Actueel
Staan
is geen straf
De landschappelijke kunstinstallatie The End of Sitting.
60
Inside Information
Actueel
Zitten, of beter gezegd: niet-zitten, staat ruim in de belangstelling. Recente onderzoeken concluderen eenduidig dat langdurig zitten – 6 of meer uur per dag – schadelijk is voor de gezondheid. En 6 uur bereik je gemakkelijk gedurende een dag waarin zitten bij het ontbijt, in de auto of trein, op de werkplek, tijdens het diner en ’s avonds op de bank gebruikelijk is. Te veel zitten vertraagt echter de stofwisseling en bloedsomloop, het verhoogt de kans op chronische ziekten (verhoging cholesterolgehalte met een toename van de kans op hart- en vaatziekten) en zorgt uiteindelijk voor een minder lang leven. Niet voor niets wordt er gezegd: ‘zitten is het nieuwe roken’.
Ontwerper Edwin van de Velde buigt zich speciaal voor Inside Information over onderwerpen op het raakvlak van architectuur, ontwerp en interieur. Ditmaal laat hij zijn licht schijnen over de ontwikkelingen in de hedendaagse kantoorruimte: minder zitplaatsen en minder managers.
Auteur: Edwin van de Velde. Foto pagina 60: Jan Kempenaers.
Afgelopen november presenteerde het Nederlandse experimentele onderzoeksbureau Raaaf ‘The End of Sitting’. In een landschappelijke kunstinstallatie werden talloze varianten van zittende, liggende en staande posities om te werken of te niksen opgenomen. In de experimentele mock-up worden bevindingen gepresenteerd en oplossingsrichtingen getest. Het achterliggende onderzoek is mede ondersteund door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Deze organisatie ondersteunt ook het grootschalige project ‘Hoe ziek word je van zitten?’ van het VUmc in Amsterdam. Zitten is kortom een belangrijk onderwerp om kennis over te ontwikkelen. De aandacht voor ergonomie in de kantooromgeving is natuurlijk niet nieuw. Zo’n 10 jaar geleden moest iedereen anti-RSI programmaatjes op zijn computer installeren. Ze attendeerden je erop dat je elk half uur even iets anders met je type- en muishanden moest doen. Ik ken niemand die deze alarmklokken nu nog gebruikt. Het achterliggende idee om het monotone te doorbreken, snijdt echter hout. Ook in het hedendaagse Inside Information
61
Actueel kantoor zouden we regelmatig een paar minuten moeten staan of lopen. In gedachten zie ik een grote rode loopbel op een witte kantoorwand, die ieder uur rinkelt, waarna en masse een rondje wordt gelopen. Meer praktische oplossingen om ervoor te zorgen dat je minder lang aan een onafgebroken stuk zit en meer staat, zijn een printje een verdieping hoger halen, koffie halen, naar het toilet gaan, naar je collega lopen – in plaats van mailen of bellen – voor een vraag, even wat aan de statafel lezen of aan de bar lunchen. Tegelijkertijd zijn er vele fysieke interieurmogelijkheden te implementeren om minder zitten te stimuleren, of staan te verplichten. De aandacht voor minder zitten is natuurlijk niet de enige ontwikkeling in het kantoor. Een andere, deels bijpassende, ontwikkeling is het ontstaan van de organisatie zonder manager. De documentaire ‘Het einde van de manager’ hierover was kort geleden bij VPRO Tegenlicht te zien. Empowerment was al enkele decennia geleden hot in managementbladen, maar de praktische toepassing op deze schaal is wat deze uitzending interessant maakte. Van Belgische overheidsinstantie tot Nederlandse aannemer, allemaal lieten ze zien dat een manager overbodig is. Iedereen is baas over de eigen agenda, de doelstellingen, het kwaliteitsniveau, de werklocatie en het noodzakelijke overleg. Indien het concept succesvol wordt uitgevoerd, biedt het vele voordelen voor zowel de
De Stand-up van Wilkhahn.
62
Inside Information
organisatie als de werknemer. Maar hoe ziet een kantoor zonder manager eruit? Heeft iedereen een ‘corner office’? Waar komt het notenhoutenbureau met directiestoel? En hoe en waar vindt overleg (fysiek) plaats? Wanneer de organisatiestructuur platter wordt, heeft dit onherroepelijk invloed op het interieur, zowel de architectuur hiervan als de inrichting met meubels. Eén van de zaken die duidelijk verandert, is dat er veel minder tijd wordt besteed aan vergaderen aan een traditionele vergadertafel. Als gevolg hiervan is er in het hedendaagse kantoor minder behoefte aan werkplekken en vergaderkamers. Het kantoor wordt een ontmoetingsplek, een locatie om even je neus te laten zien, de laatste roddels te bespreken en zaken af te stemmen. Dit gebeurt steeds minder zittende aan het klassieke bureau en steeds vaker in een relaxte woonkamersetting of aan de koffiebar. Voor inrichters betekent minder zitten en minder managen dat ruimtes anders moet worden ingericht. Ruimte om te staan en te roddelen zijn geen verloren meters. In tegendeel: dergelijke ruimte is cruciaal voor een gezonde werkomgeving. Het bruto vloeroppervlak wordt dus niet enkel verdeeld in bureauwerkplekken, vergaderzalen, gangpaden, trappen/ liften, toiletten en print- en koffiecorners. Er dient daarnaast bewust ruimte te worden gecreëerd voor staand overleg, staand bellen, staand ontmoeten, staand lezen, staand eten. Of hangend, hurkend, liggend, leunend en lopend. Het conceptuele
Buzzihood van Buzzispace.
inrichtingsplan dient daarom fundamenteel aangepast te worden. Met een beetje zoeken bij vernieuwende leveranciers en projectbouwers is passend meubilair nu al beschikbaar. Daar zit de beperking niet. Het is trouwens ook een optie om zo af en toe weer te gaan roken, in het rokershok sta je immers altijd (buiten).
www.raaaf.nl www.vumc.nl www.tegenlicht.vpro.nl www.wilkhahn.de www.buzzispace.com