Ekolasp022018

EKOLAS

WYDANIE OGÓLNOPOLSKIE

www.issuu.com/ekoPL

ISSN 1507 1871 nr 1/2

Lasy Nadleśnictwa Brzesko (RDLP Kraków)

Lasy Nadleśnictwa Płock (RDLP Łódź)

Nagroda dla profesora

P

rof. dr hab. Jacek Hilszczański został laureatem Nagrody im. bp. Romana Andrzejewskiego za rok 2017.

Wyróżnienie przyznaje Fundacja „Solidarna Wieś”, a otrzymują je osoby wybitnie zasłużone dla rolnictwa i rozwoju polskiej wsi oraz małych miast. Laureat - związany z leśnictwem - przyznał, że nagrodę traktuje jako wyróżnienie dla całego środowiska.

„To środowisko jest bardzo szerokie, to są leśnicy, naukowcy, nie tylko leśnicy-naukowcy reprezentujący nauki leśne, ale także reprezentujący szereg innych nauk: biolodzy, botanicy, ekolodzy, którzy nie wykluczają człowieka z przyrody. Człowiek nie został przysłany z marsa tylko wyrósł tu, na tej ziemi. Niezależnie od naszego światopoglądu czy wierzymy w stworzenie człowieka czy ewolucję - człowiek jest elementem przyrody, który niewątpliwie musi wpływać na tę przyrodę i wpływa, od setek tysięcy lat” – powiedział prof. Hilszczański.

Nagroda im. ks. bp. Romana Andrzejewskiego została przyznana po raz czternasty. ( KAI)

Zapraszamy do Leśniczówki CEGIELNIA - LKP Lasy Janowskie

PRENUMERATA roczna dla jednostek PGL

lasy@prasa.com.pl tel.50.33.000.63

Polecamy Leśny Ośrodek Edukacyjny w Jedlni (RDLP Radom)

Z myślą o ekologii na www.issuu.com.pl/ekopanorama w zakładce EKOPRENUMERATA „Archiwum wydań” i zlecenia w formacie .pdf

SZANUJ ŚRODOWISKO NATURALNE – OGRANICZ TAKŻE ILOŚĆ WYDRUKÓW MAILI

2 EKOPanorama 1000 drzew na minutę We wszystkich nadleśnictwach należących do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie leśnicy posadzili w ubiegłym roku ponad 5 mln sadzonek. Każdego roku Lasy Państwowe sadzą około 500 mln drzew, a więc aż tysiąc sztuk na minutę.

S

adzenie to główna metoda odnowienia lasu i zalesiania gruntów nieleśnych. Ze względu na dużą ilość czynników wpływających na prawidłowo wykonane sadzenie nie da się określić sztywnego terminu. Najczęściej jednak jest to marzec – kwiecień. Termin sadzenia w głównej mierze uzależniony jest od warunków pogodowych. Spora część nadleśnictw należących do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie posiada tereny o ukształtowaniu górskim i trudno dostępnym, a przez surowe warunki tam panujące termin sadzenia w tych rejonach ulega wydłużeniu, głównie z powodu długo zalegającej pokrywy śnieżnej. Gdy gleba odmarznie, a nowe pokolenie drzew nie rozpoczęło jeszcze okresu wegetacji, leśnicy rozpoczynają sadzenia. W 2017 roku na terenie RDLP w Krakowie posadzonych zostało 5,115 mln drzew na obszarze 666 hektarów. Głównie w miejscach, gdzie pozyskano drewno w latach ubiegłych - zarówno na powierzchniach otwartych, jak i pod okapem drzewostanów.

Sadzone gatunki są starannie dobierane do warunków siedliskowych. Na glebach żyznych sadzone są wymagające gatunki iglaste (np. jodła) oraz liściaste (m.in. dąb, buk), a na słabszych siedliskach sosna. Dodatkowo na każdym

RDLP Kraków z tych siedlisk sadzone są również gatunki, których zadaniem jest wzbogacenie bioróżnorodności lasu (głóg, jarzębina).

Ważny jest również dobór sadzonek, odpowiednie zabezpieczenie oraz metoda sadzenia. Materiał przeznaczony do sadzenia już w Gospodarstwie Szkółkarskim musi być odpowiednio chroniony – właściwie załadowany i przechowywany w chłodni lub przewieziony na odnawianą powierzchnię i tam dołowany, aby system korzeniowy nie uległ uszkodzeniu. W zależności od wieku, gatunku, systemu korzeniowego sadzonek oraz od gleby i sposobu w jaki została przygotowana, sadzenie wykonuje się odpowiednią metodą. Małe sadzonki sadzone są z wykorzystaniem kostura, który tworzy wgłębienie w glebie, a starsze i większe sadzonki do jamki bądź wykopanego dołka. Dużą uwagę należy zwrócić na głębokość dołka, ułożenie korzeni (muszą być skierowane w dół i nie podwinięte, aby roślina łatwiej i szybciej się zakorzeniła) oraz zagęszczenie ziemi wokół, żeby ograniczyć możliwość przemarznięcia systemu korzeniowego.

Las spełnia bardzo ważną rolę w naszym społeczeństwie. Poprzez zdolności adaptacyjne i rekonstrukcyjne coraz częściej na nieużytkach czy terenach silnie zdegradowanych przez przemysł prowadzone są zalesienia w celu odbudowy środowiska.

Aby w pełni zrozumieć cele, jakim stara się sprostać Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, zachęcamy do udziału w akcjach, które organizowane są z udziałem leśników, lokalnych społeczności, a w szczególności dzieci i młodzieży na terenach nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie. W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat akcji prosimy o odwiedzenie strony internetowej najbliższego nadleśnictwa.

Tereny Nadleśnictwa Brzesko należą do obszarów cennych przyrodniczo. Kompleksy leśne o dużym stopniu naturalności, z bogatą florą i fauną, z dużą ilością gatunków chronionych powodują, że Nadleśnictwo cechuje się wysokimi walorami przyrodniczymi, estetycznymi, dydaktycznymi i turystycznymi.

N

adleśnictwo w zasięgu terytorialnym odznacza się różnorodnym krajobrazem i urozmaiconą rzeźbą. W zdecydowanej większości teren ma charakter wyżynny, na południu posiada cechy krajobrazu górskiego, a na północy nizinnego. Większą część obszaru działania Nadleśnictwa zajmują pola uprawne, łąki i pastwiska, natomiast lasy pokrywają 21% powierzchni terenu. Ich występowanie jest w znacznej mierze ograniczone do obszaru o bardzo zróżnicowanej rzeźbie, pociętego wąwozami i dolinami, gdzie stoki osiągają największe stopnie nachylenia. Lasy najczęściej mają często charakter śródpolnych wysp i spełniają niezmiernie ważną funkcję biologiczną dla roślin i zwierząt.

W części południowej obszaru działania Nadleśnictwa wraz z lasami prywatnymi tworzą zwarte duże kompleksy.

Walory przyrodnicze na terenie Nadleśnictwa Brzesko są chronione przez: 2 parki krajobrazowe (w tym jeden na gruntach Nadleśnictwa), 1 projektowany park krajobrazowy, 4 obszary chronionego krajobrazu, 4 rezerwaty przyrody (wszystkie na gruntach Nadleśnictwa), 8 pomników przyrody (na gruntach Nadleśnictwa), 2 użytki ekologiczne, 3 obszary „Natura 2000” (w tym 2 obejmujące swym zasięgiem grunty Nadleśnictwa).

Spośród roślin chronionych 14 podlega ochronie ścisłej, a 29 ochronie częściowej. Do gatunków specjalnej troski należy zaliczyć storczyka bladego, storczyka purpurowego, buławnika mieczolistnego, lilię złotogłów, pióropusznika strusiego oraz inne rzadkie gatunki roślin.

Obszar Nadleśnictwa Brzesko posiada również duże walory kulturowe; znajdują się tu grodziska obronne, zamki, pałace, dwory i zabytki sztuki sakralnej, będące cennymi pomnikami naszej kultury. Do niezaprzeczalnych wartości tych terenów należą walory dydaktyczne i turystyczne.

Można tu obserwować wiele skomplikowanych procesów ekologicznych zachodzących w przyrodzie. Zachowanie w znacznym stopniu naturalności krajobrazu, zbiorowisk roślinnych i świata zwierzęcego w połączeniu z zachowanymi zabytkami kultury materialnej znacznie podnosi walory przyrodnicze i turystyczne obszaru.

EKOPanorama 3

EKOFundusze Pieniądze na ochronę obszarów i gatunków Do lutego 2018 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej czekał na wnioski o dofinansowanie ochrony obszarów i gatunków cennych przyrodniczo, w zakresie zadań, których realizacja rozpocznie się od 2019 roku. Nabór odbywał się w ramach krajowego programu priorytetowego pn. Ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej Część 1 - Ochrona obszarów i gatunków cennych przyrodniczo, na który Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zarezerwował 23,6 mln zł na lata 2018-2020. Beneficjentami tego instrumentu finansowego jest zarówno Generalna DOŚ, jak i Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska.

Zakres tematyczny naboru wniosków dla państwowych jednostek budżetowych objął: Opracowanie planów ochrony rezerwatów przyrody; Prowadzenie działań ochronnych w rezerwatach przyrody realizowanych na podstawie zatwierdzonych planów ochrony; Przeciwdziałanie szkodom powodowanym przez gatunki chronione wymienione w art. 126 ustawy o ochronie przyrody; Monitoring obszarów Natura 2000 i rezerwatów przyrody, wynikający z ustanowionych planów ochrony i planów zadań ochronnych, realizowany przez nadzorującego obszar Natura 2000 lub sprawującego nadzór nad rezerwatem przyrody.

Parki Narodowe z dotacjami na bazy edukacyjne Ponad 44 mln zł wsparcia na budowę, rozbudowę i wyposażenie ośrodków edukacji ekologicznej otrzyma pięć parków narodowych: „Ujście Warty”, Karkonoski, „Bory Tucholskie”, Tatrzański i Słowiński. Dotacje z unijnego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przyznał Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Beneficjenci mają w sumie 66 mln zł na swoje projekty.

Parki narodowe otrzymały wsparcie w ramach POIiŚ 2014-2020, działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna (podtyp projektu 2.4.6a Rozwój bazy ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji podlegających parkom narodowym). Decyzja o dofinansowaniu tego typu projektów zbieżna jest z działaniami resortu środowiska, który prowadzi politykę zrównoważonego rozwoju z zachowaniem ojczystych zasobów przyrodniczych i polskiego krajobrazu.

W ramach pierwszego naboru 2015/16 NFOŚiGW podpisał umowy z 12 parkami narodowymi na łączną kwotę dofinansowania ponad 40 mln zł przy całkowitym koszcie przedsięwzięć ok. 59 mln zł.

Największe dofinansowanie z unijnych pieniędzy otrzymały wówczas: Narwiański Park Narodowy (ponad 8 mln zł na Ośrodek Edukacji Przyrodniczej „Młynarzówka”), Tatrzański Park Narodowy (prawie 8 mln zł na modernizację Centrum Edukacji Przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego) i Karkonoski Park Narodowy (ponad 6 mln zł na Centrum Muzealno-Edukacyjne Karkonoskiego Parku Narodowego – Pałac Sobieszów). Pozostałe 18 mln zł zostało przeznaczone na modernizację i doposażenie bazy edukacyjnej w: Biebrzańskim Parku Narodowym, Słowińskim Parku Narodowym, Bieszczadzkim Parku Narodowym, Parku Narodowym „Bory Tucholskie”, Magurskim Parku Narodowym, Gorczańskim Parku Narodowym, Pienińskim Parku Narodowym, Parku Narodowym Gór Stołowych oraz Drawieńskim Parku Narodowym.

Mariusz Trubalski

Akademia Tatry Tatrzański Park Narodowy otrzymał dofinansowanie, przyznane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, na specjalny projekt edukacyjny pod nazwą „Akademia Tatry – działania edukacyjne dla społeczności lokalnej”.

Wsparcie wyniesie ponad 400 tysięcy zł.

Projekt zakłada szeroko rozumianą edukację na temat zasobów i „skarbów” tatrzańskiej przyrody wśród społeczności lokalnej na terenie dwóch powiatów w województwie małopolskim: tatrzańskiego i nowotarskiego. Przedsięwzięcie obejmie miasto Zakopane oraz gminy: Bukowina Tatrzańska, Kościelisko, Poronin, Biały Dunajec i Czarny Dunajec.

Głównym celem „Akademii Tatry” jest zwiększenie zaangażowania mieszkańców Podhala w aktywną troskę o stan środowiska naturalnego i jego ochronę.

Działania przewidują m.in. organizację prelekcji, konferencji i seminariów o tematyce przyrodniczej dla samorządowców, przewodników tatrzańskich, nauczycieli, fiakrów przewożących turystów po terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Dla wszystkich tych środowisk i grup zawodowych, a także dla uczniów szkół ponadpodstawowych, zorganizowane zostaną również wycieczki i warsztaty terenowe na terenie TPN. Tematy, które mają być podjęte w terenie to m.in. ekologia lasów górskich i rola w niej dużych drapieżników. Poruszona będzie także kwestia obecności kornika i martwych drzew w ekosystemie lasu. W sumie przeszkolonych w ten sposób ma zostać, wraz z uczniami, około 1800 osób.

– Dziękuję za możliwość realizacji projektu. Mam nadzieję, że wszyscy przewidziani w projekcie zostaną odpowiednio wyedukowani, a zwłaszcza grupy profesjonalne, na czym nam szczególnie zależy. Bo to one właśnie będą tę wiedzę przekazywać dalej – zaznaczył dyrektor Szymon Ziobrowski po podpisaniu umowy. Z kolei zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW Roman Wójcik podkreślił, że wspieranie edukacji ekologicznej to jeden z priorytetów Narodowego Funduszu.

Nowoczesna teledetekcja

Inwestycje mające na celu ocenę stanu zasobów przyrodniczych w parkach narodowych przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii teledetekcyjnych są przedmiotem unijnego konkursu, w którym rozdysponowanych zostanie 20 mln zł.

Działania zaplanowane w projektach powinny służyć realizacji szerokiego zakresu badań jakościowych i ilościowych stanu środowiska przyrodniczego parków narodowych w oparciu o technologie teledetekcyjne, przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi analitycznych, w powiązaniu z funkcjonalnością systemów informacji przestrzennej (GIS). Zgłaszane przedsięwzięcia muszą ponadto stanowić wsparcie realizowanych działań ochronnych, monitoringu przyrodniczego oraz podstawę identyfikacji pojawiających się zagrożeń.

Poziom współfinansowania projektu ze środków Unii Europejskiej wynosi maksymalnie 85 proc. wartości wydatków kwalifikowanych projektu. Ponadto, w ramach programu priorytetowego NFOŚiGW – Ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej, parki narodowe mogą starać się o wspófinansowanie projektu POIiŚ w wysokości do 15 proc. kosztów kwalifikowanych.

4 EKOPanorama

N

adleśnictwo Opoczno wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi. Sąsiaduje z nadleśnictwami: Przedbórz, Smardzewice i Spała w RDLP w Łodzi i nadleśnictwami: Barycz, Grójec, Przysucha i Ruda Maleniecka w RDLP w Radomiu.

Nadleśnictwo Opoczno położone jest w województwie łódzkim, na obszarze trzech powiatów. Największa część nadleśnictwa położona jest w powiecie opoczyńskim, na terenie gmin: Białaczów, Drzewica, Opoczno, Paradyż, Poświętne, Sławno i Żarnów. Południowo – zachodnia część nadleśnictwa położona jest na terenie powiatu piotrkowskiego, gminy Aleksandrów. Gmina Opoczno jest gminą miejsko-wiejską, pozostałe gminy są gminami wiejskimi. W Nadleśnictwie Opoczno znajdują się dwa rezerwaty przyrody znajdujące się na terenie gmin Białaczów i Żarnów.

REZERWAT „JODŁY SIELECKIE” położony jest w południowej części nadleśnictwa, w pobliżu miejscowości Sielec.

RDLP Łódź Rezerwat utworzono w celu ochrony dobrze odnawiających się drzewostanów sosnowo-jodłowych oraz ochrony pozostałości po wydobywaniu rud syderytowych. REZERWAT „BIAŁACZÓW” o powierzchni 21,87 ha obejmuje jeden oddział leśny – 101 położony w obrębie Opoczno w pobliżu miejscowości Białaczów.

Bogatą faunę Nadleśnictwa Opoczno reprezentuje wiele gatunków zwierząt. Na terenie Nadleśnictwa leżą w całości bądź częściowo 22 obwody łowieckie. Obwody łowieckie leżące w przeważającej części powierzchni w granicach terytorialnego zasięgu Nadleśnictwa, są obecnie dzierżawione przez 8 kół łowieckich, a gospodarka łowiecka jest tu nadzorowana przez Nadleśnictwo.

Na terenie Nadleśnictwa leży także obwód łowiecki wyłączony z wydzierżawienia, stanowiący część utworzonego „Ośrodka Hodowli Zwierzyny Lasów Puszczy Nadpilickiej” a zarządzany obecnie przez nadleśnictwo Smardzewice. Główne gatunki zwierząt łownych w nadleśnictwie to: sarny, jelenie, dziki oraz (zwierzyna drobna) lisy, zające, bażanty, kuropatwy, borsuki, kuny i inne.

NADLEŚNICTWO OPOCZNO 44-755-18-90 44-755-18-90 opoczno@lodz.lasy.gov.pl SITOWA 15 26-300 OPOCZNO

Nadleśnictwo Płock

P

owierzchnia Nadleśnictwa to 14,5 tys. ha – od jeziora Szczutowskiego, w gminie Szczutowo na północy do gminy Czerwińsk na południu, gdzie naturalną południową granice stanowi rzeka Wisła. Na ubogim w lasy Mazowszu lasy nadleśnictwa są atrakcyjnym miejscem do wypoczynku. Obszarami, gdzie głównie skupia się zorganizowany ruch turystyczny są: dolina Wisły, stanowiąca południową granicę zasięgu terytorialnego nadleśnictwa i dolina Skrwy Prawej. Urozmaicona rzeźba terenów leżących wzdłuż rzeki Skrwy jest osobliwością na nizinnym i równinnym Mazowszu. W przebiegu doliny Skrwy występują wielopoziomowe tarasy rzeczne oraz strome skarpy pocięte jarami i wąwozami. W dolinie i jej sąsiedztwie występują znaczne obszary łąk i lasów, występują także ciekawe formy rzeźby polodowcowej.

Na obszarze nadleśnictwa powołane są trzy rezerwaty przyrody: Brwilno, Brudzeńskie Jary oraz Sikórz, który włączony jest w europejską sieć obszarów Natura 2000. Część lasów nadleśnictwa wchodzi w skład Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego powołanego do zachowania walorów krajobrazowych doliny Skrwy Prawej. Ponad 160 ha powierzchni Nadleśnictwa objęta jest ochroną jako użytki ekologiczne- są to bagna, podmokłe łąki, cieki. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, której udział stanowi ponad 64% ogólnej powierzchni, drugim gatunkiem jest dąb, następnym brzoza i olsza. Średni wiek drzewostanów wynosi 60 lat.

Nadleśnictwo Płock prowadzi czynną działalność edukacyjną wykorzystując do tego celu następujące obiekty: salę narad, izbę edukacyjną przy Ośrodku Rehabilitacji Zwierząt leśnych, wiatę w leśnictwie Brwilno, wiatę w leśnictwie Podgórze, ścieżkę przyrodniczo-leśną w Sikorzu, szkółkę w Gałkach Nowych w gm. Mała Wieś. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców Płocka i okolic w lesie brwileńskim wybudowano parking leśny, posadowiono ławki na trasie użytkowanej przez okolicznych mieszkańców do wycieczek pieszych- nordic walking i rowerowych. Nadleśnictwo współpracuje z organizacjami, stowarzyszeniami propagującymi aktywność w terenie i popularyzującymi ochronę środowiska.

Nadleśnictwo Płock 242627774, 242634280 plock@lodz.lasy.gov.pl ul.Bielska 24, 09-400 Płock

MODA NA MIÓD

Bartnictwo wraca do polskich lasów

Bartnictwo zanikło w Polsce i niemal w całej Europie pod koniec XIX wieku. Obecnie m.in. dzięki leśnikom ta zapomniana profesja odradza się w polskich lasach. Szacuje się, że obecnie w Polsce jest już około 100 barci i kłód bartnych m.in. w Puszczy Pilickiej, Augustowskiej, Białowieskiej czy Barlineckiej.

W

edług leśników przywrócenie bartnictwa przynosi korzyści dla lasów gospodarczych poprzez korzystanie z naturalnych zapylaczy, jakim są leśne pszczoły miodne.

Bartnictwo stanowi także atrakcję turystyczną lasu, a miód bartny jest cennym przysmakiem o wyjątkowych walorach leczniczych.

Pierwsze po stu latach barcie powstały 10 lat temu na terenie Nadleśnictwa Spała, a jednym z prekursorów współczesnego polskiego bartnictwa jest leśniczy Andrzej Pazura, który uczył się tej sztuki od uralskich bartników z parku narodowego Szulgan Tasz na terenie Republiki Baszkortostan w Rosji.

Pazura opowiedział PAP o tajnikach wykonywania barci i opieki na leśnymi pszczołami.

Barcie wykonuje się w żywych, zdrowych drzewach, które służyć będą przez wiele lat. – Barć wykonuje się na wiele pokoleń. Dlatego te drzewa muszą być zdrowe, nie wykonuje się barci w martwych drzewach. Drzewa muszą posiadać też odpowiednią grubość, a rolę gra także wysokość drzewa. Nie wybieramy tych najwyższych, bo zagrożeniem dla nich są wiatry i wichury – opowiadał PAP Pazura.

Z dawnych opisów wynika, że barcie były zakładane bardzo wysoko, pod samymi koronami drzew, co miało zwiększać zasięg lotu pszczół i przynosić więcej miodu. –Z czasem schodzono na dół, a w tej chwili robimy barcie na wysokości 5-6 metrów na ziemią – dodał.

Współcześni bartnicy do dziania barci, bo tak nazywa się wykonywanie sztucznej dziupli w drzewie, wspomagają się pilarkami spalinowymi. – Trzeba wykonać nacięcie, ukształtować zarys przyszłej dzieni, przyszłego wnętrza tej barci. Później to już jest tylko i wyłącznie ręczna robota, inaczej tego nie da się wykonać – zaznaczył.

Barcie – w zależności od regionu czy użytych narzędzi – miały różne kształty. W warunkach polskich charakterystyczne było wnętrze barci białowieskiej, która miała formę szufladkową.

Te w spalskich lasach są łagodnie zaokrąglone, co sprawdza się w tamtejszych warunkach.

Pazura przyznaje, że w przypadku pszczół leśnych nie ma potrzeby wielu zabiegów hodowlanych czy pielęgnacyjnych, które ograniczają się właściwie do dwóch przeglądów barci – wiosennego i jesiennego.

– Według mnie najważniejszy jest przegląd jesienny, ponieważ kształtuje się wówczas to, co ma być w przyszłym roku. Ilość zapasów, ocieplenie, kondycja pszczół - to wszystko zależy od tego, co my zrobimy jesienią – podkreślił bartnik.

Wiosną przegląd sprowadza się do podstawowych czynności - wejścia na drzewo i otwarcia barci, aby sprawdzić, co zostało w środku po zimie. – Kiedy pszczoły przezimowały, czyścimy to, co się obsypało, trzeba to wymieść, wyczyścić, zamknąć i naprawić ewentualne uszkodzenia zrobione przez smakoszy miodu i pszczół, czyli dzięcioły i kuny. I czekamy aż do miodobrania i jesiennego przeglądu, którymi kończymy sezon pszczelarski – opo-

EKOPanorama 5 wiadał. Jeśli rodzina nie przezimowała, trzeba wyczyścić wnętrze, wyciąć plastry, pozostawić barć otwartą do wyschnięcia, a później zamknąć ją, czekając czy zasiedlą ją kolejne pszczoły.

W polskich warunkach miodu z barci nie jest dużo - przeciętnie 1-2 kg - ponieważ zespoły roślinne w lasach nie gwarantują dużych sukcesów. Pazura przyznał, że leśnicy pracują nad tym, żeby to poprawić sadząc więcej wierzby, klonów czy lip. Miód z barci jest typowo wielokwiatowy. – Miody ulowe są raczej gatunkowe, bo po przekwitnięciu jakiejś rośliny pszczelarze odbierają miód i czekają na kolejny pożytek. Natomiast my nie mamy takiego wyboru.

Podbieramy miód raz w roku – jesienią – więc jest tam cały przekrój nektaru, to co pszczoły zgromadziły przez cały okres wegetacyjny, przez lato – wyjaśnił bartnik.

Ekspert podkreśla, że pszczoła miodna jest jednym z najbardziej uniwersalnych zapylaczy. Bytując w lesie od wczesnej wiosny w dużej liczbie osobników oblatuje i zapyla pojawiające się w lesie kwiaty, pomaga w zawiązywaniu lepszych i większej liczby nasion.

Andrzej Pazura chciałby, aby przywracanie pszczoły do polskich lasów było działaniem trwałym i długofalowym. – Chciałbym, aby w danych kompleksach leśnych, w puszczach możliwe było odbudowanie, utworzenie leśnej populacji pszczoły miodnej.

Ona ma się roić, ma zmieniać barcie, kłody. Chciałbym, żeby ona z powrotem, w sposób w jaki natura ją ukształtowała, mogła dowolnie decydować o swojej przyszłości – zaznaczył.

Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi dr inż. Dariusz Pieniak podkreśla, że minęło już ponad 10 lat od pierwszych prób przywrócenia bartnictwa w polskich lasach. To właśnie m.in. na terenie Nadleśnictwa Spała w latach 2006-2007 powstały pierwsze barcie wykonane przez uralskich bartników z Baszkirii. – Robimy to dość intensywnie, bo co roku powstają nowe barcie. Staramy się, żeby bartnictwo w jakiejś formie do polskich lasów wróciło. Jak zastanowilibyśmy się nad zawodami, czy pożytkami, jakie kiedyś ludzie z lasów czerpali, to od razu nasuwają się budnicy, bartnicy, ludzie wolni, których my – jako leśnicy – jesteśmy spadkobiercami i którzy są częścią naszego dziedzictwa. To jest nasza historia i myślę, że to jest bardzo ważne, żebyśmy potrafili dla przyszłych pokoleń pokazać, jak to kiedyś było.

W ramach programów przywracania bartnictwa w Polsce, barcie i kłody bartne, czyli nadrzewne ule, powstawały m.in. w Wigierskim i Biebrzańskim Parku Narodowym, na terenie Lasów Państwoia naukowe nt. genetyki pszczół leśnych i tworzone są ścieżki edukacyjne. Polscy bartnicy szkolą także leśnych pszczelarzy z Europy, m.in. z Niemiec, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Austrii czy Finlandii.

(PAP - Nauka w Polsce)

6 EKOPanorama

RDLP Radom

Tradycja i nowoczesność - stulecie utworzenia Nadleśnictwa Daleszyce Nadleśnictwo Daleszyce jest jedną z 23 jednostek Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu i gospodaruje obecnie zasobami leśnymi na łącznej powierzchni blisko 12,5 tys. ha, leżących na terenie gmin: Daleszyce, Górno, Morawica, Pierzchnica i Masłów. Całość terenu Nadleśnictwa Daleszyce wchodzi w skład utworzonego w roku 2004, Leśnego Kompleksu Promocyjnego ,,Puszcza Świętokrzyska’’. Teren Nadleśnictwa Daleszyce okala od wschodu i południa dwustutysięczną aglomerację Kielce.

H

istoria Nadleśnictwa Daleszyce sięga listopada 1918 roku gdy decyzją ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych powierzono Ludwikowi Plichcie stanowisko nadleśniczego i polecono stworzenie nowej jednostki obejmującej kompleksy leśne dotychczas zarządzane przez Nadleśnictwa Łagów oraz lasy szczeceńskie. W tym kształcie nadleśnictwo dotrwało do końca II wojny światowej. Następnie ulegało kolejnym zmianom organizacyjnym, kilkukrotnie zmieniając swój zasięg, a nawet wchodząc w skład sąsiednich nadleśnictw: Łagów i Kielce. Zawsze jednak będąc ważną lokalnie instytucją, dbającą o świętokrzyską przyrodę i zasoby leśne.

W dzisiejszym kształcie Nadleśnictwo Daleszyce ponownie zostało odtworzone w roku 2007.

Lasy Nadleśnictwa Daleszyce cechują się stosunkowo wysoką różnorodnością, zarówno pod względem występowania siedlisk leśnych, jak i struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanów. Większość kompleksów leśnych nadleśnictwa charakteryzuje się dużą naturalnością. Daleszyckie lasy przypominają prawdziwą, przyrodniczą mozaikę, znajdziemy w nich: ubogie bory chrobotkowe, otaczające torfowiska bory bagienne, bory i lasy mieszane, nieco wyżej położone jedliny, i buczyny oraz bogate olsy i łęgi. Porastają je wielogatunkowe drzewostany złożone ze wszystkich krajowych Gospodarstwo Nasienno- Szkółkarskie w Sukowie

gatunków lasotwórczych. Na szczególną uwagę zasługują daleszyckie buczyny i jedliny, które w dużej mierze powstały i odnawiają się naturalnie, zwiększając swój areał.

Dużym walorem obszaru Nadleśnictwa jest obecność wielu form ochrony przyrody podkreślających naturalność daleszyckich lasów. W zasięgu terytorialnym jednostki wyznaczono m.in.: - 3 rezerwaty, - 5 obszarów Natura 2000, - park krajobrazowy, - 3 obszary chronionego krajobrazu, - 4 pomniki przyrody, - stanowisko dokumentacyjne, użytek ekologiczny Na szczególną uwagę zasługują: •Rezerwat ,,Białe Ługi’’ jest jednym z największych rezerwatów torfowiskowych Europy. Obejmuje on powierzchnię 408,44 ha, śródleśnego torfowiska zróżnicowanego typu i w różnym stadium rozwoju, którego głębokość sięga nawet 3m.

•Rezerwat częściowy ,,Cisów im. prof. Zygmunta Czubińskiego’’ utworzony w roku 1970, obejmuje fragment zbocza najwyższego wzniesienia Pasma Cisowskiego – Góry Włochy (427 m n. p. m.). Rezerwat o powierzchni 40,58 ha pokryty jest naturalnym drzewostanem- pozostałością pierwotnej Puszczy Świętokrzyskiej, z dominującą rolą jodły i buka, które doskonale odnawiają się tam naturalnie.

•Rezerwat częściowy ,,Radomice’’ utworzony został w 1953 roku, choć teren dzisiejszego rezerwatu był chroniony już przed II wojną światową. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych jednego z ostatnich w Polsce naturalnych stanowisk cisa pospolitego.

W 2017 roku w podkieleckim Sukowie daleszyccy leśnicy otworzyli Gospodarstwo Nasienno-Szkółkarskie. Ten obiekt uważany za jeden z najnowocześniejszych tego typu w Europie docelowo ma produkować nawet 3 mln sadzonek na potrzeby odnowienia lasu, zalesiania gruntów porolnych i poprzemysłowych w całym regionie.

Jedyny tego typu kompleks w regionie w 100% został sfinansowany ze środków Lasów Państwowych. Budowa rozpoczęta we wrześniu 2015 roku została zakończona po 15 miesiącach. W ramach realizacji projektu na powierzchni ok. 6 ha wybudowano m. in.: - sześcionawowy namiot foliowy. Jego gabaryty są imponujące, prawie 100 m długości, blisko 60 m szerokości i ponad 40 tys. m sześc. kubatury.

- halę siewów – to tutaj napełniane są styropianowe kontenery (tzw. kasety). Cały proces w dużej mierze jest zautomatyzowany.

- przechowalnię nasion. W tej w Nadleśnictwie Daleszyce przez lata będzie bezpiecznie składowanych ok. 20 ton żołędzi i 6 ton bukwi, a w razie potrzeb nawet więcej.

Na terenie szkółki znajdują się także pola produkcyjne, to właśnie tam sadzonki będą osiągały dojrzałość po opuszczeniu namiotu, oraz dwie przechowalnie. Pomieszczą one ok.2 mln sadzonek, które mogą tam bezpiecznie przezimować.

Nadleśnictwo Daleszyce ul. Zakościele 7A 26-021 Daleszyce tel. 41 317 19 68 41 317 12 71 daleszyce@radom.lasy.gov.pl

RDLP Lublin

EKOPanorama 7

Nadleśnictwo Janów Lubelski

zaprasza do korzystania z leśnych atrakcji turystycznych

Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Lasy Janowskie” ul. Bohaterów Porytowego Wzgórza 35, 23-300 Janów Lubelski tel./fax. 15 87 24 244 / 608 203 395 www: www.lasyjanowskie.com email: oee@lasyjanowskie.com OEE położony jest w sąsiedztwie lasu i stanowi idealne miejsce do organizacji konferencji, szkoleń, wystaw, zjazdów i innych imprez dla dzieci i młodzieży. Organizujemy również kilkudniowe warsztaty przyrodnicze połączone z wypoczynkiem.

Do dyspozycji gości oferujemy: • 100 miejsc noclegowych w komfortowo urządzonych pokojach z pełnym węzłem sanitarnym, TV i dostępem do Internetu, • kompleksowo wyposażone sale konferencyjne i nowoczesną salę komputerową, wystawa przyrodnicza, jadalnia • zadaszone miejsce do biesiad i imprez plenerowych w pobliżu.

Zapraszamy również do Leśniczówki Cegielnia położonej pośród lasu przy trasie Janów Lubelski – Momoty w odległości około trzech kilometrów od Janowa.

Ogólna liczba miejsc noclegowych w kwaterze – 11 W leśniczówce znajduje się sześć sypialni z łazienkami, duży salon z kominkiem i tarasem, dwie werandy i mały aneks kuchenny.

Duży ogrodzony teren z 2 garażami do dyspozycji Gości.

SERDECZNIE ZAPRASZAMY! EDUKACJA - KONFERENCJE - KOLONIE I ZIMOWISKA SPOTKANIA INTEGRACYJNE - WYPOCZYNEK LATEM I ZIMĄ

Nadleśnictwo Sobibór

N

ajwcześniejsze dane z historii Państwowego Nadleśnictwa Sobibór sięgają końca XIX wieku, kiedy to lasy należały administracyjnie do Nadleśnictwa Chełm.

W 1920 roku utworzono Nadleśnictwo Sobibór z przynależnością do Dyrekcji Lasów Państwowych w Siedlcach, a następnie w Radomiu. W 1973 roku dołączono Nadleśnictwo Dubeczno. Obecnie Nadleśnictwo Sobibór zarządza powierzchnią 22161ha.

Nadleśnictwo należy do najcenniejszych pod względem walorów przyrodniczych w skali RDLP. Specyfiką terenów będących w granicach nadleśnictwa jest występowanie obok siedlisk wilgotnych i podmokłych, siedlisk bardzo suchych. Wiąże się to z występowaniem wielu gatunków roślin i zwierząt związanych z tego typu siedliskami oraz terenami pomiędzy nimi. Cechą charakterystyczną jest tu wyjątkowo duża bioróżnorodność.

W naszych lasach schronienie i wyjątkowo dogodne warunki bytowe znajdują między innymi żółw błotny, wilk, łoś i dziś już ekspansywny bóbr.

Na terenie Nadleśnictwa znajduje się kilka rezerwatów przyrody.

Lasy Sobiborskie są dużym i zwartym kompleksem lasów wchodzących w skład Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”, Obszaru Chronionego Krajobrazu Poleskiego i Chełmskiego, Sobiborskiego Parku Krajobrazowego. Niewielkie fragmenty lasów leżą w granicach otuliny Poleskiego Parku Narodowego. Występują tutaj także rezerwaty przyrody „żółwiowe Błota”, „Serniany”, „Jeziora Orchowe”, „Magazyn”, „Trzy Jeziora”, „Brudzieniec”, „Małozieńce”, a także wyselekcjonowane drzewostany gospodarcze nasienne, które odgrywają dużą rolę w nasiennictwie, selekcji i hodowli lasu. Zabezpieczają one wyselekcjonowany, najwyżższej jakości materiał genetyczny wykorzystywany przy tworzeniu kolejnych pokoleń lasów. Nieprawdą jest bowiem to, że las rośnie sam, on potrzebuje stalej opieki i pielęgnacji.

To dzięki przemyślanej i planowej gospodarce leśnej lasów w Polsce nie ubywa.

8

Moda na las LEŚNY OŚRODEK SZKOLENIOWO-WYPOCZYNKOWY

“NAGÓRZYCE”

70 miejsc noclegowych w komfortowo urządzonych pokojach (pokoje z łazienkami i TV). Pokoje dwu i trzyosobowe oraz trzyosobowe typu studio.

Ośrodek wyposażony w nowoczesną salę konferencyjną.

Zapewniamy profesjonalną i kompetentną obsługę.

Nadleśnictwo Smardzewice ul. Główna 1a 97-213 Smardzewice www.smardzewice.lodz.lasy.gov.pl +48 (44) 725 73 20 +48 600 253 296 Nadleśnictwo Radom Leśny Ośrodek Edukacyjny ul. Płużańskiego 30 26-630 Jedlnia-Letnisko tel. 48 3221011 www.jedlnia.radom.lasy.gov.pl 100 miejsc noclegowych w pokojach 1,2,3-os. z łazienką i dostępem do TV i WI-FI. Nowoczesna sala konferencyjna na 200 miejsc siedzących.

Serwujemy tradycyjną polską kuchnię o wybornym domowym smaku.

Organizujemy szkolenia, konferencje, narady, imprezy okolicznościowe, pikniki, zielone szkoły.

Zapewniamy profesjonalną i kompletną obsługę.

Centrum Promocji Leśnictwa położone jest w miejscowości Muczne, sercu Bieszczadów. Jedni twierdzą, że znajduje się na końcu świata, inni wręcz przeciwnie – mówią, że to prawdziwy początek świata. Tutaj zatopicie się Państwo w nieokiełznanej i wszechobecnej przyrodzie.

Oferujemy 38 komfortowych pokoi, z których roztacza się niesamowity widok na najpiękniejsze szczyty górskie, a także tereny leśne.

Nasi goście mogą oprócz noclegów skorzystać z pełni wyposażonej sali konferencyjnej, świetnej restauracji, pawilonu wystawowego z dioramami fauny i flory Bieszczadów lub miło spędzić czas w strefie SPA, sali gier lub siłowni.

Zimą w CPL jest możliwość bezpłatnego wypożyczenia nart biegowych i skorzystania z regularnie utrzymywanych ścieżek do narciarstwa biegowego.

CPL Muczne w Bieszczadach Muczne 2, 38-713 Lutowiska www.lasybieszczadzkie.pl, tel.: 516 824 694 Wydawnictwo opracowano w oparciu o materiały z PGL LP, GDOŚ/RDOŚ oraz Narodowego i Wojewódzkich FOŚiGW. Współpraca: lasy@prasa.com.pl tel. 503300063.