Croí na Gaeilge 2 & 3 Punainne by Edco Ireland

Croí 2+3 na Gaeilge

Pearse Ahern • Megan O’Connor

at io

na l

om pa ny

Ire la n

í o r C 2+3 na e g l i e a G ©

Acmhainn Punainne

IS B N 978-1-80230-014-7

An Comhlacht Oideachais

Croí na Gaeilge 2+3 portfolio.indd 1-2

Ainm

Rang

9 781802 300147

08/03/2022 15:53

Clár ama

Ire la n

Fáilte romhat go dtí acmhainn punainne Croí na Gaeilge 2 agus 3! Is leabhar comónta é. Cabhróidh an leabhar seo leat ar do thuras foghlama chun ullmhú do Mheasúnuithe Rangbhunaithe (MRB) Gaeilge na Sraithe Sóisearaí. • Sa téacsleabhar, feicfidh tú go bhfuil an lipéad ‘Cleachtadh MRB 1’ ar roinnt tascanna. Tá leathanach san acmhainn punainne ag baint le gach tasc den saghas sin. Cleachtadh MRB 1

Líon clár ama agus scríobh blagiontráil faoi. Bain úsáid as an acmhainn punainne (lch 1) mar chabhair duit.

Treoracha

Déan an tasc ar lch 3.

of Cleachtadh MRB 1

Líon clár ama agu

om pa ny

s scríobh blagiont

ráil faoi.

Ainm: ____________ _____________ Aois : ________________ Ainm na scoile: Dáta: ____________ ________________ _______ ________________ ________________ ________________ Clár ama

8.30

An Luan

An Mháirt

An Chéadaoin

An Déardaoin

9.10

An Aoine

10.30

Sos

10.45

Sos

An dara rang

Sos

An tríú rang

Sos

11.25

An cúigiú rang An séú rang

ar an tasc, freagair na ceisteanna

scríobh 2 An raibh tú ar do chompord ag

seo a leanas.

blagiontrála faoi do chlár ama?

at io

na l

Moladh Má tá tú ag déanamh tasc labhartha, is féidir taifeadadh a dhéanamh díot féin ar d’fhón sa bhaile nó ar scoil (le cead ón múinteoir), agus é a stóráil i bhfoirm dhigiteach.

An ceathrú rang

12.05 Croí na Gaeilge 2 + 3 12.45 Am lóin

Agus tú ag déanamh machnaimh 1 An raibh tú sásta le do thasc?

Orduimhir

An chéad rang

9.50

Aonad

An Scoil agus Cúrsaí Oideachais

• Tá teimpléid fholmha le fáil san acmhainn punainne agus is féidir iad a úsáid chun na tascanna sin a dhéanamh. • Is bileog í gach teimpléad, le dhá thaobh uirthi: Clár ama (Téacsleabhar 2 lch 12) (Téacsle abhar 3 lch 11) — Taobh amháin chun do shonraí pearsanta a líonadh isteach agus chun an tasc a dhéanamh; — Taobh eile chun machnamh a dhéanamh ar an tasc a rinne tú. • Nuair a chríochnaíonn tú tasc, is féidir an bhileog sin a bhaint ón leabhar seo, agus í a stóráil i do phunann nó i d’fhillteán féin. Má tá spás sa bhreis Acmhainn Punainne de dhíth ort chun an tasc a chríochnú, is féidir leat Machnamh ar an tasc leathanach bán a úsáid agus é a chur leis an mbileog.

• Ansin cuir tic sa bhosca ceart ar an gclár ar an gcéad leathanach eile, chun taifead a choinneáil de na tascanna atá críochnaithe agat.

Clár ama Labhairt Tasc ealaíne

Téacsleabhar 2/3 (lch) 12/11 27/25 34/35

Acmhainn punainne (lch) 1 3 5

(✔)

Aonad 1 Aonad 1 Aonad 1

Clár

• Chomh maith leis sin, tá teimpléid fholmha ar fáil, agus is féidir iad a úsáid chun na tascanna ‘Cleachtadh MRB 2’ ón téacsleabhar a chomhlánú. Tá teimpléid eile ar fáil chun machnamh a dhéanamh ar an dá MRB. • Ag deireadh an leabhair seo, gheobhaidh tú na bileoga tagartha gramadaí a luaitear ar fud an téacsleabhair. • Coinnigh na bileoga seo in áit shábháilte, ionas gur féidir leat iad a úsáid i ngach tasc, chun feabhas a chur ar do chuid gramadaí.

Gach rath ar do thuras foghlama! Pearse Ahern Megan O’Connor

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 1

07/03/2022 12:50

Clár

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 2

Ire la n

(✔)

om pa ny

na l

at io

e Th ©

Gramadach Gramadach

Acmhainn punainne (lch) 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 65 67 69 71 72 73 74 75 76

Clár ama Labhairt Tasc ealaíne Scríobh Obair ealaíne Scríobh Cur i láthair Cur i láthair Litir ó Mheiriceá Próifíl Beathaisnéis Scríobh Taispeántas Tasc scríofa Tasc scríofa Tasc scríofa Scríobh Alt Cur i láthair Cur síos Labhairt Scríobh Blag Taighde Scríobh Cur i láthair Tasc pictiúir Scríobh Taighde Machnamh ar an bpunann teanga Machnamh ar an tasc cumarsáideach Do thasc féin Do thasc féin Do thasc féin Léaráid A, Cuid 1: An briathar bí agus an chopail, is Léaráid A, Cuid 2: Na briathra rialta Léaráid B, Cuid 1: Na briathra neamhrialta Léaráid B, Cuid 2: Na briathra neamhrialta Léaráid C, Cuid 1: Na huimhreacha sa Ghaeilge Léaráid C, Cuid 2: Na bunuimhreacha agus na hainmfhocail neamhrialta Léaráid D, Cuid 1: Teach na réamhfhocal Léaráid D, Cuid 2: Caint indíreach

Aonad 1 Aonad 1 Aonad 1 Aonad 2 Aonad 2 Aonad 2 Aonad 3 Aonad 3 Aonad 3 Aonad 4 Aonad 4 Aonad 4 Dráma Dráma Dráma Úrscéal Úrscéal Úrscéal Aonad 5 Aonad 5 Aonad 5 Aonad 6 Aonad 6 Aonad 6 Aonad 7 Aonad 7 Aonad 7 Aonad 8 Aonad 8 Measúnú Measúnú Measúnú Measúnú Measúnú Gramadach Gramadach Gramadach Gramadach Gramadach Gramadach

Téacsleabhar 2/3 (lch) 12/11 27/25 34/35 55/58 57/50 60/61 89/91 97/101 111/110 123/121 136/132 141/139 173/176 175/178 177/181 198 200 205 187/223 189/225 191/227 214/252 216/254 231/271 245/284 247/286 257/298 302/344 309/351

77 78

07/03/2022 12:50

Aonad

Clár ama

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 12) (Téacsleabhar 3 lch 11)

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Clár ama An Luan

An Mháirt

An Chéadaoin

An Déardaoin

An Aoine

Orduimhir

An chéad rang

8.30

An dara rang

9.10 Sos

Sos

10.45 11.25 12.05 Am lóin

Am lóin

1.30 2.10

Sos

Am lóin

Sos

An ceathrú rang An cúigiú rang An séú rang

Am lóin An seachtú rang An t-ochtú rang An naoú rang

na l

2.50

Sos

om pa ny

10.30

An tríú rang

9.50

12.45

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Líon clár ama agus scríobh blagiontráil faoi.

Blagiontráil

at io

www.miseméféinblag.ie

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 1

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh blagiontrála faoi do chlár ama?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 2

07/03/2022 12:50

Aonad

Labhairt

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 27) (Téacsleabhar 3 lch 25)

Ire la n

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Tá tú i do bhall de Chlub na Gaeilge ar scoil. Beidh tú ag bualadh leis an leasphríomhoide go luath chun cead a fháil uaidh imeacht nua a chur ar siúl ar scoil. Tá Club na Gaeilge agus Cúrsaí Oideachais ag iarraidh an Ghaeilge a chur chun cinn taobh amuigh den seomra ranga. Scríobh an óráid a bhronnfá air/uirthi. Bain úsáid as na hailt faoi Gaelbhratach agus faoi Gaeilge 24 i do théacsleabhar chun cabhrú leat. Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

om pa ny

Imeacht

Óráid

at io

na l

Conas a chuirfidh an t-imeacht seo an Ghaeilge chun cinn taobh amuigh den seomra ranga?

A leas-phríomhoide,

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 3

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag tabhairt óráide?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 4

07/03/2022 12:50

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 34) (Téacsleabhar 3 lch 35)

Ire la n

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

eachais An Scoil agus Cúrsaí Oid

Dear scéalchlár le sé phictiúr ar storyboardthat.com nó a mhacasamhail don dán ‘Jeaic ar Scoil’ agus scríobh script san aimsir láithreach chun dul leis an gclár. Bain úsáid as an teimpléad seo thíos chun do scéalchlár a chruthú sula ndearann tú é ar líne.

Tasc ealaíne

Cleachtadh MRB 1

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

om pa ny

Scéalchlár

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 5

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag baint úsáid as an aimsir láithreach?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 6

07/03/2022 12:50

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 55) (Téacsleabhar 3 lch 58)

Th Mé Féin, Mo

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

om pa ny

Ríomhphost

Ó: Chuig:

at io

na l

Ábhar:

o Chairde eaghlach agus M

Ire la n

Samhlaigh gur tusa Pádraigín nó Diarmaid. Scríobh ríomhphost faoi rún chuig an duine eile. Critéir ratha: • Conas a mhothaíonn tú go ginearálta? Sampla: Tá brón/áthas/aiféala orm. • Luaigh rud suimiúil a rinne tú inné. Sampla: Chuaigh mé go dtí/Chaith mé tamall . . . • Conas atá cúrsaí sa bhaile? Sampla: Tá gach rud ar fónamh sa bhaile./Níl cúrsaí rómhaith sa bhaile. • Luaigh píosa mór nuachta. Sampla: Shocraigh mé dul . . .

Scríobh

Cleachtadh MRB 1

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 7

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh ríomhphoist?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 8

07/03/2022 12:50

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 57) (Téacsleabhar 3 lch 50)

Ire la n

• post/bliain ar scoil • áit chónaithe • dhá fhíric faoi/fúithi

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Próifílí Ainm:

Aois:

Dáta breithe:

at io

na l

om pa ny

Crann ginealaigh

o Chairde eaghlach agus M

• ainm • dáta breithe • aois

Th Mé Féin, Mo

Bain úsáid as an idirlíon chun taighde a dhéanamh ar theaghlach Brian O’Driscoll nó Vogue Williams. Tarraing pictiúr dá c(h)rann ginealaigh agus líon próifílí isteach do bheirt ón teaghlach. Critéir ratha: Luaigh na pointí seo a leanas sna próifílí:

Obair ealaíne

Cleachtadh MRB 1

Ainm: Dáta breithe: Aois: Post/bliain ar scoil:

Áit chónaithe:

Post/bliain ar scoil:

Dhá fhíric faoi/fúithi:

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 9

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh taighde ar líne?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 10

07/03/2022 12:50

Aonad

Scríobh

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 60) (Téacsleabhar 3 lch 61)

Ire la n

ainm an charad an aois a bhí sibh an áit ar bhuail sibh le chéile an dáta a bhí ann cuimhne (memory) amháin atá agat ar an lá

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

at io

na l

om pa ny

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

o Chairde eaghlach agus M

• • • • •

Luaigh na rudaí seo a leanas:

Th Mé Féin, Mo

Scríobh cuntas beag faoin lá a bhuail tú leis an gcara is fearr atá agat. Úsáid an téacs ‘Mo chara in Éirinn’ i do théacsleabhar chun cabhrú leat. Critéir ratha:

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 11

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag baint úsáid as an aimsir chaite?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 12

07/03/2022 12:50

Aonad

Cur i láthair

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 89) (Téacsleabhar 3 lch 91)

Ire la n

heantar M’Áit Chónaithe agus Mo C

Samhlaigh gur gníomhaire eastáit thú. Beidh tú ag díol tí agus tá ort cur i láthair a dhéanamh ar an teach. Critéir ratha: • Roghnaigh teach ar líne agus cuir grianghraf de ar PowerPoint nó a mhacasamhail. • Ullmhaigh sleamhnán faoi na seomraí atá thíos staighre. • Ullmhaigh sleamhnán faoi na seomraí atá thuas staighre. • Ullmhaigh sleamhnán faoi phraghas an tí. Cuir na sonraí teagmhála ar an sleamhnán sin freisin.

Nuair atá na sleamhnáin ullmhaithe agat, déan an cur i láthair os comhair an ranga. Bain úsáid as an teimpléad seo thíos chun do chur i láthair a ullmhú sula n-úsáideann tú PowerPoint nó a mhacasamhail. Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Teach ar díol

om pa ny

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

Thíos staighre

Eolas

Thuas staighre

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 13

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh cur i láthair os comhair an ranga?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 14

07/03/2022 12:50

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 97) (Téacsleabhar 3 lch 101)

heantar M’Áit Chónaithe agus Mo C

Ire la n

Roghnaigh ionad cultúir i do cheantar féin agus déan taighde air. Déan cur i láthair beag faoi os comhair an ranga. Critéir ratha: • Níl tú teoranta d’ionad a bhaineann leis an nGaeilge. • Scríobh cúpla abairt faoi stair an ionaid. • Cá bhfuil an áit suite? • Cé mhéad duine atá ag obair ann? • An raibh tú féin ann riamh?

Cur i láthair

Cleachtadh MRB 1

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Cur i láthair

at io

na l

om pa ny

Taighde

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 15

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh cur i láthair os comhair an ranga?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 16

07/03/2022 12:50

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 111) (Téacsleabhar 3 lch 110)

heantar M’Áit Chónaithe agus Mo C

Ire la n

Samhlaigh gur tusa Sonnie agus go bhfuil tú ag scríobh litir ó Mheiriceá chuig do mhuintir in Éirinn. (Tharla rudaí mar sin sna tríochaidí.) Critéir ratha: • Conas atá an aimsir in Los Angeles? • Cad a tharla sa rás? • Cá bhfuil tú ag fanacht? • Conas a mhothaíonn tú? • Scríobh rud nó dhó faoi do chairde. • Cathain a bheidh tú ar ais i gContae an Chláir?

Litir ó Mheiriceá

Cleachtadh MRB 1

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

om pa ny

Litir

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 17

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh litreach?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 18

07/03/2022 12:50

Aonad

Próifíl

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 123) (Téacsleabhar 3 lch 121)

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ire la n

Sonraí do cheiliúrán spóirt

Ainm:

Dáta breithe: Réaltchomhartha:

om pa ny

Áit bhreithe: Airde: Oideachas:

na l

Slí bheatha:

Teicneolaíocht imsire agus an Caitheamh A

Dear próifíl do cheiliúrán spóirt a bhfuil meas agat air/uirthi.

at io

Próifíl do cheiliúrán spóirt

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 19

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh taighde ar cheiliúrán spóirt?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 20

07/03/2022 12:50

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 136) (Téacsleabhar 3 lch 132)

Teicneolaíocht imsire agus an Caitheamh A

Ire la n

Scríobh beathaisnéis ghearr faoin gceoltóir/scríbhneoir/bhfile is fearr leat. Bain úsáid as an téacs ‘Seán Ó Ríordáin’ i do théacsleabhar mar theimpléad duit. Critéir ratha: Luaigh na pointí eolais seo sa bheathaisnéis: • Cén bhliain inar rugadh é nó í? • An bhfuil sé/sí fós beo? • Conas a chuala tú faoin duine seo?

Beathaisnéis

Cleachtadh MRB 1

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Beathaisnéis

at io

na l

om pa ny

Taighde

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 21

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag baint úsáid as an aimsir chaite/láithreach?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 22

07/03/2022 12:50

Aonad

Scríobh

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 141) (Téacsleabhar 3 lch 139)

Ire la n

Teicneolaíocht imsire agus an Caitheamh A

Déan léirmheas ar an bhfísdán ‘Dán Grá (don Idirlíon)’. Critéir ratha: • Cé a scríobh an físdán seo? • Luaigh an fáth ar/nár thaitin an físdán leat. • Déan cur síos ar an bhfísdán (na focail a chloiseann tú agus na híomhánna a fheiceann tú). • Scríobh faoi na suíomhanna idirlín atá luaite san fhísdán agus faoin gcaoi a n-úsáideann an file iad. • An mholfá do dhaoine óga féachaint ar an bhfísdán seo? Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

om pa ny

Léirmheas

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 23

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh léirmheas ar fhísdán?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 24

07/03/2022 12:50

Dráma

Taispeántas

(Téacsleabhar 2 lch 173) (Téacsleabhar 3 lch 176)

Cleachtadh MRB 1

Ire la n

Gleann Álainn

Oibrigh i ngrúpa agus pioc ceann de na radhairc ón dráma Gleann Álainn. Scríobh dialóg bheag don radharc a roghnaigh sibh. Déan taispeántas den radharc os comhair an ranga. Critéir ratha: • Scríobh 80 focal sa dialóg. • Tá ar gach duine sa ghrúpa a n-abairtí féin a fhoghlaim. • Más maith libh, déanaigí taifeadadh digiteach agus roinn é leis na daltaí eile sa rang. Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Dialóg

Línte:

at io

na l

Carachtair:

om pa ny

Radharc:

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 25

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh taispeántais os comhair an ranga?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 26

07/03/2022 12:50

Dráma

Tasc scríofa

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 175) (Téacsleabhar 3 lch 178)

Freagairt óna hathair

om pa ny

(a) Téacsteachtaireacht chuig a hathair

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Gleann Álainn

Scríobh amach na téacsteachtaireachtaí a sheol Sinéad ar a fón póca chuig (a) a hathair (b) Seosamh (c) Éamonn Beag. Cuir freagairt ó na carachtair eile le gach téacs.

15:20 ✔✔

Freagairt ó Sheosamh

20:10 ✔✔

at io

na l

(b) Téacsteachtaireacht chuig Seosamh

Freagairt ó Éamonn Beag

11.45 ✔✔

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 27

07/03/2022 12:50

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh Gaeilge chruinn?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 28

07/03/2022 12:51

Dráma Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 177) (Téacsleabhar 3 lch 181)

crógacht, dílseacht, eagla, imní, lagmhisneach, mídhílseacht, ríméad

Ire la n

Critéir ratha: • Déan cinnte go bhfuil tagairt ann do gach radharc ón dráma. • Cuir an focal i gcodarsnacht le mothúchán/cáilíocht eile atá le feiceáil sa dráma. • Déan cinnte go bhfuil tagairtí do bheirt charachtar (nó níos mó) i do fhreagra.

Gleann Álainn

Scríobh alt bunaithe ar cheann de na focail ón dráma sa liosta anseo. Bain úsáid as na nótaí faoi na mothúcháin i do théacsleabhar (lgh 177/180–1) chun cabhrú leat.

Tasc scríofa

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

at io

na l

om pa ny

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 29

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh faoin dráma?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 30

07/03/2022 12:51

Úrscéal

Tasc scríofa

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 3 lch 198)

Cúpla

Scríobh an iontráil dialainne a scríobhfadh Éile nuair a d’fhillfeadh sí abhaile ón gcúrsa samhraidh. Is leor 100 focal.

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

at io

na l

om pa ny

Iontráil dialainne

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 31

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag úsáid na n-aimsirí i gceart?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 32

07/03/2022 12:51

Úrscéal

Scríobh

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 3 lch 200)

Cúpla

Cén saghas chuntas Instagram a bheadh ag Éile? Cruthaigh cúpla postáil nó scéal a cheapann tú a bheadh aici.

Scéalta Instagram

Ainm:

____ n

Suíomh:

____ n

at io

na l

om pa ny

Suíomh:

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

# ___________ # __________ # __________

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 33

# ___________ # __________ # __________

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh Gaeilge chruinn?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 34

07/03/2022 12:51

Úrscéal (Téacsleabhar 3 lch 205)

Cleachtadh MRB 1

aiféala, déistin, imní, lagmhisneach, mídhílseacht, uaigneas

Ire la n

Critéir ratha: • Déan cinnte go bhfuil mioneolas ón úrscéal i do fhreagra. • Cuir an mothúchán/cháilíocht i gcodarsnacht le mothúchán/cáilíocht eile atá le feiceáil san úrscéal. • Déan cinnte go bhfuil tagairtí do bheirt charachtar (nó níos mó) i do fhreagra.

Cúpla

Scríobh alt bunaithe ar cheann de na mothúcháin/cáilíochtaí sa liosta seo.

Alt

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Alt Mothúchán 2:

at io

na l

om pa ny

Mothúchán 1:

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 35

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh anailíse ar an úrscéal?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 36

07/03/2022 12:51

Aonad

Cur i láthair

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 187) (Téacsleabhar 3 lch 223)

Ire la n

• arán banana • borróga calóga arbhair seacláide • greimíní banana • pavlóva • popanna brioscán ríse Ansin, déan cur i láthair agus físeán díot féin ag bácáil sa bhaile le tusa ag caint faoin oideas agus faoin obair. Is féidir leat script a scríobh sula ndéanann tú taifeadadh díot féin.

Poist agus Cúrsaí Oibre

Téigh ar líne agus faigh oideas deas a thaitníonn leat. Tá go leor ar fáil ar RTÉ Player. Cuardaigh le haghaidh Ár mBia, Ár Slí. Samplaí:

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

om pa ny

Ainm na scoile: ________________________________________________________________ Script

Oideas:

Modh

at io

na l

Comhábhair

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 37

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh físeáin díot féin?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 38

07/03/2022 12:51

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 189) (Téacsleabhar 3 lch 225)

Poist agus Cúrsaí Oibre

Ire la n

Scríobh cur síos fút féin. Úsáid na hailt ‘An post is ansa liom ar domhan’ i do théacsleabhar mar chabhair duit. Critéir ratha: • Déan seiceáil ar an gcéad dréacht in éineacht le dalta eile. • Déan taifeadadh digiteach den dara dréacht. • Roinn an obair dhigiteach le dalta eile sa rang.

Cur síos

Cleachtadh MRB 1

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

om pa ny

An chéad dréacht

An dara dréacht

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 39

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh Gaeilge chruinn?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 40

07/03/2022 12:51

Aonad

Labhairt

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 191) (Téacsleabhar 3 lch 227)

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Poist agus Cúrsaí Oibre

Déan taifeadadh digiteach díot féin ag léamh do scéil nuachta. Úsáid an scéal nuachta a scríobh tú don tasc scríofa ar lch 191/227 i do théacsleabhar.

at io

na l

om pa ny

Script

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 41

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh taifeadta díot féin?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 42

07/03/2022 12:51

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 214) (Téacsleabhar 3 lch 252)

• An raibh ort pacáil a dhéanamh? • Ar tharla aon rud suimiúil an lá sin? • Cén t-am ar bhain tú an áit amach?

Ire la n

• Cén t-am ar éirigh tú an mhaidin sin? • Cá raibh tú ag dul? • An raibh daoine eile ag taisteal leat?

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

om pa ny

Iontráil dialainne

isteal Laethanta Saoire agus Ta

Scríobh iontráil dialainne faoi thuras a rinne tú le déanaí (turas thar lear/turas scoile/ turas le do theaghlach, srl.). Is féidir úsáid a bhaint as na ceisteanna sa tasc idirghníomhú cainte i do théacsleabhar chun cabhrú leat. Critéir ratha:

Scríobh

Cleachtadh MRB 1

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 43

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag úsáid na n-aimsirí i gceart?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 44

07/03/2022 12:51

Aonad

Blag

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 216) (Téacsleabhar 3 lch 254)

Ire la n

Critéir ratha: • Luaigh ceithre rud ar a laghad ón bpictiúr den pháirc shiamsaíochta. • Déan cinnte go bhfuil seacht mbriathar dhifriúla ar a laghad sa bhlag. • Déan cinnte go mbaineann tú úsáid as an gcopail sa bhlag.

bain + sult, buail + le, caith, ceannaigh, críochnaigh, cuir, fág, feic, gortaigh, imir, íoc + as, ith, labhair + le, léim, ól, rith, siúil, sroich, téigh, tosaigh

isteal Laethanta Saoire agus Ta

Scríobh blag san aimsir fháistineach faoi lá a chaithfidh tú i bpáirc shiamsaíochta. Bain úsáid as an liosta briathra seo mar chabhair duit.

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

om pa ny

Blag

at io

na l

www.miseméféinblag.ie

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 45

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag baint úsáid as an aimsir fháistineach?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 46

07/03/2022 12:51

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 231) (Téacsleabhar 3 lch 271)

• áit bhreithe • dáta breithe • dhá fhíric faoina shaol pearsanta

Ire la n

• dhá fhíric faoina shaol oibre • bás

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Taighde

at io

na l

Dhá fhíric faoina shaol pearsanta:

om pa ny

Áit bhreithe: Dáta breithe:

isteal Laethanta Saoire agus Ta

Bain úsáid as an idirlíon le heolas a bhailiú faoi Thomás Ó Criomhthain nó faoi Mhuiris Ó Súilleabháin. Critéir ratha: Bailigh an t-eolas seo a leanas:

Taighde

Cleachtadh MRB 1

Dhá fhíric faoina shaol oibre:

Bás: © An Comhlacht Oideachais

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 47

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

na l

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh taighde ar líne?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 48

07/03/2022 12:51

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 245) (Téacsleabhar 3 lch 284)

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

(MR gus Cultúir Eile An Ghaeilge a

Cad a chiallaíonn ‘Croí na Gaeilge’ duit? Scríobh alt gairid ar an ábhar. Déan tagairt don tábhacht a bhaineann leis an teanga, dar leat.

Scríobh

Cleachtadh MRB 1

at io

na l

B 2)

om pa ny

Alt

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 49

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag scríobh Gaeilge chruinn?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 50

07/03/2022 12:51

Aonad

Cur i láthair

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 247) (Téacsleabhar 3 lch 286)

• foireann haca oighir • Heinz nó comhlacht eile • Rós na Rún/TG4

Ire la n

• ollscoil i Meiriceá • Lá Fhéile Pádraig in áit éigin i Meiriceá • foireann peile

(MR gus Cultúir Eile An Ghaeilge a

Téigh ar líne agus bailigh eolas faoin nGaeilge i gcathair éigin eile i Meiriceá. Scríobh alt gairid faoi. Ansin, déan cur i láthair ilmhódach (le focail agus pictiúir ann) ar cheann de na rudaí seo:

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

B 2)

om pa ny

Critéir ratha: Scríobh 200 focal (4 nó 5 alt ar an iomlán) agus cuir na pointí seo san áireamh: • an fáth ar roghnaigh tú an t-ábhar seo • cúpla líne faoin stair a bhaineann leis an ábhar • alt amháin bunaithe ar na huimhreacha a bhaineann leis an ábhar • alt amháin faoi do thuairimí féin faoin ábhar

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

Alt

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 51

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh cur i láthair?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 52

07/03/2022 12:51

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 257) (Téacsleabhar 3 lch 298)

(MR gus Cultúir Eile An Ghaeilge a

Ire la n

Tarraing pictiúr a réitíonn le ceann de na seanfhocail sa liosta i do théacsleabhar. Labhair le duine eile faoin bpictiúr. Critéir ratha: • Labhair faoi na dathanna. • Labhair faoi na codanna éagsúla den phictiúr (ar chlé, ar dheis, sa chúlra, srl.). • Labhair faoi na daoine sa phictiúr. Cad atá á dhéanamh acu? • Labhair faoin teachtaireacht atá sa seanfhocal.

Tasc pictiúir

Cleachtadh MRB 1

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________ Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

B 2)

om pa ny

Pictiúr

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 53

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag labhairt Gaeilge le duine eile?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 54

07/03/2022 12:51

Aonad

Scríobh

Cleachtadh MRB 1

(Téacsleabhar 2 lch 302) (Téacsleabhar 3 lch 344)

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Dialann bhia

An raibh aon sneaic agam?

Bhí.

Ar ól mé bainne/uisce/mianra i rith an lae?

D’ól.

Cad a d’ith mé don bhricfeasta/don lón/don dinnéar?

Lá 2

Cad a d’ith mé don bhricfeasta/don lón/don dinnéar?

An raibh aon sneaic agam?

om pa ny

Lá 1

D’ól.

Níor ól.

Bhí.

Ní raibh.

D’ól.

Níor ól.

Bhí.

Ní raibh.

D’ól.

Níor ól.

Bhí.

Ní raibh.

D’ól.

Níor ól.

An raibh aon sneaic agam?

Bhí.

Ní raibh.

Ar ól mé bainne/uisce/mianra i rith an lae?

D’ól.

Níor ól.

An raibh aon sneaic agam?

Bhí.

Ní raibh.

Ar ól mé bainne/uisce/mianra i rith an lae?

D’ól.

Níor ól.

Cad a d’ith mé don bhricfeasta/don lón/don dinnéar?

Ar ól mé bainne/uisce/mianra i rith an lae?

na l

Cad a d’ith mé don bhricfeasta/don lón/don dinnéar?

at io

An raibh aon sneaic agam?

Ar ól mé bainne/uisce/mianra i rith an lae? Cad a d’ith mé don bhricfeasta/don lón/don dinnéar?

Lá 5

An raibh aon sneaic agam? Ar ól mé bainne/uisce/mianra i rith an lae?

Lá 6

Lá 7

Cad a d’ith mé don bhricfeasta/don lón/don dinnéar?

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 55

Níor ól.

Ní raibh.

An raibh aon sneaic agam?

Lá 4

Ní raibh.

Bhí.

Ar ól mé bainne/uisce/mianra i rith an lae?

Lá 3

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

SpnóSrtcoaiglus Cúrsaí Folláine A

Líon dialann bhia ar feadh seachtaine.

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag coinneáil dialann bhia?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 56

07/03/2022 12:51

Aonad

(Téacsleabhar 2 lch 309) (Téacsleabhar 3 lch 351)

Ire la n

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Déan taighde ar Chlár na Scoileanna Glasa in Éirinn. Seo cúpla nod duit don tasc seo. • An Scoil Ghlas í do scoil? • An bhfuil Coiste Glas i do scoil? Cé mhéad ball atá air? • Cé mhéad Scoil Ghlas atá i do cheantar?

SpnóSrtcoaiglus Cúrsaí Folláine A

Taighde

Cleachtadh MRB 1

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

at io

na l

om pa ny

Taighde

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 57

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Acmhainn Punainne Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh taighde ar líne?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 58

07/03/2022 12:51

Machnamh

Cleachtadh MRB 1

Measúnú

Mar chleachtadh don phunann teanga, líon an teimpléad seo. SCOIL:

SCOLÁIRE:

om pa ny

Ire la n

ROGHNAIGH MÉ AN PÍOSA SEO MAR …

GNÉ AMHÁIN A THUIGIM GO gCAITHFIDH MÉ DÍRIÚ ISTEACH UIRTHI ANOIS:

at io

na l

MACHNAMH AR MO CHUID OIBRE RUDAÍ A D’FHOGHLAIM MÉ FAOIN TEANGA AGUS MÉ AG TABHAIRT FAOIN TASC :

MÚINTEOIR:

DÁTA:

SCOLÁIRE:

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 59

07/03/2022 12:51

Book title Croí na Gaeilge 2 + 3

at io

na l

om pa ny

Ire la n

x mhainn Punainne Ac

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 60

07/03/2022 12:51

Machnamh

Cleachtadh MRB 2

Roinn A

Machnamh ar an Tasc Cumarsáideach (8 marc)

Teideal: Formáid:

at io

na l

om pa ny

(b) Cén fáth ar roghnaigh tú an Tasc Cumarsáideach áirithe seo?

Ire la n

(a) Scríobh síos teideal agus formáid an Taisc Chumarsáidigh a rinne tú. Sampla:

Ceist 1

Measúnú

Mar chleachtadh don tasc measúnaithe, líon isteach an teimpléad seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 61

07/03/2022 12:51

Book title Croí na Gaeilge 2 + 3

x mhainn Punainne Ac Ceist 2

(10 marc)

na l

om pa ny

Ire la n

(a) Mínigh bealach amháin inar chabhraigh an Tasc Cumarsáideach seo le d’fhoghlaim teanga.

at io

(b) Mínigh cad a dhéanfá ar bhealach difriúil an chéad uair eile duit tasc cumarsáideach a chruthú.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 62

07/03/2022 12:51

Roinn B

Ag machnamh ar an bhfoghlaim teanga a rinne mé

(a) An chaoi ar úsáid mé cumarsáid éifeachtach a bhí oiriúnach don spriocghrúpa.

Ire la n

(b) An chaoi ar chabhraigh píosa aiseolais áirithe le m’fhoghlaim teanga.

Liosta leideanna

Measúnú

Ceist 3 (12 mharc) Smaoinigh ar an bpróiseas a bhain le cruthú an Tasc Chumarsáidigh agus scríobh alt gearr mar fhreagra ar dhá leid ón liosta leideanna atá leagtha síos.

(c) An chaoi ar tháinig forbairt ar mo chruinneas i bhfuaimniú focail Ghaeilge. (d) An chaoi ar chabhraigh idirghníomhaíocht le húsáideoirí teanga eile le m’fhoghlaim teanga. )

Leid (

)

Freagra:

at io

na l

om pa ny

Freagra:

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 63

07/03/2022 12:51

Book title Croí na Gaeilge 2 + 3

at io

na l

om pa ny

Ire la n

x mhainn Punainne Ac

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 64

07/03/2022 12:51

Do thasc féin

Cleachtadh MRB 2

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Measúnú

Mar chleachtadh don MRB 2, is féidir úsáid a bhaint as an teimpléad seo chun do thasc féin a dhéanamh.

at io

na l

om pa ny

Tasc: __________________________________________________________________________

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 65

07/03/2022 12:51

Book title Croí na Gaeilge 2 + 3

x mhainn Punainne Ac Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh an tasc seo?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 66

07/03/2022 12:51

Do thasc féin

Cleachtadh MRB 2

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Measúnú

Mar chleachtadh don MRB 2, is féidir úsáid a bhaint as an teimpléad seo chun do thasc féin a dhéanamh.

at io

na l

om pa ny

Tasc: __________________________________________________________________________

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 67

07/03/2022 12:51

Book title Croí na Gaeilge 2 + 3

x mhainn Punainne Ac Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh an tasc seo?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 68

07/03/2022 12:51

Do thasc féin

Cleachtadh MRB 2

Ire la n

Ainm na scoile: ________________________________________________________________

Ainm: _________________________ Aois: ________________ Dáta: ___________________

Measúnú

Mar chleachtadh don MRB 2, is féidir úsáid a bhaint as an teimpléad seo chun do thasc féin a dhéanamh.

at io

na l

om pa ny

Tasc: __________________________________________________________________________

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 69

07/03/2022 12:51

Book title Croí na Gaeilge 2 + 3

x mhainn Punainne Ac Machnamh ar an tasc Agus tú ag déanamh machnaimh ar an tasc, freagair na ceisteanna seo a leanas.

om pa ny

2 An raibh tú ar do chompord ag déanamh an tasc seo?

Ire la n

1 An raibh tú sásta le do thasc?

at io

na l

3 An ndearna tú aon bhotún?

4 Roghnaigh straoiseog (emoji ) don tasc seo.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 70

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Léaráid A, Cuid 1: An briathar bí agus an chopail, is Gramadach

An aimsir láithreach (Téacsleabhar 2 lch 350) (Téacsleabhar 3 lch 358)

Is [ainmfhocal (noun)] é.

Tá sé [aidiacht (adjective)].

Ire la n

Croí na Gaeilge

Tá

(rud sealadach1)

om pa ny

An briathar be

(rud buan2)

Feidhmeanna3 aois

2 Tá mé ar scoil.

suíomh4

3 Tá fearg orm.

mothúcháin

b Is múinteoir é.

post

c Is maith liom an Ghaeilge.

roghanna5

breischéim (mar shampla, older)

e Is mise an duine is sine sa scoil.

at io

5 Tá an scoil níos sine ná mise.

ainm

d Is liomsa an liathróid. úinéireacht7

na l

4 Tá an liathróid agam. seilbh6

a Taylor is ainm dom.

1 Tá mé dhá bhliain déag d’aois.

Baineann tá le rudaí sealadacha (de ghnáth) – mar shampla, aois, am agus áit. Sampla: Tá mé san oifig. Baineann is le rudaí seasta, nó buan, den chuid is mó. Sampla: Is dalta mé.

Tábhacht an dá fhocal seo

Is é an briathar bí an dara focal is coitianta sa Ghaeilge (foinse: potafocal.com). Is í an chopail, is, an cúigiú focal is coitianta sa Ghaeilge (foinse: potafocal.com).

Ed ©

Tá

Is é an difear idir an dá fhocal ná croí na Gaeilge!

Tá sé sásta.

Is múinteoir í.

Níl sé sásta.

Ní múinteoir í.

An bhfuil sé sásta?

An múinteoir í?

Nach bhfuil sé sásta?

Nach múinteoir í?

temporary

permanent

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 71

sárchéim (mar shampla, oldest)

functions

location

preferences

possession

ownership

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Léaráid A, Cuid 2: Na briathra rialta Na briathra rialta sna trí aimsir shimplí (Téacsleabhar 2 lch 352) (Téacsleabhar 3 lch 360)

mise (muid/sinn (+ id))

muid/sinn

An aimsir fháistineach mise

muid/sinn

d’fhéachamar ar féachaim(id) ar

féachfaidh mé ar féachfaimid ar

ghlan mé

ghlanamar

glanaim(id)

glanfaidh mé

glanfaimid

d’ól mé

d’ólamar

ólaim(id)

ólfaidh mé

ólfaimid

phioc mé

phiocamar

piocaim(id)

piocfaidh mé

chaith mé

chaitheamar

caithim(id)

caithfidh mé

caithfimid

chuir mé

chuireamar

cuirim(id)

cuirfidh mé

cuirfimid

d’éist mé le

d’éisteamar le

éistim(id) le

éistfidh mé le

éistfimid le

sheinn mé

sheinneamar

seinnim(id)

seinnfidh mé

seinnfimid

labhair mé

labhraíomar

labhraím(id)

labhróidh mé

labhróimid

rothaigh mé

rothaíomar

rothaím(id)*

rothóidh mé

rothóimid

thosaigh mé

thosaíomar

tosaím(id)

tosóidh mé

tosóimid

d’fhéach mé ar

na l

om pa ny

piocfaimid

ullmhaím(id)

ullmhóidh mé

ullmhóimid

bhailigh mé

bhailíomar

bailím(id)**

baileoidh mé

baileoimid

d’éiríomar

éirím(id)

éireoidh mé

éireoimid

freagróidh mé

freagróimid

imreoidh mé

imreoimid

d’fhreagraíomar freagraím(id)

d’fhreagair mé

at io

d’ullmhaigh mé d’ullmhaíomar

d’éirigh mé

d’imir mé

d’imríomar

mise

An aimsir láithreach

Ire la n

An aimsir chaite

imrím(id)***

* fréamh = roth (leathan) ** fréamh = bail (caol)

*** fréamh = imr (caol)

Cogar To change a verb from I to we in the present tense, just add -id. For example: glanaim (I clean) ➜ glanaimid (we clean).

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 72

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Léaráid B, Cuid 1: Na briathra neamhrialta

(Téacsleabhar 3 lch 362)

A Big Fluffy Feathery Turkey Dinner

An aimsir chaite (go, ní, an, nach) dúirt mé ní dúirt tú an/nach ndúirt tú? bhí sí ní raibh siad an/nach raibh tú? fuair siad ní bhfuair sé an/nach bhfuair tú? chonaic sé ní fhaca sibh an/nach bhfaca tú? an/nach ndeachaigh tú? chuaigh tú ní dheachaigh sí rinne sibh ní dhearna mé an/nach ndearna tú? An chéad phearsa, Ní + séimhiú An/Nach + urú uimhir iolra (muid/sinn) dúramar ní dúramar an/nach ndúramar? bhíomar ní rabhamar an/nach rabhamar? fuaireamar ní bhfuaireamar an/nach bhfuaireamar? chonaiceamar ní fhacamar an/nach bhfacamar? chuamar ní dheachamar an/nach ndeachamar? rinneamar ní dhearnamar an/nach ndearnamar? An aimsir láithreach (go, ní, an, nach) deir tú ní deir tú an/nach ndeir tú? tá/bíonn sé níl/ní bhíonn sé an/nach bhfuil/mbíonn tú? faigheann sí ní fhaigheann sí an/nach bhfaigheann tú? feiceann sibh ní fheiceann sibh an/nach bhfeiceann tú? téann siad ní théann siad an/nach dtéann tú? déanann tú ní dhéanann tú an/nach ndéanann tú? An chéad phearsa, Ní + séimhiú An/Nach + urú (mé agus muid/sinn) deirim(id) ní deirim(id) an/nach ndeirim(id)? táim(id)/bím(id) nílim(id)/ní bhím(id) an/nach bhfuilim(id)/mbím(id)? faighim(id) ní fhaighim(id) an/nach bhfaighim(id)? feicim(id) ní fheicim(id) an/nach bhfeicim(id)? téim(id) ní théim(id) an/nach dtéim(id)? déanaim(id) ní dhéanaim(id) an/nach ndéanaim(id)? An aimsir fháistineach (go, ní, an, nach) déarfaidh mé ní déarfaidh tú an/nach ndéarfaidh tú? beidh sí ní bheidh siad an/nach mbeidh tú? gheobhaidh sibh ní bhfaighidh sí an/nach bhfaighidh tú? feicfidh siad ní fheicfidh sé an/nach bhfeicfidh tú? rachaidh sé ní rachaidh mé an/nach rachaidh tú? an/nach ndéanfaidh tú? déanfaidh tú ní dhéanfaidh sé An chéad phearsa, Ní + séimhiú An/Nach + urú uimhir iolra (muid/sinn) déarfaimid ní déarfaimid an/nach ndéarfaimid? beimid ní bheimid an/nach mbeimid? gheobhaimid ní bhfaighimid an/nach bhfaighimid? feicfimid ní fheicfimid an/nach bhfeicfimid? rachaimid ní rachaimid an/nach rachaimid? déanfaimid ní dhéanfaimid an/nach ndéanfaimid?

Abair Bí Faigh Feic Téigh Déan

om pa ny

Abair Bí Faigh Feic Téigh Déan

at io

na l

Abair Bí Faigh Feic Téigh Déan

An fhoirm cheisteach ?/✕

Ire la n

An fhoirm dhearfach An fhoirm dhiúltach

Cleas cuimhne:

Gramadach

An sé mór (Téacsleabhar 2 lch 354)

Abair Bí Faigh Feic Téigh Déan

Abair Bí Faigh Feic Téigh Déan séimhiú

urú

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 73

níl aon athrú ann

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

An cúig beag (Téacsleabhar 2 lch 356)

Cleas cuimhne:

(Téacsleabhar 3 lch 364)

Can I Take The Bus?

An fhoirm cheisteach ?/✕

An aimsir chaite (gur, níor, ar, nár) chuala siad d’ith mé tháinig sibh thug sé rug tú An chéad phearsa, uimhir iolra (muid/sinn)

Clois Ith Tar Tabhair Beir

chualamar d’itheamar thángamar thugamar rugamar

na l

om pa ny

níor chualamar ar/nár chualamar? níor itheamar ar/nár itheamar? níor thángamar ar/nár thángamar? níor thugamar ar/nár thugamar? níor rugamar ar/nár rugamar? An aimsir láithreach (go, ní, an, nach) cloiseann tú ní chloiseann tú an/nach gcloiseann tú? an itheann tú? nach n-itheann tú? itheann sí ní itheann sí tagann sibh ní thagann sibh an/nach dtagann tú? tugann sé ní thugann sé an/nach dtugann tú? beireann siad ní bheireann siad an/nach mbeireann tú? An chéad phearsa, Ní + séimhiú An/Nach + urú/n- roimh ghuta (mé agus muid/sinn) cloisim(id) ithim(id) tagaim(id) tugaim(id) beirim(id)

ní chloisim(id) an/nach gcloisim(id)? ní ithim(id) an ithim(id)? nach n-ithim(id)? ní thagaim(id) an/nach dtagaim(id)? ní thugaim(id) an/nach dtugaim(id)? ní bheirim(id) an/nach mbeirim(id)? An aimsir fháistineach (go, ní, an, nach) cloisfidh sé ní chloisfidh siad an/nach gcloisfidh tú? an íosfaidh tú? nach n-íosfaidh tú? íosfaidh sibh ní íosfaidh tú tiocfaidh siad ní thiocfaidh sibh an/nach dtiocfaidh tú? tabharfaidh sí ní thabharfaidh sí an/nach dtabharfaidh tú? béarfaidh tú ní bhéarfaidh mé an/nach mbéarfaidh tú? An chéad phearsa, Ní + séimhiú An/Nach + urú/n- roimh ghuta uimhir iolra (muid/sinn)

Clois Ith Tar Tabhair Beir

ar/nár chuala tú? ar/nár ith tú? ar/nár tháinig tú? ar/nár thug tú? ar/nár rug tú? Ar/Nár + urú

at io

Clois Ith Tar Tabhair Beir

níor chuala sí níor ith sibh níor tháinig sé níor thug tú níor rug siad Níor + séimhiú

Clois Ith Tar Tabhair Beir

Ire la n

An fhoirm dhearfach An fhoirm dhiúltach

Léaráid B, Cuid 2: Na briathra neamhrialta

Clois Ith Tar Tabhair Beir

Clois Ith Tar Tabhair Beir séimhiú

cloisfimid íosfaimid tiocfaimid tabharfaimid béarfaimid urú

ní chloisfimid ní íosfaimid ní thiocfaimid ní thabharfaimid ní bhéarfaimid d’ roimh ghuta

an/nach gcloisfimid? an íosfaimid? nach n-íosfaimid? an/nach dtiocfaimid? an/nach dtabharfaimid? an/nach mbéarfaimid?

níl aon athrú ann

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 74

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Léaráid C, Cuid 1: Na huimhreacha sa Ghaeilge Gramadach

Rialacha (Téacsleabhar 2 lch 358) (Téacsleabhar 3 lch 366)

seomra a haon déag seomra a dó dhéag seomra fiche seomra tríocha a trí seomra daichead a seacht

an chéad cheacht/áit an dara háit an tríú háit an ceathrú háit an cúigiú háit an séú háit an seachtú háit an t-ochtú háit an naoú háit an deichiú háit

Orduimhreacha

Ire la n

Uimhreacha pearsanta 1–10 teach amháin cara dhá theach beirt chairde trí theach triúr cairde ceithre theach ceathrar cairde cúig theach cúigear cairde sé theach seisear cairde seacht dteach seachtar cairde ocht dteach ochtar cairde naoi dteach naonúr cairde deich dteach deichniúr cairde 11–12 aon cheacht/teach déag aon chara dhéag** dhá theach déag dháréag cairde 13 + fiche teach fiche duine trí theach is* tríocha trí dhuine is tríocha seacht dteach is seacht nduine is daichead daichead

seomra a haon seomra a dó seomra a trí seomra a ceathair seomra a cúig seomra a sé seomra a seacht seomra a hocht seomra a naoi seomra a deich

Bunuimhreacha

an t-aonú háit déag an dara háit déag

om pa ny

Maoluimhreacha

an fichiú háit an tríú háit is tríocha an seachtú háit is daichead

na l

* Go minic cuireann tú is in áit agus nuair atá tú ag comhaireamh. ** Má tá guta ag deireadh an níl aon athrú urú/n- roimh h roimh ghuta séimhiú fhocail, is gá séimhiú a chur ar ann ghuta déag sna bunuimhreacha agus sna huimhreacha pearsanta – mar shampla, aon teach déag ach aon chara dhéag.

Nótaí

•

at io

•

DNTLS: Ní chuireann tú séimhiú ar ainmfhocal a thosaíonn le d, t ná s leis na huimhreacha aon, beirt ná an chéad – mar shampla, aon seomra is fiche, beirt daltaí, an chéad teach. Na bunuimhreacha 2–6: Cuireann tú séimhiú ar b, c, f, g, m agus p. Cuireann tú séimhiú ar d, t agus s freisin – mar shampla, dhá charr, ceithre fhuinneog, sé dhoras. Na bunuimhreacha 7–10: Cuireann tú urú ar chonsan más féidir nó n- roimh ghuta de ghnáth. Na bunuimhreacha: Níl aon séimhiú ná urú ar fiche, tríocha, daichead, caoga, srl. – mar shampla, fiche teach, tríocha capall. Úsáideann tú an uimhir uatha den ainmfhocal (de ghnáth) leis na huimhreacha seo. Féach ar Léaráid C, Cuid 2 (lch 76). Na huimhreacha pearsanta 1–12: Úsáideann tú an uimhir iolra den ainmfhocal (de ghnáth) leis na huimhreacha seo – mar shampla, triúr altraí, naonúr páistí. Na huimhreacha pearsanta ó 13 ar aghaidh: Úsáideann tú bunuimhreacha anseo – mar shampla, ceithre bhean is tríocha, ocht rinceoir is seasca. Na horduimhreacha: Cuireann na horduimhreacha (seachas an chéad) ar fad h roimh ghuta – mar shampla, an seachtú húll, an t-ochtú hainmhí is fiche. Níl aon athrú ann má thosaíonn an focal le consan (seachas an chéad) – mar shampla, an chéad cheacht, an dara ceacht, an ceathrú ceacht.

•

Cuir na samplaí seo de ghlanmheabhair mar threoir ar na huimhreacha éagsúla. Uimhir 2: Chonaic mé beirt chairde ar dhá bhus ag a dó a chlog don dara huair inné. Uimhir 4: Chonaic mé ceathrar cairde ar cheithre bhus ag a ceathair a chlog don cheathrú huair inné.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 75

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Léaráid C, Cuid 2: Na bunuimhreacha agus na hainmfhocail neamhrialta

Ceann (item)

Bliain (year)

ceann amháin

bliain amháin

dhá cheann dhá bhliain

Uair (time)

Troigh (foot)

Orlach (inch)

seachtain amháin

uair amháin troigh amháin

orlach amháin

dhá sheachtain

dhá uair

dhá throigh dhá orlach

3–6 cinn

bliana

seachtaine

huaire

troithe

7–10 gcinn

mbliana

seachtaine

n-uaire

dtroithe

Ire la n

Seachtain (week)

Rialacha (Téacsleabhar 2 lch 360) (Téacsleabhar 3 lch 368)

aon uair déag

aon troigh déag

aon orlach déag

aon seachtain déag

ceann

seachtain

uair

troigh

cúig cinn is cúig bliana tríocha is tríocha

cúig seachtaine is tríocha

cúig huaire is tríocha

cúig troithe cúig horlaí is tríocha is tríocha

seacht gcinn is caoga

seacht mbliana is caoga

seacht seachtaine is caoga

seacht n-uaire is caoga

seacht dtroithe is caoga

om pa ny

at io

Ceann agus uair: Ceann amháin = one item agus uair amháin = one time (ní deir tú aon uair sa chás sin). An bhunuimhir 2: Ní bhriseann dhá aon riail riamh, fiú leis na hainmfhocail neamhrialta (dhá + séimhiú i gcónaí). Na bunuimhreacha 3–6: Cuireann tú h roimh ghuta leis na hainmfhocail neamhrialta – mar shampla, trí huaire agus cúig horlaí. Na bunuimhreacha 7–10: Cuireann tú urú nó n- roimh ghuta más féidir, mar is gnách leis na hainmfhocail rialta. Na bunuimhreacha 11–19: Ní chuireann tú séimhiú ar an bhfocal déag leis na hainmfhocail neamhrialta – mar shampla, trí bliana déag ach trí bhó dhéag.

•

níl aon athrú ann

•

h roimh ghuta

•

seacht n-orlaí is caoga

na l

urú/n- roimh ghuta

orlach

bliain

aon cheann aon bhliain déag déag

Nótaí •

n-orlaí

séimhiú

•

horlaí

An focal uair a haon a chlog = one o’clock uair an chloig = one hour uair amháin = once

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 76

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Léaráid D, Cuid 1: Teach na réamhfhocal Gramadach

Ire la n

réamhfhocal fir1 focal beag a chuirtear roimh ainmfhocal lena thaispeáint cén bhaint atá aige le focal eile (mar shampla; ar, as, ag, do, de, i, ó etc.)

Réamhfhocail (Téacsleabhar 2 lch 362) (Téacsleabhar 3 lch 370)

Foinse: An Foclóir Beag An réamhfhocal

An réamhfhocal + an

An réamhfhocal + na

Ainmfhocal cinnte, Ainmfhocal cinnte, uimhir iolra uimhir uatha (mar shampla, sa bhosca) (mar shampla, sna boscaí)

Séimhiú

Urú (DT)

h roimh ghuta

ar an

trí na

as an

chuig an

faoi

roimh an

thar an

roimh

ón (ó + an)

chuig na

thar

faoin (faoi + an)

faoi na

trí

leis an (le + an)

ó na

Gan athrú

tríd an (trí + an)

leis na (le + na)

om pa ny

roimh na

h roimh ghuta

na l

ag, as, chuig

Séimhiú (DTS)

at io

Ainmfhocal éiginnte (mar shampla, i mbosca(í))

den (de + an)

thar na ar na

as na

de na do na sna (i + na)

don (do + an)

Urú

i (ach in roimh ghuta)

sa (i + an)

Nótaí

Urú: Ní chuireann tú urú ar d ná t san ainmfhocal tar éis na litreach n – mar shampla, ar an trá. • Séimhiú: Ní chuireann tú séimhiú ar d, t ná s tar éis na litreach n – mar shampla, don dochtúir ach don mhúinteoir. • i + an = ins an, ach scríobhann tú sa de ghnáth. Mar sin, níl aon séimhiú ar d, t ná s tar éis sa – mar shampla, sa teach. • ar an, leis an, as an, chuig an, ón, faoin, srl.: Ní chuireann tú n- roimh ghuta – mar shampla, ar an urlár.

•

Cleas cuimhne don urú My Brother Got Caught Not Doing Dishes Tonight. Nobody Gets Blueberry Pie Before He Finishes.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 77

07/03/2022 12:51

Croí na Gaeilge 2 + 3

Léaráid D, Cuid 2: Caint indíreach

An aimsir chaite

Gach aimsir eile

An fhoirm dhearfach

gur

An fhoirm dhiúltach

nár

nach

Ire la n

urú/n- roimh ghuta

séimhiú

Dúirt duine liom go ndúirt duine leo gur chuala siad é ó dhuine eile.

Leis an sé mór, baineann tú úsáid as go agus nach san aimsir chaite, mar aon le gach aimsir eile. Go nach an your ní!

Dúirt sí go bhfuil ocras uirthi.

Samplaí Abairt dhíreach

Caint indíreach

Dúirt Kyle gur sheinn Jade an giotár.

na l

Sheinn Jade an giotár.

om pa ny

Tá ocras orm!

Cleas cuimhne

Imríonn Megan cispheil.

Rialacha (Téacsleabhar 2 lch 364) (Téacsleabhar 3 lch 372)

Ceapaim go n-imríonn Megan cispheil.

Dúirt sé gur chríochnaigh sé a obair bhaile ag a trí.

Níor thosaigh an cluiche roimh a cúig.

Chuala mé nár thosaigh an cluiche roimh a cúig.

Ní ólann Olga bainne.

Ceapaim nach n-ólann Olga bainne.

Caithimid éide scoile.

Dúirt sé go gcaitheann siad éide scoile.

D’fhreagair an múinteoir an cheist.

Chuala mé gur fhreagair an múinteoir an cheist.

at io

Chríochnaigh mé m’obair bhaile ag a trí.

An sé mór (go/nach san aimsir chaite/láithreach/fháistineach)

Dúirt sé rud suimiúil.

Dúirt sé nach raibh sé tinn.

Chuaigh an cailín abhaile.

Ceapaim go ndeachaigh an cailín abhaile.

Gheobhaidh tú H2.

Dúirt an múinteoir go bhfaighidh mé H2.

Ní raibh mé tinn.

Ní fhaca mé an gadaí. Rinne mé m’obair bhaile inné.

Is cinnte go ndúirt sé rud suimiúil.

Dúirt sí nach bhfaca sí an gadaí. Dúirt sé go ndearna sé a obair bhaile inné.

An cúig beag (gur/nár san aimsir chaite; go/nach sna haimsirí eile)

Chuala mé an torann.

Dúirt sí gur chuala sí an torann.

Itheann Pablo feoil gach lá.

Ceapaim go n-itheann Pablo feoil gach lá.

Ní thiocfaidh an litir amárach.

Ceapaim nach dtiocfaidh an litir amárach.

Níor thugamar an leabhar don mhúinteoir. Dúirt sí nár thug siad an leabhar don mhúinteoir. Beirim ar an liathróid gach lá.

Ceapaim go mbeireann sé ar an liathróid gach lá.

Croi na Gaeilge 2/3 punann.indd 78

07/03/2022 12:51