Scríbhneoireacht

Clár

Seánraí scríbhneoireachta............................................382 Briathra úsáideacha........................................................383 Abairtí samplacha ...........................................................384 Aidiachtaí éagsúla...........................................................385

An ríomhphost..................................................................386 An téacsteachtaireacht..................................................388 Alt d’irisleabhar na scoile..............................................390

Seánraí scríbhneoireachta Céard í an scríbhneoireacht?

scríbhneoireacht, f. (gs. ~a). (Act of) writing. 1. Handwriting, penmanship. ~ chomhchruinn, reatha, round, running, hand. Tá ~ mhaith aige, he writes a good hand. 2. Literary work. Ceird, gairm, na ~a, the art, profession, of writing. Foinse: teanglann.ie Is iomaí seánra scríbhneoireachta atá ann.

Meaitseáil 1 Meaitseáil na focail Ghaeilge leis na focail Bhéarla. Bain úsáid as an bhfoclóir más gá.

1 Insint A Persuasive writing 2 Athinsint B Social writing 3 Scríbhneoireacht ghnásúil C Narrative/storytelling 4 Tuairisc D Procedural writing 5 Scríbhneoireacht mhínithe E Reporting 6 Scríbhneoireacht áititheach F Explanatory writing 7 Scríbhneoireacht shóisialta G Recount writing

Na seánraí scríbhneoireachta

• Scríbhneoireacht áititheach – rud a scríobhtar le hargóint/díospóireacht a léiriú • Tuairisc – rud a chuireann eolas fíor in iúl • Scríbhneoireacht mhínithe – míniú ar an gcaoi a n-oibríonn rud nó an próiseas a bhaineann leis • Insint – scéal ón tsamhlaíocht • Athinsint – cur síos ar rud pearsanta/rud fíriciúil/a tharla • Scríbhneoireacht ghnásúil – céimeanna a leantar le rud a dhéanamh • Scríbhneoireacht shóisialta – rud foirmiúil nó neamhfhoirmiúil a chuidíonn le scríbhneoirí a bheith i dteagmháil lena chéile

B C D E F G A ©The Educational Company of Ireland

2 Sa ghreille, meaitseáil na samplaí sa bhosca thíos leis an seánra is oiriúnaí. Tá an chéad cheann déanta duit mar shampla.

argóint, cuireadh, Cinnín Óir agus na Trí Bhéar, giolc, Balla Mór na Síne, cuairt a thug mé ar fheirm, An Turas Scoile, laethanta saoire, oideas císte, díospóireacht, treoracha eolaíochta, nóta buíochais, scéal uafáis, téacs

Seánra Samplaí

1 Insint Cinnín Óir agus na Trí Bhéar, scéal uafáis

S c r í b h n e o i r e a c h t 2 Athinsint 3 Scríbhneoireacht ghnásúil 4 Tuairisc 5 Scríbhneoireacht mhínithe 6 Scríbhneoireacht áititheach 7 Scríbhneoireacht shóisialta Briathra úsáideacha Seo liosta de bhriathra úsáideacha. Bain úsáid astu agus tú i mbun pinn (writing). Fréamh Aimsir chaite Aimsir láithreach Aimsir fháistineach Briathra neamhrialta Bí bhí mé táim beidh mé Téigh chuaigh mé téim rachaidh mé Faigh fuair mé faighim gheobhaidh mé Feic chonaic mé feicim feicfidh mé Déan rinne mé déanaim déanfaidh mé Ith d’ith mé ithim íosfaidh mé Clois chuala mé cloisim cloisfidh mé Tabhair thug mé tugaim tabharfaidh mé Tar tháinig mé tagaim tiocfaidh mé Briathra rialta Buail le bhuail mé le buailim le buailfidh mé le Féach ar d’fhéach mé ar féachaim ar féachfaidh mé ar Ceannaigh cheannaigh mé ceannaím ceannóidh mé Caith chaith mé caithim caithfidh mé Seol sheol mé seolaim seolfaidh mé Buaigh bhuaigh mé buaim buafaidh mé Labhair le labhair mé le labhraím le labhróidh mé le Cuir chuir mé cuirim cuirfidh mé Fan d’fhan mé fanaim fanfaidh mé Scríobh scríobh mé scríobhaim scríobhfaidh mé©The Educational Company of Ireland

Imir

d’imir mé imrím imreoidh mé

Abairtí samplacha

Abairtí samplacha a bhfuil na briathra ar leathanach 383 iontu:

Fréamh Abairt shamplach Briathra neamhrialta Béarla

Bí Bhí mé ar mhuin na muice nuair a chuala mé an scéal.

I was on top of the world when I heard the news. Téigh Tháinig deireadh tobann leis. It came to an abrupt end. Faigh Fuair mé do litir ar maidin. I got your letter this morning. Feic Feicfidh mé i gceann tamaill thú. I’ll see you in a while. Déan Déan teagmháil liom! Get in contact with me! Ith D’itheamar béile blasta sa bhialann áitiúil. We ate a tasty meal in the local restaurant. Clois Chualamar an dea-scéala. We heard the good news. Tabhair Tabharfaidh m’athair síob dom. My father will give me a lift. Tar Tháinig slaghdán orm. I got a cold.

Briathra rialta

Buail le Buailim le cairde liom gach lá tar éis na scoile. I meet with friends of mine everyday after school. Féach ar Féachfaidh mé ar scannán anocht. I will watch a movie tonight. Ceannaigh Ceannóimid na ticéid. We will buy the tickets. Caith Caithfidh mé staidéar a dhéanamh inniu. I have to study today.

Seol Seol téacs chugam nuair a bheidh tú ann. Send me a text when you are there.

Buaigh Bhuaigh an fhoireann an comórtas. The team won the competition. Labhair le Labhróidh mé le mo mháthair nuair a fhillfidh mé abhaile ón scoil. I’ll speak to my mother when I return home from school. Cuir Cuir ar an eolas mé! Fill me in! Fan D’fhanamar in óstán cúig réalta. We stayed in a five star hotel. Scríobh Scríobh chugam go luath! Write to me soon! Imir Imreoimid cluiche peile ar an bpáirc imeartha amárach.

We will play a football match on the pitch tomorrow. Tóg Tóg go bog é! Take it easy!©The Educational Company of Ireland

Aidiachtaí éagsúla

Is iomaí aidiacht éagsúil atá againn ach bíonn sé de nós ag daoine na cinn chéanna a úsáid i gconaí. Bain úsáid as an liosta thíos agus tú i mbun pinn.

Focail eile in áit ‘deas’ Focail eile in áit ‘maith’ Focail eile in áit ‘deacair’

breá ar dóigh dúshlánach álainn ar fheabhas casta galánta den chéad scoth crua gleoite thar barr doiligh aoibhinn fónta duaisiúil

Focail eile in áit ‘te’ Focail eile in áit ‘leadránach’ Focail eile in áit ‘tuirseach’

an-bhrothallach leamh spíonta deargthe fadálach traochta scallta mall scriosta meirbh tuirsiúil tugtha trom marbhánta seangaithe Seo samplaí de na haidiachtaí thuas in abairtí. galánta Bhí an t-óstán thar a bheith galánta. The hotel was very stylish. gleoite Chaitheamar coicís i mbaile beag gleoite. We spent a week in a small picturesque village.

ar fheabhas

Bhí an cheolchoirm ar fheabhas amach is amach. The concert was absolutely brilliant.

thar barr Tá ag éirí thar barr linn anseo. We are getting on really well here. casta Ní maith liom a bheith ag déanamh staidéar ar an mBéarla mar tá sé anchasta. I don’t like studying English because it’s really hard. crua Imreoidh an fhoireann go crua. The team will play hard. deargthe Tá sé deargthe anseo sa Spáinn. It is scorching hot here in Spain. trom Aimsir throm atá ann inniu. The weather is sultry today. leamh Chuamar go dtí an phictiúrlann aréir agus is oth liom a rá go raibh an scannán an-leamh.

We went to the cinema last night and I regret to say that the movie was very boring. tuirsiúil Lá an-tuirsiúil a bhí ann. It was a very tiring day. spíonta Bhíomar spíonta ag an teas. We were exhausted by the heat. traochta D’fhág an cluiche traochta mé. The match left me tired.©The Educational Company of Ireland

An ríomhphost

Seo sampla den ríomhphost.

A Bhean Uasal, Is mise máthair Johnny Ryan atá sa chéad bhliain i gColáiste Uí Chadhain. Tháinig tinneas air aréir agus thugamar cuairt ar an dochtúir ar maidin. Ní bheidh sé ar scoil inniu ná amárach. Bheadh sé go hiontach dá mbeifeá in ann an t-eolas seo a roinnt leis na múinteoirí. Déanfaidh Johnny teagmháil leo ar Microsoft Teams. Tá súil agam go dtiocfaidh biseach air go luath agus go mbeidh sé ag filleadh ar scoil an tseachtain seo chugainn. Le meas, Máire Ryan

Ó: maireryan@gmail.com

Chuig: runai@colaisteuichadhain.net

Ábhar: Lá saor

An Mháirt 07.03.2023 ag 10.30 i.n.

Stór focal

ríomhaire computer turscar spam ríomhphost email liosta seoltaí mailing list seoladh address faighteoir recipient seoladh ríomhphoist email address as an oifig out of office ábhar subject teachtaireacht message líne an ábhair the subject line bosca isteach inbox seoltóir sender freagra uathoibríoch auto-reply sonraí teagmhála éigeandála emergency contact details teachtaireacht phreabtha

bounced-back message botún cló typo le gach dea-ghuí kind regards Nathanna úsáideacha Maith dom as ucht na moille leis an bhfreagra. Please forgive the lateness of my reply. Ní fhaca mé do ríomhphost go dtí anois beag. I only saw your email now. Theip ar an ríomhphost. The email failed to send. Tá an clúdach sa cheantar seo go dona. The coverage in this area is poor. Seolfaidh mé freagra níos déanaí. I will send a reply later. Féach ar an eolas sa cheangaltán. Look at the information in the attachment.©The Educational Company of Ireland

Leagan amach an ríomhphoist

S c r í b h n e o i r e a c h t Is annamh a úsáidtear caint neamhfhoirmeálta agus ríomhphost á scríobh ag duine. Chomh maith leis sin moltar an comhartha uaillbhreasa (exclamation marks) agus straoiseoga (smileys) a sheachaint. Ba chóir go mbeadh an ríomhphost achomair (brief) agus eolasach (informative). Beannú Neamhfhoirmeálta Foirmeálta A Chara/A (ainm an duine) A Dhuine Uasail (fir) A Bhean Uasal (mná) Don té lena mbaineann Tús D’fhéadfá ceann de na habairtí thíos a scríobh le tús a chur leis an ríomhphost. • Go raibh míle maith agat as an ríomhphost. • Go raibh míle maith agat as teagmháil a dhéanamh liom. • Tá súil agam go bhfuil cúrsaí go maith leat/libh. • Maith dom an mhoill, bhí mé thar a bheith gnóthach. Críoch D’fhéadfá ceann de na habairtí thíos a scríobh le críoch a chur leis an ríomhphost. • Níl aon scéala eile agam duit anois. • Sin an méid atá le rá agam faoi láthair. • Sin a bhfuil uaim. • Scríobh chugam go luath. • Táim ag tnúth le cloisteáil uait. • Táim ag tnúth le freagra uait. • Idir an dá linn, tabhair aire duit féin. • Ná déan dearmad a rá le Liam go raibh mé ag cur a thuairisce. Beannú scoir Neamhfhoirmeálta Foirmeálta Sonas ort! Le meas Beir bua! Le gach dea-ghuí Beannachtaí Le gach dea-mhéin Cuimhnigh ar leagan amach an ríomhphoist: • Beannú • Tús • Corp an ríomhphoist • Críoch • Beannú scoir ©The Educational Company of Ireland

Stór focal

Aon scéal? What’s up? Conas atá tú? How are you? Cén chaoi a bhfuil tú? How are you? Cad atá ar bun agat? What have you got going on?

An bhfuil tú ar láthair? fáil faoi S c r í b h n e o i r e a c h t

Are you free at the minute? Éist leis an nglórtheachtaireacht.

Listen to the voice clip. Sin dea-scéal! That’s good news! Tá drochscéala agam. I’ve bad news. Cathain? At what time? Feicfidh mé go luath thú. I’ll see you soon. Buailfidh mé leat ag… I’ll meet you at… Fadhb ar bith! No problem! Go breá! Great! Táim ag tnúth leis. I’m looking forward to it. Buíochas le Dia! Thank God! Ná bí buartha! Don’t worry! Tá tú thar cionn! You’re a star! A amadáin! You fool! Scríobh ar ais go luath. Write back soon. Táim ag súil le cloisteáil uait. I’m looking forward to hearing from you. An dóigh leat? Do you think? Ar mhaith leat…? Would you like…? Lá breithe sona duit! Happy birthday to you! Comhghairdeas leat! Congratulations to you! Nár laga Dia thú! Good for you! Tapaigh an deis! Go for it! Ceart go leor. Okay. Tuigim do chás. I get you. Is pian sa tóin cheart é sin! That’s a right pain! Caint san aer atá agat! You’re talking rubbish! Cén saghas seafóide é seo? What kind of rubbish is this? Éirigh as an amaidí sin!

Give up that nonsense! Mo laoch thú! You’re a legend! Is aingeal thú! You’re an angel! ©The Educational Company of Ireland

Stór focal

D’fhreastail mé ar… I attended... Tháinig ceiliúrán ar cuairt chugainn.

Thug mé cuairt ar… I visited… A celebrity visited us. Lá iontach a bhí ann. It was a great day.

Ní gach lá a fheiceann tú… It’s not everyday that you see... Bhí craic iontach againn. We had great fun.

S c r í b h n e o i r e a c h t

Spraoi gan dochar a bhí ann. It was good-hearted fun. Bhí mé an-tógtha leis. I was very impressed by it.

D’éirigh thar barr linn. We did well. Níor éirigh go rómhaith linn. We didn’t do too well.

Teip thubaisteach a bhí ann. It was a massive failure.

Teip iomlán a bhí ann. It was a total failure. Chuamar ar turas. We went on a trip. Bhaineamar antaitneamh as an turas. We really enjoyed the trip. Tá cuimhní geala agam ar an turas. I have fond memories of the trip. Bhí turas uafásach againn. We had a terrible journey/trip. Cheannaíomar ticéid le haghaidh ceolchoirme. We bought tickets for a concert. Bhí an cheolchoirm róphlódaithe. The concert was too packed. Bhí an-spórt againn. We had a great time. Bhí an t-ádh dearg orm. I was so lucky.

Bhain mé an-sult as. I really enjoyed it. Níor bhain mé sult as. I didn’t enjoy it. D’fhoghlaimíomar ceacht. We learned a lesson. Tá ceacht foghlamtha againn. We’ve learned a lesson. B’fhiú é a thriail. It was worth giving it a go. B’fhiú go mór é. It was well worth it. Níorbh fhiú é. It wasn’t worth it. Ní fiú uisce na gcos é. It’s absolutely worthless. Molaim go láidir é. I highly recommend it. Ní mholaim é. I don’t recommend it. Ní mholfainn duit… I wouldn’t recommend you…

Mholfainn duit… I’d recommend you… Mar bhuille scoir Finally Mar fhocal scoir To conclude ©The Educational Company of Ireland