Ik vertel u wellicht niets nieuws wanneer ik zeg dat 2022 geen makkelijk jaar was voor onze sector. Dat blijkt duidelijk uit het dossier over de conjunctuur, dat u verderop in dit blad vindt.
Enerzijds waren veel bouwbedrijven niet voorbereid op de explosieve stijging van de prijzen van bouwmaterialen ten gevolge van de Oekraïnecrisis. Veel aannemers konden dit initieel niet doorrekenen aan de klant, waardoor de prijsstijgingen ten koste ging van hun winst. Anderzijds hebben we in 2022 elk kwartaal weer grote loonindexeringen moeten betalen voor onze arbeiders.
De boodschap van onze leden was dat ook duidelijk: in 2022 hebben bouw- en installatiebedrijven flink wat minder winst geboekt dan normaal. Dat komt uiteraard ongelegen op het moment dat onze sector fors moet investeren in de circulaire en digitale transitie van de bouw. Bovendien verwachten onze leden dat de kostendruk hoog zal blijven dit jaar, onder andere door de enorme loonindexering voor de bedienden sinds januari. Daardoor zal de rendabiliteit van onze bedrijven nog meer onder druk staan.
Het is onder dit ongunstig gesternte dat wij einde maart de onderhandelingen met de sociale partners over onder andere de ‘koopkrachtpremie’ moeten aanvatten. De federale regering besliste eind 2022 dat er in de periode 2023-2024 geen collectieve opslag kan gegeven worden, om onze concurrentiepositie tegenover de buurlanden niet te schaden. Ter compensatie bedacht men de ‘koopkrachtpremie’, een eenmalige premie van 500 of 750 euro, die bedrijven die hoge of uitzonderlijke winsten hebben geboekt, kunnen uitkeren aan hun werknemers.
Het moge duidelijk zijn dat er in de bouw allerminst sprake is van ‘uitzonderlijke winsten’. En zoals uit de conjunctuurenquête van Embuild duidelijk blijkt, was 2022 voor het gros van de bouwbedrijven zelfs geen goed jaar qua winst-
gevendheid en voor dit jaar zal dit verder verslechteren.
We gaan als sectorfederatie de sociale onderhandelingen over deze premie dus bijzonder voorzichtig aanvatten, want in de huidige economische situatie hebben onze bouwbedrijven weinig tot geen marge om boven op de torenhoge loonkosten ook nog eens bijkomende premies te gaan betalen.
Uiteraard willen we eerst grondig de temperatuur bij de leden op het terrein voelen, vóór we aan de onderhandelingstafel plaatsnemen. Daarom hebben we in de maanden januari en februari een ronde van België gehouden en ons licht opgestoken bij de leden om te vragen hoe zij de situatie momenteel ervaren. Op basis van hun getuigenissen stellen we een eisenbundel op, waarmee we eind deze maand naar de onderhandelingen zullen trekken.
Niko Demeester CEO Embuild
" Onze bouwbedrijven hebben weinig tot geen marge om boven op de torenhoge loonkosten ook nog eens bijkomende premies te gaan betalen."
3 ● Edito
Geen ruimte voor bonussen.
7 ● Regionaal standpunt
Onze arbeidsmarkt is één groot knelpunt.
PRIKBORD
9 ● BouwForum
U bent hartelijk uitgenodigd!
BOUWBELANGEN
11 ● Verlegging van heffing
De nieuwe regels samengevat.
DOSSIER
13 ● Intro
Wat brengt 2023?
14 ● De cijfers
Nuchtere analyse van de indicatoren.
18 ● De mening van de beroepen
Gemengd toekomstbeeld.
20 ● Conjunctuurenquête
De winst staat onder druk.
SECTOR & BEROEPEN
22 ● Bas Smets
Lessen uit de aanleg van Nieuw Zuid in Antwerpen.
24 ● Tectum gaat circulair
Het eerste herbruikbare plat dak in Vlaanderen.
BOUWFORUM
In 2024 zijn er verkiezingen. De eisenbundel van uw beroepsorganisatie is al opgesteld. Het BouwForum 2023 pikt er vier fundamentele thema’s uit: betaalbare en duurzame woningen, digitalisering en automatisering, bouwjobs en de overheidsinvesteringen.
VERLEGGING VAN HEFFING
De regels op facturen “met verlegging van heffing” zijn veranderd sinds 1 januari 2023. Als ze niet gerespecteerd worden, kunnen vervelende situaties ontstaan, compleet met geldboetes en verwijlinteresten. We vatten de essentie even samen.
We keken naar de cijfers, deden een enquête en ging met onze beroepsverenigingen praten. Drie conclusies: de winst staat onder druk, 2023 wordt wellicht geen drama maar ook geen goed jaar, en de economische onzekerheid blijft groot.
26 ● Machtswissel
Embuild Wallonie heeft een nieuwe directeur-generaal.
28 ● COPRO
Het bekende controle-organisme wordt 40 maar blijft ambitieus.
31 ● Afvalstromen
Wanneer is het digitale formulier verplicht?
32 ● Buildwise
• De nieuwe Technische Voorlichting over metalen dakbedekkingen en gevelbekledingen met staande naden en roefnaden.
• Hoe scheurvorming in binnenbepleisteringen vermijden?
36 ● Royale belge
Een historisch icoon en moderne
HVAC: ons lid Cegelec slaagde erin ze te combineren.
38 ● Ledenvoordelen
Doe uw lidmaatschap renderen!
41 ● Bouwmarkt
• Daikin: nieuwe Perfera Floor luchtluchtwarmtepomp.
• MasterLight: de nieuwste lichtstraten van Reynaers Aluminium.
• Topcon geeft met Paving ² The Future het startsein voor een efficiënte en veilige bestratingstoekomst.
42 ● Markant
• Enquête
Zelfstandige aannemers: hoe werkbaar is jullie werk?
• Maandcijfer
De CMK-indexen voor 2023 zijn beschikbaar.
De renovatie van de Royal belge, het indrukwekkende gebouw aan de Vorstlaan in Brussel, is een van de meest prestigieuze projecten in de hoofdstad. De opdracht ging vanzelfsprekend naar onze leden. In dit artikel focussen we op de HVAC.
met de complete administratieve software voor elke bouwprofessional en installateur!
Beschikbaar op pc, tablet en smartphone
Laat iedereen met een andere blik naar de bouw kijken!
Een initiatief van
Vergeet niet om 17 maart vrij te houden in uw agenda. Op die vrijdag tijdens Batibouw organiseert Embuild zijn BouwForum in paleis 10 van Brussels Expo op de Heizel. Het thema is dit jaar Verkiezingen 2024: Embuild opent de werven.
Het is een cliché maar het is waar: de bouw is een hoeksteen van onze economie en onze samenleving. In 2024 vinden er weer verkiezingen plaats. Dat is pas over een jaar, maar Embuild trekt zijn lobby-inspanningen nu al op. Intussen heeft uw beroepsorganisatie een gedetailleerde eisenbundel opgesteld voor de politieke partijen. Maar voor de leden wordt het startschot van onze campagne van belangenverdediging gegeven op 17 maart met het BouwForum 2023. Het is gewijd aan de kwesties die hoog op de agenda zouden moeten staan tijdens de lokale, gewestelijke, federale en Europese verkiezingen die eraan komen.
De sector heeft heel wat te vertellen aan de politieke wereld, over zaken die cruciaal zijn voor onze toekomst. Voor het BouwForum werden er vier uitgepikt, die eruit springen: betaalbare en duurzame woningen, digitalisering en automatisering, aantrekkelijke bouwjobs en ten slotte de nood aan hogere overheidsinvesteringen.
Onder de deskundige leiding van VRT-journalist Hanne Decoutere geeft BouwForum een verzameling eminente experts en kenners anderhalf uur de kans om deze uiterst relevante thema’s uit te diepen. Met enige trots kunnen we nu al melden dat Pierre Wunsch een van hen zal zijn. Deze doctor in de Economie (UCL) is niet alleen gouverneur van de Belgische Nationale Bank, hij zetelt daarnaast in de raad van bestuur en de alge-
Wanneer?
Vrijdag 17 maart 2023 van 11.00 tot 12.20 u. U bent welkom vanaf 10.00 u.
Waar?
Paleis 10 van Brussels Expo, in de Miramarlaan 11, 1000 Brussel.
Netwerking
Na het BouwForum is er een gezellig netwerkmoment.
Inschrijvingen en meer info www.bouwforumconstruction. be
Deelnemers aan het BouwForum krijgen een gratis toegangskaart voor Batibouw.
mene raad van de Europese Centrale Bank en is gouverneur bij het Internationaal Monetair Fonds IMF.
• 10.00 – 11.00 u.: onthaal.
• 11.00 – 11.05 u.: verwelkoming door Thomas Scorier (voorzitter Embuild).
• 11.05 – 11.20 u.: Betaalbaar en duurzaam wonen. Met getuigenissen van Salim Chamcham (Embuild Wallonie) en Eef Tanghe (zaakvoerder Cohousing Projects), en een panelgesprek met Joy Verstichele (coördinator Vlaams Huurdersplatform), Karel Baert (CEO Febelgin) en Hélène de Troostembergh (Managing Director Build Up).
• 11.20 – 11.30 u.: Toekomstgericht bouwen. Met getuigenissen van Lionel Devlieger (hoofddocent UGent) en Jan Vrijs (oprichter Skilpod), en een uiteenzetting door Olivier Vandooren (CEO Buildwise).
• 11.30 – 11.45 u.: Aantrekkelijke bouwjobs. Met getuigenissen van Veerle De Sutter (Embuild Vlaanderen) en Arnaud Vierendeel (zaakvoerder Isolution), en een panelgesprek met Gianni De Vlaminck (federaal secretaris ABVV Bouw), Bob Van Poppel (gedelegeerd bestuurder Van Poppel), Claire Nonet (adjunct-directeur Groupe Jean Nonet) en Delphine Hallaux (gedelegeerd bestuurder Genetec nv).
• 11.45 – 12.15 u.: Overheidsinvesteringen. Met getuigenissen van Laurent Schiltz (Embuild.Brussels) en Carine Drumont (algemeen directeur Algemene Bouw Maes), en een uiteenzetting door Pierre Wunsch (gouverneur van de Nationale Bank).
• 12.15 – 12.20 u.: Slotbeschouwingen door Niko Demeester (CEO Embuild).
Met de stijgende energieprijzen, is energierenovatie van gebouwen nog nooit zo cruciaal geweest. Vooral omdat besparingen niet het enige voordeel zijn van renovatie: een beter geïsoleerd gebouw, is ook een comfortabelere en gezondere plek om te wonen of werken, en stoot minder broeikasgassen uit.
Maar renovatie kan verder gaan, ze kan duurzaam en circulair aangepakt worden in elke fase van haar implementatie. Hoe? Door bouwafval te verminderen en
hergebruik te bevorderen, door voor lokale, biosourced of gerecycleerde materialen te kiezen…
Architecten, vastgoedontwikkelaars, algemene en gespecialiseerde aannemers... als bouwprofessionals, zijn uw keuzes en advies doorslaggevend. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest biedt tools, begeleiding en opleidingen aan, ter ondersteuning van de renovatie van gebouwen in Brussel. Neem deel aan dit nieuwe elan en wordt ook een actor van de duurzame renovatie!
De regels op facturen “met verlegging van heffing” zijn veranderd sinds 1 januari 2023. Als de nieuwe regels niet gerespecteerd worden, kunnen vervelende situaties ontstaan, compleet met geldboetes en verwijlinteresten. We krijgen hierover veel vragen van de leden. Daarom dit korte overzicht.
Aannemers moeten in bepaalde gevallen facturen opstellen waarop geen btw-tarief of verschuldigde btw vermeld wordt. Dit systeem van verlegging van heffing houdt in dat de klant zelf de btw moet berekenen, opnemen in zijn btw-aangifte en doorstorten naar de staat. De klant mag die btw volgens de gewone regels in aftrek brengen.
Deze verlegging van heffing moet toegepast worden als de volgende twee voorwaarden tegelijk vervuld zijn:
• het gaat om de facturatie van werken in onroerende staat;
• en de medecontractant is een btw-plichtige die periodieke maandof kwartaalaangiften indient.
Het overgrote deel van de bouwwerken valt onder “werken in onroerende staat”. Dit zijn enkele typische situaties waarin de verlegging van heffing van toepassing is:
• tussen hoofd- en onderaannemer;
• bij facturatie aan een btw-plichtige die geen aannemer is, bijvoorbeeld een boekhoudkantoor;
• bij facturatie aan een openbaar bestuur dat een btw-nummer heeft en periodieke aangiften indient.
Een eerste wijziging die geldt sinds 1 januari 2023 is de notificatieplicht. De
klant moet de aannemer op de hoogte brengen als hij niet voldoet aan de voorwaarden om facturen met verlegging van heffing te ontvangen. Dat slaat vooral op klanten die wel een btw-nummer hebben maar geen periodieke aangiften indienen, zoals bedrijven die gebruik maken van de regeling “kleine ondernemingen”.
Deze verantwoordelijkheid ligt vanaf dit jaar dus bij de bouwheer/ klant. Als hij zijn notificatieplicht niet of niet tijdig vervult, is hij aansprakelijk voor de betaling van de verschuldigde btw, eventueel aangevuld met interesten en geldboetes.
Bovendien moet sinds 1 januari 2023 bij verlegging van heffing een nieuwe vermelding op de factuur gezet worden. Deze moet de klant bewust maken van zijn persoonlijke aansprakelijkheid wanneer hij de aannemer niet of niet tijdig meedeelt dat hij geen recht heeft op deze verlegging. In plaats van “btw verlegd” zoals vroeger, moet sinds 1 januari 2023 het volgende op de factuur staan:
“ Verlegging van heffing. Bij gebrek aan schriftelijke betwisting binnen een termijn van één maand na de ontvangst van de factuur, wordt de afnemer geacht te erkennen dat hij een belastingplichtige is gehouden tot de indiening van periodieke aangiften. Als die voorwaarde niet vervuld is, is de afnemer ten aanzien van die voorwaarde aansprakelijk voor de betaling van de verschuldigde belasting, interesten en geldboeten.”
Wie nog facturen ontvangt waarop deze nieuwe vermelding niet is aangebracht, raden wij aan om een correcte factuur aan te vragen aan de (onder) aannemer.
Ten slotte vermelden we nog de nieuwe regels wanneer het gaat om werken in België voor buitenlandse klanten. Vroeger was de verlegging van heffing alleen van toepassing als een dergelijke klant een aansprakelijke vertegenwoordiger had laten erkennen in België. Ze was niet van toepassing op buitenlandse klanten met een rechtstreekse btw-identificatie, zonder aansprakelijk vertegenwoordiger. Maar sinds 1 januari 2023 is de situatie veranderd. De verlegging van heffing geldt ook voor facturen gericht aan een dergelijke buitenlandse belastingplichtige.
Met Build-Safe kiest u zelf à la carte uw verzekeringen die u in uw Build-Safepakket wil opnemen. Op deze manier geniet u van een bescherming op maat van uw bedrijf. Bovenop onze concurrentiële premies, geniet u zo van een bijkomende pakketkorting van 10%*!
Uit welke verzekeringen kunt u kiezen? Onze verzekering B.A. Bouwwerken en/of de verzekering Arbeidsongevallen vormen de hoeksteen van het pakket, één van deze verzekering moet onderschreven worden. Verder kunt u kiezen uit B.A. Motorrijtuigen, Machinebreuk, Construct-10 – Abonnementspolis, de verzekering Alle Bouwplaats Risico’s – Abonnementspolis, de brandverzekering Multirisk Handel/KMO of Woning, Ongevallenverzekering 24u/24.
In totaal moet u aan minstens 3 verschillende verzekeringen komen om te kunnen genieten van het Build-Safe voordeel.
“De bouw”… die is volop in beweging, en dat voelt u alle dagen. Maar er zijn ook andere zaken om mee rekening te houden: nieuwe bouwtechnieken, de digitalisering, veranderende wetgeving, heel wat administratie, … Genoeg in elk geval om u niet nog eens met uw verzekeringen bezig te houden. Daarom ontwikkelde Federale Verzekering Build-Safe, het verzekeringspakket op maat van bouwbedrijven tot 5 werknemers. Zo hebt u uw handen vrij om in alle gerustheid te bouwen aan uw bedrijf en aan het huis van uw klant!
Met Build-Safe geniet u dus niet enkel van een verlaagd tarief van -10%, maar krijgt u ook een flexibel verzekeringspakket. U kiest enkel die verzekeringen die samen uw bedrijf optimaal verzekeren. U breidt uit of legt zich toe op een andere activiteit? Dan kunt u uw Build-Safe eenvoudig laten aanpassen… en dit zonder uw korting te verliezen!
Vraag nu uw kortingsbon aan. Zo kunt u genieten van uw Build-Safe-korting! Ga naar go.federale.be/build-safe-embuild
Daar bovenop zorgen wij voor administratieve eenvoud. U krijgt de nodige tools in handen om het overzicht op uw verzekeringen te bewaren, schadegevallen op te volgen, … en dit zowel met de Build-Safe verzekeringsmap als met het online BuildSafe dossier op My FEDERALE.
*Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-embuild
En u kunt te allen tijde beroep doen op 1 centraal aanspreekpunt, onze regionale verzekeringsadviseur die u ter plaatse bijstaat en advies verleent. U kunt bijkomend altijd terecht bij ons Info Center.
Wij kennen ook de risico’s die u – als bouwondernemer – loopt. U kunt dus gerust rekenen op de meer dan 100 jaar ervaring van Federale Verzekering in het verzekeren van bouwrisico’s.
Redactie: Federale Verzekering
Als lid van de Confederatie Bouw, krijgt u – bovenop de Build-Safekorting – een werfradio cadeau*!
We komen uit turbulente economische tijden. Eerst was er de coronacrisis, dan de Russische invasie van Oekraïne. De leveringsketens kraakten, energie en materialen werden duurder, de inflatie steeg angstwekkend. Wat zal 2023 brengen? We keken naar de cijfers, deden een enquête en gingen met onze beroepsverenigingen praten. Drie conclusies: de winst staat onder druk, 2023 wordt wellicht geen drama maar ook geen goed jaar, en de economische onzekerheid blijft groot.
De studiedienst van Embuild heeft alle economische data onderzocht en komt tot de conclusie dat de totale bouwproductie dit jaar stabiel zal blijven. Maar het is een voorzichtige conclusie, want er bestaan risico’s die moeilijk in te calculeren zijn.
2023 wordt geen economisch topjaar. De oorlog in Oekraïne, covid, de inflatie en de stijgende energieprijzen creëren onzekerheid en tasten het vertrouwen van consumenten en ondernemingen aan. Met name het consumentenvertrouwen staat op het laagste peil sinds decennia. De hoge energieprijzen verminderen de koopkracht en er bestaat ook bezorgdheid over de werkloosheid.
Maar er is ook hoop, want deze vertrouwenscrisis zou tijdelijk kunnen zijn. De economische verwachtingen zijn namelijk niet negatief voor ons land. Als we de vooruitzichten van het IMF, het Federaal Planbureau en Belgium Prime News bij elkaar leggen, dan is de conclusie we dit jaar zullen beginnen met een periode van stagnatie maar dat daarna weer groei volgt. De algemene economische groei over het hele jaar 2023 zou dan rond 0,5 procent bedragen. Niet veel, maar toch groei. In 2024 zouden we naar 2 procent kunnen gaan.
Als het voorgaande klopt, zal de werkloosheid dit jaar slechts beperkt toenemen. Zeker is dit niet, want het valt moeilijk te voorspellen welk effect de hoge energieprijzen zullen hebben. Maar de scenario’s van het Federaal Planbureau suggereren dat de stijging van de werkloosheid slechts tijdelijk zal zijn en dat er vanaf 2024 weer banen zullen bijkomen.
Welk effect heeft dit alles op de koopkracht van de gezinnen, en dus op hun bereidheid om te investeren in bouwwerken? Hier
spelen twee factoren: enerzijds de evolutie van de werkgelegenheid – die vanaf 2024 weer positief zal zijn – en anderzijds de inflatie. Het koopkrachtverlies door de inflatie wordt in België opgevangen door de indexering maar deze loopt altijd achter op de inflatiecijfers.
De inflatie ging van 2,4 procent in 2021 naar ongeveer 9 procent in 2022. Het Federaal Planbureau gaat ervan uit dat dit jaar ongeveer 6 procent inflatie zal opleveren. In 2024 zouden we dan naar een min of meer normale inflatie gaan, in de buurt van 2 procent. In het meest waarschijnlijke scenario slaan de prijzen dus niet op hol.
Ook de financiële markten suggereren dit scenario. In de tweede helft van vorig jaar was het nog altijd mogelijk om een hypothecaire lening te vinden aan 3,2 procent. Het grote verschil met de inflatie geeft aan de financiële markten toen verwachtten dat de hoge inflatie een tijdelijk fenomeen zou zijn.
De experts zijn van oordeel dat de positieve effecten van een groeiende werkgelegenheid op de koopkracht van de gezinnen, uiteindelijk sterker zullen zijn de negatieve effecten van de inflatie. De koopkracht zou daardoor in de periode 2023-2025 elk jaar met 1 tot 2 procent toenemen.
Voor de investeringen door ondernemingen ziet de globale situatie er minder gunstig uit. In de periode 2020-2021 groeiden de bedrijfsinvesteringen zeer traag. In 2022 was er zelfs een terugval. Dit jaar worden weer positieve cijfers verwacht, maar bekeken over
Deze vooruitzichten zijn gebaseerd op het rapport dat Embuild schreef voor de Euroconstruct-conferentie van november 2022.
Het volledige rapport is veel gedetailleerder en gaat dieper in op een aantal interessante aspecten die we hier slechts kort of helemaal niet behandelen. Geïnteresseerd in het volledige rapport voor België? Als lid kunt u het bij Embuild aankopen met een forse prijsreductie. U kunt ook de rapporten van andere Euroconstruct-landen verkrijgen.
De bouwvooruitzichten in dit artikel zijn de beste die gemaakt konden worden. Maar een oorlog in Europa, de covidcrisis, de exploderende energieprijzen en de piekende inflatie – dat creëerde een situatie zonder voorgaande in de voorbije halve eeuw. Er is dus nog meer onzekerheid dan gewoonlijk. Economische vooruitzichten moeten altijd voorzichtig geïnterpreteerd worden, maar in 2023 is dit zeker het geval.
de periode 2023-2025 zou de groei slechts 5 procent bedragen.
Flinke groei daarentegen zal er zijn bij de overheidsinvesteringen. Het Federaal Planbureau denkt dat deze in ons land tegen 2024 met maar liefst 18 procent zullen toenemen. Deels is de verklaring dat 2024 een verkiezingsjaar is. In de aanloop naar verkiezingen stijgen de overheidsinvesteringen altijd. Maar er zijn natuurlijk ook de talrijke relanceplannen na covid. Hierbij moeten we wel opmerken dat op de langere termijn beide effecten uitgewerkt zullen raken. Na verkiezingen is er traditioneel een dip, en de relanceplannen zullen naarmate ze vorderen minder aan de overheidsinvesteringen gaan bijdragen.
Onze sector ontsnapt niet aan de inflatie. De bouwmaterialen zijn vorig jaar duurder geworden, en daarnaast zijn er de loonsverhogingen door de indexering. De combinatie van die twee leidt ertoe dat de bouwkosten met ruwweg 10 procent zullen toenemen in 2023, in de veronderstelling dat de materialen gespaard blijven van verdere prijsstijgingen.
In de twee voorbije jaren was er groei in dit segment. Wat brengt 2023? Dat is niet eenvoudig om te voorspellen. De impact van de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis op de wil van gezinnen om te bouwen of te kopen, is nog niet volledig duidelijk. Woningbouwers en projectontwikkelaars geven aan dat er in de tweede helft van vorig jaar merkelijk minder potentiële klanten en nieuwe contracten waren, maar hieruit kan niet zomaar een algemene trend afgeleid worden.
Er bestaan een groot aantal factoren die de vraag naar nieuwe woningen beïnvloeden. Gezien de indexering van de lonen mag verondersteld worden dat de impact van de inflatie relatief beperkt zal blijven. Merk overigens op dat inflatie een stimulans kan zijn om niet te wachten met een bouwproject. De kans dat de bouwkosten in de toekomst zullen dalen, is namelijk zeer klein. De hogere lonen in de bouwsector, met hun impact op de bouwkosten, zijn een permanent gegeven. Lenen is wel duurder geworden maar historisch gezien zijn
de interesten nog altijd laag.
Het is in de praktijk onmogelijk om al deze effecten in te calculeren. We hebben het bijvoorbeeld nog niet gehad over de Oekraïense vluchtelingen, van wie een deel waarschijnlijk in België zal blijven. Ook dit zal een impact hebben op de vraag naar woningen. Maar voor geen van deze factoren kan een betrouwbare voorspelling gedaan worden. Het veiligst is dus de verwachtingen in dit segment te baseren op de algemene economische evolutie. Dan is de conclusie dat de nieuwbouw van woningen ongeveer stabiel zal blijven.
De renovaties en verbouwingen van woningen hebben een eigen dynamiek. Het feit dat het woningenbestand groter is geworden, stimuleert de renovaties. Maar daarnaast zijn er twee tegengestelde krachten aan het werk. De hogere energieprijzen en andere koopkracht-verminderende factoren kunnen leiden tot uitstel van renovaties die niet strikt nodig zijn, zoals verfraaiingswerken. Maar de dure energie stimuleert dan weer ingrepen die het verbruik van woningen verminderen.
Een flink deel van het relancegeld, ongeveer 1,134 miljard euro, gaat trouwens naar het energiezuiniger maken van woningen. Als we dit gegeven combineren met de algemene economische verwachtingen, dan mag in het segment van de woningrenovaties en -verbouwingen een groei van 10 procent verwacht worden. Met daarbij een belangrijke opmerking: de stimulans die uitgaat van de relanceplannen is tijdelijk. Vanaf 2025 zullen de investeringen die hieraan gelinkt zijn, beginnen te verdwijnen.
De minst gunstige vooruitzichten zijn er voor de niet-residentiële nieuwbouw. In het recente verleden kreeg die zware klappen van de covidcrisis. In 2020 daalde de productie in dit segment met 15 procent, en dat werd slechts gedeeltelijk goedgemaakt in 2022. In 2023 wordt negatieve groei verwacht. Daarna zijn er wellicht positieve cijfers maar het herstel zal traag verlopen.
De niet-residentiële nieuwbouw is overigens een moeilijk segment om vooruitzichten te formuleren. De ervaring wijst bijvoorbeeld uit dat er slechts een zwakke correlatie be-
Deze vooruitzichten gaat uit van de veronderstelling dat de investeringen gelinkt aan de relanceplannen de vooropgestelde timing respecteren. Is dit ook zo? Voor Wallonië is het antwoord onbekend, aangezien het Waalse voortgangsrapport nog moet gepubliceerd worden. Wellicht gebeurt dit in maart. Het Vlaamse voortgangsrapport was er net toen dit artikel geschreven werd, maar er was te weinig tijd om de impact door te rekenen.
staat tussen de algemene economische toestand en de activiteit in dit segment. Er zijn in het verleden dus enkele verrassende evoluties genoteerd, die moeilijk te verklaren zijn van een macro-economische logica.
Het beeld van de renovaties is hier, net zoals bij woningen, verschillend. Gezien de eigen dynamiek van dit segment en de invloed van de relanceplannen mogen we uitgaan van een groei van 6,5 procent richting 2025. Vooral de renovaties van de overheidsgebouwen trekken deze trend. Dat heeft opnieuw te maken met de relanceplannen. Wallonië wil er 513 miljoen euro aan besteden. Vlaanderen plande 256 miljoen voor de renovatie van erfgoed en cultuur- en sportcentra.
Gezien de stijging van de overheidsinvesteringen gaat de burgerlijke bouwkunde enkele goede jaren tegemoet. De relanceplannen trekken 2 miljard euro uit voor werken in de burgerlijke bouwkunde (spoorwegen niet meegeteld). Voor het herstel van de waterwegen na de overstromingsramp van 2021 is een miljard gepland. Over de periode 2022-2024 wordt een groei van 10 procent verwacht in dit segment. Maar in 2025, wanneer het verkiezingseffect en de relanceplannen stilaan uitgewerkt zijn, zal er dan wellicht een terugval van 2 procent volgen.
Vorige jaar steeg de totale bouwproductie met ongeveer 1,5 procent, maar in 2023 zal ze wellicht ongeveer stabiel blijven. Vanaf 2024 is groei weer mogelijk, maar deze zal zwak
zijn. De bouwactiviteit gelinkt aan de relance zal vanaf 2024 nauwelijks voor bijkomende productie zorgen, en zal vanaf 2025 zelfs afnemen.
Het voorgaande scenario is niet het enig mogelijke. Op verschillende niveaus is er immers sprake van onzekerheid. Zo bestaat de vrees dat de vraag naar bouwwerken van de gezinnen een irrationeel grote afname zou kunnen doormaken, vanwege de oorlog in Oekraïne en de sterk gestegen energieprijzen. Daardoor zou de vraag naar werken die te maken hebben met woningen fors kunnen afnemen.
De economische situatie van de consument en het bijhorende vertrouwen zouden dus ongunstiger kunnen evolueren dan de experts vermoeden, wat een negatieve impact zou hebben. Sommige experts sluiten dit niet uit en denken dat de globale economie dit jaar niet zal groeien, maar dat het bbp met 0,5 procent zal terugvallen.
Dat zou de vooruitzichten voor de niet-residentiële nieuwbouw nog slechter kunnen maken dan we net schetsten. Dit scenario wordt alvast niet tegengesproken door de vergunningen die in de eerste helft van 2022 verleend werden voor dit type gebouwen.
Ook voor de burgerlijke bouwkunde bestaat er onzekerheid. Die heeft te maken met de timing van de werken gelinkt aan de relanceplannen, maar ook aan de stijgende bouwkosten en de begrotingsproblemen die overheden kunnen hebben door de crisis. Deze laatsten zouden hun neiging om te investeren kunnen ondermijnen.
Binnen Embuild staan de beroepsverenigingen wellicht het dichtst bij de werkvloer. We gingen dus aan een aantal verenigingen vragen welke signalen ze krijgen van de leden. Opnieuw is de conclusie dat 2023 een jaar met veel gezichten zal zijn, en dat er onzekerheid heerst.
We starten bij Dirk Van Kerckhove, directeur van de cluster van de afwerkingsbedrijven. De leden van zijn beroepsvereniging verwachten geen drama’s, al blijven de materiaalprijzen een groot pijnpunt.
Dirk Van Kerckhove: “Voorlopig ziet 2023 er wel positief uit. De kleinere bedrijven hebben niet meteen gemeld dat de orderboekjes leeg of leger zouden zijn. Ze hebben zeker nog werk genoeg, sommigen zelfs nog tot na het bouwverlof.”
“Maar de prijsstijgingen van de materialen blijven een delicaat punt. Veel leden hebben in 2022 een gedeelte van die prijsstijgingen niet kunnen doorrekenen aan de bouwheer en zelf moeten incasseren. We hopen dat de prijsstijgingen zo snel mogelijk veranderen in dalingen. Voor houtmateriaal is een daling ingezet, en iedereen hoopt dat de andere materialen zullen volgen. Deze situatie werkt onze leden tegen, en zal dat blijven doen, zeker omdat ze ook moeten afrekenen met de indexatie van de lonen. Ze hebben de ene crisis na de andere doorstaan en hopen dit jaar opnieuw al hun aandacht in hun passie te kunnen investeren.”
We peilden het vertrouwen ook bij FABA, de algemene aannemers in Embuild. Directeur-generaal Patrice Dresse maakt het onderscheid tussen overheids- en privé-opdrachten, en binnen deze laatste ook het onderscheid tussen renovatie en nieuwbouw.
Patrice Dresse: “De markt van de renovaties wordt op dit moment voortgestuwd door de energie-angst, die te maken heeft met de stijgende energieprijzen. Onze medeburgers beginnen eindelijk te beseffen welke inspanningen ze moeten doen om over een correct geïsoleerde woning te beschikken.”
Maar Dresse benadrukt ook dat enkel een renovatie niet altijd volstaat om te voldoen aan de eisen gesteld door de EU, de federale overheid en de gewesten. Wat hem betreft, moeten we ernstig overwegen om vaker over te gaan tot vernieuwbouw, afbraak gevolgd door heropbouw met andere woorden.
Patrice Dresse: “Dat een belangrijk spoor om te volgen. Het probleem is dat de verlaagde btw van 6 procent op deze operatie geleidelijk zal verdwijnen tussen 1 juli en 31 december 2023. Wij hebben behoefte aan een langetermijnvisie op deze strategie om stedelijke kernen te vernieuwen.”
Als we de nieuwbouw van woningen aansnijden, maakt Dresse een verontrustende opmerking. In de zes voorbije maanden laag de verkoop van nieuwbouw tot 30 procent lager in bepaalde onderdelen van de markt.
Patrice Dresse: “Een kandidaat-koper die voor een eigendom 250 000
euro leent op twintig jaar moet tegenwoordig 50 000 euro meer afbetalen. De rente op een woonkrediet is van 1,5 naar bijna 3,5 procent gegaan. Het beleid van de Europese Centrale Bank ECB zou de woningen op termijn onbetaalbaar kunnen maken. Dat verontrust onze leden. Welke richting de ECB zal uitgaan, zal duidelijk worden aan het einde van het jaar. De betaalbaarheid van woningen zou er zwaar getroffen door kunnen worden.”
Tot zover de verwachtingen van de algemene aannemers voor de privé-opdrachten. Wat betreft de overheidsopdrachten liggen de kaarten anders volgens Dresse.
Patrice Dresse: “2023 is een pre-electoraal jaar. Wat betreft de
nieuwbouw op de privémarkt verwacht ik een daling, maar het omgekeerde zou kunnen gebeuren op het niveau van de overheidsopdrachten. Er is maar één wolk aan de hemel, de investeringen door Infrabel. De federale regering moet nog belangrijke budgettaire knopen doorhakken met het oog op onze toekomstige mobiliteit.”
De directeur-generaal van FABA staat ook aan het hoofd van de Belgische Federatie van Zwembad- en Wellnessprofessionals.
Patrice Dresse: “Met de coronacrisis hebben we vastgesteld dat er in 2020, 2021 en 2022 twee keer meer bestellingen waren dan in 2019. Nu zijn we aan het terugkeren naar het niveau van 2019. We verwachten dus faillissemen-
ten dit jaar. Als sector dringen we aan op een vestigingswet en op meer regelgeving voor zwembadbouwers, om de consument beter te beschermen.”
Ten slotte namen we nog contact op met ADEB-VBA, de vereniging van aannemers van grote bouwwerken in Embuild. Maar directeur-generaal Didier Cartage geeft liever geen commentaar.
Didier Cartage: “Ik heb op dit moment geen duidelijk beeld van de situatie. Het is wachten op de enquête over dit onderwerp die we elk jaar rond februari, maart naar onze leden versturen.”
We taggen, traceren en connecteren allerlei soorten assets.
Maar het plaatje is groter.
Je bent niet alleen op zoek naar ’de hijskraan’, Jos de metser of je voertuigen. Je bent op zoek naar optimalisatie.
De cijfers suggereren dat de bouw geen goed maar ook geen rampjaar tegemoet gaat. Maar dat is dus hoe de statistieken het zien. Hoe zien de aannemers en installateurs het vanop hun bouwplaatsen? Volgens de recentste conjunctuurenquête van Embuild zijn ze er niet gerust op.
99 % zag de voorbije 6 maanden de winstmarges slinken als gevolg van de gestegen kosten.
36 % van de aannemers vond 2022 een minder goed jaar dan 2021.
46 % verwacht dat 2023 een minder goed jaar wordt dan 2022.
46% van de bouwbedrijven verwacht een daling van de bouwactiviteit in 2023.
48 % van de bouwbedrijven was in 2022 minder winstgevend dan in de voorgaande jaren.
55 % verwacht dat 2023 minder winstgevend wordt.
34 % van de bouwbedrijven heeft zijn investeringen in 2022 teruggeschroefd.
51 % verwacht in 2023 ook minder te gaan investeren.
86 % meldt dat hun leveranciers prijsherzieningsclausules opgenomen hebben in hun contracten.
60 % van de bouwbedrijven neemt zelf ook prijsherzieningsclausules op in de contracten met de klant.
De enquête werd afgenomen bij 341 bedrijven uit de sector. Het eerste wat opvalt, is dat 99 procent van hen het over één ding eens is: de winstmarges slinken door de gestegen kosten. Dat brengt de rendabiliteit van de onderneming in het gedrang, aldus Niko Demeester (CEO Embuild).
Niko Demeester: “We worden gelukkig wellicht niet geconfronteerd met een recessie in de bouw, maar de continue kostenstijging zet bedrijven uit de bouwsector wel onder zware druk.”
De orderboeken zijn bovendien minder goed gevuld dan een jaar geleden. Onze bouwbedrijven zijn gemiddeld voor 6 maanden van werk verzekerd. In maart 2022 was dat nog 6,3 maanden. Hoopgevend is dan weer dat 6 maanden een relatief hoog niveau is. Het gemiddelde over de voorbije jaren was 5,7 maanden.
In het algemeen sluiten de ervaringen van de bevraagden aan bij de ma-
cro-economische verwachtingen. Met andere woorden: de sector denkt dat 2023 een jaar zonder groei wordt, in tegenstelling tot 2022. Dat komt ook naar voor in de analyses in het voorgaande artikel.
De helft van de bouw- en installatiebedrijven boekte minder winst in 2022, en ze verwachten dat dit jaar de winst verder zal afnemen.
Niko Demeester: “Dat is verontrustend, want veel bouw- en installatiebedrijven moeten de komende jaren zwaar investeren om de transformatie in de sector te volgen. Ze moeten voldoende winst boeken om die investeringen te kunnen financieren.”
De bevraagden zien twee grote oorzaken voor de dalende rendabiliteit: de sterk gestegen materiaalprijzen en de stijging van de loonkosten. Deze twee factoren doen de aannemers pijn, want ze kunnen die prijsdruk niet volledig doorrekenen aan hun klanten. Bijna alle
leveranciers leggen prijsherzieningsclausules op aan de bouwbedrijven, maar slecht zes op tien bouwbedrijven kunnen de gestegen materiaalprijzen doorrekenen aan hun klanten met dergelijke clausules.
Onze aannemers en installateurs verwachten bovendien geen beterschap in de komende zes maanden: de materiaalprijzen zullen op een hoog niveau blijven en ook de loonkosten blijven sterk stijgen als gevolg de ontsporende loonindexering.
Niko Demeester: “We verwachten voor de bouw in 2023 een afkoeling, maar wellicht geen zware recessie. Het slechte nieuws is wel dat de bouw- en installatiebedrijven een groot deel van de kostenstijgingen zelf moeten incasseren. De eroderende winsten en de hoge loonindexeringen leiden er ook toe dat onze bouwbedrijven weinig tot geen ruimte hebben om nog extra premies toe te kennen.”
De Omnium van Federale Verzekering: de verzekering die uw voertuig beschermt.
U bent de gelukkige (toekomstige) eigenaar van een nieuwe bestel- of vrachtwagen? U koos voor zo wat alle opties voor uw veiligheid? Heel goed! U bent helemaal beschermd. Maar... wat met uw nieuwe voertuig? Bescherm het tegen materiële schade met onze verzekering Omnium, de onmisbare bescherming voor nieuwe voertuigen. Geniet van een dienstverlening op maat en ontdek het plezier van het rijden zonder zorgen...
Bereken uw premie op federale.be/3maandgratispro
NU
3 MAAND GRATIS *
Voor iedereen met plannen in het leven
* Korting geldig vanaf het eerste jaar van de overeenkomst onderschreven tijdens de actie, rechtstreeks verwerkt in de berekening van de premie en pro rata herberekend bij verzekeringsduur van minder dan één jaar. M eer info en voorwaarden van onze actie op federale.be/3maandgratis pro
Bij de ontwikkeling van Antwerpen Nieuw Zuid ging veel aandacht naar natuurinclusief bouwen. We ging aan de ontwerper, Bas Smets, vragen hoe hij tewerk is gegaan, en wat hij ervan geleerd heeft.
Het masterplan voor de site Antwerpen Nieuw Zuid was van de hand van Secchi Vigano. De projectontwikkelaars gaven Bas Smets de opdracht om dat te vertalen naar een concreet landschapsontwerp.
Bas Smets: “Het eerste dat we gedaan hebben is nagedacht hoe het landschap de drager kon zijn van heel de site. We wilden geen park maken tussen de bebouwing en de autosnelwegen die achter de wijk liggen. Dus we hebben getracht om een soort wijk te maken waarbij je woont in het groen, niet aan het groen, maar erìn.”
Opgegraven aarde werd grotendeels ter plaatse hergebruikt. Hemelwater wordt via open grachten opgevangen in grote wadi’s. Daardoor groeien daar andere plantsoorten dan op hoger gelegen en drogere delen. Zo ontstaan een divers landschap. Het park verkoelt de wijk, door de verdamping van water via de planten.
Bas Smets: “Dan hebben we de woonstraten, die we aangeplant hebben met sierfruitbomen, die schaduwplekken gaan creëren. De grachten en wadi’s vangen het regenwater op van de daken en de pleintjes. Die zorgen ook voor extra koeling. Daar gaan we water-minnende planten krijgen, die ook via evapo-transpiratie een microklimaat creëren.”
Ten slotte is er nog de grote promenade die de wijk verbindt met de zuiderdokken. Die is meer steenachtig maar beplant met een groot aantal bomen. De keuze viel op uitheemse soort.
Bas Smets: “Het milieu van een stenen vlakte is geen inheems milieu. Je kunt daar geen eik of linde planten. Daarom hebben we bewust voor de ginkgo en de watercipres gekozen. Zij horen bij de oudste boomsoorten op deze planeet, en kunnen de stenen situatie perfect aan. Maar zij vormen de enige uitzondering die we gemaakt hebben. Alle andere bomen die we gebruikt hebben in het park, maar ook in de andere figuren, zijn specifiek inheems.”
De landschapsinrichting hield rekening met de omliggende groengebieden en ecosystemen. De aaneengesloten parkzone, die een oppervlakte van tien hectare heeft, sluit aan bij de gedempte zuiderdokken, waar ook een park wordt aangelegd.
Bas Smets: “Op die manier wordt het groen tot in de stad binnengetrokken. Anderzijds hebben we ook gezocht naar vingers die naar de Schelde gaan. Zo wordt het een soort van netwerk: van noord naar zuid langsheen de Schelde, maar ook de verbinding met die Schelde. Een belangrijk scharnier tussen de Hobokense Polders, het natuurgebied ten zuiden en het groen in de Stad zelf.”
“Ik denk dat er een soort logica zal ontstaan. Ik hoop dat die de komende jaren een soort evidentie gaat worden, zodat je ook langs hier door het park fietst en heel het Nieuw Zuid een logische uitbreiding wordt van de stad en het Zuid.”
Tot zover de mensen en de planten. Maar er is ook een duurzame meerwaarde mogelijk voor de dierlijke biodiver-
siteit, zelfs in een stedelijke omgeving.
Bas Smets: “In de parken die we nu aan het ontwerpen zijn, proberen we zowel plaats te maken voor de mens als voor de dieren. We proberen specifiek een gradatie te maken waarin ook delen ontoegankelijk zijn voor de mens. We hebben bijvoorbeeld een groot park gemaakt in Arles in het zuiden van Frankrijk, waarbij 5000 van de 40 000 vierkante meter door de mens kan gebruikt worden, maar al de rest eigenlijk teruggegeven is aan de natuur.”
“Ik denk dat we stedelijke parken meer en meer moeten gaan zien als een soort samenleving tussen verschillende levensvormen. En dat is noodzakelijk omdat we de planeet meer en meer aan het verstedelijken zijn, dus moeten we ook plaats teruggeven aan zowel het
" Misschien is het voortschrijdend inzicht de natuur zoveel mogelijk te laten doen."
plantenleven als het dierlijke leven.”
Dergelijke ingrepen hebben verschillende lagen, aldus Bas Smets. De bodem moet leefbaar zijn voor planten, en de omgeving voor dieren, maar er moet ook plaats zijn voor de mens en recreatie.
Bas Smets: “Dat is een complexe samenhang, maar door te werken met verschillende landschapstypologieën, verschillende gradiënten tussen openbaar en minder openbaar, kun je proberen om die verschillende vormen van ruimtegebruik een plaats te geven.”
Een werf kan op het vlak van biodiversiteit verrassingen opleveren. Op de opgegraven aarde in Antwerpen Nieuw Zuid nestelde zich onaangekondigd een kolonie oeverzwaluwen.
Bas Smets: “De vraag was hoe we die zwaluwen een plaats konden geven als de hopen aarde er niet meer waren. Na overleg met Natuurpunt is een paviljoen ontworpen waar ze kunnen nestelen na de werken. Hopelijk komt dit er ook.”
Antwerpen Nieuw Zuid is een project waarmee Bas Smets meer dan tien jaar bezig is. In de loop van de tijd ontstaan dan nieuwe inzichten.
Bas Smets: “Misschien is het voortschrijdend inzicht de natuur zoveel mogelijk te laten doen. De logica van de natuur gebruiken om een plek te creeren en niet trachten de natuur in een soort vorm te duwen. En ik denk dat we
dat hier op Antwerpen Nieuw Zuid ook wel doen. We begeleiden de natuur. De bedoeling is om datgene wat de natuur van zichzelf zou doen, maximaal in te zetten.”
Embuild Vlaanderen werkt samen met het Departement Omgeving aan een beoordelingskader voor biodiversiteit bij bouwprojecten. Voor Bas Smets is dat een uitstekend idee, omdat het toestaat verschillende ontwerpen te vergelijken, en bepaalde elementen van een ontwerp meer in detail te bekijken.
Bas Smets: “Zaken die ik zou aanraden voor zo’n kader zijn: wat is de verhouding tussen verharde en niet verharde oppervlakte? Wat doe je met
De wijk in volle aanleg, midden 2021 (foto: Schmitt-GlobalView).
regenwater? Hoeveel planten breng je aan? Hoeveel verschillende soorten? En hoe creëer je een milieu dat op zichzelf kan staan? Je mag niet vergeten dat elke situatie een artificieel microklimaat is dat gemaakt is door de mens. De vraag is: hoe maak je dat leefbaar voor andere levensvormen? Het beoordelingskader moet proberen dat net te ondersteunen.”
Natuur-inclusief bouwen is niet alleen in Vlaanderen een onderwerp dat interesse wekt. Ook in het buitenland bestaan er boeiende projecten. Voor Bas Smets is Singapore een inspirerend voorbeeld. Het beleid besloot er een City in the Garden te worden.
Bas Smets: “Heel het eiland is één grote tuin. Ze hebben in zeer korte tijd twee miljoen bomen gepland. Ze zijn echt gaan kijken welke landschappelijke elementen hebben we, en hoe kunnen we die gaan versterken als identiteit van het eiland Singapore. En wat je nu krijgt is dat je gewoon rondloopt en opeens loopt er een dier voorbij. Een heel bevreemdende cohabitatie tussen dierlijk en menselijk leven, die we niet meer gewend zijn. Wij zijn bij wijze van spreken al blij als we in de verte een hert zien, maar daar lopen dieren gewoon op straat rond, en dat vind ik wel heel bijzonder. Ik weet niet of we dat zomaar kunnen implementeren hier, maar ik was daardoor wel erg gecharmeerd, door die verandering van kijk op het samenleven van mens tussen het planten- en dierlijke leven.”
LANDSCHAP ALS HOEKSTEEN VAN DUURZAME VERDICHTING
Op 9 maart 2023 vanaf 13.00 u. organiseren Embuild Vlaanderen en Blikveld een studiedag in Lamot Mechelen, die onderzoekt hoe landschapsinrichting een duurzame verdichting kan stimuleren.
De studiedag is een onderdeel van het gesubsidieerde project Natuurinclusief Bouwen. Hij onderzoekt aan de hand van inspirerende cases het belang van vergroening en verblauwing, en de integratie van de nodige technieken. De studiedag denkt ook na over een landschapsvisie op het behoud van de open ruimte in Vlaanderen, en debatteert over de creatie van een masteropleiding Landschapsarchitectuur.
De dag eindigt rond 17.15 u. en wordt gevolgd door een netwerkmoment.
Meer informatie vindt u op www.embuildvlaanderen.be.
Tectum Group vond geen circulaire platdaksystemen op de markt. En dus besloot het Genkse bouwbedrijf dan maar zelf een circulair plat dak te ontwerpen, samen met partner Claerhout Aluminium nv. Dit volledig demonteerbare en herbruikbare plat dak – het eerste in zijn soort - werd midden januari voorgesteld aan pers en publiek.
Het circulaire systeem, dat geplaatst is op een winkelcomplex langs de Mechelsesteenweg in Kampenhout, werd ingehuldigd door Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. Bij die gelegenheid stak de N-VA-minister ook de loftrompet over de bouwsector.
Zuhal Demir: “Tijdens mijn bezoeken op het terrein sta ik er telkens van versteld hoe snel de bouw innoveert. Vaak lopen bouwbedrijven zelfs voor op het beleid. Mochten alle sectoren zulke reuzenstappen zetten, dan ziet de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen er goed uit!”
Tectum Group stelde de innovatieve oplossing met gepaste trots voor tijdens een druk bijgewoonde persconferentie op donderdag 12 januari. De Limburgse Tectum Group is gespecialiseerd in alle elementen van de gebouwschil en plaatst dus ook veel platte daken. Maar volgens Rudy Evens, CEO van Tectum Group, is dat een markt waarin circulariteit nog in de kinderschoenen staat.
Rudy Evens: “Bij Tectum Group zijn we al langer overtuigd van het belang van circulariteit en duurzaamheid. Dat zijn geen holle woorden, voor ons is dat
geen windowdressing, het is een overtuiging die we ook willen concretiseren. Voor platte daken bestonden er nog geen duurzame oplossingen. We verzoeken de grote fabrikanten uit de dakensector al enkele jaren om een circulair plat dak te ontwikkelen, maar voorlopig zonder resultaat. Daarom beslisten we om zelf een circulair systeem te ontwikkelen, en daarvoor hebben we de kennis lokaal gezocht. We zijn hiervoor namelijk in zee gegaan met het West-Vlaamse Claerhout Aluminium. De ontwikkeling heeft drie jaar in beslag genomen. En nu zijn we blij dat we het resultaat kunnen tonen aan de wereld.”
“Vlaanderen behoort bij de Europese top op het vlak van circulariteit en dat is voor een groot stuk te danken aan de innovativiteit van onze bedrijven. We willen in Vlaanderen het hergebruik van verschillende soorten bouwmaterialen tegen 2030 fors optrekken. 90 procent van het steenachtig materiaal en 70 procent van de kunststoffen moeten tegen die datum hergebruikt worden. Oplossingen als deze zijn daarbij een grote hulp. Ik kan dus niet genoeg benadrukken hoe belangrijk de rol van de bouwsector is in onze evolutie naar een circulaire economie. Tectum Group bewijst hier dat innovatie, economie en ecologie hand in hand gaan, en daar mogen ze terecht fier op zijn!”
De minister trotseerde de regen en de gure januariwind om het dak officieel in te huldigen, maar ze nam de barre omstandigheden er met de glimlach bij:
“Zo zijn we tenminste zeker dat het dak ook effectief waterdicht is!”
EPDM
Meestal worden platte daken waterdicht gemaakt met een verlijmd EPDM-membraan of een bitumineuze dakbedekking. Als het afgebroken wordt, zijn alle materialen met elkaar versmolten en is het onmogelijk om de materiaalstromen van elkaar te scheiden. Het volledige dak wordt als afval beschouwd en belandt in de verbrandingsoven.
Tectum Group ging dus op zoek naar een plat dak waarvan alle onderdelen een tweede, en misschien zelfs derde leven kunnen krijgen. Op een dergelijk dak mag het dakdichtingsmembraan niet met lijm of open vlam bevestigd worden.
Als basismateriaal voor het dakdichtingsmembraan werd daarom EPDM gekozen, Ethyleen-Propyleen-Dieen-Monomeer – een polymeer op basis van aardolie. EPDM is het meest duurzame van alle alternatieven die momenteel beschikbaar zijn om een plat dak waterdicht te maken. Het heeft een bewezen levensduur van 50 tot 60 jaar, wat langer is dan de levensduur van veel gebouwen. Het is bovendien een inert materiaal. Dat betekent dat UV-straling en de weersomstandigheden geen invloed hebben op de eigenschappen van EPDM.
Filip Biesmans, hoofd innovatie en bestuurder bij Tectum Group, wijst erop dat er eenmalig fossiele grondstoffen gebruikt worden om een EPDM-membraan te maken...
Filip Biesmans: “… maar je kan het product dan wel in een enorm lange levenscyclus houden. Bovendien is EPDM met 1,2 tot 1,5 millimeter dikte een dun
materiaal, waardoor de milieukosten gunstiger zijn dan die van de dikkere 4 millimeter bitumen dakbanen. Ik heb het dan niet enkel over transport, maar ook over de productie: we hebben in vergelijking met bitumineuze membranen gewoon minder fossiele grondstof nodig om een EPDM-membraan te maken.”
Om het EPDM-waterdichtingsmebraan vast te zetten op het dak, ontwikkelde Tectum Group samen met Claerhout Aluminium een gloednieuw mechanisch bevestigingssysteem, Certefix genaamd. Dankzij dat systeem moeten ook de opkanten van de dakopstand niet langer verlijmd worden. De waterdichtingsfolie wordt eenvoudigweg vastgeklikt in de kim, de schuine overgang van het platte gedeelte naar de opkant van een dak. De dakranden worden vastgeschroefd aan de rand van het dak, opnieuw met een gepatenteerd systeem. Dankzij deze volledig mechanische bevestiging, is het mogelijk om alle onderdelen te demonteren en een tweede leven te geven.
Rudy Evens: “Onze wens is om de folies opnieuw als waterdichting te hergebruiken op het dak. Het membraan wordt dus niet gerecycleerd, maar wel gerecupereerd voor een volgende toepassing. In het verleden recycleerden we EPDM-resten al tot daktegels, maar nu gaan we dus een stap verder en zetten we volop in op hergebruik. Ook het aluminium kliksysteem én de dakranden kunnen hergebruikt worden. Dit betekent echt een grote stap voor de circulariteit in de bouwsector.”
Vóór Tectum Group het nieuwe systeem op grote schaal kan toepassen, moeten nog enkele praktische problemen opgelost worden. Om een EPDM-waterdichtingsfolie een tweede leven te geven, moet hij opnieuw gekeurd en gecertificeerd worden. De volgende klant moet er immers zeker van kunnen zijn dat de folie niet aan kwaliteit heeft ingeboet. Maar daarvoor bestaan nog geen regels of erkende keuringsinstanties. Tectum Group wil hiervoor samen met andere stakeholders zoals Buildwise (het vroegere WTCB), OVAM en andere instellingen zoeken naar oplossingen op de lange termijn.
Het demonteerbare en herbruikbare dak past perfect in de nieuwe trends van flexibel en modulair bouwen. Zo is het bijvoorbeeld zeer praktisch wanneer een eigenaar beslist om boven op een plat dak een optopping te bouwen. Alle onderdelen van het oude dak kunnen dan opnieuw gebruikt worden. Ook krijgt de eigenaar de mogelijkheid om een gebouw in verschillende fases te bouwen, of aan te passen aan wijzigende noden doorheen de tijd.
Het circulaire platdaksysteem maakt het ook mogelijk om eenvoudig bijkomende isolatie aan te brengen, mochten de isolatienormen in de toekomst nog verstrengen.
Francis Carnoy, sinds 2005 directeur-generaal van Embuild Wallonie, heeft onlangs de fakkel doorgegeven aan Hugues Kempeneers, die de voorbij tien jaar actief was bij Embuild.Brussels. Helemaal weg is Carnoy overigens nog niet, want hij is vanaf nu algemeen adviseur bij Embuild Wallonie. We brachten de twee samen en keken met hen naar verleden en toekomst.
Meneer Carnoy, wat houdt die functie van algemeen adviseur in?
Francis Carnoy: “Ik geef ondersteuning aan onze nieuwe directeur-generaal, help hem als hij vragen heeft en geef hem de informatie die hij in het begin nodig zal hebben. Maar ik heb geen dossiers meer waarvoor ik officieel verantwoordelijk ben. Wel zijn er dossiers zoals erfgoed en ruimtelijke ordening die mij bijzonder interesseren, en daarin zal ik nu meer tijd kunnen stoppen. Daarnaast behoud ik een aantal mandaten, onder meer bij Cap Construction, Prométhéa, de Waalse werkgeversvereniging UWE en de Waalse Economische, Sociale en Milieuraad CESEW. En ten slotte blijf ik me samen met het team bezighouden met de communicatie van Embuild Wallonie.”
Hugues, hoe gaat het met het opnemen van de nieuwe functie?
Hugues Kempeneers: “Ik zoek mijn weg omringd door een zeer competent team, een dream team zoals Francis zegt. Ik doe mijn ronde en leer iedereen kennen. Hetzelfde geldt voor enkele specifiek Waalse dossiers: de overstromingen, de bouwshift, de permanente bijscholing … Aan werk geen gebrek, en ik ben blij dat ik nog mag rekenen op Francis.”
U komt van Brussel. Is dat een handicap? Heeft Wallonië dezelfde prioriteiten?
Hugues Kempeneers: “Iedere regio heeft zijn eigen kenmerken. Maar wat betreft de grote dossiers, ja, dan zijn de prioriteiten dezelfde. Zowel in Wallonië als in Brussels bestaat er een tekort aan arbeidskrachten en liggen de overheidsinvesteringen te laag. Over de omgevingsvergunningen ben ik genuanceerder: die creëren in Wallonië minder problemen dan in Brussel. En de bouwshift is niet van toepassing in Brussel.”
Francis Carnoy, u begon uw carrière in de beroepsorganisatie 32 jaar geleden bij de wegenbouwers. Hoe hebt u de sector zien evolueren?
Francis Carnoy: “De bouw is ingrijpend veranderd door de maatschappelijke uitdagingen die de kop opstaken: het milieu, de energetische transitie, circulaire economie, technologische
innovatie, stedenbouwkundige beperkingen, nieuwe bouwvakken met bijhorende nieuwe competenties … “
“De visie op ruimtelijke ordening is bijvoorbeeld helemaal omgedraaid. In de jaren 1970-1980 werden de uitbouw van het wegennet en verkavelingen op het platteland rond de steden aangemoedigd. Tegenwoordig geldt het tegendeel. De verstedelijking moet gestopt worden, er moeten minder wegen zijn en er moet duizenden kilometer hagen geplant worden.”
“Er bestaat nu nood aan evenwicht. Kwesties zoals de biodiversiteit en de kwaliteit van het landschap maken een bouwshift onvermijdelijk. Maar voer hem behoedzaam in. Er is een paradox aan het groeien: enerzijds het gewest dat een bouwshift promoot, anderzijds de gemeenten die aarzelen om te verdichten. En de aannemer staat midden in die paradox, met allerlei regels, onder meer op de energieprestaties, die voortdurend strikter worden. We moeten stoppen met het opleggen van overdreven stedenbouwkundige lasten, en de ontwikkelaars en investeerders helpen bij het aantrekkelijker maken, verdichten en vernieuwen van woonkernen.”
“Een andere uitdaging is de klimaatverandering. We moeten zaken als de bebouwing, de infrastructuur, de oevers en de dijken meteen klaar beginnen te maken voor overstromingen, droogte, hittegolven, stormen, de stijging van de zeespiegel enzovoort. Dat klaarmaken moet je zien als een drijvende kracht voor de bouw.”
“En dan heb je nog het ritme van de renovaties, en dan vooral de energetische renovaties. Dat moet omhoog. Maar laten we niet te veel pleiten voor renovatie, want dat zou niet efficiënt zijn. Een moet een evenwicht zijn met nieuwbouw en vernieuwbouw, aangezien er elk jaar 9000 gezinnen bijkomen. Het afleveren van vergunning gaat lang niet vlot genoeg in Wallonië.”
Hugues Kempeneers, wat zijn voor u de prioriteiten in Wallonië?
Hugues Kempeneers: “We hebben er vijf vooropgesteld. De eerste is het optrekken van de overheidsinvesteringen, met een versnelling van het Waalse relanceplan, het plan voor infrastructuur en mobiliteit, en de heropbouw van de overstroomde gebieden.”
“De tweede prioriteit gaat over betaalbaar wonen. Een woning kopen moet financieel haalbaar blijven, en dus moeten we de vaste kosten van de gezinnen onder controle krijgen. Ze zijn met 25 procent toegenomen, en daardoor zijn we van 69 naar 39 procent van de gezinnen gegaan die een woning kunnen verwerven. Er moet een stimulerende vastgoedfiscaliteit gecreëerd worden, en voor de aannemers moet er een moratorium komen op de voortdurend strikter wordende nieuwe eisen.”
“Drie: de krapte aan geschoolde arbeiders opvangen met opleidingen, imagocampagnes enzovoort. De Waalse bouw heeft tussen 6000 en 7000 openstaande vacatures en dat is veel te veel. Onbegrijpelijk is het, want de sector betaalt goed, biedt werkzekerheid en heeft extralegale voordelen. Iedereen is welkom bij ons, vrouwen en migranten inbegrepen.”
“Vier: de energetische renovaties versnellen. Om het EPB-label A te veralgemenen tegen 2050 moet het ritme maal drie, en is een investering van 150 miljard euro nodig. Dat is een kolossale uitdaging. Projecten zoals RENO+ en ACER, de Alliantie Klimaat-Werkgelegenheid-Renovatie, zijn een geschikte basis maar we moeten verder gaan, met een hervorming van de vastgoedfiscaliteit – de registratierechten – en door te werken aan de gewestelijke stimuli zoals de wooncheque.”
Francis Carnoy: “Mag ik even iets zeggen over die 150 miljard euro? Die zouden de Waalse economie zoveel mogelijk ten goede moeten komen, maar dat is nu niet het geval. Van elke euro die geïnvesteerd wordt in Waalse bouwprojecten, gaat slechts 40 cent naar Waalse betrokkenen. Het analoge bedrag in Vlaanderen is 60 cent. We moeten dat weglekken van investeringen verminderen en meer met regionale actoren werken, bijvoorbeeld op het vlak van bio-based producten.”
Hugues Kempeneers: “De vijfde prioriteit ten slotte is de toekenning van stedenbouwkundige vergunningen versnellen en vereenvoudigen.”
Dat is niet min. Hoe gaat de nieuwe directeur-generaal het aanpakken?
Hugues Kempeneers: “Niet door een revolutie in gang te zetten maar door de bestaande lijn binnen Embuild Wallonie verder te zetten. Als sector hebben wij een boodschap en wij willen de handen in elkaar slaan om te komen tot win-win-oplossingen.”
U kunt nog altijd rekenen op Francis Carnoy. Is dat belangrijk?
Hugues Kempeneers: “Ten zeerste! 32 jaar ervaring, dat is niet niks. Francis is een encyclopedie van de Waalse bouwsector. Hij weet alles. Als de Waalse bouw staat waar hij tegenwoordig staat, is dat deels dankzij hem. En wat meer is: hij heeft een adresboekje dat sommige ministers groen van jaloezie zou doen uitslaan.”
Francis Carnoy, wat zou u tegen de leden willen zeggen nu u afscheid neemt als directeur-generaal?
Francis Carnoy: “Mijn gedragslijn is altijd geweest: we staan ten dienste van de aannemers. Lobbyen is zeer belangrijk, maar vaak wordt het verkeerd begrepen of heeft het een ongunstige connotatie. Sommige mensen denken dat we onze tijd besteden aan cocktailparty’s. Dat is een karikatuur. Ons vak is: in dialoog gaan en partnerships creëren met de overheid opdat er goede wetten gestemd worden waarbij iedereen wint, inbegrepen onze sector.”
Sinds 1983 controleert en certificeert COPRO (COntrole van de PROducten) bouwproducten voor de wegen- en infrastructuursector. Aan de vooravond van zijn 40-jarige bestaan geeft Bernard Cornet, Business Development Engineer, een overzicht van de doelstellingen van COPRO en van de huidige en toekomstige projecten.
Aan het einde van de jaren 1970 werd een nieuw bestek voor werken met een openbare aanbesteding ontwikkeld. Dat voorzag in controle op de werf op de producten die bij wegenbouw worden gebruikt. Er waren soms kwaliteitsproblemen ontdekt, waardoor de producten naar het laboratorium moesten worden gestuurd. De procedures waren vaak tijdrovend en vertraagden de werven.
De oplossing? Dat hele proces vermijden dankzij een voorafgaande controle tijdens het productieproces. Dat werd voorgesteld in een specifiek artikel van het toenmalige koninklijk besluit op de overheidsopdrachten. Het bepaalde dat geheel of gedeeltelijk van de technische goedkeuringen kon worden afgezien als de opdrachtnemer kon aantonen dat de producten door een onafhankelijke instantie werden gecontroleerd bij de productie. Deze beginselen blijven van toepassing.
Er vonden besprekingen plaats tussen het toenmalige ministerie van Openbare Werken en de BFAW, de Belgische Federatie van Aannemers van Wegenwerken. Deze hebben geleid tot de oprichting van COPRO, een onafhankelijk organisme voor de wegenbouw. De verschillende
soorten betonproducten werden rechtstreeks bepaald: bordstenen, tegels, straatstenen, buizen en inspectieputten.
De eerste controles begonnen in 1984. In 1987 werd de certificatie van asfalt gelanceerd. Gerecycleerde granulaten volgden in de jaren negentig.
Bernard Cornet: “De kernactiviteit van COPRO blijft de controle van producten voor de wegenbouw, met de certificatie als rode draad. Toen de organisatie werd opgericht, en tijdens de jaren daarna, was alles wettelijk geregeld op nationaal niveau, met een verplichte certifi-
catie bij overheidsopdrachten. Eind jaren tachtig en begin jaren negentig veranderde de situatie door de regionalisering.”
Tegenwoordig verschilt de certificatie van gewest tot gewest.
Bernard Cornet: “In Vlaanderen vereist het standaardbestek 250 dat alle producten gecertificeerd of gelijkwaardig zijn, of gecontroleerd worden door een onafhankelijk en onpartijdig orgaan zoals COPRO. Daardoor spelen de erkende onafhankelijke instanties een belangrijke rol bij het technische nazicht van de producten vóór deze op de bouwplaats aangevoerd worden Voor niet gecertificeerde producten wordt een partijkeuring georganiseerd. Een attest per partij of per deelpartij is vereist en per project opgemaakt. Het attest kan uitgereikt worden door COPRO voor alle producten met uitzondering van geprefabriceerde betonproducten.”
“In Wallonië worden de eisen vastgesteld door het standaardbestek CCT Qualiroutes. Certificatie is niet verplicht. Het komt echter voor dat de technische eisen van het bestek voor bepaalde producten precies overeenkomen met die van een vrijwillige certificatie die wordt gesymboliseerd door een keurmerk, zoals COPRO of BENOR. Voor bepaalde van deze
producten, voorziet het CCT Qualiroutes een bevoorrechte behandeling. Op die manier biedt de certificatie een echte toegevoegde waarde.”
“De situatie is nog anders in Brussel. Ze ligt daar een beetje tussen Vlaanderen en Wallonië. Het gewest legt niet op, maar vermeldt vrijwillige keurmerken in zijn typebestek 2015.”
Een partijkeuring is een controle van een specifieke, afgebakende hoeveelheid producten (“partij”). Ze gaat na of er voldoende vertrouwen bestaat dat de kenmerken van de producten van die partij in overeenstemming zijn met de vastgelegde eisen.
Bernard Cornet: “Onlangs heeft een Vlaamse stad in haar centrum werkzaamheden laten uitvoeren met natuursteen uit China. Een inspecteur van COPRO ging ter plaatse om het materiaal in de ontginning te onderzoeken, hetgeen een controle van de partij en dus een partijkeuring is.”
Certificatie door COPRO is alomtegenwoordig in de bouw. Er zijn al meer dan 10 000 producten van bijna 500 fabrikanten in de wegenbouw- en infrastructuursector gecertificeerd.
Bernard Cornet: “Deze producten kunnen worden ingedeeld in verschillende groepen: beton, granulaten, bitumineuze mengsels en aanverwante producten, en weguitrusting zoals vangrails, wegmarkeringsproducten enzovoort.”
COPRO is doorheen de jaren blijven groeien. Toen de CE-markering in 1993
werd ingevoerd in België heeft de FOD Economie de instelling erkend als “aangemelde instantie”. Intussen gaat COPRO verder dan louter productcertificatie. Er werden drie andere soorten certificeringen ontwikkeld. De eerste is de certificatie van de uitvoering.
Bernard Cornet: “Toezicht op de werf en een goede uitvoering zijn even belangrijk als de kwaliteit van de producten. Daarom wordt deze uitvoeringscertificatie toegepast op bepaalde activiteiten.”
Het Agentschap Wegen en Verkeer, Aquafin, Farys en andere Vlaamse opdrachtgevers schrijven verschillende uitvoeringscertificeringen voor sinds versie 4.1 van het Standaardbestek 250. In het bijzonder bestek verwijst men hiervoor naar de website www.execert. be voor meer informatie.
Op deze website kunt u de verschillende uitvoeringscertificeringen vinden, met een verwijzing naar het betrokken hoofdstuk van het Standaardbestek 250. Op dit moment zijn de volgende uitvoeringscertificeringen van toepassing:
• waterdichte bedekking van brugdekken met gietasfalt;
• afschermende constructies in staal of in geprefabriceerd beton;
• afschermende constructies in ter plaatse gestort beton;
• ondergrondse infiltratievoorzieningen;
• afvoer van teerhoudend asfalt.
Bernard Cornet: “Ook in Wallonië schrijft de gewestelijke overheid uitvoeringscertificatie voor, maar dan op een andere manier, door de specifieke uitvoeringscertificatie telkens in de laatste
versie van het CCT Qualiroutes op te nemen.”
Daarnaast is de systeemcertificatie ontwikkeld, een certificatie van het managementsysteem van een bedrijf.
Bernard Cornet: “In dit verband zijn er 25 proefprojecten gedefinieerd, onder impuls van ADEB-VBA. Ze testen de CO2-prestatieladder en beogen de vermindering van de CO2-voetafdruk op een bouwplaats of op het niveau van de activiteiten van een aannemer in zijn geheel (nvdr: zie ook het vorige nummer van Embuild Magazine). Het gaat hier niet alleen om de producten, maar ook om de machines, de materialen, de productie enzovoort. De resultaten van deze proefprojecten worden normaal gezien dit jaar geëvalueerd door de betrokkenen.”
De derde ontwikkeling is de certificatie van personen.
Bernard Cornet: “Voor woningen gebouwd vóór 2001 moeten sinds 23 november 2022 in Vlaanderen alle vastgoedtransacties vergezeld zijn van een asbestcertificaat. Sinds dit jaar certificeren wij de deskundigen die deze controles in gebouwen uitvoeren. Dat is gebaseerd op de regelgeving van OVAM.”
COPRO heeft nog heel wat plannen met deze nieuwe types van certificatie.
Bernard Cornet: “De ontwikkeling van nieuwe certificeringen draagt ongetwijfeld bij tot de verbetering van de kwaliteit van bouwprojecten. De bouwheren zullen verzekerd zijn van een betere kwaliteit, en voor de ondernemingen, die aan dezelfde eisen moeten voldoen, wordt het mogelijk om oneerlijke concurrentie uit te schakelen of in te perken.”
COPRO is een onpartijdige instelling met het statuut van vzw. Haar onpartijdigheid wordt gewaarborgd door de accreditatie van BELAC, de enige Belgische accreditatieinstelling onder de verantwoordelijkheid van de FOD Economie, en door de samenstelling van haar bestuursorganen, waarin Vlaamse, Waalse en Brusselse vertegenwoordigers van wegenbouwers zetelen.
Deze slimme oplossing voor platte daken is goed nieuws voor dakdekkers. Leadax Roov van Wienerberger biedt alleen maar voordelen. Oordeel zelf: eenvoudige en snelle plaatsing al meteen na het uitrollen, tijdens het plaatsen is corrigeren mogelijk, bij verlijming is de watergedragen lijm in 1 laag aan te brengen, eenvoudige naadverbinding, geen vuur of hitte nodig, één productdikte voor alle toepassingen, gemakkelijk hanteerbare rollen van 1 m. Bovendien is Leadax Roov duurzaam en 100% circulair. Dat biedt mooie perspectieven voor de toekomst!
Schrijf u in voor de gratis opleiding en word gecertificeerd plaatser
wnbg.be/leadaxroov-dakdekker
Vervoert u afval? Dan moet u voor sommige afvalstromen sinds 1 januari 2023 een digitaal identificatieformulier kunnen voorleggen. Maar de bevoegde inspectie zal dit jaar mild zijn als de oude papieren formulieren nog gebruikt worden.
In principe volstaan de oude papieren formulieren niet meer sinds
1 januari 2023. Maar bevoegd minister van Omgeving Zuhal Demir heeft beslist dat 2023 een overgangsjaar zal zijn. Zo krijgt iedereen de tijd om zijn digitale systemen aan te passen.
Het blijft intussen wettelijk verplicht om een digitaal identificatieformulier te gebruiken. Het is dus aangeraden zo snel mogelijk de nodige maatregelen te treffen. Maar minister Demir heeft aan de bevoegde diensten gevraagd om geen straffen uit te delen wanneer in de loop van dit jaar nog papieren identificatieformulieren gebruikt worden.
Wie geen eigen systeem heeft voor deze digitale formulieren, kan wanneer we dit schrijven een beroep doen op drie providers: Pionira, Ubidata en DigiForm. De platforms die deze firma’s aanbieden, zijn goedgekeurd door OVAM. Alleen systemen met een dergelijke goedkeuring worden geaccepteerd.
Een identificatieformulier hoeft niet aanwezig te zijn bij elk vervoer van afval. In de tijd van de papieren formulieren, bestonden er tien uitzonderingen. Deze blijven behouden. We sommen de belangrijkste op.
nemingen
Kleine ondernemingen die geen afvalstoffen verwerken maar deze enkel
naar inzamelpunten brengen, hoeven geen identificatieformulier bij te hebben. Klein betekent hier een zelfstandige of een onderneming met minder dan tien werknemers.
In de interpretatie van de OVAM gaat die grens van tien werknemers over de hele onderneming. Soms brengen aannemers afvalstoffen van de bouwplaats naar het eigen bedrijfsterrein. In het geval van kleine ondernemingen beschouwt de OVAM dit als een transport naar een inzamelpunt.
• Afval van onderhoudswerken
Mag ook getransporteerd worden zonder identificatieformulier: afval van onderhoudswerken bij derden dat naar het eigen bedrijfsterrein of naar een inrichting voor verwerking gebracht wordt.
Volgens de OVAM is deze uitzondering vooral relevant voor schoorsteenvegers, schoonmaakwerken en het onderhoud van stookinstallaties en sanitaire installaties. Herstellingen en kleine renovaties kunnen hier ook onder vallen, al kan de OVAM niet exact afbakenen wanneer een renovatie nog als onderhoud beschouwd kan worden. Dit zal van geval tot geval afhangen, maar het mag niet gaan om meer dan één kubieke meter bouwafval.
• Verpakkingen en afgedankte goederen
Soms neemt een aannemer een lege verpakking mee terug. In andere gevallen neemt hij bij een levering goederen mee terug, en brengt deze naar zijn
bedrijf of een inzamelpunt vanwege een terugnameplicht, een aanvaardingplicht of gewoon vrijwillig. In deze gevallen is een identificatieformulier van het afval niet verplicht.
Dit is een belangrijke uitzondering voor de bouw omdat het begrip “vrijwillige terugname” breed geïnterpreteerd kan worden. Een aannemer die schrijnwerk of ramen plaatst en de oude ramen, vensters of deuren meeneemt, valt hieronder voor de OVAM. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor een dakwerker die oude dakpannen en dakhout meeneemt, en voor een installateur die de oude gasketel en de verpakking van de nieuwe meeneemt.
Voor deze uitzondering is er geen beperking op de grootte van de onderneming.
Het komt ook voor dat een aannemer afvalstoffen meeneemt en deze naar een leverancier van dergelijke goederen brengt. Ook in deze gevallen is een identificatieformulier niet verplicht.
Volgens de OVAM kan deze uitzondering relevant zijn voor de bouw. Ze kan spelen wanneer een fabrikant samen met de verkopers afval vrijwillig verzamelt, met het oog op recyclage of hergebruik.
INFO : Meer informatie over het digitale identificatieformulier vindt u op de website van de OVAM. Surf naar ovam.vlaanderen.be/ identificatieformulier.
Vorig jaar heeft Buildwise – nog onder zijn oude naam WTCB – een geactualiseerde uitgave van de TV (Technische Voorlichting) 266 over metalen dakbedekkingen en gevelbekledingen met staande naden en roefnaden gepubliceerd. Dit gebeurde naar aanleiding van een onderzoek van het Centrum dat gevoerd werd van 2020 tot 2022 en waaruit naar voren kwam dat materialen op basis van hout in aanwezigheid van vocht – zelfs in betrekkelijk kleine hoeveelheden – zure verbindingen kunnen afgeven die de onderzijde van het zink kunnen aantasten en dit, zelfs wanneer deze laatste beschermd is door een coating. De in deze TV voorgestelde warme dakopbouwen werden daarom zodanig aangepast dat er geen materialen op basis van hout tussen het dampscherm en de dakbedekking aangebracht hoeven te worden.
Er zijn twee klassieke uitvoeringswijzen voor dakbedekkingen en gevelbekledingen uit metalen bladen en stroken, aangebracht op een doorlopende ondergrond: de techniek van de staande naden en de techniek van de houten roeflat .
Bij het systeem met staande naden worden geprofileerde banen manueel of in de fabriek met elkaar verbonden door middel van een smalle fels. Op deze manier bekomt men een waterdichte bekleding voor daken en gevels met een helling van minstens 3° (5 %). Deze techniek biedt een esthetische afwerking die perfect is voor grote oppervlakken waarvoor lange stroken gebruikt moeten worden. Aan de hand van deze techniek kan men rechte dakvlakken bedekken, maar ook andere elementen met meer complexe (concaaf, convex, conisch ...) vormen.
Het gebogen dak van het station van Ottignies.
Bij het systeem met roefnaden worden de metalen bladen aan elkaar bevestigd om banen met opstaande randen te creëren. Deze banen worden vervolgens van elkaar gescheiden door houten roeflatten die bedekt zijn met roeven, waardoor het dak zijn karakteristieke uitzicht krijgt (elementen die door een brede naad gescheiden worden). In functie van de hoogte van de roeflat (60 of 40 mm), kan het systeem toegepast worden op dakbedekkingen die kunnen aflopen tot respectievelijk 1,7° (3 %) of 14° (25 %). Dit systeem laat toe om vlakke elementen en soms ook elementen met een meer complexe vorm (gebogen oppervlakken, koepels, kegels ...) te bedekken.
Dankzij de roeflatten worden de stroken van elkaar gescheiden, waardoor latere herstellingen of verbouwingen gemakkelijker kunnen verlopen. De techniek wordt meestal toegepast in het kader van renovaties of van de vernieuwing van geklasseerde gebouwen.
TV 266
• Ze behandelt alle metalen die vandaag de dag gebruikt worden voor metalen dakbedekkingen en gevelbekledingen, namelijk: natuurlijk zink, roestvast staal, koper (en koperlegeringen) en aluminium, maar ook aan de onderzijde gecoat zink en staal in bepaalde omstandigheden. Lood is zeer uitzonderlijk en komt niet aan bod in de TV.
• Naast de klassieke plaatsingstechnieken voor aan de onderzijde geventileerde
● De TV 266 kan met behulp van uw toegangscodes gedownload worden via de website www.buildwise.be.
● Het is eveneens mogelijk om een gedrukt exemplaar te bestellen bij de dienst Publicaties van Buildwise, Kleine Kloosterstraat 23, B-1932 Zaventem (tel.: 02/716.42.11, e-mail: publ@buildwise.be).
dakbedekkingen en gevelbekledingen, wordt in de TV 266 ook het meer recente principe van ‘warme’ dakbedekkingen toegelicht.
• Om de dimensionering van de elementen en de bevestigingen te verduidelijken, wordt er in dit document zowel gebruikgemaakt van berekeningen als van laboratoriumproeven.
De TV beschrijft eveneens de fysisch-chemische eigenschappen van de hiervoor beschreven materialen en de principes van de hygrothermische samenstelling van de twee grote categorieën van dak- en gevelopbouwen, bedekt met metaal (aan de onderzijde geventileerde dakbedekkingen en gevelbekledingen en warme daken). De algemene uitvoerings-, verbindings- en bevestigingsprincipes van dit soort bouwwerken komen evenzeer aan bod, met bijzondere aandacht voor de belangrijkste detailleringen en aansluitingen (goten, nokken en hoekkepers, boven- en zijranden, gevelelementen, doorboringen ...).
Er wordt tevens een voorstelling gegeven van de belangrijkste hulpmiddelen en afwerkingsmethoden voor metalen bekledingen (plooien, aanhaken, solderen en lassen), net zoals een woordje uitleg over het voorschrijven en het opmeten van dit soort bouwwerken. Ook het belang van een regelmatig onderhoud en het beheer van een aantal delicate uitvoeringsdetails worden belicht in de TV 266, die afgesloten wordt door enkele meer technische bijlagen.
De stukadoor past dagelijks maatregelen toe om het risico op scheurvorming in binnenbepleisteringen met een onderbroken ondergrond te beperken. Buildwise heeft recentelijk een nieuwe Technische Voorlichting over dit onderwerp gepubliceerd: de TV 284. Deze nieuwe publicatie, die volledig gewijd is aan binnenbepleisteringen en een herziening vormt van twee oudere TV's (de TV's 199 en 201), reikt verschillende aanbevelingen aan.
Wanneer men aangrenzende ondergronden van verschillende aard wenst te bepleisteren, dan moeten er bepaalde maatregelen getroffen worden:
• ofwel dient men direct na de uitvoering een insnijding te maken in de bepleistering en deze van een soepele voeg te voorzien
• ofwel dient men in de bepleistering een wapeningsnet van ongeveer 20 cm breed aan te brengen, gecentreerd ten opzichte van de aansluiting (zie afbeelding 1).
Deze maatregelen beperken het risico op scheurvorming, maar sluiten het niet volledig uit. Dit geldt met name in geval van differentiële vervormingen, bewegingen ten gevolge van hygrothermische schommelingen ...
Constructievoegen worden steeds overgenomen in de bepleistering. Er worden doorgaans geprefabriceerde uitzetprofielen gebruikt om een zekere beweging toe te laten.
Krimpvoegen zijn nodig in metselwerk uit kalkzandsteen van groot formaat. Ze worden aangebracht ter hoogte van de voegen in de muren (borstweringen, lateien, lange muren) en zijn bedoeld om de spanningen te verminderen en zo het risico op ongecontroleerde scheuren te beperken. Deze voegen moeten door de opdrachtgever aan de stukadoor aangewezen worden opdat deze laatste de bepleistering op deze plaats zou kunnen verstevigen met een wapeningsnet van minstens 15 cm breed (zie afbeelding 2).
Wanneer de te bepleisteren wand een structureel element uit metaal bevat, dan moet er gebruikgemaakt worden van een pleisterdrager met netten of van te bepleisteren platen (geschikte gips- of XPS-platen ...). Deze laatste kunnen eventueel vastgezet worden met houten blokken (zie afbeelding 3A).
Als de vloer ondersteund wordt door een metalen balk, dan hangt de afwerking af van de positie van de balk ten opzichte van de vloer (al dan niet omgekeerde balk, uitsparingen in de randen van de betonnen vloer ...) en van de wens van de ontwerper om de aanwezigheid van de balk al dan niet te benadrukken (zie afbeelding 3). In alle gevallen, en in het bijzonder wanneer de aanwezigheid van de balk niet benadrukt wordt (zie afbeelding 3B), moet er bijzondere aandacht besteed worden aan de scheiding van de bepleistering en het metalen element, opdat ze niet met elkaar in contact zouden komen (verhoogd risico op scheur- en vlekvorming in de bepleistering).
Als alternatief voor de oplossing die weergegeven wordt in afbeelding 3B zou men ook kunnen gebruikmaken van een glasvezelnet in combinatie met een oliepapier. Men moet zich echter wel bewust zijn van het feit dat scheurvorming niet uit te sluiten valt indien het
Vrije samenvatting van een artikel, verschenen op de pp. 6-7 van het Buildwise Magazine van novemberdecember 2022. Enkel dit originele artikel, van de hand van Yves Grégoire, ingenieurarchitect en animator van het Technisch Comité ‘Plafonneer, voeg- en gevelwerken’ van Buildwise, geldt als referentie.
metalen element en de betonnen elementen onderhevig zijn aan bewegingen.
muur en een zware
draagvloer
Zoals getoond wordt in afbeelding 4, moet er ter hoogte van de aansluiting tussen de muur en het plafond een fijne insnijding gemaakt worden om de afwerking van deze twee oppervlakken te scheiden en zo het risico op willekeurige scheurvorming te beperken. Deze insnijding wordt in het nog verse, uithardende pleister gemaakt met een stuczaag om een strakke en zuivere snede te verkrijgen. Afhankelijk van de fasering van de werken wordt de insnijding horizontaal uitgevoerd wanneer de muren bepleisterd worden na het plafond, of verticaal in het omgekeerde geval. Als het pleisterwerk geschilderd moet worden, dan moet de hoek afgewerkt worden met een schilderskit. Deze aansluiting wordt dan als luchtdicht beschouwd. Deze ingreep is echter niet inbegrepen in de pleisterwerken.
De bovenzijde van niet-dragende wanden uit metselwerk (gipsblokken …) of uit elementen van verdiepingshoogte (cellenbeton …) bevindt zich vaak op ± 2 cm van het plafond. De ruimte ertussen wordt tijdens de plaatsing van de scheidingswand opgevuld volgens de aanbevelingen van de TV 271 of van de fabrikant en dit, afhankelijk van de eisen (bv. op het vlak van akoestiek of brandweerstand). Door de eventuele doorbuiging van het plafond kunnen in deze situatie ook horizontale scheuren ontstaan in dun pleisterwerk aan de bovenzijde van de wand (zie fiche Bouwgebreken 109). Het is dan ook aanbevolen om hier een fijne wapeningsstrook van 5 cm breed aan te brengen (zie afbeelding 5). Als alternatief kunnen er ook profielen, lijsten of plinten gebruikt worden om deze risicozone af te dekken.
De ingrijpende renovatiewerken aan de Royal belge, een iconisch gebouw aan de Vorstlaan in Watermaal-Bosvoorde, naderen het einde. Het voormalige hoofdkwartier van de gelijknamige financiële dienstverlener wordt een multifunctioneel complex. De HVAC speelt daarin een belangrijke rol. We ging dus praten met installateur Cegelec die instond voor deze werken.
Meer dan 70 000 vierkante meter wordt onder handen genomen, waarvan 40 000 vierkante meter bovengronds. De opdrachtgever is een groep investeerders verzameld in Souverain 25 nv. Het ontwerp is van de architectenkantoren Caruso St John, Bovenbouw Architectuur, DDS+ en Metzger & Associés Architecture. Ellyps en Van Reeth waren de studiebureaus en SECO stond in voor de technische controle.
CIT Blaton haalde deze opdracht binnen als hoofdaannemer. De firma deed voor de HVAC een beroep op Cegelec en voor de elektriciteit op ITB, allebei ondernemingen die tot de groep Vinci Energies behoren.
Dit gebouw van tien verdiepingen (de ruimtes voor installaties niet meegeteld) heeft de vorm van een kruis, met een buitenzijde die bestaat uit cortenstaal en bronskleurig gefumeerde ruiten.
Cegelec werd bij dit project geconfronteerd met twee eisen: enerzijds de erfgoedwaarde van het gebouw respecteren, anderzijds garanderen dat de installaties geschikt zouden zijn voor de verschillende functies van de site. En die functies, dat zijn er wel wat, vertelde ons Vincent Deleersnyder, Business Unit Manager bij Cegelec: een viersterrenhotel met 180 kamers, kantoren, ruimtes voor co-working, een fitnesscentrum van 5000 vierkante meter met een buitenzwembad, een auditorium met 300 plaatsen, restaurants en bars, een zaal voor evenementen, en parkeerplaats voor auto’s en fietsen.
Vincent Deleersnyder: “Dit is een luxueus gemengd project van zeer groot kaliber. Je komt er in Brussel weinig tegen van dit formaat.”
De Royale belge dateert van het einde van de jaren 1960. Dit gebouw van tien verdiepingen (de ruimtes voor installaties niet meegeteld) heeft de vorm van een kruis, met een buitenzijde die bestaat uit cortenstaal en bronskleurig gefumeerde ruiten. Omringd door vijvers staat het indrukwekkend in een park van acht hectare langs de Vorstlaan. Sinds 2019 is het beschermd Brussels erfgoed.
Vincent Deleersnyder: “Dat aspect was een grote uitdaging voor ons. Alleen als je een zeer grote technische finesse aan de dag legt, kun je hedendaagse technologie voor verwarming, koeling, ventilatie en verlichting installeren in een historisch gebouw. Alles platgooien en van nul beginnen is veel gemakkelijker. Maar uiteindelijk hebben we dankzij deze beperkingen iedere dag opnieuw onze expertise kunnen bewijzen.”
Niet alleen de opvallende buitenkant van de Royale belge is beschermd. Ook aan talrijke
elementen van de inrichting mocht niet geraakt worden.
Vincent Deleersnyder: “Er waren bijvoorbeeld de armaturen, die vanwege de bescherming gerestaureerd moesten worden. Idem voor sommige wanden en plafonds. In de inkomsthal staan een aantal zuilen waarin we een nieuwe ventilatie hebben moeten installeren. In het auditorium staat een bronzen boogvormig beeld dat beschermd is.”
“Een ander probleem was de ruimte in de lokalen voor de installaties. De toestellen die nodig zijn om de hedendaagse eisen te bereiken, en dan vooral de toestellen voor luchtbehandeling, hebben niet meer dezelfde afmetingen als vijftig jaar geleden.”
Deze werken tot een goed einde brengen, vereiste heel wat creativiteit en inventiviteit.
Vincent Deleersnyder: “Het is gelukt dankzij een uitstekende coördinatie met de algemene aannemer en het studiebureau, vooral wat betreft het ruimtegebruik. Daardoor wisten we voor elk klein projectje oplossingen te vinden. We hebben handig gejongleerd met de plaats nodig voor onze installaties en de plaats nodig voor de afwerking, die uitgevoerd werd door CIT Blaton.”
Alle installaties in een dergelijk project opsommen zou ons te ver leiden, maar zelfs een kleine selectie geeft een indruk van de omvang van de werken: drie verwarmingsketels van elk 850 kW; drie installaties voor luchtkoeling van elk 1150 kW; klimaatplafonds op de verdiepingen met kantoren; klimaatbalken in de zone voor co-working; 324 ventilerende convectoren in het gedeelte voor het hotel; 19 centrales die samen 600 000 kubieke meter lucht per uur kunnen behandelen afkomstig van de verschillende delen van het gebouw.
Cegelec plaatste ook de installaties voor rook-extractie bij brand in de inkomsthal en het auditorium, net als de installatie die koolstofmonoxide wegzuigt in de parking.
Vincent Deleersnyder: “Dit is een gemengd project in de ruime zin van het woord. Gezien de veelheid aan functies, moesten we elke installatie aanpassen aan de plaats waar ze terecht zou komen. Dat was niet simpel. Ik wil hier opnieuw benadrukken hoe belangrijk de coördinatie was om het allemaal tot een goed einde te brengen.”
Nog twee cijfer om af te sluiten. Als je alle stalen buizen die geplaatst werden achter elkaar legt, kom je aan dertig kilometer. Doe je hetzelfde voor ventilatiekanalen is de uitkomst 24 kilometer. De elektriciteitswerken, zowel hoog- als laagspanning, werden uitgevoerd door ITB. Deze onderneming plaatste ook de verlichting, het KNX-bus-systeem, de datakabels, de branddetectie en de zonnepanelen.
De covidcrisis, de stijgende materiaalprijzen … De afgelopen jaren waren niet de gemakkelijkste voor bouwbedrijven. Dat heeft ook Cegelec ondervonden.
Vincent Deleersnyder: “We hebben dit contract binnengehaald in augustus 2021. In november 2021 zijn we beginnen te werken. In een periode dus waarin de prijzen van grondstoffen fors gestegen zijn. Bovendien kwamen de leveringen met veel vertraging. Voeg daar de oorlog in Oekraïne nog aan toe, en dan zie je met welke bijkomende en onverwachte parameters wij moesten afrekenen.”
Op deze bouwplaats zijn elke dag ongeveer 300 mensen aan de slag. 55 van hen voor de HVAC-installaties en ongeveer 40 voor de elektriciteitswerken. De definitieve oplevering is gepland in de lente van dit jaar.
Worstel jij ook elke maand weer met het berekenen van de mobiliteitsvergoeding voor je werknemers?
Maak voorgoed komaf met deze vervelende klus en gebruik de GeoDynamics mobiliteitscalculator!
Hoe werkt het? Je geeft in een overzichtelijk digitaal portaal jouw individuele werknemers en jouw paritair comité in. Duidt onder andere aan wie passagier of chauffeur is, en de software doet de rest!
Volledig in lijn met jouw paritair comité maakt het systeem een duidelijk overzicht van de vergoeding per werknemer. Zo is de nodige informatie met enkele muisklikken klaar voor verwerking. We blijven bovendien steeds de wettelijke bepalingen in de gaten houden. Veranderen de vergoedingen door een CAO? Onze software past zich mee aan!
Nieuwsgierig? Probeer de calculator nu zes maanden gratis dankzij EMBUILD.
Nieuwe uitgave van juridische must bij overheidsopdrachten
Embuild
Het geactualiseerde deel 1 van de Praktische commentaar bij de reglementering overheidsopdrachten is nu verschenen bij Intersentia. Het gaat om de achtste uitgave van dit juridische standaardwerk over de plaatsing van overheidsopdrachten in de klassieke sectoren
Leden van de beroepsorganisatie genieten een voorkeurtarief. U kunt het nieuwe deel 1 van de Praktische commentaar bestellen met een e-mail naar mail@intersentia.be
Bij bedrijfs- en andere juristen betrokken bij overheidsopdrachten is de Praktische commentaar al decennia een referentie. Artikel per artikel geeft dit werk toelichting bij de toepasselijke reglementering. Het steunt daarbij op gevestigde dan wel nieuwe rechtspraak en rechtsleer.
De benadering is tegelijk juridisch en praktisch. Bij de doelgroepen van de Praktische commentaar horen niet alleen de opdrachtgevers maar ook de aannemers.
De delen 1A en 1B gewijd aan de plaatsing van overheidsopdrachten in de klassieke sectoren, zijn nu volledig vernieuwd. De materie is tegenwoordig geregeld door de wet van 17 juni 2016 en het koninklijk besluit Plaatsing van 18 april 2017, die de Europese richtlijn 2014/24 van 26 februari 2014 hebben omgezet in het Belgische recht.
De nieuwe reglementering bevat verschillende wijzigingen vergeleken met de vroegere, waarbij onder meer:
• een ruimere toegang tot overheidsopdrachten voor kmo's;
• de mogelijkheid voor kandidaten en inschrijvers om fiscale en sociale schulden te regulariseren;
• de maximale digitalisering van de procedures;
• een flexibelere mededingingsprocedure met onderhandeling;
• een eenvoudigere regeling inzake de regelmatigheid van de offertes;
• een optimaal evenwicht tussen de rechten en plichten van de partijen;
• de bestrijding van sociale dumping.
Komen ook aan bod in de richtlijn: energieefficiëntie, sociale en milieuclausules en ten slotte het aanbesteden van opdrachten wanneer innovatieve oplossingen gezocht worden.
Het gaat al om de achtste uitgave van deel 1. In het tot stand komen speelde de studiedienst van Embuild een hoofdrol.
Net zoals vroeger zijn de delen 1A en 1B beschikbaar in het Nederlands en het Frans.
Ledenprijzen:
• papieren versie tegen het voordeeltarief van 216,00 euro + btw
Niet-ledenprijzen:
• papieren versie : 351,00 euro + btw
bij de reglementering OVERHEIDSOPDRACHTEN
Deel 1
Plaatsing – klassieke sectoren in 2 volumes: 1A: Wet 17 juni 2016 (954 blz.) en 1B: KB 18 april 2017 (847 blz.)
Leden van Embuild genieten een voordeeltarief. Zie onderstaand bestelformulier. Verzend dit naar Intersentia en/of contacteer ons via mail@intersentia.be.
bij de reglementering
Deel 1
Plaatsing – klassieke sectoren (Wet 17 juni 2016 en KB 18 april 2017)
NIEUW: 8ste editie
André Delvaux
Kris Lemmens
Marco Schoups
Baudouin van Lierde
Bernard de Cocquéau
François Moïses
Renaud Simar
Ik bestel ... ex. van de achtste editie (2021) van de Praktische commentaar bij de reglementering overheidsopdrachten – Deel 1 (2 volumes, in papieren versie). Ik betaal het voordeeltarief € 216 (i.p.v. € 351) per exemplaar.
Une version en français est également disponible Commentaire pratique de la réglementation des marchés publics chez www.anthemis.be
• Een onmisbaar, uiterst volledig referentiewerk, in een Nederlandse en een Franse versie
• Een wetenschappelijke en praktische benadering
• Voor zowel aanbesteders als aannemers
U betaalt na ontvangst van de factuur die samen met de bestelling wordt bezorgd. Alle genoemde prijzen zijn exclusief btw en verzendkosten.
Prijzen geldig onder voorbehoud van wijziging. De gegevens op dit formulier worden door Lefebvre Sarrut Belgium geregistreerd en verwerkt voor commerciële en administratieve doeleinden. Tenzij u hiertegen bezwaar maakt, kan Lefebvre Sarrut Belgium u contacteren om u op de hoogte te houden van interessante aanbiedingen (direct marketing). Door klant te worden kunt u profiteren van exclusieve aanbiedingen met korting. U heeft steeds recht op inzage en rectificatie van deze gegevens. Daartoe kunt u contact met ons opnemen via privacy@lefebvre-sarrut.be. Meer informatie over de gegevensverwerking is beschikbaar op onze websites intersentia.be, larcier.com en indicator-larcier.be. Voor algemene vragen of klachten kunt u contact opnemen met de Gegevensbeschermingsautoriteit, Drukpersstraat 35 te 1000 Brussel.
Embuild Magazine is het maandblad van de vzw Embuild, Kunstlaan 20, 1000 Brussel
Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Kunstlaan 20, 1000 Brussel
Afgiftekantoor: Gent X
Redactie: Peter Graller, Marc Guéret, tel. 02 545 57 30 peter.graller@embuild.be
Vormgeving: nikka.cuypers@embuild.be abder-razzaaq.boujdaini@embuild.be
Druk: Graphius
Reacties - vragen: communicatie@embuild.be
Met de medewerking van: de studiedienst van Embuild tel. 02 545 56 36 officeteam@embuild.be
• Embuild Vlaanderen
Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 johan.walewijns@embuild.be
• Embuild.Brussels Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 morgane.cendoya@embuild.be
• Embuild Wallonie Katia Bogaard tel. 02 545 56 68 katia.bogaard@embuild.be
Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 claude.bernaerts@embuild.be
Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@embuild.be of kde@embuild.be.
Prijs jaarabonnement
Leden van Embuild: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en portkosten) / buitenland: € 300 (incl. btw en portkosten)
Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers
Eind januari verwelkomde Topcon tal van klanten en stakeholders uit de wegenbouwsector tijdens het Paving² The Future-event in Londerzeel, waarbij het startsein werd gegeven voor een
efficiënte en veilige bestratingstoekomst. De specialist in geopositionering en machinesturing wil nu ook mee het verschil maken in de wegenbouw: voor de aannemer, de opdrachtgevers
Het nieuwe lichtstraatsysteem van Reynaers biedt tijdloze oplossingen voor eigentijdse projecten. Met deze glazen constructie creëer je niet alleen een ruimer woongevoel binnenshuis, je laat ook een grotere hoeveelheid natuurlijk daglicht tot diep in je woning stralen. Het product is bestand tegen alle weersinvloeden. Met een zonwerende beglazing of een externe zonnewering als extra optie hou je oververhitting buiten je vier muren. Daarnaast is het systeem 100% waterdicht en hoef je je geen zorgen te maken over stilstaand water op het
daklicht. Wat de isolatienormen betreft, behoort MasterLight tot de hoogste klasse. Zo is het product geschikt voor dubbele- en zelfs driedubbele beglazingen en kan het windstoten tot wel 130 km/u weerstaan. Voor een modern en harmonieus interieur kun je het systeem als één volledig glasoppervlak plaatsen. Liever een unieke look in huis? Verdeel dan het glas in verschillende raamprofielen om een uitstraling op maat te creëren. Met Reynaers Aluminium zijn de ontwerpmogelijkheden onbeperkt. .
INFO : www.reynaers.com
én de eindgebruiker.
Topcon Positioning Belgium is dé partner voor totaaloplossingen op het gebied van precisieplaatsbepaling binnen de bouw en topografie. Het levert hardware, software en mobiele oplossingen aan onder meer de wegenbouw, het grondverzet, de tuinaanleg, de landmeetkunde en de utiliteitsbouw. Deze oplossingen stellen de klant in staat om slimmer, rendabeler en productiever te zijn.
De speler van Japanse origine heeft een aantal nieuwe oplossingen op de markt gebracht, met focus op bestratingstechnologie. Dit doen ze door hard- en software op een uitgekiende manier op elkaar af te stemmen zodat machines over ongeziene grenzen heen kunnen gaan. Al deze oplossingen werden gepresenteerd op Paving² The Future. INFO : www.topconpositioning.be
Daikin, specialist in klimaatbeheersystemen voor zowel residentiële, industriële als commerciële toepassingen, breidt haar bestaande gamma van lucht-luchtwarmtepompen voor renovatie- en nieuwbouwwoningen verder uit. Het bedrijf heeft nu een energiezuinig alternatief op de markt gebracht: de Daikin Perfera Floor lucht-luchtwarmtepomp. Een toestel dat het hele jaar door loont. Naast verwarmen, koelt dit toestel ook de woning.
Deze nieuwe warmtepomp is combineerbaar met alle multi-buitenunits van 2 tot 5 poorten en verwarmt optimaal dankzij de volgende functies: "Floor Heating ", die warme lucht via de onderzijde verspreidt en " Heat Plus", die binnen de 30 minuten stralingswarmte simuleert. Deze warmtepomp is ook uitgerust met het "Heat Boost "-systeem, dat het huis snel opwarmt, tot 14 % sneller dan airco. Bovendien verbetert de Flashstreamer-technologie de binnenluchtkwaliteit. Ten slotte werkt deze warmtepomp geluidsarm met een geluidsdrukniveau tot slechts 19 dBA en kan de installateur ze monitoren van op afstand om snel te kunnen ingrijpen.
INFO : www.daikin.be
Traditioneel scoort de bouw goed op de meeste punten als het gaat om de werkbaarheid. Is dat nog altijd zo? Dat probeert de nieuwe werkbaarheidsbevraging van de Sociaal-Economische Raad voor Vlaanderen SERV uit te vissen.
Op 6 maart 2023 deze enquête de deur uit. U bent misschien een van de 12 000 zelfstandigen die ze in de bus krijgt.
Een hoge respons is belangrijk voor de kwaliteit van het onderzoek. Zo krijgt de SERV cruciale
138,9 punten
u niet ziek of overspannen maken, die blijven motiveren en die ruimte laten voor gezin en privéleven. Vul deze bevraging dus zeker dus zeker in!
De CMK is een materieelbarema voor bouwmachines dat gebruikt wordt om een vergoeding voor de materieelkosten te berekenen. Deze vergoeding wordt voor onder andere overheidsopdrachten bepaald door omzendbrieven. Deze geven de gebruiksmodaliteiten van de CMK weer voor bijvoorbeeld het berekenen van de terbeschikkingstellingskosten van machines aan de werf, de vergoeding voor stillegging enzovoort.
Dit barema kan besteld worden via Embuild. De ledenkrijgen een voordeeltarief en kunnen ook gratis een Excel file bekomen om de berekening uit te voeren.
