B. K, RADECHOVSKY płk.Duch. Ks. --—Praga (Czechosłowacja).
0 łe D uszpasterstwo Ewange1IC
OJS owe
Nie czuję się powołanym do napisania artykułu, który ma być
zamieszczonyw Księdze Pamiątkowej Ks. Seniora Feliksa Gloeha. Jednakowomiałem szczęście zapoznać się z nim już dawniej i obecnie mogęoglądać jego poŻyteczną działalność duszpasterską; ponieważ
oceniamją bardzo wysoko, uważam za koniecznenapisaćkilka krót-
kichsłów o pracy Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego, mia-
nowicie,jak się ona dziś przedstawia w niektórych armiach,i mnie-
mam,że tym więcej uwypuklona zostanie praca i zasługa ks. Seniora F. Gloeha na polu dyszpasterstwa Wojska Polskiego. Kościół Ewangelicki znajduje się wobec dzisiejszej sytuacji w
ciężkimpołożeniu. W naszych czasach sekularyzacjaco raz większe dziedzinywyłączyła spod wpływów religijnych i kościelnych.Tym samymi praca duchownych jest trudniejsza. W niektórych krajach zabraniasię duchownym udziału w publicznychfunkcjach.Tym więcejsekularyzacja dotyka duchownych wojskowych i zagraża ich dzia-
łalnościduszpasterskiej. Mówią, Że kapelan wojskowy wchodzi w rachunekdopiero podczas wojny. Podczas pokoju duchowni nie są
wwojsku potrzebni. Armia ma dosyć innych zadań. Na takie zdanie napotykai duszpasterz ewangelicki. W kościołach ewangelickichbyło jeszczeniedawno rozpowszechniane mniemanie, że wkrótce przyjdzie czas,gdy armii nie będzie potrzeba, że rozwój myśli uniemożliwi wojnęi że na przyszłość świat i państwa będą się rozwijać nie przez wojnę,a drogą ewolucji. Tego dziś już nikt nie twierdzi. Pod tym względem nastąpiłood kilkulat otrzeźwienie. I państwa i ogół polegają dzisiaj nie tylko na LidzeNarodów albo na traktatach pokojowych, lecz i na własnych siłachwojskowych' Radykalizm pacyfistyczny nie mógł dłużej utrzy-
KS. 13.K.
RADECHOVSKY
106
znaczcnła, ponicwaŻ zaprowadziłby kościoły i narody do swego tnać Kościoły musiały by nawet zrezygnowaćz głos nictnożliwychsytuacji. Chrystusowej. Przysposobienie wojskowe i pogotoszenia Ewangelii za lepszy środek dla zabezpieczeniapokoju niż wie są dziś uznawane Dla tego odpowiedzialne czynniki biorą mdła, bojaźliwa ustępliwość.
w rachunek tylko to, co naród, a zwłaszczajego przysposobienie
wojskowe tnožc zepewnić. Nie ma dziś na całym śwłecie armii, która by w godzinie niebezpieczeństwa nie chciała skorzystać z wpływów duchowieństwa na wojskową zdolność obronną. Do jakiego stopnia duszpasterstwo wojskowe może mieć wpływ, to jest zawisłe od nastawienia religijnego danego narodu. Najwięcej rozgałęzione duszpasterstwo ma armia angielska. Dowództwo armii i floty (morskiej i powietrznej) w W. Brytanii zdaje sobie sprawę z pracy, którą w pojedyńczych garnizonach wykonywują duchowni wojskowi. Dla tego znajdujemy księży kapelanów w armii brytyjskiej w zakładach wychowawczych dla kadetów, w najbardziejwy. suniętych posterunkach i na okrętach wojennych. Wierność i wytrwa-
łość pułków brytyjskich są dowodem,że praca ta nie była wykonywana na próżno. Przeciwnie, podczas silnych wpływów pacyfistycznych, które się po wojnie światowejw Anglii rozszerzały,została armia brytyjska od wpływu wszelkich ruchów ekstremistycznych uchroniona. Oficer angielskima w swoim przepisowyminwentarzu Biblię. To mówi samo za siebie. W „Domach Żołnierza”,w których młodzi oficerowie i Żołnierze spędzają swój wolny czas, znajdują się dla posiłku duchowego specjalne lokale, świetlice dla modlitwy i rozpraw biblijnych. Szefemnaczelnymduszpasterstwaw armii i flo-
cie brytyjskiej był ś. p. Ndp. Biskup John Taylor-Smith,D. D., który w marcu r. b. umarł. Biskup Taylor-Smith wykonywał swój wysoki urząd całych 25 lat. Od początku odznaczał się Żyvvryrnzrozumieniem dla młodzieży i gorliwością i pilnościąw swoim urzędzie. Ulepszenia,
przeprowadzone przez Biskupa Taylora-Smitha miały wielkie znaczenie, szczególniej kiedy wszyscy duchowni wojskowi wyznań ewangelickich byli złączeni w administracyjną jednostkę. Cel ten udało się Biskupowi Taylor-Smithowi osiągnąć nietyłko zdolnością organizacyjną lecz i zaufaniem, jakie potrafił uzyskać u członków wszystkich wyznań ewangelickich. Biskup stojąc na ambonie czy to w katedrze anglikańskiej, czy to w reformowanym domu St. Giles w EdinburgU albo w metodystycznej kaplicy, czuł się jak we własnym domu. Jego
EWANGELICKIE DUSZPASTERSTW() WOJSKOWE
107
duszpasterskiuzdolnił go do stanowczego i pojednawczego ielu oficerów angielskich zawdzięcza jemu swoje talent
îĂs,sGpowanta.
życie.
który utworzył i Stany Zjedna Półn. Ameryki, Naródanglosaski, głęboką religijnością. Dla tego i w armii i we flocie Stasię țd:nacza są czynni wojskowi duchowni. Nam w Europie są lepiej Zjedn. praktycznej działalości amerykanów z wojskowych wyniki des soldats", które nasi legioniści przywieźli z sobą. Swietlice naszych legionach Związek Amerykańskich Chrześci.aprowadziłw StowarzyszeńMłodzieży Męskiej t. zw. Y. M. C. A. jańskich armiifrancuskiej niema obecnie duchownych wojskowych, sprawachduszpasterstwa wojskowego Kościół Ewangelicki dokłaby przez dobrowolną pracę nieść pomoc swoim dawszelkichstarań, Pułk. Argenta, znany we wszystkich garnizonach francuczłonkom. skich,jako „Oncle Jean”, utrzymuje stały kontakt z szeregowcami przezkorespondencjęi czasopisma ewangelickie. Podstawą jego dziajest to, że każdy starszy wojskowy, który jest członkiemkołalności ścioła,powinienbyć powiernikiem młodszych towarzyszy broni, rekrutów,i ofiarować im swoje usługi. W Holandii są duchowni ewangeliccyw armii i we flocie. Po-
duchowemu w tej armii służy czasopismo „Het Wachtgłębieniu które wydaje ks. pastor Bootsma. Obok duszpasterstwa woord”, wojsk.na terenie armii holenderskiej uwydatnia się znaczny ruch ewangelizacyjny,kierowany przez holenderski Związek Oficerów
Chrześcijan pod przewodnictwem p. Barona van Toylla. Zadaniem tegozwiązku,który liczy paręset członków z pomiędzy wybitnych przedstawicieli całego społeczeństwa, jest: a) gruntowanie i pogłębianiezasad chrześcijańskich w przeciwieństwie do różnych kierunkównowopogańskichi bolszewickich, b) urzeczywistnianie zasad chrześcijańskich w życiu praktycznym w stosunkach wzajemnych z podwładnymi i c) na tej podstawie podnoszenie i uszlachetnianie Pojęcia służbywojskowej. Do tego celu służy w pierwszym rzędzie bezpośredni wpływ osobisty i stosunek przyjacielski na zjazdach i konferencjach. Każdy zrozumie te korzyści, któreśmy wspólnie z ks. Seniorem F. Gloehem wynieśli z ostatniej konferencji, która się odbyła r. 1937 na zamku Zuylen pod Utrechtem w Holandii. V”Niemczech którzyposiadają mają pojedyńcze dywizje własnych duchownych, wyjątkowe prawa duszpasterskie w armii. Biskup
KS. n. K. RADECHOVSKY
čoS
kościelnych, jest tam dr Miiller, znany z ostatnich zawieruch naczels Dążeniem wojskowym. tn odpowiedzialnych duchowny nynî do_ wódców armii niemieckiej jest uniemożliwićw armii jakikolwiek wpływ polityki i utrzymać wojsko zdała od kryzysu, który obecnie przeżywa cala Rzesza Niemiecka. W Czechosłowacji po przewrocie r. 1918 trzeba było zaprowa_ dzić całkiem na nowo duszpasterstwo ewangelickie.Wezwano kilku duchownych podług dotychczasowych przepisów. Najstarszy du_ chowny urzęduje jako organ rządzący, mający zaufanie i jurysdykcję od wszystkich kościołów Ew. w Republice Czechosłowackiej(dlatego należy się jemu tytuł superintendenta 1), Inni — sąorganami konawczymi, utrzymują wojskowe księgi metrykalne, odprawiaja nabożeństwa i sprawują czynności duszpasterskie. Aczkolwiekksięża kapelani należą do kościoła ew.-augsb. albo do kościoła ewang.czeskobraterskiego — wszyscy są zorganizowani w jedną grupę wojskowego Duchowieństwa Ewangelickiego.Wychowaniu zdolnychkapelanów ew. rezerwy poświęca się dużo uwagi i starania. Dla nich została urządzona w ostatnich latach szkoła oficerska. Oprócz duchowieństwa ewangelickiego istnieje w armii czechosłowackiejduszpasterstwo kościoła narodowego czechosłowackiego,który obecnieliczy około 800.000 członków i ma dla rozwoju religijnego w kraju wielkie znaczenłe.
jesieni. r. 1937 zebrała się w Warszawie pod przewodnictwem
ks. Seniora F. Gloeha konferencjaKs. KapelanówW. P. wyznania ew.-augsb. Ks. kapelani zdawali sprawozdanie ze swej pracy w terenie. Ze sprawozdań i z całego przebiegu konferencji,na której nie
byłem obecny, wywnioskowałem, że największym wynikiem konferenprzwodniczącym. cji. jest piękna wzorowa współpraca ks. kapelanów z
czułą, Konferencja duchownych Ew. W. P. jest instytucją bardzo Konferenreagującą na potrzeby całego Kościoła ew.-augsb. Organem reEwangelicki”, „Głos jest P. W. ew.-augsb. Kapelanów cji Księży Gloeha.Organ dagowany i wydawany od lat 19 przez ks. SenioraF.
' w ciąprzeznaczony polskich ewangelików warstw szerszych ten, dla sobie wytkniętego raz od odstępował lat nigdy nie długich gu tych czasachzachocelu obrony protestantyzmu polskiego, a w ostatnich jest 1) Naczelnym kapelanem ewangelickimw armii czechosłowackiej pułk. B. Radechovski, superintendent wojskowy. (Przyp. red.).
EWANGELICKIEDUSZPASTERSTW() wołS1<OWE
109
godność. Dodatek do „Głosu Ew." „Na Wyżyny" i spokój wojskową revue, która powstała i utrzymuje się dobrą cdstawia współpracąksięży kapelanów pod kierunkiem ks. redaktora. jakiego dostąpili księża kapelani ewang.-augsb. na audiencjachu P. Marszałkai u P. Ministra widać, jakim 1 powagą cieszy się praca duszpasterstwa polsko-ewanWojsku Polskim. Tak samo ocenia i ogół wyznawców w lickiego $ prace. Kościołaich roku 1937napisał w „Głosie Ew.” ks. Senior F. Gloeh w dniu
pracyKs. A. Falzmanna: „J a ko 25-lecia
jubilat
sp o gl ą-
daszwstecz na spełnione prace w ciągu całych rachunek sumienia. Wspominasz lat 25i czynisz naradosne i smutne momenty tego okresu, na walki i zwy ci ęs twa, .n,a niezasłu one krz ywdyi doznane zawo d y”. Dziś ten sarn jubileusz spotyka Szefa Naczelnego Duszpasterstwa Ewang.-Augsb.
w W. P. Ks. Seniora
F. G I o e h a. Kończy 25 rok swej pracy, jako Pasterz Ewangelicki,
jakopracownikw szkolnictwieb. etatowy nauczycielM. W. R. i
O.p., jako dzielny redaktor „Głosu Ewangelickiego” od lat 19, jako mążzaufaniakościelnego i publicznego, a przede wszystkim jaiko miłyi kochanyBrat w Chrystusie. Niech Go ręka Pańska długo jeszczestrzeżei nam go zachowa. Bywaj zdrów, Kolego! Niech Cię błogosławi Pan I
Zawsze oddany ppłk. duch. v. v. ks. B. K. Radechovsky. Superintendent. St. Splavy, dni'a 10 sierpnia 1938.