Więcej zajęcy w Nadleśnictwie Krzystkowice Regres liczebności drobnej zwierzyny to problem wielu nadleśnictw. Jedną z metod poprawiających ten stan jest ich wsiedlanie. O projekcie odbudowy populacji zająca na terenie Nadleśnictwa Krzystkowice mówi nadleśniczy Andrzej Staniszewski:
Konieczność odbudowy populacji zająca wynika przede wszystkim ze znacznego spadku liczebności tego gatunku. Jeszcze 40 lat temu obszar o powierzchni 100 ha zasiedlało około 15 zajęcy. Gdy 10 lat temu wykonaliśmy pierwszy monitoring stanu populacji, okazało się, że na terenie tej wielkości przypada zaledwie niecały jeden zając. To zbyt mało, aby było możliwe prawidłowe funkcjonowanie populacji, i o wiele za mało, aby móc prowadzić gospodarkę łowiecką z prawdziwego zdarzenia. Tak znaczny spadek liczebności wynika z kilku czynników. M.in. sprzyja temu wysoka śmiertelność w obrębie populacji, powodowana chorobami. Zmniejszenie liczebności zająca może też wynikać ze stopniowego zanikania mozaiki pól i ugorów, w miejsce których pojawiają się monokultury.
Kolejny negatywny czynnik wpływający na osłabienie populacji to silna presja lisów, kun, łasic, psów,a także skrzydlatych drapieżników objętych ochroną. Podczas realizacji projektu przekonaliśmy się, że szkody powodowane przez jastrzębie, myszołowy lub sowy były równie dotkliwe, co te wywoływane przez choroby. Pierwsze działania podjęliśmy 9 lat temu. Polegało to na wsiedla-
iu zający z hodowli sąsiedniego Nadleśnictwa wiebodzin na nasz teren i monitorowaniu efektów. Do niedawna proces ten wiązał się z prowadzoną przez rok hodowlą zajęcy w dobrze zabezpieczonej zagrodzie adaptacyjnej o powierzchni 10 ha, składającej się z pól z różną roślinnością. Cykl rozpoczynał się jesienią, od wpuszczenia do naszej zagrody zający z hodowli w Świebo-
dzinie. Rok później zające z młodymi odławiano, określano ich płeć, zdrowotność, szczepiono i wypuszczano na teren poza zagrodą. Ten schemat powtarzano przez pięć sezonów i chociaż monitoring potwierdził dobre wyniki w odbudowie populacji, to badania telemetryczne wykazały, że zasięg zasiedlenia łowiska przez wypuszczone na wolność zające jest ograniczony do 2 km od zagrody adaptacyjnej. Inwestycja w założenie i utrzymanie zagroddy ma szansę stać się rentowna, gdy zające zaczną zasiedlać teren do około 5 km od zagrody. Z tego względu postanowiliśmy sprawdzić, czy krótsza obecność zwierząt w zagrodzie przełoży się na zasiedlanie odleglejszej części łowiska. W tym celu powstała druga zagroda doświadczalna, w której zające przebywają tylko miesiąc. Jeśli nasz eksperyment z miesięczną zagrodą adaptacyjną się powiedzie i zasięg obszaru zasiedlanego przez zające się zwięk-
w Lublinie oraz zespół naukowców z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy). 3.Należy przygotować program i złożyć go w RDLP. Po uzyskaniu akceptacji jednostki nadrzędnej projekt trafia wysyła do DGLP.
Po uzyskaniu zgody i przyznaniu środków z funduszu leśnego można przystąpić do budowy zagrody, przygotowania terenu i redukcji drapieżników.
PROMOCJA NAJLEPSZYCH PROJEKTÓW Projekt Nadleśnictwa Krzystkowice został wyróżniony w projekcie LIFE+ prowadzonym przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych. Dzięki jego realizacji czterokrotnie wzrosła liczba zajęcy zasiedlających teren Nadleśnictwa. Obecnie populacja utrzymuje się na poziomie 12-19 sztuk na 100 ha i jest stabilna. Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych realizuje projekt pt. “Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 - promocja najlepszych praktyk”, który jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu LIFE+.
szy, rekomendowałbym wdrożenie tego projektu wszędzie tam, gdzie w przeszłości występowało dużo zajęcy. – dodaje nadleśniczy A. Staniszewski
TRZY KROKI DO PROJEKTU 1.Leśnicy zainteresowani odnową populacji zająca na swoim terenie powinni zacząć od monitoringu i sprawdzenia, czy nie nastąpiły zmiany warunków życia populacji zajęcy. 2.Dobrze jest nawiązać współpracę naukową (w Krzystkowicach pomaga prof. dr hab. Roman Dziedzic z Uniwersytetu Przyrodniczego