Actueel
Goed
zitten Ontwerper Edwin van de Velde buigt zich speciaal voor Inside Information over onderwerpen op het raakvlak van architectuur, ontwerp en interieur. Dit maal laat hij zijn licht schijnen over het onderwerp ‘zitten’.
Auteur: Edwin van de Velde.
60
Inside Information
Actueel
Welke architect, inrichter of ontwerper is er niet opgegroeid met ‘Architects’ Data’ van Neufert of ‘De menselijk maat’ van Haak en Leever-Van der Burgh? Dit laatste boekje bevat een schat aan ‘optimale’ maten: voor deur, kapstok en stoel tot de lichtschakelaar voor rolstoelgangers. Het originele boekje uit 1980 baseert zich op onderzoek uit 1965. Sindsdien is de Nederlander ongeveer 5 centimeter langer en zo’n 10 kilogram zwaarder geworden. De vernieuwde versie uit 2006 baseert zich op recent onderzoek. ‘De menselijke maat’ wordt binnen interieuropleidingen nog steeds gebruikt. Goed zitten is schijnbaar maakbaar. Maar wat is goed en wie bepaald dat? De enorme verscheidenheid aan stoelen doet vermoeden dat elke maat past of dat er veel slechte stoelen worden ontworpen. Hoog/ laag, diep/kort, zacht/hard, vlak/hellend, poten/wielen, verend/star, met/ zonder rug of armleuning, 0/1/2/3/4 poten; alles kan variëren. En dan bestaan er ook nog eens de schier oneindige keuzes aan materialen en kleuren. Kortweg kan gesteld worden, dat het ontwerp van een goede stoel afhankelijk is van de gebruiker en het gebruik.
Gerrit Rietveld zei het al: zitten is een werkwoord.
Voor de inrichting van de professionele werkomgeving is veel onderzoek naar ergonomie beschikbaar. Het is immers voor bedrijven van groot belang dat medewerkers in een optimale houding zitten (of staan) om maximaal te kunnen presteren, zonder blessures op te lopen. Niet alleen heeft ieder mens specifieke maten, ook elk beroep vraagt
Inside Information
61
Actueel Zitten kan op vele manieren.
om een specifieke (zit)houding. Economisch gezien is het onhaalbaar om voor alle combinaties een unieke oplossing te maken. Daarom zitten we op massaal geproduceerde stoelen met variaties aan instelmogelijkheden. Alleen wanneer zitten een belangrijke en langdurige houding is, wordt er een individuele maatoplossing ontworpen. Denk aan de stoel van een vrachtwagenchauffeur of het kuipje van de F-16 piloot. De Arbo-wetgeving stelt tal van eisen aan de werkomgeving. Bij een bureaustoel bestaan er eisen ten aanzien van zithoogte, zitvlak, rug- en armleuning posities en de wielen. De veranderende (kantoor)wereld en Het Nieuwe Werken hebben een majeure invloed op hoe en waar we werken. Wonen en werken lopen steeds meer in elkaar over en het kantoor transformeert zich tot ontmoetingsplek. Het is verraderlijk om in de loungecorner op je tablet je e-mail weg te werken, terwijl je houding te lang slecht is, of om in een relaxfauteuil aan het gangpad de vergadering voor te bereiden, daar waar juist concentratie en een actieve houding noodzakelijk zijn. Gelukkig komt er met Het Nieuwe Werken ook meer aandacht voor verschillende werkhoudingen. Afwisseling gedurende de dag als basis voor een betere gezondheid is hierbij een belangrijk winstpunt. Door de afwisseling in houding is de groep zitmeubels grofweg in twee catego-
De Mirra van Herman Miller: typisch voorbeeld van een stoel die ontworpen is op basis van ergonomische kennis.
62
Inside Information
rieën te verdelen. Een groep ‘juiste’ stoelen waarop je goed en langdurig achter je bureau kan werken. En een groep ‘leuke’ stoelen waarop je kan chillen, bijpraten of brainstormen. Zelf zit ik heerlijk achter mijn bureau. Dit is geen sluikreclame, maar ik zit echt beter op mijn Mirra van Herman Miller dan op zijn goedkope voorganger van een kantoorgroothandel. Onder het motto ‘ik heb maar één rug’ heb ik als zelfstandig ontwerper en schrijver deze investering gerechtvaardigd. Elk merk dat gedegen onderzoek als basis voor zijn ontwerpen neemt, zal een goede stoel kunnen maken. Herman Miller wijdt er zelfs een speciale plek aan binnen de eigen website, waar kopers overtuigd worden met onderzoekspublicaties. Herman Miller, Ahrend, Klöber, Girsberger of Vitra, allen toonaangevende merken met elk meerdere goede bureaustoelen in het assortiment. Enkele van deze bedrijven begeven zich ook op de markt voor ‘leuke’ zitelementen. Stoelen die niet volgens ‘de menselijke maat’ geproduceerd zijn, maar die binnen de nieuwe kantoorinrichting wel wenselijk zijn. Het is in dit segment dat stoelmerken
die sterk zijn in de privésituatie, het wonen, de kantoormarkt betreden. Beide type merken zijn nodig in de huidige werkomgeving en passen prima naast elkaar. Maar wanneer ze zich op elkaars segment begeven, kan het gevaarlijk worden. Een cool merk met een poef, zitzak en bankje in het assortiment heeft niet de know-how en researchafdeling om een kwalitatief goede bureaustoel op de markt te brengen. Andersom heeft een bedrijf waar onderzoek de basis voor haar ontwerpen vormt, vaak moeite een ‘leuk’ zitelement te produceren, omdat het indruist tegen de bedrijfsfilosofie. Voor inrichters, HR-managers en gebruikers is het van belang om deze tweedeling in zitmeubels te herkennen en op de werkvloer duidelijk te maken. Wanneer we hier niet alert op zijn, bestaat de kans dat over 10 jaar veel mensen in de ziektewet zitten. Gerrit Rietveld zei niet voor niets ‘zitten is een werkwoord’. De uitspraak gaat nog steeds op, zowel voor de handeling van het zitten zelf, alsook voor de keuze van het zitelement. www.hermanmiller.nl www.ahrend.nl www.kloeber.com www.vitra.nl www.girsberger.nl