Viewer 6282 by Elma multimedia

Adverteren is kansen zien en er voor gaan! www.elma.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Alimak Hek: innovatieve oplossingen voor liften, hef- en transportsteigers voor de bouw en de industrie. Alimak Hek Benelux is er voor de verkoop en verhuur van onze producten en verzorgt als full service organisatie montages en demontages, kraanwerk en transport, service en onderhoud. Onze projectleiders zorgen voor een gestructureerd verloop van uw project.

Herentalsebaan 645 B-2160 Wommelgem T 03/244.16.00 F 03/244.16.09 I www.alimakhek.be E info@alimakhek.be

PublirePortAGe

AlimAk Hek introduceert nieuwe mAcHines voor de bouwnijverHeid Alimak Hek introduceert dit jaar de nieuwe generatie Hek Hefsteigers, een nieuwe torenkraanlift en twee nieuwe personen-goederenliften. De Hek MC 650 en de Hek MC 450 hefsteigers geven een robuuste en flexibele oplossing voor verticale toegang tot de gevel van uw project door een perfect evenwicht tussen prestatie, kwaliteit en efficiëntie. Deze nieuwe aanvulling op het rijke en steeds groeiende product gamma van Alimak Hek is makkelijk te installeren en te bedienen en dit alles voor een competitieve prijs. Alimak Hek is reeds meer dan 45 jaar marktleider als producent van hefsteigers. De nieuwe MC 450 en MC 650 hefsteigers passen volledig in ons engagement om kwaliteit, veiligheid en productiviteit aan onze klanten te leveren in de vorm van een efficiënt werkplatform aan een competitieve prijs. Beide hefsteigers kunnen in enkelmast en dubbelmast opstelling uitgevoerd worden, de lengte en breedte van de platformen zijn aanpasbaar aan uw noden. De hefcapaciteit gaat tot 4500 Kg. En de lengte gaat tot 17 meter voor enkelmast en tot 35 meter voor een machine met twee masten. Naast deze innovaties introduceert Alimak Hek ook de nieuwe Alimak TCL torenkraanlift die de inzetbaarheid van uw kraan maximaliseert.

Ontworpen om geïnstalleerd te worden op verschillende systemen torenkranen, maximaliseert de nieuwe lift de inzetbaarheid van de kraan door middel van soepele en betrouwbare toegang tot de kraancabine. De Alimak TCL maakt een snelle montage aan de buitenzijde mogelijk door middel van eenvoudige verankeringen zonder aanpassingen aan de torenkraanmast. De lift levert comfortabele en betrouwbare toegang voor de kraanman, techniekers en onderhoudspersoneel. De Alimak TCL heeft een innovatief design, dat U toelaat de snelste buitenmontage te realiseren die momenteel op de markt verkrijgbaar is. Het ontwerp laat een grote verankeringsafstand toe, wat de liftmontagetijd tot een minimum reduceert. Alimak Hek heeft ook twee nieuwe personengoederenliften voor de bouw aan zijn productgamma toegevoegd. Deze machines zijn zowel in DOL als in frequentie gestuurde versie verkrijgbaar. De hefcapaciteit varieert van 2000 tot 2400 kg. Met cabine afmetingen van 1.4 X 3 tot 1.5 X 3.2 m. Deze machines zijn een prima aanvulling van ons gamma, de mastelementen en vele accessoires zijn dezelfde als die voor de reeds bekende machines van Alimak. Wij verwelkomen jullie op ons nieuw kantoor in Wommelgem waar de medewerkers klaar staan om de beste oplossingen voor jullie verticaal transport te zoeken.

Inhoudstafel Voorwoord door Hilde Masschelein, gedelegeerd bestuurder Bouwunie.................................... 11 Introductie door ir. Jerome Vanroye, voorzitter Bouwunie Infrastructuurwerken �� 13 Deel 1. Dienstverlening en belangenbehartiging bouwunie infrastructuurwerken �� 15 Hoofdstuk 1. Bouwunie �� 16 Hoofdstuk 2. Bouwunie Infrastructuurwerken stelt zich voor �� 27 Hoofdstuk 3. Diensten voor de zelfstandige ondernemer �� 34 Hoofdstuk 4. Startersbegeleiding �� 36 Deel 2. Rondetafelgesprek – Bronbemalingen, boringen en geothermie...............................39 Deel 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, construbadge en KM-heffing �� 55 Hoofdstuk 1. De elektronische aanwezigheidsregistratie - checkinatwork �� 56 Hoofdstuk 2. ConstruBadge �� 63 Hoofdstuk 3. De km-heffing �� 65 Deel 4. Specifieke beroepsinformatie �� 73 Hoofdstuk 1. Graaf- en bouwschade vermijden doen we samen met KLIP................................... 74 Hoofdstuk 2. Het GIPOD: minder hinder-platform voor de coördinatie van nuts- en wegenwerken......76 Hoofdstuk 3. Grondverzet............................................................................................... 77 Hoofdstuk 4. Private riolering – nieuwbouw en afkoppeling – regels en aandachtspunten............ 85 Hoofdstuk 5. Vlario: materiaalkeuze en kwaliteitszorg.......................................................... 98 Hoofdstuk 6. Aquafin: meer projecten voor kwaliteitsvolle aannemers vanaf 2017.....................100 Hoofdstuk 7. Riolering in PVC en PP volgens het nieuwste SB250............................................101 Deel 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties ��103 Hoofdstuk 1. Preventiemaatregelen in geval van grondwerken..............................................104 Hoofdstuk 2. Enkele specifieke problemen.........................................................................108 Hoofdstuk 3. Beschadiging van ondergrondse installatie: conventies.....................................109 Hoofdstuk 4. Procedure bij schade aan ondergrondse installaties...........................................109 Hoofdstuk 5. Uw verzekeringscontract..............................................................................111

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 6. Tewerkstellen van personeel ��113 Hoofdstuk 1. Verplichtingen van de werkgever...................................................................115 1.1. Onmiddellijke aangifte van tewerkstelling en inschrijving bij de RSZ ��115 1.2. Verzekering tegen arbeidsongevallen ��115 1.3. Aansluiten bij een kinderbijslagfonds ��115 1.4. Aansluiten bij een kas voor jaarlijkse vakantie ��115 1.5. Aansluiten bij een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk ��115 1.6. Bureau der directe belastingen ��116 Hoofdstuk 2. Verplichtingen ten aanzien van de werknemers ��117 2.1. Onthaal van de werknemers ��117 2.2. De arbeidsovereenkomst ��118 2.3. Het arbeidsreglement ��120 2.4. Het personeelsregister ��121 2.5. De individuele rekening ��122 2.6. Gezondheidstoezicht ��123 Hoofdstuk 3. Periodieke verplichtingen ��125 3.1. Bij iedere uitbetaling van loon ��125 3.2. Iedere maand ��125 3.3. Ieder kwartaal ��126 3.4. Ieder jaar ��128 Hoofdstuk 4. Verplichtingen bij het beëindigen van de arbeidsovereenkomst ��129 4.1. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst ��129 4.2. Elektronische aangifte van uitdiensttreding ��137 4.3. Overhandiging van documenten door de werkgever ��137 4.4. Outplacement ��138

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 7. Sociale wetgeving ��141 Hoofdstuk 1. Arbeidsvoorwaarden in het bouwbedrijf (PC124) ��142 1.1 Indeling in beroepscategorieën ��142 1.2. Beoordeling van de beroepsbekwaamheid ��143 1.3. Loonbetaling ��143 1.4. Vaststelling van de lonen ��144 1.5. Jongerenbarema ��144 1.6. Lager leidinggevend personeel ��145 1.7. Gereedschap ��145 1.8. Tegemoetkoming van de werkgever in kost en huisvesting ��146 1.9. Loonbijslagen voor bijzondere werken ��146 Hoofdstuk 2. Verplaatsingskosten en mobiliteit ��147 2.1. Arbeiders uit de sector van het bouwbedrijf (PC124) ��147 2.2. Bedienden ��149 Hoofdstuk 3. Tijdelijke werkloosheid ��150 3.1. Technische stoornis ��150 3.2. Slecht weer ��151 3.3. Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken ��153 3.4. Administratieve procedure voor de bouwbedrijven ��154 3.5. Administratieve procedure voor de niet-bouwbedrijven ��156 3.6. Kosten ten laste van de onderneming in geval van tijdelijke werkloosheid ��156 Hoofdstuk 4. Uitzendarbeid ��162 Deel 8. Vorming en opleiding ��165 Hoofdstuk 1. Syntra-Vlaanderen......................................................................................166 Hoofdstuk 2. Het Vlaams stelsel alternerend leren en werken................................................167 Hoofdstuk 3. De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB)..............170 Hoofdstuk 4. Constructiv...............................................................................................171 Hoofdstuk 5. Trainingscentrum Zeebrugge........................................................................174

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. Diverse informatie ��175 Hoofdstuk 1. Veiligheid en hygiëne..................................................................................176 1.1. Constructiv............................................................................................................176 1.2. Verplichte werkmeldingen in het kader van veiligheid....................................................177 1.3. De vuurvergunning.................................................................................................180 1.4. Van ARAB naar Codex..............................................................................................181 1.5. Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen - veiligheidscoördinatie............................................186 1.6. Modaliteiten bij het veilig lassen van gasleidingen........................................................187 1.7. Persoonlijke beschermingsmiddelen...........................................................................189 Hoofdstuk 2. Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB).............190 Hoofdstuk 3. Het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW)...........................................191 Hoofdstuk 4. Milieu......................................................................................................195 Hoofdstuk 5. Kwaliteits- en veiligheidszorg.......................................................................197 5.1. Kwaliteitszorg en ISO-certificering.............................................................................197 5.2. VCA-BeSaCC..........................................................................................................198 Hoofdstuk 6. Steunmaatregelen..................................................................................... 200 Deel 10: Adressenbijlage............................................................................................. 201 Adverteerderslijst...................................................................................................... 216

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

IMPORTEUR VAN

FM bouwmachines NV Verkoop-Verhuur-Service

FM bouwmachines - verkoop / verhuur / service Steenweg op Meerhout 42 2430 Eindhout (Laakdal)

Tel.: +32 (0)14 86 66 02 Fax: +32 (0)14 86 66 04 info@fmbouwmachines.be www.fmbouwmachines.be

PubLiRePoRTaGe

FM bouwMachines nV FM bouwmachines is de expert in recycling, grondverzeten bouwmachines. Hierdoor kan FM bouwmachines klanten altijd op maatgemaakte oplossingen aanbieden. Inclusief met een dienst-na-verkoop en een goede prijskwaliteitverhouding. Wat doet FM bouwmachines? FM bouwmachines is importeur/dealer van Hidromek, Yanmar, Furukawa en MultiOne. Hidromek omvat o.a. laadgraafcombinaties, bandenkranen, rupskranen, long-reach kranen, wielladers enz.. Furukawa levert FM bouwmachines sorteergrijpers, breekhamers en schrootscharen. Onder de naam Yanmar worden mini-dumpers, minigravers (tot 12 ton) en bandengraafmachines (tot 12 ton) aangeboden. MultiOne bestaat uit compacte wielladers met meer dan 170 verschillende aanbouwdelen. Hidromek, MultiOne, Furukawa en Yanmar zijn van Europese dan wel Japanse kwaliteit en is daardoor een kwaliteitsvol product. Hoe ervaren onze klanten Hidromek? Onze klanten ervaren het merk Hidromek als zeer positief. Zo bevestigen o.a. Bongaerts Recycling (http:// www.bongaertsrecycling.be) en containers Maes (http:// www.containersmaes.be/index.php/nl/) dat Hidromek een minimale onderhoudskost heeft over een periode van 8.000 werkuren en het een laag verbruikt heeft aan brandstof. De zuinige ISUZU dieselmotor levert uitstekende kracht-verbruik verhouding. Dit toont de kwaliteit van Hidromek aan, die in verschillende omgevingen zoals warme of stoffige omgevingen uitstekend blijft functioneren. Hoe ervaren onze klanten Yanmar? De ervaring van onze klanten met Yanmar is ook positief. Zo bevestigen o.a. Boru Bouw (http://trendstop.knack. be/nl/detail/447342422/boru-bouw.aspx) en Remans Patrick (http://grondwerkenremans.be/nl) dat Yanmar

DE graafmachine is om te gebruiken bij renovatie- en grondwerken. ‘De binnendraaiers van Yanmar zijn geweldig’, verteld de zaakvoerder van Boru Bouw. Daarnaast zegt zowel Boru Bouw als Remans Patrick dat ze kwalitatief zeer goed zijn, wat een minimale onderhoudskost creëert, en goed in de hand liggen. Hoe ervaren onze klanten Furukawa? Er worden kwalitatieve machines verkocht bij FM bouwmachines, dan moeten toebehoren natuurlijk ook kwalitatief sterk zijn. Zo was de firma Swa Aernouts (http://www.swaaernouts.be/) zodanig tevreden over de FXJ 175 breekhamer van Furukawa dat hij deze na 1 dag huren meteen wou kopen. Hoe ervaren onze klanten MultiOne? Sinds kort verdeelt FM bouwmachines ook MultiOne compacte wielladers. Hier kunnen meer dan 170 verschillende aanbouwdelen op worden geplaatst. Onder andere de firma Stal De Fruitkorf (http://www.staldefruitkorf.be/) is hier tevreden over. De MultiOne is een multifunctionele machine met veel hefvermogen, grote reikwijdte door zijn telescopische arm... Kortom, alleen maar positieve feedback! Hoe zit het met de service? U kan altijd rekenen op een gedegen service, of de machine nu gehuurd of gekocht is. FM bouwmachines heeft techniekers die over heel België inzetbaar zijn, waardoor u steeds op ons kan rekenen en de machines geen stilstand kennen. Demo aanvraag Wenst u graag één van onze machines te testen? Een Hidromek graafmachine, Yanmar graafmachine, Furukawa breekhamer, enz., aarzel dan niet met ons contact op te nemen op (+32) 14 86 66 02 of mail naar info@fmbouwmachines.be / maurits@fm bouwmachines.be

FM bouwmachines NV | T: +32 (0)14 86 66 02 | info@fmbouwmachines.be

puBliRepoRtAGe

GRC: Al meeR dAn 20 jAAR uw pARtneR in GRondReiniGinG Grond Recyclage Centrum NV is pionier en Belgisch marktleider in grondreiniging. Het werd in 1994 opgericht door DEME en de Vlaamse Milieuholding en startte op een terrein te Kallo in de Antwerpse haven waar nog steeds het grootste gedeelte van de activiteiten plaats vindt. Dankzij een succesvolle expansiestrategie beschikt GRC inmiddels ook over vestigingen in Brugge en Zolder, waar ook veel gronden vanuit Noord-Frankrijk en Wallonië aangeleverd worden. Goede bereikbaarheid Alle vestigingen van GRC zijn uitstekend bereikbaar per vrachtwagen en per schip. Zo is het ook mogelijk om gronden afkomstig uit het buitenland op een economische wijze te behandelen in Vlaanderen. GRC beschikt hiervoor over de nodige vergunningen, kennis en contacten met de Vlaamse en buitenlandse verantwoordelijke overheidsinstellingen. Mede dankzij synergieën met de aandeelhouders DEME Environmental Contractors en Mourik werden al vele tonnen grond uit het buitenland naar GRC verscheept om er gereinigd te worden. Innovatieve oplossingen voor een diversiteit van afvalstoffen GRC is vergund voor het verwerken van verontreinigde grond maar ook voor straalgrit, grachtenspecie, veegvuil, rioolkolkenzand en dergelijke. Na reiniging kan voor deze afvalstoffen een grondstofverklaring bekomen worden. Ook gevaarlijke afvalstoffen kunnen gereinigd worden. De centra zijn uitgerust met een volledig vloeistofdichte afdichting en voldoen aan de strengste milieu-eisen.

GRC biedt aan zijn klanten verschillende reinigingstechnieken aan, namelijk fysico-chemische reiniging, biologische reiniging en thermische reiniging. De grondwassing is gebaseerd op een natte fysicochemische extractie van de polluenten uit de grond. De grondwastechniek is uitermate geschikt voor de reiniging van (zand)gronden die vervuild zijn met zware metalen, cyanide, (gechloreerde) koolwaterstoffen, PAK’s, minerale olie, EOX,… Na behandeling van de grond in de wasinstallatie wordt zuiver zand bekomen dat uitermate geschikt is voor hoogwaardige toepassing als bouwmateriaal, bijvoorbeeld in de beton- of asfaltproductie, en dat hiervoor door de overheid is gecertificeerd (COPRO en CE-attestering). De bioremediatietechniek maakt gebruik van de natuurlijke biologische afbraak van organische polluenten zoals benzine en gasolie. In bioremediatiebedden worden de afbraakcondities optimaal ingesteld en gecontroleerd waardoor het natuurlijke afbraakproces versneld wordt. Belangrijke parameters daarbij zijn zuurstof, temperatuur, vochtigheid en nutriënten. Bij thermische grondreiniging wordt de grond verhit zodat de polluenten overgaan van de vaste of vloeibare fase naar de gasfase. Deze gassen worden vervolgens verbrand en nagezuiverd. De thermische verwerking van de grond gebeurt ofwel via een eigen semi-mobiele thermische desorptie installatie, ofwel via doorvoer naar een extern bedrijf dat over een vaste installatie beschikt.

Voorwoord van Hilde Masschelein, gedelegeerd bestuurder Bouwunie Bouwunie voor u in de bres

De wegenbouw en nutsinfrastructuur zijn belangrijke economische sectoren in België, maar ook zwaar gereglementeerd. Het is als wegenbouwer, kabelen leidinglegger of grondwerker niet meer mogelijk het bos door de bomen te zien wanneer men niet kan terugvallen op hulpmiddelen. Voor Bouwunie is informeren en adviseren van haar leden één van haar kerntaken. Met deze wegwijzer proberen wij zowel aan de reeds lang actieve ondernemer als aan de starter alle noodzakelijke info en wetgeving in gebundelde vorm aan te bieden. Reeds meer dan 55 jaar zijn wij als beroepsorganisatie al actief op dit vlak. Naast adviesverlening zijn uiteraard belangenverdediging en het actief samenbrengen van onze leden de twee andere pijlers waarop onze beroepsorganisatie steunt. Zo bepleiten wij bij de diverse opdrachtgevers dat ze het aanbestedingsvolume significant opdrijven en mee actief optreden om de deloyale concurrentie aan te pakken. Het kan niet zijn dat onze bona fide bouwbedrijven blijvend uit de markt worden geprijsd! Bij de totstandkoming van de digitale planafhandeling via KLIP, zat onze beroepsorganisatie op de eerste rij voor advies en bijsturing. Ook het goedkoper tarief voor kleine planaanvragen zal er komen dankzij onze niet-aflatende lobby. Achteraan vindt u ook een adressenbijlage, een selectie van nutsbedrijven, kabelen leidingbeheerders, opdrachtgevende besturen en andere overheden en diensten. Wij hopen dat dit vademecum voor u een nuttig naslagwerk wordt dat u bij uw dagelijkse terugkerende juridische, sociaalrechterlijke, fiscale en bedrijfseconomische problemen kan helpen. En aarzel als lid niet om uw coördinator Vincent Decruyenaere of mezelf te contacteren wanneer u vragen heeft. Wij zijn er om u verder te helpen!

Hilde Masschelein gedelegeerd bestuurder Bouwunie © Foto Dann

Wegwijzer Infrastructuurwerken – 8e editie. Opgesteld door de Bouwunie-studiedienst Eindredactie: Vincent Decruyenaere en Luc Proesmans Verantwoordelijke uitgever: Hilde Masschelein Deze gids is louter ter informatieve titel opgesteld. De uitgever kan niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele onjuiste gegevens. Deze gids is bijgewerkt tot 1 juli 2017.

Advertentie-acquisitie en grafische vormgeving:

Uitgave van Bouwunie, Unie van het KMO-Bouwbedrijf, Maria-Theresialaan 35, 1800 Vilvoorde, tel. 02 588 11 00, fax 02 253 07 45 http://www.bouwunie.be - e-mail: info@bouwunie.be

Elma Multimedia Generaal de Wittelaan 17A 2800 Mechelen tel. 015 55 88 88 info@elma.be - www.elma.be

Prijs: Bouwunie-leden: gratis - niet-leden: 15 euro Voor schade, van welke aard dan ook, ontstaan door het niet, niet tijdig of onjuist plaatsen van advertenties, aanvaarden wij geen enkele aansprakelijkheid. Bron foto’s op cover, blz. 15 en 55: Vlario Bron foto’s op blz. 39, 73, 103, 113, 141, 165, 175 en 201: AF Fotografie

De rechte weg naar Kwaliteit â&#x20AC;Ś COPRO: Uw kwaliteitspartner in wegenis en infrastructuur. Onpartijdig controleren en certificeren, daar gaan wij voor.

COPRO vzw/asbl Z.1 Researchpark-Kranenberg 190 BE-1731 Zellik (Asse) tel: +32 (0) 2 468 00 95 info@copro.eu - www.copro.eu

The allrounder MULTIMAX

T: +352 26 90 04 155 | sales@faymonville.com | faymonville.com

Quadri kleuren Donker groen:

Quadri kleuren Licht groen:

C: 100 M: 0 Y: 90 K: 40

C: 70 M: 0 Y: 100 K: 0

Introductie van ir. Jerome Vanroye, voorzitter Bouwunie Infrastructuurwerken Een paar speerpunten Bouwunie blijft de belangen van zelfstandigen en kmo’s die met hun eigen middelen en op eigen risico een zaak gestart zijn en daar elke dag aan voortbouwen verdedigen en dit vooral door te blijven ijveren voor het op peil houden van het aanbestedingsvolume. Dit volume mag zelfs nog verhogen gezien reeds gedurende meerdere jaren dit volume ondermaats is gebleven hetgeen de prijzen zwaar onder druk heeft gezet en duizenden arbeidsplaatsen heeft doen verloren gaan. In deze nieuwe editie van de Wegwijzer Infrastructuurwerken vindt u een voorstelling van onze beroepsorganisatie met een terugblik op de activiteiten en overlegmomenten met allerlei (overheids) instanties voor het segment van de wegenbouw, waterzuiveringsinfrastructuur, grondwerken, kabelen leidingleggers. Zoals reeds aangegeven in onze vorige edities blijft het werkvolume ons grootste zorgenkind. En dit omdat vooral “nieuwe” knelpunten de aanbestedingen dreigen te vertragen zoals de archeologienota en de omgevingsvergunning. Sinds juni 2016 moeten volgens het erfgoeddecreet de bouwheren een archeologienota opstellen en toevoegen aan de vergunningsaanvraag. Dit kost niet alleen veel geld maar bedreigt ook het aanbestedingsritme. Dankzij tussenkomsten van o.a. Bouwunie Infrastructuurwerken werden aanpassingen aan het decreet doorgevoerd waardoor zowel de kosten als de doorlooptijden verlaagd konden worden. Ook de problemen bij het invoeren van omgevingsvergunning en het voorbereiden van het omgevingsloket (de invoering werd ondertussen weeral uitgesteld tot 1 januari 2018) zullen het aanbestedingsvolume niet ten goede komen . Bouwunie blijft pleiten voor een vermindering van de toenemende administratieve formaliteiten die door de opdrachtgevers aan onze werfleiders worden opgelegd hetgeen niet alleen extra kosten op de werf meebrengt maar hierdoor ook het zwaartepunt van de taak van onze werfverantwoordelijken dreigt te verleggen. Het doel van de opdrachtgevers hierbij is vooral het kwaliteitsniveau van de uitgevoerde werken op te drijven waarvoor we alle begrip hebben maar deze doelstelling mag niet leiden tot overdreven formalisme en zeker niet tot een wildgroei van kwaliteitsbeoordelingsprocedures. Ook hier pleiten wij voor eenvormige systemen onder de opdrachtgevers, voor een maximale objectiviteit van deze procedures en voor overleg met de bouwsector. Ook de invoering van “De praktische leidraad bij werken in de omgeving en aan de nutsleidingen” blijft een belangrijke taak.Wij hopen dat de interne discussies tussen domeinbeheerders en netbeheerders snel opgelost geraken zodat dit document snel kan gefinaliseerd worden. Wij hopen dat, door de invoering van dit document, niet alleen het aantal schadegevallen (en dus kosten) sterk zal verminderen, maar dat ook de soms eindeloze discussies over stilligkosten en termijnen voor het laattijdig verplaatsen van de nutsinfrastructuur tot het verleden zullen behoren.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

De strijd tegen de deloyale concurrentie blijft eveneens een belangrijk aandachtspunt omdat een eerlijk bouwondernemingsklimaat met transparante, concrete, stabiele en eenvoudige regels waar iedereen zich moet aan houden, heel belangrijk zijn voor het overleven van de aannemers die te goeder trouw hun taak verrichten. Ook is en blijft de digitale planafhandeling via KLIP een heel belangrijk dossier. Experts binnen onze vereniging volgen dit project op samen met de planaanvragers-aannemers wegenbouw en nutsinfrastructuur. Tenslotte willen we nog wijzen op nieuwe en belangrijke onvoorziene meerkosten zoals de 10 euro per planaanvraag bij huisaansluitingen, de kilometerheffing en bepaalde gemeentelijke retributies waardoor de kosten voor een aannemingsopdracht sterk stijgen. Bouwunie Infrastructuurwerken blijft bij de opdrachtgevers ijveren voor een correcte vergoeding van deze kosten!

Ir. Jerome Vanroye Voorzitter Bouwunie Infrastructuurwerken ÂŠ Foto Dann

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

Deel 1. Dienstverlening en belangenbehartiging Bouwunie Infrastructuurwerken Hoofdstuk 1. Bouwunie 1.1. Bouwunie, het kenniscentrum voor de Vlaamse bouw-kmo’s Bouwunie verenigt de zelfstandigen en kmo’s uit de diverse deelsectoren uit de bouw in één sterke unie. Bouwunie komt op voor hun belangen. Ze verstrekt gespecialiseerd advies, doet aan lobbying, legt eigen accenten, verkondigt eigen standpunten en biedt een platform waar collega’s bouw-kmo’s elkaar kunnen ontmoeten. De mensen die het te bewandelen pad voor Bouwunie uittekenen, zijn aannemers, bedrijfsleiders die hun eigen centen in hun onderneming gestoken hebben, die daarmee risico’s lopen en iets willen creëren. Bouwunie werkt hecht samen met Unizo, de Unie van Zelfstandige Ondernemers. Momenteel telt Bouwunie ruim 8.000 leden. Ze richt zich tot zelfstandige ondernemers, gespecialiseerde kmo’s en kmo’s die totaaloplossingen aanreiken. Een specifiek doelpubliek, specifieke accenten en specifieke standpunten. Dit komt ook duidelijk tot uiting in alle overlegorganen (paritair comité bouw, sectorfondsen voor bestaanszekerheid, veiligheid en opleiding, WTCB, SERV-commissies, ...) waarin Bouwunie de erkende spreekbuis van de zelfstandigen en de kmo’s uit de bouw is. De groei van Bouwunie is te danken aan de flexibiliteit, snelheid, bereikbaarheid en democratische ingesteldheid. De werking van Bouwunie wordt gestuurd door drie bestuursorganen. Het directiecomité stuurt de dagelijkse werking van Bouwunie aan. Het is samengesteld uit vertegenwoordigers van de diverse bouwberoepen en de verschillende Vlaamse provincies. Ook de leden van de raad van bestuur en de algemene vergadering worden voorgedragen hetzij door hun regionale afdeling, hetzij door hun beroepsverbond. Deze besturen kunnen zo op een democratische en evenwichtige manier (zowel geografisch als sectoraal) werk maken van de verdediging van alle bouw-kmo’s en van de promotie van de verschillende bouwberoepen. Om alles op rolletjes te doen lopen, heeft Bouwunie uitgebouwde secretariaten. De hoofdzetel is in Vilvoorde met een bijhuis in Brugge. Daarnaast zijn ook in Hasselt, Gent, Antwerpen en Kortrijk regionale antennes gevestigd. Dankzij de integratie met Unizo vullen de regionale Unizo-kantoren deze regionale antennes aan. Verticaal is Bouwunie opgedeeld in sectoren. Deze beroepsverbonden staan in voor de belangenverdediging en de promotie van elk beroep en organiseren op regelmatige basis info-avonden, bedrijfsbezoeken, praktische demonstraties en beursbezoeken.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

Een van deze beroepsverbonden is Bouwunie Infrastructuurwerken. Deze verenigt de wegenbouwers, aannemers burgerlijke bouwkunde en waterwerken (1), aannemers uit de kabelen leidingsector, grondwerkers (2) en aanverwante technieken (3). Op onze website www.bouwunie.be/ infrastructuur vindt u meer info over de werking van deze actieve vereniging. Contact: Vincent Decruyenaere, tel. 050 47 46 62, e-mail vincent.decruyenaere@bouwunie.be. Wanneer de leden naar één van onze secretariaten bellen of mailen met een vraag, is het onze bedoeling hen zo snel en efficiënt mogelijk te helpen. Een eerste stap daarvoor is dat ze – in de mate van het mogelijke – onmiddellijk bij de juiste persoon terechtkomen. Op de website www.bouwunie.be vindt u steeds een actueel overzicht van alle medewerkers met hun telefoonnummer en e-mailadres. Bouwunie is ISO-gecertificeerd

Bouwunie heeft in 2010 na een externe audit het ISO-certificaat behaald (NBN-en-ISO 9001:2008), ondertussen verlengd na succesvolle tussentijdse audits. Hiermee bewijst Bouwunie dat kwaliteit centraal staat in haar ledenwerving, syndicale belangenbehartiging, studiewerk en adviesverlening, en bij de organisatie van activiteiten en opleidingen. Alle processen die hiermee samenhangen zijn in kaart gebracht en daar waar nodig verbeterd. Met het ISO-certificaat en de bijhorende procedures heeft Bouwunie zich laten erkennen door de Vlaamse overheid als dienstverlener voor de pijlers Advies en Opleiding. Wie een opleiding van Bouwunie volgt, kan deze betalen via de KMO-portefeuille. 1.2. Bouwunie – fundament voor de bouw-kmo Leden kunnen elke dag gebruikmaken van de uitgebreide Bouwunie-dienstverlening. Snel en deskundig advies Vragen over contracten, werken in onderaanneming, btw, personeel, energiezuinige technieken, opleiding, premies,…? Laten nalezen van eigen algemene voorwaarden? Vragen i.v.m. outplacement? Personeel op zaterdag laten werken? In zee gaan met buitenlandse onderaannemers? De Bouwunie Adviesdienst biedt snel een duidelijk antwoord. Bel 02 588 11 00 of mail naar info@bouwunie.be. Info op maat van de onderneming Leden ontvangen 8x per jaar Bouwnieuws, het meest informatieve vakblad voor de bouwsector. En dat samen met Z.O.-magazine, hét zakenblad van Vlaanderen en Brussel. Tussentijds krijgen de leden wekelijks de digitale nieuwsbrief Bouwflash zodat ze helemaal mee blijven. Met het lidnummer krijgen ze online exclusief toegang tot nog veel meer info, nieuws, activiteiten,… op www.bouwunie.be en www.unizo.be.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

Een zak vol tools op maat van het bouwbedrijf Bouwunie ontwikkelde een gans pakket aan handige tools die de bouwondernemer kunnen helpen en die exclusief worden aangeboden via het afgesloten ledengedeelte van de website. Het gaat om: • controle van onderaannemers op sociale en fiscale schulden • modelbrieven en contracten • berekeningstool verplaatsingskosten en mobiliteitsvergoeding in de bouwsector • overzicht van de aan te rekenen lonen • risicoanalyses • veiligheidsinstructiekaarten In de webshop kunnen bouwbedrijven terecht voor de aankoop van attestenboeken voor reiniging en verbranding, btw-attesten, attesten voor meerwerken, keuringsrapporten, calculatienormen,… en nog veel meer. Gebruiksklare modelbrieven en –contracten Verlies geen tijd met het opstellen van aannemingscontracten, arbeidsovereenkomsten,… Bouwunie biedt de leden 275 gebruiksklare modelbrieven en –contracten aan die voldoen aan de wettelijke normen. Personaliseren en klaar! Onze adviseurs lezen door de leden gemaakte contracten of arbeidsovereenkomsten graag na. Diensten die echt iets opleveren - Dienst Erkenningen: De overheid is een belangrijke bouwheer. Jaarlijks worden miljarden euro’s geïnvesteerd in infrastructuur, nieuwbouw of vernieuwbouw. Als bouwbedrijf werken voor de overheid biedt dus kansen, maar daarvoor heb je meestal een erkenning nodig. Bouwunie - Dienst Erkenningen: tel. 02 588 11 00 – e-mail: info@bouwunie.be. - Bouwunie, uw erkende opleidingspartner Uw bedrijf wenst opleidingen te organiseren? Bij Bouwunie krijgt u een overzicht van mogelijkheden die antwoord bieden op uw opleidingsnood. Door onze samenwerkingsakkoorden met heel wat opleidingscentra, heeft u de keuze uit een ruim aanbod. We kijken uw opleidingsvragen in detail na, zodat u ook geen enkele vorm van financiering hoeft te missen (weekdagopleiding, winteropleiding, bedrijfsinterne opleiding, zaterdagopleiding, …). De erkenning van Bouwunie als opleidingspartner bij Constructiv zorgt ervoor dat u geniet van een bijkomende financiering in uw opleidingskost. 2x winst voor het bedrijf dus. - Borgstellingskas Waarborgen zelf financieren vergt een grote investering. Precies om de bouwkmo’s meer financiële slagkracht te geven werd de Borgstellingskas Bouwunie opgericht. Wij zijn een door de overheid officieel erkende borgstellingskas die de borgen voor de goede uitvoering van werken in orde brengt. Op deze manier beschikt de aannemer over een groter werkkapitaal en vermijdt hij dure kredieten bij de bank. Borgstellingskas Bouwunie: Alain Vanhaverbeke, tel. 050 47 47 20, fax 050 47 47 26, borgstellingskas. bouwunie@admb.be.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

- Patronale Vereveningsdienst voor het gewaarborgd loon Een door ziekte of ongeval arbeidsongeschikte arbeider die minstens 1 maand ononderbroken in dienst is, heeft recht op gewaarborgd loon. PV Bouwunie, een onafhankelijke dienst binnen Bouwunie en ADMB Dienstengroep, betaalt dit door het bouwbedrijf (<20 werknemers) betaalde gewaarborgd loon terug (à 94,81%). Deze dienstverlening, die ook de controle op de arbeidsongeschiktheid kan omvatten, is gratis maar hiervoor moet het bouwbedrijf zich wel aansluiten bij de patronale vereveningsdienst. Patronale Vereveningsdienst Bouwunie: Alain Vanhaverbeke, tel. 050 47 47 20, fax 050 47 47 26, pv.bouwunie@admb.be. - Grondwijzer Bij Grondwijzer, een initiatief van Bouwunie, SGS Nederland en NAV, kunnen bedrijven, vooral kmo’s, terecht voor alle wettelijke verplichtingen waaraan ze dienen te voldoen wanneer ze grond wensen uit te graven en/of te vervoeren. Grondwijzer vzw, Polderdijkweg 16 – Haven 407, 2030 Antwerpen, tel. 03 545 87 58, fax 03 545 87 39, grondwijzer@grondwijzer.be - http://www.grondwijzer.be. - Bouwunie Energieconsulenten

Om de bouwbedrijven waar nodig steun te geven in het adviseren van de klanten rond energie en duurzaam bouwen, heeft Bouwunie twee energieconsulenten in dienst: Mieke Bonnarens en Luc Dedeyne. Dit project wordt gesteund door de Vlaamse overheid. Zij ontwikkelen ook allerhande folders en pocketuitgaven rond o.a. energiepremies en energievriendelijke bouwen en renoveren die de klanten kunnen overtuigen om daadwerkelijk te investeren in energiezuinigheid. Speciaal voor zelfstandigen en kmo-bouwbedrijven die actief zijn in de markt van energiezuinig (ver)bouwen, ontwikkelde Bouwunie het label “EnergieBewuste Aannemer” (EBA). Met dit label kunnen aannemers aan de klanten bewijzen dat ze opgeleid zijn om hen bij te staan met raad én daad op vlak van energiebesparing. Meer info over het label vindt u op www.bouwunie.be. - Vinduwaannemer.be Steeds meer mensen gebruiken internet om een geschikte aannemer te vinden voor hun werken. Veel klanten vergelijken verschillende bedrijven online vooraleer ze contact opnemen. Bouwunie-leden kunnen gratis opgenomen worden in de online-database www.vinduwaannemer.be waar potentiële klanten en collega-ondernemers de bouwonderneming kunnen zoeken en vinden die bij hun noden past.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

BIOTERRA NV BIOTERRA NVGenk - T +32 89 85 89 85 Bilzerweg 15, 3600

Bilzerweg 15, 3600 -Genk - T +32 89 85 89 85 - offertes@bioterr offertes@bioterra.be www.bioterra.be

ra.be - www.bioterra.be

FROM WASTE TO NEW RESOURCES Via ons netwerk van watergebonden overslagplatforms, eigen vloot en gespecialiseerde verwerkingstechnieken kunnen we een significante rol spelen in de verwerking en logistiek van uw afval. Bioterra NV maakt 100% deel uit van de familiale GROUP DE CLOEDT (Group DC), actief sinds 1875 en opererend via haar divisies: • AGGREGATES: breed gamma aan granulaten • DREDGING: baggeractiviteiten gaande van ontginning op zee tot milieu baggerwerken • ENVIRONMENT: milieusaneringswerken, verwerking van gronden en minerale afvalstoffen • LOGISTICS: eigen vloot van 15 schepen en baantransport Group DC kan mede door haar uitgebreid netwerk van water gebonden productie en overslagsites, hoge synergie tussen de divisies en opgedane knowhow een interessante partner vormen voor het beleveren van primaire/secundaire granulaten en milieusaneringswerken in de ruime zin van het woord! Group DC heeft filialen te België, Nederland, Frankrijk, Noorwegen, Denemarken, Polen en Marokko. Contact: www.groupdecloedt.be of www.bioterra.be

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

Toegang tot een ruim ondernemersnetwerk Tijdens de vele Bouwunie-activiteiten ontmoeten de leden collega-ondernemers en experts allerhande. Leden zijn ook welkom op de Unizo-evenementen. Steeds een goede gelegenheid om contact te leggen met nieuwe klanten! Samen sterk met UNIZO Aannemers zijn in de eerste plaats ondernemers. Door de samenwerking van Bouwunie en Unizo genieten de leden van de diensten van beide organisaties. Dit geeft extra voordelen. Een sterk netwerk, doeltreffend lobbywerk, toegang tot een uitgebreid kennisnet,â&#x20AC;Ś Samen staan we sterk in de bouw. Bovenstaande is slechts een beknopt overzicht van de doelstellingen, werking en activiteiten van Bouwunie. Voor verdere info, contacteer ons:

Bouwunie Maria-Theresialaan 35, 1800 Vilvoorde Tel. 02 588 11 00, fax 02 253 07 45 e-mail info@bouwunie.be - www.bouwunie.be Facebook: https://www.facebook.com/Bouwunie Twitter: https://twitter.com/Bouwunie linkedIn: www.linkedin.be/groups - Bouwunie

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

Hoofdstuk 2. Bouwunie infrastructuurwerken stelt zich voor In dit hoofdstuk stellen we u Bouwunie Infrastructuurwerken voor. 2.1. Doelgroepen - wegenbouwers, aannemers burgerlijke bouwkunde en waterwerken; - aannemers uit de kabelen leidingsector, grondwerkers; - aanverwante technieken. 2.2. Prioriteiten 2016-2017 Volgende themata en infra-onderwerpen genieten voorrang: 1. We pleiten met Bouwunie Infrastructuurwerken voor dringende acties door de opdrachtgevers om op korte termijn het aanbestedingsvolume significant op te drijven. Het totale investeringspakket is drastisch verminderd waardoor duizenden arbeidsplaatsen in de sector zwaar bedreigd zijn. 2. De aanpak van deloyale concurrentie blijft belangrijk. Een eerlijk bouwondernemersklimaat, met transparante, duidelijke, stabiele en eenvoudige regels waar elkeen zich aan houdt, daar gaan we voor. 3. Voor Bouwunie Infrastructuurwerken is de digitale planafhandeling via KLIP een bijzonder dossier. Experts binnen Bouwunie en bestuursleden van onze federatie, planaanvragers-aannemers wegenbouw en nutsinfrastructuur, volgen heel wat werkgroepen op en geven de nodige feedback. 4. Onze leden worden geconfronteerd met hogere aannemingskosten. Denk maar aan de betaling van 10 euro per planaanvraag voor KLIP bij huisaansluitingen voor nutsbedrijven, de kilometerheffing en de gemeentelijke retributies bijvoorbeeld. Deze beslissingen hebben directe gevolgen op de infra-bedrijven die zo geconfronteerd worden met nieuwe en onvoorziene meerkosten. 2.3. Bestuursechelon Bouwunie Infrastructuurwerken bouwt vandaag een werking en belangenverdediging uit voor de aannemers wegenbouw, nutsinfrastructuur en technieken. De vereniging komt op voor de belangen in dit marktsegment en heeft permanent aandacht voor de maatschappelijke ontwikkelingen in de wereld van de infrastructuurwerken. 2.3.1. Hogere doelstelling In het mission statement van Bouwunie wordt verwezen naar de opdracht om de belangen van onze lidbedrijven te verdedigen op de bouwmarkt met permanente aandacht voor de maatschappelijke ontwikkelingen. Er wordt ook gestreefd naar een bouwsector waarin zoveel mogelijk zelfstandigen, gespecialiseerde aannemers en algemene aannemers in wederzijds respect en evenwicht met elkaar omgaan. Dit oogmerk houden we met Bouwunie Infrastructuurwerken steeds voor ogen.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

2.3.2. Dagelijks bestuur Nationaal voorzitter: Jerome Vanroye Ondervoorzitters: - eerste ondervoorzitter: Jef Soetewey (vanuit cluster wegenbouw) - tweede ondervoorzitter: Ilse Baeck (vanuit cluster nutsinfrastructuur) Nationaal secretaris: Vincent Decruyenaere 2.3.3. Raad van bestuur Arnaud Cornille (Vekan, Jabbeke), Koen De Schaepmeester (Dsk Piping nv, Lokeren), Regis Delannoy (Delannoy bvba, De Klijte), Danny Maes (Maes Grondwerken bvba, Moorsele), Hilde Masschelein (gedelegeerd bestuurder Bouwunie), Willy Van Baelen (Dierickx nv, Mol), Jef Vancauwenberghe (Persyn nv, Zwevegem), Filip Vereecke (Vereecke-Meirlaen, Harelbeke / Zingem), Jan Vindevogel (Vindevogel nv, Kruishoutem), Koen Laeremans (Hegrola, Heultje), Hervé Demeyere (Persyn nv, Zwevegem), Dimitri Facq (Dekabo, Olen). 2.3.4. Algemene vergadering De algemene vergadering van Bouwunie Infrastructuurwerken bestaat uit de leden van de raad van bestuur (supra), aangevuld met Henk Vermeulen (Sabbe Bedrijf – APK Group, Staden). 2.3.5. Expertise vanuit het werkveld Bouwunie Infrastructuurwerken maakt ook met de regelmaat van de klok gebruik van de deskundigheid van Roland De Backer (Canalco, Grobbendonk). 2.3.6. Delegatie naar directiecomité Bouwunie Hervé Demeyere (Persyn nv, Zwevegem) vertegenwoordigt Bouwunie Infrastructuurwerken in het directiecomité van Bouwunie. Dit orgaan neemt de dagelijkse werking van Bouwunie op zich. 2.4. Werking en belangenverdediging van de clusters wegenbouw, nutsinfrastructuur en technieken 2.4.1. Wegenbouw en rioleringswerken 2.4.1.1 Clusterwerking Bouwunie Infrastructuurwerken bouwt vandaag een clusterwerking uit voor de aannemers wegenbouw. We komen op voor de belangen in dit marktsegment en hebben permanent aandacht voor de maatschappelijke ontwikkelingen in de wereld van de wegenbouw. De cluster wegenbouw pleit voor dringende acties vanwege de opdrachtgevers om op korte termijn het aanbestedingsvolume significant op te drijven en de doorlooptijden van de projecten drastisch in te korten.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

2.4.1.2. Belangenbehartiging - Met de regelmaat van de klok treedt onze federatie ook in overleg met Aquafin (transportprojecten en de aanleg van rioolwaterzuiveringsinstallaties - burgerlijke bouwkunde). Halfjaarlijks gaat Bouwunie Infrastructuurwerken ook in overleg met AWV, het Agentschap Wegen en Verkeer. - De cluster wegenbouw gaat periodiek in overleg met Infrax. - Occasioneel heeft de clusterwerking ook werkvergaderingen met ATO, de afdeling Algemene Technische Ondersteuning die de aanbestedende entiteiten op het vlak van overheidsopdrachten ondersteunt. - De wegenbouwers werken samen met de opdrachtgevende besturen, de voorschrijvers en VRN, de Vlaamse Raad van Netwerkbeheerders, aan een praktische leidraad voor het verplaatsen van nutsleidingen ter voorkoming van schade aan nutsleidingen en het tijdig verplaatsen van de nutsinfrastructuur. - In de werkgroepen die de volgende versie van het SB 250 voorbereiden, zetelen ook een aantal vertegenwoordigers van Bouwunie Infrastructuurwerken. Onze bouwfederatie wil met het studiewerk van wegenbouwaannemers actief op het werkveld een inhoudelijke bijdrage leveren. - Bouwunie Infrastructuurwerken is ook vertegenwoordigd in het Vlario-adviescomitĂŠ en algemene vergadering; en behandelt themata in het kader van integraal waterbeheer. - Daarnaast zetelt Bouwunie Infrastructuurwerken in de beheerraad van Grondwijzer. Deze erkende bodembeheerorganisatie heeft als opdracht alle administratieve zaken rond grondverzet praktisch en eenvoudig af te handelen. - De cluster wegenbouw is ook bijzonder actief in de werkgroepen van KLIP Digitale Fase. - De belangen van de infra-aannemer worden in diverse geledingen van Copro verdedigd. - Sinds kort is Bouwunie Infrastructuurwerken ook betrokken in het nieuw Technisch Overleg TC5b voor de riolering binnen OCW. - Er is ook overleg met andere entiteiten m.n. Vlawebo, de verzekeringstak Assuralia, de beton- en cementverenigingen Febe en Febelcem, de asfaltproducenten BVA, de koepel van voorschrijvers Ori en Ovio en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). 2.4.2. Nutsinfrastructuur 2.4.2.1. Clusterwerking Bouwunie Infrastructuurwerken bouwt vandaag een werking uit voor de aannemers kabelen leidingleggen alsook grondwerken. We komen op voor de belangen in dit marktsegment en hebben permanent aandacht voor de maatschappelijke ontwikkelingen in de wereld van de nutsinfrastructuur. De cluster nutsinfrastructuur pleit voor de aanpak van oneerlijke concurrentie en werkt constructief mee aan de digitale planafhandeling via KLIP. 2.4.2.2. Belangenbehartiging - Een sterk staaltje van belangenbehartiging in het segment van de aanleg van de nutsleidingen is het overleg met Infrax, het bedrijf dat instaat voor de exploitatie en het onderhoud van leidinggebonden nutsvoorzieningen in onze contreien. Het overlegorgaan bestaat uit enerzijds aannemers en projectleiders van bouwbedrijven, en anderzijds de technische directie en gebiedsingenieurs van Infrax. - Sinds 2015 is ook een periodiek overleg met de operationele leiding van Eandis.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

PUBLirePOrtage

JCB sChriJft gesChiedenis met de hydradig In de weken voor de voorstelling van hun jongste machine, de Hydradig, bouwde JCB de spanning zodanig op dat de onthulling alleen maar een ontgoocheling kon zijn. Dachten we… Want eens het zover was, kwam het op de proppen met een revolutionaire innovatie. De nieuwe machine moest nieuwe normen stellen wat zichtbaarheid, stabiliteit, mobiliteit, behendigheid en onderhoudsvriendelijkheid betreft, een opdracht waarin de ingenieurs met onderscheiding geslaagd zijn. Laten we beginnen bij de onderwagen. Die is niet enkel compact – wielbasis 2,65 m – maar verenigt alle belangrijke onderdelen, op de cabine en graafuitrusting na. De motor levert 81 kW tussen de assen aan de rechterkant van de machine, zoals bij de verreikers. Een grote motorkap verzekert een goede toegang, ook tot de radiatoren. Links naast de opstaptreden van de cabine zitten hydrauliek en andere componenten, gemakkelijk toegankelijk via een ruime deur. Het feit dat JCB met al zijn motoren zonder partikelfilter voldoet aan de Tier IV Finaluitlaatgasnorm helpt bij de compacte bouwwijze van de machine. Doordat alle componenten in de onderwagen zitten, ligt het zwaartepunt zo’n 75 cm lager dan bij een conventionele mobiele graafmachine. Dat zorgt dan weer

voor extra stabiliteit. De wielen staan op de uiteinden van het chassis en zijn alle vier goed zichtbaar vanuit de cabine. De operator heeft de keuze uit drie stuurmodi, inclusief hondengang. De vooras is oscillerend met een hoek tot 8° en kan hydraulisch geblokkeerd worden. Dat zorgt voor extra stabiliteit in terreinomgevingen. Dankzij de vierwielsturing heeft de Hydradig een draaicirkel van slechts 3,9 m gemeten aan de wielen. De graafuitrusting is gemonteerd op de 360° draaiende bovenwagen en is zijdeling verstelbaar. De cabine is ruim, goed uitgerust en biedt een uitstekend zicht rondom. De Hydradig is ook snel: hij haalt vlot de maximaal toegelaten snelheid van 40 km/u. De compacte bouw, de ideale gewichtsverdeling en het lage zwaartepunt doen wonderen voor de stabiliteit. De machine kan op volle vlucht 1 ton hijsen over 360° zonder stabilisatoren. Bovendien heeft de machine een gehomologeerd sleepvermogen van 3,5 ton, genoeg om alle nodige extra uitrustingen van werf naar werf mee te voeren in een aanhangwagen, die desgewenst door JCB kan worden meegeleverd. Tekst: Leo Van Hoorick Bron: Grond/Weg/Waterbouw

JCB BELGIUM N.V. | Nijverheidslaan 1501 | 3660 Opglabbeek | T: +32 89 69 50 50 | www.jcb.com

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

- De kabelen leidingleggers plegen ook overleg met andere nutsbedrijven: - voor de aanleg van elektriciteit en gas (Elia, Fluxys e.a.) - waterleiding (Watergroep, Pidpa, Waterlink, Aquafin e.a.) - telecom (Proximus, Telenet e.a.) - Deze cluster is ook bijzonder actief in de werkgroepen van KLIP Digitale Fase. - Er is met de aannemers kabelen leidingleggen een jaarlijks overleg met VRN, de Vlaamse Raad voor Netwerkbeheerders. 2.4.3. Infratechnieken 2.4.3.1.Werking Wegenbouw en nutsinfrastructuur zijn belangrijke segmenten in de infra-werking van Bouwunie. Een derde poot in de structuur van Bouwunie Infrastructuurwerken is infratechnieken. De adviesgroep is samengesteld uit aannemers actief in deze infra-bedrijven en vergadert ad hoc. - We onderkennen in de cluster infratechnieken vooreerst de aannemers gespecialiseerd in de techniek van horizontaal gestuurde boringen. Deze innovatieve werkwijze wordt toegepast daar waar open sleuftechniek moeilijk of onmogelijk is, of een te grote omgevingshinder zou veroorzaken. Aan de hand van deze techniek is het mogelijk leidingen ondergronds aan te brengen over verschillende tientallen tot honderden meters, zonder de noodzakelijkheid om grondverzet toe te passen. - Onder de cluster infratechnieken vallen ook de boorbedrijven die verticaal actief zijn m.n. de aannemers actief in de disciplines bronbemaling, waterwinning, geothermische boringen, ondiepe en uitzonderlijke boringen. 2.4.3.2. Belangenbehartiging - De derde cluster van Bouwunie Infrastructuurwerken bleef niet bij de pakken zitten en stelde bijzondere richtlijnen op voor het segment van de horizontaal gestuurde boringen en adviseerde hiertoe AWV, Aquafin en VRN, de Vlaamse Raad van Netwerkbeheerders. - Daarnaast werd met Constructiv een nieuw competentieprofiel voor boormeester uitgewerkt en een bijhorende basisopleiding, aangereikt door VDAB. - Bouwunie Infrastructuurwerken sprong ook in de bres voor boorbedrijven die verticaal actief zijn. Vanaf 1 januari 2015 moesten deze infrabouwbedrijven een specifieke VLAREL-erkenning hebben om in regel te zijn met deze regelgeving. Bouwunie Infrastructuurwerken volgde deze reglementering op en informeerde de achterban. 2.5. Communicatie naar de doelgroepen Voor Bouwunie Infrastructuurwerken is het informeren en adviseren van haar leden ĂŠĂŠn van haar kerntaken: - met de Wegwijzer voor de wegenbouw en nutsinfrastructuur wil de vereniging zowel aan de reeds lang actieve infra-aannemer als aan de starter alle noodzakelijke info en wetgeving in gebundelde vorm aanbieden;

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

- tweemaandelijks wordt de werking en het syndicale luik bericht in de digitale nieuwsbrief InfraOnline:

- Bouwunie Infrastructuurwerken organiseert samen met de opdrachtgevers periodieke infomomenten en halfjaarlijks openledenvergaderingen in de marge van haar algemene vergadering. 2.6. Werkingsverslag Bouwunie Infrastructuurwerken Regelmatig overleg met belangrijke instanties, overheidsinstellingen en opdrachtgevende besturen behoort tot de voornaamste taken van Bouwunie Infrastructuurwerken. Een greep uit de recente overlegvergaderingen vindt u in onderstaand jaaroverzicht van Bouwunie Infrastructuurwerken, werkjaar 2016-2017: 1/1/2016 12/1/2016 11/1/2016 12/1/2016

planaanvragen worden digitaal beantwoord betalende versie van KLIP gaat online overleg Bouwunie met Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG) te Schaarbeek InfraOnline, nieuwsbrief voor de wegenbouw en nutsinfrastructuur

11/2/2016 4/2/2016 15/2/2016 22/2/2016 23/2/2016 23/2/2016 24/2/2016

overlegplatform Constructiv rond veilig werken op hoogte te Brussel KLIP bestuurscomitĂŠ kabinet Homans te Brussel ontmoeting Vlakwa, project rationeel waterbeheer voor steden en gemeenten te Kortrijk trefdag Infrax riolering te Hasselt algemene vergadering Bouwunie Infrastructuurwerken te St-Niklaas openledenvergadering met ir Carlo Bollen, technisch directeur Infrax, te St-Niklaas trefdag Infrax riolering Torhout

1/3/2016

uitwerking van de praktische leidraad voor het voorkomen van schade en het tijdig verplaatsen van nutsleidingen met VRN, AWV en andere opdrachtgevende besturen te Brussel business werkgroep KLIP in het VAC te Gent InfraOnline, nieuwsbrief voor de wegenbouw en nutsinfrastructuur Vlario-dag rond de financiering van de gemeenten te Antwerpen

3/3/2016 4/3/2016 22/3/2016

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

22/3/2016 23/3/2016

trefdag Infrax nutsleidingen te Lubbeek trefdag Infrax nutsleidingen te Torhout

1/4/2016 7/4/2016 8/4/2016

invoering kilometerheffing voor vrachtwagens kwartaaloverleg Bouwunie - Vlawebo met Aquafin (transportprojecten) te Aartselaar opstart pilootproject Vlakwa rond rationeel waterbeheer voor steden en gemeenten te Brussel introductie technische directie Infrax aan Bouwunie - Vlawebo te Brussel panelgesprek rationeel waterbeheer te Brugge overlegplatform Constructiv rond veilig werken op hoogte te Brussel bedrijfsinterne demo KLIP voor de planaanvragers KLIP bestuurscomité kabinet Homans te Brussel halfjaarlijks overleg Bouwunie - Vlawebo met Aquafin (RWZI) te Aartselaar

13/4/2016 13/4/2016 18/4/2016 22/4/2016 26/4/2016 27/4/2016 12/5/2016 19/5/2016 16/6/2016 19/6/2016 23/6/2016 23/6/2016

overleg Bouwunie met VRN, de Vlaamse Raad van Netwerkbedrijven, in de hoofdzetel van Proximus te Brussel algemene vergadering en raad van bestuur Copro te Zellik

28/6/2016

raad van bestuur Bouwunie Infrastructuurwerken te Lokeren trefdag AIV, Agentschap Informatie Vlaanderen te Gent business werkgroep KLIP in het VAC te Gent toelichting VRN rond de eenheidsprijzen bij wegnamen van de leidingen in de hoofdzetel van de Watergroep te Brussel KLIP bestuurscomité kabinet Homans te Brussel

6/7/2016 7/7/2016

trefdag Infrax nutsinfrastructuur te Hasselt trefdag Infrax nutsinfrastructuur te Torhout

30/8/2016 31/8/2016

werkgroep diversificatie van de tarieven voor het bekomen van een planaanvraag KLIP te Brussel werkgroep cao humanisering van de arbeid voor wegenwerken bij Constructiv te Brussel

13/9/2016 14/9/2016 26/9/2016 26/9/2016 26/9/2016

kwartaaloverleg Bouwunie - Vlawebo met Aquafin (transportprojecten) te Aartselaar InfraOnline, nieuwsbrief voor de wegenbouw en nutsinfrastructuur werkgroep cao humanisering van de arbeid voor wegenwerken bij Constructiv te Brussel werkgroep gezondheidsrisico’s bij wegenwerken bij Constructiv te Brussel Vlakwa-sessie in de VDAB te Brussel

6/10/2016 6/10/2016

Aquafin “minder hinder”-award werkgroep Relimos over de toepassing van geschikt gemaakte gronden in cementgebonden toestand in VIves te Brugge 11/10/2016 raad van bestuur Bouwunie Infrastructuurwerken te Lokeren 14/10/2016 business werkgroep KLIP in het VAC te Gent 17/10/2016 KLIP bestuurscomité kabinet Homans te Brussel

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

18/11/2016 18/11/2016 24/11/2016 30/11/2016

dag van de ondernemer met bedrijfsbezoeken aan ruwbouw- en wegenbouwaannemers infosessie omzetting breedbandrichtlijn KLIP te Gent werkgroep cao humanisering van de arbeid voor wegenwerken bij Constructiv te Brussel InfraOnline, nieuwsbrief voor de wegenbouw en nutsinfrastructuur

13/1/2017 24/1/2017

business werkgroep KLIP in het VAC te Gent kwartaaloverleg Bouwunie - Vlawebo met Aquafin (transportprojecten) te Aartselaar

7/2/2017 7/2/2017 7/2/2017 15/2/2017 15/2/2017 23/2/2017 22/2/2017 23/2/2017 23/2/2017 28/2/2017

werkgroep nutsinfrastructuur Bouwunie Infrastructuurwerken te St-Niklaas werkgroep wegenbouw Bouwunie Infrastructuurwerken te St-Niklaas algemene vergadering Bouwunie Infrastructuurwerken te St-Niklaas panelgesprek bronbemalingen, boringen en geothermie te Brugge kwartaaloverleg Bouwunie - Vlawebo met Infrax (rioleringen) te Hasselt kwartaaloverleg Bouwunie - Vlawebo met Infrax (rioleringen) te Torhout kwartaaloverleg Bouwunie - VCB met Infrax (nutsleidingen) te Hasselt kwartaaloverleg Bouwunie - VCB met Infrax (nutsleidingen) te Torhout Kennisnamiddag voor aannemers te Schelle werkgroep cao humanisering van de arbeid voor wegenwerken bij Constructiv te Brussel

14/3/2017 21/3/2017 28/3/2017 30/3/2017

Vlario-dag te Antwerpen KLIP bestuurscomité kabinet Homans te Brussel Bouwmemo KLIP overleg Bouwunie met VRN, de Vlaamse Raad van Netwerkbedrijven, in de hoofdzetel van Proximus te Brussel

15/5/2017 23/5/2017

kwartaaloverleg Bouwunie - VCB met Infrax (nutsleidingen) te Hasselt kwartaaloverleg Bouwunie - VCB met Infrax (nutsleidingen) te Torhout

13/6/2017 12/6/2017 13/6/2017 14/6/2017

Overleg federaties met Eandis te Melle kwaliteitstesten machinepark Constructiv op de site van Forem te Flémalle kwaliteitstesten machinepark Constructiv op de site van Forem te Flémalle kwartaaloverleg Bouwunie - Vlawebo met Aquafin (transportprojecten) te Sint-Pieters Woluwe technische werkgroep machinepark Constructiv te Brussel

15/6/2017

Het overleg met de beleidsmakers is in bovenstaande lijst niet opgenomen. Indien u meer info wenst omtrent de werking en belangenbehartiging van Bouwunie Infrastructuurwerken vzw, kan u secretaris Vincent Decruyenaere contacteren op tel. 050 474 662 of e-mail: vincent.decruyenaere@bouwunie.be.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DE PERI/16.084

Wand en plaat: één systeem

Universeel. Lichtgewicht. Eenvoudig. PERI DUO. Een innovatie op bauma 2016. MATEXPO 2017 De universele lichtgewicht bekisting die wordt gekenmerkt door zijn bijzonder lage gewicht en zeer makkelijk en eenvoudig gebruik. Niet alleen het feit dat het gebruikte materiaal nieuw is, maar ook het totaalconcept. Met een uiterst klein aantal verschillende systeemonderdelen, kunnen muren, funderingen, kolommen, platen en balken efficiënt worden bekist. Naast de panelen, inclusief de beplating, zijn ook de meeste DUO accessoires gemaakt van een op polymeer gebaseerd composietmateriaal.

Bekisting Steigers Engineering www.peri.be

PublIREPoRtagE

PERI lEvERt bEkIstIng vooR vloERoPPERvlaktE van RuIm 34.000 m2 vooR gloEdnIEuwE kantoREnzonE langs antwERPsE RIng. Wie de Antwerpse Ring ter hoogte van Berchem Station passeert, moet het al gezien hebben… Hier rijst op het voormalige terrein van het postsorteercentrum ‘Post X’ een fonkelnieuwe kantorensite met rasse schreden uit de grond: tien gebouwen, zes en zeven hoog en twee kelderverdiepingen ondergronds. PERI levert de vloerbekisting voor de bovenbouw, goed voor in totaal 34.000m2 vloeroppervlak. Voor een overkraging op 12 meter hoog van de bekisting in een uitspringend deel van de gebouwen werd bovendien gekozen voor PERI UP, het modulaire steigersysteem van PERI. De behoeften van de klant De Brusselse bouwgroep BESIX is in opdracht van Iret Development hoofdaannemer voor de ruwbouwwerken van een groot deel van de kantoorgebouwen op Post X. Voor de bovengrondse verdiepingen opteerde men voor verwarming & koeling via zgn. ‘beton-kern-activering’. Daarbij worden de leidingen in het beton geïntegreerd. Om dit te kunnen realiseren koos BESIX voor systeembekisting. De interessante prijszetting én positieve ervaringen van de ruwbouw onderaannemer van BESIX op andere werven elders in Europa gaven de doorslag om ook hier in Antwerpen met PERI in zee te gaan. Ook de internationale backbone van PERI en de optie om op piekmomenten extra materiaal uit andere Europese vestigingen aan te leveren, was een troef. Keuze voor PERI SKYDECK Tom Deloof, technisch-commercieel adviseur PERI: “In de nieuwe kantoren zal het plafond zichtbaar blijven. Daarom moesten de paneelvoegen van de bekisting aan een bepaald esthetisch stramien voldoen. Door zgn. ‘passtukken’ te gebruiken en symmetrisch te verwerken kreeg men een gelijklopend voegenpatroon. Die symmetrie kon gerealiseerd

worden dankzij Skydeck omdat dit bekistingssysteem over panelen in verschillende afmetingen beschikt. Deze optie vraagt wel om meer panelen en stempels en brengt iets meer bekistings- en ontkistingswerk mee. Maar PERI tekende een aantal voorstellen uit die voor de klant economisch zo rendabel mogelijk werden gehouden.” Betonzetting gebeurt erg efficiënt Donaat Deschaepmeester, Constructiemanager BESIX: “PERI Skydeck heeft nog een andere troef. Het systeem doet het beton automatisch ‘schrikken’. Schrikken is het ontspannen en terug opspannen van stempels die onder de bekistingspanelen geplaatst worden. Daardoor “zet” het beton zich beter en werkt mee. Eens het gelijkvloers gebetonneerd is, worden extra stem-pels aangevoerd om de eerste verdieping te kunnen be-tonneren. De stempels mét valkopsysteem vanop het gelijkvloers gaan naar de derde verdieping en worden er vervangen door gewone stutten zonder valkoppen. Het be-ton wordt daardoor ‘automatisch’ en op een zeer effciënte manier geschrikt.” Over PERI PERI is een Duits bedrijf en startte in België op in 1979. PERI België heeft ca. 55 werknemers in dienst. In maart 2016 verhuisde het Belgische hoofdkantoor van Londerzeel naar Boom.PERI wil bekistingsprocessen in de bouwsector vlugger, lichter en veiliger maken en focust daarom ook op het voortdurend verbeteren van bekistingssystemen en –technologieën. De innovatieve systemen en diensten van PERI helpen ondernemingen om effciënter, economisch en veilig te bouwen en ze verzekeren hun voorsprong op de concurrentie.PERI is een Grieks voorzetsel en betekent “rondom”. PERI levert ook materialen voor stellingbouw en engeineering.Alle info op www.peri.be

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

Hoofdstuk 3. Diensten voor de zelfstandige ondernemer Naast de algemene belangenbehartiging ten aanzien van de overheid en de andere sociale partners, is de dienstverlening aan de zelfstandige ondernemers en kmo van prioritair belang. Daartoe wordt er samengewerkt met de belangrijkste dienstverlenende organisaties voor zelfstandige ondernemers in Vlaanderen. Deze diensten adviseren en begeleiden de zelfstandige ondernemers en KMO op het vlak van het sociaal statuut, personeelsadministratie en -beleid, marketing, fiscaliteit, financieel beheer, verzekeringen, milieuwetgeving, enz. 3.1. ZENITO, Sociaal Verzekeringsfonds Sociale zekerheid is voor ondernemers heel belangrijk. Want ondernemers nemen risico’s die anderen niet nemen. Het komt erop aan de risico’s te beheersen en uw zaak en gezin te beschermen bij ziekte of ongeval. Hoe? Zenito zoekt het samen met u uit. Om te kunnen genieten van sociale zekerheid: pensioen, kinderbijslag, vergoeding bij arbeidsongeschiktheid enz. is iedere zelfstandige wettelijk verplicht aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Zenito verzorgt snel, correct en efficiënt uw sociaal statuut. Maar bij Zenito bent u er ook zeker van dat u in moeilijke situaties de beste oplossing krijgt. Dat doet Zenito met grote betrokkenheid. Door de samenwerking met Startersservice (zie hoofdstuk 4) biedt Zenito ook voor de volledige opstartproblematiek de perfecte oplossing (o.a. via het ondernemingsloket Zenito). Zenito Sociaal Verzekeringsfonds vzw Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 02 21 22 230 e-mail: sociaalverzekeringsfonds@zenito.be www.zenito.be 3.2. Zenito Aanvullend Pensioen Het wettelijk sociaal vangnet voor zelfstandigen is beperkt. Via Zenito Aanvullend Pensioen kunt u een degelijke sociale bescherming op maat opbouwen. Via het Sociaal VAP geniet u van een 15% hogere fiscale aftrekbaarheid t.o.v. een gewoon VAP. En naast een rusten/of overlevingspensioen, zijn er in een Sociaal VAP ook aanvullende waarborgen voorzien. Met andere woorden: via een Sociaal VAP bouwt u uw sociale bescherming verder uit, dit naast het wettelijk statuut. Zenito Aanvullend pensioen cvba Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 02 21 22 411, fax 02 238 04 79, e-mail: aanvullendpensioen@zenito.be 3.3. Sociale secretariaten De aansluiting bij een sociaal secretariaat is niet verplicht, maar ten zeerste aan te raden. Een erkend sociaal secretariaat verzorgt immers een aantal wettelijke verplichtingen van de werkgever

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

tegenover bv. de RSZ, belastingen, kinderbijslagfondsen, verzekeringsmaatschappijen. Daarnaast verzorgt een sociaal secretariaat uiteraard ook de loonadministratie: loonberekeningen, aflevering van loonstroken, individuele rekeningen, Ook de nieuwe ontwikkelingen in e-government worden door het sociaal secretariaat op de voet gevolgd: bv. Dimona (elektronische mededeling in- en uitdiensttreding), aangifte sociaal risico (ziekte, arbeidsongevallen, werkloosheid). Verder is ook een service op maat vanzelfsprekend: bijstand op het vlak van documenten, tijdsregistratiesystemen, bestellingen maaltijdcheques, HRM-bijstand, simulatie ontslagberekening, simulatie bruto-nettoloon, personeelsrecrutering en –selectie, enz. Bouwunie werkt samen met het volgende sociaal secretariaat: ADMB Sociaal Bureau hoofdzetel: Sint-Clarastraat 48, 8000 Brugge, tel. 050 47 41 11, fax 050 47 44 79 www.admb.be – e-mail: info@admb.be 3.4. ADMB-kinderbijslagfonds Het ADMB-Kinderbijslagfonds verzorgt de uitbetaling van geboorte- en adoptiepremies en kinderbijslagen aan de werknemers van de aangesloten werkgevers. Voor de kinderen van de aangesloten werkgevers zelf, wordt de kinderbijslag betaald door het sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen waarbij de werkgever aangesloten is (bv. Zenito Sociaal Verzekeringsfonds). ADMB-Kinderbijslagfonds Sint-Clarastraat 48, 8000 Brugge, tel. 050 47 41 11, fax 050 47 42 09 www.admb.be/nl/kinderbijslagfonds 3.5. Externe Dienst voor preventie en bescherming voor de kmo (Provikmo) De welzijnswet van 4 augustus 1996 verplicht elke werkgever een interne dienst voor preventie en bescherming op werk met één of meerdere preventieadviseurs op te richten. Een geïntegreerde, globale benadering van de preventie en multidisciplinariteit moet hierbij voorop staan, waarbij maatregelen genomen moeten worden op het vlak van arbeidsveiligheid, bescherming van de gezondheid van de werknemers, ergonomie, stressbestrijding, arbeidshygiëne, verfraaiing van de werkplaatsen, de invloed van het leefmilieu op de arbeidsomstandigheden, en psychosociale risico’s op het werk. Voor heel wat bedrijven is het echter onmogelijk dit opgelegde takenpakket zelf in te vullen en is het noodzakelijk een beroep te doen op een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. De afdeling “medisch toezicht” van Provikmo staat in voor de verplichte medische onderzoeken van de werknemers, aangiftes van beroepsziekten, gezondheidsadviezen, verplichte inentingen,... Externe dienst voor preventie en bescherming voor de kmo (Provikmo) Dirk Martensstraat 26 /1, 8200 St.-Andries-Brugge tel. 050 47 47 59, fax 050 47 47 58 www.provikmo.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

3.6. Medicontrol Deze dienst organiseert voor haar leden-werkgevers de controle op de afwezigheid van werknemers wegens ziekte. Bij misbruik wordt de werkgever ingelicht over de te nemen maatregelen. Medicontrol St.-Clarastraat 48, 8000 Brugge tel. 050 47 47 24, fax 050 47 47 26 e-mail: controle@medicontrol.be

Hoofdstuk 4. Startersbegeleiding Bouwunie ontwikkelde voor de starters in de bouwsector een specifiek op de sector afgestemde starterswerking. Dit begeleidings- en opleidingsproject werd door Bouwunie en UNIZO Startersservice ontwikkeld om startende ondernemers in de bouw een grotere kans op slagen te bieden. De Bouwunie-Startersbegeleiding biedt de starters in de bouwsector de geschikte informatie en aangepast advies aan. Dit gebeurt in samenwerking met UNIZO Startersservice, marktleider in het begeleiden van kandidaat-starters. U kan in de regionale UNIZO-kantoren terecht voor: Individueel startersadvies Heeft u concrete plannen? De UNIZO Startersadviseur helpt u met individueel advies. Samen met de adviseur bekijkt u de problemen, de opportuniteiten en de belangrijkste praktische zaken. Zo start u uw eigen zaak met de grootste kans op succes! Startersactiviteiten en opleidingen Dit startersadvies wordt aangevuld met een hele reeks informatieactiviteiten. Wil u een eerste kennismaking met de opstart van een zaak, volg dan een gratis infosessie. Elke dag kan u wel ergens in Vlaanderen terecht voor een infosessie. Tijdens starterscursussen krijgt u een doorgedreven startersopleiding. Op een vijftal avonden leert u van specialisten en ervaringsdeskundigen alles wat u moet weten voordat u start. Inschrijvingen bij het ondernemingsloket Als u dit concreet wenst, kan u ook een beroep op ons doen voor het in orde brengen van alle formaliteiten verbonden aan de opstart van een eigen zaak (via het Zenito-ondernemingsloket). Zo bent u er meteen zeker van dat u met alles in orde bent. Online begeleiding Een schat aan informatie over het starten vindt u op www.unizo.be/starters. U vindt er alles over startvoorwaarden en â&#x20AC;&#x201C;formaliteiten, over ondernemingsvormen, financiering, bedrijfsbeheer, sociaal statuut enz. Via een aantal meest gestelde vragen en een efficiĂŤnt zoeksysteem vindt u in een handomdraai de informatie die u zoekt.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 1. Dienstverlening en belangenbehartiging

Een handige tool is de online begeleiding die u door middel van checklists overal doorheen loodst en u helpt bij het uitwerken van uw idee! De financiële haalbaarheid van uw idee toetst u met de hulp van de UNIZO Startsimulator: gratis software voor het opstellen van uw financieel plan, te downloaden via http://www.unizo.be/startsimulator. Registreer u ook gratis op de UNIZO Startersservice Nieuwsbrief, mét alle nieuwtjes over het ‘starterslandschap’. Publicaties Naast de vele informatie en handige tools op www.unizo.be/starters is er ook de uitgebreide brochure ‘Starten met een eigen zaak’. Deze brochure werpt een licht op het onderscheid m.b.t. het sociaal statuut en de verplichtingen voor hoofd- en bijberoep. Gratis te verkrijgen in het UNIZOregio-secretariaat. Startersservice Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 078 35 39 39, fax 02 230 93 54 service@unizo.be - www.unizo.be/starters www.bouwunie.be/ikstartindebouw: specifieke informatie voor de bouwstarter De Starterssite van Bouwunie biedt specifieke informatie op maat van de starter in de bouwsector. De starter vindt er een handig stappenplan dat hem helpt om een gezond bouwbedrijf uit te bouwen. Naast het stappenplan, vindt u er ook diverse nuttige adressen. Bouwunie Startersbegeleiding Maria Theresialaan 35, 1800 Vilvoorde, tel. 02 588 11 00, fax 02 253 07 45 info@bouwunie.be, www.bouwunie.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

De software referentie voor de bouw construction software

Deel 2. Rondetafelgesprek

Deel 2. Rondetafelgesprek â&#x20AC;&#x201C; Pijnpunten, innovaties en uitdagingen bij bronbemaling, boringen en geothermie Tekst: Jan Hoffman Fotografie: Nicolas Theunis

Bij dit rondetafelgesprek draaide alles rond drie bijzondere technieken: bemaling, boringen en geothermie. Een deskundig panel bekeek deze technieken in detail, ging vervolgens na wat de voordelen zijn en behandelde vervolgens wat we kunnen leren uit schadegevallen, wat het voorschrijfgedrag is en wat de toegevoegde waarde van deze technieken is of kan zijn voor de bouwprofessional. Het panel was kleiner dan gewoonlijk, maar verwonderlijk is dat niet. De technieken waarover het gaat, zijn immers zeer specifiek. Met vertegenwoordigers uit de praktijk, een studiebureau en het WTCB werd het volledige spectrum gedekt.

vlnr: Frank Derycke, Naten Van Hemelrijck, Erik Compernol, Vincent Decruyenaere, Kim Goethals, Gust Van Lysebetten en Davy Debackere.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Bemaling Moderator Vincent Decruyenaere, nationaal secretaris Bouwunie Infrastructuurwerken, stak van wal met een voor de bouw prangend probleem: hoe onttrek je grondwater aan een bouwplaats? Is dit een fluitje van een cent of is dit integendeel allesbehalve een sinecure? Hij richt zich met de openingsvraag tot Frank Derycke, een man van de praktijk, die eigenaar is van de in Ruddervoorde gevestigde firma Vanhie-Vandaele. Deze onderneming doet aan bronbemaling en geothermie, met zowel gestuurde verticale als horizontale boringen als core business. De moderator wil het eerst hebben over het werk zelf. Stel: je krijgt een opdracht toegewezen voor het onttrekken van grondwater. Kan hij in een aantal stappen weergeven hoe dat in zijn werk gaat op de werf? Frank Derycke: “Eerst en vooral is de ligging belangrijk. Overal in België is de ondergrond anders opgebouwd, bestaande uit een afwisseling van zand- en kleilagen of meer naar het zuiden toe zelfs rotslagen. Voor het filteren maakt het type grond een verschil uit, net als de graafdiepte. Verder moeten we putten uit ervaring en door vooral proefondervindelijke handboringen onze conclusies trekken over waar we onze filters moeten aanbrengen.” Een andere man uit de praktijk, Davy Debackere, zaakvoerder van het in Jabbeke gevestigde Monteyne bvba, dat instaat voor putfunderingen, bronbemaling en geothermie, vult aan: “Voor we de offerte maken, wordt er een voorstudie gemaakt. Zo kijken we in de buurt welke gelijkaardige projecten we nog uitvoerden. Ik vind wel dat er soms te weinig aandacht besteed wordt aan deze voorstudie. De aannemer vraagt de prijs, de architect heeft al een kader getekend, maar er is nog geen enkele studie gebeurd naar de haalbaarheid of effecten van een bemaling.” De moderator ziet de panelleden instemmend knikken. Onder meer ook Kim Goethals van Boydens Engineering, een Belgisch studiebureau met daarnaast een vestiging in Vietnam. Boydens Engineering is betrokken bij residentiële en niet-residentiële projecten en staat bekend als ‘believer’ in geothermie: “Wij kijken toe vanaf de zijlijn, de architect komt er meer mee in contact, maar je hoort dat inderdaad soms als studiebureau bij de uitvoering van projecten.” Naten Van Hemelrijck van Boringen Vanhecke uit Zwevezele dat verticale boringen verricht, pikt eveneens snel in: “Ik beaam dit. Simpel samengevat: voor de meeste bouwheren en hun adviseurs staan esthetiek, wooncomfort en gebruikscomfort voorop. Daarnaast komt het stabiliteitsaspect, iets dat beschouwd wordt als iets technisch dat er nog bij komt. Water in de bouwput is hinderlijk bij graafwerken, maar meer dan tijdelijk boren en water weghalen ziet men niet. Pas wanneer alle plannen rond zijn, denkt men er aan te graven en merkt men dat er nog water aanwezig is. Als bronbemaler dienen wij dan wel op korte termijn een zo scherp mogelijke prijs te geven. Maar de studiefase zou eigenlijk voordien moeten komen, enkel zo kan je een juiste prijs inschatten. Nu moet je aannames maken op basis van wat er is en zo goed mogelijk ‘inzetten’. Vervolgens moet je een en ander in de praktijk oplossen. Er is weinig tijd voor overleg. Heel vaak, zeker bij kleinere werven, zegt de aannemer iets in de zin van: ‘Volgende week begint het graafwerk, zorg maar dat het water weg is’. Helaas is de timing dus dikwijls gewoon meer afhankelijk van inzet van materiaal op andere werven en moet de bronbemaling maar braaf volgen.”

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Vincent Decruyenaere: “Hoor ik nu dat bronbemaling op zich een noodzakelijk kwaad is? Dat de focus in de bouw bovengronds ligt en dat datgene wat zich onder de grond bevindt, zoals kabels of water, bijkomstig is?” Naten Van Hemelrijck: “Feitelijk wel. Onze activiteiten zitten eigenlijk dikwijls voor de gecoördineerde bouwfase. Het water moet weg voor aanvatten van de bouwwerken. De echte werfinrichting en werfkeet komt nadien.” Hierop reageert Gust Van Lysebetten, projectleider bij de afdeling Geotechniek van het WTCB: “De architect besteedt er dikwijls niet genoeg aandacht aan en het wordt vaak als een noodzakelijk kwaad beschouwd. Bij bemalingen is een grondige voorstudie nochtans belangrijk omdat er heel wat fout kan lopen.” Naten Van Hemelrijck: “Eigenlijk is een bronbemaler een expert die bij gebrek aan voorstudie slechts met minimale informatie een inschatting moet maken. Gaat het in de praktijk mis, komt dat direct bij de bronbemaler. Er is echter zelden tijd of budget voor een goede voorstudie. Door een voorstudie uit te sluiten, verhoogt het risico dat een bouwput niet volgens planning droog raakt. Ook tijdens de bouw is zorg, opvolging en communicatie belangrijk. Zeker vandaag de dag worden heel wat bouwwerken complexer en dan duurt het een tijdje voor daar genoeg gewicht op staat, zodat bijvoorbeeld de kelder niet gaat drijven. Hiervoor heb je technische hulpmiddelen als pompen, maar die kunnen uiteraard al eens stilvallen. Dus is die opvolging en die betrokkenheid van de grondbemaler eigenlijk belangrijker dan in de meeste projecten erkend wordt. “Is de consument of gebruiker bereid om te betalen voor deze meerkost?”, wil de moderator weten.

Frank Derycke, zaakvoerder Vanhie-Vandaele boringen, Ruddervoorde

Naten Van Hemelrijck, Boringen Vanhecke, Zwevezele

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Davy Debackere: “Meestal primeert de prijs. Als ze graag met je werken, komen ze je wel tegemoet, maar je zal als aannemer dezelfde prijs moeten aanbieden als de laagste van het lot.” Vincent Decruyenaere: “En het studiewerk? Gaat het hier om één prijs?” Davy Debackere: “Nee, dat is apart, het wordt meestal gevraagd nadat je het werk binnenhaalt, dus na toewijzing.” “Krijgen jullie veel ruimte voor studiewerk?”, stelt Naten Van Hemelrijck een eerder retorische vraag. “In mijn ogen is de prijs bepalend en moet je het werk doen. Is er meer studiewerk nodig, dan moet je beginnen onderhandelen. “Bemalingsstudies kom je eerder tegen in openbare werken, zoals bijvoorbeeld bij Aquafin of Infrax”, reageert Frank Derycke. Waarop de moderator opmerkt dat er daar expertise rond is, dat er een bemalingscoördinator door hen wordt aangesteld. Frank Derycke: “Normaal is er een studiebureau dat de bouwheer en de bemaler min of meer begeleidt. Van daaruit moet er gerekend en goedgekeurd worden voor we opstarten. Je zou dit gewoon meer controlerend kunnen noemen, bewijzen dat je weet waar je aan begint.” Vincent Decruyenaere: “Een element van minder hinder zal er ook mee te maken hebben, veronderstel ik. Als je werkt voor bijvoorbeeld Aquafin, zal een minder hinder-coördinator wel van belang zijn. Ik kan me voorstellen dat zij een sterk sensibiliserende functie vervullen bij iets als de grondwaterspiegel.” Frank Derycke: “In dat geval wel, maar bij drievierden van de partijen is dat nog niet zo omdat dit nog te weinig gekend is.” “Ik wil wel even toevoegen dat de ‘Richtlijnen bemalingen’ al bestaan sinds 2009”, komt Gust Van Lysebetten tussen. “Deze zijn opgesteld om dit probleem te verhelpen en alle betrokken partijen te sensibiliseren. Er staat letterlijk in dat de bemaling en de studie daarvan de verantwoordelijkheid zijn van de ontwerper, zoals bijvoorbeeld de architect of studiedienst. Hij moet deze uiteraard niet zelf opstellen, maar laten uitvoeren door iemand die er expertise voor heeft. Deze richtlijnen zijn vrij beschikbaar op www.bggg-gbms.be onder de rubriek ‘Referentiedocumenten’.” Vincent Decruyenaere: “Het gaat dus om een leidraad opgemaakt ten behoeve van de voorschrijver? Wat staat daar in?” Gust Van Lysebetten: “De richtlijnen hebben tot doel de opdrachtgever en de ontwerper te begeleiden vanaf het vooronderzoek en het grondonderzoek tot bij de technische bestektekst. Eenmaal de uitvoerder aangeduid, vinden de opdrachtgever, de ontwerper en de uitvoerder in deze richtlijnen de nodige begeleiding bij de uitvoeringsaspecten van de bemaling. Voor elk project wordt er bijvoor-

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

beeld een minimaal grondonderzoek gevraagd. Het minimaal vereiste grondonderzoek hangt af van de categorie van het werk, die op zijn beurt wordt bepaald, rekening houdend met de impact en het risico van de bemaling.” “Verder wordt er ook ingegaan op het concept van de bemaling, monitoring en risicoanalyse en de uitvoeringsaspecten. Het is een document van een 70-tal bladzijden, maar we merken dat het nog te weinig wordt gehanteerd. Het is daarom de bedoeling om nog dit jaar een infofiche (nvdr: infofiches van het WTCB bestaan uit meer beknopte documenten die maximaal 10 bladzijden beslaan) uit te brengen waarin de problematiek van de bemalingen nog eens wordt beschreven, in de hoop dat een korter document al eens sneller door de betrokkenen in handen zal worden genomen.” Op dit punt mengt Erik Compernol van Amcal Boringen uit Lichtervelde, dat gespecialiseerd is in verticale boringen en de bijhorende pompinstallaties hoofdzakelijk voor het winnen van grondwater, zich voor het eerst in het debat: “We voerden laatst een bemaling uit met waterwinningspunten. Dit was een schoolvoorbeeld van hoe het moet. Hierbij waren voorstudies gemaakt, met onder meer de berekening van het aantal putten, voor een volledig onder de grond te bouwen sporthal bij de kinderpsychiatrie van het AZ Sint-Lucas in Assebroek. Alles was berekend, bijvoorbeeld hoe lang we moesten vooraf bemalen, hoeveel water er verwacht werd en we wisten dat we tot beneden tien meter moesten gaan door grove zandlagen. Met zo’n voorbereiding is het fijn werken en loopt alles vlot.” Naten Van Hemelrijck: “Uit zulke projecten kan je eer halen. Grotere, complexere werven hebben daar over het algemeen meer oog voor, maar bij de particuliere bouw is het dikwijls een komen en gaan. Je kan er donder op zeggen dat de eerste grondwerker wel een paar filters raakt of over een buis rijdt, waarna jij de telefoon krijgt dat de bronbemaling niet meer goed werkt. Bijgevolg moet je mensen ter plaatse sturen om problemen op te lossen die je niet veroorzaakt hebt. Bij de grote projecten kan je zoiets altijd verhalen, maar bij de kleinere moet je dit gedeeltelijk oplossen onder elkaar. Als je al weet dat je het studiewerk niet hebt mogen doen, dat je op prijs hebt moeten concurreren en dan nog service moet toegeven, dan is het in die projecten ook heel moeilijk om topwerk af te leveren, wat anderzijds wel verwacht wordt.” “Pas op, het is niet enkel kommer en kwel. 80% van de werven loopt gewoon goed. Het is bij de resterende 20% dat je moet geven en nemen, voor zaken die beter georganiseerd hadden kunnen zijn, mocht het eerste criterium niet dat van de prijs zijn geweest.” Moderator Decruyenaere merkt op dit punt op hoe belangrijk het werk vooraf is. Hij wil weten hoe de panelleden hier op inspelen en kijkt eerst naar Amcal. Erik Compernol: “Wij zijn een eerder toevallige speler bij de werken met bemalingen, alleen bij de heel diepe treden wij op omdat er specifieke boormachines nodig zijn. Bij de voorbereiding zijn we niet betrokken. Dat is het werk van hydrogeologen die het gedrag van het grondwater kennen. Zij kunnen ook een voorspelling doen hoe het veld zich zal gedragen als je begint te pompen.” Vincent Decruyenaere: “Dus eigenlijk komen jullie ter plaatse en zorgen jullie voor een ad hoc-oplossing?”

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Erik Compernol: “Bij deze werf volgden we volledig de voorschriften van het studiebureau. We nemen op dat punt geen enkel risico en geen enkele verantwoordelijkheid, dat is voor het studiebureau. Voor veel van de bemalers is het een zeer moeilijk punt om zich hiervoor verantwoordelijk te stellen omdat ze niet de onderlegdheid hebben of de kans krijgen om zich daarin te verdiepen. De tijd is zodanig kort dat de graafkraan bij wijze van spreken klaarstaat en zij nog moeten ingrijpen. Bij het project waar ik het over had, was alles goed voorbereid, wat dan ook zijn vruchten afwerpt.” Frank Derycke: “Soms worden sonderingen gedaan bij droog weer en wordt het werk uitgevoerd tijdens een natte periode. Het gevolg: er wordt geconstateerd dat er water aanwezig is terwijl de kraan er al staat. Dan belt men iedereen op voor een offerte en moet je vervolgens zo snel mogelijk komen…” Naten Van Hemelrijck: “Wat ook al eens gebeurt, is dat men aan het einde van een droge periode het risico neemt dat de put nat wordt. Gebeurt dit, dan mag je je mensen de modder insturen om alsnog het een en ander te redden.” “Dit klopt”, beaamt Davy Debackere: “Meestal vragen de aannemer of architect ons om een oplossing te leveren om de put op de goedkoopste manier droog te trekken.” Naten Van Hemelrijck: “Persoonlijk geloof ik er sterk in dat we meer moeten streven naar overleg, iets waar de betere aannemersbedrijven toe bereid zijn omdat ze het belang van communicatie kennen. Toegegeven, het kost tijd, maar je vermijdt een hoop ellende.” Vincent Decruyenaere: “Bij de omgevingsvergunning is het aan de opdrachtgever of diegene die de vergunningspapieren in orde brengt, om daar rekening mee te houden. Komt het vooraf nadenken over de bouwactiviteit het project zelf ten goede?”

Erik Compernol, Amcal Boringen, Lichtervelde

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Kim Goethals, Boydens Engineering, Dilbeek

Deel 2. Rondetafelgesprek

Frank Derycke: “Het ware uiteraard ideaal, mocht het hele project erin steken bij de aanvraag van een bouwvergunning.” Naten Van Hemelrijck: “Ik denk dat je die vraag over vijf jaar nog eens moet stellen. Die omgevingsvergunning, inclusief de digitale verwerking, staat nog in zijn kinderschoenen. Wij voelen daar nog niets van. Of de omgevingsvergunning een verschil maakt? Nee, we zijn er nog niet …” Vervolgens duwt Frank Derycke het gesprek in de richting van een ander prangend probleem: “In veel gevallen vind je moeilijk de juiste mensen voor een job die belangrijk maar vuil is, je staat altijd in het water. We moeten mensen motiveren om hun werk naar behoren te doen, ondanks het feit dat we machines hebben om filters te zetten. Er zijn ook de bijkomende problemen zoals de ligging van de kabels, rotsen, gesteenten … Dat zorgt ook voor problemen bij het machinale boren.” Vincent Decruyenaere: “Doen jullie dan ook een digitale planaanvraag?” Frank Derycke: “Ja”. Davy Debackere: “Wij proberen dit af te schuiven naar de opdrachtgever of de aannemer. We willen zeker zijn en is dat niet zo, dan doen we het met de hand. We proberen altijd machinaal, maar als dat niet lukt kiezen we voor handwerk. Proberen mensen te vinden is, zoals Frank zegt, al eens een probleem.” Erik Compernol: “Je zou kunnen stellen dat wij werken ‘op lange adem’. We zitten ook in jury’s van scholen, proberen zo leerlingen te leren kennen, die we binnenhalen via vakantiejobs. Wij werken uitsluitend met mensen van het niveau bachelor (door opleiding of door ervaring) omdat we uitgaan van een zeker minimaal niveau. De job is immers zeer complex geworden.”

Gust Van Lysebetten, WTCB, Brussel

Davy Debackere, zaakvoerder Monteyne, Jabbeke

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Boringen De moderator rondt het onderdeel bemaling af en stelt vervolgens dat boringen en geothermie sterk aan elkaar gelinkt zijn: Bekijken we het verticale en het horizontale boren, dan kunnen we volgens hem beter focussen op het verticaal gebeuren. Hij spreekt de vertegenwoordiger van het WTCB aan en merkt op dat er bijzondere uitvoeringstechnieken inzake boren bestaan. Gust Van Lysebetten: “De in Vlaanderen meest gebruikte boortechnieken zijn spoelboringen en zuigboringen. Ik denk dat die technieken goed gekend zijn en dat de meeste boorders die prima beheersen. Voor de open geothermische systemen, waarbij grondwater wordt onttrokken, wordt vaak gebruik gemaakt van een zuigboring. Aangezien dergelijke bron gedurende tientallen jaren in bedrijf moet blijven, is een zorgvuldige uitvoering ervan zeer belangrijk. Hiervoor is enige vakkennis en ervaring vereist. Voor de gesloten geothermische systemen wordt meestal met een spoelboring gewerkt. Deze boormethodes zijn tegenwoordig zo courant dat je ze niet meer ‘bijzonder’ kan noemen. Misschien dat er in de toekomst geëvolueerd zal worden naar kleinere, meer compacte machines, om bijvoorbeeld ook in momenteel onbereikbare tuinen boringen te kunnen doen. Een andere mogelijke evolutie is die naar complexere boortechnieken, waarbij bijvoorbeeld schuin wordt geboord onder gebouwen door. Hierbij zullen de prijs en het risico wel omhoog gaan.” “Ga je naar Brussel en meer naar het zuiden van het land, dan kom je snel op rots terecht, in tegenstelling tot Vlaanderen, waar je te maken hebt met zachte sedimenten als zand of klei. In het zuiden moet je bijgevolg een beroep doen op technieken als hamerboren, die toch wel een hogere kostprijs hebben, omwille van duurdere, meer complexe werktuigen en vaak een lagere boorsnelheid. Dit betekent niet dat geothermie in deze regio’s niet wordt toegepast.” Vincent Decruyenaere komt terug op wat Frank Derycke bij het voorgesprek meldde en refereert aan de lijst van gekende boorbedrijven, die moeten kunnen bewijzen dat ze hun vak kennen. Voor bouwwerken vandaag effectief beginnen gaat men dus kijken of aannemer X op een lijst staat en kan men die door de Vlaamse Milieumaatschappij erkende aannemer aanspreken om dat soort booractiviteiten uit te voeren. Boorfirma’s moeten dus conform VLAREL over een erkenning beschikken en daarna conform de vereisten van de erkenningsregeling boorverslagen rapporteren. Erik Compernol pikt hier meteen op in en vult aan: “Men mag énkel een beroep doen op erkende boorfirma’s. De rollen worden eigenlijk omgedraaid. Vergelijk het met het rijbewijs, destijds kreeg iedereen dat. In de boorwereld liep het ook zo: men kreeg de erkenning en moest enkel bewijzen dat men een aantal activiteiten uitvoerde. Bega je teveel misdrijven, zoals bijvoorbeeld verslagen over geboorde putten niet inleveren, dan neemt men de erkenning af. Men is er indertijd mee gestart in 2015.” Vincent Decruyenaere: “We startten er destijds nog een sensibiliseringsmoment rond met Bouwunie. Als ik me goed herinner, bevroeg men jullie daarna over bepaalde werven of machines en moesten jullie de eigen expertise kunnen bewijzen.” Erik Compernol: “Dat klopt. Wie wou meedoen en al bezig was, kon meedoen. Nu wordt dat al flink wat moeilijker.”

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Naten Van Hemelrijck: “Iemand die als boormeester gekend is bij een bedrijf maar voor zichzelf begint, kan in principe een erkenning bekomen.” De moderator richt zich tot de vertegenwoordiger van Monteyne en situeert dat ook zij op de lijst van erkende boorbedrijven staan. Hij wil weten of er vandaag ook daadwerkelijk al controle is? Davy Debackere: “Wij hebben nog geen controle gehad. Hoe zit dat bij jullie, Naten?” Naten Van Hemelrijck: “Geen controle specifiek, maar bepaalde activiteiten, zoals bijvoorbeeld het opvullen van putten, moet je melden en dat kan geïnspecteerd worden. Wij ondergingen dit jaar wel al enkele inspecties bij een aantal opvullingen, niet bij boringen.” Vincent Decruyenaere: “Is deze systematiek voldoende bekend bij de voorschrijvers en de bouwheren? Naten Van Hemelrijck: “In de context van de milieuwetgeving (Vlarem) is dit gekend, maar het is niet zo relevant voor bronbemaling en dergelijke.” Gust Van Lysebetten: “Voor elke boring die je nu doet, moet je twee dagen op voorhand een melding maken via een digitaal portaal (e-DOV Meldpunt boringen) en afhankelijk van de situatie is er natuurlijk een vergunning nodig. Achteraf moet je via hetzelfde digitaal portaal je boorbeschrijving indienen. Dat is sinds 1 januari van dit jaar verplicht.” Erik Compernol: “Bega je daar te veel fouten, vrees ik voor je erkenning. Daarom ook mijn link naar het rijbewijs.” Volgend op een opmerking van de moderator dat dit een tendens is die begint te spelen bij alle boringen, ook de horizontale, wijst Naten Van Hemelrijck op nog een ander aspect: “Het zorgt ook voor een behoorlijke bijkomende administratieve last. Bij bemaling moet je snel anticiperen en het is niet evident om dit op voorhand te melden en achteraf door te geven. Je zit met een dynamiek in die bemalingen die met die administratieve procedure moeilijk te rijmen valt.” Gust Van Lysebetten: “De regelgeving is er en het is dus niet de bedoeling dat sommige boorbedrijven daar wel aan meedoen en andere niet, dan ontstaat concurrentievervalsing. Ik heb bijvoorbeeld al gehoord van een bedrijf dat speciaal hiervoor iemand extra werd aangenomen. Het lijkt me dus belangrijk dat overheid controleert op de toepassing van de regelgeving.” Erik Compernol: “Het verschilt van land tot land en in België van gewest tot gewest. Als je werkt in Wallonië of Brussel is het telkens weer de juiste weg zoeken. In Frankrijk werk je dan weer departement per departement en op den duur ben je nog enkel met die zaken bezig, wat de bedoeling niet mag zijn. Telkens weer is er een andere wetgeving, zijn er andere mogelijkheden die afhangen van het soort water, de ligging van de put… Kortom, dit is immens moeilijk en je komt tot de vaststelling dat iemand die niet technisch bezig is voor of achter de werf aan holt.”

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Frank Derycke: “Zo komen we weer uit bij de voorstudie. Die gebeurt te weinig, waardoor wij de gevolgen daarvan moeten dragen en risico’s nemen om de klant toch maar tevreden te houden.” Erik Compernol: “Vorige week in Frankrijk moest ik nog naar de ‘Police d’eau’ gaan en werd ik geconfronteerd met milieuagenten met wapenstok en revolver. Leg dan maar uit dat je aan het boren bent in een waterwinningsgebied zonder dat je dit wist. Het geeft een trend aan en het net wordt steeds verder aangespannen. Sommigen lappen hun laars aan alles en dan moet je afwegen hoeveel kosten en tijd je aan zoiets besteedt.” Frank Derycke: “Inderdaad. Wij ondervinden het ook: gegevens moeten we inputten. We werken bijvoorbeeld twee keer in dezelfde straat. Het eerste geval wordt genoteerd, het tweede ‘blijft hangen’… Zelfs onze mensen gaan ‘flexibel’ redeneren.” Naten Van Hemelrijck: “Het is vooral dat risico. Als je als bureau goed wil presteren, ben je nog altijd afhankelijk van iemand die op het terrein een bepaalde waarneming heeft gedaan. We zijn allemaal mensen en er loopt veel boorinformatie binnen die niet specifiek voor dat doel gemaakt is. Ik verwijs naar de jaren ’70 waarin heel wat referentieboringen zijn uitgevoerd, wat met zorg en met een doel is gedaan. Door niet specifieke boorinformatie in te geven krijg je een heleboel boorstaten en boorinformatie die erg wisselend van kwaliteit kan zijn. Finaal zal dit vooral info geven over de aanwezigheid van een boorput, maar geologisch gezien bezorgen ze meer onduidelijkheid dan duidelijkheid. Je moet weten: in de ondergrond hebben we locaties waar we proefboringen doen op beperkte diepte. Aan de ene kant van het bedrijf vinden we water, aan de andere kant van het bedrijf geen of weinig water. Hoe ga je dat in een informaticasysteem uit elkaar halen en dat verwerken tot bruikbare geologische informatie?” Erik Compernol: “Je steekt er je energie in, maar voor jezelf zorgt het niet voor meerwaarde. We vrezen dat deze door de overheid opgelegde manier van werken door de omstandigheden ook voor de gemeenschap weinig waardevol zal zijn. Wat is immers de meerwaarde, zeker voor bronbemaling?” Naten Van Hemelrijck: “Dit is misschien ook een gemiste kans. Als men had samengewerkt met de sector en gekwalificeerde boorders eerst referentieboringen had laten uitvoeren zodat een meerwaarde wordt gerealiseerd, had er een samenwerking kunnen ontstaan. Dit is iets anders dan er voor zorgen dat er een hoop data naar je toestroomt en dan kijken wat je ermee kunt doen. Naar de administratieve last en wat dit in de sector teweeg brengt, daar kijkt men zelfs niet naar.” Geothermie Over naar het derde en laatste ankerpunt van het rondetafelgesprek: geothermie. Hiervoor blikt Vincent Decruyenaere als opener naar Gust Van Lysebetten om eerst kort het WTCB-project SmartGeotherm te schetsen. Gust Van Lysebetten: Dit project werd opgestart in 2011 en loopt dit jaar in september af. De bedoeling was om de toepassing van geothermie voor de verwarming en koeling van gebouwen aan te moedigen. KU Leuven zoekt naar algoritmes voor de optimale regeling van binnentemperatuur in ge-

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

bouwen, zoals met betonkernactivering, iets waar Boydens ook heel actief in is. Vito heeft een aantal geothermische projecten opgevolgd en de ervaringen uit meetgegevens in projectfiches omgezet. Wijzelf spitsen ons enerzijds toe op energiepalen en het toepassen van geothermie in funderingselementen. Anderzijds hebben we een geothermische screeningstool ontwikkeld voor bouwheren, architecten en studiebureaus (tool.smartgeotherm.be). We verzamelden alle relevante informatie, zoals bijvoorbeeld geologie, wetgeving, bodemeigenschappen, in één enkele tool en op basis van de energiebehoefte van het gebouw maken we een inschatting van de grootte van het geothermisch systeem. Er is ook een luik waarin een economische en ecologische analyse wordt uitgevoerd en waarbij de vergelijking wordt gemaakt met klassieke gascondensatieketels en lucht-water warmtepompen. Alle ervaringen uit het project worden ook zoveel mogelijk in handige documenten vertaald. Zo werd onlangs de Technische Voorlichtingsnota voor ondiepe gesloten geothermische systemen gepubliceerd (WTCB TVN 259, beschikbaar via www.wtcb.be) en wordt er momenteel nog gewerkt aan een aantal codes van goede praktijk (te raadplegen via de projectwebsite www.smartgeotherm.be).” De moderator richt zich vervolgens tot Kim Goethals van Boydens Engineering omdat dit voor dit bedrijf een bijzonder thema is. Kim Goethals: “We proberen een voorloper te zijn in deze materie, inclusief de valkuilen en problemen waar we op botsen. We krijgen het steeds beter onder de knie, onder meer dankzij initiatieven als Smart-Geotherm. In ontwerp bepalen wij de warmte- en koudebehoefteprofielen van het gebouw en simuleren we wat met de grond gebeurt. Het resultaat toetsen we af aan meetdata. Bij veel projecten proberen we ook de bouwheer te overtuigen om onder meer warmtemeters te installeren, om achteraf te leren wat er met het gebouw gebeurt en eventueel bij te sturen.” “Dit is een heikel punt. Wij gebruiken doorgaans BEO-velden, in combinatie met een inert systeem, bij voorkeur betonkernactivering. Omdat het systeem vrij traag reageert zullen er geen grote energiepieken in het BEO-veld verzameld worden, waardoor ook de dimensies kleiner zijn. Het komt er op neer hoe je een traag werkend systeem voor een variabel verwarmings- en/of koelprofiel goed kan laten werken. Wij halen er ook andere, dikwijls groene technieken bij om de pieken in de verwarmings- en/of koelbehoefte te verminderen.” “Dit was het ontwerpluik, maar er moet ook gesproken worden over de barrières die er vandaag zijn. Enerzijds is er de commissioning, waarbij je een gebouw op een goede manier aan de praat moet zien te krijgen en te houden, iets wat overigens meestal niet in de ontwerpopdracht steekt. Een bouwheer verwacht meestal een ‘plug & play’-systeem. Dan besteed je een som geld aan een installatie die moet werken zoals vooraf werd verwacht, maar dat is met een BEO-veld veelal niet het geval. De markt beweegt momenteel in de richting van commissioning, wat het op korte termijn ietwat duurder maakt, maar wat interessanter is op langere termijn. Wij proberen dit toe te passen bij zowel nietresidentiële als residentiële projecten, waar zowel koel- als verwarmingsvraag is. Bij residentieel is er vooral vraag naar verwarming en zie je de BEO-velden groot worden omdat je hier enkel warmte onttrekt en nergens door vervangt. Dikwijls valt dit overigens moeilijk te verantwoorden omdat je zo’n groot boorveld nodig hebt en de investeringskost oploopt.” Erik Compernol: “U bedoelt dus dat het economisch niet rendabel is?”

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Kim Goethals: “Voor een bouwheer is de investering een belangrijke factor. Mensen overtuigen om een investering te doen die pas over 10 tot 15 jaar rendeert, is niet gemakkelijk. We proberen dit wel als dat opportuun is, maar het is niet vanzelfsprekend.” Als Erik Compernol reageert dat geothermische boringen voor woningbouw dus economisch niet rendabel zijn, vraagt Naten Van Hemelrijck zich meteen af of dit niet wat kort door de bocht geredeneerd is. Kim Goethals: “Dit is afhankelijk van de evolutie van de investeringskost en natuurlijk de energieprijzen. Als we een haalbaarheidsstudie maken en er een overwegend grote verwarmingsbehoefte is, krijg je het momenteel inderdaad niet rendabel.” Erik Compernol: “Bij een lage verwarmingsbehoefte wordt het dus nog erger?” Kim Goethals: “Bij de nieuwe generatie residentiële gebouwen investeer je relatief veel in het verwarmingssysteem wanneer je voor geothermie kiest. Het is volgens mij nu eerder een techniek met veel potentieel voor niet-residentiële projecten met ook een koelvraag.” Gust Van Lysebetten: “Krijg je tegenwoordig ook niet meer koelvraag bij residentiële gebouwen?” Erik Compernol: “Wie bouwt, denkt daar gewoon niet aan. Wij werken ook voor water-water geothermie in Frankrijk, en dit vooral voor universiteiten, moskeeën en sporthallen, niet voor residentiële projecten. Dit zijn open systemen met een tweede voordeel: je hebt meteen water ter beschikking.” Naten Van Hemelrijck: “Zeker in Frankrijk is dit belangrijk. In Vlaanderen is het waterleidingnetwerk zo compact dat we dit niet nodig hebben, maar in Frankrijk is het zeker een gegeven.” Erik Compernol: “Ik ging al vaak naar vergaderingen over geothermie, maar het is de eerste keer dat ik iemand iets waar ik zelf al aan dacht zo hoor verwoorden. Je rekent dus eigenlijk min of meer op de groene goodwill van de eindklant om geothermie te verkopen?” Kim Goethals: “Het is gewoon de manier van werken. Als we nu aan een individuele woning denken, bewandelen we het pad van de passiefwoning en proberen we zo weinig mogelijk verwarmingsbehoefte te hebben. We passen zonwering toe en opengaande ramen om het zomercomfort optimaal te houden. Dan heb je geen actief koelsysteem nodig in de zomer, wat de gangbare ontwerpmethodiek is. Dan zal je voor die weinige warmtebehoefte, vooral sanitair warm water, toch die één of twee boringen moeten uitvoeren, die relatief veel kosten voor wat ze uiteindelijk maar moeten genereren. Stel dat je je gebouw en/of de installatie ‘slechter’ ontwerpt, dan kan de energielevering vanuit de bodem wel in het gedrang komen.” Erik Compernol: “Eigenlijk voeg je er nu nog iets aan toe. Nu zeg je dat je, als je niet het risico durft nemen om voor een ‘slecht’ ontwerp te kiezen, je na vijf tot tien jaar enkel warmte vragen aan je systeem, je rendement om zo te zeggen ‘de dieperik ingaat’ omdat je bijvoorbeeld qua bodemtemperatuur van 12 naar 2 graden gaat? Bij dergelijke grondtemperaturen wordt de COP bijzonder klein. Net daar loert bij kleinere projecten, waar het al duur is en men probeert te besparen, een tweede gevaar om de hoek.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Naten Van Hemelrijck: “Er is heel veel aan het veranderen in de manier waarop we kijken naar wonen en bouwen. Als je ziet hoe er gesproken wordt over onder meer restwarmte, dan denk ik dat we ook over geothermie anders moeten gaan denken. Het voordeel van geothermie is dat het een gesloten systeem is dat zeer lokaal kan opgezet worden op een relatief dynamische manier. Het probleem is dat onze industriegebieden, waar eventueel restwarmte beschikbaar is, op vaste plaatsen liggen en dat onze woningen over het landschap verspreid zijn. Deze warmte benutten voor verwarming van woningen is economisch moeilijk omdat grote leidingnetwerken nodig zijn. Je kunt echter wel een lokaal, residentieel geothermisch eilandje creëren in een goed werkend systeem dat de kost voor iedereen verlaagt, zonder dat niet iedereen afzonderlijk een boring in zijn tuin moet uitvoeren.” Kim Goethals: “Het is daarop dat ik toelichtte. Dit gaat over een ander soort denken over stedenbouw. Ook de betonstop sluit hierbij aan. We moeten op een andere manier gaan werken.” Naten Van Hemelrijck: “Ik denk wel dat het ons innovatiever moet maken en in die zin ben ik het er wel mee eens. We zitten in een transitie van markten. Te zeggen dat voor individuele woningen geothermie niet rendabel is, vind ik veel te kort door de bocht geredeneerd.” Erik Compernol: “Als boorfirma ben je op zoek naar werk. Om het verkocht te krijgen als een goed economisch project wordt het dus zeer moeilijk om de bouwheer hiervan te overtuigen.” Kim Goethals: “We bewandelen nu al een verstrengingspad met de EPB-wetgeving. In die zin merken wij ook dat bouwheren verlagen omwille van de verkavelingsvoorschriften of omwille van een imago voor zichzelf met het E-peil. Je krijgt daar geen lucht-water warmtepomp voor een collectief systeem meer verkocht. Zo zal het in de richting duwen van het energetisch betere, los van het economische.”

Vincent Decruyenaere, nationaal secretaris Bouwunie Infrastructuurwerken

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

Davy Debackere: “We weten allemaal dat de marktprijzen van de energie gaan stijgen.” Kim Goethals: “Inderdaad, een verdubbeling tegen 2030 voor elektriciteit, las ik.” Naten Van Hemelrijck: “Als je naar andere technieken kijkt, merk je dat onder meer zonne-energie steeds goedkoper wordt. WKK maakt in het verlengde daarvan ook een kans. Die combinaties die nieuwe kansen doen ontstaan, kan je dan maken in ons versnipperde Vlaams ruimtelijk ordeningslandschap. We zijn in een transitie waarbij heel veel herdacht moet worden.” Kim Goethals: “Het blijft natuurlijk doorgaans nog wel op wijkniveau.” Erik Compernol: Als de gasmaatschappijen al geen leiding meer willen aanleggen in een nieuwe wijk, wat doe je dan met geothermie? Ze verkopen geen energie meer aan nieuwbouwwoningen, want wat hebben ze aan een aansluiting waar ze misschien 50 euro per jaar mee ophalen?” Naten Van Hemelrijck: “Als je naar één punt kunt gaan van waaruit je energieproductie zit en van waaruit je verdeelt…, dan bied je een palet aan technieken aan, ook een BEO-veld of WKK, het is een combinatie van alles. Dan kan je én koelen én verwarmen. Als je dat op een logische manier omsluit, is dit zinvol op een economisch en ecologisch logische manier. De eindklant profiteert en daar zie ik een toekomst voor.” Gust Van Lysebetten: “Er zijn stilaan wel een paar projecten die op die manier te werk gaan en kiezen voor een gecentraliseerde geothermische installatie aangevuld met andere vormen van hernieuwbare energie voor het voeden van een warmtenetwerk. Uit Smart-Geotherm hebben we wel geleerd dat commissioning en een goede opvolging van de werking van het systeem erg belangrijk zijn. Helaas zagen we bij enkele projecten dat het niet altijd loopt zoals het hoort en dit omwille van de meest banale redenen. Neem bijvoorbeeld een geothermische installatie met gascondensatieketel als back up-systeem. In dit geval sloeg het alarm van het geothermische systeem om een of andere reden aan en het nam gassysteem het een hele winter lang over. Omdat niemand de werking van de verwarmingsinstallatie van nabij opvolgde, werd dit pas na de winter ontdekt en lag het energieverbruik onnodig hoog.” Naten Van Hemelrijck: “In die context is ook het ondersteunen van installateurs uiterst belangrijk. Heel veel van hen doen nu hun eerste ervaringen op met warmtepompen. De klant die zijn energierekening krijgt, komt nog een tijdje later. Veel vragen komen nu uit de markt. Als boorbedrijf ben je uiteindelijk wel een centrale speler. Je krijgt van alle installateurs een hoop informatie en deelt in de kennisopbouw. Dus het mee ondersteunen van die installateurs, zodat er goeie referenties in de markt gezet worden en er vertrouwen van eindgebruikers in geothermie gegenereerd wordt, is een bijzonder belangrijk gegeven.” Het panelgesprek loopt op zijn einde, maar afsluitend geeft Gust Van Lysebetten nog mee dat het WTCB binnen Smart-Geotherm bezig is met het opstellen van een code van goede praktijk voor ontwerp en uitvoering van geothermische systemen: “Ik denk dat dit nuttig zal zijn voor installateurs en studiebureaus die nog niet veel ervaring hebben met geothermie. Er worden onder andere een aantal

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 2. Rondetafelgesprek

basisregels beschreven die moeten gevolgd worden om een goede werking van het geothermische systeem te verzekeren.â&#x20AC;? Naten Van Hemelrijck sluit het debat af met de melding dat diens firma beschikt over infofiches en dat zoiets werkt. Veel installateurs worstelen zich daar niet of nauwelijks door, maar zitten wel bij de klant om het te verkopen. Heeft de installateur dan iemand die steunt in de rug en ingrijpt bij de klant als er iets gebeurt, dan helpt dit. Dit is een taak die bouwbedrijven als die van hem mee moeten opnemen omdat een eerste inzicht bezorgen en kort op de bal spelen ook een deel van hun taak is en klanten en installateurs meestal niet de kosten maken om er een studiebureau bij te betrekken.

De deelnemers aan deze rondetafel waren: Frank Derycke, zaakvoerder Vanhie-Vandaele boringen, Ruddervoorde Naten Van Hemelrijck, Boringen Vanhecke, Zwevezele Erik Compernol, Amcal Boringen, Lichtervelde Kim Goethals, Boydens Engineering, Dilbeek Gust Van Lysebetten, WTCB, Brussel Davy Debackere, zaakvoerder Monteyne, Jabbeke Vincent Decruyenaere, nationaal secretaris Bouwunie Infrastructuurwerken, Brugge

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Deel 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-heffing Hoofdstuk 1. De elektronische aanwezigheidsregistratie - checkinatwork Sedert 1 april 2014 moest de aanwezigheid geregistreerd worden op werven van 800.000 euro (excl. btw) of meer. Dit bedrag werd verlaagd naar 500.000 euro sedert 1 maart 2016. Niet enkel uw eigen werknemers, maar ook de werknemers van uw onderaannemers, alsook de zelfstandigen moeten zich registreren. Omdat de bouwsector een fraudegevoelige sector is, heeft de regering beslist dat men de fraude en sociale dumping het best zou kunnen detecteren via een elektronische aanwezigheidsregistratie. Bouwunie heeft hierover lang haar twijfels geuit en gelooft nog steeds niet dat dit het ideale en meest werkbare fraudebestrijdingsmiddel is. Op welke werven geldt de elektronische aanwezigheidsregistratie? Op werven van 500.000 euro (excl. btw) of meer, die vanaf 1 maart 2016 opgestart worden. Hoe wordt de drempel van 500.000 euro bepaald? Dit is het totale bedrag dat de hoofdaannemer zal factureren aan de opdrachtgever/bouwheer. Of het totaalbedrag dat de verschillende hoofdaannemers (in dit geval zijn zij nevenaannemer van elkaar) aan de opdrachtgever/bouwheer zullen factureren. Wat met werken in regie? Als u als hoofdaannemer, geheel of gedeeltelijk, werkt in regie, zal u een schatting moeten maken van uw werken, om na te gaan of de 500.000-grens bereikt zal worden of niet. Hoe kent de eerste aannemer die de melding doet, het totale bedrag van alle overeenkomsten die met de bouwheer afgesloten zijn? Hij kan deze informatie bij de bouwheer verkrijgen. Kan men als hoofd- of nevenaannemer, die verplicht is de werfmelding te doen, nagaan of een betrokken werf de 500.000 euro-grens bereikt heeft of niet? Ja, zowel de bouwheer als de aannemer die verplicht de werfmelding moet doen (als hoofdaannemer of nevenaannemer), kan via de webtoepassing “werfmelding 30bis” (“aangifte van werken”), nagaan of het een werf betreft waarbij de 500.000 euro (excl. btw) al dan niet bereikt en/of overschreden wordt. Om privacy redenen is het natuurlijk niet mogelijk om het individueel bedrag van elke tussenkomende hoofd- of nevenaannemer op de werf te bekijken of te consulteren. Worden de gepresteerde uren hiermee ook geregistreerd? Neen. Het is enkel een aanwezigheidsregistratie en geen urenregistratie (men moet met andere woorden geen IN en OUT registreren, enkel een IN).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Worden de aannemers en onderaannemers door de RSZ op de hoogte gebracht dat het drempelbedrag bereikt is? Ongeacht het bij de opstart of tijdens de looptijd van een werf betreft, het feit dat het gaat over een werf van 500.000 euro (excl. btw) of meer, moet door de hoofdaannemer gemeld worden aan de andere aannemers. De RSZ zal tevens naar alle aannemers en onderaannemers, die gemeld werden – in het kader van de werfmelding – op een werf van 500.000 euro of meer, een bericht sturen om hen erop te wijzen dat de elektronische aanwezigheidsregistratie van toepassing is op die werf. Daarenboven zal de RSZ een affiche voorzien (met QR-code) die uitgehangen kan worden op de werf, waaruit moet blijken dat het een werf is die onderworpen is aan de verplichte elektronische aanwezigheidsregistratie. Hoe gaat de RSZ weten wie betrokken is op dergelijke werven? Werven van 500.000 euro (excl. btw) of meer zijn allemaal, zonder uitzonderingen, werven die gemeld moeten worden in het kader van de verplichte werfmelding 30bis (alle werven van 30.000 euro (excl. btw) of meer moeten in dit kader gemeld worden, alsook alle werven waar ook onderaannemers zullen werken, op uitzondering van zeer kleine werven met slechts 1 onderaannemer). Wie moet zijn aanwezigheid registreren en wanneer precies? Volgende personen moeten zich registreren op de betrokken werf: - alle personen die werken in onroerende staat verrichten, dit zijn o.a.: - alle eigen arbeiders - de werknemers van de onder-(onder-…-onder-)aannemers - de uitzendkrachten - ter info: het uitzendkantoor is een onderaannemer (moet dus gemeld worden). Het is de gebruiker van de uitzendkracht die de elektronische aanwezigheidsregistratie moet doen/voorzien (niet de werkgever van de uitzendkracht, zijnde het interimkantoor) - de zelfstandigen - werkende vennoten - al dan niet bezoldigde leerlingen-stagiairs, leercontracten - werfleiders - monteurs van torenkranen, - de plaatsers van bureaucontainers, - chauffeurs betonmixers die beton rechtstreeks storten/pompen in bekisting (tip: factuur beton met btw verlegd) - operatoren van betonpompen - bedieners van machines die werken in onroerende staat verrichten - de bouwdirectie belast met het ontwerp: iedere natuurlijke of rechtspersoon die voor rekening van de opdrachtgever zorgt draagt voor het ontwerp van het bouwwerk (bv. architect, ontwerper); - de bouwdirectie belast met de uitvoering: iedere natuurlijke of rechtspersoon die voor rekening van de opdrachtgever zorgt draagt voor de uitvoering van het bouwwerk (bv. de hoofdaannemer); - de bouwdirectie belast met de controle op de uitvoering: iedere natuurlijke of rechtspersoon die voor rekening van de opdrachtgever zorgt draagt voor het toezicht op de uitvoering van het bouwwerk (bv. de architect);

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

- de veiligheidscoördinator-ontwerp; - de veiligheidscoördinator-verwezenlijking. De aanwezigheid dient geregistreerd te zijn uiterlijk voorafgaand aan het betreden van de werf. Wie moet zijn aanwezigheid dan niet melden? Onderstaande personen moeten hun aanwezigheid niet registreren alvorens ze de werf betreden: - de bouwheer / opdrachtgever / klant, - de architect (voor zover hij niet onder de noemer van de bouwdirectie valt zoals hierboven opgesomd), - de medewerkers van studiebureaus (stabiliteit, speciale technieken,…) - personen die instaan voor het bepalen/vaststellen van het EPB-peil - de directie, verkoper, kwaliteitsverantwoordelijke (van een van de aanwezige bouwbedrijven op de werf), voor zover zij geen werken in onroerende staat verrichten, - personen die niet behoren tot het personeelsbestand van aannemersbedrijven actief op de werf zoals een verzekeringsmakelaar, een expert, een commercieel verantwoordelijke,… - de technicus die de werf bezoekt in het vooruitzicht een offerte op te maken / af te geven - leveranciers, - chauffeurs die geen werken in onroerende staat verrichten (enkel leveren, laden en lossen), - chauffeurs van betonmixers (voor zover zij enkel leveren – tip: factuur beton met 21%) - werknemers van een leverancier die, onder waarborg, schade komen herstellen, waarbij er enkel een leveringscontract is (geen levering met plaatsing!) en voor zover dit na de voorlopige oplevering wordt uitgevoerd - administratief personeel, ook al zijn zij veel of continu aanwezig op de werf Wie is verantwoordelijk voor de elektronische aanwezigheidsregistratie? In principe de hoofdaannemer voor de ganse werf. Hij kan echter contractueel bepalen dat de onderaannemer zelf instaat voor de elektronische aanwezigheidsregistratie, maar hierdoor wordt hij niet ontslagen van zijn verantwoordelijkheid. De werkgever is verantwoordelijk voor de registratie van zijn eigen werknemers. De zelfstandigen zijn in principe verantwoordelijk voor hun eigen registratie. Moet ik contractueel, met mijn onderaannemers of werknemers iets bepalen? Het is aangewezen dat u in uw contracten met uw onderaannemer een bepaling opneemt betreffende de elektronische aanwezigheidsregistratie. Bouwunie heeft dergelijke bepaling opgenomen in haar modelcontracten van aanneming en onderaanneming. Het is voor werkgevers ook aangewezen om in het arbeidsreglement in de lijst / opsomming van inbreuken die kunnen leiden tot een sanctie of tot ontslag wegens dringende reden, opgenomen wordt dat de werknemers die zich niet houden aan de verplichting zich te registreren op werven, daar waar van toepassing of waar opgelegd door de werkgever, een sanctie opgelegd kunnen worden of, bij herhaalde ingebrekestelling, ontslagen kunnen worden wegens dringende reden.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Voorbeeld van formulering: - een (geldelijke) sanctie of schorsing kan opgelegd worden aan de werknemer die zich niet houdt aan de verplichting zich te registreren op werven, daar waar wettelijk van toepassing of waar opgelegd door de werkgever - is een grond voor ontslag wegens dringende reden: de werknemer die zich, bij herhaalde ingebrekestelling, niet houdt aan de verplichting zich te registreren op werven, daar waar wettelijk van toepassing of waar opgelegd door de werkgever. Zijn er sancties aan verbonden? Ja, er kunnen zware boetes opgelegd worden zowel aan de hoofdaannemer als aan elke onderaannemer, zelfstandige, alsook aan de werknemers. Voor de bouwdirectie, de aannemer, de werkgever, … gelden sancties van niveau 3. Dit wil zeggen: - een strafrechtelijke geldboete: 600 – 6.000 euro of - een administratieve geldboete: 300 – 3.000 euro. In extreme gevallen (de niet-registratie heeft tot een arbeidsongeval van of gezondheidsschade voor een werknemer geleid), kan de sanctie zelfs van niveau 4 zijn. Dit wil zeggen: - een gevangenisstraf 6 maand tot 3 jaar en/of - een strafrechtelijke geldboete: 3.600 – 36.000 euro of - een administratieve geldboete: 1.800 – 18.000 euro. Weet dat ook uw werknemer een boete kan opgelegd worden, wanneer hij zichzelf niet zou registreren, terwijl u hem dit hebt opgelegd (bv. via smartphone of badgesysteem). Voor hen, zoals voor zelfstandigen, die zichzelf niet zouden registreren, geldt de sanctie van niveau 1. Dit wil zeggen: - een administratieve geldboete: 60 – 600 euro. Op welke wijze moet de elektronische aanwezigheidsregistratie gebeuren? De RSZ heeft verschillende mogelijkheden voorzien: - een onlinedienst (pc-toepassing): - vanop uw bureau /kantoor /…. - via beveiligd portaal (hiervoor hebt u een beveiligde toegangscode nodig, aan te vragen bij de RSZ – tip: zie te volgen procedure: www.socialezekerheid.be => Werken met contractanten => registreren) - voorafgaandelijke registratie mogelijk (tot maximaal 36 dagen vooraf) - melding van aanwezigheid voor meerdere dagen mogelijk - een mobiele onlinedienst (via smartphone): - op de werf zelf - gebruik makend van QR-code - beveiligde applicatie - een “Gateway” (laptop met kaartlezer voor e-ID): - vanop de werf - gebruik makend van de elektronische identiteitskaart - mogelijkheid om buitenlanders te registreren via Limosa-nummer

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

- een webservice (geautomatiseerde registratie, vertrekkend vanuit een eigen toepassing): - kan op de werf of vanop uw kantoor / bureau/… - maakt gebruik van uw track and trace-systeem of uw planningssysteem of – in voorkomend geval – uw eigen reeds bestaand badgesysteem - vereist programmatorische aanpassingen via uw leverancier van uw eigen toepassing - uw leverancier kan best contact opnemen met de RSZ voor de praktische uitwerking. Welke gegevens moeten er geregistreerd worden? - de gegevens van de natuurlijke persoon (u, uw werknemer, de zelfstandige, de buitenlander,…) - afhankelijk van de persoon die zich registreert, via rijksregisternummer, bis-nummer of Limosa-nummer - zou in de meeste gevallen automatisch moeten opgenomen kunnen worden (afhankelijk van het registratiesysteem) of via aanklikken / selecteren - de gegevens van de onderneming, werkgever of zelfstandige - veelal via ondernemingsnummer - ook van toepassing op buitenlanders - plaats van de werken - hiervoor dient men gebruik te maken van het werfmeldingsnummer - zou in principe automatisch kunnen (of via aanklikken / selecteren) - voor kaderovereenkomsten: zie verder - de datum van registratie - zal automatisch gebeuren - de gegevens van de persoon die de registratie doet - zal in principe – gezien het steeds via beveiligde weg gaat – automatisch moeten gebeuren. De wetgeving voorziet nog andere gegevens, maar deze zullen – op basis van bovenstaande gegevens – automatisch uit de bij de RSZ gekende/bestaande databanken en informatiestromen gehaald worden. Hoe kan ik weten of de registraties correct verlopen zijn? De RSZ zal elke correcte registratie bevestigen met een bevestigingsbericht. U kan ook steeds via de beveiligde portaalsite van de RSZ (onlinedienst – pc-toepassing) consulteren wie effectief geregistreerd is van uw bedrijf of in uw keten. Wat als ik me vergist heb of als er wijzigingen zijn? In principe moeten de geregistreerde gegevens per dag correct zijn. Doet men voorafgaandelijke registraties (bv. via pc vanop uw kantoor), dan kunnen verbeteringen steeds doorgegeven worden tot het einde van de dag waarop de registratie betrekking heeft. De oorspronkelijke meegedeelde gegevens blijven zichtbaar (zij worden m.a.w. niet gewist).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Verbeteringen, aanpassingen of zelfs annulaties bij voorafgaandelijke aanwezigheidsregistraties kunnen o.a. het gevolg zijn van: - vergissingen - het wegvallen van een werknemer (wegens ziekte, ongewettigd afwezigheid, plots ontslag,…) - wijzigingen in de planning - …. En als een van mijn werknemers meerdere werven per dag doet? In principe moet de werknemer dan op elke werf van 500.000 euro (excl. btw) of meer geregistreerd worden. Meerdere “(kleine) werven” bij uitvoering van een kaderovereenkomsten/raamcontract In het algemeen moet een raamcontract gemeld worden in het kader van de werfmelding 30bis (omdat het bedrag vaak de 30.000 euro overschrijdt). Bij de melding van dergelijke overeenkomst ontvangt men dus één werfnummer. In principe geldt dit voor het bedrag over een jaar. Alle tussenkomsten, in het kader van het raamcontract, tijdens dit jaar, moeten niet opnieuw gemeld worden. Aangezien er in een kaderovereenkomst vaak geen uniek adres kan opgegeven worden (veelal gaat het over verschillende plaatsen in een regio / gebied), moeten de plaatsen zo beschreven worden dat de werken identificeerbaar zijn (bijvoorbeeld: provincie Antwerpen, Infragebied Sint-Niklaas, alle bankkantoren van een bepaalde bank in West-Vlaanderen,…). In dergelijk geval zal de aanwezigheidsregistratie, bij alle werken uitgevoerd in het kader van een raamcontract, gekoppeld worden aan het werfnummer van de gemelde kaderovereenkomst (en dus niet aan elke precieze plaats van uitvoering van de werken). Hoe en wie kan de geregistreerde aanwezigen op een werf controleren? Via de desktop-toepassing kunnen verschillende personen de geregistreerden op een welbepaalde werf nagaan: - de opdrachtgever: kan iedereen zien die geregistreerd is op de werf - de bouwdirecties en de veiligheidscoördinatoren: kunnen iedereen zien die geregistreerd is op de werf - de hoofdaannemer (= aannemer die de werfmelding heeft gedaan): kan iedereen zien die in zijn aannemersketen is geregistreerd op de werf - de onderaannemer / zelfstandige: kan iedereen zien die geregistreerd is op een werf waarop hijzelf werkzaam is (en geregistreerd) - de werkgever: kan steeds zijn eigen werknemers zien die geregistreerd zijn - de werknemer: kan enkel zijn eigen registratie zien. Wat zien deze mensen: in principe enkel nummers (Limosa, rijksregisternummer, … en indien voorhanden de namen). Het spreekt voor zich dat ook de inspectiediensten de geregistreerde aanwezigen kunnen controleren en consulteren. Het gaat hier over alle sociale inspectiediensten. Kan ik een lijst van geregistreerde aanwezigen op een van mijn werven ook afprinten? Ja dit is mogelijk. Dit kan zowel in Excel als in PDF afgeprint worden.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Vanaf wanneer mag / moet men stoppen met de elektronische aanwezigheidsregistratie op een werf? In normale omstandigheden is dit vanaf het moment van de voorlopige oplevering of wanneer de contractuele relatie een einde neemt. Let op: Wanneer men op een werf de elektronische aanwezigheidsregistratie toepast, omdat men initieel van mening was (op moment van de werfmelding) dat het een werf zou zijn waarbij de drempel van 500.000 euro zou bereikt of overschreden worden, maar achteraf blijkt dat dit toch niet het geval zal zijn, dient men de elektronische aanwezigheidsregistratie verder toe te passen tot op het moment van de beëindiging van de werken (voorlopige oplevering). Indien zou blijken dat dit wegens een materiële vergissing was (bv. in de werfmelding schrijft men vermoedelijk bedrag van 550.000 euro i.p.v. 55.000 euro), dan dient men contact op te nemen met de RSZ. Moet ik in het kader van bepaalde overheidsopdrachten nu nog steeds verplicht een aanwezigheidslijst bijhouden? In het kader van bepaalde overheidsopdrachten bestaat momenteel de verplichting om een aanwezigheidslijst van de werknemers bij te houden. Een aantal bijzondere gegevens worden gevraagd en zo kan de aanbestedende overheid nagaan of de lonen correct betaald worden. Deze lijst valt onder de exclusieve wetgevende bevoegdheid van de aanbestedende overheden. Momenteel zijn er gesprekken aan de gang om na te gaan of het mogelijk is om deze lijst te vervangen door de raadpleging van de aanwezigheidsregistratie.

Wat te doen bij technische problemen? Indien u niet in staat bent de elektronische aanwezigheidsregistratie te verrichten ten gevolge van technische problemen, zal u – wanneer u boetes wenst te vermijden – gebruik moeten maken van de zogenaamde “noodprocedure”. Deze noodprocedure is o.a. van toepassing wanneer u problemen hebt met uw eigen registratiesysteem, met de internetverbinding, met de toepassing Checkin@work,… De noodprocedure is beschreven in een nota van de RSZ, te vinden op de website van de RSZ: https:// www.socialsecurity.be/site_nl/employer/applics/checkinatwork/documents/pdf/procedure_N.pdf of via een link op de Bouwunie-website.

De rubriek “veel gestelde vragen” wijzigt regelmatig. Consulteer steeds online de meest recente versie op de website van de sociale zekerheid: www.socialezekerheid.be => “onderneming” => “werken met contractanten” => “checkinatwork” (rubriek “algemene info” => “werken in onroerende staat” => “veelgestelde vragen”).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Hoofdstuk 2. ConstruBadge De ConstruBadge, zijnde de visuele identificatiebadge voor alle bouwvakarbeiders, werd voor de eerste maal in de loop van september 2014 aan al de in België tewerkgestelde arbeiders afgeleverd. Ook de buitenlandse werknemers die naar België gedetacheerd worden, hebben een ConstruBadge ontvangen. Het principe is dat alle bouwvakarbeiders en buitenlandse gedetacheerde arbeiders de badge vanaf 1 oktober 2014 duidelijk – visueel – moesten dragen. Waarom deze badge? De ConstruBadge, waarop de naam van zowel de werkgever als de werknemer zal staan, alsook de foto van de werknemer, heeft tot doel te pogen sociale dumping tegen te gaan. Dit zou gebeuren via de “sociale controle” onderling op de werf. De ConstruBadge is in principe slechts voor 1 jaar geldig (per kalenderjaar). Tegen eind 2016 zal Constructiv de ConstruBadges in omloop brengen die geldig zijn in 2017. De lay-out van de ConstruBadge zal worden aangepast zodat men makkelijk kan zien dat het om een ConstruBadge 2017 gaat. Moet deze badge zichtbaar gedragen worden door mijn arbeiders? Hoewel er geen enkele wettelijke verplichting is, is het aangewezen uw arbeiders aan te sporen om deze badge zichtbaar te dragen. U kan best voorzien in aangepaste badgedragers, zodat er veilig gewerkt kan worden. Daarenboven is het tevens aangewezen dat u – al dan niet contractueel – uw onderaannemers aanspoort of zelfs verplicht om zijn eigen werknemers en de werknemers van zijn onderaannemers de ConstruBadge visueel te laten dragen. Enkel visuele controle dan? In eerste instantie wel. De badge is echter uitgerust met technologie die ook zal kunnen gebruikt worden in het kader van de elektronische aanwezigheidsregistratie, toegangscontrole, besturing van machines, … Men zal in de toekomst ook in staat zijn er andere (sectorale) informatie op te zetten, zoals bijvoorbeeld de gevolgde opleidingen,… Pas in een veel later stadium, zou de ConstruBadge een middel kunnen zijn ter vervanging van de C3.2A-kaart. Maar voorlopig zijn we nog niet zo ver. Voor Belgische bouwvakarbeiders, Belgische uitzendarbeiders en arbeiders van buitenlandse werkgevers. En de andere aanwezigen op de werf? In de eerste fase (2014) werd de badge enkel aan de bouwvakarbeiders, in dienst van een Belgische werkgever, bezorgd, alsook aan de buitenlandse gedetacheerde bouwvakarbeiders.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Voor de uitgifte van de ConstruBadge 2017, worden de badges verzonden eind 2016 (+/- 150.000). Daarnaast worden in 2017 ook nog verzendingen gedaan (+/- 5.000 per maand voor Belgische arbeiders en uitzendarbeiders en +/- 700 per maand voor arbeiders van buitenlandse werkgevers). In een toekomstige fase is het de bedoeling de badge op te leggen aan arbeiders/werknemers van andere sectoren. Tot slot – vermoedelijk een laatste fase – zal er de nodige wettelijke verplichting moeten komen om ook aflevering en het zichtbaar dragen van de ConstruBadge te kunnen opleggen aan zelfstandigen (zowel binnenlandse als buitenlandse zelfstandigen). Moet u iets doen? In principe niet. Al uw werknemers krijgen rechtstreeks vanuit Constructiv hun ConstruBadge. Deze wordt trouwens automatisch aangemaakt, zelfs als u een nieuwe werknemer in dienst neemt. Dit komt omdat er gebruik gemaakt wordt van de verschillende authentieke gegevens die voorhanden zijn in de databanken van de sociale zekerheid (o.a. dmfa, dimona, Limosa,…) en het rijksregister. Het kan echter wel gebeuren dat uzelf de badge ontvangt in plaats van uw arbeider. Dit zou zich kunnen voordoen, wanneer uw arbeider geen officieel adres had op het moment van het aanmaken van de badge. Als werkgever moet ik toch wel iets doen! Correct. Er wordt aangeraden dat u zich als werkgever registreert op de webtoepassing www.construbadge.be. (rubriek “ik wil mij registreren”). Waarom is het zich registreren op de webtoepassing nuttig? U kan dan een overzicht consulteren van de uitgegeven badges voor uw eigen arbeiders. Via de webtoepassing kan u tevens de vervanging aanvragen van verloren of beschadigde ConstruBadges. De foto die op de badge staat, ontvangt Constructiv via digitale weg van het rijksregister. Indien deze instantie geen foto kan aanleveren, zal er automatisch een informatieve e-mail verzonden worden naar de werkgever met de mededeling dat er een badge te wachten staat in de ConstruBadge web-applicatie en dat hiervoor nog manueel een foto voor moet opgeladen worden en dat de werkgever deze daarna enkel nog moet bevestigen. Hierop zal de badge dan automatisch opgemaakt en verzonden worden. Echter, indien de werkgever zich nog niet zou geregistreerd hebben op de ConstruBadge web-applicatie zal hij hiervan niet op de hoogte kunnen gebracht worden en blijft de badge “in wacht staan”. Het is dus belangrijk dat elke bouwwerkgever zich registreert op de web-applicatie van ConstruBadge. Tot slot kan u er ook de status volgen van de ConstruBadges in aanmaak voor uw werknemers. En voor de buitenlanders? Constructiv bezorgt de ConstruBadges ook aan de arbeiders van buitenlandse werkgevers. Zij doet dit op basis van de Limosagegevens.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Weet echter dat de badge slechts zal afgeleverd worden, nadat - de buitenlandse werkgever – via de webtoepassing – een adres heeft opgegeven in België, waarnaar de badges van zijn gedetacheerde werknemers gestuurd mogen worden; - en hij van elk van zijn gedetacheerde werknemers een foto zal opgeladen hebben; - de badges betaald heeft (20 euro per badge). Moet een Belgische werkgever deze badge ook betalen? Ja, maar de 20 euro per badge zit vervat in de sectorale forfaitaire bijdrage die geïnd wordt via de RSZ. Meer informatie? Er zijn ook specifieke brochures voorhanden voor u en uw arbeiders. U kan deze terugvinden op: - onze website: www.bouwunie.be => Thema Personeel en Arbeidsmarkt => ConstruBadge - de website van de sector: http://www.construbadge.be/hulp_nl_base.html

Hoofdstuk 3. De kilometerheffing sedert 1 april 2016 Sedert 1 april 2016 trad de km-heffing in voege. Onderstaand geven we u de belangrijkste elementen mee. Wat is de km-heffing? De kilometerheffing is een nieuwe belasting voor het effectief gebruik van een aantal vastgelegde wegen door voertuigen en vrachtwagens met een MTM van meer dan 3,5 ton. De bedoelde voertuigen en vrachtwagens dienen bedoeld, bestemd of gebruikt te worden voor goederenvervoer. De km-heffing is een gewestbelasting. Elk gewest heeft zijn eigen wegennet en tarieven. MTM van meer dan 3,5 ton – hoe moet ik dat interpreteren? Om te weten of uw voertuig onderworpen is aan de km-heffing, wordt er gekeken naar het trekkend voertuig alleen (dus de opleggertrekker of de aanhangwagentrekkend voertuig). Indien dit trekkend voertuig een MTM heeft van meer dan 3,5 ton, zal u onderworpen zijn aan de km-heffing. Voorbeeld: Indien u een camionette met een MTM van 3 ton hebt, is uw voertuig vrijgesteld. Ook al hebt u een trekhaak aan uw camionette en mag u nog bijkomend 2,5 ton trekken. U blijft in dit geval vrijgesteld. Heeft u een camionette met een MTM van 4 ton, bent u onderworpen aan de km-heffing, ongeacht of u volgeladen rijdt of volledig leeg. Km-heffing: uitsluitend of niet uitsluitend vervoer van goederen? In tegenstelling tot het eurovignet is de km-heffing niet beperkt tot die voertuigen die uitsluitend goederen vervoeren. Ook voertuigen die bestemd of gemaakt zijn om goederen te vervoeren, ook al kan het voertuig nog een andere functie hebben (dus niet uitsluitend bestemd voor goederen), zullen onderworpen worden aan de km-heffing.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Ik doe geen vervoer voor derden, enkel mijn eigen materiaal en materieel wordt vervoerd… Dit maakt voor de km-heffing geen enkel verschil. De km-heffing is van toepassing op alle soorten goederenvervoer, ongeacht dit voor derden is of niet. Ook het vervoer van werktuigmachines is in de nieuwe regelgeving te beschouwen als goederenvervoer. Wat met mijn camionette, al dan niet met dubbele cabine? Als de MTM van uw camionette meer dan 3,5 ton bedraagt, is deze ook onderworpen aan de km-heffing. Zijn er dan geen vrijstellingen? Toch wel. Initieel waren er slechts een beperkt aantal vrijstellingen. Ter informatie geven we ze onderstaand kort weer. - Voertuigen uitsluitend gebruikt voor en door defensie, de burgerbescherming, brandweer en politie en als zodanig uiterlijk herkenbaar zijn; - Voertuigen speciaal en uitsluitend voor medische doeleinden uitgerust en als zodanig uiterlijk herkenbaar zijn; - Voertuigen die de aard hebben van een landbouw-, tuinbouw- of bosbouwvoertuig, die slechts in beperkte mate worden gebruikt op de openbare weg in België en die uitsluitend worden gebruikt voor landbouw, tuinbouw, visteelt en bosbouwwerkzaamheden. Deze vrijstellingen waren niet van toepassing op de bouwsector. Uitbreiding van de uitsluitingen! Begin februari 2016 werden de uitsluitingen uitgebreid. Voertuigen die aangemerkt kunnen worden als van het type werktuigmachines, kranen en kraanwagens (codes MT, SF of KG => code die gebruikt wordt om de aard van het voertuig te bepalen bij de inschrijving) en die daarenboven quasi geen laadvermogen hebben t.o.v. hun tarra-gewicht zullen vrijgesteld worden van de km-heffing. Let op: indien blijkt dat het voertuig toch goederen vervoert, zal het toch onderworpen moeten worden aan de km-heffing. Voorbeelden van voertuigen die voortaan ook vrijgesteld worden van de km-heffing Onderstaand wordt een niet-limitatieve lijst van voertuigcategorieën opgesomd die buiten het toepassingsgebied vallen van de km-heffing: - mobiele kranen - verreikers en hoogtewerkers - graafmachines - bulldozers - betonpompen zonder mixer - dumpers - …. Voor bijkomende voorbeelden, kan u de tabel op de website van Viapass raadplegen: http://www.viapass.be/fileadmin/viapass/documents/download/VIAPASS_0417_Tabel_1_4_NL_HI.pdf

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Hebt u vragen of twijfels omtrent het feit of uw voertuig al dan niet kan vrijgesteld worden, dan dient u uw vraag voor te leggen aan een SPOC (single point of contact): kilometerheffing@fb.vlaanderen.be. U moet bij uw vraag uw contactgegevens voegen, alsook een foto van het bewuste voertuig en de nummerplaat. Let op: doe dit tijdig, want vanaf 1 april 2016 loopt u een risico op een boete, als het voertuig niet vrijgesteld zou blijken. Dit risico loopt u eveneens als u tot na 1.04.2016 moet wachten op een antwoord van het SPOC. Moet ik iets doen om bovenvermelde voertuigen vrij te stellen? Neen. Door de aard van het voertuig is het vrijgesteld van de km-heffing. Om echter te vermijden dat uw vrijgesteld voertuig verkeerdelijk geseind zou staan en u om de haverklap wordt tegengehouden, wordt aangeraden om bij de Vlaamse belastingdienst uw voertuig te melden (indien u, als kentekenhouder in het Vlaamse gewest gevestigd bent). De melding dient te gebeuren d.m.v. het “Formulier vrijstelling kilometerheffing” (http://belastingen.vlaanderen.be/formulier-vrijstelling-kilometerheffing). Naast uw gegevens als aanvrager, dient u tevens de nummerplaat van het voertuig op te geven, alsook een foto van het voertuig. Nog andere vrijstellingen? Er zijn inderdaad nog andere vrijstellingen, maar deze vallen in principe buiten het toepassingsgebied van de bouwsector. Het gaat onder andere over voertuigen met een proefritplaat ZZ, oldtimers en bepaalde opleidingsvoertuigen. Ik kan niet genieten van een vrijstelling. Wat nu? Indien u niet kan genieten van een vrijstelling, wil dit zeggen dat u onderworpen bent aan de kmheffing. U zal per onderworpen voertuig een “on board unit” moeten bestellen. Wat is een “on board unit” of een OBU? Een OBU (on board unit) is een toestel (een bakje) dat u in uw voertuig moet installeren of laten installeren. Dit toestel zal registreren op welke wegen uw voertuig rijdt en hoeveel kilometers u aflegt. Is één OBU voor mijn 3 vrachtwagens niet genoeg? Theoretisch gezien wel. Maar in dergelijk geval zal u telkenmale u het bakje van vrachtwagen wisselt steeds opnieuw moeten instellen en registreren om het te koppelen aan de juiste nummerplaat van de juiste vrachtwagen. Waar haal ik zo een OBU? U kan dit bestellen via www.satellic.be => Road User Portal (zie groen vakje rechtsboven op de webpagina) => klikken op “Registreer nu” => Login (vervolgens klikt u op “bestel een OBU”). U kan meerdere OBU’s tegelijk bestellen. U ontvangt uw bestelde OBU’s in principe binnen de 5 werkdagen per post. Er zijn geen verzendkosten.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Tevens zijn er Service Punten van Satellic, waar u verdeelautomaten kan vinden. Hier kan u OBU’s afhalen, inleveren, betalingen doen en zelfs OBU’s ruilen. Moet ik deze OBU’s kopen? Neen, u wordt geen eigenaar van de OBU. U betaalt echter wel een waarborg van 135 euro per OBU. De betaling gebeurt ofwel via satellic.be met een kredietkaart, tankkaart of overschrijving. Haalt u uw OBU uit de “automaat” in een Service Punt, dan kan u de waarborg betalen met een kredietkaart, tankkaart of cash. Is de installatie van een OBU eenvoudig? Ja. De OBU zal u met behulp van zuignappen aan de binnenkant van uw voorruit moeten hechten. Stroomtoevoer gebeurt via de sigarettenaansteker van uw voertuig. Een rechtstreekse aansluiting op uw centraal stroomsysteem kan ook bij een door Satellic erkend installateur (of u schaft zich zelf een kabelkit aan en doet de installatie zelf). Groen of rood? Als het lampje van de OBU na de installatie groen kleurt, is de installatie geslaagd. Kleurt het lampje rood, dan neemt u onmiddellijk contact op met het call center van Satellic (tel: 0800-72 83 55 42 of via mail: support@satellic.be). Belangrijk: wanneer u tijdens het rijden vaststelt dat het rood lichtje van de OBU gaat branden of de OBU niet meer naar behoren werkt, moet u onmiddellijk telefonisch contact opnemen met het call center van Satellic. OBU geïnstalleerd – en nu maar rijden… of toch niet? Alvorens u begint te rijden, dient u uw voertuig te registreren, via www.satellic.be => Road User Portal (zie groen vakje rechts boven op de webpagina) => klikken op “Registreer nu” => Login (vervolgens klikt u op “registreer een voertuig”). Bedoeling is uw voertuig te koppelen aan de OBU in uw voertuig zodat voor de juiste nummerplaat, MTM en emissie van het voertuig de juiste heffing kan bepaald worden. Meer informatie omtrent de registratie zelf en de vereiste documenten vindt u hier: https://www.satellic.be/uploads/file/Belgium_NL_FINAL_LAYOUT_DEF_Leen_nele151014113042.pdf Weet dat u een aantal boorddocumenten zal moeten inscannen en uploaden, zo niet zal de registratie niet mogelijk zijn. Op de weg… moet ik op elke weg heffing betalen? Neen. U zal enkel heffing moeten betalen op de snelwegen (aangeduid met een A of een E), gewestwegen (aangeduid met een N, sommige ook met een E) en een aantal ringwegen (aangeduid met een R).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Het volledige Vlaamse wegennet waar u km-heffing verschuldigd bent vindt u hier: http://www.viapass.be/fileadmin/viapass/documents/download/VlaanderenN_01.JPG Het Brussels hoofdstedelijk gewest: http://www.viapass.be/fileadmin/viapass/documents/download/BrusselN.JPG Let op: in Brussel zijn ook alle gemeentewegen onderworpen aan de km-heffing. Het Waals gewest: http://www.viapass.be/fileadmin/viapass/documents/download/WallonieN.JPG Moet ik mijn OBU enkel aanzetten wanneer ik op tolwegen rij? Vergis u niet! U moet de OBU altijd in werking stellen wanneer u rijdt met uw onderworpen voertuig. Ook al rijdt u op andere wegen dan tolwegen of heffingswegen. Het is natuurlijk wel zo dat u geen heffing moet betalen op de andere wegen. Hoeveel bedraagt de km-heffing nu precies? De tarieven zijn afhankelijk van waar u rijdt, de MTM-Sleep van uw voertuig en de emissieklasse (euronorm). De tarieven in Vlaanderen en Wallonië: Tarieven km-heffing in euro/km voor het Vlaamse en Waalse gewest 3,5 ton – 12 ton

12 ton – 32 ton

meer dan 32 ton

Euro 0

€ 0,146

€ 0,196

€ 0,200

Euro 1

€ 0,146

€ 0,196

€ 0,200

Euro 2

€ 0,146

€ 0,196

€ 0,200

Euro 3

€ 0,126

€ 0,176

€ 0,180

Euro 4

€ 0,095

€ 0,146

€ 0,149

Euro 5

€ 0,074

€ 0,124

€ 0,128

Euro 6

€ 0,074

€ 0,124

€ 0,128

Bovenstaand overzicht, alsook de tarieven in Brussel kan u vinden op onderstaande link: http://www.viapass.be/fileadmin/viapass/documents/download/tarievenN.JPG. Opmerking: in Wallonië is de km-heffing, in tegenstelling tot in Vlaanderen en Brussel, onderworpen aan de btw. Opnieuw die MTM, maar waarom nu MTM-Sleep? U dient namelijk heffing te betalen voor de maximale MTM-Sleep (MTMS of MTSM) toegelaten voor uw voertuig. Het is hierbij van geen belang dat u nooit of zelden een aanhangwagen hebt of gebruikt. Enkel indien u kan aantonen aan de hand van aanvaarde boorddocumenten dat u niet kan/mag slepen, zal er rekening kunnen gehouden worden met de MTM van het voertuig, zonder sleep. Kan u dit niet aantonen, zal u steeds het hoogste tarief moeten betalen.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

Hoe betalen? De km-heffing kan ofwel via vooruitbetaling, zogenaamd “pre-paid”, betaald worden d.m.v. kredietkaarten of tankkaarten (in de Service Punten kan u tevens cash betalen). U kan tevens opteren om via nabetaling te betalen, zogenaamd “post-paid”. Dit kan enkel met kredietkaarten en tankkaarten (niet via overschrijving). Krijg ik een factuur? Ja. Satellic zal u – afhankelijk van uw betalingsmethode – een factuur per 14 dagen of per maand sturen. Uw factuur zal elektronisch zijn. U zal ze moeten downloaden. Dit is dus een nieuwe belasting. Zal ik altijd meer betalen dan nu? Dat is voorlopig moeilijk te zeggen. Alles is afhankelijk van hoeveel u effectief op heffingswegen zult rijden. Daarnaast werd er voorzien in compenserende maatregelen: - afschaffing van het eurovignet in België; - afschaffing van de verkeersbelasting voor voertuigen van minder dan 12 ton (maar meer dan 3,5 ton); - verlaging van de verkeersbelasting met ongeveer 60% voor voertuigen van meer dan 12 ton. Daarnaast kan u nagaan of u niet tevens kan genieten van de sinds kort heringevoerde terugvordering van accijnzen op professionele diesel. Meer informatie hierover kan u vinden op de website van de federale fiscus: www.myminfin.be. Meer in het bijzonder: https://eservices.minfin.fgov.be/portal/nl/public/citizen/datasanddocs/ forms (Administratie: Douane en Accijnzen + Thema: Accijnzen). Controle… is er een km-heffingpolitie? Hoewel u dit niet zo mag noemen, zullen er wel gewestelijke ambtenaren zijn die toezicht zullen houden en voertuigen aan de kant zetten om na te gaan of ze in orde zijn met hun betalingen, alsook of ze de juiste heffing betalen. Hierbij zullen zij gebruik maken van de verschillende controleportieken die op de wegen geïnstalleerd zijn, alsook van mobiele controletoestellen. Kan ik beboet worden? Ja, wanneer u rijdt zonder dat uw OBU aanstaat of werkt of wanneer u de km-heffing niet betaalt of te weinig betaald hebt, kan u beboet worden. De boete bedraagt 1.000 euro per overtreding. Binnen een tijdspanne van 3 uur mag men u dan niet opnieuw beboeten voor dezelfde overtreding, zelfs niet in een ander gewest. Na 3 uur kan u voor dezelfde overtreding opnieuw beboet worden in hetzelfde of in een ander gewest. Wordt de boete niet betaald, dan kan men uw voertuig in beslag nemen.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 3. Elektronische aanwezigheidsregistratie, Construbadge en KM-HEFFING

En wat met de buitenlandse vrachtwagens? Zij zullen de km-heffing ook moeten betalen. Daarom werden er onder andere Service Punten geĂŻnstalleerd, waar zij aan de automaten een OBU kunnen afhalen, mits betalen van dezelfde waarborg. Alvorens zij BelgiĂŤ verlaten kunnen ze in een ander gelijkaardig Service Punt de OBU terug inleveren. Wenst u nog bijkomende informatie? Op onderstaande linken kan u steeds bijkomende informatie vinden: www.viapass.be en http://www.viapass.be/nl/download/ www.satellic.be => Alles over de tol www.satellic.be => Help => FAQ www.satellic.be => Downloads

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

RDS Electronics bvba - IZ Harelbeke-Zuid B2040 - Spoorwegstraat 26 - B-8530 Harelbeke T + 32 57 33 55 77 - F + 32 57 33 82 65 - E info@rdselectronics.be - www.rdselectronics.be 2160000708_1_ADV_6282.indd 1

07-08-17 11:21

aannemers – machines – producten – jobs – nieuws U W S P E C I A L I S T I N G R O O T F O R M A AT

WWW.WEGENBOUW.BE , hét online platform voor wegenbouw, grondverzet, infra, groenaanleg. MAAR miskijk u niet op de naam, want wegenbouw.be en vooral de webapplicatie gaan veel breder:

W W W. R E P R O Z A M A N . B E

Ook m app obiele ond voor erw eg !

gra vraag tis dem o Versnel uw communicatie, werk efficiënter, win tijd en geld ! Hoe? Vraag GRATIS demonstratie: www.wegenbouw.be/gratis-demo

! Uw specialist in grootformaat W W W

R E P R O Z A M A N

B E

Plot-, kopieer- en scanoplossingen – snijmachines – vouwsystemen – supplies voor alle merken REPRO ZAMAN BVBA - NOBELS-PEELMANSTRAAT 3 - 9100 SINT-NIKLAAS T 03 777 68 75 - F 03 778 15 59 - INFO@REPROZAMAN.BE

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Deel 4. Specifieke beroepsinformatie Hoofdstuk 1. Graaf- en bouwschade vermijden, doen we samen met KLIP Iedereen die grondwerken wil uitvoeren, is wettelijk verplicht om plannen van de ondergrond op te vragen bij beheerders van kabels of leidingen in de nabijheid. Vroeger vroeg je die informatie op via de betrokken gemeente. Sinds enkele jaren kan dit online. Verschillen tussen de gewesten In Vlaanderen vraag je plannen op via het Kabel- en LeidingInformatiePortaal (KLIP). In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het Kabels- en LeidingenInformatieMeldpunt (KLIM) het centrale portaal voor planaanvragen. Alle planaanvragen voor werken in Brussel verlopen via het KLIM. Alle Brusselse infrastructuureigenaars moeten dus lid zijn van het KLIM. In het Waals Gewest evolueert het KLIM naar de algemene portaalsite voor planaanvragen. In Wallonië moet je nog steeds aankloppen bij de betrokken gemeentebesturen om plannen aan te vragen bij kabelen leidingbeheerders die nog geen lid zijn van het KLIM. Vlaanderen ging digitaal Informatie Vlaanderen, ontwikkelde de webtoepassing KLIP (www.klip.be) en staat ook in voor het beheer ervan. Op 1 januari 2016 ging het KLIP digitaal. De uitwisseling van de plannen tussen kabelen leidingbeheerders en de planaanvragers verloopt volledig digitaal. De individuele plannen van de beheerders integreert het KLIP in één digitaal plan. Het plan is onmiddellijk bruikbaar. Een gemeenschappelijk ‘InformatieModel Kabels en Leidingen (IMKL)’ in combinatie met het ‘Grootschalig Referentie Bestand (GRB)’ als uniforme basiskaart maakt dat mogelijk. De werking van KLIP Digitaal Schematisch stellen we de werking van het KLIP als volgt voor:

Figuur: werking van KLIP Digitaal (DF = Digitale Fase)

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

KLIP Digitaal bespaart tijd en geld De antwoordtermijnen op planaanvragen werden ingekort. Een planaanvraag is sindsdien ook betalend (10 euro per aanvraag). Op die manier zijn de kosten van de operationele dienstverlening, het onderhoud en de verdere evolutie van het platform gedekt. Toch kan een planaanvrager via de nieuwe werkwijze een besparing realiseren. Vroeger moest hij immers de afzonderlijke antwoorden op zijn planaanvraag opvolgen, bestuderen en integreren. Bij het gebruik van het KLIP onderscheiden we verschillende stappen: - Alle kabelen leidingbeheerders (KLB) actief in Vlaanderen moeten zich verplicht in het KLIP registreren en de zone definiëren waarin zij kabels of leidingen beheren. Op die manier weet het KLIP naar welke beheerders ze een ingediende planaanvraag moeten doorsturen. - Iedereen die grondwerken wenst uit te voeren, is verplicht om voor de start van de werken plannen aan te vragen. Hiervoor gebruikt de planaanvrager (PAV) het KLIP (www.klip.be) en duidt hij de plaats van de grondwerken aan. - Het KLIP gaat na welke beheerders actief zijn op de plaats van de grondwerken en stuurt de aanvraag door naar de betrokken beheerders. - Vervolgens gaat iedere betrokken beheerder na of hij inderdaad kabels of leidingen beheert in de aangeduide zone. Zo ja, dan selecteert hij de relevante kabelen leidinginformatie en stuurt hij deze op IMKL-conforme wijze door naar het KLIP. - Het KLIP volgt centraal de antwoorden op van de verschillende beheerders en voegt de individuele IMKL-antwoorden samen tot één antwoordpakket. - Het KLIP stelt het antwoordpakket met een uniforme voorstellingswijze (PMKL) en met het GRB als uniforme achtergrondkaart ter beschikking aan de planaanvrager. Die raadpleegt het gecombineerd digitaal plan op een gebruiksvriendelijke manier via het KLIP in een viewer. De viewer leent zich ook voor offline gebruik op de werf. - Als het antwoordpakket volledig is, start de planaanvrager met de voorbereiding van zijn grondwerken. Hij houdt uiteraard rekening met de meegestuurde veiligheidsmaatregelen. Praktische tips bij het werken in de nabijheid van ondergrondse installaties Wat kunt u doen, als aannemer van gronden wegenwerken en ondergrondse leidingen die dagelijks beroepshalve wordt geconfronteerd met deze problematiek. Hoe kan u uw risico’s beperken? Ongetwijfeld kan u het meest doen op het vlak van schadevoorkoming. Maar als er zich dan toch een schadegeval voordoet, is het eveneens belangrijk om te weten wat u precies te doen staat en met welke elementen u rekening moet houden. Bouwunie formuleerde samen met de Federale Verzekering hiertoe heel wat suggesties. Hiertoe refereren we graag naar “Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties” (zie Deel 5).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Hoofdstuk 2. Het GIPOD: minder hinder-platform voor de coördinatie van nuts- en wegenwerken, manifestaties en andere innames Het Generiek Informatieplatform Openbaar Domein, kortweg het GIPOD, zorgt voor minder hinder op de weg door een centraal platform aan te bieden om informatie over wegenwerken, manifestaties en andere activiteiten op het openbaar domein op voorhand in te geven en te beheren. Op die manier is de hinder vooraf gekend, kunnen werken op elkaar worden afgestemd en kan voor omleidingen worden gezorgd. Bedoeling is de overlast op de openbare weg tot een minimum te beperken. Informatie Vlaanderen, het agentschap van de Vlaamse overheid dat ook het KLIP beheert, staat in voor de ontwikkeling en de exploitatie van het GIPOD. Het GIPOD is in productie sinds 2012. Nutsbedrijven, lokale besturen, hulpdiensten en diensten van de Vlaamse overheid geven informatie in en gebruiken het platform voor allerlei toepassingen. Het systeem registreerde in 2016 ongeveer 23.000 werken en meer dan 50.000 manifestaties of andere innames van het openbaar terrein. De registraties gebeuren via een webportaal of met behulp van geautomatiseerde webdiensten. Een koppeling met de gegevensbank van het Agentschap Wegen en Verkeer zorgt ervoor dat informatie over werken op de Vlaamse gewesten autosnelwegen automatisch doorstromen naar het GIPOD. Tal van grote nutsbedrijven koppelen interne planningsdatabanken met het GIPOD. Meer synergie, minder hinder Het GIPOD verzamelt informatie over het gebruik en innames van het openbaar domein. Verschillende instanties die nutswerken en/of wegenwerken plannen, kunnen zo samenwerken en werken beter op elkaar afstemmen. Op die manier kunnen verschillende partijen bijvoorbeeld meerdere werken op één locatie uitvoeren. De weg moet maar één keer worden opgebroken en de weggebruiker ondervindt slechts één keer hinder. Het gebruik van het platform kan werken op omleidingstrajecten vermijden en conflicten tussen werken en manifestaties detecteren en afhandelden. Meer synergie, minder hinder. Verplichte invoering Uiteraard hangt het welslagen van het GIPOD af van de correcte invoering van de gegevens, in het GIPOD zelf of in de brondatabank. Ook het accuraat houden van de gegevens is cruciaal. Hoe meer hinder voor de weggebruiker kan verwacht worden, hoe meer verplichtingen er rusten op het ingeven, het afstemmen en het samenwerken tussen de verschillende partijen. Het GIPOD-decreet verplicht de invoering van grote werken en het gebruik van de synergiemodule sinds de zomer van 2016. Vanaf 1 maart 2019 zullen de verplichtingen uitgebreid worden voor kleinere werken, evenementen of andere innames die ernstige hinder veroorzaken. Ook de registratie van de omleidingen wordt vanaf dan verplicht. Ontsluiten van de gegevens De website Geopunt ontsluit de informatie in het GIPOD over hinder door werken en manifestaties via http://www.geopunt.be/hinder-in-kaart. Meer informatie? Meer informatie over het GIPOD vind je hier: https://overheid.vlaanderen.be/producten-diensten/ generiek-informatieplatform-openbaar-domein-gipod.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Hoofdstuk 3. Grondverzet Sinds 1 april 2004 is in Vlaanderen de wettelijke regeling grondverzet van kracht. Met ingang van 1 juni 2008 werd deze regeling aangepast met een betere afstemming op de praktijk. De regeling wordt beschreven in hoofdstuk XIII van het Vlarebo quater. Het doel van de grondverzetsregeling is om het risico op verspreiding van bodemverontreiniging te beheersen en te bepalen hoe er met uitgegraven bodem moet omgegaan worden op de plaats van herkomst, tijdens het transport en op de afzetlocatie. Hiervoor werd een traceerbaarheidssysteem uitgewerkt waarmee de herkomst en afzet van uitgegraven bodem aan elkaar gekoppeld kunnen worden.

3.1. Wanneer van toepassing: algemene regel

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

De wettelijke regeling en bijhorende procedures dienen te worden gevolgd in het geval van volgende uitgravingen: - bij uitgraving op verdachte grond, ongeacht het volume van uitgraving; - bij uitgraving van een volume van meer dan 250 m³ op onverdachte grond; - bij afvoer van reeds uitgegraven en gestockeerde (samengestelde) partijen grond met een volume van meer dan 250 m³. Opgelet Het betreft hier steeds het volume van de totale uitgraving en niet enkel het volume van afvoer! Wat is een verdachte grond? - risicogronden (gronden die volgens de milieuwetgeving verplicht zijn tot het uitvoeren van periodieke bodemonderzoeken); - gronden opgenomen in het grondeninformatieregister (terreinen waarop reeds bodemonderzoeken werden uitgevoerd of terreinen waarop calamiteiten hebben plaatsgevonden); - openbare wegen, oude wegbeddingen, wegbermen; - gronden waarvoor aanwijzingen bestaan dat de concentraties van stoffen in het vaste deel van de bodem hoger liggen dan de richtwaarden en die aangewezen werden door de minister. De noodzakelijke documenten in kader van de grondverzetsregeling zijn: - technisch verslag; - conformverklaring technisch verslag; - grondverzettoelating voor hergebruik van de uitgegraven bodem of grondtransportmelding voor afvoer naar een Tussentijdse OpslagPlaats voor grond (TOP) of afvoer naar een Centrum voor GrondReiniging (CGR); - bodembeheerrapport na afronding van het grondverzet. De grondverzetsregelgeving is enkel van toepassing op uitgegraven bodem, en niet op primaire oppervlaktedelfstoffen (zoals zand uit groeves), noch op “afvalstoffen” (zoals waterzuiveringsslib, puin,...). Hiervoor gelden namelijk andere reglementeringen (respectievelijk VLAREOP en VLAREMA).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

3.2. Wanneer van toepassing: uitzonderingen In volgende, bijzondere gevallen mag van de algemene regel worden afgeweken, en dient de procedure niet te worden gevolgd: - bij ontgraving van een volume van minder dan 250 m³ op onverdachte grond; - bij ontgraving van een volume van minder dan 250 m³ op verdachte grond waarbij alle te ontgraven gronden binnen de kadastrale werkzone worden toegepast volgens de Code van Goede Praktijk. - bij gebruik van uitgegraven bodem uit een bodemsaneringsproject. Het gebruik dient te gebeuren volgens de voorwaarden van het conformiteitsattest; - bij transport naar een Tussentijdse OpslagPlaats voor grond (TOP) of een Centrum voor GrondReiniging (CGR) (enkel een grondtransportmelding noodzakelijk); - Bij gebruik van uitgegraven bodem binnen een zone voor gebruik ter plaatse (zie verder). Gebruik dient te gebeuren volgens de code van goede praktijk. Kadastrale werkzone Een kadastrale werkzone is een zone binnen het project die bestaat uit een geheel van gronden met soortgelijke kenmerken. Het betreft kenmerken die een betekenisvol effect op het milieu hebben of een betekenisvol risico voor de volksgezondheid inhouden. Een kadastrale werkzone wordt afgebakend volgens de Code van Goede Praktijk voor het afbakenen van een kadastrale werkzone. De afbakening gebeurt door een erkende bodemsaneringsdeskundige voor uitgravingen waarvoor opmaak van een technisch verslag geldt. Voor een uitgraving waarvoor geen technisch verslag nodig is, mag dit gebeuren door de initiatiefnemer grondwerken. Code van goede praktijk voor gebruik binnen de kadastrale werkzone Richtlijnen voor gebruik: - geen bijkomende grondwaterverontreiniging veroorzaken; - geen bijkomend risico veroorzaken; - selectief uitgraven en hergebruiken (met respecteren van de gelaagdheid). Gebruik binnen een zone voor gebruik ter plaatse In het geval van volgende projecten geldt onder bepaalde voorwaarden een vrijstelling van onderzoeksplicht. Er dient dan geen technisch verslag, grondverzettoelating en bodembeheerrapport te worden bekomen. - aanleg en herstel van nutsleidingen, pijpleidingen en rioleringen; - herstel van oevers en dijkprofielen (optrekken van afgeschoven grond); - ontgraving van de teelaardelaag bij ontginningen (met hergebruik binnen hetzelfde (vergunde) ontginningsgebied als eindafwerking). Het hergebruik dient wel te voldoen aan bepaalde voorwaarden: vnl. terugplaatsen in dezelfde gelaagdheid en een horizontale verplaatsing van max. 250 m. Wanneer er echter grondoverschotten moeten afgevoerd worden, is de opmaak van een technisch verslag wél verplicht.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

GRONDWIJZER vzw

uw bodembeheerorganisatie Dienstverlening:

▶Afleveren conform verklaringtechnisch technischverslag verslag conformverklaring ▶Afleveren bodembeheerrapport en transportdocumenten ▶Adviesverlening ▶Opleidingen ▶Werfopvolging ▶Certificatie tussentĳdse opslagplaatsen en grondreinigingscentra

PUBLIREPORTAGE

Grondwijzer vzw: al 13 jaar lang een gevestigde waarde in het grondverzet Grondwijzer vzw is een officieel erkende bodem beheerorganisatie in Vlaanderen en een initiatief van Bouwunie, NAV en SGS.

verslagen en het opvragen van grondtransportmeldingen, grondverzetverklaringen (transportdocumenten) en bodembeheerrapporten conform de wetgeving snel en efficiënt gebeurt.

Onze hoofdactiviteiten zijn: - beoordelen van het technisch verslag; - afleveren van de conformverklaring; - afleveren van grondverzettoelatingen en bodembeheerrapporten; - opleidingen; - adviesverlening; - werfopvolging; - begeleiding en certificatie van tussentijdse opslagplaatsen en grondreinigingscentra. Het traceerbaarheidssysteem van Grondwijzer vzw beperkt de milieurisico’s bij grondverzet. Tevens genieten onze leden van de meest uitgebreide verzekeringspolis van dit moment. Onze zorg in dit alles is de papierberg rond het grondverzet praktisch en eenvoudig af te handelen. Een grondige analyse van de administratieve papierstroom resulteerde in een krachtige databank met bijhorende webapplicatie waarbij het indienen van technische

Dit garandeert voor u een uiterst veilige en vlotte dossierbehandeling. De communicatie verloopt immers maximaal via de website en via elektronische weg waarbij we ernaar streven om de administratieve last voor onze leden tot een minimum te beperken. Wie gebruik maakt van onze diensten, dient zich bij Grondwijzer vzw aan te sluiten. Elk lid krijgt een paswoord dat toegang verleent tot de website. Voor het lidmaatschap wordt een jaarlijkse bijdrage gevraagd. Verder zijn alle bijdragen gebaseerd op het volume van het grondverzet. Een overzicht van onze democratische tarieven vindt u op onze website www.grondwijzer.be. Wij staan garant voor een snelle dienstverlening, met een uitgebreide ondersteuning op maat van uw bedrijf. Dit alles maakt het de moeite waard om ons te contacteren voor meer info. Voor al uw vragen, kunt u steeds bij ons terecht!

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

3.3. Te volgen procedure Het volgende schema toont u de algemene administratieve procedure van de grondverzetregeling. Hieronder worden de verschillende stappen toegelicht.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Opmaak technisch verslag Een technisch verslag is een document waarin de resultaten van een bodemonderzoek worden verwerkt. Het technisch verslag wordt opgesteld door een erkend bodemsaneringsdeskundige en moet worden opgemaakt volgens een standaardprocedure. Het technisch verslag bepaalt de milieuhygiënische kwaliteit(en) en legt vast wat de hergebruiksmogelijkheden (zie verder) van de uit te graven of reeds uitgegraven bodem zijn. Verder legt het eventuele bijkomende voorwaarden en uitvoeringsbepalingen vast voor de uitgraving en het hergebruik van de bodem. De hergebruiksmogelijkheden worden vastgelegd in een driedelige code. Verklaring 3-delige code:

Driedelige code volgens Vlarebo quater (geldig vanaf 1 juni 2008)

 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bodem buiten KWZ

Onbekend Vrij gebruik in BT I-V Vrij gebruik in BT I-V Gebruik in BT I-V mits studie ontvangend terrein Gebruik in BT III-V mits studie ontvangend terrein Gebruik in BT IV-V mits studie ontvangend terrein Gebruik in BT V mits studie ontvangend terrein Gebruik niet mogelijk

Bodem - bouwkundig bodemgebruik - vormvast product binnen KWZ Onbekend Vrij gebruik Mits toepassing CvGP -

Bouwkundig bodemgebruik – vormvast product

Gebruik niet mogelijk

Onbekend Vrij gebruik -

Opgelet Een technisch verslag doet geen uitspraak over de bouwtechnische eigenschappen! De verplichting voor de opmaak van een technisch verslag ligt in eerste instantie bij de initiatiefnemer grondwerken (de bouwheer). Deze verplichting kan overgenomen worden door een Tussentijdse OpslagPlaats of een Centrum voor GrondReiniging of een vergunde inrichting (bv. betoncentrale, keramische nijverheid), mits toestemming van de initiatiefnemer grondwerken. Grondwijzer VZW  Polderdijkweg 16  2030 Antwerpen  tel. 03 545 87 58  fax 03 545 87 39  www.grondwijzer.be  grondwijzer@grondwijzer.be  BE 864.015.820  reknr: 552-3314200-49

Conformverklaring technisch verslag Eens het technisch verslag is opgemaakt, moet het technisch verslag conform verklaard worden door een erkende bodembeheerorganisatie. Grondwijzer vzw is zo’n erkende bodembeheerorganisatie, die opgericht is door Bouwunie, NAV en SGS. De aanvraag van de conformverklaring van het technisch verslag bij Grondwijzer vzw kan gebeuren door de bouwheer, de erkende bodemsaneringsdeskundige, de architect of de aannemer. Aangeslo-

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

ten aannemers kunnen dankzij Bouwunie rekenen op een voordelig tarief bij Grondwijzer vzw. Een technisch verslag wordt nagekeken op volledigheid, correctheid en praktische uitvoerbaarheid. Als het technisch verslag voldoet aan de gestelde eisen, wordt een conformverklaring afgeleverd. Een conformverklaring vermeldt de belangrijkste gegevens, conclusies, beperkingen en voorwaarden met betrekking tot het gebruik van de uit te graven bodem.

Opgelet Het kan zijn dat er tijdens de behandeling van een technisch verslag aanvullingen of correcties gebeuren. Zorg ervoor dat u steeds de meest recente versie van de opmetingstabel en het zoneringsplan ontvangen hebt! Grondverzettoelating Een grondverzettoelating dient vĂłĂłr het uitvoeren van de grondwerken door de aannemer te worden aangevraagd bij een erkende bodembeheerorganisatie. Hiervoor dient de aannemer het beoogde gebruik, geraamd volume en de voorziene periode van grondverzet door te geven. Op basis hiervan worden een grondverzettoelating en transportdocumenten afgeleverd. Een grondverzettoelating bevestigt het beoogde gebruik en staat de verplaatsing / toepassing van uitgegraven bodem toe. Zowel voor afvoer naar een andere locatie als voor hergebruik binnen de werf dient een grondverzettoelating aangevraagd te worden. Aangesloten aannemers kunnen dankzij Bouwunie rekenen op een voordelig tarief bij Grondwijzer vzw. Bodembeheerrapport Na het afronden van de grondwerken dient de aannemer een bodembeheerrapport aan te vragen bij een erkende bodembeheerorganisatie. Hiervoor dient de aannemer het effectief verzette volume en periode van grondverzet door te geven. Op basis hiervan wordt het bodembeheerrapport afgeleverd. Het bodembeheerrapport attesteert de levering van uitgegraven bodem op de plaats van het beoogd gebruik en bevestigt dat voldaan is aan de voorwaarden opgenomen in het conform verklaarde technisch verslag en de grondverzettoelating. Het vermeldt tevens het definitieve volume en de effectieve periode van het grondverzet. Dit bodembeheerrapport is een zeer belangrijk document: het attesteert een correct gebruik van uitgegraven bodem en biedt rechtszekerheid aan zowel bouwheer, aannemer als afnemer van de grond. De aannemer dient een kopie van het bodembeheerrapport te bezorgen aan de initiatiefnemer grondverzet en aan de afnemer van de grond. Grondtransportmelding Indien u de grond onmiddellijk zonder technisch verslag dient af te voeren, kan u deze naar een Tussentijdse OpslagPlaats (TOP) of een Centrum voor GrondReiniging (CGR) brengen. In dit geval dient geen grondverzettoelating aangevraagd te worden, maar volstaat een grondtransportmelding. De Tussentijdse OpslagPlaats (TOP) of het Centrum voor GrondReiniging (CGR) zal vervolgens instaan voor alle hierboven beschreven verplichtingen (opmaak TV, aanvraag grondverzettoelatingen en bodembeheerrapporten).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Meer weten? Voor meer informatie in verband met de regeling grondverzet kan u steeds contact opnemen met: Grondwijzer vzw Polderdijkweg 16 – Haven 407 2030 Antwerpen Tel. 03 545 87 58 – fax 03 545 87 39 E-mail: grondwijzer@grondwijzer.be – www.grondwijzer.be

Hoofdstuk 4 . Private riolering – nieuwbouw en afkoppeling – regels en aandachtspunten Wat kunnen we leren uit fouten vastgesteld bij de keuring en wat om het opvangen van hemelwater aan de bron meer in de praktijk om te zetten? In de vorige edities van de Wegwijzer Infrastructuurwerken werd uitvoerig ingegaan op wat de aannemer diende te weten over de nieuwe keuring van de private riolering, wat er geleerd kan worden uit de fouten die vastgesteld werden bij deze keuring en hoe het opvangen van hemelwater best gebeurt. In dit artikel worden de afkeurcriteria van deze verplichte keuring uitgebreid toegelicht alsook hoe de vaak voorkomende klachten bij afkoppelingswerkzaamheden kunnen voorkomen worden. Daarnaast wordt ook de nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening Hemelwater toegelicht. De keuring is verplicht in 4 gevallen: - voor de eerste ingebruikname (dit is onafhankelijk van wanneer de bouwvergunning wordt afgeleverd. Vanaf 01.07.2011 worden deze privé-rioolstelsels enkel aan een keuring onderworpen); - bij belangrijke wijzigingen (onder belangrijke wijzigingen dienen te worden verstaan alle wijzigingen die de goede werking van het openbaar saneringsnetwerk kunnen bedreigen); - na vaststelling van een inbreuk op de gelijkvormigheid, op verzoek van de exploitant; - bij de aanleg van gescheiden riolering op het openbaar domein, met de verplichting om af te koppelen op privédomein, conform de bepalingen van Vlarem. De keuring van de privéwaterafvoer heeft tot doel na te gaan of de scheiding van hemel- en afvalwater wordt nageleefd op het private terrein. De privéwaterafvoer wordt geacht niet conform de geldende wettelijke en technische voorschriften te zijn indien: - De aansluiting van het afvalwater in strijd is met de geldende milieuvoorwaarden; - Huishoudelijk afvalwater wordt geloosd in het gedeelte van de privéwaterafvoer dat bestemd is voor de afvoer van hemelwater; - Hemelwater wordt geloosd in het gedeelte van de privéwaterafvoer dat bestemd is voor de afvoer van huishoudelijk afvalwater, tenzij hiervan kan worden afgeweken in uitvoering van art. 4.2.1.3. of art. 6.2.2.1.2 van Vlarem II; - In geval van keuring, zoals bedoeld in art. 12 §1, 3e lid, 1° van het besluit van 8 april 2011, er geen hemelwaterput is geplaatst conform de bepalingen van het besluit van 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwa-

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

terputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater of voor vergunningsaanvragen vanaf 1 januari 2014 het besluit van de Vlaamse Regering van 5 juli 2013 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater. 4.1. Hoe dient te worden omgegaan met een septische put in de verschillende zones (ingedeeld volgens zoneringsplan)? Dit wordt duidelijk gemaakt in onderstaande tekening. Een uitgebreider dossier over septische putten, de nut en noodzaak hiervan, is raadpleegbaar op de website van VLARIO. Met betrekking tot het al dan niet aanwezig zijn van een mogelijkheid tot aansluiting op de collectieve zuivering, dient de keurder zich in de eerste plaats te baseren op het zoneringsplan (http://geoloket.vmm.be/zonering). Het zoneringsplan wordt echter slechts op vastgelegde tijdstippen geactualiseerd waardoor in de periode tussen de aanleg van de riolering en/of aansluiting op de collectieve zuivering en de actualisatie van het zoneringsplan, de werkelijke situatie (nl. collectief geoptimaliseerd buitengebied) niet in overeenstemming is met de situatie op het door de Vlaamse Regering goedgekeurde zoneringsplan. In het voorbeeld “Schuurkensstraat 40, Hasselt” zien we dat het pand gelegen is in ‘Collectief te optimaliseren buitengebied’

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Het collectief te optimaliseren buitengebied: Hier is nog geen riolering, aangesloten op een waterzuiveringsinstallatie (RWZI) maar dit is gepland in de toekomst. Soms ligt er reeds riolering die nog NIET aangesloten is op een zuiveringsinstallatie. In deze zone is een septische put verplicht waar zowel zwart + grijs water op aangesloten zijn. Bij afwezigheid of indien niet zwart én grijs water hierop aangesloten leidt dit tot afkeuring. Overgang van collectief te optimaliseren buitengebied naar collectief geoptimaliseerd buitengebied:

Bij overgang naar Collectief geoptimaliseerd buitengebied MOETEN IBA’s afgekoppeld zijn, de septische put kan behouden blijven, afhankelijk van de situatie. Uitzonderingen: indien de afstand tussen de woongelegenheid of het lozingspunt en de openbare riolering meer dan 250 meter bedraagt, of als de aansluiting moet uitgevoerd worden via een of meerdere percelen van derden. Gravitaire reden: soms blijft pomp in gebruik maar het effluent moet naar de DWA!

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Het individueel te optimaliseren buitengebied: Hier is geen riolering en deze is ook niet gepland in de toekomst. De burger staat zelfs in voor de zuivering van zijn afvalwater. Hiervoor is een IBA verplicht. Een overzicht van de afkeurcriteria voor aansluiting hemel- en afvalwater wordt hierbij gegeven. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen nieuwe panden (geval 1 van de keuring – in geval van nieuwe aansluiting) of afkoppelingsprojecten (bestaande panden waar werkzaamheden dienen te gebeuren omwille van de aanleg van gescheiden riolering in de straat. a. Bij keuring van Nieuwe panden: 1. Hemelwaterput verplicht, het ontbreken hiervan leidt tot afkeur (uitzonderingen zie punt 2). 2 Volledige scheiding verplicht volgens stedenbouwkundige verordening, niet of deels gescheiden leidt tot afkeur. 3. In het collectief te optimaliseren buitengebied is een voorbehandelingsinstallatie verplicht, het ontbreken hiervan leidt tot afkeur. Zowel het grijs-als zwart water dient op de voorbehandelingsinstallatie te worden aangesloten. Alle afvalwaterstromen dienen op de voorbehandelingsinstallatie te zijn aangesloten, zoniet leidt dit tot afkeur. 4. In het individueel te optimaliseren buitengebied is een IBA verplicht, het ontbreken hiervan of verkeerdelijk zijn aangesloten leidt tot afkeur b. Bij keuring van Bestaande panden: -> afkoppeling bij (her)aanleg van riolering of uitbreiding bij bestaande gebouwen 1. Open en halfopen bebouwing: geen volledige scheiding leidt tot afkeur, tenzij hemelwater enkel via leiding onder of door gebouw kan worden afgekoppeld. In dit laatste geval is een uitzondering mogelijk 2. Gesloten bebouwing: in een gesloten bebouwing is de scheiding tussen het afvalwater en het hemelwater, afkomstig van dakvlakken en grondvlakken, enkel verplicht indien daarvoor geen leidingen onder of door het gebouw moeten worden aangelegd. Afhankelijk van voornoemde situatie kan het gedeelte, dat niet voldoet aan “deels gescheiden” of “volledig gescheiden”, tot afkeur leiden. 3. Uitzonderingen bestaande bebouwen: zie ‘Vademecum praktisch afkoppelen van hemelwater’ VLARIO p.6 e.v. met referentiekader VMM

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

4. In het collectief te optimaliseren buitengebied is een individuele voorbehandelingsinstallatie (bv. septische put) verplicht, het ontbreken hiervan of niet aansluiting van alle afvalwaterstromen (grijs en zwart) leidt tot afkeur. 5. In het individueel te optimaliseren buitengebied is minimum een voorbehandelingsinstallatie verplicht, het ontbreken hiervan, verkeerdelijk zijn aangesloten of niet aansluiting van alle afvalwaterstromen (grijs en zwart) leidt tot afkeur a. Bestaande woning: bv. septische put. Zie GUP voor timing plaatsing IBA. b. Nieuwbouw: IBA verplicht c. Bij keuring van Nieuwe en Bestaande panden: 1. Correcte aansluiting (aansluitplicht) niet aansluiten op de aangeboden lozingspunten leidt tot afkeur. Indien er geen mogelijkheid is om een controle te doen tot aan de rooilijn leidt dit tot afkeur. 2. Bijkomende eisen opgenomen in een verordening van de gemeente / rioolbeheerder (goedgekeurd door de minister) 3. In het Collectief geoptimaliseerd buitengebied of Centraal gebied leidt de aanwezigheid van een IBA tot afkeur (tenzij het lozingspunt gelegen is op meer dan 250m van de openbare riolering of aansluiting over perce(e)l(en) van derden; in dit geval is er IBA als zuivering en GEEN aansluiting op de openbare riolering) Volgende punten zijn aandachtspunten en leiden niet tot afkeur! Bij keuring van nieuwe panden en/ of bestaande banden (NP) en/of (BP): Nr.

Aandachtspunt

BP ✓

plan stemt niet overeen met de wetgeving

✓

kleurcode niet of gedeeltelijk toegepast

✓

geen waterdoorlatende verharding geplaatst doch vereist

✓

geen Benor-materialen gebruikt

✓

volume hemelwaterput te klein volgens bouwvergunning of andere regelgeving

✓ ✓

dakoppervlak niet of gedeeltelijk aangesloten op hemelwaterput of infiltratievoorziening

geen hergebruik voorzien van hemelwater

✓

geen of te weinig aftappunten voorzien voor hergebruik

✓ ✓

geen infiltratievoorziening geplaatst doch vereist

infiltratievoorziening stemt niet overeen met de vereisten

✓

overloop regenwaterput op gracht ipv op infiltratievoorziening (met schriftelijke toestemming van rioolbeheerder)

✓

infiltratievoorziening bovengronds ipv ondergronds en vice versa

✓

risico aansluiting niet geplaatst volgens vereisten

✓

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

huisaansluitputjes niet geplaatst, beschadigd, deksel ontbreekt, niet waterdicht aangesloten, aansluitdiepte niet gerespecteerd (sommige rioolbeheerders aanvaarden enkel keuringen nadat er door de klant een aanvraag tot aansluiting gebeurd is en de aansluitputjes geplaatst zijn en anderen wensen eerst een conformiteitsattest, alvorens aansluitputjes te plaatsen)

✓

voorbehandelingsinstallatie geplaatst doch niet vereist

✓

Beschadigingen van het stelsel op privé-terrein, inbreuken op de regels van de kunst of op de code van goede praktijk waardoor een goede werking verhinderd wordt.

✓

De grootte van bepaalde rioleringsonderdelen stemmen niet overeen met de vereisten of met de code van goede praktijk (vb. de grootte van de voorbehandelingsinstallatie)

✓

Het ontbreken van bepaalde rioleringsonderdelen volgens de vereisten of ten opzichte van de code van goede praktijk (vb. het ontbreken van een bezinkput voor een infiltratievoorziening, ....) waardoor een goede werking verhinderd wordt.

✓

volume septische put te klein

✓

het ontbreken van een septische put indien vereist door rioolbeheerder maar niet opgenomen in BWVR/aanvullende voorwaarden (behalve in collectief te optimaliseren buitengebied, hier is VLAREM II van toepassing)

✓

Uitzonderingen op voorgaande afkeurcriteria en aandachtspunten: a. In principe kunnen afkeurcriteria enkel in strengere zin afwijken van de hiërarchie van de rechtsbronnen (hiërarchisch hogere wetgeving) b. Indien de gemeente / rioolbeheerder een eigen verordening heeft (goedgekeurd door de minister) (voor zowel afkeurcriteria als aandachtspunten) c. Aansluitreglement van de rioolbeheerder / gemeente (enkel voor aandachtspunten) 4.2. Twee vaak voorkomende problemen bij afkoppeling In dit gedeelte worden twee vaak voorkomende problemen bij afkoppelingswerkzaamheden toegelicht. Ook worden de mogelijke oplossingen overlopen. Meer informatie over afkoppelen vindt u in het Vademecum praktisch afkoppelen van hemelwater via www.vlario.be/dossiers/vademecum-particulieren. 4.2.1. Be-/ontluchting Probleemstelling: Wanneer men een afvoersysteem ontwerpt dient men rekening te houden met de nodige ontluchtingen en beluchtingen. Het water dat door de leidingen stroomt, veroorzaakt luchtverplaatsingen die aanleiding geven tot het ontstaan van onderdrukken en overdrukken in de leidingen. De ontluchtingen moeten ervoor zorgen dat deze drukverschillen niet rechtstreeks inwerken op de geurafsluiters van sanitaire toestellen, zodat hun waterslot behouden blijft waardoor er geen geurhinder ontstaat. Bij bestaande panden wordt vaak vastgesteld dat deze ontluchting werd gerealiseerd via RWA-standleidingen die aangesloten zijn op het DWA-systeem. Bij het afkoppelen van deze leidingen wordt de be- en ontluchting weggenomen en kunnen er problemen (geurhinder en vermindering van het debiet) ontstaan.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Figuur – standaardrealisatie beluchting: Normalerwijze wordt er steeds een afzonderlijke standleiding voorzien voor ontluchting van de afvoerleiding zoals weergegeven in figuur, maar wanneer dit om technische/praktische/esthetische reden niet realiseerbaar is, kan een beluchting gecreëerd worden zoals vermeld in onderstaande schets.

Het DWA-circuit kan ook verlucht worden via het deksel van de septische put of een verluchtingschampignon. Hierbij dient men rekening te houden met de locatie voor eventuele geurhinder. Deze oplossing geniet de voorkeur zodat er geen verbinding is tussen RWA en DWA. Onderstaande schets toont een oplossing om in een bestaande toestand een RWA-standpijp te kunnen blijven gebruiken als beluchting van de septische put. Wanneer voor deze oplossing wordt gekozen, is de eigenaar verplicht foto’s te nemen van deze constructie. Dit als (visueel) bewijs voor de keuring van de private riolering. Indien dit niet wordt aangeleverd, zal deze constructie tot afkeur leiden, doordat de keurder een verbinding vaststelt tussen de hemel- en afvalwaterafvoer.

Wanneer voor deze oplossing wordt gekozen, is de eigenaar verplicht foto’s te nemen van deze constructie. Dit als (visueel) bewijs voor de keuring van de private riolering. Indien dit niet wordt aangeleverd, zal deze constructie tot afkeur leiden omdat de keurder een verbinding vaststelt tussen de hemel- en afvalwaterafvoer.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Problemen met be- en ontluchting komen ook voor bij verbouwingen en nieuwbouw. Meer informatie hierover vindt u op het ledengedeelte van de VLARIO-website onder “publicaties”. 4.2.2. Afwatering van kelderinritten

Probleemstelling: bij kelderinritten is er dikwijls een afvoergoot voorzien onderaan de inrit. Deze vangt al het regenwater van de naar daar afwaterende verharding op. Deze afvoergoot is bij bestaande gebouwen meestal aangesloten op de DWA. Bij hevige regen zorgt dit soms voor wateroverlast. Al dit water moet afgekoppeld worden van de DWA. Oplossing: de bestaande afvoergoot opvangen in een pompputje en water oppompen naar RWA-aansluitputje (indien dit niet gravitair kan). Best plaatst men ook een bijkomende afvoergoot daar waar de inrit 5 à 10 cm hoger is dan de aansluitdiepte van het RWA-putje. Op deze manier kan het grootste gedeelte van het regenwater gravitair afvloeien, voorkomt men wateroverlast en wordt de hoeveelheid water beperkt die dient te worden opgepompt. 4.3. Verplichtingen van de nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening Hemelwater voor nieuwbouw, herbouw en uitbreidingen Voor bouwaanvragen ingediend tussen 01/02/2005 en 31/12/2013 is de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV) van 2004 van toepassing. Voor bouwaanvragen én verkavelingsaanvragen ingediend vanaf 01/01/2014 is de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening Hemelwater van 05/07/2013 van toepassing. De nieuwe verordening is op een aantal vlakken strenger dan de vorige met als doel zoveel mogelijk water ter plaatse te houden, om piekdebieten (en overstromingen) en verdroging tegen te gaan. De nadruk ligt op hergebruik en infiltratie. In onderstaande tabel zijn de verschillen tussen beide verordeningen opgenomen. Door het CIW werd hierover ook een technisch achtergronddocument bij de GSV uitgebracht. Dit document is beschikbaar via de VLARIO-website (dossier hemelwater).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

VLARIO wil ervoor zorgen dat de vereisten opgenomen in de GSV Hemelwater mee opgenomen zullen worden in de keuring. De gemeenten/rioolbeheerders zijn hier alvast voorstander van zodat zij dit beter kunnen opvolgen.

Op regelmatige tijdstippen worden opleidingen georganiseerd voor de afkoppelingsaannemer, afkoppelingsadviseur en keurder tot privé-riolering. Meer info hieromtrent alsook over de verschillende dossiers kan u vinden op de website van VLARIO – www.vlario.be. 4.4. Aandachtspunten ontwerp 4.1.1. RWA of DWA 4.1.1.1. Drainagewater en grondwater bron: Code van goede praktijk riolering 4.2.4.: “Parasitaire debieten (permanente drainage, infiltratie van grondwater, opgevangen bronnen, afgeleid oppervlaktewater, ...) moeten opgespoord en afgekoppeld worden via de aanleg van een gescheiden stelsel. Drainagewater dient te worden afgevoerd via een aparte leiding, indien er geen grachtenstelsel aanwezig is. De afkoppeling van parasitaire debieten kan eveneens gebeuren door infiltratie. Tijdelijke parasitaire debieten ten gevolge van werkzaamheden, zoals bronbemaling, moeten, indien technisch mogelijk, uit het rioolstelsel worden gehouden.”

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Richtlijn: Drainagewater = RWA en dient bij voorkeur geïnfiltreerd te worden. Indien dit niet mogelijk is kan drainagewater via oppervlaktewater/RWA-stelsel geloosd worden. Richtlijn: Grondwater = RWA en dient bij voorkeur geïnfiltreerd te worden. Indien dit niet mogelijk is kan drainagewater via oppervlaktewater/RWA-stelsel geloosd worden. Richtlijn: Grondwater in de kelder dient aangesloten te worden op het RWA-circuit. (indien in een kelder ook een wasmachine voorzien is dienen deze apart afgevoerd te worden). Richtlijn: Een drainagebuis (bv omheen de woning bij hoge grondwaterstand) kan niet aanzien worden als infiltratievoorziening. Deze heeft een omgekeerde werking en voert het grondwater net af. Het water dat deze drainagebuis afvoert dient dus afgevoerd te worden via het RWA-circuit (Infiltratie > oppervlaktewater > RWA). 4.1.1.2. Terrassen Algemene richtlijn: - Indien de grondslag afwatert naar het afwateringspunt -> RWA (Infiltratie > afvoer RWA) - Indien de grondslag afwatert weg van afwateringspunt -> DWA Ga na wat de hoofdfunctie van deze afvoer is en wat het meest hierin terecht zal komen. Rekening houdend met 800 tot 1200 liter regenwater/m² > paar emmers poetswater. Richtlijn: indien een afvoer voorzien is onder een overdekt terras (voor afvoer poetswater, en geen hemelwater via helling niet-overdekte oppervlakte) dient deze aangesloten te worden op DWA. Richtlijn: bij gemengd gebruik poetswater en afvoer terras dient de afvoer aangesloten te worden op RWA (infiltratie > afvoer RWA). 4.1.1.3. Balkom Hiermee worden balkons bedoeld zoals aan appartementen (bv. boven elkaar). Men kan niet algemeen stellen dat overdekte balkons aangesloten dienen te worden op DWA. Deze balkons zullen voornamelijk aangesloten worden op RWA. Algemene richtlijn: - Indien de regen afwatert naar het afwateringspunt -> RWA (Infiltratie > afvoer RWA) - Indien de regen afwatert weg van afwateringspunt -> DWA Ga na wat de hoofdfunctie van deze afvoer is en wat het meest hierin terecht zal komen. Rekening houdend met 800 tot 1200 liter regenwater/m² > paar emmers poetswater. 4.1.1.4. Roosters of klokput aan oprit/inrit garage/deur Algemene richtlijn: - Indien de grondslag afwatert naar het afwateringspunt -> RWA (Infiltratie > afvoer RWA) - Indien de grondslag afwatert weg van afwateringspunt -> DWA

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Ga na wat de hoofdfunctie van deze afvoer is en wat het meest hierin terecht zal komen. Rekening houdend met 800 tot 1200 liter regenwater/ mÂ˛ > paar emmers poetswater. Richtlijn: Bij een garage-inrit naar beneden dient het rooster aangesloten te worden op RWA (indien dit gravitair niet mogelijk is dient men een pompput te installeren). Men kan ook 2 roosters achter elkaar leggen, 1 rooster voor opvang regenwater van de oprit (RWA) en 1 rooster voor poetswater garage (DWA).

Richtlijn: Bij een garage-inrit naar boven dient het rooster aangesloten te worden op DWA want je kan afvalwater van binnen naar dit rooster afvoeren en er vloeit geen regenwater naar dit rooster.

Richtlijn: Een klokrooster buiten tegen de muur aan de deur waarnaar het terras niet afwatert kan aangesloten worden op DWA. Richtlijn: Een klokrooster/afvoerputje onder een buitenkraantje (drinkwater/hemelwater) kan aangesloten worden op DWA indien het terras niet afwatert naar dit putje. Dit wordt beschouwd als uitgietbak. Noot: Bij de meeste nieuwbouw wordt hier geen afvoer meer voor voorzien.

Richtlijn: een rooster aan de deur, waarnaar het terras niet afhelt dient aangesloten te worden op DWA omdat deze bedoeld is om kuiswater van binnenuit naar buiten af te trekken. Dit wordt beschouwd als uitgietbak. Richtlijn: een rooster/klokput onder aan een keldertrap dient aangesloten te worden op RWA indien hier regenwater in toekomt van de trap. Ook al ligt het rooster/de klokput zelf overdekt.

Richtlijn: Roosters aan een raam waarbij je geen afvalwater van buiten naar binnen kan trekken dienen aangesloten te worden op RWA, ook al helt het terras weg van dit rooster. De hoofdfunctie van dit rooster is ervoor te zorgen dat er geen regenwater naar binnen vloeit.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

4.1.1.5. Zwembaden Richtlijnen zwembaden: - het spoelwater van filters dient te worden aangesloten op de DWA; - indien een buitenzwembad wordt geledigd kan bij lozing op RWA of DWA opgelegd worden aan de eigenaar om minstens 14 dagen op voorhand de chloordosering te stoppen. Op die manier kan de aanwezige chloor uitwerken en kan het geen negatief effect meer hebben bij lozing op RWA of DWA; - Indien een binnenzwembad wordt geledigd: DWA (maar niet op IBA). - de overloop van binnenzwembaden wordt op de DWA aangesloten; - De overloop van buitenzwembaden wordt op de RWA (infiltreren > afvoeren) aangesloten gezien overlopen van privé-buitenzwembaden veelvuldig zullen werken; - voor zwemvijvers dient de eventuele overloop te infiltreren, of desnoods aan te sluiten op de RWA; - in het individueel te optimaliseren buitengebied dient men nooit het zwembadwater te lozen op de IBA. Men heeft in dit geval dus geen andere optie dan het lozen van dit zwembadwater in de gracht, oppervlaktewater of tuin. 4.1.1.6. Buitendouche Richtlijn: De afvoer van een buitendouche = RWA, of DWA indien er geen extra water van het terras afgeleid wordt naar deze afvoer. De helling douchebak en terras dienen dus in verschillende richtingen te gaan. 4.1.1.7. Binnenhuistoestellen (cv-ketel, boiler, waterverzachter,…) Richtlijn: Dit is niet de afvoer van hemelwater, ook al is dit vaak proper water. Deze afvoeren dienen bijgevolg aangesloten te worden op DWA. De condens van de airco kan wel via het dak afgevoerd worden. Dit wordt niet afgekeurd. 4.1.1.8. Filter hemelwaterput Richtlijn: Het residu van de filter (hemelwater met restanten van bladeren, mos,…) van een hemelwaterpunt dient aangesloten te worden op het RWA-circuit (infiltratie (met voorbezinker) > oppervlaktewater > RWA). 4.1.1.9. Groendak zonder hemelwaterput Richtlijn: wanneer het dak van een woning voor 100% bestaat uit een groendak is een hemelwaterput niet verplicht. Op moment van keuring dient het groendak reeds aangelegd te zijn, anders krijgt de burger een niet-conform attest aangezien zijn hemelwaterput ontbreekt bij een gewoon plat dak. 4.1.1.10. Drinkwaterfontein Richtlijn: De afvoer van een drinkwaterfontein dient aangesloten te worden op DWA indien overdekt en RWA/DWA indien niet-overdekt. 4.1.1.11. IBA Richtlijn: Indien een IBA aanwezig is in centraal/geoptimaliseerd buitengebied (tenzij horend tot de uitzonderingen opgenomen in Vlarem) dient dit afgekeurd te worden. Ook al is het effluent aangesloten op de openbare riolering.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

4.1.1.12. Olie-afscheider Richtlijn: Als er regenwater toekomt op de olie-afscheider -> RWA Als er afvalwater toekomt op de olie-afscheider -> DWA Men spreekt enkel van â&#x20AC;&#x2DC;verontreinigd hemelwaterâ&#x20AC;&#x2122; wanneer het regenwater in contact komt met ingedeelde inrichtingen. Hiervoor is dan een milieuvergunning afgeleverd en zo kan de keurder zien of de afvoer aangesloten dient te worden op RWA (al dan niet met coalescentie-filter) of DWA. 4.1.2. Waarop aansluiten? Groendaken, terrassen en opritten worden bij voorkeur aangesloten op de overloop van de hemelwaterput. De hemelwaterput dient aangesloten te worden op een infiltratievoorziening (indien verplicht). Grondwater en drainagewater dienen best opnieuw te infiltreren of indien dit niet mogelijk is dient deze aangesloten te worden op de RWA, niet op de DWA. Auteur Wendy Francken, directeur VLARIO www.vlario.be (Overlegplatform & Kenniscentrum voor rioleringen- en afvalwaterzuiveringssector in Vlaanderen).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Hoofdstuk 5. Vlario - kwaliteitszorg en materiaalkeuze Werkgroep 6 van VLARIO verdiept zich enerzijds in de kwaliteit van de materialen en de kwaliteitszorg bij de uitvoering van rioleringswerken en anderzijds in de materiaalkeuze in functie van soort af te voeren water, toepassing en uitvoeringswijze. Nieuwe voorstellen, vragen en problemen hieromtrent worden steeds nauwgezet onderzocht. Buismaterialenmatrix voor afval- en hemelwater De Buismaterialenmatrix voor waterafvoer geeft een zo volledig mogelijk overzicht van zoveel mogelijk leidingparameters, die op een objectieve wijze kunnen worden gerelateerd aan de beschouwde buismaterialen. De werkgroep heeft hiermee ingespeeld op een behoefte van de Vlaamse rioleringssector om over een synthese-document te beschikken dat naast andere ontwerprichtlijnen en codes van goede praktijk op een methodische en pragmatische wijze helpt bij de mogelijke materiaalkeuze voor het ontwerp van een leiding voor waterafvoer. Op dit moment wordt deze buismaterialenmatrix eveneens gebruikt voor de evaluatie van gemeentelijke subsidiedossiers. Levensduur riolering Het thema levensduur van een riolering is een gedeeld thema met de werkgroep 7 in het kader van de vastlegging van onderhoudsbudgetten bij rioleringen. Binnen de werkgroep 6 is intens gewerkt en uitgebreid discussie gevoerd over de criteria en parameters welke van invloed zijn op de levensduur van een riolering per soort buismateriaal. Uit het gevoerd overleg en uit de resultaten van het praktijkonderzoek bij de rioolbeheerders is gebleken, dat in de meeste gevallen het niet zozeer het soort buismateriaal doorslaggevend is met betrekking tot de levensduur, maar veeleer de waterdichtheid van de voegverbindingen bij alle buismaterialen het meest kritisch en bepalend is voor de levensduur van een riolering. Hiervoor loopt momenteel een onderzoek naar mogelijke oorzaken (zie verder). Naast de kwaliteit van de rubberen dichtingsring blijkt uit inspectierapporten dat vooral de goede zorg bij de uitvoering en aanleg van de riolering door de aannemer van cruciaal belang is. De goede uitvoering betreft voornamelijk het graven van de rioolsleuf in den droge (nauwkeurigheid en zuiverheid van lengteprofiel), het funderingsbed en omhullingsmateriaal rond de buis en het rechtlijnig en voldoende diep ineen trekken van het spie- en mofeind van de buizen. Opleiding werftoezicht VLARIO organiseert reeds sinds 2000 jaarlijks een 6-daagse opleiding â&#x20AC;&#x2DC;werftoezicht rioleringswerkenâ&#x20AC;&#x2122; waarbij het contact met de praktijk centraal staat. Het was de eerste opleiding die VLARIO organiseerde en doorheen de jaren werden er al verschillende bijscholingscursussen gegeven over o.a. documentenmanagement en grondverzet. Deze opleiding heeft als doelpubliek iedereen die betrokken is bij de uitvoering van rioleringswerken. Tijdens de opleiding komen volgende onderdelen aan bod: een uitvoerige toelichting van het Standaardbestek 250, de taken van de toezichter en het gebruik van de documenten, de code van goede praktijk, de uitvoering van werfproeven en ten slotte is een werfbezoek en bedrijfsbezoek ingepland.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Katern hemelwater â&#x20AC;&#x201C; afkoppelen, hergebruiken, bufferen en infiltreren De vernieuwde katern hemelwater biedt antwoorden om op de meest ecologische en economische wijze om te gaan met hemelwater op publiek en privaat domein en daarbij te voldoen aan de nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening hemelwater die sinds 1 januari 2014 van toepassing is. De katern bevat de nodige technische informatie voor de verschillende soorten infiltratiesystemen en de dimensionering. Hierbij werd rekening gehouden met de gevolgen van de klimaatevolutie op de dimensionering van de infiltratie- en buffervoorzieningen. De katern hemelwater maakt komaf met de klassieke aanpak van het ontwerp van rioleringsstelsels die gebaseerd was op het zo snel mogelijk afvoeren van hemelwater. Bovendien zijn hier een aantal negatieve gevolgen voor het milieu en de waterbalans aan verbonden. In aanvulling op de katern hemelwater vindt u op onze website in het dossier hemelwater de systeemkaarten (productfiches) van de verschillende producten/systemen welke in BelgiĂŤ standaard leverbaar zijn voor afkoppeling, hergebruik, buffering en infiltratie van hemelwater met inbegrip van rand- en voorbehandelingsapparatuur. De katern hemelwater is nuttig voor iedereen betrokken bij het ontwerp van het rioleringsstelsel en kan besteld worden via www.vlario.be/dossiers/katern-hemelwater. Corrosiebescherming (biogene zwavelzuuraantasting) Een deelgroep van Werkgroep 6 heeft enkele jaren geleden (2006) een onderzoek naar Biogene Zwavelzuur Aantasting (BZA) in rioleringen afgerond, met de medewerking van KULeuven en UGent, waarbij de parameters en het mechanisme die BZA veroorzaken, in de praktijk zijn onderzocht. Deze studie beoogde ontwerprichtlijnen op te stellen wanneer en onder welke omstandigheden BZA in rioleringen kan ontstaan. Op basis van de modelvoorspellingen wordt afgeleid over welke afstand corrosiebescherming bij betonnen leidingen of corrosiebestendige leidingen moeten worden voorzien. Als vervolg op deze studie ontwikkelde Aquafin een rekentool (aquaH2S) om het risico op BZA afwaarts uitstroom van persleidingen over de lengte van de riolering nauwkeuriger te bepalen en beschermingsmaatregelen te nemen, binnen de context van een levensduur van 50 jaar. Werkgroep 2+3 van VLARIO fungeerde hiervoor als klankbord. De tool kan geraadpleegd worden via http://www.integraalwaterbeleid.be/nl/publicaties/code-goedepraktijk-rioleringssystemen/berekeningstool-corrosiebescherming-na-persleidingen. Geplande doelstellingen en onderzoeken voor 2017 Meer informatie over de werking, realisaties en acties van werkgroep 6 kan u terug vinden in het activiteitenverslag van VLARIO via www.vlario.be/activiteiten/activiteitenverslag. Wendy Francken, directeur VLARIO

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Hoofdstuk 6. Aquafin: meer projecten voor kwaliteitsvolle aannemers vanaf 2017 Al sinds 2013 meet Aquafin de kwaliteit van zijn werven op basis van een bevraging op verschillende momenten tijdens de doorlooptijd van een project. Dat kwaliteitsmeetsysteem is vorig jaar hervormd en afgestemd met de sectorvertegenwoordiging van de aannemers. Ook de cluster wegenbouw binnen Bouwunie Infrastructuurwerken volgde dit infradossier op. Tot nog toe werden de kwaliteitsscores van Aquafin alleen gebruikt bij de toekenning van de Minder Hinder-award. Daar komt eind 2017 dus verandering in. Vanaf dan zullen ze mee worden verrekend bij de toewijzing van nieuwe opdrachten. De goedkoopste aannemer zal dus niet meer noodzakelijk het project binnenhalen. Dirk De Waele, directeur Infrastructuur: “Aannemers die netjes volgens onze bestekvoorschriften werken worden daar vandaag soms voor gestraft. Ze nemen de extra kosten voor de Minder Hindermaatregelen die we opleggen mee op in hun inschrijvingsprijs. Daardoor kan die hoger liggen dan de offerte van collega’s die het minder nauw nemen met onze voorschriften. Zo grijpen goede aannemers naast de opdracht, of ze moeten hun marges laten zakken. Dat vinden wij niet fair en daarom hebben we dit systeem uitgewerkt, in overleg met de sector.” In de bestekken van een aantal projecten die vanaf eind 2017 op de markt komen, voorziet Aquafin een eenheid voor kwaliteit, uitgedrukt in euro’s. Die eenheid levert, vermenigvuldigd met de individuele kwaliteitsscore van de aannemer, een bedrag op dat in mindering wordt gebracht van de inschrijvingsprijs. Hoe hoger zijn kwaliteitsscore, hoe hoger een aannemer dus in de uiteindelijke rangschikking van inschrijvers zal eindigen. “Toch willen we niet elke rangschikking zomaar omgooien,” nuanceert Dirk De Waele. “Er moet een wezenlijk verschil in kwaliteit zijn om het werk niet aan de goedkoopste aannemer toe te wijzen. Daarom bouwen we een nauwkeurigheidsmarge in. De meerprijs die we voor een project betalen omdat we niet aan de goedkoopste aannemer toewijzen, moet zich duidelijk terugbetalen in kwaliteit.” Aquafin informeerde de aannemers voorafgaandelijk uitgebreid over de nieuwe werkwijze.

“Als verantwoordelijke voor de uitbouw en het beheer van de infrastructuur voor rioolwaterzuivering is Aquafin in Vlaanderen één van de grote bouwheren. Het bedrijf hecht veel belang aan een kwaliteitsvolle afwerking van haar werven, in combinatie met respect voor veiligheid, omgeving en milieu. Op dat vlak hebben we de afgelopen jaren veel vooruitgang kunnen boeken, samen met de aannemers en advies- en ingenieursbureaus die voor ons werken. Binnen een project werken we met hen samen als partners, in plaats van in een klant-leverancier relatie,” zegt directeur Infrastructuur Dirk De Waele. “Daardoor zijn ze nauwer betrokken bij het ganse project en zien ze ook beter hun bijdrage tot het grotere geheel.”

100

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Hoofdstuk 7. Riolering in PVC en PP volgens het nieuwste SB250 Laat u niet verrassen door de deformatiecontrole! Moet u werken uitvoeren volgens een bestek dat gebaseerd is op de ‘nieuwe’ versie van het standaardbestek SB250? En werkt u met rioleringen in kunststof? Dan moet er een deformatiecontrole gebeuren. Ook bij andere wegenwerken gebeurt er echter steeds vaker een deformatiecontrole. Hoe gaat dat in zijn werk? En hoe vermijdt u dat u voor verrassingen komt te staan? Kunststofstraatrioleringen hebben heel wat voordelen bij de aanleg: ze zijn licht van gewicht, makkelijk in aanleg en hebben vele aansluitstukken met hoge systeemdichtheidseisen waardoor zij een excellente lekdichtheid garanderen. Tevens hebben ze een levensduur van 100 jaar en een Kurio-Recyclinggarantie. De straatriolen blijven tijdens hun ganse levensduur evenwel niet onaangeroerd; ze ondergaan wijzigingen in de ondergrond, door zettingen of andere onvoorziene belastingen. Op dat moment worden deze rioolbuizen onderworpen aan bijkomende belastingen waardoor de druk op de buizen zal toenemen, met alle mogelijke gevolgen hieraan verbonden. Kunststofleidingsystemen zullen door hun flexibiliteit en dit in tegenstelling tot starre buizen, deze overmatige belastingen afleiden naar de naastliggende grond. Op basis van praktijkervaring hebben studies uitgewezen, dat kunststofleidingen hierdoor minder gevoelig zijn aan schade en ook in dergelijke omstandigheden, door hun flexibiliteit, vaak blijvend functioneel zijn. Deze eigenschap van kunststofbuismaterialen heeft tevens het grote voordeel dat bij onnauwkeurige aanleg, door o.a. onvoldoende verdichting e.d., dit reeds bij oplevering van kunststofstraatriolen eenvoudig waarneembaar is, en dit in tegenstelling tot overmatige spanningen in andere materialen, die niet zichtbaar zijn. Wat legt het SB250 op? In het Standaarbestek 250 versie 3.1 voerde Wegen en Verkeer een deformatiecontrole in bij de aanleg van thermoplastische kunststofstraatrioleringen (Hoofdstuk 7, art. 1.3.12). Dit betekent dat een erkend labo bij de oplevering altijd een deformatiecontrole zal uitvoeren. Dit is de zogenaamde BRRC-DEFCO-test. Voorafgaand aan deze deformatiecontrole moet er bovendien een visueel rioolonderzoek worden uitgevoerd (artikel 1.3.9). Uit dit visueel onderzoek moet blijken of het labo de daaropvolgende deformatietest wel correct kan uitvoeren. Hoe gaat de deformatiecontrole in zijn werk? De deformatietest gebeurt met een BRRC-DEFCO-Kit. Dat is een cilindrische roestvrijstalen mal met verschillende ribben. De mal heeft een gekende diameter, in functie van het buismateriaal en type buis. De operator trekt deze mal manueel, gelijkmatig en met een beperkte kracht door de leidingstreng. Om de toegelaten trekkracht niet te overschrijden, is het toestel voorzien van een krachtbegrenzer. Die moet de operator er op wijzen wanneer de maximale toegelaten trekkracht overschreden wordt. Deze deformatiecontrole wordt stroomafwaarts uitgevoerd. Kan de operator de mal door de leiding trekken? Dan is de test geslaagd, en krijgt u een “GO”. Is dat niet het geval, dan verschijnt een “NOGO”.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

101

DEEL 4. SPECIFIEKE BEROEPSINFORMATIE

Deze deformatiecontrole wordt uitgevoerd door een geaccrediteerd bedrijf (BELAC ISO/IEC 17025, volgens MN 86/13 van het OCW). Meer informatie kan u vinden op de website van het OCW via volgende link: http://www.brrc.be/nl/artikel/mn8613.

(Kurio-kit voor zelfcontrole -deformatie)

Voorkomen is beter dan genezen! Wil u vermijden dat u bij zo’n test geconfronteerd wordt met een niet toegelaten deformatie (bv. door onzorgvuldige verdichting)? Dan kan u zelf een controle uitvoeren met de KURIO-Kit voor zelfcontrole. Dit toestel verzamelt in een box de lamellen voor het samenstellen van de 3 meest voorkomende DWAdiameters: DN 200, DN250 en DN315. Er bestaat één box voor PVC-U buizen (SN8 NBN EN 1401 – BENOR) en één box voor PP-HM buizen (SN8 NBN EN 1852 – BENOR). De KURIO-Kit laat u toe om telkens na aanleg van een streng, deze onmiddellijk te controleren. En dat op een eenvoudige wijze, proactief. Daarbij gaat u op dezelfde manier tewerk als bij de BRRC-DEFCOtest. Gaat de KURIO-Kit er niet door, dan weet u onmiddellijk dat er iets fout zit. De KURIO-Kit bestellen kan bij de leden van Kurio. Kurio verenigt de fabrikanten van thermoplastische leidingsystemen in België. Zie www.kurio.be. Conclusie: controleer zelf Bij zelfcontrole kan u als uitvoerder correctieve maatregelen treffen die vaak eenvoudig zijn en beperkt in kosten. Denk maar aan bijkomend verdichten bijvoorbeeld. Wordt het probleem pas vastgesteld bij de oplevering door de labotest? Dan zal dit vaak leiden tot meer omvangrijke werkzaamheden, met aanzienlijke meerkosten tot gevolg.

102

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

Deel 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties1 In de loop van de laatste vijftig jaar is de ondergrond van ons land volgestopt met leidingen van allerhande aard: rioleringen, water, elektriciteit, gas, telefoon, data,... Deze liggen niet alleen langs wegen, straten en pleinen maar ook langs kanalen, spoorwegen, zelfs in de velden, kortom overal. Als we bij wijze van spreken een spade in de grond steken, is er al veel geluk nodig om geen leiding te raken. Bovendien is het kostenplaatje in geval van beschadiging de laatste jaren fel opgelopen. Onder meer het toenemend gebruik van dure glasvezelkabels is hiervoor verantwoordelijk. En, last but not least, is er het toenemend risico van gevolgschade. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan de onderbreking van de elektriciteitstoevoer, waardoor een bedrijf of zelfs een volledig industrieterrein tijdelijk stilvalt. Hierdoor lijden deze bedrijven een aanzienlijke schade die niet meer te vergelijken valt met de materiële schade aan de leiding zelf. Spijtig genoeg moeten we vaststellen dat de Belgische wetgever weinig initiatief heeft genomen om de wildgroei van ondergrondse leidingen aan enige voorwaarden te onderwerpen, de normen inzake ingravingsdiepte en bescherming van leidingen voor elektriciteit- en gastransport niet te na gesproken. Bij een schadegeval zal de rechter steeds gebruik maken van de algemene principes inzake aansprakelijkheid, zoals die in artikel 1382 e.v. van het Burgerlijk Wetboek te lezen zijn: hij die door zijn fout of onachtzaamheid aan iemand anders schade veroorzaakt, moet die schade vergoeden. Het beschadigen van een leiding wil voor de rechter dan ook meestal zeggen dat de aannemer onvoldoende maatregelen heeft genomen om dit te voorkomen. Enkel als hij op een onoverwinnelijke manier in “dwaling” werd gebracht inzake de aanwezigheid of de ligging van de leiding, kan de aannemer op welwillendheid rekenen. Concreet wil dit zeggen dat de aannemer zal moeten aantonen dat hij de vergetelheden of vergissingen van de nutsbedrijven zelf, onmogelijk had kunnen achterhalen. Een heel moeilijk tegenbewijs dus. Wat kunt u doen, als aannemer van gronden wegenwerken en ondergrondse leidingen die dagelijks beroepshalve wordt geconfronteerd met deze problematiek. Hoe kan u uw risico’s beperken? Ongetwijfeld kan u het meest doen op het vlak van schadevoorkoming. Maar als er zich dan toch een schadegeval voordoet, is het evenzeer belangrijk om te weten wat u precies te doen staat en met welke elementen u rekening moet houden.

Hoofdstuk 1. Preventiemaatregelen in geval van grondwerken Zowel bij het uitvoeren van werken op openbaar terrein als op privaat terrein, dienen enkele voorzorgsmaatregelen te worden getroffen. We kunnen de preventiemaatregelen onderverdelen in vijf stappen. De eerste twee stappen betreffen de administratieve verificatie, de volgende drie stappen zijn daarentegen preventiemaatregelen die op het terrein moeten nageleefd worden. 1 De informaticatoepassingen rond deze materie evolueren voortdurend. De aanpassing van de teksten en de commentaren van deze tekst gebeurde tot 1 juni 2017.

104

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

1.1. Administratieve verificatie Stap 1: aanvragen van informatie U bent verplicht de liggingsplannen van ondergrondse kabels en leidingen op te vragen. De regels zijn verschillend naargelang het gewest waar de aannemer zijn werken uitvoert. 1. Vlaams Gewest Het decreet van 14 maart 2008 bepaalt dat een planaanvraag verplicht is bij de uitvoering van grondwerken in het Vlaams Gewest. Dat moet gebeuren via het “Kabel- en Leiding Informatie Portaal KLIP” (www.klip.be). Naast het KLIP bestaat er ook het “Kabel- en Leidinginformatiemeldpunt KLIM” (www.klim-cicc.be). KLIM is gebiedsdekkend voor België, KLIP is daarentegen gebiedsdekkend voor het Vlaams Gewest. Bij het “Kabel- en Leidinginformatiemeldpunt KLIM” zijn de beheerder van het hoogspanningsnet (Elia) en de beheerders van pijpleidingen (leden van Fetrapi waaronder Fluxys) aangesloten. Bij het “Kabel- en Leiding Informatie Portaal KLIP” zijn alle andere kabelen leidingbeheerders aangesloten (distributienetbeheerders, overheden,…). Elke planaanvraag die onder het KLIP-decreet valt, moet altijd verplicht via het KLIP gebeuren. Die aanvraag zal door het KLIM geweigerd worden. De aanvraag die via het KLIP wordt aangemaakt, zal wel worden overgemaakt aan het KLIM. Alle kabel –en leidingbeheerders (KLB) antwoorden verplicht via het KLIP. Dit geldt ook voor KLB’s die zijn aangesloten zijn bij het KLIM. De planaanvrager zal dus via het KLIP nog steeds de nodige informatie verkrijgen van de leden die zijn aangesloten bij het KLIM. De planaanvraag en planafhandeling dienen verplicht via het KLIP te gebeuren. Deze planaanvraag is voortaan ook betalend (10 euro). U bent verplicht uw werken aan te kondigen aan de kabelen leidingbeheerders via het KLIP ten vroegste de veertigste werkdag voor de aanvang van de grondwerken. Uw planaanvraag wordt via het KLIP naar de betrokken kabelen leidingbeheerders verzonden. U ontvangt een e-mail met een bevestiging van uw planaanvraag en een overzicht van de betrokken kabelen leidingbeheerders. Elke kabelen leidingbeheerder, die een planaanvraag krijgt via het KLIP, is verplicht om elke planaanvraag via het KLIP te beantwoorden binnen de 5 werkdagen. Het Agentschap Informatie Vlaanderen (AGIV) zal deze informatie via het KLIP ter beschikking stellen aan de planaanvrager binnen 7 werkdagen na uw planaanvraag. De werken mogen niet starten als u niet van alle betrokken kabelen leidingbeheerders informatie heeft ontvangen.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

105

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

Voor grensoverschrijdende projecten moeten er nu 2 gescheiden aanvragen worden opgemaakt: één voor Vlaanderen via het KLIP en één voor Wallonië of Brussel via het KLIM. 2. Waalse Gewest Wat betreft het Waalse Gewest is er voorlopig nog geen sluitende regeling om via elektronische loketten plannen van alle kabelen leidingbeheerders op te vragen. Het blijft dus noodzakelijk om de betrokken gemeente aan te schrijven om de potentieel aanwezige kabelen leidingbeheerders te kennen. Vervolgens moet u deze beheerders aanschrijven en de plannen van hun leidingen opvragen. Voor de beheerders die zijn aangesloten bij KLIM kan u dit elektronisch via www.klim-cicc.be. 3. Brussels Hoofdstedelijk Gewest De ordonnantie van 26 juli 2013 betreffende de toegang tot en de uitwisseling van informatie over ondergrondse kabels, buizen en leidingen verplicht u vanaf 21 augustus 2014 een verzoek tot informatie in te dienen, zodat u weet of er al kabels, buizen of leidingen liggen op het terrein waar u werken wil uitvoeren, en waar deze precies liggen. Dit kan uitsluitend via het KLIM.2 Dit moet ten vroegste 40 werkdagen voor de uitvoering van de bouwplaats gebeuren. Deze termijn geldt niet indien de informatie nodig is voor de conceptiefase en voorafgaande studies. Na het verzoek, verstrekt de beheerder u gratis en zo snel mogelijk, maar uiterlijk binnen 15 werkdagen na het verzoek, alle informatie die nodig is voor de lokalisering en het bepalen van de aard van zijn kabels, buizen en leidingen. U mag de werken pas aanvatten nadat u de gevraagde informatie heeft ontvangen. 4. Aandachtspunten bij het opvragen van de plannen U moet heel goed op een aantal punten letten: - de opgevraagde plannen moeten steeds aanwezig zijn op de werf en gemakkelijk toegankelijk voor iedereen; - de situatie tussen het aanvragen van de plannen en het begin van de werken kan veranderd zijn. U moet ervan uitgaan dat de geldigheidstermijn van de opgevraagde plannen in principe zes maanden bedraagt, tenzij de kabelen leidingbeheerder (KLB) een kortere termijn heeft voorzien. Indien de geldigheidsduur verstreken is, dienen derhalve nieuwe plannen te worden aangevraagd; - het kan gevaarlijk zijn om u enkel te baseren op de plannen die bijvoorbeeld eerder aan de ontwerpers of het projectbureau werden doorgestuurd. Intussen kan er immers één en ander gewijzigd zijn. Aarzel ook niet om uw aanvraag te hernieuwen indien er een lange periode is verstreken tussen de oorspronkelijke aanvraag en de werkelijke aanvang der werken; - weet dat de huisaansluitingen van de abonnees op elektriciteit, kabeltelevisie, aardgas en dergelijke niet zijn aangeduid op de plannen; - enkel wanneer het gaat om werkelijk zeer dringende herstellingswerken, mag u deze uitvoeren na telefonische verwittiging van de belanghebbenden. Dit bericht wordt dan binnen de 24 uur per aangetekend schrijven of tegen ontvangstbewijs bevestigd. 2 De toegang tot het KLIM-systeem kan ook gebeuren via de ICT-toepassing van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die u kan vinden op www.mobielbrussel.irisnet.be/news/osiris/

106

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

Stap 2: bepalen van de theoretische ligging Om een goed overzicht te bekomen van de situatie brengt u alle ontvangen gegevens over op het grondplan van de werken, inclusief de gegevens van de referentiepunten en/of bijzondere punten. Hoewel er reeds een grote uniformiteit is met betrekking tot de manier van het registreren van kabels en leidingen, de gebruikte legendes,… zijn er toch nog kabelen leidingbeheerders die er een eigen manier van registreren op nahouden. Dankzij de invoering van “KLIP digitale fase” is de uniformiteit echter toegenomen. Indien nodig moet u ook afspraken maken over de werkmethodes en veiligheidsmaatregelen. Dit zal hoe dan ook gebeuren in geval van gastransport. De opdrachtgever zorgt voor het overleg met de nutsbedrijven over: - het nemen van bewarende maatregelen voor de leidingen; - indien nodig het verplaatsen van leidingen; - het buiten spanning stellen van de leidingen. De eventuele kosten hiervan zijn ten laste van de opdrachtgever of de aanvrager. 1.2. Verificatie op het terrein Stap 3: lokaliseren van de kabels en leidingen op het terrein Allereerst moet u de bestaande ondergrondse leidingen lokaliseren. Dit betekent dat u de werkelijke ligging ervan gaat bepalen, met inbegrip van de huis- en andere aansluitingen die eventueel niet zijn aangeduid op de plannen. Deze zult u moeten opvragen bij de bewoners of de gebruikers. Het gebruik van elektronische detectieapparatuur kan hierbij handig zijn en tijdbesparend werken. Kijk steeds na of de bovengrondse referentiepunten inmiddels niet verouderd zijn: tracé van de weg aangepast (verbreed, verlegd,…), nieuwe huisnummers, andere straatnaam, een gebouw is afgebroken, enz. Schenk aandacht aan de uitwendige tekens zoals een controleput, een cabine, signalisatieborden, pylonen enz. die op de aanwezigheid van ondergrondse kabels en leidingen kunnen wijzen. Stap 4: handsondering De volgende stap is de handsondering: u moet diverse sonderingsgleuven graven, met telkens een tussenafstand van bijvoorbeeld 50 m in rechte lijn. In geval van kromme tracés moet u deze afstanden echter sterk verminderen. U moet er immers op kunnen vertrouwen dat het resultaat van deze sonderingen geëxtrapoleerd kan worden. Bovendien moet er steeds een sondering gebeuren bij delicate plaatsen, bijvoorbeeld in geval van een kruising van kabels en/of leidingen. Als u de op het plan vermelde kabel of leiding niet vindt op die plaats, moet u de sondering uitbreiden of neemt u contact op met de betrokken kabel- of leidingbeheerder. Houd ook rekening met “verlaten” kabels en leidingen. Dat zijn kabels en leidingen die niet meer gebruikt worden maar toch in de grond zijn blijven zitten. Ze zijn immers niet (altijd) meer aangeduid op de plannen en kunnen voor verwarring zorgen. Bij gevaarlijke of risicovolle uitgravingen kan het gebruik van zand-zuigwagens aangewezen zijn. Stap 5: continue controle Een voortdurende controle met behulp van vaste referentiepunten is absoluut nodig. Een (tijdelijke) verplaatsing van de gebruikte referentiepunten tijdens de werken komt immers vaak voor.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

107

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

Hoofdstuk 2. Enkele specifieke problemen “Volgens de informatie die ik bekwam, liggen er in die straat helemaal geen ondergrondse leidingen.” Dit geeft u nog geen absolute vrijgeleide. Als u uitwendige tekenen waarneemt zoals cabines, toezichtputten, afsluiters... zullen er zich hoogstwaarschijnlijk wel degelijk leidingen bevinden. “Bij de sonderingen ontdekte ik een leiding die niet op de plannen staat aangegeven.” Als u de beheerder van de leiding kan identificeren moet u hem onmiddellijk contacteren en de plannen vragen. Is de beheerder niet identificeerbaar dan moet u toch alle maatregelen nemen om de leiding niet te beschadigen. Is in het kader van uw werken een beschadiging onvermijdelijk, dan doet u er best aan uw opdrachtgever een vrijwaring van aansprakelijkheid te laten ondertekenen. “De ontvangen plannen zijn rudimentair: ze bevatten geen precieze ligging en zelfs geen diepteligging.” Vanaf het ogenblik dat u weet hebt van de aanwezigheid van een ondergrondse installatie moet u die opzoeken. Wel kan u zich laten bijstaan door een vertegenwoordiger van de beheerder. “Bij sondering blijkt dat de werkelijke ligging niet overeenstemt met de ligging op de plannen.” Ook dit geeft u geen vrijgeleide. U moet de werkelijke ligging precies situeren. Voor alle duidelijkheid: 50 cm afwijking ten opzichte van de juiste aangegeven ligging op de plannen wordt sowieso door de rechtspraak aanvaard. “Ik laat de werken uitvoeren door een onderaannemer. Moet ik de plannen aanvragen?” In principe niet, het is de aannemer die de werken uitvoert, die de plicht tot onderzoek heeft. Toch moet u opletten voor afwijkende clausules in het contract van onderaanneming, waardoor de onderaannemer zijn eigen verplichtingen contractueel op de hoofdaannemer overdraagt. “Ik voer werken uit op een privaat terrein. Moet ik de plannen aanvragen?” Ja, de informatieplicht geldt ook op privaat domein. Ook het KLIP-decreet verplicht in Vlaanderen een planaanvraag voor grondwerken op privaat domein. Zelfs als de bouwheer nalaat de aanwezigheid van bepaalde ondergrondse installaties te vermelden, bent u niet vrijgesteld van de verplichting om de plannen vooraf op te vragen, ook al wijst niets op de aanwezigheid van deze installaties. U moet zich hierover bij de bouwheer bevragen, best schriftelijk. Indien hij niet in staat is om de noodzakelijke informatie te verstrekken, dient u over te gaan tot de nodige opsporingsuitgravingen.

108

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

Hoofdstuk 3. Beschadiging van ondergrondse installatie: conventies Assuralia, de beroepsvereniging van verzekeringsondernemingen, heeft expertiseconventies afgesloten met tal van nutsbedrijven. De bedoeling van die conventies is: - de oprichting van een Bureau voor Coördinatie van Expertises (BCE, de Meeûsplantsoen 29, 1000 Brussel, tel. 02 547 58 55) waar de schadelijder zich onmiddellijk toe kan wenden om een schade te melden. Op die manier kan de herstelling zo spoedig mogelijk gebeuren en wordt de immateriële gevolgschade voor de gebruikers tot een minimum beperkt. Het spreekt voor zich dat dit in ieders belang is. - het afspreken van de regels in verband met de precieze schadebepaling. Deze conventies regelen dus in geen geval de problematiek van de aansprakelijkheidsbepaling. Dat blijft een exclusieve zaak tussen schadelijder en aannemer (en zijn verzekeraar). Wel bevatten deze conventies een type-formulier ‘minnelijke vaststelling van schade zonder erkenning van aansprakelijkheid’. Dit formulier kan niettemin een belangrijke rol spelen bij het bepalen van de aansprakelijkheid. Wanneer de aannemer zijn aansprakelijkheid wenst te betwisten, dient hij zijn opmerkingen in de daarvoor voorbehouden ruimte onderaan het formulier te formuleren.

Hoofdstuk 4. Procedure bij schade aan ondergrondse installaties 4.1. De schadelijder verwittigen Indien u zijn identiteit kent, doet u er best aan om de schadelijder zo vlug mogelijk te verwittigen. Een vlugge herstelling betekent immers bijna steeds een beperking van de schade. Bovendien is het dan mogelijk om ter plaatse een tegensprekelijke minnelijke vaststelling in te vullen, samen met de schadelijder, en kan u uw eventuele argumenten ter betwisting van uw aansprakelijkheid op dit document vermelden. 4.2. Invullen van het formulier ‘tegensprekelijke minnelijke vaststelling’ Als u meent dat uw aansprakelijkheid om een geldige reden kan worden betwist, is het absoluut noodzakelijk dat u de grootste zorg besteedt aan het invullen van dit formulier. Hierbij moet u vooral zeer goed op de schetsen letten. Duid nauwkeurig de ligging van de ondergrondse installaties aan, met vermelding van de diverse afmetingen ten opzichte van vaste referentiepunten. Voorbeelden van interessante opmerkingen zijn: - ‘Plotse lus zonder enige noodzaak in rechtlijnig tracé, afwijking van 1,5 meter’; - ‘Plotse verticale lus naar boven toe van -1 meter naar -0,30 meter zonder enige aanduiding’; - ‘Leiding niet gevonden na sondering noch na contactname met concessiehouder. Ligt 5 meter verwijderd van ligging op plan langs andere kant van de weg’; - ‘Telefoonaansluiting ingebetonneerd in het voetpad. Meegetrokken bij uitbraak van de tegels’; - ‘Elektrische leiding bij sondering geraakt op -0,30 meter’.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

109

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

Probeer zo gedetailleerd mogelijke informatie te geven. Vermijd onduidelijke opmerkingen zoals: - ‘Kabel lag niet zoals op plan’; - ‘Aansluiting niet op plan vermeld’; - ‘Elektriciteitskabel niet bedekt’; - ‘Geen plan ontvangen’. Aarzel niet om enkele foto’s te nemen. Deze kunnen uw beweringen stofferen en zullen zeker nuttig zijn als bewijsmateriaal. 4.3. Uw verzekeraar verwittigen U moet onmiddellijk aangifte doen van het schadegeval en uw verzekeraar een exemplaar van de minnelijke vaststelling meesturen. Het is interessant te weten dat sommige verzekeringsmaatschappijen een gespecialiseerde cel hebben opgericht die alle schadedossiers betreffende ondergrondse installaties behandelt. In dat geval stuurt u die aangifte en alle andere documenten die betrekking hebben op het schadegeval naar die gespecialiseerde cel van uw verzekeraar. 4.4. Expertise De conventies voorzien dat de schadelijder, mits hij de identiteit van de aannemer en van diens verzekeraar kent, rechtstreeks aangifte kan doen bij het BCE (zie hoger). Dit betekent dat het BCE over het algemeen en afhankelijk van de belangrijkheid van de schade, zelf reeds een expert zal gelasten. Dit neemt echter niet weg dat uzelf ook de vraag kan stellen om een expert te gelasten. Dit kan u doen op het ogenblik van de aangifte aan uw verzekeraar en indien u dit nuttig vindt met het oog op een mogelijke betwisting van uw verantwoordelijkheid. 4.5. Schaderegeling Als uw aansprakelijkheid niet kan worden betwist, zal de verzekeraar de schadevergoeding regelen, na overmaking van de herstelfactuur, met de schadelijder mits aftrek van de contractuele vrijststelling. Uw verzekeraar zal u hiervan verwittigen en tevens verzoeken om uw aandeel rechtstreeks met de schadelijder te regelen.

110

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 5. Werken in de nabijheid van ondergrondse installaties

Hoofdstuk 5. Uw verzekeringscontract: bent u correct en voldoende verzekerd? Voorkomen is steeds beter dan genezen. Indien u schade veroorzaakt aan een ondergrondse installatie, is het evenwel mogelijk een beroep te doen op uw verzekeraar om de schade te vergoeden. Wanneer u uw verzekeringscontract naleest, stelt u zich best de volgende vragen: - Vermeldt uw polis dat u verzekerd bent voor grondwerken, wegenwerken, leggen van ondergrondse leidingen enz.? U kijkt best even de risicobeschrijving na in uw polis. - Bent u voldoende verzekerd? Een waarborg van bijvoorbeeld 125.000 euro per schadegeval is ongetwijfeld voldoende voor de courante kabelschade maar bij ernstige immateriële gevolgschade (opschorting van de activiteiten van een bedrijf) of bij beschadiging van belangrijke glasvezelkabels zou dergelijke waarborg wel eens onvoldoende kunnen zijn. Het is in dat geval aangewezen de polis aan te passen en raad te vragen aan uw verzekeringstussenpersoon (makelaar of agent). - Bent u verzekerd voor verzakkingen? Het is immers niet uitzonderlijk dat verzakkingen van sleuven schade veroorzaken. - Bent u verzekerd voor schade na de uitvoering van de werken? Dit is geen overbodige luxe vermits sommige schade zich pas manifesteert nadat u uw werkzaamheden reeds heeft beëindigd. - Bent u verzekerd als u voor de uitvoering van de werken beroep doet op een onderaannemer en als hoofdaannemer toch om een of andere reden aansprakelijk wordt gesteld? Auteurs: Yves Ghijsels, Departementschef Uitgifte – beheer Ongevallen Johan Achten, Coördinator Preventiedienst Federale Verzekering www.federale.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

111

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Deel 6. Tewerkstellen van personeel Personeel in dienst nemen impliceert opnieuw een aantal administratieve verplichtingen. Hieronder volgt een toelichting bij de belangrijkste ervan. Personeel in dienst nemen, schept evenwel nog andere problemen. Zo moet de kostprijs van het personeel precies berekend worden. Deze kostprijs omvat de volgende elementen: - het te betalen loon (wedde) - de sociale lasten - bijkomende verzekeringen, sociale premies en voordelen - bijkomende algemene onkosten. Deze kostensom moet worden vergeleken met de méérwinst (winst op de omzetgroei) die gerealiseerd kan worden door personeel aan te trekken. Werken met personeel vraagt ook een aanpassing van de werkgever: werkorganisatie, werkuitvoering, taakinhouden, controle enz. Een striktere werkplanning en -timing zijn noodzakelijk. De verplichtingen inzake collectieve arbeidsovereenkomsten en het arbeidsreglement moeten worden nageleefd. Aansluiting bij een erkend sociaal secretariaat De aansluiting bij een sociaal secretariaat is niet verplicht, maar ten zeerste aan te raden. Een werkgever die aansluit bij een erkend sociaal secretariaat, wordt immers ontlast van tal van administratieve verplichtingen die hem worden opgelegd. Zo zal het sociaal secretariaat o.a. instaan voor het in orde brengen van onderstaande verplichte aansluitingen. Dankzij bepaalde steunmaatregelen is de aansluiting bij een sociaal secretariaat onder zekere voorwaarden gratis voor de werkgever. Het sociaal secretariaat kan bijstand verlenen bij het opstellen van een arbeidsreglement, de maandelijkse loonafrekening en -administratie en de jaarlijkse individuele rekening,... Tenslotte kan de werkgever te allen tijde bij zijn sociaal secretariaat terecht voor advies. Met de ondertekening van een toetredingsverklaring geeft u het sociaal secretariaat formeel de opdracht om in uw naam en voor uw rekening alle administratieve opdrachten tegenover de overheidsinstellingen (RSZ, belastingadministratie, sociale inspectie,...) te vervullen. Voor meer informatie kan men terecht bij: ADMB Sociaal Bureau, hoofdzetel: St-Clarastraat 48, 8000 Brugge, tel. 050 47 41 11 – www.admb.be.

114

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Hoofdstuk 1. Verplichtingen van de werkgever 1.1. Onmiddellijke aangifte van tewerkstelling en inschrijving bij de RSZ De onmiddellijke aangifte van tewerkstelling, afgekort Dimona, is een elektronisch bericht waarin de werkgever iedere aanwerving en iedere uitdiensttreding van een werknemer meldt aan de RSZ. De elektronische dimensie geeft het bericht een direct en ogenblikkelijk karakter. De Dimona-gegevens komen terecht in een beveiligde databank: het personeelsbestand. Het personeelsbestand bevat alle relaties tussen werkgevers en werknemers. Via de beveiligde toepassing (met gebruikersnaam en wachtwoord, toegekend door de RSZ) kunt u het personeelsbestand van uw onderneming consulteren. Het personeelsbestand is een beveiligde databank die toelaat dat de werkgever het resultaat van de door hem ingevoerde en de door het RSZ aanvaarde Dimona-aangiften kan raadplegen. In het personeelsbestand kunt u ook uw werknemers beheren en Dimona-aangiften uitvoeren voor een of meer werknemers (Multi-Dimona). Dimona vormt de hoeksteen in het beheer van de Belgische sociale zekerheid. De overheid gebruikt de Dimona-gegevens onder meer om werknemers snel te identificeren, op ondubbelzinnige en uniforme wijze de band vast te stellen tussen een werknemer en werkgever, en om aan werknemers sociale voordelen toe te kennen. Het is belangrijk om uw Dimona-aangiften juist en tijdig uit te voeren. Doet u dat niet, dan kunnen er problemen ontstaan bij de toekenning van sociale rechten aan werknemers. Laattijdige of onjuiste aangiften kunnen er bijvoorbeeld toe leiden dat arbeiders hun vakantiegeld te laat krijgen, of kinderbijslag of kraamgeld te laat wordt uitbetaald. Als u zelf geen aangiften wilt doen of niet zelf het personeelsbestand wilt beheren, dan kunt u die taken uitbesteden aan een “mandataris” (in de regel een erkend sociaal secretariaat). Om een Dimona te kunnen verrichten, is één van de volgende nummers vereist: een definitief of voorlopig RSZ-nummer, of het ondernemingsnummer. Wie geen van deze nummers heeft, moet zich eerst identificeren als werkgever alvorens zijn eerste Dimona te kunnen doen. Deze identificatie verloopt via de toepassing “WIDE”, die bereikbaar is vanuit de Dimona-toepassing. Het voorlopig RSZ-nummer is een nummer dat de werkgever ontvangt in afwachting van een definitieve identificatie bij de RSZ. Dit voorlopige nummer mag alleen gebruikt worden om andere Dimonaaangiften te doen tot het moment dat de werkgever zijn definitief RSZ-nummer ontvangen heeft. Op dat moment vervalt het voorlopige nummer en mag het niet meer gebruikt worden. Automatisch worden alle RSZ-nummers in de reeds bestaande Dimona-aangiften aangepast. Pas op dat moment kan de werkgever (of zijn mandataris) de gegevens consulteren in het personeelsbestand.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

115

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

In de bouwsector bestaan de volgende RSZ-kengetallen: - 024: maritieme- en rivierwerken, grondwerken, wegenwerken, metsel- en betonwerken, baggerwerken, asfalterings- en bitumenwerken; - 054: dakbedekkingswerken en opvoegen van gevels; - 044: bevloerings-, plafonnerings- en bepleisteringswerken; - 026: andere werken (timmer- en schrijnwerken, schilderwerken, behangen, glaswerken, installaties cv en sanitair,...). Verdere info over Dimona: https://www.socialsecurity.be/site_nl/employer/applics/dimona_new/index.htm 1.2. Verzekering tegen arbeidsongevallen Ongeacht de duur van de arbeidsprestaties van de werknemer is iedere werkgever ertoe verplicht een verzekering tegen arbeidsongevallen (de zg. ‘wetsverzekering’) af te sluiten bij een erkende verzekeringsmaatschappij. De werkgever moet deze verzekering afsluiten vooraleer de werknemer begint te werken. De verzekeringsmaatschappij dekt de schade die voortvloeit uit een arbeidsongeval of uit een ongeval op de weg naar en van het werk. Ook voor jobstudenten moet de werkgever een arbeidsongevallenverzekering afsluiten. 1.3. Aansluiten bij een kinderbijslagfonds Bij de indienstneming van de eerste werknemer, moet de werkgever aansluiten bij een kinderbijslagfonds naar keuze. Indien hij binnen deze termijn geen keuze gemaakt heeft, dan moet hij aansluiten bij het Federaal Agentschap voor de Kinderbijslag (Famifed), Trierstraat 70, 1000 Brussel, tel. 02 237 21 11. De werknemers moeten de geboortepremie en kinderbijslagen aanvragen bij het fonds waarbij de werkgever aangesloten is. Voor meer informatie: ADMB-Kinderbijslagfonds, St.-Clarastraat 48, 8000 Brugge, tel. 050 47 42 00 1.4. Aansluiten bij een kas voor jaarlijkse vakantie Deze kas betaalt elk jaar het vakantiegeld aan de arbeiders. De werkgever moet aansluiten bij de kas voor jaarlijkse vakantie die bevoegd is voor de bedrijfssector. Indien er enkel bedienden tewerkgesteld worden, moet de werkgever zelf het vakantiegeld betalen, en is er geen aansluiting vereist. In de bouwsector dienen de werkgevers aan te sluiten bij het Vakantiefonds-Bouw, Poincarélaan 78, 1070 Brussel, tel. 02 529 80 11 - fax 02 529 80 12. 1.5. Aansluiten bij een Externe Dienst voor preventie en bescherming op het werk De welzijnswet van 4 augustus 1996 verplicht elke werkgever een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk met één of meerdere preventieadviseurs op te richten. De uitvoeringsbesluiten van deze wet beklemtonen vooral een geïntegreerde, globale benadering van de preventie en multidisciplinariteit. De aandacht gaat dus niet alleen naar het uitschakelen van onveilige en ongezonde

116

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

situaties, maar vooral naar het zich “wel” bevinden op het werk door maatregelen op het vlak van: - arbeidsveiligheid; - bescherming van de gezondheid van de werknemers op het werk; - psychosociale belasting veroorzaakt door het werk (stress), waaronder inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk; - ergonomie; - arbeidshygiëne; - verfraaiing van de arbeidsplaatsen; - maatregelen inzake leefmilieu wat betreft hun invloed op de bovenstaande punten. Voor heel wat bedrijven is het echter bijna onmogelijk dit opgelegde takenpakket zelf in te vullen en is het noodzakelijk een beroep te doen op een “externe dienst voor preventie en bescherming op het werk”. Voor meer informatie: PROVIKMO, Dirk Martensstraat 26 bus 1, 8200 Brugge, tel. 050 47 47 47 – fax 050 47 47 58 1.6. Bureau der directe belastingen De werkgever moet op het belastbaar loon van zijn werknemer bedrijfsvoorheffing afhouden. Deze bedrijfsvoorheffing wordt berekend op basis van het belastbaar loon en de gezinslasten. De werkgever moet bij de Administratie der Directe Belastingen inlichtingen inwinnen bij welk bureau de ingehouden bedrijfsvoorheffing moet gestort worden.

Hoofdstuk 2. Verplichtingen ten aanzien van de werknemers Ten laatste op het ogenblik van de indiensttreding van de werknemer moet de werkgever, naast de onmiddellijke aangifte (Dimona), een aantal formaliteiten vervullen. 2.1. Onthaal van de werknemers Op 10 mei 2007 verscheen in het Belgisch Staatsblad het koninklijk besluit van 25 april 2007 betreffende het onthaal en de begeleiding van werknemers met betrekking tot de bescherming van het welzijn bij de uitvoering van hun werk. Dit besluit houdt een aantal verplichtingen in: - de werkgever moet de gepaste maatregelen nemen voor de organisatie van het onthaal van elke werknemer. Ofwel kan hijzelf hiervoor instaan, ofwel moet hij iemand van de hiërarchische lijn (bv. ploegbaas, meestergast) hiertoe aanduiden. Het onthaal van nieuwe werknemers maakt deel uit van het door de werkgever te voeren welzijnsbeleid en wordt mee opgevolgd door de interne preventiedienst. - het lid van de hiërarchische lijn (bv. ploegbaas, werfleider, conducteur) dat door de werkgever werd aangeduid om dit onthaal te organiseren of de werkgever zelf, ondertekent een document onder

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

117

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

hun eigen naam waaruit blijkt dat de nodige inlichtingen en instructies werden verstrekt met betrekking tot het welzijn op het werk. Tevens moet nagegaan worden of de nieuwe werknemer(s) de inlichtingen goed begrepen hebben. Het ondertekende document moet bijgehouden worden door de interne preventiedienst. Voor een dergelijk modeldocument kan u zich wenden tot de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk waarbij de onderneming aangesloten is. - De nieuwe werknemer(s) moet(en) tevens begeleid worden door een ervaren werknemer (“peter” of “meter”), die hiertoe wordt aangeduid door de werkgever of een lid van de hiërarchische lijn. Deze verplichting m.b.t. het onthaal is ook van toepassing wanneer een werkgever als inlener (gebruiker) beroep doet op uitzendkrachten. Wanneer een aannemer een bouwvakarbeider aanwerft, hopen ze allebei op een succesvolle samenwerking. Een goed onthaal is daarbij de eerste stap. Om alle betrokken partijen wegwijs te maken in het onthaal, heeft Constructiv een onthaalmap ontwikkeld onder het motto “Met succes aan de slag in de bouw”. Deze onthaalmap is van toepassing op elk type nieuwkomer in de bouwsector en kan dienen als basis voor of als aanvulling op het onthaalbeleid in de onderneming. De map bevat een eigen deel voor elk van de drie betrokken partijen: de werkgever, de arbeider en de sociale overlegorganen. Het onthaaltraject bij het begin van elk deel vormt de leidraad door het onthaal. De checklist in elk van de drie delen is de ultieme toetssteen voor elke partij. Het laatste deel van de onthaalmap is het “onthaalkader”, met extra details, verduidelijkingen en wettelijke verwijzingen. Op volgende website kan elk van de 4 delen geraadpleegd en gedownload worden: http://www.constructiv.be/nl/Projecten/Onthaal.aspx 2.2. De arbeidsovereenkomst 2.2.1. Een verplichte schriftelijke arbeidsovereenkomst In sommige gevallen is men verplicht een schriftelijke arbeidsovereenkomst op te stellen. Dit is het geval voor: - een arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd: In dit geval hebben de partijen op voorhand bepaald hoelang de arbeidsovereenkomst zal duren. De arbeidsovereenkomst eindigt automatisch wanneer deze op voorhand afgesproken tijdsduur verstreken is. Er is dus geen opzegging vereist. Indien werkgever en werknemer opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd sluiten, dan wordt verondersteld dat die overeenkomst voor een onbepaalde tijd werd gesloten. Nochtans zijn opeenvolgende overeenkomsten van bepaalde tijd toegelaten in de volgende gevallen: - indien zich tussen twee overeenkomsten een onderbreking bevindt die aan de werknemer is toe te schrijven; - indien de opeenvolging van die overeenkomsten is gerechtvaardigd wegens de aard van het werk of wegens andere wettige redenen;

118

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

- werkgever en werknemer kunnen ten hoogste vier opeenvolgende overeenkomsten van een bepaalde tijd van ten minste 3 maanden afsluiten. De totale duur van deze opeenvolgende overeenkomsten mag echter niet meer bedragen dan 2 jaar. In dit geval is er geen goedkeuring nodig van de Inspectie van de sociale wetten; - mits het Toezicht op de sociale wetten vooraf zijn goedkeuring verleent, kunnen werkgever en werknemer opeenvolgende overeenkomsten met elk een bepaalde tijd van ten minste 6 maanden afsluiten; de totale duur van die opeenvolgende overeenkomsten mag echter niet meer bedragen dan drie jaar. Deze twee laatste mogelijkheden zijn niet toepasselijk op overeenkomsten die voor een duidelijk omschreven werk werden gesloten. - een arbeidsovereenkomst voor een duidelijk omschreven werk: Hier wordt de omvang van het werk op voorhand afgesproken en niet de precieze duurtijd. De overeenkomst eindigt automatisch wanneer het afgesproken werk uitgevoerd is. - een arbeidsovereenkomst voor vervanging: Deze arbeidsovereenkomst kan worden gesloten ter vervanging van een werknemer wiens arbeidsovereenkomst geschorst is. Enkel bij schorsing wegens economische oorzaken, slecht weer, staking en lock-out is er geen vervangingsovereenkomst mogelijk. De duur van een vervangingsovereenkomst mag niet langer zijn dan twee jaar. Men kan in deze overeenkomst afwijken van de normale regels i.v.m. de opzegging: er kan in deze arbeidsovereenkomst gestipuleerd worden dat er een korte of zelfs geen opzeggingstermijn geldt wanneer de vervangen werknemer terugkeert. - een arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid: Deeltijdse arbeid is de arbeid die regelmatig en vrijwillig gedurende een kortere periode dan de normale arbeid wordt verricht. In deze arbeidsovereenkomst moet de overeengekomen deeltijdse arbeidsregeling en het werkrooster opgenomen worden. - een arbeidsovereenkomst voor tewerkstelling van studenten: Deze arbeidsovereenkomst moet in drie exemplaren opgesteld worden (waarvan één exemplaar bestemd voor de sociale inspectie; deze verplichting valt weg indien alle Dimona-gegevens elektronisch werden overgemaakt). Er moeten een aantal verplichte vermeldingen in opgenomen worden. Indien dit niet gerespecteerd wordt, kan de student de arbeidsovereenkomst beëindigen zonder opzegging of vergoeding. De werkgever moet zijn exemplaar van deze arbeidsovereenkomst gedurende 5 jaar bewaren. 2.2.2. Een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd Een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd hoeft niet schriftelijk afgesloten te worden. Nochtans is dit wel aan te raden om eventuele bewijsproblemen te vermijden. Ingevolge de Wet Eenheidsstatuut van 26 december 2013 werd het proefbeding afgeschaft.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

119

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Een geschreven arbeidsovereenkomst laat ook toe dat de werknemer zich uitdrukkelijk akkoord verklaart met het overeengekomen loon, de wijze van betaling en dat hij het arbeidsreglement ontvangen heeft. De geschreven arbeidsovereenkomst kan ook de bepalingen in verband met de schriftelijke informatie bevatten die aan de werkgevers die minder dan 20 werknemers tewerkstellen zijn opgelegd (cao nr. 22 betreffende het onthaal van de nieuwe werknemers). Deze informatie betreft: - het bedrag van het loon - de omschrijving van de door de werknemer te verrichten arbeid - een opsomming van de maatregelen inzake veiligheid en gezondheid in de onderneming - specifieke maatregelen voor de werknemers die aan beroepsrisico’s zijn blootgesteld. 2.3. Het arbeidsreglement Zowat elke werkgever die in de privé-sector werknemers tewerkstelt, moet een arbeidsreglement hebben. Die verplichting geldt o.a. niet voor familie-ondernemingen en voor werkgevers die enkel dienstboden tewerkstellen. Het arbeidsreglement bevat een aantal concrete bepalingen over de loon- en arbeidsvoorwaarden die in de onderneming van toepassing zijn; bv. begin en einde van de gewone arbeidsdag, tijdstip en duur van de rustpauzes, de werkroosters, de opzeggingstermijnen, de als dringend beschouwde redenen tot ontslag, de formaliteiten te vervullen bij ziekte, de datum van de jaarlijkse collectieve vakantie, de tekst van de cao nr. 25 betreffende de gelijke beloning van mannelijke en vrouwelijke werknemers, maatregelen tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. De procedure voor het opstellen en het wijzigen van het arbeidsreglement verschilt naargelang er al dan niet een ondernemingsraad is in de onderneming. Hieronder wordt verder ingegaan op deze procedure in het geval er geen ondernemingsraad is. Het initiatief tot opstelling en wijziging van het arbeidsreglement gaat uit van de werkgever indien er geen ondernemingsraad is. Het ontwerp van arbeidsreglement dient door aanplakking ter kennis gebracht te worden van de werknemers. Gedurende 15 dagen te rekenen vanaf de dag van aanplakking moet de werkgever een register ter beschikking houden van de werknemers, waarin zij hun bemerkingen, individueel of via de vakbondsafvaardiging, kunnen noteren. De werknemers kunnen eventueel ook binnen deze termijn deze opmerkingen schriftelijk overmaken aan de bevoegde arbeidsinspectie. Na het verstrijken van de termijn van 15 dagen moet de werkgever het register met de bemerkingen opsturen naar de arbeidsinspectie. Wanneer er geen bemerkingen gemaakt werden, treedt het nieuwe reglement of de wijziging van het bestaande reglement de 15e dag na die van de aanplakking in werking. Zijn er wel opmerkingen, dan deelt de arbeidsinspectie deze binnen een termijn van vier dagen mee aan de werkgever. Door aanplakking maakt de werkgever de opmerkingen bekend aan de werknemers. De arbeidsinspecteur tracht binnen een termijn van dertig dagen de uiteenlopende standpunten te verzoenen. Slaagt hij hierin, dan wordt het reglement of de wijziging van kracht de achtste dag na de verzoening. Slaagt de verzoening niet, dan kan de vakbondsafvaardiging binnen 15 dagen het geschil aanhangig maken bij het bevoegde paritair comité. Tijdens de eerstvolgende vergadering doet het paritair comité een laatste verzoeningspoging. Is er geen verzoening mogelijk, dan beslist het paritair comité. Voor een geldige beslissing is een meerderheid nodig van tenminste 75% zowel van de werkgevers- als van de werknemersvertegenwoordiging.

120

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Binnen de acht dagen na de inwerkingtreding van het reglement en de wijzigingen eraan, moet een afschrift van het arbeidsreglement bezorgd worden aan de Dienst Toezicht op de sociale wetten (van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg), verantwoordelijk voor de plaats waar de onderneming gevestigd is. Een bericht met opgave van de plaats waar het arbeidsreglement kan worden geraadpleegd, moet worden aangeplakt op een zichtbare en toegankelijke plaats. Iedere werknemer moet, op elk ogenblik en zonder tussenpersoon, inzage kunnen nemen van het definitieve reglement en de wijzigingen eraan, in een gemakkelijk toegankelijke plaats. De werkgever moet aan iedere werknemer een afschrift van het arbeidsreglement ter hand stellen. Op iedere plaats waar werknemers tewerkgesteld worden, moet een afschrift van het arbeidsreglement bijgehouden worden (dus ook op de werf! Best is een exemplaar in de (bestel)wagen te laten liggen). Belangrijk om hier aan te stippen is dat elk jaar, vóór 15 december het arbeidsreglement dient aangepast te worden m.b.t.: - de periodes van sluiting van het bedrijf wegens de jaarlijkse vakantie in het volgende kalenderjaar; - de dagen inhaalrust die collectief worden genomen ter vervanging van een wettelijke feestdag die valt op een zaterdag of een zondag, behalve indien de feestdag genomen wordt op de daaropvolgende eerste werkdag; - de dagen inhaalrust die collectief worden genomen ter compensatie van de werktijdvermindering. Bouwunie-leden kunnen het model-arbeidsreglement bekomen bij het secretariaat (info@bouwunie.be) of downloaden van de website (www.bouwunie.be => thema “personeel en arbeidsmarkt”).. 2.4. Het personeelsregister De veralgemening van de Dimona (de elektronische onmiddellijke aangifte van tewerkstelling aan de RSZ) tot alle werknemers (arbeiders, bedienden, studenten, erkende leerlingen) heeft een aantal vereenvoudigingen van de sociale documenten tot gevolg gehad: - het algemeen personeelsregister moet niet langer aangevuld worden. Elke nieuwe inschrijving in dit register wordt immers vervangen door een elektronische onmiddellijke aangifte van tewerkstelling. Omdat via de Dimona-aangifte enkel de toestand wordt geregistreerd vanaf de eerste elektronische aangifte, moet het oude register wel nog worden bewaard; - Indien het personeel op meerdere vaste plaatsen tegelijk aan het werk wordt gezet, moet ook nog een “speciaal personeelsregister” bijgehouden worden. Door de Dimona-aangifte wordt dit register een stuk eenvoudiger. Enkel de volgende gegevens moeten erin vermeld worden: de identificatie van de werkgever, het adres van de plaats van het werk, de identificatie van de werknemer, de aanvangsen einddatum van de tewerkstelling op die plaats. Bovendien is het voldoende dat dit vereenvoudigd register consulteerbaar is vanop de plaats van tewerkstelling. U hoeft het register dus niet meer fysiek op die plaats bij te houden, maar kan het ook onder elektronische vorm opslaan. Zelfs op de hoofdzetel van de onderneming, zolang het maar consulteerbaar is vanop de plaats van tewerkstelling. - het bijhouden van het individueel document: indien het personeel op wisselende plaatsen wordt tewerkgesteld, moest u in bepaalde gevallen een individueel document afleveren. Ook deze verplichting werd afgeschaft ingevolge de veralgemeende Dimona-aangifte.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

121

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

- het doorsturen van een kopie van de arbeidsovereenkomst van de student: het is niet langer nodig een kopie van de arbeidsovereenkomst over te maken aan het Toezicht op de sociale wetten. Vergewis u er evenwel van dat u de plaats hebt opgegeven waar de student zal worden tewerkgesteld (indien deze verschillend is van de hoofdzetel), en dat u de einddatum van zijn tewerkstelling, eveneens via Dimona heeft meegedeeld. Noot: in de bouwsector (waar de werknemers op meerdere wisselende plaatsen tewerkgesteld worden) moet dus enkel nog het oude algemeen personeelsregister worden bijgehouden. Het individueel document is afgeschaft. 2.5. De individuele rekening Voor elke werknemer moet een individuele rekening worden bijgehouden en bewaard. Het is een staat waarop een aantal gegevens worden vermeld met het oog op de toekenning en berekening van de aan de werknemer, de fiscus en de aan de RSZ verschuldigde bedragen. Voor elk kalenderjaar of RSZ-jaar is een nieuwe individuele rekening vereist. Op de individuele rekening moeten een aantal gegevens vermeld worden: - betreffende de werkgever: o.a. identificatiegegevens van de werkgever, inschrijvingsnummer bij de RSZ, vakantiekas en kinderbijslagfonds, naam van de arbeidsongevallenverzekeraar, nummer van het bevoegde paritair comitĂŠ (bouwarbeiders: PC124; arbeiders houtbewerking en stoffering: PC126, elektriciens: PC149.01, bedienden: PC200) en (eventueel) naam van het sociaal secretariaat en het aansluitingsnummer. - betreffende de werknemer: o.a. identificatiegegevens, aantal personen die fiscaal ten laste zijn, rijksregisternummer, nummer van inschrijving in het personeelsregister, de aard van de arbeidsovereenkomst (arbeider, bediende), de hoofdzakelijk uitgeoefende functie, datum van indienst- en uitdiensttreding. - betreffende het loon en de inhoudingen op het loon: Alle gegevens moeten per uitbetalingsperiode (wekelijks, maandelijks) genoteerd worden die het mogelijk maken de bedragen te bepalen die de werkgever aan de werknemer en aan de fiscus en RSZ moet betalen alsmede deze bedragen zelf. Het gaat om o.a. de volgende gegevens: het aantal werkelijke arbeidsdagen, het aantal hiermee gelijkgestelde dagen, het basisloon, het aantal gewerkte uren, het bedrag van de voordelen in natura, alle elementen om de andere loonbestanddelen (zoals vakantiegeld, opzeggingsvergoeding) te berekenen. Tenslotte moet op basis van deze gegevens vermeld worden: het bedrag waarop RSZ-bijdragen berekend worden, de werknemersbijdrage voor de RSZ, het bedrag van de bedrijfsvoorheffing, het nettoloon.

122

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Sedert 1 juli 2014 bent u verplicht maandelijks een schriftelijk detail aan uw arbeiders m.b.t. hun betaalde mobiliteitsvergoedingen te overhandigen, samen met de loonfiche. Het detail moet minstens volgende elementen bevatten: - het aantal werkelijk afgelegde kilometers per dag (op de wijze zoals in uw onderneming afgesproken werd hoe de werkelijke afstand bepaald ging worden); - het toegekende bedrag van de mobiliteitsvergoeding per dag. Per kwartaal moeten enkele gegevens samengeteld worden: het aantal werkelijke arbeidsdagen, het aantal hiermee gelijkgestelde dagen, het totaal van de bedragen waarop RSZ-bijdragen berekend worden, de totale werknemersbijdrage voor de RSZ. Ook jaarlijks moeten een aantal totalen gemaakt worden: het bedrag waarop RSZ-bijdragen werd ingehouden, de werknemersbijdrage voor de RSZ, het belastbaar bedrag, de bedrijfsvoorheffing. Alle gegevens betreffende de werkgever en de werknemer moeten worden genoteerd vóór de ingebruikname. Alle andere gegevens die per uitbetalingsperiode moeten opgenomen worden, moeten ingeschreven worden ten laatste op het ogenblik waarop het loon eisbaar is of op de gewone betaaldag. De kwartaaltotalen moeten gemaakt worden uiterlijk op de laatste dag waarop de RSZ-aangifte moet ingediend worden. De jaartotalen moeten gemaakt worden uiterlijk op de laatste dag waarop de RSZaangifte voor het vierde kwartaal moet ingediend worden. Op de individuele rekening hoeven een aantal gegevens niet ingevuld te worden wanneer deze voorkomen op bepaalde andere documenten die samen met de individuele rekening bijgehouden en bewaard worden. Zo mogen alle gegevens die normaal per uitbetalingsperiode moeten opgenomen worden, weggelaten worden indien zij voorkomen in de loonafrekening van de werknemer. Alle individuele rekeningen moeten bijgehouden worden op één plaats: in principe is dit het adres waaronder de werkgever bij de RSZ is aangesloten. Mits voorafgaandelijke aangetekende melding aan de bevoegde inspecteur van de sociale wetten mogen de individuele rekeningen ook bijgehouden worden in zijn woonplaats, maatschappelijke zetel of bij het sociaal secretariaat. De individuele rekening en de bijbehorende documenten moeten gedurende een periode van vijf jaar bewaard worden, te rekenen vanaf de jaarlijkse afsluiting van de rekening. 2.6. Gezondheidstoezicht Het gezondheidstoezicht op de werknemers heeft tot doel de gezondheid van de werknemers te bevorderen en te behouden door risico’s te voorkomen. Dit gebeurt door het stellen van preventieve handelingen door de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Werknemers die in dienst worden genomen om tewerkgesteld te worden in onderstaande functies, zijn onderworpen aan een voorafgaande gezondheidsbeoordeling: - de veiligheidsfuncties: d.w.z. elke werkpost waar gebruik wordt gemaakt van arbeidsmiddelen, waar motorvoertuigen, kranen, rolbruggen, hijstoestellen, of machines die gevaarlijke installaties of toestellen in werking zetten, bestuurd worden, voor zover het gebruik van die arbeidsmid-

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

123

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

delen, het besturen van die werktuigen en installaties, de veiligheid en gezondheid van andere werknemers van de onderneming of van ondernemingen van buitenaf, in gevaar kan brengen (bv. heftruckchauffeur, bedienaar hijstoestel,…); - de functies met verhoogde waakzaamheid d.w.z. een functie die bestaat uit een permanent toezicht op de werking van een installatie waarbij een gebrek aan waakzaamheid de veiligheid en de gezondheid van andere werknemers in gevaar zou kunnen brengen; - de activiteiten met welbepaald risico’s: hetzij blootstelling aan een fysisch (bv. lawaai, trillingen,…), een biologisch (bv. infectieziekten) of een chemisch agens (bv. bijtende of giftige stoffen); hetzij een belasting van ergonomische aard (manueel hanteren van lasten, werken met beeldschermen), hetzij een belasting verbonden aan de zwaarte van het werk of aan monotoon en tempogebonden werk en die een fysieke maar ook een mentale belasting met zich meebrengen. Werknemers jonger dan 18 jaar moeten vóór hun eerste tewerkstelling een voorafgaande gezondheidsbeoordeling ondergaan, ongeacht de functie die ze zullen uitoefenen. Daarnaast is er ook nog: - de periodieke gezondheidsbeoordeling voor de werknemers die een hoger opgesomde functie uitoefenen (in de regel éénmaal per jaar); - het onderzoek bij werkhervatting na ongeval of ziekte: na afwezigheid van minstens vier weken, omwille van om het even welke ziekte of ongeval, dienen de werknemers die een hoger opgesomde functie uitoefenen, onderzocht te worden, uiterlijk binnen de 8 werkdagen na de werkhervatting; - de spontane raadpleging: elke werknemer, al dan niet onderworpen aan het gezondheidstoezicht, heeft het recht de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer te raadplegen voor gezondheidsklachten waarvan hij denkt dat ze te wijten zijn aan de uitgeoefende arbeid; - het voortgezet gezondheidstoezicht: het doel ervan is, de werknemers, nadat zij aan chemische, fysische of biologische agentia blootgesteld werden (bv. verwijdering van asbest), van een gezondheidstoezicht te genieten, zowel wanneer zij nog steeds in de onderneming tewerkgesteld zijn als wanneer zij de onderneming verlaten hebben. Denk er aan dat er ook een medisch onderzoek (vnl. oogtest) nodig is voor een werknemer die een rijgeschiktheidsattest wil bekomen, nodig voor het verkrijgen of verlengen van een rijbewijs C, C1, D, D1 of bezoldigd personenvervoer (bv. bestuurder van voertuig met collega-werknemers naar de werf in opdracht van de werkgever). Op het ogenblik van de redactie van deze tekst zijn verschillende reglementeringen in het kader van de welzijnswet in herziening: o.a. het gezondheidstoezicht.

124

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Hoofdstuk 3. Periodieke verplichtingen 3.1. Bij iedere uitbetaling van loon a. Loon uitbetalen op het tijdstip vermeld in het arbeidsreglement en uiterlijk de vierde werkdag na de arbeidsperiode waarvoor betaald wordt. Voor de actuele lonen: zie www.bouwunie.be (thema “Bouw in cijfers” => rubriek “indexen, cijfers en bouwdata”). b. Op de individuele rekening en op de kopie ervan de nodige gegevens inschrijven c. Een loonafrekening aan de werknemer overhandigen waarop de samenstelling van het loon is vermeld, alsmede de RSZ-afhoudingen, de afgehouden bedrijfsvoorheffing, eventuele andere afhoudingen en het nettoloon. 3.2. Iedere maand a. De bedrijfsvoorheffing doorstorten: In de regel moet de bedrijfsvoorheffing per maand betaald worden. Dit dient te gebeuren vóór de 15e volgend op de maand waarin het loon werd uitbetaald. Binnen dezelfde termijn moet de aangifte van de belastbare lonen en de ingehouden bedrijfsvoorheffing gebeuren naar de belastingdiensten. b. De bijdragen voor de sociale zekerheid (werkgevers- en werknemersaandeel) overmaken aan de RSZ. Indien het totale bedrag aan bijdragen voor het voorlaatste kwartaal (KW-2) meer dan 4.000 euro bedraagt, moet de werkgever maandelijkse voorschotten betalen. Onder “bijdragen” wordt verstaan de sociale zekerheidsbijdragen, bijdragen voor bestaanszekerheid en alle andere bijdragen waarvan de inning wettelijk aan de RSZ is toevertrouwd. Onderstaande modaliteiten zijn van toepassing: - het voorschot volgens onderstaande percentages wordt berekend op het bedrag van de RSZ-bijdragen van het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande kalenderjaar; 1e kwartaal

2e kwartaal

3e kwartaal

4e kwartaal

1e provisie

30% - 05/02

30% - 05/05

30% - 05/08

30% - 05/11

2e provisie

30% - 05/03

30% - 05/06

30% - 05/09

35% - 05/12

3e provisie

25% - 05/04

25% - 05/07

25% - 05/10

15% - 05/01

saldo

15% - 30/04

15% - 31/07

15% - 31/10

20% - 31/01

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

125

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

- het moet uiterlijk de 5de dag van de 2de, 3de en 4de maand die op het kwartaal volgt aan de RSZ betaald worden (zie tabel); - indien de werkgever geen bijdragen verschuldigd was voor het overeenstemmende kwartaal van het vorig kalenderjaar (KW-4) en/of voor het voorlaatste kwartaal (KW-2), moet een forfaitair voorschot betaald worden gelijk aan 450 euro per maand vanaf de 3e werknemer die hij tewerkstelt op het einde van de voorlaatste maand voorafgaand aan de maand waarin hij het voorschot moet betalen. Let op! Voor de bouwsector geldt een specifieke voorschottenregeling: - in het geval de werkgever-bouw geen bijdrage verschuldigd was voor het overeenstemmende kwartaal van het vorige kalenderjaar (KW-4) en/of voor het voorlaatste kwartaal (KW-2), moet hij een forfaitair voorschot betalen van 700 euro per arbeider (vanaf de 3e arbeider), tewerkgesteld op het einde van de voorlaatste maand voorafgaand aan de maand waarin hij het voorschot moet betalen. De normale betalingsdata zijn van toepassing (uiterlijk de 5e van iedere maand); - de bouwwerkgever die ertoe gehouden is procentuele voorschotten te storten, moet bovenop deze procentuele voorschotten op dezelfde data (zie hoger), een maandelijks forfaitair voorschot van 700 euro per bijkomende arbeider (vanaf de 3e arbeider) betalen. Dit is echter enkel van toepassing indien er een toename is met tenminste 3 arbeiders in het betrokken kwartaal in vergelijking met het aantal arbeiders van het kwartaal KW-4. De telling van het aantal arbeiders in het KW-4 gebeurt steeds op de laatste dag van het kwartaal; - voor de bedienden moet de bouwwerkgever de algemene regel volgen. c. sedert het 3e kwartaal 2004: maandelijkse voorschotten op de forfaitaire bijdrage aan het FBZBouw betalen aan de RSZ, indien de werkgever in het voorgaande kwartaal meer dan 2 arbeiders tewerkstelde. De forfaitaire bijdrage aan het FBZ-Bouw bedraagt vanaf het 1e kwartaal 2017 649 euro/kwartaal per arbeider (voor de ondernemingen met RSZ-kengetal 024), 638 euro/kwartaal per arbeider (voor de ondernemingen met RSZ-kengetal 044 of 054) of 558 euro/kwartaal per arbeider (voor de ondernemingen met RSZ-kengetal 026). Deze forfaitaire bijdrage vervangt een gedeelte van de procentuele bijdrage op de loonmassa die betaald moet worden aan Constructiv (= het voormalige FBZ-Bouw). 3.3. Ieder kwartaal a. De bijdragen voor de sociale zekerheid (werkgevers- en werknemersaandeel) overmaken aan de RSZ. Indien minder dan 4.000 euro bijdragen voor het voorgaande kwartaal verschuldigd zijn: tegen de laatste dag van de maand volgend op het verlopen kwartaal b. sedert het 3e kwartaal 2004: de forfaitaire bijdrage aan het FBZ-Bouw betalen aan de RSZ, indien de werkgever in het voorgaande kwartaal minder dan 3 arbeiders tewerkstelde. De forfaitaire bijdrage aan het FBZ-Bouw bedraagt vanaf het 1e kwartaal 2017 649 euro/kwartaal per arbeider (voor de ondernemingen met RSZ-kengetal 024), 638 euro/kwartaal per arbeider (voor de ondernemingen met RSZ-kengetal 044 of 054) of 558 euro/kwartaal per arbeider (voor de ondernemingen met RSZ-kengetal 026). Deze forfaitaire bijdrage vervangt een gedeelte van de procentuele bijdrage op de loonmassa die betaald moet worden aan Constructiv (= het voormalige FBZ-Bouw).

126

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

c. De bedrijfsvoorheffing doorstorten: zoals hoger vermeld moet de bedrijfsvoorheffing in principe per maand betaald worden. Van deze algemeen geldende regel mag afgeweken worden voor de kleine en nieuwe werkgevers; de bedrijfsvoorheffing mag dan per trimester betaald worden indien tegelijk aan volgende twee voorwaarden is voldaan: - de werkgever was reeds een volledig kalenderjaar bedrijfsvoorheffing verschuldigd; - voor het vorig kalenderjaar was hij minder dan 38.390 euro (bedrag in 2016) bedrijfsvoorheffing verschuldigd. Dit is ook het geval voor de nieuwe werkgevers die voor het eerst bedrijfsvoorheffing moeten voldoen: zij mogen gedurende het eerste kalenderjaar per kwartaal aangifte en betaling doen, ongeacht het bedrag van de bedrijfsvoorheffing die zij tijdens dit eerste jaar verschuldigd zijn. De bedrijfsvoorheffing dient dan aangegeven en betaald te worden v贸贸r de 15e van de maand volgend op het verlopen trimester. Met betrekking tot het laatste trimester dient v贸贸r de 15e december een voorschot betaald te worden dat gelijk is aan 66% van de bedrijfsvoorheffing die verschuldigd was voor het tweede trimester. Dit voorschot moet verrekend worden bij de eerstvolgende aangifte (januari van het volgend kalenderjaar). De nieuwe werkgevers die pas vanaf het derde kwartaal bedrijfsvoorheffing verschuldigd zijn, moeten geen voorschot betalen. De nieuwe werkgevers die gedurende het eerste kalenderjaar van de tewerkstelling of gedurende een gedeelte daarvan, minder dan 38.390 euro (bedrag in 2016) bedrijfsvoorheffing verschuldigd was, mag gedurende het daarop volgend kalenderjaar het trimestrieel systeem verder toepassen. d. De bijdrage betalen aan het sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen. e. De multifunctionele aangifte Dmfa Met ingang van 1 januari 2003 werd de inhoud en de structuur van de RSZ-aangifte grondig hervormd: de papieren kwartaalaangifte werd afgeschaft en alle gegevens moeten elektronisch overgemaakt worden. De aangifte is ook multifunctioneel (Dmfa): niet alleen de RSZ, maar ook de andere instellingen van de sociale zekerheid krijgen via de Kruispuntbank deze gegevens in hun bezit. De Dmfa beperkt zich niet tot een berekening van de socialezekerheidsbedragen die de werkgever verschuldigd is; de gegevens worden ook gebruikt door de instellingen die instaan voor de betaling van sociale uitkeringen aan de werknemers (werkloosheid, pensioen, ziekte- en invaliditeit, kinderbijslag, arbeidsongevallen en beroepsziekte, jaarlijkse vakantie voor de arbeiders,...). In Dmfa voert u de volgende gegevens in: - loon- en prestatiegegevens per werknemer; - bijdragen voor het geheel van de onderneming. Loon- en prestatiegegevens per werknemer In Dmfa voert u per werknemer de loon- en prestatiegegevens in. Afhankelijk van de gegevens die u invoert, hebt u recht op een aantal verminderingen en moet u ook bijdragen betalen. Twee belangrijke begrippen bij het invoeren van loon- en prestatiegegevens zijn: hoedanigheid en tewerkstelling.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

127

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

De hoedanigheid van de werknemers hangt af van het werknemerstype (bv. arbeider, bediende, leerling-arbeider) en de werkgeverscategorie. Voor de hoedanigheid vult u de volgende gegevens in Dmfa in: - verminderingen op het niveau van hoedanigheid - bijdragen. Meestal heeft een werknemer slechts één hoedanigheid. Maar als hij tijdens het kwartaal van hoedanigheid is veranderd, dan moet u een aangifte invullen voor elke hoedanigheid. Voorbeeld: een werknemer begon als leerling-arbeider en werd tijdens een kwartaal arbeider. In dit geval doet u een aangifte voor de hoedanigheid als leerling-arbeider en een aangifte voor de hoedanigheid als arbeider. De tewerkstelling hangt af van de arbeidsomstandigheden van de werknemer (bv. voltijds, deeltijds, nummer paritair comité). Voor de tewerkstelling vult u in Dmfa de volgende gegevens in: - eigenschappen van de tewerkstelling - prestaties - bezoldigingen - verminderingen op het niveau van tewerkstelling Meestal heeft een werknemer slechts één tewerkstelling. Maar als de werknemer tijdens het kwartaal van arbeidsomstandigheden is veranderd, heeft hij meerdere tewerkstellingen en moet u een aangifte invullen voor iedere tewerkstelling. Voorbeeld: Een werknemer begon deeltijds en ging voltijds werken tijdens dit kwartaal. In dit geval doet u een aangifte voor de deeltijdse tewerkstelling en een aangifte voor de voltijdse tewerkstelling. Bijdragen voor het geheel van de onderneming De volgende bijdragen geeft u aan voor het geheel van de onderneming en niet per werknemer: - bijdrage op buitenwettelijke pensioenen - bijdrage op winstparticipaties - bijdrage op dubbel vakantiegeld van bedienden. Deze bijdrage is het totaal van alle bijdragen per bediende. De Dmfa moet per kwartaal ingevuld worden en kan uitsluitend elektronisch verstuurd worden (via een internettoepassing of via een systeem van file transfer (zoals gebruikt door de sociale secretariaten). 3.4. Ieder jaar a. Vóór 31 januari, aan het Bestuur der Belastingen opgave 325.10 bezorgen met de betaalde lonen en de ingehouden bedrijfsvoorheffing b. Vóór eind februari aan de werknemer(s) een afschrift bezorgen van zijn (hun) individuele rekening. c. Uiterlijk binnen twee maanden na de laatste loonuitbetaling van het kalenderjaar een bijdragebon Z.I.V. afleveren. Dit gebeurt via elektronische gegevensuitwisseling tussen de RSZ en het ziekenfonds.

128

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

d. Aan de werknemer een afschrift van de loonfiche 281.10 (voor de belastingaangifte) overhandigen. e. De verzekeringsmaatschappijen tegen arbeidsongevallen vragen op geregelde tijdstippen (meestal jaarlijks) de gegevens op m.b.t. het tewerkgesteld personeel. Aan de hand hiervan wordt de verzekeringspremie berekend. In het kader van de administratieve vereenvoudiging halen de verzekeringsmaatschappijen de loon- en arbeidsgegevens zelf elektronisch op via de Kruispuntbank.

Hoofdstuk 4. Verplichtingen bij het beëindigen van de arbeidsovereenkomst 4.1. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst De arbeidsovereenkomst kan op verschillende manieren beëindigd worden: - in wederzijds akkoord tussen werkgever en werknemer zonder naleving van de wettelijke opzegtermijnen en zonder betaling van een schadevergoeding; - door opzegging van één der beide partijen; - door verbreking van de arbeidsovereenkomst om dringende redenen (zonder opzegging of schadeloosstelling) - onregelmatige beëindiging van de arbeidsovereenkomst zonder opzegging, en zonder dringende reden, maar mits betaling van een schadeloosstelling (een verbrekingsvergoeding). 4.1.1. Opzeggingstermijnen vanaf 1 januari 2014 (eenheidsstatuut) In het kader van de eenmaking van het statuut arbeiders-bedienden is op 1 januari 2014 een grote hervorming gebeurd. Ofschoon de statuten ‘arbeiders’ en ‘bedienden’ voorlopig nog blijven bestaan, zijn er een aantal grondige wijzigingen, waaronder de opzegtermijnen. Hieronder volgt een beknopt overzicht. Nieuwe vaste opzeggingstermijnen voor de werknemers (met een tijdelijke uitzondering van o.a. PC124 en PC126) In tabel 1 vindt u de opzegtermijnen van de werknemers van wie de opzeg ten vroegste vanaf 1 januari 2014 betekend wordt. Voor de arbeiders en bedienden die reeds in dienst zijn van vóór 1 januari 2014 is een overgangsmaatregel voorzien (het zg. “kliksysteem”). Bij dit “kliksysteem” wordt de opzegtermijn in 2 delen berekend: - enerzijds de opzegtermijn voor de anciënniteit opgebouwd t.e.m. 31 december 2013 (in principe berekend volgens de vroegere regels). Voor de bedienden is hierop een uitzondering: voor een bediende die meer verdiende dan 32.254 euro bruto (in 2013) op 31.12.2013, wordt de opzeg (voor de periode van indiensttreding tot 31.12.2013) vastgesteld op één maand per begonnen jaar anciënniteit, met een minimum van 3 maanden. Normalerwijze moest voor deze bedienden de formule Claeys gebruikt worden omdat hun opzegtermijn tot en met 2013 moest rekening houden met hun jaarloon, leeftijd en anciënniteit. Dit werd dus afgeschaft door artikel 68 van de wet van 26 december 2013;

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

129

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

- anderzijds de nieuwe opzegtermijn voor de anciënniteit opgebouwd vanaf 1 januari 2014 (volgens tabel 1); - de totale opzegtermijn is dan de som van beide. Tabel 1: Opzegtermijnen volgens het algemeen stelsel (van toepassing op ieder arbeidscontract gesloten vanaf 1.01.2014): - de eerste 5 jaar: geleidelijke opbouw - vanaf het 5e jaar: a rato van 3 weken per begonnen jaar anciënniteit - na 20 jaar anciënniteit: vertraagde opbouw (1 week per begonnen jaar) Anciënniteit

Opzegtermijn door werkgever

Opzegtermijn door werknemer

minder dan 3 maanden

2 weken

1 week

3 – 6 maanden

4 weken

2 weken

6 – 9 maanden

6 weken

3 weken

9 – 12 maanden

7 weken

3 weken

12 - 15 maanden

8 weken

4 weken

15 - 18 maanden

9 weken

4 weken

18 - 21 maanden

10 weken

5 weken

21 – 24 maanden

11 weken

5 weken

2 – 3 jaar

12 weken

6 weken

3 – 4 jaar

13 weken

6 weken

4 – 5 jaar

15 weken

7 weken

5 – 6 jaar

18 weken

9 weken

6 – 7 jaar

21 weken

10 weken

7 – 8 jaar

24 weken

12 weken

8 – 9 jaar

27 weken

13 weken

9 -10 jaar

30 weken

13 weken

10 – 11 jaar

33 weken

13 weken

11 – 12 jaar

36 weken

13 weken

12 – 13 jaar

39 weken

13 weken

13 – 14 jaar

42 weken

13 weken

14 – 15 jaar

45 weken

13 weken

15 – 16 jaar

48 weken

13 weken

16 – 17 jaar

51 weken

13 weken

17 – 18 jaar

54 weken

13 weken

18 – 19 jaar

57 weken

13 weken

19 – 20 jaar

60 weken

13 weken

20 – 21 jaar

62 weken

13 weken

vanaf 21 jaar

+ 1 week per begonnen jaar

13 weken

Voorbeeld: Een bediende is in dienst gekomen op 1 oktober 2009 en wordt ontslagen in mei 2014. Het jaarloon bedroeg meer dan 32.254 euro op 31.12.2013. De opzeg wordt als volgt berekend:

130

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

- voor de berekening van de opzeg voor 31.12.2013: aangezien het jaarloon > 32.254 euro (in 2013) wordt de opzeg vastgesteld op een maand per begonnen jaar anciënniteit, met een minimum van 3 maanden. Aangezien hij in dienst is gekomen op 1.10.2009, heeft hij een anciënniteit op 31.12.2013 van 4 jaar en 3 maanden en bijgevolg zal de opzegtermijn 5 maanden bedragen. - voor de anciënniteit opgebouwd na 1.01.2014, geldt dat de opzeg 4 weken bedraagt bij een anciënniteit tussen 3 en 6 maanden. - de totale opzegtermijn zal dus bedragen: 5 maanden + 4 weken Nieuwe opzegtermijnen voor de arbeiders PC124 en PC126 Er bestaat een afwijkend stelsel (tabel 2) tot en met 31 december 2017 voor o.a. het PC126 (stoffering en houtbewerking) en het PC124 (bouwsector). Er was daarnaast een specifieke uitzondering voorzien die ook zou gelden na 1 januari 2018 voor werknemers die cumulatief aan drie voorwaarden voldoen: - ze vallen onder het toepassingsgebied van een KB dat een lagere opzeggingstermijn voorziet dan deze bepaald in de NAR-cao nr. 75; - ze hebben geen vaste plaats van tewerkstelling; - ze voeren gewoonlijk op tijdelijke en mobiele werkplaatsen volgende activiteit uit: graafwerken, grondwerken, funderings- en verstevigingswerken, waterbouwkundige werken, wegenwerken, landbouwwerken, plaatsing van nutsleidingen, bouwwerken, montage en demontage van, inzonderheid, geprefabriceerde elementen, liggers en kolommen, inrichtings- of uitrustingswerken, verbouwingswerken, vernieuwbouw, herstellingswerken, ontmantelingswerken, sloopwerken, instandhoudingswerken, onderhouds-, schilder- en reinigingswerken, saneringswerken, afwerkingswerkzaamheden behorend bij één of meer werken hierboven vermeld. Ingevolge het arrest van het Grondwettelijk Hof van 17 september 2015 mogen de afwijkende opzeggingstermijnen in de bouwsector (zie tabel 2) slechts toegepast worden tot en met 31 december 2017. Vanaf 1.01.2018 zullen dus de opzegtermijnen volgens het algemene stelsel (zie tabel 1) moeten toegepast worden. Vanaf 1 januari 2018 genieten alle werknemers de opzeggingsregeling van het eenheidsstatuut en zullen de bouwvakkers, net als alle andere werknemers, recht hebben op een opzeggingstermijn berekend volgens de vroegere opzeggingstermijnen voor de opgebouwde anciënniteit vóór 1 januari 2014 en de nieuwe opzeggingstermijnen voor de anciënniteit die nadien wordt opgebouwd.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

131

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Tabel 2: Opzegtermijnen volgens het afwijkend stelsel (van toepassing tot 31 december 2017): Anciënniteit

Opzegtermijn door werkgever

Opzegtermijn door werknemer

Minder dan 3 maanden

2 weken

1 week

3 – 6 maanden

4 weken

2 weken

6 maanden of meer tot 5 jaar

5 weken

2 weken

5 – 10 jaar

6 weken

3 weken

10 – 15 jaar

8 weken

4 weken

15 – 20 jaar

12 weken

6 weken

20 jaar en meer

16 weken

8 weken

In het kader van het afwijkend stelsel wordt géén kliksysteem gehanteerd dat rekening houdt met de anciënniteit verworven vóór 2014. Voorbeeld: Een bouwvakker werd aangeworven in maart 2001 en wordt ontslagen door de werkgever in september 2014. Zijn anciënniteit ligt onder de 15 jaar en de opzegtermijn bedraagt dus 8 weken. Betekening van de opzegging De kennisgeving van de opzegging moet gebeuren bij aangetekende brief of bij deurwaardersexploot. Een aangetekend verstuurde opzeg heeft uitwerking de derde werkdag nadat hij ter post werd aangetekend. De bij deurwaardersexploot betekende opzeg gaat in de dag na de aangifte van het deurwaardersexploot. De opzegging moet in alle gevallen steeds aanvangen op een maandag. De betekening bij aangetekende brief moet dus uiterlijk de woensdag voordien gebeuren (indien er geen (vervangende) feestdag was tussen deze woensdag en de maandag). Verbreking van een overeenkomst voor bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk Deze arbeidsovereenkomst neemt automatisch een einde op de einddatum resp. wanneer de arbeid is voltooid. Een opzeggingstermijn of –vergoeding is bijgevolg niet verschuldigd. De partij die de overeenkomst toch zou beëindigen vóór het overeengekomen tijdstip en zonder dringende reden, moet aan de tegenpartij een vergoeding betalen die overeenkomt met het loon dat verschuldigd is tot het bereiken van deze einddatum. De vergoeding bedraagt maximaal het dubbel van de vergoeding die betaald zou moeten worden indien de overeenkomst voor onbepaalde tijd zou gesloten zijn. De arbeidsovereenkomst kan eveneens beëindigd worden in onderling overleg of door onmiddellijke verbreking, of om een dringende reden.

132

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Elke partij kan de arbeidsovereenkomst beëindigen vóór het verstrijken van de termijn en zonder dringende reden tijdens de eerste helft van de overeenkomen duurtijd maar zonder dat die helft meer dan zes maanden kan overschrijden, mits naleving van de opzeggingstermijn die in acht had moeten worden genomen wanneer de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur gesloten was. De arbeidsovereenkomst moet effectief een einde nemen uiterlijk op het einde van de eerste helft van de duurtijd, met een maximum van zes maanden. Indien de partijen overeenkomstig de wettelijke bepalingen terzake opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde duur hebben gesloten, kan de mogelijkheid tot beëindiging tijdens de eerste halft van de overeengekomen duurtijd enkel worden toegepast op de eerste arbeidsovereenkomst die de partijen hebben gesloten. Indien de arbeidsovereenkomst is gesloten voor een bepaalde duur van minder dan drie maanden, dan kan de werkgever bij arbeidsongeschiktheid wegens ziekte of ongeval die meer dan 7 dagen duurt, de overeenkomst zonder vergoeding beëindigen, voor zover de eerste helft van de huidige arbeidsovereenkomst is verstreken. Indien de arbeidsovereenkomst gesloten is voor een bepaalde tijd van ten minste drie maanden en de arbeidsongeschiktheid van de werknemer wegens ziekte of ongeval zes maanden overschrijdt terwijl het vastgestelde einde van arbeidsovereenkomst nog niet verstreken is, dan kan de werkgever te allen tijde de arbeidsovereenkomst beëindigen mits betaling van een vergoeding, zijnde het loon voor de resterende termijn met een maximum van drie maanden en onder aftrek van hetgeen betaald werd sedert het begin van de arbeidsongeschiktheid. Verbreking van een overeenkomst voor onbepaalde tijd Is de overeenkomst voor onbepaalde tijd gesloten, dan moet de partij die de overeenkomst beëindigt zonder dringende reden of zonder inachtneming van de opzeggingstermijn, een vergoeding betalen aan de andere partij. Deze vergoeding is gelijk aan het lopend loon dat overeenstemt hetzij met de duur van de opzeggingstermijn, hetzij met het resterend gedeelte van die termijn. De opzeggingsvergoeding omvat niet alleen het lopend loon, maar ook de voordelen verworven krachtens de arbeidsovereenkomst. Opzeggingstermijn en inhaalrust Bij opzegging uitgaande van de werkgever wordt de opzeggingstermijn geschorst gedurende de duur van de inhaalrust die voor het einde van de arbeidsovereenkomst werd toegekend. Afwezigheid tijdens de opzeggingstermijn Vanaf 1 januari 2014 hebben alle werknemers (arbeiders en bedienden) recht op een verlof om een nieuwe betrekking te zoeken. De duur van dit verlof bedraagt: - maximum één dag per week gedurende de laatste 26 weken van de opzegging. De afwezigheid kan één of twee keer per week worden uitgeoefend, zonder dat in totaal de duur van één dag wordt overschreden; - één halve dag per week in de loop van de periode vóór de laatste 26 weken van de opzegging.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

133

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Willekeurig ontslag en ontslagmotivering (bron: ADMB-Juridische dienst) U kent wellicht het begrip “willekeurig ontslag” waardoor een arbeider met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur een vergoeding gelijk aan 6 maanden loon kan opvorderen wanneer u als werkgever niet aantoont dat zijn ontslag niets te maken heeft met zijn gedrag, geschiktheid of de werking van de onderneming. Deze regeling, die voorzien is in artikel 63 van de Arbeidsovereenkomstenwet wordt door het eenheidsstatuut discriminatoir bevonden omdat ze enkel van toepassing is op arbeiders. De Wet op het eenheidsstatuut van 26 december 2013 bepaalde dan ook dat het bewuste artikel 63 van de Arbeidsovereenkomstenwet ophoudt te bestaan wanneer er een collectieve arbeidsovereenkomst in de Nationale Arbeidsraad afgesloten wordt die betrekking heeft op de motivering van het ontslag. Op 12 februari 2014 werd de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 109 betreffende de motivering van het ontslag afgesloten binnen de Nationale Arbeidsraad (NAR). Deze cao trad in werking op 1 april 2014 voor de ontslagen gegeven of betekend vanaf die datum. Tot en met 31 maart 2014 bleef het willekeurig ontslag voor arbeiders dus nog bestaan. Voor wie? Deze NAR-cao voorziet enerzijds in een recht voor elke werknemer (arbeiders en bedienden) om de redenen van zijn ontslag te kennen en anderzijds in een schadevergoeding in het geval van een kennelijk onredelijk ontslag. Alle werknemers tewerkgesteld met een arbeidsovereenkomst kunnen er zich op beroepen. Op de volgende werknemers die ontslagen worden, is de NAR-cao niet van toepassing: - tijdens de eerste 6 maanden van de tewerkstelling waarbij voorafgaande en aaneensluitende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde duur of voor uitzendarbeid voor een identieke functie bij dezelfde werkgever meetellen voor de berekening van de 6 maanden; - tijdens een arbeidsovereenkomst voor uitzend- of studentenarbeid; - met het oog op het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (afgekort SWT) of het wettelijk pensioen; - wegens de definitieve stopzetting van de activiteit, de sluiting van de onderneming of in het kader van collectief ontslag; - wanneer een bijzondere ontslagprocedure voorzien is bij wet of bij collectieve arbeidsovereenkomst, bijvoorbeeld in de gevallen van ontslagbescherming; - wanneer er sprake is van een meervoudig ontslag bij herstructurering dat op sectoraal niveau gedefinieerd wordt. Werknemers die om een dringende reden ontslagen worden, kunnen enkel genieten van de schadevergoeding indien het ontslag “kennelijk onredelijk” is. Zij kunnen de redenen die aan de basis van hun ontslag niet opvragen vermits de te volgen procedure in het kader van een dringende reden reeds voorziet dat de werkgever de motieven van het ontslag moet meedelen. Het recht om de ontslagreden te kennen Elke werknemer heeft vanaf 1 april 2014 het recht om de redenen van zijn ontslag te kennen. Wan-

134

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

neer de werkgever deze redenen niet schriftelijk uit eigen beweging meedeelt, kan de werknemer ze binnen een termijn van 2 maanden nadat de arbeidsovereenkomst beëindigd werd opvragen bij aangetekende brief. In het geval van opzegging richt de werknemer zijn verzoek binnen een termijn van 6 maanden na de betekening van de opzeg, zonder 2 maanden na het einde van de arbeidsovereenkomst te overschrijden. Binnen 2 maanden na ontvangst van de aangetekende brief moet de werkgever bij aangetekende brief de concrete redenen van het ontslag meedelen aan de werknemer. Weigert de werkgever het ontslag te motiveren of doet hij dit niet volgens de voorgeschreven regels, dat moet hij aan de werknemer een boete betalen die overeenstemt met het loon van 2 weken. Recht op een schadevergoeding bij kennelijk onredelijk ontslag De werknemer die aangeworven is met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur heeft recht op een schadevergoeding van minimaal 3 weken loon en maximaal 17 weken loon wanneer het ontslag als kennelijk onredelijk beoordeeld wordt. Het kennelijk onredelijk ontslag is het ontslag dat gebaseerd is op redenen die geen verband houden met de geschiktheid of het gedrag van de werknemer of die niet berusten op de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming, de instelling of de dienst en waartoe nooit beslist zou zijn door een normale en redelijke werkgever. Deze schadevergoeding is enkel cumuleerbaar met de opzeggingsvergoeding, de niet-concurrentievergoeding, de uitwinningsvergoeding en de aanvullende vergoeding die bovenop de sociale uitkeringen wordt betaald. Een cumul is niet mogelijk met andere vergoedingen verschuldigd naar aanleiding van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De bewijslast van het al dan niet kennelijk onredelijk karakter van het ontslag ligt soms bij de werkgever en soms bij de werknemer, nl.: - bij de partij die iets aanvoert in het geval de werkgever de redenen van het ontslag heeft meegedeeld; - bij de werkgever indien hij de redenen van het ontslag niet meegedeeld heeft aan de werknemer; - bij de werknemer wanneer hij niet verzocht heeft om de redenen die aan de basis van het ontslag liggen te kennen. Geen motivering van het ontslag dat kennelijk onredelijk geacht wordt? De burgerlijke boete van 2 weken loon, verschuldigd door de werkgever indien hij de redenen van het ontslag niet kenbaar maakt aan de werknemer, is cumuleerbaar met de vergoeding voor een kennelijk onredelijk ontslag. De totale vergoeding kan zo 5 tot 19 weken bedragen. BELANGRIJK! De uitzonderingssectoren blijven ook hier de uitzondering… Concreet geldt voor de sectoren waar er op het vlak van de opzegtermijnen uitzonderingen van toepassing zijn, de oude regeling van het willekeurig ontslag nog: - tijdelijk, tot en met 31 december 2015, voor de arbeiders uit de sectoren waarvoor de uitzonderingstermijnen tijdelijk gelden. Vanaf 1 januari 2016 vallen deze sectoren onder de algemene regeling van ontslagmotivering en kennelijk onredelijk ontslag;

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

135

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

- tijdelijk, tot en met 31 december 2017, voor de sectoren waarvoor initieel structureel de uitzonderingstermijnen golden, dit zijn de werknemers van PC124 (arbeiders bouwsector) en PC126 (arbeiders stoffering en houtbewerking) die tewerkgesteld worden op mobiele werven. Conform het arrest van het Grondwettelijk Hof van 17 september 2015 dat de toepassing van de afwijkende opzegtermijnen voor de bouwarbeiders (PC124) beperkt tot en met 31 december 2017, zal bijgevolg ook bovenstaande uitzondering op de ontslagmotivering slechts blijven bestaan tot en met 31 december 2017. Dit houdt in dat een arbeider uit één van deze sectoren, die voor onbepaalde tijd aangeworven is en die ontslagen wordt om redenen die geen verband houden met de geschiktheid of het gedrag van de werknemer of die niet berusten op de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming, de instelling of de dienst, een vergoeding van 6 maanden loon kan vorderen van zijn werkgever. Het is aan de werkgever om te bewijzen dat het ontslag niet willekeurig is. De vergoeding voor willekeurig ontslag is niet cumuleerbaar met de volgende beschermingsvergoedingen: - voor een zwangere werkneemster, - voor (kandidaat-)personeelsafgevaardigden van ondernemingsraad en comité voor preventie en bescherming op het werk, - voor betaald educatief verlof. Deze regeling van het willekeurig ontslag maakt voortaan deel uit van de NAR-cao nr. 109, aangezien het vroegere artikel 63 van de wet betreffende de arbeidsovereenkomsten werd opgeheven. Tegenopzegging De werknemer die door zijn werkgever opgezegd is en een andere dienstbetrekking gevonden heeft, kan aan de arbeidsovereenkomst een einde maken vóór de opzeggingstermijn van de werkgever verstreken is: dit is de zg. tegenopzegging. Sedert 1 januari 2014 wordt het recht aan elke werknemer toegekend, ongeacht zijn statuut (bediende, arbeider). De duur van de tegenopzegging wordt bepaald op basis van de anciënniteit van de werknemer: Anciënniteit van de werknemer

Duur van de tegenopzegging

Minder dan 3 maanden

1 week

Van 3 tot minder dan 6 maanden

2 weken

Van 6 tot minder dan 12 maanden

3 weken

12 maanden of meer

4 weken

aanvang

Volgende maandag (*)

(*) aanvang op de eerste maandag die volgt op de dag waarop de opzeggingsbrief wordt geacht te zijn ontvangen.

136

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

4.2. Elektronische aangifte van uitdiensttreding Net zoals bij de indiensttreding, moet de werkgever uiterlijk de eerste werkdag na de uitdiensttreding van de arbeider, dit melden aan de RSZ via de Dimona-toepassing, op elektronische wijze (https://www. socialsecurity.be/site_nl/employer/applics/dimona_new/index.htm?type=all). 4.3. Overhandiging van documenten door de werkgever Bij het einde van de arbeidsovereenkomst moet de werkgever aan de ex-werknemer de volgende documenten overhandigen: Getuigschrift van tewerkstelling Dit is een attest waarin enkel de begin- en einddatum van de arbeidsovereenkomst en de aard van het verrichte werk wordt vermeld. Er mag geen enkele andere vermelding worden aangebracht, behalve op uitdrukkelijk verzoek van de werknemer. Het moet aan de werknemer overhandigd worden op het ogenblik dat de arbeidsovereenkomst een einde neemt, wat ook de reden is van het einde van de arbeidsverhoudingen. De loonafrekening Het loon dat nog verschuldigd is op het einde van de arbeidsovereenkomst, moet betaald worden uiterlijk op de eerste normale betaaldag die volgt op de datum waarop de dienstbetrekking eindigt. Deze afrekening heeft niet alleen betrekking op het normale loon, maar ook de eventuele premies, het vakantiegeld bij uitdiensttreding voor een bediende, de verbrekingsvergoeding e.d. De individuele rekening Dit document moet de werknemer overhandigd worden binnen twee maanden na het einde van het kwartaal waarin de arbeidsovereenkomst beëindigd werd. Vakantie-attest (voor bedienden) Aan de hand van dit attest kan de bediende zijn prestaties van het vorige en van het lopende jaar bewijzen, zodat zijn toekomstige werkgever zijn recht op vakantiedagen en vakantiegeld kan bepalen. Per vakantiedienstjaar moet dergelijk attest opgemaakt worden. Werkloosheidsattest Uiterlijk op de laatste werkdag moet de werkgever een werkloosheidsattest (C4) overhandigen aan de werknemer wiens arbeidsovereenkomst is beëindigd. Ongeacht de reden van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst (ontslag met of zonder dringende reden, ontslagname, ...) moet dit attest altijd worden afgeleverd. Fiscale fiches Deze fiches vermelden de verschillende inkomstenbestanddelen van de belastingplichtige voor het afgelopen jaar. Aan de werknemer van wie de arbeidsovereenkomst werd beëindigd, moet een afschrift van deze fiches worden overhandigd ten laatste op 1 maart van het jaar volgend op het jaar waarop de inkomsten betrekking hebben.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

137

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

4.4. Outplacement De wet betreffende het eenheidsstatuut van 26.12.2013 heeft een algemeen stelsel van outplacement ingevoerd vanaf 1 januari 2014. De bepalingen inzake outplacement van ontslagen werknemers van 45 jaar en ouder die al golden voor 1.01.2014 blijven behouden maar krijgen voortaan een bijzonder of suppletief karakter 4.4.1. Algemene outplacementregeling De algemene outplacementregeling is van toepassing voor alle werknemers die door hun werkgever ontslagen worden (behalve om dringende redenen of in het kader van een herstructurering) vanaf 1.01.2014 en die recht hebben op een opzegtermijn van minstens 30 weken of op een ontslagvergoeding die overeenstemt hetzij met de duur van een opzegtermijn van minstens 30 weken, hetzij met het resterende gedeelte van die opzegtermijn van minstens 30 weken. Ontslag met prestatie van een opzeg van minstens 30 weken Wanneer de werknemer wordt ontslagen met de prestatie van een opzeg van minstens 30 weken, dan heeft hij recht op: - een outplacementbegeleiding van 60 uur. De tijd die wordt besteed aan deze outplacementbegeleiding wordt aangerekend op de tijd van het sollicitatieverlof; - een opzegtermijn van minstens 30 weken. Ontslag met een vergoeding van minstens 30 weken Wanneer de werknemer wordt ontslagen met een verbrekingsvergoeding van minstens 30 weken (of met een vergoeding die overeenstemt met het resterende gedeelte van die termijn) , dan heeft hij recht op: - een outplacementbegeleiding van 60 uur ter waarde van 1/12 van het jaarloon van het kalenderjaar dat het ontslag voorafgaat, met een minimumwaarde van 1800 euro en een maximumwaarde van 5500 euro. Indien de werknemer deeltijds tewerkgesteld wordt, wordt dit minimum en maximum herleid aan de hand van de tewerkstellingsbreuk. Deze outplacementbegeleiding wordt gewaardeerd op 4 weken loon; - een opzegvergoeding die overeenstemt hetzij met de duur van een opzegtermijn van minstens 30 weken, hetzij met het resterende gedeelte van die termijn, waarop 4 weken worden aangerekend voor de waarde van de outplacementbegeleiding. 4.4.2. Bijzondere outplacementregeling Aangezien de opzegtermijn in de bouwsector ingevolge de afwijkende regeling tot 31 december 2017 steeds beneden de 30 weken ligt, zal hogervermelde algemene regeling niet van toepassing kunnen zijn voor 31 december 2017, en zal dus steeds onderstaande bijzondere regeling in acht moeten genomen worden. Principe Indien de werkgever een werknemer ontslaat die minstens 45 jaar is op het ogenblik van de betekening van het ontslag, en een ononderbroken anciĂŤnniteit van minstens een jaar heeft in de onderneming, moet de werkgever, op eigen initiatief, en binnen een termijn van vijftien dagen nadat de arbeidsovereenkomst een einde heeft genomen, de werknemer schriftelijk een geldig outplacementaanbod voorleggen.

138

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 6. TEWERKSTELLEN VAN PERSONEEL

Er moet geen outplacementaanbod gebeuren: - in geval van ontslag om dringende reden; - in geval van brugpensioen als de bruggepensioneerde niet beschikbaar moet blijven op de arbeidsmarkt; - van zodra de gerechtigde de leeftijd voor het rustpensioen heeft bereikt. Merk op dat o.a. in de volgende gevallen geen sprake zal zijn van outplacement (omdat de werknemer niet werd ontslagen): - de beëindiging van de arbeidsovereenkomst in onderling overleg - de beëindiging van de arbeidsovereenkomst ingevolge medische overmacht. Sectorale outplacementbegeleiding In een aantal sectoren wordt de kost van outplacement ten laste genomen door de sector (sociaal fonds). In geval het gaat om een bediende die ressorteert onder het ANPCB (PC200; o.a. de bedienden in de sectoren bouw, en houtbewerking en stoffering) werd een sectorale outplacementbegeleiding georganiseerd. Hier worden de kosten ten laste genomen door het sectoraal vormingsfonds CEVORA. Meer info op www.cevora.be (rubriek “ontslagen bediende”). Sedert 1 december 2007 bestaat ook een collectieve outplacementbegeleiding in het paritair comité 124 (bouwarbeiders). Deze outplacementbegeleiding werd bovendien uitgebreid naar de arbeiders van 40 jaar en ouder die behoren tot de categorieën I en IA (ongeschoolden), en naar de arbeiders jonger dan 45 jaar in het kader van een herstructurering, bij bedrijven erkend in moeilijkheden of bij sluiting of faling van de onderneming. Een anciënniteit van minstens één jaar in de onderneming blijft een voorwaarde voor de ontslagen arbeider. De bouwwerkgever moet zelf 50% van de outplacementkosten dragen. Werkwijze voor de Bouwunie-leden 1. De bouwwerkgever neemt contact op met Bouwunie (Luc Proesmans, tel. 02 588 11 00, e-mail: luc.proesmans@bouwunie.be). 2. Bouwunie bezorgt u het modelformulier om een geldig outplacementaanbod te doen aan de ontslagen bouwvakarbeider. De ontslagen bouwvakarbeider dient aangetekend een aanbod te ontvangen binnen de 15 dagen nadat de arbeidsovereenkomst beëindigd werd. 3. De ontslagen bouwvakarbeider heeft één maand de tijd om het aanbod van de werkgever te tekenen voor akkoord en terug te bezorgen aan de werkgever. 4. Het bouwbedrijf stuurt het ondertekend aanbod door naar Bouwunie (luc.proesmans@bouwunie.be of fax 02 253 07 45) of rechtstreeks outplacement@constructiv.be. 5. Een korte tijd later ontvangt het bouwbedrijf een brief en een bestelbon van Constructiv. De brief bevat de gegevens van het door Constructiv aangeduide outplacementkantoor. De bouwonderneming dient dus zelf geen outplacementkantoor aan te stellen! 6. Het bouwbedrijf stuurt de bestelbon verder aangevuld en ondertekend door naar het outplacementkantoor. 7. Het outplacementkantoor start de outplacementbegeleiding op.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

139

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

Deel 7. Sociale wetgeving Hoofdstuk 1. Arbeidsvoorwaarden in het bouwbedrijf (PC 124) 1.1. Indeling in beroepscategorieën De cao “arbeidsvoorwaarden” van 21 juni 2007, gesloten ter uitvoering van het sectoraal akkoord 2007-2008 in de bouwsector, bracht o.a. wijzigingen aan in de loonclassificatie. Sedert 1 juli 2007 zijn er 6 categorieën van arbeiders. De specifieke categorieën “eerste ongeschoolde” en “eerste geoefende” verdwenen en werden opgenomen in de vroegere 4 basiscategorieën, onder resp. IA en IIA. Onderstaand vindt u een overzicht van de verschillende categorieën (die nu terug te vinden zijn in de cao van 12 juni 2014 betreffende de arbeiderscategorieën): Categorie I Tot de categorie I behoren: - de arbeiders die instaan voor de uitvoering van zeer eenvoudige werken, zoals de opruiming van de bouwplaats, het reinigen van de gebouwen en van de keet, alsmede de uitvoering van werken waarvoor geen enkele specialisatie vereist is, zoals voor het verplaatsen van materieel en materialen; - de arbeiders die hun beroepsloopbaan beginnen en die geen bouwdiploma na voltijds onderwijs hebben behaald, alsook diegenen die een opleiding gevolgd hebben met vrucht in het kader van het Industrieel leerlingenwezen en de Alternerende bouwopleiding. Voor deze arbeiders evalueert de werkgever uiterlijk na 9 maand de graad van beroepsbekwaamheid en verhoogt, in geval van gunstige evaluatie, het loon tot minimaal dat van categorie IA. Categorie IA Tot de categorie IA behoren - de arbeiders van cat. I die naar het oordeel van de werkgever blijk geven van een meer dan gemiddelde bekwaamheid; - de arbeiders die hun beroepsloopbaan beginnen en die een bouwdiploma na voltijds onderwijs hebben behaald. Na 6 maand bedraagt hun loon minimaal dat van categorie II. Binnen een periode van maximum 24 maanden vanaf de aanwerving, gaan zij over naar cat. IIA (zelfde werkgever). Naar het oordeel van de werkgever kan de periode van 24 maanden verminderd worden. Categorie II Tot de categorie II behoren de arbeiders die niet volledig vertrouwd zijn met één van de beroepen die opgesomd worden onder de categorieën III en IV. Behoren verder tot deze categorie: de arbeiders die bij de uitvoering van hun gewoon werk enige vaardigheid aan de dag leggen. In de cao worden een aantal taken opgesomd die door de arbeiders van categorie II worden uitgeoefend.

142

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

Categorie IIA Tot de categorie IIA behoren de arbeiders bedoeld in categorie II die naar het oordeel van de werkgever blijk geven van een meer dan gemiddelde bekwaamheid. O.a. de chauffeurs van bedrijfsvoertuigen met een laadvermogen van minder dan 18 ton worden beschouwd als arbeiders van de categorie IIA. Categorie III Tot de categorie III behoren de arbeiders die hun vak grondig kennen, welke kennis slechts verworven wordt dank zij een ernstige leertijd in de werkplaats, op de bouwplaats of in een vakschool, en dit vak sedert ten minste drie jaar met een normale vaardigheid en een normaal rendement uitoefenen. Dit driejarig tijdvak kan naar het oordeel van de werkgever worden verminderd: - voor de arbeiders die in het bezit zijn van een einddiploma, uitgereikt door een vakschool; - voor de afbrekers en verwijderaars van asbest of van asbesthoudende materialen. In de cao betreffende de arbeiderscategorieën worden o.m. een aantal taken en beroepen opgesomd van arbeiders cat. III (o.a. schilders, stukadoors, parketleggers, schrijnwerkers, bekisters, loodgieters-zinkbewerkers, monteerders van thermische isolatie, monteerders van verluchtingsinstallaties,...). Categorie IV Tot de categorie IV behoren de arbeiders van wie de beroepsbekwaamheid kennelijk hoger ligt dan die van de arbeiders van categorie III. Hun aantal ten opzichte van het totaal der arbeiders kan variëren naar gelang van de beschouwde beroepen. In de cao betreffende de arbeiderscategorieën worden een aantal taken en beroepen opgesomd van geschoolde arbeiders van de 2e graad (voor schilders, stukadoors, parketleggers, schrijnwerkers, bekisters, installateurs cv, sanitair, lood- en zinkwerken). 1.2. Beoordeling van de beroepsbekwaamheid Alleen de werkgever oordeelt over de graad van beroepsbekwaamheid van ieder bij hem in dienst zijnde arbeider. De werkgever bepaalt ook het hiermede overeenstemmende loon op grond van de schaal der regelingslonen. 1.3. Loonbetaling De bij cao bepaalde minimumlonen worden per kwartaal aangepast aan de evolutie van het indexcijfer van de consumptieprijzen. De werkgever is in orde met zijn verplichtingen, zodra hij de bij cao bepaalde minimumlonen betaalt; de toekenning van hogere lonen wordt alleen door de werkgever beoordeeld. Wanneer een arbeider van een vorige werkgever een hoger loon verkregen heeft dan de bij cao bepaalde minima, bestaat er voor de nieuwe werkgever geen verplichting hem hetzelfde loon uit te betalen.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

143

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

De uitbetaling van het loon aan de arbeiders geschiedt normaal voor het einde van de arbeidsdag tijdens dewelke het loon overeenkomstig het arbeidsreglement wordt betaald. In geval van afdanking van een arbeider moet het hem verschuldigde loon vereffend worden op het einde van de opzeggingstermijn of uiterlijk binnen vier dagen na het einde van deze termijn. 1.4. Vaststelling van de lonen De lonen worden bepaald naar gelang van - de beroepsbekwaamheid van de arbeiders; - de anciënniteit en de gevolgde opleiding, voor de jonge arbeiders (zie verder). Wanneer de werkgever de arbeider opdraagt zich van de werk- of bouwplaats naar een andere dergelijke plaats te begeven, moet de werkgever de reiskosten voor zijn rekening nemen. De bijkomende tijd voor deze verplaatsingen worden vergoed als werkelijke arbeidstijd. 1.5. Jongerenbarema Gelet op de opleidingsperiode van toepassing op jonge arbeiders en het vergemakkelijken van de integratie van jongeren op de arbeidsmarkt wordt het minimumloon van de arbeiders, onderworpen aan de deeltijdse leerplicht, als volgt vastgelegd (cao 14 mei 2009 betreffende de beloning van arbeiders onderworpen aan de deeltijdse leerplicht): Leeftijd

euro/uur (geldig voor het 3e kw. 2017)

15 jaar

7,523

15 jaar 6 m

8,219

16 jaar

8,916

16 jaar 6 m

10,309

17 jaar

11,702

17 jaar 6 m

13,095

18 jaar

13,931

De Bouwunie-leden vinden de actuele lonen op het afgeschermd ledengedeelte (www.bouwunie.be/bouwincijfers => rubriek “Indexen, cijfers en bouwdata”).

144

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

1.6. Lager leidinggevend personeel 1.6.1. Meestergasten De arbeider die blijk geeft van zijn vakbekwaamheid en de functie van meestergast uitoefent, heeft recht op een uurloon dat ten minste 20% hoger ligt dan het loon van de arbeider van cat. IV. Deze vakbekwaamheid wordt beoordeeld in het licht van de kwaliteiten die normaliter van een als “meestergast” aangeduide arbeider mogen verwacht worden, meer bepaald: - technische en praktische kennis nodig voor het organiseren, het leiden en coördineren van het werk van verschillende arbeidersploegen; - rekening houdend met de vanwege zijn chef ontvangen richtlijnen in staat zijn om persoonlijk de daaruit voortvloeiende uitvoeringsmoeilijkheden op te lossen; - de verantwoordelijkheid op zich nemen voor de goede uitvoering van de werken die door het onder zijn gezag gestelde personeel worden verricht. 1.6.2. Ploegbazen Onder ploegbaas wordt verstaan de arbeider die geholpen wordt door verschillende arbeiders en die toezicht houdt op de uit te voeren werken waarbij hij handenarbeid pleegt te verrichten. De ploegbaas heeft recht op een uurloon dat ten minste 10% hoger ligt dan datgene wat overeenkomt met zijn eigen beroepsbekwaamheid. Wanneer het een ploegbaas betreft die aan het hoofd staat van een ploeg bestaande uit arbeiders met verschillende beroepsbekwaamheden dan mag het aan deze ploegbaas verschuldigde loon niet lager liggen dan het regelingsloon van de arbeider met de hoogste beroepsbekwaamheid, verhoogd met 10%. 1.7. Gereedschap Een vergoeding wegens slijtage aan gereedschap per uur werkelijke arbeid dient uitgekeerd te worden aan bepaalde beroepencategorieën die in het bezit zijn van het in goede staat verkerende gereedschap, vermeld in de specifieke lijst. Deze vergoedingen bedragen: - 0,040 euro per uur werkelijke arbeid voor de marmerbewerkers, steenhouwers, witsteenzagers, loodgieters-zinkbewerkers, schrijnwerkers, timmerlieden, timmerlieden-bekisters en trapmakers; - 0,035 euro per uur werkelijke arbeid voor de metselaars, bevloerders en stukadoors. De betaling van deze vergoeding wordt afhankelijk gesteld van het bezitten van alle in de desbetreffende lijst opgenomen werktuigen. De gereedschappen moeten bovendien in goede staat zijn. Het gebeurlijk ontbreken van bepaalde werktuigen die niet noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van een werk op een bepaalde dag, mag geen reden betekenen om de vergoeding niet te betalen. De vergoedingen moeten tweemaal per jaar (15 april en 15 oktober) worden uitgekeerd.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

145

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

1.8. Tegemoetkoming van de werkgever in kost en huisvesting Wanneer de arbeider werkzaam is op een werkplaats die zover van zijn woonplaats verwijderd is, dat hij onmogelijk dagelijks naar huis kan terugkeren, moet de werkgever hem naar behoren kost en huisvesting verstrekken. De werkgever kan zich evenwel van deze verplichting kwijten door uitkering van een vergoeding voor kost en huisvesting per werkdag. Deze vergoeding wordt aangepast aan de evolutie van het indexcijfer de consumptieprijzen en bedraagt in het 4e kwartaal 2016 voor kost: 26,41 euro en voor huisvesting 12,59 euro. 1.9. Loonbijslagen voor bijzondere werken In de cao van 12 juni 2014 betreffende de loontoeslagen worden een aantal bijzondere werken opgesomd waarvoor loonbijslagen moeten worden betaald; het gaat o.a. om de volgende werken: - werken waarbij de arbeiders gevoelens van onzekerheid, vrees, onrust, kunnen ondervinden, niettegenstaande de vereiste veiligheidsmaatregelen getroffen zijn. Voorbeeld: bouwen van fabrieksschoorstenen (40%), werken met een continu glijbekisting op minder dan 25 m hoogte (10%), werken aan dakgoten in de ruimte op meer dan 15 m hoog (10%)...; - ongezonde, hinderlijke of lastige werken. Voorbeelden: werken in samengeperste lucht, werken in ingebruik zijnde tunnels...; Deze loonbijslagen zijn enkel verschuldigd voor de effectieve tijd waarin de arbeiders bezig zijn met de betrokken werken.

146

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

Hoofdstuk 2. Verplaatsingskosten en mobiliteit 2.1. Arbeiders uit de sector van het bouwbedrijf (PC 124) Wat zijn verplaatsingsvergoedingen? Deze vergoeding wordt aan de arbeiders betaald, wanneer zij – buiten hun arbeidsuren – op eigen kracht naar een opstapplaats, de zetel of een werf komen. Uw arbeiders kunnen deze verplaatsing doen met ofwel de trein, de auto, de fiets, de bromfiets, de bus, de tram… Het is hierbij van geen belang of het gebruikte vervoermiddel eigendom is van de arbeider of van iemand anders. Een uitzondering hierop is de auto of camionette die u als werkgever ter beschikking stelt. In dat geval komt de werknemer niet op eigen kracht en moet u dus geen verplaatsingsvergoeding betalen. Sedert 1 juli 2014 zal een arbeider die deze verplaatsing doet met de fiets, geen verplaatsingsvergoeding meer krijgen, maar wel een fietsvergoeding (0,22 euro per km). Deze fietsvergoeding omvat de verplaatsings- en de mobiliteitsvergoeding. Wat zijn mobiliteitsvergoedingen? De mobiliteitsvergoeding is een vergoeding, die u moet betalen aan uw werknemers voor hun totale verplaatsing tussen de woonplaats en de effectieve plaats van tewerkstelling, voor zover deze verplaatsingen gedaan werden buiten hun arbeidsuren. De basisvergoeding is afhankelijk van de totale dagelijkse werkelijke afstand. Het basisbedrag van de mobiliteitsvergoeding varieert van 0,0516 euro tot 0,0723 euro per werkelijke kilometer (opmerking: het gaat hier dus wel degelijk om de reële afgelegde afstand). Er bestaat al geruime tijd geen vaste mobiliteitsvergoeding meer, zoals vroeger van 0,0372 euro (of 1,5 frank) per kilometer, voor arbeiders die met een ander vervoermiddel dan de trein komen werken. Aangezien u een mobiliteitsvergoeding moet betalen voor een totale dagelijkse werkelijk afgelegde afstand, betaalt u dus zowel voor de verplaatsing heen als terug. Sedert 1 juli 2014 zal een arbeider die deze verplaatsing doet met de fiets, geen mobiliteitsvergoeding meer krijgen, maar wel een fietsvergoeding (0,22 euro per km). Deze fietsvergoeding omvat de verplaatsings- en de mobiliteitsvergoeding. Hoe zit het dan met de chauffeur? Wanneer een arbeider een of meer andere collega’s ophaalt en/of terugbrengt met een voertuig van u als werkgever, wordt deze arbeider beschouwd als een chauffeur. Voor zover wel te verstaan dat u als werkgever hem dit opgedragen hebt. Zijn mobiliteitsvergoeding bedraagt voor elke wettelijke afgelegde kilometer (als chauffeur) 0,1316 euro. Het oude principe dat de chauffeur het dubbele kreeg van de nietchauffeur, is reeds meerdere jaren afgeschaft. Indien de reistijd per rit meer dan 2 uur bedraagt, moet u twee chauffeurs voorzien. Let wel: deze verhoogde mobiliteitsvergoeding is niet van toepassing wanneer u een bedrijfsvoertuig (bv. een camionette) ter beschikking stelt van een arbeider en deze laatste geen andere arbeiders vervoert. Bestuurders van dergelijke camionetten ontvangen de gewone (niet verhoogde) mobiliteitsvergoeding. Krijgt de chauffeur de verhoogde mobiliteitsvergoeding voor de gehele rit? Ja. Wanneer een arbeider in opdracht van zijn werkgever personeel naar de plaats van tewerkstelling vervoert en/of terug, met een voertuig van zijn werkgever, wordt hij beschouwd als chauffeur

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

147

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

en ontvangt hij de hogere mobiliteitsvergoeding van 0,1316 euro per km. Hij ontvangt deze hogere mobiliteitsvergoeding voor de volledige rit, dus ook voor het traject dat hij alleen rijdt. Dit zal zich o.a. voordoen wanneer de chauffeur met het voertuig van zijn werkgever naar huis mag rijden. Wanneer betaal ik niets? Wanneer uw arbeiders zich verplaatsen tijdens hun arbeidstijd, betaalt u hen het gewone loon en dus geen verplaatsings- en mobiliteitsvergoedingen. Indien uw arbeiders deze verplaatsing met hun eigen voertuig moeten doen, kan men eventueel een onkostenvergoeding betalen, een zogenaamde kost eigen aan de werkgever. Totale dagelijkse werkelijke afstand van minder dan 10 km Vroeger was het zo dat wanneer de totale dagelijkse werkelijke afstand minder dan 10 km bedroeg, men noch een verplaatsingsvergoeding, noch een mobiliteitsvergoeding moest betalen. In de loop der jaren kwamen hierop alsmaar meer uitzonderingen. Na de recentste wijzigingen (1 juli 2014), komt deze regel volledig te vervallen. Hierop bestaat echter één uitzondering: Wanneer u een voertuig ter beschikking stelt van uw arbeider en de totale dagelijkse afstand die hij met dit voertuig buiten zijn arbeidstijd aflegt, minder dan 10 km bedraagt, zal u hem geen mobiliteitsvergoeding moeten betalen (ook geen verplaatsingsvergoeding, aangezien u een voertuig ter beschikking stelt). In deze situatie mag de arbeider niet beschouwd worden als chauffeur (hij is wel bestuurder, maar vervoert geen collega’s). Pas op: als de totale dagelijkse afstand, ongeacht met welke voertuigen men de verschillende deelafstanden aflegt, 10 km of meer bedraagt, is men verplicht elke deelafstand te vergoeden met mobiliteit, ook al zou de deelafstand kleiner dan 10 km bedragen (zie verder). Ook voor zeer korte afstanden (minder dan 10 km heen en terug), dient men de verplaatsingsvergoeding te betalen. Onderstaand geven we een aantal situaties mee om dit te verduidelijken: - Situatie 1 Arbeiders die met de trein komen, krijgen ook de verplaatsingsvergoeding vanaf de eerste km. Op de mobiliteitsvergoeding hebben ze pas recht vanaf 10 km. - Situatie 2 Wanneer een arbeider met zijn eigen voertuig van thuis naar de opstapplaats of rechtstreeks naar de werf rijdt en terug, bent u steeds verplicht de verplaatsingsvergoeding te betalen vanaf de eerste km. Op mobiliteitsvergoedingen zal de arbeider pas recht hebben vanaf een totale afstand van 10 km heen en terug, ongeacht het gebruikte vervoermiddel (met uitzondering van de fiets). Hoe wordt de afstand bepaald? Verplaatst uw arbeider zich met de trein, dan is het zeer eenvoudig. Op zijn abonnement of treinkaart staat de afstand vermeld. Indien dit niet het geval is, kan men de afstand terugvinden via de website van de NMBS (via de module “zoek biljetten en abonnementen” onder “vervoersbewijzen” op www.belgianrail.be).

148

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

De tussenkomst in de vervoerskosten is dan terug te vinden in het zg. “barema A” (voor de arbeiders-bouw) waar u kan aflezen welke vergoeding overeenstemt met dit aantal kilometers. Begeeft uw arbeider zich met een ander vervoermiddel dan de trein (dus: tram, bus, auto, bromfiets, …) naar de opstapplaats, de zetel of de werf, dan wordt de berekeningswijze van de werkelijk afgelegde afstand, in overleg op ondernemingsniveau vastgelegd. U kan bv. afspreken dat er gekeken zal worden naar de kilometerstanden van het voertuig of naar de gegevens van de tachograaf,…. U hoeft voortaan geen andere berekeningen meer te maken. In het “barema B” moet u dan enkel nog aflezen hoe hoog de vergoedingen zijn die overeenstemmen met het totaal aantal afgelegde kilometers (buiten de werkuren) voor de betrokken dag. Bepaalt u niets of ontstaat er een betwisting over de wijze hoe de werkelijke afstand dient bepaald te worden, dan kan u steeds gebruik maken van de routeplanner Google Maps, beschikbaar op het internet (https://www.google.be/maps). Let op: voor de verplaatsingen met de fiets geldt eveneens dat de afstand in overleg op ondernemingsniveau wordt vastgelegd. Het totaal aantal gefietste km’s wordt echter niet opgezocht in Barema B, om de vergoeding te bepalen, maar vermenigvuldigd met 0,22 euro per km. Wat zijn die barema’s A en B? Dit zijn tabellen waaruit u op een eenvoudige wijze de te betalen vergoeding kan lezen. Het barema A gebruikt u om de vergoedingen te bepalen voor die afstanden of delen van afstanden waarbij uw arbeider gebruikt maakt van de trein. Het barema B gebruikt u wanneer uw arbeider een ander vervoermiddel dan de trein gebruikt. De vergoedingen die men uit die tabellen afleest, werden berekend om zowel de afstand heen als terug te vergoeden. De barema’s A en B zijn terug te vinden op www.bouwunie.be (thema “Personeel en arbeidsmarkt” => rubriek “Mobiliteit & verplaatsing”). 2.2. Bedienden De in de sector van het bouwbedrijf en de sector houtbewerking en stoffering tewerkgestelde bedienden ressorteren onder het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor de bedienden (PC 200). De tegemoetkoming van de werkgever in de verplaatsingskosten van de bedienden hangt af van het gebruikte vervoermiddel, de afgelegde afstand en de brutobezoldiging van de bediende. De actuele bedragen vindt u op www.bouwunie.be (thema “Personeel en arbeidsmarkt” => rubriek “Mobiliteit & verplaatsing”).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

149

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

Hoofdstuk 3. Tijdelijke werkloosheid De uitvoering van de arbeidsovereenkomst kan om allerlei redenen, opgesomd in de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, geschorst worden. In enkele gevallen geeft de schorsing aanleiding tot werkloosheid: - voor arbeiders en bedienden: - overmacht; - staking of lock-out, mits uitdrukkelijke beslissing van het beheerscomité van de RVA. - voor arbeiders: - technische stoornis; - slecht weer; - gebrek aan werk wegens economische oorzaken (onder bepaalde voorwaarden is dit ook voor bedienden mogelijk). Deze vormen van tijdelijke werkloosheid worden vergoed door de RVA voor zover de voorschriften opgelegd door de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten en de formaliteiten voorzien in de werkloosheidsreglementering in acht genomen worden. 3.1. Technische stoornis Tijdens de eerste zeven kalenderdagen van de schorsing behoudt de arbeider zijn normaal loon. Na deze zeven kalenderdagen treedt tijdelijke werkloosheid in op voorwaarde dat de werkgever de technische stoornis op elektronische wijze (via www.socialsecurity.be) meldt aan de RVA overeenkomstig de volgende procedure: 1° In een eerste melding, uiterlijk de dag na de technische stoornis, dienen volgende gegevens gemeld: - de datum en de aard van de technische stoornis; - de datum van het begin van de schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. 2° In een tweede melding, uiterlijk de zesde dag na de technische stoornis, dient de naam, voornaam en het adres van de arbeiders van wie de arbeidsovereenkomst in haar uitvoering is geschorst, medegedeeld te worden De werkgever die de mededeling aan de RVA niet of te laat verricht, is gehouden aan de arbeider zijn normaal loon te betalen tijdens een periode van zes dagen, die aanvangt de eerste dag van de werkloosheid. Opdat er technische stoornis zou zijn, is vereist: - het bestaan van tijdelijke overmacht - wijten aan een stoornis die technisch is d.w.z. verband houdt met in de onderneming aangewende technieken en - die het gevolg is van een gebeurtenis die tot de normale exploitatierisico’s in de onderneming behoort en - zich binnen het bedrijf heeft voorgedaan.

150

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

Bij weigering moet de werkgever het loon betalen voor de volledige duur van de schorsing van de arbeidsovereenkomst. Opmerkingen 1. De tijdelijke werkloosheid wegens technische stoornis kan maar ingeroepen worden indien de arbeider geen dagen inhaalrust meer over heeft. 2. De werkgever kan de arbeider gelasten met een vervangingswerk dat overeenstemt met zijn beroepskwalificatie en geschiktheid. De arbeider heeft het recht te weigeren. In dit geval kan hij evenwel geen aanspraak maken op gewaarborgd loon noch op werkloosheidsuitkeringen voor de dagen waarop hij vervangingswerk heeft geweigerd. 3.2. Slecht weer Krachtens artikel 50 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, wordt de uitvoering van de overeenkomst geschorst wegens het slechte weer, voor zover het werk erdoor onmogelijk wordt en op voorwaarde dat de arbeider werd verwittigd dat hij zich niet moet aanbieden op het werk. Maakt het weer het werk opnieuw mogelijk, dan moet de arbeider verwittigd worden dat het werk wordt hervat. Eerste voorwaarde is dat het werk volkomen onmogelijk wordt gemaakt door het slechte weer. Verbeteren de weersomstandigheden derwijze dat het werk terug mogelijk wordt, dan wordt de schorsing opgeheven. Tweede voorwaarde is dat de arbeider vooraf verwittigd wordt dat hij zich niet op het werk moet aanbieden. Hieruit volgt dat wanneer de arbeider niet verwittigd werd en na op het werk te zijn aangekomen, wegens slecht weer het werk niet kan beginnen, recht heeft op het gewaarborgd dagloon overeenkomstig artikel 27 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten. Dit is eveneens het geval wanneer hij het werk waaraan hij bezig is, niet kan voortzetten wegens slecht weer. Voor de bouwondernemingen met het RSZ-kengetal 24 (ruwbouwwerken) of 54 (dakbedekkingen en voegwerken) geldt evenwel een specifieke regeling. Wanneer de arbeider die, op het ogenblik dat hij zich op het werk aanbiedt, geschikt is om te werken en tengevolge van slecht weer het werk niet kan voortzetten, is het normaal loon voor de niet gepresteerde arbeidsuren voor de helft verschuldigd, indien het complement ervan door het Fonds voor bestaanszekerheid uitgekeerd wordt. Dit complement zijn de weerverletzegels, die jaarlijks in mei worden uitbetaald. Derde voorwaarde is dat de arbeider verwittigd wordt wanneer hij zich terug op het werk moet aanbieden.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

151

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

Verwittigingsplicht De wet beperkt zich tot het stellen van de verwittigingsplicht. De vorm waarin de verwittiging van de arbeider moet geschieden, wordt overgelaten aan het oordeel van de werkgever die, in geval van geschil, zal moeten bewijzen dat hij aan zijn verplichting heeft voldaan. Dit bewijs kan met alle wettelijke middelen worden geleverd. Meldingsprocedure Tijdens de schorsing van de arbeidsovereenkomst ingevolge slecht weer kan de arbeider aanspraak maken op werkloosheidsuitkering, op voorwaarde dat de werkgever door middel van een mededeling aan de RVA aantoont dat de weersomstandigheden, gezien de aard van het slechte weer, de uitvoering van het werk onmogelijk maken. De eerste dag van de effectieve schorsing moet meegedeeld worden aan het RVA-kantoor van de plaats waar de onderneming is gevestigd. Dit moet in principe elektronisch gebeuren, via de portaalsite van de sociale zekerheid (www.socialezekerheid.be, rubriek ‘onderneming’ => ‘sociale risico’s’ => ‘Tijdelijke werkloosheid’). De mededeling moet maandelijks gebeuren ten vroegste op de werkdag die voorafgaat aan deze eerste dag of uiterlijk op de werkdag die volgt op deze eerste dag. Indien tijdens de kalendermaand reeds een mededeling voor de betreffende arbeider werd gedaan voor een schorsing van de overeenkomst wegens economische redenen, moet er geen mededeling voor de schorsing wegens slecht weer gedaan worden. In de elektronische mededeling aan de RVA moet het volgende vermeld worden: - naam, adres en ondernemingsnummer van de werkgever; - naam, voornaam en INSZ-nummer van de werkloos gestelde arbeider(s); - de eerste dag van effectieve werkloosheid wegens slecht weer in de betrokken maand; - het volledig adres van de plaats waar de werkloos gestelde arbeider die dag normaal zou gewerkt hebben; - de aard van het slechte weer op dat ogenblik (regen, sneeuw, vorst, hitte,…); - de aard van het op dat ogenblik in uitvoering zijnde werk; - de reden waarom de uitvoering van het werk onmogelijk is, gezien de aard van het slechte weer en van het werk dat moet uitgevoerd worden. Sedert 1 oktober 2012 moeten alle ondernemingen (dus niet alleen de bouwbedrijven (PC124)) de eerste dag tijdelijke werkloosheid in de maand meedelen aan de RVA. Opmerkingen 1. Als de schorsing van de arbeidsovereenkomst wegens slecht weer één maand overschrijdt, heeft de arbeider het recht om de overeenkomst te beëindigen zonder opzegging. 2. Een arbeider die op het einde van een periode van slecht weer geen gevolg geeft aan de oproep van de werkgever om het werk te hervatten, is ongewettigd afwezig. 3. Werkloosheid wegens slecht weer kan maar ingevoerd worden na uitputting van de volledige dagen inhaalrust waarop de arbeider recht heeft ingevolge het presteren van overuren of wegens arbeid op zon- of feestdagen.

152

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

3.3. Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken Bij gebrek aan werk wegens economische oorzaken mag de uitvoering van de arbeidsovereenkomst voor arbeiders geheel worden geschorst gedurende een periode van maximum vier weken mits er een kennisgeving wordt gedaan van de voorziene regeling van tijdelijke werkloosheid. Deze kennisgeving moet gebeuren: - door aanplakking van een bericht, wanneer alle arbeiders van de onderneming of van een bouwplaats collectief werkloos worden gesteld, - ofwel door overhandiging aan de arbeider van een geschrift, wanneer slechts een gedeelte van de arbeiders van de onderneming of van een bepaalde bouwplaats werkloos worden gesteld.. Deze kennisgeving moet melding maken van de identiteit van de werkloos gestelde arbeiders (naam, voornaam en INSZ-nr), het aantal werkloosheidsdagen per week, de data van de werkloosheidsdagen, de begin- en einddatum van de regeling). Het geschrift wordt per post verstuurd aan de arbeider, die wegens gerechtvaardigde afwezigheid geen kennis kon nemen van het bericht of het geschrift niet in ontvangst kon nemen. De kennisgeving moet ten laatste vier werkdagen op voorhand gebeuren, opdat de schorsing de vijfde dag kan beginnen lopen. Binnen dezelfde termijn moet de werkgever aan de RVA een mededeling sturen, in principe elektronisch (via www.socialezekerheid.be, rubriek ‘onderneming’ => ‘sociale risico’s’ => ‘tijdelijke werkloosheid’. De werkgever moet de RVA voor elke werknemer de eerste effectieve werkloosheidsdag van elke maand meedelen en dit in principe elektronisch (via http://www.socialezekerheid.be, rubriek ‘onderneming’ => ‘Sociale risico’s’ => ‘Tijdelijke werkloosheid’. Hij is hiervan vrijgesteld indien voor de betrokken werknemer voor die maand reeds de eerste dag tijdelijke werkloosheid slecht weer werd meegedeeld. Sedert 23 maart 2014 is de termijn voor het versturen van de mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag bij tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen versoepeld. De maandelijkse mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag kan voortaan verricht worden: - de eerste dag van de werkelijke schorsing van de arbeidsovereenkomst, of - ten laatste de werkdag die daarop volgt, of - indien de werkgever met zekerheid weet dat de uitvoering van de arbeidsovereenkomst werkelijk geschorst zal worden, ten vroegste op de vijfde werkdag (maar altijd na de datum van voorafgaande kennisgeving aan de RVA) die voorafgaat aan de eerste effectieve werkloosheidsdag. Onder werkdagen worden alle dagen van de week verstaan, met uitzondering van het weekend, de feestdagen, de vervangende feestdagen en de brugdagen. Er wordt dus geen rekening gehouden met het concrete werkrooster van de betrokken werknemers. De mededeling moet de volgende vermeldingen bevatten: - de naam, het adres en het ondernemingsnummer van de werkgever - de identiteit van de werkloze werknemer (naam, voornaam, INSZ-nummer) - de eerste effectieve werkloosheidsdag - het volledig adres van de werf waar de werknemer die dag normaal zou werken of het adres van de laatste werf (indien de werknemer niet aan een werf kan toegewezen worden).

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

153

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

De mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag moet altijd gelegen zijn na de datum van de voorafgaandelijke kennisgeving aan de RVA! Is dit niet het geval, dan zal de mededeling geweigerd worden. Voor sectoren waarvoor er een afwijking op de indieningstermijn geldt (zoals in het PC124), moet er dus op toegezien worden dat de voorafgaandelijke kennisgeving altijd verricht wordt vóór de mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag. Voorbeeld: In het PC 124 (bouwsector) kan de voorafgaandelijke kennisgeving bij volledige schorsing ten laatste 4 werkdagen op voorhand verstuurd worden opdat de schorsing de vijfde dag kan ingaan (de zondag wordt niet beschouwd als een werkdag, de zaterdag wel, de dag van de kennisgeving is in de termijn begrepen). Bv. bij kennisgeving op donderdag 24 april kan de schorsing ingaan op de volgende dinsdag 29 april. De mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag kan dus ook maar ten vroegste op donderdag 24 april verstuurd worden, en niet op dinsdag 22 april. Indien de werkgever ten onrechte een mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag verstuurd heeft, dan moet hij deze annuleren uiterlijk de werkdag die volgt op de dag die aangegeven werd als eerste werkloosheidsdag. Voorbeeld: De periode economische werkloosheid van 4 weken waarvan kennis is gegeven op donderdag 24 april, loopt van 29 april tot en met 26 mei 2014. De werkgever verstuurt op maandag 5 mei 2014 een mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag op maandag 12 mei 2014. Door een plotse opdracht kan het personeel verder tewerkgesteld worden. De mededeling moet ten laatste op dinsdag 13 mei 2014 geannuleerd worden. Sedert 1 oktober 2012 moeten alle ondernemingen (dus niet alleen de bouwbedrijven (PC124)) de eerste dag tijdelijke werkloosheid in de maand meedelen aan de RVA. Sedert 1 oktober 2016 werden de voorwaarden inzake de wachttijd voor economische werkloosheid opnieuw ingevoerd. Om recht te hebben op uitkeringen tijdelijke werkloosheid wegens werkgebrek om economische oorzaken moet de arbeider voldoen aan dezelfde toelaatbaarheidsvoorwaarden als die van toepassing zijn op de volledig werklozen: het gaat om enerzijds de toelatingsvoorwaarden en anderzijds om de vergoedbaarheidsvoorwaarden. Bv. afhankelijk van de leeftijd moet men dus een bepaald aantal gewerkte dagen kunnen bewijzen tijdens een bepaalde referteperiode: bv. iemand jonger dan 36 jaar moet 312 dagen kunnen bewijzen in een periode van 21 maanden voor de uitkeringsaanvraag. Verdere info i.v.m. deze wachttijd vindt u op http://www.rva.be/nl/documentatie/infoblad/t32 3.4. Administratieve procedure voor de bouwbedrijven - Tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer volgt in dezelfde maand op de tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken of omgekeerd: er is geen nieuwe mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag nodig indien de arbeider in dezelfde maand reeds werkloos gesteld was wegens slecht weer of om economische redenen; - na een periode van economische werkloosheid moet gedurende een volledige arbeidsweek, opnieuw een regeling van volledige arbeid ingevoerd worden, vooraleer opnieuw een periode van economische werkloosheid kan ingevoerd worden. “Slecht weer” wordt niet gelijkgesteld met de bedoelde volledige arbeidsweek;

154

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

- de werkgever moet de maandelijkse nominatieve controlekaart C 3.2A-Bouw (die door Constructiv aan de werkgever wordt verstuurd) overhandigen aan zijn arbeiders voor het begin van elke maand; - Indien de werknemer in de loop van de maand tijdelijk werkloos is geweest, moet de werkgever op het einde van de maand een elektronische aangifte sociaal risico (ASR) doen via www.socialezekerheid.be. Indien, in dezelfde maand meerdere verschillende types van tijdelijke werkloosheid voorkomen (bv. economische redenen, slecht weer, technische stoornis), moet de werkgever één enkele ASR scenario 5 opmaken waarin de verschillende types van tijdelijke werkloosheid zijn opgenomen. In geval van tijdelijke werkloosheid wegens staking of lock-out is de werkgever er steeds toe gehouden een ASR scenario 2 te verrichten. Het elektronisch ASR scenario 5 vervangt het papieren formulier C3.2-werkgever. U moet de werknemer een kopie bezorgen van deze elektronische aangifte. Na elke aangifte wordt deze kopie voor u aangemaakt; u hoeft het enkel nog af te drukken; - de werkgevers in de bouwsector worden vrijgesteld van het bijhouden van het validatieboek (zie verder); - regeling gewaarborgd dagloon: de arbeider die zich naar de bouwplaats begeeft en daar vaststelt dat hij het werk niet kan aanvatten wegens slecht weer, heeft recht op de mobiliteitsvergoeding. De betaling van de mobiliteitsvergoeding wordt in deze situatie niet beschouwd als een beletsel voor de toekenning van de werkloosheidsvergoeding. De maandelijkse genummerde controlekaart C3.2A-Bouw wordt uitgegeven door Constructiv (= het voormalige Fonds voor Bestaanszekerheid-Bouw (FBZ-Bouw)) aan alle bouwwerkgevers. Op deze kaart worden de gegevens van werkgever en werknemer en de betreffende maand afgedrukt. Constructiv stelt deze gegevens ter beschikking van de RVA. Voor de aanvang van elke maand moet de werkgever deze kaarten aan zijn arbeiders overhandigen. Bij indienstneming van een nieuwe arbeider die niet tot de bouwsector behoort, moet de werkgever een niet-nominatieve genummerde kaart voor de maand van indiensttreding overhandigen en zelf de gegevens van werkgever en werknemer invullen. In geval van indienstname van een arbeider die reeds over een controlekaart beschikt, moet de werkgever enkel zijn eigen gegevens invullen. In beide gevallen moet het nummer van de kaart meegedeeld worden aan de RSZ (via de onmiddellijke aangifte van tewerkstelling). De arbeider moet de C3.2A-Bouw-kaart steeds bij zich houden. De kaart moet dagelijks ingevuld worden op de werkplaats vóór de effectieve aanvang van het werk ongeacht of hij door zijn werkgever tijdelijk werkloos werd gesteld of niet (de dagelijkse invulling werd verplicht sedert 1 juli 2009, KB 31.05.2009). De werknemer is juridisch verantwoordelijk voor het invullen van de maandelijkse controlekaart. Als een inbreuk wordt vastgesteld, kan een PV worden opgesteld tegen de arbeider, naast de mogelijkheid om steeds een verwittiging te geven door de inspectie. Bij verlies of diefstal van de controlekaart moet de werkgever een andere kaart afgeven die geldt als duplicaat. Deze kaart kan enkel leiden tot betaling van uitkeringen nadat de RVA-directeur hiertoe toestemming heeft gegeven. Vooraleer de werkgever deze duplicaat-controlekaart afgeeft aan zijn arbeider, moet hij, bij aangetekend schrijven of per fax, aan het RVA-bureau van de plaats waar de onderneming gevestigd is, de identiteitsgegevens van de arbeider en de maand waarop de kaart betrekking heeft, meedelen.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

155

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

3.5. Administratieve procedure voor de niet-bouwbedrijven In de niet-bouwbedrijven bestaat het gewone (niet-gesplitste) C3.2-Werkgever formulier. Bijkomend moet de werkgever de C3.2-Werkgever formulieren, afgeleverd in geval van tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer of wegens gebrek aan werk om economische redenen inschrijven in een validatieboek dat hij bijhoudt. Ten laatste op de dag van de aflevering van het werkloosheidsbewijs C3.2-Werkgever moeten een aantal gegevens in het validatieboek genoteerd worden. Het validatieboek moet voorzien zijn van een schutblad waarop de benaming en het adres van de onderneming vermeld zijn. Het dient samengesteld te zijn uit ingebonden bladen waarvan de bladzijden doorlopend genummerd zijn. De eerste en de laatste bladzijde moeten gewaarmerkt worden door het gewestelijk RVA-bureau dat bevoegd is voor de plaats waar het boek wordt bijgehouden. Indien er verschillende uitbatingen van eenzelfde onderneming zijn, moet op elke uitbatingszetel een validatieboek bijgehouden worden. In het validatieboek moeten niet ingeschreven worden de C3.2-formulieren afgeleverd als inlichtingenblad en in geval van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht, technische stoornis, staking of lock-out. Sedert begin 2004 kunnen de werkgevers ook gebruik maken van een elektronisch validatieboek. Deze tool is te vinden op de portaalsite van de sociale zekerheid (www.socialsecurity.be). Voor algemene informatie mbt. het papieren en het elektronisch validatieboek kan u terecht op de website van de RVA (www.rva.be, rubriek “tijdelijke werkloosheid”). 3.6. Kosten ten laste van de onderneming in geval van tijdelijke werkloosheid Op 11 oktober 2012 werd een nieuwe cao m.b.t. de tijdelijke werkloosheid ondertekend in het paritair comité voor het bouwbedrijf (PC 124). Deze cao voert enerzijds een definitieve regeling in voor de verplichte betaling van de wettelijke 2 euro supplementaire vergoeding. Anderzijds wijzigt deze collectieve overeenkomst de terugvorderingsregels inzake de sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding door het FBZ-Bouw. Onderstaand worden de krachtlijnen toegelicht van de nieuwe sectorale regels. 3.6.1. Algemeen - In deze nieuwe, definitieve regelgeving zijn 2 grote luiken te onderscheiden. Enerzijds de betaling van een supplementaire wettelijke vergoeding van 2 euro en anderzijds de terugvorderingsregels inzake de aanvullende sectorale vergoeding, alsook inzake de supplementaire wettelijke vergoeding. - Deze definitieve maatregel vervangt de “overgangsregeling” die we kenden tot 30 september 2012. - De wettelijke supplementaire vergoeding van 2 euro per dag tijdelijke werkloosheid is enkel van toepassing voor tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer, wegens economische redenen of wegens technische stoornis. Dus niet voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht of sluiting wegens jaarlijkse vakantie,… - De nieuwe terugvorderingsregels wijzigen op een vrij fundamentele wijze

156

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

3.6.2. Betaling van de wettelijke supplementaire vergoeding Er wordt een onderscheid gemaakt tussen arbeiders met legitimatiekaart rechthebbende (LKRH) enerzijds en arbeiders met een legitimatiekaart niet-rechthebbende (LKNRH) of geen legitimatiekaart anderzijds. - Arbeiders die in het bezit zijn van een LKRH Voor de eerste 60 dagen beoogde tijdelijke werkloosheid, in een periode lopende vanaf 1 oktober (te beginnen bij 2012) t.e.m. 30 september van het daaropvolgende jaar, zit de nieuwe supplementaire vergoeding van 2 euro per dag tijdelijke werkloosheid vervat in de bestaande aanvullende vergoeding (deze is sowieso al hoger dan 2 euro en wordt bijgevolg niet verhoogd). Deze vergoeding wordt uitbetaald door het FBZ-Bouw, via de uitbetalingsinstellingen. Hier zijn, in hoofde van de arbeider, geen wijzigingen opgetreden in vergelijking met de oude regeling, noch in vergelijking met de overgangsregeling. - Arbeiders in het bezit van een LKNRH of zonder legitimatiekaart De uitbetalingsinstellingen zullen voor de eerste 60 dagen bedoelde tijdelijke werkloosheid de wettelijke vergoeding uitbetalen aan de arbeider. Dit is wĂŠl een wijziging in vergelijking met de oude regeling, alsook in vergelijking met de overgangsregeling. Na de eerste 60 dagen (in een periode lopende vanaf 1 oktober t.e.m. 30 september van het daaropvolgende jaar) tijdelijke werkloosheid slecht weer of economische redenen, overhandigt de uitbetalingsinstelling (die een teller bijhoudt per arbeider) aan de arbeider een document. Dit document dient de arbeider aan zijn werkgever (aan u dus) te geven. Op dit document zal staan vanaf wanneer u als werkgever de 2 euro per dag tijdelijke werkloosheid moet betalen aan uw arbeider. Op het einde van elke maand waarin u dergelijke supplementaire vergoeding van 2 euro hebt betaald, zal u dit moeten opnemen in de loonafrekening (hierop worden geen RSZ-bijdragen berekend) en tevens vermelden op de loonbrief van de betrokken arbeiders. Indien de tijdelijke werkloosheid zich situeert in een door het Fonds voor Bestaanszekerheid van de Bouwnijverheid erkende vorstperiode of periode van blijvende sneeuw moet u geen supplementaire vergoeding van 2 euro betalen aan uw arbeider (deze zit dan geĂŻntegreerd in de door het FBZ-Bouw betaalde aanvullende vergoedingen). 3.6.3. Terugvorderingen Hier treden belangrijke wijzingen in voor de werkgever. We dienen 2 soorten terugvorderingen van elkaar te onderscheiden: - enerzijds de terugvordering van de sectorale aanvullende vergoedingen; - anderzijds de terugvordering van de wettelijke vergoeding van 2 euro. Ter herinnering: daarnaast bestaat sedert 2005 voor de ondernemingen die meer dan 110 dagen economische werkloosheid (in het 5-dagenstelsel) kennen, een bijzondere bijdrage aan de RSZ per extra-dag economische werkloosheid. Zie verder onder 4.6.3.3. Hieronder.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

157

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

3.6.3.1. Terugvordering van de sectorale aanvullende vergoeding Via de uitbetalingsinstellingen wordt aan de bouwvakarbeiders (die in het bezit zijn van een LKRH) die tijdelijk werkloos gesteld worden wegens slecht weer of om economische redenen gedurende 60 dagen (in een periode gaande van 1 oktober tot en met 30 september van het daaropvolgende jaar) een sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding betaald. Het bedrag van deze vergoeding is afhankelijk van de loonclassificatie van de arbeider en varieert van 6,34 euro per dag tijdelijke werkloosheid, voor de laagste looncategorie, tot 10,85 euro per dag tijdelijke werkloosheid voor de hoogste looncategorie. Deze vergoedingen gelden in de zogenaamde 6-dagenweek, conform de werkloosheidsreglementering: Bedrag aanvullende vergoeding categorie

Bedrag per dag (in het 6-dagenstelsel)

Cat. I

6,34 euro

Cat. IA

6,66 euro

Cat. II

7,63 euro

Cat. IIA

8,02 euro

Cat. III

10,08 euro

Cat. IV

10,85 euro

Deze vergoeding wordt vanaf een bepaald moment teruggevorderd van de werkgever. In tegenstelling tot de vroegere regeling, alsook de overgangsregeling, wordt sedert 1 oktober 2012 een onderscheid gemaakt tussen de twee soorten tijdelijke werkloosheid (enerzijds slecht weer en anderzijds economische redenen). - Voor arbeiders die een legitimatiekaart rechthebbende (LKRH) bezitten Er wordt door het FBZ slechts teruggevorderd bij overschrijding van 1 of beide van de volgende twee drempels in de periode van 1 oktober tot en met 30 september van het daaropvolgende jaar: - 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijke werkloosheid om economische redenen; - 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijke werkloosheid ingevolge weerverlet. Dit wil dus zeggen dat er geen terugvordering zal zijn, wanneer uw arbeiders (per kop) maximum 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijk werkloos gesteld werden wegens slecht weer en maximaal 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijk werkloos gesteld werden om economische redenen (in beide gevallen exclusief de vorstdagen). In dit geval overschrijdt men namelijk geen enkele van de vooropgestelde drempels. Indien u uw arbeiders meer dan 24 dagen (in de 6-dagenweek) op tijdelijke werkloosheid hebt geplaatst wegens slecht weer zal het FBZ de sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding vanaf de 25ste dag tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer, t.e.m. maximaal de 60ste dag, bij u terugvorderen. Er worden geen toeslagen gevorderd in deze situatie. Indien u uw arbeiders meer dan 24 dagen (in de 6-dagenweek) op tijdelijke werkloosheid hebt geplaatst om economische redenen, zal het FBZ de sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding vanaf de 25ste dag tijdelijke werkloosheid om economische redenen, t.e.m. maximaal de 60ste dag,

158

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

bij u terugvorderen. Weet dat er een toeslag wordt geĂŤist van 15 euro per dag tijdelijke werkloosheid om economische redenen, vanaf de 36ste t.e.m. de 44ste dag. Deze toeslag bedraagt 30 euro per dag vanaf de 45ste dag t.e.m. de 60ste dag. Deze toeslagen werden gevoelig verhoogd in vergelijking met de vroegere regelingen.. - Voor arbeiders die een legitimatiekaart niet-rechthebbende (LKNRH) bezitten of geen legitimatiekaart Arbeiders die een LKNRH bezitten of geen legitimatiekaart hebben, ontvangen geen sectorale aanvullende vergoeding. Er wordt bijgevolg geen sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding teruggevorderd bij u als werkgever in dergelijke situatie. Weet dat wanneer de tijdelijke werkloosheid zich situeert in een door het Fonds voor Bestaanszekerheid van de Bouwnijverheid erkende vorstperiode of periode van blijvende sneeuw er geen terugvordering zal zijn van de op dat moment toegekende en uitbetaalde sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding. 3.6.3.2. Terugvordering van de wettelijke supplementaire vergoeding De wettelijke supplementaire vergoeding van 2 euro per dag beoogde tijdelijke werkloosheid, die betaald wordt voor de eerste 60 dagen tijdelijke werkloosheid, zal in bepaalde gevallen teruggevorderd worden van u als werkgever. Hier is het onderscheid tussen arbeiders met een legitimatiekaart rechthebbende (LKRH) enerzijds en arbeiders met een legitimatiekaart niet-rechthebbende (LKNRH) heeft of zonder legitimatiekaart anderzijds, weer wel relevant. - Voor arbeiders die een LKRH bezitten Er wordt door het FBZ slechts teruggevorderd bij overschrijding van 1 of beide van de volgende twee drempels in de periode van 1 oktober tot en met 30 september van het daaropvolgende jaar: - 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijke werkloosheid om economische redenen; - 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijke werkloosheid ingevolge weerverlet.

Dit wil dus zeggen dat er geen terugvordering zal zijn, wanneer uw arbeiders (per kop) maximum 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijk werkloos gesteld werden wegens slecht weer en maximaal 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijk werkloos gesteld werden om economische redenen (in beide gevallen exclusief de vorstdagen). In dit geval overschrijdt men namelijk geen enkele van de vooropgestelde drempels.

Indien u uw arbeiders meer dan 24 dagen (in de 6-dagenweek) op tijdelijke werkloosheid hebt geplaatst wegens slecht weer zal het FBZ de wettelijke supplementaire vergoeding voor de eerste 24 dagen tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer bij u terugvorderen. Door de terugvorderingsregels van de sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding, dienen er geen bijkomende terugvorderingen te gebeuren voor de wettelijke supplementaire vergoeding vanaf de 25ste dag (zie boven). Indien u uw arbeiders meer dan 24 dagen (in de 6-dagenweek) op tijdelijke werkloosheid hebt geplaatst om economische redenen, zal het FBZ de wettelijke supplementaire vergoeding voor

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

159

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

de eerste 24 dagen tijdelijke werkloosheid om economische redenen bij u terugvorderen. Door de terugvorderingsregels van de sectorale aanvullende werkloosheidsvergoeding, dienen er geen bijkomende terugvorderingen te gebeuren voor de wettelijke supplementaire vergoeding vanaf de 25ste dag (zie boven). - Voor arbeiders die een LKNRH bezitten of geen legitimatiekaart Er wordt door het FBZ slechts teruggevorderd bij overschrijding van 1 of beide van de volgende twee drempels in de periode van 1 oktober tot en met 30 september van het daaropvolgende jaar: - 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijke werkloosheid om economische redenen; - 24 dagen (in de 6-dagenweek) tijdelijke werkloosheid ingevolge weerverlet.

Indien u uw arbeiders hetzij meer dan 24 dagen (in de 6-dagenweek) op tijdelijke werkloosheid hebt geplaatst wegens slecht weer, hetzij meer dan 24 dagen (in de 6-dagenweek) op de tijdelijke werkloosheid hebt geplaatst om economische redenen, zal het FBZ alle wettelijke supplementaire vergoedingen (t.e.m. de 60ste dag) voor zowel de dagen tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer als om economische redenen bij u terugvorderen (ook al werd slechts 1 van de 2 drempels overschreden).

Daarnaast zal er een toeslag geëist worden van 15 euro per dag tijdelijke werkloosheid om economische redenen, vanaf de 36ste t.e.m. de 44ste dag. Deze toeslag bedraagt 30 euro per dag vanaf de 45ste dag t.e.m. de 60ste dag.

Weet dat wanneer de tijdelijke werkloosheid zich situeert in een door het Fonds voor Bestaanszekerheid van de Bouwnijverheid erkende vorstperiode of periode van blijvende sneeuw er geen terugvordering zal zijn van de op dat moment toegekende en uitbetaalde wettelijke supplementaire werkloosheidsvergoeding. 3.6.3.3. Bijzondere bijdrage aan de RSZ in geval meer dan 110 dagen economische werkloosheid Wanneer een arbeider meer dan 110 dagen (in de 5-dagenweek) tijdelijk werkloos is om economische redenen, zal de werkgever de werkloosheidsuitkeringen na de 110e dag moeten terugbetalen. Het precieze bedrag dat terugbetaald moet worden, wordt omgezet in een forfaitair bedrag dat betaald moet worden aan de RSZ. Deze bijdrage werd een eerste keer berekend en geïnd in de loop van het jaar 2005, op basis van de gegevens die betrekking hadden op het jaar 2004. De RSZ werd belast met de berekening en de invordering van deze forfaitaire bedragen (art. 286 tot 288 van de programmawet van 9 juli 2004, BS 15 juli 2004 en KB 17.09.2005, BS 30.09.2005). Het bedrag van de bijdrage wordt vastgesteld volgens de volgende formule: (A – 110) x 46,31 euro

160

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

waarbij A = het totaal aantal dagen tijdelijke werkloosheid ingevolge gebrek aan werk om economische redenen die door de werkgever voor elke arbeider en leerling die hij heeft tewerkgesteld in de loop van het voorgaande kalenderjaar werd aangegeven. Sedert 2005 wordt deze bijdrage geïnd samen met de RSZ-bijdragen voor het derde kwartaal. Voorbeelden In onderstaande voorbeelden wordt verondersteld dat het gaat om een arbeider van categorie III die een aanvullende vergoeding van 10,08 euro ontvangt per dag (in het 6-dagenstelsel). Hij is in het bezit van een legitimatiekaart rechthebbende (LKRH). 15 dagen weerverlet (buiten de door het FBZ erkende vorstperiode) en 15 dagen economische werkloosheid De werkgever moet niets terugbetalen omdat noch de drempel van 24 dagen (voor weerverlet) noch de drempel van 24 dagen voor economische werkloosheid overschreden werd. 30 dagen weerverlet (buiten de door het FBZ erkende vorstperiode) en 20 dagen economische werkloosheid Er moet niets terugbetaald worden voor economische werkloosheid, aangezien de drempel van 24 dagen niet werd overschreden. De drempel van 24 dagen voor weerverlet werd wél overschreden. Terugbetaling voor weerverlet: - voor de eerste 24 dagen (in 6-dagenstelsel, of 20 dagen in het 5-dagenstelsel) moet de wettelijke vergoeding van 2 euro per dag terugbetaald worden; bijgevolg is dit 20 dagen x 2 euro = 40 euro; - voor de 6 dagen boven de drempel van 24 dagen moet de volledige aanvullende vergoeding terugbetaald worden: 6 dagen x 10,08 euro = 60,48 euro - Totaal: 40 + 60,48 = 100,48 euro 15 dagen weerverlet (buiten de door het FBZ erkende vorstperiode) en 40 dagen economische werkloosheid Er moet niets terugbetaald worden voor weerverlet, aangezien de drempel van 24 dagen niet werd overschreden. De drempel van 24 dagen voor economische werkloosheid werd overschreden met 16 dagen. Terugbetaling voor economische werkloosheid: - voor de eerste 24 dagen (in 6-dagenstelsel, of 20 dagen in het 5-dagenstelsel) moet de wettelijke vergoeding van 2 euro per dag terugbetaald worden; bijgevolg is dit 20 dagen x 2 euro = 40 euro; - voor de volgende 16 dagen boven de drempel van 24 dagen moet de volledige aanvullende vergoeding terugbetaald worden: 16 dagen x 10,08 euro = 161,28 euro; - De economische werkloosheid duurt bovendien langer dan 35 dagen; bijgevolg moet nog 15 euro x 5 dagen (dag 36 t/m dag 40) terugbetaald worden. - Totaal: 40 + 161,28 + 75 = 276,28 euro 25 dagen weerverlet (buiten de door het FBZ erkende vorstperiode) en 50 dagen economische werkloosheid De drempel voor weerverlet werd met één dag overschreden; bijgevolg moet terugbetaald worden: - voor de eerste 24 dagen (in 6-dagenstelsel, of 20 dagen in het 5-dagenstelsel) moet de wettelijke vergoeding van 2 euro per dag terugbetaald worden; bijgevolg is dit 20 dagen x 2 euro = 40 euro; - voor de dag boven de drempel van 24 dagen: 10,08 euro - totaal voor weerverlet: 40 + 10,08 = 50,08 euro.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

161

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

De drempel van 24 dagen voor economische werkloosheid werd overschreden met 26 dagen. Terugbetaling voor economische werkloosheid: - voor de eerste 24 dagen (in 6-dagenstelsel, of 20 dagen in het 5-dagenstelsel) moet de wettelijke vergoeding van 2 euro per dag terugbetaald worden; bijgevolg is dit 20 dagen x 2 euro = 40 euro; - voor de volgende 26 dagen boven de drempel van 24 dagen moet de volledige aanvullende vergoeding terugbetaald worden: 26 dagen x 10,08 euro = 262,08 euro; - de economische werkloosheid duurt bovendien langer dan 35 dagen; bijgevolg moet nog 15 euro x 9 dagen (dag 36 t/m dag 44) + 30 euro x 6 dagen (dag 45 t/m dag 50) terugbetaald worden, of 315 euro; - totaal voor economische werkloosheid: 40 + 262,08 + 315 = 617,08 euro Totaalbedrag dat moet terugbetaald worden: 50,08 + 617,08 = 667,16 euro. 3.6.3.4. Terugvordering door FBZ-Bouw van het prorata bedrag rustdagen bij overmatig gebruik van economische werkloosheid Op 12 september 2013 (gewijzigd door de cao van 19 november 2015) werd in het Paritair Comité van de bouwnijverheid een nieuwe cao betreffende de arbeidsduurvermindering afgesloten. Deze cao bepaalt in zijn hoofdstuk 4 (“Strijd tegen de sociale fraude”) dat, in geval van overmatig gebruik van economische werkloosheid, een forfaitair bedrag van 60 euro per rustdag wordt teruggevorderd bij de werkgever voor de arbeiders die minstens 50 dagen economische werkloosheid hadden in het kalenderjaar waarop de rustdagen betrekkinge hebben. Men spreekt van overmatig gebruik als de arbeider tijdens de referteperiode (4 kwartalen) minstens 75 dagen economisch werkloos werd gesteld. Indien hij was tewerkgesteld bij meer dan één werkgever, wordt voor elk van de werkgevers berekend wat hun aandeel was in de economische werkloosheid

Hoofdstuk 4. Uitzendarbeid Sinds 1 januari 2002 is het, in bepaalde gevallen, opnieuw toegelaten om in de bouwsector met uitzendarbeiders te werken. Aan de hand van enkele vragen en antwoorden worden de bijzonderheden over uitzendarbeid in de bouwsector opgesomd. 1. In welke gevallen kan u een uitzendarbeider in de bouw inschakelen? De cao van 4 december 2014 is momenteel van toepassing en bepaalt in welke gevallen men in de bouwsector op uitzendarbeiders beroep mag doen. Deze cao bepaalt dat in de volgende gevallen op uitzendarbeid beroep kan gedaan worden: - bij vervanging van een werkonbekwame vaste arbeider. Dit is in geval van o.a. ziekte, ongeval, zwangerschap, arbeidsongeval, beroepsziekte,… De vervanging moet gebeuren binnen de 12 maanden na aanvang van de werkonbekwaamheid; - bij tijdelijke vermeerdering van het werkvolume; - bij invulling van een vacante betrekking met de bedoeling om na afloop van de periode van terbeschikkingstelling de uitzendkracht vast in dienst te laten nemen door diezelfde betrekking (instroom).

162

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

2. Aan welke voorwaarden moet het bouwbedrijf beantwoorden? Om gebruik te kunnen maken van uitzendarbeiders-bouw moet het bouwbedrijf aan een aantal voorwaarden voldoen: - ressorteren onder het paritair comitĂŠ voor de bouw (PC 124); - niet onderworpen zijn aan de inhoudingsplicht bij de RSZ (cfr. attest artikel 30bis) en bij de fiscus (art. 403 Â§1 WIB92); - aantonen dat de voorwaarden betreffende de toegang tot het beroep zijn vervuld (vestigingsreglementering, KB 29.01.2007). 3. Aan welke voorwaarden moet de uitzendkracht beantwoorden? De uitzendkracht moet in elk geval: - in het bezit zijn van een attest waaruit blijkt dat hij/zij een veiligheidsopleiding bouw heeft genoten (in principe 16 u.). Dit attest wordt afgeleverd door Constructiv. Ook door Constructiv conform verklaarde attesten komen hiervoor in aanmerking; - in het bezit zijn van een kaart C 3.2 A-Bouw, afgeleverd door het uitzendkantoor. 4. Aan welke voorwaarden moet het uitzendkantoor-bouw beantwoorden? Een uitzendkantoor-bouw mag enkel in de bouwsector uitzendkrachten ter beschikking stellen. Het moet daarvoor een aparte juridische structuur hebben. Het moet erkend zijn in de regio (Vlaanderen) waarin het actief is. Het heeft ook dezelfde verplichtingen als de andere werkgevers in de bouw (lonen, uurregelingen, bijdragen RSZ en Fonds voor Bestaanszekerheid Bouw). 5. Voor welke activiteiten kan u een uitzendarbeider-bouw inschakelen? U kan een uitzendarbeider-bouw slechts gebruiken in de normale functies van de normale activiteit van de bouwonderneming en volgens de bepalingen van het arbeidsreglement, met inbegrip van de daarin vermelde uurregelingen. De normale activiteit wordt onder andere bepaald door de statuten van de onderneming en de inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Voor de gereglementeerde beroepen is het zo dat u het desbetreffende vestigingsattest moet bezitten alvorens u hiervoor een uitzendarbeider kan inschakelen. Als u bv. enkel een vestigingsattest voor ruwbouw hebt, mag u geen uitzendarbeider als schilder laten werken. 6. Voor hoelang kan u een uitzendarbeider-bouw gebruiken? Bij vervanging van een werkonbekwame arbeidskracht mag u de uitzendarbeider in dienst houden tot de werkonbekwame arbeidskracht terug is (onbeperkt in de tijd).

Bij tijdelijke vermeerdering van werk kan dezelfde uitzendarbeider maximum 6 maanden in dienst gehouden worden. Bovendien geldt voor de ondernemingen die meer dan 10 arbeiders tewerkstellen op het ogenblik van de aanvraag voor uitzendkrachten, een maximum aantal toegelaten dagprestaties per jaar. Dit maximum bedraagt (op basis van het vorige kalenderjaar) 10% van de totale werkbare mandagen. De formule voor het bepalen van de werkbare mandagen = (aantal arbeiders x aantal maanden ingeschreven) / 12 x 219.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

163

DEEL 7. SOCIALE WETGEVING

Voorbeeld: Gemiddeld 15 arbeiders â&#x20AC;&#x201C; gemiddeld 11 maanden ingeschreven: ((15 x 11)/12) x 219 = 3011 10% x 3011 = 301 mandagen uitzendarbeid 7. Wanneer is uitzendarbeid-bouw uitgesloten? - Bij tijdelijke werkloosheid in dezelfde entiteit is uitzendarbeid niet toegelaten. Als u bv. een ruwbouwafdeling en een schrijnwerkerij hebt en er is tijdelijke werkloosheid in de ruwbouwafdeling dan mag u in deze afdeling geen uitzendarbeiders inschakelen. In de schrijnwerkerij (waar geen tijdelijke werkloosheid is) is uitzendarbeid wel toegelaten. - U mag een arbeider die u minder dan 12 maanden voordien zelf ontslagen hebt niet terug in dienst nemen als uitzendarbeider. - Tenslotte zijn ook contracten van 1 dag uitgesloten. 8. Welke mogelijke meldingen moet een aannemer doen? Telkens u een uitzendarbeider inschakelt moet u hiervan melding maken aan de RSZ. Een uitzendkantoor wordt in het kader van de aansprakelijkheidsregeling immers beschouwd als een onderaannemer. Het uitzendkantoor moet dus als onderaannemer gemeld worden. Als u als onderaannemer werkt met een uitzendkracht moet ook de naam van het uitzendkantoor gemeld worden aan de hoofdaannemer.

Bij vervanging van een werkonbekwame vaste arbeider moet dit, wanneer er een syndicale delegatie aanwezig is in het bedrijf, gemeld worden aan de syndicale delegatie.

Aan het uitzendkantoor moet vooraf meegedeeld worden voor welke functie u een uitzendkracht nodig hebt. U moet hen in dat kader een omschrijving van de beroepskwalificatie en de kenmerken van de werkpost (in het kader van de veiligheid: werkpostfiche) meedelen. 9. Wanneer moet u toelating vragen? Indien u bij tijdelijke vermeerdering van werk uitzendarbeiders wil inschakelen ĂŠn u hebt een syndicale delegatie in de onderneming moet u hiervoor toelating vragen aan deze syndicale delegatie. Als u in ditzelfde geval geen syndicale delegatie in uw onderneming hebt, dan moet het uitzendkantoor aan het Sociaal Fonds voor de Uitzendkrachten (met kopie aan de FVB-regio) melden dat er beroep wordt gedaan op uitzendkracht(en). 10. Wat bij tijdelijke werkloosheid? Bij tijdelijke werkloosheid omwille van slecht weer volgt de uitzendarbeider de andere arbeiders in het bedrijf. Elke maand moet de eerste dag van de tijdelijke werkloosheid gemeld worden aan de RVA.

Bij tijdelijke werkloosheid omwille van economische redenen moet eveneens elke maand de eerste dag van de tijdelijke werkloosheid gemeld worden aan de RVA. Dit kan in principe alleen in geval van vervanging van een werkonbekwame arbeider. In bepaalde gevallen is dit ook mogelijk bij tijdelijke vermeerdering van het werkvolume. Hiervoor moet evenwel toestemming gevraagd worden aan de RVA.

164

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Deel 8. Vorming en opleiding In dit deel worden de belangrijkste instanties belicht die een rol spelen in de opleiding van de kandidaat-zelfstandigen, werkgevers en werknemers.

Hoofdstuk 1. Syntra-Vlaanderen Syntra Vlaanderen ondersteunt, adviseert, bewaakt en inspireert het kwalitatief, creatief en innovatief ondernemerschap in Vlaanderen. De professionaliteit van de Syntra-campussen garandeert hierbij de effectiviteit van de opleidingen, vorming en begeleiding. De vorming gebeurt op vier verschillende niveaus: - de leertijd: de leerjongeren (16 jaar) leren vanuit de praktijk het vak bij een patroon; daarnaast volgen zij één dag per week cursus in een van de Syntra-campussen. De leerovereenkomst kan worden afgesloten vanaf de leeftijd van 15 jaar door bemiddeling van een leersecretaris. De leerjongeren zijn geen echte werknemers. Zij hebben recht op een maandelijkse leervergoeding vanwege hun patroon, alsook op vakantiegeld. De kinderbijslag blijft behouden. - de ondernemersopleiding bereidt de kandidaat (18 jaar) voor op het zelfstandig uitoefenen van een beroep en duurt normaal twee jaar. De opleiding omvat in hoofdzaak twee pakketten: een deel beroepskennis en een deel bedrijfseconomische vorming. De ondernemersopleiding levert een officieel diploma van “opleiding tot ondernemingshoofd” af dat voor de uitoefening van de gereglementeerde beroepen beantwoordt aan de eisen van de vestigingswet. - voortgezette vorming is een verzamelterm voor vormingsactiviteiten gericht op de gevestigde KMO’er en zijn naaste medewerkers. Tot de mogelijkheden behoren bijscholing, vervolmaking en zelfs omscholing. Het betreft hier meestal seminaries en studieavonden over bedrijfseconomische of beroepstechnische thema’s. - jongeren vanaf 18 jaar, die hun leerplicht vervuld hebben, kunnen ook een stageovereenkomst afsluiten. Gedurende een periode van minimum 6 maanden en maximum 3 jaar krijgt de stagiair bij een patroon-opleider een praktijkopleiding volgens een vooraf bepaald programma. Daarnaast volgt de stagiair ook een ondernemersopleiding. De cursist-stagiair heeft het statuut van leerling, maar ontvangt bij een voltijdse stageovereenkomst een maandelijkse vergoeding van de patroon-opleider, in functie van het cursusjaar en de vooropleiding. De stageovereenkomst moet afgesloten worden door bemiddeling van de leersecretaris. Voor meer info: Syntra-Vlaanderen, Kanselarijstraat 19, 1000 Brussel, tel. 02 227 63 93 - fax 02 217 46 12 - www.syntra.be

166

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Hoofdstuk 2. Het Vlaams stelsel alternerend leren en werken (bron: www.admb.be) Sedert 1 september 2016 wil het nieuwe Vlaamse stelsel inzake duaal leren en werken de bestaande leerovereenkomsten en statuten harmoniseren. Het nieuwe stelsel is van toepassing op elke opleiding van het voltijds secundair onderwijs die door de Vlaamse Regering als duaal wordt aangeduid en elke opleiding in het deeltijds beroepssecundair onderwijs en in de leertijd. 2.1. Twee soorten overeenkomsten Met de intrede van het nieuwe stelsel verdwijnen een aantal bestaande leerovereenkomsten: de leerovereenkomst en leerverbintenis: dit zijn de middenstandsleerovereenkomsten; - de industriële leerovereenkomst; - de beroepsinlevingsovereenkomst (let wel: BIO’s zonder alternerende opleiding blijven wel bestaan); - de individuele beroepsopleiding (IBO en IBO-DO) in het kader van het Vlaams Deeltijdse Beroeps Secundair Onderwijs (let wel: een IBO via de VDAB zal wel nog mogelijk zijn en ook de instapstage VDAB blijft bestaan). - de alternerende bouwopleiding (ABO). Hiervoor komen twee nieuwe types van overeenkomsten in de plaats: - de overeenkomst van alternerende opleiding (OAO): voor opleidingen die op jaarbasis gemiddeld minstens 20 uur per week opleiding op een reële werkplek omvatten, zonder rekening te houden met de wettelijke feest- en vakantiedagen; - de stageovereenkomst alternerende opleiding: - voor opleidingen die door de Vlaamse Regering als duaal aangeduid werden en die op jaarbasis gemiddeld minder dan 20 uur per week opleiding op de werkplek omvatten, zonder rekening te houden met de wettelijke feest- en vakantiedagen; - of voor opleiding die uitsluitend plaatsvinden op een gesimuleerde werkplek. Gesimuleerde werkplekken komen enkel in aanmerking voor zover ze eigen zijn aan de sector of de onderneming en ook door werknemers binnen een sector of onderneming gebruikt dienen te worden. Leerovereenkomsten die voor 1 september 2016 afgesloten werden, blijven lopen tot hun einddatum. Met elke leerling moet een afzonderlijke (stage)overeenkomst tot uitvoering van de alternerende opleiding afgesloten worden. Deze overeenkomst moet schriftelijk zijn en uiterlijk ondertekend worden op het tijdstip waarop de leerling zijn alternerende opleiding in de onderneming aanvat. Voor beide types van overeenkomsten heeft de Vlaamse Regering een model opgesteld, waarin een aantal verplichte vermeldingen en bepalingen zullen staan.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

167

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Een aantal documenten maken verplicht deel uit van iedere overeenkomst: - het opleidingsplan, opgesteld door de opleidingsverstrekker in overleg met de onderneming; - de rechten en plichten van de leerling, de onderneming en de opleidingsverstrekker; - de integrale tekst van de artikelen van het decreet met betrekking tot de schorsing en de beëindiging van de overeenkomst van alternerende opleiding; - het arbeidsreglement.

2.2. Looptijd en arbeidsregime De (stage)overeenkomst tot uitvoering van de alternerende opleiding is een overeenkomst van bepaalde duur die schooljaaroverschrijdend kan zijn. De leerling kan, om zijn opleidingsplan uit te voeren, opeenvolgende overeenkomsten met verschillende ondernemingen sluiten. De duur van alle overeenkomsten samen mag niet meer bedragen dan de duur van de alternerende opleiding waarop de overeenkomsten betrekking hebben en dit vanaf het moment dat de alternerende opleiding voor de leerling ingevuld is met een werkplekcomponent. De overeenkomst en stageovereenkomst alternerende opleiding is een voltijdse overeenkomst en heeft betrekking op het volledige leertraject, zowel de lescomponent als de werkplekcomponent. De tijd die de leerling moet besteden aan de uitvoering van de (stage)overeenkomst van alternerende opleiding in haar totaliteit, overeenkomstig het uurrooster, mag niet meer bedragen dan de maximale arbeidsduur voorzien door de Arbeidswet of krachtens die wet toepasselijke collectieve arbeidsovereenkomst of het toepasselijke arbeidsreglement. De uitvoering van de(stage)overeenkomst van alternerende opleiding wordt geschorst onder dezelfde voorwaarden en in dezelfde gevallen als een arbeidsovereenkomst, met dien verstande dat bij een stageovereenkomst van alternerende opleiding er geen leervergoeding verschuldigd is door de onderneming.

2.3. Opzeggingstermijn Een (stage)overeenkomst kan op verschillende manieren beëindigd worden. Enkel tijdens de eerste 30 dagen geldt een opzeggingstermijn van 7 dagen. Wil de onderneming of de leerling nadien de overeenkomst beëindigen (bij tekortkomingen in de verplichtingen, omstandigheden die het goede verloop van de opleiding ernstig belemmeren of ingeval de leerling wil overschakelen naar een andere opleiding) dan dienen ze hiervoor een bemiddelingsprocedure te volgen onder leiding van de trajectbegeleider. Ook de opleidingsverstrekker (school) zelf kan tot beëindiging van de overeenkomst overgaan.

168

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

2.4. Leervergoeding Het voornaamste verschil tussen beide types overeenkomsten is dat de onderneming bij een overeenkomst van alternerende opleiding een leervergoeding aan de leerling verschuldigd is. Deze leervergoeding bedraagt een percentage van het nationaal gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen, zoals bepaald voor werknemers van 18 jaar bij cao van de Nationale Arbeidsraad: - 29% tijdens het eerste opleidingsjaar van de alternerende opleiding; - 32% als de leerling het eerste opleidingsjaar van de alternerende opleiding of de tweede graad van het secundair onderwijs met succes heeft beëindidgd; - 34,50% als de leerling een van de volgende jaren, kwalifitcatiefases of opleidingen met succes heeft beëindigd: - het tweede opleidingsjaar van de alternerende opleiding; - het eerste jaar van de derde graad van het secundair onderwijs; - de kwalificatiefase van het buitengewoon secundair onderwijs; - een alternerende opleiding van minstens twee jaar.

2.5. Sociaal statuut Het sociaal statuut van de leerling verschilt naargelang het soort overeenkomst dat gesloten wordt. Bij een overeenkomst van alternerende opleiding beslaat de opleiding gemiddeld op jaarbasis minstens 20 uur per week en wordt er een leervergoeding betaald. Hierdoor voldoet zo’n overeenkomst aan de definitie van alternerende opleiding van de RSZ-wet. Tot 31 december van het jaar waarin hij of zij 18 jaar wordt, is een leerling met een overeenkomst van alternerende opleiding enkel onderworpen aan de regeling voor de jaarlijkse vakantie, arbeidsongevallen, beroepsziekten en een aantal bijzondere bijdragen. Vanaf 1 januari van het jaar waarin hij of zij 19 jaar wordt, zijn alle gewone socialezekerheidsbijdragen verschuldigd. Voor bijzondere bijdragen is dit niet per definitie het geval. Zo valt de leerling, over de sectoren heen, bijvoorbeeld niet onder het toepassingsgebied van de bijdrage verschuldigd voor het Fonds voor Bestaanszekerheid. Iedere werkgever gaat dit best na voor zijn sector. Een stageovereenkomst alternerende opleiding voldoet echter niet aan de definitie voorzien in de RSZ-wet. Een leerling verbonden door een dergelijke stageovereenkomst is dus niet onderworpen aan de RSZ en bouwt geen sociale rechten op.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

169

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Hoofdstuk 3. De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) De bouwopleidingen van de VDAB De trainingen en opleidingen van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) kennen steeds meer succes. Het aantal opgeleide werknemers en werkzoekenden neemt jaarlijks toe. Vooral de bouwopleidingen zitten, dankzij de goede samenwerking met de sector in de lift. Door jaarlijks meer dan duizend werkzoekenden op te leiden tot beginnende vaklui zorgt de VDAB voor een belangrijke instroom in de sector. De opleidingen zijn modulair, praktijkgericht, competentiegericht en worden gegeven door gespecialiseerde vakinstructeurs die stuk voor stuk de nodige bedrijfservaring hebben. Werkzoekenden kunnen opleiding volgen voor een twintigtal bouwberoepen in de ruwbouw, afwerking, wegenbouw. De opleidingen worden jaarlijks geĂŤvalueerd en aangepast aan de beroepsvereisten. Tijdens de opleiding kunnen de werkzoekenden stages volgen. Verschillende systemen zoals voltooiingstage of een aansluitende Individuele Beroepsopleiding (IBO) zorgen ervoor dat de cursisten naadloos in de werksfeer opgenomen kunnen worden. Sinds jaren organiseert de VDAB werknemersopleidingen, in samenwerking met Constructiv (voorheen het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB Constructiv)). Deze opleidingen geven werknemers de kans om zich bij te scholen. De sectorale bouw-cao voorziet heel wat mogelijkheden om personeel op te leiden of te vervolmaken. De VDAB heeft een overeenkomst met Constructiv om samen de doelstellingen van die cao te realiseren. Op deze manier wil de VDAB de pas afgestudeerden aanzetten om voor een loopbaan in de bouw te kiezen, en de bouwvakkers stimuleren om hun vakkennis op peil te houden. VDAB is een structurele erkende opleidingspartner van Constructiv. Constructiv komt tussen in zowel de opleidingskost van de VDAB als de loonkost van de arbeiders in opleiding. Voor de werkgever is het opleiden van zijn personeel dus bijna gratis en de werknemer heeft geen loonverlies. De opleidingen zijn ofwel op maat tijdens de weekdag; het bedrijf spreekt met Constructiv en het VDAB-opleidingscentrum af wat de inhoud van de opleiding dient te zijn en wanneer de opleiding doorgaat; ofwel kan er ingeschreven worden op kant en klaar geprogrammeerde opleidingen met een vaste inhoud en op een vastgelegde datum. Voor werknemers die op zaterdag of â&#x20AC;&#x2DC;s avonds een opleiding willen volgen, zijn er eveneens tal van mogelijkheden. Voor meer inlichtingen en ook voor andere diensten van de VDAB zoals vacatures, loopbaanbegeleiding, kan je steeds terecht op de VDAB-website www.vdab.be of op de gratis infolijn 070 345 000. Bouwopleidingen voor werknemers kan je raadplegen op de website http://bouwopleidingen.vdab. be of bij de plaatselijke Constructiv-kantoren Meer informatie: VDAB (centrale diensten), Keizerslaan 11, 1000 Brussel, tel. 02 506 15 11 internet: www.vdab.be en http://bouwopleidingen.vdab.be - e-mail: info@vdab.be

170

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Hoofdstuk 4. Constructiv

Constructiv: een stevig fundament voor de Belgische bouwsector Medio 2010 ging de eerste fase van de samenwerking tussen de verschillende sectorale bouwfondsen van start. In 2015 hebben de sociale partners van de bouwsector om drie redenen beslist om de krachten tussen de sectorale fondsen nog sterker te bundelen: - de efficiëntie van de organisaties verhogen - de structuren vereenvoudigen - de transparantie van de dienstverlening bevorderen Sinds 1 oktober 2016 werden fbz-fse Constructiv, fvb-ffc Constructiv en navb-cnac Constructiv daarom geïntegreerd in één entiteit: Constructiv. Binnen deze eenheidsstructuur worden alle activiteiten en opdrachten van de drie vroegere fondsen overgenomen. De activiteiten worden verder ontwikkeld binnen twee grote pijlers: Building your Benefits en Building on People 4.1. Opdracht Het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (momenteel Constructiv) werd opgericht in 1965 als een fonds voor bestaanszekerheid met als opdracht de opleiding van de huidige en toekomstige arbeiders in de bouw te bevorderen en te ondersteunen en de kwaliteit en het resultaat van hun opleiding te waarborgen. Alles bij elkaar gaat het om meer dan 30 beroepen, want naast woningbouw (ruwbouw en voltooiing) omvat de sector ook industriebouw, burgerlijke bouwkunde en wegenwerken. Constructiv werkt samen met opleidingspartners zoals het bouwonderwijs, de VDAB, de technologische centra van de sector en andere. Er is hierbij nauw overleg met de gehele bouwsector (werkgevers en werknemers), zowel op nationaal, gewestelijk als op lokaal niveau. De werking wordt door de sector zelf gefinancierd via een bijdrage op de lonen. 4.2. Werking Concreet is de werking van Constructiv gebaseerd op 4 pijlers: onderzoek, coördinatie, informatie en financiering. Onderzoek Nagaan welke de kwalificatietekorten zijn van de bouwondernemingen en hoe die via opleiding het best kunnen verholpen worden.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

171

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Coördinatie In samenwerking met de opleidingspartners ervoor zorgen dat er goede en voldoende opleidingen worden aangeboden, op het juiste ogenblik en op de juiste plaats. Informatie Aannemers, jongeren, werknemers en werkzoekenden informeren over het aanbod aan opleidingen en hen motiveren om er op in te gaan. Het persoonlijk contact met de Constructiv-adviseurs is hierin zeer belangrijk. Financiering Constructiv neemt de eigenlijke opleidingskost en de loonkost van de cursist zoveel mogelijk over van de individuele onderneming. De opdrachten hiervoor krijgt het vanuit het paritair comité voor het bouwbedrijf (via de cao-onderhandelingen). 4.3. Bouwopleidingen Er moet vermeld worden dat Constructiv zelf geen opleidingen geeft. Haar taak bestaat erin een coördinerende en sturende rol te spelen ten aanzien van opleidingsverstrekkers. Dit doet Constructiv onder meer via samenwerkingsakkoorden, zogenaamde convenants, die afgesloten worden met het onderwijs, de VDAB en derden (externe opleidingscentra). Basisopleidingen Dit zijn opleidingen voor wie nog geen vakkennis heeft. Er zijn 3 verschillende formules: - voltijds dagonderwijs Dit zijn bouwopleidingen voor schoolgaande jongeren in het BSO, BuSO en TSO die hoofdzakelijk op school worden gegeven. Er wordt wel gezorgd voor voldoende stages op de bouwplaats om de jongeren al vroeg kennis te laten maken met de praktijk. - alternerende opleidingen Deze opleidingen voor jongeren van 16 tot 25 jaar gaan hoofdzakelijk door in de onderneming. De inhoud ervan wordt bepaald op maat van het bedrijf. De jongere krijgt verder nog aanvullende scholing in een extern opleidingscentrum. De opleidingsduur bedraagt meestal 18 of 24 maanden. - versnelde beroepsopleiding Werkzoekenden kunnen zich laten omscholen voor een job in de bouw in een opleidingscentrum (VDAB of andere). Na hun opleiding kunnen ze rekenen op een premie, tenminste wanneer ze nadien een job in de bouw aannemen en die gedurende een aantal maanden behouden. De opleidingsduur voor de meeste beroepen schommelt rond 6 maanden.

172

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Bijscholing en vervolmaking De bijscholingen voor werknemers gebeuren steeds in nauw overleg met de onderneming. Maatwerk is hier de regel. Bijscholingen zijn mogelijk zowel tijdens de week als op zaterdag of â&#x20AC;&#x2DC;s avonds, meestal in een opleidingscentrum in de regio. Wanneer er geen passend aanbod is, kan de opleiding ook in de onderneming zelf georganiseerd worden. Sedert enkele jaren is het opnieuw mogelijk om ook winteropleidingen (tussen 1 december en 31 maart) te organiseren: de bouwarbeiders worden tijdelijk werkloos gesteld omwille van slecht weer en kunnen dan op vraag van de werkgever een opleiding volgen. Meer informatie over deze opleidings- en bijscholingsmogelijkheden kan u verkrijgen bij Bouwunie of bij Constructiv. Constructiv geeft ook ondersteuning voor opleidingen die op de werkvloer georganiseerd worden. Door deze bedrijfsinterne opleidingen te structureren in een opleidingsplan, in samenspraak met Constructiv, voorziet Constructiv dezelfde tussenkomst in de loonkost van de arbeider Meer informatie: Constructiv, Koningsstraat 132 bus 5, 1000 Brussel, tel. 02 210 03 33 www.constructiv.be â&#x20AC;&#x201C; e-mail: info@constructiv.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

173

DEEL 8. VORMING EN OPLEIDING

Hoofdstuk 5: Trainingscentrum Zeebrugge TrainingsCentrum Zeebrugge vzw is een erkend opleidingscentrum voor volgende domeinen: - polyethyleenlassen - metaallassen - bijscholing vrachtwagenchauffeurs - logistiek. Een greep uit het opleidingsaanbod: - Polyethyleenlassen (volgens de norm NBN T 42-011) De opleiding omvat een gedeelte theorie, een overwegend praktisch gedeelte en een verplichte veiligheidsopleiding. Soorten opleiding: - elektro- en zadellassen: 2 dagen - stuiklassen: 2 dagen - elektro- zadel en stuiklassen: 4 dagen Na een geslaagde opleiding en (her)keuringsproef ontvangen de cursisten het certificaat en het pasje dat volgens de normen nodig is om polyethyleen te mogen lassen. - Metaallassen (opleidingen met certificatie) - Elektrode AC & DC - Mig & Mag (halfautomaat) - Tig AC & DC - Autogeen, smeltlassen, zacht- en hardsolderen Verschillende soorten materialen: Voor de lasprocessen elektrode AC & DC, Mig & Mag en tig AC & DC wordt er gewerkt met koolstofstaal, RvS, aluminium en exotische materialen. Voor het lasproces autogeen lassen wordt er met koolstofstaal gewerkt. Keuringen, herkeuring en opmaken procedures volgens de normen: EN ISO 9606-1 – ASME - API 1104 – KVBG - CE 1090 De opleiding worden op maat samengesteld, in samenspraak met de klant. - Logistiek (mix van theorie, veel praktijk en een continu benadrukken van het veilig werken) Heftruck – reachtruck – elektrische transpallet – stapelaar – orderpicker – hoogtewerker – ADRi.s.m. O.G.G. – veiligheidsopleidingen met personenwagen i.s.m. RACB - Bijscholing voor vrachtwagenchauffeurs (modules om chauffeurs optimaal te begeleiden bij verplichte permanente bijscholing voor het rijbewijs C en D) Erkend door de FOD Mobiliteit (OCF-049) Aanbod: Ladingbeveiliging – Rij- en rusttijden en gebruik tachograaf – Vrachtbrieven en rij- en rusttijden – Voorkomen van criminaliteit en ladingbeveiliging – Wegcode en ongevallenaangifte. Meer info: TCZ, Heidi De Keyser (tel. 050 50 08 29) – www.tcz.be

174

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Deel 9. Diverse informatie Hoofdstuk 1. Veiligheid en welzijn 1.1. Constructiv

Het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en Hygiëne in het Bouwbedrijf (sedert 1 oktober 2016: Constructiv) werd door de sociale partners uit de bouwsector in 1965 opgericht. Sinds al die jaren staat Constructiv de werkgevers en werknemers van het bouwbedrijf met allerlei adviezen en raadgevingen bij. Constructiv onderhoudt een rechtstreeks en permanent contact met de bouwplaatsen door middel van zijn plaatselijke adviseurs. De tussenkomst van deze adviseurs is niet repressief. Indien nodig wordt een beroep gedaan op de bevoegde officiële diensten. De werking van Constructiv houdt o.m. het volgende in: - preventie: in dit kader moet minstens 15 dagen voor het begin van de werken de opening van een bouwplaats aan Constructiv medegedeeld worden (zie verder); - organisatie van doelgroepgerichte veiligheidscampagnes: begin 2006 kondigde Constructiv aan een nieuwe richting in te slaan door doelgroepgerichte campagnes te organiseren. Alle acties zullen een jaar lang toegespitst worden op één welbepaald thema. Om de nieuwe doelgroepgerichte aanpak een zo groot mogelijke kans op slagen te bieden, werd een overlegplatform opgericht: alle organisaties die begaan zijn met de veiligheid en het welzijn van de bouwvakkers bundelen hun krachten. De ondertekenaars van dit samenwerkingshandvest stappen als één blok naar de gekozen doelgroep, met acties die elkaar aanvullen en versterken en gecoördineerd worden door Constructiv, om zo een optimaal rendement te bekomen. Naast de organisaties van werkgevers en werknemers uit de bouwsector, maken o.a. deel uit van dit platform: de beroepsverenigingen van veiligheidscoördinatoren en van architecten, Prebes (preventieadviseurs), arbeidsongevallenverzekeraars, externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg,… Vanaf september 2015 tot midden 2017 loopt de campagne “veilig werken op hoogte” met aandacht voor o.a. steigerbouw en dakwerken. Meer informatie over de huidige en vroegere-campagnes vindt u op http://navb.constructiv.be/nl/Campagnes_ en_acties.aspx. - bouwplaatsbezoeken: deze worden uitgevoerd door de adviseurs. Hun taak bestaat erin toe te zien op de uitvoering van de wettelijk verplichte veiligheidsvoorzieningen en desgevallend adviezen te verlenen. - informatie: Constructiv publiceert driemaandelijks dossiers en de nieuwsbrief Constructiv e-news, en daarnaast nog een aantal folders, brochures, beroepsmonografieën, affiches,...

176

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

- uitvoeren van studies: de steeds verder evoluerende werkmethoden in de bouw brengen nieuwe risico’s met zich mee, die onderzoek en studie vergen. Meer informatie: Constructiv, Koningsstraat 132 bus 4, 1000 Brussel, tel. 02 209 65 65 www.constructiv.be – e-mail: info@constructiv.be 1.2. Verplichte werkmeldingen in het kader van veiligheid Voor de verplichte voorafgaande melding van de werken aan de RSZ (artikel 30bis): zie deel 3 hoofdstuk 3 – “hoofdelijke aansprakelijkheid, inhoudingsplicht en aangifte van werken”. Deze RSZ-werfmelding (“aangifte van werken” – art. 30bis) is slechts één van de verplichte werkmeldingen. Daarnaast zijn er, in het kader van de veiligheid, ook de volgende meldingen: - de melding inzake veiligheid en hygiëne (aan Constructiv): Constructiv ontvangt deze gegevens automatisch op elektronische wijze via de toepassing “Aangifte van werken” op de RSZ-portaalsite www.socialsecurity.be; - de melding van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen: - voor werken die langer dan 30 werkdagen duren en waar meer dan 20 werknemers tegelijkertijd aan het werk zijn; - voor werken waarvan het vermoedelijke werkvolume groter is dan 500 mandagen; - specifieke gevaarlijke werken (bv. valgevaar van 5 m, uitgravingen van 1,2 m of dieper,…) die meer dan 5 werkdagen in beslag nemen, moeten eveneens gemeld worden; - de melding van asbestverwijderingswerken. Deze is verplicht voor: - alle werkzaamheden van asbestverwijdering of verwijdering van asbesthoudende materialen; - de werken van vervanging, onderhoud of van beperkte herstelling van buizen en leidingen waarvan de isolatie asbest bevat en die verricht worden met zg. “couveusezakken” (het gaat dan om ongebonden asbest); - de melding van werken in een hyperbare omgeving: voor werken waarin de werknemers worden onderworpen aan een druk van meer dan 100 hPa boven de plaatselijke atmosferische druk; - de melding van zandstraalwerken: voor werkzaamheden van afbijten door stralen en ontzanden waarbij zand of andere korrels gebruikt worden die meer dan 1% vrij siliciumoxide bevatten. Hieronder overlopen we de verschillende gevallen waarin een werkmelding vereist is. Wanneer u bijgevolg de werkmelding elektronisch verricht, is het versturen van de diverse papieren aangiftes naar de verschillende administraties niet langer vereist. Melding aan Constructiv inzake veiligheid en hygiëne De cao van 13 oktober 2011, nadien vervangen door de cao van 4 december 2014, heeft de verplichte melding aan het NAVB gewijzigd. Sedert 4 november 2011 moet de melding aan NAVB Constructiv verplicht elektronisch gebeuren via de toepassing “Aangifte van werken” op de RSZ-portaalsite. De melding moet nog altijd ingediend worden voor de aanvang van de werken, maar niet meer 15 dagen op voorhand. De gegevens inzake de bouwplaats, de aannemer(s) en de opdrachtgever zullen het NAVB automatisch elektronisch bereiken op de dag van de melding.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

177

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Melding van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Wie moet melden? Aannemer die als eerste de activiteiten op de bouwplaats uitoefent. Aan wie melden? FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg – Alg. Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk. Voor welke werken? - Werken waarvan de vermoedelijke duur van de werkzaamheden langer is dan 30 werkdagen en waar op één of meer ogenblikken meer dan 20 werknemers tegelijk aan het werk zijn; - Werken waarvan het vermoedelijke werkvolume groter is dan 500 mandagen; - Volgende gevaarlijke werken die meer dan 5 werkdagen in beslag nemen: - werkzaamheden die de werknemers blootstellen aan gevaren van bedelving, wegzinken of vallen, waarbij die gevaren bijzonder vergroot worden door de aard van de werkzaamheden of van de toegepaste procédés of door de omgeving van de arbeidsplaats of de werken. Als bijzonder vergrote gevaren wordt beschouwd: - valgevaar van 5 meter of meer, - graven of werken aan putten van meer dan 1,2 meter diepte, - werken in de nabijheid van drijfzand of slib, - werkzaamheden die de werknemers blootstellen aan chemische of biologische agentia die een bijzonder risico voor de gezondheid en de veiligheid van de werknemers inhouden; - elk werk met ioniserende stralingen; - werkzaamheden in de nabijheid van elektrische hoogspanningslijnen of –kabels of van leidingen onder een inwendige druk van 15 bar of meer; - bijzondere, ongezonde en/of hinderlijke werken, tenzij kleine onderhouds- of herstelwerken; - werkzaamheden die de werknemers blootstellen aan een risico op verdrinking; - ondergrondse werken en tunnelwerken; - werkzaamheden met duikuitrusting; - werkzaamheden onder overdruk; - werkzaamheden waarbij springstoffen worden gebruikt; - werkzaamheden in verband met de montage of demontage van zware geprefabriceerde elementen. Wanneer melden? Uiterlijk 15 dagen voor de werken worden aangevangen, tenzij het niet haalbaar is. De melding dient ten laatste de dag voor het begin van de werken te gebeuren.

178

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Melding van asbestverwijderingswerken Wie moet melden? Aannemer die de werken uitvoert. Aan wie melden? FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg – Alg. Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk. Voor welke werken? Werken waarbij werknemers tijdens hun werk (kunnen) worden blootgesteld aan stof afkomstig van asbest of asbesthoudende materialen. Wanneer melden? 14 dagen voor de aanvang van de werken en telkens wanneer zich ten opzichte van de oorspronkelijke melding belangrijke veranderingen in het gebruik van asbest voordoen.

Formaliteiten bij asbestverwijderingswerken, bv. de verwijdering van leidingen vervaardigd in asbestcement of van asbestleien

Voor de verwijdering van leidingen vervaardigd in asbestcement of van asbestleien bij dakrenovatie zijn er geen bijzondere certificaten of erkenningen vereist voor de aannemer. Asbestcement is immers asbest in gebonden toestand. De verwijdering van dergelijk asbesthoudend materiaal kan gebeuren via de “methode van de eenvoudige handelingen”. Het is dus niet nodig een erkenning te hebben van de FOD Waso voor de verwijdering van gebonden asbest zoals voor losgebonden asbest. Asbest in gebonden toestand mag verwijderd worden door een gewoon bouwbedrijf, maar de werknemers die deze asbesthoudende materialen verwijderen, moeten een opleiding gevolgd hebben met jaarlijkse herhaling. Daarnaast moet ook aan de andere voorwaarden voldaan worden. Het aantal asbestvezels mag een bepaalde concentratie niet overschrijden, er moet een melding gebeuren aan Toezicht Welzijn op het Werk, het asbestmateriaal mag enkel met manueel gereedschap verwijderd worden (geen slijpen of boren om stof te vermijden), het afval in speciale zakken afvoeren met een label “asbesthoudend materiaal”, de juiste P.B.M.’s gebruiken (o.a. wegwerpoverall, stofmasker P3,…), de Externe dienst moet de betrokken werknemers opvolgen,…. Voor het volgen van de nodige opleiding door uw arbeiders kan u zich wenden tot Bouwunie.

Melding van werken in een hyperbare omgeving Wie moet melden? Aannemer die de werken uitvoert. Aan wie melden? FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg – Alg. Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk. Voor welke werken? Werken waarbij de werknemers worden onderworpen aan een druk van meer dan ten minste 100 hPa boven de plaatselijke atmosferische druk (bv. duikwerkzaamheden, werken in persluchtcaissons). Wanneer melden? 14 dagen voor de geplande aanvang van de werken.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

179

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Melding van zandstraalwerken Wie moet melden? Aannemer die de werken uitvoert. Aan wie melden? FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg – Alg. Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk Voor welke werken? Werken van afbijten door stralen en ontzanden waarbij zand of andere korrels gebruikt worden die meer dan 1% vrij silicium bevatten. Wanneer melden? 10 dagen voor de aanvang van de werken. In het kader van de reglementering inzake de veiligheidscoördinatie moet een kopie van de voorafgaande kennisgeving zichtbaar op de bouwplaats op een voor het personeel gemakkelijk toegankelijke plaats worden aangeplakt, ten minste 10 kalenderdagen voor de aanvang van de werken. In geval van onvoorziene of dringende werken, of in het geval de periode tussen de ontvangst van de opdracht en de datum van de effectieve aanvang van de werken niet toelaat de kennisgeving binnen de gestelde termijnen te verrichten, wordt de voorafgaande kennisgeving vervangen door een mededeling aan de lokale dienst Toezicht op het Welzijn op het Werk, gedaan ten laatste de dag zelf van het begin van de werken via een geschikt middel (fax, e-mail,…). Ook in dit geval dient een kopie van de mededeling op de bouwplaats te worden aangeplakt, ten laatste de dag van het begin van de werken. 1.3. De vuurvergunning De vuurvergunning wordt opgesteld ter voorkoming van branden explosiegevaar bij het werken met naakte vlam zoals laswerken, zuurstofsnijbranden, slijpen snijwerken. In de vuurvergunning worden voorzorgsmaatregelen ter voorkoming van brand opgelegd. Deze maatregelen dienen genomen te worden door de bouwheer of het bedrijf waar de werken uitgevoerd worden en door de uitvoerende aannemer of de uitvoerders van de werken. Het is de bouwheer die de vuurvergunning oplegt aan de aannemers, onderaannemers en aan zijn eigen onderhoudsploegen wanneer deze werken uitvoeren met naakte vlam. De bouwheer heeft deze verplichting aangegaan tegenover zijn brandverzekeraar. Indien hij deze verplichting niet naleeft, dient hij bij brandschade tengevolge van de werken zelf een gedeelte van de schade te dragen. Modelformulieren van een vuurvergunning zijn verkrijgbaar bij o.a. ANPI Brand- en Diefstalpreventie, tel. 010 47 52 11; www.anpi.be.

180

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

1.4. Van ARAB naar Codex Het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) werd goedgekeurd in de jaren 19461947. Op dat moment had dit reglement tot doel alle reglementaire en algemene bepalingen betreffende de gezondheid en de veiligheid van de werknemers, die over een groot aantal besluiten verspreid waren, in één enkele tekst bijeen te brengen en te coördineren. In de loop van zijn 50-jarig bestaan is het ARAB onder invloed van allerhande factoren herhaaldelijk ingrijpend gewijzigd. Onder deze factoren kunnen o.m. vernoemd worden: de evolutie van de Europese wetgeving, de technologische evolutie, de staatshervorming en een groeiende aandacht voor psychosociale aspecten bij de arbeid. De Codex over het welzijn op het werk van 28 april 2017 is op 2 juni 2017 verschenen in het Belgisch Staatsblad en in werking getreden op 12 juni 2017. De Codex bevat alle uitvoeringsbesluiten van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (met uitzondering van het koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen). De codex kan geraadpleegd worden op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg (http://www.werk.belgie.be/ moduleDefault.aspx?id=1958). Dit nieuwe wetboek zorgt er voor dat alle stakeholders over één enkel instrument beschikken, waarin alle relevante reglementaire bepalingen betreffende het welzijn van de werknemers zijn gebundeld. Dit verhoogt de toegankelijkheid van de wetgeving. Structuur Bij het uitwerken van deze nieuwe tekst werd er veel aandacht besteed aan de structuur van de codex. De codex bestaat uit 10 boeken, die verder onderverdeeld worden in titels, hoofdstukken en afdelingen en, waar nodig, ook onderafdelingen. Boek I schetst de algemene beginselen van de welzijnsreglementering. Boek II besteedt aandacht aan de interne en externe diensten voor preventie en bescherming op het werk die door hun expertise het welzijnsbeleid in de ondernemingen ondersteunen en aan het sociaal overleg. De volgende boeken behandelen verschillende thematische onderwerpen, met name: de arbeidsplaatsen, de arbeidsmiddelen, de fysische, chemische en biologische agentia, de ergonomie en de collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen. Het laatste boek spitst zich toe op specifieke werknemerscategorieën, zoals jongeren en zwangere werkneemsters en specifieke werksituaties, zoals uitzendarbeid. Nummering van artikelen en bijlagen Er werd gekozen voor een nummering van de artikelen die de logica van de opbouw van de codex volgt. Deze nummering gaat als volgt: - het eerste cijfer, dat een Romeins cijfer is, verwijst naar het boek waartoe het artikel behoort; - het tweede cijfer, dat een Arabisch cijfer is, verwijst naar de titel van het boek waartoe het artikel behoort; - na een horizontale streep volgt dan per titel een doorlopende nummering. Zo verwijst artikel I.1-1 naar artikel 1 van boek I, titel 1.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

181

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

De bijlagen worden op een gelijkaardige wijze genummerd. De eerste twee cijfers verwijzen naar het boek en de titel, het derde cijfer verwijst naar het nummer van de bijlage. Zo is bijlage I.1-1 de eerste bijlage bij boek I, titel 1 van de codex. Deze nummering is analoog aan deze van het wetboek van economisch recht. Aanpassingen De codex is een coördinatie van bestaande wetgeving, zodat niet geraakt werd aan de inhoud van de bepalingen van die teksten. Deze teksten werden evenwel op een aantal punten aangepast waardoor de leesbaarheid ervan wordt bevorderd en een eerste vorm van administratieve vereenvoudiging wordt tot stand gebracht. De belangrijkste vernieuwing bestaat er in dat de concepten die gebruikt worden in de regelgeving eenduidig worden gedefinieerd, zodat de gebruikte terminologie doorheen de hele codex dezelfde is. Het gaat hier bijvoorbeeld om de concepten in verband met risicoanalyse en de begrippen die de personen definiëren die betrokken zijn bij het preventiebeleid. Anderzijds werden een aantal teksten die een gelijkaardige materie regelen, beter op elkaar afgestemd. Dit is bijvoorbeeld het geval voor de aanvullende vorming van de preventieadviseurs en de regels die van toepassing zijn op asbest. Ook de discordanties tussen de Nederlandse en de Franse tekst werden weggewerkt. Overgangsperiode Er wordt een overgangsperiode van twee jaar voorzien te starten vanaf de inwerkingtreding van de codex (12 juni 2017), om de verschillende referenties naar de koninklijke besluiten die opgeheven zijn door de codex, en dan voornamelijk degene die vermeld staan in de verschillende formulieren en documenten, aan te passen. Gedurende deze periode van twee jaar blijven bijvoorbeeld de formulieren van de preventiediensten en deze van de administratie geldig tot op het moment dat zij in overeenstemming zijn met de regels van de codex. (bron: FOD Werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg) Toepassingsgebied De welzijnswet is in het algemeen van toepassing op werkgevers en werknemers. Naast de klassieke opvatting van het begrip werknemer (een persoon met een arbeidsovereenkomst) worden ook de volgende categorieën van personen als werknemers beschouwd: - personen die anders dan krachtens een arbeidsovereenkomst arbeid verrichten, onder het gezag van een andere persoon (bv. tewerkgestelde werklozen); - personen die een beroepsopleiding volgen waarin een praktijkervaring voorzien is onder de vorm van arbeid; - personen die verbonden zijn door een leerovereenkomst middenstand of in het kader van het industrieel leerlingwezen hun opleiding ontvangen; - stagiairs;

182

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

- leerlingen en studenten die een studierichting volgen waarvan het opleidingsprogramma voorziet in een vorm van arbeid in de onderwijsinstelling. In tegenstelling tot de vroegere wet van 10 juni 1952 omvat het toepassingsgebied dus ook leerlingen en studenten, alsook de familieondernemingen. De wet van 4.08.1996 beoogt eveneens de zelfstandigen maar dan enkel in de mate dat er interferentie bestaat met werknemers, bv. op de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, dus wanneer de zelfstandige voor of samen met een andere onderneming werkt. Algemene preventiebeginselen De werkgever dient een welzijnsbeleid te voeren. Bij het uitwerken van dit beleid moet hij een aantal beginselen volgen, de preventieprincipes: - risico’s voorkomen; - de evaluatie van risico’s die niet kunnen worden voorkomen; - de bestrijding van risico’s aan de bron; - de vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet of minder gevaarlijk is; - voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven maatregelen inzake individuele bescherming; - de aanpassing van het werk aan de mens, met name wat betreft de inrichting van de werkposten, en de keuze van werkuitrusting en de werken productiemethoden, met name om monotone arbeid en tempogebonden arbeid draaglijker te maken en de gevolgen daarvan voor de gezondheid te beperken; - zoveel mogelijk de risico’s inperken, rekening houdend met de ontwikkeling van de techniek; - de risico’s op een ernstig letsel inperken door het nemen van materiële maatregelen met voorrang op iedere andere maatregel; - de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid m.b.t. het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk met het oog op een systeembenadering waarin o.a. volgende elementen worden geïntegreerd: techniek, organisatie van het werk, arbeidsomstandigheden, sociale betrekkingen en omgevingsfactoren op het werk; - de werknemer voorlichten over de aard van zijn werkzaamheden, de daaraan verbonden overblijvende risico’s en de maatregelen die erop gericht zijn deze gevaren te voorkomen of te beperken bij zijn indiensttreding en telkens wanneer dit in verband met de bescherming van het welzijn noodzakelijk is; - het verschaffen van passende instructies aan de werknemers en het vaststellen van begeleidingsmaatregelen voor een redelijke garantie op de naleving van deze instructies; - het voorzien in of het zich vergewissen van het bestaan van de gepaste veiligheids– en gezondheidssignalering op het werk, wanneer risico’s niet kunnen worden voorkomen of niet voldoende kunnen worden beperkt door de collectieve technische beschermingsmiddelen of door maatregelen, methoden of handelswijzen in de sfeer van de werkorganisatie. De werkgever is verantwoordelijk voor de structurele planmatige aanpak van preventie, overeenkomstig de hogervermelde preventiebeginselen, door middel van een dynamisch risicobeheersingssysteem.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

183

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Elke werkgever dient te beschikken over een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk. Aan het hoofd van deze dienst staat een interne preventieadviseur. In ondernemingen met minder dan 20 werknemers mag de werkgever zelf de functie van preventieadviseur vervullen. De interne dienst heeft o.m. als opdracht de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers bij te staan in de uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van het beleid bepaald door het dynamisch risicobeheersingssysteem. In de hout- en bouwbedrijven tussen 20 en 50 werknemers of in bedrijven met minder dan 20 werknemers waar de werkgever niet zelf de functie van preventieadviseur vervult, moet de preventieadviseur “voldoende kennis” hebben van de wetgeving inzake welzijn. In de hout- en bouwbedrijven met 50 tot 200 werknemers moet een interne preventieadviseur niveau I of II aangesteld worden; in de bedrijven met meer dan 200 werknemers moet de preventieadviseur van niveau I zijn. Indien de interne dienst niet al zijn opdrachten kan uitvoeren of indien hij de nodige deskundigheid niet of onvoldoende in huis heeft, moet aanvullend een beroep gedaan worden op een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk (zoals bv. Provikmo). In deze externe dienst zijn verschillende disciplines vertegenwoordigd, bv. arbeidsgeneesheren, ergonomen, veiligheidsingenieurs, enz. In overleg met de leden van de hiërarchische lijn en de diensten voor preventie en bescherming op het werk moet de werkgever een globaal preventieplan opstellen voor een termijn van vijf jaar waarin de te ontwikkelen en toe te passen preventieactiviteiten worden geprogrammeerd, rekening houdend met de grootte van de onderneming en de aard van de risico’s verbonden aan de activiteiten van de onderneming. Dit globaal preventieplan omvat meer bepaald het volgende: - de resultaten van de identificatie van de gevaren en het vaststellen, nader bepalen en evalueren van de risico’s; - de vast te stellen preventiemaatregelen; - de te bereiken prioritaire doelstellingen; - de activiteiten die moeten worden verricht en de opdrachten die moeten worden uitgevoerd om deze doelstellingen te bereiken; - de organisatorische, materiële en financiële middelen die moeten worden aangewend; - de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen; - de wijze waarop het globaal preventieplan wordt aangepast aan gewijzigde omstandigheden; - de criteria voor de evaluatie van het welzijnsbeleid.

184

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

De werkgever moet in overleg met de leden van de hiërarchische lijn en de diensten voor preventie en bescherming op het werk, ook een jaarlijks actieplan opstellen ter bevordering van het welzijn op het werk, tijdens het volgende dienstjaar. Dit jaarlijks actieplan is gesteund op het globaal preventieplan en bepaalt: - de prioritaire doelstellingen in het kader van het preventiebeleid van het volgend dienstjaar; - de middelen en methoden om deze doelstellingen te bereiken; - de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen; - de aanpassingen die moeten aangebracht worden aan het globaal preventieplan ingevolge: - gewijzigde omstandigheden; - de ongevallen en incidenten die zich in de onderneming hebben voorgedaan; - het jaarverslag van de interne dienst van het voorbije burgerlijk jaar; - de adviezen van het comité voor preventie en bescherming op het werk tijdens het voorbije burgerlijk jaar.. De werkgever moet aan de leden van de hiërarchische lijn en aan de werknemers alle informatie geven in verband met de risico’s en de preventiemaatregelen (dit is een risicoanalyse) die van toepassing zijn op het niveau van de organisatie in zijn geheel, op het niveau van elke groep van werkposten of functies en op de individuele werkpost of functie die zij nodig hebben voor de uitoefening van hun taak of die zij nodig hebben voor de bescherming van hun veiligheid en gezondheid en deze van de andere werknemers. De werkgever moet hen eveneens de nodige informatie geven betreffende de noodprocedures en inzonderheid met betrekking tot de maatregelen die genomen moeten worden in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar, en met betrekking tot de eerste hulp, de brandbestrijding en de evacuatie van de werknemers. De werkgever zorgt ervoor dat iedere werknemer een voldoende en aangepaste vorming i.v.m. het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk ontvangt die speciaal gericht is op zijn werkpost of functie. Deze vorming wordt meer bepaald gegeven: - bij de indienstneming; - bij een overplaatsing of verandering van functie; - bij de invoering van een nieuw arbeidsmiddel of verandering van arbeidsmiddel; - bij de invoering van een nieuwe technologie. Deze vorming wordt aangepast aan de ontwikkeling van de risico’s en aan het ontstaan van nieuwe risico’s en wordt indien nodig, op gezette tijden herhaald.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

185

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

1.5. Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen - veiligheidscoördinatie De welzijnswet van 4 augustus 1996 legt, in hoofdstuk 5, de wettelijke grondslag voor de uitvoering van de Europese richtlijn “Tijdelijke en mobiele bouwplaatsen” van 24 juni 1992. Het uitvoeringsbesluit van 25 januari 2001 (Staatsblad 7 februari 2001) werd van kracht op 1 mei 2001. Inmiddels werd dit KB gewijzigd door het besluit van 19 december 2001 (BS 30.01.2002) dat de opleidingseisen van de coördinatoren vastlegt. Het KB van 19 januari 2005 (B.S. 27.01.2005) heeft de reglementering opnieuw gewijzigd door een onderscheid te maken al naargelang de bouwwerken een oppervlakte hebben van meer of minder dan 500 m². Dit nieuwe besluit werd van kracht op de dag van publicatie in het Belgisch Staatsblad, dus vanaf 27 januari 2005. Op 12 april 2006 verscheen in het Staatsblad opnieuw een wijziging: het KB van 22 maart 2006 wil vooral de verplichtingen van de mede-eigenaars in het geval van gebouwen in gedwongen mede-eigendom (bv. appartementen) i.v.m. het postinterventiedossier verduidelijken. De krachtlijnen van de reglementering inzake de veiligheidscoördinatie kunnen als volgt samengevat worden: - De coördinator-ontwerp moet worden aangesteld tijdens de studiefase van het ontwerp van het bouwwerk. Hij wordt er onder meer mee belast de veiligheidsinstrumenten op te stellen (veiligheids- en gezondheidsplan, coördinatiedagboek en postinterventiedossier). - De coördinator-verwezenlijking moet worden aangesteld voor de aanvang van de verwezenlijking van het bouwwerk, dus voor het verrichten van de eerste materiële activiteit op de bouwplaats. - Indien het gaat om bouwwerken met een oppervlakte van 500 m² of meer, is het altijd de opdrachtgever (bouwheer) (dus ook de particuliere bouwheer) die verantwoordelijk is voor de aanstelling van de veiligheidscoördinator-ontwerp en –verwezenlijking. - Indien het gaat om bouwwerken met een oppervlakte van minder dan 500 m², is het altijd een bouwdirectie die de veiligheidscoördinator moet aanstellen. Wanneer de tussenkomst van een architect wettelijk vereist is, moet in de fase-ontwerp, de bouwdirectie belast met het ontwerp (bv. architect, architect-ingenieur, interieurontwerper) de veiligheidscoördinator aanstellen. In de fase verwezenlijking moet de bouwdirectie belast met de controle op de uitvoering van de werken (dus eveneens de architect), de veiligheidscoördinator aanstellen. Wanneer de tussenkomst van een architect niet wettelijk vereist is, valt de aanstellingsverplichting op de bouwdirectie belast met de uitvoering (dit is een aannemer die een contractuele band heeft met de opdrachtgever en dus “hoofdaannemer” is. Een onderaannemer heeft geen contractuele band met de opdrachtgever en is dus géén bouwdirectie; de onderaannemer moet dus de coördinator niet aanstellen!). - Het opstarten van een tijdelijke of mobiele bouwplaats moet aan de lokale Dienst van het Toezicht op het Welzijn op het Werk gemeld worden. De collectieve arbeidsovereenkomst van 13 oktober 2011 (vervangen door de cao van 4 december 2014) verplicht ook de bouwplaats elektronisch te melden aan NAVB Constructiv. - De zelfstandigen en de werkgevers die zelf activiteiten op de bouwplaats verrichten, moeten eveneens de regelgeving inzake het welzijn op het werk naleven. - De coördinatoren dienen aan een aantal vereisten te voldoen, qua profiel en aanvullende vorming. Op de bouwplaatsen met een oppervlakte van 500 m² of meer waar werken met een verhoogd risico

186

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

- -

- - -

worden uitgevoerd of een grotere omvang hebben, moet de veiligheidscoördinator ook gecertificeerd zijn (volgens de norm NBN EN ISO 17024). De certificatieprocedure moest opgestart worden voor 31 december 2008. Hiervoor werden echter geen uitvoeringsbesluiten getroffen. Op de bouwwerken < 500 m² kan de aannemer onder vereenvoudigde voorwaarden de coördinatie zelf uitvoeren. De persoon die de functie van coördinator als zelfstandige wenst uit te oefenen, is verplicht een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid af te sluiten, Zo de coördinator als werknemer optreedt, komt deze verplichting zijn werkgever toe. Op grote bouwplaatsen (groter dan 5.000 mandagen (of 2.500.000 euro) en 3 aannemers tegelijkertijd) dient een coördinatiestructuur te worden opgericht. Onafgezien van het aantal aannemers dat zal betrokken worden bij de uitvoering van de werken is elk van hen ertoe gehouden de welzijnsreglementering toe te passen. De kostprijs van de veiligheidsvoorzieningen dient expliciet in de offerte te worden vermeld.

1.6. Modaliteiten bij het veilig lassen van gasleidingen Vooreerst moet een onderscheid gemaakt worden tussen Lage Druk (LD), Midden Druk (MD) en Hoge Druk (HD) gasleidingen afhankelijk van hun toepassingsgebied en aanwending: - LD-gasleidingen zijn distributieleidingen, en hebben een werkdruk van +/- 0,250 bar waarop enkel huisaansluitingen worden gemaakt voor huishoudelijk gebruik en deze worden momenteel nog enkel aangelegd in HDPE (vroeger ook in gietijzer, PVC en asbestcement). - MD-gasleidingen zijn leidingen die aangelegd worden als aanvoerleiding voor het distributienet (LD) of die dienen voor aparte toepassingen, bv. verwarming van industriële installaties (serres / kantoorgebouwen / loodsen enz...) of als energiebron voor industriële processen in fabrieken e.d. De eindklant dient over een gascabine te beschikken voor het reduceren van drukken in functie van de noodwendigheid van zijn eigen installatie. De gasdruk situeert zich meestal in een vork van 5 tot 15 bar. Tot voor enkele jaren werden deze leidingen enkel in staal uitgevoerd maar stilaan wordt hiervoor ook HDPE gebruikt. - HD-gasleidingen zijn de fameuze transportleidingen die in België enkel beheerd worden door Fluxys, zijn altijd in staal en functioneren met drukken vanaf 25 bar tot 100 bar. Voor het lassen van PE-LD en PE-MD gasleidingen worden arbeiders verplicht opgeleid tot PE-lasser via een erkend opleidingsinstituut VCL in Brussel. De PE-lasser dient elk jaar opnieuw een bekwaamheidsproef af te leggen bij ditzelfde instituut en krijgt dan een laspaspoort dat geldig is voor 1 jaar. Vroeger werden deze lasopleidingen gegeven door de gasdistributeur Electrabel zelf maar sedert een vijftal jaar is men hiervan afgestapt. Ook de lastoestellen zelf dienen verplicht jaarlijks te worden aangeboden voor keuring bij een erkend controleorganisme. Voor het lassen van stalen MD of HD gasleidingen worden arbeiders opgeleid tot fotolassers bij hetzelfde erkende instituut en dienen zij eveneens jaarlijks een bekwaamheidsproef af te leggen.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

187

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Wat de kwaliteit van de lassen betreft is het zo dat elke staallasser gekwalificeerd is voor een bepaalde lasmethodeprocedure die eigendom is van het bedrijf waarvoor hij werkt. Deze procedures dienen te worden geaggregeerd door een erkend controleorganisme zoals bv. AIB-Vinçotte en de spelregels hiertoe zijn uiterst streng. Zo ook bestaat er voor elke erkende lasprocedure een herstelprocedure in geval een bepaalde lasnaad niet zou beantwoorden aan de gestelde criteria. Elke lasnaad van een HD-transportleiding wordt radiografisch gecontroleerd en de minste fout is een reden om deze geheel of gedeeltelijk af te keuren. Afhankelijk van het soort fout die wordt vastgesteld bij deze lasnaadcontrole wordt dan beslist of een lasnaad volledig dient te worden uitgesneden en herbegonnen of mag worden hersteld. Het is dus absoluut niet correct dat een herstelde lasnaad een mindere kwaliteit zou hebben dan een nietherstelde lasnaad. De uiteindelijke kwaliteit is perfect evenwaardig. Om bij eventuele calamiteiten achteraf de verantwoordelijke lasser te kunnen terugvinden worden de volgende controlemethoden aangewend: - Voor PE-lasnaden: - Elke PE-lasser krijgt een laspaspoort met een uniek lasnummer toegewezen en ontvangt op aanvraag van zijn werkgever aan het opleidingsinstituut een blad met zelfklevers waarop dit nummer vermeld staat. De PE-lasser is verplicht naast elke door hem uitgevoerde lasnaad zo’n sticker te kleven. - Voor staallasnaden: - Elke gecertificeerde staallasser dient verplicht een lasdagboek bij te houden waarin verplicht elke door hem uitgevoerde lasnaad dient genummerd en vermeld te worden. Dit nummer dient eveneens verplicht ter hoogte van de lasnaad te worden vermeld. Het lasdagboek wordt gecontroleerd en afgetekend door het organisme dat eveneens de lasnaadcontrole (RX-onderzoek) uitvoert zodat ook zij hiervoor verantwoordelijkheid dragen. Het gaat zelfs zover dat in dit lasdagboek verplicht de buisnummers van de stalen buizen dienen vermeld te worden bij elke lasnaad, zodat men eventueel kan gaan controleren in het productieproces van de buizenleverancier mocht dit nodig worden geacht. Ook dit productieproces wordt van zeer nabij opgevolgd door erkende controleorganismen. Meer info: Cerga, K. Rodestraat 125. 1630 Linkebeek Tel: 02 383 02 60 - fax: 02 380 87 04 www.aardgas.be – www.cerga.be Auteur: Roland De Backer, Canalco

188

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Werken in de nabijheid van Fluxys-leidingen Op de website van Fluxys zijn de volgende brochures te vinden: - “Richtlijnen voor graafmachinisten en grondwerkers” - “Meldingsprocedure voor al wie werken plant (aannemers, bouwheren, architecten en studiebureaus)” (zie www.fluxys.com => select Fluxys Belgium => rubriek “over Fluxys Belgium” => “publicaties”)

1.7. Persoonlijke beschermingsmiddelen Volgens de algemene preventiebeginselen moet de werkgever eventuele risico’s opsporen en de nodige maatregelen treffen om te verhelpen. Daarbij moet hij wel een hiërarchie respecteren: enkel wanneer de risico’s niet uitgeschakeld kunnen worden aan de bron, of niet voldoende beperkt kunnen worden door maatregelen op het vlak van arbeidsorganisatie of door collectieve beschermingsmiddelen, moeten persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) gebruikt worden. Enkele voorbeelden van PBM zijn: gehoorbescherming, veiligheidsbrillen, ademhalingsbescherming, veiligheidsschoenen,... Alvorens een PBM te kiezen moet de werkgever een schriftelijke beoordeling opmaken met een risico-analyse van de werkzaamheden, een omschrijving van de kenmerken van de PBM en een evaluatie van de kenmerken van de PBM die beschikbaar zijn. Voor het opstellen van die schriftelijke beoordeling dient het advies van de preventie-adviseur en van de arbeidsgeneesheer te worden gevraagd. De werkgever moet de PBM gratis ter beschikking stellen en moet instaan voor onderhoud, herstelling en vervanging ervan. Bij de aankoop van PBM moet een strikte procedure worden gevolgd; de bestelbon moet o.a. vermelden dat de PBM moet voldoen aan het CE-merk en aan eventuele bijkomende voorwaarden wat betreft preventie. Daarnaast zijn er nog de verplichting tot raadpleging, informatie en instructie van de werknemers.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

189

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Hoofdstuk 2. Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB)

Werking van het WTCB Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf - kortweg WTCB genoemd - is een onderzoekscentrum dat, op aanvraag van de bouwsector, in 1960 opgericht werd. Het Centrum staat ten dienst van de bouwprofessionelen, momenteel 70.000 bouwondernemingen, waarvan de overgrote meerderheid KMO’s. Het WTCB heeft de volgende drie hoofdopdrachten: - het verrichten van wetenschappelijk en technisch onderzoek ten behoeve van zijn leden - het verlenen van technische voorlichting, bijstand en advies aan zijn leden - het bijdragen tot de algemene innovatie en ontwikkeling in de bouwsector, met name door middel van contractonderzoek op aanvraag van de industrie en de overheid. Wat het collectief onderzoek betreft, berust de originaliteit ervan, enerzijds in het feit dat deze gestuurd wordt vanuit de sector zelf via 15 Technische comités (waarvan er 11 vakgebonden zijn en 4 horizontale materies bestrijken) waarin meer dan 450 aannemers en deskundigen actief zijn, en anderzijds in zijn multidisciplinair karakter, hetgeen te danken is aan de geïntegreerde werking van de verschillende afdelingen en diensten binnen het onderzoek en aan hun actieve samenwerking met industrie en universiteiten. De informatieoverdracht gebeurt op technisch vlak, op het vlak van de kwaliteit, op het vlak van de planning, alsook van de toegepaste informatica, dit via de 25 à 30.000 jaarlijkse individuele contacten, via databanken, publicaties, cursussen/voordrachten en andere vormingsactiviteiten. Meer informatie kantoren Lozenberg 7, 1932 St.-Stevens-Woluwe, tel. 02 716 42 11 - fax 02 725 32 12 technisch advies, communicatie, kwaliteit, toegepaste bouwinformatica, planningtechnieken, ontwikkeling en innovatie www.wtcb.be of www.bbri.be - e-mail: info@bbri.be vragen ivm. WTCB-publicaties: e-mail: publ@bbri.be

190

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

proefstation Avenue Pierre Holoffe 21, 1342 Limelette, tel. 02 655 77 11 - fax 02 653 07 29 onderzoek, laboratoria, vorming, documentatie, bibliotheek Dienst Bijdragen Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel, tel. 02 545 56 91 - fax 02 511 10 10 De aan het WTCB te betalen bijdrage wordt bepaald in functie van de loonmassa in het bedrijf. Zelfstandigen moeten jaarlijks een minimumbijdrage betalen. Demonstratie- en informatiecentrum Marktplein 7 bus 1 3550 Heusden-Zolder tel. 011 22 50 65 - fax 02 725 32 12

Hoofdstuk 3. Het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW) Het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW) heeft als opdracht de technische vooruitgang in de wegenbouw door onderzoek, ontwikkeling en kennisoverdracht te bevorderen. Als private research– instelling van openbaar nut staat het ten dienste van de openbare en private partners (wegenbouwbedrijven en wegbeherende overheden) in de wegenbranche. Het OCW werkt ook nauw samen met alle andere partners uit de sector – producenten van materialen en fabrikanten van materieel, controle-, certificatie- en normalisatie-instellingen, het onderwijs in alle vormen en op alle niveaus, advies– bureaus en ontwerpers, en controle- en beproevingslaboratoria. De visie van het OCW, de vakgebieden, kerntaken en medewerkers sluiten nauw aan op de noden van de wegenbranche. Daartoe steunt het OCW op een totaalvisie van de weg als volwaardig onderdeel van een integraal en duurzaam vervoersysteem met aandacht voor alle weggebruikers, de leefomgeving en de sociaaleconomische context. Duurzame ontwikkeling door innovatie is de leidraad voor alle activiteiten. Het werkterrein strekt zich uit over tal van vakgebieden – van materialen, ontwerp en uitvoering over onderhoud en beheer tot verkeersveiligheid, mobiliteit, wegbebakening en leefmilieu –, evenals over het hele Belgische grondgebied en buiten de landsgrenzen. Door de verschillende opleidingen van de ruim honderd OCW-medewerkers kunnen multidisciplinaire teams worden samengesteld voor een integrale aanpak bij het vervullen van de kerntaken. Die kerntaken zijn onderzoek en ontwikkeling, dienstbetoon aan vakmensen en kennisoverdracht.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

191

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Onderzoek en ontwikkeling Om de technische vooruitgang in de wegenbouw te bevorderen en op de uitdagingen voor de weg in een voortdurend veranderende samenleving in te spelen, verricht het OCW zowel collectief toegepast wetenschappelijk onderzoek als specifiek onderzoek naar onder meer milieuvriendelijkere en energiearmere materialen en technieken, hergebruik van gerecyclede materialen, waterdoorlatende bestratingen en geluidarme wegdekken. Vanuit een multimodale benadering denkt het OCW na over optimale vervoerwijzen en –netten (voor personen en goederen) om de mobiliteit en de veiligheid te verbeteren. Door middel van verkeersveiligheidsinspecties en -audits en advies over wegbebakening werkt het OCW mee aan een begrijpelijk wegbeeld en vergevingsgezinde wegen, om het risico op ongevallen en de ernst ervan te verminderen. Om de projectonderwerpen zo nauw mogelijk op de noden van de partners en de weg te doen aansluiten, worden de onderzoeksprioriteiten bepaald in overleg met de technische comités van het Centrum. Deze comités zijn samengesteld uit externe vakmensen (aannemers, wegbeheerders en deskundigen) die een uitgebreide kennis en ervaring op het terrein bezitten, en uit eigen onderzoekers. Ze werken rond de zeven thema’s: mobiliteit, verkeer en veiligheid, leefmilieu, betonwegen en bestratingen, asfaltwegen en andere bitumineuze materialen, geomaterialen en funderingen, beheer van het wegenpatrimonium. Dienstbetoon aan vakmensen Het OCW verstrekt dienstbetoon aan vakmensen in de vorm van technische bijstand, technologische dienstverleningen en documentaire bijstand. Aan vakmensen, die vaak snel een doeltreffende oplossing voor bijzondere problemen nodig hebben, verleent het OCW technische bijstand voor alle onderwerpen die tot de vakgebieden van het Centrum behoren. Voor bijzondere actuele onderwerpen stelt het OCW aanvullend en met steun van de Gewesten diverse technologische dienstverleningen (TD) ter beschikking van alle Belgische bedrijven, in het bijzonder de kmo. Door die contacten kunnen de technologische adviseurs de toepassing van innovatieve materialen en technieken stimuleren én voeling houden met de noden aan nieuw, diepgaander of sturend onderzoek in de sector. Daarnaast verleent de documentatiedienst documentaire bijstand via consultatie van nationale en internationale databases en toegang tot de bibliotheek. Deze biedt een uitgebreide collectie vakliteratuur aan. Ze belicht niet alleen alle bouwtechnische aspecten van de wegenbouw, maar omvat evengoed werken over thema’s zoals verkeersveiligheid, mobiliteit, wegbebakening en leefmilieu, en publicaties van sociaaleconomische aard, statistieken, normatieve documenten, enz. Kennisoverdracht Het OCW deelt zijn kennis met professionals uit de wegenbranche door middel van informatieverspreiding en opleiding.

192

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Informatieverspreiding gebeurt onder meer door middel van eigen publicaties (handleidingen, synthesen, researchverslagen, meetmethoden, enz.), OCW-Mededelingen en Dossiers, de website en studiedagen. Daarnaast organiseert het OCW in het eigen auditorium of elders opleidingen van algemene aard, over een specifiek onderwerp of op maat van de klant. Het OCW neemt ook deel aan tentoonstellingen, seminaries en congressen in binnen- en buitenland. De OCW-medewerkers beschikken over jarenlange ervaring met opleidingen voor het buitenland. Normalisatie, certificatie en regelgeving Het OCW werkt al vele jaren als initiatiefnemer of belangrijke deelnemer mee aan Belgische klankbordgroepen, Europese werkgroepen en internationaal vergelijkend prenormatief onderzoek met het oog op vastlegging of bijsturing van nieuwe technische specificaties en certificatie door het Europese comité voor normalisatie (CEN) en de internationale normalisatie-instelling ISO. Het OCW is door het Bureau voor Normalisatie (NBN) erkend als federale sectorale operator voor de Europese technische comités CEN/TC 226 Weguitrusting, CEN/TC 227 Wegenbouwmaterialen en CEN/ TC 396 Grondwerken. Met steun van de FOD Economie verstrekt het normensteunpunt de kmo in de wegenbouw alle nuttige informatie in verband met normalisatie. Dit gebeurt via een eigen website (http://nan.brrc.be/) en het driemaandelijkse tijdschrift OCW-Mededelingen. Het werkterrein van dit steunpunt strekt zich uit over alle vakgebieden in de wegenbouw waarop het OCW actief is. Het Centrum werkt mee aan de voortdurende aanpassing van de nationale voorschriften en de standaardbestekken van de drie Belgische gewesten. Tevens ziet het OCW erop toe dat de sector tijdig en correct over nieuwe regelgeving wordt ingelicht. Proeven, uitrusting, metingen en software Het OCW is geaccrediteerd voor een hele reeks proeven op onder meer grond, aggregaten, vulstoffen, bindmiddelen, asfalt, beton, tussenlaagsystemen en voor rioolinspectie met camera. Het voert tegenproeven en expertises uit en beschikken over een uniek park van voertuigen en uitrusting om de conditie van onze wegen en riolen nauwkeurig te onderzoeken. Naast laboratoriumwerk voert het Centrum (vaak volgens eigen ontwikkelde methoden) talrijke metingen en inspecties ter plaatse uit, om de conditie van de wegen nauwkeurig te onderzoeken. Daarbij beschikt het over een uniek park van voertuigen en uitrusting. Het OCW stelt vaak zelf ontwikkelde (meet)apparatuur en software ter beschikking in binnen- én buitenland. Nationale en internationale samenwerking Om de Belgische wegenbranche optimaal deel te laten hebben aan kennisdeling en toonaangevende, vaak grensoverschrijdende projecten levert het OCW grote inspanningen voor nationale, Europese en

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

193

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

internationale samenwerking. In België haalt het OCW de samenwerkingsverbanden aan met andere collectieve onderzoeksinstellingen uit de bouw, met beroepsverenigingen, met het Bureau voor Normalisatie (NBN) en met verscheidene spelers op het gebied van certificatie. Het Centrum speelt ook een leidinggevende rol in de Belgische Wegenvereniging (BWV), die onder meer de Belgische wegencongressen, specifieke studiedagen, technische bezoeken en de Belgische deelname aan activiteiten in de World Road Association (PIARC) organiseert. Op wereldniveau werkt het OCW actief mee in en speelt het vaak een voortrekkers- of leidersrol in onder meer het Forum of European National Highway Research Laboratories (FEHRL), de European Road Transport Research Advisory Council (ERTRAC), het Europese normalisatiecomité (CEN), de Europese Commissie (EC), de Conference of European Directors of Roads (CEDR), het Joint OECD/ITF Transport Research Committee, de International Transport Research Documentation (ITRD), de Réunion internationale de laboratoires d’essais et de recherches sur les matériaux et les constructions (RILEM) en de World Road Association (PIARC). Voorts draagt het OCW bij aan de ontwikkeling van documentaire hulpmiddelen, databases en een viertalige thesaurus ten behoeve van de International Transport Research Documentation (ITRD). Het OCW levert in het comité Terminologie van PIARC een grote bijdrage aan de meertalige online terminologiedatabase. Voor professionals in om het even welk vak en vooral bij internationale contacten is begrijpen en begrepen worden inderdaad een must. Dat geldt des te meer voor de wegenbouw, dé sector die mensen met elkaar verbindt. Voor tal van onderzoeks- en bijstandsprojecten geniet het Centrum steun van regionale, federale en Europese overheden en instellingen die innovatie aanmoedigen. De aldus verworven kennis komt direct ten goede aan nationale en regionale projecten. OCW Maatschappelijke zetel: Woluwedal 42, 1200 Brussel, tel. 02 775 82 20 - fax 02 772 33 74 Laboratoria: - Fokkersdreef 21, 1933 Sterrebeek, tel. 02 766 03 00 - fax 02 767 17 80 - Av. Lavoisier 14, 1300 Wavre, tel. 010 23 65 00 – fax 010 23 65 05 internet: http://www.brrc.be

194

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Hoofdstuk 4. Milieu (bron: www.lne.be) Het reglementeren van inrichtingen die potentieel hinderlijk of risicovol worden geacht voor de mens en het leefmilieu gebeurt in België reeds sinds de 19de eeuw en vormde het begin van onze milieuwetgeving. Onder inrichtingen kunnen worden verstaan: fabrieken, werkplaatsen, opslagplaatsen, machines, installaties, toestellen of handelingen. Met de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming van de instellingen werd het beheer van het leefmilieu in België een taak voor de gewesten (het Vlaamse, het Waalse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest). De gewesten werden bijgevolg bevoegd om een eigen beleid inzake hinderlijke inrichtingen te voeren. In het Vlaamse Gewest kondigde zich een nieuw beleid aan met het decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning. Dit decreet trad in werking op 1 september 1991 met het eerste uitvoeringsbesluit: het besluit van de Vlaamse Regering van 6 februari 1991 houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning (afgekort als titel I van het VLAREM). Dit besluit regelt o.a. de verschillende procedures en de bevoegdheidsverdeling daarin. Bijlage I van dit besluit bevat de lijst met inrichtingen en activiteiten die als hinderlijk zijn ingedeeld. Niemand mag een inrichting opgenomen in deze indelingslijst uitbaten zonder over een milieuvergunning of aktename te beschikken. Het volgende uitvoeringsbesluit, het besluit van de Vlaamse Regering van 1 juni 1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne (afgekort als titel II van het VLAREM), bundelde o.a. de milieuvoorwaarden onder dewelke een inrichting mag worden geëxploiteerd. Het gebruik van de Beste Beschikbare Technieken (BBT) en het vaststellen van milieukwaliteitsnormen werden de uitgangspunten in de Vlaamse milieuvergunningenreglementering. In 1996 werden vervolgens bepalingen inzake bedrijfsinterne milieuzorg (milieucoördinator, milieuaudit) vastgesteld ter uitvoering van titel III van het decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (DABM). Het voorbije decennium werd het VLAREM vaak gewijzigd, vaak onder invloed van nieuwe Europese milieuregelgeving. Voor een gedetailleerd overzicht van de verschillende wetgevingen verwijzen we u door naar de website: http://www.lne.be/themas/vergunningen/regelgeving De omgevingsvergunning Met de invoering van de omgevingsvergunning is een grondige hervorming van het vergunningenlandschap voor de ondernemers in Vlaanderen op til. Ondernemers die industriële of ambachtelijke activiteiten willen starten, zullen niet langer alle stappen voor het verkrijgen van een stedenbouwkundige vergunning en een milieuvergunning moeten doorlopen; één procedure tot het verkrijgen van een omgevingsvergunning zal volstaan.

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

195

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Hierdoor kan niet alleen heel wat tijd en kosten bespaard worden maar kunnen ook tegenstrijdige adviezen en beslissingen vermeden worden. De invoering van de omgevingsvergunning beperkt zich niet alleen tot het samenvoegen van de stedenbouwkundige en milieuvergunningsprocedure, de procedures werden ook grondig geĂŤvalueerd en waar mogelijk vereenvoudigd en vernieuwd. Deze oefening resulteert in twee vergunningsprocedures (een gewone vergunningsprocedure en een vereenvoudigde vergunningsprocedure) en ĂŠĂŠn meldingsprocedure. De time-to-permit voor vergunningsaanvraag die volgens de gewone vergunningsprocedure wordt behandeld, zal tussen 105 en 120 dagen liggen (te rekenen vanaf de beslissing over de ontvankelijkheid). Latere beperkte wijzigingen zullen via een eenvoudige procedure vergund kunnen worden met een doorlooptijd van maximaal 60 dagen (te rekenen vanaf de beslissing over de ontvankelijkheid). Deze korte procedure geldt onder meer ook voor tijdelijke activiteiten. Tijdswinst wordt ook beoogd door de integratie van de MER en VR goedkeuringsprocedure in de omgevingsvergunningsprocedure. De omgevingsvergunning krijgt net als de stedenbouwkundige vergunning een permanent karakter. Hierdoor verdwijnt het 20-jaarlijks hervergunningssysteem van het Milieuvergunningsdecreet en wordt niet alleen meer rechtszekerheid geboden maar ook een kostenbesparing voor de ondernemer die geen hervergunningsaanvraag meer moet indienen. Voor enkele uitzonderlijke gevallen kan de vergunning voor een beperkte termijn worden verleend. Als tegenpool voor het permanent karakter van de vergunning, wordt de exploitatie aan periodieke en ad hoc evaluaties onderworpen. En kan de vergunning voor zover nodig bijgesteld worden. Vernieuwend is de mogelijkheid voor de vergunningverlenende overheid om een administratieve lus toe te passen om onregelmatigheden die tijdens de procedure werden begaan, recht te zetten. De aanvrager zal na het openbaar onderzoek ook nog bepaalde wijzigingen aan zijn aanvraag kunnen aanbrengen. Voormelde mogelijkheden die met de nodige omzichtigheid moeten worden aangewend, zullen ook resulteren in tijdswinst en kostenbesparing. Om tegemoet te komen aan nieuwe noden wordt ook een vergunningsplicht ingevoerd voor mobiele en verplaatsbare inrichtingen of activiteiten. Ondernemers worden ook aangespoord om vooraleer een vergunningsaanvraag in te dienen een vooroverleg te vragen bij de bevoegde overheid. Een goed voorbereide aanvraag heeft immers een grotere kans op slagen. Dit kan zowel op formele als informele wijze. De invoering van de omgevingsvergunning zal gepaard gaan met een doorgedreven digitalisering van de procedures. Wat zowel voor de indieners van vergunningsaanvragen als de behandelende overheden opnieuw alleen maar voordelen zal opleveren. Meer info: http://www.lne.be/themas/vergunningen/omgevingsvergunning/

196

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Hoofdstuk 5. Kwaliteits- en veiligheidszorg 5.1. Kwaliteitszorg en ISO-certificering De snelle ontwikkeling en evolutie van nieuwe technieken en producten voor de bouw, werkmethoden en informatietechnieken wijzigen ingrijpend de bestaande gewoonten en de knowhow van de onderneming. Geconfronteerd met deze voortdurende uitdaging en met de steeds hogere eisen van de klanten is het aan de ondernemer om de organisatie van zijn diensten en van het uitgevoerde werk systematisch te verbeteren, teneinde de kwaliteit ervan blijvend te kunnen waarborgen. De kwaliteitszorg wordt formeel vastgelegd in een kwaliteitssysteem, waarin de structuur, de verantwoordelijkheden en de procedures voor het uitvoeren van de kwaliteitszorg omschreven worden. Het kwaliteitssysteem is opgebouwd uit gecontroleerde processen. Deze processen beschrijven de overdracht van informatie bij welbepaalde punten, om verder verwerkt te worden in instructies of beslissingen door de bedrijfsleiding. De documenten die deze informatie bevatten, worden beschreven in het systeem en verklaren zodoende welke informatie overgedragen wordt en wie erbij betrokken is op beleids- of toezichthoudend niveau. De norm ISO-9001 (uitgave 2000) die sedert december 2003 definitief de versie van 1994 vervangt, legt de criteria vast waaraan gecertificeerde bedrijven moeten voldoen. Deze criteria worden aangevuld met de aanbevelingen uit de norm ISO-9004, die de verbetering van een kwaliteitsmanagementssysteem nastreven. Deze criteria steunen op de 8 principes van kwaliteitsbeheer, bepaald in de ISO-normen. Deze 8 principes zijn: klantgerichtheid, leadership, personeelsbetrokkenheid, procesbenadering, systeembenadering, voortdurende verbetering, beslissing op basis van feiten en een goede band met de leveranciers. De “Belgian Construction Quality Society” (BCQS) werd enkele jaren geleden medeopgericht door het WTCB voor de vorming en de begeleiding van bouwbedrijven die een kwaliteitssysteem wensen in te voeren. Ook werden een aantal publicaties op het vlak van kwaliteitszorg uitgegeven. Syntaxis 9000 9001 - 9002 - …: kwaliteit 14001 - …: milieu Bijvoorbeeld - Bij biologische, fysico-chemische en thermische grondreiniging alsook tussentijdse opslag van gronden en levering gereinigde gronden is een ISO 9001 kwaliteitscertificaat vereist. - Voor de activiteit van smeltlassen van metalen is een ISO 38 34 noodzakelijk. Voor de volledige lijst van de publicaties en bestellingen kan men terecht bij de Dienst publicaties van het WTCB, Poincarélaan 79, 1060 Brussel, tel. 02 511 33 14 - fax 02 511 09 00 – e-mail: publ@bbri.be Voor meer informatie omtrent de opleidingen en mogelijke dienstverlening door BCQS kan men terecht op tel. 02 716 42 11 - fax 02 725 32 12. www.wtcb.be en www.bcqs.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

197

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

5.2. VCA - BeSaCC Wat is VCA? VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers) is een certificatieproces waarbij een certificatieinstelling op basis van een doorlichting van het bedrijf en zijn werklocaties nagaat of de aanvrager voldoet aan de eisen opgenomen in de VCA-checklist. VCA is gestart in Nederland. Sinds 1 september 1999 is ook een Belgische VCA-structuur operationeel binnen de koepel BeSaCC-VCA met het Uitvoerend Comité van Deskundigen (UCvD) als centraal orgaan. Wat is BeSaCC? VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers) is een certificatieproces waarbij een certificatieinstelling op basis van een doorlichting van het bedrijf en zijn werklocaties nagaat of de aanvrager voldoet aan de eisen opgenomen in de VCA-checklist. VCA is gestart in Nederland. Sinds 1 september 1999 is ook een Belgische VCA-structuur operationeel binnen de koepel BeSaCC-VCA met het Uitvoerend Comité van Deskundigen (UCvD) als centraal orgaan. BeSaCC-attest of VCA-certificaat? Elke onderneming waarvan de werknemers in een andere onderneming werken moeten uitvoeren, heeft baat bij het behalen van een attest of een certificaat. De keuze tussen een VCA-certificaat en een BeSaCC-attest hangt af van verschillende factoren zoals de eisen gesteld door de opdrachtgever, de aard van de risico’s of de eigen mogelijkheden van het bedrijf. De vzw BeSaCC-VCA streeft naar een zo groot mogelijke complementariteit tussen beide systemen zonder afbreuk te doen aan de eigenheid van BeSaCC of VCA. De gehanteerde criteria zijn sterk gelijklopend en een overlegplatform ziet erop toe dat de criteria bij elkaar aansluiten. Het verschil ligt vooral in het proces waarbij VCA een doorlichting door een certificatie-instelling vereist. VCA is daarom eerder bedoeld voor bedrijven waarvan de werkzaamheden bij opdrachtgevers een verhoogd risico inhouden. BeSaCC is vooral bestemd voor werkzaamheden met minder belangrijke risico’s. Het BeSaCC-attest kan ook gezien worden als een eerste stap naar certificatie. Het onderscheid tussen belangrijke en minder belangrijke risico’s is niet duidelijk te maken en een afbakening naar sectoren al helemaal niet. De opdrachtgevers houden daarom bij het opleggen van eisen best rekening met de eigenheid van de contractors en laten eventueel de keuze voor BeSaCC of VCA aan de contractor zelf. Hoe behaal ik een BeSaCC-attest? Om een attest te bekomen, moet men voldoen aan de BeSaCC-criteria. De aanvrager moet hiervan het bewijs leveren aan de hand van een dossier met de nodige bewijsstukken. Na een positieve evaluatie door de Cel van deskundigen, wordt een BeSaCC-attest afgeleverd geldig voor een periode van drie jaar voor de activiteiten zoals ze omschreven worden in de aanvraag. Voor het bekomen van een BeSaCCattest wordt een forfaitair bedrag aangerekend dat afhangt van het aantal werknemers van het bedrijf. Hoe behaal ik een VCA-certificaat? VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers) is een certificatieproces waarbij een certificatie-instelling op basis van een doorlichting van het bedrijf en zijn werklocaties nagaat of de aanvrager voldoet aan de beoordelingscriteria voor certificatie van VCA. Binnen VCA worden nu drie certificatieniveaus (sedert de versie 2008/5) onderscheiden.

198

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

- VCA*: gericht op de directe beheersing van VGM tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, zonder inschakeling van onderaannemers. - VCA**: gericht op de directe beheersing van VGM tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, alsmede op de VGM-structuur (o.a. VGM-beleid, VGM-organisatie en verbetermanagement). - VCA petrochemie: gericht op de directe beheersing van VGM tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, op de VGM-structuur (o.a. VGMbeleid, VGM-organisatie en verbetermanagement), alsmede op specifieke aanvullende eisen voor de petrochemie. Waar VCA* primair bedoeld is voor onderaannemers en VCA** voor hoofdaannemers heeft ook VCA petrochemie een specifieke doelgroep. VCA petrochemie is bedoeld voor bedrijven of organisatorische onderdelen daarvan die werkzaamheden verrichten aan (petro-)chemische installaties. Het is dus absoluut niet zo dat elke hoofdaannemer werkzaam in de (petro-) chemie het VCA petrochemie certificaat moet hebben. Het gaat vooral om die bedrijven die én met onderaanneming werken én grotere complexe projecten onder handen nemen aan de (petro-)chemische installaties. Voor opdrachtgevers die aan hun aannemers het VCA petrochemie certificaat willen gaan vragen, is een specifieke richtlijn opgesteld met randvoorwaarden voor het opleggen van het certificaat en voldoende tijd voor de aannemers om een aantal nieuwe elementen van de VCA petrochemie te ontwikkelen en te introduceren. Het criterium voor certificatie is verschillend volgens het certificatieniveau. Zoals in de vorige versie (2004/4) bevat de checklist van VCA “mustvragen” (*/**/petrochemie) en “aanvullende vragen” (c). Een vraag wordt enkel positief beoordeeld, indien aan alle minimumeisen en de doelstelling, behorende bij die vraag, is voldaan. VCA* bevat nog enkel mustvragen. VCA** en VCA petrochemie bevatten eisen verdeeld over mustvragen en aanvullende vragen. De vragen zijn identiek, alleen zijn er een groter aantal van die vragen verplicht voor VCA petrochemie. VCA** telt dan weer meer aanvullende vragen. Zowel voor VCA** als voor VCA petrochemie moet minimaal voldaan zijn aan de helft van die aanvullende vragen. Inhoudelijk is er dus een sterke overlap van vragen van VCA*, VCA** naar VCA petrochemie. Daarmee kunnen alle VCA** bedrijven de ontwikkelingen in de petrochemie volgen, maar zonder een verplichting tot het petrochemie certificaat. De onderstaande tabel maakt een en ander duidelijk. Niveau

Vragen

Inhoud

Certificatienorm

VCA*

24 VCA* mustvragen

Eisen op de werkvloer

Alle VCA* mustvragen

VCA**

24 VCA* mustvragen 9 VCA** mustvragen 14 aanvullende vragen Totaal = 47 vragen

Eisen op de werkvloer + organisatie-eisen

Alle VCA** mustvragen Min. 6 van de 14 aanvullende vragen Totaal = 39 vragen

VCA petrochemie

24 VCA* mustvragen 9 VCA**mustvragen 10 VCA petrochemie mustvragen (1) 4 aanvullende vragen Totaal = 47 vragen

Eisen op de werkvloer + organisatie-eisen + specifieke eisen petrochemie

Alle VCA petrochemie mustvragen Min. 2 van de 4 aanvullende vragen Totaal = 45 vragen

(1) 10 aanvullende vragen van de VCA** worden mustvragen voor de VCA petrochemie

Meer info: www.besacc-vca.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

199

Deel 9. DIVERSE INFORMATIE

Hoofdstuk 6. Steunmaatregelen De overheid geeft op verschillende vlakken steun aan ondernemers. Deze steun is gebaseerd op Europese, nationale, regionale of provinciale initiatieven en gebeurt in de vorm van financiĂŤle tegemoetkomingen en fiscale voordelen. De soort en hoogte van de investeringssteun is afhankelijk van het doel van de investering, de plaats van investering en de grootte van uw onderneming. Kortweg kunnen de belangrijkste overheidsstimulansen in volgende categorieĂŤn worden ingedeeld: 1. steun bij investeringen; 2. steun bij aanwervingen; 3. steun bij opleiding en advies; 4. steun voor onderzoek en ontwikkeling; 5. steun bij internationale expansie. Op de website van de Vlaamse overheid vindt u uitgebreide informatie over de kmo-portefeuille, de ecologiepremie-plus en andere steunmaatregelen (www.vlaio.be). Voor gedetailleerde informatie over de andere Vlaamse, en over federale, steunmaatregelen, gaat u best te rade bij het Agentschap Ondernemen van uw provincie (zie verder). De overheden van het Waals gewest en van het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben een eigen systeem van steunmaatregelen uitgewerkt. Op hun website vindt u de adressen van de betrokken instanties waar u meer specifieke informatie kan aanvragen (adres: http://www.wallonie.be en http://www.brussel.irisnet.be). Voor uw specifiek project raden wij u aan het gratis advies van het Agentschap Innoveren en Ondernemen (een vestiging per Vlaamse provincie, zie de adressen op www.vlaio.be) in te winnen. Zij adviseren en begeleiden u ook bij het doorlopen van de procedure. Voor de financiering van uw project loont het zeker de moeite te informeren naar de interessante leningen van de Participatiemaatschappij Vlaanderen. Sedert 1 juli 2014 zijn de Gewesten bevoegd voor de toekenning van nieuwe kredieten. U kan zich wenden tot de Participatiemaatsschappij Vlaanderen (http://www.pmvz.eu; e-mail: info@pmv.eu of tel. 02 229 52 30).

200

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Nuttige adressen

Deel 10. Adressenbijlage

Bijlage: Nuttige adressen BOUWUNIE Nationaal secretariaat Maria Theresialaan 35, 1800 Vilvoorde tel. 02 588 11 00 - fax 02 253 07 45 www.bouwunie.be - info@bouwunie.be Bouwunie West-Vlaanderen contact: Vincent Decruyenaere 1. St-Clarastraat 48, 8000 Brugge tel. 050 47 46 62 of 0496 270 735 - fax 050 47 46 69 2. Lekkerbeetstraat 2, 8500 Kortrijk tel. 056 26 44 73 of 0496 270 735 - fax 056 26 44 40 Vincent.Decruyenaere@bouwunie.be Bouwunie Oost-Vlaanderen contact: Hildegard Moreels Nadine CrappĂŠstraat 1/002, 9000 Gent tel. 09 235 49 51 of 0474 44 60 44 - fax 09 235 49 60 Hildegard.Moreels@bouwunie.be Bouwunie Limburg contact: Davy Maesen en Vera Jans Maastrichtersteenweg 254, 3500 Hasselt tel. 011 26 30 10 of 011 26 31 05- fax 011 23 35 08 davy.maesen@bouwunie.be en vera.jans@bouwunie.be Bouwunie Antwerpen contact: Jo Kusseneers Maria Theresialaan 35, 1800 Vilvoorde tel. 02 588 11 00 of 0475 79 03 50 - fax 02 253 07 45 Jo.Kusseneers@bouwunie.be Bouwunie Vlaams-Brabant contact: Jo Kusseneers Maria Theresialaan 35, 1800 Vilvoorde tel. 02 588 11 00 of 0475 79 03 50 - fax 02 253 07 45 Jo.Kusseneers@bouwunie.be

202

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 10. Adressenbijlage

Bouwunie – Borgstellingskas en Patronale Vereveningsdienst (terugbetaling gewaarborgd loon) Sint-Clarastraat 48, 8000 Brugge tel. 050 47 47 20 – fax 050 47 47 26 contact: Alain Vanhaverbeke – borgstellingskas.bouwunie@admb.be of pv.bouwunie@admb.be UNIZO Nationaal secretariaat Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 0800 20 750 – fax 02 230 93 54 www.unizo.be – e-mail: ondernemerslijn@unizo.be Regionale UNIZO/BOUWUNIE-kantoren UNIZO Antwerpen: www.unizo.be/antwerpen • Oudeleeuwenrui 25, 2000 Antwerpen, tel. 03 213 92 50 • Kleinhoefstraat 5, 2440 Geel, tel. 014 44 35 88 UNIZO-Vlaams-Brabant en Brussel: www.unizo.be/vlaamsbrabant • Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 02 21 22 510 • Diestsevest 52-54, 3000 Leuven, tel. 016 28 44 41 UNIZO-Limburg: www.unizo.be/limburg • Maastrichtersteenweg 254/3, 3500 Hasselt, tel. 011 26 30 18 UNIZO-Oost-Vlaanderen: www.unizo.be/oostvlaanderen • Nadine Crappéstraat 1/002, 9000 Gent, tel 09 235 49 54 • Nieuwe Steenweg 62, 9140 Elversele, tel. 052 25 92 20 • Dirk Martensstraat 67, 9300 Aalst, tel. 053 21 57 78 • Einestraat 26, 9700 Oudenaarde, tel. 055 23 29 29 • Molenstraat 160/0201, 9900 Eeklo, tel. 09 377 18 08 UNIZO-West-Vlaanderen: www.unizo.be/westvlaanderen • ‘t Zand 20, 8000 Brugge, tel. 010 690 100 • Hendrik Serruyslaan 42b, 8400 Oostende, tel. 010 690 100 • Lekkerbeetstraat 2, 8500 Kortrijk, tel. 010 690 100 • Gasthuisstraat 1, 8600 Diksmuide, tel. 010 690 100 • Duinkerkestraat 17, 8630 Veurne, tel. 010 690 100 • Tramstraat 10, 8700 Tielt, tel. 010 690 100 • Arme Klarenstraat 55, 8800 Roeselare, tel. 010 690 100 • Maarschalk Fochlaan 28, 8900 Ieper, tel. 010 690 100 • Burg. Bertenplein 11, 8970 Poperinge, tel. 010 690 100

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

203

Deel 10. Adressenbijlage

ADMB Hoofdzetel: St-Clarastraat 48, 8000 Brugge, tel. 050 47 41 11 - fax 050 47 41 10 www.admb.be Agentschap Innoveren en Ondernemen Koning Albert II-laan 35 b12, 1030 Brussel, tel. 0800 20 555 info@vlaio.be - www.vlaio.be Brand- en Diefstalpreventie (ANPI) Parc scientifique Fleming, Rue Granbonpré 1, 1348 Louvain-la-Neuve-Sud, tel. 010 47 52 11 - fax 010 47 52 70 www.anpi.be – info@anpi.be Bureau voor Normalisatie (NBN) Jozef II-straat 40 bus 6, 1000 Brussel, tel. 02 738 01 11 - fax 02 733 42 64 www.nbn.be CERGA Rodestraat 125, 1630 Linkebeek, tel. 02 383 02 00 - fax 02 380 87 04 www.cerga.be – cerga@cerga.be Commissie voor de erkenning van aannemers FOD Economie, North Gate II, 5e verdieping, Koning Albert II-laan 16, 1000 Brussel, tel. 02 277 94 08 – fax 02 277 54 45 economie.fgov.be – erkenning.aannemers@economie.fgov.be Constructiv Koningsstraat 132 bus 1, 1000 Brussel, tel. 02 209 65 65 – fax 02 209 65 00 info@constructiv.be - www.constructiv.be Constructiv-regio’s: Antwerpen T. Van Rijswijckplaats 8, bus 4, 2000 Antwerpen, tel. 03 224 78 10 - fax 03 224 78 19 ant@constructiv.be Limburg Prins Bisschopssingel 34A, 3500 Hasselt, tel. 011 30 12 40 - fax 011 22 63 19 lim@constructiv.be Oost-Vlaanderen Tramstraat 59, 9052 Zwijnaarde, tel. 09 338 55 10 - fax 09 338 55 19 ovl@constructiv.be

204

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 10. Adressenbijlage

Vlaams-Brabant Dreefstraat 8, 3001 Leuven-Heverlee, tel. 016 27 04 00 - fax 016 27 04 09 vlb@constructiv.be Brussel Koningsstraat 132 bus 5, 1000 Brussel, tel. 02 210 03 93 - fax 02 210 03 37 bru@constructiv.be West-Vlaanderen Kortrijksestraat 389B, 8500 Kortrijk, tel. 056 24 55 40 - fax 056 24 55 45 wvl@constructiv.be Externe Dienst voor Preventie en Bescherming voor kmo’s (Provikmo) Hoofdzetel: Dirk Martensstraat 26 bus 1, 8200 St.-Andries-Brugge, tel. 050 47 47 47 - fax 050 47 47 58. De regionale kantoren van Provikmo vindt u op www.provikmo.be Federaal Agentschap voor beroepsrisico’s FEDRIS (voorheen Fonds voor Arbeidsongevallen en Fonds voor Beroepsziekten) Sterrenkundelaan 1, 1210 Brussel, tel. 02 226 64 00 http://www.fedris.be Federaal Agentschap voor de kinderbijslag (FAMIFED) Trierstraat 70, 1000 Brussel, tel. 02 237 21 11 – fax 02 237 24 70 www.famifed.be Federale Overheidsdiensten FOD Economie, KMO, Middenstand en energie Contactcenter: tel. 0800 120 33 – fax 0800 120 57 economie.fgov.be –info.eco@economie.fgov.be FOD Financiën www.fiscus.fgov.be www.minfin.fgov.be Contactcenter FOD Financiën: tel. 0257 257 57 (8-17 uur) Administratie van fiscale zaken: North Galaxy, Koning Albert II-laan 33 bus 22, 1030 Brussel info.afzaaf@minfin.fed.be Administratie van de Ondernemings- en inkomensfiscaliteit (vestiging van de inkomstenbelastingen en van de BTW) North Galaxy, Koning Albert II-laan 33 bus 25, 1030 Brussel Directe belastingen – personenbelasting: infolijn 0257 257 57

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

205

Deel 10. Adressenbijlage

FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg www.werk.belgie.be Ernest Blérotstraat 1, 1070 Brussel Informatie: tel. 02 233 43 93, fax 02 233 42 57 informatie@werk.belgie.be 1. Toezicht op de Sociale Wetten Provincie Antwerpen 2000 ANTWERPEN, Italiëlei 124 bus 56, tel. 03 213 78 10 - tsw.antwerpen@werk.belgie.be 2800 MECHELEN, Louizastraat 1, tel. 015 45 09 80 - tsw.mechelen@werk.belgie.be 2300 TURNHOUT, Warandestraat 49, tel. 014 44 50 10 - tsw.turnhout@werk.belgie.be Provincie Brabant 1070 BRUSSEL, Ernest Blérotstraat 1, tel. 02 235 54 01 - tsw.brussel@werk.belgie.be 3001 LEUVEN, Philipssite 3A bus 8, tel. 016 31 88 00 - tsw.leuven@werk.belgie.be 1800 VILVOORDE, d’Aubreméstraat 16, tel. 02 257 87 30 - tsw.hallevilvoorde1@werk.belgie.be en tsw.hallevilvoorde2@werk.belgie.be Provincie Limburg 3500 HASSELT, Voorstraat 43, tel. 011 35 08 80 - tsw.limburg@werk.belgie.be Contactcenter Oost- en West-Vlaanderen: tel. 078 15 03 98 – tsw.owvl@werk.belgie.be Provincie Oost-Vlaanderen 9300 AALST, Dr. André Sierensstraat 16 bus 4, tel. 053 75 13 33 - tsw.aalst@werk.belgie.be 9000 GENT, Savaanstraat 11/002, tel. 09 265 41 11 - tsw.gent@werk.belgie.be 9100 ST.-NIKLAAS, Kazernestraat 16 blok C, tel. 03 760 01 90 - tsw.sint-niklaas@werk.belgie.be Provincie West-Vlaanderen 8200 BRUGGE, Koning Albert I-Laan 1-5 bus 4, tel. 02 233 43 80 - tsw.brugge@werk.belgie.be 8500 KORTRIJK, Rijselsestraat 28, tel. 056 26 05 41 - tsw.kortrijk@werk.belgie.be 8800 ROESELARE, Kleine Bassinstraat 16, tel. 051 26 54 30 - tsw.roeselare@werk.belgie.be 2. Toezicht op het Welzijn op het Werk Antwerpen: Italiëlei 124 bus 77, 2000 Antwerpen, tel. 03 232 79 05 – tww.antwerpen@werk.belgie.be Brussel: E. Blérotstraat 1, 1070 Brussel, tel. 02 233 45 46 – tww.brussel@werk.belgie.be

206

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 10. Adressenbijlage

Henegouwen: Rue du Chapitre 1, 7000 Mons, tel. 065 35 39 19, cbe.hainaut@emploi.belgique.be Limburg en Vlaams-Brabant: Koning Albertstraat 16B, 3290 Diest, tel. 013 35 90 50, tww.limburg.vlaamsbrabant@werk.belgie.be Luik: Bd. de la Sauvenière 73, 4000 Liège, tel. 04 250 95 11, cbe.liege@emploi.belgique.be Namen, Luxemburg en Waals-Brabant: Chaussée de Liège 622, 5100 Jambes, tel. 081 30 46 30 cbe.namur@emploi.belgique.be Oost-Vlaanderen: Ketelvest 26/202, 9000 Gent, tel. 09 265 78 60, tww.oost-vlaanderen@werk.belgie.be West-Vlaanderen: Koning Albert I-Laan 1-5 bus 5, 8200 Brugge, tel. 050 44 20 20, tww.west-vlaanderen@werk.belgie.be Flanders Investment and Trade Koning Albert II-laan 37, 1030 Brussel, tel. 02 504 87 11 – fax 02 504 88 99 www.flanderstrade.be - info@fitagency.be Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering Troonstraat 30A, 1000 Brussel info-ambtenaar: tel. 0800 11 292 www.hziv.be –info@caami-hziv.fgov.be Instituut voor Brandveiligheid (ISIB) Ottergemsesteenweg-Zuid 711, 9000 Gent, tel. 09 240 10 80 - fax 09 240 10 85 www.isibfire.be Instituut voor Preventie, Bescherming en Welzijn op het Werk (PREVENT) Kol. Begaultlaan 1A / 51, 3012 Leuven, tel. 016 910 910 www.prevent.be - prevent@prevent.be Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ) Willebroekkaai 38, 1000 Brussel, tel. 02 741 83 11 - fax 02 741 83 00 www.ksz.fgov.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

207

Deel 10. Adressenbijlage

Ondernemingsloket Zenito hoofdzetel: Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 02 21 22 230 – fax 02 401 41 67 www.zenito.be – info@zenito.be Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) Stationsstraat 110, 2800 Mechelen, tel. 015 284 284 - fax 015 20 32 75 www.ovam.be – info@ovam.be Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW) Woluwedal 42, 1200 Brussel, tel. 02 775 82 20 – fax 02 772 33 74 www.brrc.be – brrc@brrc.be PDOK-Zegelstelsel Lombardstraat 34, 1000 Brussel, tel. 02 545 57 75 - fax 02 545 59 03 Pixii (voorheen Passiefhuis Platform), Kennisplatform Energieneutraal Bouwen Gitschotellei 138, 2600 Berchem, tel. 03 235 02 81 http://www.passiefhuisplatform.be Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) Keizerslaan 7, 1000 Brussel, tel. 02 515 14 11 www.rva.be Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) Victor Hortaplein 11, 1060 Brussel, tel. 02 509 31 11 - fax 02 509 30 19 www.rsz.fgov.be – www.socialsecurity.be Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) Tervurenlaan 211, 1150 Brussel, tel. 02 739 71 11 - fax 02 739 72 91 www.riziv.be Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) Willebroekkaai 35, 1000 Brussel, tel. 02 546 42 11 - fax 02 511 21 53 www.rsvz.be Startersservice Startersservice is een initiatief van UNIZO (Unie voor Zelfstandige Ondernemers) en in samenwerking met Zenito en ADMB. Startersservice begeleidt startende ondernemers bij de opstart van hun zaak. Op de website www.unizo.be/uwzaakstarten vindt u onder de tab “contact” de mogelijkheid om elektronisch vragen te stellen en de namen van de regionale startersverantwoordelijken. Nationaal secretariaat: Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 078 35 39 39 website www.unizo.be/uwzaakstarten - startersservice@unizo.be

208

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 10. Adressenbijlage

Syntra-Vlaanderen (Vlaams Agentschap voor Ondernemingsvorming) Kanselarijstraat 19, 1000 Brussel, tel. 02 227 63 93 - fax 02 217 46 12 www.syntravlaanderen.be – info@syntravlaanderen.be www.syntra.be Campussen: Syntra Antwerpen en Vlaams-Brabant: www.syntra-ab.be Syntra Brussel: www.syntrabrussel.be Syntra Limburg: www.syntra-limburg.be Syntra Midden-Vlaanderen: www.syntra-mvl.be Syntra West: www.syntrawest.be en www.sbmopleidingen.be UNIZO Internationaal Willebroekkaai 37, 1000 Brussel, tel. 056 26 44 88 - fax 056 26 44 89 www.unizo.be/internationaal, unizo.internationaal@unizo.be UNIZO Ondernemershorizon OndernemersHorizon is de dienstverlening van UNIZO voor ondernemers die geconfronteerd worden met één of meerdere knipperlichten in hun bedrijf en daardoor in moeilijkheden dreigen te geraken (of reeds moeilijkheden kennen). www.unizo.be/ondernemershorizon - tel. 0800 20 750 – ondernemerslijn@unizo.be Vakantiefonds-Bouwbedrijven Poincarélaan 78, 1070 Brussel, tel. 02 529 80 11 – fax 02 529 80 12 info@vakantiefondsbouw.be Vast Secretariaat voor het Preventiebeleid (Veiligheid en Preventie) Waterloolaan 76, 1000 Brussel www.ibz.be – www.vigilis.be – www.besafe.be Verzoeningscommissie Bouw Espace Jacquemotte, Hoogstraat 139, 1000 Brussel, tel. 02 504 97 86 – fax 02 504 97 84 www.bouwverzoening.be – info@bouwverzoening.be Vlaamse Infolijn voor alle wegwijsinfo over de Vlaamse overheid tel. 1700 (gratis nr., elke dag 9 – 19 uur) – fax 02 553 55 36 www.vlaamseinfolijn.be – www.1700.be - info@vlaanderen.be of www.vlaanderen.be/nl/contact Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) Boeretang 200, 2400 Mol, tel. 014 33 55 11 - fax 014 33 55 99 www.vito.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

209

Deel 10. Adressenbijlage

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) Keizerslaan 11, 1000 Brussel, tel. 0800 30 700 (werkdagen 8-19 uur) www.vdab.be – info@vdab.be Vlaamse Milieuadministratie (Departement Omgeving, voorheen Leefmilieu, Natuur en Energie) Graaf de Ferrarisgebouw, Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel, tel. 02 553 80 11 - fax 02 553 80 11 – omgeving@vlaanderen.be www.omgevingvlaanderen.be www.milieuinfo.be: wegwijzer leefmilieu en natuur Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) Dr. De Moorstraat 24-26, 9300 Aalst, tel. 053 72 62 10 www.vmm.be Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch Bouwen en Wonen (VIBE vzw) Grotesteenweg 91, 2600 Berchem, tel. 03 218 10 60 – fax 03 218 10 69 www.vibe.be – info@vibe.be Vlaanderen Bouwt vzw (Vlabo) Puttebergmolen, Pater Damiaanstraat 5, 3130 Betekom, tel. 016 44 19 40 – fax 016 44 19 41 www.vlaanderenbouwt.be

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor de Bouwnijverheid (WTCB) - kantoren: Lozenberg 7, 1932 St.-Stevens-Woluwe, tel. 02 716 42 11 - fax 02 725 32 12 - proefstation: Avenue Pierre Holoffe 21, 1342 Limelette, tel. 02 655 77 11 - fax 02 653 07 29 - maatschappelijke zetel: Lombardstraat 42, 1000 Brussel, tel. 02 502 66 90 – fax 02 502 81 80 - demonstratie- en informatiecentrum, Marktplein 7 bus 1, 3550 Heusden-Zolder, tel. 011 22 50 65 – fax 02 725 32 12 - algemene vragen: info@bbri.be - vragen i.v.m. publicaties: publ@bbri.bebe www.wtcb.be

210

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 10. Adressenbijlage

Bijlage 2: Nuttige adressen (wegenbouw â&#x20AC;&#x201C; nutsinfrastructuur - technieken) Een selectie van nutsbedrijven, kabelen leidingbeheerders, opdrachtgevende besturen en andere overheden en diensten: Agentschap Informatie Vlaanderen, www.vlaanderen.be/informatievlaanderen Aquafin, Dijkstraat 8, 2630 Aartselaar, tel. 03 450 45 11, fax 03 458 30 20, info@aquafin.be Aqua Flanders (koepel van de Vlaamse waterbedrijven), Desguinlei 260, 2018 Antwerpen, tel. 03 292 91 90, fax 03 292 91 99, info@aquaflanders.be Aquiris, Vilvoordselaan 450, 1130 Brussel, tel. 02 243 96 60, fax 02 216 74 94, contact@aquiris.be Belgaqua, Generaal Wahislaan 21, 1030 Brussel, tel. 02 706 40 90, fax 02 706 40 99, info@belgaqua.be Cerga, Rodestraat 125, 1630 Linkebeek, tel. 02 383 02 00, fax 02 380 87 04, kvbg@kvbg.be Copro, Kranenberg 190, 1731 Zellik, tel. 02 468 00 95, fax 02 469 10 19, info@copro.eu De Lijn, Motstraat 20, 2800 Mechelen, tel. 015 40 87 11, fax 015 40 89 98, info@delijn.be De Scheepvaart, Havenstraat 44, 3500 Hasselt, tel 011 29 84 00, fax 011 22 12 77, info@descheepvaart.be De Watergroep (voorheen Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening), Vooruitgangstraat 189, 1030 Brussel, tel. 02 238 94 11, fax 02 230 97 98, info@dewatergroep.be Eandis, Brusselsesteenweg 199, 9090 Melle, tel. 078 35 35 34, info@eandis.be Electrabel â&#x20AC;&#x201C; GDF Suez, Regentlaan 8, 1000 Brussel, tel. 02 518 61 11, fax 02 518 64 00 Elia, Keizerslaan 20, 1000 Brussel, tel. 02 546 70 11, fax 02 546 70 10, info@elia.be Farys, Stropstraat 1, 9000 Gent tel. 078 35 35 99, info@farys.be Febe (Federatie van de Belgische prefab betonindustrie), Vorstlaan 68, 1170 Brussel, tel. 02 735 80 15, fax 02 734 77 95, mail@febe.be Febestral (bestratingssector, betonstraatstenen), www.febe.be/nl/febestral Febelcem (Federatie van de Cementnijverheid), Vorstlaan 68, 1170 Brussel, tel. 02 645 52 11, fax 02 640 06 70, info@febelcem.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

211

Deel 10. Adressenbijlage

Fetrapi (Federatie van Transporteurs d.m.v. pipeline), Guimardstraat 4, 1040 Brussel, tel. 02 282 78 74, fax 02 282 70 94, info@fetrapi.be Fluxys, Kunstlaan 31, 1040 Brussel, tel. 02 282 72 53, fax 02 282 75 54, infoworks@fluxys.net FOD Economie Kwaliteit en Veiligheid, Vooruitgangstraat 50, 1210 Brussel, tel. 0800 120 33, fax 0800 120 57, info.eco@economie.fgov.be Grondwijzer, Polderdijkweg 16 â&#x20AC;&#x201C; Haven 407, 2030 Antwerpen, tel. 03 545 87 58, fax 03 545 87 39, grondwijzer@grondwijzer.be Havenbedrijf Antwerpen, Entrepotkaai 1, 2000 Antwerpen, tel. 03 205 20 11, fax 03 205 20 28, info@haven.antwerpen.be Haven van Brussel, Redersplein 6, 1000 Brussel, tel. 02 420 67 00, fax 02 420 69 74, havenvanbrussel@haven.irisnet.be Havenbedrijf Gent agh, J. Kennedylaan 32, Haven 3000 A, 9042 Gent, tel. 09 251 05 50, fax 09 251 54 06, info@havengent.be Igemo, Schoutetstraat 2, 2800 Mechelen, tel. 015 28 77 50, fax 015 28 77 60, info@igemo.be Infrabel, Marcel Broodthaersplein 2, 1060 Brussel, tel. 02 525 23 82, fax 02 525 33 46 Infratech (Vakbeurs voor infrastructuur), www.infratech.nl Infrax (hoofdzetel), Koningsstraat 55 bus 15, 1000 Brussel, tel. 078 35 30 20, fax 078 35 30 40, info@infrax.be Infrax, Antwerpsesteenweg 260, 2660 Hoboken, tel. 078 35 30 20, info@infrax.be Infrax NAL Oost, Trichterheideweg 8, 3500 Hasselt, tel. 078 35 30 20, info@infrax.be Infrax (PBE), Diestsesteenweg 126, 3210 Lubbeek, 078 35 30 20, info@infrax.be Infrax NAL West, Noordlaan 9, 8820 Torhout, tel. 078 35 30 20, info@infrax.be Inter-Regies, Koningsstraat 55 bus 10, 1000 Brussel, tel. 02 217 81 17, fax 02 219 20 56, info@inter-regies.be Klim-cicc.be, tel. 09 240 99 89, www.klim-cicc.be Klip.be (AIV, Agentschap Informatie Vlaanderen), Gebr. Van Eyckstraat 16, 9000 Gent, tel. 09 261 52 00, www.klip.be

212

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 10. Adressenbijlage

KPN Group Belgium, Neerveldstraat 105, 1200 Brussel, tel. 0484 006 200, fax 0484 006 201, www.KPNGroup.be Kurio, A. Reyerslaan 80, 1030 Brussel, tel. 0473 53 39 04, fax 02 267 47 07, info@kurio.be Matexpo, President Kennedypark 31B, 8500 Kortrijk, tel 056 21 08 32, fax 056 25 79 82, info@matexpo.com Mobiel Brussel, tel. 0800 94 001, mobielbrussel@mbhg.irisnet.be Mobiel Vlaanderen, Koning Albert II laan 20 bus 2, 1000 Brussel, fax 02 553 71 08, mobiliteit.verkeersveiligheid@vlaanderen.be NATO (Belgian Pipeline Organisation) Kwartier Tarweschoof, Parkstraat 36, 3000 Leuven, tel. 016 24 86 11, fax 016 24 86 07, managing.director@bpo-nato.be NSTT (Nederlandse Vereniging voor Sleufloze Technieken en Toepassingen), www.nstt.nl ORI (Brancheorganisatie van advies- en ingenieursbureaus in BelgiĂŤ), Kolonel Bourgstraat 105, 1030 Brussel, tel. 02 256 95 22, www.ori.be, info@ori.be OCW (Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw), Woluwedal 42, 1200 Brussel, tel. 02 775 82 20, fax 02 772 33 74, info@brrc.be OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij), Stationsstraat 110, 2800 Mechelen, tel. 015 28 42 84, fax 015 20 32 75, info@ovam.be OVIO (Onafhankelijke Vlaamse Infrastructuur Ontwerpers), Beversesteenweg 314, 8800 Roeselare, www.ovio-groep.be, info@ovio-groep.be. Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV), Oude Graanmarkt 63, 1000 Brussel, tel. 02 229 52 30, fax 02 229 52 31, www.pmv.eu, info@pmv.eu Pidpa, Desguinlei 246, 2018 Antwerpen, tel. 03 216 88 00, fax 03 260 60 03, info@pidpa,be AG Port Oostende, Slijkensesteenweg 2 - 8400 Oostende, tel. 059 34 07 11, fax 059 34 07 10, info@portofoostende.be Port of Zeebrugge: Vandammehuis, Isabellalaan 1, 8380 Zeebrugge, tel. 050 54 32 11, fax: 050 54 32 24, mbz@zeebruggeport.be Proximus, Koning Albert II laan 27 (25T), 1030 Brussel, tel. 02 274 04 20, fax 02 274 04 36 SGS Belgium, Polderdijkweg 16, 2030 Antwerpen, tel. 03 545 87 50, fax 03 545 87 69, info@be.sgs.com

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

213

Deel 10. Adressenbijlage

Synergrid (Federatie Netbeheerders Elektriciteit en Aardgas), Palmerstonlaan 4, 1000 Brussel, tel. 02 237 11 22, info@synergrid.be MOW (Mobiliteit en Openbare Werken, Technische Ondersteunende Diensten), Koning Albert II-laan 20 bus 5, 1000 Brussel, tel. 02 553 77 11, fax 02 553 77 35 http://departement-mow.vlaanderen.be - mobiliteit.openbarewerken@vlaanderen.be Telenet, Liersesteenweg 4, 2800 Mechelen, tel. 015 36 40 00, info@telenet.be Veolia Environmental Services Belgium nv, Mechelsesteenweg 642, 1800 Vilvoorde, tel 078 15 55 55, fax 0800 24 0 25, info@veolia-es.be VIK (Vlaamse Ingenieurskamer), Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 00, fax 03 259 11 01, www.vik.be VMM (Vlaamse Milieumaatschappij), Dr. De Moorstraat 24-26, 9300 Aalst, tel. 053 72 62 10, fax 053 71 10 78, info@vmm.be VLAKWA (Vlaams Kenniscentrum Water), Graaf Karel de Goedelaan 34, 8500 Kortrijk, tel. 056 24 12 61, fax 056 24 12 80, info@vlakwa.be VVSG (Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten), Paviljoenstraat 9, 1030 Schaarbeek, tel. 02 211 55 00, fax 02 211 56 00, info@vvsg.be VIM (Vlaams Instituut voor Mobiliteit), Wetenschapspark 13, 3590 Diepenbeek, tel. 011 24 60 05, www.vim.be Vlario (Overlegplatform & Kenniscentrum voor rioleringen- en afvalwaterzuiveringssector in Vlaanderen), De Schom 124, 3600 Genk, tel. 03 827 51 30, fax 03 289 01 40, www.vlario.be, info@vlario.be Waterlink (koepel van de waterbedrijven AWV en TMVW), http://water-link.be Waterwegen en Zeekanaal nv, Oostdijk 110, 2830 Willebroek, tel. 03 860 62 11, fax 03 860 62 78, info@wenz.be Wegen en Verkeer (Stafdienst), Koning Albert II-laan 20 bus 4, 1000 Brussel, tel. 02 553 79 01, fax 02 553 79 05, wegen.verkeer@mow.vlaanderen.be Wegen en Verkeer Antwerpen, Lange Kievitstraat 111-113 bus 41, 2018 Antwerpen, tel. 03 224 68 22, fax 03 224 68 81, wegen.antwerpen@vlaanderen.be Wegen en Verkeer Limburg, Koningin Astridlaan 50 bus 4, 3500 Hasselt, tel. 011 74 23 00, fax 011 74 24 49, wegen.limburg@vlaanderen.be

214

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

Deel 10. Adressenbijlage

Wegen en Verkeer Oost-Vlaanderen, Bollebergen 2b bus 12, 9052 Zwijnaarde, tel. 09 241 74 74, fax 09 241 74 75, wegen.oostvlaanderen@vlaanderen.be Wegen en Verkeer Vl.-Brabant, Diestsepoort 6 bus 81, 3000 Leuven, tel. 016 66 57 50, fax 016 66 57 55, wegen.vlaamsbrabant@vlaanderen.be Wegen en Verkeer West-Vlaanderen, Markt 1, 8000 Brugge, tel. 050 44 11 11, fax 050 34 23 81, wegen.westvlaanderen@vlaanderen.be WTCB (Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf), Lozenberg 7, 1932 St-Stevens-Woluwe, tel. 02 716 42 11, fax 02 725 32 12, info@bbri.be

WEGWIJZER INFRASTRUCTUUR

215

Adverteerderslijst Alimak Hek �� 2-3

Bioterra �� 20-21 Copro �� 12 FM Bouwmachines �� 8-9 Faymonville Distribution AG �� 12 G.R.C. Kallo - Grond Recyclage Centrum Kallo �� 10, cover 3 Grondwijzer �� 80-81 J.G.S. Europe �� 38 JCB Belgium �� 26-27 KPD Services �� 38 Matexpo ��cover 4 Peri �� 32-33 Probeton �� 38 RDS Electronics �� 72 Repro Zaman �� 72 SDMO �� 38 Wegenbouw.be BVBA �� 72

GRC Kallo Haven 1562 St. Jansweg 10 B-9130 Kallo tel.: +32 3 570 90 30 fax: +32 3 570 90 39 info@grckallo.be

GRC Brugge Kaai 420 J. Verschaveweg 110 B-8380 Zeebrugge tel.: +32 50 500 930 fax: +32 50 790 013 info@grcbrugge.be

GRC Zolder Westlaan 262 B-3550 Heusden-Zolder tel.: +32 13 315 006 fax: +32 13 315 007 info@grczolder.be

www.grckallo.be

37th international trade fair for construction equipment

10 SEPTEMBER | KORTRIJK XPO | WWW.MATEXPO.COM

WIW230 gebruik deze code voor

gratis registratie op

www.modulo.be - 501235-32

www.MATEXPO.com

K E O Z E B

O P X ATE

ruim 350 exposanten en meer dan 1.400 merken alle materieel, machines en uitrusting voor de bouw, recyclage, transport, groen, reiniging en openbare sector structurele partners

main partner

met de steun van

twitter.com/MATEXPO