SAMENLEVING Pandemie van

De pandemie van dominante mannen

Tijdens de coronacrisis zijn alle vormen van geweld tegen vrouwen en meisjes toegenomen. Door de lockdownmaatregelen, bedoeld om de verspreiding van het coronavirus in te perken, is er binnenshuis een parallelle pandemie ontstaan. Drie experts, een balans en mogelijke oplossingen naar aanleiding van de Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen op 25 november.

“De angst en de stress als gevolg van de coronapandemie overmeesterden ons allemaal, zonder discriminatie. Maar in lastige situaties leidt je geslacht wel tot ander gedrag. Mannen zullen zich autoritair opstellen, terwijl vrouwen de neiging hebben om zich te onderwerpen. Dat gedrag is het gevolg van een seculiere patriarchale samenleving, gebaseerd op de mannelijke dominantie”,vertelt Alain Felgenhauer, die werkt met korte strategische therapie en PTR-hypnose (re-associatieve traumapsychotherapie). Hij preciseert daarbij dat huiselijk geweld zich niet beperkt tot het uitdelen van klappen. “De ander negeren, niet meer met de ander praten, is ook een vorm van geweld.” Hij vergelijkt verbaal geweld met de vallende druppel, een Chinese martelmethode waarbij men iemand vastbindt en met regelmatige tussenpozen een waterdruppel op zijn voorhoofd laat vallen. Na een paar uur komt die druppel aan als een mokerslag. “Zo kan een negatieve opmerking misschien onschuldig lijken, maar als ze steevast op dezelfde plek inhakt, gaat de persoon die het doelwit is er uiteindelijk aan kapot.” Alain Felgenhauer helpt slachtoffers van geweld met behulp van strategische conversationele hypnose. Via hun gesprekken maken therapeut en patiënt de pijnlijke elementen uit het verleden minder gevoelig en behandelen ze de flashbacks, nachtmerries en ander verlies van eigenwaarde die er het gevolg van zijn. “Belangrijk detail: de behandelde persoon is niet in slaap, passief of afwezig. Integendeel, met de hulp van de hypnotherapeut krijgt de persoon juist weer controle over de fysieke symptomen, herinneringen en emoties die hem of haar kwellen.”

GEWELDDADIGE JONGEREN

We moeten vaststellen dat geweld alle lagen van de bevolking treft, ook hoogopgeleide en bewuste gezinnen, en alle leeftijden. “In de adolescentie is geweld overal”, constateert Lise Lesuisse, psycholoog bij een CLB-centrum. “Tieners zijn gewelddadig tegenover zichzelf: zelfverwonding, vooral krassen, is de laatste tijd explosief toegenomen. Maar ook tegenover elkaar: gratuite en publieke beledigingen zijn schering en inslag op de sociale media, met de bedoeling buzz te creëren.” Binnen het koppel, maar ook al vanaf de eerste contacten achter het scherm in de periode van de verleiding (en lockdown), is een bepaalde vorm van geweld opgedoken. “In de media en via reality-tv worden jongeren geconfronteerd met passionele en conflictrijke relaties. Jaloezie, beledigingen, slagen en zelfs intimiteit lijken er bijna dagelijkse kost. Niet alleen is sexting een steeds wijdverspreider fenomeen, maar wordt ook seksualiteit niet langer geassocieerd met gevoelens van liefde. De overgang van die virtuele wereld naar de realiteit is vervolgens een schok, vooral voor jonge meisjes”, vervolgt Lise Lesuisse. Jongens voor wie porno de belangrijkste informatiebron is, hanteren seksuele praktijken die vol hardhandigheid zitten, en meisjes begrijpen niet wat hen overkomt. “Ze voelen zich niet goed na de daad, maar kunnen niet uitleggen waar dat aan ligt. Jonge vrouwen zijn mondiger en veeleisender dan tien jaar geleden, maar hun gedrag is daar nog lang niet op afgestemd - een bewijs dat de begrippen feminisme en instemming niet goed worden begrepen. Mijn doel is om jongeren weer een kader te geven en hen weer handvatten en grenzen aan te reiken, zodat ze weten waar ze moeten stoppen, wanneer en met wie.” In de puberteit beginnen jongeren bovendien eigen keuzes te maken en hun persoonlijkheid door te drukken. Ze spiegelen zich liever aan leeftijdsgenoten dan aan hun ouders. Ook dat kan een bron van geweld zijn binnen het gezin. “Sommige ouders accepteren niet dat hun kind hun overtuigingen niet deelt. Het is niet eenvoudig om hun dan duidelijk te maken dat de minderjarige geen aansluiting voelt met hun waarden, al helemaal niet als er cultuur of religie in het spel zijn. Meisjes krijgen vaker met dat soort situaties te maken, want hun ouders houden meer controle over hun beslissingen, uitjes, de personen met wie ze omgaan”, stelt de psycholoog vast.

STEREOTYPEN BESTRIJDEN

Een juiste diagnose vooraf is essentieel om vervolgens doeltreffende oplossingen te kunnen invoeren. Het is belangrijk om de risicosituaties te identificeren en het aantal gevallen van geweld in cijfers te brengen. Zo kunnen de financiële middelen optimaal worden ingezet om adequate maatregelen te nemen. Dat verzamelen van statistische gegevens ontbreekt echter in België, hoewel het een van de prioriteiten is volgens het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (kortweg het Verdrag van Istanbul, aangenomen in 2011 en van kracht sinds 2014). “Natuurlijk is het belangrijk om cijfergegevens te verzamelen om curatief actie te ondernemen, maar volgens mij is het ook urgent om het kwaad in de wortel aan te pakken via preventieve maatregelen”, aldus advocaat Sibylle Gioe, die zich inzet voor de verdediging van de mensenrechten. “Geweld tegen vrouwen is een structureel probleem dat verankerd zit in onze samenleving. Het gaat niet om op zichzelf staande of incidentele feiten. We mogen dus geen genoegen nemen met het bestraffen van de daders.” Dat standpunt komt ook naar voren in de inleiding van het Verdrag van Istanbul, die stelt dat de ondertekenende staten - waaronder België - erkennen dat “geweld tegen vrouwen een blijk is van historisch ongelijke machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen die hebben geleid tot de overheersing en discriminatie van vrouwen door mannen en de volledige ontplooiing van vrouwen in de weg hebben gestaan.” Om die aan vrouwen en mannen toegeschreven rollen te overstijgen, definieert artikel 12 van het verdrag de uitbanning van vooroordelen, gewoonten, tradities en alle andere praktijken gebaseerd op het idee dat vrouwen inferieur zouden zijn of op stereotype rollen van vrouwen en mannen, als een algemene verplichting in de preventie van geweld tegen vrouwen.” Sibylle Gioe voegt nog toe: “Iedereen moet zich betrokken voelen bij de strijd tegen de stereotypen, zeker jongens en mannen.”

FEMICIDE, JE T’AIME MOI NON PLUS

Het nationale actieplan tegen gendergeweld voorziet om dit najaar onder meer een definitie van femicide op te stellen, maar de Liga voor de Mensenrechten vindt dat de bestrijding van deze misdaden niet beperkt mag blijven tot een extra regel in het strafwetboek. Staten moeten veel bredere maatregelen op lange termijn invoeren, zoals preventie, verzameling en analyse van gegevens, voorlichting en bewustmaking van het grote publiek en alle betrokken professionals. Een circulaire en holistische benadering geniet de voorkeur en is noodzakelijk om het probleem bij de wortel aan te pakken.