21
Nadleśnictwo Józefów Głuszec (Tetrao urgallus) gatunek dużego ptaka z rzędu kuraków, obecnie jeden z najbardziej zagrożonych w Polsce. Liczebność krajowej populacji szacuje się na poziomie 550-750 sztuk (Tomiałojć, Stawarczyk 2003, Keller i in. 2001). Na Lubelszczyźnie jego liczebność oceniano na 100-150 osobników (Piotrowska 2005). Najliczniejsza populacja nizinna występuje na terenie Nadleśnictwa Józefów. Jest to gatunek bardzo rzadki i ustępujący, wpisany do ,,Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt” z oznaczeniem CR-gatunek skrajnie zagrożony, od 1995 r. objęty ścisłą ochroną prawną, figuruje w załączniku II Dyrektywy Ptasiej Rady Europy, jako gatunek ważny dla Unii Europejskiej, a jego ostoje objęte są Europejską Siecią ochrony Natura 2000. Na terenie objętym działaniami z zakresu ochrony tego gatunku Minister Środowiska powołał obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 o nazwie Puszcza Solska. Głuszec, to gatunek typowo leśny, osiadły, związany wyłącznie z dużymi kompleksami lasów. W tych samych rejonach przebywa przez cały rok. Głuszec, jako gatunek borealny, zasiedla na Lubelszczyźnie
fot. Grzegorz Leśniewski
drzewostany sosnowe. Zazwyczaj mało uczęszczane przez ludzi trudno dostępne mszary porosłe karłowatą sosną, jak również drzewostany sosnowe na siedliskach suchszych, poprzecinane mozaiką borów bagiennych. Mozaika występujących siedlisk boru bagiennego, boru wilgotnego, boru mieszanego wilgotnego, w sąsiedztwie boru świeżego i mieszanego świeżego jest bogactwem przyrodniczym oraz jednocześnie bogactwem pokarmowym. Ta zmienność siedlisk zasadniczo ubogich, ale jednocześnie bagiennych, wilgotnych, świeżych i niemal suchych na stosunkowo niewielkich przestrzeniach, stwarza znakomite warunki do bytowania, rozmnażania i rozwoju głuszca. Są to siedliska bogate w pokarm dla głuszca: borówkę bagienną, borówkę czarną, wełniankę, mchy i liczne bezkręgowce. Bardzo ważnym czynnikiem sprzyjającym dla głuszca, w omawianych lasach Puszczy Solskiej, jest występująca osłona drzewostanów sosnowych, podszytów świerkowych i innych krzewów, wysokich borówek i traw, które chronią go przed wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych takich jak wiatr, niska temperatura, deszcz, śnieg.
W latach 2013-2016 Nadleśnictwo Józefów realizuje kolejny, już piąty, projekt ochrony głuszca, obecnie ze środków Funduszu Leśnego w ramach Programu hodowli i ochrony wybranych gatunków zwierząt w jednostkach lasów państwowych pod nazwą ,,Aktywna ochrona głuszca na terenie Nadleśnictwa Józefów”. Projekt obejmuje środkową część Nadleśnictwa, tereny 6 leśnictw: Fryszarka, Karczmisko, Kalina, Malce, Oseredek, Borowiec, o łącznej powierzchni 9 600 ha (50 % powierzchni zarządzanej przez nadleśnictwo). Dotyczy on szczególnie takich działań jak: Odstrzał ssaków drapieżnych. Potencjalnie najważniejsze działanie mogące doprowadzić do powstrzymania spadku liczebności głuszca. Usuwanie obcych gatunków drzew i krzewów (przede wszystkim czeremchy amerykańskiej). Jest to gatunek obcego pochodzenia, bardzo ekspansywny, zdobywający w krótkim czasie pozycję dominującego w strukturze naturalnych, rodzimych zespołów roślinnych. Jego obecność stanowi szczególne zagrożenie dla pożądanych w biotopach głuszca płatów borówki. Oznakowanie grodzeń z siatki w dwa poziome żerdzie. W ostojach głuszca ogrodzenia z siatki metalowej są mało widoczne i stanowią potencjalne zagrożenie dla lecących ptaków. Dlatego planowane jest w ostojach głuszca wykonanie grodzenia z siatki z jej poziomym oznakowaniem w dwa poziome żerdzie widoczne dla ptaków. Budowa zastawek na rowach melioracyjnych. Budowa zastawek ma na celu poprawę środowiska występowania głuszca. Działania prowadzone w tym kierunku poprawią przestrzeń życiową tego gatunku, polepszą stan siedliska i zwiększą bazę żerową. Zastawki mają na celu uregulowanie stosunków wodnych w okresie zarówno nadmiaru jak i niedoboru wody. Wykładanie gastrolitów. W miejscach żerowania ptaków będzie wykładany żwir pobierany i wykorzystywany przez głuszca do mechanicznego rozcieranie pokarmu pędowego. Wszystkie te działania mają poprawiać warunki środowiskowo-siedliskowe dla obszarów występowania głuszca tak, aby niesprzyjających dla rozwoju populacji tego gatunku warunków było jak najmniej.