Historia sztuki – interesujący element edukacji plastycznej. Inspiracja na lekcje plastyki

Jasmine Al-Douri, doradca metodyczny CEN ds. plastyki

Plastyka w kilku słowach

Wykorzystać historię sztuki na plastyce… Jestem Panią od Plastyki, w swojej pracy dydaktycznej staram się wykorzystywać historię sztuki do inspiracji twórczości plastycznej moich uczniów.

Każdy nauczyciel planuje i konstruuje własny warsztat dydaktyczny, bogaty w narzędzia i materiały, dopasowany do konkretnego zespołu. Nauczanie przedmiotu plastyka jest procesem, który kształtuje postawy twórcze i społeczne, a także rozwija wrażliwość emocjonalną. Uruchamia doznania estetyczne oraz uczy analizy i interpretacji postrzegania rzeczywistości.

Nauczyciel edukacji artystycznej – plastyki – realizuje proces kształcenia, który jest oparty na zapisach podstawy programowej1. Podstawa programowa uwzględnia kluczowe kompetencje zawarte w zaleceniach europejskich, które rozwijają świadomość kulturową poprzez: • poczucie związku z tradycją narodową, • uczestniczenie w życiu kulturalnym, • docenianie estetyki w życiu codziennym, • posługiwanie się językiem sztuki, • znajomość najważniejszych dzieł, które są dziedzictwem kultury.

Podstawa programowa w zakresie plastyki dąży do kształtowania postawy twórczej nastawionej na nabywanie wiedzy i umiejętności, które to prowadzą do wychowania człowieka innowacyjnego, uczestniczącego w kulturze i w jej upowszechnianiu. Realizacja podstawy programowej wymaga odpowiednich warunków do przeprowadzenia zajęć dydaktycznych.

Niewiele miejsca w edukacji plastycznej zajmuje historia sztuki, przedmiot jest bardziej nastawiony na:

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w któ-

1 Podstawa programowa plastyki w szkole podstawowej: https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/plastyka.-pp-z-komentarzem.-szkola-podstawowa.pdf

Fot. J. Al.-Douri Fot. J. Al.-Douri Prace uczniów wykonane podczas zajęć „Architektura epoki średniowiecza”

Fot. J. Al.-Douri Fot. J. Al.-Douri Prace uczniów wykonane podczas zajęć „Architektura epoki średniowiecza”

rych wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych.

III.Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego.1

Nowe technologie w edukacji sprawiają, że proces kształcenia jest wartościowy, a uczniowie osiągają znacznie lepsze wyniki w nauce. Współcześni uczniowie – „mieszkańcy cyfrowego świata”2 są zależni od własnych kompetencji, jakie nabędą w trakcie swojej edukacji. Dlatego tak ważna staje się taka transformacja metod pracy z uczniami, aby dopasować i dostosować je do nowych okoliczności oraz wymagań, aby służyły rozwojowi i warunkowały efektywne funkcjonowanie we współczesnej rzeczywistości informacyjnej. Istotną sprawą jest dbanie, rozwijanie i kształcenie w kulturze estetycznej, stanowiącej ważną część wychowania ogólnego.

Charakterystyczną cechą nowych nowych mediów jest niespotykana dotąd dostępność, którą możemy dostosować do własnego rytmu dnia. Dają nam możliwość decydowania o sobie: gdzie i kiedy czytamy, słuchamy lub oglądamy konkretny przekaz wizualny. 3

Zachęcam do eksploracji platformy YouTube, wyszukania odpowiednich, krótkich filmów w określonym temacie zajęć i wykorzystania ich podczas inspiracji w twórczych działaniach ucznia na plastyce.

Moja lekcja plastyki

W poszukiwaniu inspiracji do moich zajęć plastyki korzystam z zasobów internetowych. Świat wirtualny posiada różnorodność filmów. Podczas lekcji wykorzystuję nowe media, uwielbiam zwłaszcza krótkie filmy z historii sztuki. Są dopasowane do moich uczniów – wymagają krótkiego czasu koncentracji, pozwalają szybko przekazać najważniejsze elementy dotyczące tematu. Największa skarbnica krótkich filmów to platforma YouTube. Odkąd powstała w 2005 r., coraz bardziej poszerza swoją ofertę. Jest w czym wybierać pod warunkiem, że wcześniej obejrzymy wszystkie interesujące nas nagrania dotyczące wybranego tematu.

Edukacja plastyczna ma w sobie mnogość tematyczną – obejmuje malarstwo, rysunek, rzeźbę, nowe media czy architekturę. Niejedno zagadnienie z określonego obszaru znajdzie w grupie uczniów swoich zwolenników.

Architektura to interesujący dział w edukacji plastycznej. Tworzy przestrzeń zarówno do kreatywnego myślenia, jak i tworzenia prac plastycznych. Uczniowie bardzo lubią tę tematykę. Epoka średniowiecza jest interesująca – w trakcie lekcji wykorzystuję krótki film nawiązujący do historii sztuki średniowiecza, ze szczególnym uwzględnieniem stylu romańskiego i gotyckiego.

Lekcje rozpoczynam od wprowadzenia do tematu, ukazując występowanie na plastyce różnych elementów znanych uczniom z innych przedmiotów (interdyscyplinarność plastyki jest mocno eksponowana podczas moich lekcji). Krótkie wprowadzenie tematyczne pomaga uczniom zrozumieć daną epokę. Kolejny element lekcji to film z zasobów YouTube. Zwracam uwagę na szczegóły występujące w danej epoce, staram się skłonić do refleksji, zadaję pytania tematyczne dot. filmu. Mój komentarz ułatwia zrozumienie niektórych nowych lub trudnych słów.

1 Tamże, s. 12. 2 Tamże, s. 347 3 Levinson P. Nowe Nowe Media, wyd. WAM Kraków 2010, s. 13.

Fot. J. Al.-Douri Fot. J. Al.-Douri

Prace uczniów wykonane podczas zajęć „Architektura epoki średniowiecza”

„Style w architekturze i sztuce”, www.youtube.com

Po obejrzeniu filmu przedstawiam uczniom zasady wykonania indywidualnej pracy. Dokładnie omawiam technikę wykonania pracy plastycznej, której inspiracją ma być obejrzany krótki film. Młodzi ludzie lubią tworzyć własne prace, jeżeli wcześniej zadanie zostanie dobrze omówione. Następnie uczniowie wykonują szkice. Prace plastyczne są tworzone wyłącznie ołówkiem. Dzięki obrazom uczniowie szybciej i lepiej zapamiętają treści przedstawione podczas lekcji. Utrwalą je również podczas przygotowywania własnej pracy plastycznej. W końcowej fazie zajęć oglądamy wspólnie wykonane prace. Uczniowie bez problemu potrafią wymienić charakterystyczne elementy architektoniczne danego kierunku w sztuce średniowiecza.

Wyjaśnienie zagadnień tematycznych: omawianie tematu lekcji, krótkie wprowadzenie w temat epoki, prezentacja filmu i tworzenie pracy plastycznej to najważniejsze elementy, które przybliżają oraz utrwalają wybrany temat prowadzanych zajęć. Uczeń poprzez wykonanie własnej pracy twórczej – plastycznej – szybciej zapamięta i utrwali zagadnienia przedstawione podczas zajęć. Będzie umiał wykorzystać wiedzę nt. charakterystycznych elementy architektury kierunków sztuki epoki średniowiecza, poznaną na plastyce, podczas lekcji historii czy języka polskiego.

Zachęcam do łączenia różnych narzędzi dydaktycznych o wizualnym charakterze podczas lekcji plastyki. Taka forma prowadzenia zajęć jest atrakcyjna dla młodego odbiorcy – ucznia szkoły XXI w.