinteoirí rang a ceathair an treoirleabhar seo. Mínítear an réasunaíocht agus an bunchreat don tsraith MMF. Ba choir breathnú ar an Treoirleabhar mar chúnamh agus mar chuid den oiliúint ar fad atá le fáil ar líne, oiliúint a mholtar duit a dhéanamh ar: www.misemarfhoghlaimeoir.com

Tá ocht bpríomhchuid ann: CUID 1: RÉAMHRÁ Tugtar léargas ar ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’, ar a thábhacht agus ar a ábharthacht CUID 2: SPREAGADH Mínítear an réasúnaíocht don tsraith MMF, dá lógó agus dá léaráidí téamacha CUID 3: BUNÚIS THEOIRICIÚLA Cuirtear na bunúis theoiricúla don tsraith i láthair CUID 4: CUR I BHFEIDHM & COMHTHÁTHÚ Mínítear conas an tsraith a chomhtháthú agus cá gcuirtear i bhfeidhm í CUID 5: CHOMHPHÁIRTÍOCHT LE TUISMITHEOIRÍ Moltar straitéisí chun fáilte a chur roimh chomhpháirtíocht le tuismitheoirí CUID 6: PLEAN GNÍMH AN MHÚINTEORA Treoir mhionsonraithe maidir le caibidil agus leathanaigh CUID 7: FOCAL SCOIR Cuirtear clabhbsúr le gach rud sa chuid dheireanach CUID 8: AGUISÍNÍ

4

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 4

Treoirleabhar an Mhúinteora

08/05/2019 09:31

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 1 RÉAMHRÁ

CAD IS FÉINIÚLACHT FOGHLAIMEORA ANN? Is é atá i gceist le Féiniúlacht Fhoghlaimeora ná an próiseas atá i gceist chun a bheith ag dul i dtreo na foghlama agus ar a bheith mar fhoghlaimeoir.

Is ‘déantán coincheapúil’ é a chumasaíonn machnamh ar an bpróiseas mothúchánach agus cognaíoch den eispéireas ar bheith ag dul i dtreo na foghlama agus ar bheith mar fhoghlaimeoir. Go bunúsach, is é atá i gceist ná daltaí a chumasú chun léirmheas a dhéanamh orthu féin mar fhoghlaimeoirí agus chun forbairt a dhéanamh ar a dtuiscint maidir leis an tslí ina bhfuil idirnasc idir a ngníomhartha, a mothúcháin, a smaointe agus a n-aidhmeanna fúthu féin agus iad i bun foghlama.

CÉN TÁBHACHT A BHAINEANN LEIS SEO? Is é atá i gceist le Féiniúlacht Fhoghlaimeora daltaí a chothú le bheith ina fhoghlaimeoirí ar feadh an tsaoil. Tá Féiniúlacht an Fhoghlaimeora i gcroílár na múinteoireachta agus na foghlama. Tá sé fite fuaite i bpolasaithe na scoile uile, i bhféinmheasúnú scoile, in éiteas scoile, i bhfolláine na ndaltaí, i gcleachtais mheasúnaithe agus i gcleachtas an tseomra ranga. Glactar le Féiniúlacht an Fhoghlaimeora mar an ‘uirlis’ ríthábhachtach oideachasúil don todhchaí.

Beidh an cumas chun tuiscintí nua a fhorbairt i ré theicneolaíochta atá ag fás go tapa ag brath ar na tuiscintí a bhí, atá agus a bheidh curtha i dtoll a chéile ag an duine féin mar gheall air/uirthi féin mar fhoghlaimeoir. Tá Féiniúlacht an Fhoghlaimeora ag teacht chun cinn mar an fhéiniúlacht bhunúsach i gcomhthéacs oideachasúil agus tá a choincheapadh suite i gcroílár taighde oideachasúil, polasaí agus cleachtas an tseomra ranga.

SPLÉACHADH AR AN TSRAITH MISE MAR FHOGHLAIMEOIR Is acmhainn nua uathúil an tSraith ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ atá deartha d’fhoghlaimeoirí ó ranganna réamhscoile go rang a sé chun féiniúlacht an fhoghlaimeora a chothú. Cuireann an tsraith seo creat soiléir, forbarthach céimneach ar fáil chun féiniúlacht an fhoghlaimeoa chothú. Tacaíonn an tsraith le páistí ar a dturas i dtreo na foghlama....a ndearcthaí fúthu féin mar fhoghlaimeoirí agus a ndearcthaí saoil, a n-eispéiris den scoil agus den bpróiseas oideachasúil a chur in iúl.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 5

5

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Laistigh de chreat Shíceolaíocht na dTógán Pearsanta agus de Dhearcadh Láidreachtaí, rianaíonn ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ guth an pháiste agus é ar a aistear léinn i dtreo na foghlama. Díríonn an tsraith ar ‘conas’ a fhoghlaimítear.

Spreagtar foghlaimeoirí chun machnamh a dhéanamh ar mheonta foghlama atá bainteach le foghlaim éifeachteach agus ar conas iad a fhorbairt. Dírítear ar Aire, ar Chuimhne, ar Eagrú, ar Mheiteachognaíocht, ar Mheonta Aigne agus ar Iompar Foghlama ó rang a trí go rang a sé. Úsáidtear téamaí ón gclár Aistear sna luathbhlianta.

Tá an foilseachán uathúil seo tráthúil sa mhéid is go dtacaíonn sé le doiciméid pholasaí reatha. ‘Tacaíonn ‘Mise mar Fhoghlaimeoir’ le 30 Ráiteas de Chleachtas Ardéifeachtach ón gcreat nua maidir le féinmheasúnú scoile (Ag Breathnú ar an Scoil Againne 2016). Leagann sé an bhunchloch le haghaidh Comhad Tacaíochta Foghlama ag cur pictiúr iomlánaíoch agus cothrom den fhoghlaimeoir ar fáil, pictiúr atá bunaithe ar dhearcadh agus ar ghuth an fhoghlaimeora. Tacaíonn an tsraith le cleachtas múinteoirí agus iad i mbun modheolaíochtaí measúnaithe mhúnlaithigh, trí Deiseanna Freagartha, Cártaí Cúnaimh agus Ciúbanna, Cártaí Machnaimh, Rúibricí, Sceidil Fhéinmheasúnaithe agus Phiarmheasúnaithe a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí. Sa tsraith seo cothaítear:

• Guth an Fhoghlaimeora • Úinéireacht agus Freagracht an Fhoghlaimeora • Éifeachtúlacht an Fhoghlaimeora • Meon an Fhoghlaimeora • Uirlisí le haghaidh Foghlama

6

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 6

• Comhpháirtíocht le Tuismitheoirí • Féinmheastóireacht Scoile • Measúnú Foirmitheach • Taisce Eispéireas an Fhoghlaimeora le himeacht ama

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

‘MISE MAR FHOGHLAIMEOIR’ – ÁBHARTACHT DO MHÚINTEOIRÍ: ☑ Cuirtear creat soiléir forbarthach céimneach ar fáil chun guth an fhoghlaimeora a rianú i rith na scoilbhlianta. ☑ Cuirtear folláine an fhoglaimeora, guth an fhoghlaimeora, freagracht an fhoghlaimeora agus éifeachtúlacht an fhoghlaimeora chun cinn. ☑ Déantar an Cárta Tuairisce a chothromú mar cuirtear tuiscint an fhoghlaimeora air/uirthi féin san áireamh. ☑ Daingnítear Comhaid Thacaíochta Foghlaimeora trí phictiúr iomlánaíoch den fhoghlaimeoir a chur ar fáil. ☑ Tacaítear le 30 Ráiteas de ‘Cleachtas Ardéifeachtach’ ón gcreat nua maidir le féinmheasúnú scoile – 'Ag Breathnú ar an Scoil Againne 2016'. ☑ Tacaítear le cleachtais na múinteoirí agus iad ag glacadh le measúnú múnlaitheach. ☑ Cuirtear taifead cruinn de dhearcthaí na bhfoghlaimeoirí fúthu féin ar fáil do mhúinteoirí. ☑ Tugtar deis do mhúinteoirí sonraí faoin bhfoghlaimeoir a bhailiú le chéile ó réimse leathan foinsí. ☑ Fáiltítear roimh pháirtnéireacht na dtuismitheoirí tacú lena bpáistí maidir le ‘conas foghlaim’ agus iad a threorú mar fhoghlaimeoirí. ☑ Tugtar léargas riachtanach do mhúinteoirí ionaid, do pharaphroifisiúnaigh agus do dhaoine eile ag pointí idirthréimhseacha iomchuí. ☑ Cothaítear foghlaim ar feadh an tsaoil agus dea-nósanna intinne.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 7

7

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 2

SPREAGADH

Tar éis blianta fada a chaitheamh ag feidhmiú i róil éagsúla, ina measc múinteoir ranga, múinteoir tacaíochta foghlama i bpost roinnte, síceolaí oideachais agus oideoir múinteoirí, b’í an cheist ba choitianta a chuirtí orm thar na blianta ná conas cabhrú le foghlaimeoirí. Is foilseachán uathúil nua é ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ atá ceaptha i gcomhpháirtíocht le múinteoirí agus tuismitheoirí chun cabhrú le páistí cabhrú leo féin agus iad ag dul i dtreo na foghlama.

Ceapadh an tsraith d’aon ghnó, chomh maith, chun guth an fhoghlaimeora agus é ag dul i dtreo na foghlama agus ag iarraidh a bheith mar fhoghlaimeoir i rith na scoilbhlianta a rianú. Go minic, i gcomhthéacs cinnteoireachta, ní chloistear guth an fhoghlaimeora agus déantar neamhshuim den tuiscint atá againn ar an bpróiseas foghlama thar tréimhse ama. Aidhm speisialta na sraithe is ea croinic nó taisclann den taithí scoile ón réamhscoil i leith, ó thaobh dhearcadh an fhoghlaimeora de, a chruthú agus a choimeád.

Tá sé i gceist, leis, go mbeadh cothromaíocht agus ailíniú ann maidir le ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ – cothromaíocht idir ‘sonraí crua’ móide ‘curaclam gan solúbthacht’ agus feasacht ar ‘cé hé’ móide ‘conas’ na foghlama agus lárnacht an fhoghlaimeora a léiriú trí hailíniú maidir le cleachtas seomra ranga. Le blianta fada anuas, dhírigh oideoirí agus lucht déanta polasaithe ar theagasc éifeachtach na múinteoirí. Tá an tsraith seo deartha go sonrach chun feasacht a chruthú faoin mbealach ina bhfoghlaimíonn páistí, chun cabhrú leo a láidreachtaí foghlama féin a aithint agus chun meon foghlama a fhorbairt.

DEARADH & CEARDAÍOCHT Bhí dearadh agus leagan amach slachtmhar na Sraithe Mise Mar Fhoghlaimeoir fíorthábhachtach domsa. Rinne mé mo dhícheall leabhair nach mbeadh cosúil le leabhar ar bith eile sa mhála scoile a dhearadh. Bhí sé tábhachtach dom, agus mé ag díriú ar mhodhanna measúnaithe neamhiata, go mbeadh áit lárnach ag páistí, ag a gcuid samhlaíochta agus ag a ndearcadh ar an saol sa tsraith. Táim faoi chomaoin ag Sharon Le Gear, Niamh Fitzsimons agus Sarah Treanor, Maisitheoirí & Dearthóirí, a bhí i gcónaí toilteanach éisteacht liom agus mé ag iarraidh caoirigh a chur bun os cionn, ballaí graifítí a thógáil agus línte cuartha gan stad a tharraingt!

8

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 8

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Tá léaráidí de frámaí dreapadóireachta mar léaráid lárnach i MMF4.

Seasann said d’iarrachtaí an fhoglaimeora agus é ar a aistear tríd an bpróiseas foghlama chun a bheith ina fhoghlaimeoir.

Is pribhléid ollmhór dom a bheith mar údar ar acmhainn atá chomh dearfach sin le haghaidh foghlaimeoirí. Tugann sí deis do na páirtithe leasmhara uile tuiscint a fháil ar dhearcadh saoil an fhoghlaimeora agus tacú leo chun a bheith ina bhfoghlaimeoirí ar feadh an tsaoil.

FHOGHL R A

OIR ME AI

MISE M

LÓGÓ MMF

Dearadh mo lógó MMF mar shuaitheantas a sheasann d’Aitheantas Pearsanta an Fhoghlaimeora. Feictear na trí éan i modhanna eitilte éagsúla, fealsúnacht na sraithe á léiriú acu leis an teachtaireacht seo a leanas le haghaidh na bhfoghlaimeoirí go léir:

An bhfeiceann tú na héin?’

Uaireanta, bíonn an t-éan idir dhá chomhairle agus bíonn cabhair uaidh chun bogadh ar aghaidh.

Uaireanta, bíonn brú beag ag teastáil ón éan chun tosú ag eitilt.

Uaireanta eile, bíonn an t-éan ag eitilt leis suas go hard sa spéir.

Is foghlaimeoirí iad na héin seo, díreach cosúil leatsa!

Rianaíonn an leabhar seo, 'Mise Mar Fhoghlaimeoir', an tslí ina bhforbraíonn tú mar fhoghlaimeoir agus an tslí ina mothaíonn tú faoin bhfoghlaim.

Bain taitneamh as gach uile leathanach agus tú ag teacht ar an eolas faoin tslí is fearr ina bhfoghlaimíonn tú!

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 9

9

09/05/2019 09:51

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 3

BUNÚIS THEOIRICIÚLA

MÍR 1 Mise Mé Féin!

Mo Láidreachtaí Fáilte chuig an Domhan ina Mairim!

Eolas faoin scoil Tá gníomhaíochtaí faoi threoir agus gníomhaíochtaí neamhiata i Rannóg 1, Mise Mar Fhoghlaimeoir 4, agus tugann siad cuireadh d’fhoghlaimeoirí feasacht a chothú ar a láidreachtaí, ar a ábhair spéise, ar na rudaí a thaitníonn nó nach dtaitníonn leo, ar a nguíonna agus a n-aislingí. Tugann ‘Mise Mé Féin!’, ‘Mo Láidreachtaí’ & ‘Fáilte chuig An Domhan ina Mairim!’ cuireadh d’fhoghlaimeoirí a ndearcadh ar an saol a roinnt le daoine eile. Tá na gníomhaíochtaí ceaptha chun léargas a thabhairt ar shaol inmheánach an dalta, tuiscint a thabhairt ar a láidreachtaí agus ar a fhéiniúlacht éiritheach mar Fhoghlaimeoir. Spreagann bileoga gníomhaíochta treocha na daltaí chun machnamh a dhéanamh ar an domhan mórthimpeall orthu, conas mar is maith leo foghlaim, a ndearcadh orthu féin mar fhoghlaimeoirí agus a ndearcadh ar an scoil.

BUNCHREAT TEOIRICIÚIL Tá Siceolaíocht na dTógán Pearsanta, Próifíliú Láidreachtaí, Úinéireacht an Fhoghlaimeora mar bhunchloch den dearadh atá ar Chuid 1, MMF4.

SÍCEOLAÍOCHT NA DTÓGÁN PEARSANTA B’é George Kelly (1955) a chéadmhol Síceolaíocht na dTógán Pearsanta. Bhí sé den tuairim gur eolaí gach duine againn agus go bhfuil sé ar ár gcumas ionadaíocht a dhéanamh ar ár dtimpeallacht seachas díreach freagairt di.

Samhlaíodh do Kelly go bhfuil an duine gníomhach i gcosán a s(h)aoil féin agus gur féidir tuiscintí reatha an duine ar an saol a athbhreithniú agus a athchur.

Tá a theoiric an-úsáideach dóibhsean gur mian leo tuiscint a bheith acu ar smaointeoireacht mhúinteora agus fhoghlaimeora ón taobh istigh, ó ‘the world of the lived experience from the point of view of those who live it’ (Scwandf, 1994). Spreagann a chur chuige an turgnamhaí chun a fháil amach cad air atá an duine eile ag smaoineamh seachas go mbeadh an duine eile ag smaoineamh ar

10

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 10

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

cad air atá an turgnamhaí ag smaoineamh. Tá na teicnící a úsáidtear neamhiata agus tá baint acu le cur chuige tógachais agus idirmhínithe. Úsáideann an tsraith MMF dréimiriú, scálú agus réimse leideanna neamhiata chun dearcadh an pháiste ar an saol a lorg. Is creat luachmhar é a chabhraíonn linn tuiscint a fháil ar an mbealach ina fheiceann páistí iad féin agus a ról sa saol seo.

PRÓIFÍLIÚ LÁIDREACHTAÍ Tá próifíliú láidreachtaí bunaithe ar an tuairim go bhfuil láidreachtaí ag gach dalta agus an poitéinseal ag cách na láidreachtaí sin a úsáid chun aidhmeanna pearsanta a bhaint amach. Tá sé inmholta sa tsíceolaíocht dhearfach athrú ón ndearcadh atá ann feabhas a chur ar na rudaí is measa sa saol chuig a bheith ag tógáil ar na luachanna is fearr (Seligman, 2002). Le deich mbliana anuas, tá breis aitheantais á thabhairt don luach a bhaineann le creat peirspictíochta láidreachtaí chun tuiscint a fháil ar fhoghlaimeoirí, ag cur breis béime ar láidreachtaí agus ar chumais. Tá peirspictíocht láidreachtaí lárnach i ngníomhaíochtaí na ndaltaí agus iad ag bogadh ar aghaidh tríd an bpróiseas múnlaitheach i bhforbairt a gcuid aitheantais mar fhoghlaimeoirí. Agus béim á chur ar láidreachtaí, aithníonn daltaí na cumais gur féidir leo a bhaint amach seachas a bheith ag cur béime ar láidreachtaí atá nó nach bhfuil acu.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 11

11

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 3

BUNÚIS THEOIRICIÚLA

MÍR 2 Mo Shlite Foghlama Deiseanna Freagartha Leideanna Cúnta Cártaí Machnaimh Seicliostaí Piarmheasúnaithe I Roinn 2, díríonn ‘Mo Shlite Foghlama’ ar mheonta foghlaimeora agus ar an gcur chuige tábhachtach foghlama atá bainteach le nósanna foghlama éifeachtacha. Moltar don dalta na meonta seo a aithint mar iompraíocht agus mar fhreagairtí seasta agus mealltar iad chun féinmhachnamh a dhéanamh agus chun úinéireacht a ghlacadh ar straitéisí chun feabhas a chur ar a gcuid éifeachtúlachta san fhoghlaim. Cuirtear na meonta foghlama seo a leanas i láthair ag leibhéal ginearálta i mo MMF: Aire, Cuimhne, Iompar Foghlama, Meiteachognaíocht agus Eagrú. Déantar Iompar Aire agus Foghlama a chíoradh go mion i mo MMF 4, fiosraítear Cuimhne agus Meonta Aigne go mion i mo MMF 5 agus fiosraítear Meiteachognaíocht agus Eagrú i mo MMF 6 chun páistí a ullmhú don mheánscoil.

Cuirtear smaointe ar fáil do mhúinteoirí i Roinn 2 de mo MMF4 faoi na slite inar féidir leo úsáid ‘Deiseanna Freagartha’ a mhéadú go laethúil sa seomra ranga.

BUNCHREATA TEOIRICIÚLA & MODHEOLAÍOCHTA Tá Freagracht an Fhoghlaimeora, Éifeachtúlacht an Fhoghlaimeora agus Meonta an Fhoghlaimeora mar bhunchloch den dearadh atá ar Chuid 2. ÚINÉIREACHT AGUS FREAGRACHT AN FHOGHLAIMEORA Tarlaíonn foghlaim nuair a bhíonn smacht ag an bhfoghlaimeoir ar an bpróiseas foghlama. Méadaítear éifeachtúlacht san fhoghlaim nuair a theastaíonn ó fhoghlaimeoirí a bheith ag foghlaim, nuair a dhéanann siad machnamh, nuair a chuireann siad an bhrí ar fáil agus nuair a úsáideann siad an fhoghlaim ar mhaithe leo féin (Farrington et al. 2012). Deirtear go mbíonn tionchar ag an bhfreagracht a ghlacann an foghlaimeoir air féin dá chuid foghlama ar a fhéiniúlacht mar

12

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 12

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

fhoghlaimeoir neamhspleách ar feadh an tsaoil [fadsaolach] (Kolb & Kolb, 2012).

Cothaíonn an tSraith ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ úinéireacht, éifeachtúlacht agus freagracht trí féinmhachnamh agus féinmheasúnú a mholadh agus trí mhacnamh a dhéanamh ar straitéisí chun an fhoghlaim a fheabhsú. Déantar an fhoghlaim a fheabhsú trí thionchar straitéisí roghnaithe ar éifeacht na foghlama a mheas. ÉIFEACHTÚLACHT AN FHOGHLAIMEORA Glactar leis gurb é atá i gceist le héifeachtúlacht fhoghlaimeora ná an chreidiúint atá againn inár gcumais chun sprioc nó toradh a bhaint amach. Tá daltaí a bhfuil creidiúint láidir acu ina gcumais féin níos fearr chun iad féin a spreagadh agus tá seans níos fearr ann go dtógfaidh siad dúshláin maidir le tascanna deacra orthu féin. Déantar iarracht shonrach sa tsraith MMF éifeachtúlacht fhoghlama a chothú trí dhaltaí a chumasú chun foghlaim conas foghlaim trí mheonta foghlama agus meonta aigne a fhorbairt agus trí éisteacht lena nguthanna, lena dtuairimí agus lena bpeirspictíochtaí.

MEONTA AN FHOGHLAIMEORA Tá comhdhearcadh ag teacht chun cinn a thugann le fios gurb í an mhórsprioc oideachais don 21ú haois ná ‘foghlaim conas foghlaim’. Bhí Trough (2012) den tuairim nach múintear na scileanna tábhachtacha seo a leanas sna scoileanna: dianseasmhacht, féinsmacht, fiosracht, misneach agus féinmhuinín. Tugann Ritchart (2012) dúshlán dúinn dearcadh difriúil a bheith againn faoin oideachas:

‘Dá mbeadh níos lú béime ar scileanna agus ar eolas a shealbhú agus níos mó béime ar shealbhú nósanna a úsáidfidh daltaí don fhoghlaim ar feadh an tsaoil? Dá mbeadh níos lú béime ar an scrúdú ag deireadh na bliana agus níos mó béime ar an saghas duine a chruthaítear sa chóras oideachais? Dá bhfeicfimis clisteacht mar sprioc gur féidir le daltaí a bhaint amach seachas mar rud atá nó nach bhfuil acu? (lch xxii)

Tá roinn sa tsraith ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ bunaithe ar ‘Mo Shlite Foghlama’.

Dírítear ar mheon agus ar fhorbairt aigne an fhoghlaimeora sa rannóg seo.

Léirítear tuiscint sa rannóg seo go bhfuil claonadh i dtreo patrún áirithe d’iompar éirime agus go sealbhaítear meonta. Is í an aidhm atá ag an rannóg seo ná tuiscint agus feasacht fhoghlama a fhorbairt faoin mbrí atá le meon foghlama.

Aidhm eile atá leis ná forbairt a dhéanamh ar na cumais, na huirlisí agus na teaicticí is gá chun an meon sin a úsáid go héifeachtach.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 13

13

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

DEISEANNA FREAGARTHA (DF) D‘fhéadfaí a rá gurb é an míniú atá le Deiseanna Freagartha (DF), nó le Straitéisí Gníomhacha Freagartha Daltaí (SGFML) mar a thugtar orthu chomh maith, ná gníomhú múinteora a mheallann nó a lorgaíonn freagra ó dhalta (Simonsen, Myers & DeLuca, 2010). Tugann DF cuireadh d’fhoghlaimeoirí freagra gníomhach a thabhairt ar leideanna an mhúinteora. Tacaíonn DF le foghlaim an dalta agus le foghlaim, le rannpháirtíocht agus le measúnú an dalta, chomh maith. Tacaíonn DF go héifeachtach le measúnú indibhidiúil an dalta i suíomh an tseomra ranga.

Chomh maith leis sin, faigheann an múinteoir aiseolas leanúnach ar éifeachtúlacht na múinteoireachta ó fhreagraí na ndaltaí.

Tá straitéisí DF ann agus tá gach seans ann go mbíonn tú ag baint úsáide as roinnt mhaith díobh i do chuid múinteoireachta, e.g. freagairt chórúil; cláir fhreagartha; comharthaíocht chlicirí agus gníomhaíochtaí gluaiseachta ar nós ordóga suas – ordóga síos, srl. Tá greamáin DF deartha go speisialta, i mo MMF4, chun go n-úsáidfí breis DF’nna sa seomra ranga. Tugann taighde le tuiscint nár cheart go mbeadh an múinteoir ag caint ar feadh níos mó ná 40-50% den am teagaisc agus le húsáid DF tagann feabhas ar iompar oibre an dalta, rannpháirtíocht an dalta agus féinrialúchán foghlama. Tá sé tugtha faoi deara, leis, go raibh cur i bhfeidhm dearfach straitéisí DF i gceist maidir le hoideachas príomhshrutha agus oideachas speisialta.

Níl na tuairimí DF i mo MMF4 uileghabhálach ná eisiach. Tá sé i gceist go mbeidh ar chumas múinteoirí, de réir mar a thagann méadú ar a gcuid scileanna agus inniúlachta in úsáid DF’nna, Greamáin DF, Cártaí Machnaimh DF, Seicliostaí DF, srl, dá gcuid féin a chruthú, a leathnú agus a chóiriú. Uirlis luachmhar chun tacú le forbairt ‘Féiniúlacht Fhoghlama’ na ndaltaí is ea na tuairimí DF i Cuid 2 de mo MMF4.

Dearadh ár ngreamáin DF chun gur féidir iad a úsáid ag tús, i lár agus ag deireadh an cheachta. Roimh thús an cheachta, éadfar greamáin DF Thús na Foghlama a úsáid chun réamheolas na bpáistí ar an ábhar a mheas. I lár an cheachta, féadfar greamáin DF Stop agus Déan Machnamh a úsáid chun leibhéal tuisceana na ndaltaí a mheas, rud a thugann aiseolas measúnaitheach don mhúinteoir. Ag deireadh an cheachta, féadfar greamáin, DF Déanaimis Athbhreithniú a úsáid chun foghlaim na ndaltaí, smaointe na ndaltaí faoin bhfoghlaim agus sealbhú na ndaltaí ar choincheapanna a mheas.

Cuireann Cártaí Cúnaimh DF straitéis ar fáil do na daltaí chun tacaíocht, cabhair agus treoir a lorg ina gcuid foghlama go léir, rud a chuireann leis an nasc aiseolais ó dhalta go múinteoir. Cuireann na Cartaí Machnaimh na daltaí ag smaoineamh ar a stíl fhoghlama phearsanta féin. Tá seicliostaí le haghaidh piarmheasunaithe agus measunaithe féin i réimse leathan de chomhthéacs curaclaim san áireamh. Tá Gníomhchártaí ar féidir a úsáid le piaraí agus teicnící scála san áireamh freisin.

14

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 14

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

In atmaisféar ina bhfuil polasaí náisiúnta agus idirnáisiúnta maidir le breis plé faoi rannpháirtíocht na ndaltaí, faoi mheasúnú múnlaitheach, faoi fholláine na ndaltaí, faoi mheastóireacht ar an scoil uile, cuireann Deiseanna Freagartha (DF) le páirtíocht, le gnóthachtáil agus le torthaí foghlamtha na ndaltaí. Tá tuairimí maidir le Deiseanna Freagartha i gCuid a 2 agus cuirtear réimse uirlisí inbhraite ar fáil do mhúinteoirí chun tacú le forbairt ‘Féiniúlacht Fhoghlama’ i ngach dalta.

PIARMHEASÚNÚ Tá roinnt mhaith fianaise ann a deir go bhfoghlaimíonn foghlaimeoirí go héifeachtúil ón aiseolas a thugann siad dá chéile agus a fhaigheann siad óna chéile (Falchikov, 2012). Éilíonn piarmheasúnú ar fhoghlaimeoirí: freagracht a ghlacadh orthu féin agus a bheith freagrach as a bhfoghlaim féin; foghlaim a spreagadh trí phlé agus trí scileanna comhoibrithe a fhorbairt. Cuireann piarmheasúnú le spreagadh agus le spéis an fhoghlaimeora agus spreagann sé meiteachognaíocht. Tá go leor bileoga oibre, bunaithe ar phiarmheasúnú sa chomhthéasc foghlama, ar fáil i mo MMF4.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 15

15

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 4

CUR I BHFEIDHM & COMHTHÁTHÚ

CÁ GCUIRTEAR MISE MAR FHOGHLAIMEOIR I BHFEIDHM? Is í an réasúnaíocht atá taobh thiar d’fhorbairt na sraithe ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ ná tacaíocht a thabhairt do pháistí agus iad ag iarraidh a bheith mar fhoghlaimeoirí agus a dtuairimí fúthu féin mar fhoghlaimeoirí, faoina ndearcadh saoil, faoina n-eispéireas scoile agus faoin bpróiseas oideachasúil a chur in iúl.

Mar sin, tá Mise Mar Fhoghlaimeoir sa bhreis ar an gcuraclam agus bheifí ag teacht trasna ar an rud atá i gceist ann dá lonnófaí é i réimse curaclaim. Is fearr a oireann sé do ‘Mheasúnacht’ agus a thuiscint gur mó é feidhm na measúnachta ná scóir a chuntas ó thástálacha. Baineann sé leis an bhfoghlaimeoir a bhogadh ar aghaidh.

Tá athruithe á gcur i bhfeidhm i struchtúr an churaclaim (NCCA, 2017) agus tá an chuma ar an scéal go mbeidh am lánroghnach curtha ar fáil do scoileanna chun cinntí a dhéanamh maidir le cur i bhfeidhm an churaclaim.

Tá ‘Mise Mar Fhoghalimeoir’ le n-úsáid thar na blianta. Cuid 1: Mise Mé Féin, Mo Láidreachtaí, An Domhan ina Mairim agus An Saol Scoile a sheachadadh ina gceachtanna astu féin, ach leagadh amach iad agus iad a chomhtháthú i gcuraclam reatha. Déantar naisc leis an gcuraclam do gach leathanach agus tugtar cuntas orthu sin i gCuid 6. Bíonn plean bliana de dhíth ar 'Mo Shlite Foghlama' agus moltar go gcuirfí an chuid sin i ngníomh in imeacht tríocha seachtain agus 30 nóiméad sa tseachtain a chaitheamh léi. Leagtar amach plean bliana don chur i ngníomh i gCuid 6.

16

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 16

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 5

COMHPHÁIRTÍOCHT LE TUISMITHEOIRÍ

COMHPHÁIRTÍOCHT IDIR MÚINTEOIRÍ AGUS TUISMITHEOIRÍ Díol céille is ea é go ndéanfaí 'Mise Mar Fhoghlaimeoir' a chothú i gcomhar le tuismitheoirí. Dearadh an tsraith mar acmhainn chuimsitheach do gach dalta chun a ndearcadh domhanda orthu féin i ndáil leis an bhfoghlaim a thaifeadadh agus chun foghlaimeoirí a chumhachtú. Tugann an tsraith seo, dá bhrí sin, deis do thuismitheoirí dearcadh a gcuid leanaí a thuiscint maidir leis an bpróiseas a bhaineann lena bhforbairt mar fhoghlaimeoirí. I measc na dtreoirlínte deachleachtais tá: tuismitheoirí a nascadh leis an bhFíseán Eolais do Thuismitheoirí ar MMF; bileoga Eolais do Thuismitheoirí/físeán a scaipeadh ag tús na scoilbhliana agus/nó tráthnóna Eolais a chur ar fáil ar Mise Mar Fhoghlaimeoir. Iarrtar tacaíocht ó thuismitheoirí i ndáil le leathanaigh tascanna: 2, 13 agus i ndáil le deis um phlé idir tuismitheoirí agus leanaí i rith na bliana maidir le dearcaí an linbh i leith na foghlama ba chóir a spreagadh. Bainfidh tuismitheoirí idir thairbhe agus úsáid as na straitéisí maidir le meon foghlaimeora agus féadfaidh siad na cártaí cúnaimh agus an ciúb cúnaimh a úsáid chun freagracht an fhoghlaimeora a spreagadh i ndáil le tascanna oibre baile. Seol MMF ar ais leis an Tuairisc Scoile ag deireadh na scoilbhliana, chun teachtaireacht chumhachtach a chur in iúl do thuismitheoirí go bhfuil dearcadh iomlánaíoch ar a bpáiste luachmhar agus lárnach dá dtaithí oideachais agus dá dturas chun a bheith ina fhoghlaimeoirí.

Tugtar treoirlínte do thuismitheoirí ar an bhfíseán agus sa bhileog Eolais agus ina measc tá: ☑ Éisteacht iomlán gan bhreithiúnas a dhéanamh ☑ Glacadh ionraic agus meas dearfach neamhchoinníollach a chur ar fáil ☑ Gan beag is fiú a dhéanamh riamh d’aon ní a thugtar duit. Glacadh le gach freagairt ina hiomláine go neamhchoinníollach le bá agus le meas ☑ Ceisteanna oscailte a chur. Ceisteanna a dteastaíonn freagra 'Tá' nó 'Níl' orthu a sheachaint. ☑ Is fearr agus is leor éisteacht le leanaí. ☑ Má thugtar tuairim, ná tugtar ach breathnóireacht i ndáil le fíric nach féidir a shéanadh e.g. ‘Tugaim faoi deara go bhfuil aghaidh shásta agat anseo’.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 17

17

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mír 6

PLEAN GNÍMH AN MHÚINTEORA

PLEAN GNÍMH Comhtháthú roghnach le teagasc agus foghlaim laethúil

MI

SE

MÉ

FÉ

IN

MO SHLITE FOGHLAMA

CUID 1 MISE MÉ FEIN - MO LÁIDREACHTAÍ - MO SHAOL - EOLAS FAOIN SCOIL Comhtháthú roghnach le réimsí eile curaclaim. Spreagadh agus leideanna i Lch. 26-76 CUID 2 SLITE FOGHLAMA 30 nóim. sa tseachtain ar feadh 30 seachtain. Scéim bhliantúil agus leathanaigh an phlean gnímh Lch. 77-83 DEISEANNA FREAGARTHA (DF) Úsáid Roghnach mar thacaíocht don teagasc agus don fhoghlaim laethúil.

Lch. 84-89

18

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 18

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 6

MO SHLITE FOGHLAMA: PLEAN BLIANA

AIDHMEANNA Féiniúlacht fhoghlaimeora a chothú i measc daltaí rang a ceathair agus úsáid á baint as creat cuí forbraíochta a thacaíonn le daltaí a bheith ina bhfoghlaimeoirí ar feadh an tsaoil.

Tacú le haidhmeanna churaclam na bunscoile de bhun: • Glacadh le tuiscint nua ar fheidhm na measúnachta - Is mó ná Scór STen é an mheasúnacht - dearcadh iomlánaíoch agus cothrom an fhoghlaimeora a lorg i ndáil le meon agus guth an fhoghlaimeora.

• Féiniúlacht fhoghlaimeora a chothú ach a chur ar chumas daltaí athbhreithniú a dhéanamh orthu féin mar fhoghlaimeoirí.

• Tuiscint a chothú ar an gcaoi a bhfuil gníomhartha, mothúcháin, smaointe agus díol spreagaidh an fhoghlaimeora i ndáil leis an bhfoghlaim fite fuaite ar a chéile.

• Tacú le foghlaimeoirí uirlisí foghlama a thiomsú don am atá rompu amach a chuirfidh ar chumas daltaí freagairt d’fheabhsuithe éabhlóideacha.

• Guth foghlaimeoirí a rianadh agus cuntas a choinneáil ar eispéireas an fhoghlaimeora i rith na scoilbhliana.

• Tacú le freagracht, úinéireacht agus neamhspleáchas an fhoghlaimeora de bhun forbairt agus machnamh a dhéanamh ar mheonta tábhachtacha foghlaimeora i ndáil le foghlaim éifeachtach.

• Tacú le ráitis iomadúla i ndáil le 'Cleachtais Ardéifeachtacha' ón gcreat um Mheastóireacht Scoile (Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016’).

• Glacadh le modheolaíochtaí um measúnú foirmitheach agus um measúnú don fhoghlaim i ndáil le teagasc agus foghlaim ach úsáid a bhaint as Deiseanna Freagartha, Cártaí agus Ciúb Cúnaimh, Cártaí Machnaimh, Rúibric agus Phiarmheasúnaithe, Teicnící Scálaithe agus Rothaí Straitéise.

• Comhpháirtíocht le tuismitheoirí a iarraidh chun tacú le foghlaimeoirí ar feadh an tsaoil a chothú.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 19

19

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Ábhar CUID 1

CUID 2

1.1 1.2 1.3 1.4

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Mise Mé Fein Mo Láidreachtaí An Domhan ina Mairim An Saol Scoile

Mo Shlite Foghlama Deiseanna Freagartha Cártaí Machnaimh Cártaí Cúnta Seicliostaí Piarmheasúnachta

1.1 Mise Mé Fein AN MHÓR-AIDHM Tuairimí, roghanna agus tuiscintí pearsanta an fhoghlaimeora faoi nó fúithi féin a fháil.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Spéiseanna pearsanta a thabhairt faoi deara • Machnamh a dhéanamh ar réaltacht inmheánach an fhoghlaimeora, ar a smaointe agus a mothúcháin uile • Iniúchadh a dhéanamh ar choincheap an athraithe le himeacht ama • Smaoineamh ar fhéidearthachtaí dóibh féin • Smaointe agus tuairimí fúthu féin a chomhroinnt NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 26

20

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 20

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

1.2 Mo Láidreachtaí AN MHÓR-AIDHM Láidreachtaí gach dalta a chothú agus cumais na ndaltaí a thabhairt faoi deara seachas easpaí.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Na láidreachtaí a thugann siad faoi deara acu féin a cheiliúradh agus a bheith bródúil astu • Aitheantas a thabhairt do dhearcadh daoine eile ar a gcuid láidreachtaí • Láidreachtaí atá siad a fhorbairt a chothú • Machnamh a dhéanamh ar fhorbairt na láidreachtaí le himeacht ama NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 50

1.3 An Domhan ina Mairim!

AN MHÓR-AIDHM Ach úsáid a bhaint as teicnící measúnachta oscailte, cruinneshamhail fhoghlaimeoirí a dhéanamh amach.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Iniúchadh a dhéanamh ar dhearcaí, ar fhreagairtí agus ar thuiscint i ndáil le coincheapa, íomhánna agus smaointe éagsúla • Contanam na bhféidearthachtaí a bhaineann le tógáil brí i ngach leid a thabhairt faoi deara • Tuiscint dhearfach ar fhéinfhiúntas a thabhairt d’fhoghlaimeoirí NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 62

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 21

21

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

1.4 An Saol Scoile AN MHÓR-AIDHM Dearcadh, guth agus tuiscint an fhoghlaimeora a iniúchadh i ndáil lena n-eispéireas scoile TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Mothúcháin a bhaineann le héachtaí agus dúshláin ar scoil a iniúchadh.

• Feasacht a fháil orthu féin mar fhoghlaimeoirí - láidreachtaí agus laigí • Roghanna pearsanta faoi chúrsaí scoile a thabhairt faoi deara NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 69

2.1 Mo Shlite Foghlama AN MHÓR-AIDHM A thuiscint gur sprioc é éacht foghlama ar féidir le daltaí oibriú ina treo seachas rud éigin a bhíonn acu nó nach bhfuil.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Tuiscint agus feasacht a thógáil ar bhealaí foghlama/meonta foghlaimeora • Uirlisí agus na bearta a fháil chun 'conas foghlaim' a fhoghlaim • Féidearthachtaí a iniúchadh i ndáil le cinnteoireacht níos fearr faoi na straitéisí a chuirfidh ar a gcumas foghlaim go héifeachtach • Freagracht a ghlacadh as foghlaim 'conas foghlaim' • Machnamh a dhéanamh ar a gcur chuige chun foghlama NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 77

22

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 22

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

2.2 Deiseanna Freagartha AN MHÓR-AIDHM Leideanna a úsáid i gcomhthéacsanna foghlama gach lá chun freagairtí a fháil ó dhaltaí TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Freagairt go gníomhach do leideanna an mhúinteora • Úsáid a bhaint Deiseanna Freagartha chun tacú le tuiscint, le rannpháirtíocht agus le measúnú • Lúb aiseolais a chruthú ón bhfoghlaimeoir don mhúinteoir don fhoghlaimeoir • Taifead inláimhsithe de ghuth an fhoghlaimeora a chruthú ag pointí réamh-theagaisc, lár-theagaisc agus iar-theagaisc NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 84

2.3 Leideanna Cúnta AN MHÓR-AIDHM Straitéisí a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí chun tacaíocht, cúnamh agus treoir a lorg ag gach pointe i rith a gcuid foghlama.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • An fhreagairt a thugann siad ar éilimh tascanna a mheas • Cumarsáid a dhéanamh go héifeachtach leis an múinteoir ach úsáid a bhaint as Ciúb Cúnaimh.

NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 86

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 23

23

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

2.4 Cártaí Machnaimh AN MHÓR-AIDHM Straitéisí a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí chun tacaíocht, cúnamh agus treoir a lorg ag gach pointe i rith a gcuid foghlama.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • An fheagairt a thugann siad ar éilimh tascanna a mheas • Machnamh a dhéanamh ar a gcuid foghlama NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 85

2.5 Seicliostaí Piarmheasúnachta AN MHÓR-AIDHM Foghlaimeoirí a spreagadh chun páirt a ghlacadh i measúnú obair na ndaltaí eile agus tuiscint shoiléir a bheith acu ar an méid a bhíonn le sonrú in obair a bpiaraí.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Freagracht a ghlacadh as a gcuid oibre féin agus a bheith tionscantach agus iad á dhéanamh sin • An fhoghlaim de bhun comhoibriú le piaraí a spreagadh • Meiteacognaíocht a spreagadh • Caidreamh le piaraí san fhoghlaim a spreagadh NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 87

24

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 24

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

2.6 Seicliostaí Féinmheasúnú AN MHÓR-AIDHM Foghlaimeoirí a spreagadh chun bheith rannpháirteach i measúnú a gcuid oibre féin agus chun a gcuid oibre a chur i gcomparáid le caighdeán comhroinnte.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí • Freagracht a ghlacadh as a gcuid oibre féin agus a bheith tionscantach agus iad á dhéanamhsin • An fhoghlaim a spreagadh de bhun na féintagartha agus an fhéinmhachnaimh • Meiteachognaíocht a spreagadh NAISC LEIS AN GCURACLAM Lch. 89

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 25

25

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mír 1

NAISC CHURACLAIM LE HAGHAIDH ‘MISE MÉ FÉIN’

MAPA MO SHAOIL GO DTÍ SEO B��i�h

A�i� 10

Tá

A�i� 1

Sá

im

sta

eith a Bh im! r A tá a m a st sá a nu

Ma pa

o

seo ... o dtí il g ao h S

ím B

M

leathanach 2

ir a…

,b ím

….

A�i� 2

fú

m

A�i� 9

he

lio m

é

i… .

ru

ir nua

an

tach

Is d is

a….

ar fe r

a Moth

fú . … ná

a…

m

ím

sás t

an ua

tach hion go

A�i� 7

ir

A�i� 5 A�i� 6

ir nua

Bím

A�i� 8

hach táb

éir it

ím

Tá

A�i� 4

a Moth

hneacha daí deim oine ru deir da Nuair a

A�i� 3

a….

nn ío B 4 2

Ag Cur Aithne Orm

át

ha

s

m or

a nu

ir

. a…

Ag Cur Aithne Orm

SPREAGADH Físeán: ‘Sweet Cocoon’ Beochan faoi bholb a bhfuil a hathrú go féileacán ag cur as di – Spreagadh do phlé faoi chlocha míle i saol na leanaí agus sa saol ar scoil – Is féidir machnamh a dhéanamh chomh maith orthusan a chuidigh leis an mbolb agus í ag athrú, mar shampla na feithidí sa chartún https://www.youtube.com/watch?v=D0a0aNqTehM

26

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 26

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

NAISC LEIS AN GCURACLAM EOLAÍOCHT

BÉARLA

STAIR

Déan iniúchadh ar shaolré féileacáin agus na cúinsí a bhíonn de dhíth le haghaidh fáis (Smaoinigh ar ghaireas a fháil ina bhféadfaí boilb a chothú sa seomra ranga). Físeáin ar fháil chun an próiseas sin a chuimsiú https://www.youtube. com/watch ?v=ocWgSgMGxOc

Scríobh cuntais dialainne ó dhearcadh an bhoilb de chun cuntas a thabhairt ar chéimeanna m(h)eiteamorfóise/ Smaoinigh ar oiriúnú do leasanna leanaí ach thimthriallta éabhlóidí den chineál céanna a chuntas, cuir i gcás carachtair éagsúla Pokemon.

Amlíne a chruthú chun céimeanna meiteamorfóise a chuntas.

SNÁITH-AONAD Saol plandaí agus ainmhithe.

TOPAIC Déan iniúchadh ar shaolré féileacáin agus na cúinsí a bhíonn de dhíth le haghaidh fáis (Smaoinigh ar ghaireas a fháil ina bhféadfaí boilb a chothú sa seomra ranga).

EOLAÍOCHT

SNÁITHE Neacha Beo

CUSPÓIRÍ ☑ Breathnóireacht agus iniúchadh a dhéanamh ar na bealaí ar a dtéann cúinsí timpeallachta i bhfeidhm ar iompraíocht plandaí nó ainmhithe nó ar a dtéann siad in oiriúint dóibh. ☑ A bheith ar an eolas faoi chuid de bhunphróisis saoil ainmhithe. ☑ A thuiscint go mbraitheann ainmhithe ar phlandaí agus go hindíreach ar an ngrian le haghaidh bia.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 27

27

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

BÉARLA

SNÁITHE Labhartha

DÚIL Cumarsáid a dhéanamh

COINCHEAP Dialann Boilbe

TORADH FOGHLAMA: RANNPHÁIRTÍOCHT ☑ Scileanna agus straitéisí a bhaineann le scríbhneoireacht mar phróiseas a thabhairt faoi deara agus a mheas agus iad a úsáid chun téacsanna a chruthú go comhoibritheach. ☑ Teanga chuí a úsáid chun athbhreithnithe/eagarthóireacht ar théacsanna a mheas agus a phlé.

STAIR

SNÁITHE Leanúnachas agus Athrú

SNÁITH-AONAD Bia agus Feirmeoireacht

TOPAIC Amlíne meiteamorfóise

CUSPÓIRÍ ☑ Orgánaigh a dhéanann meiteamorfóis a thabhairt faoi deara. ☑ Cuid de na cúinsí ba chúis le clús nó moill a chur leis an bpróiseas sin a thabhairt faoi deara. ☑ Amlíne meitamorfóise a chur le chéile don orgánach roghnaithe.

28

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 28

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mise

Táim sásta a bheith mar atáim/Mise Mé Féin

Táim

Táim

ag

ag

Mé Fé in!

ag… dul i bhfeabhas

sm a

oineamh ar …

leathanaigh 3-4 Is m é

r og

SPREAGADH Nuai r

Físeán: Ag tabhairt isteach dom

nuair a… ha n h ta a coitiant ac

ab s liom… h íonn duine de a

Tá a nc um

a s i o n a m a b he i t

h…

Amhrán ó Camp Rock 2 - Is amhrán é seo faoi charachtar scannáin a chuireann é féin in aithne do chailín in 2 nóiméad - Is spreagadh é seo do leanaí chun gach eolas is féidir fúthu féin a thaifeadadh san am céanna - is féidir leideanna ó leathanaigh a úsáid le haghaidh cluichí mear-imeartha mó ar fud an tseomra - mar shampla b'fhéidir go dtabharfaí ar na leanaí na ceisteanna a chur agus na freagraí a thugann a gcomhleanaí a bhreacadh síos.

Tugt a

Is m ai

rm o ladh

th

l iom

g dom le ha

e ir é nuair a d

haidh…

duine liom g o…

Ag Cur Aithne Orm

3

https://www.youtube.com/watch?v=pJUEWRoWMhw NAISC LEIS AN GCURACLAM CEOL

EALAÍN

GAEILGE

Amhrán - Introducing Me - Éist agus tabhair freagairt don amhrán; can nó cum véarsaí faoin rang ina iomláine nó faoi dhaltaí aonair.

Is féidir leis na leanaí scáthchruthanna dá gcuid féin a chruthú leis na focail agus na híomhánna is fearr a chuimsíonn a gcuid pearsantachtaí - samplaí.

Agallamh - cén aois thu; cad is ainm duit; cén dath atá ar do chuid gruaige; cén dath atá ar do shúile; cá bhfuil tú i do chónaí; cé mhéad duine atá i do theaghlach; an bhfuil aon deirfiúr no deartháir agat; déan cur síos orthu.

https://www.pinterest. ie/pin/26233474701 5401324/?lp=true

AN STAIR

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 29

29

12/04/2019 11:14

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CEOL

SNÁITHE Éisteacht agus Freagairt; Taibhiú & Cumadh.

SNÁITH-AONAD Éisteacht le ceol agus freagairt dó; Amhrán a rá nó Seiftiú agus Cruthú.

COINCHEAP Introducing Me freagairt don amhrán; focail a foghlaim; véarsa nua a chumadh.

CUSPÓIRÍ ☑ Éisteacht agus cur síos a dhéanamh ar cheol i stíleanna agus seánraí éagsúla, ina measc blúirí a bhfuil cur amach ag daltaí orthu, agus feidhm agus comhthéacs stairiúil an cheoil a thabhairt faoi deara nuair is cuí - ceol a insíonn scéal. ☑ Amhráin atá ar eolas ag na daltaí a rá agus aird níos fearr acu ar ar dhinimic, ar phrásáil (sosanna cuí sa cheol) agus ar léiriú. ☑ Píosaí simplí ceoil a chumadh agus a thaibhiú a léiríonn feasacht á forbairt maidir le gnéithe ceoi.l

EALAÍN

SNÁITHE Líníocht

SNÁITH-AONAD Líníochtaí a dhéanamh

COINCHEAP Scáthchruthanna Pearsanta

CUSPÓIRÍ ☑ A shaol samhlaíoch féin a chur in iúl agus brí a bhaint as téamaí samhlaíocha ach úsáid a bhaint as patrún agus mionsonraí cumadóireachta. ☑ Líníochtaí a dhéanamh ó eispéiris a thugtar chun cuimhne, agus béim á leagan ar phátrún, ar mhionsonraí, ar chomhthéacs agus ar shuíomh.

30

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 30

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

GAEILGE

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal

GNÉ Cumarsáid

TÉAMA Mé Féin

TOPAIC Agallamh

TORADH FOGHLAMA: GNÁSANNA SÓISIALTA AGUS FEASACHT AR DHAOINE EILE ☑ Gnásanna sóisialta teanga a úsáid agus tús á chur le comhrá nó páirt á glacadh i gcomhrá bunaithe ar ábhar pearsanta agus ar ábhair an churaclaim.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 31

31

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Abair go…..

ar

sc íá il sn a

SPREAGADH

h eit br

lo ch

ái n…

leathanach 5

n in fa ad fé bh

Abair go...

bh f

d’fhéádfa inn…..

n ain df féa bh ta ta an bli na

h eit bh

… he

bh f

éa df a

in n

an

do m

ha

n

a

io m

pa r

ar

m

o

lá im

h… .

…

df éa

a

t eic

go b hféa dfain n te ang a ar bith a la bha irt,

rí lt

f bh

nn ai

fh do

d’fh éad fain n…..

ea ist

Dán ina bhfuil ceann de na leideanna ó leathanach 5.

Is féidir leis na leanaí an dán a aithris agus an leid a úsáid chun véarsa nua a scríobh.

í, ist bá

éa df a

in n

ha og bh

Dán - 'If I could catch a rainbow'

Ag Cur Aithne Orm

5

NAISC LEIS AN GCURACLAM

BÉARLA

STAIR

DRÁMAÍOCHT

Filíocht - Is féidir leis na leanaí an dán a léamh agus freagairt dó i scríbhinn mar leideanna.

Bunaithe ar an leid 'Dá bhféadfainn taisteal tríd an am', is féidir leis na leanaí, mar rang nó ina ngrúpaí, tréimhse ama a roghnú, mar shampla Éire le linn Cheannas na Normannach nó an Chlochaois. Is féidir leis na leanaí a shamhlú cén saol a bhí ag daoine sna tréimhsí sin agus iad ag tabhairt don scoil, do thithe, do bhia.

D'fhéadfadh na leanaí dráma a léiriú bunaithe ar dhúiseacht i gceann de na tréimhsí ama. Is féidir scéal agus téama an chláir 'Phil of the Future' a úsáid mar leid.

32

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 32

https://www.youtube.com/ watch?v=ifWB3GSS2L8

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Labhartha

GNÉ Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP An dán a phlé

TORADH FOGHLAMA: FREAGAIRT AGUS MIANTA AN ÚDAIR ☑ Roghanna a dhéantar agus téacsanna á gcruthú a mhíniú, a chosaint agus a mheas. ☑ Guth aonair a fhorbairt agus a léiriú a thuilleadh chun a gcuid smaointe, eispéireas agus eolais a roinnt.

STAIR

SNÁITHE An saol, an tsochaí, an obair agus cultúr san am atá caite.

SNÁITH-AONAD: An saol in Éirinn le linn Cheannas na Normannach.

COINCHEAP Amthaisteal

CUSPÓIRÍ ☑ A bheith eolach ar ghnéithe de shaol na bpobal seo – e.g.

• tithe daoine • éadaí • feirmeoireacht, bia agus cócaireacht • teicneolaíochtaí a d'fhorbair agus a úsáideann daoine.

DRÁMAÍOCHT

SNÁITHE Drámaíocht chun mothúcháin, eolas agus smaointe a iniúchadh, rud a chothaíonn tuiscint.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 33

SNÁITH-AONAD: Drámaíocht a fhiosrú agus a dhéanamh.

COINCHEAP Amthaisteal

33

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ • Déan iniúchadh ar an tionchar a bhíonn ag an am ficseanúil atá caite agus an todhchaí fhicseanúil ba mhian le daoine ar ghníomhaíocht dhrámatúil san am i láthair.

• Tabhairt faoi chomhthéacs drámatúil ficseanúil leis an spontáineacht agus an tsaoirse chéanna a d’úsáid sé/ sí roimhe seo agus é/í i mbun spraoi shamhlaíoch.

34

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 34

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

ar

ein mb

mar bhi nn a, ei bh

n

m

ar

réalta scan

ein

n… in

mbein n

bh e

n , bheinn

r pheata ma ,

án

SPREAGADH

mb

mar bhláth, bhei nn inn … be m

… nn ei

LEATHANACH 6

mar éan, bhe inn …

mb

Dá…

inn be m

fheithid, b

inn…

m

he

n

Dá...

…

SPREAGTHACHT: Abair gur amhrán mé...

n mar am in hr án ,

mb e

n… ein bh

6

n in

r cheiliúrán, bh ma

nn… ei

Roghnaíonn an múinteoir amhrán a luíonn lena s(h)aol féin mar spreagadh chun plé a dhéanamh. Tugtar 'Stand by Me' le Ben E. King mar shampla. https://www. youtube.com/watch?v=dTd2ylacYNU

m be

eithicil, bh mar fh einn … einn mb

Ag Cur Aithne Orm

NAISC LEIS AN GCURACLAM CEOL

BÉARLA

MATA

Éisteacht le rogha an mhúinteora agus í a phlé. Iniúchadh a dhéanamh ar na cúiseanna a roghnódh na leanaí amhráin faoi leith. D'fhéadfadh an rang éisteacht leis na hamhráin ó YouTube nó na hamhráin is ansa leo a thaibhiú.

Bain úsáid as na leideanna mar thús do scríbhneoireacht chruthaitheach i bhfoirm scéil nó dáin. na leanaí na freagraí a léiriú ar ghraf ansin.

Sonraí - Is féidir na leideanna a úsáid do bhailiú sonraí. Is féidir na leanaí a roinnt ina ngrúpaí agus a thabhairt orthu freagraí/ roghanna a mholadh do na ceisteanna éagsúla.

Is féidir le gach grúpa sonraí a bhailiú agus a léiriú go cuí ar ghraf.

SNÁITH-AONAD Éisteacht le ceol agus freagairt dó.

COINCHEAP Abair gur amhrán mé...

CEOL

SNÁITHE Éist agus freagairt

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 35

35

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ ☑ Cur síos a dhéanamh ar fhreagairtí tosaigh dá gcuid cumadóireachta féin nó do chumadóireacht daoine (taifeadtaí nó taibhithe beo) agus roghanna á dtabhairt acu agus ar a mbraitheann siad fúthu. ☑ Éisteacht agus cur síos a dhéanamh ar cheol i stíleanna agus seánraí éagsúla, ina measc blúirí a bhfuil cur amach ag daltaí orthu, agus feidhm agus comhthéacs stairiúil an cheoil a thabhairt faoi deara nuair is cuí.

BÉARLA

SNÁITHE Scríbhneoireacht

DÚIL Cumarsáid a dhéanamh

COINCHEAP Cabhair Chruthaitheach

TORTHAÍ FOGHLAMA - CUSPÓIR, SEÁNRA AGUS GUTH ☑ Tabhairt faoi phíosa amháin a scríobh thar thréimhse. ☑ Roghanna a dhéantar agus téacsanna á gcruthú a mhíniú, a chosaint agus a mheas. ☑ Guth aonair a fhorbairt agus a léiriú a thuilleadh chun a gcuid smaointe, eispéireas agus eolais a roinnt.

MATAMAITIC

SNÁITHE Sonraí

SNÁITH-AONAD: Sonraí a léiriú agus a léirmhíniú.

COINCHEAP Ceistneoirí agus Graif bunaithe ar thorthaí na leideanna ó leathanach 6.

CUSPÓIRÍ ☑ Sonraí a bhailiú, a eagrú agus a chur i láthair agus úsáid á baint as picteagraim, blocghraif, barrchairteacha agus barraghraif a úsáideann na scálaí 1: 2, 1: 5, 1:10, agus 1: 100. ☑ Barraghraif líneacha agus píchairteacha simplí a léamh agus a léirmhíniú. ☑ Tacair sonraí a úsáid chun tascanna agus fadhbanna praiticiúla a réiteach agus a chríochnú.

36

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 36

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

•

Samhlaigh an r ud dod héa Dá bhféadfainn guí amháin a bheith agam, nt is é a bheadh agam ná ... a

Samhlaigh an rud dodhéanta…

...

Dá bhféadfainn an rud dodhéa nta a dhéana mh indéanta, is é an rud a dhéanfainn ná ...

LEATHANACH 7

Bheadh an dom han níos fear r dá ...

SPREAGADH

Dá bhféadfainn slaitín draíoch ta a chroithe adh ...

Spreagadh: Blúiríocha as 'He named me Malala' a dhéanann cur síos ar scéal Malala Yousafzai ar chaith fórsaí Taliban í sa Phacastáin toisc go raibh sí ag lorg oideachais do chailíní sa Phacastáin.

Is féidir leis an rang plé a dhéanamh ar a gníomhartha chun an domhan a fheabhsú agus rud nach féidir a dhéanamh a shamhlú. https://www. youtube.com/watch?v=vE5gSHJkusU

Nuair a sham hlaím an rud dodhéanta, sam hlaím ...

Is aoibhinn liom a bheith ag brio nglóidigh faoi ...

Tá súil agam ... ...lá éigin

Ag Cur Aithne

Orm

7

NAISC LEIS AN GCURACLAM TÍREOLAÍOCHT

CEOL

SPHE

Iniúchadh a dhéanamh ar thír dhúchais Malala, an Phacastáin, agus ar na saincheisteanna a raibh uirthi dul i ngleic leo agus í ina leanbh.

Éisteacht leis an amhrán 'Imagine' le John Lennon agus freagair dó agus é a chanadh.

Iniúchadh ar shaincheisteanna domhanda ba bhreá le leanaí a athrú; e.g. easpa dídine, bochtaineacht, bulaíocht.

SNÁITH-AONAD Daoine agus Tíortha Eile

COINCHEAP An Phacastáin

TÍREOLAÍOCHT

SNÁITHE Timpeallachtaí daonna

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 37

37

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ ☑ Staidéar a dhéanamh ar ghnéithe de thimpeallachtaí agus de shaol daoine i suíomh amháin san Eoraip agus i suíomh amháin i gcuid eile den domhan.

• bia agus obair feirmeoireachta • áiteanna oibre • cosúlachtaí agus codarsnachtaí le hÉirinn.

CEOL

SNÁITHE Éisteacht agus Freagairt; Taibhiú.

SNÁTH-AONAD Éisteacht le Ceol agus freagairt dó; Amhránaíocht.

COINCHEAP Freagairt don spreagadh agus teachtaireacht an amhráin a phlé – ‘Imagine’.

CUSPÓIRÍ ☑ Éisteacht agus cur síos a dhéanamh ar cheol i stíleanna agus seánraí éagsúla, ina measc blúirí a bhfuil cur amach ag daltaí orthu, agus feidhm agus comhthéacs stairiúil an cheoil a thabhairt faoi deara nuair is cuí. ☑ Cur síos a dhéanamh ar fhreagairtí tosaigh dá gcuid cumadóireachta féin nó do chumadóireacht daoine eile agus ar a mbraitheann siad fúthu. ☑ Stór níos leithne amhrán a rá de ghlanmheabhair le rialú gutha, muinín agus léiriú níos fearr.

SPHE

SNÁITHE Mo féin agus an domhan leathan.

38

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 38

SNÁTH-AONAD An tSaoránacht a fhorbairt.

COINCHEAP Saincheisteanna ar fud an domhain ba mhaith leis na leanaí a athrú.

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ ☑ Tuiscint a fháil ar éagsúlacht na ndaoine nó na ngrúpaí laistigh de phobail agus an tábhacht a bhaineann le comh-mheas, comhbhá agus comhthuiscint d’fhonn maireachtáil le chéile faoi shíocháin agus go suaimhneach. ☑ Iniúchadh a dhéanamh ar an gcaoi a bhféadfaí nó nach bhféadfaí cothrom na féinne, comhionannas agus ceartas a léiriú i bpobal. ☑ Scrúdú a dhéanamh ar na róil thraidisiúnta a d'fhéadfaí a shamhlú le buachaillí agus le cailíní ar scoil mar gheall ar a ngnéas agus a bheith ar an eolas faoi bhealaí lena bhféadfaí dul i ngleic leis na claondhearcaí sin.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 39

39

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Teangacha a Labhraím

n Tea

L g a c h a a a b h r aí m!

LEATHANAIGH 8 Hello !

SPREAGADH Físeán: Cailín 4 bliana d'aois ón Rúis darb ainm Bella a bhfuil 7 dteanga éagsúla aici.

Dia Dhuit !

Spreagadh chun plé a dhéanamh faoi theangacha éagsúla atá ag leanaí sa rang. https://www.youtube.com/ watch?v=1uaiVBGjhAc 8

Ag Cur Aithne Orm

NAISC LEIS AN GCURACLAM TÍREOLAÍOCHT / GAEILGE / BÉARLA (OL)

CEOL

STAIR

Iniúchadh a dhéanamh ar na teangacha a labhraítear sa rang agus ar na tíortha as a dtagann siad / ina labhraítear iad sa lá atá inniu ann. Ballaí agus lipéid teanga a chruthú ar fud an tseomra ranga.

Iniúchadh a dhéanamh ar amhráin a bhíonn i mbéal an phobail i dteangacha éagsúla, mar shampla 'Let it Go' ó Frozen https://www. youtube.com/watch?v =OC83NA5tAGE nó 'How far I’ll Go' ó Moana https: // www .youtube.com / watch? v = 0g29Wg4oyek

Iniúchadh a dhéanamh ar stair na cumarsáide; ó bhéal, i scríbhinn, péintéireacht, siombailí agus teicneolaíocht.

SPHE Iniúchadh a dhéanamh ar theangacha neamhbhriathartha ar nós na teangacha idirnáisiúnta comharthaíochta agus na dúshláin a bhaineann lena n-úsáid.

40

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 40

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

TÍREOLAÍOCHT

SNÁITHE Timpeallachtaí daonna

SNÁITH-AONAD Daoine agus tíortha eile

COINCHEAP Teanga a iniúchadh

CUSPÓIRÍ ☑ Tús a chur le braistint chomhuintearais le pobail áitiúla, chontae, náisiúnta, Eorpacha agus dhomhanda. ☑ Staidéar a dhéanamh ar ghnéithe de thimpeallachtaí agus de shaol daoine i suíomh amháin san Eoraip agus i suíomh amháin i gcuid eile den domhan - teangacha.

SPHE GAEILGE

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal

GNÉ Fiosrú agus úsáid

TEAMA An Scoil

TOPAIC Teangacha

TORADH FOGHLAMA: TEANGA A ÚSÁID GO SPRAÍÚIL AGUS GO CRUTHAITHEACH ☑ Úsáideann an páiste stór focal éagsúil ó fhoinsí éagsúla chun smaointe a leathnú agus níos mó mionsonraí agus éifeachta a chur leo. ☑ Úsáideann an páiste teanga fháthchiallach ionas go mbeadh tionchar ar leith ag téacs** ó bhéal ar éisteoir.

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Labhartha

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 41

DÚIL Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP Agallaimh le baill an phobail.

41

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ/TORTHAÍ FOGHLAMA: TEANGA A ÚSÁID GO SPRAÍÚIL AGUS GO CRUTHAITHEACH ☑ Raon focal a úsáid ó fhoinsí éagsúla chun smaointe a leathnú agus chun iad a dhéanamh níos beaichte agus níos éifeachtúla. ☑ Teanga fháthchiallach a úsáid ionas go rachadh téacs ó bhéal i bhfeidhm ar éisteoir ar bhealach faoi leith.

CEOL

SNÁITHE Éist agus freagairt

SNÁITH-AONAD Éisteacht le ceol agus freagairt dó.

COINCHEAP Ceol ilteangach

CUSPÓIRÍ ☑ Éisteacht agus cur síos a dhéanamh ar cheol i stíleanna agus seánraí éagsúla, ina measc blúirí a bhfuil cur amach ag daltaí orthu, agus feidhm agus comhthéacs stairiúil an cheoil a thabhairt faoi deara nuair is cuí. ☑ Cur síos a dhéanamh ar fhreagairtí tosaigh dá gcuid cumadóireachta féin nó do chumadóireacht daoine (taifeadtaí nó taibhithe beo) agus roghanna á dtabhairt acu agus ar a mbraitheann siad fúthu.

STAIR

SNÁITHE Leanúnachas agus Athrú le himeacht ama.

SNÁITH-AONAD Cumarsáid

COINCHEAP Cumarsáid agus Teanga

CUSPÓIRÍ ☑ Staidéar a dhéanamh ar ghnéithe d'fhorbairtí sóisialta, ealaíonta, teicneolaíochta agus eolaíochta thar thréimhsí fada. ☑ Eiseamláirí d’athrú agus de leanúnachas a aimsiú i líne na forbartha. ☑ Cuid de na cúinsí ba chúis le hathrú nó a chuir cosc ar athrú a thabhairt faoi deara.

42

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 42

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

SPHE

SNÁITHE Mo féin agus an domhan leathan.

SNÁITH-AONAD An tSaoránacht a fhorbairt.

COINCHEAP Cumarsáid agus Teanga

CUSPÓIRÍ ☑ Tuiscint a fháil ar éagsúlacht na ndaoine nó na ngrúpaí laistigh de phobail agus an tábhacht a bhaineann le comh-mheas, comhbhá agus comhthuiscint d’fhonn maireachtáil le chéile faoi shíocháin agus go suaimhneach. ☑ Iniúchadh a dhéanamh ar chuid de na saincheisteanna agus na hábhair imní sa phobal áitiúil nó náisiúnta.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 43

43

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

I’m proud of ... ...

Táim bródúil as

Yip

Yipí! Mise Mé Féin!

ise Mé Féin! í! M

leathanaich 9

is breá Maidir liomsa, ir a ... le daoine é nua

SPREAGADH Físeán - 'WOW Factor Sport Championship'

n uathúil Rud a dhéanan mé is ea ...

Spreagadh do phlé faoin rud a thugann féiniúlacht faoi leith do ar gach leanbh.

ligh Is é an bua ar leith atá agam ná ...

https://www.youtube.com/ watch?v=JaG9FHir7mg

ligh Trí fhocal ar leith chun cur síos a ... dhéanamh orm

féin nach Rud amháin fúm deo is ea ... n-athróinn go

Ag Cur Aithne Orm

9

NAISC LEIS AN GCURACLAM BÉARLA (GL)

CORPOIDEACHAS

SPHE

Freagairt don dán 'I'm Glad I'm Me!' le Susan Munguia.

Damhsa gearr agus simplí a ullmhú a léiríonn uathúlacht an duine agus an físeán á úsáid mar spreagadh.

Iniúchadh a dhéanamh ar an tábhacht a bhaineann le huathúlacht agus difríocht agus indibhidiúlacht a cheiliúradh.

CEOL Ceol téama pearsanta a chumadh.

BÉARLA (GL)

SNÁITHE Teanga Labhartha

44

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 44

GNÉ Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP An dán a phlé

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

TORADH FOGHLAMA: FREAGAIRT AGUS MIANTA AN ÚDAIR ☑ Léirmhíniú pearsanta an téacs a chur in iúl. ☑ Dearcaí an fhile a phlé agus a iniúchadh.

CORPOIDEACHAS

SNÁITHE Rince

SNÁITH-AONAD Rince a iniúchadh, a chruthú agus a dhéanamh.

COINCHEAP Dar fia! Gnáthamh

CUSPÓIRÍ ☑ Damhsaí a chruthú, a chleachtadh agus a dhéanamh a léiríonn tús, lár agus deireadh go soiléir. ☑ Raon mothúcháin agus giúmar a iniúchadh agus a chur in iúl trí ghluaiseachtaí coirp. ☑ Staidiúir, cothromaíocht, smacht agus comhordú níos fearr a thaispeáint agus duine ag gluaiseacht agus ag stopadh.

SPHE

SNÁITHE Mé Féin

SNÁITH-AONAD: Féiniúlacht

COINCHEAP Uathúlacht a cheiliúradh

CUSPÓIRÍ ☑ Tréithe pearsantachta, cáilíochtaí, buanna, teorainneacha, leasanna agus cumais an duine a thabhairt faoi deara, a chur in iúl agus a phlé. ☑ A thuiscint gur féidir le gach duine a pháirt féin a ghlacadh i ngrúpaí eagsúla, i gcúinsí agus i gcairdis. ☑ Roghanna pearsanta, mianta don todhchaí agus ionchais a thabhairt faoi deara.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 45

45

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CEOL

SNÁITHE Cumadóireacht

SNÁITH-AONAD Seiftiú agus cruthú

COINCHEAP Amhrán pearsanta

CUSPÓIRÍ ☑ Píosaí simplí ceoil a chumadh agus a thaibhiú a léiríonn feasacht á forbairt maidir le gnéithe ceoil.

46

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 46

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Le himeacht na blianta tá ag éirí níos fearr liom…

anta tá ag éirí n a mbli íos f ht n ear eac r li m i om h e L ag ...

leathanach 10

Tá ... ag éir ín íos fea rr liom

SPREAGADH Físeán - Fás piscín i mbliain amháin.

... a nois

Ba n- m lio éir hai m eo th ag dh lio ... nío m s f go ea rr

Spreagadh do phlé faoi na rudaí a d'athraigh do na leanaí le bliain anuas agus cad a d'fhéadfadh athrú sa 12 mhí atá rompu amach. Is féidir an bhéim a leagan ar éachtaí le bliain anuas agus spriocanna don bhliain dár gcionn.

Is id í a an ir m n d bh ois ise ifrío í m ag m ch é us ar t is an m a ur ise tái mó m ai dh ma ná r a ...

na ... ro bli im an h a dh eir ea dh

Ce ru apa rit d a im ná h n d’a gur ... a b thr b é lia aig an na h se i o

Tá mé súil nío aga sf m ea go rr m ag beid ... h ... am ac ha ns eo

10

https://www.youtube.com/ watch?v=-92xtCjFJqY

Ru a d d am na héa háin dh ch r nam at á éa aib h a im na h mh mé nois ába an áb agu lta ur alt aid a a s h is ea ...

ag

Ag Cur Aithne

Orm

NAISC LEIS AN GCURACLAM GAEILGE

SPHE

CEOL/BÉARLA/ EALAÍN

Oísín i dTír na nÓG – Scéal - https://www. youtube.com/watch ?v=YNF6zH3pjDU

Iniúchadh a dhéanamh ar na hathruithe a tharlaíonn nuair a fhásann na leanaí, ina measc na deiseanna agus na freagrachtaí nua a gcaitheann siad dul i ngleic leo.

Éist leis an amhrán 'When I’m 64' leis na Beatles https:// www.youtube.com/ watch?v=vAzaOZfgf0M - Déan iniúchadh ar an saol a bheidh ann, dar leis na leanaí, nuair a bheidh siadsan 64.

Is féidir leo freagairt le healaín nó le scríbhneoireacht.

D'fhéadfaí é seo a úsáid freisin mar phríomh-spreagadh.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 47

47

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

• GAEILGE

SNÁITHE Léitheoireacht

GNÉ Cumarsáid

TORADH FOGHLAMA: FREAGAIRT AGUS INTINN AN UDAIR ☑ Éisteacht le téacs agus a gcuid tuairmí agus a gcuid smaointe a roinnt agus a phlé.

SPHE

SNÁITHE Mé Féin

SNÁITH-AONAD Fás aníos agus athrú

COINCHEAP Athruithe in imeacht 12 mhí.

CUSPÓIRÍ ☑ A thuiscint go leanann an fás agus an t-athrú ar aghaidh go leanúnach ar feadh an tsaoil. ☑ Na scileanna agus na cumais a sealbhaíodh mar aon leis le spéiseanna agus na himeachtaí ar tugadh fúthu le blianta beaga anuas a thabhairt faoi deara. ☑ A thabhairt faoi deara go mbíonn neamhspleáchas agus freagrachtaí ag méadú go leanúnach.

• • CEOL

SNÁITHE Éisteacht agus Freagairt/Taibhiú.

SNÁITH-AONAD Éisteacht le Ceol agus freagairt dó/ Amhránaíocht.

COINCHEAP ‘When I’m 64!’

CUSPÓIRÍ ☑ A fháil amach cad na cineálacha éagsúla fuaimeanna is féidir leis an nguth amhránaíochta agus leis an nguth labhartha a dhéanamh. ☑ Freagairt go samhlaíoch do phíosaí ceoil níos faide ar bhealaí éagsúla.

48

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 48

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

• • EALAÍN

SNÁITHE Cré

SNÁITH-AONAD Cruth a fhorbairt as cré.

COINCHEAP Dealbha – When I’m 64

CUSPÓIRÍ ☑ Fíoracha tacúla a dhéanamh as cré agus úsáid léiritheach á baint as an meán agus le mionsonraí samhlacha ó scéalta agus dánta, amhráin, ceol, drámaíocht.

• BÉARLA

SNÁITHE Teanga Labhartha

DÚIL Cumarsáid a dhéanamh.

COINCHEAP Freagairt don amhrán.

TORADH FOGHLAMA: RANNPHÁIRTÍOCHT ☑ Úsáid a bhaint as stíl scríbhneoireachta an duine féin i raon seánraí; tarraingt ar theanga fháthchiallach agus íomhánna beoga a chruthú chun tionchar a imirt ar léitheoirí, agus a gcuid oibre a phlé agus a chomhroinnt.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 49

49

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Dréi

Dréimire mo Láidreachtaí

mir e Mo Láidr eac

hta

í!

LEATHANACH 12

SPREAGADH Scéal Físeáin - 'An Leon agus an Luch' Is beochan é seo d’fhabhalscéal Aesop - Sa scéal, ní fheiceann an leon luach ceart na luiche, ach ceapann sé nach bhfuil ann ach lagrachán. Cuir in iúl go bhfuil láidreachtaí difriúla ag gach duine, fiú mura bhfuil siad chomh soiléir le láidreachtaí an leoin. Pléigh láidreachtaí na leanaí

Cróg

a?

S t ua m a?

12

Mo Láidreachtaí

https://www. youtube.com/watch?v=nXgcN2vX0hU NAISC LEIS AN GCURACLAM BÉARLA

SPHE

EALAÍN

Léigh an scéal agus mapáil na láidreachtaí difriúla a léiríonn na carachtair éagsúla.

Pléigh na láidreachtaí is tábhachtaí, dar leis na leanaí, agus na cinn ba mhaith leo a bheith acu féin.

Pléigh na láidreachtaí atá ag na leanaí agus an tábhacht a bhaineann le creidiúint iontu féin.

I ngrúpaí, tóg dréimire láidreachtaí. Is féidir leis na leanaí lipéad a chur ar gach céim chun a gcuid láidreachtaí féin a léiriú.

DÚIL Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP An scéal a phlé

BÉARLA

SNÁITHE Léitheoireacht

50

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 50

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

TORADH FOGHLAMA: CUSPÓIR, SEÁNRA AGUS GUTH ☑ Gnéithe de théacs a chuireann cuspóir ar leith in iúl a aimsiú agus a phlé. ☑ Brí a bhaint as téacs nuair nach luaitear go follasach í.

SPHE

SNÁITHE Mé Féin

SNÁITH-AONAD Féiniúlacht

COINCHEAP Féinmhuinín

CUSPÓIRÍ ☑ Tuairimí pearsanta, mothúcháin, smaointe agus dearcaí a chur in iúl go muiníneach. ☑ Tréithe pearsantachta, cáilíochtaí, buanna, teorainneacha, leasanna agus cumais an duine a thabhairt faoi deara, a chur in iúl agus a phlé. ☑ A thuiscint gur féidir le gach duine a chinneadh féin a dhéanamh do ghrúpaí éagsúla, do chúinsí agus do chairdis.

EALAÍN

SNÁITHE Tógáil

SNÁITH-AONAD Tógáil

COINCHEAP Dréimirí Láidreachtaí

CUSPÓIRÍ ☑ Iniúchadh agus turgnamh a dhéanamh ar airíonna agus ar thréithe ábhair agus struchtúir á ndéanamh. ☑ Struchtúir shamhlaíocha a dhéanamh.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 51

51

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mar a fheiceann daoine eile mé!

fheicea r a a M

nn daoine

eile

mé

!

leathanach 13

SPREAGADH Ceol - 'Perfect' le Ed Sheeran Éist leis an amhrán agus déan iniúchadh ar an méid a léiríonn an t-amhránaí faoin gcailín mistéireach san amhrán. Pléigh na rudaí eile a d'fhéadfadh daoine eile a fheiceáil ionainn nach féidir linn féin a fheiceáil. https://www.youtube.com/ watch?v=2Vv-BfVoq4g

Mo Láidreachtaí

13

NAISC LEIS AN GCURACLAM CEOL

GAEILGE

SPHE

Éisteacht le 'Perfect' agus freagairt dó agus focail an amhráin a fhoghlaim.

Amhrán ‘Perfect’ as Gaeilge (Togha)

Boscaí focal molta a thabhairt isteach do leanaí agus ligeann dóibh foghlaim faoi dhearcadh daoine eile orthu. Is féidir leis na leanaí nótaí a chur ar an mballa gan a ainm a lua agus ag úsáid a bhaint as nótaí greamaitheacha.

https://www. youtube.com/ watch?v=pZiIiLL_2k8

CEOL

SNÁITHE Éisteacht agus Freagairt; Taibhiú

52

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 52

SNÁITH-AONAD Éisteacht le Ceol agus freagairt dó; Amhránaíocht.

COINCHEAP Perfect

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

TORADH FOGHLAMA ☑ Cur síos a dhéanamh ar fhreagairtí tosaigh dá gcuid cumadóireachta féin nó do chumadóireacht daoine eile agus ar a mbraitheann siad fúthu. ☑ Éisteacht agus cur síos a dhéanamh ar cheol i stíleanna agus seánraí éagsúla, ina measc blúirí a bhfuil cur amach ag daltaí orthu, agus feidhm agus comhthéacs stairiúil an cheoil a thabhairt faoi deara nuair is cuí. ☑ Stór níos leithne amhrán a rá de ghlanmheabhair le rialú gutha, muinín agus léiriú níos fearr.

• GAEILGE

SNÁITHE Teanga ó Bhéal

GNÉ Fiosrú agus úsáid

TORADH FOGHLAMA: ATHINSINT AGUS MIONLÉIRIÚ ☑ Athrá a dhéanamh ar dhánta, ar rannta agus ar amhráin gearra Gaeilge, agus freagairt dóibh le geáitsí/ focail.

SPHE

SNÁITHE Mé Féin agus Daoine eile

SNÁITH-AONAD Mo Chairde agus Daoine Eile

COINCHEAP Balla Moltaí

CUSPÓIRÍ ☑ Tuiscint a fháil ar a riachtanaí agus a thábhachtaí atá cairdeas agus caidreamh le daoine eile. ☑ Iniúchadh a dhéanamh ar ghnéithe éagsúla an chairdis. ☑ Moltaí agus ceistiú dearfach a dhéanamh agus a fháil i gcúinsí éagsúla.

• SPHE

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 53

53

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Snaidhmeanna a nascann le chéile mé!

LEATHANACH 14

S

hm id na

e

héile mé! nn le c asca an a n an

SPREAGADH Físeán - Físeán de chuid an BBC a dhéanann iniúchadh ar cad is duine ann ó thaobh na fealsúnachta de. Féach ar an bhfíseán go dtí 4:24 agus freagair an cheist a chuirtear: ‘What makes me-me?’ https://vimeo.com/63342253

ch ghla Tea

14

?

Ceol?

Mo Láidreachtaí

NAISC LEIS AN GCURACLAM CEOL

BÉARLA (GL)

EOLAÍOCHT

Éisteacht leis an amhrán 'This is Me' ó The Greatest Showman, freagairt dó agus é a thaibhiú - https://www. youtube.com/watch ?v=CjxugyZCfuw

Freagairt don dán 'I'm Glad I'm Me!' le Susan Mungula a ndearnadh iniúchadh air roimhe seo. Plé a dhéanamh ar ghnéithe an údair a ‘shnaidhm’ le chéile í. Freagairt ó bhéal, i scríbhinn agus le healaín dó chun na rudaí a bhaineann leis na leanaí féin go huathúil, dar leo, a léiriú.

Cé go bhfuil fócas an leathanaigh ar thréithe carachtar atá ag daoine, is féidir é seo a úsáid mar spreagadh chun iniúchadh a dhéanamh ar na nithe a shnaidhmeann an cholainn le chéile go fisiciúil - mar shampla an córas riospráide.

SNÁITH-AONAD Éisteacht le Ceol agus freagairt dó; Amhránaíocht.

COINCHEAP This is me

( https://www. youtube.com/ watch?v=9_ cx6zPRnuM&feature = youtu.be - Gaeilge - Seo mar atáim)

CEOL

SNÁITHE Éisteacht agus Freagairt; Taibhiú

54

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 54

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ ☑ Cur síos a dhéanamh ar fhreagairtí tosaigh dá gcuid cumadóireachta féin nó do chumadóireacht daoine eile agus ar a mbraitheann siad fúthu. ☑ Éisteacht agus cur síos a dhéanamh ar cheol i stíleanna agus seánraí éagsúla, ina measc blúirí a bhfuil cur amach ag daltaí orthu, agus feidhm agus comhthéacs stairiúil an cheoil a thabhairt faoi deara nuair is cuí. ☑ Stór níos leithne amhrán a rá de ghlanmheabhair le rialú gutha, muinín agus léiriú níos fearr.

BÉARLA

SNÁITHE Léitheoireacht

DÚIL Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP Dán

TORTHAÍ FOGHLAMA: LÉAMHTHUISCINT ☑ Tarraingt ar raon straitéisí léamhthuisceana go solúbtha. ☑ Straitéisí a úsáid chun dul i ngleic leis an téacs.

EOLAÍOCHT

SNÁITHE Neacha Beo

SNÁITH-AONAD An cine daonna

COINCHEAP Córais an duine

CUSPÓIRÍ • A bheith ar an eolas faoi análú agus é a fhiosrú.

• Eolas a fháil ar ainmneacha agus struchtúr a bhaineann le cuid d’orgáin inmheánacha agus sheachtracha na colainne.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 55

55

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Lái

Lúbra Mo Láidreachtaí & Láidreachtaí atá ag láidriú

dr ea

chtaí atá ag láidr iú!

leathanaigh 15-16

SPREAGADH Béarla - Scéal - 'Shepherd’s Dog’ Iniúchadh a dhéanamh ar na láidreachtaí éagsúla a léirítear sa scéal. Pléigh leis na leanaí cad iad na láidreachtaí atá acu, cad iad na láidreachtaí is tábhachtaí leo agus cad iad na láidreachtaí ba mhaith leo a fhorbairt. B'fhéidir go bhféadfadh sé a fhiosrú conas a d'fhéadfaí an fhorbairt sin a bhaint amach.

Ag

t air h? bh ta aim n cú cht?

Iarra

16

Mo Láidreachtaí

NAISC LEIS AN GCURACLAM

BÉARLA

CORPOIDEACHAS

An scéal 'Shepherd’s Dog’ a léamh agus freagairt dó - Féach Aguisín C don phlean ceachta.

Tógáil 'cathair ghríobháin' mar a bheadh cúrsa bacainní. Leag béim ar láidreachtaí a fhorbairt, mar shampla obair foirne, cumarsáid agus ceannaireacht. Is féidir leis na leanaí a bheith ag obair i ngrúpaí chun an cúrsa a chríochnú - d'fhéadfadh míbhuntáiste amháin a bheith ag gach leanbh, púicín, úsáid leathláimhe, ní féidir ach gluaiseacht ar gcúl, ní mór a bheith i gceangal le leanbh eile. D’fhéadfadh sé seo deis a thabhairt do leanaí a thuiscint cé na láidreachtaí difriúla atá acu fiú nuair a bhíonn dúshlán nó bac le sárú acu.

56

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 56

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

STAIR

CEOL

Ainmnigh príomhphearsaí na staire a ndearnadh staidéar orthu i gcaitheamh na bliana, mar shampla Nano Nagle, Setanta agus Marco Polo. Sonraigh na láidreachtaí a léirigh na carachtair sin agus an tionchar a bhí ag na láidreachtaí ar a saoil.

Éisteacht leis an amhrán spreagthach ‘Stronger' (What Doesn’t Kill You) le Kelly Clarkson agus freagairt dó - https://www. youtube.com/watch?v=Xn676-fLq7I

BÉARLA

SNÁITHE Léitheoireacht

DÚIL Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP An scéal a phlé Láidreacht na gcarachtar.

TORADH FOGHLAMA: CUSPÓIR, SEÁNRA AGUS GUTH ☑ Gnéithe de théacs a chuireann cuspóir ar leith in iúl a aimsiú agus a phlé ☑ Brí a bhaint as téacs nuair nach luaitear go follasach í

CORPOIDEACHAS SNÁITHE Gníomhaíochtaí faoin aer agus eachtraíochta.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 57

SNÁITH-AONAD Dúshláin faoin aer.

COINCHEAP Cathair ghríobháin Láidreachtaí.

57

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ • Tabhairt faoi chosán eachtraíochta.

• Gníomhaíochtaí simplí comhoibrithe (iontaobhais) a dhéanamh.

STAIR

SNÁITHE Scéal

SNÁITH-AONAD Scéalta ó shaol daoine san am atá caite,

COINCHEAP Buanna

CUSPÓIRÍ ☑ Gníomhartha agus mothúcháin na gcarachtar a phlé. ☑ Dearcaí agus spreagadh na gcarachtar a phlé.

CEOL

SNÁITHE Seinm

SNÁITH-AONAD Amhránaíocht

COINCHEAP ‘Stronger’ – Kelly Clarkson

CUSPÓIRÍ ☑ Smacht níos fear ar chuisle (buille seasta) agus luas a thaispeáint agus amhrán aitheanta á rá. ☑ Tuiscint a fháil ar an difríocht idir buille agus rithim. ☑ Amhráin atá i mbéal an phobail a thaibhiú agus tuiscint agus smacht níos fearr ar airde (eatraimh chruinne) agus raon leathnaithe gutha.

58

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 58

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

inn i mo cheiliú rán mbe á inn mar... , D bhe

Dá mbeinn i mo cheiliúrán, bheinn mar.. leathanach 20

SPREAGADH Ceol - 'I wanna be like you!' ó The Jungle Book. Éist leis an amhrán agus pléigh cén fáth ar mian leis an moncaí a bheith ina dhuine daonna. Déan amach cén laoch atá ag an moncaí agus cé a théann i gcion air. Fiafraigh de na leanaí cé a théann i gcion orthusan sa saol agus cén fáth.

20

An Domhan ina Mhairim

https://www.youtube. com/watch?v=9JDzlhW3XTM Cuid 2: Seinn an físeán anois ó fheachtas frith-chaite tobac sa Ríocht Aontaithe a úsáideann an t-amhrán thuas freisin. Iarr ar na páistí na tionchair dhearfacha agus dhiúltacha san fhíseán a thabhairt faoi deara.

Pléigh nár chóir aithris a dhéanamh ar gach iompraíocht. Tréithe dearfacha agus tréithe diúltacha a thabhairt faoi deara i rólchuspaí. https://www.youtube.com/watch?v=WjpBa_4tXmM NAISC LEIS AN GCURACLAM SPHE Iniúchadh a dhéanamh ar ról na meán maidir le dul i gcion ar ár saol.

Daoine cáiliúla nó 'lucht tionchair shóisialta' a thabhairt faoi deara a bhféadfadh tionchar a bheith acu ar na leanaí. Pléigh an chaoi a bhféadfadh uirlisí sna meáin, ar nós Photoshop, a chaoi a gcuirtear i láthair iad a chlaon-athrú. Díospóireacht a dhéanamh cé acu an rólchuspaí dearfacha do leanaí iad daoine cáiliúla nó nach ea.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 59

59

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

BÉARLA

DRÁMAÍOCHT

Scríobh litreacha chuig daoine a bhfuil tábhacht leo i saol na leanaí.

Is féidir litreacha a sheoladh más daoine áitiúla iad na rólchuspaí.

Iarr ar na páistí an saol a shamhlú mar aisteoir nó amhránaí cáiliúil. Is féidir leis na leanaí radharcanna gearra a léiriú faoi ghnéithe dearfacha a saoil. Ba cheart do na leanaí machnamh a dhéanamh arís eile agus plé a dhéanamh ar cibé an saol tarraingteach é saol an duine cháiliúil sa lá atá inniu ann.

SPHE

SNÁITHE Mo féin agus an domhan leathan.

SNÁITH-AONAD Oideachas na meán

COINCHEAP Cáil agus lucht tionchair shóisialta.

CUSPÓIRÍ ☑ Iniúchadh agus scrúdú a dhéanamh ar shaincheisteanna a bhíonn i mbéal an phobail go minic faoi sna meáin, faoin gcaoi a gcuirtear i láthair iad agus faoi chruinneas na láithreoireachtaí sin. ☑ Tosú ar roinnt de na teicnící a úsáidtear i margaíocht agus i bhfógraíocht a iniúchadh. ☑ Iniúchadh a dhéanamh ar na bealaí éagsúla inar féidir faisnéis a chur ar aghaidh agus foghlaim conas an t-eolas sin a scagadh agus a roghnú, agus aird á tabhairt ar theanga, ar iompraíocht, ar bharántúlacht agus ar dhearcadh.

BÉARLA

SNÁITHE Scríbhneoireacht

60

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 60

DÚIL Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP Litir chuig duine cáiliúil/laoch.

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

TORTHAÍ FOGHLAMA: CUSPÓIR, SEÁNRA AGUS GUTH ☑ Roghanna a dhéantar agus téacsanna á gcruthú a mhíniú, a chosaint agus a mheas. ☑ Guth aonair a fhorbairt agus a léiriú a thuilleadh chun a gcuid smaointe, eispéireas agus eolais a roinnt.

DRÁMAÍOCHT SNÁITHE Drámaíocht chun mothúcháin, eolas agus smaointe a iniúchadh, rud a chothaíonn tuiscint.

SNÁITH-AONAD Drámaíocht a iniúchadh agus a dhéanamh; Machnamh ar dhrámaíocht.

COINCHEAP Cáil

CUSPÓIRÍ ☑ Tabhairt faoi chomhthéacs drámatúil ficseanúil leis an spontáineacht agus an tsaoirse chéanna a d’úsáid sé/ sí roimhe seo agus é/í i mbun spraoi shamhlaíoch. ☑ Úsáid a bhaint as comhroinnt na léargas a eascraíonn as gníomh drámatúil chun tátal a bhaint de rud agus chun hipitéis a chruthú faoin saol agus faoi dhaoine. ☑ An caidreamh, a fhoghlaim, de bhun drámaíochta, idir scéal, téama agus taithí saoil.

CEOL

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 61

61

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Ag Faire ar na Scamaill!’

A

g

ir Fa d Ca

a Scamall! e n ceann tú? ei h a f

LEATHANAIGH 22 & 23

SPREAGADH Scannán – Scannán Gairid Pixar ‘Partly Cloudy’ Ról samhlaíoch an scamaill sa ghearrthóg a iniúchadh. A bhfeiceann agus a samhlaíonn na leanaí nuair a fhéachann siad ar na scamaill sa spéir a phlé.

22

An Domhan ina Mhairim

http://www.youtube.com/watch?v=ihFLnNJeV90

NAISC LEIS AN GCURACLAM BÉARLA

EALAÍN

TÍREOLAÍOCHT

Filíocht - 'Clouds' - An dán a léamh agus machnamh a dhéanamh ar chuntas an fhile ar lá a chaitheamh ag faire ar scamaill. Imigh amach as an rang má tá an aimsir go maith agus iarr ar na leanaí plé a dhéanamh na rudaí a shamhlaíonn siad féin agus iad ag féachaint ar na scamaill.

Ag tógáil ar an ngearrthóg scannáin agus an dán, iarr ar na páistí a samhlaíonn siad nuair a bhíonn siad ag faire ar scamall a tharraingt.

Iniúchadh a dhéanamh ar ról na scamall mar chuid de staidéar iomlán ar an aimsir; mar shampla a ról sa timthriall uisce.

62

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 62

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Labhartha

GNÉ Iniúchadh agus Úsáid

COINCHEAP An dán a phlé

FOTHORADH FOGHLAMA: FREAGAIRT AGUS MIANTA AN ÚDAIR ☑ Léirmhíniú pearsanta an téacs a chur in iúl. ☑ Dearcaí an fhile a phlé agus a iniúchadh.

EALAÍN

SNÁITHE Péint agus Dath

SNÁITH-AONAD Péintéireacht

COINCHEAP Scamaill Shamhlaíocha

CUSPÓIRÍ ☑ Péintéireachtaí a dhéanamh bunaithe ar mhothúcháin agus ar eispéiris a thugtar chun cuimhne, iniúchadh a dhéanamh ar éifeachtaí spásúla a bhaineann le dath agus lí, agus úsáid á baint as forluí, agus scála á chur san áireamh de bheagán. ☑ A shaol samhlaíoch féin a chur in iúl agus brí a bhaint as téamaí samhlaíocha ach úsáid a bhaint as dathanna chun brí a chur in iúl. ☑ Dath sa timpeallacht amhairc a thabhairt faoi deara agus difríochtaí datha agus athruithe lí de bharr meascadh dath a thabhairt faoi deara.

TÍREOLAÍOCHT

SNÁITHE An Timpeallacht Nádúrtha

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 63

SNÁITH-AONAD An Aimsir, an Aeráid agus an tAtmaisféar.

COINCHEAP Ról na scamall

63

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ ☑ Úsáid a bhaint as anailís ar thaifeadtaí aimsire chun tús a chur le cur síos simplí ar scamaill, ar an gclúdach scamall, ar threo na gaoithe agus ar chúinsí eile a nascadh le cineálacha áirithe aimsire; réamhaisnéisí aimsire a dhéanamh agus a thástáil. ☑ Úsáid a bhaint as trealamh simplí chun feiniméin aimsire a fhaire agus a thaifeadadh. ☑ Feasacht éigin a fhorbairt maidir le patrúin aimsire agus aeráide agus an nasc atá acu le saol plandaí, ainmhithe agus an duine i roinnt timpeallachtaí i gcodanna eile den domhan.

64

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 64

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mo Rogha Saoire LEATHANACH 26

M

o

g Ro

ha

Sa o i r e !

SPREAGADH Scéal - 'The Places You Will Go’ - Dr Seuss Éisteacht leis an scéal agus teachtaireacht an údair faoi dheiseanna gan srian a phlé. Pléigh na háiteanna is fearr leis na páistí agus cén fáth a dtaitníonn siad an oiread sin leo.

Faigh amach cé na háiteanna ar domhan ba mhaith leis na leanaí dul.

26

An Domhan ina Mhairim

https://www.youtube.com/ watch?v=m7nLqLkFd74 NAISC LEIS AN GCURACLAM • BÉARLA TÍREOLAÍOCHT I ngrúpaí, déan iniúchadh agus taighde ar áiteanna ba mhaith leis na páistí dul, cibé anseo in Éirinn nó thar lear.

Is féidir leis na leanaí a gcuid taighde a chur i láthair i bhfoirm tionscadail nó bróisiúir mar atá leagtar amach don Bhéarla thíos.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 65

D'fhéadfadh na leanaí fógra nó bróisiúr a dhearadh dá gceann scríbe roghnaithe, a mhíníonn cén fáth a dtaitníonn sé leo mar áit éalaithe.

MATA Agus úsáid á baint as suíomhanna idirlín ar nós www.skyscanner.ie Is féidir leis na leanaí iarracht a dhéanamh turas a phleanáil chuig an áit a roghnaíonn siad. Beidh ar na páistí an fad slí, amanna taistil agus costas a dhéanamh amach. Is féidir é seo a chur i láthair mar chuid den bhróisiúr nó den tionscadal.

65

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

EALAÍN

STAIR

Mar chuid den tionscadal/ bhróisiúr, is féidir leis na leanaí obair ealaíne a dhearadh chun an áit is ansa leo a léiriú.

Mar mhalairt gnímh, d'fhéadfadh na leanaí díriú ar áiteanna ón am atá caite, mar shampla an tSean-Ghréig nó Tír na nÓg.

TÍREOLAÍOCHT

SNÁITHE Timpeallacht dhaonna

SNÁITH-AONAD Daoine agus tíortha eile; Lárionaid chontae, réigiúnacha agus náisiúnta.

COINCHEAP Éalú ar thuras

CUSPÓIRÍ ☑ Staidéar a dhéanamh ar ghnéithe de thimpeallachtaí agus de shaol daoine i suíomh amháin san Eoraip agus i suíomh amháin i gcuid eile den domhan. ☑ Eolas a fháil ar shuíomh agus ar ainmneacha ceantair uirbeacha sa chontae, ar chuid de na foirgnimh thábhachtacha, ar mhonarchana agus ar ghnéithe eile.

BÉARLA

SNÁITHE Scríbhneoireacht

DÚIL Cumarsáid a dhéanamh

COINCHEAP Bróisiúr

TORTHAÍ FOGHLAMA: RANNPHÁIRTÍOCHT, INSPREAGADH AGUS ROGHA ☑ Guth aonair a fhorbairt agus a léiriú a thuilleadh chun a gcuid smaointe, eispéireas agus eolais a roinnt. ☑ Taighde a dhéanamh agus ábhar a roghnú chun scríobh faoi thopaicí nach bhfuil ar eolas ag leanaí agus formáidí cuí láithreoireachta a roghnú chun a gcuid scríbhneoireachta a roinnt. ☑ Stíl uathúil scríbhneoireachta a úsáid i raon seánraí; tarraingt ar theanga fháthchiallach agus íomhánna beoga a chruthú chun dul i gcion ar léitheoirí, agus a gcuid oibre a phlé agus a roinnt.

66

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 66

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

MATAMAITIC

SNÁITHE Tomhais

SNÁITH-AONAD Am; Fad; Airgead

COINCHEAP Éalú ar thuras

CUSPÓIRÍ ☑ Tascanna praiticiúla agus fadhbanna a bhaineann le hamanna agus dátaí a réiteach agus a fhuascailt mar aon le uaireanta agus nóiméad a shuimiú agus a dhealú. ☑ Tascanna agus fadhbanna praiticiúla a bhaineann le suimiú, dealú agus iolrú agus roinnt shimplí aonaid faid (m, cm, Km) a réiteach agus a thabhairt chun críche. ☑ Fadhbanna agus tascanna praiticiúla aon chéime agus dhá chéim a bhaineann le suimiú, dealú, iolrú agus roinnt simplí airgid a réiteach agus a thabhairt chun críche.

EALAÍN

SNÁITHE Líníocht

SNÁITH-AONAD Líníochtaí a dhéanamh

COINCHEAP Éalú ar thuras

CUSPÓIRÍ ☑ A shaol samhlaíoch féin a chur in iúl agus brí a bhaint as téamaí samhlaíocha ach úsáid a bhaint as patrún agus mionsonraí cumadóireachta. ☑ Turgnamhacht a dhéanamh leis na marcanna, línte, cruthanna, uigeachtaí, patrúin agus dathanna is féidir a dhéanamh le uirlisí difriúla líníochta ar raon dromchlaí.

STAIR

SNÁITHE Na chéad daoine agus sochaithe fadó.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 67

SNÁITH-AONAD Na Gréagaigh

COINCHEAP Éalú ar thuras

67

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUSPÓIRÍ ☑ Scrúdú a dhéanamh agus eolas a fháil ar fhianaise atá againn a chuireann in iúl dúinn cérbh iad na daoine sin, go háirithe fianaise ar na daoine sin a d'fhéadfaí a fháil go háitiúil. ☑ A bheith eolach ar ghnéithe de shaol na bpobal seo.

68

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 68

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mír 1

MODHEOLAÍOCHT DON SAOL SCOILE

AIDHM: Dearcadh, guth agus tuiscint an fhoghlaimeora a iniúchadh i ndáil lena n-eispéireas scoile TORTHAÍ FOGHLAMA: A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ: • Mothúcháin a bhaineann le héachtaí agus dúshláin ar scoil a iniúchadh.

• Feasacht a fháil orthu féin mar fhoghlaimeoirí - buanna agus laigí • Roghanna pearsanta faoi chúrsaí scoile a thabhairt faoi deara MODHEOLAÍOCHTAÍ: Plé, tobsmaointeoireacht agus machnamh a dhéanamh faoi na cineálacha difriúla gníomhaíochta a chuirtear i láthair sa mhír seo. Tá sé tábhachtach a chur in iúl nach bhfuil freagraí cearta nó míchearta ann nach bhfuiltear ag súil le haon fhreagra faoi leith ó dhaltaí.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 69

69

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mo Stíl Foghlama

MO STÍL FOGHLAMA

ann Déanaim obair mhaith nuair a bhíonn ciúnas

(LEATHANACH 28)

thionscadal Is maith liom a bheith ag obair liom ar go dtí go mbíonn sé críochnaithe

Tugtar cuireadh do na páistí léiriú agus féin-ráta ar na stíleanna foghlama is fearr leo Cad atá spéisiúil anseo ná an chaoi a léiríonn an leanbh iad féin mar fhoghlaimeoir. Níl aon fhreagra ceart nó mícheart.

glór sa rang Is féidir liom a bheith ag obair nuair a bhíonn chuid oibre Uaireanta tagann frustrachas orm le mo agus ní chríochnaím í dom a bheith Is maith liom bogadh timpeall tar éis im’ shuí ar feadh tamaill nó le páirtnéir Is maith liom a bheith ag obair i ngrúpa

san fhoghlaim Is maith liom é nuair a bhíonn dúshlán

duine críochnaithe Déanaim iarracht a bheith ar an gcéad le daltaí eile Bainim taitneamh as a bheith ag cabhrú lena gcuid obair scoile déanaim iarracht Má thugtar rud éigin le déanamh dom, is féidir liom i gcónaí é a dhéanamh chomh maith agus as de ghnáth Nuair a bhíonn obair scoile deacair, éirím

leithscéalta go minic Tugaim faoi deara go mbím ag déanamh

Ciorclaigh an réalta:

Díreach cosúil liom

An-chosúil liom

Neamhchosúil liom

An Saol Scoile

28

MO CHUID IIÉIRIMÍ: (LEATHANACH 29)

E

ol

a sa

c h f a oi n

gC

l

N

eo

ch faoin

ád

a las Eo

úr

x

a

faoi P hic ach as t ol

ach f ú m

F

fa oi M o

C

rp

Eo l

a ch

ch faoi D ha

ho

as

a sa ol

ne oi

E

la s

n éi

Eo

ch faoi Fh asa o ol

il ca

E

E

h faoi Uim h 63+ 8

a ch

Eo l

ac

re

as

ir iú

Tugtar cuireadh do na páistí a gcuid 'hintinn' a nascadh leis an bpíosa. Tugtha an coincheap seo isteach i rang a thrí - páisti a spreagadh chun smaoineamh ilghnéitheachta.

Mo Chuid Iléiri mí

Déan nasc idir do chuid éir imí agus an phióg!

Mo Shaol Sco

70

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 70

ile

29

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

AN FRÁMA DREAPADÓIREACHTA: (LEATHANACH 30).

Tugtar cuireadh do na páistí ciorcal a chur ar an duine is maith leo ar an bhfráma dreapadóireachta. Úsáidtear cur chuige dá leithéid go minic chun measúnú a dhéanamh ar an gcaoi a bhféachann páistí iad féin i gcomhthéacsanna sóisialta, eg. is cosúil gurb é an leanbh ar bharr an fráma dreapadóireachta an ceannaire grúpa, an t-iompóir, an mac léinn rathúil sa ghrúpa.

Féadfaidh an leanbh ar an imeall nó ar an imeall iad féin a fheiceáil taobh amuigh den ghrúpa sóisialta i gcomhthéacs grúpa. D'fhéadfadh sé a bheith suimiúil iniúchadh a dhéanamh le páistí ina bhfeiceann siad a gcairde ar an bhfráma dreapadóireachta agus áit ar mhaith leo a bheith suite ar an bhfráma.

30

IS IAD NA TRÉITHE A THAITNÍONN LIOM I MO CHAIRDE NÁ…

(LEATHANACH 31)

D'fhéadfadh an leathanach gníomhaíochta seo forluí a dhéanamh go maith le réimsí curaclaim eile, cláir folláine nó tionscnaimh iompair shóisialta sa scoil.

Iarrtar orthu ar an leathanach seo chun na tréithe is fearr a nascadh leis an bhfáinne / bracelet cairdeas.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 71

Ciorclaigh an duine is fear r leat!

tréithe a thaitníonn liom i d na a i Is mo chairde ná…. a bheith flaithiúil a bheith sásta réiteach le daoine

a bheith spreagúil a bheith cineálta glacadh le cinntí

a bheith rannpháir teach i gcluichí a bheith sásta comhoibriú le daoine

d na buanna Is ia ag Cairde atá the ná ...

Mai

a bheith báúil

a bheith dea-bhéasach

a bheith measúil

a bheith ar fáil nuair is gá a bheith cabhrach cara m

a bheith sásta roinnt

ai 1ú há it

th

Tugtar cuireadh do na páistí machnamh a dhéanamh ar na saintréithe is mó a dteastaíonn uathu ina gcairde.

An Saol Scoile

onn leat i do Ceangail na tréithe a thaitní chairde leis an bhfáinne An Saol Scoile

31

71

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

A g obair le daoine eile

AG OBAIR LE DAOINE EILE: (LEATHANACH 32).

cabhraím leis an ngrúpa cinntí a dhéanamh

D'fhéadfadh an leathanach gníomhaíochta seo a chomhtháthú le réimsí curaclaim eile.

Iarrtar ar na páistí machnamh a dhéanamh ar an gcaoi a n-oibríonn siad le daoine eile - an méid a dhéanann siad go maith agus an méid a d'fhéadfadh siad a dhéanamh níos fearr.

meallaim na baill chiúine chun a bheith rannpháirteac

déanaim moltaí agus roinnim smaointe

éistim go haireach

tugaim comhoibriú do dhaoine eile

labhraím go muiníneach sa ghrúpa

Comhpháirtíocht baile-scoile

déanaim mo dhícheall tuairimí eile a thuiscint

Is iad na rudaí a dhéanaim go maith ná .................................................................

.....................................................................................

Is iad na rudaí a d’fhéadfainn a fheabhsú ná .........................................................

.....................................................................................

An Saol Scoile

About School

an

hú

in

te

or

Tá

.

. ag m .... o mhúinteoir ná .....

....

...

...

....

r go maith mar ..

.... ......

........................

...

eoi

.........

int

....

...

.

a . ...... ..

a a tá

hú

nn

ra

m Is é an r ud is

m

ra

ta

seo

ch

Tá ár

ea

ht

.....................

.....

ac

m

.....

te

re

......

ng

in

oi

.....

..

m

o

a

....

hú Is í a n stíl m

Tá

ár

gc

ioc

....

m

...

oi

n

úi

...

fa

..

ó

Spr

m

Beidh

nt

hú

eo

ire

in

eo

t

cui m

B'fhéidir smaoineamh beagán a tabhairt le linn an téarma roimh an ghníomhaíocht seo a chomhlánú. Is é tuiscint an linbh ar roghanna an mhúinteora atá suimiúil.

m

(LEATHANACH 33).

Tá an leathanach seo ag tabhairt cuireadh don mhúinteoir ranga beagán faoina chuid féin a roinnt leis an ngrúpa ranga.

Mo Mhúin teo ir!

Ainm

MO MHÚINTEOIR!

32 34

....

32

...............................................................

a

Bheadh fáilte roimh roinnt machnaimh ar an ngníomhaíocht seo.

...............................................................

ir

hn

ea

ch

e ag

m

o

m

hú

in

teo

ta

atá

ach

ag

t a thaitní

mh onn le mo

t úin

eo

.. ár m ..... úinteoir dúinn is ea

.. ir a ..... r ár ...... rang de bhar r ..

....

ir

....

ná

....

.

An Saol Scoile

72

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 72

33

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

(LEATHANACH 34)

Bí ag smaoineamh ar na gradaim atá tuillte agat i mbliana dar leat.

Raon na féidearthachtaí a leathnú: Dámhachtain luthchleasaí sa todchaí; Scríbhneoir den scoth; Cleasaí; Duine a chothaíonn síocháin; Mealltóir; Staraí agus araile.

a ad Gr

agam i mblian a dar tuillte

atá

im

ar Bronnt

an te

se astas

Bronntar

nn Bro

ta

n ra

tea

s sta

seo

Bron n

ar :

tar an

An G a

e isc Ga An

teasta

tar a

n te

asta

s seo

ar:

Bronnt ar

an te

s seo

ar :

isce

aí Éifeac E a gr hta

astas se

ch ?

o ar :

An G aisce

aisce An G

Fé

na Fiosracht a? ith

An Saol Scoile

34

MO PHRÓIFÍL SCOILE

Maidir le cruinniú fíor-dhaonlathach tuismitheora-mhúinteora, ba cheart go n-ionadaítear guth an linbh ag na pointí cruinnithe seo.

s seo ar:

e

tach? Éach

n Bron

(LEATHANACH 35)

an teasta

An Gaisc

í la

liom ...

o ar :

aisce An G

Eo

GRADAIM ATÁ TUILLTE AGAM I MBLIANA DAR LIOM…

Mo Phrófíl Scoile Rang: Ainm:

Dáta: Am: Ceart go Leor

Nósanna Foghla ma

Go maith

Ar Fheabhas

Déanann gach iarrach t Úsáideann am go héifeachtach Caitheann le daoine go measúil Éisteann agus leanann treoracha Glacann páirt i bplé Designed by Sharon Le Gear Oibríonn go neamh spleách

Moltar go ndéanann an leanbh a dtuarascáil scoile féin a chríochnú orthu féin roimh an gcruinniú tuismitheora. Moltar go gcuirfí dearcadh an linbh san áireamh trína n-admháil a dhéanamh ar a dtuairimí féin ar fhoghlaim trí athbhreithniú a dhéanamh ar thuairisc an dalta a chomhlíonann siad iad féin.

Ábalta oibriú le daoine eile Cuireann ceisteanna nuair is gá Cloíonn le rialach a scoile Ábhar Béarla

Ceol

Gaeilge

Dráma íocht

Mata

Ealaín

Stair

Corpoideachas

Tíreola íocht

O.S.P.S

Eolaíoc ht

Tinrea mh

Is féidir liom feabhas a chur ar…

Mo shíniú.. ............. ............. ............. ..

An Múinteoir....... ............. ............. ...

An Saol Scoile

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 73

35

73

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

OBAIR SCOILE AS A BHFUILIM BRODÚIL..

ir ba O

(LEATHANACH 36)

s a bhfuilim bródúil! ea l i sco

Roghnaíonn na páistí sampla oibre a chríochnaigh siad i rith na scoilbhliana a aithníonn siad mar 'obair scoile as a bhfuilim brodúil'.

Soláthraíonn taifid den sórt sin leideanna úsáideacha comhrá: 'Inis dom faoi do chuid oibre ...

36

An Saol Sc

oile

(LEATHANACH 37)

Ob a

OBAIR SCOILE A CHRUTHAÍONN DEACRACHT DOM! ir

ile sco

a chruthaíonn deacracht dom !

Roghnaíonn na páistí sampla oibre a chríochnaigh siad i rith na scoilbhliana a aithníonn siad mar 'obair scoile a chruthaíonn deacracht dom.'

Soláthraíonn taifid den sórt sin leideanna úsáideacha do chomhrá: 'Inis dom faoi do chuid oibre seo atá deacair duit...'

An Saol Scoile

74

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 74

37

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CUIMHNÍ AR ÓCÁIDÍ IONTACHA SCOILE!

Tabhair cuireadh do leanaí le linn na scoilbhliana nó i dtreo deireadh na scoilbhliana chun cuimhní ar ócáidí iontacha scoile.

Cu im

(LEATHANACH 38)

r ía n h

acha scoile! í iont d i ócá

D'fhéadfadh go mbeadh líníochtaí, focail, grianghraif, bróisiúir etc. ar na leathanaigh seo.

38

An Saol Scoile

MO ROGHA AMCHLÁIR!

Mo

(LEATHANACH 39)

D'fhéadfaí an ghníomhaíocht seo a chomhtháthú le sonraí sa mhatamaitic nó go díreach mar ghníomhaíocht neamhspleách.

áir

!

Samhlaigh do rogh a amchláir!

Péire-péire a roinnt ar an ngníomhaíocht seo.

Ch éa da oi n A n D éa rd ao in A n

A oi ne n A

Tugtar cuireadh do na páistí a gclár ama idéalach a mheas.

Breithniú a dhéanamh ar laethanta na seachatine agus ar leithdháileadh ama ar mhaithe le leasanna éagsúla atá ag teastáil.

A n

M há ir

t

A

n

Lu

an

Am

Rogha Amchl

Drámaíocht

Am Lóin

An Saol Scoile

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 75

39

75

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

MO ROGHA SCOIL I 2050!

(LEATHANACH 38)

Mo

Rogha Scoil i 20 50 !

Gníomhaíocht oscailte ina dtugtar cuireadh do pháistí cruth nó foirm a n-aisling scoile a mheas.

D'fhéadfadh sé seo a bheith ina scoil sa todhchaí (2050) - a rogha scoil i 2050.

Bheadh deis le haghaidh aiseolas lúbtha ó leanbh go múinteoir suimiúil ar seo nó ar dheiseanna do pháistí a gcuid smaointe a chur i láthair do chomhghleacaithe.

D'fhéadfaí gníomhaíocht den sórt sin a nascadh le réimsí curaclaim eile: le h-eolaíocht nó le h-ealaín.

76

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 76

Tarraing nó Scrí obh 40

An Saol Scoile

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 77

Treoirleabhar an Mhúinteora

AIRD

BEALACH CHUN FOGHLAMA

2

1

SEACHTAIN

Uirlisí agus bearta a fháil chun 'conas foghlaim' a fhoghlaim agus go sonrach conas feabhas a chur ar iompar airdeallach.

Féidearthachtaí a iniúchadh i ndáil le cinnteoireacht níos fearr faoi na straitéisí a chuirfidh ar a gcumas foghlaim go héifeachtach Freagracht a ghlacadh as 'conas foghlaim' a fhoghlaim ag féachaint go sonrach ar aird.

Machnamh a dhéanamh ar a gcur chuige maidir le bheith airdeallach agus iompar airdeallach a fheabhsú.

•

•

• •

A bhfuil thuas

Tuiscint agus feasacht a thógáil ar ‘bhealaí’ foghlama/meonta foghlaimeora - go sonrach, cad a chiallaíonn sé a bheith airdeallach.

•

TORTHAÍ FOGHLAMA D’ AIRD

SCÉIM SEACHTAINE DO MO SHLITE FOGHLAMA

Mír 1

•

•

Tobsmaointeoireacht a dhéanamh faoi stór focal agus iompraíochtaí a bhaineann le bheith airdeallach

Bolgáin chomhrá a líonadh isteach (Leabhar Acmhainne, Ich. 158) - Cad atá i gceist domsa le ‘Bheith Airdeallach’?

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

77

10/04/2019 18:50

AIRD

BEALACH CHUN FOGHLAMA

78

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 78

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

5

7

A bhfuil thuas

4

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

3

6

A bhfuil thuas

TORTHAÍ FOGHLAMA D’ AIRD

2

SEACHTAIN

MMF4, lch 48 – Féach ar Roth Straitéise 2

Cluichí Airde - Roghnaigh as Aguisíní

•

•

MMF4, Ich. 46 & 47

•

Bain úsáid as Cuntais Straitéise tráthnóna amháin nó dhó, Ich. 164-166, Leabhar Acmhainne

•

Gníomhaíochtaí Airde - Roghnaigh as Aguisíní

•

MMF4, lch 45

Greamaigh an roth straitéise sa Dialann OB

•

•

MMF4, lch 44 – Féach ar Roth Straitéise 1

Trí sheisiún 10 nóiméad

Gníomhaíochtaí Airde. Roghnaigh as gníomhaíochtaí ranga uile sna hAguisíní

MMF4, Ich. 42-43 a líonadh isteach

•

•

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 79

AIRD

BEALACH CHUN FOGHLAMA A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

8

9

10

11

TORTHAÍ FOGHLAMA D’ AIRD

7

SEACHTAIN

Treoirleabhar an Mhúinteora MMF4, Ich. 52 – Féach ar Roth Straitéise 3 Greamaigh Roth Straitéise 3 i nDialann OB Cluichí Airde - gníomhaíocht beirte - roghnaigh as Aguisíní

• • •

Trí sheisiún 10 nóiméad

Gníomhaíochtaí Airde. Roghnaigh as gníomhaíochtaí uileranga sna hAguisíní

Cluichí Airde - Roghnaigh as Aguisíní

•

•

MMF4, Ich. 50 & 51

Bain úsáid as Cuntais Straitéise tráthnóna amháin nó dhó, Ich. 164-166, Leabhar Acmhainne

•

•

MMF4, lch 49

Cluichí Airde - gníomhaíocht beirte - roghnaigh as Aguisíní.

•

•

Greamaigh Roth Straitéise 2 sa Dialann OB

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

79

10/04/2019 18:50

80

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 80

IOMPRAÍOCHTAÍ FOGHLAMA

AIRD

BEALACH CHUN FOGHLAMA

A bhfuil thuas

15

Tuiscint agus feasacht a thógáil ar bhealaí foghlama/meonta foghlaimeora - go sonrach cad is brí le hiompraíochtaí cuiditheacha foghlama.

A bhfuil thuas

14

•

A bhfuil thuas

13

16

A bhfuil thuas

TORTHAÍ FOGHLAMA D’ AIRD

12

SEACHTAIN

•

•

Bolgáin chomhrá a líonadh isteach (Ich. 160, Leabhar Acmhainne) - Cad atá i gceist domsa le hiompraíochtaí foghlama?

Bolgáin Chomhrá a líonadh isteach: ‘Féachaint Siar’ (Ich. 159, Leabhar Acmhainne)

Gníomhaíocht airde amháin leis an ngrúpa ranga - roghnaigh as Aguisíní/Spreag na leanaí chun a ngníomhaíocht nó a gcluiche airde féin a chruthú

Dhá sheisiún 10 nóiméad de na cluichí agus gníomhaíochtaí airde is fearr leis na daltaí (Aguisíní)

•

•

Greamaigh Roth straitéise 'bán' sa Dialann OB agus líon isteach

Bain úsáid as Cuntais Straitéise tráthnóna amháin nó dhó, Ich. 164-166, Leabhar Acmhainne

•

•

MMF4, Ich. 54 & 55

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 81

Freagracht a ghlacadh as 'conas foghlaim' a fhoghlaim ag féachaint go sonrach d’iompraíochtaí foghlama.

Machnamh a dhéanamh ar a gcur chuige maidir le hiompraíochtaí foghlama agus feabhas a chur ar scileanna foghlama.

•

•

A bhfuil thuas

Féidearthachtaí a iniúchadh i ndáil le cinnteoireacht níos fearr faoi na straitéisí a chuirfidh ar a gcumas foghlaim go héifeachtach

•

18

Uirlisí agus bearta a fháil chun 'conas foghlaim' a fhoghlaim agus go sonrach conas feabhas a chur ar iompraíochtaí foghlama.

•

A bhfuil thuas

16

IOMPRAÍOCHTAÍ FOGHLAMA

TORTHAÍ FOGHLAMA D’ AIRD

17

SEACHTAIN

BEALACH CHUN FOGHLAMA

Gníomhaíochtaí d’Iompraíochtaí Foghlama. Roghnaigh as gníomhaíochtaí uile-ranga sna hAguisíní.

Trí sheisiún 10 nóiméad

•

MMF4, Ich. 57-58 a líonadh isteach

• •

Tobsmaointeoireacht a dhéanamh faoi stór focal agus iompraíochtaí a bhaineann le hIompraíochtaí Foghlama

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

81

10/04/2019 18:50

82

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 82

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

21

22

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

20

23

A bhfuil thuas

19

IOMPRAÍOCHTAÍ FOGHLAMA

TORTHAÍ FOGHLAMA D’ AIRD

SEACHTAIN

BEALACH CHUN FOGHLAMA

Bain úsáid as Cuntais Straitéise tráthnóna amháin nó dhó, Ich. 167-169, Leabhar Acmhainne

•

Iompraíochtaí Foghlama - gníomhaíochtaí beirte roghnaigh as Aguisíní

•

MMF4, lch 64

Greamaigh Roth Straitéise 2 sa Dialann OB

•

•

MMF4, lch 63 – Féach ar Roth Straitéise 2

Dúshláin agus Tascanna d’Iompraíochtaí Foghlama Roghnaigh as na hAguisíní

•

•

MMF4, Ich. 61 & 62

•

Bain úsáid as Cuntais Straitéise tráthnóna amháin nó dhó

•

Gníomhaíocht d’Iompraíochtaí Foghlama - Roghnaigh as na hAguisíní

•

MMF4, lch 60

Greamaigh Roth Straitéise 1 sa Dialann OB

•

•

MMF4, lch 59 – Féach ar Roth Straitéise 1

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

A bhfuil thuas

24

25

26

27

28

29

30

IOMPRAÍOCHTAÍ FOGHLAMA

TORTHAÍ FOGHLAMA D’ AIRD

SEACHTAIN

BEALACH CHUN FOGHLAMA

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 83

Treoirleabhar an Mhúinteora •

•

Bolgáin Chomhrá a líonadh isteach (Ich. 161, Leabhar Acmhainne) - Féachaint siar ar Iompraíochtaí Foghlama

Cruthaíonn grúpaí beaga gníomhaíocht/tasc nó cluiche chun iompar foghlama cabhracha a chothú

Dhá ghníomhaíocht uile-ranga 15 nóiméad ar Iompraíochtaí Foghlama - Aguisíní

Greamaigh Roth straitéise 'bán' sa Dialann OB agus líon isteach

•

•

MMF4, lch 70

•

Iompraíochtaí Foghlama - gníomhaíochtaí beirte roghnaigh as Aguisíní

•

Iompraíochtaí Foghlama - gníomhaíochtaí beirte roghnaigh as Aguisíní

•

MMF4, Ich. 68-69

Greamaigh Roth Straitéise 3 sa Dialann OB

•

•

MMF4, lch 66 – Féach ar Roth Straitéise 3

MMF4, Ich. 65 & 66

• •

Gníomhaíochtaí agus Tascanna d’Iompraíochtaí Foghlama - Roghnaigh as na hAguisíní

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

83

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Tús na gCeachtanna

Mír 2

DEISEANNA FREAGARTHA

AIDHM: Leideanna a úsáid i gcomhthéacsanna foghlama gach lá chun freagairtí a fháil ó dhaltaí.

TORTHAÍ FOGHLAMA: A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ:

Tús na Foghlama Tús na Foghlama Cá luíonn sé seo leis an eolas atá agam cheana féin?

Tús na Foghlama Cá luíonn sé seo leis an eolas atá agam cheana féin?

Tús na Foghlama Cá luíonn sé seo leis an eolas atá agam cheana féin?

Tús na Foghlama Cá luíonn sé seo leis an eolas atá agam cheana féin?

Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

Ceapaim go gciallaíonn sé seo...

Ceapaim go gciallaíonn sé seo...

Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

Ceapaim go gciallaíonn sé seo...

Ceapaim go gciallaíonn sé seo...

Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

Táim ag tabhairt faoi deara...

Táim ag tabhairt faoi deara...

Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

Táim ag tabhairt faoi deara...

Táim ag tabhairt faoi deara...

cén áit a úsáidfidh tú do ghreamáin DF Tabharfaidh do mhúinteoir treoir duit maidir le cathain agus tha nó i do Dhialann OBh Is féidir iad a chur i do chóipleabhar, ar chlár fógraí/freagar

DF

Illustrations & graphic design C Sharon Le Gear

81

bluebirddesigns@h otmail.com

• Freagairt go gníomhach do leideanna an mhúinteora • Úsáid a bhaint Deiseanna Freagartha chun tacú le tuiscint, le rannpháirtíocht agus le measúnú • Lúb aiseolais a chruthú ón bhfoghlaimeoir don mhúinteoir don fhoghlaimeoir • Taifead inláimhsithe de ghuth an fhoghlaimeora a chruthú ag pointí réamhtheagaisc, lár-theagaisc agus iar-theagaisc MODHEOLAÍOCHTAÍ: Is féidir Deiseanna Freagartha a úsáid ag tús na gceachtanna, i lár na gceachtanna nó ag deireadh na gceachtanna in aon ábhar ar fud an churaclaim chun smaointe an fhoghlaimeora a fháil faoin tasc foghlama atáthar a dhéanamh. Féadfar Deiseanna Freagartha a chur i gcóipleabhair, i ndialanna OB, i nduillíní scoir, ar chláir freagraí etc.

84

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 84

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cártaí Cúnaimh

Mír 2

CÁRTAÍ MACHNAIMH

Le húsáid tráth ar bith i rith an lae scoile

Táim fós i bponc le ...

Nílim cinnte fós conas ...

Tá a thuilleadh ama

AIDHM:

Tá cúnamh de dhíth orm le ...

Straitéisí a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí chun tacaíocht, cúnamh agus treoir a lorg ag gach pointe i rith a gcuid foghlama.

Ba é an chuid ba dheacra de, dar liom ...

Tá an cheist seo agam fós ...

de dhíth orm!

TORTHAÍ FOGHLAMA: A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ:

74

OTRa

• An fheagairt a thugann siad ar éilimh tascanna a mheas • Machnamh a dhéanamh ar a gcuid foghlama MODHEOLAÍOCHTAÍ: Tabhairt ar fhoghlaimeoirí an fhreagairt a thugann siad ar thascanna a mheas agus machnamh a dhéanamh ar a gcuid foghlama nuair a thugtar na tascanna chun críche. Ba chóir úsáid Cártaí Machnaimh spreagadh a chothú nuair a thugtar tasc ar bith chun críche i réimse ar bith an churaclaim. Go hidéalach, déanfaidh an Foghlaimeoir ceisteanna Cárta Machnaimh a inmhéanú, de bharr a n-úsáide rialta ar feadh na scoilbhliana, mar chúnamh féinfhaire chun machnamh a dhéanamh ar a gcuid foghlama. Cuir Cártaí Réitigh ar leathanach tosaigh na gcóipleabhar Scríbhneoireachta agus/nó spásanna foghlama tábhachtaí chun a chur i gcuimhne do na daltaí féinmhachnamh a dhéanamh nuair a thugtar an obair chun críche.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 85

85

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Ciúb Cúnaimh

Le húsáid ar scoil ag am ar bith i rith an lae.

Mír 2

Ciúb Cúnaimh Patrún an Chiúib Brúigh Patrún an Chiúib amach as an leathanach Fill fad na línte briste

Táim ceart go leor!

Tá breis ama uaim!

Táim fós ag obair

CIÚB CÚNAIMH

An féidir leat a mhíniú cén fáth?

An a

Rin

féid ir dh lea éan t soil am éir h? iú

Ní thuigim ne

bot

mé ún

cúp

la

Táim

ceart

go leor!

Rinne mé cúpla botún

Tabharfaidh do mhúinteoir treoir duit conas an ciúb cúnaimh a chur le chéile Greamaigh ar do bhord é le bluetac agus cuir an taobh cuí ag féachaint i dtreo an mhúinteora.

An a

R in

AIDHM:

ne

bo

tú

m n

é

cú

fé id ir dh lea éa t so na iléi m riú h?

p la Tá

im go

ce ar

t

le or

!

Straitéisí a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí chun tacaíocht, cúnamh agus treoir a lorg ag gach pointe i rith a gcuid foghlama.

2. Fill go cúramach fad na línte briste.

3. Greamaigh na liopaí go docht le gliú nó pritt stick nó téip.

4. Greamaigh ar do bhord é le bluetac

TORTHAÍ FOGHLAMA:

5. Cas aghaidh an chiúib a deir “Táim ceart go leor!” i dtreo bhord an mhúinteor a.

6. Agus tú ag smaoineam h ar dheiseanna freagracht a, cas an taobh cuí i dtreo an mhúinteora.

A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ:

Tabharfaidh do mhúinteoir treoir duit conas an ciúb cúnaimh a chur le chéile : 1. Bain an ciúb de leatha nach 79.

78

DF

Illustrat ions & graphic design C Sharon Le Gear bluebir ddesign s@hotm ail.com

• An fhreagairt a thugann siad ar éilimh tascanna a mheas • Cumarsáid a dhéanamh go héifeachtach leis an múinteoir ach úsáid a bhaint as Ciúb Cúnaimh.

MODHEOLAÍOCHTAÍ: Tabhairt ar fhoghlaimeoirí an fhreagairt a thugann siad ar éilimh tascanna a mheas agus úsáid a bhaint as an gciúb cúnaimh ar scoil nó sa bhaile nuair a bhíonn siad i bponc.

Tá tábhacht faoi leith ag baint lena bheith in ann a rá go bhfuiltear i bponc agus cad é go díreach é an rud atá ag cur baic leis an bhfoghlaim ó dhearcadh an fhoghlaimeora de. Ba chóir go ndéanfadh Ciúb Cúnaimh deacrachtaí freagartha sa seomra ranga a normalú agus 'frámaí' oiriúnacha freagartha a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí nuair nach féidir leo dul chun cinn a dhéanamh san fhoghlaim.

86

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 86

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Seicliosta Piarmheasúnaithe

Mír 2

Piarathbhreithniú ar an Scríbhneoireacht Ainm an Phiarathbhreithneora:.....................................

Ainm an Scríbhneora: .......................................................

SEICLIOSTAÍ PIARMHEASÚNACHTA

seo: Rudaí a thaitin go mór liom faoin bpíosa scríbhneoireachta ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. .............

Ceisteanna atá agam:............................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... ..............................................................................................................

AIDHM:

fheabhsú: Moltaí atá agam chun an píosa scríbhneoireachta seo a ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... .............................................................................................................. ...................... ..............................................................................................................

Foghlaimeoirí a spreagadh chun páirt a ghlacadh i measúnú obair na ndaltaí eile agus tuiscint shoiléir a bheith acu ar an méid a bhíonn le sonrú in obair a bpiaraí.

TORTHAÍ FOGHLAMA:

76

DF

Illustrations & graphic design C Sharon Le Gear bluebirddesigns@h otmail.com

A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ: • Freagracht a ghlacadh as a gcuid oibre féin agus a bheith tionscantach agus iad á dhéanamh sin • An fhoghlaim de bhun comhoibriú le piaraí a spreagadh • Meiteachognaíocht a spreagadh • Caidreamh le piaraí san fhoghlaim a spreagadh TREOIRLÍNTE GINEARÁLTA MAIDIR LE PIARMHEASÚNACHT A ÉASCÚ 1. Deiseanna féinmheasúnachta a phleanáil. Tosú le beirteanna atá ar an leibhéal céanna.

2. Torthaí a nascadh le cuspóirí foghlama.

3. Critéir shoiléire rathúlachta a chur ar fáil.

4. Úsáid a bhaint as eiseamláirí piarmheasúnachta a thugann teanga chuí do dhaltaí i ndáil le measúnacht agus aiseolas.

5. Deiseanna plé agus machnaimh a chur ar fáil do dhaltaí.

6. Treoir a thabhairt do dhaltaí i ndáil le féinmhachnamh.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 87

87

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

MODHEOLAÍOCHTAÍ: • Tá dhá shamplaí de Sheicliostaí Piarmheasúnachta san áireamh i MMF4.

• Baineann an chéad Seicliosta Piarmheasúnachta le piarmheastóireacht ar scríbhneoireacht.

• Baineann an dara ceann le scrúdú níos mine ar scríbhneoireacht ag féachaint d’eagarthóireacht faoi leith.

• Agus áisitheoireacht á déanamh do phiarmheasúnú ní mór aird chuí a thabhairt ar nithe cosúil le péireáil chuí piaraí agus rúibric shoiléir a úsáid nuair nach mbaineann trácht na bpiaraí ach leis na pointí a leagtar amach sa rúibric/ar an seicliosta.

• Mínigh do dhaltaí: Is é atá i gceist le piarmheasúnacht ná breithiúnais a thabhairt ar obair daoine eile. Sonraigh na rudaí a rinneadh go maith agus mínigh an fáth a ndearnadh go maith iad. Ansin, sonraigh an méid a d'fhéadfaí a fheabhsú agus mínigh conas a d'fhéadfaí é a fheabhsú. Ba chóir go mbainfeadh na tuairimí leis an bhfoghlaim i gcónaí.

88

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 88

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Seicliosta Féinmheasúnaithe

Mír 2

Rannpháirteach i bPlé Ainm:............................................................

SEICLIOSTAÍ FÉINMHEASÚNACHTA

Ábhar Plé ............................................................

Dáta ............................................................ scileanna seo?

Cén marc is dóigh leat atá tuillte agat i ngach ceann de na Gá le feabhas

Go maith

Ar fheabhas

Mo Rannpháirtío cht Ag éisteacht lena mbíonn le rá ag daoine eile Ag labhairt os comhair daoine eile Ag smaoineamh faoin rud a bheidh le rá agam Ag iarraidh ciall a bhaint as a mbíonn le rá ag daoine eile

AIDHM:

Ag cur ceisteanna

by Sharon Le Gear Designeddo Ag tabhairt deiseanna cainte dhaoine eile

Foghlaimeoirí a spreagadh chun bheith rannpháirteach i measúnú a gcuid oibre féin agus chun a gcuid oibre a chur i gcomparáid le caighdeán comhroinnte.

TORTHAÍ FOGHLAMA:

Ag freagairt ceisteanna Ag machnamh ar an méid a bhí pléite

..................... ..

D’éirigh thar barr liom ag ..................... ..................... ..................... ..................... .

An chéad uair eile déanfaidh mé iarracht feabhsú ag .....................

74

DF

Illustrations & graphic design C Sharon Le Gear bluebirddesigns@h otmail.com

A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ: • Freagracht a ghlacadh as a gcuid oibre féin agus a bheith tionscantach agus iad á dhéanamh sin • An fhoghlaim a spreagadh de bhun na féintagartha agus an fhéinmhachnaimh • Meiteachognaíocht a spreagadh TREOIRLÍNTE GINEARÁLTA MAIDIR LE PIARMHEASÚNACHT A ÉASCÚ 1.

2.

3.

4.

Deiseanna féinmheasúnachta a phleanáil. Féinmheasúnacht a eiseamláiriú.

Torthaí a nascadh le cuspóirí foghlama.

Critéir shoiléire rathúlachta a chur ar fáil. Úsáid a bhaint as creataí eiseamláireacha féinmheasúnachta a thugann caighdeáin chuímheasúnachta do dhaltaí chun a gcuid oibre a chur in eagar agus chun páirt a ghlacadh i bplé.

5. Deiseanna plé agus machnaimh a chur ar fáil do dhaltaí.

6. Treoir a thabhairt do dhaltaí i ndáil le féinmhachnamh.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 89

89

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

90

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 90

Treoirleabhar an MhĂşinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Mír 7 FOCAIL SCOIR

Táthar ag súil, um an dtaca seo sa Treoir, go bhfuil do bhealach déanta agat trí MMF a chur i ngníomh. Mo cheol thú! Má tá, tá na spriocanna seo a leanas bainte amach agat:

☑ Daltaí a chothú chun cabhrú leo féin foghlaim ‘conas ‘foghlaim’. ☑ Guth an fhoghlaimeora a rianadh i rith na scoilbhliana ar an bpróiseas a bhain le bheith ina f(h)oghlaimeoir. ☑ Cuntas ar eispéireas na scoile a chruthú agus a chothabháil ó dhearcadh an fhoghlaimeora de i rang a trí. ☑ Cothromaíocht a bhaint amach idir ‘sonraí crua’ agus ‘curaclam amháin do chách’ agus feasacht ar ‘cé’ agus ‘conas’ na foghlama an cleachtas ranga a oiriúnú. ☑ Comhpháirtíocht tuismitheora a iarrraidh go rathúil chun tuiscint na ndaltaí ar fhéiniúlacht foghlaimeora a chothú. ☑ Tacú le ráitis iomadúla i ndáil le cleachtas an-éifeachtach a bhaineann le féinmheastóireacht scoile. ☑ Modheolaíochtaí measúnachta foirmitheacha a chur i ngníomh i gcleachtas sa seomra ranga ó lá go lá. ☑ Sult a bhaint as MMF4! Táthar ag súil leis go bhain tú taitneamh as an éachtaint a thug sé duit mar mhúinteoir ar dhearcadh uathúil an fhoghlaimeora, chun a nguth a chothú i ngníomhaíochtaí ó lá go lá agus gur bhain tú taitneamh as braistint na cumhachta sa phróiseas foghlama. ☑ Ar deireadh, gabhaim buíochas leat as tabhairt faoi MMF4 sa seomra ranga agus táim ag tnúth le do chuid tuairimí agus aiseolais ar an bhfoilseachán.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 91

91

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cuid 8 INNÉACSANNA

1. AIRD: PICTIÚIR FOLAITHE 2. AIRD: DÉAN AITHRIS AR MO BHUALADH BOS 3. AIRD: FUAIM DHRAÍOCHTA 4. AIRD: AIMSIGH AN DIFRÍOCHT 5. AIRD: AG DATHÚ DE RÉIR UIMHREACHA/LITREACHA 6. AIRD: ANAGRAIM 7. AIRD: CÓID RÚNDA 8. AIRD: CLUICHE NA GCEISTEANNA 9. AIRD: SPÚNÓGA! 10. IOMPAIR FOGHLAMA: RIALACHA AN TSEOMRA RANGA 11. IOMPAIR FOGHLAMA: FREAGRACHT 12. IOMPAIR FOGHLAMA: STOP AGUS BÍ AG MACHNAMH 13. IOMPAIR FOGHLAMA: SRAITHEANNA GREANNÁIN MAIDIR LE HIOMPAR 14. IOMPAIR FOGHLAMA: CAD IS MEAS ANN, DAR LIOMSA? 15. IOMPAIR FOGHLAMA: CAD A DHÉANFÁ?

16. IOMPAIR FOGHLAMA: AG FOGHLAIM FAOI CHÁSANNA MAIDIR LE STRAITÉISÍ 17. IOMPAIR FOGHLAMA: PRÓISEAS OCHT GCÉIM MAIDIR LE DÉANAMH CINNTÍ

92

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 92

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

18. IOMPAIR FOGHLAMA: RIALACHA AN TSEOMRA RANGA 19. IOMPAIR FOGHLAMA: CONRADH SEOMRA RANGA 20. DÁN: ‘IF I COULD CATCH A RAINBOW’ 21. DÁN: ‘CLOUDS’ 22. DÁN: ‘I’M GLAD I’M ME’ 23. DÁN: ‘CHEWING GUM IN CLASS’ 24. SCÉAL: ‘MADRA AN AOIRE’

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 93

93

12/04/2019 11:15

94

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 94

9. Spúnóga

8. Cluiche Na gCeisteanna

7. Cóid Rúnda

6. Anagraim

5. Ag Dathú De Réir Uimhreacha/Litreacha

4. Aimsigh An Difríocht

3. Fuaim Dhraíochta

2. Déan Aithris Ar Mo Bhualadh Bos

1. Pictiúir Folaithe

AIRD

MO SHLITE FOGHLAMA

✓

✓ ✓ ✓

✓

AONAIR

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

I NGRÚPAÍ/ I MBEIRTEANNA TEAGASC AN STÁISIÚIN

✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

AN RANG IOMLÁN

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

LEIBHÉAL DEACRACHTAÍ

Forbhreathnú ar Ghníomhaíochtaí Aicme chun tacú le forbairt Plean Bliantúil MMF4 ‘Mo Shlite Foghlama’

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 95

10. Conradh Seomra Ranga

7. Ag Foghlaim Faoi Chásanna Maidir Le Straitéisí 8. Próiseas Ocht gCeim Maidir Le Déanamh Cinntí 9. Rialacha an tSeomra Ranga - Cad Atá Tábhachtach?

6. Cad A Dhéanfá?

5. Cad Is Meas Ann, Dar Liomsa?

4. Sraitheanna Greannáin Maidir Le hIompar

3. Stop & Bí ag Machnamh

2. Iompar Foghlama

1. Rialacha An tSeomra Ranga

IOMPAIR FOGHLAMA

MO SHLITE FOGHLAMA

AONAIR

✓ ✓ ✓

✓

✓

✓ ✓

✓ ✓

I NGRÚPAÍ/ I MBEIRTEANNA TEAGASC AN STÁISIÚIN

✓ ✓

✓

✓ ✓

AN RANG IOMLÁN

✯✯

✯✯

✯✯ ✯✯✯

✯✯ ✯✯✯

✯✯ ✯✯✯

✯✯

✯✯

✯✯

✯✯

✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

LEIBHÉAL DEACRACHTAÍ

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

95

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 1

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Pictiúir Folaithe Aidhm na Gníomhaíochta: Liosta de rudaí atá i bhfolach i bpictiúr a aimsiú taobh istigh de mhéid sonraithe ama.

Cur Chuige: Oibríonn páistí ina mbeirteanna nó ina n-aonar ag iarraidh teacht ar liosta de rudaí atá i bhfolach i bpictiúr taobh istigh de nóiméad amháin. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog oibre (ceann amháin in aghaidh an pháiste), amadóir.

Moltaí: Mínigh cad atá i gceist leis an ngníomhaíocht chun é a chur i láthair an ranga. Tabharfar dúshlán an ranga a bheith ag obair in aghaidh an chloig, i.e. nóiméad amháin ar an amadóir ar an gCBI chun teacht ar na rudaí go léir atá ar an liosta (atá ar taispeáint ar an gCBI). Tá na rudaí i bhfolach i bpictiúr an pháiste.

Comhairle: Is féidir leibhéal deacrachta na gníomhaíochta a dhifreálú ach an méid ama a thugtar do na páistí chun teacht ar na rudaí sa phictiúr a mhéadú nó a laghdú. Chomh maith leis sin, is féidir an liosta focal a léamh amach os ard, seachas an liosta a chur ar an gCBI. Sa tslí sin, beidh ar na páistí cuimhneamh ar na híomhánna atá orthu a aimsiú ina bpictiúir.

Acmhainní: Pictiúir Folaithe – Bileoga Oibre Suíomh Gréasáin ar a bhfuil bileoga oibre breise: http://www.educationworld.com/a_lesson/worksheets/Highlights/index.shtml

96

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 96

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 2

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Déan Aithris ar Mo Bhualadh Bos Aidhm na Gníomhaíochta: Éisteacht le seicheamh de bhualadh bos agus aithris chruinn a dhéanamh air.

Cur Chuige: Suíonn an rang i bhfoirm chrú capaill nó i gciorcal. Déanann an múinteoir seicheamh gairid de bhualadh bos nó dreas drumadóireachta, mar shampla, bualadh bos / dreas drumadóireachta trí huaire, nó bualadh bos / dreas drumadóireachta tapa dhá uair; ansin sos an-bheag agus bualadh bos / dreas drumadóireachta dhá uair eile arís. Déanann gach páiste aithris ar an seicheamh. Ábhair agus Ullmhúchán: Druma (roghnach) Moltaí: Eagraigh an rang i bhfoirm chrú capaill nó i gciorcal. Mínigh don rang go bhfuil tú chun seicheamh a bhualadh agus go ndéanfaidh gach páiste aithris air i do dhiaidh. Déan cúpla cleachtadh leo ina ndéanann an múinteoir bualadh bos agus ina ndéanann siad bualadh bos i seicheamh. Cuir tús leis an gcluiche ansin le seicheamh a bhualadh, mar shampla, déan bualadh bos ceithre huaire nó déan bualadh bos dhá uair agus lean ar aghaidh le dhá chniog. Déanann an páiste atá ar an taobh clé den mhúinteoir aithris ar an seicheamh, ansin an chéad pháiste eile ar chlé, agus mar sin de ar aghaidh go dtí go mbíonn sé déanta ag gach páiste sa rang.

Comhairle: Is féidir an ghníomhaíocht seo a athrú i gcúpla slí chomh maith, mar shampla; • Déan gníomhaíocht nó déan fuaim, mar shampla, preab nó cniog nó déan méanfach.

Caithfidh an páiste ar do lámh chlé aithris a dhéanamh ar do ghníomhaíocht/fhuaim agus gníomhaíocht nó fuaim dá c(h)uid féin a chur leis. Caithfidh an páiste eile ar chlé an dá ghníomhaíocht/fhuaim a aithris agus ceann eile a chur leo. Déanann gach páiste aithris ar na gníomhaíochtaí/fuaimeanna agus cuireann sé/sí ceann eile leo – bain triail as dul timpeall an tseomra ranga ar fad sula ndéanann duine éigin dearmad! (Is féidir an ghníomhaíocht seo a dhéanamh i ngrúpaí beaga sa seomra ranga).

• Déan seicheamh de ghníomhaíochtaí nó d’fhuaimeanna, mar shampla, cuir do mhéar ar do cheann, cas timpeall, cuir do mhéar ar an urlár, déan bualadh bos, gread do chosa. Nuair a deir tusa ‘tosaígí’, déanann na páistí aithris ort.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 97

97

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 3

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Fuaim Dhraíochta Aidhm na Gníomhaíochta: Gníomhaíocht a dhéanamh gach uair a chloiseann tú fuaim ar leith.

Cur Chuige: Cuir fuaim dhraíochta i láthair na bpáistí, mar shampla, ‘s’. Gach uair a chloiseann na páistí an focal draíochta ‘s’, caithfidh siad seasamh suas (bualadh bos a dhéanamh / na cosa a ghreadadh / srl) nó tic a chur ar phíosa páipéir. Ábhair agus Ullmhúchán: Peann agus páipéar (roghnach), liosta focal (le glaoch amach ag an múinteoir) Moltaí: Mínigh an cluiche do na páistí chun an ceacht a chur i láthair an ranga.

Mínigh do na páistí go gcaithfidh siad tic a chur ar an mbileog pháipéir gach uair a chloiseann siad an fhócasfhuaim, mar shampla, ‘s’.

Comhairle: Is féidir leibhéal deacrachta an chluiche a athrú. Féach thíos: Tá sé seo éasca: Comhair suas go dtí cúig go ciúin agus ansin abair ‘s’. Déan é seo ceithre huaire ar a laghad (ag fágáil spásanna níos faide nó níos giorra ag brath ar an ngrúpa). Nó bí ag portaireacht ar feadh cúig shoicind ar a laghad agus ansin abair ‘s’ (méadaíonn an phortaireacht na sceitimíní!).

Tá sé seo níos deacra: Abair ar a laghad cúig fhuaim eile sula ndeir tú ‘s’. Mar shampla: b, t, c, u, d, s. Déan é seo a athrá ar a laghad ceithre huaire. Tá sé níos deacra ar na páistí ‘s’ a chloisteáil má deir tú fuaimeanna atá cosúil leis, mar shampla, f, sh, v, z.

Mar shampla: Abair na fuaimeanna seo a leanas b k d m p s w t g l ch s sh n h f b dg s p k t ch d s

98

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 98

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Tá sé seo níos deacra fós: Iarr ar na páistí éisteacht le haghaidh ainmhithe a thosaíonn le ‘s’ (nó bia / éadaí / ainmneacha / iompar & araile. Mar atá thuas, déan cúig focal ar a laghad a thosaíonn le fuaimeanna cainte éagsúla sula ndéanann tú ceann a thosaíonn le ‘s’, mar shampla, cat, asal, lacha, muc, madra, sionnach. (Tá an ghníomhaíocht seo níos deacra má tá ‘s’’ i lár an bhfocail mar shampla, walrus (ag deireadh an fhocail), ostrais (i lár).

Samplaí: Eascann, deilf, piongain, rón, sicín, lacha, caorach, turcaí, faoileán, seilide, asal, caoirigh, capall, bó, madra, iora rua.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 99

99

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 4

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Aimsigh an Difríocht (Cluiche na mBac) Aidhm na Gníomhaíochta: Na difríochtaí idir dhá íomhá a aithint gan an dá íomhá a fheiceáil.

Cur Chuige: Is d’obair bheirte atá an cluiche seo deartha. Bíonn pictiúr A ag páirtnéir amháin agus bíonn pictiúr B ag an bpáirtnéir eile. Cuireann siad ceisteanna ar a chéile ina sealanna agus scríobhann siad síos a bhfreagraí. Baineann siad úsáid as a gcuid freagraí chun iarracht a dhéanamh na difríochtaí idir a dá íomhá a aithint. Ábhair agus Ullmhúchán: Íomhá A agus íomhá B (do gach beirt), amadóir ar an gCBI Moltaí: Mínigh cad atá i gceist leis an gcluiche chun an ceacht a chur i láthair.

Taispeáin pictiúr ar an gCBI agus cuir ceisteanna mar gheall air chun an ghníomhaíocht a chleachtadh leis an rang. Roinn an rang i mbeirteanna agus iarr orthu suí cúl le cúl. Scaip na pictiúrchártaí ar gach beirt agus socraigh an t-amadóir ar 3/4 nóiméad chun ligean do gach beirt ceisteanna a chur agus freagraí a thabhairt bunaithe ar a n-íomhánna. Nuair a bhuaileann an t-amadóir, tabhair dhá nóiméad do gach beirt chun a gcuid freagraí a chur i gcomparáid lena chéile agus chun teacht ar na difríochtaí atá idir a n-íomhánna (agus iad fós suite cúl le cúl).

Ar deireadh, tabhair cead do na páistí iompú thart nuair a bheidh an dá nóiméad istigh agus dearbhaigh pé acu an raibh nó nach raibh na difríochtaí cearta idir an dá íomhá aimsithe acu.

Comhairle: Is féidir le páistí aonair an ghníomhaíocht seo a dhéanamh (ní gá ach na boscaí ceisteanna a fhágáil ar lár ó na pictiúrchártaí).

Acmhainní: Aimsigh an Difríocht - Bileoga Oibre

100

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 100

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aimsigh na Difríochtí Tá na pictiúir thíos díreach mar an gcéanna. Cruthaigh cúig difríochtaí i do phictiúr Ní mór duit breathnú ar phictiúr do pháirtí go dtí an deireadh. Ag an deireadh, déan comparáid idir do chuid freagraí chun CÚIG difríochtaí a fháil idir Pictiúr A agus Pictiúr B

Pictiúr A Your partner has a similar picture to yours. Find

Faigh cúig difríochtí sna pictiúir atá agaibh trí theceisteanna five differences by asking these questions: na seo a leanas:

1) How many glasses are on the table? __

1) Cé mhéad spéaclaí atá ar an mbord? ___________ 2) Cé How manyduine people arechistin? in the ________________ kitchen? __ 2) mhéad atá sa 3) Is Mum holding a bunch of flowers? __ 3) An bhfuil bláthanna ag Mam? __________________ 4) An Is dad holding a lipéadaithe box labelled __ 4) bhfuil spéaclaí agglasses?

Daidí? _________ 5) An bhfuil sáspan ar an sorn? ___________________ 5) Is the pan on the cooker? __ 6) bhfuil an sorn dubh?________________________ 6)An Is the pan’s lid black? __ 7) An bhfuil gloine ar an aonad in aicenext leis an _____ 7) Is there a glass on the unit togcailín? the girl? __ 8) An bhfuil an cailín ag caitheamh spéaclaí? _________ 8) Is the girl drying glasses? __ 9) An bhfuil spotaí dubha ar a banda gruaige? ________ 9) Has she got black dots on her head band? __ 10) An bhfuil an mháthair ag caitheamh muince? ______ 10) Is the mother wearing a necklace? __ 11) An bhfuair Daidí bréagán? _______________ 11) Hasbhfuil dad an gotbord a moustache?

12) An ina cearnóg?__ ___________ 12)An Is the table 13) bhfuil dhásquare? chathaoir ann? ___________ 13)An Arebhfuil there twoarchairs? __ _________ 14) vása an mbord?

14) Is there a vase on the table? __

Pictiúr B Your partner has a similar picture to yours. Find

Faigh cúig difríochtí sna pictiúir atá agaibh trí theceisteanna five differences by asking these questions: na seo a leanas:

1) How many glasses are on the table? __

1) Cé mhéad spéaclaí atá ar an mbord? ___________ 2) Cé How manyduine people arechistin? in the ________________ kitchen? __ 2) mhéad atá sa 3) An Is Mum a ag bunch of __________________ flowers? __ 3) bhfuil holding bláthanna Mam? 4) Is dad holding a box labelled __ 4) An bhfuil spéaclaí lipéadaithe agglasses?

Daidí? _________ 5) bhfuil sáspan ar cooker? an sorn? ___________________ 5) An Is the pan on the __ 6) An bhfuil an sorn dubh?________________________ 6) Is the pan’s lid black? __ 7) ar an in aicenext leis an _____ 7)An Is bhfuil theregloine a glass onaonad the unit togcailín? the girl? __ 8) An bhfuil an cailín ag caitheamh spéaclaí? _________ 8) Is the girl drying glasses? __ 9) An bhfuil spotaí dubha ar a banda gruaige? ________ 9) Has she got black dots on her head band? __ 10) An bhfuil an mháthair ag caitheamh muince? ______ 10) Is the mother wearing a necklace? __ 11) An bhfuair Daidí bréagán? _______________ 11)An Hasbhfuil dad an gotbord a moustache?

12) ina cearnóg?__ ___________ 12) Is the table square?

13) An bhfuil dhá chathaoir ann? ___________ 13)An Arebhfuil there twoarchairs? __ _________ 14) vása an mbord?

14) Is there a vase on the table? __

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 101

101

09/05/2019 09:55

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 5

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Ag Dathú de réir Uimhreacha/Litreacha Aidhm na Gníomhaíochta: Cloí le dathchód docht chun íomhá a dhathú agus ansin a bheith ag obair mar bhall d’fhoireann chun íomhá a chur le chéile agus pictiúr folaithe a nochtadh.

Cur Chuige: Tugtar míreanna mearaí d’íomhá do gach páiste chun é a dhathú.

Caithfidh na páistí a bheith ag obair lena ngrúpaí chun iarracht a dhéanamh na píosaí daite a chur le chéile chun íomhá iomlán a chruthú agus an pictiúr folaithe a nochtadh (taobh istigh den íomhá). Ábhair agus Ullmhúchán: Pictiúr difriúil le haghaidh gach grúpa – gearr gach bileog dhaite ina bpíosaí - míreanna mearaí - (píosa amháin le haghaidh gach páiste), cárta ar a bhfuil an dathchódú (le litreacha/uimhreacha agus na dathanna cearta a bheidh in úsáid chun pictiúr gach grúpa a dhathú), amadóir.

Moltaí: Mínigh an ghníomhaíocht agus an méid a bheidh le déanamh ag na páistí ina ngrúpaí chun an ghníomhaíocht a chur i láthair. Tabhair píosa amháin de na míreanna mearaí do gach páiste, chomh maith le cárta ar a bhfuil an dathchódú do gach grúpa, ionas go mbeidh a fhios acu conas a bpíosa de na míreanna mearaí a dhathú. Socraigh an t-amadóir ar thrí nóiméad chun ligean do na páistí a bpíosa de na míreanna mearaí a dhathú. Stop an t-amadóir agus déan deimhin de go bhfuil gach grúpa ullamh chun bogadh ar aghaidh. Ansin, tosaigh an t-amadóir arís agus tabhair deis do gach grúpa oibriú le chéile chun na píosaí de na míreanna mearaí a chur le chéile i gceart. Chomh luath agus a bhíonn sé curtha i gcrích ag grúpa, caithfidh an grúpa an íomhá a chur le chéile le gléthéip agus caithfidh duine amháin den ghrúpa an íomhá a thabhairt don mhúinteoir ag barr an ranga chun é a chur ar taispeáint. Chomh luath agus a bhíonn gach grúpa ullamh, dearbhaigh go bhfuil nó nach bhfuil gach íomhá curtha le chéile i gceart.

Comhairle: Is féidir le páistí aonair an ghníomhaíocht seo a chomhlánú in aghaidh an chloig. Déan deimhin de, chomh maith, go bhfaigheann gach grúpa íomhá dhifriúil le dathú chun a chinntiú nach mbeidh siad ag cóipeáil óna chéile.

102

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 102

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Acmhainní: Ag dathú de réir uimhreacha - bileoga oibre.

Suíomh gréasáin ar a bhfuil bileoga oibre breise: http://artistsoftheeastbank.com/2018/01/20/number-coloring-pages/chic-ideanumber-coloring-pages-color-by-for-kids-5-math/

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 103

103

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Dath le hUimhreacha

1

Liath 4

104

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 104

Buí

2

Donn 5

3 Gorm

Glas 6

Corcra

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Dath le Litreacha

B G

Donn

Glas

5

L

Gorm

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 105

T Buí

Bán Dearg O

R

Oráiste

Dearg

105

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 6

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Anagraim Aidhm na Gníomhaíochta: Bí ag obair in aghaidh an chloig chun focail nua a chruthú trí na focail atá san fhócasfhocal a atheagrú.

Cur Chuige: Beidh páistí ag obair ina n-aonair chun focail nua a chruthú trí na litreacha san fhócasfhocal a atheagrú taobh istigh de 2 nóiméad 30 soicind.

Ansin, caithfidh siad labhairt leis na baill eile sa ghrúpa agus liosta a dhéanamh de na focail go léir a chruthaigh siad ón bhfócasfhocal. Coimeádfar cuntas chun líon na bhfocal a chruthaigh gach foireann/grúpa a chomhaireamh. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog pháipéir A4 (ar a dhéanfaidh gach grúpa liosta), píosa páipéir do gach páiste ar a scríobhfaidh sé/sí na focail a chruthaigh sé/sí, liosta d’fhocail anagraim.

Moltaí: Mínigh cad atá i gceist leis an ngníomhaíocht chun í a chur i láthair. Cuir sampla d’fhócasfhocal ar taispeáint agus iarr ar an rang na focail a fheiceann siad san fhócasfhocal a rá os ard. I dtús báire, cuir an fócasfhocal ar an gCBI, socraigh an t-amadóir ar 2 nóiméad 30 soicind chun deis a thabhairt do gach páiste liosta focal a chruthú ón bhfócasfhocal. Ní gá dóibh gach litir a úsáid chun an focal nua a chruthú. Ansin, socraigh an t-amadóir arís ar 2 nóiméad agus lig do na foirne a bheith ag obair le chéile chun scríbhneoir a ainmniú agus liosta a dhéanamh de na focail nua go léir a chruthaigh an grúpa. Ansin, tabhair am do gach grúpa líon iomlán na bhfocal a chruthaigh siad a chur in iúl agus déan deimhin de gur focal ceart gach focal. Coimeád cuntas chun taifeadadh a dhéanamh ar an ngrúpa a chruthaíonn an líon is mó focal i ngach babhta.

Comhairle: Mar ghníomhaíocht breise, iarr ar an rang focail breise a bheadh inúsáidte mar anagraim a mholadh. Chun dúshlán breise a thabhairt do na páistí, laghdaigh an méid ama atá ar fáil do gach páiste chun anailís a dhéanamh ar an bhfócasfhocal agus chun focail nua a dhéanamh as.

106

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 106

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 7

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Cóid Rúnda Aidhm na Gníomhaíochta: Teachtaireacht rúnda a chumadh do phiara ag baint úsáide as cóid dhifriúla agus códteachtaireacht ó phiara a oibriú amach Cur Chuige: Déanfaidh gach páiste a c(h)ódroth féin agus cruthóidh sé/sí teachtaireacht dá p(h)iara ag baint úsáide as an gcódroth sin. Déanfaidh siad iarracht, chomh maith, códteachtaireacht atá scríofa ag piara difriúil a oibriú amach. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog oibre ar a dhéanfar cód rúnda (ceann amháin le haghaidh gach páiste), bileoga le haghaidh teachtaireachtaí (ceann amháin le haghaidh gach páiste), brad (ceann amháin le haghaidh gach páiste – chun a c(h) ódroth a choimeád le chéile), siosúr Moltaí: Mínigh cad atá i gceist leis an ngníomhaíocht chun í a chur i láthair. Mínigh go ndéanfaidh gach páiste a c(h)ódroth féin. Úsáidfidh sé/sí an códroth chun teachtaireacht a chruthú agus, ansin, tabharfaidh sé/sí an teachtaireacht sin do phiara. Is duine den ghrúpa an piara a bheidh i gceist, duine nach bhfuil suite taobh leis/léi. Tabhair cead do gach páiste piara a roghnú agus déan deimhin de go roghnaíonn gach páiste piara difriúil chun teachtaireacht a chur chuige/ chuici. Bain úsáid as modh múnlaitheach céim ar chéim chun a mhíniú don rang conas na códrothaí a dhéanamh agus conas iad a úsáid. Scaip na hábhair ar gach páiste. Nuair a bheidh na códrothaí déanta ag gach páiste, tabhair bileog na dteachtaireachtaí do gach páiste agus iarr air/uirthi 3 abairt ar a laghad a scríobh taobh istigh de 5 nóiméad. Ansin, lig do gach páiste an teachtaireacht a thabhairt don phiara agus tabhair am do gach páiste an teachtaireacht rúnda a oibriú amach. Ina dhiaidh sin, tabhair am breise dó/di chun labhairt leis an bpiara a thug an teachtaireacht dó/di chun a dhearbhú gur oibrigh sé/sí an cód go cruinn.

Comhairle: Ar mhaithe le bainistiú ranga, is féidir leat an páiste a gheobhaidh an códteachtaireacht a roghnú. Chomh maith leis sin, is féidir le páistí cumasacha códroth níos dúshlánaí, ar a bhfuil siombailí in ionad litreacha, a chruthú.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 107

107

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Acmhainn: Bileog oibre chumadóir an chóid rúnda agus bileog theachtaireachta x 1

Treoracha Is breá le do dhaltaí na rothaí cód rúnda seo! Tá dhá leagan le déanamh agat. Tá an ceann leis na siombailí spraoi agus oiriúnach do leanaí níos óige. Tá an ceann a bhfuil na litreacha go léir níos dúshlánaí agus iontach do pháistí nó do dhaltaí níos sine. Priontáil an roth cód rúnda de do rogha ar chárta daite agus slánaigh mar aonad.

Tá an bhileog oibre seo a leanas foirfe le teachtaireacht rúnda a scríobh do chara nó d’aicme ranga. Déan cinnte a rá le do chara go bhfuil litir ag teacht leis an siombail (nó an litir) ionas gur féidir leis/leí an cód rúnda a cheartú i gceart!

108

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 108

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Teachtaireacht Rúnda Do ______________________________________ Ó ___________________________________

Chun an teachtaireacht seo a léamh, usáid an ciorcal ceart!

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 109

109

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

!

An

Ai bí

ti

r

or í F

110

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 110

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

ód

da n Rú

nda • Aib ú íti R d

r

d Rúnda Có • r Cód R bíti ún Ai

Aib íti r

C

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

a

nda • Siom Rú b d

ód Rúnda C í • ail

bailí Cód R ún om Si

Sio mb ai lí

• Aibítir Có da

d ó C

nd Rú

• Siombailí C ó da

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 111

111

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 8

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Cluiche na gCeisteanna Aidhm na Gníomhaíochta: Ceisteanna a fhreagairt sa mhéid is tapúla ama Cur Chuige: Beidh páistí ag obair ina mbeirteanna don ghníomhaíocht seo.

Tabharfar cárta ar a bhfuil ceisteanna dóibh agus cuirfidh duine amháin na ceisteanna agus freagróidh an duine eile iad. Beidh teorainn ama de nóiméad amháin acu chun an méid is mó ceisteanna is féidir a fhreagairt. Ábhair agus Ullmhúchán: Cártaí ar a bhfuil ceisteanna (3 shaghas éagsúla – cárta amháin sa turas le bheith úsáidte ag gach beirt), amadóir Moltaí: Mínigh cad atá i gceist leis an ngníomhaíocht chun í a chur i láthair.

Roinn an rang i mbeirteanna agus iarr ar gach beirt Páiste A agus Páiste B a ainmniú. Beidh Páiste A ag cur na gceisteanna agus beidh Páiste B ag tabhairt na bhfreagraí. Socrófar an t-amadóir ar aon nóiméad amháin agus beidh ar Pháiste B an méid is mó ceisteanna is féidir a fhreagairt gan féachaint ar chárta na gceisteanna. Cuirfidh Páiste A marc ar an áit inar stop Páiste B agus cuirfear tús leis an gcluiche arís. Ag baint úsáide as an gcárta ceisteanna céanna, beidh Páiste A ag tabhairt na bhfreagraí an babhta seo agus beidh Páiste B ag cur na gceisteanna. Chun dúshlán breise a chur sa ghníomhaíocht seo, níl cead ag Páiste A an freagra a thug Páiste B sa bhabhta roimhe sin a thabhairt. Nuair a bheidh an babhta istigh beidh cárta nua agus páirtnéir nua i gceist.

Comhairle: Is féidir dúshlán breise a chur sa chluiche ach laghdú a dhéanamh ar an méid ama a cheadaítear chun na ceisteanna a fhreagairt, mar shampla, 40-50 soicind.

112

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 112

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Acmhainn: Cluiche na gCeisteanna! Cártaí na gCeisteanna

Ainmnigh é!

Freagair gach ceist ar gach liosta thíos. Chun dúshlánach níos fearr bheith ann, déan iarracht a fhreagairt chomh tapa agus is féidir leat agus tú i gcoinne duine eile.

Ainmni gh triúr...

1. A labhrann níos mó ná thú _________________

6. A bhfuil ina múinteoir _______________________

2. A labhrann níos lú ná thú ___________________

7. A thaistealaíonn go leor _______________________

3. A Oibríonn go dian ___________________________

8. A bhíonn i gconaí cineálta leat _____________

4. A mheasann tú go bhfuil cliste _______________

9. A bhfuil deifir orthu i gconaí _________________

5. A bhfuil madra acu ___________________________

10. A bhfuil an-chruthaitheach __________________

Luaigh

trí hÁit...

1. A bhfuil dea-bhia orthu ______________________

6. Nach bhfuil ar Domhain ______________________

2. Gur mhaith leat cuairt a thabhairt ar ________

7. A bhfuil a lán teicneolaíochta ann _____________

3. Ina bhfuil go leor sléibhte _____________________

8. Nach bhfuil daoine ag troid i gcogaí ___________

4. Ina bhfuil teas iontu i gcónaí _________________

9. A mbíonn a lán truailliú iontu _______________

5. Nach bhfuil tú ag iarraidh cuairt a thabhairt

10. A bhfuil cáiliúil ar fud an domhain

riamh orthu _____________________________________

Luaigh

_______________________________________________________

trí rud...

1. A bhfuil ina gcearnóg _________________________

7. Nach mbaineann tú taitneamh astu _________

2. A bhfuil oráiste ________________________________

8. A léann daoine ________________________________

3. A bhfuil boladh deas uathu __________________

9. A bhfeiceann tú ar scoil gach lá ______________

4. A bhfuil beo san uisce _________________________

10. Nach bhfeiceann tú ar scoil gach lá

5. Nach bhfuil deas _______________________________

_______________________________________________________

6. A bhaineann tú taitneamh astu _____________

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 113

113

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Aird

GNÍOMHAÍOCHT 9

Uirlis Foghlama: Aird Teideal: Spúnóga Aidhm na Gníomhaíochta: Cleachtadh a dhéanamh ar úsáid a bhaint as amharcscileanna breathnóireachta i gcluiche a éilíonn scileanna aire den scoth agus an cumas cártaí a mheaitseáil de réir tréithe comónta.

Cur Chuige: Imreoidh grúpaí de 3-13 páistí an cluiche seo agus iad i gciorcal timpeall ar bhord. Is í an aidhm atá ag an gcluiche seo ná tacar de cheithre chárta a mheaitseáil de réir tréithe comónta, i.e. uimhir nó dath. Mar shampla, 4 chárta ar a bhfuil an uimhir chéanna a mheaitseáil: 5 mhuileata, 5 spéireata, 5 hart agus 5 triuf nó 4 chárta ar an dath céanna nó Cuireata muileata, Cuireata spéireata, Cuireata hart agus Cuireata triuf. Cuirfear spúnóga i lár an bhoird, líon níos lú de spúnóg amháin ná líon na n-imreoirí. Nuair a éiríonn le duine ceithre chárta a mheaitseáil, tugtar cead dó/di spúnóg phlaisteach a phiocadh suas.

Ina dhiaidh seo, bíonn gach duine eile sa ghrúpa i dteideal spúnóg a phiocadh suas, fiú muna n-éiríonn leo ceithre chárta a mheaitseáil ag an bpointe seo den chluiche. Chun tús a chur leis an gcluiche, eagraíonn an dáileoir na spúnóga i gciorcal beag i lár an bhoird agus dáileann sé/sí ceithre chárta béal faoi ar gach imreoir. (Gheobhaidh gach imreoir deis chun a bheith ina d(h)áileoir). Déanann gach imreoir iarracht ceithre chárta a mheaitseáil (de réir na rialacha thuas).

Tógann an dáileoir ceann amháin de na cártaí agus cuireann sé/sí síos é béal faoi ar thaobh na láimhe clé, chun tús a chur leis an gcluiche. Piocann an t-imreoir ar thaobh na láimhe clé an cárta suas (ar a t(h)aobh deas) agus seiceálann sé/sí má tá aon mhaith sa chárta dó féin, i.e. gur féidir nó nach féidir leis/léi an cárta a mheaitseáil le cárta óna c(h)arn féin. Má tá an cárta oiriúnach dó/di, coimeádann sé/sí é. Muna bhfuil, cuireann sé/sí síos é béal faoi ar a t(h)aobh clé. Ní féidir leis/léi níos mó ná trí chárta a bheith aige/aici sa turas agus bíonn sé/sí ullamh i gcónaí chun an ceathrú cárta a phiocadh suas ó thaobh a láimhe deise agus cárta a thabhairt uaidh/uaithi ar thaobh a láimhe clé. Cuireann gach imreoir cártaí uaidh/uaithi go dtí an t-imreoir ar an taobh clé. Pioctar suas cartaí agus cuirtear timpeall an bhoird iad go tapa go dtí go mbíonn ceithre chárta a mheaitseálann ag duine amháin agus go dtógann an duine sin spúnóg ó lár an bhoird.

114

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 114

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Chomh luath agus a thógann imreoir ag a bhfuil ceithre chárta ar aon dhath an spúnóg, is féidir le héinne spúnóg a fháil. Fágfar duine éigin gan spúnóg ag deireadh gach babhta. Díbreofar é/í as an gcluiche. Cuirfear tús leis an mbabhta nua nuair a eagróidh an dáileoir nua na spúnóga i lár an bhoird, nuair a bhainfidh sé/sí an an tacar buacach agus spúnóg amháin as an gcluiche agus nuair a mheascfaidh sé/sí na cártaí atá fágtha. Nóta: Nuair a bhuann duine, díbrítear duine amháin as an gcluiche, tógtar an tacar buacach (i.e. 5 mhuileata, 5 spéireata, 5 hart agus 5 triuf) agus spúnóg amháin as an imirt. Ábhair agus Ullmhúchán: Paca de chártaí imeartha (gan fear na gcrúb) le haghaidh gach grúpa de 3-13 imreoirí, amadóir (seiceáil cé chomh tapa agus a fhógraítear buaiteoir i ngach grúpa) Moltaí: Mínigh cad atá i gceist leis an ngníomhaíocht chun í a chur i láthair.

Iarr ar ghrúpa beag de pháistí samhail a dhéanamh de bhabhta amháin den chluiche chun a thaispeáint don rang conas an cluiche a imirt. Ceap rialacha ranga don chluiche chun sábháilteacht a chinntiú le linn na himeartha, mar shampla, an leibhéal fuaime a bheith i gceart nó gan imreoir eile a scríobadh nó gan breith ar spúnóg má tá sé ag duine eile cheana féin. Roinn an rang i ngrúpa de 3-13 páistí agus tabhair paca cártaí imeartha réamh-ullmhaithe do gach grúpa. Bheadh 10 ndath cártaí i bpaca réamh-ullmhaithe le haghaidh grúpa de 10 imreoirí agus bheadh 4 dhath cartaí i bpaca le haghaidh grúpa de 4 imreoirí.

Cuir an t-amadóir ar an gCBI ar siúl agus mínigh don rang go mbeidh tú ag seiceáil an méid ama a bheidh caite go dtí go bhfógraítear buaiteoir i ngach grúpa. Nuair a bhíonn an cluiche thart, is féidir grúpaí nua a chruthú agus an cluiche a thosú arís. Beidh dúshlán i gceist anseo do na páistí toisc go mbeidh orthu a bheith ag obair le daoine nua.

Comhairle: Is féidir dúshlán breise a chur sa chluiche do na páistí ach an méid ama a chaitear go dtí go mbuann duine éigin a laghdú. Chomh maith leis sin, is féidir pictiúrchártaí a úsáid (pictiúr de thorthaí nó d’ainmhithe) agus an cluiche seo á imirt agat agus is féidir liathróidí boga nó páipéar síoda a úsáid in ionad spúnóga ionas go mbeidh sé níos éasca nó níos deacra breith orthu le linn na himeartha.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 115

115

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 1

Uirlis Foghlama: Rialacha an tSeomra Ranga Aidhm na Gníomhaíochta: Déanfaidh na páistí plé ar an tábhacht a bhaineann le rialacha seomra ranga agus déanfaidh siad plé oscailte faoi seo lena bpiaraí.

Cur Chuige: Iarrfar ar na páistí a dtuiscint ar Rialacha Seomra Ranga a roinnt trí shamplaí agus trí mhínithe a thabhairt ar an gcúis a bhfuil rialacha ranga ann.

Ansin, roinnfear an rang i gceithre ghrúpa; beidh dhá ghrúpa ‘ar son rialacha’ agus beidh an dá ghrúpa eile ‘in aghaidh rialacha’. Oibreoidh na grúpaí le chéile chun a gcuid díospóireachtaí a ullmhú agus ansin liostálfaidh siad na cúiseanna a bhfuil siad ar son a rún. Ábhair agus Ullmhúchán: Amadóir le haghaidh díospóireachtaí (3 nóiméad le haghaidh gach grúpa).

Moltaí: Fiafraigh den rang cad air a smaoiníonn páiste nuair a luaitear ‘Rialacha Ranga’ chun an ceacht a chur i láthair. Iarr orthu na cúiseanna a bhfuil rialacha ranga tábhachtach a insint, a rá cad chuige iad agus iarr orthu samplaí de rialacha ranga a thabhairt. Ansin, roinn an rang i 4 ghrúpa: dhá ghrúpa ‘ar son rialacha’ agus dhá ghrúpa ‘in aghaidh rialacha’. Mínigh don rang go dtabharfar cúig nóiméad do gach grúpa chun a ndíospóireachtaí a ullmhú agus go gcaithfidh gach páiste sa ghrúpa abairt amháin a rá ar son an rúin. Socraigh an t-amadóir ar thrí nóiméad nuair a bheidh an phleanáil curtha i gcrích agus lig do dhá ghrúpa a bheith ag díospóireacht in aghaidh a chéile. Déan é seo arís leis an gcéad dá ghrúpa eile. Is féidir buaiteoir a roghnú nó is féidir aiseolas cuiditheach a thabhairt do gach grúpa.

Comhairle: Sula dtugann tú cead do gach grúpa tús a chur le pleanáil na díospóireachta, is fiú dul siar ar rialacha ranga maidir le hobair foirne agus leibhéal fuaime chun a chinntiú go bhfuil gach grúpa ag comhoibriú agus ag cloí leis an tasc.

116

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 116

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 2

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Freagracht Aidhm na Gníomhaíochta: Déanfaidh na páistí an coincheap atá i gceist le ‘freagracht’ agus na tréithe a bhaineann le duine freagrach a iniúchadh agus léireoidh siad tuiscint ar shlite inar féidir freagracht a chleachtadh sa seomra ranga.

Cur Chuige: Déanfaidh na páistí an coincheap atá i gceist le ‘freagracht’ a phlé, chomh maith leis na tréithe a bhaineann le duine freagrach. Ansin, tabharfaidh siad samplaí a léireoidh gur féidir a bheith freagrach agus gan a bheith freagrach sa seomra ranga. Beidh na páistí ag obair lena chéile i ngrúpaí chun póstaer a léiríonn a dtuiscint ar fhreagracht a chruthú. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog A3 (ceann amháin in aghaidh an ghrúpa), luaschárta ‘freagracht’ Moltaí: Cuir luaschárta ar a bhfuil an focal ‘freagracht’ ar an gCBI chun an ceacht a chur i láthair. Meall plé ón rang faoin bhfocal agus iarr ar na páistí samplaí de ‘bheith freagrach’ agus de ‘gan a bheith freagrach’ sa seomra ranga agus amuigh sa chlós a roinnt leis an rang. Lean ar aghaidh leis an bplé agus iarr ar na páistí na tréithe a bhaineann le duine freagrach a liostáil, mar shampla, iontaofa: duine a dhéanann rudaí as a stuaim féin, srl. Ina dhiaidh sin, roinn an rang i ngrúpaí agus mínigh dóibh go mbeidh siad ag dearadh póstaeir bunaithe ar an bhfocal ‘freagracht’. Iarr ar na páistí an póstaer a roinnt ina cheithre chuid chothroma ar a mbeidh na teidil seo a leanas: ‘Cad is brí leis?’, ‘Tréithe’, ‘Samplaí’, ‘Samplaí Diúltacha’ agus ceann amháin de na teidil sin scríofa i ngach cearnóg. Beidh na páistí ag obair i dteannta a chéile i ngrúpaí chun a bpóstaer féin a dhearadh agus taispeánfaidh siad dá bpiaraí é ag deireadh na gníomhaíochta.

Comhairle: Chun bainistiú seomra ranga a éascú is féidir ról a bhronnadh ar gach páiste agus é/í ag obair i ngrúpa. Mar shampla, is féidir na rólanna seo a leanas a bhronnadh ar na páistí: dathadóir, sceitseoir, scríbhneoirí x 2 agus láithreoir.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 117

117

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Acmhainn: Póstaer, Rang a 4, Scoil Náisiúnta Knockraha, Co. Corcaigh.

118

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 118

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 3

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Stop agus Bí ag Machnamh – iarmhairtí dearfacha agus diúltacha Aidhm na Gníomhaíochta: Déanfaidh na páistí anailís ar chásanna difriúla agus fiosróidh siad na hiarmhairtí dearfacha agus diúltacha a eascraíonn ó gach ceann de na cásanna sin.

Cur Chuige: Gheobhaidh gach grúpa cárta cáis difriúil agus déanfaidh na grúpaí plé ar na hiarmhairtí dearfacha agus diúltacha a eascraíonn ón gcás atá i gceist.

Ansin, comhlánfaidh siad freagarbhileog scríofa ‘Stop & Bí ag Machnamh’. Ábhair agus Ullmhúchán: Freagarbhileog ‘Stop & Bí ag Machnamh’ (ceann amháin do gach páiste), cárta cáis (ceann amháin do gach grúpa).

Moltaí: Mínigh don rang go mbíonn iarmhairtí dearfacha agus diúltacha ag baint le gach gníomhaíocht a dhéanaimid agus ag gach freagra a thugaimid chun an ceacht a chur i láthair. Tabhair sampla chun é a mhíniú dóibh, mar shampla, má labhrann páiste gan chead sa rang – cloiseann gach duine tuairim an pháiste ach bíonn sé/sí ag cur isteach ar na piaraí atá ag iarraidh a bheith ag foghlaim.

Roinn an rang i ngrúpaí agus mínigh do na páistí go mbeidh cárta cáis á fháil ag gach grúpa. Mar ghrúpa, caithfidh siad na hiarmhairtí diúltacha agus dearfacha a eascraíonn ón gcás a fhiosrú agus a phlé. Cuir ina luí orthu go gcaithfidh siad an fáth ar roghnaigh siad an iarmhairt sin a mhíniú mar chuid den ghrúp-phlé. Beidh ar gach páiste sa ghrúpa iarmhairt amháin a thabhairt agus beidh taifead de na hiarmhairtí go léir ar bhileog oibre an ghrúpa. Mínigh don rang go gcomhlánfaidh gach páiste freagarbhileog ‘Stop & Bí ag Machnamh’ chun taifead a dhéanamh ar an bplé a bhí ar siúl sa ghrúpa. Ina dhiaidh sin, tabhair cárta cáis go gach grúpa chomh maith le freagarbhileog ‘Stop & Bí ag Machnamh’.

Comhairle: Is féidir amadóir a shocrú don phlé agus do chomhlánú na freagarbhileoige chun fócas an ranga a choimeád ar an tasc. Is féidir gníomhaíochtaí stáisiúin a eagrú ag baint úsáide as na cártaí cáis agus bogfaidh gach grúpa ó stáisiún go stáisiún chun féachaint ar chárta cáis nua agus é a phlé.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 119

119

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Acmhainní: Stop & Bí ag Machnamh – cártaí cáis Stop & Bí ag Machnamh – Iarmhairtí – freagarbhileog (focal)

Stop agus Bí ag Machnamh – iarmhairtí dearfacha agus diúltacha De ghnáth bíonn dearfach (maith) agus diúltach (droch) iarmhairtí do gach rogha a dhéanaimid.

Mar shampla, cad a tharlódh dá n-inis do thuismitheoirí nach n-itheann tú aon brioscaí roimh an dinnéar, ach d’ith tú cúpla ceann nuair nach raibh siad ag féahaint i do thre! Ba é iarmhairt dhearfach ná go raibh brioscaí agat. Bheadh roinnt iarmhairtí diúltacha ann freisin áfach. Seams maith go mbeidh tú le do thuismitheoirí agus nach mbeidh tú in ann do dhinnéar a ithe!

Treoracha: Léigh agus gearrtar amach na cártaí Rogha ar an gcéad leathanach eile agus roghnaigh gach cárta a chur sa Bhosca Dearfach nó Diúltach thíos...

Dearfach

120

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 120

Diúltach

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Do Rogha Cártaí Treoracha: Déan na Cártaí Rogha thíos a léamh. Gearr amach na cártaí agus roghnaigh cárta chun a chur sa bhosca dearfach nó diúltach….

Do Rogha Cárta 1 Iarrann do chara leat gan bheith deas do mhac léinn eile. Cad a dhéanfá?

Do Rogha Cárta 2 Tá babhla milseáin ag an múinteoir ar an mbord agus fágann sí an seomra ar feadh nóiméid. Cad a tharlódh dá dtógfá roinnt?

Do Rogha Cárta 3 Tá scrúdú agat amárach, ach tugtar cuireadh duit chun cluichí físeáin a imirt le do chairde. Cad a tharlódh má roghnaíonn tú staidéar a dhéanamh in ionad cluichí físeáin?

Do Rogha Cárta 4 Ba mhaith le do chara do chuid obair bhaile a chóipeáil. Cad a tharlódh má ligeann tú dó cóipeáil a dhéanamh?

Do Rogha Cárta 5 Téann tú féin agus cara isteach sa chaifitéire le chéile, agus níl ach suíochán amháin fágtha ag an mbord ina bhfuil tú ag iarraidh suí. Cad a tharlódh má roghnaíonn tú suí ann?

Do Rogha Cárta 6 Insíonn do chara is fearr leat nach féidir leat bheith cairdiúil le duine éigin a thuilleadh. Cad a tharlódh má roghnaíonn tú fanacht mar chara leis an gcara eile?

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 121

121

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 4

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Sraitheanna Greannáin maidir le hIompar Aidhm na Gníomhaíochta: Dathaíonn na páistí stiallghreannáin chun léiriú a dhéanamh ar an tslí ina dtéann iompar diúltach i gcion ar thimpeallacht an ranga.

Cur Chuige: Tabharfar cás do gach páiste agus caithfidh sé/sí an scéal a léiriú agus leanúint leis an scéal (toradh) trí stiallghreannán a úsáid. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog Stiallghreannáin (ceann le haghaidh gach páiste), cártaí cáis le haghaidh stiallscannáin Moltaí: Mínigh gur féidir le gníomhaíochtaí diúltacha dul i gcionn ar dhaoine go dearfach (le haghaidh siamsaíochta) agus go diúltach (maslaitheach, ní féidir foghlaim, ní féidir díriú) sa seomra ranga agus sa chlós, chun an ceacht a chur i láthair. Mínigh don rang go bhfaighidh gach páiste sraitheanna greannáin agus go gcaithfidh sé/sí an scéal a léiriú ar stiallghreannán. Taispeáin an bhileog le haghaidh an stiallghreannáin don rang agus mínigh go mbeidh tús, lár agus deireadh sa scéal. Léigh na sraitheanna greannáin amach os ard agus iarr ar pháistí éagsúla an tslí ina ndéanfaidís an scéal a dhathú a insint don rang. Is féidir leis na páistí na hiarmhairtí dearfacha nó na hiarmhairtí diúltacha a eascraíonn ó ghníomhaíochtaí duine éigin a dhathú. Bheadh plé spéisiúil ranga uile mar thoradh ar seo. Ansin, tabhair bileog le haghaidh stiallghreannáin agus sraitheanna greannáin difriúil an duine do gach páiste. Chomh luath agus a bhíonn an ghníomhaíocht curtha i gcrích ag na páistí, iarr ar pháistí éagsúla a stíl greannáin a roinnt leis an rang nó le piara.

Comhairle: Is féidir leatsa sraitheanna greannáin dearfacha a chruthú do na páistí, chomh maith, agus is féidir leo stiallghreannáin a chruthú le haghaidh na gcásanna sin.

122

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 122

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Treoirleabhar an MhĂşinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 123

123

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Bí ag Plé – Bileog na gCásanna Cásanna Stiallghreannáin (priontáil mar abairt ar sraitheanna greannáin) 1. Chuaigh duine éigin a c(h)odladh go déanach an oíche roimhe sin agus tá sé/sí tuirseach sa rang anois. Lean leis an scéal.

2. Cinneann duine éigin eitleáin pháipéir a chaitheamh timpeall an tseomra ranga. Lean leis an scéal 3. Tá páiste ag luascadh ar a c(h)athaoir. Cad é an chéad rud eile a tharlaíonn?

4. Tosaíonn duine éigin ag rith timpeall agus siosúr ina lámh aige/aici ag am Ealaíne. Cad é an chéad rud eile a tharlaíonn?

5. Fágann Bean Mhic Sheoin an seomra ranga chun labhairt le tuismitheoir lasmuigh de dhoras an tseomra ranga. Seasann Brian agus cinneann sé....

6. Goideann Gráinne peann dalta eile. Lean leis an scéal.

7. Ní thabharfaidh grúpa cairde cead do Neasán imirt leo ag am lóin.

124

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 124

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama IOMPAIR FOGHLAMA

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Cad is Meas ann, dar Liomsa Aidhm na Gníomhaíochta: Cuireann na páistí an tuiscint atá acu ar an téarma ‘meas’, mar a bhaineann sé le timpeallacht an tseomra ranga agus lena bpiaraí, in iúl.

Cur Chuige: Tabharfar bileog do gach páiste chun í a chomhlánú. Meallfaidh sé seo na páistí chun an tuiscint atá acu ar an téarma ‘meas’ a chur in iúl, chomh maith leis an tslí a léiríonn siad féin, a bpiaraí agus an múinteoir meas ar a chéile sa seomra ranga. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog oibre bunaithe ar ‘meas’ (ceann amháin le haghaidh gach páiste).

Moltaí: Cuir an focal ‘meas’ i láthair an ranga chun tús a chur leis an gceacht.

Iarr ar pháistí éagsúla sainmhíniú a thabhairt ar an bhfocal. Mínigh nach gá go mbeadh an sainmhíniú céanna ar an bhfocal ‘meas’ ag gach páiste agus go bhfuil sé sin ceart go leor. Ina dhiaidh sin, tabhair bileog oibre do gach páiste agus tabhair go leor ama dó/di chun a c(h)uid machnaimh phearsanta féin a dhéanamh agus an bhileog oibre a chomhlánú.

Comhairle: Is féidir cead a thabhairt do na páistí a gcuid freagraí a roinnt leis an rang. D’fhéadfadh ábhar na ceiste seo - ‘scríobh liosta de na rudaí is ceart agus nach ceart a dhéanamh chun meas a léiriú‘ - plé folláin a éascú ar na topaicí ‘iompair foghlama’ agus ‘an gaol idir iompair foghlama agus iompair sheomra ranga’.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 125

125

12/04/2019 09:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Bileog Oibre Cad is Meas ann, dar liomsa? ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________

Conas a léiríonn tú meas do dhaoine eile? ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________

Conas is féidir leat meas a fháil ó dhaoine eile? ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________

Scríobh 3 rialacha seomra ranga a chuideoidh le gach duine cuimhneamh orthu meas a thaispeáint _____________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________

Cén iarmhairt a d’fhéadfadh a bheith i bhfeidhm nuair a nach bhfuil meas ar fáil ó dhaoine? ______________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________

Scríobh liosta chun ‘meas dar liomsa’ a léiriú…

Déan....

Ná Déan....

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

126

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 126

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 6

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Cad a Dhéanfá?

Aidhm na Gníomhaíochta: Déanfaidh na páistí anailís ar agus freagairt do chásanna éagsúla iompair a d’fhéadfadh titim amach ar scoil.

Cur Chuige: Tabharfar cás-chárta difriúil do gach grúpa chun anailís a dhéanamh air agus é a phlé. Caithfidh na páistí teacht le chéile chun plé a dhéanamh agus chun an fhreagairt is cuí le haghaidh gach cás a bheartú. Ábhair agus Ullmhúchán: Cás-chártaí (cárta difriúil le haghaidh gach páiste), bileog na gcásanna (don mhúinteoir), ciúbanna Moltaí: Mínigh don rang go mbíonn iompar difriúil againn go léir sa seomra ranga, sa chlós agus sa bhaile chun an ceacht a chur i láthair. Mínigh go mbíonn cuid den iompar a bhíonn againn go maith agus go mbíonn cuid den iompar a bhíonn againn go dona. Mar shampla, b’fhéidir go ndéanaimid cinneadh an obair bhaile a chóipeáil ó dhuine éigin toisc go ndearnamar féin dearmad é a dhéanamh an oíche roimhe sin. Ach ansin, bíonn a fhios againn nach iompar ceart é seo agus gur cheart dúinn a admháil don mhúinteoir nach ndearnamar an obair bhaile agus, ansin, an obair a dhéanamh an oíche dár gcionn nó i rith an lae scoile. Roinn an rang i ngrúpaí agus mínigh go bhfaighidh gach grúpa cárta cáis difriúil le plé. Caithfear deis a thabhairt do gach páiste a bheith páirteach sa phlé agus beidh ciúb ina lámh ag an bpáiste atá ag caint. Caithfidh gach páiste an rud a dhéanfadh sé/sí dá mbeadh sé/sí sa chás sin a mhíniú agus, chomh maith leis sin, caithfidh sé/sí na cúiseanna maidir leis an gcinneadh sin a thabhairt.

Comhairle: Mar ghníomhaíocht breise, d’fhéadfá ceacht iomlán a bhunú agus na cásanna ar fad a phlé i suíomh ranga uile. Cloisfidh páistí freagairtí eile a thabharfaidh dúshlán dá dtuairimí féin.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 127

127

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cad a Dhéanfá?

Sceál 1

Is é Jack an cara is fearr le Ben agus gach rud a deireann Jack - déanann Ben agus a ghrúpa cairde. Inniu sa rang, insíonn Ben agus a ghrúpa cairde gan a gcuid obair bhaile a dhéanamh mar “tá siad níos mó ná sin”. Níl a fhios ag Ben cad ba cheart dó a déanamh. Ar chóir dó a chuid obair bhaile a dhéanamh nó an mbeadh sé níos fearr an slua a leanúint agus lean leis an slua?

Sceál 2

Faigheann Tracey glaoch as an rang chun cleachtadh a dhéanamh do cheolchoirm na Nollag. Idir an dá linn agus ar ais sa seomra ranga, roghnaíonn Jake, Mark agus Louise cleas a imirt ar Tracey. Glacann siad a bosca lóin agus cuireann said an bosca I bhfolach i seomra folctha na mBuachaillí. Feiceann Alex cad atá ag tarlú. Cad ba cheart dó a dhéanamh?

________________________________________________

______________________________________________

________________________________________________

_______________________________________________

Sceál 3

Sceál 4

_______________________________________________

Iarann do chairde ort an t-aláram scoile a chur ar siúl in oifig na scoile.

Deireann do chairde leat, más rud é nach gcuirfidh tú an t-aláram scoile ar siúl go ndéanfaidh siadsan é agus go gcuirfidh said an locht ortsa. Can bac heart duit a dhéanamh?

_______________________________________________

_______________________________________________

Sceál 5

Sceál 6

Lá amháin, tá tú sa seomra folctha ar scoil. Tugann tú faoi deara go bhfuil graifítí ar an doras.

Cad a dhéanfá? _______________________________________________

Tosaíonn Jenny an pháipéar a chaitheamh i dtreo an mhúinteora. Tosaíonn páistí eile sa rang páirt a ghlacadh. Tá Adam ag iarraidh páirt a ghlacadh freisin. Cad ba cheart duit a dhéanamh?

Le linn scrúdú Mata, iarann Pól ort breathnú ar do chuid freagraí.

Cad a dhéanfá? _______________________________________________

________________________________________________

_______________________________________________

________________________________________________

_______________________________________________

Sceál7

Níl staidéar déanta ag Mark don scrúdú Tíreolaíochta. Éiríonn go maith leis i gcónaí ina chuid scrúdaithe ach níl aon staidéar déanta aige an tseachtain seo. Ligeann Cáit dó féachaint isteach a cuid freagraí. Ar chóir dó glacadh leis an gcabhair seo? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

128

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 128

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 7

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Cásanna Straitéisí Foghlama Aidhm na Gníomhaíochta: Déanfaidh na páistí anailís ar agus freagairt do chásanna éagsúla ina mbeidh orthu straitéisí foghlama a mholadh chun cabhrú le páistí áirithe ag a bhfuil deacrachtaí foghlama.

Cur Chuige: Tabharfar cás-chártaí difriúil do gach grúpa chun anailís agus plé a dhéanamh air. Caithfidh na páistí teacht le chéile chun plé a dhéanamh agus chun an fhreagairt is cuí le haghaidh gach cáis a bheartú. Caithfidh siad straitéisí foghlama a mholadh chun cabhrú le páistí ag a bhfuil deacrachtaí foghlama. Ábhair agus Ullmhúchán: Cás-chártaí (cárta difriúil le haghaidh gach páiste), bileog na gcásanna (don mhúinteoir), ciúbanna Moltaí: Mínigh don rang go bhfoghlaimímid go léir i slite difriúla agus go mbíonn straitéisí ar leith ag gach páiste chun cabhrú leis/léi a bheith ag foghlaim nó tasc scríofa a dhéanamh chun an ceacht a chur i láthair. Mar shampla, is maith liom eochairfhocail a aibhsiú nuair a bhíonn léamhthuiscint ar siúl agam ionas go mbeidh sé níos éasca dom na ceisteanna a fhreagairt ar ball. Roinn an rang i ngrúpaí agus mínigh do na páistí go dtabharfar cás-chárta difriúil do gach grúpa chun é a phlé.

Caithfear deis a thabhairt do gach páiste a bheith páirteach sa phlé. Tógfaidh gach páiste ciúb ina lámh le linn dó/di a bheith ag déanamh an phlé sin. Chomh maith leis sin, caithfidh gach páiste straitéis foghlama a chabhródh leis an bpáiste atá luaite sa cás-chárta a mholadh.

Comhairle: Mar ghníomhaíocht bhreise, d’fhéadfá ceacht iomlán a bhunú agus na cásanna ar fad a phlé i suíomh ranga uile. Cuirfidh sé seo ar chumas na bpáistí foghlaim faoi straitéisí foghlama nua a bheadh úsáideach dóibh.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 129

129

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Cásanna Straitéisí Foghlama Scéal 1

Scéal 2

_________________________________________________

Tá an rang ag athbhreithniú ar an bhfocal ‘Siopadóireacht’ le linn na Gaeilge. Ní thuigeann Seán cad a chiallaíonn an focal ‘bainne’. Chonaic sé an focal roimhe seo ach níl sé in ann cuimhneamh ar a bhrí. Cad ba cheart dó a dhéanamh?

_________________________________________________

________________________________________________

__________________________________________________

________________________________________________

Scéal 3

Scéal 4

Tugann an múinteoir bileog oibre tuisceana amach do gach dalta sa rang chun é a líonadh. Níl a fhios ag Laura conas an tabhairt faoin mbileog. Cad ba cheart di a dhéanamh?

D’iarr Mrs Jefferson ar an rang scéal gearr a scríobh bunaithe ar ábhar ar bith is mian leo. Tá Seán sásta leis an tasc seo ach níl sé in ann tosú ar an aiste. Cad a d’fhéadfadh sé a dhéanamh chun tús a chur leis an scéal a scríobh?

Tá deacrachtaí ag Brian le litriú Béarla agus Gaeilge. An féidir leat aon leideanna a thabhairt dó chun cabhrú leis agus é ag iarraidh na litriu a fhoghlaim? ________________________________________________

__________________________________________________

________________________________________________

__________________________________________________

________________________________________________

Scéal 5

Scéal 6

__________________________________________________

Tá Jane ag iarraidh fadhb a réiteach.

Tá gach duine eile sa rang ag obair ar a bhfreagraí féin agus is cosúil go bhfuil ag éirí go maith leo. Tá Jane ag streachailt i ndáiríre leis an bhfreagra agus tá sí ag stánadh ar an mbileog gan aon rud a dhéanamh. Cad ba cheart dó a dhéanamh?

__________________________________________________

________________________________________________

__________________________________________________

________________________________________________

Le linn am am ciorcail tá an rang ag plé spóirt agus daoine spóirt cáiliúla.

Is rothaí cáiliúil é uncail Seán, agus ba bhreá le Sheáin bheith ag caint faoi. Ach ní maith leis bhetih ag caint os ard sa rang. An féidir leat cabhrú leis? Conas?

Scéal 7

Tugadh liosta duit don obair bhaile. Tá fhios agat gurb í an Stair an t-ábhar is deacra duit. Cad a d’fhéadfá a dhéanamh chun do chuid oibre go léir a chríochnú? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

130

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 130

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 8

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim) Aidhm na Gníomhaíochta: Bainfidh na páistí úsáid as ‘An Próiséas – Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim)’ chun freagairt do chásanna áirithe a d’fhéadfadh tarlú ar scoil Cur Chuige: Tabharfar bileog de cás-chártaí do gach beirt pháistí ar nós na gceann a bhfuil taithí acu orthu ó Ghníomhaíocht 8. Tabharfar An Cárta Próiséas – Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim) dóibh, chomh maith, chun cabhrú leo anailís a dhéanamh ar an gcás agus freagairt dó. Caithfidh na páistí teacht le chéile chun plé a dhéanamh agus chun an fhreagairt is cuí le haghaidh gach cáis a bheartú. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog ar a bhfuil cás-chártaí (bileog amháin idir gach beirt), Bileog ar a bhfuil cárta cáis (don mhúinteoir), An Cárta Próiséas – Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim) (ceann amháin le haghaidh gach páiste) Moltaí: Mínigh don rang go mbímid go léir i suíomhanna go mbíonn orainn cinneadh a dhéanamh chun an ceacht a chur i láthair. Iarr ar pháistí éagsúla samplaí a thabhairt de chásanna nuair a bhíonn orthu cinntí a dhéanamh. Mar shampla, ag dúiseacht agus ag scuabadh fiacla nó ag caitheamh éide scoile ag teacht ar scoil. Mínigh go mbaineann iarmhairtí dearfacha agus diúltacha le gach cinneadh a dhéanaimid agus go bhfuil sé tábhachtach na hiarmhairtí dearfacha agus diúltacha sin a thógáil san áireamh sula ndéanaimid cinneadh. Taispeáin An Cárta Próiséas – Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim) don rang agus mínigh gach ceann de na céimeanna is féidir a ghlacadh agus cinneadh á dhéanamh againn. Déan tagairt don sampla a bhí againn níos túise maidir le héide scoile a chaitheamh nó sampla eile maidir le suí agus éisteacht leis an múinteoir sa rang. Roinn an rang ina mbeirteanna agus mínigh go bhfaighidh gach beirt cás-chárta agus An Cárta Próiséas – Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim). Cabhróidh an Cárta Déanta Cinntí Ocht gCéim leo anailís a dhéanamh ar chás agus freagairt a dhéanamh dó. Caithfidh na páistí teacht le chéile chun plé a dhéanamh agus chun an fhreagairt is cuí le haghaidh gach cás a bheartú ag baint úsáide as an gcárta.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 131

131

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Comhairle: Mar ghníomhaíocht bhreise, d’fhéadfá ceacht iomlán a bhunú agus cás amháin a phlé ag baint úsáide as an gCárta ‘Déanta Cinntí Ocht gCéim’.

D’fhéadfadh na páistí a bheith ag obair ina mbeirteanna agus ag freagairt do liosta cásanna sa chéad cheacht eile. In ionad na cásanna a phlé ó bhéal, d’fhéadfadh na páistí bileog freagartha a chomhlánú ar mhaithe le haidhmeanna measúnaithe.

Acmhainní: An Cárta Próiséas – Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim) Cad a dhéanfása? Bileog Leide.

Próiséas – Cinntí A Dhéanamh (Ocht gCéim) Céim 1:

Céim 2:

Cad é an rogha is deacra duit?

Cad atá tábhachtach?

Céim 3:

Céim 4:

Cuardaigh roghanna eile.

Déan smaoineamh ar a lán roghanna agus roghanna eile más féidir.

Liosta na buntáistí agus na míbhuntáistí a bhaineann le gach rogha atá agat.

Céim 6:

Céim 5: Déan smaoineamh ar na h-iarmhairtí.

Roghnaigh an rogha is fearr.

Tar éis meastóireacht a dhéanamh ar na hiarmhairtí, déan cinneadh a dhéanamh ar an gceann is fearr.

Céim 7:

Céim 8:

Glac leis an rogha atá déanta agat!

132

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 132

An Próiseas Cinntí a dhéanamh – Ocht gCéim

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 9

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Rialacha an tSeomra Ranga – Cad atá tábhachtach?

Aidhm na Gníomhaíochta: Glacfaidh na páistí páirt i ngníomhaíocht ina mbeidh siad ag déanamh anailíse ar rialacha an tseomra ranga agus ag aithint na rialacha is tábhachtaí Cur Chuige: Tabharfar liosta de rialacha an tseomra ranga do gach beirt pháistí.

Caithfidh na páistí a bheith ag obair ina mbeirteanna chun anailís a dhéanamh ar an liosta rialacha agus chun na rialacha is tábhachtaí a aithint. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog ar a bhfuil rialacha an tseomra ranga (bileog agus siosúr amháin do gach beirt) Moltaí: Roinn an rang ina mbeirteanna agus tabhair liosta de rialacha an tseomra ranga do gach beirt. I dtús báire, iarr ar an rang gach riail a ghearradh amach agus iad a chur in ord de réir a dtábhachta, i.e. is iad na rialacha atá ag barr an liosta na cinn is tábhachtaí. Iarr ar bheirteanna éagsúla na cúiseanna ar chuir siad na rialacha san ord sin a mhíniú. Tá sé tábhachtach an tábhacht a bhaineann le gach riail a phlé agus cuirfidh an ghníomhaíocht seo eispéaras foghlama fónta ar fáil don rang. Ansin, iarr ar gach beirt rialacha nua a chumadh, mar shampla, rialacha a chabhraíonn linn a bheith ag foghlaim, rialacha a chabhraíonn leis an múinteoir, rialacha a chinntíonn gur áit shábháilte í ár seomra ranga. Ina dhiaidh sin, iarr ar gach beirt liosta de rialacha an tseomra ranga a chur le chéile. Ní féidir leo ach cúig riail ón liosta a bheith san áireamh ina liosta pearsanta féin de rialacha an tseomra ranga. Iarr ar bheirteanna éagsúla an chúis ar roghnaigh siad na rialacha sin a mhíniú.

Comhairle: Is féidir an ghníomhaíocht seo a athchóiriú agus a úsáid mar ghrúpghníomhaíocht. Don ghníomhaíocht dheiridh, is féidir le gach beirt a gcúig riail a ghreamú ar bhileog agus a bpóstaer pearsanta féin de Rialacha an tSeomra Ranga a dhearadh.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 133

133

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

1

3

2

Bí dea-bhéasach

Bí ag obair go dian

Bí flaithiúil

5

4

Déan do dhícheall

Tabhair faoi rudaí nua!

ta

a

NGA

a

d

6

Táispeáin meas do mhothúcháin daoine eile le do chuid focal agus gníomhartha

RA ? ch

RIAL A C C

N TSEOMR A HA tá Tábhach A

7

Bí ag éisteacht i gcónaí agus lean treoracha láithreach

8

9

Ná cuir isteach ar dhaoine eile agus iad ag iarraidh foghlaim

10

Mura dtuigeann tú an tasc, iarr ar dhuine éigin cabhair a thabhairt duit!

13

Obair le chéile

134

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 134

Mura ndearna tú do chuid obair bhaile, abair é!

11

Bí freagrach

12

Samoinigh ar cheisteanna ata agat i leith do chuid foghlama

14

Ceiliúradh agus aitheantas a thabhairt do dhaoine eile don méid atá bainte amach acu

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Iompair Foghlama GNÍOMHAÍOCHT 10

Uirlis Foghlama: Iompair Foghlama Teideal: Conradh Seomra Ranga Aidhm na Gníomhaíochta: Cuirfidh gach páiste síniú le Conradh Seomra Ranga ag cur in iúl go n-aontaíonn sé/sí le rialacha a s(h)eomra ranga Cur Chuige: Déanfaidh an rang athbhreithniú ar na rialacha seomra ranga reatha agus tabharfaidh an múinteoir cead do na páistí rialacha áirithe a athrú, rialacha nua a chur leis an liosta nó rialacha a fhágáil ar lár. Déanfaidh gach páiste conradh seomra ranga a chomhlánú agus a shíniú. Ábhair agus Ullmhúchán: Conradh Seomra Ranga (ceann amháin do gach páiste) Moltaí: I dtús báire, tarraing aird an ranga ar rialacha an tseomra ranga. Tabhair cead do na páistí cuid de na rialacha sin a athrú, rialacha nua a chur leis an liosta nó rialacha a fhágáil ar lár. Lig don rang vóta a chaitheamh chun tacú le nó chun cur in aghaidh rialacha a chur leis an liosta nó rialacha a fhágáil ar lár.

Ansin, tabhair Conradh Seomra Ranga do gach páiste agus tabhair cead dó/di na rialacha ranga nua a scríobh isteach ar an mbileog. Ansin, iarr ar gach páiste an conradh a shíniú agus dáta a chur leis.

Comhairle: Tá rogha agat na conarthaí a chur ar taispeáint ar bhalla sa seomra ranga nó iad a chur isteach i bhfillteán dar teideal ‘Ár gConarthaí Seomra Ranga’ agus é a chur in áit éigin sa seomra ranga ina bhfeicfidh cuairteoirí é.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 135

135

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Conradh Seomra Ranga Is é seo a dheimhniú go dtuigim agus go n-aontáim leis an gcód iompair ranga.

1 ____________________________________________________________________ 2 ____________________________________________________________________ 3 ____________________________________________________________________ 4 ____________________________________________________________________ 5 ____________________________________________________________________ Geallaim go ndéanfaidh mé mo dhícheall cloí leis na rialacha seo sa seomra ranga agus sa chlós ionas gur áit spraoi agus spreagúil é an scoil!

Síniú: ……………………………………………

Dáta: ………………………………………………

136

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 136

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

IF I COULD CATCH A RAINBOW

by Sandra Lewis Pringle If I could catch a rainbow, I’d do it, just for you, And share with you it’s beauty, On days when you feel blue.

If I could, I’d build a mountain, You could call your very own, A place to find serenity, A place to be alone.

If I could take you troubles, I would toss them in the sea, But all these things, I’m finding, Are impossible to me.

I cannot build a mountain, Or catch a rainbow fair, But let me be what I do best, A friend who’s always there.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 137

137

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

I’M GLAD I’M ME!

by Susan Munguia Sometimes I wish I was someone else, but mostly I’m glad I’m ME! We all have likes and differences as everyone can see.

Some of us like to hurray, some like to take our time.

Some spend all their money, others save each dime.

Some of us are the gigglers while someone is the clown, Some jump off the high board, others climb back down.

Some are good at English, some are good at math, Some of us like showers, some prefer the bath.

Some of us are quiet, some of us are loud, Some of us like to be alone, some of us like a crowd.

Some of us are tall, some of us are short, Some like to play an instrument, some like to play a sport.

Some of us are black or brown, and some of us are white, Some of us leave the light on when we go to bed at night.

All of us are special as everyone can see, You like you and I like you, but also I like ME!

138

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 138

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CLOUDS Author Unknown As I lay upon my back looking at the sky, Watching soft white clouds as they are passing by.

Some were large, and some quite small, Many different shapes and sizes as I recall.

As I lay there and watched the clouds take shape, From my imagination a million images, from it did escape.

I could see anything that was in my mind’s eye, In those fluffy white clouds as they went floating by.

There was no limit to the things that I could see, Special images from the heart to be.

For hours on end, no two images were ever the same, As the clouds on their journey came.

As if on film, this movie played, While quietly on my back I stayed.

Music came to the movie That played in the sky, By all the different birds, their songs As they passed me by.

So beautifully orchestrated And done for me, Who created that movie For me to see?

Treoirleabhar an MhĂşinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 139

139

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

CHEWING GUM IN CLASS

by Bruce Lansky Chewing bubble gum in class in my school is forbidden.

So if you chew, take my advice, and keep your chewing hidden.

Don’t move your jaws, don’t make a sound, so you’ll avoid suspicion.

Just squeeze the gum between clenched teeth and hold tight that position.

You’ll get your chance to blow some bubbles when the class is finished.

Out in the hall, you’ll have a ball, your pleasure undiminished.

Until the bell rings look alert and keep your bright face smiling.

Just hope your teacher doesn’t find your silence too beguiling.

‘Cause if your teacher calls on you, you’ll need advice to follow.

Your gum will stay a secret if before you speak, you swallow.

140

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 140

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

THE SHEPHERD’S DOG (Adapted from ‘The Shepherd’s Dog’, by James Hogg. The Ettrick Shepherd.)

The first sheepdog I ever owned was a Border Collie named Sirrah. He was a fine looking animal; black with white markings on neck, chest, paws and the tip of his tail. Surly of temper, he did not like flattery and refused to be stroked or petted; but in obedience to my commands I have never possessed his equal.

When working with sheep he was a perfect marvel and would obey every order instantly. The following story will show what kind of dog he was.

I was a shepherd on a large farm for ten years and in the early springs of each year I had something like seven hundred lambs under my care. The most difficult of my many tasks was to tend the flocks at the time when the lambs had to be taken away from their mothers and kept apart. For about a week after the lambs had been separated, it was necessary to watch them constantly night and day. During this time I had always someone to assist me.

On year, at this season, and just about midnight, the lambs broke loose. Up the moor they raced towards us, making a noise like thunder with the beating of their small hard hoofs on the dry ground. We shouted and waved our cloaks wildly in the air, hoping to turn them back but that only made matters worse.

In a moment the lambs were all around us, and then, thanks to our desperate efforts, they made off in three divisions, the first of which went northward, the second southward, and the third westward.

As loudly as I could, I called out: ‘Seek and fetch!’ Sirrah! Seek and fetch!’ The command was well known to the dog and meant that he had to search for the flock and bring them to me. Owing to the darkness, however, I could not see where he was, and I did not know whether he had heard me or not. In any case it was stupid of me to have given such an order, as I had set the dog an impossible task.

Those lambs which had gone southward were returning straight towards the fold where they had been taken away from their mothers the day before.

Fearing that they would again get mixed up with the ewes, I ran after them, and succeeded, after several vain attempts, in turning them off their course.

A few minutes later, however, I lost them altogether. I ran here and there, not knowing what to do but I kept whistling and shouting as hard as I could, so that the lambs would be scared to return in my direction.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 141

141

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

My whistling brought back the lad who assisted me. He too had lost all trace of the lambs. I asked him if he had seen Sirrah. He had not, but said that after I had left him, a crowd of excited lambs had suddenly come around him in a great swirl, so he supposed that Sirrah must have been quite near to him then.

Day dawned before we met again and neither of us had seen anything of the lambs. We looked at each other in amazement. How could they have vanished?

Where had they gone? What should we do next? There was nothing left for us to do but return to the farmhouse and tell our master that we had lost his whole flock of seven hundred lambs.

Sadly we started off for home to do so, when suddenly, at the bottom of a ravine, we caught sight of several lambs grazing peacefully with Sirrah standing guard on a nearby hill. As soon as he saw us the dog showed his pleasure by wagging his tail vigorously.

As we descended the steep side of the hill we thought that this must be one division of the lambs that Sirrah had managed to drive and keep them in the valley. The place was a mile and a half from where the flock had broken and scattered the night before.

What was our surprise, when we reached the foot of the hill, to discover that all of the lambs were together again in one flock. We could hardly believe our eyes. Afterwards on counting them we found that not one single lamb was missing. How the dog had managed to round them up in the dark, I cannot yet understand. Even had all the dogs and shepherds in the county been there to help me that night, they could not have done better.

Here was a dog, left alone and entirely from midnight to sunrise, who in the dark had searched for, and gathered together, three separate flocks. Not only that, he had driven them before him for a mile and a half to the ravine; to the only spot in the moor where he could look after the whole seven hundred lambs without any help.

I looked at my faithful four-legged friend in astonishment and admiration and all I can is add that I never felt do grateful to any creature ever as I did to my dog Sirrah that spring morning.

142

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 142

Treoirleabhar an MhĂşinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Acmhainní Múinteoirí Glacann Acmhainní Múinteoirí MMF4 le Treoirlínte an Mhúinteora MMF4 agus le leabhar an dalta MMF4.

Tá cúig roinn laistigh d’Acmhainní Múinteoirí mar seo a leanas: 145

ROINN 1 Forbhreathnú ar Aidhmeanna agus Torthaí Foghlama don Chlár ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’’

149

ROINN 2 ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ agus Féinmheastóireacht Scoile

153

ROINN 3 Achoimre ar na greamáin DF i MMF4

157

ROINN 4 Bolgáin Chomhrá: - Aire & Aird: Bolgáin Chomhrá (Roimhe & Ina Dhiaidh) - Iompraíochtaí Foghlama: Bolgáin Chomhrá (Roimhe & Ina Dhiaidh)

163

ROINN 5 Cuntais Straitéise d’Aire & Aird agus d’Iompraíochtaí Foghlama

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 143

143

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

144

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 144

Treoirleabhar an MhĂşinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Roinn 1

FORBHREATHNÚ AR AIDHMEANNA AGUS TORTHAÍ FOGHLAMA DON CHLÁR ‘MISE MAR FHOGHLAIMEOIR’’

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 145

145

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir

Seicliostaí um Phiarmheasúnú TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ A bheith freagrach as a gcuid oibre féin agus chun tionscnaíocht a léiriú san obair seo ✓ Foghlaim a spreagadh trí phiar-dhíospóireacht chomhoibríoch Meiteachognaíocht a spreagadh ✓ Piarchaidrimh san fhoghlaim a spreagadh

Seicliostaí um Fhéinmheasúnú

9

*

8

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Freagracht a ghlacadh as a gcuid foghlama féin ✓ A bheith dearfach faoin bhfoghlaim ✓ Dúil san fhoghlaim a chruthu, trí mhothú úinéireachta agus trí fhéin-inniúlacht an fhoghlaimeora i leith na foghlama a ardú

Leideanna Cúnta TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Machnamh a dhéanamh ar a bhfreagairt maidir le héilimh tascanna ✓ Cumarsáid éifeachtach a chruthú leis an múinteoir trí úsáid a bhaint as Cártaí Cúnta, as ciúbanna, as pirimidí, agus mar sin de ✓ Cultúr foghlama a chothú atá aireach faoi dhifríochtaí aonair

146

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 146

7

Deiseanna chun Freagartha TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Freagairt a thabhairt go gníomhach 6 do nodanna an mhúinteora ✓ Úsáid a bhaint as deiseanna chun freagartha chun tacú le tuiscint, le rannpháirtíocht agus le measúnú ✓ Lúb aischothaithe a chruthú ón bhfoghlaimeoir go dtí an múinteoir agus ar ais go dtí an foghlaimeoir ✓ Taifead inláimhsithe a chruthú de ghuth an fhoghlaimeora

Teacher Guide

10/04/2019 19:02

aimeoir

& 1 Fúm!

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Spéiseanna Pearsanta a aithint ✓ Machnamh a dhéanamh ar réadúlacht inmheánach an fhoghlaimeora, a smaointe agus a mhothúcháin ✓ An coincheap maidir le hathrú le himeacht ama a chíoradh

2

Mo Láidreachtaí

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Na láidreachtaí a aithníonn siad iontu féin a cheiliúradh agus meas a chothú iontu faoina láidreachtaí úd ✓ Aitheantas a thabhairt do pheirspíochtaí daoine eile faoina láidreachtaí úd Láidreachtaí atá ag teacht chun cinn a chíoradh ✓ Machnamh a dhéanamh ar fhorbairt láidreachtaí thar tréimhse ama

3

Fáilte chuig Mo Dhomhain!

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Léargais, freagairtí agus tuiscintí faoi choincheapa, íomhánna agus tuairimí éagsúla a chíoradh ✓ Féin-luach dearfach a chothú iontu féin

4

Faoin Scoil

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Mothúcháin a bhaineann le rath agus le dúshlán ar scoil a chíoradh ✓ Feasacht a aimsiú fúthu féin mar fhoghlaimeoirí ✓ Láidreachtaí agus laigeachtaí an fhoghlaimeora a aithint ✓ Ceiliúradh a dhéanamh ar na rudaí a thaitníonn TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: leo faoina mbealaí foghlama féin ✓ Tabhairt faoin dtuiscint tuiscint atá acu faoi ‘Bhealaí Foghlama’ .i. meonta foghlaimeora agus nósannna intinne ✓ Teacht ar na huirlisí agus na teaicticí chun foghlaim conas foghlaim ✓ Chun glacadh le freagracht as foghlaim conas foghlaim ✓ Machnamh a dhéanamh ar a gcur chuige

Mo Bhealaí Foghlama

5

t agus le measúnú o dtí an múinteoir

Teacher Guide

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 147

147

10/04/2019 19:02

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

148

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 148

Treoirleabhar an MhĂşinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Roinn 2

‘MISE MAR FHOGHLAIMEOIR’ AGUS FÉINMHEASTÓIREACHT SCOILE

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 149

149

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhog Croinic an Fhoghlaimeora ag Idirphointí

Meonta an Fhoghlaimeora

Uirlisí le haghaidh Foghlaim ‘Conas Foghlaim’

11

Ag Tacú le Féinmheastóireach

10

9

8

Foghlaim ar Feadh an tSaoil

Páirtnéireacht na dTuismitheoirí

7

Ionchuimsitheach do Gach Foghlaimeoir

150

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 150

6

Teacher Guide

10/04/2019 19:06

r Fhoghlaimeoir

Ag Tacú le heastóireacht Scoile 1

Guth an Fhoghlaimeora Freagracht an Fhoghlaimeora Úinéireacht an Fhoghlaimeora

2

Measúnú le hAghaidh Foghlaim

3

Folláine an Fhoghlaimeora

4

5

Teacher Guide

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 151

Measúnú Barántúil

Ag Rianú Foghlaimeoirí

151

10/04/2019 19:06

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

152

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 152

Treoirleabhar an MhĂşinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Roinn 3

ACHOIMRE AR NA GREAMÁIN DF I MMF4

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 153

153

10/04/2019 18:50

Achoimhre a Greamáin DF i

4 Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

Táim ag tuar…

Cá luíonn sé seo leis an eolas atá agam cheana féin?

Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

Cad iad na straitéisí is féidir liom a úsáid?

Ceapaim go gciallaíonn sé seo...

Tús na Foghlama

Tús na Foghlama

I dtús báire...

Táim ag tabhairt faoi deara...

EA L Y M

Stop agus

Stop agus Déan Machnamh

Stop agus Déan Machnamh

Cad é an príomhsmaoineamh?

An bhfuilim ag tabhairt freagraí ar na ceisteanna a cuireadh?

Stop agus Déan Machnamh Cad atá á fhiosrú agam?

154

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 154

Teacher Guide

10/04/2019 19:03

imhre ar na áin DF i MMF4 ARNER

Déanaimis Athbhreithniú

Déanaimis Athbhreithniú

D

I

Is féidir liom athchoimriú in 1 nóiméad

Déanaimis Athbhreithniú Cad a d’oibrigh?

Déanaimis Athbhreithniú An méid a d’fhoghlaim mé a mhúineadh do mo pháirtnéir

Déanaimis Athbhreithniú Cad nár oibrigh?

Déanaimis Athbhreithniú

Déanaimis Athbhreithniú

An gá dom breis oibre a dhéanamh?

Cad a dhéanfainn i slí dhifriúil an chéad uair eile?

Déan Machnamh

Stop agus Déan Machnamh

Stop agus Déan Machnamh

An bhfuil an straitéis seo ag obair?

Rianaigh mo chuid machnaimh agus an tslí inar tháinig mé ar an bhfreagra!

Stop agus Déan Machnamh B’fhéidir dá….

Teacher Guide

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 155

155

10/04/2019 19:03

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

156

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 156

Treoirleabhar an MhĂşinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Roinn 4 BOLGÁIN CHOMHRÁ

1 2

Aire & Aird: Bolgáin Chomhrá (Roimhe – Ina Dhiaidh) Iompraíochtaí Foghlama: Bolgáin Chomhrá (Roimhe – Ina Dhiaidh)

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 157

157

10/04/2019 18:50

AIRD

Cén uair a bhíonn sé deacair ort a bheith airdeallach?

Déanaimis machnamh ar a bheith airdeallach sa rang.

Cén uair a bhíonn sé éasca ort a bheith airdeallach?

Cad eile is féidir leat a dhéanamh chun a thaispeáint dom go bhfuil tú airdeallach?

158

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 158

Cad iad na hiompraíochtaí a úsáideann tú chun a thaispeáint dom go bhfuil tú airdeallach?

Cad iad na Straitéisí a úsáideann tú chun cabhrú leat a bheith airdeallach?

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

AIRD

Cad atá i gceist duitse le ‘bheith airdeallach’?

Súil siar ar Aird

Conas a bheadh a fhios agam go bhfuil tú airdeallach?

Is tusa an múinteoir!

Inis don rang conas bheith airdeallach?

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 159

Cén straitéis is fearr leat chun cur i gcuimhne duit féin a bheith airdeallach?

Cén straitéis a gcaithfidh tú obair a chaithfidh dhéanamh uirthi chun a bheith airdeallach?

159

10/04/2019 18:50

IOMPRAÍOCHTAÍ IOMPRAÍOCHTAÍ FOGHLAMA! FOGHLAMA!

Déanaimis Súil siar ar machnamh ar do Iompraíochtaí chuid Foghlama!

Iompraíochtaí Foghlama!

Cad Cadiad iadna na hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama ba ismhó a Foghlama fearr chabhraigh leat? atá agat?

Cad Cadiad iadna na hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama Foghlamaaismhúinfeá dheacra do duit dhaoine eile? a úsáid?

160

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 160

CadCad iadiad na na Cogar! hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama aa Foghlama chabhraíonn leat d’fhoghlaim tú? foghlaim?

Cad Cadiad iadna na hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama FoghlamaNÁR a bhíÉIRIGH éasca, leo i do féin? darchás leat?

Cad iad na Cad iad na hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama a deir Foghlama ar mian leat daoine leat gur chóir obair a dhéanamh duit obair a orthu? dhéanamh orthu?

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

IOMPRAÍOCHTAÍ FOGHLAMA! Déanaimis

Súil siar ar machnamh ar do Iompraíochtaí chuid Foghlama!

Iompraíochtaí

Cad iad na Cogar! Cad iad na hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama a Foghlama a chabhraíonn leat d’fhoghlaim tú? foghlaim?

Foghlama!

Cad iad iad na na Cad hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlamabais mhó fearra Foghlama atá agat? chabhraigh leat?

Cad iad na hIompraíochtaí Foghlama ais mhúinfeá deacra Foghlama a úsáid? doduit dhaoine eile?

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 161

Cad iad iad na na Cad hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama NÁR a bhíÉIRIGH éasca, Foghlama leat?féin? leo i dar do chás

Cad iad na Cad iad na hIompraíochtaí hIompraíochtaí Foghlama a deir Foghlama ar gur mian leat daoine leat chóir obair a dhéanamh duit obair a orthu?orthu? dhéanamh

161

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

162

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 162

Treoirleabhar an MhĂşinteora

10/04/2019 18:50

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

Roinn 5

CUNTAIS STRAITÉISE D’AIRE & AIRD AGUS D’IOMPRAÍOCHTAÍ FOGHLAMA

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 163

163

10/04/2019 18:50

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 164

10/04/2019 18:50

Usáid a bhaint as ?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Suí i bhfad ó fhuinneoga agus ó dhoirse

Deimhin a dhéanamh de an múinteoir a fheiceáil

Suí in aice le duine nach gcuireann isteach ort

Usáid a bhaint as amadóir agus gan sos a ghlacadh go mbíonn an t-am istigh

Úsáid a bhaint as féilire pleanála físeach

STRAITÉISÍ

Dáta:

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Bhain mé usáid Usáid a bhaint as ? as....

Dáta: Bhain mé usáid as....

Usáid a bhaint as ?

Dáta:

Mo Shlite Foghlama: Aire & Aird 1

Logáil Straitéise

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhain mé usáid as....

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 165

10/04/2019 18:50

Usáid a bhaint as ?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Liosta a dhéanamh de na rudaí atá le déanamh agam!

A bheith eolach faoi na rialacha ranga

Taifeadadh a dhéanamh ar líon na gceisteanna a d'fhreagair mé inniu

Usáid chruinn a bhaint as 'bí ag caint leat féin'

Tascanna a roinnt i míreanna de 10 nóiméad

STRAITÉISÍ

Dáta:

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Bhain mé usáid Usáid a bhaint as ? as....

Dáta: Bhain mé usáid as....

Usáid a bhaint as ?

Dáta:

Mo Shlite Foghlama: Aire & Aird 2

Logáil Straitéise

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhain mé usáid as....

www.misemarfhoghlaimeoir.com

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 166

10/04/2019 18:50

Usáid a bhaint as ?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Cearnóga a dhathú ar leathnach nuair a bhíonn tascanna curtha i gcríoch agat.

A bheith eolach faoi ghnáthobair an lae agus faoin méid atá le tarlú

Eochairfhocail ó cheachtanna a scríobh síos

Comhartha a cheapadh chun aird an mhúinteora a fháil

Eolas tábhachtach a aibhsiú le pinn dhaite nó le pinn luaidhe

STRAITÉISÍ

Dáta:

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Bhain mé usáid Usáid a bhaint as ? as....

Dáta: Bhain mé usáid as....

Usáid a bhaint as ?

Dáta:

Mo Shlite Foghlama: Aire & Aird 3

Logáil Straitéise

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhain mé usáid as....

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 167

10/04/2019 18:50

Usáid a bhaint

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Gan éirí as!

bheith ar an gcéad duine críochnaithe!

Gan brostú leis an obair

Leanúint leis an tasc go dtí go mbíonn sé curtha i gcrích

chomhscoláirí

múinteoir

STRA

Dáta:

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Dáta:

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Bhain mé usáid Usáid a bhaint

M

Bhain mé

Logáil Straitéise

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Usáid a bhaint

Dáta:

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhain mé

www.misemarfhoghlaimeoir.com

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 168

10/04/2019 18:50

Usáid a bhaint as ?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Tá sé ceart go leor botúin a dhéanamh is mar sin a fhoghlaimíonn tú!

Má bhíonn tú éiginnte breis eolais a lorg

Gan a bheith buartha déan rudaí a phlé

Dul sa seans - buille faoi thuairim a thabhairt

Gan leithscéalta a dhéanamh

STRAITÉISÍ

Dáta:

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Bhain mé usáid Usáid a bhaint as ? as....

Dáta: Bhain mé usáid as....

Usáid a bhaint as ?

Dáta:

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhain mé usáid as....

Mo Shlite Foghlama: M'iompar Foghlama 2

Logáil Straitéise

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 169

10/04/2019 18:50

Usáid a bhaint as ?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Iarracht a dhéanamh rudaí a thuiscint fiú má cheapaim go bhfuil siad deacair

Nótaí a bhreacadh síos

Ag smaoineamh go géar ar mo chuid oibre

A bheith freagrach as mo chuid gníomhachtaí

Smaointe a phlé

STRAITÉISÍ

Dáta:

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017 www.misemarfhoghlaimeoir.com

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Bhain mé usáid Usáid a bhaint as ? as....

Dáta: Bhain mé usáid as....

Usáid a bhaint as ?

Dáta:

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhain mé usáid as....

Mo Shlite Foghlama: M'iompar Foghlama 3

Logáil Straitéise

AG TABHAIRT AIRE ROTH 1

Mise Mar Fhoghlaimeoir 4

LEABHARLIOSTA • • • •

• •

• •

• •

• •

•

Boud, D. (2000), ‘Sustainable assessment: rethinking assessment for the learning society’, Studies in Continuing Education, 22(2), 151-167.

Coll, C. and Falsafi, L. (2010), ‘Learner identity: An educational and analytical tool’, Revista de Educacion, 353, 211-233.

Department of Education and Skills (2016) Looking At Our School: A Quality Framework for Primary Schools, Dublin: Marlborough Street.

Farrington, C., Roderick, M., Allensworth, E., Nagaoka, J., Seneca Keyes, T., Johnson, D., & Beechum, N. (2012). Teaching Adolescents to Become Learners: The Role of Noncognitive Factors in Shaping School Performance: A Critical Literature Review. Chicago: The University of Chicago Consortium on Chicago School Research.

George Kelly (1955) The Psychology of Personal Constructs, London: Routledge.

Kolb, A. and Kolb, D. (2009) ‘On becoming a learner: The concept of learner identity’ in Bamford-Rees et al., eds., Essays on Adult Learning Inspired by the Life and Work of David O. Justice. Learning Never Ends, Chicago, IL: CAEL Forum and news, 5-13.

National Council for Curriculum and Assessment (2009) AISTEAR, Dublin: Fitzwilliam Square.

Pearce, A. R. (2011). Active Student Response Strategies. CDE Facilities Seminar.

Accessed online at: http://www.cde.state.co.us/sites/default/files/documents/ facilityschools/download/pdf/edmee tings_04apr2011_asrstrategies.pdf Ritchhart, R. (2012) Intellectual character: What it is, why it matters, and how to get it. San Francisco: Jossey-Bass.

Schwandft, T.A. (1994) Constructivist interpretivist approaches to human enquiry. In N.K. Denzin & Y.S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research, (pp.118-137). Thousand Oaks: CA: Sage Publications.

Seligman, M. (2002) Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realise Your Potential for Lasting Fulfillment, New York: NY: Free Press.

Simonsen, B., Myers, D. and DeLuca, C. (2010) Teaching Teachers to use prompts, opportunities to respond and specific praise, Teacher Education and Special Education, 1944-4931.

Trough, P. (2012). How Children Succeed: Grit, Curiosity and Hidden Power of Character’. Boston: Houghton Mifflin Harcourt.

170

MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 170

Treoirleabhar an Mhúinteora

10/04/2019 18:50

Físeáin Ar Líne

MMF 4 – AG CUR I NGNÍOMH https://vimeo.com/278375934

FÍSEÁN EOLAIS DO THUISMITHEOIRÍ – MISE MAR FHOGHLAIMEOIR https://vimeo.com/278473089

www.misemarfhoghlaimeoir.com MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 171

10/04/2019 18:50

MISE M

EOIR IM A

FHOGHL AR

AG COTHÚ FOGHLAIMEOIRÍ AR FEADH AN TSAOIL Le Dr. Suzanne Nic Pheaircín

Dearadh an clár seo go speisialta do dhaltaí i rang a ceathair (9-11 mbliana d’aois).

Cabhraíonn an clár praiticiúil seo le foghlaimeoirí foghlaim ‘conas foghlaim’ – cabhraíonn an clár le páistí tuiscint a fháil orthu féin mar fhoghlaimeoirí agus teacht ar an tslí is fearr ina bhfoghlaimíonn siad féin. Chomh maith leis sin, cabhraíonn sé le daoine eile tuiscint a fháil ar dhearcadh saoil agus ar mheon an fhoghlaimeora. Cuireann ‘MMF 4’ Treoirlínte an Mhúinteora agus Acmhainní deis ar fáil do mhúinteoirí: ☑ Cuirtear creat soiléir forbarthach céimneach ar fáil chun guth an fhoghlaimeora a rianú i rith na scoilbhlianta. ☑ Cuirtear folláine an fhoglaimeora, guth an fhoghlaimeora, freagracht an fhoghlaimeora agus éifeachtúlacht an fhoghlaimeora chun cinn. ☑ Déantar an Cárta Tuairisce a chothromú mar cuirtear tuiscint an fhoghlaimeora air/ uirthi féin san áireamh. ☑ Daingnítear Comhaid Thacaíochta Foghlaimeora trí pictiúr iomlánaíoch den fhoghlaimeoir a chur ar fáil. ☑ Tacaítear le 30 Ráiteas de ‘Cleachtas Ardéifeachtach’ ón gcreat nua maidir le féinmheasúnú scoile – ‘Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016’. ☑ Tacaítear le cleachtais na múinteoirí agus iad ag glacadh le measúnú múnlaitheach ☑ Cuirtear taifead cruinn de dhearcthaí na bhfoghlaimeoirí fúthu féin ar fáil do mhúinteoirí. ☑ Tugtar deis do mhúinteoirí sonraí faoin bhfoghlaimeoir a bhailiú le chéile ó réimse leathan foinsí. ☑ Fáiltítear roimh pháirtnéireacht na dtuismitheoirí tacú lena bpáistí maidir le ‘conas foghlaim’ agus iad a threorú mar fhoghlaimeoirí. ☑ Tugtar léargas riachtanach do mhúinteoirí ionaid, do pharaphroifisiúnaigh agus do dhaoine eile ag pointí idirthréimhseacha iomchuí. ☑ Cothaítear foghlaim ar feadh an tsaoil agus dea-nósanna intinne.

IS B N 978-1-84536-882-1

9 781845 368821

www.misemarfhoghlaimeoir.com MMF4_TeacherGuide_March2019.indd 172

13/09/2019 13:28