MISE MAR FHOGHLAIMEOIR 6 Teacher's Guide

TREOIRLEABHAR & ACMHAINNÍ DO MHÚINTEOIRÍ

6

An

n ha rim m ai o D M n A ina

Mh eán sco il

An Sao l Scoile

6t

h

taí h c a idre á L Mo

Mo S hlite Fogh lama

MISE MM

R EOI DIM

RN N A O E GH HR EFA ER L AI LLE ID YYAR M

Mise Mar Fhoghlaimeoir le Dr Suzanne Nic Pheáircín MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 1

25/09/2019 12:59

FHOGHLA AR

R EOI IM

MISE M

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Suzanne Parkinson

2018

Aistritheoir: Máire Mhic Giolla Rua Léadáidí le Niamh Fitzsimons www.niamhdesignstudio.com Forbairt ar an dearadh le Sarah Treanor www.BellsAndAll.com

Gach ceart ar cosaint. Ní ceadmhach aon chuid den fhoilseachán seo a atáirgeadh, a stóráil i gcóras aisghabhála ná a tharchur ar aon mhodh nó slí, bíodh sin leictreonach, meicniúil, bunaithe ar fhótachóipeáil, ar thaifeadadh nó eile gan cead a fháil roimh ré ón bhfoilsitheoir nó ceadúnas a cheadaíonn cóipeáil shrianta in Éirinn arna eisiúint ag Gníomhaireacht um Cheadúnú Cóipchirt na hÉireann, 63 Sráid Phádraig, Dún Laoghaire, Baile Átha Cliath.

ISBN No. 978-1-84536-880-7

An Chéad Chló 2020 An Comhlacht Oideachais Bóthar Bhaile an Aird Baile Bhailcín Baile Átha Cliath 12

www.edco.ie

Ball den Smurfit Kappa cpt

2

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 2

Treoirleabhar an Mhúinteora

25/09/2019 12:49

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Clár na nÁbhar 5 5 7

CUID 1: RÉAMHRÁ Cad is Féiniúlacht Foghlaimeora ann?

Cén fáth go bhfuil sé tábhachtach? Ábharthacht do Mhúinteoirí

8 8 9

CUID 2: SPREAGADH Réasúnaíocht don tSraith Dearadh agus Ceardaíocht Lógó MMF

10 10 11

CUID 3: MÍR 1: BUNCHREATAÍ TEOIRICIÚLA Síceolaíocht na dTógán Pearsanta Próifíliú Láidreachtaí

12 12 12 13 17 18

MÍR 2: BUNCHREATAÍ TEOIRICIÚLA & MODHEOLAÍOCHTAÍ Úinéireacht & Freagracht an Fhoghlaimeora Éifeachtúlacht an Fhoghlaimeora Mo Shlite Foghlama Rúibricí Deiseanna Freagartha

20

CUID 4: CUR I BHFEIDHM & COMHTHÁTHÚ Cá gcuirtear Mise Mar Fhoghlaimeoir i bhfeidhm?

21

CUID 5: COMHPHÁIRTÍOCHT LE TUISMITHEOIRÍ

22

CUID 6: PLEAN GNÍMH AN MHÚINTEORA

77

CUID 7: CONCLÚID

78

CUID 8: AGUISÍNÍ

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 3

3

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Conas an Treoirleabhar seo a úsáid Is do mhúinteoirí rang a sé an treoirleabhar seo. Mínítear an réasúnaíocht agus an bunchreat don tsraith MMF. Ba choir breathnú ar an Treoirleabhar mar chúnamh agus mar chuid den oiliúint ar fad atá le fáil ar líne, oiliúint a mholtar duit a dhéanamh ar: www.misemarfhoghlaimeoir.com

Tá ocht bpríomhchuid ann: CUID 1: RÉAMHRÁ Tugtar léargas ar ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’, ar a thábhacht agus ar a ábharthacht CUID 2: SPREAGADH Mínítear an réasúnaíocht don tsraith MMF, dá lógó agus dá léaráidí téamacha.

CUID 3: BUNÚIS THEOIRICIÚLA Cuirtear na bunúis theoiricúla don tsraith i láthair CUID 4: CUR I BHFEIDHM & COMHTHÁTHÚ Mínítear conas an tsraith a chomhtháthú agus cá gcuirtear i bhfeidhm í.

CUID 5: COMHPHÁIRTÍOCHT LE TUISMITHEOIRÍ Moltar straitéisí chun fáilte a chur roimh chomhpháirtíocht le tuismitheoirí CUID 6: PLEAN GNÍMH AN MHÚINTEORA Treoir mhionsonraithe maidir le caibidil agus leathanaigh CUID 7: FOCAL SCOIR Cuirtear clabhbsúr le gach rud sa chuid dheireanach CUID 8: AGUISÍNÍ

4

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 4

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 1 RÉAMHRÁ

CAD IS FÉINIÚLACHT FOGHLAIMEORA ANN? Is é atá i gceist le Féiniúlacht Fhoghlaimeora ná an próiseas atá i gceist chun a bheith ag dul i dtreo na foghlama agus ar a bheith mar fhoghlaimeoir. Is ‘déantán coincheapúil’ é a chumasaíonn machnamh ar an bpróiseas mothúchánach agus cognaíoch den eispéireas ar bheith ag dul i dtreo na foghlama agus ar bheith mar fhoghlaimeoir. Go bunúsach (Coll & Falsafi, 2010), is é atá i gceist ná daltaí a chumasú chun léirmheas a dhéanamh orthu féin mar fhoghlaimeoirí agus chun forbairt a dhéanamh ar a dtuiscint maidir leis an tslí ina bhfuil idirnasc idir a ngníomhartha, a mothúcháin, a smaointe agus a n-aidhmeanna fúthu féin agus iad i bun foghlama.

CÉN TÁBHACHT A BHAINEANN LEIS SEO? Is é atá i gceist le Féiniúlacht Fhoghlaimeora daltaí a chothú le bheith ina fhoghlaimeoirí ar feadh an tsaoil. Tá Féiniúlacht an Fhoghlaimeora i gcroílár na múinteoireachta agus na foghlama. Tá sé fite fuaite i bpolasaithe na scoile uile, i bhféinmheasúnú scoile, in éiteas scoile, i bhfolláine na ndaltaí, i gcleachtais mheasúnaithe agus i gcleachtas an tseomra ranga. Glactar le Féiniúlacht an Fhoghlaimeora mar an ‘uirlis’ ríthábhachtach oideachasúil don todhchaí. Beidh an cumas chun tuiscintí nua a fhorbairt i ré theicneolaíochta atá ag fás go tapa ag brath ar na tuiscintí a bhí, atá agus a bheidh curtha i dtoll a chéile ag an duine féin mar gheall air/uirthi féin mar fhoghlaimeoir. Tá Féiniúlacht an Fhoghlaimeora ag teacht chun cinn mar an fhéiniúlacht bhunúsach i gcomhthéacs oideachasúil agus tá a choincheapadh suite i gcroílár taighde oideachasúil, polasaí agus cleachtas an tseomra ranga.

SPLÉACHADH AR AN TSRAITH ‘MISE MAR FHOGHLAIMEOIR’ Is acmhainn nua uathúil an tSraith ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ atá deartha d’fhoghlaimeoirí ó ranganna réamhscoile go rang a sé chun féiniúlacht an fhoghlaimeora a chothú. Cuireann an tsraith seo creat soiléir, forbarthach céimneach ar fáil chun féiniúlacht an fhoghlaimeoa chothú. Tacaíonn an tsraith le páistí ar a dturas i dtreo na foghlama....a ndearcthaí fúthu féin mar fhoghlaimeoirí agus a ndearcthaí saoil, a n-eispéiris den scoil agus den bpróiseas oideachasúil a chur in iúl.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 5

5

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Laistigh de chreat Shíceolaíocht na dTógán Pearsanta agus de Dhearcadh Láidreachtaí, rianaíonn ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ guth an pháiste agus é ar a aistear léinn i dtreo na foghlama. Díríonn an tsraith ar ‘conas’ a fhoghlaimítear.

Spreagtar foghlaimeoirí chun machnamh a dhéanamh ar mheonta foghlama atá bainteach le foghlaim éifeachteach agus ar conas iad a fhorbairt. Dírítear ar Aire, ar Chuimhne, ar Eagrú, ar Mheiteachognaíocht, ar Mheonta Aigne agus ar Iompar Foghlama ó rang a trí go rang a sé. Úsáidtear téamaí ón gclár Aistear sna luathbhlianta.

Tá an foilseachán uathúil seo tráthúil sa mhéid is go dtacaíonn sé le doiciméid pholasaí reatha. ‘Tacaíonn ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ le 30 Ráiteas de Chleachtas Ardéifeachtach ón gcreat nua maidir le féinmheasúnú scoile (’Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016’). Leagann sé an bhunchloch le haghaidh Comhad Tacaíochta Foghlama ag cur pictiúr iomlánaíoch agus cothrom den fhoghlaimeoir ar fáil, pictiúr atá bunaithe ar dhearcadh agus ar ghuth an fhoghlaimeora. Tacaíonn an tsraith le cleachtas múinteoirí agus iad i mbun modheolaíochtaí measúnaithe mhúnlaithigh, trí Deiseanna Freagartha, Cártaí Cúnaimh agus Ciúbanna, Cártaí Machnaimh, Rúibricí, Sceidil Fhéinmheasúnaithe agus Phiarmheasúnaithe a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí. Sa tsraith seo cothaítear: • Guth an Fhoghlaimeora • Úinéireacht agus Freagracht an Fhoghlaimeora • Éifeachtúlacht an Fhoghlaimeora • Meon an Fhoghlaimeora • Uirlisí le haghaidh Foghlama

6

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 6

• Comhpháirtíocht le Tuismitheoirí • Féinmheastóireacht Scoile • Measúnú Foirmitheach • Taisce Eispéireas an Fhoghlaimeora le himeacht ama

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

ÁBHARTHACHT DO MHÚINTEOIRÍ: Nuair a úsáidtear an tSraith MMF: ☑ Cuirtear creat soiléir forbarthach céimneach ar fáil chun guth an fhoghlaimeora a rianú i rith na scoilbhlianta. ☑ Cuirtear folláine an fhoglaimeora, guth an fhoghlaimeora, freagracht an fhoghlaimeora agus éifeachtúlacht an fhoghlaimeora chun cinn. ☑ Déantar an Cárta Tuairisce a chothromú mar cuirtear tuiscint an fhoghlaimeora air/uirthi féin san áireamh. ☑ Daingnítear Comhaid Thacaíochta Foghlaimeora trí phictiúr iomlánaíoch den fhoghlaimeoir a chur ar fáil. ☑ Tacaítear le 30 Ráiteas de ‘Cleachtas Ardéifeachtach’ ón gcreat nua maidir le féinmheasúnú scoile – ‘Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016’. ☑ Tacaítear le cleachtais na múinteoirí agus iad ag glacadh le measúnú múnlaitheach. ☑ Cuirtear taifead cruinn de dhearcthaí na bhfoghlaimeoirí fúthu féin ar fáil do mhúinteoirí. ☑ Tugtar deis do mhúinteoirí sonraí faoin bhfhoghlaimeoir a bhailiú le chéile ó réimse leathan foinsí. ☑ Fáiltítear roimh pháirtnéireacht na dtuismitheoirí tacú lena bpáistí maidir le ‘conas foghlaim’ agus iad a threorú mar fhoghlaimeoirí. ☑ Tugtar léargas riachtanach do mhúinteoirí ionaid, do pharaphroifisiúnaigh agus do dhaoine eile ag pointí idirthréimhseacha iomchuí. ☑ Cothaítear foghlaim ar feadh an tsaoil agus dea-nósanna intinne.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 7

7

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 2 SPREAGADH

Tar éis blianta fada a chaitheamh ag feidhmiú i róil éagsúla, ina measc múinteoir ranga, múinteoir tacaíochta foghlama i bpost roinnte, síceolaí oideachais agus oideoir múinteoirí, b’í an cheist ba choitianta a chuirtí orm thar na blianta ná conas cabhrú le foghlaimeoirí. Is foilseachán uathúil nua é ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ atá ceaptha i gcomhpháirtíocht le múinteoirí agus tuismitheoirí chun cabhrú le páistí cabhrú leo féin agus iad ag dul i dtreo na foghlama.

Ceapadh an tsraith d’aon ghnó, chomh maith, chun guth an fhoghlaimeora agus é ag dul i dtreo na foghlama agus ag iarraidh a bheith mar fhoghlaimeoir i rith na scoilbhlianta a rianú. Go minic, i gcomhthéacs cinnteoireachta, ní chloistear guth an fhoghlaimeora agus déantar neamhshuim den tuiscint atá againn ar an bpróiseas foghlama thar tréimhse ama. Aidhm speisialta na sraithe is ea croinic nó taisclann den taithí scoile ón réamhscoil i leith, ó thaobh dhearcadh an fhoghlaimeora de, a chruthú agus a choimeád.

Tá sé i gceist, leis, go mbeadh cothromaíocht agus ailíniú ann maidir le ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ – cothromaíocht idir ‘sonraí crua’ móide ‘curaclam gan solúbthacht’ agus feasacht ar ‘cé hé’ móide ‘conas’ na foghlama agus lárnacht an fhoghlaimeora a léiriú trí hailíniú maidir le cleachtas seomra ranga. Le blianta fada anuas, dhírigh oideoirí agus lucht déanta polasaithe ar theagasc éifeachtach na múinteoirí. Tá an tsraith seo deartha go sonrach chun feasacht a chruthú faoin mbealach ina bhfoghlaimíonn páistí, chun cabhrú leo a láidreachtaí foghlama féin a aithint agus chun meon foghlama a fhorbairt.

CAD IS FÉINIÚLACHT FOGHLAIMEORA ANN? Bhí dearadh agus leagan amach slachtmhar na Sraithe ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ fíorthábhachtach domsa. Rinne mé mo dhícheall leabhair taifead nach mbeadh cosúil le leabhar ar bith eile sa mhála scoile a dhearadh. Bhí sé tábhachtach dom, agus mé ag díriú ar mhodhanna measúnaithe neamhiata, go mbeadh áit lárnach ag páistí, ag a gcuid samhlaíochta agus ag a ndearcadh ar an saol sa tsraith. Táim faoi chomaoin ag Oisín Ralph agus Sarah Treanor, Maisitheoirí & Dearthóirí, a bhí i gcónaí toilteanach éisteacht liom agus mé ag iarraidh caoirigh a chur bun os cionn, ballaí graifítí a thógáil agus línte cuartha gan stad a tharraingt!

8

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 8

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Tá na léaráidí i MMF6 bunaithe ar théamaí ‘seachmaill’. Tá admháil ann i saothar ealaíne agus grafaicí na haoise forbartha agus céim na ndaltaí i rang a sé. Tugann teoiric Erikson le tuiscint go bhfuil daltaí ag an bpointe ag an aois seo ag forbairt feasachta féin agus ar fhéiniúlacht inscne. Iarrann na grafaicí aitheantas a thabhairt d’fhéiniúlacht ghutha foghlaimeoirí.

FHOGHLA AR I M

IR EO M

MIS E

LÓGÓ MMF

Dearadh mo lógó MMF mar shuaitheantas a sheasann d’Aitheantas Pearsanta an Fhoghlaimeora. Feictear na trí éan i modhanna eitilte éagsúla, fealsúnacht na sraithe á léiriú acu leis an teachtaireacht seo a leanas le haghaidh na bhfoghlaimeoirí go léir:

An bhfeiceann tú na héin?’

Uaireanta, bíonn an t-éan idir dhá chomhairle agus bíonn cabhair uaidh chun bogadh ar aghaidh.

Uaireanta, bíonn brú beag ag teastáil ón éan chun tosú ag eitilt.

Uaireanta eile, bíonn an t-éan ag eitilt leis suas go hard sa spéir.

Is foghlaimeoirí iad na héin seo, díreach cosúil leatsa!

Rianaíonn an leabhar seo, ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’, an tslí ina bhforbraíonn tú mar fhoghlaimeoir agus an tslí ina mothaíonn tú faoin bhfoghlaim.

Bain taitneamh as gach uile leathanach agus tú ag teacht ar an eolas faoin tslí is fearr ina bhfoghlaimíonn tú!

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 9

9

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 3 BUNÚIS THEOIRICIÚLA

MÍR 1 Mise Mé Féin!

Mo Láidreachtaí Fáilte chuig an Domhan ina Mairim!

An Saol Scoile Tá gníomhaíochtaí faoi threoir agus gníomhaíochtaí neamhiata i Rannóg 1, Mise Mar Fhoghlaimeoir 6, agus tugann siad cuireadh d’fhoghlaimeoirí feasacht a chothú ar a láidreachtaí, ar a ábhair spéise, ar na rudaí a thaitníonn nó nach dtaitníonn leo, ar a nguíonna agus a n-aislingí. Tugann ‘Mise Mé Féin!’, ‘Mo Láidreachtaí’ & ‘Fáilte chuig an Domhan ina Mairim!’ cuireadh d’fhoghlaimeoirí a ndearcadh ar an saol a roinnt le daoine eile. Tá na gníomhaíochtaí ceaptha chun léargas a thabhairt ar shaol inmheánach an dalta, tuiscint a thabhairt ar a láidreachtaí agus ar a fhéiniúlacht éiritheach mar Fhoghlaimeoir. Spreagann bileoga gníomhaíochta treocha na daltaí chun machnamh a dhéanamh ar an domhan mórthimpeall orthu, conas mar is maith leo foghlaim, a ndearcadh orthu féin mar fhoghlaimeoirí agus a ndearcadh ar an scoil.

BUNCHREAT TEOIRICIÚIL Tá Siceolaíocht na dTógán Pearsanta, Próifíliú Láidreachtaí, Úinéireacht an Fhoghlaimeora mar bhunchloch den dearadh atá ar Chuid 1, MMF6.

SÍCEOLAÍOCHT NA DTÓGÁN PEARSANTA B’é George Kelly (1955) a chéadmhol Síceolaíocht na dTógán Pearsanta. Bhí sé den tuairim gur eolaí gach duine againn agus go bhfuil sé ar ár gcumas ionadaíocht a dhéanamh ar ár dtimpeallacht seachas díreach freagairt di. Samhlaíodh do Kelly go bhfuil an duine gníomhach i gcosán a s(h)aoil féin agus gur féidir tuiscintí reatha an duine ar an saol a athbhreithniú agus a athchur. Tá a theoiric an-úsáideach dóibhsean gur mian leo tuiscint a bheith acu ar smaointeoireacht mhúinteora agus fhoghlaimeora ón taobh istigh, ó ‘the world of the lived experience from the point of view of those who live it’ (Scwandf, 1994). Spreagann a chur chuige an turgnamhaí chun a fháil amach cad air atá an duine eile ag smaoineamh seachas go mbeadh an duine eile ag smaoineamh ar cad air atá an turgnamhaí ag smaoineamh. Tá na teicnící a úsáidtear

10

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 10

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

neamhiata agus tá baint acu le cur chuige tógachais agus idirmhínithe. Úsáideann an tsraith MMF dréimiriú, scálú agus réimse leideanna neamhiata chun dearcadh an pháiste ar an saol a lorg. Is creat luachmhar é a chabhraíonn linn tuiscint a fháil ar an mbealach ina fheiceann páistí iad féin agus a ról sa saol seo.

PRÓIFÍLIÚ LÁIDREACHTAÍ Tá próifíliú láidreachtaí bunaithe ar an tuairim go bhfuil láidreachtaí ag gach dalta agus an poitéinseal ag cách na láidreachtaí sin a úsáid chun aidhmeanna pearsanta a bhaint amach. Tá sé inmholta sa tsíceolaíocht dhearfach athrú ón ndearcadh atá ann feabhas a chur ar na rudaí is measa sa saol chuig a bheith ag tógáil ar na luachanna is fearr (Seligman, 2002). Le deich mbliana anuas, tá breis aitheantais á thabhairt don luach a bhaineann le creat peirspictíochta láidreachtaí chun tuiscint a fháil ar fhoghlaimeoirí, ag cur breis béime ar láidreachtaí agus ar chumais. Tá peirspictíocht láidreachtaí lárnach i ngníomhaíochtaí na ndaltaí agus iad ag bogadh ar aghaidh tríd an bpróiseas múnlaitheach i bhforbairt a gcuid aitheantais mar fhoghlaimeoirí. Agus béim á chur ar láidreachtaí, aithníonn daltaí na cumais gur féidir leo a bhaint amach seachas a bheith ag cur béime ar láidreachtaí atá nó nach bhfuil acu.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 11

11

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 3 BUNÚIS THEOIRICIÚLA

MÍR 2 Mo Shlite Foghlama Rúbricí Deiseanna Freagartha

I Roinn 2, díríonn ‘Mo Shlite Foghlama’ ar mheonta foghlaimeora agus ar an gcur chuige tábhachtach foghlama atá bainteach le nósanna foghlama éifeachtacha.

Moltar don dalta na meonta seo a aithint mar iompraíocht agus mar fhreagairtí seasta agus mealltar iad chun féinmhachnamh a dhéanamh agus chun úinéireacht a ghlacadh ar straitéisí chun feabhas a chur ar a gcuid éifeachtúlachta san fhoghlaim. Cuirtear na meonta foghlama seo a leanas i láthair ag leibhéal ginearálta i MMF3: Aire, Cuimhne, Iompar Foghlama, Meiteachognaíocht agus Eagrú. Déantar Iompar Aire agus Foghlama a chíoradh go mion i MMF 4, fiosraítear Cuimhne agus Meonta Aigne go mion i MMF 5 agus fiosraítear Meiteachognaíocht agus Eagrú i MMF 6 chun páistí a ullmhú don mheánscoil.

Cuirtear smaointe ar fáil do mhúinteoirí i Roinn 2 de mo MMF6 faoi na slite inar féidir leo úsáid ‘Deiseanna Freagartha’ a mhéadú go laethúil sa seomra ranga.

BUNCHREATA TEOIRICIÚLA Tá Freagracht an Fhoghlaimeora, Éifeachtúlacht an Fhoghlaimeora agus Meonta an Fhoghlaimeora mar bhunchloch den dearadh atá ar Chuid 2. ÚINÉIREACHT AGUS FREAGRACHT AN FHOGHLAIMEORA Tarlaíonn foghlaim nuair a bhíonn smacht ag an bhfoghlaimeoir ar an bpróiseas foghlama. Méadaítear éifeachtúlacht san fhoghlaim nuair a theastaíonn ó fhoghlaimeoirí a bheith ag foghlaim, nuair a dhéanann siad machnamh, nuair a chuireann siad an bhrí ar fáil agus nuair a úsáideann siad an fhoghlaim ar mhaithe leo féin (Farrington et al. 2012). Deirtear go mbíonn tionchar ag an bhfreagracht a ghlacann an foghlaimeoir air féin dá chuid foghlama ar a fhéiniúlacht mar fhoghlaimeoir neamhspleách ar feadh an tsaoil ‘an tsaoil-fadsaolach’ (Kolb

12

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 12

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

& Kolb, 2012). Cothaíonn an tSraith ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ úinéireacht, éifeachtúlacht agus freagracht trí féinmhachnamh agus féinmheasúnú a mholadh agus trí mhacnamh a dhéanamh ar straitéisí chun an fhoghlaim a fheabhsú.

Déantar an fhoghlaim a fheabhsú trí thionchar straitéisí roghnaithe ar éifeacht na foghlama a mheas. ÉIFEACHTÚLACHT AN FHOGHLAIMEORA Glactar leis gurb é atá i gceist le héifeachtúlacht fhoghlaimeora ná an chreidiúint atá againn inár gcumais chun sprioc nó toradh a bhaint amach. Tá daltaí a bhfuil creidiúint láidir acu ina gcumais féin níos fearr chun iad féin a spreagadh agus tá seans níos fearr ann go dtógfaidh siad dúshláin maidir le tascanna deacra orthu féin. Déantar iarracht shonrach sa tsraith MMF éifeachtúlacht fhoghlama a chothú trí dhaltaí a chumasú chun foghlaim conas foghlaim trí mheonta foghlama agus meonta aigne a fhorbairt agus trí éisteacht lena nguthanna, lena dtuairimí agus lena bpeirspictíochtaí.

MEONTA AN FHOGHLAIMEORA/MO SHLITE FOGHLAMA Tá comhdhearcadh ag teacht chun cinn a thugann le fios gurb í an mhórsprioc oideachais don 21ú haois ná ‘foghlaim conas foghlaim’. Bhí Trough (2012) den tuairim nach múintear na scileanna tábhachtacha seo a leanas sna scoileanna: dianseasmhacht, féinsmacht, fiosracht, misneach agus féinmhuinín. Tugann Ritchart (2012) dúshlán dúinn dearcadh difriúil a bheith againn faoin oideachas:

‘Dá mbeadh níos lú béime ar scileanna agus ar eolas a shealbhú agus níos mó béime ar shealbhú nósanna a úsáidfidh daltaí don fhoghlaim ar feadh an tsaoil? Dá mbeadh níos lú béime ar an scrúdú ag deireadh na bliana agus níos mó béime ar an saghas duine a chruthaítear sa chóras oideachais? Dá bhfeicfimis clisteacht mar sprioc gur féidir le daltaí a bhaint amach seachas mar rud atá nó nach bhfuil acu? (lch xxii)

Tugann Mise Mar Fhoghlaimeoir modh oibre nua chun cabhrú le daltaí ‘conas a fhoghlaimítear’. Cuireann MMF6 an dalta i gcroílár taithí na múinteoireachta agus na foghlama agus dá bharr cuirtear ar cumas daltaí freagairt do dhomhan atá i gcónaí ag athrú trí úsáid a bhaint as straitéisí chun fadhbanna a shoiléiriú, leis an gcumas rudaí a chur i gcrích agus leis na scileanna idirphearsanta a thuiscint go bhfuil gá le bheith in ann an fód a sheasamh agus leis an gcumas bheith in ann

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 13

13

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

teacht aniar nuair a bhaintear céim ar gcúl orthu. Múineann MMF6 scileanna gur féidir a chur i bhfeidhm go ginearálta agus trasna disciplíní i gcúrsaí foghlama a mbeidh ábhartha d’fhoghlaim ar feadh an tsaoil.

Féachann MMF6 ar ‘Machnamh a dhéanamh ar Mhachnamh’ agus ar Eagrú.

Moltar tríocha nóiméad ar feadh tríocha seachtaine chun ‘Mo Shlite Foghlama’ a chur i bhfeidhm i rang a sé ionas gur féidir le daltaí foghlaim go héifeachtach ní mór dóibh a bheith in ann dul i ngleic le meiteachognaíocht agus a bheith eagraithe. Ní mór do dhaltaí an cumas a fhorbairt gan smaoineamh ar fhoghlaim mar rud éigin mistéireach go bhfuil siad in ann a dhéanamh nó nach bhfuil ach mar chnuasach scileanna, nósanna agus tuairimí a d’fhéadfadh tionchar a bheith ag cúrsaí taithí orthu. Ní mór do dhaltaí teanga na meiteachognaíochta agus na heagraithe a fháil agus a bheith in ann monatóireacht réasúnta mhaith a dhéanamh ar a gcuid feidhmíochta agus dul chun cinn féin. Ní mór dóibh a láidreachtaí agus laigí mar fhoghlaimeoirí a aithint agus a bheith in ann dul ar aghaidh i gcúrsaí foghlama dóibh féin.

Is é an aidhm atá sa chuid seo ná feasacht agus tuiscint an fhoghlaimeora ar a bhfuil i gceist le meon a ardú agus cumais, uirlisí agus seifteanna a fhorbairt chun an meon sin a úsáid go héifeachtach. Baintear é sin amach trí (1)na meonta foghlaimeora atá ag daltaí cheana a bhriseadh síos (2) modh teanga comónta a chur ar fáil do gach meon/’bealach foghlama’ (3) deiseanna a chur ar fáil d’fhoghlaimeoirí smaoineamh ar a bhfuil i gceist le hiompair ‘bealaí foghlama’ dóibhsan (4) spreagadh a thabhairt dóibh glacadh le straitéisí a roghnaíonn siad féin chun cabhrú leo i gcúrsaí foghlama (5) féinmhachnamh a spreagadh ar ar thuig siad a bheith i gceist le ‘bealaí foghlama’ agus straitéisí a roghnú atá faighte acu nó atá le feabhsú acu. Teicníci is ea straitéisí a úsáidtear in éineacht le foghlaim agus smaoineamh aonair na ndaltaí chun dul chun cinn a uasmhéadú dóibh. Is féidir straitéis a úsáid chun chúiteamh a dhéanamh ar laige nó mar uirlís chun láidreachtaí a bhreisiú. Is iad seo a leanas na céimeanna chun daltaí a mhúineadh straitéis a úsáid i gceart: 1. Déan an straitéis a léiriú don dalta.

2. Lig don dalta an straitéis a chur i bhfeidhm le cabhair.

3. Cuir i gcuimhne don dalta na cásanna inar féidir an straitéis a úsáid bain úsáid as taifid rotha straitéise mar atá molta.

4. Mol iarracht an dalta nuair a úsáidtear an straitéis.

5. Cuir deiseanna ar fáil chun cleachtadh a dhéanamh ar úsáid na straitéise - úsáid a bhaint as taifid roth straitéise agus Leabhar Taifeata an Dalta MMF6 mar atá molta.

6. Spreag an dalta a rogha féin straitéisí a dhéanamh agus a úsáid.

14

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 14

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

7. Cabhraigh leis an dalta máistreacht a dhéanamh ar an straitéis.

8. Roghnaigh straitéis nua.

MEITEACHOGNAÍOCHT MHACHNAMH’

NÓ

‘MACHNAMH

A

DHÉANAMH

AR

Scileanna casta is ea meiteachognaíocht a thosaíonn ag forbairt le linn céad bhliain an bheatha de réir mar a oibríonn naíonáin chun a scileanna a eagrú agus iad ag sórtáil agus ag rangú agus le tús a chur leis an gcaidrimh idir cúis agus éifeacht a aithint. Is éard atá i gceist le meiteachognaíocht ná an cumas seasamh siar agus radharc an ghainéid a fháil ort féin i suíomh ar leith. A bheith in ann an próiseas ina réitíonn tú fadhb a thabhairt faoi deara. Bíonn féinmhonatóireacht agus féinmheasúnú i gceist leis - ag cur ceiste ort féin - ‘Conas atá ag éirí liom?’ nó ‘Conas a rinne mé é?’ In ‘Outsmarting IQ’ déanann David Perkins idirdhealú idir ceithre chineál ‘drochsmaoineamh’ atá an-chomónta agus dar leis atá tapa, caol, neamhshoiléir agus fadálach.

Ní mór d’fhoghlaimeoiri a bheith in ann smaoineamh go straitéiseach, monatóireacht a dhéanamh ar an dul chun cinn agus an fheidhmíocht atá á ndéanamh acu agus aithne réasúnta maith a bheith acu orthu féin - go háirithe ar a gcuid láidreachtaí agus laigí mar fhoghlaimeoirí. Is éard atá i gceist le machnamh ná smaoineamh faoin gcaoi atá ag éirí leat agus ar a bhfuil ar siúl agat agus do chur chuige a athrú dá réir. Sa mhachnamh ní mór feasacht áirithe a ghlacadh a chuirfeadh ar do chumas seasamh siar ón bhfoghlaim agus aird a thabhairt ar a bhfuil ar siúl. Ina leabhar ‘The Reflective Practitioner’ rinne Donald Schon idirdhealú idir ‘on-line reflection – in action and retrospective reflectionon-action’. Tá an dá cheann úsáideach. Tá roinnt cinéalacha éagsúla ‘machnamh’ ann. Tagann siad go léir le chéile chun cur le claonadh tábhachtach ar a dtugann Ron Berger ‘ceardaíocht’: tiomantas deonach an táirge is fearr a dhéanamh nó teacht suas leis an réiteach is fearr atá ar do chumas fiú má bhíonn ort do threo a athrú, níos mó ama a chur isteach, breis aiseolais a iarraidh nó dul siar agus rudaí a dhéanamh arís a cheap tú a bhí ceart go leor.

Ní mór tacaíocht a thabhairt do dhaltaí an cumas agus an claonadh smaoineamh go cúramach agus a bheith in ann: • Anailís a dhéanamh - smaoineamh go soiléir, go dian, go cruinn agus go loighciúil.

• Teacht ar impleachtaí - ag cruthú míniúcháin inchreidte agus ag teacht ar thorthaí agus impleachtaí réasúnacha.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 15

15

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

• Léirmheas a dhéanamh - Seasamh amhrasach a thógáil maidir le smaoineamh - a bhaineann le daoine eile agus leat féin.

• Machnamh Córas - Ag leathnú an cumas don mhachnamh a oibríonn do shuíomhanna casta.

Tugtar spreagadh do dhaltaí machnamh, measúnú agus féinmheasúnú a dhéanamh agus ‘machnamh a dhéanamh ar mhachnamh’. Tugtar cuireadh dóibh straitéisí a roghnú a chuirfidh ar a gcumas a bheith níos éifeachtaí ina mbealaí foghlama. Is éard atá i gceist le measúnú ná seasamh siar agus féachaint ar an dul chun cinn atá déanta agus ar cháilíocht na hoibre atá críochnaithe. Bíonn daltaí ina léirmheastóirí dóibh féin, nuair a bhíonn siad tuisceannach ar cad a d’fhéadfadh a bheith i gceist le ‘cáilíocht’. Is annamh sa saol réalaíoch go mbaineann foghlaim i gcónaí leis an bhfreagra ceart a fháil. Baineann féinmheasúnú le láidreachtaí agus laigí pearsanta a chur san áireamh agus pictiúr cruinn a fháil ar do ‘carachtar foghlama’ féin agus conas feabhas a chur air. Chun measúnú a dhéanamh ort féin ní mór do dhaltaí foclóir saibhir a fháil agus a bheith aibí, géarchúiseach agus macánta chun athbhreithniú a dhéanamh orthu féin agus cur síos a dhéanamh ar a fheiceann siad.

Le MMF6, tá foclóir á chur i láthair do dhaltaí ar ‘Meiteachognaíocht/ Machnamh a dhéanamh ar Mhachnamh’. Tá teanga chomónta agus a rogadh stráiteisí á tabhairt dóibh maidir le machnamh loighciúil/fabhanna a réiteach, cinnteoireacht agus féinmheasúnú.

EAGRÚCHÁN Ní mór do dhaltaí a bheith in ann a gcuid foghlama a eagrú, a dhearadh agus a phleanáil le bheith ina bhfoghlaimeoirí éifeachtacha. Ní mór dóibh ár sceidil athcheartaithe a oibriú amach, ord comhleanúnach a chur ar nótaí léachta, an seomra cleachtaidh a chur in áirithe, comhaid agus fillteáin ríomhaire a eagrú.

Ní mór dóibh a bheith críochnúil chomh maith le rioscaí a thógáil agus a bheith samhlaíoch. Ní mór dóibh smaoineamh ar cad ba cheart dóibh a fhoghlaim agus an chaoi is fearr chun teacht air agus dul sa tóir air. Bíonn foghlaimeoirí éifeachtacha ina mbainisteoirí éirime agus ina ndearthóirí ar a shaolta foghlama féin.

San áireamh i ngnéithe eagraithe faoi chaibidil i MMF6 tá: Pleanáil, Bainistíocht Ama agus Scileanna Staidéir. Tugann MMF6 creat teanga chomónta do dhaltaí, múinteoirí agus tuismitheoirí ar Eagrú agus atá i gceist leis sin agus tugtar cuireadh do dhaltaí staitéisí a chur in oiriúint dóibh féin a chuirfidh ar a gcumas a bheith ina bhfoghlaimeoirí éifeachtacha ar feadh a saolta.

16

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 16

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

RÚIBRICÍ Cuirtear rúibricí bunúsacha i láthair i MMF5. Mínitear rúibric mar: ‘sraith chritéir stuama d’obair dhaltaí ina bhfuil cur síos ar leibhéil cáilíocht feidhmíochta na gcritéir’ (Brookhart, 2013). Uirlís tábhachtach is ea rúibricí chun cabhrú le daltaí ina gcuid foghlama. Is féidir leo iad a úsáid chun nasc a dhéanamh idir measúnú múnlaitheach agus suimitheach ag cabhrú le daltaí baint a bheith acu ina gcuid measúnaithe féin. Ionchódaíonn rúibricí na critéir d’obair mhaith agus cur síos ar an obair sin isteach i bhformáid gur féidir le daltaí a úsáid. De réir taighde is é sin an fáth go gcabhraíonn siad le foghlaim daltaí a spreagadh agus go dtacaíonn siad le daltaí ‘conas a fhoghlaimítear’ a fhoghlaim.

Mar oideachasóirí ba chóir gurbh é an príomhchuspóir a bheadh againn ná cabhrú le daltaí a bheith ina bhfoghlaimeoirí féinrialaitheacha neamhspleácha.

Tá daltaí ag teastáil uainn atá feasach ar a mbealaí foghlama agus gur féidir leo straitéisí chun iad a fheabhsú a aithint. Mar sin tá féinmheasúnú an-tábhachtach.

Cabhraíonn féinmheasúnú le daltaí scileanna a chothú chun aithris a dhéanamh ar obair a mhúinteora: measúnú a dhéanamh ar a gcuid oibre nó feidhmíochta i gcoinne critéir bunaithe go soiléir. Sáraíonn rúibricí aon éiginnteacht mar aithníonn agus tugann siad cur síos go soiléir ar a mbíonn ag teastáil ó dhaltaí a bhaint amach. De ghnáth baineann measúnaithe barántúla úsáid as rúibricí chun cur síos a dhéanamh ar a mbaineann daltaí amach.

Uirlís scórála is ea rúibric a liostálann na critéir do phíosa oibre nó ‘é sin is tábhachtaí’.

Léiríonn sí céimeanna cáilíochta gach critéir ar nós: ar fheabhas, go lag. Míníonn rúibric chomh cruinn agus is féidir cad atá ag teastáil ionas gur píosa maith oibre é agus an fáth gur drochiarracht a bheadh i gceist.

Uirlisí spreagtha is ea rúibricí do dhaltaí go háirithe nuair a bhíonn baint ag daltaí sa phróiseas. Nuair a bhíonn daltaí bainteach sa phróiseas chun rúibric a chruthú tugtar tuiscint níos fearr dóibh ar chaighdeáin an mheasúnaithe agus ar a bhfuil ag teastáil. Tugann sé deis do dhaltaí freisin guth a bheith acu i gcúrsaí measúnaithe.

BÍODH BAINT AG DALTAÍ I RÚIBRIC A CHRUTHÚ Ag an tús taispeáin rúibric do dhaltaí trí rúibric a roinnt agus athbhreithniú a dhéanamh uirthi céim ar chéim ionas go dtuigtear gach gné den rúibric. Cuir an rúibric i bhfeidhm ar shuíomhanna foghlama agus bíodh an rúibric le feiceáili gcónaí. Nuair a bhíonn cleachtadh ag daltaí ar chuspóirí agus leagan amach na

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 17

17

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

rúibrice, oibrigh le chéile chun rúibric a dhearadh do thasc nua.

Ba chóir go mbeadh rúibricí scríofa sa chaoi go mbeadh daltaí in ann iad a thuiscint agus cuir san áireamh (a) príomhchatagóirí nó príomhghnéithe an taisc (b) bíodh cur síos ar leibhéil éagsúla nó rátálacha feidhmíochta iontu agus (c) bíodh léiriú soiléir iontu ar a bhfuil ag teastáil chun an leibhéal cuí a bhaint amach.

Ba chóir rúibric deafhorbartha a úsáid ó thús go deireadh an taisc/an mheasúnaithe.

Ba chóir go dtabharfaí cuireadh do dhaltaí stopadh agus machnamh a dhéanamh arís ar chatagóirí agus tuairiscí na rúibricí. Nuair a dhéanann siad é sin is féidir leo smaoineamh ar cháilíocht a gcuid oibre, ar an dul chun cinn atá déanta acu agus cabhraíonn sé leo deimhin a dhéanamh de go bhfuil siad ag díriú a gcuid fuinnimh ar an eolas, tuiscint agus/nó scileanna atá ag teastáil chun an tasc a chomhlíonadh.

TREOIRLÍNTE DO ‘RÚIBRICÍ’: ☑ Leag síos an leibhéal feidhmíochta nó critéir ratha atá ag teastáil agus cuir é sin in iúl do dhaltaí go soiléir. ☑ Cuir samhlú agus cleachtadh in úsáid rúibricí ar fáil do dhaltaí chun measúnú a dhéanamh ar shamplaí éagsúla d’obair an dalta. ☑ Tabhair cuireadh do dhaltaí an rúibric a úsáid chun measúnú agus machnamh a dhéanamh ar a gcuid oibre/feidhmíochta. ☑ Tacaigh le daltaí straitéisí agus cuir chuige a aithint ar dócha go neartódh a gcuid tuisceana, scileanna agus/nó feidhmíochta amach anseo.

Taispeáin do dhaltaí cad is rúibric ann ag úsáid na rúibricí ar Chairdeas agus Meabhairmhapaí (MMF6, lch. 109. Tabhair cuireadh do dhaltaí oibriú leat chun rúibricí a thógáil d’Obair Bhaile agus do Léirithe Postaer (MMF6 lch. 111 & 113).

DEISEANNA FREAGARTHA (DF) Is féidir Deiseanna Freagartha atá aitheanta freisin mar Straitéisí Freagartha Gníomhacha an Dalta (ASRS) a mhíniú go simplí mar iompar múinteora a spreagann nó a iarrann freagairt dalta (Simonsen, Myers & DeLuca, 2010). Tugann DF cuireadh d’fhoghlaimeoirí go léir freagairt go gníomhach ar leideanna an mhúinteora. Tacaíonn úsáid DF sa seomra ranga le foghlaim, rannpháirtíocht agus measúnú an dalta. Cuireann úsáid DF modh éifeachtach i bhfeidhm chun measúnú éifeachtach a dhéanamh ar an dalta aonair i suíomhanna ranga iomláin.

Chomh maith leis sin nuair a fhaightear freagairtí go minic ó dhaltaí cuirtear aiseolas ar fáil don mhúinteoir maidir le foghlaim an dalta agus éifeachtúlacht

18

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 18

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

tascanna teagaisc agus an mhúinte.

Tá straitéisí DF éagsúla agus cruthaitheacha ann agus is dócha go mbeidh cuid acu nó a lán de na straitéisí sin á n-úsáid agat i do chuid mhúinteoireachta mar shampla freagairt chórúil; cláir freagraí; clicirí, gníomhaíochtaí comharthaíochta nó gluaiseachta ar nós ordóga suas - ordóga síos etc. I MMF6, tá greamáin DF deartha go sonrach chun úsáid níos mó a bhaint as DF sa seomra ranga. Moltar trí thaighde nár cheart go mbeadh caint an mhúinteora níos mó ná 40-50% de mhéid ama an mhúinte agus méadaíonn úsáid DF iompar an dalta i mbun taisc, rannpháirtíocht an dalta agus féinrialú na foghlama. Tá sé tugtha faoi deara freisin go mbíonn straitéisí DF i bhfeidhm go dearfach i gcomhthéacsanna oideachais speisialta agus príomhshrutha.

Tá na tuairimí DF i MMF6 d’úsáid roghnach agus níl siad uileghabhálach nó cuimsitheach. Meastar go bhféadfaidh múinteoirí/daltaí iad féin a gcuid Ghreamán DF, Seicliostaí etc., a mhionathrú de réir mar a mhéadaíonn múinteoirí agus daltaí a scileanna agus a gcumasaíochtaí in úsáid DF. Féachtar ar na tuairimí DF curtha san áireamh i gCuid 2 de MMF6 mar uirlís luachmhar chun tacú le Féiniúlacht Foghlaimeora a fhorbairt i ndaltaí go léir.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 19

19

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 4

CUR I BHFEIDHM & COMHTHÁTHÚ

CÁ GCUIRTEAR ‘MISE MAR FHOGHLAIMEOIR’ I BHFEIDHM? Is í an réasúnaíocht atá taobh thiar d’fhorbairt na sraithe ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ ná tacaíocht a thabhairt do pháistí agus iad ag iarraidh a bheith mar fhoghlaimeoirí agus a dtuairimí fúthu féin mar fhoghlaimeoirí, faoina ndearcadh saoil, faoina n-eispéireas scoile agus faoin bpróiseas oideachasúil a chur in iúl. Mar sin, tá ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ sa bhreis ar an gcuraclam agus bheifí ag teacht trasna ar an rud atá i gceist ann dá lonnófaí é i réimse curaclaim. Is fearr a oireann sé do ‘Mheasúnacht’ agus a thuiscint gur mó é feidhm na measúnachta ná scóir a chuntas ó thástálacha. Baineann sé leis an bhfoghlaimeoir a bhogadh ar aghaidh.

Tá athruithe á gcur i bhfeidhm i struchtúr an churaclaim (NCCA, 2017) agus tá an chuma ar an scéal go mbeidh am lánroghnach curtha ar fáil do scoileanna chun cinntí a dhéanamh maidir le cur i bhfeidhm an churaclaim.

Tá ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ le n-úsáid thar na blianta. Cuid 1: Mise Mé Féin, Mo Láidreachtaí, An Domhan ina Mairim agus An Saol Scoile a sheachadadh ina gceachtanna astu féin, ach leagadh amach iad agus iad a chomhtháthú i gcuraclam reatha. Déantar naisc leis an gcuraclam do gach leathanach agus tugtar cuntas orthu sin i gCuid 6. Bíonn plean bliana de dhíth ar ‘Mo Shlite Foghlama’ agus moltar go gcuirfí an chuid sin i ngníomh in imeacht tríocha seachtain agus 30 nóiméad sa tseachtain a chaitheamh léi. Leagtar amach plean bliana don chur i ngníomh gCuid 6.

20

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 20

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 5

COMHPHÁIRTÍOCHT LE TUISMITHEOIRÍ

COMHPHÁIRTÍOCHT IDIR MÚINTEOIRÍ AGUS TUISMITHEOIRÍ Díol céille is ea é go ndéanfaí ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’ a chothú i gcomhar le tuismitheoirí. Dearadh an tsraith mar acmhainn chuimsitheach do gach dalta chun a ndearcadh domhanda orthu féin i ndáil leis an bhfoghlaim a thaifeadadh agus chun foghlaimeoirí a chumhachtú. Tugann an tsraith seo, dá bhrí sin, deis do thuismitheoirí dearcadh a gcuid daltaí a thuiscint maidir leis an bpróiseas a bhaineann lena bhforbairt mar fhoghlaimeoirí. I measc na dtreoirlínte deachleachtais tá: tuismitheoirí a nascadh leis an bhFíseán Eolais do Thuismitheoirí ar MMF; bileoga Eolais do Thuismitheoirí/físeán a scaipeadh ag tús na scoilbhliana agus/nó tráthnóna Eolais a chur ar fáil ar ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’. Iarrtar tacaíocht ó thuismitheoirí i ndáil le leathanaigh tascanna: 6 & 9 agus i ndáil le deis um phlé idir tuismitheoirí agus leanaí i rith na bliana maidir le dearcaí an linbh i leith na foghlama ba chóir a spreagadh. Bainfidh tuismitheoirí idir thairbhe agus úsáid as na straitéisí maidir le meon foghlaimeora agus féadfaidh siad na cártaí cúnaimh agus an ciúb cúnaimh a úsáid chun freagracht an fhoghlaimeora a spreagadh i ndáil le tascanna oibre baile. Seol MMF6 ar ais leis an Tuairisc Scoile ag deireadh na scoilbhliana, chun teachtaireacht chumhachtach a chur in iúl do thuismitheoirí go bhfuil dearcadh iomlánaíoch ar a bpáiste luachmhar agus lárnach dá dtaithí oideachais agus dá dturas chun a bheith ina fhoghlaimeoirí.

Tugtar treoirlínte do thuismitheoirí ar an bhfíseán agus sa bhileog Eolais agus ina measc tá: ☑ Éisteacht iomlán gan bhreithiúnas a dhéanamh ☑ Glacadh ionraic agus meas dearfach neamhchoinníollach a chur ar fáil ☑ Gan beag is fiú a dhéanamh riamh d’aon ní a thugtar duit. Glacadh le gach freagairt ina hiomláine go neamhchoinníollach le bá agus le meas ☑ Ceisteanna oscailte a chur. Ceisteanna a dteastaíonn freagra ‘Tá’ nó ‘Níl’ orthu a sheachaint. ☑ Is fearr agus is leor éisteacht le daltaí. ☑ Má thugtar tuairim, ná tugtar ach breathnóireacht i ndáil le fíric nach féidir a shéanadh e.g. ‘Tugaim faoi deara go bhfuil aghaidh shásta agat anseo’.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 21

21

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 6

PLEAN GNÍMH AN MHÚINTEORA

PLEAN GNÍMH Comhtháthú roghnach le teagasc agus foghlaim laethúil

N FÉI FÚM HÚ LAS HÁT EO OMHT C

MO

MO SHLITE FOGHLAMA

LÁ CO IDRE A MH THÁ CHTA THÚ Í

COMHTHÁTHÚ LE HÁBHAIR REATHA MH

DO

SCÉIM BLIANA FAOI LEITH

CUID 2

M

Ú TH HÁ

T

MH

CO

(30X30 NÓIM.)

IRI

MA

EO

M

CO

A NN A H SEA DEI GART HÚ T A FRE HTHÁ

LA

AN

NA

I AN

S CO FAO MH IN S TH ÁTH COIL Ú

CUID 1

COMHTHÁTHÚ LE TEAGASC & FOGHLAIM Ó LÁ GO LÁ

CUID 1 MISE MÉ FEIN - MO LÁIDREACHTAÍ - AN DOMHAN INA MAIRIM - EOLAS FAOIN SCOIL Comhtháthú roghnach le réimsí eile curaclaim. Spreagadh agus leideanna i Lch. 28-68.

CUID 2 SLITE FOGHLAMA 2 30 nóim. sa tseachtain ar feadh 30 seachtain. Scéim bhliantúil agus leathanaigh an phlean gnímh Lch. 69.

DEISEANNA FREAGARTHA (DF) Úsáid Roghnach mar thacaíocht don teagasc agus don fhoghlaim laethúil.

22

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 22

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 6

MO SHLITE FOGHLAMA: PLEAN BLIANA

AIDHMEANNA Féiniúlacht fhoghlaimeora a chothú i measc daltaí rang a sé agus úsáid á baint as creat cuí forbraíochta a thacaíonn le daltaí a bheith ina bhfoghlaimeoirí ar feadh an tsaoil.

Tacú le haidhmeanna churaclam na bunscoile de bhun: • Glacadh le tuiscint nua ar fheidhm na measúnachta - Is mó ná Scór STen é an mheasúnacht - dearcadh iomlánaíoch agus cothrom an fhoghlaimeora a lorg i ndáil le meon agus guth an fhoghlaimeora.

• Féiniúlacht fhoghlaimeora a chothú ach a chur ar chumas daltaí athbhreithniú a dhéanamh orthu féin mar fhoghlaimeoirí.

• Tuiscint a chothú ar an gcaoi a bhfuil gníomhartha, mothúcháin, smaointe agus díol spreagaidh an fhoghlaimeora i ndáil leis an bhfoghlaim fite fuaite ar a chéile.

• Tacú le foghlaimeoirí uirlisí foghlama a thiomsú don am atá rompu amach a chuirfidh ar chumas daltaí freagairt d’fheabhsuithe éabhlóideacha.

• Guth foghlaimeoirí a rianadh agus cuntas a choinneáil ar eispéireas an fhoghlaimeora i rith na scoilbhliana.

• Tacú le freagracht, úinéireacht agus neamhspleáchas an fhoghlaimeora de bhun forbairt agus machnamh a dhéanamh ar mheonta tábhachtacha foghlaimeora i ndáil le foghlaim éifeachtach.

• Tacú le ráitis iomadúla i ndáil le ‘Cleachtais Ardéifeachtacha’ ón gcreat um Mheastóireacht Scoile (Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016).

• Glacadh le modheolaíochtaí um measúnú foirmitheach agus um measúnú don fhoghlaim i ndáil le teagasc agus foghlaim ach úsáid a bhaint as Deiseanna Freagartha, Rúibric, Teicnící Scálaithe agus Rothaí Straitéise.

• Comhpháirtíocht le tuismitheoirí a iarraidh chun tacú le foghlaimeoirí ar feadh an tsaoil a chothú.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 23

23

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

ÁBHAR CUID 1

CUID 2

1.1 1.2 1.3 1.4

2.1 Mo Shlite Foghlama 2.2 Rúbricí 2.3 Deiseanna Freagartha

Mise Mé Fein Mo Láidreachtaí An Domhan ina Mairim An Saol Scoile

1.1 Mise Mé Fein AN MHÓR-AIDHM Tuairimí, roghanna agus tuiscintí pearsanta an fhoghlaimeora faoi nó fúithi féin a fháil.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí: • Spéiseanna pearsanta a thabhairt faoi deara • Machnamh a dhéanamh ar réaltacht inmheánach an fhoghlaimeora, ar a smaointe agus a mothúcháin uile • Iniúchadh a dhéanamh ar choincheap an athraithe le himeacht ama • Smaoineamh ar fhéidearthachtaí dóibh féin • Smaointe agus tuairimí fúthu féin a chomhroinnt NAISC LEIS AN gCURACLAM Lch. 28

24

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 24

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

1.2 Mo Láidreachtaí AN MHÓR-AIDHM Láidreachtaí gach dalta a chothú agus cumais na ndaltaí a thabhairt faoi deara seachas easpaí.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí: • Na láidreachtaí a thugann siad faoi deara acu féin a cheiliúradh agus a bheith bródúil astu • Aitheantas a thabhairt do dhearcadh daoine eile ar a gcuid láidreachtaí • Láidreachtaí atá siad a fhorbairt a chothú • Machnamh a dhéanamh ar fhorbairt na láidreachtaí le himeacht ama NAISC LEIS AN gCURACLAM Lch. 42

1.3 An Domhain ina Mairim!

AN MHÓR-AIDHM Úsáid a bhaint as teicnicí measúnaithe oscailte agus cruinneshamhail fhoghlaimeoirí a dhéanamh amach.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí: • Iniúchadh a dhéanamh ar dhearcaí, ar fhreagairtí agus ar thuiscint i ndáil le coincheapa, íomhánna agus smaointe éagsúla • Contanam na bhféidearthachtaí a bhaineann le tógáil brí i ngach leid a thabhairt faoi deara • Tuiscint dhearfach ar fhéinfhiúntas a thabhairt d’fhoghlaimeoirí NAISC LEIS AN gCURACLAM Lch. 45

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 25

25

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

1.4 An Saol Scoile AN MHÓR-AIDHM Dearcadh, guth agus tuiscint an fhoghlaimeora a iniúchadh i ndáil lena n-eispéireas scoile.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí: • Mothúcháin a bhaineann le héachtaí agus dúshláin ar scoil a iniúchadh • Feasacht a fháil orthu féin mar fhoghlaimeoirí - láidreachtaí agus laigí • Roghanna pearsanta faoi chúrsaí scoile a thabhairt faoi deara NAISC LEIS AN gCURACLAM Lch. 55

2.1 Mo Shlite Foghlama AN MHÓR-AIDHM A thuiscint gur sprioc é éacht foghlama ar féidir le daltaí oibriú ina treo seachas rud éigin a bhíonn acu nó nach bhfuil.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí: • • • • • •

Tuiscint agus feasacht a thógáil ar bhealaí foghlama/meonta foghlaimeora Uirlisí agus na bearta a fháil chun ‘conas foghlaim’ a fhoghlaim Féidearthachtaí a iniúchadh i ndáil le cinnteoireacht níos fearr faoi na straitéisí a chuirfidh ar a gcumas foghlaim go héifeachtach Freagracht a ghlacadh as foghlaim ‘conas foghlaim’ Machnamh a dhéanamh ar a gcur chuige chun foghlama

NAISC LEIS AN gCURACLAM Lch. 69

26

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 26

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

2.2 Rúibricí AN MHÓR-AIDHM Foghlaimeoirí a spreagadh chun rúibricí a úsáid chun léiriú casta a mheas, chun cabhrú le daltaí measúnú a dhéanamh ar a gcuid oibre féin agus chun cabhrú le múinteoirí aiseolas a dhíriú ar chritéir shonracha foghlama.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí: • Foghlaim ‘conas’ a fhoghlaim • Aiseolas le linn na foghlama • Tuiscint a fháil ar an obair ‘mhaith’ atá i bhformáid is féidir le daltaí a thuiscint • Freagracht a ghlacadh agus úinéireacht san fhoghlaim MODHEOLAÍOCHTAÍ Lch. 75

2.3 Deiseanna Freagartha AN MHÓR-AIDHM Leideanna a úsáid i gcomhthéacsanna foghlama gach lá chun freagairtí a fháil ó dhaltaí.

TORTHAÍ FOGHLAMA A chur ar chumas foghlaimeoirí: • Freagairt go gníomhach do leideanna an mhúinteora • Úsáid a bhaint Deiseanna Freagartha chun tacú le tuiscint, le rannpháirtíocht agus le measúnú • Lúb aiseolais a chruthú ón bhfoghlaimeoir don mhúinteoir don fhoghlaimeoir • Taifead inláimhsithe de ghuth an fhoghlaimeora a chruthú ag pointí réamh-theagaisc, lár-theagaisc agus iar-theagaisc NAISC LEIS AN gCURACLAM Lch. 76

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 27

27

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 1

Mise...

Is m aith liom ...

NAISC CHURACLAIM LE HAGHAIDH ‘MISE MÉ FÉIN’

... as... om con á li re laim bh ogh a fh Ba liom ian m .

Is imh.. orm ro h eagla Bhíod

Is fuath liom...

Bheinn níos fearr as...

Lá éigin déanfa idh mé ...

Is féidir liom...

Tá sé

de d hro chn Tá ós ag sé am de a bh dh eith ea ...

-n ós ag am ab he ith ...

... liom idir Ní fé

Mise Mé Féin

. eo.. od ng fain éan dh Ní

leathanach 2-3

r ar he B’f

2

... m lio Ag Cur Aithne Orm

3

Ag Cur Aithne Orm

SPREAGADH An dán: ‘Pianta’ le Art Ó Súilleabháín.

Tá pian i mo dhroim Ta pian i mo lámh Tá pian i mo rúitín Mam, níor chodail mé go sámh.

Tá pian i m’ordóg Tá pian i mo shrón Tá pian i mo chluasa Mam, cá bhfuil mo lón?

Tá pian i mo bholg Tá pian mo cheann Tá pian i mo scórnach Mam, cá bhfuil mo pheann?

Á, a mham tá mé ocrach Ach chaill mé mo ghoile ‘Tuigim anois’, arsa Mam, ‘Céard atá ort – tinneas scoile?’

NAISC LEIS AN gCURACLAM GAEILGE

BÉARLA

MATA

Léifidh na páistí an dán ‘Pianta’ le Art Ó Súilleabhán agus déanfaidh siad geatsaí leis an amhráin.

Cumfaidh páistí dán cinquin bunaithe orthu féin. Féachfaidh siad ar shamplaí cinquin chun cabhrú leo a dhán féin a chumadh.

Dáta: Déanfaidh páistí píchairt den eagla is mó a bhaineann le páistí i rang a sé.

28

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 28

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

GAEILGE

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal

GNÉ Cumarsáid

TÉAMA Mé féin

TORTHAÍ FOGHLAMA ☑ An foclóir a bhaineann le baill choirp a foghlaim. ☑ An dán ‘Pianta’ a rá os ard. ☑ Geáitsí a chur leis an dán ‘Pianta’.

BÉARLA

SNÁITHE Léitheoireacht & Scríbhneoireacht

GNÉ Ag fiosrú & ag eagrú

TOPAIC Dán fúm féin!

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh dánta cinquin. ☑ Bíodh tuiscint agat ar fhoirm dán cinquin. ☑ Cum dán cinquin fúm féin.

MATA

SNÁITHE Dáta

SNÁITH-AONAD Sonraí a léiriú agus a mhíniú

COINCHEAP Eagla/imní rang a sé

CUSPÓIRÍ ☑ Bailigh fianaise bunaithe ar an gceist fiosrúcháin: Cad éan eagla/inmí is mó a bhíonn ar rang a sé? ☑ Bain ciall as an bhfianaise a bailíodh. ☑ Déan píchairt ina bhfuil an eagla/imní is mó de chuid ranga sé léirithe.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 29

29

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Ba bh reá liom dá mb einn...

Mise agus Mé féin!

Mise, Mé

leathanach 4-5

se

i...

shaol ar mo

... ar

rath Beidh

Bheadh saol níos

nío s si ne bei dh ...

Lá de n sco th do m

rr níos fea a bheith dfainn D’fhéa

ne dhui mar

is ea ...

dá...

Dán: ‘I’d love to be a fairy’s child’, le Robert Graves. Dán ar lch. 134.

dá... fearr agam

a éi reoi dh mé

SPREAGADH

,c reid im

m

Nu air

lio msa

ná...

mó liom rud is Is é an

Ma idir

féin !

Is m ai dtug th lio m tar an t- go ainm ...

Is maith liom mé

féin ma r...

... or m

4

Ag Cur Aithne Orm

Ag Cur Aithne Orm

5

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

MATA

EALAÍN

Léifidh na páistí dán ‘I’d love to be a fairy’s child’ le Robert Graves.

Pléifidh siad an rithim, na samhlaoidí, an rím, an t-athrá agus an uaim sa dán.

Pléifidh siad cén créatúr miotasach a roghnódh siad mar thuismitheoir.

Cruthaíonn páistí leathanach do ‘mé a oibriú amach’ Beidh fadhbanna deartha timpeall tréithe pearsanta na bpáistí. Mar shampla: m’aois: 24÷2.

Cruthaíonn páistí a scáthchruthanna ina bhfuil rudaí a léiríonn iad féin san áireamh.

30

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 30

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, scríbhneoireacht

GNÉ Cumarsáid, tuiscint

COINCHEAP Créatúir miotasacha

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh an dán ‘I’d love to be a fairy’s child’ os ard. ☑ Aithin an t-athrá, rithim, uaim, agus na samhlaoidí is fearr leo sa dán. ☑ Scríobh píosa faoina dtuismitheoir mar chréatúr miotasach.

MATA

SNÁITHE Uimhir

SNÁITH AONAD Oibriúcháin

TOPAIC Oibrigh

CUSPÓIRÍ ☑ Cruthaigh leathanach oibrigh amach mé fúthu féin. ☑ Réitigh na suimeanna sa mhéid leathanach oibrigh amach mé agus is féidir leo taobh istigh d’am áirithe. ☑ Oibrigh mar ghrúpa chun an mheánaois, líon siblíní agus líon peataí atá acu a fháil amach.

EALAÍN

SNÁITHE Ag Líníocht

SNÁITH-AONAD Ag Déanamh Líníochtaí

TOPAIC Mise, Mé féin

CUSPÓIRÍ ☑ Cruthaaigh scáthchruth dá gcinn agus dá nguailne ag úsáid teilgeoir. ☑ Tarraing na rudaí is fearr leo sa scáthchruth. ☑ Dathaigh an scáthchruth.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 31

31

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Seo Mise?

Seo Mise?

Mar a fheicim mé féin...

Mar a fheiceann daoine eile mé...

Ba mhaith liom a bheith...

leathanach 6-7 ch ra bh Ca il iú isc Le

SPREAGADH r ha dm Éa

ta án ac M

h ac te in Ca

il iú ird Ca

al bé I m na ine ao nd ch ea ail th Cú

6

na So sta Sá aic nr Io

lta eá Cin

r ha m ht lac ísh M

Dán: ‘Give Yourself a Hug’, le Grace Nichols. Dán ar lch. 135.

h ac as Bé

Déan naisc idir do chuid

buanna agus na cártaí thuas.

ch ga ar Fe

h ac he ait ns Io

il íú ra Sp

Ag Cur Aithne Orm

Ag Cur Aithne Orm

7

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA/OSPS

CORPOIDEACHAS

Léann páistí an dán ‘Give Yourself a Hug’ le Grace Nichols.

Plé sa rang ar an tábhacht a bheith go maith duit féin agus uathúlacht gach duine aonair.

Bainfidh páistí triail as staidiúirí simplí ióga, le ceol machnamhach.

BÉARLA/OSPS

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, Mé Féin

TOPAIC GNÉ/ Ag luachmhéadú SNÁITH-AONAD Ag déanamh cumarsáide, Féinfheasacht

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh os ard le brí an dán ‘Give yourself a hug’. ☑ Aithin gnéithe díobh féin atá uathúil dóibh. ☑ Déan cur síos ar bhealaí inar féidir le duine a bheith go maith dó/di féin.

32

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 32

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

CORPOIDEACHAS

SNÁITHE Gleacaíoch

SNÁITH-AONAD Gluaiseacht

COINCHEAP Lóga a thabhairt i láthair

CUSPÓIRÍ ☑ Análaigh isteach agus amach ar feadh am áirithe. ☑ Gabh ort féin staidiúir an mhadra, an chobra, na heala, an linbh agus an triantáin. ☑ Luachmhéadaigh nádúr suaimhneach ióga.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 33

33

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mar a chuaigh mé i gcionn ar dhaoine

dhaoine...

Mar a Chuaigh Mé i gcionn ar

Ca bh rac h

?

ch isea gra Dío

leathanach 8-9

?

h? anac Tuisce

Ci ne ál ta

?

SPREAGADH Amhrán: ‘Footprints in the Sand’ le Leona Lewis. Liricí @ https://www. youtube.com/watch?v=dCsZNalcaXM

Líon isteach do rian coise! Conas a chuaigh tú

8

Foigh

nea ch

?

i bhfeidhm ar dhaoine eile le himeacht na mblian ta?

Ag Cur Aithne Orm

Ag Cur Aithne Orm

9

NAISC LEIS AN gCURACLAM CEOL

EALAÍN

Canfaidh páistí an t-amhrán ‘Footprints in the Sand’ le Leona Lewis. Pléifidh siad an tábhacht a bhaineann le cara a bheith acu a bheadh ann duit.

Cruthaigh loirg sa ghaineamh ag úsáid péinte. Cruthóidh páistí radharc cois trá le péint.

CEOL

SNÁITHE Feidhmíocht

SNÁITH-AONAD Ag canadh

COINCHEAP Cairdeas: A bheith ann do dhuine eile.

CUSPÓIRÍ ☑ Éist leis an amhrán ‘Footprints in the Sand’ le Leona Lewis. ☑ Pléigh an tábhacht a bhaineann le cara a bheith agat a bheadh ann duit. ☑ Can an t-amhrán ‘Footprints in the Sand’.

34

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 34

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

EALAÍN

SNÁITHE Ag Péinteáil

SNÁITH-AONAD Ag Péinteáil

COINCHEAP ‘Footprints in the Sand’

CUSPÓIRÍ ☑ Aithin aon imprisin fisiciúla agus ionphriontaí is féidir le duine a dhéanamh. ☑ Cruthaigh lorg ag baint úsáide as péint. ☑ Péinteáil radharc cois trá.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 35

35

19/09/2019 14:41

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

... ar cheann d ...... .... e óig

féin...

Is cu i

ad i dtaisce le irge éa m

Bhí .. ...... ..... . hí mé nío s ab

ir hearr a ab f

nár thaitin lio m

bh í

mé nío bhí só

lio m

ná ..

air a bhí m nu

a nn ca as

t

ar bh lea

Ba i ad na

an

Ba

é

ge ba é an c s ói

... ná

ío én

é níos óig m e

a

ná... ige

uair a bh í .. n

ím

.. e ná. óig os ní

a bhíod an h hi a

o chean

bh

fhe ar r

.

10

air ............ . nu

a

é

Nu ai

r

Ba é an bron nt a

maidea éa ch m e ig

Bhrait h é níos ó m

m or il

Is í an ch n ná...

iam ér m

ir

léigh mé nua ir a

a Nu

lár teilifíse ab

Rud da in

ir

es aid iar i m

fu a

amháin a

ne mé nuair rin

‘First Confession’ le Frank O’Connor. PDF ar an scéal @ https://www2.bc.edu/john-gboylan/files/first-confession.pdf

ach ar sé

s ab fhe na ar ra

.. h ná.

iom an d nl hi m

Ch u

m ná ga

h a t ógá

ía ba n m

hne is f m ui

SPREAGADH

ige

arr liom nua he i

é

leathanach 10-11

dh ....................... ghai ...... . ha

.... nuair a b hí m én íos ó

n seo a luaf aid hlá h ús m

mé níos bhí óig e r ... a

iteanna ab a há f en

Ag Féachaint Siar

Ag féachaint siar!

Ag Cur Aithne Orm

Ag Cur Aithne Orm

11

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

STAIR

GAEILGE

Léann na páistí an gearrscéal ‘First Confession’ le Frank O’Connor. Plé ar an scéal, an greann agus na téamaí. Smaoiníonn na páistí ar a gcéad faoistiní féin.

Cruthaíonn páistí amlíne amhairc den saol ina scoil ag tosú leis an dáta inar bunaíodh an scoil go dtí an lá atá inniu ann.

Scríobhfaidh na páistí píosa faoin a gcéad lá ar scoil agus tarraingfaidh siad pictiúir dóibh féin agus a dtuismitheoirí.

GNÉ Tuiscint

COINCHEAP An Chéad Faoistiní

BÉARLA

SNÁITHE Ag Léitheoireacht

36

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 36

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh ‘First Confession’ os ard le brí. ☑ Bain úsáid as na straitéisí tuisceana; faisnéis, léirshamhlú, sintéis, tátal a bhaint agus naisc a dhéanamh. ☑ Déan cur síos ar do Chéad Faoistiní féin.

STAIR

SNÁITHE Staidéir Áitiúla

SNÁITH-AONAD Scoileanna

COINCHEAP Amlíne ár scoile

CUSPÓIRÍ ☑ Aithin imeachtaí tábhachtacha i stair na scoile. ☑ Cruthaigh amlíne amhairc agus tuairisciúil de stair na scoile. ☑ Cuir an t-amlíne i láthair ranganna eile sa scoil.

GAEILGE

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, Scríbhneoireacht

GNÉ Cumarsáid

TÉAMA Mé féin

TORTHAÍ FOGHLAMTHA ☑ An teanga a bhaineann le scoil a thuiscint agus a úsáid. ☑ Cur síos a dhéanamh faoin a gcéad lá ar scoil. ☑ Saorscríbhneoireacht a dhéanamh ar an gcéad lá ar scoil.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 37

37

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Ag Gluaiseacht Ar Aghaidh

idh...

Ag Bogadh Ar Agha Is fada li o m go dtí g o…

leathanach 12-13

SPREAGADH

ú tn

le… th

Tá súi

la ga

m…

ag

12

s mé ag éirí níos sine…

Luaite ag Walt Disney: ‘Gluaisimid ar aghaidh i gcónaí ag oscailt doirse nua agus ag déanamh rudaí nua mar táimid fiosrach agus is í an fiosracht a spreagaimid ar aghaidh’.

im

A gu

Tá

eich I gceann d

Ba

m

ha

ith lio m

n lia mb

a…

dá…

Ag Cur Aithne Orm

Ag Cur Aithne Orm

13

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

STAIR

Pléigh a bhfuil luaite ag Foghlaimeoidh na páistí faoi shaol Walt Disney.

Walt Disney. Pléigh an tábhacht a bhaineann le bheith ag foghlaim i gcónaí. Aithin bealaí inar féidir le duine foghlaim ar bhealaí éagsúla.

Scríobhfaidh na páistí litir chuige nó chuici féin sa todhchaí ag déanamh cur síos ar an dóchas agus na haislingí atá acu don todhchaí ag cur ceisteanna agus ag tomhas cad iad na cineálacha daoine a bheidh iontu ansin.

38

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 38

EALAÍN Cruthóidh na páistí scáthchruth dubh de Micky Mouse.

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, scríbhneoireacht

GNÉ Ag fiosrú agus ag úsáid

AG FIOSRÚ Fiosracht agus an todhchaí

CUSPÓIRÍ ☑ Déan cur síos ar an tábhacht go mbeadh dóchais agus aislingí ag duine. ☑ Aithin aislingí agus dóchais éagsúla don todhchaí. ☑ Scríobh litir chugat féin sa todhchaí ag déanamh cur síos ar na dóchais agus na haislingí sin.

STAIR

SNÁITHE Scéalaíocht

SNÁITH-AONAD Scéalta ó shaolta daoine san am atá thart

COINCHEAP Saol Walt Disney

CUSPÓIRÍ ☑ Déan cur síos ar ar bhain Walt Disney amach. ☑ Ainmnigh 5 fíoras faoi shaol Walt Disney. ☑ Cruthaigh próifíl bunaithe ar Walt Disney.

EALÁIN

SNÁITHE Líníocht, Fabraic agus Snáithín

SNÁITH-AONAD Ag déanamh líníochtaí, Ag obair le fabraicí agus snáithíní

COINCHEAP Scáthchruthanna Mickey

CUSPÓIRÍ ☑ Tarraing imlíne de scáthchruth Mickey Mouse ar chairt dhubh. ☑ Gearr amach an scáthchruth ón gcairt dhubh. ☑ Roghnaigh nó cruthaigh cúlra don scáthchruth.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 39

39

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mo Mo Phróifíl Ar Líne

e! ifíl Ar Lín Mo Phró

leathanach 14

SPREAGADH

Is d u ine ua t h úil mé

BLIAIN: AINM:

Roghnódh na daltaí ríomhphróifíl de dhuine éigin cáiliúil nó duine a bhfuil meas acu air/uirthi.

AINMNEACHA EILE: TUAIRIMÍ: SEICEÁIL-ISTEACH: AIPEANNA AGUS CLUICHÍ: LÍON ‘IS MAITH LIOM’: EACHTRAÍ: ATHBHREITHNITHE: GRÚPAÍ/CLUBANNA:

14

Ag Cur Aithne Orm

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

OSPS

Baineann daltaí úsáid as scileanna tuisceana agus cumarsáide chun peannphictiúr a chur ar fáil fúthu féin agus as teanga agus pictiúir chuí a léiríonn a gcuid spéise agus a bhfuil bainte amach acu.

Oideachas Meán - gnéithe le smaoineamh orthu agus ríomhphróifíl a chruthú.

BÉARLA

SNÁITHE Ag Scríbhneoireacht

SNÁITH-AONAD Cumarsáid, Tuiscint

COINCHEAP Fógraíocht pearsanta ar líne

CUSPÓIRÍ ☑ Mar rang déanfaidh sibh cinneadh faoin sórt eolais a bheadh suim ann do dhuine nach bhfuil aithne aige/aici ort fós agus an fáth go mbeadh an t-eolas sin tábhachtach chun cabhrú leo níos mó a thuiscint fútsa.

40

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 40

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

☑ Oibríonn daltaí i mbeirteanna chun trí rud a aithint faoi dhuine cáiliúil ar nós a rogha popréalta/pearsa spóirt/aisteora. ☑ Scríobhann grúpaí trí rud ar Post-its ar leithligh agus cuireann iad ar smeach-chairt-oibríonn an múinteoir leis an rang chun na liostaí a shortáil faoi cheanntidil ghinearálta. Déan cinneadh cibé an bhfuil siad oiriúnach le cur san áireamh ar an sleamhnán nó nach bhfuil. Ar bhain sé le heolas amháin nó ar bhain sé le pearsantacht, luacha agus dearcaidh freisin? ☑ Oibríonn daltaí ina n-aonar chun peannphictiúr pearsanta a chruthú de na rudaí is mian leo a chur san áireamh fúthu féin. ☑ Oibríonn triúr daltaí i ngach grúpa chun seiceáil a dhéanamh lena chéile cibé ar mhian leo nó nach mian leo aon athruithe a dhéanamh ar an liosta. ☑ Críochnaigh lch. 14. ☑ Cuireann daltaí in iúl cad a bhí éasca nó deacair dóibh faoin liosta a dhéanamh. Ar chabhraigh an tseiceáil a rinne duine eile? Ar chabhraigh an cur isteach a rinne daoine eile agus iad ag smaoineamh ar aon ráitis phearsantachta?

OSPS

SNÁITHE Mé féin agus an Domhan

SNÁITH-AONAD Oideachas Meán

COINCHEAP Staidear ar na Meáin

CUSPÓIRÍ ☑ Smaoinigh ar na cineálacha eolais a roinnfeá leis an Domhan. ☑ Pléigh cibé ar chóir duit ainm réalaíoch a úsáid nó leasainm; grianghraf réalaíoch nó abhatár Cén fáth a dhéanfá sin? Cén fáth nach ndéanfá sin? ☑ Smaoinigh ar cén fáth ‘Cosaint Pasfhocail’ – Cén chuma a bhíonn ar phasfhocal maith/dona? ☑ Pléigh cén sórt eolais ba chóir a chur ar leathanach próifíle agus cé leis ba chóir an t-eolas sin a roinnt? ☑ I mbeirteanna, pléigh cén chuma ba chóir a bheith ar do leathanach próifíle ó thaobh do chairde de agus cén chuma ba chóir a bheith air don domhan níos leithne.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 41

41

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 1

ht idreac Mo Lá

aí!

NASC LEIS AN GCURACLAM DO MO LÁIDREACHTAÍ

SPREAGADH DO GACH LEATHNACH: Roghnaigh ón 24 Plean Ceachta bunaithe ar Nearta 24 Carachtar Seligman atá ar fáil sna Aguisíní.

Roghnaigh an neart carachtair a theastaíonn uait a iniúchadh le haghaidh gach leathanach ‘neart’ - a bhfuil neart carachtair oiriúnach do chomhthéacs an ghrúpa ranga / teagaisc. I measc na láidreachtaí carachtar tá:

Mo Láidreachtaí

15

24 TREOIR CHÁIRITHE 1.

Dianseasmhacht

13. Cáilíocht

2.

Ionracas

14. Cruthaitheacht

3.

Dóchas

15. Cothroime

4.

Féin-Rialú

16. Ceannaireacht

5.

Saoránacht & Obair le Chéile

17. Géilliúint agus Trócaire

6.

Fiosracht

7.

Grá na Foghlama

19. Modhúlacht & Umhlaíocht

8.

Féinfhéachaint

20. Spioradáltacht

9.

Grá

21. Peirspictíocht

18. Crógacht

10. Faisnéis Shóisialta

22. Greann

11. Buíochas

23. Nochtadh

12. Fuinneamh

24. Feabhas ar Áilleacht & Feabhas

42

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 42

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Seo Mise!

Nasc leis an gCuraclam do: ‘Mo Láidreachtaí’ leathanach 15-26

Táim anseo mar...

20

Mo Láidreachtaí

Mo Láidreachtaí

21

NAISC LEIS AN gCURACLAM DRÁMA

STAIR

Fiosraíonn páistí róil agus na háiteanna difriúla ina bhfuil na habhaic agus cruthaíonn siad íomhánna de na carachtair sin. Glacann siad ról ar an mballa agus súil a choimeád ar a gcuid smaointe.

Na Rómánacha: staid sa tsochaí: pleibigh, paithrigh, comparáid idir saol an dá aicme i sochaí na Rómáine.

DRÁMA

SNÁITHE Dráma chun mothúcháin, eolas agus tuairimí a chíoradh ag dul i dtreo tuisceana

SNÁITH-AONAD Ag fiosrú agus ag déanamh dráma

COINCHEAP ‘Snow White & The Seven Dwarves’

CUSPÓIRÍ ☑ Aithin ról gach abhaic sa scéal. ☑ Cruthaigh íomhánna chun na habhaic a léiriú. ☑ Glac ról ar an mballa agus ag coimeád súil ar a gcuid smaointe bunaithe ar na háiteanna ina bhfuil na habhaic suite.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 43

43

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

STAIR

SNÁITHE Daoine luathaoise agus sochaithe ársa

SNÁITH-AONAD Na Rómhánacha

TOPAIC Aicme shóisialta i sochaí na Róimhe

CUSPÓIRÍ ☑ Ainmnigh na leibhéil éagsúla aicme i sochaí na Róimhe. ☑ Déan cur síos ar nósanna na n-aicmí sóisialta éagsúla.

44

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 44

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 1

Seachmaill!

Tarraing do chuid

Seachmaill! seacmhaill féin...

NAISC CHURACLAIM AR ‘AN DOMHAN INA MAIRIM’

Seachmaill! leathanach 28-29

28

An Domhan ina Mairim

An Domhan ina Mairim

29

SPREAGADH Físeán Seachmall: https://www.youtube.com/watch?v=dF_uAuSFj10

NAISC LEIS AN gCURACLAM EALAÍN

EOLAÍOCHT

Féachann páistí ar agus freagraíonn siad d’íomhánna seachmaill difriúla. Tabharfar teorainn ama do na páistí an méid íomhánna agus is féidir laistigh d’íomhánna a aithint. I mbeirteanna is féidir leis na páistí taighde a dhéanamh ar ealaíontóir a úsáideann seachmaill ina gcuid péintéireachtaí.

Déanfaidh na páistí dhá thurgnamh a chruthóidh seachmaill ag baint úsáide as solas agus uisce. Is éard atá i gceist leis an gcéad turgnamh ná na páistí ag líonadh babhla le huisce agus ag cur scáthán isteach san uisce ag uileann 45 céim. Cuirfidh na páistí méar san uisce gar don scáthán agus tabharfaidh siad faoi deara méar ar snámh sa scáthán. Don dara turgnamh cuirfidh na páistí a dhá mhéar suas scartha beagán óna chéile agus stánfaidh siad eadarthu ar rud eile go dtí go bhfeiceann siad ceithre mhéar.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 45

45

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

EALAÍN

SNÁITHE Líníocht, péint agus dathanna

SNÁITH-AONAD Ag Féachaint agus ag freagairt

COINCHEAP Ealaín

CUSPÓIRÍ ☑ Aithin íomhánnna laistigh de líníocht agus den phéintéireacht. ☑ Déan taighde ar ealaíontóir a chruthaíonn seachmaill ina gcuid líníochtaí agus péintéireachtaí. ☑ Cuir an taighde i láthair don rang.

EOLAÍOCHT

SNÁITHE Fuinneamh agus Fórsaí

SNÁITH-AONAD Solas

COINCHEAP Athraonadh solais

CUSPÓIRÍ ☑ Bíodh tuiscint acu ar cad is athraonadh ann. ☑ Fiosraigh athraonadh solais in uisce. ☑ Fiosraigh conas is féidir le rudaí athrú de bharr athraonta.

46

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 46

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Fíor nó Dúshlán

Fíor nó Dúshlán!

leathanach 30-31

Na rudaí fíora a d’inis mé...

Na dúshláin a thug mé do dhaoine eile...

SPREAGADH Tráth na gCeist: 1. Cé hé/hí an múinteoir is greannmhaire i do scoil agus cén fáth?

2. Ar thit tú i do chodladh riamh ar scoil i lár an ranga?

3. Cad é do rogha blaise in uachtar reoite?

4. Cad é do rogha bréagáin agus cén fáth?

5. Dá mbeadh an chumhacht agat a bheith i do Hulk, cad a dhéanfá?

6. Dá dtabharfá seans duit gléasadh mar chartún. Cén carachtar a phiocfá?

7. Ar rug do mham ort riamh agus tú ag piocadh do shrón?

8. Cé hé/hí do rogha sárlaoch?

30

An Domhan ina Mairim

An Domhan ina Mairim

31

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

MATA

Tabharfaidh na páistí an ceistneoir seo dá bpáirtithe. Ansin cruthóidh siad a gceistneoir fírinne féin le tabhairt do rang eile sa scoil.

An Fhírinne nó cluiche dánachta: Imreoidh na páistí cluiche fírinne nó dánachta bunaithe ar uimhir sa mhata.

Féachfaidh siad ar fhíorais agus cinnteoidh siad cibé an bhfuil siad fíor nó bréagach. Má fhaigheann siad freagra mícheart beidh orthu dul i mbun dánachta. Sna dánachtaí sin beidh réiteach faidhbe, ag tomhas, ag meá agus ailgéabar.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 47

47

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, Scríbhneoireacht

SNÁITH-AONAD Ag fiorsú agus ag úsáid

COINCHEAP Ceisteanna fírinne

CEISTEANNA FÍRINNE ☑ Freagair ceisteanna ón gceistneoir. ☑ Déan cur síos ar cad is fírinne ann. ☑ Cruthaigh ceistneoir fírinne.

MATA

SNÁITH Snáithe

SNÁITH-AONAD Aonaid snáithe go léir

COINCHEAP Athbhreithniú ar choincheapanna Mata: Fírinne nó dánacht

CUSPÓIRÍ ☑ Aithin cibé an bhfuil fíorais sa mhata fíor nó bréagach ☑ Bí páirteach i réiteach faidhbe bunaithe ar snáitheanna go léir.

48

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 48

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Rath i mo shaol...

Rath i mo shaol...

D’éirigh liom!

leathanach 32-33

SPREAGADH Físeán gearr ar Katie Taylor agus scéal a ratha i 2012 nuair a bhuaigh sí bonn óir sna cluichí Oilimpeacha: https://www. youtube.com/watch?v=MjYaZwjq0TE

32

An Domhan ina Mairim

An Domhan ina Mairim

33

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

STAIR

Féachfaidh na páistí ar fhíseán maidir le scéal ratha Katie Taylor. Scríobhfaidh na páistí tuairisc ar phearsa spóirt a bhfuil rath air nó uirthi.

Foghlaimeoidh na páistí faoi cheannairí i stair na hÉireann lena n-áirítear Eamonn de Valera, Michael Collins, Michael D Higgins, Mary Robinson, Mary McAleese, James Connolly, Pádraig Pearse.

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, Scríbhneoireacht

SNÁITH-AONAD Cumarsáid

COINCHEAP Pearsa Spóirt a bhfuil Rath orthu

CUSPÓIRÍ ☑ Déan cur síos ar ghnéithe den rath do Katie Taylor. ☑ Téigh i mbun taighde ar phearsa spóirt a bhfuil rath air nó uirthi. ☑ Scríobh tuairisc bunaithe ar phearsa spóirt a bhfuil rath air nó uirthi.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 49

49

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

STAIR

SNÁITHE Polaitíocht, coimhlint agus an tsochaí

SNÁITH-AONAD 1916 agus an bunú Éire Eoraip agus an domhan,1960 go dáta

COINCHEAP Ceannairí rathúla an stáit i bpolaitíocht na hÉireann

CUSPÓIRÍ ☑ Déan cur síos ar fhíorais faoi cheannairí Éireannacha éagsúla. ☑ Cruthaigh tionscadal bunaithe ar cheann amháin de na ceannairí sin.

50

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 50

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

ná... Ábhair Imní don am atá le teacht

Ábhair imní don am atá le teacht ná..

0 205

SPREAGADH

209 9

Is iad na rudaí atá ina n-ábhair imní dom don am atá le teach t ná...

leathanach 34-35

Agu s is ia d ...n a ru daí ei le at á ag déan amh buar tha dom

Concern for the World – ‘Laudati Si’ video @ https://cafod.org. uk/ Education/Primaryacmhainní múinteoireachta/Laudato-Si-animation

34

An Domhan ina Mairim

An Domhan ina Mairim

35

NAISC LEIS AN gCURACLAM TÍREOLAÍOCHT

EALAÍN

Féachfaidh na páistí ar an bhfíseán i ndáil le himní faoin domhan bunaithe ar dhoiciméad an Phápa John Paul’Laudati Si’. Pléifidh siad conas atá an damáiste déanta don domhan agus cad a chiallaíonn é sin don todhchaí.

Cruthóidh na páistí póstaer bunaithe ar an domhan amach anseo. Tarraingeoidh siad pictiúr den domhan amach anseo.

TÍREOLAÍOCHT

SNÁITHE Feasacht chomhshaoil agus cúram

SNÁITH-AONAD Feasacht chomhshaoil

COINCHEAP Imní maidir leis domhan

CUSPÓIRÍ ☑ A bheith in ann imní maidir leis domhan a thuiscint. ☑ Aithin an damáiste a dhéanann breosla iontaise. ☑ Déan cur síos ar bhealaí inar féidir le daoine an domhan a athrú chun na maitheasa.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 51

51

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

EALAÍN

SNÁITHE Ag Líníocht

SNÁITH-AONAD Ag déanamh líníochtaí

COINCHEAP Postaer a chruthú bunaithe ar an domhan amach anseo

CUSPÓIRÍ ☑ Déan cur síos ar ghnéithe den domhan amach anseo. ☑ Cruthaigh póstaer den domhan amach anseo.

52

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 52

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Lá i Mo Shaol

l...

Lá i MO Shao

leathanach 36 Mise Mise

SPREAGADH

Éirím ar a

‘A day in the life of a 10 year old in Norman Times’: https://www.youtube. com/ watch?v=GVMvl05hCrI

Ithim mo dhinnéar ar a

LÁ AMHÁIN

Téim a chodladh ar a

I MO

Bím ag staidéar

SHAOL

Féachaim ar an teilifís óna go dtí a

óna go dtí a

Bím ar an bhfón Déanaim aclaíocht óna

óna go dtí a

go dtí a

36

An Domhan ina Mairim

NAISC LEIS AN gCURACLAM STAIR

MATA

Déan athbhreithniú ar lá amháin i saol páiste 10 mbliana d’aois in Aimsir na Normannach.

Déan comparáid idir saol páiste 10 mbliana d’aois inniu.

Bailigh, eagraigh agus léirigh sonraí ag baint úsáide as barrachairt shimplí agus cuir ord ar imeachtaí laethúla.

STAIR

SNÁITHE Saol, sochaí, obair agus cultúr san am atá thart.

SNÁITH-AONAD An Saol in Éirinn in aimsir na Normannach

CUSPÓIRÍ ☑ Bíodh cleachtadh agat ar ghnéithe de shaol na Normannach. ☑ Fiosraigh agus bíodh cleachtadh agat ar fhianaise ar an am atá á staidéar agat. ☑ Déan athbhreithniú ar lá amháin i saol páiste 10 mbliana d’aois in aimsir na

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 53

53

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Normannach. Déan comparáid idir saol páiste 10 mbliana d’aois inniu.

Aithin cosúlachtaí agus éagsúlachtaí. ☑ Traiceáil ar amlíne na tréimhsí a cheapann tú gur tharla príomhathruithe thar am.

MATA

SNÁITHE Sonraí/ Bearta

SNÁITH-AONAD Ag léiriú agus ag míniú/Am

CUSPÓIRÍ ☑ Bailigh, eagraigh agus léirigh sonraí ag úsáid barrachairteanna simplí. ☑ Cuir ord ar imeachtaí laethúla. ☑ Amchláir a léamh agus a mhíniú. ☑ Déan athruithe 12/24 sa chlog.

54

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 54

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Cuid 1

l Scoile!

An Sao

NAISC LEIS AN GCURACLAM DON ‘SAOL SCOILE’’ m chuga Litir

il... n sco leis a aidir féin m

An Saol Scoile leathanach 37

SPREAGADH Úrscéal: ‘Dear Mr. Henshaw’ le Beverly Cleary.

oil Mo Sc

An Saol Scoile

37

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

GAEILGE

STAIR

Léann na páistí an t-úrscéal ‘Dear Mr. Henshaw’ a insíonn an scéal faoi bhuachaill ag scríobh chuig a rogha scríobhnóra faoi údair imní ina shaol. Plé a dhéanamh ar fheidhm agus úsáid litreacha agus na buntáistí agus míbhuntáistí a bhaineann le hiad a úsáid chun cumarsáid a dhéanamh.

Sríobhfaidh na páistí litir beag faoin scoil do pháistí eile i rang 6 sa scoil is gar den scoil féin.

Ag úsáid www. dúchas. ie, léifidh na páistí litreacha agus mionsonraí faoina scoil féin san am atá caite.

Deanfaidh na páistí taighde air sin i ngrúpaí agus cuirfidh siad a gcuid taighde os comhair an ranga.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 55

55

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

BÉARLA

SNÁITHE Léitheoireacht

SNÁITH-AONAD Tuiscint

TOPAIC Ag léamh an úrscéil ‘Dear Mr. Henshaw’

CUSPÓIRÍ ☑ Déan tuartha, naisc agus léirshamhlúcháin ag úsáid an téacs. ☑ Foclóir nua ón téacs a thuiscint. ☑ Buntáistí agus míbhuntáistí a bhaineann le litreacha a scríobh i saol an lae inniu a thuiscint.

GAEILGE

SNÁITHE Scríbhneoireacht

GNÉ Cumarsáid

COINCHEAP Ar Scoil

TORADH FOGHLAMTHA ☑ An teanga a bhaineann le litreacha a thuiscint agus a úsáid. ☑ Struchtúr na litreach a thuiscint. ☑ Litir faoi scoil a scríobh.

STAIR

SNÁITHE Staidéir

SNÁITH-AONAD Scoileanna

COINCHEAP Stair ár scoile

CUSPÓIRÍ ☑ Conas dúchas.ie a úsáid a thuiscint ☑ Mionsonrai faoi stair na scoile ón taighde a críochnaíodh a aithint. ☑ Taighde faoin scoil a chur i láthair an ranga.

56

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 56

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘Mar a fhoghlaimím!’

Mar a Fhoghlaimím!

Dearg

An téacs seo a leanas ar barr: 1. Uimhrigh na ráitis i ngach sraith de réir do rogha ráiteas is fearr féin. Scórálann a oireann duit an 4, an dara ceann is fearr leat 3, cheann eile 2 agus an chéad 1 don cheann deireanach.

2. Suimigh do chuid scóranna i ngach colún agus cuir d’iomlán ag an mbun.

leathanach 38 & 39

Bím sásta nuair a fhaighim fadhban le réiteach. na

Scór

Is maith liom freagraí a oibriú amach dom féin.

SPREAGADH

Tá a lán smaoint e agam.

Tuigim conas mar a mhothaíonn daoine eile.

Is maith liom triail smaointe fiú mura a bhaint as mo n-aontaíonn daoine liom.

Rún le Díospoíreacht a ‘Everyone learns the same way’.

Is maith liom treoir leis an obair atá chinnte a fháil (maidir le déanamh agam).

Is maith liom rudaí a dhéanamh de réir a chéile.

Is maith liom a bheith eagraith e.

Tugaim aire do na mionrudaí.

Is maith liom na a bheith agam. freagraí cearta

38

• Tá a lán lán smaointe agat • Is maith leat triail a bhaint as do chuid smaointe fiú nuair a cheapa nn daoine eile gur smaoin te aisteacha iad • Is maith leat a fháil amach conas mar a oibríonn rudaí • Is maith leat toradh a fheiceá il ar do chuid iarrach taí

Gorm • Is maith leat rudaí a phlé le daoine eile

• Baineann tú úsáid as do shamhlaíocht go minic

• Tuigeann tú conas mar a mhothaíonn daoine eile • Is maith leat úsáid a bhaint as dráma, ealaíon agus ceol • Taitníonn sé leat nuair a bhíonn do chuid oibre spraíúi l • Bíonn tú sásta nuair chuid oibre baintea a bhíonn do ch le daoine

Is maith liom úsáid drámaíocht, ealaín a bhaint as & ceol.

Is maith liom a fháil amach conas oibríonn rudaí. a

Taitníonn sé liom nuair a bhíonn chuid oibre spraíúil. mo

Is maith liom a bheith ábalta toradh a fheiceáil ar mo chuid iarracht aí.

Is maith liom obair phraiticiúil a dhéanamh.

Is maith liom rudaí a phlé le daoine eile.

Bainim úsáid as mo shamhlaíocht go minic.

Scór

• Bíonn tú sásta nuair a thugta r fadhbanna duit le réiteach • Is maith leat na freagraí a oibriú amach duit féin

Glas

Bím sásta nuair a bhíonn m’obair bainteach le daoine.

• Is maith leat obair phraiticiúil a dhéanamh

Scór Scór Is maith liom a bheith ag léamh.

Bím sásta nuair a bhím ag obair liom féin.

Is maith liom eolas a fháil ó leabhair agus ó fhoinsí eile.

Is maith liom machna mh a dhéanamh ar smaointe eile.

Bíonn fonn orm obair scríofa a dhéanamh.

Bíonn ord agus eagar ar mo chuid staidéir.

• Is maith leat treoir chinnte a fháil maidir leis an obair atá le déanamh agat • Is maith leat tabhair t faoi thascanna de réir a chéile • Is maith leat a bheith eagrait he • Tugann tú aire do na mionrudaí • Is maith leat na freagraí cearta a bheith agat

Buí • Is maith leat a bheith ag léamh • Bíonn tú sásta nuair a bhíonn tú ag obair leat féin • Is maith leat eolas a fháil ó leabhair, ó chainte anna agus ó fhoinsí eile • Déanann tú smaointe éagsúla a thomhas • Bíonn fonn ort obair scríofa a dhéanamh • Bíonn ord agus eagar ar do chuid staidéir

An Saol Scoile

An Saol Scoile

39

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA Díospóireacht a dhéanamh ar cibé an aontaíonn nó nach n-aontaíonn tú leis an rún agus údar a thabhairt le do chuid freagraí.

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal

SNÁITH-AONAD Cumarsáid

CUSPÓIRÍ ☑ Déan iniúchadh ar dhíospóireacht agus ag leibhéal an ranga déan díospóireacht ar cibé an aontaíonn nó nach n-aontaíonn tú leis an rún ‘Is sa tslí chéanna a fhoghlaimíonn gach duine’. ☑ Críochnaigh leathanaigh 38 agus 39, MMF6. ☑ Anailís a dhéanamh ar an bhfáth go bhfuil sé tábhachtach a mhíniú do dhuine cén chaoi is maith leat foghlaim/ cén fáth go bhfuil sé tábhachtach tú féin mar fhoghlaimeoir a thuiscint agus an chaoi a rachadh sé sin i bhfeidhm ar d’iompar agus do chaidreamh le daoine eile.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 57

57

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mo Thuairisc Scoile

imím!

Mar a Fhoghla

leathanach 40

An téacs seo a leanas ar barr: 1. Uimhrigh na ráitis i ngach sraith de réir do rogha féin. Scórálann an ráiteas is fearr a oireann duit 4, an dara ceann is fearr leat 3, an chéad cheann eile 2 agus 1 don cheann deireanach .

SPREAGADH

2. Suimigh do chuid scóranna i ngach colún agus cuir d’iomlán ag an mbun.

Scór

‘Targets’ le B. Moses.

Dán ar lch. 136.

Scór

Bím sásta nuair a fhaighim fadhbanna le réiteach.

Is maith liom rudaí a phlé le daoine eile.

Is maith liom freagraí a oibriú amach dom féin.

Bainim úsáid as mo shamhlaíocht go minic.

Tá a lán smaointe agam.

Tuigim conas mar a mhothaíonn daoine eile.

Is maith liom triail a bhaint as mo smaointe fiú mura n-aontaíonn daoine liom.

Is maith liom úsáid a bhaint as drámaíocht, ealaín & ceol.

Is maith liom a fháil amach conas a oibríonn rudaí.

Taitníonn sé liom nuair a bhíonn mo chuid oibre spraíúil.

Is maith liom a bheith ábalta toradh a fheiceáil ar mo chuid iarrachtaí.

Bím sásta nuair a bhíonn m’obair bainteach le daoine.

Scór

Is maith liom obair phraiticiúil a dhéanamh.

Is maith liom treoir chinnte a fháil (maidir leis an obair atá le déanamh agam).

Is maith liom rudaí a dhéanamh de réir a chéile.

Is maith liom a bheith eagraithe.

Tugaim aire do na mionrudaí.

Is maith liom na freagraí cearta a bheith agam.

38

Scór Is maith liom a bheith ag léamh.

Bím sásta nuair a bhím ag obair liom féin.

Is maith liom eolas a fháil ó leabhair agus ó fhoinsí eile.

Is maith liom machnamh a dhéanamh ar smaointe eile.

Bíonn fonn orm obair scríofa a dhéanamh.

Bíonn ord agus eagar ar mo chuid staidéir.

An Saol Scoile

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

NA HEALAÍONA AMHAIRC

Léann na páistí an dán ‘Targets’ le B. Moses. Pléifidh na páistí rím, íomhánna agus rithim sa dán. Pléifidh siad an chodarsnacht idir spriocanna an mhúinteora agus na ndaltaí sa dán.

Críochnaigh lch. 40, MMF6 .

Cruthaíonn na páistí sárthaispeántas dá gcuid saothar ealaíne le linn na bliana agus cuireann siad é i láthair múinteoirí agus daltaí eile i ranganna éagsúla sa scoil lá éigin tar éis am lóin. Labharfaidh daltaí faoina saothar ealaíne, na hábhair a úsáideann siad na gnéithe is maith leo faoina saothair agus cad a dhéanfadh siad difriúil an chéad uair eile.

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, Scríbhneoireacht

58

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 58

SNÁITH-AONAD Cumarsáid, Fiosrú agus Úsáid Teanga

COINCHEAP ‘Targets’ le B. Moses.

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh an dán ‘Targets’ os ard le brí. ☑ Aithin rímeanna agus íomhánna a thaitníonn leo sa dán. ☑ Scíobh litir chucu féin san am atá caite agus a bhfuil bainte amach acu le linn na bliana ☑ Déan téamaí agus tuairimí difriúla sa dán a chíoradh ‘Targets’. Críochnaigh lch. 40, MMF6.

NA HEALAÍONA AMHAIRC

SNÁITHE Snáithe

SNÁITH-AONAD Féachaint agus freagairt

COINCHEAP Gailearaí

CUSPÓIRÍ ☑ Eagraigh saothar ealaíne i gcatagóirí difriúla. ☑ Pléigh a gcuid saothar ealaíne go criticiúil. ☑ Déan trácht ar a rogha píosa sa saothar ealaíne.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 59

59

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

'Ag teacht ar réiteach nuair a bhími sáinn!' leathanach 41

bhím i Sáinn iteach nuair a Ag teacht ar Ré

RUDAÍ IS FÉIDIR A THRIAIL NUAIR A BHIONN TÚ I SÁINN

SPREAGADH

✓ Roinn an fhadhb ✓ Seiceáil an t- idirlíon ✓ Bain úsáid as foclóir

‘I tried to do my homework’ le Ken Nesbitt. Dán ar lch. 137.

✓ Bris suas an cheist ✓ Cuir ceist ort féin: cad atá ar eolas agam cheana féin? ✓

✓

✓

✓

NAISC LEIS AN gCURACLAM

An Saol Scoile

41

BÉARLA Léann na páistí an dán ‘I tried to do my homework’ le K. Nesbitt.

Pléifidh na páistí rím, íomhánna agus téamaí sa dán.

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, Scríbhneoireacht

SNÁITH-AONAD Cumarsáid, Fiosrú agus Úsáid Teanga

COINCHEAP ‘I tried to do my homework’ le K. Nesbitt

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh an dán ‘I tried to do my homework’ le K. Nesbitt os ard le brí. ☑ Aithin rím agus íomhánna a thaitníonn leat sa dán. ☑ Déan liosta de na leithscéalta go léir atá déanta agat nuair nach ndearna tú d’obair bhaile. ☑ Déan liosta de na rudaí go léir a chuireann isteach ort d’obair bhaile a chríochnú. ☑ I mbeirteanna, pléigh freagairtí a chabhródh leis an dalta sa dán an obair bhaile a chríochnú. ☑ I mbeirteanna aithin dhá straitéis chun cabhrú leat le hobair scoile nuair atá tú ‘i sáinn’. ☑ Déan taifead ar na freagairtí ar an gclár dubh/bán agus roghnaigh na freagairtí is mó a bhfuil tóir orthu agus is mó a chabhródh. ☑ Críochnaigh lch. 41, MMF6.

60

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 60

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘Ag Plé le Mothúcháin’ Aibítir Mo Scoile

Ag Plé le Mothúcháin!!

M’Aibítir Scoile !

leathanach 42 & 43

SPREAGADH ‘Last day of school’ le Amy L.V. Dán ar lch. 138.

Bain úsáid as do rogha litreacha ón aibítir agus

42

roghnaigh focail chun cur síos a dhéanamh ar ‘scoil’ ...

An Saol Scoile

An Saol Scoile

43

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

MATA

EALAÍN:

Léann na páistí an dán ‘Last day of school’ le Amy L.V. Pléifidh na páistí na híomhánna, an rím agus an stíl ina bhfuil an dán curtha i láthair.

Pléifidh na páistí mothúcháin agus íomhanna, focail, ceol, bolaithe etc. a spreagann mothúcháin.

Cruthaionn na páistí sárthaispeántas dá gcuimhní trasna blianta na scoile ó ranganna éagsúla agus múinteoirí sa scoil.

Labharfaidh na páistí faoin gcuimhní agus an suntas atá acu dóibh.

SNÁITH-AONAD Cumarsáid fiosrú agus úsáid teanga.

COINCHEAP ‘Last day of school’ le Amy L.V.

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal, Scríbhneoireacht

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 61

61

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

CUSPÓIRÍ ☑ Déan athbhreithniú ar an dán ‘Last day of school’ le Amy L.V. ☑ Aithin focail agus íomhánna sa dán. ☑ I mbeirteanna pléigh a mhalairt d’íomhánna a roghnófá agus tú ag féachaint siar ar laethanta do scoile. ☑ Críochnaigh lch. 42 agus 43, MMF6.

OSPS

SNÁITHE Ag Fás agus Ag Athrú

SNÁITH-AONAD Braistintí agus Mothúcháin

COINCHEAP Ag plé le braistintí Aibítir Mo Scoile

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh os ard le brí an dán ‘Last day of school’ le Amy L.V. ☑ Aithin íomhánna sa dán agus na braistintí a mhúsclaíonn siad. ☑ Aithin na príomhíomhánna agus cuimhní a aithníonn tú leis an scoil thar na blianta agus na braistintí a mhusclaíonn siad. ☑ Cruthaigh balla ‘braistintí’ agus críochnaigh lch. 42 agus 43 i MMF6.

CUSPÓIRÍ

SNÁITHE Snáithe go léir

SNÁITH-AONAD Ag Féachaint agus ag freagairt

COINCHEAP Gailearaí

CUSPÓIRÍ ☑ Bailigh le chéile an méid íomhánna, fótagraf, déantán, amhrán, dánta agus cuimhní den bhunscoil agus is féidir. ☑ Déan plé ar gach bailiúchán díobh le páirtí/grúpa ag aithint na mbraistintí a bhaineann le gach déantán mar shampla ‘Seo fótagraf de.... Nuair a fheicim é mothaím....’ ☑ Críochnaigh lch. 42 & 43 i MMF6.

62

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 62

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Dúshláin atá sáraithe agam!

Dúshláin atá Sáraithe Agam

D’éirig h lio ! m

leathanach 44 & 45 R an ga Sé

Rang a Ceathair

SPREAGADH Amhrán: “Firework” le Katy Perry. Liricí @ https://www.youtube.com/ watch?v=QGJuMBdaqIw

Rang a Cúi g Trí Rang a

44

An Saol Scoile

An Saol Scoile

45

NAISC LEIS AN gCURACLAM CEOL

STAIR

BÉARLA

Éistfidh na páistí leis an amhrán’Firework’ le Katy Perry, canfaidh siad é agus déanfaidh siad míniú na bhfocal agus an teachtaireacht san amhrán a phlé.

Féachann na paistí ar na dúshláin a bhain le Tuaisceart na hÉireann agus an chaoi inar sáraíodh na dúshláin sin agus na dúshláin atá fós le sárú.

Scríobhann na páistí gearrscéal dar teideal ‘An Dúshlán’.

SNÁITH-AONAD Éisteacht le agus freagairt ar cheol, Canadh Amhráin

COINCHEAP Dúshláin a shárú

CEOL

SNÁITHE Éisteacht agus freagairt, Feidhmíocht

CUSPÓIRÍ ☑ Aithin teachtaireacht an amhráin ‘Firework’. ☑ Can an t-amhrán ‘Firework’.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 63

63

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

STAIR

SNÁITHE Polaitíocht, coimhlint agus an tsochaí

SNÁITH-AONAD Tuaisceart na hÉireann

COINCHEAP Dúshláin i dTuaisceart na hÉireann

CUSPÓIRÍ ☑ Na réamhchoinníollacha a bhí ann don choimhlint i dTuaisceart na hÉireann a thuiscint. ☑ Dátaí tábhachtacha inar tharla imeachtaí suntasacha i stair Thuaisceart na hÉireann a aithint. ☑ Déan cur síos ar na dúshláin a bhain le Tuaisceart na hÉireann.

BÉARLA

SNÁITHE Ag scríobh

SNÁITH-AONAD Teanga a fhiosrú agus a úsáid

COINCHEAP Dúshláin

CUSPÓIRÍ ☑ Tréithe gearrscéalta a aithint. ☑ Déan an gearrscéal bunaithe ar dhúshláin a phleanáil, a dhréachtú agus a chur in eagar. ☑ Foilsigh an gearrscéal ag úsáid cathaoir an údair.

64

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 64

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mo Rogha Slite Beatha

te Beatha...

Mo Rogha Sli

pages 44 & 45

Ciorclaigh do chuid freagraí i ngach bolgán agus ansin liostaigh dhá cheann de do roghanna slí bheatha!

Na háiteanna inar mhaith liom a bheith ag obair...

SPREAGADH

Ba mhaith liom post a thairgeodh...

I mbaile mór/gcathair

Monarcha Ag taisteal timpeall

Tír

Dán: ‘I Wanna Be A Star’ le Tony Mitton. Dán ar lch. 139.

Oifig

Bialann Óstán

Siopa

Freagracht

Leabharlann

Ionad Spóirt Feirm

Taisteal

Tuarastal maith

Teilifís

Lóistín

Eile:

Dainséar

Eile:

Ba mhaith liom post a bheadh bainteach le...

Ainmhithe

Bia

Plandaí Airgead

Feitheoireacht

Oiliúint

Scoil

Ba mhaith liom a bheith ag obair in éineacht le...

Faisean

Grúpa beag

Uimhreacha Inneallra/Ríomhairí

Cabhrú le daoine Rudaí a dhíol

Ceannasaí maith

Daoine ar comhaois liom féin

Eile:

Poist Idéalacha:

A lán daoine

Comhghleacaithe cairdiúla I m’aonar

Eile:

1 _____________________________

2 _____________________________ An Saol Scoile

47

NAISC LEIS AN gCURACLAM BÉARLA

CEOL

TÍREOLAÍOCHT

Léann na páistí an dán ‘I Wanna Be A Star’ os ard le brí.

Plé ar athrá, rím agus rithim sa dán. Plé ar cad ba mhaith le páistí a dhéanamh amach anseo.

Úsáideann na páistí an dán ‘I Wanna Be A Star’ mar Spreagadh chun rap a chruthú i ngrúpaí le huirlisí ceoil lámhdhéanta.

Plé sa rang ar ghairmeacha beatha dífriúla sa cheantar áitiúil. Piocfaidh gach páiste ceann amháin de na réimsí sin agus deanfaidh taighde neamhspleách sa réimse sin.

SNÁITH-AONAD Tuiscint, fiosrúand agus úsáid teanga

COINCHEAP Ardaidhmeanna

BÉARLA

SNÁITHE Teanga Ó Bhéal

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 65

65

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

CUSPÓIRÍ ☑ Léigh an dán ‘I Wanna Be A Star’ os ard le brí. ☑ Aithin rím agus athrá sa dán. ☑ Aithin an teachtaireacht faoi ardaidhmeanna a bheith agat sa dán.

CEOL

SNÁITHE Cumadh

SNÁITH-AONAD Feabhsú agus cruthú

COINCHEAP Ardaidhmeanna

CUSPÓIRÍ ☑ Cad is rap ann a thuiscint. ☑ Rap a chumadh don dán ‘I Wanna Be A Star’. ☑ Déan an rap don rang.

TÍREOLAÍOCHT

SNÁITHE Timpeallachtaí Daonna

SNÁITH-AONAD Daoine ina gcónaí agus ag obair sa cheantar áitiúil

COINCHEAP Gairmeacha beatha sa cheantar áitiúil

CUSPÓIRÍ ☑ Aithin na gairmeacha beatha difriúla sa cheantar áitiúil. ☑ Déan taighde ar ghairm bheatha amháin go neamhspleách sa cheantar áitiúil. ☑ Cuir taighde ar do rogha gairm bheatha i láthair don rang.

66

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 66

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:42

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Buaicphointí Rang a Sé!

Buaicphointí

Rang a Sé!

leathanach 48

SPREAGADH Bunreacht na hÉireann á léamh ag Pádraig Mac Piarais ar an 24 Aibreán 1916.

48

An Saol Scoile

NAISC LEIS AN gCURACLAM STAIR

BÉARLA

Léann na páistí Forógra Neamhspleáchas an hÉireann agus pléann an tábhacht a bhaineann leis i gcomhthéacs Éirí Amach na Cásca 1916 agus an troidh ar son neamhspleáchais.

Scríobhann na páistí dialann faoi thráth áirithe nach ndéanfaidh siad dearmad air a tharla don scoil nó don pharóiste/bhaile mór.

STAIR

SNÁITHE Polaitíocht, coimhlint agus an tsochaí

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 67

SNÁITH-AONAD 1916 agus bunú an Stáit of the State Neamhspleáchais

COINCHEAP An Stáit - Forógra an Neamhspleáchais

67

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

CUSPÓIRÍ ☑ Suntas Forógra an Neamhspleáchais a thuiscint. ☑ An chúis a bhí taobh thiar d’Éirí Amach na Cásca a thuiscint. ☑ Ceannairí an Éirí Amach a aithint.

BÉARLA

SNÁITHE Ag scríobh

SNAITH-AONAD Fiosrú agus úsáid orthu, teanga, cumarsáid

COINCHEAP Tráthanna nach ndéanfar dearmad

CUSPÓIRÍ ☑ Gnéithe d’iontráil i ndialann a thuiscint. ☑ Scríobh iontráil i ndialann bunaithe ar thráth nach ndéanfar dearmad air i saol na scoile nó an pharóiste. ☑ Cuir an iontráil dialainne in eagar agus foilsigh í.

68

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 68

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 69

Treoirleabhar an Mhúinteora

AG MACHNAMH AR MHACHNAMH

BEALACH FOGHLAMA

2

1

Uirlisí agus cleasanna a fháil ‘conas a fhoghlaimítear’ a fhoghlaim agus go háirithe conas feabhas a chur ar straitéisí meiteachognaíochta.

Féidearachtaí a fhiosrú ar mhaithe le cinntí níos fearr a dhéanamh faoi na straitéisí a chuirfidh ar cumas na ndaltaí ‘machnamh ar mhachnamh’ níos éifeachtaí.

Freagracht a ghlacadh as foghlaim ‘conas a fhoghlaimítear’ le tagairt ar leith do mheiteachognaíocht.

Machnamh a dhéanamh ar an gcur chuige atá acu maidir le meiteachognaíocht agus feabhas a chur ar straitéisí agus iompar meiteachognaíochta.

•

•

•

•

•

•

go háirithe cad a chiallaítear le meiteachognaíocht a chur i bhfeidhm.

•

Mar atá thuas

•

Críochnaigh Bolgáin Chomhrá (lch. 155, TG) – ‘Cén chuma atá ar ‘Machnamh a dhéanamh ar Mhachnamh’ domsa?’.

Gníomhaíocht 2, lch. 110, TG: ‘Meiteachognaíocht in Úsáid’.

Gníomhaíocht 1, lch. 108-109, TG: ‘‘Cad í Meiteachognaíocht?’.

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Aird agus tuiscint ar ‘bhealaí’ foghlama/meon an fhoghlaimeora a fhorbairt -

SEACHTAIN TORTHAÍ FOGHLAMA: AG MACHNAMH AR MHACHNAMH

SCÉIM SEACHTAINIÚIL DO MO BHEALAÍ FOGHLAMA

Cuid 2

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

69

19/09/2019 14:43

BEALACH FOGHLAMA

70

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 70

Mar atá thuas

Mar atá thuas

7

8

Mar atá thuas

5

Mar atá thuas

Mar atá thuas

4

6

Mar atá thuas

3

SEACHTAIN TORTHAÍ FOGHLAMA: AG MACHNAMH AR MHACHNAMH

Gníomhaíochtaí i mBeirteanna - ‘Roghanna a Dhéanamh,’ Gníomhaíocht 6 sna hAguisíní, Ich. 129.

Seicliosta iomlán na ndaltaí, lch. 61, MMF6.

Déan athbhreithniú ar Roth Straitéise do Cinneadh a

•

• •

Greamaigh Straitéis le hIrisleabhar OB. Tasc B do Chinneadh a Dhéanamh, lch. 63, MMF6.

• •

Dhéanamh, lch. 62, MMF6.

Tasc A do Chinneadh a Dhéanamh, MMF6, lch. 60.

•

Gníomhaíochtaí 3 & 4 sna hAguisíní: ‘Pleanáil- Smaoinigh agus Tógáil’ agus ‘1001 Bhealach’ lch. 113-114.

Féinmheasúnú, lch. 59, MMF6.

• •

Bain úsáid as Taifid Straitéise le linn iarnóin nó dhó (Treoirlínte lch. 162).

•

Críochnaigh Féinmheasúnú, lch 56, MMF6.

•

Tasc C ar Réiteach Faidhbe, MMF6, lch. 57 & 58.

Tasc B ar Réiteach Faidhbe, lch. 55, MMF6.

•

•

Greamaigh Roth Straitéise ar Réiteach Faidhbe le Dhialann OB

•

Críochnaíonn daltaí seicliosta lch. 53, MMF6.

•

Déan athbhreithniú ar Roth Straitéise do Réiteach Faidhbe MMF6, lch. 54.

Réiteach Faidhbe Tasc A: Críochnaigh lch. 52 MMF6.

•

•

Bíodh babhta tobsmaointe agat ar fhoclóir agus iompair a bhaineann le ‘Machnamh a dhéanamh ar Mhachnamh’.

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

BEALACH FOGHLAMA

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 71

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

9

10

11

12

13

14

SEACHTAIN TORTHAÍ FOGHLAMA: AG MACHNAMH AR MHACHNAMH

Treoirleabhar an Mhúinteora

Díospóireacht’, Gníomhaíocht 7, Aguisíní lch. 117-118.

M’athbhreithniú, lch. 72, MMF6.

•

Féinmheasúnú, MMF6, lch. 70.

•

•

Féinmheasúnú, Tasc B, lch. 69 MMF6.

•

Bain úsáid as Taifid Straitéise le linn iarnóin nó dhó (lch. 161170).

•

Greamaigh roth straitéise d’fhéinmheasúnú ar dhialanna OB.

•

‘Cad a tharlódh dá?’, Gníomhaíocht 5, Aguisíní lch. 114-115.

Déan athbhreithniú ar Roth Straitéise ar lch. 67, MMF6.

•

•

Críochnaíonn daltaí seicliosta ar lch. 66, MMF6.

•

Féinmheasúnú, Tasc A, lch. 65, MMF6.

Féinmheasúnú, lch. 64, MMF6.

• •

‘Díospóireacht’, Gníomhaíocht 7, Aguisíní lch. 117-118

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

71

19/09/2019 14:43

72

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 72

EAGRÚCHÁN

BEALACH FOGHLAMA

Freagracht as ‘conas a fhoghlaimítear’ a bhaint amach a ghlacadh ort féin le tagairt ar leith d’Eagrú.

Machnamh a dhéanamh ar an gcur chuige atá acu d’Eagrú agus daltaí a spreagadh úinéireacht ar Scileanna Pleanála, Ama. Bainistíochta agus Staidéir a ghlacadh.

•

•

•

Mar atá thuas

Iarrachtaí chun feabhas a chur ar eagrú agus bealaí pleanála a fhiosrú a chuirfeadh ar cumas daltaí foghlaim níos éifeachtúla a dhéanamh.

•

18

Uirlisí agus cleasanna ar mhaithe le ‘conas a fhoghlaimítear’ a chur i bhfeidhm agus go sonrach conas feabhas a chur ar éifeachtúlachtaí eagraithe.

•

Mar atá thuas

Aird agus tuiscint ar ‘bhealaí’ foghlama / meon an fhoghlaimeora a fhorbairt - go sonrach cad a chiallaítear le hEagrú do lucht foghlama.

•

Mar atá thuas

17

16

15

SEACHTAIN TORTHAÍ FOGHLAMA: AG MACHNAMH AR MHACHNAMH

Pleanáil Tasc A: ‘Plean Zú’, MMF6, lch. 74, 75 agus 76.

‘Déan Babhta Tobsmaointe’, Gníomhaíocht 1, Aguisíní lch.

119.

•

•

Déan babhta tobsmaointe ar fhoclóir agus iompair a bhaineann le hEagrú. Déan idirdhealú idir snáitheanna: Pleanáil, Bainistíocht Ama agus Scileanna Staidéir.

Críochnaigh Bogáin Chómhra (lch. 158 – ‘Eagrú’).

Críochnaigh Bolgáin Chómhra: ‘Ag féachaint siar ar an gcaoi a dhéanaim ‘machnamh ar mhachnamh‘ (lch. 157).

•

•

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

BEALACH FOGHLAMA

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 73

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

Mar atá thuas

19

20

21

22

23

24

25

SEACHTAIN TORTHAÍ FOGHLAMA: AG ACHNAMH AR MACHNAMH AR MHACHNAMH MHACHNAMH

Treoirleabhar an Mhúinteora Féinmheasúnú, MMF6 lch. 78.

Greamaigh Roth Straitéise le Dialanna OB. Tasc Pleanála B, MMF lch. 79.

Aidhmeanna Smart, Gníomhaíocht 4, Aguisíní, lch. 124-125.

Meabharmhapáil, MMF6 lch. 81-82.

‘Mé féin a eagrú le linn an lá scoile’, Gníomhaíocht 2, Aguisíní lch. 126.

• • • • • •

•

•

•

Pleanálaí Taisc, MMF6 lch. 88.

Pleanálaí Punainn, MMF6 lch. 87.

Mapaí Coincheapa, MMF6, lch. 85-86.

Meabharmhapáil, MMF6, lch. 83-84.

Déan Athbhreithniú ar Roth Straitéise Pleanála, MMF6 lch.

77.

•

•

Seicliosta iomlán na nDaltaí, MMF6, lch. 76.

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

73

19/09/2019 14:43

BEALACH FOGHLAMA

74

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 74

Mar atá thuas

30

Mar atá thuas

28

Mar atá thuas

Mar atá thuas

27

29

Mar atá thuas

26

SEACHTAIN TORTHAÍ FOGHLAMA: AG ACHNAMH AR MACHNAMH AR MHACHNAMH MHACHNAMH

Críochnaigh Bolgáin Chómhra: ‘Féachaint siar ar mo scileanna eagraithe’ (Treoirlínte lch. 159).

•

Greamaigh rothaí straitéise le Dialanna OB.

•

M’athbhreithniú, MMF6 lch. 103.

Déan Athbhreithniú ar Rothaí Straitéise 3 agus 4, MMF6 lch.

99-100.

•

•

Scileanna Staidéir, Tasc B, MMF6 lch. 101.

•

Féinmheasúnú.

Greamaigh rothaí straitéise le Dialanna OB

•

•

Déan Athbhreithniú ar Rothaí Straitéise 1 agus 2, MMF6 lch.

96-97.

Bain úsáid as Cuntais Straitéisí dhá iarnóin sa tseachtain (lch.

157-162).

•

•

Féinmheasúnú, MMF6 lch. 94.

•

Scileanna Staidéir, Tasc A, MMF6 lch. 95.

Greamaigh roth straitéise le Dialann OB.

•

•

Seicliosta iomlán do Dhaltaí, MMF6 lch. 92.

Déan Athbhreithniú ar Roth Straitéise lch. 93.

•

Pleanálaí Tionscadal Fadtéarmach, MMF6 lch. 91.

• •

Pleanálaí Tionscadal Fadtéarmach, MMF6 lch. 89.

•

CUR I BHFEIDHM (30 NÓIM. IN AGHAIDH NA SEACHTAINE)

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 2

Rúibricí Ag Cruthú CÉIM 1

RÚIBRIC MAIDI R LE LÍOFACHT SA LÉITHEOIRE ACHT

RÚIBRICÍ

LÍOFACHT

DÍCHÓDÚ

TUISCINT

Luas agus iontonú maith sa léitheoireacht

CÉI M

Fuaimníonn focail nach bhfuil ar eolas aige/aici cheana féin go cruinn

LE MAIDIR

’ RAINGT A THAR 2 ‘PICTIÚR

3

AIDHM:

taobh Dathaithe na línte istigh de aithe Cúlra dath h chomh mait

3

2

1

1

1

Cad a chuirfeadh béim ar fhreagairt?

2

2

ann? airt iomlán Cad is freag Freagairt lag?

3

! ighdeán ardcha t atá ar freagair Aimsigh

CÉI M4

1

isteach Dathaithe áine ina ioml

2

CÉI M

Freagraíonn na ceisteanna go léir faoin tuiscint go cruinn

RÚIBRIC

Cad iad na scileann a nó na gníomhaíochtaí a theastaíonn uait a mheas?

3

CÉ IM

3

aí Mionsonr ht san líníoc

5

CÉ IM

Foghlaimeoirí a spreagadh chun rúibricí a úsáid chun léiriú casta a mheas, chun cabhrú le daltaí measúnú a dhéanamh ar a gcuid oibre féin agus chun cabhrú le múinteoirí aiseolas a dhíriú ar chritéir shonracha foghlama.

104

om í a th gairt s frea eacha? cona mhr Cinn nó ui cail - fo

6

has

cur un s ch h ar hai am tom héan as d sáid tach a e. th nú Bai feach ádai éi í gr rt síos agai fhre

Rúibricí

Rúibricí

105

TORTHAÍ FOGHLAMA: A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ: • 'Conas' a Foghlaim • Aiseolas le linn na foghlama • Tuiscint a fháil ar an obair 'mhaith' atá i bhformáid is féidir le daltaí a thuiscint • Freagracht a ghlacadh agus úinéireacht san fhoghlaim MODHEOLAÍOCHTAÍ: Tugtar ruibricí isteach i MMF5. Forbraítear iad i MMF6’. Tugtar cuireadh do scoláirí ruibricí eiseamláire a chur lena bpróiséas foghlama agus ruibricí á dhearadh, cuma dearadh an mhúinteora, nó dearadh an scoláire a bhíonn I gceist. Teastaíonn na tréithe seo a leanas iontu: BÍONN NA CRITÉIR SA RUIBRIC

MINIÚ

Oiriúnach

Seasann gach critéar do chuspóir nó sprios a bheartaíonn an scoláire a fhoghlaim.

Insainithe

Bíonn brú comhaontaithe, cruinn ag gach critéar a thuigeann minteoirí agus scoláirí araon.

Infheicithe

Tugann gach critéar cur sr ghneith ar leith de na torthaí foghlama

Iomlán críochnaithe

Tugann na critéiri ar fad cur síos ar iomlán na dtorthaí foghlama a ndéantar measúnú orthu.

In ann tacaíocht a thabhairt do

Déantar cur síos ar gach critéar thar réimse leathan

chur síos atá taobh le contanam

leibheil taispeántais.

feabhsaithe

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 75

75

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 2

DEISEANNA FREAGARTHA

re! na hOib DF: Tús

RI N N

SE O

Tús

na h Oibr e!

E MÉ

A A LE N PLEAN ANAS ...

Tús na hOibre!

AIDHM: Leideanna a úsáid i gcomhthéacsanna foghlama gach lá chun freagairtí a fháil ó dhaltaí.

TORTHAÍ FOGHLAMA:

SULA

dtosaím...

Tús

na h O

ibre!

Tá C EAN GA L idir é seo agus …

Tús na hOibre!

Táim RÉIDH chun AGHAIDH A THABHAIRT ar an obair mar...

Tús na hOibre!

Beidh m é AG DÍ RIÚ ar an ob air seo.. faoi/roi .. mh/ar a….

! hOibre Tús na m

ir Is féid

lio

SC

NAamh idir n a dhéao agus… é se

Bain úsáid as na greamaitheoirí seo chun machnamh a dhéanamh ar do chuid oibre. Is féidir iad a chur i do chóipleabhar, i do dhialann OBh (Obair Bhaile), ar chlár freagartha nó ar dhuillíní scoir.

DF

115

A CHUR AR CHUMAS FOGHLAIMEOIRÍ: • Freagairt go gníomhach do leideanna an mhúinteora • Úsáid a bhaint Deiseanna Freagartha chun tacú le tuiscint, le rannpháirtíocht agus le measúnú • Lúb aiseolais a chruthú ón bhfoghlaimeoir don mhúinteoir don fhoghlaimeoir • Taifead inláimhsithe de ghuth an fhoghlaimeora a chruthú ag pointí réamhtheagaisc, lár-theagaisc agus iar-theagaisc MODHEOLAÍOCHTAÍ: Is féidir Deiseanna Freagartha a úsáid ag tús na gceachtanna, i lár na gceachtanna nó ag deireadh na gceachtanna in aon ábhar ar fud an churaclaim chun smaointe an fhoghlaimeora a fháil faoin tasc foghlama atáthar a dhéanamh. Féadfar Deiseanna Freagartha a chur i gcóipleabhair, i dialanna OB, i nduillíní scoir, ar chláir freagraí etc.

76

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 76

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 7 FOCAIL SCOIR

Táthar ag súil, um an dtaca seo sa Treoir, go bhfuil do bhealach déanta agat trí MMF a chur i ngníomh. Mo cheol thú! Má tá, tá na spriocanna seo a leanas bainte amach agat:

☑ Daltaí a chothú chun cabhrú leo féin foghlaim ‘conas 'foghlaim'. ☑ Guth an fhoghlaimeora a rianadh i rith na scoilbhliana ar an bpróiseas a bhain le bheith ina f(h)oghlaimeoir. ☑ Cuntas ar eispéireas na scoile a chruthú agus a chothabháil ó dhearcadh an fhoghlaimeora de i rang a cúig. ☑ Cothromaíocht a bhaint amach idir 'sonraí crua' agus 'curaclam amháin do chách'. ☑ Comhpháirtíocht tuismitheoirí a iarraidh go rathúil chun tuiscint na ndaltaí ar fhéiniúlacht fhoghlaimeora a chothú. ☑ Tacú le ráitis iomadúla i ndáil le cleachtas an-éifeachtach a bhaineann le féinmheastóireacht scoile. ☑ Modheolaíochtaí measúnachta foirmitheacha a chur i ngníomh i gcleachtas sa seomra ranga ó lá go lá. ☑ Sult a bhaint as MMF6! Táthar ag súil leis go mbainfidh taitneamh as an éachtaint a thabharfaidh sé duit mar mhúinteoir ar dhearcadh uathúil an fhoghlaimeora, chun a nguth a chothú i ngníomhaíochtaí ó lá go lá agus go mbainfidh tú taitneamh as braistint na cumhachta sa phróiseas foghlama. ☑ Ar deireadh, gabhaim buíochas leat as tabhairt faoi MMF6 sa seomra ranga agus táim ag tnúth le do chuid tuairimí agus aiseolais faoin bhfoilseachán.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 77

77

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 8 AGUISÍNÍ

1. LÁIDREACHT: MISNEACH 2. LÁIDREACHT: IONRACAS 3. LÁIDREACHT: DÓCHAS 4. LÁIDREACHT: FÉINSMACHT 5. LÁIDREACHT: DEA-SHAORÁNACHT & OBAIR LE CHÉILE 6. LÁIDREACHT: FIOSRACHT 7. LÁIDREACHT: GRÁ NA FOGHLAMA 8. LÁIDREACHT: MEON OSCAILTE 9. LÁIDREACHT: GRÁ 10. LÁIDREACHT: ÉIRIM SHÓISIALTA 11. LÁIDREACHT: BUÍOCHAS 12. LÁIDREACHT: FLOSC CHUN OIBRE 13. LÁIDREACHT: CINEÁLTAS 14. LÁIDREACHT: CRUTHAITHEACHT 15. LÁIDREACHT: COITHROIME 16. LÁIDREACHT: CEANNAIREACHT 17. LÁIDREACHT: MAITHIÚNAS & TRÓCAIRE

78

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 78

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 8 AGUISÍNÍ

18. LÁIDREACHT: A BHEITH CRÓGA 19. LÁIDREACHT: MODHÚLACHT & UMHLAÍOCHT 20. LÁIDREACHT: SPIORADÁLTACHT 21. LÁIDREACHT: PEIRSPICTÍOCHT 22. LÁIDREACHT: GREANN 23. LÁIDREACHT: DISCRÉID 24. LÁIDREACHT: TUISCINT DON ÁILLEACHT & DON FHIÚNTAS 25. MEITEACHOGNAÍOCHT: CAD Í MEITEACHOGNAÍOCHT? 26. MEITEACHOGNAÍOCHT: MEITEACHOGNAÍOCHT IN ÚSÁID 27. MEITEACHOGNAÍOCHT: PLEANÁIL, SMAOINIGH, TÓG 28. MEITEACHOGNAÍOCHT: 1001 BHEALACH 29. MEITEACHOGNAÍOCHT: CAD A THARLÓDH DÁ?

30. MEITEACHOGNAÍOCHT: AG DÉANAMH ROGHANNA 31. MEITEACHOGNAÍOCHT: DÍOSPÓIREACHT - TÓGÁIL NÓ GAN TÓGÁIL 32. EAGRÚ: GNÍOMHAÍOCHT TOBSMAOINTEOIREACHTA 33. EAGRÚ: EAGRAITHE LE LINN AN LÁ SCOILE 34. EAGRÚ: PLEAN GNÍOMHAÍOCHTA - AM D’OBAIR BHAILE

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 79

79

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mír 8 AGUISÍNÍ

35. EAGRÚ: AIDHMEANNA SMART A LEAGAN SÍOS 36. EAGRÚ: DAOINE A CHUIREANN AM AMÚ 37. EAGRÚ: AIDHMEANNA LAETHÚLA A LEAGAN SÍOS 38. EAGRÚ: TOWER HEIST EXTREME 39. DÁN: ‘I’D LIKE TO BE A FAIRY’S CHILD’ LE ROBERT GRAVES 40. DÁN: ‘GIVE YOURSELF A HUG’ LE GRACE NICHOLS. 41. DÁN: ‘TARGETS’ LE BRIAN MOSES. 42. DÁN: ‘I TRIED TO DO MY HOMEWORK’ LE KENN NESBITT. 43. DÁN: ‘THE LAST DAY OF SCHOOL’ LE AMY L.V. 44. DÁN: ‘I WANNA BE A STAR’ LE TONY MITTEN.

80

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 80

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 1. MISNEACH

MATAMAITIC Féachann na páistí le fadhbanna a réiteach bunaithe ar an bpóstaer Maths Eyes: “One Heart, one lifetime, How many beats?” Cuirtear na páistí ina ngrúpaí, ceathrar (4) i ngach grúpa. Faigheann gach grúpa próifíl de dhaoine éagsúla a fuair bás i mbliana ina mbeidh: dáta breithe an duine, cé acu fear nó bean a bhí ann, buillí croí sa nóiméad (ar meán), meáchan an duine agus airde an duine.

Caithfidh na páistí an phróifíl a mheaitseáil leis an líon buillí croí a bhí ag an duine i gcaitheamh a s(h)aoil. Réitíonn na páistí fadhbanna eile bunaithe ar an eolas sin.

Scríobhfaidh na páistí iontráil mhachnamhach dialainne, ina bhfreagróidh siad na ceisteanna machnamhacha seo a dhíríonn ar an tréith, misneach. Céard a bhraith tú an chéad uair a léigh tú na fadhbanna? Céard a rinne tú chun na fadhbanna a réiteach? Cé a chuidigh leat? An raibh fonn ort riamh éirí as? Cé mar a bhraith tú nuair a bhí na fadhbanna críochnaithe agat? Cé na scileanna a theastaíonn chun fadhbanna a réiteach? Mar ghníomhaíocht bhreise, d’fhéadfadh na páistí póstaer “Maths Eye” dá gcuid féin a dhéanamh, agus ceist spéisiúil a bheith air faoi shaoine dhaoine.

Snáithe: Uimhreacha: Ag tomhas Snáith-aonad: Oibríochtaí, meáchan, fad Topaic: Réiteach fadhbanna Cuspóirí: ☑ Fadhbanna a réiteach leis an iolrú, leis an roinnt, leis an dealú ☑ agus leis an suimiú ☑ Smaoinigh ar a mbíonn i gceist le réiteach fadhbanna agus ar na scileanna a bhíonn ag teastáil

(Acmhainn saor in aisce: www.haveyougotmathseyes. com/resources)

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 81

81

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair

2. IONRACAS

STAIR Nelson Mandela. Faigheann na páistí amach faoina ndearna Nelson Mandela, duine ionraic, i gcaitheamh a shaoil. Foghlaimíonn siad fíricí faoina shaol: an troid a rinne sé chun deireadh a chur leis an gcinedheighilt (apartheid) san Afraic Theas, agus faoi gur cuireadh i bpríosún é ar feadh seacht mbliana is fiche (27) dá bharr. Mínítear an focal ‘ionracas’ do na páistí. Eagraigh na páistí chun bheith ag obair ina mbeirteanna: léiríonn siad ionracas Mandela le cur i láthair PowerPoint.

Cé na ngníomharthaí ina shaol a léiríonn an tréith phearsantachta ar a dtugtar “ionracas”? Mar fhocal scoir sa chur i láthair, déanfaidh na páistí ransú smaointe faoin tslí a léiríonn siad féin ionracas ina saol.

Snáithe: Polaitíocht, coimhlint agus an tsochaí Snáith-aonad: Éire, an Eoraip agus an domhan, 1960 go dtí an lá inniu Topaic: Nelson Mandela agus a ionracas Cuspóirí: ☑ Cuimhnigh ar fhíricí ó shaol Nelson Mandela. ☑ Faigh amach céard atá i gceist le cinedheighilt (apartheid), leithcheal (discrimination) agus ionracas (integrity) ☑ Déan cur i láthair faoi ghníomhartha de chuid Mandela a léiríonn a ionracas ☑ Iarr ar na páistí gníomhartha ionracais ina saoil féin a aithint

82

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 82

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 3. DÓCHAS

ENGLISH Children read the poem and discuss the main theme; hope in the poem. They will answer questions about the theme, identifying the signs of hope in the poem.

Children will discuss the meaning of hope and why it is difficult for these children to have hope. Children will explore situations where it is difficult to have hope, e.g. war and poverty. Children will create their own poster that portrays hope in their life through symbols.

Poem: ‘A Poem of Hope for Children’ by Polly Castor I saw a rainbow, A rainbow in the sky.

A multitude of colours, It hit my soul then died.

Now I’m forever looking Across my endless world, My song, I sing it softly, Just trying to be heard.

Outside, I hear a minefield, But in my mind are thoughts Pictures of another place Where dreams are found and caught, And as I kick the gravel, I wonder, why not me?

But then I see the rainbow, One day, I will be free.

I wonder, when I’m older, The person I might be A teacher, or a doctor, People looking up to me.

Beyond the clouds, life’s hidden I think that’s for the best.

Dreams, they keep you going,

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 83

83

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Reality, much less.

So here I am, just waiting, My mind, I keep it strong.

A rainbow’s end is magic, Believing isn’t wrong.

I hold the good inside me, Forget about the rest, The sky, it holds the answers, But rainbows are the best.

Strand: Oral language Strand Unit: Exploring and Using language Topic: Hope in the lives of children Objectives: ☑ Read aloud with expression the poem; ‘A Poem of Hope for Children’ ☑ Identify the signs of hope in the poem ☑ Understand the difficulties of being hopefull in certain situations ☑ Identify signs of hope in their lives and express these through a poster

84

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 84

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 4. FÉINSMACHT

OSPS (SPHE) Breathnaíonn na páistí ar an bhfíseán faoi na héin feargacha, agus pléann siad mar a stop an an t-éan feargach buile é féin ionas nár ionsaigh sé an mhuc dhall. Déantar plé faoina thábhachtaí a bhí sé gur stop an t-éan feargach, agus gur chuidigh sé leis an muc dhall. https://www.youtube.com/watch?v=pFkRbUKy19g.

Cuir ceisteanna, chun an focal “féinsmacht” (nó “smacht ort féin” nó “tú féin a choinneáil faoi smacht”) a mhealladh ó na páistí, agus mínigh an chiall atá leis. Luann na páistí ócáidí nuair a chuir siad an féinsmacht ag obair ina saoil féin. Tabhair cártaí imlíne scéil do na páistí, faoi chásanna a thugann dúshlán an féinsmachta. Freagróidh na páistí na ceisteanna seo a leanas i ngrúpaí, ag brath ar a bhfuil ar na cártaí: 1. Céard í an phríomhchúis leis na deacrachtaí féinsmachta?

2. Luaigh féidearthachtaí maidir leis an scéal a réiteach.

Cártaí Imlíne Scéil (Cártaí Scenario): 1. Cara leat a chuireann brú ortsa an cluiche nó an spórt a imirt a thaitníonn leis/ léi féin, i gcónaí.

2. Tá Sorcha ag insint do na páistí eile sa rang faoi scéal a d’iarr tusa uirthi a choinneáil ina rún.

3. Ba mhaith leatsa agus le Siobhán an ríomhaire ranga a úsáid nuair atá sos agaibh.

4. Suíonn Seoirse, trí bhotún, i d’áitse ag an mbord áit a bhfuil do chairde ina suí, agus tá an bord lán anois.

5. Thug tú an leabhar is deise leat ar iasacht do Ríona, ach níor thug sise ar ais duit é.

6. Mar fhocal scoir, tugann na páistí achoimre (cuntas an-ghearr) ar a bhfuil i gceist le féinsmacht, agus ar an tslí is fearr lena chur ag obair ina saoil féin.

Snáithe: Mise, Mé Féin Snáith-aonad: Ag fás agus ag athrú Topaic: Ag déileáil le braistintí agus leis na mothúcháin: an féinsmacht Cuspóirí: ☑ Tuiscint ar a bhfuil i gceist le féinsmacht ☑ Cuir síos ar a thábhachtaí atá sé an féinsmacht a chur ag obair i gcásanna áirithe ☑ Luaigh slite inar féidir an féinsmacht a chur ag obair i gcásanna áirithe

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 85

85

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 5. DEA-SHAORÁNACHT & OBAIR LE CHÉILE

CORPOIDEACHAS Breathnóidh na páistí físeán faoi Le Bron James ina léirítear tréithe ceannaireachta agus obair foirne. Pléifidh na páistí mar atá Le Bron James in ann a bheith in cheannaire agus ina imreoir foirne araon, agus mar a bhíonn ort géilleadh uaireanta nuair atá tú ar fhoireann. Pléifidh na páistí cúrsaí saoránachta agus obair foirne, agus a bhfuil i gceist leo nuair atá tú ar fhoireann spóirt. Chun téamh suas, tabharfaidh na páistí, ina bhfoirne, faoin dúshlán “log mianach” (minefield). Beidh constaicí difriúla anseo is ansiúd a dtabharfar “mianaigh” orthu uile: cathaoireacha, liathróidí, boird srl. Na páistí ag obair ina mbeirteanna: cuirfear púicín ar pháiste amháin agus beidh ar an bpáiste eile a p(h)áirtí a threorú tríd an log mianaigh (minefield). Níl cead isteach sa log mianaigh ag an treoraí; ní dhéanfaidh seisean/ sise ach treoir a thabhairt ón taobhlíne. Puzal míreanna mearaí (jigsaw) ollmhór, agus foirne ar a bhfuil ceathrar nó cúigear ag tabhairt dúshlán dá chéile. Rithfidh ball foirne amháin de ráib anonn go dtí taobh eile na páirce/ an spáis/ an tseomra/ an halla agus aimseoidh sé/sí mír amháin den phuzal. Beidh ar na páistí cinneadh a dhéanamh faoi cé a threoraíonn cúrsaí, cé na páistí a bheidh ag ráibeáil (ag rith) agus cé a chuirfidh na míreanna le chéile.

Déanfaidh na páistí machnamh ar a gcuid obair foirne, ar rudaí ar éirigh go maith leo mar a bhféadfaidís a gcuid obair foirne a fheabhsú. Mar dhea-shaoránaigh agus chun iad féin a fhuarú, piocfaidh na páistí suas gach a bhfuil caite thart ag an múinteoir. Oibreoidh na páistí le chéile mar fhoireann chun oiread agus is féidir a bhailiú san achar ama is lú. Tomhaisfear an t-achar ama a thóg sé ar na páistí, déanfaidh siad an ghníomhaíocht faoi dhó; ag jogáil an chéad uair agus ag siúl sa deireadh.

Snáithe: Gníomhaíocht faoin aer, gníomhaíocht eachtraíochta Snáith-aonad: Dúshláin amuigh faoin aer Topaic: Obair foirne agus an dea-shaoránacht ☑ ☑ ☑ ☑

Cuspóirí: Tuiscint a fháil ar a thábhachtaí atá an obair foirne agus an dea-shaoránacht A bheith páirteach i ndúshlán míreanna mearaí faoin aer Gníomhaíochtaí a chur i gcrích go héifeachtach faoi bhrú ama

86

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 86

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 6. FIOSRACHT

EOLAÍOCHT Taispeánfar gloine uisce salach do na páistí (ithir ghlan san uisce). Beidh orthu smaoineamh ar réiteach chun uisce glan a dhéanamh de arís agus iad ag obair ina ngrúpaí, tiocfaidh siad suas le smaointe. Iarrfar ar na páistí smaoineamh ar an tslí a nglantar an t-uisce in ionad cóireála uisce. Féach, le ceisteanna, leis na focail scag /scagadh /scagachán /scagaire” a mhealladh uathu. Freagróidh na páistí na ceisteanna seo a leanas: Céard a bhíonn i gceist le scagaire? Cad as a dhéantar scagaire? An féidir an salachar ar fad a ghlanadh as an uisce? Abair go raibh tú ag déanamh císte agus gur aimsigh tú cnapanna sa phlúr, céard a dhéanfá? Cén t-ábhar is fearr a úsáid don scagachán? Tugtar tonnadóir do gach grúpa páistí mar aon le scagpháipéar, páipéar síoda, scragall stáin agus buidéal. Agus iad ag obair ina mbeirteanna, tiocfaidh siad ar réiteach a chinnteoidh go mbeidh an tástáil cóir cothrom. Bainfidh siad triail as ábhair dhifriúla agus déanfaidh siad cinneadh faoin gceann is oiriúnaí don scagachán. Féachfaidh an rang mar a ghlan siad an t-uisce, féachfaidh siad céard atá fágtha ar an scagpháipéar agus céard atá fágtha san uisce. Pléifidh siad na buntáistí agus deacrachtaí an scagacháin.

Snáithe: Feasacht chomhshaoil agus cúram comhshaoil, ábhair Snáith-aonad: Airíonna agus saintréithe ábhar, feasacht chomhshaoil Topaic: Scagachán Cuspóirí: ☑ Tuiscint a fháil ar an bhfocal “scagachán”. ☑ An t-ábhar is ceart a úsáid sa scagachán a aithint ☑ Tábhacht uisce ghlan a aithint, agus a thábhachtaí atá an scagachán

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 87

87

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 7. GRÁ NA FOGHLAMA

ENGLISH The class engage in a whole class project: a student friendly magazine. Children pick different areas of school that they love and create a page representing their interests. For example, a maths page with challenging problems, a short story page to show their love writing and an Art page representing art from the class.

This magazine can be published and sent to the other classes in the school.

Children engage in a creative process, engaging in the love of learning, focusing on their own talents and interests. They also practice their writing skill; drafting, editing and publishing.

Strand: Writing Strand Unit: Exploring and using Topic: Creating a class magazine Objectives: ☑ Identify the main features of a magazine ☑ Describe favourite areas of learning in school ☑ Create a class magazine that highlights love of learning in school

88

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 88

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 8. MEON OSCAILTE

ENGLISH Exploring the theme of open-mindedness in the novel “There’s a boy in the girl’s bathroom” by Louis Sachaar. Children will explore the character Carla, the counsellor, and how her open mindedness changed the character Bradley Chalkers. Children will identify ways they are open minded or can be open minded in their life.

Strand: Reading Strand Unit: Understanding Topic: Open-mindedness Objectives: ☑ Understand the word open-mindedness ☑ Identify open-minded actions in the story “There’s a boy in the girl’s bathroom” ☑ Identify ways in which they can be open-minded in their own lives

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 89

89

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 9. GRÁ

ENGLISH Children will read the poem “When All The Others Were Away At Mass”. The theme of love will be explored through questioning. Who is this poem about? Why was peeling potatoes special for Séamus? What did he think about when he was at his mother’s bedside? Children will discuss the imagery and sounds in the poem.

Children will think of someone they love (mother, father, friend, grand parent, sister). Children will write a recount of their favourite memory with their loved one.

Poem: ‘When All The Others Were Away At Mass’ by Séamus Heaney.

When all the others were away at Mass I was all hers as we peeled potatoes.

They broke the silence, let fall one by one Like solder weeping off the soldering iron: Cold comforts set between us, things to share Gleaming in a bucket of clean water.

And again let fall. Little pleasant splashes From each other’s work would bring us to our senses.

So while the parish priest at her bedside Went hammer and tongs at the prayers for the dying And some were responding and some crying I remembered her head bent towards my head, Her breath in mine, our fluent dipping knives– Never closer the whole rest of our lives. (www.scoilnet.ie/uploads/resources)

Strand: Oral language, writing Strand Unit: Communicating Topic: Love for people Objectives: ☑ Read the poem “When All The Others Were Away At Mass” aloud with expression ☑ Identify the images that display the love Séamus had for his mother ☑ Write a recount of a favourite memory with a loved one

90

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 90

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 10. ÉIRIM SHÓISIALTA

OSPS/BÉARLA Forbraíonn na páistí a gcuid scileanna cumarsáide trí dhíospóireacht ghasta a dhéanamh le páistí eile sa rang. Pléifear mar is ceart cumarsáid a dhéanamh le linn díospóireachta, agus béim ar a thábhachtaí atá sé éisteacht, a bheith macánta agus meas a bheith agat ar dhaoine eile nuair atá tú féin ag labhairt.

Beidh ráiteas difriúil mar ábhar díospóireachta ag gach páiste atá ina s(h)uí.

Beidh na páistí atá ag bogadh timpeall in ann a roghnú cén taobh a bhfuil siad air sa díospóireacht, cé acu a bhfuil siad ar son nó i gcoinne ráitis. Nuair a bheidh seisiún thart, déanfaidh na páistí machnamh ar an bpróiseas, trí na ceisteanna seo a leanas a fhreagairt: Ar éist mé lena raibh le rá ag mo pháirtí díospóireachta?

Ar éist mo pháirtí lena raibh le rá agamsa? Céard a d’fhoghlaim mé ó mo pháirtí faoin gcumarsáid le linn díospóireachta? Cé na trí ní is ceart dom a chur san áireamh agus mé i mbun cumarsáide le duine eile a mbeadh tuairim aige/aici atá éagsúil le mo thuairimse?

Snáithe: Mise agus daoine eile, Ag labhairt Snáith-aonad: Cumarsáid le daoine eile Topaic: Díospóireacht ghasta Cuspóirí: ☑ Tuiscint a fháil ar na príomhrudaí a bhaineann le bheith ag díospóireacht ☑ Éisteacht le daoine eile, agus meas a bheith agat orthu ☑ Machnamh a dhéanamh faoina bhfuil i gceist le héisteacht agus le cumarsáid le linn díospóireachta

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 91

91

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 11. BUÍOCHAS

AMHARC-EALAÍN/ REILIGIÚN Déanann na páistí bláth buíochais. Pléann na páistí, mar rang, nithe ina saoil a bhfuil siad buíoch astu/ mar gheall orthu. Cé na nithe a dtugann siad buíochas do Dhia astu /mar gheall orthu gach lá? Cén fáth a bhfuil sé tábhachtach a bheith buíoch as na dea-rudaí inár saoil? Déanfaidh gach páiste piotal don bhláth buíochais lena léiriú go bhfuil sé/sí buíoch as rud éigin ina saol. Maiseoidh siad an piotal lena léiriú sa tslí is fearr is féidir. Guífidh na páistí Dia, mar rang, ar son na rudaí difriúla a bhfuil an rang buíoch mar gheall orthu.

Snáithe: Líníocht, péinteáil, dathú Snáith-aonad: Líníocht, dathú Topaic: Buíochas Cuspóirí: ☑ Tuiscint a fháil ar a bhfuil i gceist le buíochas ☑ Ábhair buíochais /Fáthanna le bheith buíoch a ainmniú ☑ Dia a ghuí ar son ar na nithe sin ☑ Bláth buíochais a dhéanamh

92

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 92

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 12. FLOSC CHUN OIBRE

CORPOIDEACHAS Cúrsa sa traenáil chiorcaide. Glacfaidh na páistí páirt in imeachtaí éagsúla atá fuinniúil spraoiúil. Díreoidh na ciorcaid dhifriúla ar shnáithe na lúthchleasaíochta tríd is tríd. Ina measc tá: 1. Léim thar cliath/ Cliathrás, 2. Mála pónairí a chaitheamh, 3. Suí aniar/ Suíonna aniar, 4. Burpaí/ Burpaithe, 5. Scipeáil 6. Rás sealaíochta Beidh deis ag gach grúpa ceathrair (4) gach stáisiún a thriail. Nuair a bheidh an traenáil chiorcaide thart, íosfaidh na páistí oráistí le go mbeidh flosc chun na beatha iontu i gcónaí.

Snáithe: Lúthchleasaíocht Snáith-aonad: Ag léim, ag caitheamh, ag rith Topaic: Cúrsa sa traenáil chiorcaide a dhíríonn ar an téama “flosc chun na beatha”

Cuspóirí: ☑ Tuiscint a fháil ar an tslí le gach gníomhaíocht a chur i gcrích ag gach stáisiún ☑ I mbun gníomhaíochtaí ar nós rith, léim agus caitheamh ☑ Taitneamh a bhaint as fuinneamh a úsáid ar bhealach tairbheach

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 93

93

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 13. CINEÁLTAS

OSPS Breathnaíonn na leanaí ar an “Ted Talk” le Drew Dudley ar “lollipop moments”. https://www.youtube.com/watch?v=JRunpYSYLC0&t=0s&index=32&list=PL7qbl_bghoju3i_APwMyvWM052lIz8l9 Baineann an scéal le gníomh cineálta, gníomh fánach, a rinne Drew agus é san Ollscoil, gníomh a thug athrú ar shaol mic léinn eile. Thug sé líreacán don fhear a bhí ina sheasamh taobh leis agus d’iarr sé air é a thabhairt don chéad duine eile, bean óg álainn a bhí ina mac léinn. Bhí sise ar tí éirí as an ollscoil, ach d’athraigh sí a hintinn de bharr an ghnímh chineáltais sin. Pléifidh na páistí impleachtaí an ghnímh cineáltais sin a rinne Drew: an fáth a ndearna sé é, an fáth a dtabharfaí gníomh beag fánach cineáltais air, agus an tábhacht a bhíonn le gníomhartha beaga fánacha den chineál sin. Pléifidh na páistí gníomhartha fánacha cineáltais atá déanta acu féin agus mar a mhothaigh siad agus an gníomh déanta, an fáth a ndearna siad é agus an tionchar a bhí ag an ngníomh ar an duine eile. Tabharfar líreacán an duine do gach páiste agus spreagfar iad chun é a bhronnadh ar dhuine éigin a bhfuil sé de dhíth air/uirthi. Scríobhfaidh na páistí iontráil dialainne faoin ngníomh fánach cineáltais sin agus léifidh siad na hiontrálacha dialainne sin ar ais don rang.

Snáithe: Mise agus daoine eile Snáith-aonad: Mo chairde agus daoine eile Topaic: Gníomhartha fánacha cineáltais Cuspóirí: ☑ Tuiscint ar a thábhachtaí atá an cineáltas ☑ Dea-thorthaí gníomhartha fánacha cineáltais a lua ☑ Gníomh cineálta dá gcuid féin a dhéanamh agus iontráil dialainne a scríobh mar gheall air

94

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 94

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 14. CRUTHAITHEACHT

AMHARC-EALAÍN/ DRÁMAÍOCHT Déanann na páistí puipéad méire bunaithe ar ainmhí ar bith. Na hábhair seo a leanas in úsáid ag na leanaí: feilt, súile móra, snáth, snáthaidí agus gliú pva, spúinse, éadach, etc. Ag tarraingt ar a gcuid cruthaitheachta, déanann na páistí líníocht dá n-ainmhí ar dtús. Déanfaidh siad puipéad méire as na hábhair sin ansin. Déanfaidh na páistí taispeántas puipéad i ngrúpaí de cheathrar (4) do ranganna na naíonán Sóisearach agus Sinsearach Snáithe: Líníocht, Tógáil, Drámaíocht: chun féachaint ar mhothúcháin, eolas agus smaointe, agus oibriú i dtreo smaointe eile Snáith-aonad: Líníochtaí a dhéanamh, tógálacha a dhéanamh, an drámaíocht a iniúchadh agus dráma a chruthú Topaic: Puipéid mhéire d’ainmhithe

(Íomhá saor in aisce ar: www.shutterstock.com)

Cuspóirí: ☑ Déan líníochtaí de phuipéid ainmhithe ☑ Déan puipéad méire d’ainmhí as ábhair fuála ☑ Déan dráma ina mbeidh na puipéid mhéire do pháistí níos óige

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 95

95

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 15. COTHROIME

ENGLISH The teacher begins with an activity to demonstrate the feelings and actions that result from a lack of fairness. The teacher will give all the children with brown eyes a sweet and exclude the rest of the class. Class discussion of what fairness means, those people in history that promoted fairness. Children will read about Malala Yousafzai and her struggle to bring fairness to the education system in Pakistan. Children will write short stories inspired by Malala’s story. These stories will be entitled: “Fairness; a quality taken for granted”.

Strands: Reading, Writing Elements: Understanding, Communicating Objectives: ☑ Understand the quality of fairness ☑ Identify what actions Malala took to promote fairness in education ☑ Create a short story based on the quality of fairness

96

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 96

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 16. CEANNAIREACHT

STAIR Plé ranga faoina bhfuil i gceist le ceannaireacht. Iniúchfaidh na páistí an deacheannaireacht agus an droch-cheannaireacht agus tabharfaidh siad samplaí den dá chineál. Roghnóidh na páistí ceannaire éifeachtach ón stair agus cruthóidh siad tionscnamh a léireoidh obair agus saol an cheannaire sin.

Snáithe: Scéal Snáith-aonad: Scéalta faoi shaol daoine ón am a bhí ann / ón sean-am Topaic: Ceannairí san am atá caite Cuspóirí: ☑ Tréithe na dea-cheannaireachta a thuiscint ☑ Taighde a dhéanamh ar cheannaire éifeachtach sa stair ☑ An taighde ar cheannaire éifeachtach sa stair a chur i láthair an ranga

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 97

97

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 17. MAITHIÚNAS & TRÓCAIRE

OSPS/REILIGIÚN Spreagfar na páistí chun smaoineamh ar uair ina saoil nuair a ghoill rud éigin orthu a bhí déanta ag duine éigin eile. Pléifidh siad mar a mhothaigh siad faoin rud a tharla dóibh, mar a mhothaigh siad faoin duine sin agus faoin bhfáth ar ghortaigh an duine sin iad, dar leo féin. Smaoineoidh na páistí faoi uair éigin nuair is féidir gur ghortaigh siadsan duine éigin eile, an fáth a ndearna siad é, agus mar a mhothaigh siad. Ar mhaith an duine dóibh é? /Ar tugadh maithiúnas dóibh? Pléifidh na páistí a thábhachtaí atá sé maithiúnas a thabhairt, agus an fáth a maitheann daoine gníomhartha do dhaoine eile. Léifidh na páistí faoin bPápa Eoin Pól II: scaoil Ali Agca urchar leis an bPápa Eoin Pól II, ach mhaith an Pápa dó é. Déanfaidh gach páiste croí, déanfaidh siad é a lannú agus é a mharcáil le marcóir in-nite mar léiriú ar na huaireanta nuair a ghortaigh daoine iad. Pléifidh na páistí a thábhachtaí atá sé maithiúnas a thabhairt/ rudaí a mhaitheamh. Cuirfidh siad na croíthe lannaithe marcáilte in uisce te sobalach. Glanfaidh siad chun siúil aon ghortú atá déanta ag daoine eile. Scríobhfaidh na páistí faoi ócáidí ina saol nuair a mhaith siad rud do dhuine /do dhaoine eile, nó faoi rudaí a d’fhéadfaidís a mhaitheamh do dhaoine eile.

Snáithe: Mise agus daoine eile Snáith-aonad: Mo chairde agus daoine eile Topaic: Rudaí a mhaitheamh do dhaoine eile Cuspóirí: ☑ Tuiscint a fháil ar an tábhacht atá le maithiúnas agus trócaire ☑ Cúiseanna a ainmniú faoi go maitheann daoine rudaí do dhaoine eile ☑ Ócáidí ina saoil féin a lua nuair a mhaith siad rud do dhuine eile, nó nuair a mhaithfidh siad rud do duine éigin amach anseo

98

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 98

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 18. A BHEITH CRÓGA

ENGLISH Children read the novel ‘Under the Hawthorn Tree’ by Marita Colon-Mc Kenna focusing on the theme of bravery. Children will identify ways in which the children were brave and why they had to be brave. Children a short story based in the theme of bravery in children.

Strands: Reading, Writing Elements: Understanding, exploring and using language Topic: Bravery in children Objectives: ☑ Understand the meaning of the word bravery ☑ Identify the actions of bravery in the book ‘Under the Hawthorn Tree’ by Marita Colon-Mc Kenna ☑ Write a short story focusing on brave children

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 99

99

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 19. MODHÚLACHT & UMHLAÍOCHT

OSPS Plé ranga faoin dea-obair a dhéanann carthanais ar son an phobail áitiúil agus faoi mar a léiríonn siad umhlaíocht agus modhúlacht. Déanfar na focail sin a shainmhíniú do na páistí Agus iad ag obair i ngrúpaí, roghnóidh na páistí carthanas áitiúil, déanfaidh siad taighde air agus oibreoidh siad le chéile chun suim bheag airgid a bhailiú don charthanas sin, ach gan scéal mór a dhéanamh de. Nuair a bheidh an méid sin déanta, cuirfidh na páistí a gcuid taighde i láthair an chuid eile den rang agus míneoidh siad mar a léiríonn an carthanas áirithe sin modhúlacht agus umhlaíocht agus mar a léirigh siad féin na tréithe céanna le linn dóibh a bheith ag bailiú airgid.

Snáithe: Mise agus an saol mór Snáith-aonad: An dea-shaoránacht a fhorbairt Topaic: Carthanais Cuspóirí: ☑ Na focail umhlaíocht agus modhúlacht a thuiscint ☑ Déan taighde ar charthanas áitiúil ☑ Bailigh airgead ar son carthanais áitiúil

100

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 100

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 20. SPIORADÁLTACHT

CORPOIDEACHAS/PE Na páistí ag gabháil do Ióga an Gháire (Laughter Yoga) Gheofar a thuilleadh eolais faoin saghas seo ióga ar an suíomh gréasáin: www.laughteryoga.org.

Aimseoidh na páistí a gcuid spraíúlachta féin ach na cleachtaí gáire seo a leanas a dhéanamh: I mbun comhrá: Hó-hó, Há-há (iad ag bualadh bos agus ag bogadh timpeall san am céanna), sín na lámha agus iad taobh leis na glúine (na lámha a shíneadh ó na glúine suas thar do chloigeann, tú ag easanálú agus ag gáire), gáire aon mhéadar (lámh a shíneadh le do thaobh, agus an lámh eile ansin agus tú ag gáire), gáire mótarbháid (mar a bheadh téad á tharraingt chun an mótar i mbád a thosú – an fhuaim sin a dhéanamh agus tú ag gáire), gáire “inis rún” (tugann an múinteoir gach duine isteach le chéile amhail is go raibh sé/sí le rún a insint, déanann na páistí gáire). Déanfaidh na páistí go leor de na cleachtaí sin agus iad ag amharc sna súile ar a chéile.

Snáithe: Lúthchleasaíocht Snáith-Aonad: Gluaiseacht Topaic: Ióga an Gháire/ (Laughter Yoga) Cuspóirí: ☑ Gluaiseacht agus gáire a dhéanamh san am céanna ☑ Amharc sna súile ar dhaoine eile sa ghrúpa ☑ Bain taitneamh as a bheith i mbun cleachtaí Ióga an Gháire

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 101

101

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 21. PEIRSPICTÍOCHT

AMHARC-EALAÍN Breathnóidh na páistí ar phictiúir éagsúla den pheirspictíocht Gestalt, nuair nach mar a chéile an rud iomlán agus suim na gcodanna. Feicfidh na páistí rudaí difriúla sna híomhánna. Plé ranga faoin bhfáth a bhfeiceann daoine difriúla rudaí difriúla.

Ainmneofar gach peirspictíocht de gach íomhá agus pléifear leis na páistí iad.

Pléifidh siad a thábhachtaí atá sé a thuiscint go bhfeictear rudaí ar bhealach difriúil do dhaoine difriúla. Déanfaidh na páistí a n-íomhánna féin a phriontáil, agus na prionsabail Gestalt in úsáid.

Snáithe: Líníocht Snáith-aonad: Breathnú agus freagairt. Líníochtaí a dhéanamh Topaic: Peirspictíochtaí difriúla Cuspóirí: ☑ A thuiscint go bhfuil bealaí difriúla ann le breathnú ar an bpictiúr ceannann céanna ☑ Na híomhánna difriúla a aithint sna pictiúir Gestalt ☑ Íomhá Gestalt dá gcuid féin a chruthú

102

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 102

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 22. GREANN

AMHARC-EALAÍN Léifidh na páistí an cartún de chuid Calvin & Hobbes agus aimseoidh siad an greann ann. Déanfaidh na páistí ransú smaointe faoi ghnáthchúrsaí an lae a d’fhéadfadh a bheith greannmhar. Iarrfar ar na páistí cartúin agus greannáin a ghearradh as na nuachtáin, mar inspioráid. Agus iad ag obair ina mbeirteanna, cruthóidh siad greannán dá gcuid féin bunaithe ar shaol na scoile.

Snáithe: Léitheoireacht, scríbhneoireacht, líníocht Snáith-aonad: Focail agus friotail teanga a iniúchadh agus a úsáid, líníochtaí a thuiscint agus a dhéanamh Topaic: Stiallghreannáin Cuspóirí: ☑ Léigh an greannán Calvin & Hobbes agus aimsigh an greann ann ☑ Tabhar samplaí den ghreann i ngnáthchúrsaí scoile ☑ Cruthaigh stiallghreannán a dhíríonn ar an ngreann ar scoil

(Íomha saor in aisce www.calvinandhobbes.com)

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 103

103

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 23. DISCRÉID

OSPS Plé ranga maidir le rúin, agus cásanna ina bhfuil sé ceart go leor rún a insint do dhuine eile. Pléifidh na páistí cásanna éagsúla inar gá a bheith discréideach, agus cásanna eile inar ceart an scéal a insint do dhuine fásta. San áireamh sna cásanna sin beidh: a bheith splanctha i ndiaidh duine eile, bulaíocht, peata nua a fháil, drochúsáid, teaghlach ag bogadh go dtí áit chónaithe nua, gadaíocht, duine eile a ghortú, ag dul ar saoire. Agus iad ag obair i ngrúpaí, cinnteoidh na páistí cé na rúin atá ceadmhach a insint agus cé na rúin nach bhfuil. Pléifidh na páistí an rud a tharlaíonn má sháraíonn tú muinín chara asat. Déanfaidh siad rólimirt ar chás nuair a insíonn duine éigin rún a c(h)ara do ghrúpa cairde. Déanfar plé faoi na mothúcháin, faoin bhfreagracht agus faoin dílseacht.

Snáithe: Mise, Mise agus daoine eile Snáith-aonad: Cinneadh a dhéanamh, mo chairde agus daoine eile Topaic: Nuair is ceart a bheith discréideach Cuspóirí: ☑ A thuiscint go mbíonn rúin ann nach ceart a choinneáil agat féin ☑ Cásanna a aithint nuair ba cheart rún a insint do dhuine fásta ☑ Cuir síos ar an rud a tharlaíonn má sháraíonn tú an mhuinín atá ag cara asat

104

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 104

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Láidreachtaí Carachtair 24. TUISCINT DON ÁILLEACHT & DON FHIÚNTAS

TÍREOLAÍOCHT Agus iad ag obair i ngrúpaí, foghlaimeoidh na páistí faoi áiteanna in Éirinn atá álainn ó thaobh dúlra de. Tabharfar áit álainn dhifriúil do gach grúpa ar leith le taighde a dhéanamh uirthi. Ar na háiteanna áille sin bheadh: Aillte an Mhothair, Clochán an Aifir, An Bhoireann (Chontae an Chláir), Mórchuaird Chiarraí agus Caisleán na Blarnan. Cuirfidh na páistí a gcuid taighde i láthair an ranga mar PowerPoint. Luafaidh siad na buntáistí do thurasóir a thugann cuairt ar na háiteanna sin. Vótálfaidh na páistí, mar rang, don áit is áille in Éirinn.

Snáithe: Timpeallachtaí Nádúrtha Snáith-aonad: Tailte, aibhneacha agus farraigí na hÉireann Topaic: Áilleacht nádúrtha na hÉireann Cuspóirí: ☑ Déan taighde ar áit in Éirinn atá álainn ó thaobh dúlra de ☑ Déan cur i láthair PowerPoint bunaithe ar an gceantar sin atá álainn ó thaobh dúlra de ☑ Ainmnigh na buntáistí a bhaineann le bheith i do thurasóir agus tú ag tabhairt cuairt ar na háiteanna sin

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 105

105

19/09/2019 14:43

106

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 106

✓ ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓

4. 1001 Bhealach

5. Cad a tharlódh dá?

6. Roghanna a Dhéanamh

7. Tógáil nó gan Tógáil

✓

✓

✓

✓

✓

✯✯ ✯✯✯

✯✯ ✯✯✯

✯✯ ✯✯✯

✯✯ ✯✯✯

✯✯ ✯✯✯

✯

✓

2. Meiteachognaíocht in úsáid

3. Plean - Smaoinigh - Tóg

✯

✓

1. Cad is Meiteachognaíocht ann?

MEITEACHOGNAÍOCHT

✯ ✯✯ ✯✯✯

Achoimre ar Ghníomhaíochtaí Ranga chun tacú le forbairt ‘Mo Bhealaí Foghlama’ den Plean Bliantúil MMF6 LEIBHÉAL AN RANG DEACHRACHTA BEALACH FOGHLAMA AONAIR I MBEIRTEANNA GRÚPA/STÁSÚIN IOMLÁN

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 107

Treoirleabhar an Mhúinteora

7. Tower Heist Extreme

6. Aidhmeanna a leagan síos gach lá

5. Daoine a chuireann am amú

4. Aidhmeanna SMART

3. Plean gníomhaíochta - am obair bhaile

✓

✓

✓ ✓

✓

✓ ✓ ✓

✓

✓

✯ ✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯

✯ ✯✯ ✯✯✯

✯ ✯✯

✯ ✯✯

✓

✯ ✯✯ ✯✯✯

LEIBHÉAL DEACHRACHTA

2. A bheith eagraithe ar scoil

AN RANG IOMLÁN

✯ ✯✯

✓

I MBEIRTEANNA GRÚPA/STÁSÚIN

✓

✓

AONAIR

1. Gníomhaíocht tobsmaointeoireachta

EAGRÚCHÁN

BEALACH FOGHLAMA

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

107

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Meiteachognaíocht GNÍOMHAÍOCHT 1

Uirlís Foghlama: Meiteachognaíocht.

Teideal: Cad is Meiteachognaíocht ann?

Cuspóir na Gníomhaíochta: míniú an téarma meiteachognaíochta a phlé agus a thuiscint.

Cur Chuige: Is é aidhm na gníomhaíochta seo don rang ná an téarma meiteachognaíocht a thuiscint agus ansin é a mhíniú ag deireadh na gníomhaíochta. Ábhair agus Ullmhúchán: YouTube clip h t t p s : / / w w w. y o u t u b e . c o m / watch?v=mVE21QhY-lI whiteboard, jobs (written on paper), bag.

Moltaí: Cuir tús leis an gceacht leis an téarma ‘Meiteachognaíocht’ a scríobh ar an gclár bán agus tabhair cuireadh do pháistí éagsúla mínithe ar an bhfocal a mholadh. Is féidir leat iarraidh ar na páistí an fáth go roghnaíonn siad míniú áirithe a insint agus spreagfar iad dá bharr tosú ag ‘smaoineamh ar a gcuid smaointe’. Ansin mínigh don rang go bhfuil tú chun píosa a chasadh a mhíneoidh cad a chiallaíonn Meiteachognaíocht. Beidh ar an rang, i mbeirteanna, trí phíosa eolais a scríobh síos ón bhfíseán ar phíosa páipéir. Tar éis an fhíseáin, tabhair cuireadh do bheirteanna éagsúla trí phointe eolais tábhachtacha a thug siad faoi deara ón bhfíseán a roinnt leis an rang. Ag deireadh an phlé ba chóir go mbeadh na páistí in ann: 1. An téarma ‘Meiteachognaíocht’ a mhíniú 2. Sampla Meiteachognaíochta mar shampla Péinteáil nó ‘Meiteaphéinteáil’ 3. Trí ghné de Mheiteachognaíocht - Pleanáil, Monatóireacht agus Measúnú.

Mar ghníomhaíocht ag an deireadh, tabhair cuireadh do gach beirt teacht suas chuig an múinteoir agus píosa páipéir ó mhála ar bhinse an mhúinteora a roghnú.

Beidh jab nó gníomh áirithe scríofa ar gach píosa páipeir. An tasc a bheidh ar gach beirt ná an dá leibhéal a bhaineann leis an jab sin a mhíniú sé sin an leibhéal ginearálta agus meiteachognaíochta.

108

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 108

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Mar shampla, an Jab: Péinteáil.

Ginearálta: An phéinteáil í féin ar siúl dáiríre; leis an scuab ar an gcanbhás.

Meiteaphéinteáil: An smaoineamh faoi cén áit a thosóidh tú ar an gcanbhás, cad a phéinteálfaidh tú, cé chomh trom is a bhrúfaidh tú ar an scuab, cathain an phéinteáil a chríochnú etc.

Comhairle: Bí cinnte go dtuigeann gach duine sa rang cad a chiallaíonn an téarma ‘Meiteachognaíocht’ chomh maith leis an sampla de mheiteachognaíocht san fhíseán sé sin ag péinteáil. Mura dtuigeann an rang an coincheap ná críochnaigh an ghníomhaíocht ansin. Ina ionad dírigh chun deimhin a dhéanamh de go dtuigeann an rang an téarma faoi dheireadh an ranga agus fág an ghníomhaíocht go dtí an chéad cheacht eile.

Acmhainní Cártaí Focail do Jabanna (An féidir leat iad sin a chur ar chártaí) 1. Imreoir Sacair 2. Seinnteoir Veidhlín 3. Múinteoir Bunscoile 4. Dalta ag déanamh Mata 5. Garraíodóir 6. Dochtúir 7. Tógálaí

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 109

109

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Meiteachognaíocht GNÍOMHAÍOCHT 2

Uirlís Foghlama: Meiteachognaíocht.

Teideal: Meiteachognaíocht in úsáid.

Cuspóir na Gníomhaíochta: a thuiscint conas a oibríonn meiteachognaíocht trí.

Cur Chuige: Is é aidhm na gníomhaíochta seo ná go dtuigfeadh an rang conas a oibríonn meiteachognaíocht trí chluichí Tic-Tac-Toe a imirt. Ábhair agus Ullmhúchán: amadóir, bileoga páipéir.

Moltaí: Tosaigh an ceacht le dul siar ar an téarma ‘meiteachognaíocht’ leis an rang chomh maith le hachoimre a dhéanamh ar ábhar gur féidir leis na páistí a thabhairt chun cuimhne ón bhfíseán YouTube sa cheacht roimhe sin. Roinn an rang i mbeirteanna agus mínigh an ghníomhaíocht atá le críochnú acu. Mínigh do gach beirt go mbeidh siad ag imirt an méid cluichí Tic-Tac-Toe agus is féidir leo taobh istigh de dhá nóiméad. Mínigh do gach beirt go mbeidh siad ag déanamh sealaíochta ar a chéile ag tosú cluiche nua. Lig do gach beirt Leanbh A agus Leanbh B a roghnú. Tosóidh Leanbh A an chéad bhabhta agus Leanbh B an dara babhta agus leanfar leis an gcóras sin. Inis don rang aird a thabhairt ar a bhfuil ar siúl ina n-aigne agus iad ag déanamh roghanna le linn na gcluichí. Tar éis na gníomhaíochta glac páirt i bplé gníomhach leis an rang. Iarr ar dhaltaí a lámha a chur suas má bhuann siad cluiche amháin ar a laghad. Iarr ar roinnt daltaí a rúin a roinnt. Cad a bhí ar siúl ina n-aigne sula ndearna siad na gluaiseachtaí?

An bhfuil rogha áit agat le tosú? Cén fáth go dtosaíonn tú san áit sin? Is dócha go ndéarfaidh na daltaí gur maith leo tosú sa chúinne mar gur féidir leo buachan sa chaoi sin. Deir an Múinteoir: ‘Ceart go leor! Tá plean agat agus cabhraíonn é sin leat buachan! Má dhéanann an duine ar an taobh eile rud éigin nach raibh tú ag súil leis bíonn tú in ann smaoineamh ar bhealaí chun do phlean a athrú ionas gur féidir leat buachan fós. An bhfuil a fhios ag éinne cad a bhí ar siúl acu dáiríre nuair a bhí siad ag smaoineamh ar an gcaoi a bhí siad ag imirt?’ Bheifeá ag siúl go bhfreagródh an rang le “ag smaoineamh ar ár gcuid smaointe - sin meiteachognaíocht”.

Comhairle: Tá sé tábhachtach plé a dhéanamh chun teacht ar thuiscint ar choincheap na meiteachognaíochta agus deis a thabhairt do na páistí cleachtadh

110

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 110

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

a dhéanamh ar phróiseas an mhachnaimh agus na smaointeoireachta agus an chaoi a smaoiníonn siad le linn ceachta nó gníomhaíochta mar Tic-Tac-Toe. Déan deimhin de go gcaitheann tú cuid mhaith ama ag plé leis an bpróiseas smaointeoireachta atá taobh thiar den ghníomhaíocht.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 111

111

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Meiteachognaíocht GNÍOMHAÍOCHT 3

Uirlís Foghlama: Meiteachognaíocht.

Teideal: Plean, Smaoinigh, Tóg.

Cuspóir na Gníomhaíochta: droichead a phleanáil agus a thógail ag úsáid Nósanna Imeachta ar leith. Is é aidhm na gníomhaíochta seo ná grúpaí ag obair le chéile chun smaoineamh agus pleanáil a dhéanamh ar an gcaoi atá siad chun droichead ard ach seasta a thógáil ag úsáid ábhair sheasta ar leith. Ábhair agus Ullmhúchán: cipíní líreacáin x50 agus taos súgartha/blue-tack (do gach grúpa), amadóir.

Moltaí: An ceacht a chur i láthair an ranga le míniú don rang go gcuireann meiteachognaíocht ar ár gcumas smaoineamh i ndáiríre faoi chúinsí ar leith agus na deacrachtaí gur féidir a bheith ann sula dtarlaíonn siad. Nuair a thógaimid céim ar gcúl chun smaoineamh ar shuíomh is féidir linn pleanáil a dhéanamh agus fadhbanna a sheachaint chomh maith le pleanáil a dhéanamh d’fhadhbanna ar leith nach féidir a sheachaint. Le linn an ranga inniu roinnfear an rang i bhfoirne le ceathrar i ngach foireann. Roinn an rang i bhfoirne le ceathrar i ngach foireann.

Ansin, mínigh dóibh go dtabharfar ábhair áirithe do gach grúpa atá le húsáid acu chun an droichead is airde a thógáil in amfráma 5 nóiméad. Ní mór go bhfanfadh an droichead ina sheasamh ar feadh nóiméad amháin ar a laghad tar éis é a thógáil. Tabhair an mála ábhar do gach grúpa chomh maith le bileog pháipéir A4. Tabhair 2 nóiméad do na grúpaí chun cleachtadh a fháil ar na hábhair agus déan sceitse garbh den droichead gur mhian leo a thógáil. Spreag na foirne smaoineamh ar: 1. Bun níos leithne a bheith ann chun tacú leis an struchtúr ina iomláine?

2. Gluaisteáin nach mór tiomáint ar an droichead mar shampla ag úsáid peannluaidhe mar ghluaisteán chun an droichead a thastáil?

3. Coinníollacha gaofara... an dtitfidh an droichead má ....?

4. Cloí leis an plean oibre - an droichead is airde a thógáil?

5. Cad is féidir leis an ngrúpa a dhéanamh chun neart an droichid a thastáil tar éis é a bheith tógtha, mar shampla ag séideadh etc.?

6. Ar chóir don ghrúpa a laghad blu-tack agus is féidir a úsáid chun na hailt a choimeád le chéile nó a dhá oiread de?

112

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 112

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Ansin, socraigh amadóir ar feadh 5 nóiméad agus lig do gach foireann oibriú le chéile chun an droichead is airde a thógáil ag úsáid méid áirithe ábhar atá tugtha dóibh.

Ag an deireadh chomh luath agus atá an tasc críochnaithe socraigh amadóir ar feadh nóiméad amháin chun a fháil amach an bhfanfaidh na droichid go léir ina seasamh. Ag leanúint air sin lig do na daltaí go léir druidim timpeall an tseomra agus féachaint ar dhroichid a chéile. Iarr ar na daltaí smaoineamh ar a ndroichead féin agus iad ag tabhairt cuairte ar dhroichid eile sa rang agus déan comparáid idir an droichead atá acusan agus na droichid eile. Chomh luath agus a bhíonn an rang ina suí arís tabhair cuireadh do pháistí éagsúla ceisteanna a chur ar nós: 1. An gceapann tú go bhfuilbunsraith láidir faoi dhroichead i gcomparáid le do dhroichead féin?

2. Cérbh é an droichead b’airde i do thuairim? Cén fáth a dhéanfá sin?

3. Cé acu droichead b’aeistéitiúla?

4. Cén grúpa is fearr a phleanáil an tógáil trí úsáid a bhaint as an treoir phleanála?

5. Cén fáth gur thit droichead de chuid foireann ?

6. Cén t-ábhair eile a d’fhéadfá a úsáid chun an droichead a thógáil?

7. Cén ábhar ba láidre a úsáid chun na hailt a choinneáil le chéile? Cén fáth a dhéanfá sin?

8. An raibh sé úsáideach/cabhrach i do thuairim plean a dhéanamh don droichead? Cén fáth go raibh? /nach raibh?

9. Cad a dhéanfá difriúil dá mbeifeá chun an tasc a dhéanamh arís?

Comhairle: Is féidir leat smaoineamh ar phaca cártaí nó spaigití agus leamhacháin a úsáid don ghníomhaíocht seo chun deacracht an taisc idir lámha a mhéadú.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 113

113

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Meiteachognaíocht GNÍOMHAÍOCHT 4

Uirlís Foghlama: Meiteachognaíocht.

Teideal: 1001 Bhealach.

Cuspóir na Gníomhaíochta: úsáidí nua a chruthú do gnáthrudaí agus cúiseanna a thabhairt as úsáidí nua a chruthú do na rudaí sin.

Cur Chuige: Ceacht tobsmaointeoireachta agus machnaimh é seo. Is é aidhm na gníomhaíochta sin ná go gceapfadh gach páiste úsáidí nua do ghnáthrud agus ansin smaoineamh agus machnamh ar an gcúis a bhí taobh thiar de sin. Ábhair agus Ullmhúchán: píosa páipéir do gach páiste, hata/mála/bosca (do na píosaí páipéir) bileog A4, (ceann amháin do gach páiste), amadóir.

Moltaí: Mínigh don rang an tasc idir lámha. Is ceacht tobsmaointeoireachta é seo. Scríobhann gach páiste gnáthrud ar phíosa páipéir agus cuireann an píosa páipéir isteach i mbosca/ hata /mála. Chomh luath agus atá sin déanta, téigh timpeall an tseomra ranga agus lig do gach páiste píosa paipéir a tharraingt as an mbosca/ hata/ mála. Cuir in iúl go daingean nach bhfuil cead ag éinne a oibiacht a roinnt lena bpiaraí agus go bhfuil ar gach duine obair a dhéanamh go neamhspleách. Tabhair bileog A4 do gach páiste agus mínigh go bhfuil orthu babhta tobsmaointe a dhéanamh agus teacht suas leis an méid úsáidí nua dá n-oibiacht agus is féidir leo. Socraigh amadóir ar feadh 15 nóiméad agus lig do na páistí obair a dhéanamh go neamhspleách ar an tasc seo. Is féidir leis na páistí a gcuid tuairimí a sceitseáil nó iad a scríobh síos i bhfocail. Ag leanúint air sin tabhair 5 nóiméad do na páistí a gcuid tuairimí a léamh agus smaoineamh ar CÉN FÁTH ar tháinig siad ar an tuairim áirithe sin. Mar shampla ‘Roghnaigh mé scuab fiacla a úsáid mar uirlís ghlanta mar thug mé faoi deara sa bhaile go mbailíonn a lán salachair ar bharr na gclár sciorta agus mar sin bhéinn in ann na háiteanna sin a shroichint i gceart le scuab fiacla’. B’fhéidir gur smaoinigh na páistí ar dhuine éigin a bhfuil aithne acu air nó uirthi a mbíonn ag stracailt lena gcuid obair bhaile nó b’fhéidir gur chuala siad faoi fhadhb sa nuacht a d’fhéadfaí a réiteach go réidh lena n-uirlís nua a úsáid. Tar éis é sin, tabhair cuireadh do dhaltaí na húsáidí nua don oibiacht a roinnt leis an rang agus a mhíniú cad a spreag na tuairimí sin ina n-aigne.

114

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 114

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Comhairle: Chun tacú leis na páistí is féidir leat ceisteanna a chur ar na páistí ag úsáid Tacsanomaíocht Bloom chun na páistí a spreagadh machnamh go criticiúil ar an tasc agus smaoineamh go cruinn ar an bhfáth a chruthaigh siad úsáid nua dá n-oibiacht.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 115

115

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Meiteachognaíocht GNÍOMHAÍOCHT 5

Uirlís Foghlama: Meiteachognaíocht.

Teideal: Cad a Tharlódh Dá?

Cuspóir na Gníomhaíochta: smaoineamh go criticiúil agus smaoineamh ar ‘cad a tharlódh dá?’ Cásanna.

Cur Chuige: Is é aidhm an cheachta seo ná cabhrú le páistí smaoineamh go taobhach agus bealaí nua chun féachaint ar an domhan a aimsiú. Spreagfar na páistí na ceisteanna sin a fhreagairt ag úsáid smaoineamh cruthaitheach agus dearfach. Is féidir leis na páistí an méid sonraí agus is maith leo a úsáid. Ábhair agus Ullmhúchán: bileog cheistiúcháin (don mhúinteoir), Amadóir, gearrthóg YouTube https://www.youtube.com/watch?v=HcqFKm2L7z0 bileog pháipéir A4 (ceann amháin do gach páiste).

Moltaí: Tosaigh an ceacht le físeán a thaispeáint don rang a mhíníonn go cuí an tábhacht a bhaineann le gach rud a cheistiú. Ansin roinn an rang i mbeirteanna agus mínigh dóibh go bhfuil tú chun cás ‘cad a tharlódh dá?’ a léamh os ard don rang. Beidh na páistí ag obair i mbeirteanna chun an cás a phlé ag úsáid smaoineamh cruthaitheach agus dearfach chun teacht suas le freagra ar gach ceist ar nós ‘cad a tharlódh dá?’. Tabharfar 3 nóiméad do na páistí chun freagairt a phlé agus a scríobh síos (más mian leo) ar gach ceist. Tar éis gach ceiste tabhair cuireadh do pháistí éagsula a bhfreagairt a thabhairt ar an gceist chomh maith leis na cúiseanna teacht suas leis an bhfreagairt áirithe sin. Iarr ar na páistí cad a chuir siad san áireamh agus iad ag freagairt don chás i gceist (meiteachognaíocht). Is féidir leat abairt a thabhairt dóibh chun tús a chur leis ar nós Smaoiníomar ar ‘ chun cabhrú leo an smaoineamh taobh thiar dá bhfreagra a mhíniú. Mar shampla, ‘smaoinigh mé ar conas a mhothóinn mura mbeadh fón agam chomh maith le seirbhís otharchairr agus nach mbeadh daoine in ann glaoch teileafóin a chur ar an ospidéil dá mbeadh éigeandáil ann’.

Comhairle: Ní féidir leat díriú ach ar cheist amháin don ghníomhaíocht agus tosú ar cheist nua an lá ina dhiaidh sin. Féadfaidh tú cinneadh a dhéanamh freisin dul siar ar an Straitéis Ceistiúcháin ‘6C’ sé sin (‘Cé/Cad/Cathain/Cén fáth/Cá agus Conas) nó straitéisí nua a thabhairt isteach do na páistí ar nós Tacsanomaíocht

116

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 116

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Bloom chun bealaí nua a thabhairt do na páistí maidir le suíomhanna agus cásanna coimhthithe a cheistiú. Mar ghníomhaíocht fhorbartha, is féidir leat cuireadh a thabhairt do na páistí a gceisteanna féin maidir le ‘cad a tharlódh dá?’ a chumadh agus iad a chur ar an rang.

Acmhainní ‘Cad a tharlódh dá?’ Bileog Cheiste Cad a tharlódh ....

1. Mura mbeadh aon ríomhairí, táibléid nó fóin d’aon chineál aon áit ar domhan a thuilleadh?

2. Dá mbeadh orainn cónaí i ndomhan gan leictreachas?

3. D’éirigh tú maidin amháin agus tú athraithe i do charachtar cartúin?

4. Dá mbeadh ainmhithe go léir sa domhan in ann cumarsáid go tobann linn inar dteanga féin?

5. Dá bhfaigheadh tú amach go raibh sárchumhachtaí ag do chara is fearr?

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 117

117

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Meiteachognaíocht GNÍOMHAÍOCHT 6

Uirlís Foghlama: Meiteachognaíocht.

Teideal: Roghanna a Dhéanamh.

Cuspóir na Gníomhaíochta: Cinntí a dhéanamh agus aird a thabhairt ar na rudaí tábhachtacha i saol an duine.

Cur Chuige: Is é cuid den saol ná a bheith in ann cothromaíocht sláintiúil a chleachtadh idir a bhfuil riachtanach dúinn agus atá ag teastáil uainn. Baineann sé freisin le bheith dírithe ar na rudaí a cheapaimid a bheith fíor-thábhachtach. Tá an ceacht seo deartha chun cabhrú le páistí aird a thabhairt ar na rudaí a bhfuil meas acu orthu agus atá luachmhar dóibh sa saol chomh maith le rudaí ar mhian leo a bheith acu ina saol a chur san áireamh agus cúiseanna a thabhairt chun údar a thabhairt do na rudaí sin. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog A4.

Moltaí: Mínigh don rang gur cuid den saol é a bheith in ann cothromaíocht sláintiúil a chothú idir ár riachtanais agus a bhfuil ag teastáil uainn agus díriú freisin ar a bhfuil fíor-thábhachtach dúinn. Tabhair cuireadh don rang liosta a dhéanamh ar chuid de riachtanais bhunúsacha an bheatha mar shampla bia, uisce, éadaí agus dídean.

Ansin taispeáin don rang an bhileog oibre atá le líonadh isteach acu. ‘Samhlaigh gur féidir leat trí rud ar bith atá ag teastáil uait a bheith agat. Os a choinne sin ní mór duit trí rud atá agat cheana a thabhairt suas. Cad atá ag teastáil uait agus cad a thabharfaidh tú suas agus céan fáth? Tabhair amach an A4 do gach páiste agus tabhair 10-15 nóiméad dóibh chun an tasc a chríochnú. Ag an deireadh tabhair cuireadh do pháistí éagsúla a gcuid freagraí a roinnt leis an rang agus cúiseanna a thabhairt dá bhfreagraí.

Comhairle: Mar fhorbairt ar an ngníomhaíocht is féidir leat na freagraí is mó a bhfuil tóir orthu a scríobh an rang a roghnú agus ansin cuireadh a thabhairt don rang páirt a ghlacadh i ndíospóireacht oscailte nó ar bhealach coinsiasa mar fhreagairt ar na freagairtí ar leith tugtha sa ghníomhaíocht roimhe sin. Tabharfar cuireadh do na páistí a gcuid tuairimí a roinnt i ndáil leis na freagraí is mó a bhfuil tóir orthu agus déanfaidh siad iarracht a chur ina luí ar a gcuid piaraí a n-intinn a athrú nó cloí leis na freagraí céanna.

118

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 118

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Meiteachognaíocht GNÍOMHAÍOCHT 7

Uirlís Foghlama: Meiteachognaíocht.

Teideal: Díospóireacht: Tógáil nó gan Tógáil.

Cuspóir na Gníomhaíochta: smaointe a eagrú ag úsáid eagraí cognaíoch (Meabhairmhapa) agus díospóireacht a dhéanamh ar shaincheist.

Cur Chuige: Tabharfar topaic le díospóireacht don rang. Beidh ar an rang obair a dhéanamh i mbeirteanna chun a gcuid freagairtí a eagrú ar pháipéar ag úsáid eagraí cognaíochta (meabhairmhapa) agus ní mór dóibh a gcuid freagairtí a roinnt leis an rang ansin.

Abhair agus Ullmhúchán: amadóir.

Moltaí: Tabhair na cásanna seo a leanas don rang: D’fhógair an chomhairle contae áitiúil le déanaí pleananna chun ollstór ALDI a thógáil i lár paróiste áitiúil. Tógfaidh sé dhá bhliain é a thógáil agus beidh an t-ollmhargadh lonnaithe díreach in aice leis an mbunscoil áitiúil agus trasna an bhóthair ó eastát mór tithíochta. Tá fáilte curtha ag an gcomhairle contae roimh an moladh mar cruthóidh sé postanna nua don cheantar tuaithe lena n-áirítear postanna do thógáilithe, siopadóirí, oibrithe seachadta, péintéirí etc.. Beidh sé níos éasca fresin dá bharr rochtain a fháil ar ollmhargadh mar tá an t-ollmhargadh is gaire 20 nóimeád sa charr. Níl an pobal áitiúil ar aon tuairim faoin tógáil faoi láthair le cuid acu ag rá gur ‘gaiste báis’ a bheidh ann.

Roinn an rang i mbeirteanna agus iarr ar leath an ranga a bheith ‘AR SON’ an tógála agus an leath eile a bheith ‘I gCOINNE’ an tógála. Tabhair meabhairmhapa do gach beirt agus mínigh conas meabhairmhapa a líonadh. Tabhair 15 nóiméad do na páistí chun obair a dhéanamh lena bpáirtithe agus teacht suas le cúiseanna tacú leis na pleananna chomh maith leis na pleananna a dhiúltiú an t-ollmhargadh a thógáil. Chomh luath agus atá an ghníomhaíocht críochnaithe tabhair cuireadh do pháistí éagsúla a gcuid smaointe a chur in iúl ar na saincheisteanna atá á bplé. Mar chríoch ar an ngníomhaíocht agus tar éis éisteacht lena bpiaraí tabhair cuireadh do gach páiste cinneadh a dhéanamh cibé ar chóir dóibh a sheasamh a athrú nó nár chóir agus gluaiseacht ar aghaidh don taobh ‘AR SON’ nó ‘I gCOINNE’ nó fanacht

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 119

119

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

mar atá siad. Beidh an ghníomhaíocht sin mar an gcéanna leis an mbealach coinsiasa ina mbíonn ceann amháin den seomra ‘AR SON’ agus an ceann eile ‘I gCOINNE’.

Comhairle: Féadfaidh tú cinneadh a dhéanamh an ceacht sin a dhéanamh arís ag úsáid topaicí ó do nuachtán áitiúil.

Acmhainní Topaicí Díospóireachta Malartaca:

TOPAICÍ

1. Ní mór do dhalt

DÍOSPÓIREACHTA

2. Ba chóir cairr go

aí éide scoile a ch

aitheamh.

léir a phéinteáil i

3. Ba chóir zúnna

4. Ba chóir nach m

beadh ach 4 lá sa

5. Ba chóir go mba

ndath buí

go léir a dhúnadh tseachtain scoile.

infí a gcearta vótá

6. Ba chóir nach m

de dhaoine nach

beadh ach bia slá

7. Ba chóir cosc a

intiúil ar fáil i mbi

acht ar an Domhn

9. Ba chóir cosc a 10. BA chóir cosc

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 120

vótálann.

allanna go léir.

chur ar shiopadóire

8. Ba chóir cosc a

120

la

ach.

chur ar spás taistil.

chur ar thástáil ain

mhithe.

a chur ar chumha

cht núicléach.

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Eagrú GNÍOMHAÍOCHT 1

Uirlís Foghlama: Eagrú.

Teideal: Gníomhaíocht Tobsmaointeoireachta.

Cuspóir na Gníomhaíochta: ag baint úsáide as babhta tobsmaointe mar an uirlís eagraithe.

Cur Chuige: Is é aidhm na gníomhaíochta ná go mbainfeadh na páistí úsáid as babhtaí tobsmaointe a dhéanamh chun a gcuid smaointe agus tuairimí a bhaineann le topaic áirithe a eagrú.

Moltaí: Mínigh don rang go bhfuil ár n-inchinn lán go hiomlán le tuairimí agus eolas úsáideach. Uaireanta is féidir linn a bheith an-chorraithe nuair a léimid ceist agus go minic ní bhíonn a fhios againn cad ba cheart dúinn a dhéanamh. Uirlís an-úsáideach is ea babhta tobsmaointe a dhéanamh a chabhraíonn chun ord agus eagar a chur ar ár smaointe ar pháipéar roimh cheist a fhreagairt nó roimh dhul i mbun gníomhaíochta. Tabhair isteach cás don rang mar a gcéad lá sa mheánscoil nuair a iarrann piara orthu ‘mar sin, inis dom beagán fút fein’. Seo sampla anmhaith ina bhfuil an méid sin eolais againn le hinsint go n-éirímis trína chéile maidir leis an rud ba chóir dúinn a insint ar dtús nó cé mhéad ba chóir dúinn a chur in iúl. Léirigh babhta tobsmaointe ar an gclár bán agus téigh trí do phróiseas smaointe leis an rang. B’fhéidir go gcinnfidh tú fotheidil a chruthú don bhabhta tobsmaointe, mar shampla an chlann, caitheamh aimsirí, bia, breithlá, mothúcháin - an chéad lá ar scoil. Cruthaigh na ceannteidil agus scríobh cúpla samplaí eolais isteach i ngach ceann acu. Iarr ar an rang cabhrú leat le linn na gníomhaíochta sin.

Ansin tabhair an deis do gach páiste a mbabhta tobsmaointe féin a chruthú ina mbealach féin. Tar éis na gníomhaíochta tabhair cuireadh do gach páiste a gcuid eolais tobsmaointeoireachta a roinnt leis an bpáiste in aice leo.

Comhairle: Mar fhorbairt ar an ngníomhaíocht féadfaidh tú ceist níos casta a thabhairt don rang mar shampla is mian leat féin agus do chlann dul ar laethanta saoire - cad nach mór duit a dhéanamh chun na laethanta saoire a eagrú? Féadfaidh na páistí cúiseanna ceann scríbe áirithe a roghnú mar phraghasanna, aimsir, lóistín, rudaí atá mealltach, gníomhaíochtaí teaghlaigh, iompar etc.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 121

121

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Eagrú GNÍOMHAÍOCHT 2

Uirlís Foghlama: Eagrú.

Teideal: Conas a Bheith Eagraithe i Rith an Lae ar Scoil.

Cuspóir na Gníomhaíochta: póstaer a phlé agus a chruthú ag fiosrú leideanna úsáideacha chun fanacht eagraithe i rith an lae ar scoil.

Cur Chuige: Is é aidhm na gníomhaíochta ná go n-úsáidfeadh páistí plé agus tobsmaointeoireacht chun féachaint ar leideanna úsáideacha le fanacht eagraithe i rith an lae ar scoil. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog A4 (ceann amháin do gach beirt - don phóstaer) Moltaí: Cuir tús leis an gceacht le liathróid a chaitheamh go cúl an tseomra ranga.

An fhoghlaim a bhainfidh leis seo ná gur stop an rang ar fad agus go raibh siad ag féachaint ar an liathróid ag gluaiseacht agus mar sin cuireadh isteach orthu.

Mínigh don rang go mbímid ar strae inár gcuid smaointe nó neamheagraithe uaireanta le linn an lá scoile agus b’fhéidir go mbíonn torthaí diúltacha air sin ar ár n-iompar nó ar ár gcuid oibre ar scoil. Iarr ar an rang bealaí inar féidir le duine a bheith neamheagraithe nó gan aird a thabhairt le linn an lá scoile mar shampla spás trína chéile, cur isteach ó phiaraí, tuirse, easpa spreagtha, ocras/tart, seomra ranga torannach etc.. Anois iarr ar an rang plé a dhéanamh le chéile ar cad a tharlaíonn nuair a bhímid neamheagraithe mar shampla b’fhéidir go n-éireodh an múinteoir crosta, go rachaimis ar gcúl in ár gcuid oibre, go gcuirfimís isteach ar dhaoine eile, nach mbeimís in ann ár ndícheall a dhéanamh i scrúduithe ranga etc.. Mínigh don rang gur iarradh orthu póstaer a dhearadh do rang a trí ag tabhairt leideanna dóibh i ndáil le fanacht eagraithe i rith an lá scoile. Déan tobsmaointeoireacht ar an gclár bán agus iarr ar na daltaí cásanna a mholadh agus leideanna a thabhairt chun cásanna den sórt sin a sheachaint agus feabhas a chur ar fheidhmíocht. Mar shampla b’fhéidir go bhfuil fonn codlata ort le linn ranga. Leid a bheadh cuí sa chás sin ná dul go dtí an seomra folctha agus uisce a chaitheamh ar d’aghaidh agus deimhin a dhéanamh de go bhfaighfeá codladh maith an oíche sin. Dearfaidh gach beirt póstaer.

122

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 122

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Comhairle: Chun tacú leis an rang le linn na gníomhaíochta tobsmaointeoireacht póstaer is féidir leat cásanna ranga a thabhairt dóibh mar: 1. Conas bínse a choinneáil néata 2. Nósanna ag am lóin - cuir uait na boscaí lóin sula bhfágann tú an seomra ranga 3. Tuirseacht 4. Cuma chorraithe ort - labhair le duine éigin 5. Níl fonn oibre ort - smaoinigh ar shleachta dearfacha, smaoinigh ar luachanna saothair mar shampla buaileadh le cairde tar éis scoile, ag dúil le rud éigin etc.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 123

123

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Eagrú GNÍOMHAÍOCHT 3

Uirlís Foghlama: Eagrú.

Teideal: Plean Gnímh - Am d’Obair Bhaile.

Cuspóir na Gníomhaíochta: plean gnímh a chruthú chun tacú le hobair bhaile a chríochnú tar éis scoile.

Cur Chuige: Is é aidhm na gníomhaíochta ná go gcruthódh na páistí plean gnímh a chabhródh leo díriú agus a chinntiú go gcríochnaíonn siad a gcuid obair bhaile go tráthúil sa tráthnóna tar éis scoile. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog Ghníomhaíochta don Phlean Gnímh (ceann amháin do gach páiste).

Moltaí: Cuir tús leis an gceacht trí fhiafraí de pháistí cé chomh fada agus a thógann sé dóibh a gcuid obair bhaile a dhéanamh. Má thógann sé breis agus uair a chloig is ábhar imní é. Ansin fiafraigh den rang cathain go díreach a chríochnaíonn siad an obair bhaile sé sin go díreach tar éis scoile, tar éis an dinnéir, ag am codlata etc..

Ansin fiafraí den rang freagra a thabhairt trína lámha a chur suas cibé an maith leo obair bhaile a dhéanamh nó nach maith. Tabhair cuireadh do pháistí éagsúla cúiseanna a thabhairt dá gcuid freagraí. Mínigh don rang go mbíonn tuirse orainn go minic tar éis lá fada scoile agus nach mbíonn mórán fonn oibre orainn obair bhaile a dhéanamh agus mar thoradh air sin nach dtugaimid aird iomlán i gcónaí ar an obair bhaile. Taispeáin bileog oibre do Phlean Gnímh don rang agus mínigh go gcabhródh sé leo ceann díobh seo a líonadh chun an obair bhaile a chríochnú go tráthúil agus dá bharr níos mó ama a thabhairt dóibh rudaí eile a dhéanamh a thaitníonn leo chomh luath agus a bhíonn an obair bhaile déanta acu. Léirigh dóibh conas an Plean Gnímh a líonadh trí spriocanna obair bhaile a d’fhéadfadh a bheith acu a phlé. Mar shampla ‘Teastaíonn uaim m’obair bhaile a chríochnú sula dtéim go traenáil peile ar a sé a chlog’. Mínigh don rang nach mór dúinn nuair a bhímid ag déanamh spriocanna a mhíniú cad go díreach a bhíonn ag teastáil uainn a dhéanamh agus cathain go díreach a theastaíonn uainn na spriocanna a bhaint amach (sé sin an tréimhse ama). Ansin tosaigh ag líonadh isteach an tábla gnímh.

Féadfaidh céim a haon tagairt a dhéanamh don am a théimid go díreach abhaile nó go dtí an club obair bhaile. Féadfaidh tú a rá ‘Ith sneaic torthaí’. Féadfaidh céim

124

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 124

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

2 a rá ‘suigh ag an deasc tóg amach mo leabhair go léir’. Féadfaidh céim 3 díriú ar cén ábhar a dhéanfaidh tú ar dtús mar shampla Stair. Tar éis an phróiseas a léiriú i ndáil leis an bplean gnímh a chríochnú tabhair bileog ghníomhaíochta den phlean gnímh do gach páiste agus tabhair go leor ama dóibh í a líonadh isteach. Ba chóir an bhileog ghníomhaíochta sin a chríochnú sa tráthnóna díreach sula bhfágann na páistí an scoil ag deireadh an lá scoile. Chomh luath agus a bhíonn sí críochnaithe iarr ar na páistí a mbileoga plean gnímh a thabhairt abhaile agus gach céim a thiceáil agus iad á comhlíonadh. Iarr orthu a bpleananna gnímh a thabhairt ar ais ar scoil an lá ina dhiaidh sin.

Comhairle: Mar fhorbairt ar an ngníomhaíocht an lá ina dhiaidh sin féadfaidh tú ligean don rang machnamh ar an úsáid a bhain siad as modh an phlean gnímh agus iad ag déanamh a gcuid obair bhaile an oíche roimhe sin. Plé leis an rang na rudaí a dhéanfaidís difriúil dá mbeidís chun an plean gnímh a úsáid arís mar shampla spriocanna níos réalaíocha a leagan síos, céimeanna níos éasca/simplí a chruthú nó a bheith macánta agus an fhoirm á líonadh acu sé sin gan an bosca a thiceáil murar chríochnaigh siad an chéim.

Acmhainní Plean Gnímh d’Obair Bhaile: Tasc:______________

Dáta_________________

M’aidhm:___________________________________________________ ___________________________________________________________ Gníomh:

Fad ama:

D’éirigh liom é a chríochnú (√):

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Beidh a fhios agam nuair atá m’aidhm amach agam mar: ___________________________________________________________ ___________________________________________________________

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 125

125

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Eagrú GNÍOMHAÍOCHT 4

Uirlís Foghlama: Eagrú Teideal: Spriocanna SMART a leagan síos Cuspóir na Gníomhaíochta: foghlaim faoi spriocanna SMART agus sprioc scoilbhunaithe/acadúil SMART a chruthú.

Cur Chuige: Is é aidhm na gníomhaíochta ná go bhfoghlaimeodh na páistí faoi s spriocanna SMART agus ansin sprioc scoilbhunaithe/acadúil SMART a chruthú. Ábhair agus Ullmhúchán: Bileog Ghníomhaíochta Spriocanna SMART (ceann amháin do gach páiste).

Moltaí: Cuir tús leis an gceacht trí phlé a dhéanamh leis an rang ar an tábhacht a bhaineann le haislingí agus spriocanna a bheith acu. Gan spriocanna bheadh sé deacair d’éinne a gcuid aislingí a bhaint amach ach uaireanta ní bhímid ró-réalaíoch leis na spriocanna sin. Mar shampla uair amháin bheartaigh mé éirí as seacláid don bhliain. Stop mé ag ithe seacláide láithreach agus laistigh de thrí lá bhí mé ag ithe seacláide arís. An botún a rinne mé ná nár bhris mé síos mo spriocanna i gcéimeanna gurbh fhéidir liom a bhaint amach. Dá mbeifeá chun é a dhéanamh arís déarfainn nach n-íosfainn seacláid ach uair amháin sa tseachtain sa chéad trí mhí agus ansin nach n-íosfainn seacláid ach uair amháin gach dara seachtain ar feadh trí mhí etc.. Mínigh coincheap na Spriocanna SMART don rang agus mínigh cad dó a sheasann gach litir sé sin Smart, Measurable, Achievable, Realistic and Time Bound (Cliste, Intomhaiste, Indéanta, Réalaíoch agus Faoi Cheangail Ama).

Sann gach páiste do pháiste eile a bheadh sé/sí in ann seiceáil isteach leo ó am go ham chun labhairt faoina spriocanna agus chun deimhin a dhéanamh de go bhfuil siad ag fanacht ar an mbóthar ceart. Ansin cuir suas an bhileog ghníomhaíochta Spriocanna SMART agus mínigh don rang go leagfaidh gach páiste síos sprioc scoilbhunaithe/acadúil SMART. Mar shampla obair bhaile a chríochnú laistigh d’uair a chloig, feabhas a chur ar scileanna aird a thabhairt, mo lámh a chur suas chun ceist a fhreagairt trí huaire sa lá ar a laghad, etc.. An próiseas a léiriú i ndáil le bileog ghníomhaíochta Sprioc SMART a chríochnú agus ansin bileog a thabhairt amach do gach páiste agus go leor ama a thabhairt dóibh a sprioc pearsanta féin a chruthú. Tacaigh leis na páistí agus iad ag críochnú na rannóige ‘Faoi Cheangail

126

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 126

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Ama’.

Comhairle: Leanfaidh an ghníomhaíocht seo ar feadh cúpla seachtaine eile. Déan deimhin de am a chruthú uair sa tseachtain, uair sa choícís nó uair sa mhí do gach páiste labhairt lena bpáirtí freagartha. Cuir in iúl don rang gur féidir leo a spriocanna a athrú le linn na gcruinnithe freagrachta atá go maith mar dheiseanna foghlama!

Acmhainní SPRIOCANNA SMART:

MART S A N N A C O I R SP SAINIÚIL

S M A R T

spriocanna: __ ______________ ______________ __ __ __ __ __ ____________ ____ __ __ __ __ __ __ ______ __ ______________ ______________ ______________ ______________

do Déan cur síos ar

INTOMHAISTE

nn n chinn a dhéana ád ar an dul chu leat súil a choime ________ Conas is féidir ______________

__ ____________ ______________ ______________ ________ __ __ ______________ __ __ __ __ __________ ______________

tú?________

INSROICHTE A CHEANGAIL AM

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 127

ÁBHARTHA

Treoirleabhar an Mhúinteora

s na scileanna agu Déan liosta de ag teastáil uait acmhainní atá anna a bhaint chun do sprioc

_______ _________ ______________

____ amach?______

hrú leat le do Cé atá chun cab _ _______________ sprioca na______ irtí Cé hé/hí do phá ___ _______________ fregrachta?___

t:

siad isteach lea ______________ ______________ __ __ __ __ __ __ ____ ______________ __ __ __ __ __ ______ ______________ ______________ __ __ __ __ ________ ______________

álfaidh Cathain a sheice

a Sprioc don dát a Sprioc don dát seiceáil isteach _____ ___ seiceáil isteach ___ ___ _____ ______ _______________ ___________ _____ _________ _______________ __ Cathain?____________ ___ Cathain?_______ ___________ _____ _________ _______________

a Sprioc don dát seiceáil isteach _____ ___ ___ ___ ___ ___ _____ _______________ __ ___ ___ ___ n?_ Cathai _____ _______________

127

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Eagrú GNÍOMHAÍOCHT 5

Uirlís Foghlama: Eagrú.

Teideal: Daoine a Chuireann Am Amú.

Cuspóir na Gníomhaíochta: na gníomhartha a chuireann am amú le linn an lá scoile a aithint.

Cur Chuige: Oibreoidh na páistí ina mbeirteanna chun liosta gníomhaíochtaí a léamh a tharlaíonn le linn an lá scoile agus aithneoidh siad cúig ghníomhaíocht a bhaitheann siad gur cur amú ama iad.

Moltaí: Tabhair an ghníomhaíocht i láthair trína mhíniú nach mór dúinn a bheith cliste lenár gcuid ama agus ciallaítear leis sin deiseanna do chur amú ama a sheachaint chun ár spriocanna a bhaint amach. Roinn an rang ina mbeirteanna agus mínigh go bhfaighidh gach beirt ‘Bileog Cur Amú Ama’. Ní mór do gach beirt oibriú lena chéile agus liosta a dhéanamh de chúig rud a dhéanann siad gach lá a chuireann am amú. Nuair atá an ghníomhaíocht críochnaithe acu fiafraí de bheirteanna éagsúla na cúig rud is mó a chuireann am amú dóibh a ainmniú agus cúiseanna a thabhairt as na gníomhaíochtaí sin a roghnú.

128

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 128

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Eagrú GNÍOMHAÍOCHT 6

Uirlís Foghlama: Eagrú.

Teideal: Spriocanna Laethúla a Leagan Síos.

Cuspóir na Gníomhaíochta: sprioc phearsanta a aithint agus a leagan síos le baint amach roimh dheireadh an lá scoile.

Cur Chuige: Líonfaidh gach páiste Duillín do Sprioc phearsanta a leagan síos agus aithneoidh siad sprioc ar mhaith leo a bhaint amach roimh dheireadh an lá scoile. Ábhair agus Ullmhúchán: Duillín Leagan Sprice SMART (ceann amháin do gach páiste).

Moltaí: Mínigh don rang cad air a dhíreofar an ghníomhaíocht sin mar sprioc ar leith a dhéanamh ar ar mhian leat a bhaint amach roimh dheireadh an lá scoile.

Téigh siar ar mhíniú na litreacha S.M.A.R.T agus cuir in iúl do na páistí go bhfuil sé an-tábhachtach go dtugann siad aird ar na focail sin agus iad ag déanamh spriocanna. Tabhair samplaí don rang ar spriocanna réalaíocha ar nós gan bior a chur ar mo pheannluaidh ach uair amháin sa lá, abair heileo le páiste sa chlós ag am lóin, do lámh a ardú chun freagra a thabhairt ar thrí cheist le linn an lae. Tabhair amach Duillín ina Leagtar amach Spriocanna SMART go gach páiste agus tabhair go leor ama chun iad a líonadh isteach. Is féidir leo na duillíní a choimeád ina ndialanna obair bhaile nó ar bharr a mbinsí.

Comhairle: Is féidir Duillíní ina leagtar amach spriocanna ar leith a thabhairt do pháistí áirithe ag iarraidh orthu spriocanna a bhaineann go sonrach le hiompar, foghlaim nó rannpháirtíocht a leagan síos. Ag deireadh an lá scoile lig do na páistí athbhreithniú a dhéanamh ar a gcuid Duillíní ina leagtar síos Spriocanna SMART agus cinntigh cibé an bhfuil nó nach bhfuil na spriocanna sin bainte amach acu.

Acmhainní Duillín ina Leagtar Síos Spriocanna SMART

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 129

m’aidh m SMA

R

T Ba mha ith _______ liom __ _______ ____________ ______ _______ __ _______ _______ ___________ _______ _______ __ __ _______ ____________ ____ __ _______ _______ ____ _______ __ __ roiMh_ ____________ ____ _______ ______ _ mar sin _______ _ _ _______ ____________ _____ __ _______ _______ _____ m'aidhm _c a chom hlíonad hun h.

129

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Eagrú GNÍOMHAÍOCHT 7

Uirlís Foghlama: Eagrú.

Teideal: Tower Heist Extreme.

Cuspóir na Gníomhaíochta: an túr is airde is féidir a thógáil ag úsáid ábhar ar leith tugtha i méid áirithe nóiméad.

Cur Chuige: Is é aidhm na gníomhaíochta ná do ghrúpaí triúr nó ceathrar páistí an túr is airde is féidir a thógáil ag úsáid méid áirithe ábhar a chuirtear ar fáil (cipíní líreacháin/tac bán nó cipíní fiacla/leamhacháin) taobh istigh d’am áirithe. I ngrúpaí 3/4 tógfaidh gach páiste a seal cipín líreacháin nó cipín fiacla a chur leis an túr. Ábhair agus Ullmhúchán: cipíní líreacháin nó cipíní fiacla agus leamhacháin nó tac bán, amadóir, grúpaí 3/4.

Moltaí: Mínigh aidhm an chluiche do na páistí. Ná taispeáin sampla do na páistí conas túr a thógáil ag úsáid ábhar ar leith curtha ar fáil. Beidh dúshlán níos mó ag baint leis an gcluiche dá bharr. Roinn an rang i ngrúpaí 3/4 agus cuir in iúl arís do gach grúpa nach mór dóibh sealaíochtaí a dhéanamh ar a chéile chun cipín fiacla/cipín líreacháin a chur leis an túr. Beidh sé dúshlánach do na páistí córas a bhunú a oibreoidh agus cuirfear ar a gcumas oibriú faoi luas. Socraigh an t-amadóir ar feadh 4 nóiméad agus lig do na grúpaí a gcuid túr a thógáil.

Chomh luath agus a bhuaileann an t-amadóir téigh timpeall an tseomra ranga agus déan measúnú ar gach tógáil chun teacht ar an grúpa buachana.

Comhairle: Chun forbairt a dhéanamh ar an ngníomhaíocht is féidir an t-am a tugadh do gach grúpa na túir a thógáil a athrú, mar shampla an t-am a laghdú go 3 nóiméad- 1 nóiméad. Is féidir an méid ábhar atá ar fáil le húsáid a mhéadú nó a laghdú freisin do gach grúpa. Chomh maith leis sin is féidir leat líon na bpáistí i ngach grúpa a mhéadú chun dúshlán a chur faoi obair foirne. Is féidir cártaí imeartha a úsáid fiú sa ghníomhaíocht seo.

130

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 130

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 131

Leabhar puzail idirghníomhacha. Meascán d’fhadhbanna le réiteach, scéalta bríomhara spleodracha agus giotaí suimiúla d’eolas fíorasacha.

Tugtar dúshlán do pháistí carr a thógáil le cúig bhloicíní éagsúla sa chluiche uathúil loighice seo. San áireamh le ‘SmartCar 5x5’ tá carr agus 5 bhloicíní adhmaid i gcúig dhath éagsúla. Réitíonn daltaí gach ceann de na 96 dhúshlán trí na bloicíní go léir a chur i gceart sa charr de réir na leideanna. Puzal agus bréagán is ea ‘SmartCar 5x5’... réitigh dúshlán nó tóg do charr ar thuras trialach.

Smart Car 5 * 5

1 go 4 imreoir

An féidir leat teach a thógáil i 60 nóiméad? Cad faoi phíotsa? Bain lánúsáid as do shamhlaíocht agus tú ag rith tríd an gcluiche mear, ilchruthach seo le 200 pictiúr dochreidte agus puzail focal. Rásálann gach duine chun an chlog a shárú ag filleadh suas, ag casadh agus ag síneadh a gciúbanna i gcruthanna a mheaitseálann an cárta dúshláin don bhabhta. Meaitseáil an cárta dúshláin ar dtús agus bailigh an cárta - an chéad imreoir a bhailíonn cúig chárta dúshláin is ea an buaiteoir.

CUR SÍOS AR CHLUICHE/GNÍOMHAÍOCHT

Puzzle Journeys

CLUICHE/ GNÍOMHAÍOCHT MEITEACHOGNAÍOCHT Cluiche Riddle Cube

BEALACH FOGHLAMA

Cur síos ar chluichí tráchtála atá úsáideach chun tacú le meiteachognaíocht agus eagrú i bhfoghlaim.

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

131

19/09/2019 14:43

EAGRÚ

132

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 132

Tugann ‘Brick by Brick’ dúshlán duit balla brící simídreach a thógáil ag cur cúig phíosa puzail le chéile a théann leis an íomhá ar cheann amháin de na 60 cárta dúshláin.

Tugtha isteach i 1990, is dúshlán eagraíochtúil spásúil iontach an cluiche loighiciúil seo atá an-tóir air fós.

An cuspóir atá leis an gcluiche seo ná na ceithre mheascán dathanna ceilte taobh thiar den scáileán a thomhas. Tugtar leideanna ag cur síos pionnaí bána agus dubha mar chomhartha go bhfuil an dath ceart curtha san áit ceart nó go bhfuil dath ceart curtha san áit mhícheart. Agus na leideanna sin tugtha tá 10 seans ag an imreoir freasúrach iarracht a dhéanamh an cód a bhriseadh. Déananna imreoirí sealaíochtaí ar a chéile an cód a dhéanamh nó an cód a bhriseadh. Is é an buaiteoir an duine a scórálann na pointí is mó i líon babhtaí comhaontaithe. An-ghreann ag briseadh cód!

Brainmaster

Socraigh sé phíosa puzail trédhearcacha ionas go bhfuil na hainmhithe ceilte ina dtimpeallachtaí cearta. Bunaigh dúshlán nua i soicindí; níl le déanamh ach cárta a leagan ar an mbord agus tá tú réidh le himirt.

Cartaí le 48 ndúshlán.

North Pole Camouflage

Brick by Brick Thinkfun

CUR SÍOS AR CHLUICHÍ

CLUICHÍ

Cur síos ar chluichí tráchtála atá úsáideach chun tacú le meiteachognaíocht agus eagrú i bhfoghlaim Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

CUR SÍOS AR CHLUICHÍ Cruthaigh breacphictiúr/doodle le cúpla caitheamh den ‘Doodle Dice’.

Tá breacphictiúr/doodle difriúl ar gach cárta sa phaca. Má tá an ‘Doodle Dice’ atá agat mar an gcéanna le breacphictiúr nó doodle ar cheann de na cártaí tógann tusa an cárta sin. Más tusa an chéad duine le cárta amháin de gach dath is tusa a bhuann.

Caitheann imreoirí an dílse agus déanann iarracht breacphictiúr/doodle a athchruthú ó cheann amháin de na 65 chárta.

Cluiche corraitheach le scátháin - greannmhar agus a lán le foghlaim uaidh araon.

Tosaigh le cárta patrúin a thaispeáint. Ní mór do gach imreoir ansin an íomhá chéanna den phatrún sin a dhéanamh ag úsáid 2 bhricín agus scáthán. An chéad duine a bhaineann é sin amach a bhuann an cárta patrúin. Bíonn sé deacair an scáthán a úsáid agus buntáiste is ea é siméadracht an phartúin a thuiscint sa chluiche seo Forbraíonn sé eagrú cognaíochta agus tuiscint ar choincheap scáthán agus patrúin siméadracha.

CLUICHÍ Doodle Dice

Mirror Game Blue

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 133

133

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘I’d love to be a fairy’s child’, le Robert Graves.

Children born of fairy stock Never need for shirt or frock, Never want for food or fire, Always get their heart’s desire: Jingle pockets full of gold, Marry when they’re seven years old.

Every fairy child may keep Two strong ponies and ten sheep; All have houses, each his own, Built of brick or granite stone; They live on cherries, they run wildI’d love to be a Fairy’s child.

Source: https://www.familyfriendpoems.com/poem/ id-love-to-be-a-fairys-child-by-robert-graves

134

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 134

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘Give Yourself a Hug’ by Grace Nichols.

Give yourself a hug, When you feel unloved Give yourself a hug, When people put on airs to make you feel a bug Give yourself a hug When everyone seems to give you a cold shoulder shrug.

Give yourself a hug – A big, big hug And keep on singing…

‘Only one in a million like me, Only one in a million-billion-thrillion-zillion like me.’

Free Resource: https://ccspoetrypage.wordpress. com/2018/05/26/give-yourself-a-hug-by-grace-nichols/

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 135

135

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘Targets’, le Brian Moses.

My teacher says my targets are: To write more neatly, to spell more words correctly, to get more sums right, to chatter less, and to behave myself.

But the targets I set myself are far more interesting: To climb a tree to the top, to stop time before my spelling test, to think up a disappearing spell and try it out on my teacher, to leap from up high and to defy gravity.

These are my targets, the ones I’m aiming to complete before next week....

The ones my teacher sets may take a little longer........

136

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 136

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘I Tried to do my Homework’ by Kenn Nesbitt.

I tried to do my homework but a show was on TV. A song was on the radio.

A friend was texting me.

My email chimed, and so, of course, I had to look at that.

It linked me to a video of someone’s silly cat.

I watched a dozen videos, and then I played a game.

I almost didn’t hear her when my mother called my name.

I looked up at the clock and it was time to go to bed.

I didn’t get my homework done; just other stuff instead.

I hope my teacher listens to the cause of my inaction.

It’s really not my fault the world is just one big distraction.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 137

137

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘Last Day of School’ by Amy LV [Adapted]. pencils – tiny rubbers – flat glue – empty folders – fat crayons – broken desk – neat memories – forever primary school - complete

138

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 138

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

‘I Wanna Be A Star’, by Tony Mitton.

I wanna be a star.

I wanna go far.

I wanna drive around in a big red car.

I said yeah yeah yeah I wanna be a star.

I wanna be a hit.

I wanna be it.

I wanna see my name all brightly lit.

I said yeah yeah yeah I wanna be a hit.

I wanna be the scene.

I wanna be on screen.

I wanna make the cover of a magazine.

I said yeah yeah yeah.

I wanna be the scene.

I wanna be a star.

I wanna go far.

But I’ve only got a job in a burger bar – so far…

Free Resource: https://clpe.org.uk/poetryline/poems/i-wanna-be-star

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 139

139

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

140

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 140

Treoirleabhar an MhĂşinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Acmhainní Múinteoirí Gabhann Acmhainní Múinteoirí MMF6 le Treoirlínte Mhúinteora MMF6 agus leis an leabhar dalta, MMF6.

Tá cúig roinn laistigh d’Acmhainní Múinteoirí mar seo a leanas: 143

ROINN 1 Forbhreathnú ar Aidhmeanna agus Torthaí Foghlama don Chlár ‘Mise Mar Fhoghlaimeoir’’

147

ROINN 2 ‘Mise Mar Fhoghlaimoeir’ agus Féinmheastóireacht Scoile

151

ROINN 3 Achoimre ar na greamáin DF i MMF6

155

ROINN 4 Bolgáin Chomhrá: - Machnamh ar Mhachnamh - Eagrú

161

ROINN 5 Cuntais Straitéise do Mheiticognaíocht & d’Eagrú

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 141

141

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

142

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 142

Treoirleabhar an MhĂşinteora

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Roinn 1

FORBHREATHNÚ AR AIDHMEANNA AGUS TORTHAÍ FOGHLAMA DON CHLÁR ‘MISE MAR FHOGHLAIMEOIR’

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 143

143

19/09/2019 14:43

Mise Mar Fhoghlaimeoir

Seicliostaí um Phiarmheasúnú TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ A bheith freagrach as a gcuid oibre féin agus chun tionscnaíocht a léiriú san obair seo ✓ Foghlaim a spreagadh trí phiar-dhíospóireacht chomhoibríoch Meiteachognaíocht a spreagadh ✓ Piarchaidrimh san fhoghlaim a spreagadh

Seicliostaí um Fhéinmheasúnú

9

*

8

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Freagracht a ghlacadh as a gcuid foghlama féin ✓ A bheith dearfach faoin bhfoghlaim ✓ Dúil san fhoghlaim a chruthu, trí mhothú úinéireachta agus trí fhéin-inniúlacht an fhoghlaimeora i leith na foghlama a ardú

Leideanna Cúnta TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Machnamh a dhéanamh ar a bhfreagairt maidir le héilimh tascanna ✓ Cumarsáid éifeachtach a chruthú leis an múinteoir trí úsáid a bhaint as Cártaí Cúnta, as ciúbanna, as pirimidí, agus mar sin de ✓ Cultúr foghlama a chothú atá aireach faoi dhifríochtaí aonair

7

Deiseanna chun Freagartha TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Freagairt a thabhairt go gníomhach 6 do nodanna an mhúinteora ✓ Úsáid a bhaint as deiseanna chun freagartha chun tacú le tuiscint, le rannpháirtíocht agus le measúnú ✓ Lúb aischothaithe a chruthú ón bhfoghlaimeoir go dtí an múinteoir agus ar ais go dtí an foghlaimeoir ✓ Taifead inláimhsithe a chruthú de ghuth an fhoghlaimeora

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

144

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 144

DISCRETIONARY

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:44

aimeoir

&

6 1 Fúm!

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Spéiseanna Pearsanta a aithint ✓ Machnamh a dhéanamh ar réadúlacht inmheánach an fhoghlaimeora, a smaointe agus a mhothúcháin ✓ An coincheap maidir le hathrú le himeacht ama a chíoradh

2 Mo Láidreachtaí TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Na láidreachtaí a aithníonn siad iontu féin a cheiliúradh agus meas a chothú iontu faoina láidreachtaí úd ✓ Aitheantas a thabhairt do pheirspíochtaí daoine eile faoina láidreachtaí úd Láidreachtaí atá ag teacht chun cinn a chíoradh ✓ Machnamh a dhéanamh ar fhorbairt láidreachtaí thar tréimhse ama

3

Fáilte chuig Mo Dhomhain!

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Léargais, freagairtí agus tuiscintí faoi choincheapa, íomhánna agus tuairimí éagsúla a chíoradh ✓ Féin-luach dearfach a chothú iontu féin

4

Faoin Scoil

TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: ✓ Mothúcháin a bhaineann le rath agus le dúshlán ar scoil a chíoradh ✓ Feasacht a aimsiú fúthu féin mar fhoghlaimeoirí ✓ Láidreachtaí agus laigeachtaí an fhoghlaimeora a aithint ✓ Ceiliúradh a dhéanamh ar na rudaí a thaitníonn TORTHAÍ FOGHLAMA: Chun cur ar chumas na bhfoghlaimeoirí: leo faoina mbealaí foghlama féin ✓ Tabhairt faoin dtuiscint tuiscint atá acu faoi ‘Bhealaí Foghlama’ .i. meonta foghlaimeora agus nósannna intinne ✓ Teacht ar na huirlisí agus na teaicticí chun foghlaim conas foghlaim ✓ Chun glacadh le freagracht as foghlaim conas foghlaim ✓ Machnamh a dhéanamh ar a gcur chuige

Mo Bhealaí Foghlama

5 agus le measúnú dtí an múinteoir

www.misemarfhoghlaimeoir.com

ACROSS THE YEAR

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 145

145

19/09/2019 14:44

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

146

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 146

Treoirleabhar an MhĂşinteora

19/09/2019 14:44

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Roinn 2

‘MISE MAR FHOGHLAIMEOIR’ AGUS FÉINMHEASTÓIREACHT SCOILE

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 147

147

19/09/2019 14:44

Mise Mar Fhogh Croinic an Fhoghlaimeora ag Idirphointí

Meonta an Fhoghlaimeora

Uirlisí le haghaidh Foghlama ‘Conas Foghlaim’

11

Ag Tacú le Féinmheastóireach

10

9

8

Foghlaim ar Feadh an tSaoil

Páirtnéireacht na dTuismitheoirí

7

Ionchuimsitheach do Gach Foghlaimeoir

148

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 148

6

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:44

r Fhoghlaimeoir

Ag Tacú le eastóireacht Scoile 1

Guth an Fhoghlaimeora Freagracht an Fhoghlaimeora Úinéireacht an Fhoghlaimeora

2

Measúnú le hAghaidh Foghlama

3

Folláine an Fhoghlaimeora

4

5

AGAINNE 2016 | CREAT CÁILÍOCHTA DO BHUNSCOILEANNA

Ag Rianú Foghlaimeoirí

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 149

Measúnú Barántúil

149

www.mylearnerid.com

19/09/2019 14:44

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

150

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 150

Treoirleabhar an MhĂşinteora

19/09/2019 14:44

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

Roinn 3

ACHOIMRE AR NA GREAMÁIN DF I MMF6

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 151

151

19/09/2019 14:44

re! b i O h na s ú T : DF

RI N N

SE O

Tús

Tús na hOibre!

na h Oibr e!

E MÉ

A A LE N PLEAN ANAS ...

Táim RÉIDH chun AGHAIDH ar A THABHAIRT an obair mar...

Tús na h Oibre!

Tús na hOibre!

S UL A

dtosaím...

Tús n a hO ibre!

Tá C EAN GA L idir é seo a gus…

Beidh m é AG DÍ RIÚ ar an ob air seo.... faoi/roim h/ar a… .

ibre!

O h a Tús n om

dir Is féi

li

NAaSmCh idir

an a dhé o agus… é se

Bain úsáid as na greamaitheoirí seo chun machnamh a dhéanamh ar do chuid oibre. Is féidir iad a chur i do chóipleabhar, i do dhialann OBh (Obair Bhaile), ar chlár freagartha nó ar dhuillíní scoir.

152

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 152

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:44

h! m a n h ac M g a í &B p o t S DF: Stop & Bí ag Machnamh!

Stop & Bí ag Machnamh!

Tá AG ÉIR Í GO MAITH LIOM mar...

a a c hn M g ía &B p o St

Tá or m .....FÓS

m h!

MÉ AR E N N RI ITHNIÚ R RE TÁ IDI H B ATH BAIR A TRÍ...

AN OHA AGAM LÁM

mh! ag Machna Stop & Bí

O TÚN Rinne mé B i/sa...

achnamh!

Stop & Bí ag M

o Is féidir liom é se ARÁID A CHUR I gCOMP le...

Stop & Bí a g Machnamh !

Táim chun

FORBAIRT A DHÉANAM H ar seo trí...

Bain úsáid as na greamaitheoirí seo chun machnamh a dhéanamh ar do chuid oibre. Is féidir iad a chur i do chóipleabhar, i do dhialann OBh (Obair Bhaile), ar chlár freagartha nó ar dhuillíní scoir.

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 153

153

19/09/2019 14:44

a g a s i m DF: Bí

iú! n h t i e thbhr

s ag Bími Bímis ag athbhreithniú!

BHAIN MÉ TAITNEAMH

reit athbh

hniú!

É AG T M Í BH AIL H C A a r. . .

ST R E eo m s s i e l

as seo mar...

iú! thbhreithn Bímis ag a Bímis ag athbhreithniú!

CHUIR SÉ SEO FRUSTRACHAS ORM MAR...

Bímis ag athbhreith niú!

Tá or m

NÍOS MÓ EOL AIS a fháil faoi...

Bhí sé seo M ÉASCA DO mar...

Bímis ag ath bhreithniú!

AN CHÉAD UA IR EILE DÉANFAID H MÉ...

Bain úsáid as na greamaitheoirí seo chun machnamh a dhéanamh ar do chuid oibre. Is féidir iad a chur i do chóipleabhar, i do dhialann OBh (Obair Bhaile), ar chlár freagartha nó ar dhuillíní scoir.

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 154

19/09/2019 14:44

Roinn 4

BOLGÁIN CHOMHRÁ: MACHNAMH AR MHACHNAMH EAGRÚ

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 155

19/09/2019 14:44

MEITEACHOGNAÍOCHT

1 An ndéanann tú machnamh riamh ‘ar do chuid machnaimh?’

Bímis ag machnamh ar Mheiteachognaíocht!

2

4

Cathain agus cad iad na slite ina ndéanann tú é?

Cad iad na ceisteanna atá agat maidir le Meiteachognaíocht?

156

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 156

3

5

2

Cad a dhéanann tú chun cabhrú leat féin a bheith ‘ag machnamh ar do chuid machnaimh?’

4

Cad ba mhaith a fhoghlaim mar gheall ar Mheiteachognaíocht?

Teacher Guide

19/09/2019 14:44

MEITEACHOGNAÍOCHT

1

Sea!....cad a d’fhoghlaim tú mar gheall ar mheiteachognaíocht?

Ag Féachaint Siar ar Mheiteachognaíocht.

2

4

Cad iad na snáitheanna a bhaineann le Meiteachognaíocht?

Cad í an straitéis is éifeachtaí atá foghlamtha agat?

Teacher Guide

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 157

3

5

Cad iad na slite nua atá foghlamtha agat chun leat machnamh a dhéanamh ar ‘do chuid machnaimh’?

Conas is ceart dom cabhrú leat a bheith ag machnamh ‘do chuid machnaimh?’

157

19/09/2019 14:44

EAGRÚCHÁN

1 Inis dom, cad a tá i gceist duitse le ‘a bheith eagraithe’?

Bímis ag machnamh mar gheall ar a bheith eagraithe

2

4

Conas a eagraíonn tú tú féin don scoil?

Cad a chabhraíonn leat ‘a bheith eagraithe?’

158

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 158

3

5

2

Inis domsa conas is féidir liomsa, mar mhúinteoir, feabhas a chur orm féin maidir le ‘a bheith eagraithe?’

4

Cad é, nach bhfuil ar eolas agat cheana féin agus ar mhaith leat a fhoghlaim mar gheall ar ‘a bheith eagraithe?’

Teacher Guide

19/09/2019 14:44

EAGRÚCHÁN

1

Sea!... cad a d’fhoghlaim tú mar gheall ar Eagrúchán?

Ag Féachaint Siar ar mo Scileanna Eagrúcháin!

2

4

Cad iad na scileanna pleanála a d’fhoghlaim tú?

Liostaigh trí cinn de na scileanna staidéir a oibríonn duitse?

Teacher Guide

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 159

3 Conas a eagróidh tú do chuid ama i slí éifeachtach?

5

Cad iad na scileanna eagrúcháin nua a d’fhoghlaim tú?

159

19/09/2019 14:44

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 160

19/09/2019 14:44

Roinn 5

CUNTAIS STRAITÉISE DO MHEITICOGNAÍOCHT & D’EAGRÚ

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 161

19/09/2019 14:44

162

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 162

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:44

Tarraing léaráid

Tuar cad é an chéad rud eile

Déan rudaí de réir a chéile

Léigh an cheistléigh arís!

Bris tascanna suas ina gcodanna

Fág rud atá deacair agus fill air níos déanaí

Oibrigh siar

Mínigh an tasc do dhuine eile

•

•

•

•

•

•

•

•

Usáid a bhaint as?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

An dtagann seo leis an réamheolas atá agam?

•

STRAITÉISÍ

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

ROTH STRAITÉISE MAIDIR LE RÉITEACH FADHNANNA

Logáil Straitéise 1

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 163

163

19/09/2019 14:44

Aithin an rud atá tábhachtach

Cad iad na rioscaí?

Liostaigh réitigh

Ullmhaigh plean cúltaca

•

•

•

•

Usáid a bhaint as?

Dáta:

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

An bhfuil go leor ama agam?

Mínigh mo chuid machnaimh

•

•

Faigh cead

•

STRAITÉISÍ

Logáil Straitéise 2

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

ROTH STRAITÉISE MAIDIR LE CINNTÍ A DHÉANAMH

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

www.misemarfhoghlaimeoir.com

164

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 164

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:44

Déan tuairimí eile a iniúchadh

Tabhair tacaíocht do mo thuairim

Bí ag lorg fianaise

Déan mo chuid machnaimh a tháistáil

Déan mo chuid machnaimh a mheas

•

•

•

•

•

Usáid a bhaint as?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Fiafraigh ‘Cén Fáth?’

•

STRAITÉISÍ

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

FÉINMHEASTÓIREACHT & ROTH STRAITÉISE MAIDIR LE SMAOINEAMH ATHMHACHNAMHACH

Logáil Straitéise 3

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 165

165

19/09/2019 14:44

Bain usáid as amchláir

Bain usáid as nótaí greamaitheacha

Caith amach agus glan – go seachtainiúil

•

•

•

Usáid a bhaint as?

Dáta:

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Bain usáid as amadóir

Bain usáid as féilirí

•

•

Bain usáid as féilirí pleanála

•

STRAITÉISÍ

Logáil Straitéise 4

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

ROTH STRAITÉISE MAIDIR LE EAGRÚ GINEARÁLTA

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 166

19/09/2019 14:44

Tacaíocht & leideanna ó thuismitheoirí

Tacaíocht an mhúinteora

•

•

Usáid a bhaint as?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Úsáid a bhaint as amadóir

Úsáid a bhaint as sceideal scríofa

•

•

Úsáid a bhaint as sceideal pictiúrtha

•

STRAITÉISÍ

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

MO ROTH STRAITÉIS AMA A BHAINISTIÚ

Logáil Straitéise 5

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 167

Déan staidéar ar na hábhair atá deacair agus leadranach ar dtús

Seachain tréimhsí staidéir atá rófhada

Aimsigh am railta chun a bheith ag staidéar

Ná bí róchompordach sula dtugann tú agahidh ar an staidéar

Seachain glór

•

•

•

•

•

STRAITÉISÍ

Usáid a bhaint as?

Dáta:

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:44

Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

ROTH STRAITÉISE STAIDÉIR 1

Logáil Straitéise 6

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 168

19/09/2019 14:44

Bí aireach maidir le huaire a thabhairt

Ní hionann a bheith ag féachaint ar leabhar agus a bhfuil ann a bheith ar eolas agat

Rianaigh ranna ar leathanach folamh

Mínigh foclóir gan féachaint ar shainmhínithe

•

•

•

•

Usáid a bhaint as?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Cuir uait an fón

•

STRAITÉISÍ

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

ROTH STRAITÉISE STAIDÉIR 2

Logáil Straitéise 7

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 169

19/09/2019 14:44

Déan na príomhphointí a aithris

Leag amach an téacs

Aimsigh téacs/ nótaí

Déan mapa coincheapa

Déan liosta

•

•

•

•

•

Usáid a bhaint as?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Cuir nótaí in ord agus in eagar

•

STRAITÉISÍ

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

ROTH STRAITÉISE STAIDÉIR 3

Logáil Straitéise 8

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

Treoirleabhar an Mhúinteora

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 170

19/09/2019 14:44

Ceistigh mé féin

Bain usáid as luaschártaí staidéir

Cuir de ghlan mheabhair/Déan cleachtadh

Bí ag staidéar le cara

Bí ag staidéar le grúpa

•

•

•

•

•

Usáid a bhaint as?

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

Déan bréagscrúdú

•

STRAITÉISÍ

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

Dáta:

Dáta: Bhaint mé usáid as... Usáid a bhaint as?

ROTH STRAITÉISE STAIDÉIR 4

Logáil Straitéise 9

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Bhaint mé usáid as...

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 171

19/09/2019 14:44

MISE MAR FHOGHLAIMEOIR® SUZANNE NI PHEAIRCÍN© 2017

www.misemarfhoghlaimeoir.com

Mise Mar Fhoghlaimeoir 6

LEABHARLIOSTA • • • •

• •

• •

• •

• •

•

Boud, D. (2000), ‘Sustainable assessment: rethinking assessment for the learning society’, Studies in Continuing Education, 22(2), 151-167.

Coll, C. and Falsafi, L. (2010), ‘Learner identity: An educational and analytical tool’, Revista de Educacion, 353, 211-233.

Department of Education and Skills (2016) Looking At Our School: A Quality Framework for Primary Schools, Dublin: Marlborough Street.

Farrington, C., Roderick, M., Allensworth, E., Nagaoka, J., Seneca Keyes, T., Johnson, D., & Beechum, N. (2012). Teaching Adolescents to Become Learners: The Role of Noncognitive Factors in Shaping School Performance: A Critical Literature Review. Chicago: The University of Chicago Consortium on Chicago School Research.

George Kelly (1955) The Psychology of Personal Constructs, London: Routledge.

Kolb, A. and Kolb, D. (2009) ‘On becoming a learner: The concept of learner identity’ in Bamford-Rees et al., eds., Essays on Adult Learning Inspired by the Life and Work of David O. Justice. Learning Never Ends, Chicago, IL: CAEL Forum and news, 5-13.

National Council for Curriculum and Assessment (2009) AISTEAR, Dublin: Fitzwilliam Square.

Pearce, A. R. (2011). Active Student Response Strategies. CDE Facilities Seminar.

Accessed online at: http://www.cde.state.co.us/sites/default/files/documents/ facilityschools/download/pdf/edmee tings_04apr2011_asrstrategies.pdf Ritchhart, R. (2012) Intellectual character: What it is, why it matters, and how to get it. San Francisco: Jossey-Bass.

Schwandft, T.A. (1994) Constructivist interpretivist approaches to human enquiry. In N.K. Denzin & Y.S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research, (pp.118-137). Thousand Oaks: CA: Sage Publications.

Seligman, M. (2002) Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realise Your Potential for Lasting Fulfillment, New York: NY: Free Press.

Simonsen, B., Myers, D. and DeLuca, C. (2010) Teaching Teachers to use prompts, opportunities to respond and specific praise, Teacher Education and Special Education, 1944-4931.

Trough, P. (2012). How Children Succeed: Grit, Curiosity and Hidden Power of Character’. Boston: Houghton Mifflin Harcourt.

172

MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 172

Treoirleabhar an Mhúinteora

19/09/2019 14:44

Físeáin Ar Líne

MMF 4 – AG CUR I NGNÍOMH https://vimeo.com/319953180/f500ac64ba

FÍSEÁN EOLAIS DO THUISMITHEOIRÍ – MISE MAR FHOGHLAIMEOIR https://vimeo.com/278473089

www.misemarfhoghlaimeoir.com MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 173

19/09/2019 14:44

MIS E

IR EO M

FHOGHLA AR I M

AG COTHÚ FOGHLAIMEOIRÍ AR FEADH AN TSAOIL Le Dr. Suzanne Nic Pheaircín

Dearadh an clár seo go speisialta do dhaltaí i rang a sé (11-13 mbliana d’aois).

Cabhraíonn an clár praiticiúil seo le foghlaimeoirí foghlaim ‘conas foghlaim’ – cabhraíonn an clár le páistí tuiscint a fháil orthu féin mar fhoghlaimeoirí agus teacht ar an tslí is fearr ina bhfoghlaimíonn siad féin. Chomh maith leis sin, cabhraíonn sé le daoine eile tuiscint a fháil ar dhearcadh saoil agus ar mheon an fhoghlaimeora. Cuireann ‘MMF 6’ Treoirlínte an Mhúinteora agus Acmhainní deis ar fáil do mhúinteoirí: ☑ Cuirtear creat soiléir forbarthach céimneach ar fáil chun guth an fhoghlaimeora a rianú i rith na scoilbhlianta. ☑ Cuirtear folláine an fhoglaimeora, guth an fhoghlaimeora, freagracht an fhoghlaimeora agus éifeachtúlacht an fhoghlaimeora chun cinn. ☑ Déantar an Cárta Tuairisce a chothromú mar cuirtear tuiscint an fhoghlaimeora air/ uirthi féin san áireamh. ☑ Daingnítear Comhaid Thacaíochta Foghlaimeora trí pictiúr iomlánaíoch den fhoghlaimeoir a chur ar fáil. ☑ Tacaítear le 30 Ráiteas de ‘Cleachtas Ardéifeachtach’ ón gcreat nua maidir le féinmheasúnú scoile – ‘Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016’. ☑ Tacaítear le cleachtais na múinteoirí agus iad ag glacadh le measúnú múnlaitheach ☑ Cuirtear taifead cruinn de dhearcthaí na bhfoghlaimeoirí fúthu féin ar fáil do mhúinteoirí. ☑ Tugtar deis do mhúinteoirí sonraí faoin bhfoghlaimeoir a bhailiú le chéile ó réimse leathan foinsí. ☑ Fáiltítear roimh pháirtnéireacht na dtuismitheoirí tacú lena bpáistí maidir le ‘conas foghlaim’ agus iad a threorú mar fhoghlaimeoirí. ☑ Tugtar léargas riachtanach do mhúinteoirí ionaid, do pharaphroifisiúnaigh agus do dhaoine eile ag pointí idirthréimhseacha iomchuí. ☑ Cothaítear foghlaim ar feadh an tsaoil agus dea-nósanna intinne.

IS B N 978-1-84536-880-7

9 781845 368807

www.misemarfhoghlaimeoir.com MMF6 - TeacherGuide - March2019.indd 174

25/09/2019 12:54