12 minute read
De toon zit goed
56 MAATSCHAPPIJ 8 MAART “Durven kiezen – dat is gelijkheid, dat is vrijheid”
SOFIE DUMONT, CEO en digitale onderneemster
STRIJDEN VOOR GELIJKHEID, IS DAT VANZELFSPREKEND?
“Mijn vader was daar altijd duidelijk over: laat je nooit tegenhouden om iets te doen omdat je een meisje bent, en zorg vooral dat je van niemand afhankelijk bent, van een vrouw noch van een man. Zijn motto heeft me kracht gegeven, in het bijzonder toen ik durfde te solliciteren voor een stage bij Wittamer, een stage die mijn leven heeft veranderd! Ik kijk altijd naar de toekomst.”
IN DE WERELD VAN DE GASTRONOMIE, EEN VROUW = EEN MAN?
“Dat wereldje is evengoed onderhevig aan seksisme en machogedrag, hoewel ook daar de openheid groter wordt. Ik heb mijn portie opmerkingen te slikken gekregen, ook omdat ik een zeer vrouwelijk type was. Dat heeft me niet afgeremd, het heeft me zelfs gehard. Ik heb me nog meer moeten bewijzen dan een man, want ik werd voor een barbiepop gehouden… maar Barbie was de eerste van de klas! (lacht) Het is niet omdat je lange gelakte nagels hebt, dat je geen kip kan plukken. Iemands geslacht zou zijn of haar keuzes niet mogen beïnvloeden. Zelf heb ik mijn dochter laat gekregen, zodat ik me volledig aan mijn carrière kon wijden. Tegenwoordig heb ik een goed evenwicht gevonden.”
BLIJFT DE DAGELIJKSE KEUKEN HET DOMEIN VAN DE VROUW?
“Enorm veel vrouwen koken elke dag, maar mijn groep op de sociale media - een barometer van de maatschappij - troost me, want blijkbaar is er een verandering bezig! Veel alleenstaande vaders zijn op zoek naar recepten om te koken met en/of voor de kinderen. Millennials zijn daar sterk mee begaan, je kan nieuwe vormen van mannelijkheid onderscheiden vanuit het begrip maaltijd. Dat doet me enorm veel plezier.”
CINDY FRANSSEN, is sinds 2019 Europees Parlementslid voor CD&V. De hervorming van het inkomensplafond dat de Dienst voor Alimentatievordering (DAVO) hanteert en de opname van grooming in het strafwetboek, beide in 2014, gebeurden op basis van haar wetgevend initiatief. Ze werkte als schaduwrapporteur voor de EVP onder meer de Strategie voor Gendergelijkheid 2020-2025 uit.
HOE BELANGRIJK IS DE STRIJD VOOR M/V-GELIJKHEID VOOR JOU?
“Heel belangrijk. Mijn twee zussen en ik kregen die gelijkheid met de pap ingelepeld. Tijdens mijn politieke loopbaan ben ik ‘gekweekt’ door Vrouw & Maatschappij (V&M), de politieke vrouwenbeweging van CD&V. Het is belangrijk dat we nooit vergeten dat vorige generaties hard hebben gestreden voor wat vandaag evident is voor vrouwen. Daarom blijven we alert dat de klok niet wordt teruggedraaid. We willen de rechten vrijwaren van alle vrouwen, ook van hen die ervoor zorgen dat wij carrière kunnen maken, zoals onze poetshulpen. Alle vrouwen hebben recht op welstand.”
IN WELKE MATE ZIE JE DIE GELIJKHEID AL GEREALISEERD IN DE POLITIEK?
“De cijfers zijn positief: in het Vlaams Parlement zitten nu 46,8% vrouwen, in de Kamer 41,3%. In 1995 was dat nog 17,8% respectievelijk 12%. Dat is een grote vooruitgang. Maar we zijn er nog niet. We hebben nood aan meer vrouwen in de uitvoerende mandaten zoals ministers, burgemeesters en schepenen. Dat is niet alleen principieel belangrijk: vrouwen zetten ook andere thema’s op de politieke agenda. Zo zetten de eerste vrouwelijke schepenen gezinsondersteunende maatregelen als kinderopvang op de gemeentelijke agenda.”
EN IN DE MAATSCHAPPIJ?
“Dit jaar schreven we geschiedenis met Kamala Harris, vicepresident van de VS. Maar onderzoek van het Europees Instituut voor gendergelijkheid (EIGE) toont aan dat de vooruitgang nu vertraagt. De coronacrisis zorgt voor ongerustheid en hoop. Ongerustheid, omdat in landen als Polen en Hongarije een conservatieve reflex verworven vrouwenrechten dreigt in te perken. Maar ook hoop, omdat zoveel vrouwen als helden van de zorg uit deze crisis komen. Eindelijk is er een sociaal akkoord voor de opwaardering van hun werk. Never waste a good crisis, zegt het spreekwoord.”
PERS. LAETITIA VAN HAGENDOREN.
SOPHIE HELSMOORTEL, oprichtster van Cachemire Coton Soie en voorzitster van BEL, de etalage van de Brusselse knowhow.
STRIJDEN VOOR GELIJKHEID, IS DAT VANZELFSPREKEND?
“Ja, maar op voorwaarde dat mannen en vrouwen samen strijden voor een vriendelijkere maatschappij, waarin iedereen zijn plaats krijgt. Hoewel het begrip gelijkheid in de praktijk nog geen verworvenheid is, constateer ik een echte evolutie, vooral bij veertigers: de mannen zijn betrokken bij de dagelijkse routine, en de vrouwen die hun carrière niet opgeven, zijn talrijk... dat zijn veelbelovende signalen.”
IN DE LUXESECTOR, EEN VROUW = EEN MAN?
“Voor mij is alles een kwestie van competentie, ik maak totaal geen onderscheid tussen een vrouw en een man. Alles is een kwestie van profiel, elke mens heeft zijn troeven, wie zij of hij ook is. Uitsluitend in een hoge functie beginnen omdat je nood aan erkenning hebt of een punt wilt maken, zou zinloos zijn. Daarentegen kan het afwisselen van geslacht nuttig zijn: ik heb bijvoorbeeld een man opgevolgd. Een persoon met een ander geslacht aanwerven voor dezelfde functie kan een toegevoegde waarde hebben.”
KAN DE MODE WERKEN AAN GELIJKHEID?
“Sommige ontwerpers brengen uniseks kleren, de mode volgt de maatschappij: ze kan bevrijden maar ook opsluiten. #MeToo heeft er misschien voor gezorgd dat sommige vrouwen afstand nemen van uiterlijke geboden. Hoewel de zeer invloedrijke Kim Kardashian een heel ander vrouwbeeld uitstraalt… Maar tussen die extreme vrouwbeelden zit er veel grijs. Geloof in jezelf, heb zelfvertrouwen, durf jezelf te zijn: dat is de hoofdzaak!”
HoeMENTALE GEZONDHEID de lockdown me kapotmaakte
Ons libido bereikt het vriespunt, we verliezen ons zelfvertrouwen en kampen met angstgevoelens: de lange periodes van gedwongen sociale isolatie die we hebben doorgemaakt, tasten ons innerlijk evenwicht en onze relatie tot de wereld aan. Hoe krijg je je angsten onder controle? Hoe kan je vooruitkijken, ondanks alles? Getuigenissen en uitleg van de experte.
Tekst Laure Marchand
EN ALS NIET GOED KUNNEN RUIKEN EN PROEVEN, een vaak voorkomend symptoom van het coronavirus, nu eens een metafoor is voor wat ons overkomt? vraagt Nathalie zich af. Een beetje alsof de pandemie het effect van een vlammendover heeft op ons oude, vurige leven. Nu we afstand moeten houden, belemmeren de coronamaatregelen onze zintuigen. Zelfs ons zicht wordt aangetast: nu we een masker dragen, missen we heel wat glimlachjes, verbergen aangedampte brillenglazen blikken... Alles wat leuk is, wordt verboden, tafelen met een groot gezelschap is uit den boze. En hoe te flirten? Wíllen we dat zelfs nog wel, nu we duizelen van ons enge, verlepte leven? Dit kleurloze dagelijkse leven met onzekerheid als enige vooruitzicht maakt velen van ons down of angstig. “Toen ik begreep dat de tweede lockdown op handen was, heb ik een oud voorschrift voor Prozac bovengehaald en ben ik dat meteen beginnen nemen”, vertelt een magistrate. “Ik wilde een voorsprong nemen om overeind te blijven. Waar er tijdens de eerste lockdown veerkracht was omdat het zo’n gekke situatie was, is het nu een trieste boel. Daar schrijft niemand over op de sociale media.” De gevolgen van de pandemie en de lockdown voor onze mentale gezondheid zijn steeds beter gedocumenteerd: slapeloosheid, angsten, verlies van zelfvertrouwen, stress... Het totaalplaatje ziet er niet rooskleurig uit. Het percentage volwassenen dat zegt depressief te zijn, is tussen september en november verdubbeld, volgens een onderzoek van Santé Publique France. Een op de vijf mensen zou ermee te maken krijgen.
“HET GEBREK AAN SOCIAAL CONTACT BEÏNVLOEDT DE MENTALE GEZONDHEID. Deze situatie leidt tot angst en verlatenheid, want we hebben er behoefte aan te bestaan in de ogen van anderen. Dat zit in onze genen”, verklaart psychiater Christine Barois, die heeft vastgesteld dat de psychische toestand van veel van haar patiënten is verslechterd. En om er nog een schepje bovenop te doen: de negatieve kant van dingen zien is eigen aan ons overlevingsinstinct. Maar met een optimistische visie kan je ook de positieve kant van deze beproeving zien, legt de specialiste uit: “De mensheid is erin geslaagd om in één jaar tijd een vaccin te ontwikkelen. Net als het destijds met polio is gegaan, zal er collectieve immuniteit worden opgebouwd dankzij een vaccin. Het onderzoek heeft resultaat opgeleverd, dat is bewonderenswaardig.” Maar de epidemie en de
ANNA MULLER. ANNA MULLER.
bijhorende vage dreigingen activeren onze primitiefste reflexen. Alsof er een bordje ‘Opgelet, gevaar’ knippert in onze hersenen. Zo heeft Agnès het moeilijk met deze periode van restricties. In haar huis te midden van de velden voelt ze zich “gevangen. Niemand komt hier buiten, iedereen knijpt ’m.” Haar werk bij verenigingen is gestaakt. “Ik geef cursussen in kartonneren en inlijsten. De mensen missen mij en ik mis hen.” De denigrerende commentaar van haar oudste dochter, die vroedvrouw is, gaf haar een slecht gevoel. “Ze zei tegen mij: ‘Wat dacht je dan? Wat jij doet, is niet essentieel.’ Dat weet ik best, maar de dag dat alleen de essentiele activiteiten overblijven in onze maatschappij, zullen we ons dood vervelen. Dat is onmenselijk.” Door haar beperkte sociale leven heeft ze vaak een rothumeur. “Laatst dacht ik dat ik mijn man zou wurgen! Terwijl die arme kerel er voor niets tussen zit. Maar hij lijdt niet onder de situatie: hij is burgemeester van ons dorp en doet een master aan de universiteit. Het was pure frustratie van mijn kant omdat ik niets meer te vertellen heb, pure jaloezie.”
SINGLES BEHOREN, ZOALS VERWACHT, TOT DE STERKST GETROFFEN
GROEPEN. Alia telewerkt sinds oktober. De maanden van eenzaamheid slopen haar. “Ik heb zelfs geen kat. Als ik de straat op ga, bespring ik die beesten”, grapt ze. Als ‘datingsite-experte’ maakte ze heel veel afspraakjes. “Nu heb ik het gevoel dat ik in een klooster woon. De voorbije periode heeft mijn libido aangetast, terwijl ik volgens mijn vriendinnen Samantha uit Sex and the City was.” Onlangs heeft ze geprobeerd om haar avond te kruiden door over een acteur te fantaseren: “Onder normale omstandigheden zou ik daarvan opgewonden raken. Maar nu gebeurde er niets en voelde ik een soort afkeer. Alsof mijn brein zei: ‘Iemand aanraken is slecht, en dat vind jij ook.’” Zoals veel anderen kijkt ze de ene serie na de andere om de tijd te doden. Maar ze ziet een verband tussen de angstaanjagende scenario’s van Dark en Ozark en de nachtmerries die haar de voorbije nachten plaagden. Ze droomde dat de kat van haar zus was gekeeld, en dat ze in Syrië was beland met het bevel te moorden. “Het lijkt wel alsof ik ben besmet door de somberheid van de series die ik kijk.” “Sinds het begin van de epidemie worden onze hersenen zwaar op de proef gesteld”, bevestigt Christine Barois. De hersengebieden die instaan voor redeneren en wilskracht, moeten zich aanpassen. Hetzelfde geldt voor de gebieden die onze emoties in goede banen leiden. Anaïs, 33 jaar, verklaart het feit dat ze is hervallen in haar cocaïneverslaving als een gevolg van de eerste lockdown en de ‘emotionele achtbaan’ die daarop volgde. Anaïs, die danslerares is, was nochtans al lange tijd clean en het is niets voor haar om zich te laten ontmoedigen. “Maar op dat moment wilde ik gewoon trippen, alles vergeten. Het was mijn manier om te zeggen: ‘Laat me met rust.’ Gelukkig ben ik bang geworden en ben ik na een week gestopt.” Andere elementen die aantonen hoe moeilijk we het hebben, is dat psychotrope geneesmiddelen tussen maart en september veel vaker zijn voorgeschreven, volgens de laatste gegevens van de ziekteverzekering. Verontrustender is dat psychiaters vrezen dat het aantal zelfmoorden op lange termijn zal stijgen. “Het verband tussen het risico op suïcide en economische en sociale crisissen is gekend” en “er is altijd wat vertraging tussen crisissen en het moment waarop iemand tot actie overgaat”, waarschuwt de stichting Jean-Jaurès. In een onderzoek heeft de denktank een toename van het aantal zelfmoordgedachten ontdekt en dat is zorgwekkend, omdat we pas aan het begin van een woelige economische situatie staan. Meestal slaagt Claire, “die gelukkig is met haar leven” erin “haar angsten opzij te zetten”. Maar “ze zijn er wel. Als ik er nog maar over praat, trekt mijn maag al samen.” Vanwege de eerste lockdown moest ze het bedrijf in marketing voor medische apparatuur dat ze twee jaar geleden oprichtte, sneller stopzetten. Over een paar weken zal deze alleenstaande moeder van twee jonge kinderen een bijstandsuitkering krijgen. Ze wordt goed omringd door haar familie en weet dat ze “nooit op straat zal staan. Als ik mezelf vergelijk met andere alleenstaande moeders, die aan de rand van de afgrond staan, relativeer ik mijn situatie. Het cumulatieve effect choqueert me. Pandemie, klimaatcrisis, de wankelende economie... Op dit moment kijk ik naar de serie La Valla*, derde wereldoorlog, virus... Natuurlijk overdrijf ik een beetje, maar eigenlijk is die toekomst er bijna. We zitten niet veraf van een scheiding van de maatschappij tussen rijk en arm; onze vrijheden worden ingetrokken. En dat zeg ik, die op politiek vlak totaal niet radicaal ben.” Na de solidariteit van de eerste lockdown, stelt deze periode de collectieve verbondenheid op de proef. Mensen die zich daar scherp bewust van zijn, peilen vol ongerustheid de barsten in onze harmonieuze samenleving en de onrust in de wereld. Het dagelijkse leven biedt hier en daar een uitlaatklep. Claires verantwoordelijkheidsgevoel weerhoudt haar ervan om de coronamaatregelen aan haar laars te lappen: “Als ik een van de kinderen naar een vriend breng, blijf ik normaal gezien even en wisselen we ervaringen uit. Maar nu kan dat allemaal niet. Al mijn avonden zien er hetzelfde uit, ik praat alleen nog peutertaal.” Een beetje beschaamd biecht ze op dat ze een keertje is bezweken voor ‘een illegaal avondje’... met twee vriendinnen en hun kinderen. Er zijn ergere overtredingen.
VOLHOUDEN EN TEGEN JEZELF ZEGGEN DAT DEZE PUINHOOP TIJDELIJK
IS. Dat is de veerkracht van de optimisten. Nu dansvoorstellingen niet plaatsvinden, kan Anaïs de huur van haar gedeelde appartement in Parijs niet meer betalen. Hoe ze ook beknibbelt, de 1300 euro schadevergoeding die ze krijgt, dekken haar vaste uitgaven niet. “Ik keer terug naar mama, op het platteland”, zegt ze met een glimlachje. “Het is niet ideaal, maar gelukkig heb ik haar. Ik heb totaal geen zicht op de zaak, ik weet zelfs niet of ik deze zomer animatie zal kunnen verzorgen op een camping om wat geld te verdienen. Zouden de campings zelfs open zijn? Toch ben ik ervan overtuigd dat ik hier sterker uit zal komen, ik sta open voor heel wat nieuwe dingen, ik zal zelfs ‘gebarentolk’ op mijn cv kunnen schrijven.” En wat Alia betreft: zij weet dat haar libido slechts op ‘pauzestand’ staat. Haar uiterlijk verzorgen, spierversterkende oefeningen, om de dag gaan joggen... “Ik vind het belangrijk dat mijn lichaam er klaar voor is, ik wil niet in al te slechte conditie zijn als ik weer kan gaan daten.” En tot die tijd heeft ze angstaanjagende series vervangen door feel-good-tv.
