STATION 2e editie
Schrijven
Naam: Klas:
Nederlands vmbo BK 2 Van A tot Z
EISMA EDUMEDIA BV, LEEUWARDEN
Covers station 2e editie.indd 50-51
WWW.EISMA.NL
21-3-2019 10:34:59
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | INHOUDSOPGAVE
Inhoudsopgave 1 Jongerenkrant
3 Kranten - 1 4 Kranten - 2 5 Nieuws 6 De opbouw van een nieuwsbericht 7 Koppen 11 Advertenties 12
2 Het leukste, de beste
15 Meningen en beoordelingswoorden 16 Voegwoorden 19 Een recensie 21 Zelf een recensie schrijven 22 Strips 23 De ingezonden brief 25
3 Achtergrond
29 Een achtergrondartikel 32 Het schrijfplan 33 De inleiding 34 De kern 34 Het slot 35 Alinea’s 36 Een kop 38 Het schrijven 40
4 Bijna compleet
41 Een verslag 42 Een brief schrijven 45 Voorbeeldbrief 46 Een zakelijke e-mail 50
Woordenlijst
54
56 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 56
21-3-2019 10:31:08
Van A tot Z
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
jongerenkrant Ken je de krant Sevendays? Dat is de enige jongerenkrant van Nederland. Omdat er maar ĂŠĂŠn krant is, wordt het tijd om nog een krant voor kinderen en jongeren te maken. Dat doe jij in deze module. Je schrijft niet alleen artikelen en een ingezonden brief, maar je maakt ook een puzzel en een strip. Een krant heeft als belangrijkste doel om mensen te informeren. Een belangrijk tweede doel is amuseren. Niet veel mensen zullen kiezen voor een krant zonder stukjes die je voor je plezier leest. Hopelijk ontdek je de komende periode hoe leuk schrijven is.
1 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 1
21-3-2019 10:30:54
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z |
Wat ga je doen? Je schrijft allerlei teksten voor een krant of tijdschrift. Je schrijft een paar nieuwsberichten, een achtergrondartikel, een ingezonden brief, een brief, een e-mail, een recensie ... Kortom, je hebt veel leuke dingen te doen, dus ga maar snel aan de slag!
Wat heb je daarbij nodig? Je hebt informatie nodig over: -d e opbouw van een krantenartikel; - ( ingezonden) brieven; - advertenties; - strips; - verslagen; -h oe je een zakelijke brief of e-mail schrijft; -e n over nog veel meer.
Wat leer je? Je leert: -w at nieuws is; - i ets over de eerste kranten in Nederland; -h oe je een nieuwsbericht schrijft; -h oe reclamemakers je proberen te activeren; -w at een recensie is; -h oe je een recensie schrijft; -h oe een zakelijke brief of e-mail eruitziet; -h oe je een zakelijke brief of e-mail schrijft.
2 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 2
21-3-2019 10:30:54
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
1
Jongerenkrant Jaren geleden dachten veel mensen dat papier overbodig zou worden. Ze waren ervan overtuigd dat alles voortaan via de computer verstuurd en gelezen zou worden. Sinds de opkomst van de computer is er veel veranderd, maar er verschijnen nog steeds veel kranten, tijdschriften en boeken op papier. De geur van een nieuw boek, het geritsel van krantenpapier, het krijgen van een ‘echte’ vakantiekaart ... daar kan geen computer tegenop. Papier verdwijnt waarschijnlijk nooit. In deze module maak jij je eigen krant. Je schrijft eerst een nieuwsbericht en maakt daarna een mooie advertentie. Als laatste leer je iets over quizzen en enquêtes.
1
Kranten Welke kranten ken je allemaal? Schrijf zo veel mogelijk namen op.
2 1
2
3
4
5
Over kranten Lees de theorie Kranten - 1 op bladzijde 4 en kies het juiste antwoord. In welk jaar verscheen de eerste krant? A
De eerste krant verscheen in 1618.
B
De eerste krant verscheen in 1681.
Waarom stond er vroeger alleen buitenlands nieuws in de kranten? A
Vroeger stond er alleen buitenlands nieuws in, omdat Nederlanders nauwelijks informatie over het buitenland kregen.
B
Vroeger stond er alleen buitenlands nieuws in, omdat de lezers kooplieden waren die alleen in buitenlands nieuws geïnteresseerd waren.
Welke drie katernen staan in alle kranten? A
binnenlands nieuws, ingezonden brieven en een column.
B
binnenlands nieuws, buitenlands nieuws en een strip.
Welke twee doelen heeft een krant? A
Een krant heeft als doel informeren en amuseren.
B
Een krant heeft als doel informeren en overhalen.
In het theorieblok ‘Kranten - 1’ staat een synoniem voor een krant. Een synoniem is een woord met dezelfde betekenis. Welk woord is dat? A
Het synoniem voor krant uit de theorie is ‘katern’.
B
Het synoniem voor krant uit de theorie is ‘dagblad’.
3 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 3
21-3-2019 10:30:54
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
Kranten - 1 De eerste Nederlandse krant verscheen in 1618, maar eigenlijk kon je dat nog geen echte krant noemen. Het was maar één blaadje papier en aan één kant bedrukt. Die krant verscheen ook nog niet regelmatig. Pas vanaf 1830 ontstond een krant die iedere dag uitkwam, een dagblad. In de oudste kranten stond alleen maar buitenlands nieuws. De kranten werden gemaakt voor kooplieden en die waren vooral geïnteresseerd in de situatie in landen waar ze mee handelden. Nu is het heel anders. Vroeger had de krant maar één doel: informeren. Tegenwoordig is informeren nog wel het belangrijkste doel, maar is amuseren ook belangrijk geworden. Dat maakt een krant lezen (en maken) veel leuker. In iedere krant staan verschillende katernen. Dat zijn delen uit de krant. Je hebt katernen over het binnenlands en plaatselijk nieuws, over de economie en over sport. Deze onderdelen hebben als doel alleen informeren. Verder staan er ook strips, recepten en puzzels in de krant. Deze onderdelen hebben als doel amuseren. Er kunnen ook ingezonden brieven in staan, die hebben als doel overtuigen. Daar leer je in deze module straks meer over.
3
Vul maar in Vul de woorden op de juiste plek in de zinnen in. Kies uit: katernen - deel - informatie dagblad - amuseren.
1
Het belangrijkste doel van kranten is
2
Binnenlands nieuws is een
3
Dat soort delen heet
.
4
Een naam voor een krant die elke dag verschijnt is
.
5
is een tweede belangrijk doel van een krant.
4 1
geven. van een krant.
Soorten kranten Lees de theorie Kranten - 2 en beantwoord de vragen. Welke twee typen kranten bestaan er?
2
Wat is het verschil tussen een regionale krant en een huis-aan-huisblad?
3
Wat is de overeenkomst tussen een regionale krant en een huis-aan-huisblad?
4
Welke twee soorten onlinekranten bestaan er?
4 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 4
21-3-2019 10:30:54
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
Kranten - 2 In een krant staat nieuws. Nieuws is informatie over wat er op dit moment in de wereld gebeurt. Vaak wordt er meer informatie over die gebeurtenissen gegeven, bijvoorbeeld een stukje over hoe het vroeger was, of over hoe iets ontstaan is. Verder staan er achtergrondartikelen, recensies en advertenties in de krant. Er zijn verschillende soorten kranten: kranten waarvoor je betaalt en gratis kranten. Kranten waar je voor betaalt - landelijke dagbladen, zoals de Volkskrant. Deze kun je in heel Nederland krijgen. - regionale kranten, zoals de Leeuwarder Courant. Deze zijn alleen in een regio (deel van het land) te krijgen. - specialistische kranten, zoals het Financieel Dagblad. Deze gaan over één bepaald onderwerp, zoals financiën. - een jongerenkrant, Sevendays. Deze is alleen voor jongeren bedoeld. Gratis kranten - huis-aan-huisbladen, zoals de Tilburgse Koerier. Deze zijn ook regionaal. - gratis kranten, zoals de Metro. Deze kun je op trein- en busstations krijgen. Er zijn naast papieren kranten ook veel gratis onlinekranten. Deze zijn digitaal en je kunt ze dan ook alleen op internet lezen. Hierbij geldt hetzelfde als bij papieren kranten; voor sommige sites moet je betalen, de sites van de huis-aan-huisbladen zijn gratis. Er zijn ook gratis onlinekranten die geen papieren versie hebben, zoals nu.nl en nos.nl. Er zijn ochtend- en avondkranten, maar die avondkranten verschijnen ’s middags.
5
Nieuwtjes Lees de theorie Nieuws en geef aan of de volgende stellingen waar of niet waar zijn.
1
Nieuws moet voor minstens één kijker of lezer belangrijk zijn.
waar / niet waar
2
Opvallende gebeurtenissen zijn nieuws.
waar / niet waar
3
Krantenlezers controleren nieuws meestal zelf.
waar / niet waar
4
Een gebeurtenis met een gewoon persoon is sneller nieuws dan zo’n zelfde gebeurtenis met een beroemdheid.
waar / niet waar
Nieuws moet recent zijn.
waar / niet waar
5
5 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 5
21-3-2019 10:30:55
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
Nieuws Als gewone mensen trouwen, is dat geen nieuws. Toen koning (toen prins) WillemAlexander ging trouwen, was dat wel nieuws. Als jij vanmiddag met je fiets valt, is dat geen nieuws. Als volgende week een bus vol schoolkinderen onderweg naar Blijdorp verongelukt, is dat wel nieuws. Het busongeluk in België waarbij 28 kinderen stierven, was in 2012 groot nieuws, maar is nu geen nieuws meer. Net als de bruiloft van koning Willem-Alexander en koningin Maxima. Die bruiloft was in 2002 groot nieuws, maar nu niet meer. Nieuws is: - r ecent (pas gebeurd); - v oor veel mensen belangrijk; - f eitelijk, of objectief. Het gaat om feiten, niet om meningen. Je moet het nieuws kunnen controleren; - ongewoon; -e en gebeurtenis over of met belangrijke / beroemde personen; -e en opstand, ruzie, oorlog of een ander probleem. Problemen zijn vaak nieuws. Bijna geen enkel krantenartikel heeft al deze kenmerken. Een nieuwsbericht kan wel bijvoorbeeld recent zijn én ongewoon. Of over een belangrijk / beroemd persoon gaan én feitelijk zijn.
6 1
2
3
4
5
6
Waarom? Lees de theorie Nieuws. Kijk naar de volgende krantenkoppen. Kies dan wat geldt voor die kop. Overeenkomst over nieuw Grieks noodpakket A
belangrijk / beroemd persoon - feitelijk - recent
B
probleem - feitelijk - voor veel mensen belangrijk
Gewapende mannen vluchten na gijzeling A
feitelijk - ongewoon - recent
B
feitelijk - recent - belangrijk / beroemd persoon
President Obama opent winkelcentrum Detroit A
voor veel mensen - feitelijk - recent
B
belangrijk / beroemd persoon - feitelijk - recent
Action opent 25 nieuwe filialen in Nederland A
recent - voor veel mensen - feitelijk
B
recent - belangrijk / beroemd persoon - ongewoon
Zeer grote brand in Rotterdam A
recent - voor veel mensen - probleem
B
recent - feitelijk - ongewoon
Resten van oud VOC-schip gevonden A
recent - voor veel mensen - feitelijk - ongewoon
B
recent - probleem - feitelijk - ongewoon
6 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 6
21-3-2019 10:30:55
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
7
Een ongeluk Op dit perron schrijf je een nieuwsbericht. Lees eerst de theorie De opbouw van een nieuwsbericht en daarna het nieuwsbericht Peuter gewond na aanrijding op bladzijde 8. Welke kenmerken van een nieuwsbericht herken je?
1
Bestaat het nieuwsbericht uit maximaal 300 woorden?
ja / nee
2
Heeft het nieuwsbericht een kop?
ja / nee
3
Heeft het nieuwsbericht een inleiding?
ja / nee
4
Gaat het nieuwsbericht over één onderwerp?
ja / nee
5
Is het nieuwsbericht neutraal geschreven?
ja / nee
6
Heb je antwoord gekregen op de vraag: Wie heeft het ongeluk gehad?
ja / nee
7
Heb je antwoord gekregen op de vraag: Wat is er gebeurd?
ja / nee
8
Heb je antwoord gekregen op de vraag: Waar is het gebeurd?
ja / nee
9
Heb je antwoord gekregen op de vraag: Wanneer is het gebeurd?
ja / nee
10
Heb je antwoord gekregen op de vraag: Waarom is het gebeurd?
ja / nee
11
Heb je antwoord gekregen op de vraag: Hoe is het gebeurd?
ja / nee
12
Heb je antwoord gekregen op de vraag: Hoe is het afgelopen met de peuter?
ja / nee
De opbouw van een nieuwsbericht Een nieuwsbericht gaat over iets wat echt is gebeurd. Als je naar de verschillende nieuwsberichten in een krant kijkt, dan zie je vaak dezelfde opbouw. Zo draait een nieuwsbericht vooral om de w- en h-vragen: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe. Als iets pas is gebeurd, kunnen journalisten de laatste twee vragen vaak nog niet beantwoorden. De antwoorden op die vragen komen dan later. Nog wat aandachtspunten: -E en nieuwsbericht is kort en bondig geschreven. Het bestaat uit ongeveer 30 regels of ongeveer 300 woorden. -E en nieuwsbericht begint met een korte inleiding met daarin bijna altijd de hoofdgedachte. Het is een meestal dikgedrukte alinea waarin de belangrijkste punten beschreven worden. -E lk nieuwsbericht gaat maar over één onderwerp. Het ene nieuwsbericht gaat over de oorlog in Irak en een ander nieuwsbericht gaat over de oorlog in Palestina. Een journalist kan deze twee situaties niet samenvoegen, al gaat het allebei de keren over oorlog. -E en nieuwsbericht is neutraal. De schrijver mag in zijn nieuwsbericht niet laten merken wat hij of zij van de situatie vindt. Je noemt dat ook wel objectief. De schrijver geeft dus zijn mening niet. - I n een goed nieuwsbericht staan geen taalfouten. Een nieuwsbericht wordt altijd op dezelfde manier opgebouwd. Het belangrijkste wordt eerst verteld en daarna komen de minder belangrijke dingen. Een nieuwsbericht begint met de titel, de kop. Daarna krijg je de inleiding waar het nieuws in staat. Als laatste krijg je de andere alinea’s waarin alle feiten worden genoemd. In het begin van het nieuwsbericht staat vaak de naam van de schrijver. Soms staat er geen naam, maar een persbureau.
7 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 7
21-3-2019 10:30:55
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
Peuter gewond na aanrijding Door Sandra Don De Bergstraat in Rotterdam
Een 2-jarige peuter is zaterdagavond ernstig gewond geraakt aan een been toen hij onverwachts de Bergstraat in Rotterdam overstak en werd aangereden door een auto. Hij kwam onder het voertuig terecht. De auto, met daarin twee mannen van 18 jaar uit Barendrecht, kon het jongetje niet meer ontwijken. De bestuurder had net een paar maanden zijn rijbewijs. Een traumahelikopter kwam ter plaatse om de eerste medische zorg te verlenen. De peuter is vervolgens per ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Drempel Volgens de jongeman die naast de bestuurder zat, reed hij niet te hard. ‘Dat kan ook niet want we waren net een drempel overgegaan, dan moet je wel afremmen.’ Uit de remtest die de politie ter plaatse met de bewuste auto verrichtte, bleek dat de remmen goed werken. Ook was er een remspoor van 7 meter waaruit kan worden opgemaakt dat de bestuurder niet te hard reed. Bron: www.nu.nl, bewerkt
8
Je eigen nieuws Op dit perron schrijf je een nieuwsbericht. Het wordt een nieuwsbericht over een beroemdheid. Denk hierbij aan een zanger(es), sporter, acteur enzovoorts. Maak eerst een begrippennet over deze beroemde persoon om jezelf aan het denken te zetten. Vul in het midden de naam van de beroemde persoon in. Zet eromheen interessante gegevens waarover je zou kunnen schrijven.
8 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 8
21-3-2019 10:30:55
SCHRIJVEN | BK 2 | VAN A TOT Z | PERRON 1
9 1
Mijn nieuws Kijk nog eens naar je begrippennet en kies een onderwerp uit waarover je een nieuwsbericht gaat schrijven. Geef antwoord op de onderstaande vragen. Mijn nieuwsbericht gaat over:
2
Wat is er gebeurd?
3
Wie waren erbij betrokken?
4
Waar vond het plaats?
5
Wanneer gebeurde het?
6
Waarom gebeurde het?
7
Hoe gebeurde het?
10
Inleiding Je hebt een onderwerp voor je nieuwsbericht gekozen. Schrijf hieronder eerst de inleiding. Denk eraan dat je in de inleiding alleen het nieuws noemt. De inleiding bestaat uit twee of drie zinnen.
11
Controle Bij opdracht 10 Inleiding heeft je buurman of buurvrouw een inleiding geschreven. Lees die tekst nauwkeurig door en geef je klasgenoot aan hoe hij of zij de inleiding kan verbeteren. Luister goed naar de opmerkingen van je klasgenoot over jouw tekst. Verbeter daarna je inleiding. Schrijf de verbeterde tekst hieronder.
9 Schrijven - Van A tot Z BK 2-2.indd 9
21-3-2019 10:30:55
Celciusweg 41 8912 AM Leeuwarden T (088) 294 48 80

edumedia@eisma.nl
www.eisma.nl/edumedia
Beoordelingspakket aanvragen