Croí na Gaeilge 3 Sample TRB by Edco Ireland

T CH CCHlár IO LA S L MP SA

Ire la n of

om pa ny

Croí 3 na e g l i e a G

a r o e t in ú h M n a r a h b Lea

at io

na l

éil don h b i e l d r A Cúrsa óisearach h S h t i a r S t

. re

m a ti o n

vid

e ourc s es

A ni

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 1

EE digital FR r

Pearse Ahern Megan O’Connor

eos and m

14/03/2022 10:43

Leagan amach: Carole Lynch Eagarthóir: Caitriona Clarke

na l

Léitheoir profaí: Annemarie Nugent

Dearadh agus clúdach: EMC

om pa ny

Gach ceart ar cosaint. Ní ceadmhach aon chuid den fhoilseachán seo a atáirgeadh, a stóráil i gcóras aisghabhála ná a tharchur ar aon mhodh nó slí, bíodh sin leictreonach, meicniúil, bunaithe ar fhótachóipeáil, ar thaifeadadh nó eile gan cead a fháil roimh ré ón bhfoilsitheoir nó ceadúnas a cheadaíonn cóipeáil shrianta in Éirinn arna eisiúint ag Gníomhaireacht um Cheadúnú Cóipchirt na hÉireann, 63 Sráid Phádraig, Dún Laoghaire, Baile Átha Cliath.

www.edco.ie Ball den Smurfit Kappa ctp © Pearse Ahern, Megan O’Connor, 2022

Ire la n

An Chéad Chló 2022 An Comhlacht Oideachais Bóthar Bhaile an Aird Baile Bhailcín Baile Átha Cliath 12

at io

Íomhánna: Alamy: George Sweeney Beehive Illustration: Kevin Hopgood Shutterstock: Nick Fox, Paul Michael Hughes Sportsfile: Harry Murphy

Nóta buíochais Ba mhaith leis na húdair buíochas a ghabháil le hAoife Ní Laoire as a cuid oibre sa leabhar seo.

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 2

14/03/2022 10:43

–

Measúnú

–

Pleanáil – do threoir!

–

Aonad 1:

An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

Aonad 2:

Mé Féin, Mo Theaghlach agus Mo Chairde Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

– –

Aonad 3:

M’Áit Chónaithe agus Mo Cheantar Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

– –

Aonad 4:

Caitheamh Aimsire agus an Teicneolaíocht Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

– –

Gleann Álainn Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

– –

Úrscéal:

Aonad 5:

6 10

om pa ny

na l

at io

Dráma:

Ire la n

Croí na Gaeilge 3 agus Gaeilge na Sraithe Sóisearaí

Clár

Cúpla Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

– –

Poist agus Cúrsaí Oibre Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

– –

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 3

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Clár

Aonad 8:

Spórt agus Cúrsaí Folláine Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

Gramadach Litríocht

na l

Scrúduithe

Scríbhneoireacht Foclóir Gaeilge–Béarla

at io

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais

– –

– – – –

16 –

Aonad 3: M’Áit Chónaithe agus Mo Cheantar

–

Aonad 4: Caitheamh Aimsire agus an Teicneolaíocht

–

Dráma: Gleann Álainn

–

Úrscéal: Cúpla

–

Aonad 5: Poist agus Cúrsaí Oibre

–

Aonad 6: Laethanta Saoire agus Taisteal

–

Aonad 7: An Ghaeilge agus Cultúir Eile (MRB 2)

–

Aonad 8: Spórt agus Cúrsaí Folláine

–

Scrúdú Téarmach 1

–

Scrúdú Téarmach 2

–

Scrúdú Téarmach 3

–

Aonad 2: Mé Féin, Mo Theaghlach agus Mo Chairde

Th ©

An Ghaeilge agus Cultúir Eile (MRB 2) Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

Ire la n

Aonad 7:

– –

Laethanta Saoire agus Taisteal Pleanáil roinne Pleanáil múinteora

om pa ny

Aonad 6:

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 4

14/03/2022 10:43

Clár

Freagraí –

Aonad 3: M’Áit Chónaithe agus Mo Cheantar

–

Dráma: Gleann Álainn

Ire la n

Aonad 2: Mé Féin, Mo Theaghlach agus Mo Chairde Aonad 4: Caitheamh Aimsire agus an Teicneolaíocht

–

– –

Aonad 5: Poist agus Cúrsaí Oibre Aonad 6: Laethanta Saoire agus Taisteal

Úrscéal: Cúpla

–

– –

Aonad 8: Spórt agus Cúrsaí Folláine

–

om pa ny

Aonad 7: An Ghaeilge agus Cultúir Eile (MRB 2) Gramadach Scríbhneoireacht

–

na l

–

Aonad 2: Mé Féin, Mo Theaghlach agus Mo Chairde

–

Aonad 3: M’Áit Chónaithe agus Mo Cheantar

–

Aonad 4: Caitheamh Aimsire agus an Teicneolaíocht

–

Dráma: Gleann Álainn

–

Úrscéal: Cúpla

–

Aonad 5: Poist agus Cúrsaí Oibre

–

Aonad 6: Laethanta Saoire agus Taisteal

–

Aonad 7: An Ghaeilge agus Cultúir Eile (MRB 2)

–

Aonad 8: Spórt agus Cúrsaí Folláine

–

Teimpléid

–

Léaráidí

–

at io

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais

Tras-scríbhinní

–

Scrúduithe téarmacha

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 5

16/03/2022 11:32

Croí na Gaeilge 3

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Bliain:

An dara bliain

Fad an aonaid:

4–6 seachtaine

Pleanáil roinne

Ire la n

Torthaí foghlama Feasacht teanga agus chultúrtha

Féinfheasacht an fhoghlaimeora

1.2, 1.5, 1.7, 1.8, 1.12, 1.23, 1.25

2.1, 2.3, 2.4, 2.8

3.1, 3.6

Téacsanna féideartha

Cumas cumarsáide

Scagadh agus réamhrogha na roinne Gaeilge Teideal: ‘Jeaic ar Scoil’ le Dairena Ní Chinnéide

om pa ny

Téacs litríochta

Seánra: Dán

Téacsanna tacúla eile

Téacs litríochta (rogha eile*): ‘Ceist na Teangan’ (dán) le Nuala Ní Dhomhnaill *Níl ach moladh i gceist anseo. Is féidir le do roinn téacs litríochta eile a roghnú agus sibh ag cruthú bhur n-aonad foghlama féin.

at io

na l

Téacsanna eile: • An bus scoile (lch 12) • An Ghaeilge taobh amuigh den seomra ranga (lch 24) • Gaeilge24 (lch 25) • Comórtas díospóireachta an Phiarsaigh (lch 27) • Suan faoin Spéir (lch 28) • Comórtas díospóireachta do Sheachtain na Gaeilge (leabhar gníomhaíochta lch 12) • Saol na scoile (leabhar gníomhaíochta lch 12)

• • • • • •

Acmhainní digiteacha: ncca.ie/ga/an-tsraith-shóisearach/measúnú-agus-tuairisciú/díriú-ar-an-bhfoghlaim jct.ie/leagangaeilge/gaeilge/gaeilge_ga www.edco.ie/croinagaeilge3 (féach ar an bpleanáil múinteora, lch 11) cogg.ie/gaeilge-iar-bhunscoil/ • tuairisc.ie/foghlaimeoirí • tg4.ie/ga/ • avachara.com/avatar ceacht.ie • molsceal.ie • futurelearn.com • twinkl.ie • wordwall.net • quizlet.com kahoot.com • abair.ie • teanglann.ie • focloir.ie • potafocal.ie

Fís don fhoghlaim san aonad Cur síos imlíneach ar an bhfoghlaim:

Is é fócas an aonaid seo ná an scoil agus cúrsaí oideachais. Tá flúirse tascanna san aonad seo a chuideoidh leis an dalta labhairt agus scríobh go cumasach faoina s(h)aol scoile. Tá béim leagtha ar an ngnáthfhoclóir a bhaineann le saol na scoile chomh maith le briathra rialta san aimsir láithreach agus roinnt réamhfhocail, chun deis a thabhairt do na daltaí a dtuairimí faoin scoil a nochtadh. Is é an dán ‘Jeaic ar Scoil’ a bheidh mar spreagadh don dul chun cinn san fhoghlaim. Tabharfaidh an dán sin an deis don dalta na difríochtaí a aithint idir canúintí na Gaeilge. Beidh idirghníomhú idir daltaí i bhfoirm spreagúil agus cruthaitheach.

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 6

14/03/2022 10:43

Aonad

Fís don fhoghlaim san aonad (ar lean)

na l

om pa ny

Ire la n

Seo féidearthachtaí don phríomhdheis mheasúnaithe: 1 Scríobh cúig abairt faoi na rudaí is fearr a rinne tú le linn an tsamhraidh (lch 5). 2 Scríobh cúig cheist eile bunaithe ar na próifílí agus cuir ar dhuine éigin eile sa rang iad (lch 7). 3 Crosfhocal faoi na hábhair scoile (lch 8). 4 Líon clár ama agus scríobh blagiontráil faoin gclár ama (Cleachtadh MRB 1, lch 11; acmhainn punainne lch 1). 5 Cúinne na gramadaí (lch 12). 6 Scríobh cúig abairt le foirm den réamhfhocal ar iontu (leabhar gníomhaíochta lch 4). 7 Scríobh blag faoi do scoil ón tseachtain seo caite (lch 12). 8 Aistriúchán ag baint úsáid as an aimsir láithreach (lch 15). 9 Scríobh alt gairid ar na rialacha i do scoil féin (leabhar gníomhaíochta lch 7). 10 Ríomhphost ón bpríomhoide faoi riail nua (lch 17). 11 Clár fógraí a dhearadh a phléann le gníomhaíochtaí seach-churaclaim na scoile (lch 18). 12 Samhlaigh go bhfuil tú i do bhall de Chlub na Gaeilge ar scoil (Cleachtadh MRB 1, lch 25; acmhainn punainne lch 3). 13 Gaeilge taobh amuigh den seomra ranga (leabhar gníomhaíochta lch 11). 14 Briathra rialta a bhaineann le saol na scoile (leabhar gníomhaíochta lch 6). 15 Dear scéalchlár le sé phictiúr ar www.storyboardthat.com don dán ‘Jeaic ar Scoil’ agus scríobh script san aimsir láithreach chun dul leis an gclár (Cleachtadh MRB 1, lch 35; acmhainn punainne lch 5). 16 Scríobh alt faoi bhall foirne na scoile a bhfuil meas mór agat orthu (leabhar gníomhaíochta lch 2). 17 Idirghníomhú cainte faoi shaol scoile an dalta. 18 Labhairt os comhair an ranga faoin ábhar is fearr leat (Smaointe MRB 2, lch 37). 19 Dráma beag a chur os comhair an ranga faoin dán ‘Jeaic ar Scoil’ (Smaointe MRB 2, lch 37). 20 Úsáid a bhaint as an dán nó as an amhrán is fearr leat mar ábhar spreagthach agus labhairt faoin saothar (Smaointe MRB 2, lch 37).

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Príomhdheis mheasúnaithe an aonaid:

Ag cruthú eispéiris foghlama

Féidearthachtaí i rith an aonaid foghlama

at io

Deiseanna foghlama féideartha:

1 Úsáidfidh an dalta an Ghaeilge mar phríomhtheanga chumarsáide an ranga. (The student will use Irish as the main language of class communication.) 2 Úsáidfidh sé/sí na ceistfhocail go nádúrtha chun cur lena c(h)umas idirghníomhaithe éifeachtaigh. (He/she will use question words naturally to further assist in effective interactive competence.) 3 Úsáidfidh sé/sí briathra rialta san aimsir láithreach chun cur síos a dhéanamh ar a s(h)aol scoile (He/she will use regular verbs in the present tense to describe his/her school life.) 4 Léifidh an dalta an dán Jeaic ar Scoil agus déanfaidh siad roinnt ceachtanna atá bainteach leis chun cur leis an tuiscint atá acu ar shaol na scoile. (The student will read the poem ‘Jeaic ar Scoil’ and will complete exercises attached to the poem in order to add to their understanding of school life.) 5 Foghlaimeoidh sé/sí stór focal nua a thacóidh leis/léi scríobh agus labhairt faoin téama ‘An Scoil’ – seomraí na scoile (lch 4), baill fhoireann na scoile (lch 6), na hábhair scoile (lch 8), rialacha na scoile (lgh 16–17), gníomhaíochtaí seach-churaclaim (lgh 18–19), an tsaotharlann (lch 20), an seomra ealaíne (lch 21), an seomra ranga (lch 22), léarscáil scoile (lch 23) san áireamh. (He/she will learn new vocabulary which will support writing and speaking on the theme of ‘An Scoil’ – including school rooms, staff members, school subjects, the school rules, extracurricular activities, the lab, the art room, the classroom and a map of the school.) 6 Rachaidh sé/sí i dtaithí ar struchtúir éagsúla na Gaeilge – an réamhfhocal ar (lch 9; leabhar gníomhaíochta lgh 4–5), an réamhfhocal le (lch 13), an aimsir chaite (lgh 12–13; leabhar gníomhaíochta lch 6), an aimsir láithreach (lgh 14–15). (He/she will gain experience of various Irish structures – the preposition ar, the preposition le, the past tense and the present tense.)

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 7

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Ag cruthú eispéiris foghlama (ar lean) Féidearthachtaí i rith an aonaid foghlama Deiseanna foghlama féideartha: (ar lean)

at io

na l

om pa ny

Ire la n

7 Úsáidfidh an dalta na réamhfhocail le agus ar go cruinn agus iad ag labhairt agus ag scríobh faoi chúrsaí scoile (lgh 9, 13; leabhar gníomhaíochta lgh 4–5). (The students will use the prepositions le and ar accurately while speaking and writing about school related topics.) 8 Déanfaidh siad cur síos ar dhuine ó fhoireann na scoile a bhfuil meas acu orthu i bhfoirm scríofa (leabhar gníomhaíochta lch 2). (They will describe a member of the school staff for whom they have respect in written format.) 9 Scríobhfaidh sé/sí blag beag faoin scoil an tseachtain seo caite (lch 12). (He/she will write a short blag about school in the last week.) 10 *Cumfaidh sé/sí ceisteanna a bhaineann leis an téama scoil agus cúrsaí oideachais (lch 7). (He/she will create questions associated with the theme of scoil agus cúrsaí oideachais.) 11 *Déanfaidh sé/sí taighde ar neart foclóir a bhaineann leis an téama ‘An scoil agus cúrsaí oideachais’ (lgh 4, 19, 21, 22, 28). (He/she will research vocabulary associated with the theme of scoil agus cúrsaí oideachais.) 12 Déanfaidh an dalta taighde ar an oideas is fearr leo agus déanfaidh siad ceacht ag baint leis (leabhar gníomhaíochta lch 10). (The student will research their favourite recipe and do tasks associated with it.) 13 Tabharfaidh an dalta faoi thascanna a bhaineann le díospóireachtaí chun deis a thabhairt dóibh a gcuid tuairimí a nochtadh trí Ghaeilge (lch 26; leabhar gníomhaíochta lch 12). (The student will undertake tasks associated with debates to give them the opportunity to share their opinions through Irish.) 14 Léifidh an dalta téacsanna éagsúla atá bainteach le saol na scoile agus tabharfaidh siad faoi na ceachtanna atá bainteach leo (lgh 6–7, 10, 12, 16, 18, 24, 25, 27, 28). (Students will read various texts associated with school life and will undertake the tasks associated with them.) 15 Beidh deiseanna don idirphlé agus don idirghníomhú cainte i measc daltaí tar éis stór focal nua faoin téama ‘An Scoil’ a fhoghlaim (lgh 5, 7, 11, 17, 19, 20, 23, 26, 28, 31). (There will be opportunities for interactive discussion and speaking among students after learning new vocabulary on the theme of ‘An Scoil’.) 16 Éistfidh an dalta le foinsí éisteachta a bheidh ina n-ábhair spreagtha dá t(h)uilleadh dul chun cinn sna scileanna teanga (lgh 4, 10, 11, 13, 15, 17, 19, 22, 24, 30). (The student will listen to listening pieces which will act as stimulus for further development of his/ her language skills.) 17 Beidh tábhacht ar leith ag aiseolas ón múinteoir agus ó chomhdhaltaí. (Feedback from the teacher and co-students will have particular importance.) 18 Beidh neart deiseanna ann chun machnamh a dhéanamh ar dhul chun cinn (lgh 36–7). (There will be plenty of opportunities to reflect on progress.)

Deiseanna measúnaithe foirmitheacha féideartha:

Beidh na príomhdheiseanna measúnaithe seo mar threoir don dalta maidir lena d(h)ul chun cinn san aonad – conas atá ag éirí leis/léi, aitheantas a thabhairt don turas foghlama atá á dhéanamh aige/aici agus féachaint chuig na gnéithe den fhoghlaim a gcaithfear dul i ngleic leo san am amach roimhe/roimpi: 1 Scríobh cúig abairt faoi na rudaí is fearr a rinne tú le linn an tsamhraidh (lch 5). 2 Scríobh cúig cheist eile bunaithe ar na próifílí agus cuir ar dhuine éigin eile sa rang iad (lch 7). 3 Crosfhocal faoi na hábhair scoile (lch 8). 4 Líon clár ama agus scríobh blagiontráil faoin gclár ama (Cleachtadh MRB 1, lch 11; acmhainn punainne lch 1). 5 Cúinne na gramadaí (lch 12).

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 8

14/03/2022 10:43

Aonad

Ag cruthú eispéiris foghlama (ar lean) Deiseanna measúnaithe foirmitheacha féideartha: (ar lean)

om pa ny

12 13 14 15 16

Ire la n

Scríobh blag faoi do scoil ón tseachtain seo caite (lch 12). Aistriúchán ag baint úsáid as an aimsir láithreach (lch 15). Ríomhphost ón bpríomhoide faoi riail nua (lch 17). Clár fógraí a dhearadh a phléann le gníomhaíochtaí seach-churaclaim na scoile (lch 18). Samhlaigh go bhfuil tú i do bhall de Chlub na Gaeilge ar scoil (Cleachtadh MRB 1, lch 25; acmhainn punainne lch 3). Dear scéalchlár le sé phictiúr ar www.storyboardthat.com don dán ‘Jeaic ar Scoil’ agus scríobh script san aimsir láithreach chun dul leis an gclár (Cleachtadh MRB 1, lch 35; acmhainn punainne lch 5). Labhair os comhair an ranga faoi na rialacha ar scoil (lgh 16–17; leabhar gníomhaíochta lch 7). Póstaer a dhearadh de na rialacha a bhaineann leis na briathra rialta san aimsir láithreach. Tascanna a thacóidh le tuiscint an dalta ar an aimsir láithreach de bhriathra rialta (lgh 14–15). Tascanna a thacóidh le húsáid na réamhfhocail ar agus le (lgh 9, 13; leabhar gníomhaíochta lgh 4–5). Idirghníomhú cainte faoi shaol scoile an dalta.

6 7 8 9 10

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Féidearthachtaí i rith an aonaid foghlama

Machnamh na roinne Gaeilge ar rath an aonaid

at io

na l

Roimh dhul i mbun teagaisc: 1 Cá bhfuil an dalta ag an bpointe seo ar a (h)aistear foghlama? Cad atáimid ag iarraidh go bhfoghlaimeoidh sé/sí? 2 Cá mbeidh an dalta ag deireadh an aonaid foghlama? Cén t-eolas, cén tuiscint, cad iad na scileanna agus cad iad na luachanna a bheidh forbartha aige/aici? 3 Conas a rachaidh an dalta chun cinn? Cad iad na hacmhainní, na háiseanna agus na gníomhaíochtaí a thacóidh leis an teagasc agus leis an bhfoghlaim? 4 Cén chaoi a mbeidh a fhios againn go bhfuil dul chun cinn déanta ag an dalta? Conas is féidir linne nó leis an dalta a c(h)uid dul chun cinn ar an bhfoghlaim a mheas? Cad iad na chéad chéimeanna eile san aistear foghlama? Ag deireadh an aonaid foghlama: 1 Cad a d’fhoghlaim an dalta? Ar éirigh leis an bpleanáil a chuireamar i bhfeidhm? Ar tugadh suntas do ghuth an dalta? Ar thuig an dalta an nasc idir na hintinní foghlama agus na critéir ratha do gach aon tasc? An raibh an dalta rannpháirteach i ndearadh na n-intinní foghlama agus na gcritéar ratha? An raibh an dalta rannpháirteach i roghnú an téacs litríochta? Ar tharraingíomar nasc idir na torthaí foghlama a roghnaíodh agus na taisc mheasúnaithe? 2 An bhfuil an dalta réidh chun an chéad chéim eile san fhoghlaim a thógáil? Cad iad na chéad chéimeanna eile a mbeidh sé/sí in ann tabhairt fúthu? 3 An ndearna an dalta an dul chun cinn a bhí beartaithe againn? Ar chothaigh na hacmhainní, na háiseanna agus na gníomhaíochtaí ar bhaineamar úsáid astu an fhoghlaim? Ar chuir na taisc mheasúnaithe an fhoghlaim a bhí sna torthaí foghlama chun cinn? 4 An ndearnamar nó an ndearna an dalta monatóireacht ar a d(h)ul chun cinn? An raibh an cur chuige éifeachtach? Ar thugamar aiseolas dírithe dó/di? Ar thugamar deis don dalta machnamh ar a c(h)uid foghlama féin? Ar mhúineamar teanga an mhachnaimh dó/di? An bhfuil scil an mhachnaimh á forbairt aige/aici? 5 Ar bhaineamar leas as an uirlis úsáide um measúnú mar acmhainn bhreise (i.e. na cúig leabhrán de chuid an CNCM dár teideal ‘Díriú ar an bhfoghlaim’: 1. Intinní foghlama agus critéir ratha 2. Ceistiú éifeachtach 3. Aiseolas foirmitheach 4. Daltaí ag machnamh ar a gcuid foghlama 5. Torthaí foghlama?) Athchóirithe ó Michael Absolum, Clarity in the Classroom (2010), lch 192

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 9

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Bliain:

An dara bliain

Fad an aonaid:

12–16 ceacht

Ire la n

Torthaí foghlama (de réir phlean na roinne)

Pleanáil múinteora

Cumas cumarsáide

Feasacht teanga agus chultúrtha Féinfheasacht an fhoghlaimeora

1.2, 1.5, 1.7, 1.8, 1.12, 1.23, 1.25

2.1, 2.3, 2.4, 2.8

3.1, 3.6

Eilimintí de na torthaí foghlama atá idir lámha

Feasacht teanga agus chultúrtha Féinfheasacht an fhoghlaimeora

1.2 sonraí áirithe ar ghnáthnithe coitianta sa chaint a aithint 1.5 canúintí na Gaeilge a aithint 1.7 príomhshonraí a bhaineann le gnáthnithe coitianta a aithint i dtéacsanna Gaeilge 1.8 príomhtheachtaireachtaí a bhaint as téacsanna* Gaeilge a bhaineann leis an ngnáthshaol 1.12 téacsanna ó bhéal a chruthú, a chur i láthair ina aonar agus/nó mar bhall de ghrúpa agus tuiscint a léiriú ar lucht éisteachta 1.23 eolas a sheiceáil, a dheimhniú agus a mhalartú 1.25 téacsanna ábhartha a chumadh (ríomhphoist, blaganna, cuntais, téacsanna cruthaitheacha agus téacsanna ilmhódacha) le tuiscint ar lucht a léite

2.1 difríochtaí suntasacha ó thaobh gramadaí agus comhréire idir an Ghaeilge, Béarla agus teangacha eile a thabhairt faoi deara chun míchruinneas a sheachaint 2.3 patrúin teanga mar chomhréir, bhriathra, ainmfhocail, srl., a aithint agus a úsáid 2.4 litriú agus poncaíocht cheart a aithint agus a úsáid 2.8 cosúlachtaí agus difríochtaí idir phobail ilteangacha a fhiosrú

Cumas cumarsáide

at io

na l

om pa ny

3.1 stíl phearsanta foghlama a aithint agus straitéisí foghlama a fhorbairt sna scileanna ar fad chun cur leis an bhfoghlaim éifeachtach 3.6 acmhainní teanga a úsáid (foclóirí agus ríomhfhoclóirí, graiméir, seiceálaithe gramadaí agus litrithe, srl.)

Téacsanna litríochta

Réamhrogha na roinne Gaeilge

Teideal: ‘Jeaic ar Scoil’ le Dairena Ní Chinnéide

Seánra: Dán

Téacsanna tacúla/acmhainní breise

Téacsanna litríochta (rogha eile): ‘Ceist na Teangan’ (dán) le Nuala Ní Dhomhnaill *Níl ach moladh i gceist anseo. Is féidir le do roinn téacs litríochta eile a roghnú agus sibh ag cruthú bhur n-aonad foghlama féin.

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 10

16/03/2022 08:39

Aonad

Téacsanna litríochta

Téacsanna tacúla/acmhainní breise (ar lean)

Ire la n

— Físeán: ‘Jeaic ar Scoil’ (lch 30) — Suíomh gréasáin an dalta agus ábhar ar Quizlet (lch 3) — Físeán le bileog oibre: MRB 2 — Seiceáil isteach (lch 3) Samplach (lch 37) — Cur i láthair PowerPoint: Gramadach (lch 9) — Seiceáil amach (lch 37) — Cur i láthair PowerPoint: Litríocht (lch 30) — Cur i láthair PowerPoint: Stór focal (lch 4) • cogg.ie/gaeilge-iar-bhunscoil/ • tuairisc.ie/foghlaimeoirí • tg4.ie/ga/ • avachara.com/avatar • ceacht.ie • molsceal.ie • futurelearn.com • twinkl.ie • wordwall.net • quizlet.com • kahoot.com • abair.ie • teanglann.ie • focloir.ie • potafocal.ie

Acmhainní digiteacha:

• ncca.ie/ga/an-tsraith-shóisearach/measúnú-agus-tuairisciú/díriú-ar-an-bhfoghlaim • jct.ie/leagangaeilge/gaeilge/gaeilge_ga • www.edco.ie/croinagaeilge3

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Réamhrogha na roinne Gaeilge (ar lean)

om pa ny

Ag cruthú eispéiris foghlama do rang-ghrúpa Rogha an rang-ghrúpa i dtaobh na litríochta: Teideal: ‘Jeaic ar Scoil’ le Dairena Ní Chinnéide

Seánra: Dán

Intinní foghlama (do cheacht/do shraith ceachtanna laistigh den aonad):

at io

na l

Déanfar comhchruthú, in éineacht leis na daltaí, ar na hintinní foghlama a eascróidh as na torthaí foghlama don aonad seo. Ag deireadh míre seo an aonaid, ag baint úsáid as na téacsanna litríochta mar spreagadh, beidh an dalta in ann tabhairt faoi na rudaí seo a leanas. (The learning intentions arising from the learning outcomes for this unit will be co-created with students. At the end of this section of the unit, using the literary texts as a stimulus, the student will be able to undertake the following.) 1 Foclóir ar leith a aithint bainteach leis an téama ‘An Scoil’ trí éisteacht, labhairt agus léamh. (Recognise particular vocabulary associated with the theme of ‘An Scoil’ through listening, speaking and reading.) 2 Úsáid chuí a bhaint as an aimsir láithreach. (Use the present tense correctly.) 3 Úsáid chuí a bhaint as na réamhfhocail ‘le’ agus ‘ar.’ (Use the prepositions ‘le’ and ‘ar’ correctly.) 4 Labhairt go nádúrtha faoina s(h)aol scoile. (Speak naturally about his/her school life.) 5 Eolas faoi ghnáthlá scoile a dhíchódú agus an t-eolas sin a chur in oiriúint chun eolas fúthu a chruthú. (Understand information about a normal school day and adapt that information to create information about themselves.) 6 Pictiúr nó grianghraf a úsáid mar spreagadh chun cur síos ó bhéal agus scríofa a thabhairt ar shaol na scoile. (Use a picture or photograph as a stimulus to describe school life in both oral and written format.) 7 Sainfhoclóir téarmaí litríochta i dtaobh na filíochta a aithint agus a úsáid. (Recognise and use specific literary terms relating to poetry.) 8 Idirphlé agus idirghníomhú cainte a dhéanamh le daltaí eile tar éis stór focal nua faoin téama ‘An Scoil’ a fhoghlaim (lgh 7, 11, 17, 19, 20, 23, 26, 28, 31). (Undertake discussion and spoken interaction with other students after learning new vocabulary on the theme ‘An Scoil’.) 9 Sainfhoclóir téarmaí litríochta i dtaobh na filíochta a aithint agus a úsáid. (Recognise and use specific literary terms relating to poetry.) 10 Eolas faoi ábhar an dáin ‘Jeaic ar Scoil’ a thuiscint agus a phlé. (Understand and discuss the content of the poem ‘Jeaic ar Scoil’.) 11 Caint go hidirghníomhach faoi íomhánna agus faoi theachtaireacht an dáin. (Communicate interactively about the imagery and message of the poem.) 12 Anailís shimplí ar an dán a scríobh. (Write a simple analysis of the poem.)

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 11

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Ag cruthú eispéiris foghlama do rang-ghrúpa (ar lean) Gníomhaíochtaí don fhoghlaim (difreáil san áireamh):

om pa ny

Ire la n

1 Foghlaimeoidh sé/sí stór focal nua a thacóidh leis/léi scríobh agus labhairt faoin téama ‘An Scoil’ – seomraí na scoile (lch 4), baill fhoireann na scoile (lch 6), na hábhair scoile (lch 8), rialacha na scoile (lgh 16–17), gníomhaíochtaí seach-churaclaim (lgh 18–19), an tsaotharlann (lch 20), an seomra ealaíne (lch 21), an seomra ranga (lch 22), léarscáil scoile (lch 23) san áireamh. 2 Rachaidh sé/sí i dtaithí ar struchtúir éagsúla na Gaeilge – an réamhfhocal ar (lch 9; leabhar gníomhaíochta lgh 4–5), an réamhfhocal le (lch 13), an aimsir chaite (lgh 12–13; leabhar gníomhaíochta lch 6), an aimsir láithreach (lgh 14–15). 3 Léifidh an dalta téacsanna éagsúla atá bainteach le saol na scoile agus tabharfaidh siad faoi na ceachtanna atá bainteach leo (lgh 6–7, 10, 12, 16, 18, 24, 25, 27, 28). 4 Éistfidh an dalta le foinsí éisteachta a bheidh ina n-ábhair spreagtha dá t(h)uilleadh dul chun cinn sna scileanna teanga (lgh 4, 10, 11, 13, 15, 17, 19, 22, 24, 30). 5 Tabharfaidh siad faoi idirghníomhú cainte le daltaí eile tar éis stór focal nua faoin téama ‘An Scoil agus Cúrsaí Oideachais’ a fhoghlaim (lgh 7, 11, 17, 19, 20, 23, 26, 28, 31). Straitéisí cuí chun an fhoghlaim a chur chun cinn:

at io

na l

1 Réamhfhoghlaim: seiceáil isteach (lch 3). 2 Siúl siar: seomraí na scoile (lch 4). 3 Aistriúchán: An aimsir chaite (lch 5). 4 Líon na bearnaí san aimsir chaite (leabhar gníomhaíochta lch 6). 5 Léamh: Próifílí na múinteoirí (lch 6). 6 Cleachtadh meaitseála: Na hábhair scoile (lch 8). 7 Tasc gramadaí: Líon na bearnaí leis an réamhfhocal ‘le’ (lch 9). 8 Tasc éisteachta: An clár ama (lch 11). 9 Léamh agus scríobh: Amchlár Áine (leabhar gníomhaíochta lch 3). 10 Tasc gramadaí: Cúinne na gramadaí (lch 12). 11 Tasc gramadaí: Líon na bearnaí leis an réamhfhocal ‘ar’ (lch 13; leabhar gníomhaíochta lgh 4–5). 12 Aistriúchán: An aimsir láithreach (lch 15). 13 Léamh: Rialacha na scoile (lch 16). 14 Scríobh alt gairid ar rialacha na scoile (leabhar gníomhaíochta lch 7). 15 Tasc scríofa: Ríomhphost ó phríomhoide na scoile chuig tuismitheoirí (lch 17). 16 Léamh: Gníomhaíochtaí seach-churaclaim (lch 18). 17 Tasc éisteachta faoi na clubanna éagsúla ar scoil (lch 19). 18 Idirghníomhú cainte faoi na clubanna ar scoil (lch 19). 19 Picthuiscint faoi shaotharlann na scoile (lch 20). 20 Tasc pictiúr faoin seomra ealaíne (lch 21). 21 Idirghníomhú cainte faoi léarscáil na scoile (lch 23). 22 Beochultúr na Gaeilge: Gaelbhratach agus Gaeilge24 (lgh 24–5). 23 Cleachtadh meaitseála: Frásaí díospóireachta (lch 26). 24 Tasc machnaimh: Frásaí díospóireachta a roghnú (leabhar gníomhaíochta lch 14). 25 Léamh: Comórtas díospóireachta an Phiarsaigh (lch 27). 26 Cleachtadh meaitseála: ‘Jeaic ar Scoil’ (lch 32). Beidh an dalta in ann a d(h)ul chun cinn pearsanta a thomhas trí na straitéisí seo a leanas. (The student will be able to gauge his/her personal progress using the following strategies.) • Aiseolas scríofa – dhá réalta agus mian (measúnú múinteora) (Written feedback – two stars and a wish (teacher assessment)). • Aiseolas ó bhéal (measúnú múinteora) (Oral feedback (teacher assessment)) • Ceartú ó bhéal (measúnú múinteora) (Oral correction (teacher assessment))

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 12

16/03/2022 16:06

Aonad

Ag cruthú eispéiris foghlama do rang-ghrúpa (ar lean)

om pa ny

Ire la n

• EMF (atá ar eolas agam anois; ar mhian liom bheith ar eolas faoi; atá fós le foghlaim agam) (féinmheasúnú) (KWL (what I know now; what I’d like to know; what I still have to learn) (self-assessment)) • 3, 2, 1 (trí rud a d’fhoghlaim mé; dhá rud nár fhoghlaim mé; rud amháin a gcaithfidh mé feabhas a chur air) (féinmheasúnú) (3, 2, 1 (three things I learned; two things I didn’t learn; one thing I need to improve) (selfassessment)) • Straitéis imeachta (féinmheasúnú) (Exit strategy (self-assessment)) • Soilse tráchta (féinmheasúnú) (Traffic lights (self-assessment)) • Ordóg suas, ordóg síos (féinmheasúnú) (Thumb up, thumb down (self-assessment)) • Ceistiúchán cuí (monatóireacht múinteora) (Appropriate questioning (teacher monitoring)) • Nótaí greamaitheacha (féinmheasúnú) (Sticky notes (self-assessment)) • Balla graifítí (féinmheasúnú/piarmheasúnú) (Graffiti wall (self-assessment/peer assessment)) • Breac agus ponc (féinmheasúnú) (Jot and dot (self-assessment)) • Néal focal (le suíomh idirlín ar nós wordclouds.com nó worditout.com) (féinmheasúnú) (Word cloud (with a website such as wordclouds.com or worditout.com) (self-assessment)) • Piarmheasúnú (Peer assessment)

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Straitéisí cuí chun an fhoghlaim a chur chun cinn (ar lean):

Deiseanna measúnaithe foirmitheacha (tascanna baile agus difreáil san áireamh):

na l

at io

5 6 7 8 9 10 11 12

Scríobh cúig abairt faoi na rudaí is fearr a rinne tú le linn an tsamhraidh (lch 5). Scríobh cúig cheist eile bunaithe ar na próifílí agus cuir ar dhuine éigin eile sa rang iad (lch 7). Crosfhocal faoi na hábhair scoile (lch 8). Líon clár ama agus scríobh blagiontráil faoin gclár ama (Cleachtadh MRB 1, lch 11; acmhainn punainne lch 1). Cúinne na gramadaí (lch 12). Scríobh cúig abairt le foirm den réamhfhocal ar iontu (leabhar gníomhaíochta lch 4). Scríobh blag faoi do scoil ón tseachtain seo caite (lch 12). Aistriúchán ag baint úsáid as an aimsir láithreach (lch 15). Scríobh alt gairid ar na rialacha i do scoil féin (leabhar gníomhaíochta lch 7). Ríomhphost ón bpríomhoide faoi riail nua (lch 17). Clár fógraí a dhearadh a phléann le gníomhaíochtaí seach-churaclaim na scoile (lch 18). Samhlaigh go bhfuil tú i do bhall de Chlub na Gaeilge ar scoil (Cleachtadh MRB 1, lch 25; acmhainn punainne lch 3). Gaeilge taobh amuigh den seomra ranga (leabhar gníomhaíochta lch 11). Briathra rialta a bhaineann le saol na scoile (leabhar gníomhaíochta lch 6). Dear scéalchlár le sé phictiúr ar www.storyboardthat.com don dán ‘Jeaic ar Scoil’ agus scríobh script san aimsir láithreach chun dul leis an gclár (Cleachtadh MRB 1, lch 35; acmhainn punainne lch 5). Scríobh alt faoi bhall foirne na scoile a bhfuil meas mór agat orthu (leabhar gníomhaíochta lch 2). Idirghníomhú cainte faoi shaol scoile an dalta. Labhairt os comhair an ranga faoin ábhar is fearr leat (Smaointe MRB 2, lch 37). Dráma beag a chur os comhair an ranga faoin dán ‘Jeaic ar Scoil’. (Smaointe MRB 2, lch 37). Úsáid a bhaint as an dán nó as an amhrán is fearr leat mar ábhar spreagthach agus labhairt faoin saothar (Smaointe MRB 2, lch 37).

1 2 3 4

13 14 15

16 17 18 19 20

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 13

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Príomhdheis mheasúnaithe an aonaid (difreáil san áireamh) Cur síos ar an bpríomhdheis mheasúnaithe:

Critéir ratha:

Ire la n

Ag coinneáil na torthaí foghlama agus na hintinní foghlama thuasluaite san áireamh, tabharfaidh na príomhdheiseanna measúnaithe seo a leanas fianaise ar an bhfoghlaim. (Keeping in mind the learning outcomes and learning intentions mentioned above, the following main assessment points will give evidence of the learning.) 1 Téarmaí litríochta a fhoghlaim agus a úsáid. 3 An dán a phlé, ag úsáid na dtéarmaí litríochta. 2 Teachtaireacht an dáin ‘Jeaic ar Scoil’ a thuiscint. 4 Anailís a scríobh ar an dán.

na l

om pa ny

Déanfar na critéir ratha don phríomhdheis mheasúnaithe a chomhchruthú in éineacht leis na daltaí. Má úsáideann tú Google Classroom nó a mhacasamhail le haghaidh tascanna a roinnt le daltaí, is féidir na critéir ratha a chomhchruthú roimh ré. Ansin, is féidir leis na daltaí rath a gcuid oibre a mheas. Is faoi gach aon dalta a bheidh sé cinneadh a thógáil faoin méid a mbeidh sé/sí in ann tabhairt faoi. (The success criteria will be co-created with students. If you use Google Classroom or a similar platform to share assignments with students, it is possible to co-create the success criteria in advance. Then students can measure their success against them. It will be for each student to decide how much he/she will be able to tackle.) 1 Bainfidh mé úsáid as trí théarma litríochta ar a laghad i mo chuntas. (I will use at least three literary terms in my account.) 2 Luafaidh mé agus cuirfidh mé síos ar dhá theicníc fileata ón dán ar a laghad i mo chuntas. (I will mention and describe at least two poetic techniques from the poem in my account.) 3 Luafaidh mé dhá líne ón dán a thaitníonn liom agus déarfaidh mé cén fáth. (I will mention two lines from the poem that I enjoyed and I will say why.) 4 Luafaidh mé dhá mhothúchán a mhúscail an dán ionam. (I will mention two feelings the poem aroused in me.) 5 Bainfidh mé úsáid as dhá phíosa athfhriotail ón dán i mo chuntas. (I will use two quotations from the poem in my account.)

at io

Modh(anna) don aiseolas foirmitheach:

Beidh an dalta in ann a d(h)ul chun cinn pearsanta a thomhas trí na straitéisí seo a leanas. Braithfidh an cineál aiseolais a thabharfar ar an gcineál taisc atá i gceist. (The student will be able to gauge his/her personal progress using the following strategies. The nature of feedback given will depend on the type of task at hand.) 1 Réamhfhoghlaim (féinmheasúnú) (lch 3). (Pre-learning (self-assessment)) 2 Aiseolas ó bhéal (measúnú múinteora) (lgh 4, 13, 20, 21; leabhar gníomhaíochta lch 6). (Oral feedback (teacher assessment)) 3 Ceartú ó bhéal (measúnú múinteora) (lgh 5, 7, 10, 28; leabhar gníomhaíochta lgh 8, 13). (Oral correction (teacher assessment)) 4 Ceistiúchán cuí (monatóireacht múinteora) (lgh 5, 11, 29). (Appropriate questioning (teacher monitoring)) 5 Aiseolas scríofa – dhá réalta agus mian (measúnú múinteora) (lgh 17, 26, 33; leabhar gníomhaíochta lgh 2, 7, 10). (Written feedback – two stars and a wish (teacher assessment)) 6 Soilse tráchta (féinmheasúnú) (lgh 9, 12, 14, 31; leabhar gníomhaíochta lch 3). (Traffic lights (self-assessment)) 7 Nótaí greamaitheacha (féinmheasúnú) (lgh 22, 26). (Sticky notes (self-assessment)) 8 Straitéis imeachta (féinmheasúnú) (lch 37; leabhar gníomhaíochta lch 11). (Exit strategy (self-assessment)) 9 Straitéis 3, 2, 1 (féinmheasúnú) (lgh 15, 18, 24; leabhar gníomhaíochta lgh 4, 14). (3, 2, 1 strategy (self-assessment))

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 14

14/03/2022 10:43

Aonad

Príomhdheis mheasúnaithe an aonaid (difreáil san áireamh) (ar lean)

Modh(anna) don tuairisciú:

om pa ny

Ire la n

1 Aiseolas díreach ar an obair ranga (lgh 4, 5, 8, 9, 11, 13, 18, 19, 21–4, 32; leabhar gníomhaíochta lgh 3–5, 8, 9, 13, 14, 16). 2 Aiseolas díreach ar an obair bhaile (lgh 7, 10, 12, 15–18, 20, 25, 28, 31; leabhar gníomhaíochta lgh 2, 6, 7, 10, 11, 13, 15). 3 Fianaise ar an bhfoghlaim – Cleachtadh don MRB (lgh 11, 25, 35). 4 Féinmheasúnú (lgh 5, 8, 11, 15, 17, 22, 26, 32; leabhar gníomhaíochta lgh 2, 3, 5, 6, 9, 13, 16). 5 Piarmheasúnú (lch 36). 6 Machnamh pearsanta ar an dul chun cinn (loga foghlama – féinmheasúnú) (lch 37). 7 Obair leabhar gníomhaíochta agus obair phunainne (leabhar gníomhaíochta lgh 1–16, acmhainn punainne lgh 1–6). 8 Scrúdú idirthréimhseach (i lár an aonaid). 9 Scrúdú aonaid (ag deireadh an aonaid). 10 Tuairisc téarma.

10 Straitéis EMF (féinmheasúnú) (lgh 17, 19, 24, 25, 26, 29; leabhar gníomhaíochta lch 9). (KWL strategy (self-assessment)) 11 Ordóg suas, ordóg síos (féinmheasúnú) (lgh 5, 23, 32). (Thumb up, thumb down (self-assessment))

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Modh(anna) don aiseolas foirmitheach (ar lean):

Machnamh an mhúinteora ar an teagasc agus ar an bhfoghlaim

at io

na l

Ag deireadh an aonaid foghlama: 1 Cad a d’fhoghlaim an dalta? Ar éirigh leis an bpleanáil a chuireamar i bhfeidhm? Ar tugadh suntas do ghuth an dalta? Ar thuig an dalta an nasc idir na hintinní foghlama agus na critéir ratha do gach aon tasc? An raibh an dalta rannpháirteach i ndearadh na n-intinní foghlama agus na gcritéar ratha? An raibh an dalta rannpháirteach i roghnú an téacs litríochta? Ar tharraingíomar nasc idir na torthaí foghlama a roghnaíodh agus na taisc mheasúnaithe? 2 An bhfuil an dalta réidh chun an chéad chéim eile san fhoghlaim a thógáil? Cad iad na chéad chéimeanna eile a mbeidh sé/sí in ann tabhairt fúthu? 3 An ndearna an dalta an dul chun cinn a bhí beartaithe againn? Ar chothaigh na hacmhainní, na háiseanna agus na gníomhaíochtaí ar bhaineamar úsáid astu an fhoghlaim? Ar chuir na taisc mheasúnaithe an fhoghlaim a bhí sna torthaí foghlama chun cinn? 4 An ndearnamar nó an ndearna an dalta monatóireacht ar a d(h)ul chun cinn? An raibh an cur chuige éifeachtach? Ar thugamar aiseolas dírithe dó/di? Ar thugamar deis don dalta machnamh ar a c(h)uid foghlama féin? Ar mhúineamar teanga an mhachnaimh dó/di? An bhfuil scil an mhachnaimh á forbairt aige/aici? 5 Ar bhaineamar leas as an uirlis úsáide um measúnú mar acmhainn bhreise (i.e. na cúig leabhrán de chuid an CNCM dár teideal ‘Díriú ar an bhfoghlaim’: 1. Intinní foghlama agus critéir ratha 2. Ceistiú éifeachtach 3. Aiseolas foirmitheach 4. Daltaí ag machnamh ar a gcuid foghlama 5. Torthaí foghlama?) Athchóirithe ó Michael Absolum, Clarity in the Classroom (2010), lch 192

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 15

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Scrúduithe Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Ainm an dalta: __________________________ Bliain: _____________ Dáta: _______________

Ire la n

Ainm na scoile: _______________________ Ainm an mhúinteora: _______________________ Freagair na ceisteanna seo a leanas agus tú ag caitheamh súil siar ar an aonad seo.

om pa ny

1 Déan cur síos ar an dalta ar dheis. Ainmnigh 5 rud ón éide scoile mar chuid den tasc seo.

_____/ 10

2 Freagair na ceisteanna seo bunaithe ar do chás féin. 1 Cad is ainm don scoil?

na l

2 Cén t-am a thosaíonn an lá scoile? 3 Cad é an t-ábhar is fearr leat?

at io

4 Cén fhad a mhaireann an sos beag?

5 Cá n-itheann tú do lón sa scoil?

6 Cén múinteoir Gaeilge atá agat?

7 Cad is ainm don phríomhoide i do scoil?

8 Cé mhéad dalta atá i do rang Gaeilge?

9 Cad é an dara rang atá agat ar an Aoine?

10 Cén t-am a chríochnaíonn an lá scoile ar an gCéadaoin? _____/ 20

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 16

14/03/2022 10:43

Aonad

Teideal an dáin: ______________________________ Ainm an fhile: ______________________________

Ire la n

1 Cad é an mothúchán is láidre sa dán?

us Cúrsaí ad 1: An Scoil ag Scrúdú – Aon

3 Líon an leathanach seo bunaithe ar an dán ‘Jeaic ar Scoil’. Bí cinnte go bhfuil abairt nó dhó ón dán le gach freagra. Tugann sé seo tacaíocht cheart don fhreagra.

Oideachais

om pa ny

3 Déan cur síos ar an íomhá is fearr leat ón dán.

2 Conas a mhothaigh an mháthair sa dán seo?

4 Labhair faoi na háiteanna difriúla a luann an file sa dán (is leor 3 áit).

at io

na l

5 Cad a chuireann an dán seo i gcuimhne duit?

_____/ 13

6 Ar thaitin an dán seo leat (tabhair fáth nó dhó le do fhreagairt phearsanta anseo)?

4 Athscríobh na habairtí seo san aimsir láithreach. Is briathra rialta iad seo ar fad. 1 (Sroich mé) an scoil gach maidin ag leathuair tar éis a hocht. 2 (Labhair muid) le chéile ag am lóin sa chlós. 3 (Éist + gach duine) go géar leis an bpríomhoide ag an tionól. 4 (Ní ól éinne) deochanna sna seomraí ranga. © An Comhlacht Oideachais

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 17

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Scrúduithe 5 (Scríobh Seán) aistí iontacha sa Bhéarla i gcónaí.

6 (Cuir mé) a lán suime san eolaíocht mar (taitin) an t-ábhar go mór liom.

Ire la n

7 (Ní oscail muid) na fuinneoga nuair atá an seomra fuar. 8 (Glan muid) an tsaotharlann ag deireadh an ranga.

9 (Rothaigh sí) ar scoil nuair atá an aimsir go maith.

om pa ny

10 (An + cuir tú) leabhair sa taisceadán ag an deireadh seachtaine?

_____/ 20

5 Líon isteach an ghreille thíos. (Forainm + réamhfhocal = forainm réamhfhoclach) Forainm

mé

tú

sé

(1)

ort

air

liom

(2)

leis

na l

sibh

siad

orainn

oraibh

(5)

léi

linn

(4)

leo

6 Cuir ciorcal ar an bhfreagra ceart anseo. 1 Cad a tharlaíonn don túschonsan tar éis ‘leis an’? 2 Cad a tharlaíonn don túschonsan tar éis ‘ag an’?

at io

sinn

(3)

sí

_____/ 5

séimhiú séimhiú

urú urú _____/ 2

7 Cuir Gaeilge ar na habairtí seo. 1 I do not have a bike today.

2 We have a school uniform.

3 I like science.

4 I went to the office with the principal. 5 He will have Irish at 2 o’clock. _____/ 10

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 18

14/03/2022 10:43

Aonad

8 Líon isteach na sonraí ar an gclár ama thíos. An Dara Bliain

staidéar gnó

9.45

An mata

10.45

An stair

(5) __________________

(3) __________________ _____________________

An mata

_____________________

11.00

An reiligiún

An Béarla

(6) __________________

12.00

(4) __________________

An mata

An corpoideachas

1.00

Am lóin

(2) 1.___

An tíreolaíocht

2.40

An leabharlann

Leathlá do chluichí agus eachtraí eile

Tionól don 2ú bliain

_____/ 6

om pa ny

Tosaíonn an lá scoile ag deich chun a naoi. Maireann an lón daichead nóiméad. Tá sos beag againn gach lá ag ceathrú chun a haon déag. Bíonn an Ghaeilge againn roimh an lón ar an Luan. Tosaíonn an Mháirt le rang eolaíochta dúbailte sa tsaotharlann. Bíonn staidéar gnó againn tar éis an tsosa gach Céadaoin.

Oideachais

• • • • • •

An Chéadaoin

Ire la n

(1) 8.___

An Mháirt

An Luan

us Cúrsaí ad 1: An Scoil ag Scrúdú – Aon

Rang Phádraig

na l

9 Freagair na ceisteanna seo. 1 Cad a bhíonn ar siúl tar éis an lóin ar an Máirt?

at io

2 Cá dtéann rang Phádraig ar an Luan ag fiche chun a trí? 3 Cá mbíonn an chéad rang ar siúl ar an Máirt?

4 Cén t-am a chríochnaíonn na ranganna/ceachtanna ar an gCéadaoin?

5 Cé mhéad rang a bhíonn ag rang Phádraig ar an Luan?

• na háiseanna

• na daoine

• an t-ábhar is fearr leat

• an t-atmaisféar

6 Scríobh alt faoi na rudaí is fearr leat faoi do scoil. Tuairimí don tasc seo:

_____/ 14

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 19

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Freagraí

Moladh Beidh freagraí do na gníomhaíochtaí téacsleabhair ar fad, do na tascanna sa leabhar gníomhaíochta agus do na scrúduithe aonaid le fáil sa leabhar iomlán.

Aonad 1: An Scoil agus Cúrsaí Oideachais Téacsleabhar B An seomra ceoil giotár fidil feadóg pianó E An seomra feistis léine sciorta carbhat

C Na leithris báisín gallúnach sconna F Seomra na ríomhairí méarchlár scáileán luch

Ire la n

A An halla spóirt liathróid raicéad D An ceaintín/an seomra bia spúnóg ceapaire biachlár Éisteacht (lch 4) mo gheansaí sa seomra feistis an t-amhrán sa seomra ceoil ár lón sa cheaintín

4 5 6

ar an idirlíon i seomra na ríomhairí cispheile againn sa halla spóirt agus ghlan mé mo lámha sna leithris

4 5 6

Chaith mé léine ghorm ar scoil inné. An bhfaca tú an biachlár? D’ith mé ceapaire sa cheaintín.

1 2 3

Aistriúchán (lch 5) Bhris sé an fhuinneog leis an liathróid. Sheinn sí an giotár sa seomra ceoil. Tá carbhat dearg agam.

om pa ny

1 2 3

Meaitseáil (lch 5) 1 múinteoir

2 príomhoide

3 scoil

4 leabhar

Meaitseáil (lch 7) 2 Bean Uí Bhraonáin

3 Iníon Uí Mhurchú

Scríobh (lch 7)

Meaitseáil (lch 8)

C 5

A B 6 3 Crosfhocal (lch 8)

Trasna 4 An Fhraincis 5 An Laidin 6 An corpoideachas 7 An Ghaeilge 8 An eolaíocht 9 An stair

6 lón

4 Iníon Uí Ghrálaigh

na l

An tUasal Ó Ríordáin/ Peadar is ainm dó. Rugadh í i Luimneach/i gContae Luimnigh. Tá oifig aige. Tá cúig phróifíl ar an leathanach. Tá cúigear ar an liosta.

at io

1 2 3 4 5

5 oifig

D 9

7 8

7 peann

5 An tUasal Kowalski

1 An tUasal Kowalski

Tasc foclóra (lch 4)

8 cathaoir 6 An tUasal Ó Ríordáin

D’fhreastail sí ar an gColáiste Ollscoile Baile Átha Cliath. Mhúin sí an eolaíocht. Is é an mana atá aici ná ‘Ceangal Cinnte Leanúnach’.

E 7

F 1

G 4

H 8

I 2

Síos 1 An tíos 2 An mata 3 An tíreolaíocht 5 An ealaín 6 An Béarla

Scríobh (lch 9) 1

liom

leis

lena

linn

leat

libh

Éisteacht (lch 10) 1 Tosaíonn an lá scoile ag fiche chun a naoi. 2 Bíonn sos againn ag ceathrú chun a deich gach lá. 3 Bíonn tionól againn gach Máirt ag cúig chun a deich ar maidin. 4 Tosaíonn am lóin ag a haon a chlog agus críochnaíonn sé ag leathuair tar éis a haon. 5 Téimid abhaile gach lá ag fiche tar éis a trí.

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 20

14/03/2022 10:43

Aonad

Léamh (lch 10) Tosaíonn sé ag a ceathrú chun a naoi. Maireann siad uair an chloig. Bíonn leathlá aici gach Céadaoin. An mata

5 6 7

Déanann sí staidéar ar ocht n-ábhar. Tosaíonn Aindriú níos luaithe ná Áine. Críochnaíonn siad ag an am céanna.

Éisteacht (lch 11) 4 5 6

10:45 12:55 an stair

7 8 9

An eolaíocht an Ghaeilge an Béarla

Cúinne na gramadaí (lch 12)

na l

at io

Líon na bearnaí (lch 13) orm

Oideachais

Mhol Chaithfeadh D’fhanfaidís Ní raibh Foilsíodh Ag obair Cinntiú Foilseofar

Aidiachtaí Docht Náisiúnta Breis Fisiciúil Cuí Nua

Ainmfhocail An Roinn Oideachais Tráthnóna Busanna Daltaí Scoilbhliain Comhairle Foireann Náisiúnta Éigeandála Sláinte Poiblí Cinneadh An roinn Beartais Scaradh Maisc Rialacha Bunphlean An tAire Norma Foley Comhghleacaithe Acmhainní Eolas Laethanta

om pa ny

Briathra D’fhógair Cuirfear Bíonn Dúradh Rinneadh Dúirt Beidh

Coláiste Mhuire dara 8:50

Ire la n

1 2 3

us Cúrsaí ad 1: An Scoil ag Freagraí – Aon

1 2 3 4

air

ar an

orainn

uirthi

Éisteacht (lch 13) 1 Tá dath dearg ar an bpeann luaidhe ar chlé. 2 Tá dath glas ar an bpeann luaidhe idir an ceann buí agus an ceann liath. 3 Tá dath liath ar an bpeann luaidhe sa lár. 4 Tá dath bán ar an bpeann luaidhe ar dheis. 5 Tá dath dubh ar an bpeann luaidhe in aice leis an gceann bán. 6 Tá dath corcra ar an bpeann luaidhe idir an ceann gorm agus an ceann dubh. 7 Tá an peann luaidhe oráiste idir an ceann dearg agus an ceann buí. Scríobh (lch 15)

An briathar 1 glan 2 oscail 3 bronn 4 aithin 5 póg 6 cas 7 siúil 8 slog 9 gluais 10 caith

An Béarla clean open award recognise kiss turn walk gulp/ingest move throw/wear/spend/smoke, srl.

mé glanaim osclaím bronnaim aithním pógaim casaim siúlaim slogaim gluaisim caithim

muid glanaimid osclaímid bronnaimid aithnímid pógaimid casaimid siúlaimid slogaimid gluaisimid caithimid

sé/sí glanann sé/sí osclaíonn sé/sí bronnann sé/sí aithníonn sé/sí pógann sé/sí casann sé/sí siúlann sé/sí slogann sé/sí gluaiseann sé/sí caitheann sé/sí

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 21

14/03/2022 10:43

Croí na Gaeilge 3

Freagraí

Téim abhaile ag leathuair tar éis a trí gach lá. 3 Déanaimid traenáil don pheil gach Céadaoin. 4

Ire la n

1 2

Aistriúchán (lch 15) 1 Éistimid leis an múinteoir. 2 Imrím cispheil ag am lóin. 3 Tosaíonn an lá scoile ag a naoi a chlog. 4 Féachaimid ar TG4 ar an Aoine. 5 Sroicheann Damian an scoil ag/ar a leathuair tar éis a hocht gach maidin. 6 Foghlaimímid cúpla focal nua gach lá. Éisteacht (lch 15)

Tá tionól againn leis an bpríomhoide sa halla inniu. Faighimid scrúdú san eolaíocht gach mí.

Léamh (lch 16) Tosaíonn sé ag a naoi a chlog. 4 ‘Tá ar na daltaí an éide scoile a chaitheamh gach lá.’ 5 Tá sé ar an dara hurlár. 6

Bíonn tionól ar siúl do mhuintir an dara bliain. Níl cead acu úsáid a bhaint as an bhfón póca. Zofia is ainm do rúnaí na scoile.

1 2 3

Éisteacht (lch 17) 3 riail 4 amárach

5 cead 6 fóin phóca

7 scoile 8 fóin chliste

om pa ny

1 mhaith 2 tionól

9 bulaíocht 10 lae

comhábhair 3:45 méaróg chuimhne

4 5

uirlisí ceoil Club Leabhar/4.00–5.00/An Leabharlann

1 2 3

at io

na l

Léamh (lch 18) 1 Tá deich bhfógra ar an gclár. 2 (1) Scoil Naomh Bríd (2) Scoil Naomh Pádraig 3 Tá costas €4 ar an traenáil leadóige in aghaidh na seachtaine. 4 Beidh sé ar siúl ar maidin. 5 Beidh smailceacha agus mianraí ar fáil. 6 Ní bheidh cead acu freastal air. 7 Beidh dhá imeacht ar siúl sa seomra ceoil. 8 Beidh Cumann Naomh Uinseann de Pól ag fáil airgid ón suan faoin spéir. 9 Táim i gcoinne an rúin ‘Is cur amú ama í an obair bhaile’. (1) Tá ról an-tábhachtach ag obair bhaile i dturas foghlama an dalta, tugann obair bhaile deis dom dul siar ar na rudaí nua a d’fhoghlaim mé an lá sin. (2) Cabhraíonn obair bhaile liom staidéar a dhéanamh ar an ábhar. 10 Tá cothromaíocht mhaith ag Scoil Naomh Bríd idir an spórt agus gníomhaíochtaí eile. (1) Tá deich bhfógra ar an gclár agus níl baint ach ag trí fhógra leis an spórt. (2) Tá réimse leathan gníomhaíochtaí eile ar fáil agus rudaí atá oiriúnach do gach aon duine mar shampla cluiche fichille nó club ealaíne. Éisteacht (lch 19)

Picthuiscint (lch 20)

Tá dath bán ar an gcóta. An Tábla Peiriadach is ainm don tábla. Tá beirt daltaí le feiceáil agus múinteoir amháin.

1 2 3

4 5 6

An Astráil (mar shampla) Tá sé ar chlé. Tá ceithre mhaighnéad ar an mbord.

Dathanna (lch 21) A B bán dubh Líon na bearnaí (lch 22) 1 m’fhón póca 2 fhuaim 3 t-óstach

C corcra

D gorm

4 teachtaireacht 5 mhicreafón 6 scáileán

E glas

F buí

G oráiste

7 chluasáin 8 fhorsheomra 9 beoshruth

H dearg

10 cruinniú

Éisteacht (lch 22) 1 2 3

gcruinniu t-óstach cluasáin

4 5 6

micreafóin teachtaireacht scáileán

7 8 9

bhfuaim bheoshruth fhorsheomra

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 22

14/03/2022 10:43

Aonad

Scríobh (lch 23) Seomra Ealaíne

Staighre

Oifig na Rúnaithe

Seomra Foirne

Seomra Ranga 1

us Cúrsaí ad 1: An Scoil ag Freagraí – Aon

Seomra Caidrimh na Sóisear

Seomra Adhmadóireachta

Seomra na Ríomhairí

Seomra Ranga 2

Ire la n

Saotharlann

Leabharlann

Oifig an Phríomhoide

Seomraí Feistis

at io

na l

Scríobh (lch 24) 1 Spreag an tréimhse a chaith sé i gcoláiste samhraidh sa Ghaeltacht é. 2 Ní minic a labhraítear an Ghaeilge taobh amuigh den seomra ranga. 3 Cara Rúnda an t-ainm a bhí air. 4 (1) tionól trí mheán na Gaeilge (2) tráth na gceist (3) cóisir cáirióice, rolla as Gaeilge 5 Tá sí le feiceáil taobh amuigh den phríomhdhoras. 6 Shocraíomar/Chaith/Bhí/Theastaigh/Chuir/Chuireamar/D’iarramar, srl. 7 Is dócha nach labhraítear í taobh amuigh den seomra ranga mar ní bhíonn muinín ag daoine úsáid a bhaint as an nGaeilge. Bíonn eagla orthu go gceartódh duine éigin iad nó go ndéanfaidís botún. 8 Ceapaim gur éirigh go maith leo an Ghaeilge a chur chun cinn ar scoil. D’éirigh leo Gaelbhratach a bhaint amach agus tá dearcadh níos dearfaí ag gach aon duine i leith na Gaeilge dar le Simon. Gaeilge 24 (lch 25) 1 Níor eagraigh sí aon imeacht eile roimh an dúshlán seo. 2 Sheol siad foirm iarratais chuig Conradh na Gaeilge. 3 teastas, cárta urraíochta, t-léine ghorm, banda láimhe, cárta frásaí 4 Ba í aidhm an dúshláin ná go labhródh gach dalta as Gaeilge ar feadh 24 uair an chloig. 5 Bhí seisiún Traenáil Eatramhach Ard-Déine (HIIT) acu sa halla spóirt ar maidin. Thug siad faoi rang ióga ag am lóin agus ghlac siad páirt i gcomórtas grianghrafadóireachta ag deireadh an lae. 6 Cuireadh imeachtaí eile ar ceal de dheasca Covid-19. 7 Bhí ar Shinéad cead a fháil uathu toisc gur theastaigh uaithi an scoil a chlárú don imeacht Gaeilge 24. Bheadh gach dalta sa scoil ag labhairt Gaeilge don lá agus mar sin theastaigh tacaíocht uaithi. 8 Táim cinnte gur éirigh go maith leo an Ghaeilge a labhairt taobh amuigh den seomra ranga. Ghlac siad páirt in imeachtaí éagsúla agus labhair siad Gaeilge le múinteoirí nach raibh a fhios acu go raibh Gaeilge acu. Meaitseáil (lch 26)

Oideachais

om pa ny

Halla Spóirt

Leithris

1 H

2 G

3 A

4 F

5 B

6 D

7 J

8 E

9 C

Léamh (lch 27) 1 Bheadh cead ag na daltaí sa scoil seo páirt a ghlacadh sa chomórtas toisc nach scoil T1 í. 2 €30 3 Tá triúr ar gach foireann. 4 Tugtar an rún dóibh ar a laghad seachtain amháin roimh gach babhta díospóireachta 5 Tá daltaí i Roinn na Sinsear níos sine. 6 Bheadh an-suim agam sa chomórtas seo. Taitníonn an díospóireacht go mór liom agus táim i mo bhall den chlub díospóireachta ar scoil.

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 23

14/03/2022 10:44

Croi 3 TRB sample 24 pages.indd 24

14/03/2022 10:44