ΟΔΗΓΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ by Emilios Takas

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΚΕΚΟΣ

ΟΔΗΓΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

ΕΝΑ ΒΟΗΘΗΜΑ ΓΙΑ ΥΠΕΡΒΑΡΑ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΑ ΑΤΟΜΑ

« Όταν το σώμα γίνεται … βάρος »

ΑΘΗΝΑ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Ο ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΡΙΣΜΟΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ, ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Περιβαλλοντικοί παράγοντες Παρενέργειες φαρμάκων Ασθένειες που επηρεάζουν το σωματικό βάρος Η αύξηση του βάρους με την ηλικία Γενετικοί παράγοντες Ψυχολογικοί παράγοντες Ψυχογενείς διαταραχές της διατροφής Παροξυσμική υπερφαγία Βουλιμία Λεπτίνη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Μεταβολικές επιπλοκές Σαχαρώδης διαβήτης Παθήσεις της χοληδόχου κύστης Αναπνευστικό σύστημα Σύνδρομο υπνικής άπνοιας Εκφυλιστικές επιπλοκές Μυοσκελετικό Καρκίνος Σεξουαλική λειτουργία Δέρμα και υποδόριο Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Παχυσαρκία και κύηση Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΑΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΑΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΣΤΟΥΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΥΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Εισαγωγή Αιματολογικός έλεγχος Έλεγχος σακχάρου Έλεγχος λιπιδίων Έλεγχος ορμονικής λειτουργίας Έλεγχος καρδιαγγειακού συστήματος Έλεγχος αναπνευστικής λειτουργίας Έλεγχος πεπτικής λειτουργίας Έλεγχος μυοσκελετικού συστήματος Έλεγχος νεφρικής λειτουργίας Έλεγχος για καρκίνο

Η ΣΤΡΑΤΗΤΙΚΗ ΝΑ ΧΑΣΕΤΕ ΒΑΡΟΣ Εισαγωγή Αντιμετωπίζοντας την αιτία Αν η αιτία είναι, κυρίως, γενετική Αν η αιτία είναι, κυρίως, περιβαλλοντική Αν υπάρχουν ψυχολογικοί παράγοντες Αν έχετε προβλήματα υγείας, που σχετίζονται με την παχυσαρκία Ο σχεδιασμός του θεραπευτικού σχήματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Μετρώντας θερμίδες Επιτυγχάνοντας τον ημερήσιο ενεργειακό στόχο Τροποποίηση συμπεριφοράς ΔΙΑΙΤΕΣ ΜΕ ΠΟΛΥ ΛΙΓΕΣ ΘΕΡΜΙΔΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ ΜΕ ΛΙΓΕΣ ΘΕΡΜΙΔΕΣ ΟΙ ΔΙΑΙΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΜΕ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΛΑΪΤ ΤΡΟΦΙΜΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΓΕΥΜΑΤΩΝ ΓΙΑΤΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ ΕΧΟΥΝ ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΣΩΣΤΟ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΙΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Εισαγωγή Η ενεργειακή κατανάλωση κατά την άσκηση Φυσική δραστηριότητα: Πόση είναι αρκετή; Ξεκινώντας ένα πρόγραμμα άσκησης Φυσική δραστηριότητα και πρόληψη της παχυσαρκίας

Απώλεια βάρους με άσκηση μόνο Απώλεια βάρους με άσκηση και δίαιτα Άσκηση και διατήρηση βάρους Πρακτικές οδηγίες άσκησης Συμπεράσματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Εισαγωγή Ενδείξεις φαρμακευτικής θεραπείας Ορλιστάτη Σιμπουτραμίνη Ριμοναμπάτη Συμπεράσματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΜΕ ΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ TΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΕΙΡΟΥΡΙΚΩΝ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ ΤΥΠΟΙ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Περίδεση του στομάχου Κάθετες γαστροπλαστικές Γαστρική παράκαμψη Γαστροπλαστική sleeve ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Χολοπαγκρεατική εκτροπή με υφολική γαστρεκτομή Χολοπαγκρεατική εκτροπή με γαστρική παράκαμψη Χολοπαγκρεατική εκτροπή με διατήρηση του πυλωρού και κάθετη γαστρεκτομή Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΦΟΒΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΓΑΣΤΡΙΚΟΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Η τοποθέτηση του δακτυλίου Αποτελέσματα Αφαίρεση του δακτυλίου Ενδείξεις για το δακτύλιο. Αντενδείξεις του δακτυλίου ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ ΔΙΑΙΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ Το νέο διατροφικό πρόγραμμα Δέκα σημαντικοί κανόνες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΕΝΔΟΓΑΣΤΡΙΚΟ ΜΠΑΛΟΝΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Πώς λειτουργεί Πόσο διαρκεί Ενδείξεις τοποθέτησης του μπαλονιού Αντενδείξεις τοποθέτησης του μπαλονιού Τι πετυχαίνουμει με την τοποθέτηση τον μπαλονιού Ποια σημεία θα τονιστούν στον ασθενή; Τεχνική τοποθέτησης του μπαλονιού Οδηγίες μετά την τοποθέτηση του μπαλονιού Επιπλοκές Αφαίρεση του μπαλονιού Τα σημαντικότερα σημεία για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΠΑΛΟΝΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Εισαγωγή Αίτια Τρόποι καθορισμού της παχυσαρκίας Επιπτώσεις της παχυσαρκίας στα παιδιά. Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Η αλλαγή της διατροφής Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας Η οικογένεια Το σχολείο Ψυχολογικά προβλήματα Πρόληψη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΤΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΕΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ ΛΕΠΤΟΙ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η

παχυσαρκία είναι μια χρόνια νόσος που σχετίζεται με γενετικούς και

περιβαλλοντικούς παράγοντες, αλλά κυρίαρχα με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Θεωρείται νόσος της ευμάρειας και η επίπτωσή της αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς τις τελευταίες δεκαετίες. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα υγείας της σύγχρονης εποχής, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση πολλών και σοβαρών συνοδών προβλημάτων υγείας και αποτελεί μία από τις κυριότερες και συχνότερες αιτίες θανάτου στον αναπτυγμένο κόσμο. Σήμερα όλα τα δεδομένα βεβαιώνουν ότι η παχυσαρκία θα είναι η πιο διαδεδομένη μη μεταδοτική νόσος του 21ου αιώνα, καθώς λαμβάνει διαστάσεις πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα τελευταία 30 χρόνια εντατικοποιήθηκε η έρευνα πάνω στην αιτιοπαθογένεια της παχυσαρκίας και επινοήθηκαν νέες τεχνικές αντιμετώπισης. Σ’ αυτό συνέβαλε και η πρόσφατη αναγνώρισή της από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (World Health Organization, WHO) ως «νόσου». Η ανακάλυψη της λεπτίνης άνοιξε νέους ορίζοντες και δημιούργησε πολλές ελπίδες όχι μόνο για την κατανόηση της παθογένειας αλλά και για την αποτελεσματική

αντιμετώπιση

της

νόσου.

ακόμα

πιο

πρόσφατη

χαρτογράφηση του ανθρώπινου DNA δημιουργεί περισσότερες ελπίδες για την οριστική λύση του προβλήματος της παχυσαρκίας. Επιπρόσθετα, η φαρμακευτική βιομηχανία δαπανά αδιάκοπα τεράστια ποσά για την παρασκευή νέων φαρμάκων. Η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ή, όπως αλλιώς ονομάζεται, η βαριατρική χειρουργική αποτελεί μέχρι σήμερα τη μοναδική θεραπευτική πρόταση με μακροπρόθεσμα ικανοποιητικά αποτελέσματα στην απώλεια βάρους, στην ίαση των συνοδών της παχυσαρκίας νόσων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η ολοένα αυξανόμενη εμπειρία οργανωμένων κέντρων στη

χειρουργική αντιμετώπιση

της νόσου

οδηγεί

σε βελτίωση

των

αποτελεσμάτων με μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι ασθενείς με κλινικά σοβαρή παχυσαρκία να αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός, μεταξύ των άλλων, και Ελλήνων

παχυσάρκων που επιζητούν τη χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου οδήγησε και στη χώρα μας στη δημιουργία ειδικών μονάδων όπου εξειδικευμένοι γιατροί εφαρμόζουν τη χειρουργική της παχυσαρκίας, με πολύ καλά αποτελέσματα,εφάμιλλα αντίστοιχων μεγάλων κέντρων του εξωτερικού. Το αυξημένο σωματικό βάρος είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας που αντιμετωπίζει ο πληθυσμός της χώρας μας. Σε αυτό ακριβώς το πρόβλημα έρχεται να απαντήσει το παρόν βιβλίο, το οποίο θέτει τρεις στόχους: α. να ενημερώσει σωστά κάθε άτομο που επιθυμεί να διατηρήσει το βάρος του μέσα στα φυσιολογικά όρια β. να βοηθήσει εκείνους που

έχουν αυξημένο σωματικό

βάρος να

επανέλθουν μόνιμα στα φυσιολογικά όρια γ. να βοηθήσει το παιδί να πετύχει άριστη ανάπτυξη και παράλληλα να αποφύγει την περίπτωση υπερβολικής αύξησης βάρους. Η σωστή ενημέρωση για τις ενδείξεις, δυνατότητες, περιορισμούς και κινδύνους

της

θεραπείας

της

παχυσαρκίας

αποτελεί

προϋπόθεση

προκειμένου να έχει ο ασθενής τη δυνατότητα να λάβει σωστές αποφάσεις όσον αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το ανά χείρας βιβλίο φιλοδοξεί να δώσει αυτή τη δυνατότητα με την κατά το δυνατόν πληρέστερη ανάπτυξη όλων των πτυχών του θέματος για τις σύγχρονες θεραπευτικές δυνατότητες έτσι ώστε με τη βοήθεια του ειδικού γιατρού οι ασθενείς να αντιμετωπίσουν τη νόσο αποτελεσματικά. Η έκδοσή του δεν έγινε με εμπορικό σκοπό, αλλά με τη διάθεση της πρακτικής και χρήσιμης ενημέρωσης των υπέρβαρων και παχύσαρκων συνανθρώπων μας. Το σύγγραμμα αυτό δεν αποτελεί ιατρικό εγχειρίδιο. Επισημαίνουμε ότι οι πληροφορίες που περιέχονται δεν προσφέρονται ως υποκατάστατο της επαγγελματικής άποψης και συμβουλής ενός ειδικού γιατρού.

Αθήνα, Άνοιξη 2013

Γεώργιος Π. Κέκος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ Η έντονη βιομηχανοποίηση και η αστικοποίηση του περασμένου αιώνα είχαν ως συνέπεια την υπερπαραγωγή τροφίμων και τη μείωση της χειρωνακτικής εργασίας.

Οι

σύγχρονες

δημιουργήσει ένα

συνθήκες

διαβίωσης

και

διατροφής

έχουν

εξαιρετικά παχυντικό περιβάλλον. Πράγματι, η εποχή μας

χαρακτηρίζεται από αφθονία και ποικιλία τροφίμων που προσφέρουν στον άνθρωπο πλεονάζουσα ενέργεια, ενώ η ζωή γίνεται μέρα με τη μέρα όλο και λιγότερο κοπιαστική. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ.) επισημαίνει ότι στην εποχή μας η επιδημία της παχυσαρκίας έχει λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές των λοιμωδών νοσημάτων και του υποσιτισμού και αποτελεί πλέον τη σοβαρότερη αναδυόμενη

απειλή για την παγκόσμια υγεία. Επίσης, εδώ και καιρό

προειδοποιεί ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε μια πανδημία με ανυπολόγιστες

συνέπειες.Υπολογίζεται

ότι

σε

όλο

τον

πλανήτη

1,1

δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν περιττά κιλά, με τα 312 εκατομμύρια από αυτούς να είναι παχύσαρκοι. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα με την παχυσαρκία, καθώς το 20% - 30% των ανδρών είναι παχύσαρκοι, ενώ περίπου ο μισός πληθυσμός είναι ήδη υπέρβαρος. Υπολογίζεται επίσης ότι 11 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πάσχουν

από

νοσογόνο

παχυσαρκία,

οποία

αποκαλείται

επίσης

«κακοήθης» ή «κλινικά σοβαρή». Ο αριθμός των ατόμων με περιττά κιλά αυξάνεται διαρκώς στην Ευρώπη, στην οποία παρατηρείται μια ιδιαίτερα ανησυχητική τάση αύξησης της παχυσαρκίας στα παιδιά. Ο πιο παχύσαρκος λαός της Ευρώπης είναι οι Έλληνες. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα επιδημιολογικής μελέτης που διεξήγαγε η Ελληνική Εταιρεία Παχυσαρκίας, το 41% των ανδρών και το 30% των γυναικών είναι υπέρβαροι, ενώ το 26% των ανδρών και το 18% των γυναικών είναι παχύσαρκοι. Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη και συνεχή προσπάθεια διαλεύκανσης της παθογένειας της νόσου και από την ανεύρεση τρόπων και μεθόδων

αντιμετώπισης

της

παχυσαρκίας.

Οι

όροι

«ευσαρκία»

και

«πολυσαρκία», που συχνά χρησιμοποιούνταν μέχρι πρόσφατα, αντικατα-

στάθηκαν από τον όρο «παχυσαρκία». Θα πρέπει να σημειωθεί ότι την αυξημένη θνησιμότητα των παχυσάρκων είχε παρατηρήσει 2.500 χρόνια νωρίτερα ο Ιπποκράτης, ο οποίος αναφέρει στους «Αφορισμούς» του: «οι παχέες σφόδρα κατά φύσιν ταχυθάνατοι γίνονται μάλλον των ισχνών». Η παχυσαρκία είναι αρρώστια και μάλιστα από τις πιο σοβαρές. Είναι λάθος να αντιμετωπίζεται μόνο ως ζήτημα αισθητικής. Επιβαρύνει τις περισσότερες λειτουργίες του οργανισμού, έχει επιπτώσεις στον ψυχισμό, ενώ υπονομεύει την υγεία μακροπρόθεσμα «φλερτάροντας» με το διαβήτη, τις καρδιακές παθήσεις, το εγκεφαλικό επεισόδιο, τον εκφυλισμό του μυοσκελετικού συστήματος κ.λπ. Στο Δυτικό κόσμο είναι, μετά το κάπνισμα, η δεύτερη αιτία θανάτων που θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Σύμφωνα με την Π.Ο.Υ., ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου είναι για τους παχύσαρκους 12 φορές μεγαλύτερος! Στην Ευρώπη πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας των επιπλοκών της παχυσαρκίας περίπου 320.000 άνθρωποι. Πειραματικές και βιοχημικές εργασίες καθώς επίσης και έρευνες της φυσιολογίας των ιστών και των οργάνων έδωσαν τη δυνατότητα σχεδόν πλήρους κατανόησης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της νόσου. Οι μελέτες πάνω στους μηχανισμούς πρόσληψης τροφής και στον έλεγχό της από τον εγκέφαλο υπήρξαν καθοριστικές για την κατανόηση της παθογένειας της παχυσαρκίας. Η συστηματική προσέγγιση της παθογένειας της νόσου, η σοβαρή ενασχόληση από πολλούς επιστήμονες με το πρόβλημα, η επινόηση νέων τεχνικών σωματικής άσκησης, η ανακάλυψη νέων φαρμάκων και εγχειρητικών τεχνικών, καθώς επίσης και η μεταβολή των απόψεων της κοινωνίας για τη νόσο

δημιούργησαν βάσιμες ελπίδες επίλυσης του προβλήματος. Η

ανάπτυξη ενός νέου κλάδου της χειρουργικής του πεπτικού συστήματος, της χειρουργικής της παχυσαρκίας (βαριατρικής χειρουργικής), δημιούργησε πολλές ελπίδες επίλυσης του προβλήματος της βαριάς παχυσαρκίας. Όλο και περισσότεροι

χειρουργοί,

με

σύγχρονες

τεχνικές

που

επινοούνται,

ασχολούνται σήμερα με την αντιμετώπιση της νόσου. Η μεγάλη ανάπτυξη της μοριακής βιολογίας τις τελευταίες δεκαετίες άνοιξε, με την ανακάλυψη της ορμόνης λεπτίνης, καινούργιους δρόμους στην έρευνα της

παχυσαρκίας και δημιούργησε πολλές ελπίδες όχι μόνο για την κατανόηση της παθογένειας της νόσου αλλά και για την αντιμετώπισή της. Στην αυγή του 21ου αιώνα, 40 γονίδια σε 15 χρωμοσωμικές περιοχές ταυτοποιήθηκαν και 3 από αυτά (ob, db και Ay) κλωνοποιήθηκαν. Η ίδρυση πολλών επιστημονικών εταιρειών, εθνικών και διεθνών, που ασχολούνται με το πρόβλημα της παχυσαρκίας αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά

στην καλύτερη

κατανόηση

και, ίσως, στην επίλυση του

προβλήματος. Ο καινούργιος αιώνας που ήρθε καλπάζοντας με την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου DNA προοιωνίζεται μεγάλες αλλαγές στην ιατρική σκέψη και πράξη. Η έρευνα που γίνεται εντατικά σε διάφορα ερευνητικά κέντρα του κόσμου αναμένεται να δώσει λύσεις σε πολλά από τα υπάρχοντα προβλήματα. Ωστόσο, οι υπάρχουσες σήμερα επιστήμες (χειρουργική, βιοχημεία, φαρμακολογία, φυσική αγωγή, διαιτολογία κλπ.) φαίνεται ότι έχουν πολλά ακόμα να δώσουν.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Προκειμένου να γίνει κατανοητό πως οι προτεινόμενες επεμβάσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας συντελούν στην απώλεια βάρους, είναι σημαντικό να περιγράψουμε σύντομα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το πεπτικό σύστημα. Η γαστρεντερική ή πεπτική οδός, η οποία διανύει την απόσταση από το στόμα μέχρι τον πρωκτό, είναι ένας σωλήνας το μήκος του οποίου φτάνει κατά προσέγγιση τα επτά μέτρα. Στην Εικόνα 1 δείχνεται το γαστρεντερικό σύστημα του ανθρώπινου σώματος. Η πέψη ξεκινά από την ώρα που αρχίζει η μάσηση της τροφής. Ο σίελος, που εκκρίνεται στο στόμα από τους σιελογόνους αδένες, αναμειγνύεται με την τροφή κατά τη μάσηση για να γίνει η κατάποση ευκολότερα. Ο σίελος περιέχει το

ένζυμο

αμυλάση,

το

οποίο

διασπά

τις

τροφές

αμυλούχων

υδρογονανθράκων σε απλούστερα σάκχαρα, ώστε να απορροφηθούν από το σώμα. Ο ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ. Μετά την κατάποση της τροφής, αυτή διέρχεται από τον οισοφάγο και καταλήγει στο στομάχι. Ο οισοφάγος είναι ένας μακρύς μυϊκός σωλήνας, που προωθεί με τις περισταλτικές κινήσεις την τροφή από τη στοματική κοιλότητα στο στομάχι. Το στομάχι βρίσκεται στο άνω μέρος της κοιλιάς. Η κοιλιά, στο σύνολό της, είναι μια κοιλότητα που περιέχει τα απαραίτητα για την πέψη όργανα. Φυσιολογικά, το στομάχι μπορεί να χωρέσει περισσότερα από 1,5 λίτρα υγρών και τροφής σε ένα και μόνο γεύμα. Τα πεπτικά υγρά προστίθενται στην τροφή από αδένες που βρίσκονται στο τοίχωμα του στομάχου. Αυτά τα υγρά περιέχουν χημικές ουσίες και ένζυμα, που διασπούν την τροφή στα χρήσιμα συστατικά. Δύο από αυτές τις χημικές ουσίες είναι το ένζυμο πρωτεάση (που διαλύει τις πρωτεϊνες) και το υδροχλωρικό οξύ (που καταστρέφει τα περισσότερα βακτήρια και παρέχει τις όξινες συνθήκες υπό τις οποίες δρα η πρωτεάση). Η μόνη ουσία που δεν υποβάλλεται σε αυτήν τη διαδικασία είναι το αλκοόλ, το οποίο απορροφάται στο αίμα κατ΄ευθείαν από το στομάχι. Μεταξύ του οισοφάγου και του στομάχου υπάρχει ένας βαλβιδικός μηχανισμός, που επιτελείται από τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα. Αυτός

ανοίγει εκλεκτικά για να επιτρέψει στην τροφή να εισέλθει στο στομάχι, ενώ στη συνέχεια κλείνει για να εμποδίσει το γαστρικό οξύ να παλινδρομήσει ξανά στον οισοφάγο. Η παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο είναι δυνατόν να προκαλέσει βλάβη του βλεννογόνου του οισοφάγου,μια κατάσταση που λέγεται «οισοφαγίτιδα» και συνοδεύεται από άλγος πίσω από το στέρνο, καούρες και ξινίλες. Το στομάχι λειτουργεί σαν δεξαμενή και η ημι-υγρή τροφή παραμένει εκεί 2-4 ώρες πριν απελευθερωθεί κατά μικρές ποσότητες προς το λεπτό έντερο. Στο στομάχι η τροφή κατακερματίζεται σε μικρότερα κομμάτια και προχωρεί περιοδικά στο λεπτό έντερο μέσω μιας δεύτερης βαλβίδας,που λέγεται «πυλωρός». Εάν αυτή η βαλβίδα του πυλωρού παρακαμφθεί ή τροποποιηθεί, τότε συμπυκνωμένες τροφές εισέρχονται πολύ γρήγορα στο λεπτό έντερο, προκαλώντας δυσφορία. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται «dumping» και μπορεί να συνοδεύεται από αδυναμία, κράμπες, ναυτία, εφίδρωση και λιποθυμία. ΤΟ

ΛΕΠΤΟ

ΕΝΤΕΡΟ.

Είναι

το

μεγαλύτερο

σε

μήκος

μέρος

της

γαστρεντερικής οδού, περίπου 5-6 μέτρα. Αποκαλείται «λεπτό» έντερο γιατί, συγκριτικά με το παχύ που έχει διάμετρο 6 cm, είναι στενό, με μόλις 2-4 cm διάμετρο. Το λεπτό έντερο αποτελείται από

τρία διακριτά μέρη. 1) Το

δωδεκαδάκτυλο, που βρίσκεται ακριβώς μετά το στομάχι, και είναι το πιο μικρό τμήμα του λεπτού εντέρου. Ακολουθείται από: 2) τη νήστιδα και 3) τον ειλεό, που σε συνέχεια επικοινωνούν με το παχύ έντερο. Το εντερικό τοίχωμα δεν είναι ομαλό. Συντίθεται από εκατομμύρια μικρές δακτυλοειδείς προεξοχές, που ονομάζονται «εντερικές λάχνες». Οι λάχνες παρέχουν στα έντερα μια μεγάλη λειτουργική επιφάνεια, μέσω της οποίας απορροφάται η τροφή. Καθώς η τροφή εισέρχεται στο δωδεκαδάκτυλο, αναμειγνύεται με τη χολή που παράγεται από το ήπαρ και τα παγκρεατικά υγρά που παράγονται στο πάγκρεας. Η ανάμειξη αυτή είναι απαραίτητη για τη διαδικασία της πέψης. Στο δωδεκαδάκτυλο, επίσης, γίνεται η απορρόφηση από τις τροφές του μεγαλύτερου μέρους του σιδήρου και του ασβεστίου, στοιχεία που είναι απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Αφού τα πεπτικά υγρά επιτελέσουν το έργο τους, τα κύρια συστατικά της τροφής αποδομούνται ακολούθως στα συστατικά τους μέρη:



οι πρωτεϊνες σε αμινοξέα



οι υδατάνθρακες σε γλυκόζη και άλλα απλά σάκχαρα



τα λίπη σε λιπαρά οξέα και γλυκερόλη. Στη νήστιδα και στον ειλεό, τα τελικά προϊόντα της πέψης

απορροφώνται στο κυκλοφορικό σύστημα μέσω των λαχνών του εντερικού τοιχώματος. Η τροφή προωθείται κατά μήκος του εντέρου με τις κυματοειδείς συσπάσεις

των

μυών

του

εντερικού

τοιχώματος.

Αυτό

ονομάζεται

«περισταλτισμός». Αφού

απορροφηθούν οι θρεπτικές ουσίες, η εναπομείνασα μη πεφθείσα

τροφή περνά στο παχύ έντερο μέσω ενός άλλου μυώδους σφιγκτήρα,που λέγεται «ειλεοτυφλική βαλβίδα». Το σώμα μπορεί να αποθηκεύσει κάποιες θρεπτικές ουσίες, όπως αυτές που παρέχουν ενέργεια, ορισμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Οι πρόσθετες θρεπτικές ουσίες που δεν μπορούν να απορροφηθούν και να αποθηκευτούν αποβάλλονται στα κόπρανα μέσω του παχέος εντέρου. ΤΟ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ.Το παχύ έντερο αποτελείται από το κόλον έντερο, το ορθό και τον πρωκτικό σωλήνα.Έχει συνολικό μήκος πάνω από ένα μέτρο. Επαναπορροφά το νερό που χρησιμοποιείται στην πέψη και περιορίζει τον όγκο της τροφής που δεν έχει αφομοιωθεί και τις ίνες. Αφού το νερό επαναπορροφηθεί στο κόλον, τα κόπρανα, που είναι τώρα πιο στεγνά και συμπαγή,φθάνουν τελικά στο ορθό έντερο με τη βοήθεια του περισταλτισμού. Όταν τα απεκκρίματα φτάσουν στο ορθό έντερο, προκαλούν την επιθυμία της αφόδευσης, εξαιτίας των αντανακλαστικών συσπάσεων του ορθού και της χαλάρωσης του μυώδους σφιγκτήρα του πρωκτού. Οι σφιγκτήρες του πρωκτού είναι κυκλοτερείς μύες, που ελέγχουν το άνοιγμα και το κλείσιμο του πρωκτικού σωλήνα. Συνήθως χρειάζονται 1-3 ημέρες για να περάσει η τροφή από το στόμα μέχρι την αποβολή της με την αφόδευση. Κάποιοι άνθρωποι αφοδεύουν 2-3 φορές την ημέρα, άλλοι μία φορά ημερησίως και άλλοι μόνο κάθε 2-3 ημέρες. Όλες αυτές οι εκδοχές είναι φυσιολογικές. ΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Ο ανθρώπινος οργανισμός, για να μπορέσει να συντηρηθεί και να επιτελέσει τις βασικές του λειτουργίες, απαιτεί τη λήψη τροφής. Ως τροφή καθορίζεται το

σύνολο των προσλαμβανόμενων τροφίμων και ουσιών για τον προσπορισμό της ενέργειας και των θρεπτικών συστατικών που χρειάζεται ο οργανισμός. Ως τρόφιμο καθορίζεται εκείνο το μείγμα

των θρεπτικών συστατικών, ο

συνδυασμός των οποίων διασφαλίζει την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη του οργανισμού. Μέσω της τροφής επιδιώκεται η λήψη ενός τέτοιου συνδυασμού ουσιών, που θα εξασφαλίζει την πρόσληψη όλων των συστατικών που είναι απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξη του σώματος. Η τροφή θεωρείται πλήρης όταν αποδίδει όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την ομαλή επιτέλεση θεμελιωδών λειτουργιών, όπως είναι η ανάπτυξη, η αναπνοή, η κυκλοφορία κ.ά. Με τον όρο «θρεπτικά συστατικά» αναφέρονται εκείνες οι χημικές ουσίες που είναι απαραίτητες για την επιβίωση του οργανισμού και οι οποίες προσλαμβάνονται από τα διάφορα τρόφιμα, φυτικής και ζωικής προέλευσης, προσφέροντας στον οργανισμό ενέργεια, δομικά συστατικά και ρυθμιστικούς παράγοντες του μεταβολισμού. Τα βασικά θρεπτικά συστατικά είναι 6:  Υδατάνθρακες.  Λίπη.  Πρωτεΐνες.  Ανόργανα συστατικά (ιχνοστοιχεία και μέταλλα).  Βιταμίνες.  Νερό. Από τα συστατικά αυτά, τα τρία πρώτα είναι θερμιδογόνα, αφού παρέχουν ενέργεια και αποτελούν την κύρια τάξη των θρεπτικών υλών, ενώ τα υπόλοιπα είναι μη θερμιδογόνα. Έτσι, οι υδατάνθρακες έχουν θερμιδική ή ενεργειακή αξία 4 θερμίδων ανά γραμμάριο (4 kcal/g), τα λίπη 9 kcal/g και οι πρωτεΐνες 4 kcal/g. Τα θρεπτικά συστατικά παρέχουν ενέργεια και την απαραίτητη θερμότητα, συμμετέχουν στην κατασκευή και επισκευή των ιστών του ανθρώπινου σώματος και ρυθμίζουν τις διάφορες λειτουργίες του οργανισμού. Η αναλογία των θρεπτικών συστατικών στη δίαιτα εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, όπως το φύλο, η ηλικία, η σωματική δραστηριότητα, η κατάσταση υγείας κ.ά. Γενικά, για ένα ενήλικο άτομο, το 50-55% της ολικής θερμιδικής πρόσληψης πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες, το 10-15%

από πρωτεΐνες και το 25-30% από λίπη. Οι ανθρώπινοι ιστοί αποτελούνται από πέντε βασικά συστατικά: νερό, πρωτεΐνες, άλατα, γλυκογόνο και λίπος. Οι κύριοι ιστοί που συνθέτουν το ανθρώπινο σώμα είναι ο λιπώδης ιστός, οι σκελετικοί μύες, τα οστά και τα σπλάγχνα (π.χ., ήπαρ, νεφροί, καρδιά κ.λπ.). Το συνολικό νερό του σώματος αποτελεί τα 2/3 του σώματος και διακρίνεται στο εξωκυττάριο και το ενδοκυττάριο. Τα συμπαγή στοιχεία διακρίνονται για λόγους απλότητας σε δύο διαμερίσματα: τον λιπώδη ιστό και τον μη λιπώδη ιστό ή άλιπη μάζα. Ο ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ Το λίπος στο ανθρώπινο σώμα αυξάνεται φυσιολογικά με την ηλικία και είναι περισσότερο στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Ένας άνδρας φυσιολογικού βάρους περιέχει 12-20% λίπος, ενώ μια γυναίκα 20-30%. Πάνω από αυτά τα όρια ομιλούμε για παχυσαρκία. Ο λιπώδης ιστός περιέχει 80% λίπος, 2% πρωτεΐνες και 18% περίπου νερό. Διακρίνεται στο λευκό και στον καστανόχρωμο ή φαιό λιπώδη ιστό. Στον ενήλικα, ο λιπώδης ιστός είναι μόνο λευκός και κατανέμεται κυρίως στο υποδόριο και στα σπλάγχνα. Οι κύριες λειτουργίες του λιπώδους ιστού είναι η αποταμίευση και η απελευθέρωση ενέργειας. Η ενέργεια είναι χημική, αποθηκεύεται με τη μορφή τριγλυκεριδίων στα λιποκύτταρα και απελευθερώνεται από τις ενεργειακές αποθήκες υπό την επίδραση νευρικών, ενδοκρινικών και μεταβολικών σημάτων. Κάθε κιλό ανθρώπινου λίπους έχει 7.900 θερμίδες. Για να αδυνατίσουμε ένα κιλό την εβδομάδα, θα πρέπει να παίρνουμε καθημερινά περίπου 1.000 θερμίδες λιγότερες από την τροφή. Ένα

άτομο

κανονικού

αντιπροσωπεύει

βάρους

έχει

90.000–180.000

Kcal

10-20

λίπους,

αποθηκευμένης

το

οποίο

ενέργειας.

ποσότητα αυτή του λίπους επιτρέπει στο άτομο αυτό να ζήσει χωρίς τροφή, θεωρητικά τουλάχιστον, για χρονικό διάστημα 40-60 ημερών. Λειτουργίες του λιπώδους ιστού Ο λιπώδης ιστός έχει πολλές και ποικίλες λειτουργίες, οι σπουδαιότερες από τις οποίες είναι οι εξής: 1. Η κύρια λειτουργία

του είναι η αποταμίευση και η απελευθέρωση

ενέργειας. 2. Αποτελεί μηχανικό υπόστρωμα που προστατεύει το ανθρώπινο σώμα από εξωτερικές πλήξεις και αμβλύνει τις τριβές ανάμεσα στα όργανα. 3. Συμβάλλει στην εξωτερική διαμόρφωση του σώματος και στην ύπαρξη αισθητών διαφορών από άτομο σε άτομο. 4. Συμβάλλει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, αφού είναι σώμα κατεξοχήν δυσθερμαγωγό. 5. Αποτελεί αποθήκη λιποδιαλυτών βιταμινών, φαρμάκων και διαφόρων άλλων ουσιών. 6. Ο λιπώδης ιστός αποτελεί μέρος του ενδοκρινικού συστήματος. ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Για καλύτερη κατανόηση της έννοιας «μεταβολισμός», θα πρέπει να γίνει αναφορά στους δύο θερμοδυναμικούς νόμους. Ο πρώτος επισημαίνει ότι η ενέργεια ούτε δημιουργείται εκ του μηδενός ούτε χάνεται, αλλά μεταφέρεται ή μετασχηματίζεται. Σύμφωνα με το δεύτερο νόμο, δεν μπορεί να υπάρξει μετατροπή της ενέργειας

από

τη

μία

μορφή

σε

άλλη

χωρίς

την

παραγωγή

θερμότητας.Επομένως, το σύνολο των επιμέρους λειτουργιών και διεργασιών του ανθρώπινου οργανισμού απαιτεί την παροχή ενέργειας, η οποία προσλαμβάνεται από την τροφή. Η συνήθης μονάδα μέτρησης της ενέργειας που χρησιμοποιείται στο μεταβολισμό είναι η χιλιοθερμίδα και αναγράφεται ως << Κcal>>. Ως θερμίδα ορίζεται η ενέργεια που απαιτείται για να αυξηθεί η θερμοκρασία ενός γραμμαρίου αποσταγμένου ύδατος από τους 14,5 στους 15,5 βαθμούς Κελσίου. Μεταβολισμός είναι το σύνολο των χημικών μεταβολών που επιτελούνται στα θρεπτικά συστατικά μετά τη λήψη μέσω των τροφίμων, την πέψη και την απορρόφηση από τον οργανισμό. 'Όταν οι μεταβολές αυτές οδηγούν στην αποικοδόμηση των συστατικών και αποδίδουν ενέργεια, αποτελούν τις διαδικασίες του καταβολισμού, ενώ όταν οδηγούν στη σύνθεση νέων συστατικών

και

καταναλώνουν

ενέργεια,

αποτελούν

τις

διαδικασίες

του

αναβολισμού. Ως βασικός μεταβολισμός χαρακτηρίζεται η ενέργεια που απαιτείται σε

κατάσταση νηστείας και πλήρους ηρεμίας για τις βασικές μεταβολικές ανάγκες του

οργανισμού

(σύνθεση

ενζύμων,

ορμονών,

λειτουργία

καρδιάς,

πνευμόνων κ.λπ.). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η λήψη τροφής επηρεάζει και το βασικό μεταβολισμό και, συγκεκριμένα, η νηστεία προκαλεί προοδευτική μείωση, ενώ η σίτιση προκαλεί αύξηση του βασικού μεταβολισμού. Οι ενεργειακές ή, αλλιώς, θερμιδικές ανάγκες αφορούν το ποσό της ενέργειας που απαιτείται στο 24ωρο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του οργανισμού. Ο βασικός μεταβολισμός μπορεί να υπολογιστεί από τον ακόλουθο τύπο: {ΒΜ=900+(Ι0 Χ σωματικό βάρος)} για τους άνδρες και {ΒΜ=700+(7 Χ σωματικό βάρος)} για τις γυναίκες. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Με τον όρο «ενεργειακή ισορροπία», «ενεργειακό ισοζύγιο» ή «ενεργειακή ομοιόσταση», εννοούμε τη δυναμική ισορροπία που υπάρχει στον ανθρώπινο οργανισμό ανάμεσα στην πρόσληψη και στην κατανάλωση ενέργειας. 1) Εξ ορισμού,

η ενεργειακή ισορροπία αποτελείται από τρία επιμέρους

σκέλη: 1) το ενεργειακό απόθεμα που είναι σταθερό σε άτομα με σταθερό βάρος, 2) την ενεργειακή πρόσληψη που γίνεται με την πρόσληψη του φαγητού και 3) την ενεργειακή δαπάνη που αποτελεί το σύνολο της ενέργειας που καταναλώνει ο οργανισμός για οποιονδήποτε λόγο. Σύμφωνα με τα παραπάνω, το ενεργειακό ισοζύγιο αποδίδεται από την κλασική εξίσωση: Ενεργειακό Απόθεμα = Ενεργειακή Πρόσληψη - Ενεργειακή Δαπάνη Η περίσσεια της ενέργειας που δεν καταναλώνεται συσσωρεύεται στο σώμα με τη μορφή λίπους και διατηρείται ως απόθεμα μέχρι τη στιγμή που θα χρειαστεί να καταναλωθεί για την παραγωγή ενέργειας. Όταν η κατανάλωση ενέργειας κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης είναι μεγαλύτερη από την ενέργεια που προσλαμβάνεται από τις τροφές, τότε το σώμα καλύπτει τις ενεργειακές του ανάγκες καταναλώνοντας το αποθηκευμένο λίπος. Με αυτό τον τρόπο, η ελάττωση στην κατανάλωση τροφών ή η αύξηση της σωματικής άσκησης οδηγεί σε απώλεια βάρους. Σε γενικές γραμμές, αυξημένη πρόσληψη ενέργειας σε συνδυασμό με

μειωμένη κατανάλωση έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους του σώματος, ενώ μειωμένη πρόσληψη σε συνδυασμό με αυξημένη κατανάλωση έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια βάρους. Ο εγκέφαλος θεωρείται ότι αποτελεί το κέντρο ελέγχου της ενεργειακής ισορροπίας. Αυτός αναγνωρίζει ένα πλήθος από προσαγωγά και απαγωγά σήματα, τα οποία προκαλούν τέτοιες μεταβολές στην προσλαμβανόμενη και αποβαλλόμενη ενέργεια, ώστε το ενεργειακό ισοζύγιο να ρυθμίζεται πλήρως.

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ, ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Παχυσαρκία είναι η υπέρμετρη αύξηση του βάρους και του όγκου του ανθρώπινου σώματος, που προκαλείται από την υπερβολική αύξηση των αποθεμάτων του λίπους, ικανή να βλάψει σοβαρά την υγεία. Η παχυσαρκία αποτελεί το αποτέλεσμα της αύξησης του μεγέθους και του αριθμού των κυττάρων του λιπώδους ιστού. Όταν το βάρος ενός ανθρώπου αυξάνεται, τα κύτταρα του λιπώδους ιστού πρώτα μεγαλώνουν σε μέγεθος και στη συνέχεια σε αριθμό. Ωστόσο, θα πρέπει να τονιστεί ότι η παχυσαρκία σχετίζεται με αύξηση μόνο της ποσότητας του λίπους και όχι με αύξηση του σωματικού βάρους, που σε μερικές περιπτώσεις, όπως στους αθλητές, οφείλεται σε αύξηση της μυϊκής μάζας. Για τον προσδιορισμό της παχυσαρκίας χρησιμοποιείται ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος αποτελεί μια καλή προσέγγιση για τον υπολογισμό του σωματικού λίπους με βάση το ύψος και το βάρος ενός ατόμου. Ως Δείκτης Μάζας Σώματος (ΒΜΙ - Body Mass Index) ορίζεται το πηλίκο του βάρους διά του ύψους στο τετράγωνο (ΒΜΙ= Βάρος/Ύψος 2). Το εύρος του ΔΜΣ που σχετίζεται με τους χαμηλότερους ρυθμούς νοσηρότητας και θνησιμότητας κυμαίνεται από 19 έως 25. Συνεπώς, τα άτομα που βρίσκονται μέσα σε αυτά τα όρια θεωρείται πως έχουν φυσιολογικό βάρος. Υψηλότερες τιμές του ΔΜΣ σχετίζονται με προοδευτικά υψηλότερους ρυθμούς νοσηρότητας και θνησιμότητας. Άτομα που έχουν ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30 θεωρούνται υπέρβαρα, ενώ αυτά

που έχουν ΔΜΣ μεγαλύτερο από 30 λέγονται παχύσαρκα. Έτσι άτομα με ΔΜΣ 30-35 ανήκουν στην κατηγορία Ι (ήπια παχυσαρκία) άτομα με ΔΜΣ 3540 ταξινομούνται στην κατηγορία ΙΙ (μέτρια παχυσαρκία) και άτομα με ΔΜΣ>40 στην κατηγορία ΙΙΙ ( νοσογόνος ή κλινικά σοβαρή ή βαριά παχυσαρκία). Στη νοσογόνο παχυσαρκία το πλεονάζον βάρος συνήθως ξεπερνά κατά 45 κιλά το ιδανικό βάρος. Όταν ο ΔΜΣ είναι μεγαλύτερος του 50, η παχυσαρκία ονομάζεται «κακοήθης», γιατί, όπως τα κακοήθη νοσήματα, συχνά προκαλεί το θάνατο του ασθενή σε ηλικία 50-60 χρονών από σοβαρές επιπλοκές που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Μια υποκατηγορία της νοσογόνου παχυσαρκίας είναι η «υπερνοσογόνος παχυσαρκία» (super obesity), που περιλαμβάνει τους παχύσαρκους με ΔΜΣ>53. Πρέπει να σημειωθεί πως τα άτομα με ΔΜΣ χαμηλότερο του 18 θεωρούνται ελλιποβαρή. Τα ελλιποβαρή άτομα, ωστόσο παρουσιάζουν υψηλότερους ρυθμούς θνησιμότητας σε σχέση με τα άτομα που έχουν φυσιολογικό βάρος. ΠΙΝΝΑΚΑΣ Η κατάταξη της παχυσαρκίας με βάση τον ΒΜΙ : ΒΜΙ <18

ελλιποβαρής

ΒΜΙ 20-25 φυσιολογικός ΒΜΙ 26-30 υπέρβαρος ΒΜΙ 31-35 παχύσαρκος ΒΜΙ 36-40 νοσογόνος παχυσαρκία ΒΜΙ >40

σοβαρή νοσογόνος παχυσαρκία

ΒΜΙ >50

βαριά νοσογόνος παχυσαρκία

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Πίνακας 1 Υπολογίστε τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ΔΜΣ Kg/m

Βάρος

Ύψος 1.40

36,5

38,5

40,5

78,5

1.45

39,5

42,5

43,5

50,5

52,5

59,5

61,5

63,5

84,5

1.50

44,5

46,5

52,5

65,5

1.55

47,5

52,5

62,5

67,5

72,5

1.60

61,5

69,5

102,5

1.65

56,5

62,5

79,5

95,5

109

1.70

54,5

57,5

63,5

67,5

69,5

72,5

81,5

84,5

87,5

101,5

116

1.75

63,5

70,5

83,5

89,5

108

122,5

1.80

67,5

88,5

91,5

94,5

114

129,5

1.85

64,5

82,5

89,5

99,5

103

120

137

1.90

101

105

108,5

126

144,5

1.95

71,5

75,5

87,5

103

107

110

114

133

152

2.00

75,5

79,5

100

104

108,5

112

116

120

140

160

2.05

87,5

96,5

101

105

109,5

114

118

122

126

147

168

2.10

96,5

101

106

110

115

119,5

124

128

132

154

176,5

Για να χρησιμοποιήσετε τον Πίνακα, βρείτε το ύψος σας στην αριστερή στήλη και κινηθείτε προς τα δεξιά μέχρι να συναντήσετε το βάρος σας. Ο αριθμός στην κορυφή της στήλης του βάρους σας είναι ο ΔΜΣ σας. ΔΜΣ:

<19

Ελλειποβαρής

19 24 Φυσιολογικός

25 29 Υπέρβαρος

>30 Παχύσαρκος

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΑΝΔΡΕΣ ΥΨΟΣ

ΙΔΑΝΙΚΟ ΒΑΡΟΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΥΨΟΣ

ΙΔΑΝΙΚΟ ΒΑΡΟΣ

157.5

61.7

147.3

52.2

160.0

62.6

149.9

53.1

162.1

63.5

152.4

54.1

165.1

64.6

154.9

55.3

167.6

65.8

157.5

56.7

170.2

67.6

160.0

58.1

172.7

68.5

162.6

59.4

175.3

69.8

165.1

60.8

177.8

17.2

167.6

62.1

180.3

72.6

170.2

63.5

182.3

74.2

172.7

64.9

185.4

75.9

175.3

66.2

188.0

77.6

177.8

67.6

190.5

74.2

180.3

68.9

193.0

81.2

182.9

70.3

Η ΠΕΡΙΜΕΤΡΟΣ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ.Στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία κυριαρχεί ως δείκτης της κατανομής του σωματικού λίπους η απλή μέτρηση της περιμέτρου της μέσης. Η περίμετρος της μέσης θα πρέπει να μετρηθεί με το άτομο σε όρθια θέση και με τη μεζούρα σε οριζόντια φορά, στο μέσο της απόστασης μεταξύ της τελευταίας πλευράς και του ανώτερου σημείου του λαγόνιου οστού της λεκάνης. Η περίμετρος της μέσης δείχνει μια πολύ υψηλή συσχέτιση με την ποσότητα του ενδοκοιλιακού λίπους Οι τιμές της περιμέτρου της μέσης που σχετίζονται με τους ελάχιστους δυνατούς κινδύνους για την υγεία, είναι κάτω από 94 cm για τους άνδρες και κάτω από 80 cm για τις γυναίκες.

Περίμετρος μέσης  94 cm για τους άνδρες και  80 cm για τις γυναίκες, συνεπάγεται ετοιμότητα για ιατρική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και των συνοδών νόσων. Περίμετρος μέσης  102 cm για τους άνδρες και  88 cm για τις γυναίκες σημαίνει ότι η παχυσαρκία και τα νοσήματα που τη συνοδεύουν χρειάζονται πλέον ιατρική αντιμετώπιση. Επειδή η κατανομή του σωματικού λίπους, όπως εκφράζεται από την περίμετρο μέσης, είναι ένας σημαντικός προγνωστικός δείκτης εμφάνισης καρδιαγγειακών και πολλών άλλων παθήσεων, όλοι μας θα πρέπει να γνωρίζουμε τον Δείκτη Μάζας Σώματος, καθώς και την τιμή της περιμέτρου μέσης και να φροντίζουμε να είναι οι τιμές στα φυσιολογικά όρια. ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΜΕΣΗΣ – ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ (WHR).Η διαρκώς αυξανόμενη σημασία της

κατανομής

του

σωματικού

λίπους,

ώθησε

τους

ερευνητές

να

προσδιορίσουν ποικίλους κλινικούς ή εργαστηριακούς δείκτες, οι οποίοι προσπαθούν να εκφράσουν τους διάφορους τύπους παχυσαρκίας. Ο κλινικός δείκτης που αντιπροσωπεύει καλύτερα την κατανομή του λίπους είναι ο λόγος της περιμέτρου της μέσης προς την περιφέρεια στο ύψος των ισχίων, που συμβολίζεται διεθνώς ως WHR. Η περιφέρεια αποτελεί νοητή περιμετρική γραμμή που περιβάλλει τους γλουτούς και τη λεκάνη του ατόμου λίγο κάτω από τις πρόσθιες άνω λαγόνιες άκανθες και δείχνει πρακτικά τη συγκέντρωση λίπους στους γλουτούς και τους μηρούς. Ο δείκτης WHR αντανακλά το μέγεθος της εναπόθεσης λίπους στην κοιλιά και στα σπλάχνα και είναι χρήσιμος για την αναγνώριση παχύσαρκων ατόμων «υψηλού κινδύνου», για την εμφάνιση μεταβολικών και άλλων νόσων. Ο δείκτης WHR θεωρείται ότι βρίσκεται σε παραδεκτά όρια, όταν είναι για μεν τους άνδρες <1.0, για δε τις γυναίκες <0.85. Η περίμετρος μέσης και η σχέση της με την περιφέρεια, αποτελούν δείκτες της σπλαχνικής κατανομής λίπους και το μέγεθος τους συνδέεται στενά με τις παθήσεις, που έχουν σχέση με την παχυσαρκία. Υποστηρίζεται ότι όσο μεγαλύτερη είναι η περίμετρος μέσης και ο δείκτης WHR, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων παθήσεων που έχουν σχέση με τη σπλαχνική κατανομή λίπους.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Είναι γνωστό ότι στα παχύσαρκα άτομα παρατηρείται ετερογένεια και ποικιλία στον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικών διαταραχών, καθώς και νόσων που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Η ετερογένεια αυτή αποδίδεται

στον

διαφορετικό τρόπο εναπόθεσηs του λίπους στο ανθρώπινο σώμα. Μετά την ήβη αρχίζει και διαφοροποιείται η κατανομή του λίπους με τρόπο χαρακτηριστικό για κάθε φύλο: οι γυναίκες τείνουν να συσσωρεύουν λίπος κυρίως στην περιοχή των ισχίων, των γλουτών και των μηρών, ενώ οι άνδρες τείνουν να εναποθέτουν λίπος στον κορμό και κυρίως στην κοιλιακή χώρα. Ανάλογα με την κατανομή του λίπους στο σώμα, διακρίνουμε α) την κεντρικού ή ανδρικού τύπου ή κοιλιακή ή σχήματος «μήλου»παχυσαρκία και β) την περιφερικού ή γυναικείου τύπου ή σχήματος «αχλαδιού» παχυσαρκία. Σε άτομα με ανδρικού

τύπου παχυσαρκία (ανδροειδή παχυσαρκία)

συνυπάρχει αύξηση του ενδοκοιλιακού λίπους, εκτός απ’ την εμφανή αύξηση του λίπους στο άνω ήμισυ του σώματος, στο επιγάστριο και την περιομφαλική χώρα. Αντίστροφα, στη γυναικείου τύπου (γυναικοειδή παχυσαρκία) λίπος εναποτίθεται εκλεκτικά στα ισχία, τους γλουτούς και τους μηρούς. Είναι γνωστό ότι ορισμένες γυναίκες παρουσιάζουν ανδρικού τύπου κατανομή του λίπους, όπως

και αντίστροφα, ορισμένοι άνδρες εμφανίζουν κατανομή

γυναικείου τύπου. Σε παχύσαρκα

άτομα η κατανομή του λίπους μπορεί να θεωρηθεί ως

καλύτερος δείκτης μελλοντικής εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων απ' ό,τι ο βαθμός της παχυσαρκίας. Η κεντρικού τύπου παχυσαρκία συνεπάγεται μεγαλύτερους κινδύνους υγείας απ' ό,τι η περιφερικού τύπου. Η κεντρικού τύπου κατανομή του λίπους συνοδεύεται από συχνότερη εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, υπέρτασης, σακχαρώδη διαβήτη, υπερλιπιδαιμίας, καθώς και από μεγαλύτερα ποσοστά αιφνιδίων θανάτων. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΓΕΝΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Για εκατομμύρια χρόνια, ο άνθρωπος δεν είχε σίγουρη την καθημερινή του τροφή. Όταν λοιπόν την εξασφάλιζε, έτρωγε περισσότερο για να έχει απόθεμα τις μέρες της στέρησης, όπως συνεχίζουν και κάνουν πολλά θηλαστικά. Υπάρχουν ειδικά κύτταρα, τα λιποκύτταρα, που σαν αποστολή έχουν να αποθηκεύουν «προμήθειες» με τη μορφή του λίπους, για να το κάψουν σε

στιγμές ανάγκης. ]Τα αίτια και οι μηχανισμοί που συμβάλουν στη γένεση της παχυσαρκίας δεν είναι πλήρως γνωστά και η νόσος χαρακτηρίζεται ως πολυπαραγοντική. Κατά καιρούς διατυπώθηκαν διάφορες θεωρίες, ο συνδυασμός των οποίων θα μπορούσε να προσφέρει μία ικανοποιητική ερμηνεία. Η πιο απλή, δημοφιλής και αληθοφανής θεωρία γένεσης της παχυσαρκίας είναι η θεωρία της ενεργειακής ισορροπίας. Σύμφωνα με αυτήν η πρόσληψη με την

τροφή

περισσότερων θερμίδων

καταναλώνει, προκαλεί

την εμφάνιση

από εκείνες που το άτομο

της νόσου, αφού το θερμιδικό

πλεόνασμα αποταμιεύεται στον οργανισμό με τη μορφή λίπους και επιφέρει αύξηση του βάρους σώματος. Η παχυσαρκία έχει άμεση σχέση με τη διατροφή. Η ενέργεια που προσλαμβάνεται με την τροφή χρησιμοποιείται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του οργανισμού και συγκεκριμένα για το βασικό μεταβολισμό, τη μυϊκή άσκηση και τη θερμογένεση. Όταν η πρόσληψη ενέργειας είναι μεγαλύτερη από την κατανάλωση, το επιπλέον ποσό αποθηκεύεται στον οργανισμό με τη μορφή γλυκογόνου και κατά κύριο λόγο με τη μορφή λίπους, σωματικού βάρους. Το σώμα

προάγοντας έτσι την αύξηση του

αποθηκεύει το λίπος μέσα σε ειδικά

λιποκύτταρα, είτε μεγαλώνοντας τα λιποκύτταρα, τα οποία βρίσκονται ήδη στο σώμα, είτε δημιουργώντας καινούργια. Αντίθετα, όταν η πρόσληψη ενέργειας είναι μικρότερη από την κατανάλωση, τότε το απαιτούμενο ποσό ενέργειας θα προέλθει από το μεταβολισμό των αποθεμάτων γλυκογόνου, λίπους και λευκωμάτων με αποτέλεσμα τη μείωση του σωματικού βάρους. Εάν η πρόσληψη και η κατανάλωση ενέργειας είναι ίσες, τότε το σωματικό βάρος παραμένει σταθερό. Η αποθήκευση λίπους σε περιόδους θετικού ενεργειακού ισοζυγίου είναι ευχερέστερη, όταν η κύρια πηγή πλεονάζουσας ενέργειας αποτελεί το λίπος. Η άμεση εναπόθεση λίπους στο λιπώδη ιστό είναι ταχεία μεταβολική διεργασία και έχει μικρό ενεργειακό κόστος (3-5% της ενέργειας που περιέχει). Η μετατροπή όμως των υδατανθράκων σε λίπος έχει υψηλό ενεργειακό κόστος, που φθάνει το 30%. Η πρόσληψη ενέργειας υπό μορφή υδατανθράκων προάγει δυσκολότερα την παχυσαρκία απ' ό,τι η πρόσληψη υπό μορφή λίπους.Τελικά όμως η

πλεονάζουσα ενέργεια από οπουδήποτε και αν προέρχεται, θα καταλήξει να αποθηκευθεί σαν λιπώδης ιστός, προάγοντας έτσι την παχυσαρκία. Όταν το ενεργειακό ισοζύγιο είναι αρνητικό, δηλαδή η προσλαμβανομένη διά της τροφής ενέργεια είναι λιγότερη από την απαιτούμενη για τις ανάγκες του οργανισμού,

τότε

οι

ενεργειακές

ανάγκες

θα

καλυφθούν

από

τη

χρησιμοποίηση της ήδη αποθηκευμένης ενέργειας, με αποτέλεσμα τη μείωση του σωματικού βάρους. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι, ενώ η πλεονάζουσα ενέργεια αποθηκεύεται σχεδόν αποκλειστικά στο λιπώδη ιστό, η ενέργεια που καλύπτει το αρνητικό ισοζύγιο που οφείλεται σε μειωμένη πρόσληψη τροφής, δεν προέρχεται αποκλειστικά από το λιπώδη ιστό. Συγκεκριμένα, η απώλεια βάρους αφορά κατά 75% το λιπώδη ιστό και κατά 25% ιστούς ελεύθερους λίπους (π.χ. μυϊκό ιστό), γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη κατά τη θεραπευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Άλλη θεωρία που επιβεβαιώθηκε μερικώς πρόσφατα είναι η λιποστατική θεωρία, σύμφωνα με τη οποία

ο υποθάλαμος αναγνωρίζει ένα

ειδικό

ερέθισμα που αντανακλά το μέγεθος των ενεργειακών αποθεμάτων του σώματος με τη μορφή λίπους. Τα κέντρα του υποθαλάμου αποτελούν ένα είδος «λιποστάτη» ο οποίος διατηρεί σταθερό το ολικό λίπος σώματος και δεν επιτρέπει σοβαρές παχύσαρκων

αυξομειώσεις. Φαίνεται

αναγνωρίζει

ως

ότι

ο λιποστάτης των

φυσιολογικά, επίπεδα

λίπους

πολύ

υψηλότερα από ότι ο αντίστοιχος των λεπτών ατόμων. Η ψυχογένης θεωρία συναισθηματικής

υποστηρίζει ότι η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα

διαταραχής, κατά την οποία

η υπερβολική

πρόσληψη

τροφής αντικαθιστά ή αντικατοπτρίζει το άγχος, την πίεση και την κατάθλιψη, στα οποία οι παχύσαρκοι είναι επιδεκτικοί. Οι ψυχαναλυτές απέδωσαν την αυξημένη libido.

πρόσληψη τροφής στο παρατεταμένο στοματικό στάδιο της

ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Όσο

μειώνονται

οι

πηγές

ευχαρίστησης

στον

σημερινό

άνθρωπο

(επάγγελμα,σχέσεις κ.ο.κ.) και αυξάνονται οι πηγές δυσαρέσκειας και άγχους,τόσο ο εγκέφαλος αναζητά τρόπους να ζει απολαυστικές στιγμές.Και ποιος είναι,άραγε,πιο προσιτός τρόπος από την τροφή? Έτσι,η τροφή δεν αποτελεί μόνο μέσο επιβίωσης,αλλά και αυτοσκοπός για την πρόκληση ευχαρίστησης.Η γευστική ηδονή αποτελεί το πιο προσιτό αντίδοτο στις βαρετές ή δυσάρεστες καταστάσεις ή σε τρόπους ζωής ανιαρούς και οδυνηρούς.Το ψυγείο αποτελεί το σύγχρονο καταφύγιο της ψυχής και η σοκολάτα το όπιο του λαού. Στην εποχή μας οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως συμβάλουν

στις

διαταραχές

βάρους

μπορεί

οι παράγοντες που να

είναι

γενετικοί,

περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί. Αυτοί οι τρεις παράγοντες -γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί- δεν επηρεάζουν όλους τους υπέρβαρους ή παχύσαρκους ανθρώπους στον ίδιο βαθμό. Για μερικούς ανθρώπους η αιτιολογία είναι τόσο ισχυρά γενετική, που θα είναι παχύσαρκοι ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες. Για άλλους, η γενετική προδιάθεση να είναι παχύσαρκοι δεν είναι ισχυρή και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν τον κύριο λόγο. Περιβαλλοντικοί παράγοντες Οι επιστήμονες πιστεύουν πως οι περιβαλλοντικοί παράγοντες φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη δραματική αύξηση της παχυσαρκίας στα χρόνια μας. Δεν είναι δύσκολο να δούμε, γιατί οι άνθρωποι τρώνε περισσότερο. Η ζωή είναι γεμάτη από πλούσιες σε θερμίδες επιλογές. Συγκεκριμένα, σε κάθε γωνιά και σε κάθε εμπορικό κέντρο υπάρχουν καταστήματα με παγωτά, ζαχαροπλαστεία και fast food. Οι γιγάντιες μερίδες των φαγητών και ποτών αποτελούν συχνό φαινόμενο. Ένα απλό «υπερμέγεθες» γεύμα μπορεί να περιέχει 1.500-2.000 θερμίδες - όλες τις θερμίδες που χρειάζονται οι περισσότεροι άνθρωποι για μια ολόκληρη ημέρα. Επιπρόσθετα, καθώς οι άνθρωποι εργάζονται περισσότερες ώρες για να εξισορροπήσουν τις αυξανόμενες απαιτήσεις της δουλειάς

και της

οικογένειας, ανταπεξέρχονται στον περιορισμένο χρόνο καταναλώνοντας έτοιμα φαγητά. Η κατανάλωση έτοιμων φαγητών συχνά, σημαίνει γεύματα τα οποία είναι μεγαλύτερα και πλουσιότερα σε θερμίδες, σε σύγκριση με ένα τυπικό

γεύμα,

που

μαγειρεύεται

στο

σπίτι.

Επίσης,

οι

άνθρωποι

καταναλώνουν όλο και περισσότερες θερμίδες με τη μορφή αναψυκτικών και άλλων γλυκαντικών ποτών. Παρενέργειες φαρμάκων Αρκετά συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού βάρους ως παρενέργεια, είτε αυξάνοντας την όρεξη, είτε μειώνοντας τον μεταβολισμό. Σε αυτά τα φάρμακα συγκαταλέγονται τα κορτικοστεροειδή, τα οιστρογόνα, τα αντιεπιληπτικά,

όπως το

βαλπροϊκό

αντιψυχωσικά φάρμακα, όπως

οξύ,

αντινεοπλασματικά φάρμακα,

η αλοπεριδόλη καο το λίθιο και διάφορα

αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Παραδόξως, η αύξηση του σωματικού βάρους μπορεί να αποτελεί παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων, τα οποία χρησιμοποιούνται για να θεραπεύσουν καταστάσεις που προκαλούνται από την ίδια την παχυσαρκία. Μεταξύ αυτών των φαρμάκων είναι η ινσουλίνη, που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη. Ασθένειες που επηρεάζουν το σωματικό βάρος Κάποιες ενδοκρινολογικές ανωμαλίες μπορεί να επηρεάσουν το σωματικό βάρος.

Αυτές

περιλαμβάνουν

τον

υποθυρεοειδισμό,

το

σύνδρομο

πολυκυστικών ωοθηκών και συγκεκριμένους σπάνιους όγκους στην υπόφυση, στα επινεφρίδια ή στο πάγκρεας. Ωστόσο, στην πλειονότητα των ατόμων, αυτές οι ασθένειες δεν είναι υπεύθυνες για την αύξηση του σωματικού τους

βάρους. Μάλιστα, είναι

εξαιρετικά σπάνιες. Ο υποθυρεοειδισμός, που είναι η πιο συχνή ασθένεια, σπάνια αποτελεί την κύρια αιτία υπέρβαρου ή παχυσαρκίας.Θεραπεία με θυρεοειδικές ορμόνες, όταν είναι ιατρικώς απαραίτητο, δεν προκαλεί άλλωστε σημαντική μείωση του σωματικού βάρους.

Η αύξηση του βάρους με την ηλικία Καθώς μεγαλώνετε, μέρος της μυϊκής

μάζας αντικαθίσταται από λίπος.

Αυτό,μέχρι πρόσφατα, εκλαμβάνονταν σαν μια φυσιολογική διαδικασία. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η μείωση της μυϊκής μάζας με ταυτόχρονη αύξηση του λίπους δεν αποτελεί «φυσιολογική» εξέλιξη, η οποία οφείλεται στην αύξηση της ηλικίας, αλλά αποδίδεται κυρίως στη μείωση της φυσικής δραστηριότητας και γενικότερα στην αλλαγή του τρόπου ζωής, με την πάροδο του χρόνου. Για πολλούς ανθρώπους, οι σχετιζόμενες με την ηλικία αλλαγές του μεταβολισμού, μειώνουν την ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας, καθιστώντας τους περισσότερο επιρρεπείς στην αύξηση του βάρους. Συνεπώς, για να διατηρήσουν ένα σταθερό βάρος αυτά τα άτομα, πρέπει να μειώσουν την ενεργειακή τους πρόσληψη ή να αυξήσουν τη φυσική τους δραστηριότητα. Η μέση ηλικία είναι μια περίοδος της ζωής όπου οι περισσότεροι άνθρωποι γίνονται λιγότερο δραστήριοι, καθώς οι απαιτήσεις της δουλειάς και της οικογένειας τους αφήνουν λιγότερο χρόνο και ενέργεια για άσκηση.Η φυσική δύναμη, επίσης, περιορίζεται. Ποια αύξηση του σωματικού βάρους κατά τη μέση ηλικία θεωρείται φυσιολογική; Οι άνθρωποι, συνήθως, αυξάνουν περίπου 7 κιλά το βάρος τους μεταξύ των ηλικιών 20 με 65. Τέτοια αύξηση είναι απίθανο να τους θέσει σε αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση προβλημάτων, που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ωστόσο, σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής δεν είναι ούτε φυσιολογική, αλλά ούτε και υγιεινή. Γενετικοί παράγοντες Οι γενετικοί παράγοντες αποτελούν τις εσωτερικές δυνάμεις, οι οποίες συμβάλλουν στο να αυξήσετε το βάρος σας και να παραμείνετε παχύσαρκοι. Οι επιστήμονες έχουν βρει έναν σχετικά μεγάλο αριθμό γονιδίων, τα οποία φαίνεται πως σχετίζονται με την παχυσαρκία στον άνθρωπο. Πιστεύουν πως υπάρχουν συνολικά 200 γονίδια. Τα γονίδια συμβάλλουν στη ρύθμιση του σωματικού βάρους με πολλούς τρόπους, επηρεάζοντας την όρεξη, τον κορεσμό, τον μεταβολισμό, τη λαιμαργία, την κατανομή του λίπους στο σώμα και την τάση για τη χρησιμοποίηση του φαγητού ως ενός τρόπου απόκρισης στο στρες. Το μέγεθος της γονιδιακής επίδρασης στις διαταραχές του βάρους του σώματος ποικίλλει σημαντικά από άτομο σε άτομο.

Άτομα με μέτρια γενετική προδιάθεση να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, έχουν αρκετά σημαντική πιθανότητα να χάσουν βάρος μόνα τους, μειώνοντας τον αριθμό των προσλαμβανόμενων θερμίδων και αυξάνοντας τη διάρκεια και την ένταση της φυσικής τους δραστηριότητας. Αντίθετα, άτομα με ισχυρή γενετική προδιάθεση να είναι παχύσαρκα, μπορεί να μην είναι ικανά να χάσουν βάρος με τους συνηθισμένους τρόπους απώλειας βάρους (διατροφή και άσκηση). Ακόμη και αν χάσουν βάρος, είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσουν αυτή την απώλεια κιλών. Για τα άτομα με πολύ ισχυρή γενετική προδιάθεση, η έντονη δύναμη της θέλησης δεν είναι αρκετή ώστε να «εξουδετερώσει» την τάση τους να είναι παχύσαρκα. Τυπικά, αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να διατηρήσουν την απώλεια βάρους, μόνο κάτω από την καθοδήγηση ενός ειδικού. Είναι δε, οι καταλληλότεροι για φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική επέμβαση. Η

παχυσαρκία

αποτελεί,

επίσης,

σύμπτωμα

μερικών

σπάνιων

και

περίπλοκων διαταραχών που προκαλούνται από γενετικές ανωμαλίες.Αυτά τα σύνδρομα παχυσαρκίας, συνήθως εμφανίζονται στη νεαρή παιδική ηλικία και είναι συνδεδεμένα με άλλα επιπρόσθετα ιατρικά προβλήματα. Τέτοια διαταραχή είναι το σύνδρομο Prader-Willi, ένας τύπος παχυσαρκίας που σχετίζεται με διανοητική καθυστέρηση.Τα άτομα που πάσχουν από αυτό το σύνδρομο είναι ασυνήθιστα κοντά και έχουν παχυσαρκία στο επάνω τμήμα του σώματος. Τα γονίδια είναι, πιθανότατα, η κυριότερη αιτία της παχυσαρκίας, αν πληρείτε τα περισσότερα ή όλα από τα παρακάτω κριτήρια: • Έχετε υπάρξει παχύσαρκοι για μεγάλο μέρος της ζωής σας. • Ένας εκ των δύο ή και οι δύο γονείς σας ή αρκετοί από τους εξ αίματος συγγενείς σας είναι παχύσαρκοι. • Δεν μπορείτε να μειώσετε το σωματικό βάρος, ακόμη και αν αυξήσετε τη φυσική δραστηριότητα και ακολουθείτε χαμηλή σε θερμίδες δίαιτα για πολλούς μήνες. Αν ισχύουν οι παραπάνω παράγοντες, είναι πιθανό να έχετε μεγάλη προδιάθεση για να είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Αν και οι δύο γονείς σας είναι παχύσαρκοι, έχετε 80% πιθανότητα να αναπτύξετε κι εσείς παχυσαρκία. Είναι μικρότερη η πιθανότητα να έχετε γενετική προδιάθεση για να γίνετε παχύσαρκοι, αν τα παρακάτω χαρακτηριστικά και οι εμπειρίες σας ταιριάζουν:

• Είστε μετρίως υπέρβαροι, αλλά μπορείτε να χάσετε βάρος, όταν αλλάξετε τον τρόπο της διατροφής και της άσκησης σας. • Επανακτάτε το χαμένος βάρος σε περιόδους διακοπών, όταν αλλάξουν οι διατροφικέςς συνήθειες και ο τρόπος άσκησης ή σε περιόδους που αντιμετωπίζετε προβλήματα. • Επηρεάζεστε σημαντικά από τη διαθεσιμότητα του φαγητού στο περιβάλλον. Ψυχολογικοί παράγοντες Έρευνες έχουν δείξει πως ορισμένοι άνθρωποι τρώνε περισσότερο, όταν επηρεάζονται από την κατάθλιψη, το άγχος ή άλλες συναισθηματικές διαταραχές. Οι άνθρωποι που τρώνε για συναισθηματικούς λόγους ουσιαστικά «δραπετεύουν» από τα προβλήματα τους όταν τρώνε: στρέφονται στο φαγητό για να αποφύγουν να βιώσουν δυσάρεστα συναισθήματα ή το χρησιμοποιούν για να καλύψουν γενικές ψυχολογικές ανάγκες. Επειδή το υπέρβαρο και η παχυσαρκία προκαλούν συχνά αυτές τις ψυχολογικές διαταραχές, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, ο οποίος προκαλεί όλο και σοβαρότερου βαθμού παχυσαρκία. Οι συναισθηματικοί παράγοντες σπάνια αποτελούν τους μοναδικούς λόγους, για τους οποίους κάποιος είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος. Ωστόσο, για άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση να είναι παχύσαρκα και που εκτίθενται σε περιβάλλον το οποίο προάγει την παχυσαρκία, οι συναισθηματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες μπορούν να επιδεινώσουν σημαντικά το πρόβλημα. Αυτά τα συναισθηματικά στάδια μπορούν να επιβαρύνουν το πρόβλημα του βάρους με δύο τρόπους: Πρώτον, μπορούν να σας οδηγήσουν στην υπερκατανάλωση φαγητού ως τρόπου για να αισθάνεστε καλύτερα.Ορισμένα τρόφιμα, όπως η σοκολάτα και τα γλυκά, φαίνεται να έχουν μια θετική επίδραση στη διάθεση.Δεύτερον, το άγχος και η κατάθλιψη μπορούν να προκαλέσουν ένα αίσθημα απελπισίας αναφορικά με τις προσπάθειες απώλειας βάρους, το οποίο μπορεί να σαμποτάρει τη φροντίδα για το ίδιο το άτομο και να καταλήξει σε επιζήμιες επιλογές διατροφής και φυσικής δραστηριότητας. Ψυχογενείς διαταραχές της διατροφής Τα άτομα που πάσχουν από διαταραχές της διατροφικής συμπεριφοράς έχουν

ορισμένα

χαρακτηριολογικά

γνωρίσματα.Δακατέχονται

από

παρορμητικό και κυκλοθυμικό χαρακτήρα, είναι τελειομανή και δίνουν υπερβολική σημασία στην εξωτερική εμφάνιση. Το πλέον χαρακτηριστικό της προσωπικότητας των ατόμων που πάσχουν από ψυχογενείς διαταραχές της διατροφικής συμπεριφοράς είναι η απορριπτική διάθεση προς τη φυσική εικόνα του σώματος. Οι πιο σημαντικές και συχνότερες ψυχογενείς διαταραχές της διατροφής αποτελούν: η παροξυσμική υπερφαγία και η βουλιμία. Παροξυσμική υπερφαγία

Η παροξυσμική υπερφαγία είναι η συχνότερη ψυχογενής διατροφική διαταραχή.Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας (μεγάλη κατανάλωση τροφής μέσα σε μικρή χρονική διάρκεια), τα οποία συνοδεύονται από αίσθηση απώλειας ελέγχου πάνω στην ποσότητα και στο είδος του φαγητού, που καταναλώνεται. Κατά τη διάρκεια της κρίσης υπερφαγίας το άτομο αντιλαμβάνεται ότι έχει χάσει τον έλεγχο, αλλά αδυνατεί να σταματήσει. Η ποσότητα και η ταχύτητα με την οποία καταναλώνεται η τροφή είναι πολύ μεγάλες. Σε ένα επεισόδιο υπερφαγίας, το άτομο μπορεί να καταναλώσει περισσότερες από 1200 Kcal μέσα σε λίγα λεπτά. Η κρίση υπερφαγίας διακόπτεται λόγω των επερχομένων αποτελεσμάτων ή εξ αιτίας των εξωτερικών συνθηκών, όπως για παράδειγμα όταν το άτομο αισθανθεί δυσφορία ή μετά από την παρέμβαση κάποιου άλλου. Για το λόγο αυτό, τα άτομα αυτά προτιμούν να απομονώνονται για να γευματίσουν. Υπερφαγία μπορεί να εμφανιστεί περιστασιακά μέχρι και στο 50% του πληθυσμού. Στην ψυχογενή όμως υπερφαγία, οι κρίσεις επαναλαμβάνονται δυο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα. Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από έντονο αίσθημα δυσαρέσκειας και αυτολύπησης ή αηδίας του πάσχοντος για τον εαυτό του και για τον τρόπο λήψης τροφής. Τα κριτήρια, που πρέπει να πληρούνται για να τεθεί η διάγνωση είναι:  Να συμβαίνουν τα επεισόδια συστηματικά (τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα) για χρονική διάρκεια τουλάχιστον 6 μηνών.  Να συνοδεύονται από έντονη δυσθυμία (στενοχώρια).  Να σταματούν οι πάσχοντες το φαγητό, μόνον επειδή δεν αντέχουν να φάνε άλλο, λόγω σωματικής δυσφορίας.

 Να μην υπάρχουν αντιρροπιστικές συμπεριφορές κάθαρσης (δηλαδή να μην γίνεται στη συνέχεια προσπάθεια απαλλαγής από το φαγητό που καταναλώθηκ -λχ. μέσω εμέτου ή καθαρτικών). Σύμφωνα με τις έως τώρα μελέτες, το 2% έως 3% του γενικού πληθυσμού πάσχει από το σύνδρομο αυτό.Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 5% έως 10% μεταξύ των παχύσαρκων ανθρώπων και στο 25% έως 30% μεταξύ των ασθενών με νοσογόνο παχυσαρκία. Η μέση ηλικία των πασχόντων είναι τα 35-40 έτη και απαντάται πιο συχνά στις γυναίκες Οι παχύσαρκοι που πάσχουν από διαταραχή κρίσεων παροξυσμικής υπερφαγίας παρουσιάζουν περισσότερες διακυμάνσεις του σωματικού βάρους και μεγαλύτερη συσσώρευση λίπους. Στην παροξυσμική υπερφαγία, η ανεπάρκεια ελέγχου του βάρους και η χαμηλή αυτοεκτίμηση οδηγεί το άτομο στην κατάθλιψη, την απομόνωση και την περιθωριοποίηση. Η κατάσταση αυτή τελικά ενισχύει το πρόβλημα, διότι το φαγητό αναδεικνύεται ως η μοναδική πηγή ικανοποίησης για τον ασθενή. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να αντιμετωπισθεί η διαταραχή κρίσεων παροξυσμικής υπερφαγίας: Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία εκπαιδεύει στους πάσχοντες να παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο σιτίζονται και να αλλάξουν τις ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες. Τους εκπαιδεύει επίσης να αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους αντίδρασης στις δυσκολίες της ζωής, ενώ τους βοηθάει να αισθανθούν καλύτερα με την εικόνα του σώματος και το βάρος. Η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία βοηθάει τους πάσχοντες να εξετάσουν τις σχέσεις με τους φίλους και την οικογένεια τους και να κάνουν αλλαγές όπου υπάρχει πρόβλημα. Η φαρμακευτική αγωγή (λχ με

ανπκαταθλιπτικά φάρμακα) μπορεί να

αποδειχθεί ωφέλιμη για μερικούς πάσχοντες.. Επιπλέον, δοκιμάζονται και άλλες θεραπείες,

όπως η

χορήγηση ανηεπιληπτικών φαρμάκων,

οι

εγχειρήσεις για αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η άσκηση και η αυτοβοήθεια με ειδικά βιβλία, βίντεο και ομάδες υποστήριξης. Βουλιμία

Η συχνότητα της βουλιμίας στο γενικό πληθυσμό είναι 3-6% και είναι διπλάσια στις γυναίκες απ' ό,τι στους άνδρες.Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι πολλοί παχύσαρκοι άνθρωποι μιλούν για «βουλιμικές κρίσεις», όταν τρώνε πάρα

πολύ. Η βουλιμία έχει μερικές ιδιαιτερότητες που τη διαφοροποιούν από την παροξυσμική υπερφαγία. Στη βουλιμία υπάρχουν ομοίως κρίσεις υπερφαγίας και απώλεια ελέγχου, αλλά το άτομο παρακινούμενο από ισχυρά αισθήματα ενοχής προβαίνει σε κάποιες «επανορθωτικές» ενέργειες με τις οποίες πιστεύει ότι θα εμποδίσει την αύξηση του βάρους. Για παράδειγμα προκαλεί εμετό, παίρνει καθαρτικά, αρχίζει εξαντλητικές δίαιτες ή υποβάλλεται σε υπερβολική σωματική άσκηση. Στην περίπτωση της βουλιμίας το άτομο υποπίπτει σε ορισμένες λανθασμένες λογικές υποθέσεις που τροφοδοτούν μεν την ελπίδα για απώλεια βάρους, αλλά

στην

πραγματικότητα

αποδυναμώνουν

την

αυτοκυριαρχία

και

διαιωνίζουν το πρόβλημα. Για παράδειγμα, η πίστη στην αποτελεσματικότητα των αυτοπροκαλούμενων εμέτων αποδυναμώνει την αυτοσυγκράτηση και τελικά ενισχύει την υπερκατανάλωση τροφής. Λεπτίνη Μια σημαντική ανακάλυψη στην κατανόηση του ρόλου των γονιδίων στη ρύθμιση του σωματικού βάρους των ανθρώπων ήταν η ανακάλυψη του γονιδίου της παχυσαρκίας. Αυτό το γονίδιο ρυθμίζει την παραγωγή της λεπτίνης, μιας ορμόνης που εκκρίνεται από τον λιπώδη ιστό και επιδρά στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας την όρεξη και τον μεταβολισμό ενός ατόμου. Λίγο αργότερα, ανακαλύφθηκε άλλο ένα γονίδιο που ρυθμίζει τον σχηματισμό των υποδοχέων της λεπτίνης στον εγκέφαλο. Ο ρόλος της λεπτίνης είναι να βοηθάει στην πρόληψη της πείνας, ρυθμίζοντας την όρεξη ενός ατόμου, τη συναισθηματική επιθυμία για φαγητό και τον μεταβολισμό. Όταν οι αποθήκες λίπους (ενέργειας) ενός ατόμου μειωθούν πέρα από ένα επίπεδο, το οποίο δεν είναι συμβατό με την επιβίωση, τα επίπεδα της λεπτίνης επίσης μειώνονται. Σε απάντηση, η όρεξη και η επιθυμία για φαγητό αυξάνονται και ο μεταβολισμός μειώνεται, οδηγώντας σε αύξηση των αποθεμάτων λίπους του σώματος και του βάρους. Το επιπρόσθετο λίπος έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων της λεπτίνης. Η αυξανόμενη λεπτίνη προκαλεί μείωση στην όρεξη και την επιθυμία για φαγητό και αύξηση του μεταβολισμού, οδηγώντας σε σταθεροποίηση του βάρους.

Όταν το σωματικό βάρος ενός ατόμου είναι σταθερό, τα επίπεδα της λεπτίνης είναι σταθερά και το ίδιο είναι η ενεργειακή του πρόσληψη και ο μεταβολισμός του. Πιστεύεται πως ο λόγος που ορισμένοι άνθρωποι είναι παχύσαρκοι, είναι η μειωμένη ευαισθησία στη λεπτίνη, με τον ίδιο τρόπο που οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου II, έχουν μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη. Με άλλα λόγια, παρά τα υψηλά επίπεδα λεπτίνης, η όρεξη και η επιθυμία για φαγητό παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και ο μεταβολισμός είναι χαμηλός. Η ακριβής αιτιολογία της μειωμένης ευαισθησίας στη λεπτίνη δεν είναι γνωστή. Αποτελεί μια περιοχή πολύ έντονου ερευνητικού ενδιαφέροντος, γιατί αν βρεθεί η αιτιολογία της αντίστασης στη λεπτίνη, αυτό θα επιτρέψει την εύρεση καλύτερων τρόπων θεραπείας της παχυσαρκίας. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την ευαισθησία ενός ατόμου στη λεπτίνη. Η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε λίπος ευνοεί την αντίσταση στη λεπτίνη. Και όσο πιο παχύσαρκο είναι ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση στη λεπτίνη.Η κατανάλωση τροφίμων χαμηλών σε λίπος και η απώλεια βάρους αυξάνει την ευαισθησία ενός ατόμου στη λεπτίνη.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Σε σύγκριση με τα άτομα φυσιολογικού βάρους, τα υπέρβαρα άτομα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν στην επόμενη δεκαετία από διάφορες αιτίες. Η μεγαλύτερη αύξηση του κινδύνου αναφέρεται στους θανάτους από καρδιαγγειακά προβλήματα. Στους υπέρβαρους ανθρώπους ο κίνδυνος είναι τριπλάσιος, ενώ στους παχύσαρκους περισσότερο από εξαπλάσιος. Το

υπερβολικά

αυξημένο

σωματικό

βάρος

μπορεί

να

προκαλέσει

περισσότερες από 30 ασθένειες, οι σπουδαιότερες από τις οποίες περιγράφονται αναλυτικότερα παρακάτω. Μεταβολικές επιπλοκές Οι επιπλοκές αυτές είναι ασθένειες που προκαλούνται από ανωμαλίες στη ρύθμιση του μεταβολισμού. Περιλαμβάνουν τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου II, την αρτηριακή υπέρταση, αυξημένες τιμές χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, τη χολολιθίαση και το λιπώδες ήπαρ. Η παχυσαρκία

μπορεί,

επίσης, να προκαλέσει γαστροοισοφαγική

παλινδρόμηση, δηλαδή την ανάστροφη μεταφορά του οξέος του στομάχου στον οισοφάγο, γεγονός που οδηγεί σε οισοφαγίτιδα.Αυτή εκδηλώνεται με οπισθοστερνικό

πόνο

και

καύσος.

Ορισμένα

άτομα

με

οισοφαγική

παλινδρόμηση αναπτύσσουν άσθμα, επειδή τα οξέα του στομάχου ερεθίζουν τον λάρυγγα και εισέρχονται μέσα στους πνεύμονες. Σαχαρώδης διαβήτης

Ο διαβήτης τύπου ΙΙ είναι μια κλινική οντότητα με ολοένα αυξανόμενη συχνότητα. Ο πενταπλασιασμός της συχνότητας εμφάνισής του την τελευταία 15ετία και η αναμενόμενη αύξηση κατά 70% στην τρέχουσα 25ετία, καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος. Σχεδόν το 95% όσων πάσχουν από διαβήτη, χαρακτηρίζονται ως διαβητικοί τύπου ΙΙ και εξ αυτών το 90% είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Μελέτες, τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, έχουν καταδείξει ξεκάθαρα τη σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και διαβήτη, με αποτέλεσμα σήμερα η παχυσαρκία να αναγνωρίζεται ως ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη.

Οι μηχανισμοί που θεωρούνται υπεύθυνοι για τη στενή αιτιοπαθογεννετική σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και διαβήτη δεν είναι απόλυτα γνωστοί. Οπωσδήποτε πάντως ενοχοποιείται η αρνητική επίδραση της παχυσαρκίας στην ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη.Στην αύξηση της ιστικής ινσουλινοαντίστασης, συμβάλλουν τα

ελεύθερα λιπαρά οξέα καθώς και μια

σειρά από ορμόνες και πεπτίδια, που υπερπαράγονται σε υπέρμετρη συσσώρευση λίπους και ιδιαίτερα του ενδοκοιλιακού λίπους. Η απώλεια βάρους στα παχύσαρκα άτομα συνοδεύεται με βελτίωση της ινσουλινοαντίστασης και έχει ως αποτέλεσμα την πρόληψη ή τουλάχιστον την καθυστέρηση στην εμφάνιση διαβήτη. Ακόμη και μικρή απώλεια βάρους (5% του σωματικού βάρους) έχει θεαματικά αποτελέσματα στην καλή ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη. Παθήσεις της χοληδόχου κύστης Το επιπλέον σωματικό βάρος σχετίζεται με ασθένειες της χοληδόχου κύστης και αποτελεί παράγοντα κίνδυνου ανάπτυξης χολολιθίασης σε όλες τις ηλικίες. Ο κίνδυνος είναι ακόμα μεγαλύτερος, όταν υπάρχει κοιλιακή συσσώρευση λίπους. Η συχνότητα των διαταραχών της χοληδόχου κύστης είναι περίπου 2% στους άνδρες και 6% στις γυναίκες φυσιολογικού σωματικού βάρους,ενώ για τους παχύσαρκους φτάνει στο 10% για τους άνδρες και στο 23% για τις γυναίκες. Ο υπερκορεσμός της χολής με χοληστερίνη και η μειωμένη κινητικότητα της χοληδόχου

κύστης, που

παρατηρούνται

συχνά

στους παχύσαρκους,

πιστεύεται ότι αποτελούν παράγοντες που συντελούν στο σχηματισμό των χολολίθων. Επιπρόσθετα, αφού οι χολόλιθοι αυξάνουν την τάση για φλεγμονή της χοληδόχου, η οξεία και η χρονία χολοκυστίτιδα είναι καταστάσεις συχνότερες στα παχύσαρκα άτομα. Άλλες πιθανές επιπλοκές των χολόλιθων είναι οι κωλικοί των χοληφόρων, η χοληδοχολιθίαση και η οξεία παγκρεατίτιδα. Παραδόξως, η χολολιθίαση αποτελεί επίσης συχνό πρόβλημα στα άτομα που χάνουν βάρος. Αναπνευστικό σύστημα Οι διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος σε περιπτώσεις ήπιας παχυσαρκίας δεν είναι σημαντικές. Σε ασθενείς με μέτρια και βαρεία παχυσαρκία είναι σοβαρές και, μερικές φορές, επικίνδυνες για τη ζωή .

Η αναπνευστική λειτουργία των παχύσαρκων χαρακτηρίζεται από συχνές και επιπόλαιες αναπνοές, χαμηλή λειτουργική υπολειπόμενη χωρητικότητα και χαμηλό εκπνευστικό όγκο, ενώ η μέγιστη εκπνευστική ροή είναι χαμηλή. Η υποξία μπορεί να υπάρχει και σε μικρού βαθμού παχυσαρκία, όταν όμως συνυπάρχει με υπερκαπνία, τότε πρόκειται για σοβαρή διαταραχή. Ο παχύσαρκος χαρακτηρίζεται από αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση, μειωμένη ευενδοτότητα του θωρακικού τοιχώματος και μειωμένη λειτουργικότητα των αναπνευστικών μυών, η οποία οφείλεται αφενός στη μεγάλη ποσότητα λίπους του θώρακα και αφετέρου στο αυξημένο αναπνευστικό έργο των πνευμόνων. Οι αναπνευστικές διαταραχές του παχύσαρκου είναι περισσότερο εμφανείς κατά τον ύπνο, γι' αυτό και συχνά καλούνται αναπνευστικές διαταραχές του ύπνου. Η επίδραση της παχυσαρκίας στο αναπνευστικό σύστημα εκδηλώνεται κλινικά ως αναπνευστική δυσλειτουργία, με τη μορφή του Συνδρόμου Υποαερισμού των Παχύσαρκων

(ΣΥΠ),

του

Συνδρόμου

Υπνικής

Άπνοιας(ΣΥΑ)

καθώς επίσης και με τη μορφή ηπιότερων διαταραχών (ροχαλητό, υπνοβασία, νυχτερινοί εφιάλτες κλπ.). Με τον όρο Σύνδρομο Υποαερισμού των Παχύσαρκων,

περιγράφεται η

κατάσταση εκείνη κατά την οποία, ένα παχύσαρκο άτομο που αναπαύεται και αναπνέει ατμοσφαιρικό αέρα, παρουσιάζει υποξία και υπερκαπνία. Πρόκειται για περιοριστικού τύπου πάθηση, που παρατηρείται κυρίως σε ασθενείς με κεντρική παχυσαρκία, κατά την οποία η ενδοκοιλιακή πίεση είναι πολύ αυξημένη και το θωρακικό τοίχωμα παχύ και με μειωμένη ελαστικότητα. Σύνδρομο Υπνικής Άπνοιας (ΣΥΑ)

Το ΣΥΑ αποτελεί σοβαρή και, δυνητικά, θανατηφόρα επιπλοκή της παχυσαρκίας. Αφορά συχνότερα τους άνδρες και οι πιθανότητες εμφάνισης είναι ανάλογες του βαθμού της παχυσαρκίας. Το σύνδρομο αφορά το 1-4% του συνόλου του ενήλικου ανδρικού πληθυσμού, το 60% των οποίων είναι παχύσαρκοι και από αυτούς το 30% πάσχει από βαρειά παχυσαρκία. Η κλινική εικόνα των ασθενών με ΣΥΑ, αποτελείται από επαναλαμβανόμενα αποφρακτικά επεισόδια του ανώτερου αναπνευστικού κατά τη διάρκεια του ύπνου και εκδηλώνεται με βαρύ, δυνατό και γρήγορο ροχαλητό, που φοβίζει τους οικείους του ασθενούς (ροχαλίζει σαν δράκος). Οι ασθενείς ξυπνούν συχνά τη νύχτα με κομμένη την ανάσα, κάνουν ανεξέλεγκτες κινήσεις των

άκρων και του σώματος, μπορεί να χτυπήσουν το σύντροφο τους, να το ρίξουν από το κρεβάτι χωρίς να το καταλάβουν, να υπνοβατήσουν και να έχουν απώλεια ούρων. Συνήθη επίσης συμπτώματα του συνδρόμου είναι το αίσθημα πνιγμού, οι νυχτερινές εφιδρώσεις και το παραμιλητό. Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, μπορεί να παλινδρομήσει γαστρικό περιεχόμενο και να προκαλέσει εισρόφηση, ενώ η συχνή και χρόνια παλινδρόμηση στον οισοφάγο εκδηλώνεται με οπισθοστερνικό άλγος και καύσος. Άλλα συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος, ιδιαίτερα κατά το πρωινό ξύπνημα, η απώλεια μνήμης, η νευρικότητα, η κατάθλιψη, η μειωμένη σεξουαλική ικανότητα , η ψύχωση και η πνευμονική υπέρταση. Κατά τη διάρκεια της ημέρας οι ασθενείς παρουσιάζουν μεγάλη υπνηλία, που αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα συμπτώματα του συνδρόμου. Οι ασθενείς μπορεί να κοιμούνται ενώ διαβάζουν εφημερίδα, στη συζήτηση με άλλα άτομα, ακόμα και όταν τρώνε. Οι περισσότεροι παχύσαρκοι με ΣΥΑ έχουν επίγνωση του προβλήματος και αποφεύγουν τις εργασίες, που απαιτούν εγρήγορση. Έτσι, οι περισσότεροι αποφεύγουν συστηματικά την οδήγηση, επειδή γνωρίζουν ότι ο κίνδυνος να κοιμηθούν στο τιμόνι και να αποτελέσουν αιτία τροχαίου ατυχήματος είναι πολύ μεγάλος. Οι ασθενείς με ΣΥΑ αποτελούν άτομα υψηλού κινδύνου αιφνίδιου θανάτου. Λόγω της οξείας απόφραξης των ανώτερων αναπνευστικών οδών μπορεί να προκληθεί αναπνευστική ανακοπή και θάνατος. Οι ασθενείς αυτοί διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου και σε περίπτωση που θα χρειαστεί να υποβληθούν σε γενική αναισθησία για οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση. Αιτία αιφνίδιου θανάτου αποτελούν επίσης οι συχνές κοιλιακές αρρυθμίες, οι οποίες κατά τη διάρκεια ενός απνοϊκού επεισοδίου μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή ανακοπή. Η θεραπεία τον συνδρόμου αυτού των παχύσαρκων είναι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η θεραπεία της παχυσαρκίας. Η απώλεια βάρους αποτελεί την κύρια μέθοδο αντιμετώπισης του συνδρόμου. Εκφυλιστικές επιπλοκές Οι επιπλοκές αυτές είναι το αποτέλεσμα μόνιμου εκφυλισμού ενός τμήματος του σώματος συνεπεία του υπερβάλλοντος βάρους. Οι εκφυλιστικές αλλαγές

μπορεί να προκληθούν έμμεσα από μία ή περισσότερες μεταβολικές επιπλοκές. Για παράδειγμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση και τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, αποτελούν κύριους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου,

εξαιτίας των

εκφυλιστικων αλλοιώσεων που υφίσταται το αγγειακό σύστημα. Ωστόσο, εκφυλιστικές επιπλοκές μπορούν να εμφανιστούν και εξαιτίας της βαρύτητας.Το

υπερβάλλον

βάρος

πιέζει

μηχανικά

προς

τα

κάτω

συγκεκριμένες ανατομικές δομές. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει αρθρίτιδα και επιδείνωση των αλλοιώσεων στις αρθρώσεις του γόνατος και των ισχίων, καθώς επίσης και τραυματισμό των μεσοσπονδύλιων δίσκων. Βλάβες σε άλλα μέρη του σώματος, όπως στην καρδιά και τους πνεύμονες, σχετίζονται, μερικώς, με το επιπρόσθετο λειτουργικό φορτίο, λόγω του πλεονάζοντος σωματικού βάρους. Μυοσκελετικό

Η σπονδυλική στήλη επιβαρύνεται πρώτη από τα περιττά κιλά, κυρίως εξαιτίας της αλλαγής στο κέντρο βάρος του σώματος, που σημαίνει αλλαγή των φορτίων στήριξης. Η πιο συνηθισμένη συνέπεια είναι η φθορά των μεσοπονδυλίων δίσκων , που παρεμβάλλονται μεταξύ των σπονδύλων. Αυτή εκδηλώνεται συνήθως ως κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, που προκαλεί οσφυαλγία ή και ισχιαλγία. Προοδευτικά επέρχεται μεγάλη φθορά σε πολλά μεσοσπονδύλια διαστήματα, δημιουργούνται τα επονομαζόμενα οστεόφυτα που πιέζουν τη μήνιγγα και προκαλούνται μεγαλύτερα προβλήματα αστάθειας και αδυναμίας στήριξης. Η επόμενη άρθρωση που προσβάλλεται συχνότερα είναι το γόνατο. Ο χόνδρος που την επιστρώνει φθείρεται γρήγορα, με συνέπεια την πρόωρη οστεοαρθρίτιδα. Η οστεοαρθρίτιδα οδηγεί σε καταστροφή της άρθρωσης με πιθανότητα μέχρι και αλλαγής φορτίων (ραιβότητα ή βλασσότητα) ή διαταραχών αιμάτωσης (άσηπτη νέκρωση). Οι ρήξεις των μηνίσκων είναι δέκα φορές πιο συχνές στους παχύσαρκους απ' ό,τι στους ανθρώπους με φυσιολογικό βάρος. Τρίτη σε σειρά άρθρωση που επιβαρύνεται είναι το ισχίο. Όταν αρχίσει η φθορά στον χόνδρο του, αυτή είναι μη αναστρέψιμη και σύντομα ο ασθενής οδηγείται σε πρόωρη αλλαγή της άρθρωσης με τεχνητή.

Τελευταία άρθρωση που επιβαρύνεται είναι η ποδοκνημική (ο αστράγαλος). Η βλάβη της ποδοκνημικής άρθρώσης θεωρείται βαριά κατάσταση και είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμη (απαιτείται ολική αρθροπλαστική ή αρθρόδεση). Οι προαναφερθείσες φθορές μπορούν μεν να αντιμετωπισθούν χειρουργικά αλλά, δυστυχώς, η θεραπεία στους παχύσαρκους ασθενείς είναι δέκα φορές πιο δύσκολη απ' ό,τι στους αδύνατους. Και αυτό συμβαίνει για αρκετούς λόγους. Κατ' αρχήν, όταν εκτίθεται στον αέρα το λίπος,αυτό αποτελεί μεγάλο παράγοντα μόλυνσης. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η κακή κυκλοφορία του αίματος και η επιβάρυνση των αιμοφόρων αγγείων, από την αλλοίωση των φλεβικών βαλβίδων εξαιτίας των περιττών κιλών. Οι φλεβοθρομβώσεις είναι συχνότερες στους παχύσαρκους ασθενείς και οι εμβολές

συχνότερα

θανατηφόρες, εάν δεν διαγνωσθούν εγκαίρως. Καρκίνος Είναι αξιοσημείωτο ότι η θετική συσχέτιση παχυσαρκίας και καρκίνου δεν περιορίζεται μόνο σε ορισμένες μορφές καρκίνου, αλλά φαίνεται να είναι ο κανόνας μάλλον, παρά η εξαίρεση.Υπάρχει σαφής σχέση παχυσαρκίας και διαφόρων μορφών καρκίνου. Η σχέση αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής σε περιπτώσεις ορμονοεξαρτώμενων όγκων ή και όγκων του πεπτικού συστήματος.Αναντίρρητα η

παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για

την εμφάνιση καρκίνου. Η αυξημένη συχνότητα καρκίνου του μαστού, του ενδομητρίου, των ωοθηκών και του τραχήλου της μήτρας σε παχύσαρκες έχει πλήρως αποδειχτεί σήμερα, ενώ και η συχνότητα καρκίνου του παχέος εντέρου και του προστάτη σε παχύσαρκους άνδρες φαίνεται ότι είναι αυξημένη. Η αυξημένη επίσης συχνότητα καρκινώματος της χοληδόχου κύστης και του νεφρού έχει υπογραμμιστεί από πολλούς ερευνητές, ενώ πρόσφατα πιθανολογήθηκε ότι η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου και για τον καρκίνο της γαστροοισοφαγικής συμβολής. Η συχνότητα των νεοπλασμάτων αυτών είναι υψηλότερη σε ασθενείς με σπλαχνική εναπόθεση λίπους, γεγονός που τα συνδέει άμεσα με ορμονικές διαταραχές. Οι πιθανοί βιολογικοί μηχανισμοί που θα μπορούσαν να εξηγήσουν

τη

συσχέτιση καρκίνου – παχυσαρκίας είναι πολλοί. Το είδος και η ποσότητα του φαγητού φαίνεται ότι συμβάλλει στην αυξημένη εμφάνιση καρκίνου στους

παχύσαρκους. Η αύξηση της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, η υπερκατανάλωση κορεσμένων λιπαρών οξέων καθώς επίσης και η μείωση της κατανάλωσης φυτικών ινών με το ψωμί, τα φρούτα και τα λαχανικά σχετίζονται με την αυξημένη συχνότητα των ορμονοεξαρτώμενων καθώς επίσης και των καρκινωμάτων του πεπτικού συστήματος των παχύσαρκων. Μία

άλλη

πιθανή

εξήγηση

του

αυξημένου

κινδύνου

καρκίνου

του

ενδομητρίου, ίσως και του μαστού, σε παχύσαρκες γυναίκες είναι η αυξημένη παραγωγή οιστρογόνων από τα στρωματικά κύτταρα του λιπώδη ιστού. Ο λιπώδης ιστός αποτελεί πηγή οιστρογόνων στις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και η αυξημένη αυτή παραγωγή σχετίζεται με το βαθμό αύξησης του λίπους. Σε κάθε περίπτωση, η καρκινογόνος δράση της παχυσαρκίας φαίνεται ότι είναι υπαρκτή και θα μπορούσε να αποτελέσει ένα επιπλέον κίνητρο για να ενταθούν οι προσπάθειες ελέγχου του σωματικού βάρους σε όλο τον κόσμο, όπου η παχυσαρκία έχει πια λάβει διαστάσει επιδημίας. Σεξουαλική λειτουργία Άτομα με ήπια και μέτρια παχυσαρκία δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα σεξουαλικά προβλήματα. Η σεξουαλική λειτουργία όμως ατόμων με βαρειά παχυσαρκία, ανδρών και γυναικών, είναι γενικά προβληματική. Οι περισσότεροι άνδρες με βαρειά παχυσαρκία έχουν μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα και αυτή δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στις ορμονικές διαταραχές. Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας επιδρούν αρνητικά, ενώ και οι δυσκολίες στη σεξουαλική απόλαυση που προέρχονται από τον όγκο και το βάρος του σώματος αποτελούν επιπρόσθετους επιβαρυντικούς παράγοντες. Η σεξουαλική ζωή των γυναικών με βαρειά παχυσαρκία ποικίλλει. Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται υπερδραστηριότητα, σε άλλες η δραστηριότητα είναι φυσιολογική και σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει πλήρης αδιαφορία. Η αδυναμία

σεξουαλικής

απόλαυσης

πολλών

παχύσαρκων

γυναικών

αποδίδεται, εκτός από τις ενδοκρινικές διαταραχές, στα ιδιαίτερα ψυχολογικά προβλήματα και στις διαταραχές που παρουσιάζουν καθώς επίσης και στον όγκο και το βάρος του σώματος, που συχνά είναι αποτρεπτικά για τη σεξουαλική πράξη.

Δέρμα και υποδόριο Η παχυσαρκία συνοδεύεται συχνά από ορισμένες παθήσεις και παθολογικές αλλοιώσεις του δέρματος και του υποδορίου. Οι ραβδώσεις του δέρματος είναι συνήθεις και αντανακλούν την τάση του δέρματος από την αυξημένη εναπόθεση υποδόριου λίπους. Η υπερτρίχωση των γυναικών, που παρατηρείται σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί να εξηγηθεί από την αυξημένη παραγωγή τεστοστερόνης, που συνοδεύει τη σπλαχνική κατανομή λίπους. Η νεγροειδής ακάνθωση, που χαρακτηρίζεται από υπέρχρωση του λαιμού, της μασχάλης ή και των εκτατικών επιφανειών των άκρων, συνυπάρχει συχνά με παχυσαρκία. Η συνηθέστερη αιτία εμφάνισης των αλλοιώσεων αυτών είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι μηκυτιάσεις του δέρματος, ιδιαίτερα των μηροδερματικών πτυχών και της μασχάλης, είναι συχνές στους παχύσαρκους, ιδίως σε εκείνους με βαρειά παχυσαρκία. Η δυσκολία εφαρμογής σωστής υγιεινής των ατόμων αυτών, αλλά και η δυσκολία φαρμακευτικής αγωγής, βοηθούν στην εμμονή των μηκυτιάσεων. Οι φλεγμονές του δέρματος και του υποδορίου

είναι συχνότερες στους

παχύσαρκους και οφείλονται κυρίως στην κακή ατομική υγιεινή, ενώ παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ευνοούν την εμφάνιση τους.Η κυτταρίτιδα των κοιλιακών τοιχωμάτων αποτελεί οξεία φλεγμονή του υποδορίου λίπους της κοιλιάς από διάφορα κοινά μικρόβια. Η μεγάλη ποσότητα και το οίδημα του υποδορίου λίπους προκαλούν το σχηματισμό της κρεμάμενης κοιλίας των παχύσαρκων. H κατάσταση αυτή σε συνδυασμό

με

την

πλημμελή

ατομική

καθαριότητα

των

ασθενών,

δημιουργούν ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης βακτηριδίων. Η κυτταρίτιδα είναι συχνά σοβαρή φλεγμονή και η αντιμετώπιση της, ιδιαίτερα σε ασθενείς με βαρειά παχυσαρκία, δεν είναι πάντοτε εύκολη. Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Με τον όρο αυτόν περιγράφεται ένα σύνολο συμπτωμάτων, το οποίο αποτελούν η παχυσαρκία, η υπερτρίχωση, οι διαταραχές της εμμήνου ρήσεως, η υπογονιμότητα και η πλήρης αδυναμία σύλληψης. Οι ωοθήκες είναι ευμεγέθεις, σκληρές, με πολλές κυστικές εξεργασίες. Μέτρια παχυσαρκία υπάρχει σε ποσοστό 35-60% του συνόλου των γυναικών

με πολυκυστικές ωοθήκες, γεγονός που επιβεβαιώνει τη στενή σχέση των δύο παθολογικών οντοτήτων. Η παχυσαρκία, σε ποσοστό 90-98% των περιπτώσεων, παρουσιάζεται πριν από την έναρξη της εμμήνου ρήσεως και πολύ πριν από την εμφάνιση του συνδρόμου, γεγονός που σημαίνει ότι αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο της παθογένειας του. Παχυσαρκία και κύηση Οι παχύσαρκες γυναίκες, που άλλοτε ταυτίζονταν με τη γονιμότητα, αποτελούν σήμερα μεγάλη ομάδα γυναικών με προβλήματα εγκυμοσύνης. Τα προβλήματα της παχύσαρκης εγκύου, είναι ανάλογα του βαθμού της παχυσαρκίας. Σε γυναίκες με ήπια παχυσαρκία, ελάχιστα ή καθόλου διαφέρει η εγκυμοσύνη από εκείνες με κανονικό βάρος. Οι γυναίκες με βαρειά παχυσαρκία παρουσιάζουν δυσκολίες στη σύλληψη, επιπρόσθετα προβλήματα κατά την κύηση, την οποία με δυσκολία θα φέρουν εις πέρας και δυσκολίες κατά τον τοκετό.Ο τοκετός σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως σε γυναίκες με βαρειά παχυσαρκία, γίνεται με καισαρική τομή, με όλες τις επιπλοκές που συνεπάγεται η επέμβαση. Η θνητότητα των παχύσαρκων γυναικών κατά τον τοκετό είναι 2-3 φορές υψηλότερη εκείνης των μη παχύσαρκων. Η δυσχέρεια του τοκετού μπορεί να προκαλέσει ενδοκράνια, ενδοφθάλμια και ενδοκοιλιακή αιμορραγία, κατάγματα κλείδας και κακώσεις του προσωπικού και του βραχιονίου πλέγματος του νεογνού. Επιπλέον, η παράταση του τοκετού μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ασφυξία του εμβρύου. Τα παιδιά των παχύσαρκων γυναικών γεννιούνται με βάρος >4.500 gr και είναι υψηλότερα από τα συνήθη. Τέλος, η εγκυμοσύνη μπορεί να αποτελέσει, σε αρκετές περιπτώσεις, την αφετηρία έναρξης της παχυσαρκίας. Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΑΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Οι οικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας είναι απότοκες των φυσικών περιορισμών και της νοσηρότητας, που τη συνοδεύουν. Οι παχύσαρκοι εμφανίζουν πρόωρα προβλήματα υγείας όπως, καρδιαγγειακές παθήσεις, οστεοαρθρίτιδα και διαβήτη. Για τους λόγους αυτούς, τα εισοδήματα και οι ασφαλιστικές τους εισφορές είναι περιορισμένα ενώ την ίδια στιγμή δαπάνες για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας, που σχετίζονται με την

παχυσαρκία αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μελέτης της Παχυσαρκίας εκτιμά ότι άν

παχυσαρκία συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια με τους σημερινούς ρυθμούς, το ποσοστό παχυσαρκίας στην Ευρώπη θα φθάσει το 50% μέχρι το 2030. Στην περίπτωση αυτή, η προβλεπόμενη διόγκωση των δαπανών εξ' αιτίας των νοσηρών συνεπειών της παχυσαρκίας, συνυπολογιζόμενης της απώλειας εισοδήματος και των αναπηρικών συντάξεων, θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε κατάρρευση τους ασφαλιστικούς φορείς και τα εθνικά συστήματα υγείας.Έχει υπολογιστεί ότι οι χώρες της Ευρώπης δαπανούν περίπου το 7% του ακαθάριστου εθνικού προιοντος για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και των νόσων που συνδέονται με αυτήν. Οι οικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας αφορούν όχι μόνο τους ίδιους τους ασθενείς και το οικογενειακό τους περιβάλλον, αλλά και τις υπηρεσίας υγείας των διαφόρων χωρών, καθώς επίσης και εκείνους που ασχολούνται άμεσα ή έμμεσα με τη νόσο. Μέχρι σήμερα, σε αντίθεση με το κάπνισμα και τον αλκοολισμό, λίγες προσπάθειες έγιναν για να υπολογιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας και των παθήσεων που συνδέονται άμεσα με αυτήν. Λίγες επίσης μελέτες υπάρχουν, που αφορούν τις δαπάνες πρόληψης και θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου. Οι οικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας συνίστανται σε τρία κύρια οικονομικά μεγέθη: 1. Τις άμεσες δαπάνες, τα έξοδα δηλαδή των ατόμων και των υπηρεσιών υγείας για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και των παθήσεων που συνδέονται άμεσα με αυτήν. 2. Τις αφανείς δαπάνες, τις οποίες αποτελούν τα ευκαιριακά έξοδα των ασθενών στην προσπάθεια να μετατρέψουν την παθολογική κατάσταση τους σε υγιή και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής. 3. Τις έμμεσες δαπάνες, οι οποίες προκύπτουν από την απώλεια εργατοωρών καθώς επίσης και από τυχόν πρόωρο θάνατο. Σε αυτές υπολογίζονται και η απώλεια του πλούτου και των οικονομικών ωφελειών των άλλων μελών της κοινωνίας από τη μείωση των αγαθών και των παρεχόμενων προς αυτούς υπηρεσιών. Οι περισσότερες μελέτες των οικονομικών επιπτώσεων της παχυσαρκίας,

όσες υπάρχουν μέχρι σήμερα, εστιάζονται στον υπολογισμό των άμεσων και των έμμεσων δαπανών, ενώ λιγότερη προσοχή δίδεται στον υπολογισμό των αφανών που, έτσι και αλλιώς, δύσκολα υπολογίζονται. Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΑΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑ Ένα από τα προβλήματα αντιμετωπίζουν

οι

της παχυσαρκίας είναι η προκατάληψη, που

παχύσαρκοι.

Σε

πολλές

κοινωνίες,ιδιαίτερα

των

ανεπτυγμένων χωρών της Δύσης, η παχυσαρκία προκαλεί ακόμα και στις μέρες μας αισθήματα ενοχής, ενώ οι ασθενείς με βαρειά παχυσαρκία εξακολουθούν να είναι στιγματισμένοι από το κοινωνικό σύνολο.Αντίθετα, σε άλλες κοινωνίες, στις θεωρούμενες σήμερα τριτοκοσμικές,αναγνωρίζονται στην παχυσαρκία στοιχεία υγείας,ομορφιάς και γονιμότητας. Παράλληλα, για τους ανθρώπους αυτούς υπάρχει αρκετά διαδεδομένη κοινωνική προκατάληψη, εκφραζόμενη με στιγματιστικές απόψεις.Έρευνες έχουν δείξει πως οι παχύσαρκοι έχουν λιγότερες πιθανότητες, σε σύγκριση με τους φυσιολογικού βάρους

να προσληφθούν σε δουλειές και αν τελικά

προσληφθούν, είναι πιθανότερο να αντιμετωπίσουν διακρίσεις στον χώρο εργασίας. Οι παχύσαρκοι, επίσης, δεν είναι αποδεκτοί κοινωνικά. Παρουσιάζουν μειωμένες πιθανότητες να εισαχθούν στα κολέγια, περισσότερες δυσκολίες να βρουν εργασία και περισσότερες πιθανότητες να απασχολούνται σε εργασίες χαμηλότερα αμειβόμενες. Αρκετοί έχουν προβλήματα στο να κάνουν γνωριμίες και να βρουν συντρόφους, ενώ συχνά παραμένουν ανύπαντροι. Οι παχύσαρκοι είναι αυτοί που παρουσιάζονται συχνότερα ως ληθαργικοί, τεμπέληδες, χαζούληδες, αστείοι και μη ελκυστικοί, με αδύναμη θέληση, άσχημοι, παράξενοι, μη συνεργάσιμοι και αποτυχημένοι. Οι άνθρωποι με διαταραχές στο σωματικό

βάρος συχνά αντιμετωπίζουν

προσβολές και αποδοκιμασίες, οι οποίες υπό άλλες συνθήκες θα ήταν τελείως μη

αποδεκτές.

κοινωνία

δυστυχώς

αποδέχεται

σιωπηρά

τέτοιες

συμπεριφορές, επιβαρύνοντας το συναισθηματικό και ψυχικό φορτίο, τα οποία αναπόδραστα ευνοούν την επιπλέον αύξηση του σωματικού βάρους.Μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα, οι υπέρβαροι άνθρωποι γίνονται αντικείμενο πειραγμάτων και διακρίσεων και ενοχοποιούνται για την κατάσταση τους. Το αίσθημα των παχύσαρκων πως υποτιμώνται και κριτικάρονται από τους

επαγγελματίες υγείας τους καθιστά διστακτικότερους να ζητήσουν ιατρική βοήθεια, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένης της υψηλής νοσηρότητας των ανθρώπων αυτών. Είναι γεγονός ότι οι υγειονομικοί στην πλειοψηφία αποφεύγουν να ασχοληθούν με την αντιμετώπιση της βαρειάς παχυσαρκίας, αφού εσφαλμένα θεωρούν τον άνθρωπο αυτόν ως <<χαμένη υπόθεση>> και άτομο στο οποίο οι συμβουλές, οι υποδείξεις και οι διάφορες θεραπείες δεν οφελούν.Πράγματι, τo 80% των παχυσάρκων που απάντησαν σε σχετικό ερωτηματολόγιο, θεωρούν ότι αντιμετωπίστηκαν από τους γιατρούς και τους νοσηλευτές με έλλειψη σεβασμού, λόγω του βάρους τους. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΣΤΟΥΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΥΣ Υπάρχει μια άρρηκτη σχέση

ανάμεσα στην παχυσαρκία και στην ψυχική

κατάσταση του ατόμου.Είναι όμως αδιευκρίνιστο, εάν και κατά πόσο, οι ψυχικές διαταραχές των παχυσάρκων οφείλονται στην παχυσαρκία ή η παχυσαρκία οφείλεται, εν μέρει τουλάχιστον,σε αυτές.Είναι γνωστό ότι οι παχύσαρκοι

παρουσιάζουν

σημαντικές

διαφορές

στην

ψυχοσύνθεση

συγκρινόμενοι με τους λεπτούς. Μελέτες έχουν δείξει ότι

εμφανίζουν

αυξημένα ποσοστά χαμηλής αυτοεκτίμησης και διαταραχής στην εικόνα του σώματος Η κατάθλιψη και το άγχος αποτελούν δύο εξαιρετικά συνηθισμένες καταστάσεις που απαντώνται στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα. Αυτές οι ψυχολογικές διαταραχές παρατηρούνται, εν μέρει, εξαιτίας της διαδεδομένης προκατάληψης

κατά

των

υπέρβαρων

και

παχύσαρκων

ατόμων.

Προκαλούνται, επίσης, ως αποτέλεσμα της απογοήτευσης, την οποία αισθάνονται πολλοί από αυτούς, όταν αποτυγχάνουν να χάσουν βάρος ή όταν επανακτούν το βάρος που έχουν χάσει. Η κατάθλιψη και το άγχος προκαλούν αύξηση του σωματικού βάρους σε άτομα που έχουν την τάση να τρώνε περισσότερο, όταν είναι στρεσαρισμένα. Σαν αποτέλεσμα εγκαθίσταται ένας φαύλος κύκλος, όπου η αύξηση του σωματικού βάρους οδηγεί σε επιπλέον άγχος και κατάθλιψη, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε επιπλέον αύξηση του σωματικού βάρους, κ.ο.κ. Η αρνητική στάση της κοινωνίας απέναντι στους παχύσαρκους μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική και ψυχοσυναισθηματική κατάσταση, ιδίως όταν αυτοί είναι συναισθηματικά και ψυχολογικά ευάλωτοι. Η ψυχολογική επιβάρυνση στον πληθυσμό των παχύσαρκων ποικίλλει σημαντικά. Άλλοι

αναπτύσσουν σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα, άλλοι ήπια και άλλοι σχεδόν καθόλου. Τον κίνδυνο ψυχολογικής επιβάρυνσης

αυξάνουν ορισμένοι δημογραφικοί

παράγοντες, όπως για παράδειγμα, το να είναι ο παχύσαρκος γυναίκα, το να είναι έφηβος και το να έχει σοβαρή παχυσαρκία.

ΠΙΝΑΚΑΣ: Βαρειά παχυσαρκία και συνοδές νόσοι Πάθηση

Ποσοστό (%)

Αναπνευστική δυσλειτουργία

12%

Καρδιοπάθεια

Υπέρταση

16%

Σακχαρώδης διαβήτης

Υπερλιπιδαιμία

13%

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση 16% Χολολιθίαση

28%

Παθήσεις φλεβών

Κυτταρίτιδα

ΠΙΝΑΚΑΣ: Παθήσεις που συνδέονται με την παχυσαρκία ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 Δυσλιπιδαιμία Υπερουρικαιμία ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟΥ Στεφανιαία νόσος Μυοκαρδιοπάθεια Φλεβική ανεπάρκεια ΥΠΕΡΤΑΣΗ Επιπλοκές καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων Θρομβοφλεβίτιδα ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ Ροχαλητό Σύνδρομο υποαερισμού των παχύσαρκων Σύνδρομο υπνικής άπνοιας ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ Οστεοαρθρίτις Ρευματοειδής αρθρίτις Ουρική αρθρίτις Οστεοπάθεια ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ Απώλεια ούρων Ανικανότητα Υπογονιμότητα, στειρότητα Διαταραχές εμμήνου ρήσεως Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ΜΗ ΕΙΔΙΚΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΕΣ Κυτταρίτις Δυσκολίες στη διάγνωστη ενδοκοιλιακών φλεγμονών Διαπύηση κοιλιακών τραυμάτων ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟΥ Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση Χολολιθίαση Παγκρεατίτιδα Λιπώδης διήθηση ήπατος Στεατοηπατίτιδα ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (ΚΑΡΚΙΝΟΙ) Παχέος εντέρου Προστάτη Μαστού Μήτρας Ωοθηκών Οισοφάγου Κεφαλαλγία Κήλες Ψυχολογικές διαταραχές

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Για όσους πρόκειται να μπούν στην διαδικασία να χάσουν βάρος, η αξιολόγηση ξεκινά πάντα με ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό,που λαμβάνεται από ειδικό γιατρό. Η λήψη του ιατρικού ιστορικού έχει στόχο να διερευνήσει αιτιολογικούς παράγοντες που οδήγησαν στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας, αλλά και να εντοπίσει καταστάσεις συννοσηρότητας, που συνοδεύουν την παχυσαρκία και θέτουν σε κίνδυνο την ίδια τη ζωή του ατόμου. Για την αξιολόγηση της παχυσαρκίας, χρήσιμες είναι οι πληροφορίες που αφορούν την ηλικία έναρξης της παχυσαρκίας, το ρυθμό της αύξησης του σωματικού βάρους και τα γεγονότα που συνετέλεσαν σ' αυτήν. Θα πρέπει να αναζητηθούν πληροφορίες αναφορικά με προηγούμενες θεραπείες για απώλεια βάρους, συμπεριλαμβανομένων της διάρκειας της θεραπείας και των κιλών που χάθηκαν. Οι πληροφορίες αυτές αποδίδουν μια εικόνα για τη δυνατότητα δέσμευσης του ασθενούς και την ικανότητα να ακολουθεί ένα πρόγραμμα. Σημασία έχει

επίσης να καταγραφούν και οι

διατροφικές συνήθειες , η κοινωνικότητα, ο τρόπος ζωής και ο ψυχισμός του ατόμου. Ως μέρος της ιατρικής εξέτασης, ο ειδικός πρέπει να εξετάσει εάν ο ασθενής διακατέχεται από κάποια ψυχολογική διαταραχή πρόσληψης τροφής, που επηρεάζει το βάρος. Οι πιο συχνές από αυτές είναι η παροξυσμική υπερφαγία και η βουλιμία. Τέλος, η παχυσαρκία εκτός από τις ψυχολογικές διαταραχές που προκαλεί, μπορεί να οφείλεται ή να υποκρύπτει μια σοβαρή ψυχιατρική πάθηση, όπως η βαριά κατάθλιψη. Η κλινική εκτίμηση της παχυσαρκίας θα στηριχθεί εκτός από τη λήψη του ιστορικού,

στη

φυσική

εξέταση

και

στην επιλογή

των κατάλληλων

παρακλινικών εξετάσεων και την αξιολόγηση τους. Στην κλινική εξέταση εκτιμάται ο ΔΜΣ και η περίμετρος μέσης, προκειμένου να κατηγοριοποιηθεί η παχυσαρκία. Είναι σημαντικό να εξεταστεί αν ο ασθενής έχει κατανοήσει τη βασική διαιτητική

αρχή

αντιμετώπισης

της

παχυσαρκίας,

ότι

δηλαδή

προσλαμβανόμενη ενέργεια οφείλει να είναι μικρότερη από την καταναλισκόμενη, για μία επιτυχή απώλεια βάρους.

Οι προσδοκίες του ασθενούς από ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους θα πρέπει να διευκρινιστούν, διότι τυχόν μη ρεαλιστικές προσδοκίες, θα οδηγήσουν σε απογοήτευση και απόκλιση από το πρόγραμμα. Ο ειδικός θα βοηθήσει τον πάσχοντα να ορίσει εφικτούς στόχους σχετικά με το πόσο βάρος πρέπει να χάσει, πόσο μπορεί να περιμένει ότι θα χάσει και πόσο από αυτό μπορεί να διατηρήσει μακροχρόνια. Τελευταία, ο ειδικός γιατρός θα πρέπει να κάνει έλεγχο για χρήση φαρμάκων που προάγουν την αύξηση βάρους ή δυσχεραίνουν την απώλεια του (π.χ. ορμόνες).Θα διερευνήσει ενδεχόμενη παρουσία συνοδών παθήσεων που σχετίζονται με το αυξημένο βάρος, η ύπαρξη των οποίων θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. ΠΙΝΑΚΑΣ: Στοιχεία που πρέπει να ζητηθούν από το ιστορικό ενός παχύσαρκου ασθενούς  Ιατρικό ιστορικό, παράγοντες κινδύνου για διαβήτη και καρδιαγγειακές επιπλοκές, παρουσία επιπλοκών παχυσαρκίας.  Ιστορικό μεταβολών σωματικού βάρους (κρίσιμες περίοδοι για αύξηση βάρους: εφηβεία, έναρξη καθιστικής εργασίας, εγκυμοσύνες, εμμηνόπαυση, ακινητοποίηση από τραυματισμούς, κ.λπ.).  Οικογενειακό ιστορικό για παχυσαρκία και συνοδό νοσήματα (διαβήτης τύπου 2, υπέρταση, στεφανιαία νόσος, χολολιθίαση).  Ιστορικό διατροφικών συνηθειών, σωματικής δραστηριότητας και άσκησης και γενικότερου τρόπου ζωής (lifestyle) και συνηθειών.  Ιστορικό προηγουμένων προσπαθειών για απώλεια βάρους και βαθμός επιτυχίας.  Ιστορικό λήψης φαρμάκων που μπορεί να αυξήσουν το βάρος (π.χ. φαινοθειαζίνες, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, λίθιο, αντιεπιληπτικά, αναβολικά, στεροειδή, ινσουλίνη, αντίδιαβητικά).  Στις γυναίκες, ιστορικό εμμήνου ρύσεως (άρρυθμη περίοδος συχνά σχετίζεται με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών).

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Εισαγωγή Η εργαστηριακή διερεύνηση του παχύσαρκου ασθενούς αποσκοπεί στη διεξοδική διερεύνηση της γενικής κατάστασης της υγείας και κατ' επέκταση στον εντοπισμό πιθανών επιπλοκών, που σχετίζονται με το αυξημένο σωματικό βάρος και τη συσσώρευση λίπους στο σώμα.Τα αποτελέσματα του εργαστηριακού ελέγχου είναι ουσιαστικής σημασίας για τον καθορισμό της θεραπευτικής αγωγής, που πρόκειται να ακολουθηθεί. Ανάλογα, λοιπόν, με το ατομικό αναμνηστικό και την παρούσα νόσο θα πρέπει να γίνει λεπτομερής έλεγχος για την πιθανή παρουσία επιπλοκών της παχυσαρκίας. Αιματολογικός έλεγχος Ο βασικός αιματολογικός έλεγχος, στον οποίο πρέπει να υποβάλλεται κάθε παχύσαρκος ασθενής, που προσφεύγει στο γιατρό για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, περιλαμβάνει τα εξής:  Γενική αίματος.  Σίδηρος ορού, φερριτίνη ορού.  Χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, HDL, LDL.  Σάκχαρο αίματος.  Ουρία, κρεατινίνη αίματος.  Τρανσαμινάσες.  Ουρικό οξύ αίματος.  Έλεγχος θυρεοειδικής λειτουργίας.  Γενική ούρων. Έλεγχος σακχάρου Εκτός από την απόλυτη τιμή του ΔΜΣ, υπάρχουν τρεις παράγοντες σχετιζόμενοι με το βάρος, που επιδρούν στην εκδήλωση σακχαρώδους διαβήτη:  Το μέγεθος της αύξησης του βάρους διαχρονικά.  Η διάρκεια της παχυσαρκίας.  Η κατανομή του λίπους στο σώμα (ανδροειδής σωματότυπος). Εφ’ όσον οι τιμές σακχάρου αίματος είναι στα ανώτερα φυσιολογικά όρια ή λίγο υψηλότερα,

συνιστάται η διεξοδική διερεύνηση του παχύσαρκου

ασθενούς για τον αποκλεισμό ενός λανθάνοντα η κλινικού σακχαρώδη διαβήτη (μέτρηση ινσουλίνης πλάσματος,

γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης

και δοκιμασία ανοχής γλυκόζης). Έλεγχος λιπιδίων Η παχυσαρκία, κυρίως η σπλαγχνική, συνοδεύεται από δυσλιπιδαιμία με:  Αυξημένη ολική χοληστερόλη.  Ιδιαίτερα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων νηστείας.  Ελαττωμένα επίπεδα HDL.  Ήπια αύξηση της LDL-χοληστερόλης. Η διερεύνηση όλων των παραπάνω παραμέτρων κρίνεται επιβεβλημένη για τη σκιαγράφηση του λιπιδαιμικού προφίλ του παχύσαρκου ασθενούς. Έλεγχος ορμονικής λειτουργίας Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παχυσαρκία, από μόνη της, προκαλεί αλλαγές στην ενδοκρινική λειτουργία στο επίπεδο των περιφερικών ορμονών, στην ιστική τους δράση και στην έκκριση τους. Έχει επικρατήσει η ψευδής εντύπωση, ότι ο υποθυρεοειδισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την παχυσαρκία. Εντούτοις, το ποσοστό παχυσαρκίας που οφείλεται

σε

υποθυρεοειδισμό

είναι

εξαιρετικά

μικρό.

Παρ'

ότι

υποθυρεοειδισμός προκαλεί ελάττωση του βασικού μεταβολισμού, η αύξηση του σωματικού βάρους είναι μικρή. Ο άξονας υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια μελετάται τα τελευταία χρόνια περισσότερο

από

κάθε

άλλη

πιθανή

ενδοκρινική

αιτία

ανάπτυξης

παχυσαρκίας.Υπάρχει γενική συμφωνία ότι στην παχυσαρκία η έκκριση κορτιζόλης είναι αυξημένη, αλλά οι συγκεντρώσεις στον ορό μπορεί να είναι φυσιολογικές, αυξημένες ή και ελαττωμένες, λόγω της αύξησης του μεταβολικού ρυθμού κάθαρσης. Έτσι, ο έλεγχος ρυθμού παραγωγής κορτιζόλης θα πρέπει να διενεργείται μόνο σε περιπτώσεις σαφούς κλινικής εικόνας υπερκορτιζολαιμίας (σύνδρομο Cushing). Στις

γυναίκες,

παχυσαρκία

συνδέεται

με

υπερανδρογοναιμία

και

ανωορρηκτικούς κύκλους. Η σχέση παχυσαρκίας και υπερανδρογοναιμίας είναι πολυπαραγοντική. Αν η παχύσαρκη ασθενής εμφανίζει υπερτρίχωση, κυρίως στο πρόσωπο, ή παρουσιάζει υπογονιμότητα, καλό είναι να μετρηθεί η

ελεύθερη

τεστοστερόνη,

υπερανδρογοναιμία.

οποία

θα

επιβεβαιώσει

ενδεχόμενη

Έλεγχος καρδιαγγειακού συστήματος Στους σοβαρά παχύσαρκους ασθενείς θα πρέπει να συστήνεται συστηματική παρακολούθηση από καρδιολόγο, καθώς τα ποσοστά εμφάνισης επιπλοκών από το καρδιαγγειακό σύστημα είναι πολύ αυξημένα. Οι επιπτώσεις στην καρδιακή λειτουργία, οι διαταραχές ρυθμού, η στεφανιαία νόσος και η αρτηριακή υπέρταση είναι συχνές επιπλοκές σε παχύσαρκους ασθενείς με ανδροειδή σωματότυπο. Η παχυσαρκία συνοδεύεται συνήθως από μεγαλοκαρδία. Η λειτουργική ικανότητα της αριστερής κοιλίας δεν επηρεάζεται τόσο στη μετρίου, όσο στη σοβαρού βαθμού παχυσαρκία. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάγνωση των ως άνω δυσλειτουργιών είναι ο ηλεκτροκαρδιογραφικός και υπερηχογραφικός έλεγχος της καρδιάς. Η παχυσαρκία συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο για αιφνίδιο θάνατο. Πιθανολογείται ότι γι' αυτό ευθύνονται οι έκτακτες κοιλιακές συστολές. Στη γένεση αρρυθμιών

προδιαθέτει και η λιπώδης διήθηση του καρδιακού

συστήματος αγωγής. Ο έλεγχος με δοκιμασία κόπωσης για πιθανή παρουσία στεφανιαίας νόσου, θα πρέπει να διενεργείται μόνο σε παχύσαρκους ασθενείς με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) μέχρι 35. Σε ΔΜΣ >35, καλό είναι ο έλεγχος να περιορίζεται σε απλό ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα καρδιάς και καρωτίδων και σε σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου με θάλιο. Έλεγχος αναπνευστικής λειτουργίας Τα παχύσαρκα άτομα συχνά εμφανίζουν διαταραχές από το αναπνευστικό σύστημα, οι οποίες εκδηλώνονται είτε με αποφρακτικό σύνδρομο απνοιών στον ύπνο, είτε με σύνδρομο κυψελιδικού υποαερισμού. Σε παχύσαρκους ασθενείς με ΔΜΣ >35 και σχετική συμπτωματολογία, συνιστάται έλεγχος της αναπνευστικής λειτουργίας από ειδικό πνευμονολόγο. Έλεγχος πεπτικής λειτουργίας Συχνότερες επιπλοκές από το γαστρεντερικό σύστημα είναι η λιπώδης διήθηση

του

ήπατος,

χολολιθίαση,

διαφραγματοκήλη

και

γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Η συχνότητα εμφάνισης λιπώδους διήθησης του ήπατος στα παχύσαρκα άτομα κυμαίνεται από 60-90% και η βαρύτητα της σχετίζεται με το βαθμό της παχυσαρκίας. Σε ΔΜΣ >30 συνιστάται έλεγχος των ηπατικών ενζύμων, καθώς

και απεικονιστικός έλεγχος με υπερηχογράφημα ήπατος, που θα συνοδεύεται και από τον

έλεγχο της χοληδόχου κύστεως για πιθανή ύπαρξη

χολολιθίασης. Η

ενδεχόμενη

παρουσία

διαφραγματοκήλης

και

γαστροοισοφαγικής

παλινδρόμησης θα πρέπει να ελεγχθεί εvδoσκοπικά, εφ' όσον ο ασθενής αναφέρει σχετική συμπτωματολογία. Έλεγχος μυοσκελετικού συστήματος Είναι γνωστό ότι το αυξημένο σωματικό βάρος σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα οστεοαρθρίτιδας γόνατος και ισχίου και, ακόμα, ότι οι παχύσαρκοι εμφανίζουν αυξημένο ποσοστό υπερουριχαιμίας και ουρικής αρθρίτιδας σε σχέση με τα άτομα φυσιολογικού βάρους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει την ένταξη του προσδιορισμού του ουρικού οξέος αίματος στο βασικό εργαστηριακό έλεγχο της παχυσαρκίας. Έλεγχος νεφρικής λειτουργίας Σε

παχύσαρκα

άτομα

-κυρίως

επί

συνύπαρξης

υπεργλυκαιμίας

και

αρτηριακής υπέρτασης- αναφέρεται η εμφάνιση νεφροσκλήρυνσης, η οποία εκδηλώνεται με λευκωματουρία και έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας. Για το λόγο αυτό, στη βασική εργαστηριακή διερεύνηση του παχύσαρκου ασθενούς επιβάλλεται να συμπεριληφθεί και ο έλεγχος της νεφρικής λειτουργίας. Έλεγχος για καρκίνο Τα παχύσαρκα άτομα και των δύο φύλων διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ακόμα και σε παρουσία μικρού βαθμού παχυσαρκίας. Αυτή η διαπίστωση αφορά σε όλες τις εντοπίσεις του καρκίνου, κυρίως όμως του ενδομητρίου και του μαστού στις γυναίκες και του παχέος εντέρου και του προστάτη στους άνδρες. Το γεγονός αυτό επισημαίνει την ανάγκη ένταξης στον ετήσιο προληπτικό έλεγχο των παχύσαρκων γυναικών ηλικίας πάνω από 40 ετών της κυτταρολογικής εξέτασης του τραχηλικού επιχρίσματος, του υπερηχογραφήματος μήτρας και της μαστογραφίας. Επίσης, οι παχύσαρκοι άνδρες θα πρέπει ανά εξάμηνο να υποβάλλονται σε έλεγχο επιπέδων του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA).

Η ΣΤΡΑΤΗΤΙΚΗ ΝΑ ΧΑΣΕΤΕ ΒΑΡΟΣ Εισαγωγή Σε

κάποιο πρόβλημα υγείας που σχετίζεται με το υπερβάλλον βάρος, οι

ειδικοί (διαιτολόγοι, διατροφολόγοι,

γιατροί, κ.ά.) θα

προτείνουν

την

αντίστοιχη θεραπεία. Μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή για την υψηλή πίεση, τη χοληστερόλη και τον διαβήτη τύπου II. Εάν υπάρχει κατάθλιψη, ο ειδικός γιατρός μπορεί να

συστήσει κάποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακο ή

ψυχοθεραπεία ή και τα δύο, πριν αρχίσει το πρόγραμμα απώλειας βάρους. Ωστόσο,θα χρειαστεί ένα προσεκτικά μελετημένο σχέδιο δράσης για να επιτευχθεί η επιθυμητή απώλεια

σωματικού βάρους.Το σχέδιο που θα

προτείνει ο ειδικός θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων ο ΔΜΣ, η ύπαρξη άλλων σχετιζόμενων με την παχυσαρκία προβλημάτων υγείας και ο βαθμός επιτυχίας παλαιοτέρων προσπαθειών απώλειας βάρους. Σε μέτρια παχυσαρκία και σε καλή κατάσταση υγείας, ο ειδικός μπορεί απλώς να

παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τη διατροφή και την άσκηση,

προτείνοντας τακτικές επισκέψεις

για να καταγράφει την πρόοδο

και να

βοηθά στο ξεπέρασμα των σημείων στασιμότητας κατά τη διάρκεια της προσπάθειας. Αλλά σε μερικές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα σε ακραία

βαρειά

παχυσαρκία με συνοδά προβλήματα υγείας, ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει δίαιτα και άσκηση, πολύ συχνά δεν είναι αρκετό. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστούν μια

ή περισσοτέρες θεραπευτικές

εναλλακτικές λύσεις, όπως η φαρμακευτική αγωγή

και η χειρουργική

θεραπεία. Αντιμετωπίζοντας την αιτία Κάποιος που είναι παχύσαρκος από την παιδική ηλικία και του οποίου οι γονείς είναι παχύσαρκοι, έχει ισχυρή γενετική προδιάθεση να είναι παχύσαρκος και είναι πολύ δύσκολο να χάσει εύκολα κιλά ακολουθώντας μια δίαιτα αδυνατίσματος και μια δραστήρια ζωή. Αν και η διατροφή και η άσκηση είναι σημαντικές στη περίπτωση αυτή, είναι απαραίτητη η συνεργασία με ειδικούς για την υιοθέτηση στρατηγικών, όπως η φαρμακευτική αγωγή και η εγχείρηση. Από την άλλη πλευρά, αυτοί που είναι παχύσαρκοι εξαιτίας περιβαλλοντικών

παραγόντων, μπορεί να ευνοηθούν από μια άλλη προσέγγιση. Αυτοί έχουν μεγάλη πιθανότητα να χάσουν βάρος μέσω ενός προσεκτικά σχεδιασμένου προγράμματος, που θα περιλαμβάνει αλλαγές στις συνήθειες της διατροφής και της άσκησης. Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές του θέματος της απώλειας βάρους, ο κύριος στόχος είναι η αλλαγή της ενεργειακής ισορροπίας, ώστε να δαπανάτε περισσότερη ενέργεια από αυτή που προσλαμβάνετε. Με άλλα λόγια, για να χάσετε βάρος θα πρέπει να αλλάξετε το ενεργειακό ισοζύγιο προς τη δαπάνη ενέργειας. Για τη διατήρηση του βάρους η ισορροπία πρέπει να επανέλθει, ώστε να δαπανάτε τόση ενέργεια όση προσλαμβάνετε.Εαν όμως το ισοζύγιο μεταβληθεί προς την ενεργειακή πρόσληψη, η διαδικασία της αύξησης του βάρους θα ξαναρχίσει. Οι δίαιτες εκείνες που δίνουν έμφαση σε έναν σωστό και ισορροπημένο τρόπο

διατροφής,

είναι

πιθανότερο

να

είναι

διατροφικά

επαρκείς

μακροπρόθεσμα και συνεπώς, καλές επιλογές για τη μακροχρόνια διατήρηση του

βάρους.Ακολουθώντας

ένα

τακτικό

πρόγραμμα

γευμάτων

και

περιορίζοντας τον αριθμό των θερμίδων, σας βοηθά να χάσετε βάρος και να διατηρήσετε την απώλεια. Στη πράξη έχει φανεί ότι οι άνθρωποι χάνουν περίπου το 10% του αρχικού τους βάρους μέσα σε μερικούς μήνες και μετά το επανακτούν. Ο λόγος αυτής της επανάκτησης είναι η φυσική αντίδραση του σώματος στην απώλεια βάρους, επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό ή αυξάνοντας την όρεξη. Αλλά να έχετε υπόψη ότι, ακόμη και αν δεν πετύχετε απόλυτα τον στόχο της απώλειας βάρους, κάθε ποσοστό εκούσιας απώλειας βάρους μπορεί να βελτιώσει την υγεία σας, βοηθώντας στον έλεγχο ή στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών, που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Για παράδειγμα, το να ακολουθείτε μία δίαιτα πλούσια σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά και να ασκείστε τακτικά, συμβάλλουν αποδεδειγμένα στην πρόληψη ασθενειών, όπως ο καρκίνος και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Είναι σημαντικό, να προσδιορίσετε τις κύριες αιτίες για το γεγονός ότι είστε παχύσαρκοι, υποδεικνύοντας αν το πρόβλημα είναι πρωτίστως γενετικό ή περιβαλλοντικό και εάν συνυπάρχουν ψυχολογικές δυσκολίες. Μόλις εντοπίσετε την αιτία, χρησιμοποιήστε τις παρακάτω οδηγίες για να ανακαλύψετε

ποιες

προσεγγίσεις

θα

ήταν

πιθανό

να

είναι

αποτελεσματικότερες για εσάς. Αν η αιτία είναι, κυρίως, γενετική

Εξαιτίας

των

γενετικών

παραγόντων,

οι

βιολογικοί

μηχανισμοί

που

επηρεάζουν την όρεξη , τον μεταβολισμό ή κάποιους άλλους παράγοντες που σχετίζονται με το βάρος, δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Η διατροφή και η άσκηση από μόνες τους, δεν είναι ικανές να σας βοηθήσουν να χάσετε βάρος. Έτσι, σκεφτείτε σοβαρά να απευθυνθείτε σε ειδικούς που μπορούν να σας συστήσουν φαρμακευτική αγωγή, η οποία θα επιδράσει στις βιολογικές πηγές του προβλήματος. Επειδή η φαρμακευτική αγωγή απώλειας βάρους μπορεί να ακολουθηθεί το πολύ για έναν χρόνο, δεν αποτελεί μόνιμη λύση. Ωστόσο, μπορεί να σας βοηθήσει να πετύχετε μείωση του σωματικού βάρους σε ένα επίπεδο, όπου μπορείτε να τη διατηρήσετε μέσω ενός προγράμματος διατροφής, άσκησης και αλλαγής της συμπεριφοράς. Η έρευνα έχει δείξει πως η χρήση ενός αδυνατιστικού φαρμάκου σε συνδυασμό και με τις υπόλοιπες προσεγγίσεις είναι πιο αποτελεσματική προσέγγιση.Αν αυτός ο συνδυασμός δεν είναι επιτυχημένος, πιθανότατα, θα πρέπει να συζητήσετε με τους ειδικούς το θέμα της εγχείρησης. Για ορισμένα άτομα που έχουν ισχυρή γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση παχυσαρκίας, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι η μοναδική λύση με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Αν η αιτία είναι, κυρίως, περιβαλλοντική

Μπορεί να έχετε μικρή γενετική προδιάθεση να είστε παχύσαρκοι και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες να είναι αυτοί που επηρεάζουν ισχυρά το σωματικό βάρος. Αυτοί περιλαμβάνουν τη συχνή κατανάλωση πλούσιων σε θερμίδες γευμάτων, την καθιστική εργασία ή τις επαγγελματικές υποχρεώσεις, που απαιτούν συχνά γεύματα σε εστιατόρια. Οι άνθρωποι που έχουν υπερβάλλον βάρος εξαιτίας των περιβαλλοντικών συνθηκών, έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα να χάσουν βάρος και να διατηρήσουν αυτή την απώλεια, ακολουθώντας μια δίαιτα χαμηλή σε θερμίδες, αυξάνοντας τη φυσική

δραστηριότητα και αλλάζοντας τη

συμπεριφορά, ώστε να μετατρέψουν αυτές τις αλλαγές σε μόνιμες. Αν δεν μπορείτε να ακολουθήσετε ένα τέτοιο πρόγραμμα μόνοι σας, μπορείτε να επωφεληθείτε από τη συμμετοχή σε κάποιο πρόγραμμα απώλειας βάρους ή

την τακτική επίσκεψη σε κάποιον διαιτολόγο ή κάποιον άλλο επαγγελματία υγείας. Τέτοια υποστήριξη μπορεί να είναι πολύτιμη στο να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε τις καταστάσεις στις οποίες υπερκαταναλώνετε τροφή. Αν υπάρχουν ψυχολογικοί παράγοντες

Αν καταφεύγετε στην αυξημένη πρόσληψη τροφής, επειδή πάσχετε από κατάθλιψη ή άγχος, θα πρέπει να διευθετήσετε αυτό το θέμα πρώτα, πριν αρχίσετε οποιαδήποτε απόπειρα απώλειας βάρους. Μπορείτε να ζητήσετε τη συμβουλή κάποιου ειδικού επιστήμονα ή ίσως χρειαστείτε και φαρμακευτική αγωγή. Αντικαταθλιπτικά φάρμακα όπως η φλουοξετίνη, συνταγογραφούνται σε ορισμένους καταθλιπτικούς, αλλά και υπέρβαρους, επειδή προκαλούν απώλεια βάρους, τουλάχιστον στην αρχή. Όταν καταφέρετε να βελτιώσετε την κατάθλιψη ή το άγχος, μπορείτε να ξεκινήσετε μια δίαιτα αδυνατίσματος. Οι ειδικοί διαιτολόγοι στην απώλεια βάρους,

θα

σας

βοηθήσουν

να

ακολουθήσετε

ένα

εξατομικευμένο

πρόγραμμα, το οποίο θα περιλαμβάνει αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, στο ωράριο των γευμάτων, στο πρόγραμμα της άσκησης και πιθανότατα, κάποιες αλλαγές στη συμπεριφορά. Μια υποστηρικτική ομάδα μπορεί να σας βοηθήσει να συγκροτήσετε το πρόγραμμα αδυνατίσματος και να σας δώσει δύναμη να το συνεχίσετε. Ταυτόχρονα είναι καλό να συνεχίζετε τις συναντήσεις ή τη θεραπεία, που έχει σχέση με τα ψυχολογικά θέματα. Αν έχετε προβλήματα υγείας, που σχετίζονται με την παχυσαρκία

Αν έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας το οποίο σχετίζεται με την παχυσαρκία όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση ή αν βρίσκεστε σε αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση ενός τέτοιου προβλήματος, πρέπει να χάσετε το πλεονάζον βάρος το γρηγορότερο δυνατόν. Δεδομένων των σοβαρών συνεπειών της παχυσαρκίας στην υγεία, θα πρέπει άμεσα να επισκεφθείτε έναν ειδικό γιατρό και να συζητήσετε το κατά πόσο μια φαρμακευτική αγωγή ή μια χειρουργική επέμβαση ή και τα δύο θα ήταν κατάλληλα για εσάς. Οι έρευνες δείχνουν πως, η απώλεια βάρους είναι το μόνο που χρειάζεται για να ελέγξετε τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ο σχεδιασμός του θεραπευτικού σχήματος Κάθε άνθρωπος, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και τις διαιτητικές του συνήθειες, διαμορφώνει ένα συγκεκριμένο σωματότυπο. Προκειμένου αυτό να

αλλάξει, θα πρέπει να αλλάξει συνήθειες χρόνων, που αφορούν τη διατροφή και τη σωματική

δραστηριότητα.Απαιτείται λοιπόν αρκετή δουλειά και

σοβαρός σχεδιασμός, όχι μόνο για την απώλεια του βάρους αλλά και για τη διατήρηση. Το πρώτο που πρέπει να αξιολογήσει κάποιος που επιθυμεί να χάσει βάρος, είναι την ετοιμότητα του να προχωρήσει σε συγκεκριμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής. Το ότι βρίσκεται μπροστά στον διαιτολόγο ή στον γιατρό ή ότι έχει φτάσει στα χέρια του ένα διαιτολόγιο, σημαίνει ότι έχει αναλάβει μία πρωτοβουλία, αλλά μπορεί να είναι, από πολύ έως καθόλου αποφασισμένος να αναλάβει δράση. Κι αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους συχνά οι δίαιτες αποτυγχάνουν . Είναι φυσιολογικό να αμφιταλαντεύεται, να έχει δεύτερες σκέψεις, ή να αμφιβάλλει ότι μπορεί να κάνει κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής. Είναι, όμως, σημαντικό να κατανοήσει τα πλεονεκτήματα από τη μείωση του βάρους, αλλά και τις δυσκολίες μιας τέτοιας προσπάθειας. Στο επόμενο στάδιο, όταν πια νιώθει έτοιμος να προχωρήσει σε αλλαγές, αντιλαμβάνεται ότι είναι μάλλον αρκετές οι συνήθειες που πρέπει να τροποποιήσει: ποσότητα φαγητού, τρόπος μαγειρέματος, είδος τροφίμων, εμπλουτισμός καθημερινού διαιτολογίου με φρούτα και λαχανικά, αλλαγές στη σωματική δραστηριότητα. Για κάθε μία από αυτές τις αλλαγές, καλείται να θέσει συγκεκριμένο στόχο καθώς και χρονικό όριο επίτευξης. Οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί ως προς το περιεχόμενο και ως προς το χρονοδιάγραμμα. Οι ρεαλιστικές προσδοκίες των υπέρβαρων ατόμων, είναι παράγοντας

που

σχετίζεται με την επιτυχή αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Αφού καθορίσει τους στόχους, καλό είναι να φροντίσει να δημιουργήσει ένα πλαίσιο ευνοϊκό για τις αλλαγές: να αναζητήσει τη βοήθεια και τη στήριξη του οικογενειακού ή φιλικού περιβάλλοντος, να παρακολουθεί τακτικά την πρόοδο των επιδιώξεων και να ελέγχει τις παραμέτρους, ή αλλιώς «τα ερεθίσματα», που μπορεί να τον οδηγήσουν σε υποτροπή. Τέλος, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι ο πολύ αυστηρός περιορισμός της διατροφικής πρόσληψης μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση στο μέλλον. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται οι διατροφικοί περιορισμοί να είναι πιο ελαστικοί. Για παράδειγμα, αντί να αποκλειστούν τα γλυκά από το διαιτολόγιο,

είναι καλύτερο να περιοριστούν σε μία μερίδα την εβδομάδα. Ο δρόμος της απώλειας βάρους είναι μακρύς και δύσκολος. Αξίζει κανείς να προσπαθήσει, έχοντας υπόψη ότι ακόμα κι από τις πολύ μικρές αλλαγές που πετυχαίνει, αν καταφέρει να τις διατηρήσει, θα έχει πολύ μεγάλο όφελος. ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΟ ΒΑΡΟΣ Ή ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΟΥΝ 1.

Να συνειδητοποιήσουν ότι είναι ανάγκη να χάσουν βάρος για να προστατέψουν την υγεία τους, και όχι μόνο για αισθητικούς λόγους.

Να κατανοήσουν ότι η επιτυχία της διαιτητικής αγωγής, σε μακροχρόνια βάση, προϋποθέτει αλλαγές στις συνήθειες διατροφής και στον τρόπο ζωής, τις οποίες θα πρέπει να διατηρήσουν και στην υπόλοιπη ζωή τους.

Να κάνουν τις απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις, που θα επιτρέψουν στο γιατρό ή στο διαιτολόγο να σχεδιάσει το κατάλληλο προσωπικό τους διαιτολόγιο.

Κατά το σχεδιασμό του διαιτολογίου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το διαιτητικό ιστορικό και οι συνήθειες του ατόμου, ώστε το τελευταίο να μπορεί να εφαρμόσει τη δίαιτα, που του δίνεται.

Κατά τη διάρκεια εφαρμογής της δίαιτας, το άτομο πρέπει να παρακολουθείται τακτικά από

γιατρό. Στα παιδιά δεν πρέπει να

χορηγούνται υποθερμιδικές δίαιτες αλλά να αυξάνεται η ενέργεια που ξοδεύεται σε σωματική άσκηση. Επίσης, πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά ο ρυθμός ανάπτυξης του παιδιού και να γίνονται σωστές επιλογές τροφίμων. 6.

Μετά τη διαιτητική αγωγή το άτομο πρέπει να συνεχίσει να διατρέφεται σωστά, ώστε να μπορέσει να διατηρήσει το φυσιολογικό βάρος του σώματός για την υπόλοιπη ζωή.

Τα εν λόγω άτομα πρέπει με κάθε τρόπο να αποφεύγουν τις συχνές αυξομοιώσεις του βάρους του σώματός .

Η συστηματική, καθημερινή μέτρια προς έντονη σωματική άσκηση είναι απαραίτητη προυπόθεση κάθε προσπάθειας απώλειας βάρους ή διατήρησης φυσιολογικού βάρους.

ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Ζώντας κανείς σε ένα περιβάλλον που προωθεί την αύξηση του σωματικού βάρους με την υπερπροσφορά εύληπτων τροφίμων, πλούσιων σε θερμίδες και τον καθιστικό τρόπο ζωής, απαιτείται μία εφ' όρου ζωής τροποποίηση των συνηθειών με την υιοθέτηση εφικτών αλλαγών, που αφορούν τόσο τη διαιτητική πρόσληψη όσο και την καθημερινή σωματική δραστηριότητα, προκειμένου να επιτευχθεί η μείωση και η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Οι περισσότεροι κάτοικοι των ανεπτυγμένων χωρών εργάζονται πολλές ώρες εκτός σπιτιού και έτσι δεν έχουν χρόνο να δώσουν έμφαση στην προετοιμασία και τον σχεδιασμό των γευμάτων, που θα καταναλώσουν. Με την επικράτηση του γρήγορου και πρόχειρου φαγητού τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αυξηθεί σημαντικά η ενεργειακή πυκνότητα των διαθέσιμων τροφίμων και επομένως οι θερμίδες που παίρνουμε από αυτές τις τροφές Επιπλέον, το μέγεθος των μερίδων που σερβίρονται και πωλούνται αυξάνεται διαρκώς. Για να αντιμετωπίσουν τα περιττά τους κιλά οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνθρωποι δοκιμάζουν κάθε είδους δίαιτες. Αυτές ποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στη θεραπεία της παχυσαρκίας. Δυστυχώς, η πλειοψηφία των παχύσαρκων αδυνατεί να ακολουθήσει δίαιτα για περισσότερο από ένα εξάμηνο, με αποτέλεσμα την ανάκτηση του βάρους, που χάθηκε και ίσως ακόμη περισσότερου. Έτσι παρατηρούνται κύκλοι απώλειας και ανάκτησης βάρους, οι οποίοι σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στην υγεία. Ωστόσο, η δίαιτα που πρέπει να ακολουθήσει κάθε άνθρωπος με πρόβλημα βάρους εξαρτάται από το μέγεθος του προβλήματός του και από την παρουσία ή μη άλλων παραγόντων που υπονομεύουν την υγεία του. Η διαιτητική παρέμβαση πρέπει να είναι εξατομικευμένη για να είναι επιτυχής. Στην παχυσαρκία, η απώλεια βάρους με οποιαδήποτε θεραπευτική μέθοδο είναι

δυσχερής, αλλά

ακόμη

δυσχερέστερη

είναι

διατήρηση

των

αποτελεσμάτων μιας θεραπευτικής αγωγής. Το ποσοστό των παχύσαρκων που ανακτούν το απολεσθέν βάρος 1-3 χρόνια αργότερα, είναι πάρα πολύ

μεγάλο και υπερβαίνει το 60-70%. Ο κύριος στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας παραμένει η απώλεια βάρους, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη δημιουργία αρνητικού ισοζυγίου ενέργειας. Η μείωση της πρόσληψης τροφής, αλλά και η αύξηση της κατανάλωσης, μπορούν να οδηγήσουν σε αρνητικό ισοζύγιο. Οι μεταβολικές αναπροσαρμογές με τις οποίες αντιδρά ο οργανισμός στη μειωμένη πρόσληψη τροφής και την απώλεια βάρους, οδηγούν σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας,δηλαδή του βασικού μεταβολισμού, με αποτέλεσμα μείωση του ρυθμού απώλειας βάρους. Απαιτείται, επομένως, συνεχής παρακολούθηση του παχύσαρκου και αναπροσαρμογή του διαιτολογίου ανάλογα

με

την

απώλεια

βάρους,

έτσι

ώστε

να

διατηρείται

προκαθορισμένος ρυθμός μείωσης του σωματικού βάρους. Εκτός από το αρνητικό θερμιδικό ισοζύγιο, που αποτελεί τον κύριο παράγοντα για την απώλεια βάρους, πολύ σημαντική είναι και η ποιοτική σύνθεση του διαιτολογίου, με την οποία εξασφαλίζεται η πρόσληψη όλων των θρεπτικών ουσιών που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της υγείας, την καλή λειτουργία όλων των οργάνων και το σωστό μεταβολισμό. Μερικοί περιορίζουν την πρόσληψη λίπους και προσλαμβάνουν απεριόριστες ποσότητες από τα άλλα τρόφιμα, ενώ άλλοι ακολουθούν δίαιτες που αποτελούνται σχεδόν αποκλειστικά από πρωτεϊνούχα τρόφιμα, χωρίς καθόλου σχεδόν τρόφιμα με υδατάνθρακες αλλά και με πολλά τρόφιμα πλούσια σε λίπος. Δίαιτες που περιέχουν μία μόνο θρεπτική ουσία ή τρόφιμο (ρύζι ή λεύκωμα κ.λπ.) μπορεί να έχουν βλαπτικές επιδράσεις στον οργανισμό. Το ποσό του λίπους θα πρέπει να καλύπτει λιγότερο του 30% των θερμίδων του διαιτολογίου. Το αλκοόλ καλό είναι να αποκλείεται από το διαιτολόγιο, εάν όμως η επιθυμία του παχύσαρκου είναι επιτακτική, μπορεί να προστεθεί μικρή ποσότητα, αφού βεβαίως υπολογιστεί η θερμιδική του αξία. Το διαιτολόγιο πρέπει να καλύπτει επίσης τις ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, Για διαιτολόγια μέχρι 1000-1200 kcal/ ημέρα συνήθως δεν απαιτείται η εξωγενής χορήγηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων, διότι οι ανάγκες καλύπτονται από τις τροφές. Για διαιτολόγια όμως λιγότερων θερμίδων απαιτείται

χορήγηση

βιταμινών

και

ιχνοστοιχείων

υπό

μορφή

φαρμακευτικών σκευασμάτων ή συμπληρωμάτων διατροφής. Το ποσό των φυτικών ινών στο διαιτολόγιο είναι σημαντικό για την απώλεια βάρους και πρέπει να ανέρχεται σε 20-30 g/ημέρα, προερχόμενο από φυτικές τροφές και όχι από σκευάσματα. Η παρουσία φυτικών ινών συνδυάζεται με χαμηλή «πυκνότητα ενέργειας» στην τροφή, προάγει το αίσθημα κορεσμού και μπορεί να επιφέρει μικρή μείωση της απορροφούμενης ενέργειας (μέχρι και 100 kcal/ημέρα), η οποία όμως μακροχρόνια μπορεί να συμβάλει στην απώλεια βάρους. Επιπλέον, έχει ευεργετική επίδραση στη δυσκοιλιότητα, που συνήθως συνοδεύει τις ολιγοθερμιδικές δίαιτες. Τέλος, εντελώς απαραίτητη είναι η πρόσληψη αρκετής ποσότητας νερού, η οποία πρέπει να είναι τουλάχιστον 1 ml/kcal/ημέρα και ποτέ μικρότερη των 1000 ml ημερησίως. Ιδανικά, η διαιτητική παρέμβαση δεν θα πρέπει να έχει διάρκεια μικρότερη από 6 μήνες. Κατά τη διάρκεια της, οι συχνές συναντήσεις διαιτολόγου (και λοιπών ειδικών) και ασθενούς προωθούν τη μείωση του βάρους και τη διατήρηση του. Η συνάντηση μία φορά την εβδομάδα θεωρείται πολύ σημαντική, αρκεί ειδικοί και ασθενείς να διαθέτουν αρκετό χρόνο γι' αυτήν. Μετρώντας θερμίδες Για να πετύχετε τέτοιο ενεργειακό ισοζύγιο ώστε να χάσετε βάρος, αρχικά υπολογίστε πόσες θερμίδες πρέπει να προσλαμβάνετε καθημερινά. Για να το κάνετε αυτό πρέπει πρώτα να βρείτε πόσες θερμίδες χρειάζεστε για να διατηρήσετε το παρόν σας βάρος. Αυτό επιτυγχάνεται με απλά μαθηματικά. Αρχικά, πολλαπλασιάστε το παρόν σωματικό σας βάρος με το 33.Αυτός είναι περίπου ο αριθμός των θερμίδων , που απαιτούνται για να διατηρήσετε το βάρος σας, αν έχετε μέτρια επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Οι παχύσαρκοι θα πρέπει να κάνουν δίαιτα μειώνοντας τις ημερήσιες θερμίδες κατά 500-1000kcal από αυτές που χρειάζονται. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια περίπου 2-4 κιλών σε 1 μήνα και σε ένα εξάμηνο μείωση κατά 10% του αρχικού τους βάρους. Με ημερήσιο έλλειμμα 500-1000 kcal επιτυγχάνεται απώλεια βάρους 0,5-1,0 kg εβδομαδιαίως, καθόσον I kg λιπώδους ιστού αποδίδει 7000 kcal. Εξάλλου, είναι αδύνατο να απολεστεί αποκλειστικά λιπώδης ιστός, ο οποίος συνήθως αποτελεί μόνο το 75% του βάρους που χάνεται. Οι θερμίδες που προσλαμβάνει ημερησίως μία γυναίκα δεν πρέπει να είναι

λιγότερες από 1.200 και ένας άντρας λιγότερες από 1.500. Με άλλα λόγια,ο ρυθμός απώλειας βάρους δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1 kg την εβδομάδα, διότι σ' αυτή την περίπτωση μειώνεται η αναλογία του λίπους πολύ κάτω του 75%, με αποτέλεσμα απώλεια άλλων ιστών (π.χ. μυϊκού) κατά τεκμήριο πολύ χρήσιμων για τη συνολική οικονομία του οργανισμού. Επιτυγχάνοντας τον ημερήσιο ενεργειακό στόχο Πώς μπορείτε να βρείτε τον αριθμό των θερμίδων που πρέπει να προσλαμβάνετε ημερησίως; Μια προσέγγιση είναι να προσθέτετε τον αριθμό των θερμίδων που προσλαμβάνετε από τα τρόφιμα κάθε εύματος και, στη συνέχεια, να σχεδιάσετε τα γεύματα σας. Μπορείτε να αγοράσετε βιβλία στα οποία αναγράφονται οι θερμίδες ανά μερίδα τροφίμων. Επιπρόσθετα, όλες οι ετικέτες των συσκευασμένων τροφίμων και ποτών καταγράφουν τις θερμίδες ανά μερίδα. Μπορείτε να δώσετε ιδιαίτερη σημασία στις ετικέτες των τροφίμων και ποτών που χρησιμοποιείτε πολύ συχνά, σημειώνοντας τις θερμίδες και το μέγεθος της μερίδας. Πολλές συνταγές που δημοσιεύονται σε βιβλία μαγειρικής και περιοδικά παρέχουν αντίστοιχες πληροφορίες. Αν απεχθάνεστε την καταμέτρηση των θερμίδων, μια διαφορετική προσέγγιση είναι να περιορίσετε το πόσο τρώτε και το πόσο συχνά ορισμένα τρόφιμα και να τρώτε γεύματα, τα οποία είναι χαμηλά σε θερμίδες. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες διαιτητικές οδηγίες, κατευθύνουν την κοινή γνώμη προς την επιλογή τροφίμων και όχι στον ακριβή αριθμό των θερμίδων, όπως οι συνολικές θερμίδες ή οι θερμίδες από τα λίπη. Ορισμένοι άνθρωποι επικεντρώνονται στη μείωση της πρόσληψης του λίπους, όταν σχεδιάζουν πρόγραμμα διατροφής, εξαιτίας των 9 θερμίδων που αποδίδει 1 γραμμάριο λίπους. Το λίπος αποδίδει περισσότερες από το διπλάσιο θερμίδες σε σχέση με τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες (4 θερμίδες ανά γραμμάριο). Αν αντικαθιστάτε το υψηλό σε λίπος κρέας με άπαχο, αποφεύγετε τα προπαρασκευασμένα τρόφιμα και σνακ που είναι υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος και περιορίσετε την κατανάλωση προϊόντων πλούσιων σε λίπος, όπως το βούτυρο, τη μαγιονέζα και τις σάλτσες για σαλάτες, μπορείτε να περιορίσετε σημαντικά την ημερήσια θερμιδική σας πρόσληψη. Από την άλλη, πολλά άτομα πιστεύουν πως περιορίζοντας την πρόσληψη λίπους περιορίζουν πάντα και την ενεργειακή τους πρόσληψη. Στην

πραγματικότητα, περισσότερες

ορισμένα

θερμίδες

τρόφιμα

σε

με

σύγκριση

μειωμένα με

τα

λιπαρά

συμβατικά,

περιέχουν επειδή

οι

κατασκευαστές χρησιμοποιούν περισσότερη ζάχαρη για να «καλύψουν» την υποβαθμισμένη γεύση του τροφίμου εξαιτίας της αφαίρεσης των λιπαρών. Επιπλέον, τα χαμηλά σε λίπος ή άπαχα τρόφιμα δεν είναι χαμηλά σε θερμίδες, αν τα καταναλώνετε σε μεγάλες ποσότητες. Παρακάτω υπάρχουν ορισμένες βοηθητικές οδηγίες αν δεν μπορείτε να μετρήσετε ακριβώς τις θερμίδες. • Καταναλώνετε τρόφιμα τα οποία είναι χορταστικά και χαμηλά σε θερμίδες. Δηλαδή, γεύματα και σνακ τα οποία θα αποτελούνται από μη επεξεργασμένα δημητριακά όπως, ρύζι, ψωμί ολικής αλέσεως, βρώμη, καθώς και όσπρια (φακές και φασόλια). • Όταν τρώτε κρέας, αφαιρέστε το ορατό λίπος και περιορίστε τις μερίδες. Δηλαδή, να επιλέγετε τα άπαχα μέρη του κρέατος καθώς και μέτριες μερίδες περίπου 100-120 γραμμάρια ανά μερίδα.. • Αποφύγετε τα τηγανητά φαγητά. Τα τηγανητά φαγητά σας επιβαρύνουν με επιπλέον λιπαρά και θερμίδες. Όταν μαγειρεύετε στην εστία της κουζίνας, είναι καλύτερο να ψήνετε τα φαγητά σε αντικολλητικά σκεύη με ελάχιστο ελαιόλαδο ή να τα σιγοψήνετε στον ζωμό τους ή σε κρασί. Το ψήσιμο στον φούρνο και στα κάρβουνα δεν προσθέτει επιπλέον λίπος στα φαγητά και πρέπει να προτιμάται. • Καταναλώνετε ημιαποβουτυρωμένα ή άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα. Το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί είναι καλές πηγές πρωτεΐνης και ασβεστίου, αλλά αν δεν είναι χαμηλά σε λιπαρά περιέχουν πολύ υψηλά ποσοστά λίπους. • Αποφύγετε τα fast food. Τα χάμπουργκερ, οι τηγανητές κοτομπουκιές, οι τηγανητές πατάτες και άλλα γεύματα και σνακ τύπου fast food τείνουν να αυξάνουν το σωματικό βάρος για δύο λόγους.Πρώτον, είναι υψηλά σε λίπος ή θερμίδες ή και τα δύο. Δεύτερον, οι μερίδες είναι συχνά πολύ μεγάλες και επομένως εύκολα οδηγούν στην υπερκατανάλωση. • Αποφύγετε σνακ υψηλά σε λίπος και υδατάνθρακες. Και οι δύο αυτοί τύποι σνακ έχουν πολλές θερμίδες. Ακόμη και σνακ τα οποία φέρονται ως χαμηλά σε λιπαρά συχνά είναι υψηλά σε θερμίδες, επειδή περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης και άλλων υδατανθράκων. •

Προσέχετε τι πίνετε. Τα αναψυκτικά, οι χυμοί και ιδιαιτέρως τα

οινοπνευματώδη ποτά είναι υψηλά σε θερμίδες. Για παράδειγμα, ένα κουτί αναψυκτικού τύπου κόλα (330ml) περιέχει 139 θερμίδες και ένα ποτήρι (240ml) λεμονάδας περίπου 120 θερμίδες. Ένα κουτί μπίρα έχει περίπου 130 με 170 θερμίδες, 200ml τζιν με τόνικ έχουν 171 θερμίδες και 100ml λευκό κρασί περιέχουν 70 θερμίδες. • Καταναλώνετε προγραμματισμένα γεύματα και σνακ. Μπορεί να φαίνεται πως παραλείποντας γεύματα ή περιορίζοντας τα σνακ είναι ένας έξυπνος τρόπος για να μειώσετε τις θερμίδες που προσλαμβάνετε, αλλά το να υιοθετήσετε τέτοιες τακτικές μπορεί να προβεί εναντίον σας. Πρέπει να τρώτε σε τακτά χρονικά διαστήματα, ακόμη κι όταν κάνετε δίαιτα. Αν δεν το κάνετε, θα αισθάνεστε τόσο πεινασμένοι, που μπορεί να εγκαταλείψετε την προσπάθεια από απογοήτευση. Τροποποίηση συμπεριφοράς Ο περιορισμός των θερμίδων και η άσκηση βοηθούν πολλούς ανθρώπους να χάσουν βάρος, αλλά μόνο για όσο καιρό συνεχίζουν την προσπάθεια. Οι ίδιοι περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί παράγοντες, που ήταν υπεύθυνοι για την αρχική αύξηση του βάρους μπορεί να διαδραματίσουν ρόλο στο να σταματήσει κάποιος την άσκηση ή να ξεκινήσει να προσλαμβάνει πάρα πολλές θερμίδες. Η δυσκολία να διατηρήσει κάποιος ένα πρόγραμμα αδυνατίσματος και γυμναστικής είναι ένας από τους κύριους λόγους, για τους οποίους οι άνθρωποι, που χάνουν βάρους αποτυγχάνουν να το διατηρήσουν. Αλλά η διαφορά ανάμεσα στη μακροπρόθεσμη επιτυχία ή αποτυχία, είναι η απόφαση να κάνετε τις αλλαγές στη διατροφή σας και στο επίπεδο της άσκησης σας μόνιμες. Μερικές

στρατηγικές

είναι χρήσιμες για τον καθένα που θέλει να χάσει

βάρος, ανεξάρτητα από τις κύριες αιτίες ή τη σοβαρότητα της παχυσαρκίας του. Μερικές από αυτές τις στρατηγικές φαίνονται σαν κοινή λογική, αλλά εύκολα παραβλέπονται. Είναι πιθανότερο να τις ακολουθήσετε, αν τις σχεδιάσετε εκ των προτέρων. Αυτές είναι: • Να τρώτεε αργά. Το να μασάτε και να καταπίνετε το φαγητό σας σιγά-σιγά μπορεί να σας βοηθήσει να μην τρώτε υπερβολικά. 'Οταν τρώτε αργά δίνετε στον εγκέφαλο

τον χρόνο που χρειάζεται για να «καταλάβει» ότι φάγατε

αρκετά.Να γιατί: Χρειάζονται περίπου 20 λεπτά μέχρι να σας «πει» ο

εγκέφαλος ότι χορτάσατε. Μέχρι εκείνη τη στιγμή συνεχίζετε να αισθάνεστε πεινασμένοι και ότι θέλετε να φάτε. Αν τρώτε γρήγορα, θα καταλήξετε να καταναλώνετε περισσότερο από ό,τι χρειάζεται για να χορτάσετε. • Να κάνετε αλλαγές σταδιακά. Μην περιμένετε να αλλάξετε τη διατροφή και το επίπεδο της σωματικής άσκησης

σε μία νύχτα. Αντί να εφαρμόσετε

μονομιάς ένα διατροφικό σχέδιο λίγων θερμίδων, προσπαθήστε σταδιακά να μειώσετε τις θερμίδες στα γεύματα και τα σνακ . Για παράδειγμα, ξεκινήστε κόβοντας το τσιμπολόγημα ή περιορίζοντας τον εαυτό σας σε συγκεκριμένα σνακ σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας (όπως μία μπανάνα για δεκατιανό ή ένα μήλο το απόγευμα). Επίσης, μειώστε σταδιακά το περιεχόμενο σε θερμίδες συγκεκριμένων τροφών.Για παράδειγμα, αν συνηθίζετε να πίνετε πλήρες γάλα, πρώτα αντικαταστήστε το με γάλα με 2% λιπαρά, μετά, όσο συνηθίζετε τη γεύση με λιγότερο λίπος, προχωρήστε σε 1% λιπαρά και τέλος με άπαχο γάλα. Μία άλλη στρατηγική είναι να μειώσετε το περιεχόμενο σε θερμίδες ενός γεύματος κάθε φορά. Την πρώτη εβδομάδα, μπορεί να θέλετε να φάτε πρωινό με λίγες θερμίδες, αλλά να διατηρήσετε το γεύμα και το δείπνο όπως πριν. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας, μπορεί να μειώσετε τις θερμίδες του γεύματος. Τέλος, μπορείτε να ξεκινήσετε να τρώτε δείπνο με λίγες θερμίδες. • Κρατήστε αρχείο. Το να κρατάτε καθημερινό αρχείο του τι τρώτε και με ποιες φυσικές δραστηριότητες ασχολείστε σας βοηθάει να διατηρήσετε το κίνητρο και να τηρήσετε το πρόγραμμα της δίαιτας και άσκησης. Η επισκόπηση των εβδομαδιαίων καταγραφών μπορεί να σας δείξει κατά πόσο είχατε επιτυχία και να σας βοηθήσει να εντοπίσετε σημεία στα οποία χρειάζεστε βελτίωση. • Αναζητήστε κοινωνική συμπαράσταση. Θα είναι πιο εύκολο να διατηρήσετε τις αλλαγές στη συμπεριφορά, αν έχετε τη συμπαράσταση και την ενθάρρυνση των άλλων. Η κοινωνική συμπαράσταση μπορεί να έχει πολλές μορφές και από διάφορους ανθρώπους. Ξεκινώντας, ζητήστε από τα μέλη της οικογένειας σας να μη φέρνουν στο σπίτι τρόφιμα με πολλές θερμίδες ή τουλάχιστον να μην τα τρώνε μπροστά σας. Θα μπορούσατε ακόμη και να κάνετε την οικογένεια σας να τρώει τα ίδια γεύματα με εσάς. Αθληθείτε με κάποιον άλλο ή μπείτε σε μία ομάδα υποστήριξης. Η συντροφικότητα μπορεί

να βοηθήσει να διατηρήσετε το ηθικό υψηλό κατά τη διάρκεια των αναπόφευκτων περιόδων, που απογοητεύεστε από την πρόοδο σας. •

Να χρησιμοποιείτε λίστα όταν αγοράζετε τρόφιμα. Να περιορίζεστε στη

λίστα με τα ψώνια και να αποφεύγετε τους διαδρόμους ή τα τμήματα με τα τρόφιμα που έχουν πολλές θερμίδες, που πρέπει να αποφύγετε. • Να τρώτε ένα σνακ με λίγες θερμίδες πριν από μία έξοδο. Είναι λιγότερο πιθανό να «χαλάσετε» τη δίαιτα, αν αισθάνεστε χορτάτοι, όταν πηγαίνετε σε ένα πάρτι ή ένα εστιατόριο. • Βρείτε φυσικές δραστηριότητες που σας αρέσουν. Για παράδειγμα, αν δεν σας αρέσει να ασκείστε εκτός σπιτιού τις κρύες μέρες, γραφτείτε σε ένα γυμναστήριο ή πάρτε ένα ποδήλατο γυμναστικής και βαράκια για να χρησιμοποιείτε στο σπίτι. • Μειώστε το στρες. Αν τρώτε υπερβολικά όταν είστε σε κατάσταση στρες, βρείτε μία μέθοδο μείωσης του άγχους που έχει αποτέλεσμα για εσάς: διαλογισμός, τεχνικές χαλάρωσης, το να ακούτε μουσική, άσκηση ή το να μιλάτε σε έναν φίλο. ΔΙΑΙΤΕΣ ΜΕ ΠΟΛΥ ΛΙΓΕΣ ΘΕΡΜΙΔΕΣ Για

ειδικές

περιπτώσεις

ανθεκτικές

παχυσαρκίας, ενδείκνυνται η δίαιτα με

σε

άλλα

θεραπευτικά

σχήματα

πολύ λίγες θερμίδες.Λέγονται και

δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων και ορίζονται ως τα διαιτητικά σχήματα, τα οποία αποδίδουν ενέργεια ίση ή μικρότερη από 800 θερμίδες την ημέρα. Η εφαρμογή διαίτων πολύ χαμηλών θερμίδων έχει ως στόχο να μειώσει κατά πολύ την πρόσληψη θερμίδων από την τροφή, ενώ ταυτόχρονα να μη στερήσει τον οργανισμό από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και να διατηρήσει όσο το δυνατόν τον μυϊκό ιστό του σώματός μας. Τα διαιτολόγια αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν συνηθισμένα τρόφιμα με την ταυτόχρονη χορήγηση πρωτεϊνικών και πολυβιταμινούχων σκευασμάτων. Ιδανικά περιέχουν 0,8-1,5 γρ. πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας ανά κιλό σωματικού βάρους (συνολικά τουλάχιστον 50 γρ. ημερησίως), μικρές ποσότητες υδατανθράκων (περίπου 50 γρ.) και καλύπτουν τις συνιστώμενες ημερήσιες απαιτήσεις σε μικροθρεπτικά συστατικά και σε απαραίτητα λιπαρά οξέα. Περιέχουν επίσης ελάχιστη ποσότητα φυτικών ινών (περίπου 10 γρ. ημερησίως). Η υιοθέτηση διαίτων με πολύ λίγες θερμίδες έχει ως συνέπεια ποικίλες

φυσιολογικές και μεταβολικές αλλαγές. Η πιο προφανής είναι η γρήγορη μείωση του σωματικού βάρους. Γενικά, για τα άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) 30-35, ο ρυθμός μείωσης του σωματικού βάρους είναι περίπου 1,5 κιλό την εβδομάδα, ενώ σε άτομα με υψηλότερο ΔΜΣ ο ρυθμός αυξάνεται στα 1,5-2,5 κιλά. Λόγω των δυνητικά σοβαρών επιπτώσεων, οι δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων δεν πρέπει να αποτελούν την πρώτη επιλογή σε ασθενείς που θέλουν μειώσουν το σωματικό βάρος. Απευθύνονται μόνο σε περιορισμένο αριθμό ατόμων με υψηλό ΔΜΣ (> 30 kg/m2), οι οποίοι έχουν αποτύχει επανειλημμένα σε προηγούμενες προσπάθειες με πιο συντηρητικές μεθόδους. Συνήθως εφαρμόζονται σε αποκλειστική βάση, για μικρό χρονικό διάστημα. Κατά την περίοδο εφαρμογής πρέπει ο ασθενής να βρίσκεται σε στενή παρακολούθηση από ομάδα ειδικών του χώρου της υγείας (ειδικούς γιατρούς, διαιτολόγο, ψυχολόγο). ΔΙΑΙΤΕΣ ΜΕ ΛΙΓΕΣ ΘΕΡΜΙΔΕΣ Οι

δίαιτες

λίγων

θερμίδων

αποτελούν

την

παραδοσιακή

μέθοδο

αντιμετώπισης της παχυσαρκίας. Είναι δίαιτες στις οποίες μειώνονται ένα ή και περισσότερα θρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, λιπαρά, υδατάνθρακες), χωρίς βέβαια να αποκλείεται η ταυτόχρονη αύξηση ενός από αυτά. Οι δίαιτες αυτές αποδίδουν ενέργεια 800 -1.500 θερμίδες την ημέρα. Η σύσταση τους σε θρεπτικά συστατικά ποικίλλει. Μπορεί να έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες ή υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες ή τέλος να έχουν μια πιο ισορροπημένη αναλογία θρεπτικών συστατικών. Δύο είναι οι πιο συχνά εμφανιζόμενες κατηγορίες:  Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και αντίστοιχα με χαμηλή σε υδατάνθρακες.  Οι δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη. Τα διαιτολόγια με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες (περιέχονται κυρίως στα ζωικά προϊόντα) και ταυτόχρονο περιορισμό των τροφίμων που περιέχουν υδατάνθρακες (δημητριακά, φρούτα, λαχανικά) αποτελούν το πρότυπο, που μαζικά χρησιμοποιήθηκε παχυσαρκίας.

Στα

διαιτολόγια

αυτού

στη διαιτητική αντιμετώπιση της του

τύπου

πρόσληψη

των

υδατανθράκων δεν ξεπερνά τα 100 γρ. ημερησίως, ενώ η πρόσληψη των

πρωτεϊνών είναι συνήθως διπλάσια από τις συνιστώμενες διαιτητικές προσλήψεις. Η εφαρμογή τους συνοδεύεται από απώλεια βάρους μεγαλύτερη από αυτή που παρατηρείται με την εφαρμογή άλλων διαίτων. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη απώλεια υγρών, λόγω εξάντλησης των αποθεμάτων γλυκογόνου στο ήπαρ και στους μυς και διευκόλυνσης της αποβολής του συμπεριλαμβανόμενου νερού (ένα γραμμάριο γλυκογόνου περιέχει περίπου 3 γρ. νερού). Η γρήγορη απώλεια βάρους φαίνεται να έχει αρκετά ενθαρρυντικό ρόλο στην προσπάθεια του ατόμου να ρυθμίσει το σωματικό του βάρος και να διατηρήσει την απώλεια. Επιπλέον, λόγω της μεταβολικής κέτωσης που προκαλείται, μειώνεται το αίσθημα της όρεξης. Μεταξύ των σημαντικότερων αρνητικών επιπτώσεων των διαίτων αυτών συμπεριλαμβάνονται η μεταβολική κέτωση και το γεγονός ότι τελικά καταναλώνονται πολλά τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη, πρωτεΐνες ζωικής προέλευσης και πουρίνες, ενώ αντιθέτως καταναλώνονται με φειδώ ή καθόλου τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικές βιταμίνες, ασβέστιο και άλλα ανόργανα συστατικά (δηλαδή φρούτα, δημητριακά, όσπρια και γαλακτοκομικά προϊόντα). Τα διαιτολόγια με χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη αποτελούνται από τρόφιμα με εκ φύσεως χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη και λίγες έως καθόλου πρόσθετες λιπαρές ύλες. Στα διαιτολόγια αυτής της μορφής μόνο το 10% έως 15% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης καλύπτεται από τα λίπη. Αν και έχουν αποτελέσει τη μέθοδο επιλογής για τις τελευταίες δύο δεκαετίες, υπάρχει διαφωνία μεταξύ των επιστημόνων για το αν και κατά πόσο η μείωση των λιπών, μπορεί να επιφέρει αλλαγές στο σωματικό βάρος. Η μείωση των λιπών στη διατροφή δεν οδηγεί σε μείωση του σωματικού βάρους, εάν δεν συνοδεύεται ταυτοχρόνου από μείωση της συνολικής πρόσληψης θερμίδων. Ωστόσο η μείωση των λιπών μπορεί να αποτελέσει σημαντικό βοήθημα στη διαχείριση του σωματικού βάρους, αφού θεωρείται ως μέσο μείωσης της ενεργειακής πρόσληψης, διότι τα πλούσια σε λίπη τρόφιμα ασκούν μικρότερη επίδραση στο αίσθημα κορεσμού της πείνας με συνέπεια να οδηγούν σε «παθητική υπερκατανάλωση» και κατά συνέπεια σε αύξηση των θερμίδων ,που τρώει κανείς.

ΟΙ ΔΙΑΙΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΜΕ Οι δίαιτες που υπόσχονται γρήγορη, εύκολη και ανώδυνη απώλεια βάρους είναι πολλές και ποικίλες και μεγάλο μέρος του πληθυσμού ακολουθεί τακτικά όχι μία, αλλά περισσότερες, προκειμένου να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι μαγικές «συνταγές» ποικίλλουν τόσο στη σύσταση τους σε θρεπτικά συστατικά όσο και στη διάρκεια. Το σίγουρο είναι ότι εφόσον οι δίαιτες αυτές οδηγούν το άτομο σε μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων, οδηγούν και σε μείωση του σωματικού βάρους. Είναι σημαντικό όμως να κατανοήσει το ευρύ κοινό ότι απώτερος στόχος των παχύσαρκων ατόμων είναι να διατηρήσουν, και όχι μόνο να μειώσουν, το σωματικό τους βάρος. Επιπλέον, όταν οι δίαιτες βασίζονται στην κατανάλωση περιορισμένου αριθμού τροφίμων και στην ταχεία απώλεια βάρους, τότε πρέπει να αξιολογούνται οι επιπτώσεις τους στη σύσταση σώματος αλλά και στη γενικότερη διατροφική κατάσταση του ατόμου. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια υιοθετείται ολοένα περισσότερο ο δυτικός τρόπος ζωής με τις αντίστοιχες διατροφικές συνήθειες (τυποποιημένο φαγητό, πλούσια σε θερμίδες τρόφιμα, τηγανητά, λιπαρές σάλτσες), γεγονός που έχει συντελέσει στη συνεχή αύξηση του αριθμού των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων. Ο ακρογωνιαίος λίθος κάθε προσπάθειας για μείωση του βάρους οφείλει να είναι η αναζήτηση τρόπων διατροφής, που να μπορεί να διατηρηθούν και μετά το τέλος της προσπάθειας, και όχι η εφαρμογή διαίτων που θα προκαλέσουν ταχεία απώλεια βάρους, η οποία όμως συνηθέστατα είναι δυστυχώς μόνο προσωρινή. Η επιτυχία ενός προγράμματος απώλειας βάρους κρίνεται όχι τόσο από τη βραχυπρόθεσμο επιτυχία, αλλά από τη μακροχρόνια διατήρηση του αποτελέσματος. Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ Από πλήθος μελετών, συγκρίσεων και ερευνών προκύπτει πως οι πληθυσμοί εκείνοι οι οποίοι εμφανίζουν τη μεγαλύτερη μακροβιότητα και τις μικρότερες συχνότητες χρονίων νοσημάτων (όπως τα καρδιαγγειακά) εμφανίζουν κοινά χαρακτηριστικά στη διατροφή τους. Τα κοινά αυτά χαρακτηριστικά αποτελούν τη μεσογειακή δίαιτα, τα βασικά χαρακτηριστικά της οποίας ισχύουν ακόμα και κατά την προσπάθεια απώλειας βάρους, αρκεί η πρόσληψη θερμίδων να είναι μειωμένη και προσαρμοσμένη στη σωματική δραστηριότητα και στον στόχο

της απώλειας βάρους. Σε γενικές γραμμές ως χαρακτηριστικά ενός «μεσογειακού» μοντέλου διατροφής μπορεί να αναγνωριστούν τα εξής:  Υψηλή αναλογία μονοακόρεστων προς κορεσμένα λίπη (με άλλα λόγια ικανοποιητική πρόσληψη ελαιολάδου και χαμηλή πρόσληψη κρέατος και προϊόντων του).  Υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.  Μέτρια κατανάλωση οινοπνεύματος (κυρίως κρασιού).  Κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων σε μέτρια επίπεδα (κυρίως με τη μορφή του τυριού, κατά προτίμηση με λίγα λιπαρά).  Ψάρια και πουλερικά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες.  • 0-4 αυγά εβδομαδιαίως. Η ελάχιστη επεξεργασία των φυτικής προελεύσεως τροφίμων (μεταξύ αυτών, τα δημητριακά), η κατανάλωση τους αναλόγως με την εποχή του χρόνου και η φρεσκάδα τους, είναι στοιχεία που αυξάνουν στο μέγιστο την πρόσληψη φυτικών ινών, αντιοξειδωτικών ουσιών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων, που περιέχονται σε αφθονία στα τρόφιμα αυτά. ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Κανένα συμπλήρωμα διατροφής δεν έχει μελετηθεί εκτενώς από τους διεθνείς οργανισμούς, οι οποίοι αναλαμβάνουν δράση μόνο στην περίπτωση που κάποιο από αυτά φαίνεται να παρουσιάζει κάποιον κίνδυνο. Σε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας όσον αφορά προϊόντα που διαφημίζονται ότι προωθούν την απώλεια βάρους - όπως το κιτοζάν, το πικολινικό χρώμιο, το συζευγμένο λινελαϊκό οξύ, τα αλκαλοειδή της εφέδρας και το garcinia cambogia - βρέθηκε ότι οι δοκιμές που είχαν γίνει στερούνταν επιστημονικής βάσης. Από τις ουσίες που έχουν μελετηθεί, ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στην εφεδρίνη - μία ουσία που καταστέλλει το αίσθημα της πείνας. Σε έρευνες όπου η εφεδρίνη χρησιμοποιήθηκε σε συνδυασμό με την καφεΐνη, την ασπιρίνη ή και τις δύο μαζί, διαπιστώθηκε ότι οι εθελοντές έχαναν περισσότερο βάρος για περίοδο μέχρι και 1 χρόνο, αν και οι περισσότερες μελέτες είχαν μικρή διάρκεια. Ωστόσο τα διατροφικά συμπληρώματα που περιέχουν αλκαλοειδή της εφέδρας συνήθως περιέχουν δόση της ουσίας η οποία διαφέρει σε σχέση με την αναγραφόμενη στην ετικέτα του προϊόντος. Υπάρχουν αναφορές για

χρήση αλκαλοειδών της εφέδρας σε δόσεις υψηλότερες από τις συνιστώμενες (συνήθως σε συνδυασμό με την καφεΐνη) που οδήγησαν σε διαταραχές του καρδιαγγειακού και του νευρικού συστήματος (όπως υπέρταση, καρδιακές αρρυθμίες, έμφραγμα του μυοκαρδίου, παροξυσμούς, ακόμα και ξαφνικό θάνατο). Λόγω των δυνητικά ανεπιθύμητων ενεργειών, εξαιτίας της μη προσδιορισμένης ποσότητας της δραστικής ουσίας στα σκευάσματα, οι συστάσεις αναφέρουν ότι τα συμπληρώματα αυτά δεν θα πρέπει να αποτελούν μέρος ενός προγράμματος απώλειας βάρους. ΛΑΪΤ ΤΡΟΦΙΜΑ Τα λάιτ τρόφιμα έχουν πλέον εισχωρήσει για τα καλά στη διατροφή μας. Στην ετικέτα ενός προϊόντος μπορεί να αναγράφεται η ένδειξη «light», όταν περιέχει 1/3 λιγότερες θερμίδες ή 1/2 λιγότερο λίπος ή 1/2 λιγότερο νάτριο από το αντίστοιχο κανονικό προϊόν. Στην Ελλάδα ο χαρακτηρισμός «light» είναι ο πιο συνηθισμένος, αν και υπάρχουν και άλλοι χαρακτηρισμοί, όπως προϊόντα «μειωμένων θερμίδων», «μειωμένου λίπους», «μειωμένης χοληστερόλης» ή «μειωμένου νατρίου», οι οποίοι αντιστοιχούν σε τρόφιμα με τουλάχιστον 25% λιγότερες θερμίδες, λιπαρά, χοληστερίνη ή νάτριο (σε σχέση με το κανονικό τρόφιμο). 'Άλλοι χαρακτηρισμοί είναι «προϊόντα διαίτης», προϊόντα «χωρίς θερμίδες» και τέλος προϊόντα «χωρίς λίπος». Χαμηλά λιπαρά (low fat) σημαίνει ότι το προϊόν περιέχει λιγότερο από 3 γρ. λίπους ανά 100 γρ. προιόντος. Χωρίς λιπαρά (fat free) σημαίνει ότι το προϊόν περιέχει λιγότερο από 0,15 γρ. λίπους ανά 100 γρ. προϊόντος. Οι τροφές με λίγα λιπαρά, μπορούν να βοηθήσουν τους καταναλωτές να περιορίσουν την πρόσληψη λίπους, στο πλαίσιο μιας γενικότερης αλλαγής των διατροφικών συνηθειών, η οποία θα βασίζεται στην κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων. Η χρήση γλυκαντικών ουσιών με λίγες θερμίδες δείχνει τη διάθεση που υπάρχει για αλλαγή των διατροφικών συνηθειών με τη βοήθεια των τροποποιημένων φαγητών. Η κατανάλωση εύγευστων φαγητών με ελαττωμένες θερμίδες, με τη χρήση ενός τεχνητού γλυκαντικού όπως είναι η ασπαρτάμη, μπορεί να αυξήσει τη συμμόρφωση σε ένα σχέδιο χρήσης τροποποιημένων τροφίμων σε μια προσπάθεια διατήρησης του βάρους σώματος. Με τον ίδιο τρόπο, η κατανάλωση τροφίμων με λίγα λιπαρά αποτελεί ένα

σχέδιο ώστε να γίνουν μικρές αλλαγές που θα βοηθήσουν στη μείωση του λίπους στη διατροφή. Η προσπάθεια αυτή ωστόσο απαιτεί μεγάλη προσοχή, διότι πολλοί καταναλωτές νομίζουν ότι λίγα λιπαρά σημαίνουν λίγες θερμίδες, με συνέπεια να υπερκαταναλώνουν λάιτ τρόφιμα και να καταλήγουν να προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες. Ο έλεγχος των τροφίμων που καταναλώνονται και η σωματική δραστηριότητα φαίνεται ότι παίζουν σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση του σωματικού βάρους από την κατανάλωση τροφίμων με λίγα λίπη.Δεν πρέπει καταναλώνοντας λάιτ προϊόντα να απενοχοποιούμε τα υπόλοιπα τρόφιμα της διατροφής μας, νομίζοντας ότι έτσι θα χάσουμε ούτως ή άλλως βάρος. Ας σημειωθεί ότι, μολονότι το ποσοστό πρόσληψης λίπους έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό της παχυσαρκίας αυξάνεται διαρκώς, γεγονός που υποδηλώνει ότι η κατανάλωση λίπους δεν αποτελεί την κυριότερη ούτε τη μοναδική αιτία του φαινομένου. Ως φαίνεται, όταν η πρόσληψη λίπους κυμαίνεται μεταξύ του 20% και του 40% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης, δεν επηρεάζει ουσιαστικά το σωματικό βάρος. ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΓΕΥΜΑΤΩΝ Τα υποκατάστατα γεύματος διατίθενται με μορφή υγρών ή σκόνης και είναι εμπλουτισμένα με ιχνοστοιχεία και βιταμίνες. Στοχεύουν στην αντικατάσταση ενός ή δύο γευμάτων ημερησίως, αφήνοντας τουλάχιστον ένα συμβατικό γεύμα στο καθημερινό υποθερμιδικό διαιτολόγιο. Στην περίπτωση των υποκατάστατων γευμάτων τίθεται θέμα συμμόρφωσης, εφόσον δεν φαίνεται να μπορεί να χρησιμοποιηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για περιορισμένο χρονικό διάστημα φαίνεται πως μπορούν να αποτελέσουν αξιόπιστη εναλλακτική λύση στην προσπάθεια αδυνατίσματος. ΓΙΑΤΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ ΕΧΟΥΝ ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Διότι ενεργοποιούνται πάλι οι μηχανισμοί επιβίωσης. Με τη δίαιτα, ο οργανισμός νομίζει ότι υπάρχει έλλειψη τροφής και λειτουργεί όπως ένας αποταμιευτής,που βλέπει τα εισοδήματα του να μειώνονται: σταματάει να ξοδεύει. Πρόκειται για σοφό μηχανισμό επιβίωσης που απλώς δεν έχει αντιληφθεί ότι η εποχή των παγετώνων πέρασε και πλέον βρισκόμαστε στην εποχή του ...χάμπουργκερ! Το πρώτο «θύμα» της δίαιτας είναι ο μυϊκός ιστός. Επειδή χρειάζεται πολλές θερμίδες για να συντηρηθεί, ο οργανισμός αποφασίζει να τον «θυσιάσει» για

να σώσει τα αποθέματα σε λίπος .Έτσι, αν η δίαιτα δεν συνδυάζεται με άσκηση, αυτό που χάνεται αρχικά δεν είναι λίπος, αλλά μυϊκός ιστός. Επομένως,

μόλις

σταματήσει

δίαιτα,

οργανισμός

φροντίζει

να

υπερκαλύψει της απώλειες σε αποθέματα λίπους, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει μικρότερη μυϊκή μάζα, άρα και οι καύσεις είναι λιγότερες. Οι αυστηρές δίαιτες,συνήθως αποτυγχάνουν μακροπρόθεσμα,γιατί με τη διακοπή τους οδηγούν σε βουλιμικά επεισόδια, διαιωνίζοντας έτσι τον φαύλο κύκλο δίαιτα - βουλιμία- δίαιτα. Σύμφωνα με διεθνή δεδομένα μετά την απώλεια βάρους, το 95% των παχύσαρκων επανακτούν σε διάστημα 2 ετών το βάρος που έχασαν ή ακόμα περισσότερο. Αλλαγή του τρόπου ζωής σε συνδυασμό με μια υποθερμιδική διατροφή με στόχο τη σταδιακή και διαρκή (0,5-2 κιλά εβδομαδιαίως) απώλεια βάρους κι όχι αυστηρά περιοριστικές δίαιτες, είναι η καλύτερη αντιμετώπιση στο πρόβλημα της παχυσαρκίας. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΣΩΣΤΟ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ  Μικρά και συχνά γεύματα (αποφεύγεται η επιβάρυνση του πεπτικού συστήματος και μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης ινσουλινοαντοχής).  Αντικατάσταση των πλήρων γαλακτοκομικών προϊόντων μετά αντίστοιχα χαμηλών λιπαρών (προσφέρουν τα ίδια θρεπτικά στοιχεία με λιγότερες θερμίδες).  Καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον 1 -2 φρούτων.  Καθημερινή κατανάλωση σαλάτας, το μεσημέρι και το βράδυ.  Μείωση της κατανάλωσης οινοπνεύματος (κάθε γραμμάριο αλκοόλ παρέχει 7 θερμίδες) και ανθρακούχων αναψυκτικών με ζάχαρη, με παράλληλη αντικατάσταση από φρέσκους χυμούς.  Προτίμηση μαύρου ψωμιού και γενικά ακατέργαστων τροφίμων με στόχο την αύξηση των φυτικών (ή διαιτητικών) ινών (η κατεργασία αφαιρεί σημαντικό μέρος των θρεπτικών στοιχείων).

 Μέτρο και ισορροπία σε κάθε διατροφική επιλογή.

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΙΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΙΤΑ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΠΙΝΕΙ ΟΚΤΩ ΠΟΤΗΡΙΑ ΝΕΡΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ Αυτό δεν ισχύει. Το πόσο νερό χρειάζεται ένας άνθρωπος εξαρτάται από το είδος της εργασίας του (αν είναι χειρωνακτική ή καθιστική, αν είναι υπαίθρια ή γραφείου), το πόσο δραστήριος είναι, την περιβαλλοντική θερμοκρασία, αλλά και την υπόλοιπη διατροφή του, διότι αν τρώει σούπες ή πολλά φρούτα και λαχανικά, ο οργανισμός του τροφοδοτείται και από αυτά με νερό. Επιπλέον, καφές, τσάι, χυμοί, γάλα και κάθε είδους ροφήματα, επίσης παρέχουν στον οργανισμό νερό. Ο μόνος λόγος για να πίνει κανείς πολύ νερό, όταν κάνει δίαιτα είναι μήπως και «ξεγελάσει» το αίσθημα του κορεσμού της πείνας. ΟΠΟΙΟΣ ΚΑΝΕΙ ΔΙΑΙΤΑ,ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΡΩΕΙ ΤΟ ΒΡΑΔΥ Είναι μύθος ότι παχαίνει το βραδινό φαγητό και ότι πρέπει να το αποφεύγει κανείς. Μια μικρή ποσότητα φαγητού το βράδυ δεν επηρεάζει το βάρος του σώματος. Εννοείται ότι, όπως ισχύει για οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, έτσι και το βράδυ, εάν τρώει κανείς συστηματικά πάρα πολύ, θα παχύνει. Ωστόσο, το βραδινό φαγητό, στην κατάλληλη ποσότητα και με την κατάλληλη σύνθεση, δεν υπονομεύει την προσπάθεια για αδυνάτισμα. ΤΟ ΨΩΜΙ ΠΑΧΑΙΝΕΙ Μόνο αν φάει κανείς μία φραντζόλα θα παχύνει. Το 1 γραμμάριο ψωμί παρέχει στον οργανισμό 4 θερμίδες, όπως ακριβώς ισχύει για όλους τους υδατάνθρακες (δημητριακά, μακαρόνια, ρύζι, πατάτες) και τις πρωτεΐνες (κρέας, ψάρι, πουλερικά, όσπρια). Η βάση της υγιεινής διατροφής είναι οι υδατάνθρακες, δηλαδή, από αυτούς πρέπει να προέρχεται το 55% έως 60% των καθημερινών θερμίδων. Οι υδατάνθρακες διατηρούν σταθερό το σάκχαρο (αποτελεί την «τροφή» του εγκεφάλου) και χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη όταν γυμναζόμαστε. Είναι λάθος να κόβει κανείς εντελώς το ψωμί, το ρύζι, τα μακαρόνια και τις πατάτες, όταν κάνει δίαιτα. Ωστόσο, δεν πρέπει να τα συνοδεύουμε με άφθονες σάλτσες, βούτυρο και τυρί, διότι τότε αυξάνεται πολύ η ενεργειακή πυκνότητα, δηλαδή οι θερμίδες. Προτιμότερο είναι να καταναλώνουμε τους υδατάνθρακες σκέτους. ΕΑΝ ΤΡΩΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΛΑΪΤ ΤΡΟΦΙΜΑ, ΘΑ ΑΔΥΝΑΤΙΖΕΙ Το γεγονός ότι ένα τρόφιμο είναι λάιτ, δεν συνεπάγεται αυτομάτως ότι δεν έχει

θερμίδες. Μπορεί να μην έχει ζάχαρη ή λίπη, αλλά θερμίδες έχει, έστω και λίγες. Εάν γίνεται υπερκατανάλωση, εξουδετερώνεται το όφελος που όντως παρέχει η μη ύπαρξη ζάχαρης ή λίπους, καθώς προσλαμβάνει κανείς πολλές θερμίδες με τελική συνέπεια να μην αδυνατίζει. Ακόμα και στα λάιτ τρόφιμα, έχει σημασία η ποσότητα που καταναλώνει κανείς. ΟΙ ΔΙΑΙΤΕΣ - ΑΣΤΡΑΠΗ ΑΔΥΝΑΤΙΖΟΥΝ Αυτές οι δίαιτες δεν βοηθούν σε μακροχρόνια βάση, διότι δεν εκπαιδεύεται το άτομο να αλλάξει τις διατροφικές σύνηθες και τον τρόπο ζωής του, ώστε να αποκτήσει το ιδανικό γι' αυτόν βάρος και να το διατηρήσει. Μολονότι, μπορεί κανείς να χάσει κάποια κιλά με αυτές, το βάρος που χάνεται είναι πρωτίστως νερό και σε πολύ μικρότερο βαθμό λίπος. Αυτό έχεις ως συνέπεια μόλις σταματήσει το άτομο τη δίαιτα, να ξαναπαχύνει και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. ΠΟΛΛΟΙ

ΑΝΘΡΩΠΟΙ

ΔΕΝ

ΑΔΥΝΑΤΙΖΟΥΝ,

ΓΙΑΤΙ

ΕΧΟΥΝ

ΑΡΓΟ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ. Αυτό είναι μύθος και δικαιολογία μαζί, την οποία επικαλούνται πολλοί άνθρωποι με περιττά κιλά, οι οποίοι δεν κατορθώνουν να απαλλαγούν από αυτά. Το επιχείρημα του αργού μεταβολισμού ισχύει μόνο για όσους πάσχουν από διαταραχή του θυρεοειδούς αδένα (από υποθυρεοειδισμό). Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά για τους παχύσαρκους ανθρώπους, ισχύει ακριβώς το αντίθετο,ότι δηλαδή οι παχείς άνθρωποι έχουν κατά μέσον όρο λίγο πιο ταχύ μεταβολισμό, απ' ό,τι οι αδύνατοι! ΟΙ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΕΧΟΥΝΠΟΛΛΕΣ ΘΕΡΜΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ Αν και περιέχουν αρκετές θερμίδες, τα λίπη τους είναι καλής ποιότητας και πρέπει να αξιοποιούνται. Για να αδυνατίσει κανείς δεν χρειάζεται να τους αποκλείσει από το διαιτολόγιο, αλλά να περιορίσει την ποσότητα που καταναλώνει. Καλύτερη επιλογή είναι τα καρύδια, τα οποία περιέχουν ωφέλιμα λιπαρά οξέα. Συνιστώνται 5-6 ολόκληρα καρύδια την ημέρα. ΑΝ ΦΑΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΠΟΙΟ ΠΑΧΥΝΤΙΚΟ ΤΡΟΦΙΜΟ, ΘΑ ΔΕΙ ΑΜΕΣΩΣ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΝΑ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Ακόμα και μεγάλη ποσότητα παχυντικών τροφίμων να τρώει κανείς, δεν παχαίνει ακαριαία, διότι η αύξηση του σωματικού βάρους είναι μια αργή διαδικασία. Ένας άνθρωπος που κάνει δίαιτα και υποκύπτει σε ένα κομμάτι τούρτα, δεν θα παχύνει. Εάν, όμως, τρώει συχνά, μεγάλες ποσότητες πα-

χυντικών τροφίμων, ασφαλώς θα παχύνει στο τέλος. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν χρειάζεται να έχει τύψεις όποιος κάνει δίαιτα και τη «σπάσει» μία φορά. Ωστόσο, αυτές οι παρασπονδίες κρύβουν έναν αληθινό κίνδυνο για όσους κάνουν δίαιτα: εάν υποκύπτουν συχνά στους πειρασμούς, μπορεί να παρασυρθούν και τελικά να εγκαταλείψουν την προσπάθεια. ΟΙ ΜΠΑΝΑΝΕΣ ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ Όλα τα φρούτα έχουν χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα, δηλαδή λίγες θερμίδες. Εάν, λοιπόν, η κατανάλωση τους είναι λογική, δεν παχαίνουν. Συνήθως συνιστώνται 3 έως 5 φρούτα την ημέρα. 0 ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΤΡΩΕΙ ΣΑΛΑΤΑ, ΜΠΡΙΖΟΛΑ ΚΑΙ ΦΡΟΥΤΑ Δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για πολλούς λόγους. Πρώτον, δεν είναι ισορροπημένη διατροφή, αφού δεν περιέχει υδατάνθρακες. Δεύτερον, το κόκκινο κρέας αυξάνει τη χοληστερόλη διότι περιέχει πολλά κορεσμένα λίπη. Επιπλέον, το πολύ κρέας περιέχει αμινοξέα που διεγείρουν την αποβολή ασβεστίου από το σώμα, οπότε εάν δεν τρώει κανείς επαρκείς ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων επί μακρό χρονικό διάστημα, μπορεί στο τέλος να αναπτύξει

οστεοπόρωση.

Νεώτερες

μελέτες,

συσχετίζουν

τη

συνεχή

κατανάλωση κρέατος με ορισμένες μορφές καρκίνου. Πολύ προτιμότερο είναι να τρώει κανείς αντί για μπριζόλες ψάρια, αλλά και πάλι χωρίς υδατάνθρακες η διατροφή δεν θα είναι ισορροπημένη. ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ, ΟΠΩΣ ΤΟ ΓΚΡΕΪΠ ΦΡΟΥΤ, ΤΟ ΛΑΧΑΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΛΕΡΙ, ΚΑΙΝΕ ΤΟ ΛΙΠΟΣ Μύθος κι αυτός. Το λίπος το καίει μόνο η άσκηση, αν και την καύση του διεγείρει προσωρινά η κατανάλωση καφέ (πάνω από 3 καφέδες την ημέρα), αλλά αυτό δεν μπορεί να το συστήσει κανείς ως μέσον αδυνατίσματος.

ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Εισαγωγή Οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες και οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας ευνοούν αυτό που λέμε σήμερα «καθιστική ζωή». Η φυσική δραστηριότητα, δυστυχώς, δεν είναι πια μέρος της καθημερινότητας . Σαν άσκηση ή καλύτερα σαν φυσική δραστηριότητα ορίζεται κάθε ρυθμική δραστηριότητα, που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό πάνω από τα επίπεδα ανάπαυσης, με τη χρήση μιας μεγάλης ομάδας μυών ή με τη συγχρονισμένη λειτουργία πολλών μυϊκών ομάδων (όπως π.χ. περπάτημα, τρέξιμο, γυμναστική, κολύμβηση, συμμετοχή σε αθλήματα, γυμναστήριο, κ.λ.π.). Η ενεργειακή κατανάλωση κατά την άσκηση Η ενεργειακή κατανάλωση με τη σωματική δραστηριότητα δεν είναι τόσο υψηλή,

όσο

συνήθως

πιστεύεται.

Παρ'

όλα

αυτά,

αθροιστικά

και

μακροπρόθεσμα, τα αποτελέσματα της άσκησης είναι σημαντικά. Για ουσιαστική μείωση βάρους, η άσκηση θα πρέπει να γίνεται 4-5 φορές εβδομαδιαίως και να διαρκεί 45 λεπτά έως 1 ώρα κάθε φορά. Η συστηματική άσκηση συμβάλλει στη διατήρηση του μυϊκού ιστού κατά τη φάση της απώλειας βάρους, ενώ μειώνει σημαντικά την επανάκτηση του βάρους. Η κολύμβηση και η ήπια ατομική άσκηση (π.χ. με σταθερό ποδήλατο) αποτελούν την καλύτερη άσκηση για τα παχύσαρκα άτομα. Το περπάτημα ή το τρέξιμο θα πρέπει να προτείνονται, εφ’ όσον το μυοσκελετικό σύστημα δεν κινδυνεύει από τραυματισμούς και κακώσεις, λόγω του υπερβάλλοντος βάρους. Η ανταγωνιστική άσκηση και τα παιγνίδια με μπάλα μπορεί επίσης να εμπεριέχουν αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού για τα παχύσαρκα άτομα. Τέλος, σημαντικά συμβάλλουν μακροπρόθεσμα στην απώλεια βάρους, αλλαγές στη σωματική δραστηριότητα που περιλαμβάνονται στην καθημερινή ζωή, όπως η χρήση της κλίμακας αντί του ανελκυστήρα, ο καθημερινός περίπατος, ο περιορισμός της χρήσης του αυτοκινήτου κ.λπ. Φυσική δραστηριότητα: Πόση είναι αρκετή; Εάν ένα άτομο μειώσει τη θερμιδική του πρόσληψη χωρίς να ασκείται και ένα άλλο άτομο αυξήσει τη φυσική του δραστηριότητα χωρίς να μειώσει τις θερμίδες που προσλαμβάνει, το πρώτο άτομο θα χάσει πιο γρήγορα βάρος.

Αυτό γιατί είναι πιο εύκολο να περιορίσετε κατά 500 θερμίδες την ενεργειακή σας πρόσληψη από ό,τι να δαπανήσετε 500 θερμίδες μέσω της άσκησης. Θα έπρεπε να περπατήσετε ή να τρέξετε περίπου 5 μίλια την ημέρα ή 35 μίλια την εβδομάδα για να χάσετε μισό κιλό λίπους. Από την άλλη, αν μειώσετε απλώς τις θερμίδες που προσλαμβάνετε, είναι πιθανότερο να ανακτήσετε το βάρος που χάσατε. Γιατί γίνεται αυτό; Το σώμα αντιδρά στην απώλεια βάρους σαν να βρισκόταν σε κατάσταση λιμοκτονίας και σε αντίδραση, επιβραδύνει τον μεταβολισμό. Όταν επιβραδύνεται ο μεταβολισμός, καίτε λιγότερες θερμίδες, ακόμη και κατά την ανάπαυση. Όταν καίτε λιγότερες θερμίδες, τρία πράγματα μπορεί να συμβούν. Αν συνεχίσετε να τρώτε λιγότερες θερμίδες ή θα σταματήσετε να χάνετε βάρος με τόσο γρήγορο ρυθμό όσο πριν ή θα σταματήσετε να χάνετε βάρος εντελώς. Αν αυξήσετε την κατανάλωση τροφίμων, μπορεί στην πραγματικότητα να πάρετε βάρος γρηγορότερα από ό,τι στο παρελθόν. Η λύση είναι να αυξήσετε τη φυσική σας δραστηριότητα, γιατί έτσι θα αντιμετωπιστεί η επιβράδυνση του μεταβολισμού, που προκαλεί η μείωση των θερμίδων. Ένα τακτικό πρόγραμμα άσκησης αυξάνει τη δαπάνη ενέργειας, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της άσκησης, αλλά και την ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας, δηλαδή τον ρυθμό με τον οποίο καίτε θερμίδες ακόμη κι όταν έχετε σταματήσει τη γυμναστική και ξεκουράζεστε. Η ενεργειακή δαπάνη σε κατάσταση ηρεμίας παραμένει υψηλή, εφόσον γυμνάζεστε τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα σε τακτική βάση. Επειδή αυτή αντιστοιχεί στο 60%-75% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης, έχει πολύ μεγάλη σημασία για την προσπάθεια να χάσετε βάρος. Στα είδη της έντονης δραστηριότητας που μπορούν να διεγείρουν το μεταβολισμό συγκαταλέγονται το έντονο περπάτημα δύο μιλίων ή η ποδηλασία σε ανηφόρα. Για τους ανθρώπους που είναι παχύσαρκοι και έκαναν καθιστική ζωή οποιοσδήποτε βαθμός γυμναστικής είναι ευεργετικός, συμπεριλαμβανομένων του περπατήματος, της κολύμβησης και της αεροβικής γυμναστικής στο νερό. Ωστόσο, πρέπει να ξεκινήσετε σιγά-σιγά και να αυξήσετε σταδιακά το ρυθμό και τη διάρκεια τέτοιων δραστηριοτήτων. Δραστηριότητες χαμηλής έντασης, όπως ένας περίπατος ή η κηπουρική, έχουν αλλά πλεονεκτήματα, όπως το ότι βοηθούν στη μείωση της λιπώδους μάζας και την αύξηση της μυϊκής.

Ένα άλλο πλεονέκτημα της τακτικής φυσικής δραστηριότητας οποιουδήποτε είδους είναι ότι προσωρινά μειώνει την όρεξη σας. Φυσικά, πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι μετά την άσκηση αισθάνονται πολύ πεινασμένοι και γρήγορα υποκύπτουν σε κάποιο σνακ. Αλλά, επειδή η άσκηση αυξάνει την ενεργειακή δαπάνη σε κατάσταση ηρεμίας, οι άνθρωποι εξακολουθούν να καίνε θερμίδες με σχετικά υψηλό ρυθμό. Συνεπώς, ένα μικρό σνακ μετά την άσκηση, δεν εξαλείφει τα οφέλη της άσκησης στον έλεγχο του βάρους. Ξεκινώντας ένα πρόγραμμα άσκησης Πολλοί άνθρωποι τρομοκρατούνται από την προοπτική να ξεκινήσουν ένα πρόγραμμα γυμναστικής, αλλά αυτό δεν χρειάζεται να είναι εξαντλητικό. Μία προσέγγιση είναι να διερευνήσετε το πρόγραμμα σας και να αποφασίσετε, πού μπορείτε να προσαρμόσετε ένα 30λεπτο τακτικό πρόγραμμα άσκησης. Για μερικούς ανθρώπους αυτό σημαίνει να ξυπνούν μισή ώρα νωρίτερα. Για άλλους, είναι πιο βολική ώρα το διάλειμμα για φαγητό ή μετά τη δουλειά. Ο στόχος σας είναι να βελτιώσετε την υγεία σας και να χάσετε βάρος έχοντας φυσική δραστηριότητα μέτριας έντασης για 30 λεπτά ή περισσότερο, πέντε ημέρες την εβδομάδα. Αν δεν πετύχετε αυτόν τον στόχο στην αρχή, είναι καλό να γνωρίζετε ότι η οποιαδήποτε αύξηση της δραστηριότητας είναι καλύτερη από την καθόλου. Για μερικούς ανθρώπους, μπορεί να έχει αποτέλεσμα μία λιγότερο δομημένη προσέγγιση. Δεν χρειάζεται να πηγαίνετε γυμναστήριο ή να συμμετέχετε σε κάποιο άθλημα, παρόλο που μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτά τα πράγματα τους βοηθούν να τηρήσουν το πρόγραμμα. Μερικές συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες υπολογίζονται ως μέτριας έντασης άσκηση: το ανέβασμα της σκάλας αντί της χρήσης του ασανσέρ, το περπάτημα αντί της οδήγησης ή το παιχνίδι με τα παιδιά. Ένα σημαντικό θετικό στοιχείο για τους πολυάσχολους ανθρώπους είναι ότι η φυσική δραστηριότητα δεν χρειάζεται να γίνεται σε μία μόνο περίοδο της ημέρας. Μπορείτε να χωρίσετε τα 30 λεπτά, για παράδειγμα, κάνοντας έναν 10 λεπτό περίπατο και στη συνέχεια κάνοντας ποδήλατο για 20 λεπτά μαζί με τα παιδιά. Ηδιαίρεση της φυσικής δραστηριότητας σε 10 λεπτά κατά τη διάρκεια της ημέρας επιτυγχάνει τη δαπάνη των ίδιων θερμίδων με την άσκηση σε μία και μόνη περίοδο. Μόλις οι άνθρωποι συνηθίσουν να εξοικονομούν χρόνο για φυσική δρα-

στηριότητα τις περισσότερες ημέρες, τείνουν να γίνονται πιο ανοιχτοί σε νέα είδη δραστηριοτήτων, επειδή αισθάνονται πιο δυνατοί και ικανοί για άσκηση. Άνθρωποι που ποτέ δεν είχαν σκεφτεί να αρχίσουν ένα νέο άθλημα βρίσκουν τους εαυτούς τους να χρησιμοποιούν επιδέξια ρακέτες τένις, να διασχίζουν μεγάλες εκτάσεις κάνοντας σκι ή να συμμετέχουν σε ομάδες βόλεϊ για διασκέδαση. Φυσική δραστηριότητα και πρόληψη της παχυσαρκίας Έχει διαπιστωθεί ότι παχύσαρκα παιδιά σχολικής ηλικίας συγκρινόμενα με παιδιά συνομήλικα τους, αδύνατα και του ίδιου ύψους, έτρωγαν λιγότερο και ήσαν σαφώς λιγότερο δραστήρια.Τα ίδια ευρήματα υπήρχαν και σε ενήλικες όπου διαπιστώθηκε η μειωμένη φυσική δραστηριότητα στους παχύσαρκους. Από

τις

υπάρχουσες

μελέτες,

προκύπτει

ότι

ένα

υψηλό

επίπεδο

δραστηριότητας παίζει προστατευτικό ρόλο έναντι της αύξησης του βάρους και της παχυσαρκίας και πρέπει να συνίσταται ανεπιφύλακτα. Με τα υπάρχοντα στοιχεία, δεν μπορούμε να συμπεράνουμε με βεβαιότητα ότι το χαμηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας είναι και το μόνο αίτιο της παχυσαρκίας ή ότι αυτή συμμετέχει στη διατήρηση της. Η παχυσαρκία αναπτύσσεται μόνο εφόσον η ενεργειακή πρόσληψη είναι υψηλή σε σχέση με την ενεργειακή δαπάνη, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Απώλεια βάρους με άσκηση μόνο Οι ενήλικες χάνουν βάρος, όταν αυξάνουν τη φυσική τους δραστηριότητα ασκούμενοι, ακόμα κι αν διατηρούν την πρόσληψη τροφής στα ίδια επίπεδα. Όμως, για να υπάρχει ουσιαστικό αποτέλεσμα, η άσκηση θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα εντατική, έντονη και μακροχρόνια. Δεν πρέπει να θεωρούμε τα αποτελέσματα της άσκησης ανεξάρτητα από τη συνολική ενεργειακή πρόσληψη. Έχει παρατηρηθεί ότι, μετά από έντονη άσκηση

πρόσληψη

τροφής

αυξάνεται

γραμμικά

ανάλογα

με

τη

δαπανούμενη ενέργεια. Το αποτέλεσμα της τροφικής αυτής διαδικασίας, είναι το σωματικό βάρος να μένει ουσιαστικά σταθερό. Απώλεια βάρους με άσκηση και δίαιτα Η τακτική άσκηση ανεβάζει την ολική ημερήσια ενεργειακή δαπάνη. Στο μέτρο που η αυξημένη αυτή ενεργειακή δαπάνη, δεν αντισταθμίζεται από μία αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης, αναμένεται η απώλεια βάρους ή τουλάχιστον η διατήρηση σταθερού βάρους μετά την επίτευξη του επιθυμητού

βάρους. Παρατηρήθηκε μεγαλύτερη απώλεια βάρους, όταν η δίαιτα απίσχνανσης συνδυαζόταν με κάποιου βαθμού αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Η αύξηση αυτή όμως, ήταν σχετικά μικρή. Πολλοί ερευνητές έχουν θέσει το ερώτημα: «Εάν σε αυστηρά περιοριστικές δίαιτες προσθέσουμε άσκηση, μειώνεται ή προλαμβάνεται το σύνηθες ανεπιθύμητο αποτέλεσμα των διαίτων αυτών, που είναι η ελάττωση της μυϊκής μάζας;».Οι

περισσότερες

παρατηρήσεις

δείχνουν

ότι

πράγματι

αυτό

συμβαίνει. Φαίνεται, ότι η δυνατότητα απώλειας βάρους με την προσθήκη άσκησης, εξαρτάται και από την περιεκτικότητα της δίαιτας σε λίπος. Η τακτική άσκηση αυξάνει τον αριθμό των θερμίδων, που καταναλώνονται από το λίπος. Εάν οι χορηγούμενες ως λίπος θερμίδες μειωθούν, ενώ αυξάνεται η απώλεια λίπους με την άσκηση, το τελικό ισοζύγιο θα είναι σαφώς αρνητικό και το συνολικό σωματικό λίπος θα μειωθεί ταχύτερα. Συγχρόνως η χορήγηση αντίστοιχα μεγαλύτερου ποσού θερμίδων από υδατάνθρακες, θα ελαττώσει το αίσθημα της χρόνιας κόπωσης, που εκτός των άλλων, μειώνει και τη διάθεση των παχύσαρκων για άσκηση. Παρά λοιπόν το μικρό συνολικά κέρδος σε απόλυτα μεγέθη, ο συνδυασμός δίαιτας και άσκησης είναι πολλαπλά ωφέλιμος, ιδίως όσο αφορά τη διατήρηση της μυϊκής μάζας. Άσκηση και διατήρηση βάρους Παρόλο που η άσκηση, από μόνη της ή σε συνδυασμό με δίαιτα, έχει σαν αποτέλεσμα την μέτρια απώλεια βάρους, η συστηματική άσκηση παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του βάρους, μετά από την περίοδο της επιτυχούς απώλειας του. Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτών που έχασαν βάρος με διάφορες μεθόδους, είναι να το διατηρήσουν. Αργά ή γρήγορα οι περισσότεροι επιστρέφουν στα ίδια κιλά που είχαν πριν ξεκινήσουν κάποιο πρόγραμμα απώλειας βάρους ή και μεγαλύτερο από αυτό που είχαν.Ο συνδυασμός άσκησης και δίαιτας είναι πιο αποτελεσματικός στη μακροχρόνια προσπάθεια της διατήρησης του σωματικού βάρους. Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν πως το βάρος είναι πιθανότερο να διατηρηθεί, όταν ακολουθείται κάποιο πρόγραμμα συστηματικής άσκησης. Δεν πρέπει να

διαφεύγει της προσοχής

πως ένα πρόγραμμα άσκησης 2-3 φορές την

εβδομάδα, το οποίο είναι συνήθως δύσκολο να ακολουθηθεί από έναν παχύσαρκο, γίνεται πολύ ευκολότερο μετά από την αρχική απώλεια βάρους. Προϋπόθεση για την συνέχιση ενός τέτοιου προγράμματος είναι να ενταχθεί στην καθημερινότητα τους, όχι πια σαν αγγαρεία αλλά, ως ουσιαστικό στοιχείο για την σωματική τους ευεξία. Πρακτικές οδηγίες άσκησης Είναι σημαντικό λοιπόν να μπαίνουν, σε συνεργασία με τον γιατρό, ρεαλιστικοί βραχυχρόνιοι στόχοι, που σταδιακά θα γίνονται πιο απαιτητικοί. Στο βαθμό που ο παχύσαρκος κινητοποιείται, μπορεί να αυξήσει την προσπάθεια για επίτευξη καλύτερου αποτελέσματος. Οι τρέχουσες οδηγίες για τη δημόσια υγεία συνιστούν την άθροιση ενός συνόλου μέτριας έντασης δραστηριοτήτων ημερησίως όπως για παράδειγμα 30 λεπτά γρήγορο βάδισμα ή 15 λεπτά τρέξιμο ή 45 λεπτά βόλεϊ, τα οποία προστίθενται στην καθημερινή δραστηριότητα. Ο ενδιαφερόμενος πρέπει να είναι σε επαφή με το γιατρό του, τουλάχιστον κάθε 2 εβδομάδες, ώστε να συζητώνται οι δυσκολίες και να λύνονται τα πρακτικά προβλήματα. Σημαντικό στοιχείο είναι η συμμετοχή του ίδιου του παχύσαρκου.Για παράδειγμα, θα πρέπει να μετρά και να σημειώνει ο ίδιος τις δραστηριότητες του ώστε να βλέπει στην πράξη τη βελτίωση των ικανοτήτων του. Η απλούστερη ίσως άσκηση είναι το περπάτημα. Έχει υπολογισθεί ότι για τη βελτίωση της γενικής μας υγείας, πρέπει όλοι να κάνουμε 10.000 τουλάχιστον βήματα ημερησίως. Συνήθως αυτό αντιστοιχεί σε περπάτημα 30 - 60 λεπτών την ημέρα επιπροσθέτως των συνηθισμένων ασχολιών μας. Για να χάσει λοιπόν κάποιος βάρος, τα βήματα πρέπει να είναι περίπου 15.000/ημέρα, που αντιστοιχούν σε επιπρόσθετο του συνήθους περπάτημα, δηλαδή 60 - 80 λεπτά την ημέρα. Την πρώτη εβδομάδα στους παχύσαρκους δίνεται η οδηγία να συνεχίσουν την κανονική τους ζωή, παρατηρώντας όμως και καταγράφοντας τις δραστηριότητες τους, ώστε να συνειδητοποιήσουν τη συνηθισμένη τους φυσική δραστηριότητα. Έπειτα ανά 1-2 εβδομάδες μπαίνουν οι στόχοι σταδιακής αύξησης του χρόνου άσκησης.

Είναι δε σημαντικό για τη βελτίωση της αυτοεκτίμησης να υπάρχουν επιτυχείς εμπειρίες αύξησης της δραστηριότητας τους. Αν π.χ. κάποιος κάνει 3.500 βήματα την ημέρα, είναι απίθανο να κάνει ξαφνικά 8.000. Αντίθετα είναι πολύ πιθανό να πεισθεί να κάνει επιπλέον 500 βήματα την ημέρα. Συμπεράσματα Οι παχύσαρκοι που αθλούνται έχουν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από μη αθλούμενους άνδρες με λιγότερο σωματικό λίπος.Ετσι, Θα πρέπει να μάθουμε να βλέπουμε την άσκηση και την άθληση στους παχύσαρκους ως αναγκαιότητα για την καλύτερη υγεία τους, ανεξάρτητα από το εάν θα οδηγήσει ή όχι σε απώλεια βάρους. Τα παχύσαρκα άτομα που μετέχουν σε διαδικασίες απίσχνανσης, θέλουν να χάσουν μεγάλο μέρος του βάρους τους και να το χάσουν γρήγορα. Όμως, η μεγάλη απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα, δημιουργεί σημαντικό στρες στους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του οργανισμού και μόλις το πρόγραμμα απώλειας βάρους σταματήσει, η τάση του οργανισμού να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση είναι έντονη. Αυτός είναι ο λόγος που εντάσσοντας προγράμματα άσκησης μαζί με τη μείωση της θερμιδικής αξίας των προσλαμβανομένων τροφών, το σωματικό βάρος θα ελαττώνεται σταδιακά. Θα μειώνεται το συνολικό λίπος του σώματος, χωρίς να μειώνεται η μυϊκή μάζα. Η προσθήκη μυϊκής άσκησης στο θεραπευτικό πρόγραμμα αυξάνει ελάχιστα την καταναλισκόμενη ενέργεια, εάν ληφθεί υπόψη το χαμηλό ενεργειακό κόστος των περισσοτέρων μορφών μυϊκής άσκησης, στις οποίες μπορεί να υποβληθεί ένας παχύσαρκος. Εάν όμως η μυϊκή άσκηση γίνεται σε καθημερινή βάση, μπορεί μακροχρόνια να συμβάλει στο αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας και να οδηγήσει στην επιθυμητή απώλεια σωματικού βάρους. Ουσιαστική και ορθή παρέμβαση, είναι αυτή με την οποία υιοθετούνται σταδιακά, μακροχρόνιες αλλαγές στις συνήθειες (διατροφικές, καθημερινές δραστηριότητες) των ατόμων, επιτυγχάνοντας όχι μόνο μεγαλύτερη απώλεια βάρους, αλλά και προάγοντας την υγεία του ατόμου γενικότερα.

Τα οφέλη από τη συστηματική καθημερινή σωματική άσκηση συνοψίζονται στα ακόλουθα: 

Αύξηση της οξείδωσης του λίπους του σώματος.



Η κίνηση απαιτεί περισσότερη ενέργεια. Γι΄αυτό ο οργανισμός καταφεύγει στην καύση λίπους. Ετσι, η γυμναστική συμβάλλει στη μείωση του βάρους



Η σωματική άσκηση βοηθά στην καλή κατανομή του λίπους στο σώμα.



Κόβει την όρεξη



Χωρίς

σωματική

άσκηση

είναι

σχεδόν

αδύνατον

να

διατηρηθεί

μακροχρόνια φυσιολογικό βάρος. 

Αύξηση της καρδιοαναπνευστικής αντοχής, βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας και ελάττωση του κινδύνου για έμφραγμα.



Μείωση του κινδύνου αρτηριακής υπέρτασης.



Βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας.



Αύξηση της ευαισθησίας στη δράση της ινσουλίνης και ελάττωση του κινδύνου για το σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.



Βελτίωση της λειτουργίας του νευρικού συστήματος.



Αύξηση της αιμάτωσης του μυϊκού συστήματος.



Αύξηση της μυϊκής μάζας. Στους ηλικιωμένους η σωματική άσκηση εμποδίζει την απώλεια οστικής και μυϊκής μάζας, βελτιώνει την ευστάθεια, την ισορροπία και τη δύναμη.



Ελάττωση του κινδύνου για εμφάνιση οστεοπόρωσης, ιδιαίτερα αν η άσκηση συνοδεύεται από επαρκή λήψη βιταμίνης D και ασβεστίου.



Διατήρηση της καλής λειτουργίας των αρθρώσεων και μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης αρθρίτιδων,.



Μας βοηθά να κοιμηθούμε ελαφρά. Περιορίζει το ροχαλητό. Καταπολεμά την αϋπνία.



Προφυλάσσει από καρκίνο,κυρίως του εντέρου, του προστάτη, του μαστού της μήτρας.



Βελτίωση στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.



Διευκολύνει την παραγωγή νέων ιδεών.



Αύξηση της ψυχολογικής αντοχής σε κάθε προσπάθεια.



Είναι η καλύτερη αντίσταση για όσους ζουν καθιστικά.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Εισαγωγή Η παχυσαρκία είναι χρόνιο νόσημα όπως η υπέρταση ή ο σακχαρώδης διαβήτης και επομένως, η θεραπεία πιθανά θα μπορούσε να περιλαμβάνει συνδυασμούς φαρμάκων και να λαμβάνεται δια βίου, γιατί διαφορετικά επανακτάται η απώλεια βάρους. Δυστυχώς όμως ,παρά τη μεγάλη έρευνα σε αυτόν τον τομέα, μόνο τρία φάρμακα κυκλοφορούν στην αγορά, η σιβουτραμίνη, η ορλιστάτη και η ριμοναμπάτη.Αφενός μεν, δεν συστήνεται ο συνδυασμός τους αν και δρουν με διαφορετικό τρόπο και αφετέρου, δεν μπορούν να χορηγηθούν για απεριόριστο χρόνο. Όταν η φαρμακευτική θεραπεία συνταγογραφείται για περιορισμένο χρονικό διάστημα για αυτούς που πραγματικά την έχουν ανάγκη, φαίνεται πως τα οφέλη είναι περισσότερα από τους κινδύνους. Οι γιατροί οφείλουν να παρακολουθούν τους ασθενείς για ενδεχόμενες παρενέργειες στα φάρμακα και να διακόπτουν τη θεραπεία σε τέτοιες περιπτώσεις. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι κανένα φάρμακο δεν αποτελεί θεραπεία για την παχυσαρκία. Το να χάσετε βάρος και να το διατηρήσετε απαιτεί ένα συνδυασμό

βραχυχρόνιας

φαρμακευτικής

θεραπείας

με

μακροχρόνια

δέσμευση στην τροποποίηση της δίαιτας, της άσκησης και της συμπεριφοράς. Ενδείξειςι φαρμακευτικής θεραπείας Εάν η δίαιτα και η άσκηση αποτύχουν, τότε μπορεί να προστεθεί και φαρμακευτική αγωγή. Η φαρμακευτική θεραπεία έχει ένδειξη για ΔΜΣ >30 ή ΔΜΣ >27 και τουλάχιστον 2 σχετιζόμενες με την παχυσαρκία καταστάσεις συννοσηρότητας (σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, στεφανιαία νόσος, ή υπνική άπνοια, κ.α.)· Η φαρμακευτική αγωγή για απώλεια βάρους δεν είναι κατάλληλη για άτομα μετρίως υπέρβαρα, που επιθυμούν να χάσουν 3-5 κιλά. Τα φάρμακα απώλειας βάρους δεν είναι αποτελεσματικά για όλους. Ένα φάρμακο που βοηθά κάποιον, για κάποιον άλλο πιθανότατα να μην είναι αποτελεσματικό.Για παράδειγμα, άτομα που υπερκαταναλώνουν φαγητό εξαιτίας

καταστάσεων

στρες,

κακών

συνηθειών

συναισθηματικών

διαταραχών, τείνουν να επωφελούνται λιγότερο από τους καταστολείς της όρεξης σε σχέση με άτομα που υπερκαταναλώνουν φαγητό εξαιτίας της

πείνας. Εάν δεν έχετε χάσει βάρος μετά τη λήψη κάποιων από αυτά τα φάρμακα για έναν ή δύο μήνες, προφανώς δεν σας βοηθούν και ίσως θα έπρεπε να συζητήσετε με τον γιατρό και τον διαιτολόγο σας για να τα διακόψετε και να δοκιμάσετε κάποια άλλη αγωγή ή προσέγγιση. Ορλιστάτη (Xenical) Είναι αναστολέας της γαστρεντερικής λιπάσης και κυρίως της παγκρεατικής και έτσι εμποδίζει την υδρόλυση των τριγλυκεριδίων και μειώνει την απορρόφηση του λίπους της τροφής κατά το 1/3, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ημερήσια πρόσληψη θερμίδων κατά 180-200 kcal. Η δράση της περιορίζεται πρακτικά μόνο στο έντερο, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν εμφανίζει συστηματικές παρενέργειες. Η ορλιστάτη μειώνει την ολική και την «κακή» (LDL) χοληστερόλη ενώ αυξάνει την «καλή» (HDL) χοληστερόλη. Παράλληλα μειώνει το κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη σε παχύσαρκα άτομα. Η παραμονή του λίπους, που δεν απορροφάται μέσα στο έντερο, ευθύνεται για τις ανεπιθύμητες ενέργειε του φαρμάκου: διάρροια, τυμπανισμός, ελαιώδη κόπρανα, επιτακτική κένωση, ακράτεια κοπράνων κ.ά. Όσο περισσότερο λίπος περιέχει η διατροφή του ασθενούς, τόσο πιο έντονες είναι οι παρενέργειες αυτές. Η δυσαπορρόφηση του λίπους των τροφίμων ενδέχεται να δημιουργήσει πρόβλημα και στην απορρόφηση από τον οργανισμό των βιταμινών (λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, Β-καροτένιο, Κ και Ε). Η ορλιστάτη κυκλοφορεί σε κάψουλες των 120 mg και λαμβάνεται 3 φορές ημερησίως με τα κύρια γεύματα (αμέσως πριν, κατά τη διάρκεια ή και μέχρι μία ώρα μετά το γεύμα). Χορηγείται μόνο με ιατρική συνταγή. Πρακτικές οδηγίες χορήγησης

 Για την αποφυγή των ανεπιθύμητων ενεργειών στο γαστρεντερικό σύστημα μπορεί να χορηγηθεί αρχικά με το κύριο γεύμα της ημέρας και σταδιακά να αυξηθεί.  Χρήσιμο είναι να λαμβάνει κανείς 2 ώρες πριν από το κύριο γεύμα ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα.  Αν σε 1-2 μήνες δεν έχουν χαθεί τουλάχιστον 3 κιλά, καλό είναι να διακόπτεται.  Αν πρόκειται να καταναλώσει ο ασθενής πλούσιο σε λίπος γεύμα (λ.χ. σε

γιορτή, σε έξοδο, σε ταβέρνα κ.λ.π), να μην πάρει το φάρμακο.  Η ορλιστάτη διακόπτεται όταν παρουσιαστούν μη ανεκτές παρενέργειες στο πεπτικό σύστημα ή όταν δεν επιτυγχάνεται απώλεια βάρους. Σιμπουτραμίνη (Reductil) Η σιβουτραμίνη είναι ένα εκ των τριών φαρμάκων απώλειας βάρους, τα οποία έχουν εγκριθεί για μακροχρόνια χρήση, έως ένα έτος . Μέσα σε έναν χρόνο, οι ουσία αυτή προάγει την απώλεια βάρους κατά 4-5%. Μετά από αυτή την περίοδο οι μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα επανακτούν μέρος του βάρους που έχασαν, ακόμα κι αν συνεχίσουν τη λήψη του φαρμάκου. Η σιμπουτραμίνη δρα στον εγκέφαλο και συγκεκριμένα στον υποθάλαμο, όπου βρίσκονται τα κέντρα τηs όρεξης και του κορεσμού της πείνας. Προκαλεί αύξηση του αισθήματος κορεσμού και, κατ' επέκταση, μείωση της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης κατά 20% περίπου. Προκαλεί επίσης αύξηση τηs ενεργειακής

κατανάλωσης,

μέσω

της

αύξησης

της

μεταβολικής

δραστηριότητας σε κατάσταση ηρεμίας. Η απώλεια βάρους που επιτυγχάνεται με τη σιμπουτραμίνη, βελτιώνει σημαντικά τις μεταβολικές διαταραχές που συνοδεύουν την παχυσαρκία. Επιφέρει μείωση του σακχάρου στους παχύσαρκους διαβητικούς, σημαντική μείωση των τριγλυκεριδίων, καθώς και αύξηση της «καλής» (HDL) χοληστερόλης. Μια ανεπιθύμητη ενέργεια της σιμπουτραμίνης, που μπορεί να παρατηρηθεί σε ορισμένα άτομα, είναι μια μικρή αύξηση της αρτηριακής πίεσης και της καρδιάς συχνότητας. Η παρακολούθηση τόσο της πίεσης όσο και των καρδιακών παλμών είναι υποχρεωτική. Η απώλεια βάρους πάντως που επιφέρει το φάρμακο, συνοδεύεται από μείωση της αρτηριακής πίεσης και έτσι εξισορροπείται αυτή η ανεπιθύμητη ενέργεια του, ακόμα και σε υπερτασικούς παχύσαρκους, που ρυθμίζουν την υπέρταση τους με φαρμακευτική αγωγή. Το φάρμακο δεν χορηγείται σε υπέρβαρα άτομα με σοβαρή καρδιοπάθεια, αρρύθμιστη υπέρταση, αρρυθμία, ηπατική ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια ή άτομα

που

λαμβάνουν

αντικαταθλιπτικά

φάρμακα.

χορήγηση

σιμπουτραμίνης είναι δυνατόν να συνοδευτεί με ορισμένες σχετικά ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, αϋπνία, εφίδρωση, ζάλη, κεφαλαλγία κ.λπ.

Η σιμπουτραμίνη διατίθεται μόνο με ιατρική συνταγή, σε κάψουλες των 10 mg και 15 mg. Χορηγείται συνήθως πριν από το πρωινό φαγητό. Η επιλογή της δοσολογίας εξαρτάται από τον θεράποντα ιατρό και μόνον. Συνήθως όμως η έναρξη γίνεται με τη μικρότερη δοσολογία (10 mg ημερησίως). Υπενθυμίζεται ότι η χορήγηση της σιμπουτραμίνης απαιτεί τη συνέχιση της εφαρμογής των διαιτητικών οδηγιών, καθώς και της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας από πλευράς του παχύσαρκου ατόμου. Πρακτικές οδηγίες χορήγησης

 Αν σε ένα μήνα έχουν χαθεί τουλάχιστον 3 κιλά, η αγωγή θεωρείται επιτυχής και συνεχίζουμε για έναν χρόνο.  Αν χαθεί λιγότερο από 1 κιλό, πιθανώς θα πρέπει να διακόψουμε. Ειδικά στα διαβητικά άτομα, πρέπει να περιμένουμε άλλον έναν μήνα τουλάχιστον.  Αν χαθούν από 1 έως 3 κιλά, μπορούμε να αυξήσουμε τη δόση σε 15 mg.  Αν υπάρχει πρόβλημα δυσκοιλιότητας στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, καλό είναι να αντιμετωπίζεται και να προλαμβάνεται η επιδείνωση της με τη χορήγηση ειδικών οδηγιών και σκευασμάτων φυτικών ινών, παράλληλα με τη λήψη 8-10 ποτηριών νερού ημερησία».  Αν υπάρχει πίεση που δεν είναι απόλυτα ελεγχόμενη ή σχετική ταχυκαρδία, η συγχορήγηση της σιμπουτραμίνης με μικρή δόση ενός φαρμάκου της κατηγορίας

των

β-αποκλειστών,

μπορεί

να

αποδειχθεί

ιδιαίτερα

αποτελεσματική τόσο στη ρύθμιση της πίεσης όσο και στην αποφυγή ορισμένων ανεπιθύμητων ενεργειών από το φάρμακο.  Το φάρμακο διακόπτεται όταν είναι αναποτελεσματικό, εάν οι ανεπιθύμητες ενέργειες δεν γίνονται ανεκτές από τον ασθενή, εάν αυξηθεί πολύ η αρτηριακή πίεση και δεν μπορεί να ρυθμιστεί με κατάλληλες τροποποιήσεις της αντιυπερτασικής αγωγής ή εάν οι παλμοί αυξηθούν πολύ (περισσότεροι από 10 επιπλέον το λεπτό, σε σχέση με πριν). Ριμοναμπάτη (Acomplia) Η ριμοναμπάτη

δρα αποκλείοντας εκλεκτικά τους υποδοχείς CB1 του

εγκεφάλου και των περιφερικών οργάνων. Αποκλείοντας τους υποδοχείς CB1, αναστέλλει την υπερλειτουργία του ενδοκαναβιννοειδούς συστήματος. To σύστημα αυτό είναι ένα φυσιολογικό σύστημα, που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο τόσο στη ρύθμιση του σωματικού βάρους και του ενεργειακού ισοζυγίου, όσο και στο μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων.

Με τον τρόπο αυτό, βοηθά στη μείωση της επιθυμίας για τροφή και βελτιώνει τους

καρδιαγγειακούς

και

μεταβολικούς

παράγοντες

κινδύνου

στους

υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη δράση του φαρμάκου στην ελάττωση του σακχάρου, στη μείωση των τριγλυκεριδίων και στην αύξηση της καλής χοληστερόλης HDL, λόγω του γεγονότος ότι μέρος αυτής της ευνοϊκής δράσης δεν οφείλεται στην απώλεια βάρους αλλά στο φάρμακο αυτό καθαυτό. Χορηγείται σε δισκία των 20 mg μία φορά την ημέρα συνήθως πριν από το πρωινό φαγητό. Η χορήγηση του γίνεται με ιατρική συνταγή σε άτομα παχύσαρκα ή υπέρβαρα στα οποία συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου για καρδιακά και μεταβολικά νοσήματα. Η απώλεια βάρους είναι της τάξεως των 8-9 κιλών σε παχύσαρκα άτομα χωρίς διαβήτη και γύρω στα 5-6 κιλά στα παχύσαρκα άτομα με διαβήτη. Το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει ήπια ναυτία ή και εμέτους σε μικρό ποσοστό ατόμων, ενώ σπάνια προκαλεί νευρικότητα και καταθλιπτικό συναίσθημα.Αν το φάρμακο δεν γίνεται καλά ανεκτό ή αν δεν οδηγήσει σε απώλεια βάρους, διακόπτεται. Συμπεράσματα Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα που αφορούν τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής:  Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει φάρμακο που να αντιμετωπίζει ριζικά την παχυσαρκία.  Όσο μεγαλύτερος είναι ο ΒΜΙ ενός ατόμου, τόσο η συντηρητική αντιμετώπιση είναι δυσκολότερη.  Από τα μέχρι στιγμής χρησιμοποιούμενα φάρμακα, η σιμπουτραμίνη

ορλιστάτη και η ριμοναμπάτη φαίνεται να ανταποκρίνονται λίγο στις προσδοκίες γιατρών και ασθενών.  Η μικρή ποσοστιαία απώλεια βάρους που επιφέρει οποιαδήποτε φαρμακευτική θεραπεία σε χρονικό διάστημα 1 -2 ετών, το υψηλό κόστος και η ταχεία ανάκτηση του μετά τη διακοπή της, δεν δικαιολογεί το θόρυβο που γίνεται τα τελευταία χρόνια.  Η φαρμακευτική θεραπεία δεν ενδύκνειται στα παχύσαρκα παιδιά, ενώ και στους ασθενείς με βαρειά παχυσαρκία κρίνεται μάλλον άσκοπη.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η χειρουργική της παχυσαρκίας, η οποία διεθνως επονομάζεται και βαριατρική χειρουργική (Bariatric Surgery) αποτελεί νέο, και συνεχώς αναπτυσσόμενο κλάδο της χειρουργικής του πεπτικού. Η εφαρμογή της προϋποθέτει συγκεκριμένες ενδείξεις και αυστηρή επιλογή των ασθενών, ενώ τα αποτελέσματα των διαφόρων εγχειρητικών τεχνικών κρίνονται σε γενικές γραμμές ικανοποιητικά. Σκοπός της είναι όχι μόνο η απώλεια και η μόνιμη διατήρηση του βάρους σώματος σε επίπεδα κοντά στο ιδανικό, αλλά και η ίαση των νόσων που συνυπάρχουν με την παχυσαρκία. Οι χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας δεν αποτελούν κοσμητικές επεμβάσεις, αλλά έχουν άμεση σχέση με την υγεία του ατόμου. Το αισθητικό αποτέλεσμα μετά την απώλεια του βάρους μόνο ως «αισθητική απόλαυση» δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, αφού σε πολλά σημεία του σώματος (κοιλία, γλουτοί, μαστοί, άνω άκρα κλπ.) ο δερμολιπώδης ιστός «κρέμεται» στην κυριολεξία. Τέλος, ένα άτομο με βαρειά παχυσαρκία αποτελεί «ασθενή» και η εγχείρηση αποτελεί τη μια και μοναδική ελπίδα για να ζήσει όσο και οι υπόλοιποι άνθρωποι και να έχει καλή ποιότητα ζωής. Με τις σημερινές υπάρχουσες ιατρικές δυνατότητες η χειρουργική αποτελεί τη μόνη μέθοδο θεραπείας που μπορεί να επιτύχει σε μεγάλο αριθμό ασθενών ικανοποιητική απώλεια βάρους που διατηρείται σε επιθυμητά επίπεδα μακροχρόνια με σχετική ασφάλεια και αποδεκτούς κίνδυνους. Η χειρουργική αντιμετώπιση της κλινικά σοβαρής παχυσαρκίας άρχισε πριν 50 περίπου χρόνια. Από τότε έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στις χειρουργικές τεχνικές με αποτέλεσμα να μειωθούν σημαντικά οι επιπλοκές και ο κίνδυνος να πεθάνει κανείς από την εγχείρηση. Ο κίνδυνος θανάτου είναι πολύ μικρός και περίπου ίδιος με τον κίνδυνο που υπάρχει για κάθε χειρουργείο που θα χρειαστεί να κάνει ένα άτομο με παχυσαρκία (π.χ. χολοκυστεκτομή, κολεκτομή). Εκτιμάται ότι οι κίνδυνοι που εγκυμονεί η νοσογόνος παχυσαρκία για κάθε ασθενή, που δεν θα την αντιμετωπίσει έγκαιρα, είναι πολύ μεγαλύτεροι από αυτούς της χειρουργικής επέμβασης.Σε αυτό έχει συμβάλλει η μεγάλη πρόοδος που έχει γίνει στις μεθόδους της αναισθησίας και την παρακολούθηση των ασθενών πριν και

μετά το χειρουργείο. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των χειρουργικών επεμβάσεων για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας έχει αυξηθεί σημαντικά. Κατά συνέπεια, η μεγάλη εμπειρία που αποκτήθηκε στα χρόνια αυτά έκανε τις συγκεκριμένες επεμβάσεις πιο ασφαλείς και πιο αποτελεσματικές. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Η επιλογή των ασθενών για εγχείρηση πρέπει να είναι αυστηρή και να λαμβάνει υπόψη πέντε βασικές παραμέτρους: 1. Ο ασθενής να έχει, από πλευράς βάρους σώματος, όλες τις ενδείξεις χειρουργικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας. 2. Να έχει εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες συντηρητικής αντιμετώπισης της νόσου και αυτό να επιβεβαιώνεται από το θεράποντα γιατρό και το στενό οικογενειακό περιβάλλον. 3. Να υπάρχει ακριβής καταγραφή των προβλημάτων (σωματικών, ψυχικών, κοινωνικών, επαγγελματικών κλπ.) που έχουν άμεση σχέση με τη νόσο. 4. Η κλινική εξέταση και ο εργαστηριακός έλεγχος να επιβεβαιώνουν το βαθμό παχυσαρκίας και τις συνοδές νόσους. 5. Να συνυπολογίζεται από το γιατρό και τον ασθενή ο εγχειρητικός κίνδυνος. 6. Ο ασθενής να γνωρίζει τις δυνατότητες και τα πιθανά αποτελέσματα της εγχείρησης, να μη προσδοκά τα πάντα από αυτήν και να βάζει ρεαλιστικούς στόχους. Μόνο ένας ειδικός χειρουργός μπορεί να αποφασίσει, εάν θα μπορούσατε να υποβληθείτε σε μια επέμβαση για την απώλεια του πλεονάζοντος σωματικού βάρους. Η εγκυμοσύνη αντενδείκνυται για το χρονικό διάστημα που υπάρχει απώλεια βάρους, διότι ο υποσιτισμός και η έλλειψη θρεπτικών συστατικών και βιταμινών μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στην ανάπτυξη του εμβρύου. Η γονιμότητα αυξάνεται με την απώλεια βάρους και για το λόγο αυτό οι γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας θα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα εγκυμοσύνης κατά το παραπάνω χρονικό διάστημα. Η εγκυμοσύνη επιτρέπεται μετά την παρέλευση 1,5-2 χρόνων από την επέμβαση. Η έγκυος θα πρέπει να παρακολουθείται στενά από το γυναικολόγο και το χειρουργό της.

Οι γενικές προϋποθέσεις είναι:  Ο ΔΜΣ να είναι μεγαλύτερος ή ίσος του 40.  Ο ΔΜΣ να είναι μεγαλύτερος ή ίσος του 35 και να πάσχετε από ένα ή περισσότερα προβλήματα υγείας που συνδέονται άμεσα με την παχυσαρκία.  Να έχετε προσπαθήσει να χάσετε βάρος με συντηρητικούς τρόπους, δηλαδή με δίαιτα, άσκηση, φαρμακευτική αγωγή κ.λπ. και να έχετε αποτύχει.  Να μην υπάρχουν ορμονικές διαταραχές, μεταβολικά νοσήματα ή άλλες σοβαρές παθήσεις του πεπτικού συστήματος.  Να μην υπάρχει νεοπλασματική νόσος, κίρρωση ήπατος ή σοβαρή ψυχική νόσος.  Να μην κάνετε κατάχρηση αλκοόλ ή να είστε χρήστες ναρκωτικών. Πίνακας: Κριτήρια για τη χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας  ΒΜΙ  40 ή ΒΜΙ  35 με σοβαρές παθήσεις σχετιζόμενες με την παχυσαρκία.  Επανειλημμένες ανεπιτυχείς προσπάθειες του παχύσαρκου να αδυνατίσει με συντηρητικές μεθόδους (δίαιτα) τουλάχιστον επί διετία.  Καλή ενημέρωση και κατανόηση από τον ασθενή για τις δυνατότητες, τους περιορισμούς και τις επιπλοκές της εγχείρησης.  Απουσία αλκοολισμού, ψύχωσης ή μη ελεγχόμενης κατάθλιψης.  Αποδεκτός εγχειρητικός κίνδυνος.

ΜΗΧΑΜΙΣΜΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΜΕ ΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Υπάρχουν δύο τρόποι, που μια χειρουργική επέμβαση μπορεί να ελέγξει την παχυσαρκία, μεταβάλλοντας την ενεργειακή ισορροπία. Ο ένας μηχανισμός προκαλεί υποχρεωτική μείωση της πρόσληψης τροφής, ενώ ο άλλος δημιουργεί δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, ώστε ένα μέρος από την προσλαμβανόμενη τροφή να μην πέπτεται, να μην απορροφάται και να αποβάλλεται στα κόπρανα. Σε μερικές εγχειρήσεις συνυπάρχουν και οι δύο τρόποι ελέγχου του βάρους. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε μερικές βασικές αρχές αυτών των

επεμβάσεων. Για να ελεγχθεί το βάρος με μια επέμβαση που περιορίζει την πρόσληψη τροφής, ο χειρουργός πρέπει να δημιουργεί τις ανατομικές και λειτουργικές προϋποθέσεις ώστε ο ασθενής να τρώει λιγότερο. Αυτό σημαίνει τη δημιουργία ενός θυλάκου στο άνω μέρος του στομάχου χωρητικότητας 10 15 ml. Αυτός ο θύλακος επικοινωνεί με το υπόλοιπο στομάχι ή το λεπτό έντερο με ένα στόμιο διαμέτρου 1cm. Ο μικρός θύλακος και το στενό στόμιο προκαλούν πρώιμο αίσθημα κορεσμού, που σε ένα συνεργάσιμο ασθενή τροποποιεί τη διαιτητική του συμπεριφορά και οδηγεί σε μικρότερη θερμιδική πρόσληψη και μέσω αυτής σε απώλεια βάρους. Μετά την πάροδο των πρώτων μηνών προσαρμογής ο ασθενής μπορεί να τρώει περισσότερο από ένα φλιτζάνι καλά μασημένο φαγητό χωρίς δυσφορία. Ανεπαρκές μάσημα της τροφής μπορεί να οδηγήσει σε κοιλιακό άλγος, ναυτία και έμετο. Ο ασθενής πρέπει να μάθει να τρώει αργά, να μασάει καλά και να αποφεύγει

την

κατανάλωση

μεγάλων

ποσοτήτων

μαλακών

τροφών,

αεριούχων υγρών και ποτών. Τα τσιμπολογήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας και η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών πρέπει να αποφεύγονται γιατί οδηγούν στην κατανάλωση σημαντικών θερμίδων. Αδυναμία του ασθενή να συμμορφωθεί με αυτές τις οδηγίες συχνά οδηγεί σε επιπλοκές και στην απώλεια της αποτελεσματικότητας της επέμβασης. Για τους λόγους αυτούς οι περιοριστικού τύπου επεμβάσεις, που θεωρούνται κατά κανόνα απλούστερες και ασφαλέστερες, δεν καταλήγουν πάντα στην επιθυμητή απώλεια βάρους. Μεγαλύτερη απώλεια βάρους στα επιθυμητά επίπεδα μπορεί να επιτευχθεί αν στον περιορισμό της πρόσληψης τροφής προστεθούν τεχνικές που προκαλούν μερική δυσαπορρόφηση των μακροθρεπτικών συστατικών. Οι τεχνικές αυτές περιλαμβάνουν παρακάμψεις τμημάτων του λεπτού εντέρου διαφορετικού μήκους, ανάλογα με το βαθμό δυσαπορρόφησης που θέλουμε να προκαλέσουμε στο συγκεκριμένο ασθενή. Το μειονέκτημα αυτών των επεμβάσεων είναι ότι αυξάνουν οι ανεπιθύμητες ενέργειες παράλληλα με την αύξηση του μήκους του λεπτού εντέρου που παρακάμπτεται κάθε φορά. Ο χειρουργός οφείλει να σας ενημερώσει σχετικά με την επέμβαση που προτείνει για εσάς. Μη διστάσετε να του απευθύνετε ερωτήσεις που αφορούν λεπτομέρειες της επέμβασης. Βεβαιωθείτε ότι καταλαβαίνετε τις απαντήσεις και αντιλαμβάνεστε τις αλλαγές που θα επέλθουν στο στομάχι και το λεπτό

έντερο, καθώς και τα αποτέλεσμα που αναμένονται από τη χειρουργική επέμβαση. TΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΩ Τα αποτελέσματα της χειρουργικής δεν είναι πάντα προβλέψιμα.Με βάση την απώλεια βάρους το αποτέλεσμα μιας χειρουργικής τεχνικής δύναται να χαρακτηριστεί ως κακό,φτωχό, καλό, πολύ καλό,και άριστο.(Πιν.) Το αποτέλεσμα χαρακτηρίζεται ως άριστο. όταν η απώλεια βάρους είναι μεγαλύτερη από το 75% του πλεονάζοντος βάρους,ενώ θεωρείται κατά συνθήκη αποδεκτό όταν η απώλεια του πλεονάζοντος βάρους είναι μεγαλύτερη από το 50%.Ως πλεονάζον ή περιττό βάρος θεωρούμε το βάρος εκείνο που είναι πάνω από το ιδανικό βάρος,όπως αυτό ορίζεται από τους ειδικούς πίνακες για το ύψος και το φύλο κάθε ατόμου (Πιν.). Σχεδόν όλες οι επεμβάσεις που γίνονται για την παχυσαρκία ακολουθούνται από ανορεξία που διαρκεί μέχρι 6 μήνες.Ακολούθως η απώλεια βάρους δεν είναι ραγδαία όπως τον πρώτο καιρό.Φροντίστε να εκμεταλλευτείτε το διάστημα

αυτό

για

να

χάσετε

όσο

το

δυνατό

περισσότερο

βάρος.Εκμεταλλευτείτε επίσης την ψυχική ευφορία που προκαλεί η ταχεία απώλεια βάρους για να υιοθετήσετε πιο υγιεινές συνθήκες διατροφής και να αλλάξετε τις συνήθειες σας. Μετά την επέμβαση, οι περισσότεροι ασθενείς αδυνατίζουν γρήγορα και συνεχίζουν κατά τον ίδιο ρυθμό για 18 με 24 μήνες μετά.Δώδεκα μήνες μετά την επέμβαση οι ασθενείς έχουν χάσει περισσότερο από το 30% του αρχικού βάρους,ενώ στους 18 μήνες το βάρος προσεγγίζει το ιδανικό με μια απόκλιση 15-20%.Στο σημείο αυτό δημιουργείται μια μεταβολική ισορροπία και η απώλεια βάρους σταματάει.Στη φάση αυτή εμφανίζεται ξανά κάποια τάση για αύξηση του βάρους.Οι περισσότεροι όμως από αυτούς διατηρούν το βάρος τους σε ικανοποιητικά επίπεδα για πολλά χρόνια. Μελέτες έχουν δείξει ότι μετά τη χειρουργική επέμβαση παχυσαρκίας, οι ασθενείς καταφέρνουν να χάσουν και να μην επανακτήσουν το 50 με 60% του περιττού βάρους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το πόσα κιλά θα χάσετε μετά την επέμβαση,θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Οι σημαντικότεροι είναι:  Η ηλικία.  Το βάρος πριν από την επέμβαση.

 Ο ίδιος ο οργανισμός και η ικανότητα του να μεταβολίζει γρήγορα την τροφή.  Η γενικότερη κατάσταση της υγείας .  Το είδος της χειρουργικής επέμβασης στην οποία θα υποβληθείτε.  Η επιμονή σας να ασκείστε.  Ο βαθμός συμμόρφωσης με τις ιατρικές οδηγίες που αφορούν στη διατροφή και τη μετεγχειρητική πορεία που θα πρέπει να ακολουθήσετε.  Η δική σας θέληση και η συνεργασία της οικογένειας και των φίλων σας.  Η καλή ψυχολογική κατάσταση και ψυχική ηρεμία. Ασθενείς με μεγαλύτερο αρχικό ΔΜΣ έχουν την τάση να χάνουν περισσότερο βάρος. Ωστόσο, ασθενείς με χαμηλότερο αρχικό ΔΜΣ μπορούν να χάσουν ένα μεγαλύτερο ποσοστό των περιττών τους κιλών και μπορούν πιο εύκολα να προσεγγίσουν το ιδανικό τους βάρος. Πίνακας:

Εκτίμηση

αποτελεσμάτων

χειρουργικής

αντιμετώπισης

της

παχυσαρκίας ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

ΑΠΩΛΕΙΑ ΠΛΕΟΝΑΖΟΝΤΟΣ ΒΑΡΟΥΣ (%)

Κακό

<25% ή >100%

Φτωχό

0-25%

Καλό

25-50%

Πολύ καλό

50-75%

Άριστο

>75%

ΠΙΝΑΚΑΣ: Απώλεια βάρους μετά από επεμβάσεις για νοσογόνο παχυσαρκία ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΝΟΣΟΓΟΝΟΥ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΤΥΠΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΚΑΘΕΤΗ ΓΑΣΤΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΖΟΜΕΝΟΣ ΓΑΣΤΡΙΚΟΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ ΓΑΣΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ

ΑΠΩΛΕΙΑ

ΒΑΡΟΥΣ (Β% %)

ΑΡΧΙΚΗ (<5 ΕΤΗ) ΑΠΩΤΕΡΗ (>10 ΕΤΗ) 40-60%

20%

40-60%

65-75%

50%

ΧΟΛΟΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΗ ΕΚΤΡΟΠΗ

75-85%

50-70%

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ Εφόσον σκέπτεσθε θετικά το ενδεχόμενο να υποβληθείτε σε χειρουργική θεραπεία μετά την αρχική ενημέρωση για τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της μεθόδου, θα συμπεριληφθείτε σε ένα πρόγραμμα προεγχειρητικής προετοιμασίας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει λήψη ιατρικού και διαιτητικού ιστορικού, αιματολογικές εξετάσεις και ειδικές εξετάσεις για την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία. Υπερήχους για την ανάδειξη ή όχι λίθων στη χοληδόχο κύστη. Ακόμη εξέταση από ενδοκρινολόγο και ψυχίατρο εξειδικευμένο στα κοινωνικά και άλλα ψυχολογικά προβλήματα που προκαλεί η κλινικά σοβαρή παχυσαρκία. Αν από τη λήψη του ιστορικού προκύψουν άλλα συνοδό προβλήματα όπως για παράδειγμα αρθρίτιδες, γαστρεντερικά ενοχλήματα, επιπλέον ειδικές εξετάσεις μπορεί να είναι απαραίτητο να γίνουν. Σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να βρεθούν προβλήματα υγείας που προκαλεί η παχυσαρκία και αναφέρθηκαν προηγούμενα χωρίς να έχουν δώσει ακόμα συμπτώματα ή να εκτιμηθεί το μέγεθος της βλάβης που πιθανά έχουν προκαλέσει στον οργανισμό αν ήδη έχουν παρουσιαστεί συμπτώματα. Δίνεται συνεπώς η δυνατότητα με κατάλληλη θεραπεία να αντιμετωπισθούν πριν την εγχείρηση και με αυτό τον τρόπο να μειωθεί στο ελάχιστο δυνατό ο κίνδυνος για εμφάνιση επιπλοκών μετά την εγχείρηση. Στο ίδιο διάστημα θα ακολουθήσετε ένα πρόγραμμα δίαιτας. Αυτό γίνεται για δύο λόγους. Για να χάσετε βάρος ώστε να αντιμετωπίσετε με καλύτερες συνθήκες τη δοκιμασία του χειρουργείου, να συνηθίσετε την εφαρμογή του διαιτητικού προγράμματος και να πάρετε μια γεύση για τον τρόπο διατροφής που αναγκαστικά θα ακολουθήσετε μετά την εγχείρηση.Ακόμη και μια μικρή απώλεια βάρους πριν το χειρουργείο μπορεί να διευκολύνει σημαντικά την επέμβαση.Τις δύο τελευταίες εβδομάδες πριν από την επέμβαση θα πρέπει να αποφεύγετε την ζάχαρη και τα γλυκίσματα,γιατι έτσι μειώνονται τα αποθέματα γλυκογόνου και μικραίνει το μέγεθος του ήπατος,γεγονός που βοηθάει την ομαλή εξέλιξη του χειρουργείου από τεχνικής πλευράς.

Στο ίδιο διάστημα θα κάνετε φυσιοθεραπεία του αναπνευστικού για να βελτιωθεί η λειτουργία των πνευμόνων και να μειωθεί ο κίνδυνος να κάνετε πυρετό μετεγχειρητικά.Η διακοπή του καπνίσματος θεωρείται επιβεβλημένη. ¨Όλα τα φάρμακα που παίρνει ο ασθενής συνεχίζονται μέχρι την εισαγωγή του στονοσοκομείο,εκτόςαπότααντιαιμοπεταλιακά(ασπιρίνη,salospir,plavix,iscover ,ticlid)και τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη,που πρέπει να διακόπτονται μια βδομάδα πριν την επέμβαση. Μετά τη συμπλήρωση της προετοιμασίας ο γιατρός θα σας εξηγήσει με λεπτομέρειες το είδος της επέμβασης που θεωρεί κατάλληλη για εσάς και θα σας λύσει οποιαδήποτε επιπλέον απορία σχετικά με την εγχείρηση. Εάν με τα νέα δεδομένα εξακολουθείτε να επιθυμείτε να χειρουργηθείτε θα ορισθεί η ημερομηνία εισαγωγή σας στο νοσοκομείο για να γίνει η επέμβαση. Την ημέρα της εισαγωγή σας ο γιατρός θα σας εξετάσει και θα επανεκτιμήσει το ιατρικό ιστορικό. Θα γίνει ακτινογραφία θώρακος και εξετάσεις αίματος και ούρων. Θα σας εξετάσει ο αναισθησιολόγος και θα έχετε την ευκαιρία να λύσετε οποιαδήποτε απορία σχετικά με την αναισθησία. Αν παίρνετε φάρμακα ενημερώνετε το γιατρό που καθορίζει τη λήψη τους εντός του νοσοκομείου γιατί ορισμένα δεν πρέπει να ληφθούν πριν την επέμβαση ή τις πρώτες μέρες μετά από αυτή. Την παραμονή της εγχείρησης θα σας δοθεί ένα καθαρτικό για καθαρισμό του εντέρου. Το βράδυ πριν την επέμβαση μπορείτε να πιείτε μόνο υγρά, τσάι, νερό, χυμούς και τίποτα μετά τα μεσάνυκτα μέχρι την ώρα της επέμβασης. Επίσης θα πλύνετε το σώμα σας με ένα αντιμικροβιακό σαπούνι. Αυτό μειώνει την πιθανότητα μόλυνσης μετά την επέμβαση. Την ημέρα της εγχείρησης, πριν τη γενική αναισθησία, θα τοποθετηθεί καθετήρας στη ράχη, απ' όπου θα χορηγούνται φάρμακα για τον πόνο τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την εγχείρηση. Η μείωση του πόνου θα σας βοηθήσει να παίρνετε πιο βαθιές ανάσες μετεγχειρητικά και να αποβάλλετε εκκρίσεις που δημιουργούνται στα πνευμόνια κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για την πρόληψη της θρομβοεμβολικής νόσου.Οι παχύσαρκοι ασθενείς θεωρούνται ως υψηλού κινδύνου για θρόμβωση-εμβολή,γι αυτό η χορήγηση ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους θεωρείται απολύτως απαραίτητη.Για τον ίδιο λόγο πριν αρχίσει η εγχείρηση δένονται τα πόδια με ελαστικούς επιδέσμους. Επίσης τοποθετείται μετά τη

χορήγηση αναισθησίας καθετήρας στην ουροδόχο κύστη, καθετήρας στο στομάχι και καθετήρας σε μια φλέβα. Ο τελευταίος χρησιμοποιείται για χορήγηση υγρών και θρεπτικών συστατικών στο διάστημα που δε θα λαμβάνετε τίποτα από το στόμα μετά την επέμβαση. Μετά την εγχείρηση θα παραμείνετε λίγες ώρες στην αίθουσα της ανάνηψης όπου θα παρακολουθούνται τα ζωτικά σημεία, πίεση, σφύξεις, θερμοκρασία. Στη συνέχεια θα μεταφερθείτε στο κρεβάτι σας. Υπάρχει περίπτωση μετεγχειρητικά να νοσηλευτείτε για λίγες ημέρες στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας αν υπάρξει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα που χρειάζεται στενή παρακολούθηση μέχρι να αντιμετωπισθεί. Ο καθετήρας της κύστης θα αφαιρεθεί την μεθεπόμενη της εγχείρησης. Ο καθετήρας του στομάχου θα παραμείνει μια έως δύο ημέρες ανάλογα με το είδος της εγχείρησης και πόσο έγκαιρα θα κινητοποιηθεί το έντερο σας. Όσο υπάρχει αυτός ο καθετήρας δε θα λαμβάνετε τίποτα από το στόμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να τοποθετηθεί ένας σωλήνας στην κοιλιά που θα εμποδίζει τη συσσώρευση υγρού. To ποσό και η ποιότητα του υγρού που θα βγαίνει από το σωλήνα θα καθορίσουν πότε θα αφαιρεθεί. Μπορεί να χρειαστεί να λάβετε οξυγόνο από μάσκα τουλάχιστον το πρώτο 24ωρο μετεγχειρητικά. Κατά τη διάρκεια της εγχείρησης και μετά συνήθως αναπτύσσονται πολλές εκκρίσεις στους πνεύμονες. Οι εκκρίσεις πρέπει να βγουν, διαφορετικά θα κάνετε πυρετό. Για να γίνει αυτό πρέπει να παίρνετε βαθιές ανάσες, να βήχετε και να σηκωθείτε σύντομα από το κρεβάτι. Επίσης, θα κάνετε εισπνοές σε μια ειδική συσκευή για να μαλακώνουν οι εκκρίσεις και να βγαίνουν ευκολότερα. Όταν βήχετε μπορείτε να πιέζετε με το χέρι σας πάνω από τις γάζες το τραύμα για να μην πονάτε. Οι φυσιοθεραπευτές θα σας βοηθήσουν να κάνετε ειδικές ασκήσεις που έχετε ήδη μάθει και διευκολύνουν ακόμα περισσότερο την αποβολή των εκκρίσεων. Αυτές οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται κάθε μία ή δύο ώρες τις δύο πρώτες ημέρες και μετά κάθε δύο με τέσσερις ώρες. Το πρώτο βράδυ μετά την εγχείρηση θα σηκωθείτε από το κρεβάτι και σιγά σιγά θα αυξάνετε το χρόνο που θα είστε εκτός κρεβατιού. Η διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο είναι συνήθως 7-10 ημέρες. Για μερικές εβδομάδες μετά την εγχείρηση θα νοιώθετε ανορεξία και αδυναμία. Αυτό είναι αναμενόμενο και θα περάσει σιγά σιγά. Αυξήστε σταδιακά τη δραστηριότητα σας κάνοντας διαλλείματα ξεκούρασης. Κατά τη

διάρκεια της ανάρρωσης μπορεί να νοιώθετε ήπιο άλγος και κνησμό στην τομή. Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν πρέπει να σας ανησυχήσει. Αν όμως εμφανιστεί οίδημα, ερυθρότητα και έκκριση υγρού στην περιοχή του τραύματος ή κάνετε πυρετό πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό σας. Κρατήστε την περιοχή του τραύματος καθαρή. Τα ράμματα αφαιρούνται περίπου 20 ημέρες μετά την εγχείρηση. Μπορείτε να κάνετε μπάνιο παρά την ύπαρξη των ραμμάτων. Όσο βρίσκεστε μέσα στο νοσοκομείο προσπαθήστε να περπατάτε κάθε ημέρα όλο και περισσότερο. Το ίδιο θα συνεχίσετε και στο σπίτι ώστε μετά από τέσσερις εβδομάδες να περπατάτε τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο. Καλύτερα να κάνετε πολλές μικρές βόλτες παρά μια μεγάλη. Μπορείτε να κάνετε ποδήλατο. Ασκήσεις που περιλαμβάνουν τους κοιλιακούς μύες όπως τρέξιμο, κολύμπι, μπορείτε να κάνετε μετά από έξι εβδομάδες. Δεν πρέπει να σηκώνετε μεγάλο βάρος, τις πρώτες έξι εβδομάδες. Μετά το διάστημα αυτό μπορείτε να επιστρέψετε στη δουλειά και σταδιακά στις καθημερινές σας ασχολίες. Μετά την έξοδο από το νοσοκομείο θα επανέρχεστε σε ορισμένα χρονικά διαστήματα για να εξετάζεσθε από το γιατρό. Θα γίνεται έλεγχος του τραύματος, της απώλειας βάρους, των πιθανών προβλημάτων στη διατροφή σας και στις εξετάσεις αίματος. Αυτό γίνεται μετά τον πρώτο μήνα από την έξοδο σας από το νοσοκομείο, στους τρεις μήνες, στους έξι μήνες, στον ένα χρόνο και μετά κάθε χρόνο. ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Η μετεγχειρητική παρακολούθηση περιλαμβάνει τον περιοδικό έλεγχο του βάρους και ορισμένες εξετάσεις αίματος. Μετά το δεύτερο μήνα η απώλεια βάρους δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 10 κιλά το μήνα. Οι εξετάσεις θα αποκαλύψουν τυχόν διατροφικά ελλείμματα σε βιταμίνες, σίδηρο ή ασβέστιο. Σε περίπτωση ελλειμμάτων, πρέπει να χορηγούνται οι ανάλογες δόσεις σε συμπληρώματα διατροφής. Ο έλεγχος γίνεται για πρώτη φορά ένα μήνα μετά την επέμβαση και μετά κάθε τρεις μήνες για όλο τον πρώτο χρόνο. Στη συνέχεια γίνεται ανά εξάμηνο για τα επόμενα δυο χρόνια μέχρι να σταθεροποιηθεί το βάρος.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ ΤΥΠΟΙ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εγχειρήσεων, που εφαρμόζονται διεθνώς για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Κάθε μία από αυτές έχει ενδείξεις και αντενδείξεις. Για κάθε παχύσαρκο ταιριάζει καλύτερα και θα έχει θετικότερα αποτελέσματα μια συγκεκριμμένη εγχείρηση. Ποια θα επιλέξετε για εσάς; Δεν έχετε παρά να απευθυνθείτε σε ένα εξειδικευμένο γιατρό και με την βοήθεια του, θα επιλέξετε την πλέον κατάλληλη για σας εγχείρηση. Διακρίνουμε τρεις κατηγορίες χειρουργικών επεμβάσεων ανάλογα με τον περιορισμό

που

προκαλεί

στην

υποδοχή

των

τροφών

και

την

δυσαπορρόφηση τους. Κατηγορία 1: Περιοριστικού τύπου επεμβάσεις, όπου απομονώνεται μεγάλο μέρος

του

στομάχου,

έτσι

ώστε

να

περιορίζεται

ποσότητα

της

προσλαμβανόμενης τροφής. Από αυτές οι σημαντικότερες είναι: η περίδεση του στομάχου που γίνεται με τον δακτύλιο, η κάθετη γαστροπλαστική,η γαστρική παράκαμψη, η γαστροπλαστική sleeve

και το ενδογαστρικό

μπαλόνι. Κατηγορία 2: Επεμβάσεις δυσαπορρόφησης, όπου γίνεται παράκαμψη τμήματος του λεπτού εντέρου, έτσι ώστε να μειώνεται η απορρόφηση της προσλαμβανόμενα τροφής, καθώς και των θρεπτικών συστατικών.Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι διάφορες τεχνικές νηστιδοειλεικης παράκαμψης. Κατηγορία 3: Συνδυασμός των παραπάνω επεμβάσεων, όπου γίνεται διατομή ή παράκαμψη μέρους του στομάχου και του λεπτού εντέρου, έτσι ώστε

να

μειώνεται

και

πρόσληψη

και

απορρόφηση

της

προσλαμβανόμενης τροφής. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι επέμβάσεις που προκαλούν χολοπαγκρεατική εκτροπή και αντιπροσωπεύνται από τις εγχείρησεις Scopinaro και Marceau. ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Οι επεμβάσεις αυτού του είδους αποσκοπούν στη δημιουργία ενός μικρού γαστρικού διαμερίσματος (γαστρικός θύλακας) που χωρά

περίπου 20

γραμμάρια τροφής. Το διαμέρισμα αυτό επικοινωνεί με τον κυρίως στόμαχο μέσα από μία στενή δίοδο διαμέτρου 1-1,2 cm. Ο μικρός αυτός γαστρικός θύλακας λειτουργεί

δημιουργώντας κορεσμό με πολύ

μικρές ποσότητες

τροφής. Η κένωση του γαστρικού θυλάκου προς τον κυρίως στόμαχο καθυστερεί από μερικά λεπτά μέχρι και 2-3 ώρες, ανάλογα με την ποιότητα της τροφής. Οι ασθενείς δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφής και είναι αναγκασμένοι να τροποποιήσουν τις διαιτητικές τους συνήθειες. Κατά τα άλλα δεν μεταβάλλεται η ανατομία και η φυσιολογία του πεπτικού συστήματος. Ένα

σοβαρό

ρευστές

μειονέκτημα

και μαλακές

των

περιοριστικών επεμβάσεων είναι ότι οι

τροφές δεν δημιουργούν εύκολα κορεσμό

γιατί

διέρχονται πολύ γρήγορα από το γαστρικό θύλακο στον κυρίως στόμαχο. Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται για τη συγκεκριμένη αδυναμία των περιοριστικών επεμβάσεων και να αποφεύγουν τις μαλακές τροφές που είναι πλούσιες σε ζάχαρη, λίπος και θερμίδες ( χυμούς, αναψυκτικά, γλυκά, παγωτά, τσιπς,κ.λ.π.). Αντίθετα τροφές που είναι σκληρές και ινώδεις όπως το κρέας, ή που διογκώνονται δύσπεπτες μετά

από

(π.χ. ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά) είναι αρκετά

περιοριστικές επεμβάσεις. Για

τους

λόγους οι περιοριστικές επεμβάσεις προϋποθέτουν συνεργασίας και

συμμόρφωσης από

την πλευρά

υψηλό

παραπάνω επίπεδο

του ασθενούς, διότι

διαφορετικά το αποτέλεσμα μπορεί να μην ικανοποιήσει. 1. Περίδεση του στομάχου Η περίδεση του στομάχου είναι η απλούστερη περιοριστικού τύπου επέμβαση που χρησιμοποιείται για την απώλεια βάρουςκαι γίνεται με ένα ρυθμιζόμενο γαστρικό δακτύλιο σιλικόνης.. 2. Κάθετες γαστροπλαστικές (εγχείρηση Mason) Σε αυτές τις επεμβάσεις το ανώτερο τμήμα του στομάχου κοντά στον οισοφάγο συρράπτεται με ειδικό μηχάνημα κάθετα σε μήκος 6 cm και δημιουργείται ένας γαστρικός θύλακος. Ο θύλακος αυτός επικοινωνεί με το υπόλοιπο στομάχι με ένα στόμιο, διαμέτρου ενός περίπου εκατοστού. Στην ενισχυμένη κάθετη γαστροπλαστική το στόμιο αυτό ενισχύεται με ένα δακτύλιο από συνθετικό υλικό, που τοποθετείται στο ύψος του στομίου δια μέσου μιας οπής που δημιουργείται στα τοιχώματα του στομάχου (Εικ.). Μια παραλλαγή της προηγούμενης εγχείρησης είναι η κάθετη γαστροπλαστική με δακτύλιο σιλικόνης(τεχνική Eckhout-Willbanks), στην οποία ο θύλακος δημιουργείται κατά τον ίδιο τρόπο, αλλά το στόμιο εξόδου ενισχύεται με σωλήνα σιλικόνης, χωρίς να χρειάζεται να ανοιχθεί οπή στο τοίχωμα του στομάχου (Εικ. )

Μετά από μια περιοριστική επέμβαση οποιουδήποτε τύπου όταν το άτομο φάει, ο θύλακος γεμίζει με μικρή ποσότητα τροφής και δημιουργείται αίσθημα κορεσμού. Η τροφή περνάει αργά μέσα από το στόμιο προς τα κάτω. Το άνοιγμα του στομίου παίζει μεγάλο ρόλο στην αποτελεσματικότητα της επέμβασης. Όταν είναι μεγάλο, το άτομο δε χάνει βάρος, ενώ όταν είναι μικρό προκαλεί εμετούς και δυσφορία στο άνω μέρος της κοιλιάς μετά τη λήψη τροφής. Το υπόλοιπο στομάχι λειτουργεί κανονικά. Τα υγρά που παράγει το στομάχι και χρησιμοποιούνται για τη διάσπαση των τροφών ρέουν κανονικά προς τα κάτω και συναντώνται με τις τροφές καθώς αυτές περνούν από το κάτω μέρος του θυλάκου. Αυτή η επέμβαση γίνεται συνήθως σε άτομα με δείκτη μάζας σώματος μικρότερο από 45 (ΔΣΜ < 45), που δε συνηθίζουν να τρώνε γλυκά ή σνακς. Οι τροφές αυτές έχουν μαλακή σύσταση και πολλές θερμίδες. Έτσι περνάνε εύκολα και γρήγορα το στόμιο, ο θύλακος αδειάζει, επανέρχεται το αίσθημα της πείνας και η επέμβαση είναι καταδικασμένη να αποτύχει με την πάροδο του χρόνου. Επίσης, για την επιτυχία της επέμβασης παίζει ρόλο και ο αριθμός των γευμάτων. Αν είναι πάνω από τρία, οι θερμίδες που λαμβάνονται μπορεί να είναι πάρα πολλές, με αποτέλεσμα να μην έχουμε ικανοποιητική απώλεια βάρους. Πρόκειται για συχνά εφαρμοζόμενες επεμβάσεις, που έχουν αξιολογηθεί ως προς τα αποτελέσματα τους με μακροχρόνια μετεγχειρητική παρακολούθηση. Η δημιουργία του θυλάκου με συρραφή του στομάχου ενέχει περισσότερους κινδύνους επιπλοκών συγκριτικά με την περίδεση του στομάχου. Η διάσπαση της γραμμής συρραφής άμεσα μετεγχειρητικά μπορεί να καταλήξει σε διαφυγή και σοβαρή ενδοκοιλιακή λοίμωξη για την αντιμετώπιση της οποίας μπορεί να χρειαστεί μακρόχρονη νοσοκομειακή περίθαλψη με αντιβιοτική θεραπεία ή και επανεγχείρηση. Η απώτερη χρονικά διάσπαση μπορεί μακροπρόθεσμα να οδηγήσει σε επανάκτηση του απολεσθέντος βάρους. Στένωση του στομίου μπορεί να προκαλέσει απόφραξη και εμετούς. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα των περιοριστικών επεμβάσεων είναι ότι η καλά μασημένη τροφή εξακολουθεί να διέρχεται μέσα από τον πεπτικό σωλήνα με τη φυσιολογική ανατομική σειρά, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Παρά το γεγονός όμως αυτό, απαραίτητη προϋπόθεση για την εξασφάλιση καλής υγείας παραμένει η

ανάγκη συστηματικής παρακολούθησης σε όλη τη διάρκεια της ζωής και η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής και βιταμινών, όταν είναι αναγκαίο. Πλεονεκτήματα

 Τα θρεπτικά συστατικά και οι βιταμίνες, απορροφώνται πλήρως.  Είναι πιο απλή σαν διαδικασία από την γαστρική παράκαμψη ή την χολοπαγκρεαπκή παράκαμψη.  Έχει χαμηλότερη θνησιμότητα από την γαστρική παράκαμψη

και την

χολοπαγκρεατική παράκαμψη. Μειονεκτήματα

 Ελάχιστες φορές πραγματοποιείται με λαπαροσκοπική μέθοδο.  Απαιτεί κόψιμο και συρραφή του στομάχου.  Στην αρχική φάση παρατηρείται πιο αργή απώλεια βάρους απ' ό.τι με την γαστρική παράκαμψη ή την χολοπαγκρεαπκή παράκαμψη.  Μη ρυθμιζόμενη.  Η τυχόν ρήξη της συρραφής αμέσως μετά την επέμβαση, μπορεί να οδηγήσει σε διαφυγή γαστρικού περιεχομένου από την αναστόμωση.  Η τυχόν ρήξη της συρραφής σε αργότερο χρόνο, καταλήγει στην επανάκτηση βάρους.  Εξαιρετικά δύσκολο να αντιστραφεί. 3. Γαστρική παράκαμψη (by-pass) Με

το όρο

«γαστρική παράκαμψη» περιγράφεται

η κατασκευή

ενός

γαστρικού θυλάκου αμέσως μετά τον οισοφάγο και η αναστόμωση του με έλικα νήστιδας. Με τον τρόπο αυτόν η τροφή παρακάμπτει το μεγαλύτερο τμήμα του στομάχου, το οποίο και παραμένει αποκλεισμένο «διά βίου» και πηγαίνει κατευθείαν στο έντερο (νήστιδα ή ειλεό ανάλογα). Η γαστρική παρακαμψη, η οποία αλλιώς ονομάζεται και γαστρικό by-pass, είναι μια ευρέως διαδεδομένη και καταξιωμένη μέθοδος διεθνώς, για την χειρουργική θεραπεία της παχυσαρκίας. Η γαστρική παράκαμψη παρέχει περιορισμό του στομάχου σε συνδυασμό με πρόκληση

συμπτωμάτων

dumping

και

δυσαπορρόφηση

ορισμένων

μικροθρεπτικών συστατικών. Στην επέμβαση αυτή γίνεται συρραφή ή διαχωρισμός του στομάχου στο άνω τμήμα, είτε οριζοντίως, είτε συχνότερα καθέτως

όπως

ακριβώς

συμβαίνει

με

τις

γαστροπλαστικές.

Έτσι,

δημιουργείται ένας θύλακος ίδιας χωρητικότητας με αυτήν των περιοριστικών

επεμβάσεων. Το λεπτό έντερο διαιρείται μετά το δωδεκαδάκτυλο και το ελεύθερο περιφερικό του άκρο φέρεται στο γαστρικό θύλακο και ενώνεται με αυτόν με ένα στόμιο περίπου ένα εκατοστό. Το κεντρικό άκρο του λεπτού εντέρου ενώνεται με το περιφερικό άκρο του εντέρου με μία αναστόμωση 80 100 εκατοστά από τη γαστρική αναστόμωση (Εικ.). Η κατά μέσο όρο απώλεια βάρους στο χρόνο είναι μεγαλύτερη συγκριτικά με τις περιοριστικές επεμβάσεις. Παρατηρείται όμως πλημμελής απορρόφηση βιταμινών, σιδήρου και ασβεστίου, καθώς παρακάμπτεται το δωδεκαδάκτυλο. Είναι δυνατό να συμβεί επίσης ελλάτωση των αποθεμάτων του σιδήρου στις αποθήκες του οργανισμού και να αναπτυχθεί μία προδιάθεση για εκδήλωση σιδηροπενικής αναιμίας. Η δυσαπορρόφηση του ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ενδογενούς ασβεστίου από τα οστά με μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη οστεοπόρωσης στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση πιο συχνά απ' ότι συμβαίνει και σε γυναίκες με φυσιολογικό πεπτικό σωλήνα. Επιπρόσθετα, επεμβάσεις που παρακάμπτουν το δωδεκαδάκτυλο αναφέρεται ότι έχουν προκαλέσει μεταβολική νόσο των οστών σε μερικούς ασθενείς. Στην περίπτωση αυτή η νόσος εκδηλώνεται με οστικό άλγος, απώλεια ύψους, κύφωση και κατάγματα πλευρών και ισχύων. Συνεπώς, τόσο ο σίδηρος όσο και το ασβέστιο πρέπει να αναπληρώνονται με επιπλέον διαιτητική πρόσληψη ή

συμπληρώματα

διατροφής

καθώς

και

με

καθημερινή

χορήγηση

σκευασμάτων σιδήρου και ασβεστίου που προλαμβάνουν μακροπρόθεσμα την εμφάνιση των πιο πάνω επιπλοκών. Μετά τη γαστρική παράκαμψη μπορεί να προκληθεί ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 καθώς και άλλων βιταμινών. Η ανεπάρκεια έχει πολλές αιτίες. Λόγω μειωμένης πρόσληψης τροφής μειώνεται η προσλαμβανόμενη ποσότητα καθημερινά. Επειδή η απορρόφηση της γίνεται κύρια στο στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο, απ' όπου πλέον δεν περνούν οι τροφές, μειώνεται και η απορρόφηση της. Η ανεπάρκεια άλλων βιταμινών μπορεί να οδηγήσει σε μία σειρά μη ειδικών συμπτωμάτων, όπως η εύκολη σωματική και πνευματική κόπωση, η απώλεια τριχών, η ευθραυστότητα των ονύχων, η μυϊκή αδυναμία, οι κράμπες και μια άλλου τύπου αναιμία που ονομάζεται μεγαλοβλαστική. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να λαμβάνεται καθημερινά ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα για όλη τη ζωή μετεγχειρητικά. Ειδικά για την πρόληψη ανεπάρκειας της βιταμίνης Β12 μπορεί να χρειάζεται

ανά εξάμηνο μια ενδομυϊκή ένεση. Μια σειρά άλλων συμπτωμάτων όπως ναυτία, καταβολή, αδυναμία, εφίδρωση, λιποθυμία και μερικές φορές διάρροια μπορεί να ακολουθεί τη λήψη τροφών που περιέχουν καθαρούς υδατάνθρακες, όπως για παράδειγμα η ζάχαρη. Αυτό βέβαια, μπορεί να είναι ένα ισχυρό κίνητρο για καταναλωτές γλυκών να αποφεύγουν τη λήψη τους, πράγμα που συμβάλλει σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους και διατήρηση του στο χρόνο. Όπως μετά τις γαστροπλαστικές, έτσι και μετά τη γαστρική παράκαμψη μπορεί να συμβεί διάταση του γαστρικού θυλάκου με αύξηση της χωρητικότητας του με αποτέλεσμα την ανεπιτυχή απώλεια βάρους όπως και στις γαστροπλαστικές. Υπολογίζεται ότι αυτό συμβαίνει στο 5% των ασθενών που έχουν παρακολούθηση μέχρι είκοσι χρόνια. Ένα άλλο μειονέκτημα της γαστρικής παράκαμψης είναι ότι το τμήμα του στομάχου, το δωδεκαδάκτυλο και το τμήμα του λεπτού εντέρου που παρακάμπτονται δε μπορούν να ελεγχθούν εύκολα, ακτινολογικά ή ενδοσκοπικά, εάν παρουσιασθεί μελλοντικά ένα παθολογικό πρόβλημα όπως για παράδειγμα γαστρεντερική αιμορραγία. Απαιτεί νοσηλεία 5-7 ημερών, και είναι η λύση για όσους είναι ιδιαίτερα υπέρβαροι, τρώνε μεγάλες ποσότητες φαγητού, και έχουν αδυναμία στα γλυκά. Τα τελευταία χρόνια η επέμβαση αυτή εκτελείται λαπαροσκοπικά με επιτυχία. Αποτελέσματα

 Ένα χρόνο μετά την επέμβαση, οι ασθενείς χάνουν κατά μέσο όρο το 77% του περιττού βάρους.  Μετά από 10 έως 14 χρόνια, οι ασθενείς διατηρούν το 60% του βάρους που έχασαν.  Η μεγάλη πλειοψηφία των ιατρικών προβλημάτων που συνδέεται με την παχυσαρκία,βελτιώνονται σημαντικά ή εξαφανίζονται μετά την επέμβαση.  Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ασθενείς αναφέρουν ότι αισθάνονται ένα πρόωρο αίσθημα πληρότητας κατά τη διάρκεια των γευμάτων, σε συνδυασμό με ένα αίσθημα ικανοποίησης, που μειώνει την επιθυμία για φαγητό. Πλεονεκτήματα

 Ραγδαία αρχική απώλεια βάρους.

 Είναι δυνατή η λαπαροσκοπική μέθοδος.  Γενικά αναφέρεται μεγαλύτερο ποσοστό απώλειας βάρους από ό,τι με την κάθετη γαστροπλαστική και τον δακτύλιο. Μειονεκτήματα

 Απαιτείται κόψιμο και συρραφή του στομάχου και του εντέρου.  Περισσότερες εγχειρητικές επιπλοκές από ό,τι με τον δακτύλιο.  Τμήμα του πεπτικού σωλήνα παρακάμπτεται και έτσι μειώνεται η απορρόφηση των αναγκαίων θρεπτικών συστατικών.  Επιπλοκές στον οργανισμό λόγω ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών.  Μπορεί να προκαλέσει «σύνδρομο Dumping».  Μη ρυθμιζόμενη.  Εξαιρετικά δύσκολο να αντιστραφεί. 4. Γαστροπλαστική sleeve Η γαστροπλαστική sleeve (η οποία στα ελληνικά θα μπορούσε να μεταφραστεί ως <<γαστρικό μανίκι>>) είναι μια σύγχρονη επέμβαση, που αναφέρεται επίσης και με την ονομασία επιμήκης ή κάθετη γαστρεκτομή. Σκοπός της εγχειρήσεως είναι να επιτευχθεί ένας ικανοποιητικός γαστρικός περιορισμός, διατηρώντας όμως φυσιολογική τη λειτουργία του στομάχου. Σε αυτήν, κόβεται κατά μήκος και αφαιρείται το μεγαλύτερος μέρος του στομαχιού μαζί με τον θόλο. Έτσι, ενώ πριν το στομάχι είχε σχήμα ασκού τώρα αποκτά σχήμα μανικιού (εξου sleeve δηλαδή «μανίκι») Η χωρητικότητα του ελαττώνεται κατά 75% και περιορίζεται περίπου στα 100 ml.Δεν παρεμποδίζεται η φυσιολογική λειτουργία του πυλωρού,ο οποίος αποτελεί τον φυσιολογικά ρυθμιζόμενο γαστρικό δακτύλιο, που επιτρέπει τη δίοδο των τροφών από το στομάχι στο δωδεκαδάκτυλο. Επειδή, τόσο η νεύρωση του στομάχου όσο και η ανατομία του πεπτικού συστήματος διατηρούνται άθικτα, δεν μεταβάλλεται η φυσιολογική λειτουργία του πεπτικού σωλήνα ούτε παρατηρούνται διαταραχές της απορρόφησης βιταμινών και ιχνοστοιχείων, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του γαστρικού

by-pass.

Οι

ασθενείς

δεν

χρειάζονται

ιδιαίτερη

ιατρική

παρακολούθηση. Η γαστροπλαστική sleeve έχει χαρακτηριστεί σαν η πιο φυσιολογική εγχείρηση κατά της παχυσαρκίας, διότι:  Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά.

 Είναι εξαιρετικά ασφαλής .  Διατηρείται η φυσιολογική λειτουργία του στομάχου και του πεπτικού συστήματος, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν εμετοί ή διατροφικοί περιορισμοί.  Έχει αντιελκωτικά αποτελέσματα, γιατί μειώνει την έκκριση γαστρικού οξέος. Η επέμβαση μπορεί να γίνει ακόμα και σε άτομα με ιστορικό έλκους, ή σε άτομα που χρησιμοποιούν συστηματικά αναλγητικά - αντιφλεγμονώδη φάρμακα.  Αποφεύγονται οι απώτερες επιπλοκές που σχετίζονται με την παραμονή δακτυλίων ή άλλων εμφυτευμάτων και γενικά ξένων προς τον οργανισμό υλικών.  Δεν επηρεάζεται η απορρόφηση του σιδήρου, ασβεστίου, βιταμινών ή άλλων θρεπτικών συστατικών.  Είναι η μοναδική επέμβαση που μπορεί να γίνει με εξαιρετική ασφάλεια, σε παχύσαρκα άτομα με βεβαρυμένο ιατρικό ιστορικό και πολύπλοκα προβλήματα υγείας. Μειονεκτήματα της μεθόδου

Κατ' αρχάς ως νέα μέθοδος και παρ' όλη τη φυσιολογική εξήγηση της απώλειας βάρους μέσω της γρελίνης και του περιορισμού εισόδου των τροφών, δεν υπάρχει το πολύχρονο διάστημα παρακολούθησης (follow up) των

αποτελεσμάτων.

ενθουσιασμός

από

τους

χειρουργούς

που

πραγματοποιούν αυτή την επέμβαση, πρέπει να περάσει τη δοκιμασία του χρόνου και την αποδοχή από τη χειρουργική οικογένεια. Παρ’ ότι χρησιμοποιήθηκε αρχικά σαν μόνιμη λύση, αποδείχθηκε τελευταία ότι επιτρέπει την επανάκτηση του χαμένου βάρους σε μεγάλο ποσοστό ασθενών. Γι’ αυτόν τον λόγο, σήμερα χρησιμοποιείται σαν προσωρινή εγχείρηση σε ιδιαίτερα υπέρβαρους ασθενείς, ώστε να μειωθεί κάπως το βάρος και μετά να ακολουθήσει η χολοπαγκρεατική εκτροπή. Σε πολλές περιπτώσεις, δυστυχώς, η λεπτομέρεια αυτή της προσωρινότητας δεν τονίζεται με αποτέλεσμα οι ασθενείς να οδηγούνται σε εγχειρήσεις με πολύ υψηλές προσδοκίες, οι οποίες μακροπρόθεσμα δεν επαληθεύονται. Η λαπαροσκοπική αφαίρεση του μεγαλύτερου τμήματος του στομάχου, παρ' όλο που τεχνικά είναι ευκολότερη τεχνική από εκείνη της γαστρικής παράκαμψης και δεν περιλαμβάνει αναστομώσεις, δεν παύει να αποτελεί μια χειρουργική επέμβαση με κινδύνους άμεσων επιπλοκών, όπως αιμορραγία

και διαφυγή, και απώτερων επιπλοκών, όπως διάταση του κολοβώματος του στομάχου, με αποτέλεσμα την απώλεια του περιοριστικού μηχανισμού απώλειας βάρους. Συμπεράσματα

Η νέα χειρουργική τεχνική της γαστροπλαστικής sleeve είναι πράγματι πολλά υποσχόμενη λόγω της ελάττωσης των τιμών της γρελίνης, της έλλειψης αναστομώσεωv και ξένων σωμάτων. Παρ' ότι τα πρώτα κλινικά αποτελέσματα είναι πολύ ικανοποιητικά όσον αφορά και την έλλειψη σοβαρών επιπλοκών και κυρίως τη σταθερή απώλεια βάρους που συμπληρώνεται με την έλλειψη «όρεξης» για πολύ φαγητό, πρέπει όλοι μας να είμαστε πολύ συγκρατημένοι. Η γαστροπλαστική sleeve είναι μια χειρουργική επέμβαση με όλους τους κινδύνους που συνοδεύουν μια χειρουργική επέμβαση και μάλιστα σε παχύσαρκους – δεν αποτελεί πανάκεια για την απώλεια βάρους. Ο ρόλος της γρελίνης

Στον θόλο του στομάχου παράγεται η πιο γνωστή νευροορμόνη της όρεξης, η οποία ονομάζεται γρελίνη. Τα επίπεδα της ορμόνης αυτής σχετίζονται απόλυτα με το αίσθημα της πείνας και γι αυτό αναφέρεται και ως <<ορμόνη της πείνας>>.Κατά τη διάρκεια νηστείας, όπου ο στομάχι παραμένει άδειο, τα επίπεδα της γρελίνης στο αίμα αυξάνονται προοδευτικά και κορυφώνονται μετά από 8 ώρες, όταν το αίσθημα της πείνας είναι ισχυρό.Αντίθετα,μετά τη λήψη τροφής, τα επίπεδα των τιμών της γρελίνης ελαττώνονται. Όταν τα παχύσαρκα άτομα με σκληρή δίαιτα χάνουν βάρος,τα επίπεδα της γρελίνης αυξάνονται κατά πολύ.Έτσι εξηγείται γιατί η συντηρητική αγωγή στα άτομα με παχυσαρκία,παρ όλο που χάνουν βάρος,υποτροπιάζουν. Έχει αποδειχθεί ότι μετά από εγχειρήσεις του στομάχου η έκκριση γρελίνης ελαττώνεται. Αυτό εκδηλώνεται μετεγχειρητικά με ανορεξία, που μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες. Στην γαστροπλαστική Sleeve όπου ο θόλος του στομάχου αφαιρείται, η παραγωγή και έκκριση της γρελίνης ελαττώνεται μόνιμα. Το αποτέλεσμα είναι ο μόνιμος περιορισμός του αισθήματος πείνας. ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Στις

επεμβάσεις αυτές γίνεται

παράκαμψη

ορισμένου

τμήματος

τιου

λεπτού εντέρου. Η ανατομία του πεπτικού σωλήνα μεταβάλλεται έτσι ώστε να δημιουργηθεί δυσαπορρόφηση, να περιοριστεί δηλαδή η δυνατότητα

απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών της τροφής. Ο πεπτικός σωλήνας παίρνει τη μορφή κεφαλαίου Υ, έτσι ώστε η χολή και το παγκρεατικό υγρό που είναι απαραίτητα στοιχεία για την φυσιολογική πέψη του λίπους, να εκτρέπονται για να εμποδιστεί η ανάμιξή τους με τις τροφές (εικ). Ο βαθμός δυσαπορρόφησης

είναι

ανάλογος

με την

έκταση

του εντέρου

που

παρακάμπτεται. Οι επεμβάσεις αυτού του τύπου συνοδεύονται και με τη δημιουργία γαστρικού περιορισμού, που βοηθά αφενός στην αρχική γρήγορη απώλεια βάρους και αφετέρου μειώνει τη γαστρική έκκριση και περιορίζει τον κίνδυνο ανάπτυξης έλκους που συνοδεύει αυτές τις τεχνικές. Το τμήμα του εντέρου

στο οποίο

εισέρχεται η τροφή ονομάζεται

διατροφική έλικα » ή « γαστρική έλικα » γιατί αναστομώνεται με το στόμαχο, ενώ στο τμήμα του εντέρου που μεταφέρει τα πεπτικά

υγρά(χολή και

παγκρεατικό υγρό) ονομάζεται « χολοπαγκρεατική έλικα ». Οι δύο αυτές έλικες του λεπτού εντέρου αναστομώνονται για την ανάμιξη τροφής και πεπτικών υγρών σχηματίζοντας τη « κοινή έλικα » του πεπτικού σωλήνα. Στις επεμβάσεις αυτές αλλάζει η φυσιολογική πορεία των τροφών στο γαστρεντερικό σωλήνα, ώστε ένα σημαντικό μέρος του προσλαμβανόμενου με την τροφή λίπους να μην απορροφάται από τον οργανισμό. Η δυσαπορρόφηση του λίπους επιτυγχάνεται με την εκτροπή της χολής και των παγκρεατικών υγρών, που είναι απαραίτητα για την απορρόφηση του, διαμέσου ενός τμήματος του λεπτού εντέρου που παρακάμπτεται από τη διέλευση της τροφής. Η τροφή που έχει καταποθεί, με τον τρόπο αυτό συναντά τη χολή και τα παγκρεατικά υγρά κοντά στο τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου. Δυσαπορρόφηση εμφανίζεται περισσότερο στο λίπος της τροφής. Σε

εκτεταμένη

παράκαμψη μπορεί

να επηρεαστεί

και

η απορρόφηση

πρωτεϊνης και μερικών υδατανθράκων. Η απορρόφηση όμως της ζάχαρης, των τριγλυκεριδίων βραχείας

αλύσου και του

οινοπνεύματος, δεν

επηρεάζεται. Επειδή στην παράκαμψη περιλαμβάνεται και το δωδεκαδάκτυλο, όλα όσα έχουν αναφερθεί στο κεφάλαιο της γαστρικής παράκαμψης σχετικά με τη δυσαπορρόφηση βιταμινών, σιδήρου και ασβεστίου ισχύουν και σε αυτές τις εγχειρήσεις. Οι χειρουργικές επεμβάσεις που προκαλούν δυσαπορρόφηση καταργούν συνήθως τη βαλβίδα του πυλωρού και δημιουργούν σύνδρομο dumping. Το

σύνδρομο dumping προκαλείται με τη λήψη μαλακής

ή υγρής τροφής και

οφείλεται στην ταχεία διέλευση αναραίωτης τροφής στο λεπτό έντερο. Τα συμπτώματα είναι ναυτία, εφίδρωση, αίσθημα λιποθυμίας και μερικές φορές διάρροια ( πρώιμο dumping ). Σε

ορισμένες

περιπτώσεις το σύνδρομο

dumping μπορεί να εμφανιστεί με τη μορφή υπογλυκαιμίας 1-1,5 ώρα μετά τη λήψη γεύματος ( όψιμο dumping). Το dumping είναι πιο συχνό υπάρχει

γαστρονηστιδική αναστόμωση

παρατηρείται σπάνια μετά από Όταν η παράκαμψη του

( γαστρικό

όταν

by-pass ), ενώ

χολοπαγκρεατική εκτροπή).

λεπτού εντέρου

και η δυσαπορρόφηση

είναι

μεγάλη, προκαλούνται αλλαγές στη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου, με απότελεσμα διάρροιες και δυσοσμία αερίων και κοπράνων. Η μεγάλη απώλεια βάρους και η διαταραχή στον εντεροηπατικό κύκλο των χολικών αλάτων προκαλεί χολολιθίαση στο 30-50% των περιπτώσεων και για το λόγο αυτό στην ίδια εγχείρηση αφαιρείται προληπτικά και η χοληδόχος κύστη. 1.Χολοπαγκρεατική εκτροπή με υφολική γαστρεκτομή (εγχείρηση Scopinaro)

Με

το όρο

«χολοπαγρεατική εκτοπή»

περιγράφεται

η μέθοδος που

βασίζεται στην παράκαμψη από την τροφή του δωδεκαδακτύλου και της νήστιδας, χωρίς τη δημιοργία κλειστής εντερικής έλικας. Η τροφή πηγαίνει κατευθείαν από το στόμαχο στον ειλεό, όπου και αναμιγνύεται με τη χολή και το παγκρεατικό

υγρό.

Η απώλεια βάρους

οφείλεται

στη μείωση

της

ενεργειακής πρόσληψης στις μεταβολές των ορμονών του πεπτικού που συμμετέχουν στην πέψη και απορρόφηση των τροφών και στιες μεταβολές του μεταβολισμού που επέρχονται

μετά την εγχείρηση. Οι τεχνικές

χολοπαγκρεατικής εκτροπής προκαλούν γενικά έχουν όμως αρκετές επίσης

η « ριζική

μετεγχειρητικές

μεγάλη

επιπλοκές.

απώλεια βάρους

Μειονέκτημα αποτελεί

και δια βίου » αλλαγή του status του γαστρεντερικού

συστήματος. Η εγχείρηση αυτή περιλαμβάνει γαστρεκτομή των 3/4 του στομάχου, για να εξασφαλιστεί τόσο ο περιορισμός της λήψης τροφής, όσο και η μείωση της γαστρικής έκκρισης. Είναι σημαντικό να παραμείνει αρκετό τμήμα στομάχου (150-250ml) για να διασφαλιστεί η πρωτεϊνική πρόσληψη και η σωστή θρεπτική κατάσταση του οργανισμού. Στη συνέχεια, το λεπτό έντερο διαιρείται

σε απόσταση 200-250 εκατοστών από το τέλος του λεπτού εντέρου και το περιφερικό του τμήμα φέρεται στο γαστρικό θύλακο και ενώνεται με αυτόν. Η τροφή περνά διαμέσου αυτού του τμήματος του εντέρου, όπου απορροφώνται συνήθως σάκχαρα και πρωτεΐνες, αλλά ελάχιστη ποσότητα λίπους. Η χολή και τα παγκρεατικά υγρά που περιέχουν τα ένζυμα της πέψης κινούνται διαμέσου της χολοπαγκρεατικής έλικας, που δημιουργείται με την ένωση του κεντρικού τμήματος του διαιρεθέντος εντέρου σε απόσταση 50 εκατοστά από το τέλος του ειλεού. Έτσι τα χολοπαγκρεατικά υγρά συναντούν την τροφή στα τελικά 50 εκατοστά του εντέρου, όπου γίνεται η απορρόφηση της πρωτεΐνης και μερικώς του λίπους της τροφής και ονομάζεται κοινή έλικα (Εικ. ). Είναι χειρουργική επέμβαση που απευθύνεται σε εξαιρετικά παχύσαρκα άτομα. Προκαλεί εκτεταμένη μείωση της απορρόφησης και μεγάλη απώλεια βάρους, αλλά απαιτεί συστηματική και συχνή μετεγχειρητική παρακολούθηση του μεταβολισμού, των βιταμινών και ιχνοστοιχείων του οργανισμού. Υπάρχουν καμιά φορά σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, γι' αυτό θα πρέπει να επιλέγεται σε ειδικές περιπτώσεις. Πλεονεκτήματα

 Μεγάλο ποσοστό αρχικής απώλειας βάρους, λόγω του υψηλού ποσοστού δυσαπορρόφησης.  Επιτρέπει την κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας γευμάτων, λόγω του μεγαλύτερου στομαχικού θυλάκου.  Γενικά αναφέρεται μεγαλύτερο ποσοστό απώλειας βάρους από ό,τι με την κάθετη γαστροπλαστική , τη γαστρική παράκαμψη ή τον δακτύλιο . Μειονεκτήματα

 Απαιτεί κόψιμο και συρραφή του στομάχου και του εντέρου.  Έχει

περισσότερες

διεγχειρητικές

επιπλοκές

από

την

κάθετη

γαστροπλαστική , τη γαστρική παράκαμψη ή τον δακτύλιο .  Τμήμα του πεπτικού σωλήνα παρακάμπτεται και έτσι μειώνεται η απορρόφηση των αναγκαίων θρεπτικών συστατικών.  Απαιτεί ισόβια ιατρική παρακολούθηση για πιθανή ανεπαρκή λήψη πρωτεϊνών, αναιμία και παθήσεις των οστών.  Αυξημένος κίνδυνος εντερικών ερεθισμών και έλκους.  Μη ρυθμιζόμενη.  Εξαιρετικά δύσκολο να αντιστραφεί.

 Μπορεί να προκαλέσει «σύνδρομο Dumping».  Έχει το πιο υψηλό ποσοστό θανάτων, συγκρινόμενη με άλλες μεθόδους 2. Χολοπαγκρεατική εκτροπή με γαστρική παράκαμψη Μία παραλλαγή της προηγούμενης τεχνικής που επιτυγχάνει μείωση της έκκρισης οξέος από το στομάχι είναι η δημιουργία ενός μικρού γαστρικού θυλάκου, είτε με συρραφή είτε με διαχωρισμό, όπως και στη γαστρική παράκαμψη, αφήνοντας το υπόλοιπο τμήμα του στομάχου στην ανατομική του θέση. Ακολουθεί η δημιουργία της διατροφικής, χολοπαγκρεατικής και κοινής έλικας με τον ίδιο περίπου τρόπο που περιγράφηκε προηγούμενα, ώστε να προκληθεί δυσάπορρόφηση (Εικ. ). Αυτή η τεχνική παραλλαγή έχει μικρότερους εγχειρητικούς κινδύνους αποφεύγοντας την αφαίρεση του περιφερικού τμήματος του στομάχου. Οι ίδιοι κίνδυνοι και επιπλοκές που αναφέρθηκαν για την προηγούμενη εγχείρηση ισχύουν και σε αυτή την παραλλαγή της. 3. Χολοπαγκρεατική εκτροπή με διατήρηση του πυλωρού και κάθετη γαστρεκτομή (εγχείρηση Marceau) Μια άλλη παραλλαγή της χολοπαγκρεατικής εκτροπής είναι η τεχνική κατά την οποία διατηρείται ο πυλωρός και παράλλαλα γίνεται κάθετη γαστρεκτομή. Όπως συμβαίνει και στη χολοπαγκρεατική εκτροπή με υφολική γαστρεκτομή, η επέμβαση περιλαμβάνει εκτομή τμήματος του στομάχου, κατά τον κάθετο άξονα, από τον οισοφάγο προς το δωδεκαδάκτυλο, δημιουργώντας ένα σωλήνα στομάχου με τον πυλωρό και την αρχή του δωδεκαδάκτυλου στο τέλος του. Ακολουθεί η δημιουργία της διατροφικής έλικας του εντέρου που ενώνεται με το δωδεκαδάκτυλο, της χολοπαγκρεατικής έλικας που ενώνεται με την κοινή έλικα με τον ίδιο περίπου τρόπο που γίνεται και για τη χολοπαγκρεατική εκτροπή με υφολική γαστρεκτομή (Εικ. ). Η κύρια διαφορά αυτής της τεχνικής παραλλαγής σε σύγκριση με την προηγούμενη είναι η διατήρηση της λειτουργίαςτου πυλωρού, που επιτρέπει την καλύτερη ανάμιξη και διάσπαση της τροφής αρχικά, ώστε να διευκολύνεται η απορρόφηση της πρωτεΐνης και να αποφεύγεται η ανεπιθύμητη υποπρωτεϊναιμία. Για όλες τις επεμβάσεις αυτού του τύπου υπάρχει μία περίοδος προσαρμογής του εντέρου στις νέες ανατομικές και φυσιολογικές συνθήκες μετά την οποία οι κενώσεις συνήθως περιορίζονται σε δύο με τρεις την ημέρα. Συχνά μπορεί να υπάρχουν φουσκώματα της κοιλιάς και δύσοσμα, πολτώδη κόπρανα. Οι

επεμβάσεις αυτού του τύπου επιτρέπουν καλύτερη ποιότητα στην πρόσληψη του φαγητού γιατί οι ασθενείς μπορούν να τρώνε μεγαλύτερα γεύματα συγκριτικά

με

ασθενείς

που

υποβάλλονται

σε

περιοριστικού

τύπου

επεμβάσεις, όπως η γαστροπλαστική και η γαστρική παράκαμψη. Αυτές οι τρεις τεχνικές χολοπαγκρεατικής εκτροπής που προκαλούν δυσαπορρόφηση του λίπους προϋποθέτουν τη δημιουργία μιας μικρού σε μήκος (50-150 εκατοστά) κοινής έλικας εντέρου. Το τελικό μέγεθος του γαστρικού θυλάκου που δημιουργείται και το μήκος του εντέρου που παρακάμπτεται με τη δημιουργία της χολοπαγκρεατικής έλικας είναι πολύ σημαντικοί

παράγοντες

για

την

αποφυγή

ανάπτυξης

κακής

θρέψης

μετεγχειρητικά. Μεγαλύτερες σε μήκος κοινές εντερικές έλικες ελλατώνουν συνήθως

τον

κίνδυνο

ανάπτυξης

κακής

θρέψης

και

την

ανάγκη

νοσοκομειακής περίθαλψης για την αντιμετώπιση της με ολική παρεντερική διατροφή, αλλά παράλληλα μειώνουν και την απώλεια βάρους. Μετά από τέτοιες επεμβάσεις είναι αναγκαία συστηματική μετεγχειρητική παρακολούθηση για πρόληψη ανάπτυξης κακής θρέψης, αναιμίας και μεταβολικής νόσου των οστών. Για τη διατήρηση καλής υγείας και ευεξίας είναι

απαραίτητη

χορήγηση

συμπληρωμάτων

διατροφής,

πολυβι-

ταμινούχων σκευασμάτων και σκευασμάτων σιδήρου και ασβεστίου. Όταν αυτά χορηγούνται με την καθοδήγηση του χειρουργού και λαμβάνονται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, συνήθως δεν εμφανίζονται σημαντικά προβλήματα υγείας μακροπρόθεσμα. Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΤΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ Η επιλογή της εγχειρητικής τεχνικής δεν είναι εύκολη, αφού δεν υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένες ενδείξεις που να κατευθύνουν το χειρουργό στην επιλογή της μιας ή της άλλης μεθόδου. Ως «ιδανική» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η μέθοδος εκείνη που θα συγκέντρωνε τα εξής χαρακτηριστικά: 1. Να είναι απλή, εύκολη και αναίμακτη. 2. Να επιφέρει μεγάλη απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα. 3. Η απώλεια βάρους να διαρκεί δια βίου. 4. Να μη διαταράσσει το status του γαστρεντερικού σωλήνα. 5. Να μην έχει επιπλοκές και θνητότητα 6. Να επιφέρει ίαση των νόσων που συνυπάρχουν με την παχυσαρκία. 7. Να είναι εύκολα αναστρέψιμη.

Μέχρι σήμερα, ουδεμία από τις γνωστές χειρουργικές τεχνικές αντιμετώπισης της βαρειάς παχυσαρκίας συγκεντρώνει τα παραπάνω χαρακτηριστικά, γι' αυτό και ο χειρουργός καλείται να επιλέξει από ένα σύνολο γνωστών τεχνικών την καταλληλότερη, για κάθε περίπτωση, μέθοδο. Σκοπός της χειρουργικής είναι να προσφέρει μόνιμη και σημαντική απώλεια βάρους. Η επιλογή της χειρουργικής τεχνικής δεν είναι πάντα εύκολη, γιατί οι ενδείξεις των διαφόρων επεμβάσεων δεν είναι ξεκάθαρες. Επιπλέον, οι προτιμήσεις και τα αποτελέσματα των χειρουργικών επεμβάσεων διαφέρουν σημαντικά ανάμεσα σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Στην Ευρώπη για παράδειγμα εκτελούνται συχνότερα περιοριστικού τύπου επεμβάσεις (70-80% των περιπτώσεων). Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει στην Αμερική όπου η γαστρική παράκαμψη θεωρείται πλέον ο «χρυσός κανόνας». Αυτό μπορεί να εξηγηθεί μέχρι ενός σημείου από τη διαφορετική κουλτούρα και τις διαφορετικές διατροφικές συνήθειες μεταξύ των δύο ηπείρων. Δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε μία επέμβαση σαν ιδανική,αλλά μάλλον να αποδώσουμε πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στην κάθε επέμβαση.Οι εγχειρήσεις που γίνονται, παγκοσμίως,συχνότερα στις ημέρες μας είναι ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος και η γαστρική παράκαμψη. Ο υπεύθυνος χειρουργός παχυσαρκίας δεν είναι κάποιος που εφαρμόζει μια συγκεκριμένη τεχνική σε όλους τους ασθενείς σωρηδόν,αλλά εκείνος που μπορεί να επιλέξει την κατάλληλη εγχείρηση για κάθε ένα συγκεκριμένο ασθενή ξεχωριστά και να την φέρει σε πέρας σε εγγυημένα υψηλό επίπεδο,ώστε να υπάρξει οριστική λύση του προβλήματος του ασθενούς. Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και τεχνικής των χειρουργών, η γνώση της παθολογίας αυτών των ασθενών και η ικανότητα διάγνωσης και αντιμετώπισης των πιθανών επιπλοκών Στην τρέχουσα κλινική πράξη όμως, οι περισσότεροι χειρουργοί εφαρμόζουν μια μέθοδο, αυτή που γνωρίζουν καλύτερα και πιστεύουν ότι προσφέρει τα μεγαλύτερα οφέλη στον ασθενή. Άλλοι, νιώθοντας την ανάγκη εναλλακτικής τεχνικής με την οποία πρέπει να αντιμετωπίσουν τις περιπτώσεις αποτυχίας της αρχικής μεθόδου που εφαρμόζουν, χρησιμοποιούν και άλλη ή άλλες μεθόδους. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, για να θεωρηθεί πετυχημένη η επέμβαση, η απώλεια βάρους πρέπει να είναι μεγαλύτερη από το 50% του

πλεονάζοντος βάρους. Οσο μεγαλύτερο είναι το πλεονάζον βάρος τόσο πιο «δραστική» θα πρέπει να είναι η χειρουργική παρέμβαση. Από πρακτική άποψη, οι περιοριστικού τύπου επεμβάσεις δύσκολα μπορούν να επιτύχουν απώλεια βάρους μεγαλύτερη από 50 κιλά και για το λόγο αυτό θεωρούνται μάλλον ανεπαρκείς στην κακοήθη παχυσαρκία (ΔΜΣ>50). Οι ασθενείς με ΔΜΣ>50 θα ωφεληθούν περισσότερο από μια επέμβαση δυσαπορρόφησης. Στις εξαιρετικά βαριές μορφές παχυσαρκίας (ΔΜΣ>60) απαιτείται συνήθως κάποια απώλεια βάρους πριν την οριστική εγχείρηση για να μειωθεί ο χειρουργικός κίνδυνος. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να χρησιμοποιηθεί το γαστρικό μπαλόνι ή να σχεδιαστεί μια πολυσταδιακή χειρουργική προσέγγιση. Να γίνει δηλαδή αρχικά μια περιοριστική επέμβαση και αφού χαθεί κάποιο βάρος, να ακολουθήσει σε μερικούς μήνες η οριστική χειρουργική αντιμετώπιση. Σχεδόν όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις επιδρούν άμεσα στις συνήθειες και τον τρόπο ζωής του ασθενούς και τον υποχρεώνουν να τροποποιήσει τη διατροφή του. Οι περιοριστκές επεμβάσεις έχουν τις μεγαλύτερες απαιτήσεις συμμόρφωσης στη διατροφή. Σήμερα αρχίζει να γίνεται κατανοητό ότι, για την επιλογή μιας εγχείρησης, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εξής παράγοντες:  Ο ΔΜΣ. Υποστηρίζεται από αρκετούς χειρουργούς ότι όσο υψηλότερος είναι ο ΔΜΣ τόσο περισσότερες είναι οι ενδείξεις για γαστρική παράκαμψη ή για χολοπαγκρεατική εκτροπή. Μερικοί ερευνητές, με βάση το ΔΜΣ του ασθενούς ως μοναδικό κριτήριο επιλογής της εγχείρησης, προτείνουν την εξής τακτική: εάν ο ΔΜΣ είναι 35-53 Kg/m2 συστήνουν μια εγχείρηση περιοριστική της χωρητικότητας του στομάχου (ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος ή κάθετη γαστροπλαστική) και εάν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 53 Kg/m2, τη γαστρική παράκαμψη ή τη χολοπαγκρεατική εκτροπή.  Η ηλικία. Η εγχειρητική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αντενδείκνυται στα παιδιά και στους εφήβους, ενώ και η ηλικία άνω των 65 ετών αποτελεί σχετική αντένδειξη. Για τους ενήλικες, μπορούμε να πούμε ότι, όσο μικρότερη είναι η ηλικία του ασθενή τόσο μεγαλύτερες είναι οι ενδείξεις για μια απλούστερη επέμβαση, όπως είναι η γαστροπλαστική ή ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος.  Το φύλο. Οι γυναίκες με βαρειά παχυσαρκία υπερέχουν συντριπτικά των

ανδρών (σχέση περίπου 4/1). Από τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα φαίνεται ότι οι εγχειρήσεις περιορισμού της χωρητικότητας του στομάχου, κυρίως οι γαστροπλαστικές, έχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν εφαρμόζονται στους άνδρες από ότι στις γυναίκες.  Η απώλεια βάρους. Η γαστρική παράκαμψη περιφερικού τύπου και η χολοπαγκρεατική εκτροπή επιφέρουν μεγαλύτερη απώλεια βάρους σε σύγκριση με τις γαστροπλαστικές και το ρυθμιζόμενο γαστρικό δακτύλιο και η απώλεια αυτή παραμένει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.  Οι διατροφικές συνήθειες του ατόμου. Παχύσαρκοι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες γλυκών, οινοπνεύματος και λίπους δεν είναι κατάλληλοι για περιοριστικού τύπου επεμβάσεις γιατί, αυτές έχουν τις μεγαλύτερες απαιτήσεις συμμόρφωσης στη διατροφή.Συνήθως, έχουν περισσότερες ενδείξεις να υποβληθούν σε γαστρική παράκαμψη ή χολοπαγκρεατική εκτροπή.  Οι συνυπάρχουσες με την παχυσαρκία παθήσεις. Ο διαβήτης τύπου ΙΙ, η σοβαρή δυσλιπιδαιμία και το μεταβολικό σύνδρομο συνηγορούν υπέρ της χολοπαγκρεατικής εκτροπής. Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν, ωστόσο, ότι η απώλεια και σταθεροποίηση του βάρους σε χαμηλά επίπεδα είναι εκείνη που παίζει τον κύριο ρόλο στην αντιμετώπιση των παθήσεων αυτών και όχι τόσο το είδος της εγχείρησης.  Η ύπαρξη ψυχικών διαταραχών και το σύνδρομο Prader-Willi επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν με γαστρική παράκαμψη ή χολοπαγκρεατική εκτροπή, αφού οι ασθενείς είναι αδύνατο να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις μιας εγχείρησης περιορισμού της χωρητικότητας του στομάχου.  Το είδος και η σοβαρότητα των επιπλοκών. Οι γαστρικές παρακάμψεις και οι χολοπαγκρεατικές εκτροπές έχουν περισσότερες και σοβαρότερες επιπλοκές από τις γαστροπλαστικές και το ρυθμιζόμενο γαστρικό δακτύλιο.  Η δυνατότητα επαναφοράς του γαστρεντρικού σωλήνα στην προηγούμενη κατάσταση. Η ικανότητα και ωριμότητα του παχύσαρκου να αποδεχτεί την καινούργια κατάσταση αποτελεί προϋπόθεση χειρουργικής αντιμετώπισης της νόσου. Στις λίγες περιπτώσεις που ο ασθενής δεν ανεχθεί, για διάφορους λόγους, την εγχείρηση αυτή πρέπει να είναι αναστρέψιμη. Οι γαστροπλαστικές και ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος αποτελούν εύκολα αναστρέψιμες εγχειρήσεις.

 Η δυνατότητα μετατροπής μιας εγχείρησης σε άλλη. Σε περίπτωση αποτυχίας μιας εγχείρησης να εκπληρώσει το σκοπό για τον οποίο εκτελέστηκε, να είναι δυνατή η επανάληψη της ή η μετατροπή της σε άλλου τύπου εγχείρηση. Η δυνατότητα αυτή γίνεται εύκολα κατανοητή στις γαστροπλαστικές και στο ρυθμιζόμενο γαστρικό δακτύλιο, ενώ δύσκολα αναγνωρίζεται στη γαστρική παράκαμψη περιφερικού τύπου και στη χολοπαγκρεατική εκτροπή.  Ο παράγων «χειρουργός». Ο χειρουργός της παχυσαρκίας πρέπει να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες του παχύσαρκου ασθενή, να τον αγαπάει, να τον στηρίζει και να τον φροντίζει για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την εγχείρηση. Να είναι άριστος γνώστης των τεχνικών της χειρουργικής της παχυσαρκίας και να επιλέγει την καλύτερη για την περίπτωση εγχειρητική τεχνική, η οποία πρέπει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του ασθενή. Στη χειρουργική της παχυσαρκίας, η εγχείρηση είναι η αρχή μια προσπάθειας που αργεί πολύ να τελειώσει και ο χειρουργός πρέπει να φθάσει μέχρι το τέλος. Ο

παράγων «ασθενής»

και

το

οικογενειακό

του

περιβάλλον.

παχύσαρκος ασθενής και το οικογενειακό του περιβάλλον δεν θεωρούν την παχυσαρκία ως «νόσο». Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία κατανόησης του περιεγχειρητικού κινδύνου καθώς επίσης και των δυσκολιών μετά την εγχείρηση. Η κακή ενημέρωση συμβάλλει στη δημιουργία υπερβολικών προσδοκιών από την πλευρά τους, που συχνά συντελούν στην αποτυχία της προσπάθειας. Για το λόγο αυτόν επιβάλλεται, εκτός από την ενημέρωση, να τεθούν από το γιατρό και να γίνουν αποδεκτοί από τον ασθενή ρεαλιστικοί στόχοι.  Η ύπαρξη οργανωμένης ομάδας επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων (χειρουργοί, αναισθησιολόγοι, πνευμονολόγοι, ενδοκρινολόγοι, ψυχίατροι, διαιτολόγοι, φυσιοθεραπευτές κλπ.), που να γνωρίζουν τα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες του παχύσαρκου ασθενή. Τα μέλη της ομάδας πρέπει να είναι γνώστες της πιθανής πορείας της νόσου, των πιθανών επιπλοκών καθώς επίσης και των παρεμβάσεων που απαιτούνται μέχρις ότου ο παχύσαρκος χάσει το επιπλέον βάρος του και σταθεροποιηθεί η κατάσταση του. Στην πράξη, ο χειρουργός είναι αυτός που έχει την ευθύνη έναντι του ασθενή, αλλά και έναντι του νόμου.

Οι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή της επέμβασης παρουσιάζονται στον πίνακα. ΠΙΝΑΚΑΣ : Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή της επέμβασης. 

ΔΜΣ και πλεονάζον βάρος



Φύλλο



Ηλικία



Διατροφικές συνήθειες



Επαγγελματικό και οικογενειακό περιβάλλον



Ψυχιατρικό ιστορικό



Επίπεδο συνεργασίας



Συνυπάρχουσες παθήσεις



Φυσική κατάσταση του ασθενούς

ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Η απόφαση να υποβληθείτε σε χειρουργική επέμβαση για αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, είναι μία από τις μεγαλύτερες αποφάσεις της ζωής σας. Σκεφτείτε το, πολύ προσεκτικά. Η χειρουργική της παχυσαρκίας είναι μια μεγάλη χειρουργική επέμβαση και δεν πρέπει να γίνεται μόνο για κοσμητικούς λόγους. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς βελτιώνουν την εικόνα και το επίπεδο αυτοεκτίμησής μετά την εγχείρηση, αυτό δεν πρέπει να είναι ο μόνος λόγος για να αποφασίσετε να υποβληθείτε σε αυτή. Στόχος είναι να ζήσετε καλύτερα, υγιέστερα και περισσότερα χρόνια. Τα αποτελέσματα της χειρουργικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας πρέπει να εκτιμώνται σε σχέση με την απώλεια βάρους, τη θεραπεία ή βελτίωση νοσημάτων που σχετίζονται με την παχυσαρκία και τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής. Μετά την εγχείρηση το βάρος αρχίζει να χάνεται γρήγορα τους πρώτους έξι μήνες, πιο αργά μέχρι να συμπληρωθεί χρόνος και σταθεροποιείται στο χαμηλότερο σημείο, ανάλογα με το είδος της επέμβασης σε δύο χρόνια. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι ασθενείς χάνουν ένα

ικανοποιητικό ποσοστό από το αρχικό βάρος, αν και κάποια κιλά επανακτώνται με την πάροδο του χρόνου. Ακόμα και όταν αυτό συμβαίνει, πρέπει να έχετε κατά νου ότι το χειρουργείο σταθερά αποτρέπει από μεγαλύτερη αύξηση βάρους από εκείνο που είχατε όταν χειρουργηθήκατε, μιας και αυτό συμβαίνει στους περισσότερους ανθρώπους με την αύξηση της ηλικίας. Η εγχείρηση θεωρείται πλήρως επιτυχημένη εάν απωλεσθεί το 1/4 του αρχικού βάρους, που αντιστοιχεί στο 1/2 του υπερβάλλοντος βάρους, που είναι η διαφορά μεταξύ του βάρους που είχε ο ασθενής και του ιδανικού βάρους. Παρ' όλα αυτά, σε ασθενείς με κλινικά σοβαρή παχυσαρκία και ΔΜΣ 50, φαίνεται

πως

το

παραπάνω

όριο

δεν

είναι

απαραίτητο

να

εξασφαλισθεί,προκειμένου να θεωρηθεί μια επέμβαση επιτυχής.Εάν η επέμβαση έχει οδηγήσει σε βελτίωση ή ακόμα και θεραπεία των συνοδών της παχυσαρκίας παθήσεων και σε συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής, μικρότερη απώλεια δεν πρέπει να θεωρείται ως αποτυχία της επέμβασης. Αυτό που παίζει κυρίαρχο ρόλο είναι η δυνατότητα διατήρησης της απώλειας βάρους

μακροπρόθεσμα,

γεγονός

που

καθιστά

τη

χειρουργική

πιο

αποτελεσματική συγκριτικά με τις συντηρητικές θεραπείες. Πιο σημαντικά οφέλη υπάρχουν μετά την εγχείρηση με την πρόληψη εμφάνισης, βελτίωση ή και ίαση σοβαρών νοσημάτων που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Οι περισσότεροι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη βελτιώνονται σημαντικά και δε χρειάζονται φαρμακευτική αντιδιαβητική αγωγή μετά την εγχείρηση. Η αρτηριακή υπέρταση επίσης υποχωρεί τελείως ή βελτιώνεται στους περισσότερους από τους μισούς ασθενείς. Η αναπνευστική και καρδιακή δυσλειτουργία καθώς και οι διαταραχές του ύπνου, η υπνηλία ή το σταμάτημα της αναπνοής στον ύπνο βελτιώνονται ή και εξαφανίζονται, μερικές φορές δε αυτό συμβαίνει άμεσα, πριν ακόμα μειωθεί σημαντικά το βάρος του σώματος. Το ίδιο συμβαίνει με την απώλεια των ούρων, την παλινδρόμηση γαστρικού υγρού στον οισοφάγο, που εκδηλώνεται με πόνο και κάψιμο στο θώρακα και τις διαταραχές της εμμήνου ρύσης στις γυναίκες. Το οίδημα των κάτω άκρων και ο πόνος στις αρθρώσεις βελτιώνονται με καλή αποκατάσταση της κινητικότητας. Πολλές γυναίκες με προβλήματα γονιμότητας μένουν έγκυες και έχουν μια ασφαλή εγκυμοσύνη και τοκετό. Η μεί-

ωση των επιπέδων της χοληστερόλης και των άλλων λιπιδίων του αίματος οδηγεί σε μείωση του κινδύνου καρδιακών προσβολών και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, συμβάλλοντας έτσι στην παράταση της ζωής. Σημαντική επίσης είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής που οι περισσότεροι ασθενείς βιώνουν μετά την επέμβαση ακόμη και αν τελικά δεν απωλεσθεί όλο το αναμενόμενο ποσοστό του υπερβάλλοντος βάρους. Ένα από τα σημαντικότερα οφέλη είναι να αισθάνεσαι καλά με τον εαυτό σου. Η βελτιωμένη εικόνα του εαυτού και η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης βοηθούν στην καταπολέμηση της κατάθλιψης, που τόσο συχνά συνοδεύει την παχυσαρκία. Εξαιτίας της προκατάληψης έναντι των παχύσαρκων στην κοινωνία μας, η απώλεια βάρους αυξάνει την κοινωνική αποδοχή και ανοίγει πόρτες για καλύτερες ευκαιρίες στη δουλειά, τη φιλία και ακόμη τις σεξουαλικές σχέσεις. Πρέπει να έχετε κατά νου ότι η χειρουργική της παχυσαρκίας πρόκειται να αλλάξει τη ζωή σας. Η προσαρμογή στις νέες συνθήκες της ζωής και η διαμόρφωση προσωπικών σχέσεων σε νέες βάσεις, αλλά και η εξοικείωση με τους νέους ρόλους που θα προκύψουν στην καθημερινότητα, απαιτεί χρόνο και υπομονή. Καμία επέμβαση δε μπορεί να επιτύχει το πολύ καλό ή άριστο αποτέλεσμα, χωρίς τη συνεργασία του ασθενή. Καμία επίσης εγχείρηση από αυτές που διαθέτουμε για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας δε μπορεί να περιέχει οφέλη χωρίς κινδύνους. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η επέμβαση που θα επιλεγεί για εσάς και η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της είναι οι δύο βασικές προϋποθέσεις που θα σας βοηθήσουν να έχετε ένα επιτυχές αποτέλεσμα για όλη τη ζωή. Συμπερασματικά, το σημαντικότερο από όλα είναι ότι μετά τη χειρουργική επέμβαση παχυσαρκίας θα ξανακερδίσετε την υγεία σας και θα μπορείτε να ζείτε ξανά μια φυσιολογική ζωή. Θα μπορείτε να κινείστε ελεύθερα, να αναπνέετε φυσιολογικά, να απαλλαγείτε από τις φαρμακευτικές αγωγές που χρειάζεται να ακολουθείτε μέχρι σήμερα, να κάθεστε άνετα. Θα μπορείτε να κάνετε όλα αυτά τα μικρά πράγματα που φαίνονται τόσο φυσιολογικά, αλλά εσείς αδυνατείτε να πραγματοποιήσετε αυτή τη στιγμή, όπως

για

παράδειγμα, να παίξετε με τα παιδιά σας ή να συμμετέχετε σε δραστηριότητες με την οικογένεια σας Εξαιτίας της αποτελεσματικότητας και της σημασίας

για την υγεία, οι

επεμβάσεις αυτές καλύπτονται πλέον από πολλά ασφαλιστικά ταμεία. ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Η βαριατρική χειρουργική δεν είναι αθώα χερουργική και δεν γίνεται για αισθητικούς λόγους.Αντίθετα πρόκειται για μείζονα χειρουργική του πεπτικού συστήματος,που σε συνδυασμό με την εύθραστη ισορροπία που βρίσκονται οι παχύσαρκοι ασθενείς,ενέχει κάποιους κινδύνους αν δεν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ασθενείς που έχουν πολλά συνοδά προβλήματα λόγω της παχυσαρκίας,έχουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο να τους συμβεί κάποια επιπλοκή.Ακόμα, για τους ανθρώπους με βαρειά παχυσαρκία, ο κίνδυνος που προκύπτει για την υγεία από το να μη χαθεί βάρος, είναι συχνά μεγαλύτερος από αυτόν της εγχείρησης. Ορισμένες επιπλοκές μπορεί να συμβούν ανεξάρτητα από το πόσο καλά έγινε μία επέμβαση και γι αυτό, η στενή μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων. Η παχυσαρκία αυτή καθ' αυτή είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση. Αυτό σημαίνει ότι ο παχύσαρκος ασθενής

βρίσκεται

γενικά

σε

μεγαλύτερο

κίνδυνο

επιπλοκών

όταν

χειρουργηθεί. Οι επεμβάσεις της παχυσαρκίας κατατάσσονται στην κατηγορία των βαρέων χειρουργικών επεμβάσεων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι σε βαθμό βαρύτητας των επεμβάσεων για παχυσαρκία, η γαστρική παράκαμψη κατατάσσεται στο επίπεδο 7,όταν η εγχείρηση ανοικτής καρδιάς βρίσκεται στο επίπεδο 10, ενώ ο γαστρικός δακτύλιος βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή. Είναι αυτονόητο ότι, οι χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται για την παχυσαρκία

ενέχουν

ολες

τις

ανεπιθύμητες

και

μη

προβλέψιμες

επιπλοκές,που ενδέχεται να επισυμβούν σε κάθε χειρουργική επέμβαση.Σαν τέτοιες μπορεί να είναι: οι αλλεργίες σε φάρμακα, η αιμορραγία από το χειρουργικό τραύμα, προβλήματα από την αναισθησία, επιπλοκές από το καρδιοαναπνευστικό η τα άλλα οργανικά συστήματα κλπ. Οι επιπλοκές στη χειρουργική της παχυσαρκίας μπορούν να διακριθούν σε δυο κατηγορίες. Στις περιεγχειρητικές επιπλοκές, αυτές δηλαδή που συμβαίνουν στο χειρουργείο και μέσα στις πρώτες 30 ημέρες μετά τη

χειρουργική επέμβαση και στις απώτερες επιπλοκές που έχουν σχέση με το είδος της επέμβασης. Αυτές οι επιπλοκές εμφανίζονται συνήθως πολύ αργότερα, μήνες ή χρόνια μετά την επέμβαση. Τέτοιες επιπλοκές είναι τα γαστρικά ή αναστομωτικά έλκη, στενώσεις των αναστομώσεων, εντερική απόφραξη (ειλεός), εσωτερικές και εξωτερικές κήλες και νευρολογικές ή μεταβολικές διαταραχές που σχετίζονται με την κακή θρέψη και την απώλεια βάρους. Η πιο σοβαρή επιπλοκή είναι είναι η πνευμονική εμβολή (0,1%). Η πνευμονική εμβολή οφείλεται στη μετανάστευση κάποιου φλεβικού θρόμβου αίματος από τη θέση που σχηματίστηκε (συνήθως από τα κάτω άκρα) προς την καρδιά και την πνευμονική κυκλοφορία. Όταν ο θρόμβος είναι μεγάλος προκαλεί απόφραξη της πνευμονικής αρτηρίας και μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο. Τις περισσότερες φορές όμως η πνευμονική εμβολή δεν είναι σοβαρή και αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη αγωγή. Για την πρόληψη της πνευμονικής εμβολής, χορηγούνται αντιπηκτικά φάρμακα σε όλους τους ασθενείς που χειρουργούνται. Οι ασθενείς πρέπει να κινητοποιούνται όσο γίνεται πιο γρήγορα μετά την επέμβαση για να αποφευχθεί η δημιουργία μεγάλων θρόμβων στη φλεβική κυκλοφορία. Η δεύτερη σε συχνότητα επικίνδυνη επιπλοκή είναι η διαφυγή από τις συρραφές του στομάχου ή του εντέρου (0,65-1,5%). Σήμερα οι συρραφές αυτές γίνονται με αυτόματα συρραπτικά εργαλεία που εξασφαλίζουν την απαραίτητη

στεγανότητα.

Όταν η

διαφυγή

είναι

μεγάλη

μπορεί

να

δημιουργηθούν ενδοκοιλιακά αποστήματα και περιτονίτιδα και να χρειαστεί επείγουσα επανεγχείρηση. Επίσης κατά τη διάρκεια της εγχείρησης μπορεί να τραυματιστεί ο σπλήνας και να χρειαστεί να αφαιρεθεί. Οι λιγότερο σοβαρές επιπλοκές (ατελεκτασίες, πνευμονία, λοίμωξη τραύματος κ.λπ.) δε δημιουργούν συνήθως σοβαρό κίνδυνο, καθυστερούν όμως την ανάρρωση και παρατείνουν τη νοσηλεία. Οι απώτερες επιπλοκές δεν μπορούν πάντοτε να αποφευχθούν. Οι επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας συνδέονται με ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό μετεγχειρητικής κήλης(10 - 20 %). Στην παχυσαρκία η ενδοκοιλιακή πίεση είναι αυξημένη λόγω της συσσώρευσης λίπους και η κατάσταση αυτή προδιαθέτει στη διάσπαση των ραφών και τη δημιουργία κήλης. Η μετεγχειρητική συλλογή υγρού στο τραύμα είναι μία πολύ συχνή επιπλοκή

και οφείλεται στην τήξη του λίπους της περιοχής του χειρουργικού τραύματος. Η κακή συμμόρφωση των ασθενών με τις μετεγχειρητικές συνθήκες διατροφής μπορεί να προκαλέσει συχνούς εμετούς ή σύνδρομο dumping. Η

στένωση

των

αναστομώσεων

λόγω

ανάπτυξης

ουλώδους

ιστού,

εμφανίζεται μερικούς μήνες μετά την επέμβαση και εκδηλώνεται επίσης με εμετούς και αποφρακτικά φαινόμενα. Η κατάσταση τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζεται με ενδοσκοπικές διαστολές, αλλά μπορεί να χρειαστεί επανεπέμβαση. Στις επεμβάσεις δυσαπορρόφησης (κυρίως στη χολοπαγκρεατική εκτροπή) η αλλαγή της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου, η μαζική απώλεια βάρους και η σοβαρή δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών μπορεί να παραβλάψουν την ηπατική λειτουργία. Πρόκειται για μία σπάνια επιπλοκή (0,2-4%) που δεν μπορεί όμως να προληφθεί και οφείλεται σε οξεία επιδείνωση της προϋπάρχουσας στεατοηπατίτιδας, από την οποία πάσχουν όλοι σχεδόν οι παχύσαρκοι (λιπώδες ήπαρ). Η οξεία στεατοηπατίτιδα εκδηλώνεται λίγες εβδομάδες μετά την επέμβαση με μεγάλη αύξηση των ηπατικών ενζύμων, αύξηση της χολερυθρίνης και πιθανώς παράταση των χρόνων πήξης του αίματος. Τις περισσότερες φορές είναι αναστρέψιμη με θρεπτική υποστήριξη και χορήγηση φαρμάκων. Όταν η στεατοηπατίτιδα είναι βαριά και δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική αγωγή, επιβάλλεται επανεγχείρηση για βελτίωση της απορροφητικότητας του πεπτικού ή αναστροφή της επέμβασης, γιατί διαφορετικά μπορεί να καταλήξει σε κίρρωση και ηπατική ανεπάρκεια. Ο κίνδυνος μετεγχειρητικών επιπλοκών και ειδικά ίων αναπνευστικών επιπλοκών, αυξάνεται ανάλογα με το Δείκτη Σωματικού Βάρους. Οι ασθενείς με ακραίας μορφής παχυσαρκία (ΔΣΒ>60) αποτελούν μία ομάδα εξαιρετικά υψηλού χειρουργικού κινδύνου και μερικές φορές χρειάζονται πολυσταδιακή θεραπευτική προσέγγιση. Στην πρώτη φάση επιδιώκεται μια σημαντική απώλεια βάρους για να μειωθεί ο χειρουργικός κίνδυνος. Η απώλεια βάρους μπορεί να επιτευχθεί με συνδυασμό δίαιτας και άσκησης, με γαστρικό μπαλόνι ή και με κάποια μικρότερη επέμβαση περιοριστικού τύπου (συνήθως επιμήκης γαστρoπλαστική sleeve). Η οριστική χειρουργική αντιμετώπιση γίνεται σε δεύτερο χρόνο, μετά από μερικούς μήνες. Μπορεί αρκετό καιρό μετά την εγχείρηση να σχηματισθούν ινώδεις συμφύσεις στην κοιλιά και να αποφράξουν το έντερο. Αυτή η επιπλοκή ονομάζεται ειλεός

και χρειάζεται συχνά χειρουργική επέμβαση για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι ασθενείς πεθαίνουν εξαιτίας της εγχείρησης ή των επιπλοκών της.Αν η αναπνευστική, καρδιακή, νεφρική και ηπατική λειτουργία είναι φυσιολογικές και τα συνοδά νοσήματα είναι καλά ρυθμισμένα με φαρμακευτική αγωγή στο χρόνο της εγχείρησης, ο κίνδυνος της πρώιμης (30 ημερών) θνητότητας και νοσηρότητας, ανάλογα και με τον τύπο της εγχείρησης κυμαίνεται από 0,1% -1% και 5% -10% αντίστοιχα. Αν η εγχείρηση γίνει από έμπειρο χειρουργό, ο κίνδυνος αυτός ελαχιστοποιείται. Περίπου το 10% των ανθρώπων που υποβάλλονται σε γαστρική εγχείρηση παρουσιάζουν ελάσσονος σημασίας επιπλοκές, που όμως αντιμετωπίζονται εύκολα, όπως η έλλειψη σιδήρου ή βιταμινών, γαστρίτιδα, φλεγμονή η διαπύηση στο χειρουργικό τραύμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η έλλειψη μετάλλων ή βιταμινών μπορεί να θεραπευτεί με συμπληρώματα σιδήρου, ασβεστίου και βιταμινών. ΠΙΝΑΚΑΣ: Περιεγχειρητικές επιπλοκές μετά την επέμβαση κατά της παχυσαρκίας Επιπλοκές Μικρές (χωρίς σοβαρό κίνδυνο) Ατελεκτασίες, πλευριτικές συλλογές, πνευμονία Λοίμωξη τραύματος Ορώδης συλλογή τραύματος Κάκωση σπληνός, ήπατος Ουρολοίμωξη Μεγάλη διάμετρος αναστόμωσης, στενωμένη αναστόμωση Μεγάλες (απειλητικές για τη ζωή) Διαφυγές από αναστομώσεις, περιτονίτις Αιμορραγία ανωτέρου πεπτικού, μετεγχειρητική αιμορραγία Καρδιακές επιπλοκές Πνευμονική εμβολή Αναπνευστική ανεπάρκεια Διάσπαση τραύματος Αποστήματα Οξεία γαστρική διάταση Θρομβοφλεβίτις Παγκρεατίτις Νευρολογικές επιπλοκές

Πίνακας: Απώτερες μετεγχειρητικές επιπλοκές μετά από επέμβαση κατά της παχυσαρκίας Επιπλοκές Μετεγχειρητική κήλη Επίμονοι έμετοι Στένωση αναστομώσεων Αναστομωτικό έλκος Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση Γαστρικό συρίγγιο Εντερική απόφραξη (ειλεός) Σιδηροπενία, έλλειψη βιταμινών Παροδική τριχόπτωση Διάρροιες Ηπατική ανεπάρκεια-κίρρωση ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Ό,τι έχει αναφερθεί μέχρι τώρα σχετικά με τους κινδύνους που ενέχουν αυτές οι επεμβάσεις είναι ό,τι συνηθέστερα συμβαίνει. Μπορεί να υπάρξουν και απρόσμενα αποτελέσματα ή επιπλοκές. Μερικές φορές αυτά τα ανεπιθύμητα συμβάντα μπορούν να αντιμετωπισθούν με φαρμακευτική αγωγή, με τροποποίηση της διαιτητικής συμπεριφοράς του ασθενή, ή νέα χειρουργική επέμβαση για να τροποποιηθεί ή και να καταργηθεί η αρχική επέμβαση. Ο μόνος σίγουρος τρόπος για να χάσει κάποιος βάρος και να το διατηρήσει δεν είναι τόσο το είδος της χειρουργικής θεραπείας όσο η ύπαρξη της ομάδας στήριξης, η οποία αποτελείται από τον ειδικό γιατρό για την παχυσαρκία (ενδοκρινολόγο, γαστρεντερολόγο ή παθολόγο), τον εξειδικευμένο χειρουργό, τον διαιτολόγο, τον ειδικό ψυχολόγο, τους εθελοντές και γενικότερα η συνολική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, στην οποία η χειρουργική θεραπεία αποτελεί μικρό μόνο μέρος στην τελική επιτυχία. Η συμμόρφωση του ασθενή στις μετεγχειρητικές οδηγίες έχει μεγάλη σημασία για την επιτυχία ή μη της χειρουργικής επέμβασης. Οι μετεγχειρητικές οδηγίες διατροφικής αγωγής πρέπει να ακολουθούνται πιστά και η συνεργασία με την

επιστημονική ομάδα που πλαισιώνει το χειρουργό πρέπει να είναι στενή καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μετεγχειρητικά. Κάθε ασθενής πρέπει να θυμάται πάντα ότι από τη στιγμή που έχει χειρουργηθεί και ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα μετεγχειρητικής παρακολούθησης, εφ' όρου ζωής, αυτός και οι ειδικοί επιστήμονες που τον παρακολουθούν απαρτίζουν μια ομάδα με στόχο τη διατήρηση της απώλειας βάρους, τη βελτίωση ή και τη λύση σοβαρών ιατρικών προβλημάτων που προϋπάρχουν ή ενδέχεται να προκύψουν με τελικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ο ασθενής, όπως και ο χειρουργός, σε συνεργασία με την επιστημονική ομάδα που τον υποστηρίζει πρέπει να συμβάλλουν ενεργά στην επίτευξη της επιτυχίας. Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια νόσος, οπότε συχνή και μακροχρόνια επικοινωνία του ασθενή με το χειρουργό και τακτικός επανέλεγχος είναι πολύ σημαντικά για ένα μακροχρόνιο θετικό αποτέλεσμα. Μερικές φορές ένας ασθενής μπορεί να μην ανταποκριθεί στην επέμβαση, κατά το συνήθη αποδεκτό τρόπο και να κριθεί απαραίτητο να τροποποιηθεί η αρχική εγχείρηση για να επιτευχθεί το αποδεκτό από τον ασθενή και το χειρουργό αποτέλεσμα. Για να γίνει αυτό συνήθως απαιτείται μια δεύτερη επέμβαση του ίδιου ή και μεγαλύτερου εγχειρητικού κινδύνου σε σχέση με την αρχική επέμβαση. ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Μετά από επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας οι ασθενείς δεν είναι σε θέση για τουλάχιστον 2 μήνες να ακολουθήσουν μια ισορροπημένη διατροφή. Στο διάστημα αυτό μπορεί να δημιουργηθούν κάποια ελλείμματα βιταμινών, πρωτεΐνης και μικροθρεπτικών συστατικών που αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση διατροφικών συμπληρωμάτων. Στις επεμβάσεις περιορισμού η αποκατάσταση της μεταβολικής ισορροπίας και η αναπλήρωση των θρεπτικών ελλειμμάτων επέρχεται με την οριστικοποίηση της απώλειας βάρους, 12 περίπου μήνες μετά την επέμβαση. Όταν όμως υπάρχουν συχνοί έμετοι, μπορεί να χρειάζονται συμπληρώματα σιδήρου και βιταμινών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε επεμβάσεις γαστρικής παράκαμψης, επειδή η τροφή δεν έρχεται πλέον σε επαφή με το βλεννογόνο του άντρου του στομάχου και του 12δακτύλου, υπάρχει μόνιμη δυσαπορρόφηση σιδήρου, ασβεστίου και βιταμινών συμπλέγματος Β. Στην χολοπαγκρεατική εκτροπή υπάρχει

επιπλέον

δυσαπορρόφηση

πρωτεΐνης

και

ενδεχομένως

λιποδιαλυτών βιταμινών (βιταμίνης A, D, €, Κ). Οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί

σε

τέτοιες

επεμβάσεις

χρειάζονται

μακροχρόνια

ιατρική

παρακολούθηση και λήψη συμπληρωμάτων σχεδόν για ολόκληρο το υπόλοιπο της ζωής τους. Επειδή μερικές από τις μεταβολικές επιπλοκές μπορεί να δημιουργήσουν μη αναστρέψιμες βλάβες αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, πρέπει να χορηγούνται

προληπτικά

τα

κατάλληλα

συμπληρώματα

διατροφής

και

να

προγραμματίζεται τακτική ιατρική παρακολούθηση για τουλάχιστον 2 χρόνια μετά την επέμβαση. Θα αναφερθούν στη συνέχεια εν συντομία οι σοβαρότερες παθολογικές καταστάσεις που δημιουργούνται από την έλλειψη θρεπτικών συστατικών. Αναιμία Οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β6, Β12 ή φυλλικού οξέος. Παρατηρείται πιο συχνά μετά από επεμβάσεις δυσαπορρόφησης, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και μετά από επεμβάσεις περιορισμού. Συνήθως είναι αναστρέψιμη με την αναπλήρωση των ελλειμμάτων. Για την πρόληψη της σιδηροπενίας μετά από επεμβάσεις δυσαπορρόφησης, χορηγείται καθημερινά σίδηρος. Μεταβολική νόσος των οστών Οφείλεται στην έλλειψη ασβεστίου και βιταμίνης

και

δυσαπορρόφησης.

παρατηρείται Χαρακτηρίζεται

συνήθως από

μετά

χρόνια

από οστικά

επεμβάσεις άλγη

και

οστεοπορωτικές αλλοιώσεις. Η οστεοπόρωση δεν είναι αναστρέψιμη, γι' αυτό η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη. Μετά από χολοπαγκρεατική εκτροπή οι ασθενείς έχουν ανάγκη καθημερινά από συμπληρωματική χορήγηση 2 g ασβεστίου και περιοδική χορήγηση βιταμίνης D. Μετεγχειρητική πολυνευροπάθεια Είναι μια νευρολογική επιπλοκή που εμφανίζεται

από

γαστρικό

bypass

χολοπαγκρεατική

εκτροπή.

Χαρακτηρίζεται από επίμονους εμετούς, μείωση των αντανακλαστικών, αδυναμία και παρέσεις κινητικών νεύρων. Μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β, κυρίως θειαμίνης και B12, αλλά στις μισές τουλάχιστον περιπτώσεις η αιτιολογία παραμένει άγνωστη. Η κατάσταση τις περισσότερες φορές είναι αναστρέψιμη με θρεπτική υποστήριξη και χορήγηση βιταμινών. Σύνδρομο Wernicke-Korsakoff Παρατηρείται σε καταστάσεις μακροχρόνιου υποσιτισμού και οφείλεται στην οξεία και σοβαρή έλλειψη θειαμίνης (βιταμίνη

B1). Εμφανίζεται μετά από χολοπαγκρεατική εκτροπή αλλά και μετά από περιοριστικές επεμβάσεις όταν υπάρχουν ανεξέλεγκτοι έμετοι για μεγάλο χρονικό διάστημα (συνήθως άνω των 3 μηνών). Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει συμμετρική πάρεση κινητικών νεύρων των άκρων και των εγκεφαλικών

συζυγιών,

πλάγιο

νυσταγμό,

μείωση

αντανακλαστικών,

αισθητικές διαταραχές, βραδύνοια και απώλεια μνήμης. Αντιμετωπίζεται με ενδοφλέβια χορήγηση θειαμίνης και θρεπτική υποστήριξη, αλλά μπορεί να παραμείνουν μόνιμες νευρολογικές βλάβες. Σύνδρομο περιφερικής νευροπάθειας Αφορά αισθητικά και κινητικά νεύρα των κάτω άκρων στην αρχή ενώ στη συνέχεια προσβάλλονται και τα άνω άκρα. Εμφανίζεται με συμμετρική παραισθησία, καυσαλγία και κράμπες στα κάτω άκρα. Οφείλεται σε χρόνια έλλειψη θειαμίνης που αν μείνει χωρίς θεραπεία καταλήγει σε παραλύσεις κινητικών νεύρων και ατροφία μυών. Χρόνιος υποσιτισμός και πρωτεϊνική υποθρεψία Οφείλεται σε χρόνια διατροφική στέρηση πρωτεΐνης και ενέργειας. Παρατηρείται μετά από επεμβάσεις

τύπου

δυσαπορρόφησης

στις

οποίες

προκαλείται

βαριά

διαταραχή στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και πιο σπάνια σε παραμελημένες στενωτικές επιπλοκές των επεμβάσεων περιορισμού όταν υπάρχουν συχνοί έμετοι και αδυναμία σίτισης. Για να αποφευχθεί η μακροχρόνια

πρωτεϊνική

υποθρεψία

μετά

από

μεγάλες

επεμβάσεις

δυσαπορρόφησης, είναι απαραίτητη η καθημερινή πρόσληψη 80-90 gr πρωτεΐνης. Η κλινική εικόνα της υποθρεψίας συμπεριλαμβάνει απώλεια μυϊκής μάζας, μυϊκή αδυναμία, οιδήματα, αναιμία, τριχόπτωση, ανοσολογική ανεπάρκεια και ευαισθησία σε λοιμώξεις. Συνοδεύεται σχεδόν πάντα από σιδηροπενία και ελλείμματα βιταμινών. Η επιπλοκή αυτή αντιμετωπίζεται με συμπληρώματα υπερλευκωματούχο

βιταμινών, διατροφή.

ιχνοστοιχείων Μερικές

φορές

και μπορεί

υπερθερμιδική να

χρειαστεί,

ενδοφλέβια θρεπτική υποστήριξη (τεχνητή διατροφή). Όταν η υποθρεψία είναι επίμονη, χρειάζεται επανεγχείρηση για να βελτιωθεί η απορροφητικότητα του πεπτικού συστήματος. Τριχόπτωση Εμφανίζεται συνήθως 2-3 μήνες μετά την επέμβαση και σταδιακά υποχωρεί τους επόμενους 6 μήνες. Οφείλεται στην ταχεία απώλεια βάρους και είναι εκδήλωση της προσωρινής πρωτεϊνικής υποθρεψίας και της έλλειψης βιταμινών που εμφανίζεται τον πρώτο καιρό μετά την εγχείρηση. Για την

αντιμετώπιση

της

χορηγούνται

συμπληρώματα

πρωτεΐνης

και

πολυβιταμινούχα σκευάσματα. Μετεγχειρητική χολολιθίαση Η μεγάλη και ταχεία απώλεια βάρους μπορεί να

δημιουργήσει

χολολιθίαση.

Ειδικά

μετά

από

επεμβάσεις

δυσαπορρόφησης, όπου διαταράσσεται ο εντεροηπατικός κύκλος των χολικών αλάτων, δημιουργείται χολολιθίαση στο 30-50% των περιπτώσεων. Για

το

λόγο

αυτό

οι

περισσότεροι

χειρουργοί

στις

επεμβάσεις

δυσαπορρόφησης προβαίνουν σε προληπτική χολοκυστεκτομή. Διάρροιες, δυσοσμία κοπράνων και σωματικών εκκρίσεων Μετά από επεμβάσεις δυσαπορρόφησης (χολοπαγκρεατική εκτροπή και γαστρικό bypass) μπορεί να παρατηρηθεί χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο με 4-5 κενώσεις ημερησίως, που έχουν χαρακτηριστικά έντονη και δυσάρεστη οσμή και οφείλονται στη μεγάλη ποσότητα άπεπτου λίπους στα κόπρανα. Η οσμή των κενώσεων επηρεάζεται επίσης από την ποιότητα της τροφής και ρυθμίζεται με διαιτολογική παρέμβαση. Οι διάρροιες είναι πιο συχνές τους πρώτους μήνες μετά την επέμβαση, αλλά η κατάσταση βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου.

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ Τους πρώτους μήνες μετά την εγχείρηση, οι ασθενείς τυπικά περιορίζονται σε μία δίαιτα μερικών εκατοντάδων θερμίδων ημερησίως. Οι περισσότεροι ασθενείς βιώνουν μία σημαντική μείωση της όρεξης και δεν ενδιαφέρονται πλέον για το φαγητό. Στην

πραγματικότητα,

οι

χειρουργημένοι

ασθενείς

θα

πρέπει

να

παροτρύνονται να τρώνε ικανοποιητικά,κυρίως λευκωματούχες τροφές,μετά την εγχείρηση για να διατηρήσουν καλή υγεία και να αποφύγουν την απώλεια μυικής μάζας. Αυτοί που προσπαθούν να φάνε πάρα πολύ ή πολύ γρήγορα, νιώθουν ενόχληση στο στήθος και στο πάνω μέρος της κοιλιάς, καθώς ο θύλακος του στομάχου παραγεμίζει και διατείνεται. Επειδή οι άνθρωποι τρώνε

λίγο, θα πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα

βιταμινών για να αποφύγουν τον υποσιτισμό. Μετά από έναν χρόνο περίπου, καθώς ο θύλακος του στομάχου διατείνεται λίγο, οι περισσότεροι ασθενείς

μπορούν να αυξήσουν την πρόσληψη τους σε 1.200 θερμίδες ημερησίως, που μπορεί να συγκριθεί με μία ολιγοθερμιδική δίαιτα. Είδος διατροφής Η επανασίτιση θα είναι προοδευτική. Τις πρώτες 4-6 εβδομάδες θα πίνετε υγρά και θα τρώτε μόνο πολτοποιημένες τροφές. Επειδή οι ποσότητες θα είναι αρχικά πολύ μικρές θα χρειαστεί να χορηγηθούν ορισμένα συμπληρώματα διατροφής (π.χ. πρωτεϊνούχα συμπληρώματα, βιταμίνες, μεταλλικά άλατα) για κάποιο χρονικό διάστημα ή εφ' όρου ζωής ανάλογα με το είδος της εγχείρησης. Στη συνέχεια, αν έχετε ανεχθεί καλά το φαγητό θα προχωρήσει η σίτιση και θα προστεθούν μαλακές τροφές όπως μελάτο αυγό, τυρί, μαλακό ψάρι, κοτόπουλο, κιμάς, βραστή πατάτα, ζυμαρικά, ρύζι, ορισμένα βραστά λαχανικά, ώριμα φρούτα χωρίς φλούδα, κομπόστες και φρυγανιές. Αν δεν παρουσιαστούν προβλήματα θα προστεθούν σταδιακά διάφορα φαγητά της προτίμησης σας. Να θυμάστε ότι ορισμένες τροφές μπορεί να είναι δύσκολο να γίνουν ανεκτές από τον οργανισμό σας για αρκετό καιρό ή για πάντα και πρέπει να αποφεύγονται. Τέτοιου είδους τροφές είναι: σκληρά κρέατα, μεμβράνες πορτοκαλιών ή γκρέϊπφρουτ, σπόροι ή περιβλήματα φρούτων και λαχανικών, λαχανικά και φρούτα με ίνες. Ακόμα μερικά άτομα έχουν δυσκολία και με άλλες συγκεκριμένες τροφές όπως το μαλακό φρέσκο ψωμί που μπορεί να παραμείνει σε μορφή σβώλου ακόμη και μετά από παρατεταμένο μάσημα, μακαρόνια, καρυκεύματα σε μεγάλες ποσότητες, τηγανητά φαγητά και το γάλα. Επειδή όμως το γάλα αποτελεί σημαντικό συστατικό στη δίαιτα γιατί χορηγεί πρωτεΐνες και ασβέστιο, θα πρέπει να ενημερώσετε τον διαιτολόγο αν σας προκαλεί δυσπεπτικά ενοχλήματα, ώστε να ανευρεθούν εναλλακτικές λύσεις. Η αύξηση της μετεγχειρητικής φυσικής δραστηριότητας είναι πολύ σημαντικός τταράγοντας για να επιτύχετε τη μεγαλύτερη δυνατή απώλεια βάρους και να τη διατηρήσετε στο χρόνο. Ο πιο εύκολος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να προγραμματίσετε να περπατάτε 20-30 λεπτά τουλάχιστον καθημερινά. Τρόπος διατροφής 1. Τρώτε πολύ αργά και μασάτε πολύ καλά το φαγητό . Αν τρώτε το φαγητό καταπίνοντας μεγάλες μπουκιές είναι πιθανό αυτές να φράξουν το στόμιο του θυλάκου και να εμποδίσουν το φαγητό να προχωρήσει

στο υπόλοιπο πεπτικό σύστημα. Μην καταπιείτε κάτι που δεν το έχετε μασήσει καλά και μη διστάσετε να πετάξετε μια μπουκιά που δεν καταφέρατε να πολτοποιήσετε εντελώς με το μάσημα. Για να επιτύχετε να τρώτε αργά εφαρμόστε τα εξής:  Το κάθε γεύμα σας πρέπει να διαρκεί 30-40 λεπτά.  Μασάτε αργά και καλά προσπαθώντας να πετύχετε για κάθε μπουκιά 2030 μασήματα. Σε δύσκολες τροφές, η κάθε μπουκιά πρέπει να λαμβάνεται με μεσοδιάστημα περίπου 5 λεπτών.  Γράψτε σε μια πινακίδα τη φράση «πρέπει να τρώω αργά», βάλτε την μπροστά σας την ώρα που τρώτε στο τραπέζι.  Τρώτε μικρές μπουκιές χρησιμοποιώντας πιρούνι ή κουταλάκι του γλυκού.  Αν έχετε πρόβλημα με τα δόντια σας και δε μπορείτε να μασήσετε καλά τρώτε μόνο μαλακές ή πολτοποιημένες τροφές. 2. Σταματήστε το φαγητό μόλις αισθανθείτε φούσκωμα ή βάρος στο πάνω μέρος της κοιλιάς, στην καρδιά ή στην πλάτη, δυσφορία ή τάση για έμετο ανεξάρτητα αν τρώτε στερεές ή πολτώδεις τροφές. Αν συνεχίσετε να τρώτε εκτός του ότι θα κάνετε έμετο, θα προκαλέσετε με την πάροδο του χρόνου διεύρυνση στο θύλακο που έχει σχηματισθεί στο στομάχι με την εγχείρηση και θα μειώσετε έτσι την απώλεια βάρους. 3. Τον πρώτο καιρό θα τρώτε 5-6 μικρά γεύματα την ημέρα που θα αποτελούνται από πολτώδεις τροφές και υγρά. Μετά μπορείτε να τρώτε και στερεές τροφές σε μικρή ποσότητα. Στην αρχή, η ποσότητα της στερεάς τροφής δε θα ξεπερνά το 1/4 του φλυτζανιού, δηλαδή περίπου 2-3 κουταλάκια του γλυκού από κάθε στερεό είδος φαγητού που θα περιέχει το γεύμα. Δεν πρέπει να τρώτε στα ενδιάμεσα διαστήματα εκτός από τις συγκεκριμένες τροφές που έχουν οριστεί για εσάς, για να καλυφθούν οι θρεπτικές ανάγκες. 4. Υγρά θα πίνετε μόνο μεταξύ των τριών κυρίων γευμάτων. Η ποσότητα των υγρών (κυρίως νερό) είναι περίπου 6-8 φλυτζάνια κάθε ημέρα μεταξύ των γευμάτων και η λήψη τους είναι απαραίτητη ώστε να αντικαταστήσει τις καθημερινές απώλειες νερού του σώματος και να προλάβει την αφυδάτωση. Υγρά που επιτρέπονται εκτός από το νερό είναι: αναψυκτικά διαίτης, σκέτη σόδα, τσάι και καφές χωρίς ζάχαρη. Ακόμα, επιτρέπονται χυμοί φρούτων (αρχικά στραγγισμένοι) σε μικρή ποσότητα. Να σημειωθεί ότι τον

πρώτο καιρό δεν πρέπει να πίνετε υγρά που περιέχουν ανθρακικό. Οι πιο κάτω οδηγίες πρέπει να ακολουθούνται για τη λήψη των υγρών:  Μην πίνετε υγρά για 30 λεπτά πριν ή 45-60 λεπτά μετά τη λήψη του στερεού γεύματος. Το στομάχι τώρα είναι τόσο μικρό που δε μπορεί να χωρέσει μαζί τα στερεά φαγητά και τα υγρά.  Πίνετε τα υγρά αργά. Ένας τρόπος να το πετύχετε αυτό είναι να χρησιμοποιείτε φλυτζάνι του καφέ ή μικρά ποτήρια.

 Μην πίνετε υγρά με πολλές θερμίδες χωρίς θρεπτική αξία, όπως τα αναψυκτικά με ζάχαρη, η μπύρα, τα κρασιά και κάθε οινοπνευματώδες ποτό (ουίσκι, βότκα, τζιν). Αν πίνετε τέτοια υγρά δε θα έχετε την επιθυμητή απώλεια βάρους, δε θα παίρνετε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και στην περίπτωση των οινοπνευματωδών ποτών θα έχετε τα αρνητικά επακόλουθα που γενικότερα προκαλεί το οινόπνευμα στον οργανισμό.

Τα ακόλουθα μέτρα θα βοηθήσουν το άτομο να αποκομίσει τα μέγιστα οφέλη από τη χειρουργική επέμβαση, ενώ ταυτόχρονα θα αποφύγει τις επιπλοκές: 

Η αλλαγή των συνηθειών διατροφής κατά τα πρώτα δύο μεταγχειρητικά έτη είναι απαραίτητη. Σε αυτό το διάστημα οι επιδράσεις της επέμβασης διευκολύνουν τις διαδικασίες της δίαιτας, λόγω υποχρεωτικής ελάττωσης της ποσότητας, που μπορεί να καταναλώσει ένα άτομο. Μετά από αυτό το σημείο, η επέμβαση παρουσιάζει λιγότερα οφέλη. Το άτομο θα πρέπει να υιοθετήσει τεχνικές κατάλληλες, που θα το βοηθήσουν να ελαττώσει το ρυθμό με τον οποίο τρώει, να αποφεύγει θερμιδικά πλούσιες τροφές (λιπαρά, γλυκά, καραμέλες και ζαχαρούχα αναψυκτικά ) και να τρώει τακτικά μικρά γεύματα.



Η ναυτία και οι έμετοι είναι τα πλέον κοινά προβλήματα και υπάρχει ακόμα πιθανότητα γαστρεντερικού ειλεού μετεγχειρητικά. Για να αποφύγει κανείς τέτοια προβλήματα τα πρώτα γεύματα θα πρέπει να είναι υγρά ή πολτοποιημένα, τεμαχισμένα φαγητά. Κατά τις πρώτες 6-8 εβδομάδες μετά την επέμβαση η δίαιτα μπορεί να

προχωρήσει σε μαλακές και

αργότερα σε κανονικές τροφές. Τρόποι να ελαττώσει κανείς τη ναυτία και τους εμέτους αποτελούν η καλή μάσηση των τροφών, το να τρώει αργά και να καταναλώνει μικρά γεύματα.



Το

σύνδρομο

“dumping”

που

εκδηλώνεται

με

ναυτία,

αδυναμία,

ταχυκαρδία και διάρροια, μπορεί να επηρεάσει άτομα που έχουν υποβληθεί σε γαστρική παράκαμψη. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να αντιμετωπισθούν αποφεύγοντας ζαχαρωμένα γλυκά, τρώγοντας αργά και αποφεύγοντας την πρόσληψη υγρών κατά τη διάρκεια των γευμάτων . ΠΡΩΤΟΙ 6 ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ Στο πρώτο τρίμηνο ένα γεύμα κάθε 4-6 ώρες. Τρώτε όσο χρειάζεται για να νιώσετε κορεσμό. Προτιμάτε τις στερεές τροφές γιατί παραμένουν στο στόμαχο και δημιουργούν κορεσμό για αρκετές ώρες. Αυτό βοηθάει ώστε να αποφευχθεί το άτακτο τσιμπολόγημα. Αποφύγετε την μονοφαγία. Συνδυάστε τις δύσπεπτες τροφές με άλλες που είναι καλά ανεκτές. Μην πίνετε υγρά για 2 ώρες μετά τα γεύματα, ώστε να καθυστερήσει η κένωση του στομάχου. Πίνετε αρκετά υγρά στα μεσοδιαστήματα μεταξύ των γευμάτων (νερό, καφέ, τσάι, αναψυκτικά light). Αν θέλετε να φάτε στα μεσοδιαστήματα ανάμεσα στα γεύματα, προτιμήστε γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά ή φρούτο. Μετά τον 3ο μήνα περιορίστε τα γεύματα στα 3-4 την ημέρα. Τις πρώτες εβδομάδες η χωρητικότητα του στομάχου είναι πολύ μικρή και η σίτιση γίνεται αποκλειστικά με υγρά και πολτώδη. Η ανοχή στα στερεά βελτιώνεται σταδιακά. Όταν αρχίσετε τη στέρεα τροφή ακολουθείστε τους παρακάτω κανόνες:  Στην αρχή τρώτε 5-6 μικρά γεύματα καθημερινά. Από τα τέλη του τρίτου μήνα περιορίστε τα γεύματα σας στα 3-4.  Εμπλουτίστε το διαιτολόγιο με τροφές πλούσιες σε βιταμίνες και πρωτεΐνη, όπως γάλα, αυγά, κρέας.  Δοκιμάστε προοδευτικά φρούτα και λαχανικά.  Αποφύγετε τα μαγειρικά και τα ζωικά λίπη, τους ξηρούς καρπούς, τα ζαχαρούχα ποτά, τα οινοπνευματώδη και τα snacks. Προτιμήστε προϊόντα με χαμηλά λιπαρά.  Αποφύγετε το αλάτι για να μη διψάτε κατά τη διάρκεια του γεύματος και αμέσως μετά.  Μην πίνετε υγρά 30 λεπτά πριν το γεύμα και κατά τη διάρκεια του γεύματος. Θα προκαλέσετε κορεσμό και πιθανώς έμετο.  Πίνετε τουλάχιστον 4-5 ποτήρια υγρά την ημέρα. Επιτρέπονται τα υγρά χωρίς θερμίδες όπως νερό, τσάι, καφές και αναψυκτικά light. Πίνετε υγρά

μεταξύ των γευμάτων αλλά όχι 30 λεπτά πριν και για 2 ώρες μετά το γεύμα.  Τρώτε αργά με μικρές και καλά μασημένες μπουκιές. Χρησιμοποιήστε στα γεύματα μικρό κουτάλι και πιρούνι και σερβίρετε σε μικρό πιάτο.  Σταματήστε μόλις νιώσετε κορεσμό.  Μετά το δεύτερο μήνα αυξήστε σταδιακά την καθημερινή σας φυσική δραστηριότητα. ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ 6 ΜΗΝΕΣ Έξι μήνες μετά την επέμβαση τελειώνει και η όρεξη επανέρχεται. Η απώλεια βάρους δεν είναι ραγδαία όπως τον πρώτο καιρό. Οι συνθήκες αυτές είναι δυνατό να προκαλέσουν απογοήτευση. Αντιμετωπίστε την επάνοδο της όρεξης με προγραμματισμό και μη χαλαρώνετε την προσπάθεια. Προσπαθήστε να ακολουθείτε τους ίδιους κανόνες διατροφής όπως και πριν. Το κάθε κύριο γεύμα σας θα πρέπει να αποτελείται κατά το 1/3 από ψιλοκομμένα χόρτα ή λαχανικά. Να θυμάστε ότι η απώλεια βάρους θα συνεχίζεται για ακόμη 6 μήνες. Μετρήστε το βάρος την πρώτη κάθε μήνα και επισκεφθείτε το γιατρό για οδηγίες αν η απώλεια βάρους δεν είναι ικανοποιητική. Μη διστάζετε να ζητήσετε τη συνδρομή ψυχολόγου ή διαιτολόγου εφόσον είναι απαραίτητο. Στη φάση αυτή πολλοί ασθενείς χρειάζονται ενθάρρυνση για να συνεχίσουν την προσπάθεια και να κάνουν τις αλλαγές που πρέπει στη ζωή τους. Μερικές χρήσιμες συμβουλές που θα βοηθήσουν στην προσπάθεια είναι:  Οργανώστε τις καθημερινές δουλειές και υποχρεώσεις σας έτσι ώστε να αποφεύγετε το τσιμπολόγημα.  Μην επισκέπτεστε συχνά μέρη και καταστήματα που σας Βάζουν σε πειρασμό (π.χ. φούρνοι, ζαχαροπλαστεία, super market).  Ασχοληθείτε με πράγματα που σας ενδιαφέρουν και σας κρατούν απασχολημένους όσο το δυνατόν περισσότερο. Αν χρειαστεί αλλάξτε εργασιακό περιβάλλον.  Αυξήστε τη φυσική δραστηριότητα στον εργασιακό χώρο.  Αποφύγετε την απομόνωση, την πολύωρη αδράνεια και την παραμονή στο σπίτι. Βρείτε μια δεύτερη δουλειά ή γίνετε μέλη κάποιου συλλόγου.  Μην παρακολουθείτε τηλεόραση και μην τρώτε ποτέ μπροστά στην τηλεόραση.  Ακόμα και όταν εργάζεστε στο σπίτι, προγραμματίστε ένα διάλειμμα για περίπατο.

ΑΝΕΠΙΘΥΜΑΤΑ ΕΝΟΧΛΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ Ναυτία και έμετος Οι έμετοι προκαλούνται συνήθως από λάθη στη διατροφή. Τον πρώτο καιρό μετά την επέμβαση μπορεί να υπάρξουν έμετοι στη φάση της προοδευτικής σίτισης, τότε που δοκιμάζεται η ανοχή στις διάφορες τροφές. Τροφές που έχουν προκαλέσει έμετο πρέπει να αποφεύγονται για μερικές εβδομάδες. Αμάσητες και ινώδεις τροφές δημιουργούν παροδική απόφραξη

σε

γαστρικές

αναστομώσεις

στο

στενό

κανάλι

της

γαστροπλαστικής και προκαλούν παροδικό γαστρικό πόνο και έμετο. Πιο σπάνια οι έμετοι αποτελούν εκδήλωση κάποιας μετεγχειρητικής επιπλοκής που προκαλεί απόφραξη. Στην περίπτωση αυτή οι έμετοι εμφανίζονται αρκετές εβδομάδες ή μήνες μετά την επέμβαση και είναι ιδιαίτερα επίμονοι. Τα πιο συνηθισμένα σφάλματα που σχετίζονταιμε την πρόκληση εμέτων, είναι τα παρακάτω:  Ταχεία (λαίμαργη) κατάποση στερεών ή υγρών.  Αμάσητη τροφή.  Υπερβολική ποσότητα τροφής.  Δύσπεπτη τροφή.  Λήψη υγρών κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά το γεύμα.  Κατάκλιση αμέσως μετά από γεύμα. Οι έμετοι είναι ανεπιθύμητοι γιατί προκαλούν μεταβολικές διαταραχές, ερεθισμό του στομάχου (γαστρίτιδα) και οιδήματα στις αναστομώσεις. Σε συχνά επαναλαμβανόμενα επεισόδια εμέτου σταματήστε τη σίτιση με στερεά τροφή για 24 ώρες. Εάν οι έμετοι επιμένουν για περισσότερο από 24 ώρες, επικοινωνήστε με το γιατρό σας. Δυσπεψία σε τροφές Με την έναρξη λήψης στερεάς τροφής οι ασθενείς θα ανακαλύψουν ότι ορισμένες τροφές δεν είναι καλά ανεκτές. Πρόκειται συνήθως για τροφές που διογκώνονται με την απορρόφηση υγρών (π.χ. φρέσκο ψωμί, ρύζι, μακαρόνια), ή είναι αρκετά σκληρές και ινώδεις (ερυθρό κρέας, νωπά λαχανικά και ορισμένα φρούτα όπως το πορτοκάλι). Η ανοχή στις διάφορες τροφές διαφέρει από άτομο σε άτομο. Τροφές που δεν είναι ανεκτές πρέπει να αποφεύγονται γιατί προκαλούν εμετούς. Η ανοχή στις δύσπεπτες τροφές όπως στο ερυθρό κρέας, μπορεί να βελτιωθεί όταν οι τροφές αυτές είναι κατατμημένες σε μικρά κομματάκια είναι καλά μασημένες και τρώγονται σε συνδυασμό με εύπεπτες τροφές (π.χ. κρέας με πουρέ).

Κοιλιακός πόνος, μετεωρισμός και αέρια Μετά από περιοριστικές κυρίως επεμβάσεις υπάρχει ευαισθησία του στομάχου στα διατροφικά λάθη που μπορεί να προκαλέσουν επεισόδια οξείας γαστρίτιδας. Μερικές φορές ο γαστρικός πόνος είναι αρκετά οξύς και έντονος και μπορεί να διαρκέσει αρκετές ώρες. Όμως τα συχνά επεισόδια πόνου μπορεί να αποτελούν εκδήλωση έλκους του στομάχου. Μετά από επεμβάσεις δυσαπορρόφησης, η αλλαγή της μικροβιακής χλωρίδας και η παρουσία άπεπτων τροφών στο έντερο είναι δυνατό να προκαλέσουν φουσκώματα, αέρια, κολικούς και διάρροιες. Ανάλογα συμπτώματα προκαλεί μερικές φορές και η έλλειψη του εντερικού ενζύμου λακτάση με τη λήψη γάλακτος. Άτομα που έχουν έλλειψη του ενζύμου έχουν συμπτώματα με την κατανάλωση γάλακτος και πριν το χειρουργείο. Αν έχετε αλακτασία (έλλειψη του ενζύμου) θα χρειαστεί τροποποίηση χρησιμοποιείτε

της

μετεγχειρητικής

γάλα

χωρίς

δίαιτας.

λακτόζη

Εναλλακτικά

φαρμακευτικά

μπορείτε

να

συμπληρώματα

λακτόζης. Δυσκοιλιότητα Μετά από επέμβαση και ειδικά τις πρώτες εβδομάδες, είναι πιθανό να εμφανιστεί δυσκοιλιότητα που οφείλεται στην αλλαγή της διατροφής και την απουσία άπεπτων φυτικών ινών στη δίαιτα. Η μετεγχειρητική δυσκοιλιότητα εμφανίζεται πιο συχνά μετά από επεμβάσεις περιοριστικού τύπου και σε άτομα που είχαν από πριν πρόβλημα δυσκοιλιότητας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για λίγο καιρό κάποιο ήπιο υπακτικό όπως το Duphalac ή γάλα μαγνησίας μέχρις ότου εμπλουτιστεί το διαιτολόγιο σας με φρούτα και φυτικές ίνες. Η δίψα μετά το γεύμα Η λήψη υγρών με το γεύμα είναι αδύνατη τον πρώτο καιρό λόγω του μικρού μεγέθους του γαστρικού θυλάκου. Αργότερα που η χωρητικότητα του στομάχου αυξάνεται, η λήψη υγρών με το γεύμα επιταχύνει την κένωση του στομάχου, πράγμα που δεν είναι επιθυμητό. Η δίψα λοιπόν μετά το γεύμα είναι μία ανεπιθύμητη κατάσταση και ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί είναι να λαμβάνονται αρκετά υγρά πριν τα γεύματα. Η λήψη νερού και γενικώς υγρών πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση 30-60 λεπτά πριν το γεύμα, έτσι ώστε να μειώνεται η δίψα μετά το φαγητό. Μετά το φαγητό πρέπει να περιμένετε τουλάχιστον 2 ώρες πριν πιείτε υγρά. Φόρτιση με υγράΜετά από επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας που περιορίζουν τη χωρητικότητα του στομάχου, μπορούμε να αναστείλουμε την

πείνα πίνοντας σχετικά γρήγορα κάποιο υγρό (περίπου τα 2/3 ενός ποτηριού νερό) έτσι ώστε να προκληθεί διάταση του γαστρικού θυλάκου. Η οξεία διάταση του γαστρικού θυλάκου αναστέλλει την πείνα για 15-25 λεπτά. (Εκμεταλλευτείτε τη φόρτιση με υγρά για να αντιμετωπίσετε την πείνα και να αποφύγετε τη λήψη τροφής στα μεσοδιαστήματα των γευμάτων. ΓλυκαντικάΗ χρήση γλυκαντικών όπως η ασπαρτάμη (Caderel) συνηθίζεται από πολλούς ασθενείς που θέλουν να αποφύγουν την κατανάλωση ζάχαρης. Σε μερικές όμως περιπτώσεις η ουσία αυτή μπορεί να προκαλέσει ισχυρό αίσθημα πείνας. Στις περιπτώσεις αυτές συνιστάται διακοπή της ασπαρτάμης. Αύξηση φυσικής δραστηριότητας και άσκηση Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας είναι απαραίτητη για την επιτυχία της εγχείρησης. Όταν υπάρχει θερμιδική στέρηση και σημαντική απώλεια βάρους οι καύσεις του οργανισμού μειώνονται και ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο είναι η αυξημένη φυσική δραστηριότητα και η άσκηση. Η άσκηση θα βοηθήσει ώστε να μετριαστεί η χαλάρωση που προκαλεί ο καταβολισμός των σκελετικών μυών και θα σας κάνει να νιώσετε υγιείς, δυνατοί και σφριγηλοί. Ορισμένες ορμόνες που εκκρίνονται από τον οργανισμό κατά τη διάρκεια της άσκησης (ενδορφίνες και κατεχολαμίνες) έχουν ευνοϊκή επίδραση στον ψυχισμό, χαρίζοντας αισιοδοξία και ευφορία. ΦΟΒΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ Λόγω της αποσπασματικής προβολής του προβλήματος της παχυσαρκίας από τα Μέσα Ενημέρωσης, της ελλιπούς γνώσης και ειδικής εμπειρίας μερικών ιατρών, αλλά και λόγω υπερπροβολής ορισμένων χειρουργικών τεχνικών για διάφορους λόγους, μεταξύ των οποίων και η ευκολία για τον γιατρό ή και το κέρδος για κάποιες εταιρίες, υπάρχουν διάχυτες λανθασμένες αντιλήψεις στους πάσχοντες και στο περιβάλλον τους. Η μεγάλη πλειονότητα των ασθενών δεν γνωρίζει τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος τους. Θεωρούν ότι, γενικόλογα, έχουν ένα «πρόβλημα υγείας» αλλά δεν γνωρίζουν τους συγκεκριμένους και αναλυτικούς κινδύνους στους οποίους εκτίθενται

Δεν γνωρίζουν δηλαδή ότι θα ζήσουν πολύ

λιγότερο (20 χρόνια λιγότερα) με νοσογόνο παχυσαρκία, παρά εάν είχαν καρκίνο του μαστού ή του παχέος εντέρου πρώτου σταδίου. Οι ασθενείς φοβούνται να υποβληθούν σε μία εγχείρηση, που με ασφάλεια θα λύσει οριστικά το πρόβλημα τους, γιατί δεν γνωρίζουν ότι προσπαθώντας

να «γλυτώσουν» τη μία αυτή εγχείρηση, ουσιαστικά προτιμούν να υποβληθούν,κατά μέσο όρο, σε έξι άλλες εγχειρήσεις για διόρθωση των επιπλοκών που συνδέονται με την παχυσαρκία. Οι ασθενείς επιζητούν τη «μικρότερη» δυνατή εγχείρηση (πράγμα απόλυτα λογικό) διότι δεν ενημερώνονται υπεύθυνα, ότι με τις «μικρότερες» εγχειρήσεις μπορεί το πρόβλημα τους να μη λυθεί οριστικά και όλοι οι παράγοντες κινδύνου να επανέλθουν όπως πριν. Επίσης, πολλοί ιατροί αποτρέπουν τους ασθενείς από την οριστική λύση του προβλήματος μέσω της σωστά επιλεγμένης εγχείρησης, διότι θεωρούν ότι οι εγχειρήσεις μακροπρόθεσμα αποτυγχάνουν. Η σύγχρονη χειρουργική της παχυσαρκίας είναι ασφαλής και προσφέρει οριστική και μόνιμη λύση. Θα πρέπει να προηγείται πάντα μία εκτενής συζήτηση με τον ασθενή και το περιβάλλον του, ώστε αφ' ενός να υπάρξει βαθιά γνώση του προβλήματος εκ μέρους του και αφ' ετέρου να γίνει σωστή εξατομίκευση της προσφερόμενης λύσης. Το

ενδογαστρικό

μπαλόνι,

δακτύλιος,

το

γαστρικό

by-pass,

γαστρoπλαστική sleeve, αλλά και άλλες τεχνικές, έχουν όλες πολύ καλά αποτελέσματα, όταν εφαρμόζονται στους σωστούς ασθενείς. Αυτό είναι έργο του υπεύθυνου χειρουργού, που γνωρίζει και μπορεί να εφαρμόσει οποιαδήποτε μέθοδο, αφού πρώτα έχει κάνει σωστή επιλογή του ασθενούς και τον έχει πληροφορήσει πλήρως και σε βάθος. Σύγχρονη χειρουργική της παχυσαρκίας όμως δεν μπορεί να νοηθεί η εφαρμογή μιας και μόνης μεθόδου αδιακρίτως σε όλους τους ασθενείς από ιατρούς, που αντιμετωπίζουν την παχυσαρκία ως τεχνική και μόνο. ΑΙΤΙΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ Η μετεγχειρητική απώλεια βάρους δεν μπορεί να υπολογιστεί εκ των προτέρων με ακρίβεια. Οι εκτιμήσεις βασίζονται σε στατιστικά δεδομένα που περιγράφουν αυτό που συνήθως συμβαίνει. Μερικές φορές η απώλεια βάρους μπορεί να μην ικανοποιήσει τις προσδοκίες του ασθενούς. Από ιατρικής πλευράς η αποτελεσματικότητα των χειρουργικών επεμβάσεων εκτιμάται με βάση την εκατοστιαία απώλεια του πλεονάζοντος βάρους. Το αποτέλεσμα θεωρείται ιατρικώς αποδεκτό όταν η απώλεια του πλεονάζοντος βάρους είναι μεγαλύτερη από 50%. Οταν η απώλεια

πλεονάζοντος βάρους είναι 75% ή μεγαλύτερη, το αποτέλεσμα θεωρείται άριστο. Η διακύμανση που παρουσιάζεται στο τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από το είδος της επέμβασης και από τη μετεγχειρητική συμπεριφορά του ασθενούς. Οι περιοριστικού τύπου επεμβάσεις πετυχαίνουν συνήθως μικρότερη απώλεια βάρους σε σύγκριση με τις επεμβάσεις δυσαπορρόφησης. Η συμπεριφορά όμως του ασθενούς και η συμμόρφωση με τους μετεγχειρητικούς κανόνες παίζουν τον πιο καθοριστκό ρόλο. Μερικοί από τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το τελικό αποτέλεσμα είναι: η έλλειψη κινήτρων, τα ψυχολογικά προβλήματα, η άγνοια των μετεγχειρητικών κανόνων διατροφής και η αδυναμία συμμόρφωσης. ΕΛΛΕΙΨΗ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Οι παχύσαρκοι ασθενείς που ζητούν τη βοήθεια της χειρουργικής θα μπορούσαν να καταταγούν αδρά σε δύο κατηγορίες: Σε αυτούς που έχουν υψηλό κίνητρο και σε αυτούς που δεν έχουν ή έχουν εσφαλμένα κίνητρα. Τα άτομα που έχουν υψηλό κίνητρο είναι εκείνα που έχουν όνειρα και σχέδια για το μέλλον αλλά θεωρούν ότι η παχυσαρκία αποτελεί εμπόδιο για την υλοποίησή τους. Τα άτομα αυτά που είναι συνήθως νεώτερης ηλικίας, νιώθουν εγκλωβισμένα σε μια νοσηρή κατάσταση και έχουν τη διάθεση να αλλάξουν συνήθειες και τρόπο ζωής, όταν τους δοθεί η ευκαιρία. Η αλλαγή της φυσικής εικόνας του σώματος που επέρχεται με την απώλεια βάρους δημιουργεί νέα δεδομένα, ευκαιρίες και προοπτικές στις διαπροσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις και δίνει τη δυνατότητα να απαλλαγούν οι ασθενείς από τις νοσηρές ψυχοσωματικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας. Οι ασθενείς έχουν δηλαδή την ευκαιρία να αναθεωρήσουν τη σχέση τους με τον κόσμο και το φαγητό και να ακολουθήσουν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Είναι προφανές ότι τα άτομα που έχουν υψηλό κίνητρο, έχουν και τις καλύτερες προοπτικές απώλειας βάρους. Οι ασθενείς που δεν έχουν κίνητρο είναι εκείνοι που δεν έχουν τη διάθεση ή τη δυνατότητα να κάνουν κάποιες σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους. Πρόκειται για άτομα που έχουν αποδεχτεί τη φυσική εικόνα και τον τρόπο ζωής του παχύσαρκου και έχουν ήδη οριοθετήσει τη ζωή τους. Οι ασθενείς αυτοί δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο φαγητό, που το θεωρούν σημαντική

απόλαυση

και

αναπόσπαστο

κομμάτι

της

ζωής

τους.

Προσέρχονται για χειρουργική θεραπεία όταν έχουν χάσει πλέον τον έλεγχο ή όταν αντιμετωπίζουν επαγγελματικά προβλήματα και προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το βάρος τους. Πολλές φορές δεν έρχονται από μόνοι τους, αλλά μετά από παρότρυνση άλλων. Στην ίδια κατηγορία συμπεριλαμβάνονται οι παραπληροφορημένοι ασθενείς, αυτοί δηλαδή που έχουν εσφαλμένες και μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τη χειρουργική. Η χειρουργική δεν μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα να αδυνατίζει κανείς τρώγοντας, ούτε μπορεί η αλλαγή της εμφάνισης να βοηθήσει πάντα στην επίλυση χρονίων και σοβαρών

ψυχολογικών

προβλημάτων

και

να

επηρεάσει

θετικά

τις

διαπροσωπικές σχέσεις. ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Η κατάθλιψη είναι ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος αποτυχίας της χειρουργικής. Ατομα με ιστορικό ή συμπτώματα κατάθλιψης έχουν ανάγκη τακτικής παρακολούθησης και ψυχολογικής υποστήριξης. Καταστάσεις που δημιουργούν

stress και απογοήτευση, όπως οι

επαγγελματικές και

προσωπικές αποτυχίες αλλά και η αλλαγή της φυσικής εικόνας του σώματος, μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και κατάθλιψη σε ευαίσθητα άτομα. Όταν η κατάθλιψη δεν αντιμετωπισθεί, εγκαταλείπεται από τον ασθενή οποιαδήποτε προσπάθεια ελέγχου του βάρους,. ΒΟΥΛΙΜΙΑ. Η βουλιμία χρειάζεται ειδική θεραπευτική αγωγή. Ατομα που εμφανίζουν βουλιμία δεν ελέγχουν την ποσότητα και την ποιότητα της τροφής που καταναλώνουν. Η υπερφαγία προκαλεί διάταση του γαστρικού θυλάκου και αύξηση της χωρητικότητας, με αποτέλεσμα την προοδευτική ανάκτηση βάρους. Μετά από κάθετη γαστροπλαστική η διάταση του γαστρικού θυλάκου προκαλεί

εκτός

από

την

αύξηση

του

βάρους,

εμέτους

και

βαριά

γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. ΑΓΝΟΙΑ

ΤΩΝ

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΩΝ

ΚΑΝΟΝΩΝ

ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ.

Οι

περισσότερες επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας συμπεριλαμβάνουν και κάποια μείωση της χωρητικότητας του στομάχου, με σκοπό να περιοριστεί η ποσότητα της προσλαμβανομένης τροφής στα γεύματα. Για να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή απώλεια βάρους, οι ασθενείς θα πρέπει να κατανοούν το σκεπτικό του χειρουργείου και να προσαρμόζουν τη διατροφή τους έτσι ώστε να εκμεταλλεύονται αποτελεσματικά τη μικρή χωρητικότητα του γαστρικού θυλάκου. Θα πρέπει λοιπόν να συνηθίσουν να διατρέφονται με τροφές που προκαλούν κορεσμό ώστε να περιορίζονται τα γεύματα και η ημερήσια

κατανάλωση

τροφής.

Οι

μαλακές

εύπεπτες

τροφές

θα

πρέπει

να

αποφεύγονται, γιατί δεν προκαλούν εύκολα κορεσμό, και καταναλώνονται σε μεγαλύτερες ποσότητες. ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ. Αδυναμία συμμόρφωσης με τους μετεγχειρητικούς κανόνες διατροφής σημαίνει συνήθως ότι δεν έχει γίνει η σωστή προεγχειρητική εκτίμηση και ενημέρωση. Πιο συχνά παρατηρείται σε παραπληροφορημένους ασθενείς που δεν έχουν υψηλά κίνητρα και που δεν έχουν επαρκή βοήθεια από το περιβάλλον. Για το λόγο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία η προεγχειρητική ψυχιατρική εκτίμηση και ενημέρωση του ασθενούς, ώστε αυτός να έχει από πριν επίγνωση των αλλαγών που θα επέλθουν στη ζωή του μετά την επέμβαση. Τα άτομα που είναι από πριν εθισμένα στην κατάχρηση τοξικών ουσιών και την υπερκατανάλωση γλυκισμάτων, αποτελούν επίσης μια κατηγορία

ασθενών

με

αυξημένο

κίνδυνο

κακής

μετεγχειρητικής

συμμόρφωσης. Στην πραγματική αδυναμία συμμόρφωσης, οι ασθενείς αναγνωρίζουν την αιτία της αποτυχίας τους. Πολλές φορές νιώθουν ενοχές για πληροφορίες που έχουν σκόπιμα αποκρύψει από τον ιατρό και για το λόγο αυτό αποφεύγουν να ζητήσουν την βοήθεια του. ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Η λαπαροσκοπική χειρουργική είναι η μεγαλύτερη ίσως επανάσταση στον τομέα της χειρουργικής της παχυσαρκίας τα τελευταία χρόνια. Αυτό που πριν λίγα χρόνια θεωρείτο αδύνατο είναι στις μέρες μας εφικτό. Όλες οι επεμβάσεις της βαριατρικής μπορούν να γίνουν λαπαροσκοπικά με σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς.Τα περισσότερα κέντρα στον κόσμο κάνουν στροφή από την ανοικτή χειρουργική στην λαπαροσκοπική στον τομέα της παχυσαρκίας. Η

λαπαροσκοπική

χειρουργική

της

παχυσαρκίας αποτελεί

μοντέρνο,

ελκυστικό και πολύ ενδιαφέρον πεδίο της χειρουργικής του πεπτικού, αλλά και το άμεσο και ορατό μέλλον της χειρουργικής της παχυσαρκίας. Οι ενδείξεις λαπαροσκοπικής αντιμετώπισης ασθενών με βαρειά παχυσαρκία είναι ακριβώς οι ίδιες με εκείνες των ασθενών που αντιμετωπίζονται με ανοιχτή χειρουργική. Οι λαπαροσκοπικές τεχνικές για την παχυσαρκία ακολουθούν τις ίδιες τεχνικές χειρουργικής όπως και για τις αντίστοιχες συνήθεις ανοικτές επεμβάσεις. Η

λαπαροσκοπική τεχνική οφείλει να είναι απόλυτα ακριβής και να διαφέρει από τις συνήθεις επεμβάσεις μόνο κατά το μέγεθος των χειρουργικών τομών. Στα πλεονεκτήματα των λαπαροσκοπικών τεχνικών καταγράφονται η μικρότερη, σε σχέση με την ανοιχτή χειρουργική της παχυσαρκίας, μεταβολική αντίδραση στο εγχειρητικό stress, οι μικρές εγχειρητικές τομές, ο λιγότερος πόνος, η εξάλειψη των επιπλοκών του χειρουργικού τραύματος, η μικρότερη νοσηρότητα, ο μικρότερος χρόνος νοσηλείας και η δυνατότητα μετατροπής τους ανά πάσα στιγμή σε ανοιχτές. Οι ασθενείς που έχουν και άλλες παθήσεις (διαβήτης, υπέρταση κλπ.) έχουν, λόγω της μικρής περιεγχειρητικής νοσηρότητας, πρόσθετους λόγους να υποβληθούν σε λαπαροσκοπική επέμβαση. Η υψηλή ενδοκοιλιακή πίεση των ασθενών με βαρειά παχυσαρκία αποτελεί ιδιαίτερο και σοβαρό πρόβλημα της λαπαροσκοπικής χειρουργικής, αφού η δημιουργία πνευμοπεριτοναίου προκαλεί μεγαλύτερη αύξηση και επιβάρυνση των διαφόρων συστημάτων κατά και μετά την εγχείρηση.Στην πράξη, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε λαπαροσκοπική κάθετη γαστροπλαστική ή γαστρικό δακτύλιο, τεχνικές που απαιτούν λογικό χρόνο, ανέχονται αρκετά καλά το πνευμοπεριτόναιο και την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης χωρίς να προκληθεί σημαντική μείωση του όγκου παλμού. Ως μειονεκτήματα των λαπαροσκοπικών τεχνικών της παχυσαρκίας μπορεί να θεωρηθούν η μικρή εμπειρία των περισσότερων χειρουργών και αναισθησιολόγων στη λαπαροσκοπική χειρουργική της παχυσαρκίας, η ανάγκη ειδικών λαπαροσκοπικών εργαλείων (π.χ. trocars μεγαλύτερα από τα συνήθη, κατάλληλα λαπαροσκόπια, ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία κλπ.) και το υψηλό κόστος της επέμβασης. που δύσκολα αντισταθμίζεται. Η λαπαροσκοπική χειρουργική της παχυσαρκίας αποτελεί ένα από τα πλέον δύσκολα και συζητήσιμα κεφάλαια της λαπαροσκοπικής χειρουργικής, αφού οι δυσκολίες προέρχονται από την πολυπλοκότητα των επεμβάσεων και από τη φύση των ασθενών. Οι επεμβάσεις της παχυσαρκίας είναι εξαιρετικά δύσκολες και έχουν μεγάλη καμπύλη μαθήσεως, πρέπει δε να γίνονται κατά το δυνατόν τέλεια ώστε να έχουν καλό λειτουργικό αποτέλεσμα. Όσον αφορά το βαθμό δυσκολίας της λαπαροσκοπικής χειρουργικής της παχυσαρκίας, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στην κλίμακα 0-10 εάν ο βαθμός δυσκολίας μιας λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής είναι ίσος με 3, ο βαθμός

δυσκολίας μιας λαπαροσκοπικής κάθετης γαστροπλαστικής είναι ίσος με 8 και μιας γαστρικής παράκαμψης ίσος με 9.5. Η υπερνοσογόνος παχυσαρκία, οι προηγούμενες λαπαροτομίες και επανεγχειρήσεις στην κοιλιά αυξάνουν το βαθμό δυσκολίας και φυσικά τις εγχειρητικές και περιεγχειρητικές επιπλοκές (π.χ. διάτρηση εντέρου, ρήξη αναστομώσεων, αιμορραγία κλπ.), ενώ και ο εγχειρητικός χρόνος είναι μεγαλύτερος. Τέλος, τεχνικές δυσκολίες εγείρονται και από πολλούς άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την ποσότητα και την κατανομή του λίπους καθώς επίσης και με άλλες παθήσεις που συνυπάρχουν με την παχυσαρκία. Και οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις δε στερούνται επιπλοκών και απαιτούν μεγάλη και εξειδικευμένη χειρουργική εμπειρία και επιδεξιότητα, ώστε να πραγματοποιούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα και με ασφάλεια. Ιδιαίτερα για την κλινικά σοβαρή παχυσαρκία οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις πρέπει να εκτελούνται μόνο από χειρούργους που έχουν μεγάλη εμπειρία τόσο στη λαπαροσκοπική τεχνική, όσο και στη χειρουργική της κλινικά σοβαρής παχυσαρκίας διαθέτοντας βαθύτατη γνώση των ιδιαιτεροτήτων και της πολυσυνθετικότητας της χειρουργικής θεραπείας της παχυσαρκίας. ΠΙΝΑΚΑΣ:

Τεχνικές δυσκολίες λαπαροσκοπικής χειρουργικής παχυσαρκίας Αυξημένη εναπόθεση υποδορίου λίπους

Ανεπαρκές μήκος Trocar Μικρή ελευθερία κινήσεων Διαφυγή αέρα Αυξημένη ενδοκοιλιακή εναπόθεση λίπους Επικάλυψη σπλάχνων από λίπος Δυσκολίες στην έλξη και την παρασκευή των οργάνων Ευμεγέθη και λιπώδη σπλάχνα, ιδίως ήπαρ Βαρειά παχυσαρκία και συνυπάρχουσες παθήσεις Υπερνοσογόνος παχυσαρκία Σημαντικού βαθμού καρδιοαναπνευστική πάθηση Μειωμένη ανοχή του πνευμοπεριτόναιου Δυσκολίες στον αερισμό που απαιτούν σύγχρονες και προωθημένες τεχνικές Εγχειρητικοί χρόνοι σε περισσότερες θέσεις της περιτοναϊκής κοιλότητας Σύγχρονες και προωθημένες τεχνικές συρραφής Σύγχρονες και προωθημένες τεχνικές αιμόστασης Σύγχρονα εύκαμπτα ενδοσκόπια

ΠΙΝΑΚΑΣ :Πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής χειρουργικής  Λιγότερος πόνος και περισσότερη άνεση για τον ασθενή.  Ταχύτερη ανάρρωση και επιστροφή στην εργασία.  Σημαντικά βραχύτερη νοσηλεία.  Λιγότερες επιπλοκές.  Μικρότερο ποσοστό δημιουργίας συμφύσεων.  Μικρή διαταραχή της λειτουργίας του πεπτικού μετεγχειρητικά.  Καλύτερη αναπνευστική λειτουργία.  Λιγότερες λοιμώξεις.  Λιγότερες μετεγχειρητικές κήλες.  Καλύτερα αισθητικά αποτελέσματα.

ΓΑΣΤΡΙΚΟΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια, αναπτύχθηκε μία νέα χειρουργική μέθοδος, η οποία ελαχιστοποιεί πολλούς από τους γνωστούς εγχειρητικούς κινδύνους και προσφέρει

μοναδικά

προνόμια

συγκρινόμενη

με

άλλες

χειρουργικές

μεθόδους, που εφαρμόζονται για την θεραπεία της παχυσαρκίας. Η αδιάκοπη επιστημονική έρευνα και προσπάθεια διάσημων χειρουργών της βαριατρικής επιστήμης, είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία του ρυθμιζόμενου γαστρικού δακτυλίου, της μόνης ευέλικτης και αναστρέψιμης χειρουργικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, η οποία δεν απαιτεί κόψιμο και συρραφή του στομάχου και ούτε χειρουργική παρέμβαση στην πορεία των εντερικών ελίκων για να παρακαμφθεί η φυσιολογική διαδικασία της πέψης.Ο δακτύλιος κατατάσσεται στις περιοριστικές μεθόδους θεραπείας της παχυσαρκίας. Ο

δακτύλιος

είναι

κατασκευασμένος

από

ελαστομερή

σιλικόνη.Είναι

σχεδιασμένος για να τοποθετείται στο επάνω μέρος,έξω από το τοίχωμα του στομάχου,σαν μια ζώνη. Μετά την τοποθέτηση του δακτυλίου, το στομάχι χωρίζεται σε δύο διαμερίσματα και παίρνει σχήμα κλεψύδρας. Προς το πάνω μέρος δημιουργείται ένας μικρός στομαχικός θύλακος, που είναι και ο χώρος υποδοχής της τροφής.Το μεγαλύτερο μέρος του στομάχου παραμένει κάτω από τον δακτύλιο. Επειδή ο θύλακος επάνω από τον δακτύλιο μπορεί να χωρέσει μόνο μια μικρή ποσότητα τροφής,ο αποθηκευτικός χώρος της τροφής στο νέο στομάχι μειώνεται σημαντικά.Ακόμα και μια μικρή ποσότητα προσλαμβανομένης τροφής, είναι σε θέση να διατείνει το γαστρικό θύλακο και να επιφέρει το αίσθημα του πρόωρου κορεσμού. Ο δακτύλιος έχει στην εσωτερική του επιφάνεια ένα μπαλόνι που συνδέεται με ένα σωλήνα σε μια συσκευή έγχυσης υγρών, που τοποθετείται υποδόρια στο κοιλιακό τοίχωμα . Η εσωτερική διάμετρος του δακτυλίου γύρω από το στομάχι ρυθμίζεται κατά βούληση προσθέτοντας ή αφαιρώντας μικρές ποσότητες φυσιολογικού ορού στο μπαλόνι, εισάγοντας μια βελόνα μέσα στη συσκευή έγχυσης. Με τον τρόπο αυτό, ρυθμίζεται

το εύρος του στομίου επικοινωνίας μεταξύ

των δύο διαμερισμάτων του στομάχου. Το μέγεθος του στομίου αυτού,

ρυθμίζει την ροή της τροφής από το άνω στο κάτω διαμέρισμα του στομάχου. Αργότερα ο χειρουργός μπορεί να αλλάξει το μέγεθος του στομίου, προσθέτοντας ή αφαιρώντας υδατικό διάλυμα στον δακτύλιο, μέσω της υποδόριας δεξαμενής. Αυτή η διαδικασία βοηθά στον έλεγχο του ποσοστού της απώλειας βάρους. Εάν ο δακτύλιος είναι πολύ χαλαρός και η απώλεια βάρους δεν είναι επαρκής, προσθέτοντας περισσότερο διάλυμα μικραίνει το μέγεθος του στομίου και έτσι περιορίζεται περαιτέρω η ποσότητα τροφής που περνάει μέσα από αυτό. Εάν ο δακτύλιος είναι πολύ σφιχτός, ο χειρουργός θα αφαιρέσει λίγο διάλυμα, ώστε να τον χαλαρώσει και να μειώσει έτσι το βαθμό του περιορισμού. Ο μικρός όγκος του θυλάκου και η σωστή διάμετρος του στομίου εξόδου αποτελούν τα δύο σημαντικότερα σημεία επιτυχίας αυτής της επέμβασης Η τοποθέτηση του δακτυλίου Πριν την επέμβαση, θα πρέπει να συζητήσετε με τον χειρουργό σας, κάθε λεπτομέρεια που σχετίζεται με αυτή. Ο γιατρός μπορεί να θελήσει να σας γνωρίσει και σε άλλους ειδικούς, που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε τι θα γίνει κατά την διάρκεια και μετά από την επέμβαση. Αυτοί οι ειδικοί μπορεί να είναι:  Διαιτολόγος.  Φυσιοθεραπευτής.  Ψυχολόγος. Επίσης θα κάνετε έναν αριθμό εξετάσεων πριν την επέμβαση, για να αξιολογηθεί η κατάσταση της υγείας. Όταν είναι να γίνει η επέμβαση, θα εισαχθείτε στο νοσοκομείο είτε μία μέρα νωρίτερα, είτε το πρωί της ημέρας του χειρουργείου. Στην αρχή της επέμβασης, θα σας χορηγηθεί γενική αναισθησία.Η επέμβαση θα πραγματοποιηθεί

με λαπαροσκοπικό τρόπο. Κατά την επέμβαση ο

δακτύλιος θα στερεωθεί γύρω από το άνω τμήμα του στομάχου, έτσι ώστε να σχηματιστεί ένας μικρός στομαχικός θύλακος. Τμήμα του κατώτερου στομάχου θα συρραφεί

πάνω από τον δακτύλιο,με σκοπό να αποτραπεί

μελλοντικά η διολίσθηση του από την αρχική θέση τοποθέτησης. Το υπόλοιπο κατώτερο τμήμα του στομάχου παραμένει στην κανονική θέση. Η υποδόροια δεξαμενή που χρησιμοποιείται για την ρύθμιση του δακτυλίου θα τοποθετηθεί

κάτω από το δέρμα. Ο χρόνος νοσηλείας για την επέμβαση συνήθως είναι λιγότερο από 24 ώρες. Αποτελέσματα Ο δακτύλιος είναι ένα εργαλείο που θα σας βοηθήσει να πετύχετε σταθερή απώλεια βάρους, μειώνοντας την ποσότητα τροφής που καταναλώνετε, μειώνοντας την όρεξη και επιβραδύνοντας την πέψη. Θα πρέπει όμως να θυμάστε ότι από μόνος του ο δακτύλιος δεν λύνει το πρόβλημα της παχυσαρκίας, ούτε εγγυάται ότι θα πετύχετε το επιθυμητό βάρος ή ακόμη ότι θα χάσετε βάρος. Το πόσο βάρος θα χάσετε, εξαρτάται και από τον δακτύλιο αλλά και από το προσωπικό σας κίνητρο και την αφοσίωση στο να αλλάξετε τον τρόπο ζωής και τις διατροφικές συνήθειες. Κάποια άτομα χάνουν περισσότερο από κάποια άλλα και παρόλο που μπορεί να μην φθάσετε ποτέ στο ιδανικό βάρος, υπάρχουν καλές πιθανότητες με την απώλεια βάρους που θα επιτύχετε, η υγεία και η εικόνα για τον εαυτό σας να βελτιωθούν. Αφαίρεση του δακτυλίου Εάν υπάρξει πρόβλημα με τον δακτύλιο, εάν δεν μπορείτε να χάσετε αρκετό βάρος ή δεν μπορείτε να προσαρμοστείτε στις νέες διατροφικές συνήθειες, ο χειρουργός ενδέχεται να προτείνει την αφαίρεση του δακτυλίου. Γενικά, μετά την αφαίρεση του δακτυλίου, το στομάχι κατάσταση και η πεπτική

θα επανέλθει στην αρχική του

οδός θα λειτουργεί κανονικά,όπως και

πριν.Σημειώστε ότι μετά την αφαίρεση του δακτυλίου, είναι πιθανόν το βάρος να αυξηθεί και πάλι. Ενδείξεις για το δακτύλιο. Μπορείτε να είστε κατάλληλοι για την εφαρμογή του δακτυλίου, εάν: 1. Είστε τουλάχιστον από 18 έως 65 ετών 2. Ο ΔΜΣ είναι  40 ή ζυγίζετε το διπλάσιο από το ιδανικό σας βάρος. 3. Είστε υπέρβαροι για πάνω από 5 χρόνια. 4. Οι προσπάθειες

για απώλεια βάρους, είχαν μόνο βραχυπρόθεσμα

αποτελέσματα. 5. Δεν πάσχετε από άλλες ασθένειες, που θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει την παχυσαρκία. 6. Είστε διατεθειμένοι να κάνετε σημαντικές αλλαγές στις διατροφικές

συνήθειες και στον τρόπο ζωής. 7. Είστε διατεθειμένοι να συνεχίσετε να παρακολουθείστε από τον ειδικό που σας κουράρει. 8. Δεν καταναλώνετε αλκοόλ και γλυκίσματα σε μεγάλες ποσότητες. Εάν δεν πληρείτε τον συγκεκριμένο ΔΜΣ ή τα κριτήρια του βάρους, μπορείτε να θεωρείστε υποψήφιος εάν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 35 και υποφέρετε από σοβαρά προβλήματα υγείας, που προκλήθηκαν από το πλεονάζον βάρος . Αντενδείξεις του δακτυλίου Ο δακτύλιος δεν είναι κατάλληλος για εσάς εάν: 1. Πάσχετε από κάποια φλεγμονώδη ασθένεια ή πάθηση της γαστρεντερικής οδού όπως έλκος, σοβαρή οισοφαγίτιδα ή νόσο του Crohn. 2. Έχετε σοβαρά καρδιακά η πνευμονολογικά προβλήματα η πάσχετε από κάποια άλλη σοβαρή ασθένεια, που σας καθιστούν μη κατάλληλο υποψήφιο για χειρουργική επέμβαση. 3. Έχετε κάποιο πρόβλημα που μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία στον οισοφάγο ή το στομάχι. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει οισοφαγικούς ή γαστρικούς κιρσούς. 4. Ο οισοφάγος σας, το στομάχι σας ή τα έντερα σας δεν είναι φυσιολογικά (εκ γενετής ή επίκτητα). Για παράδειγμα μπορεί να έχετε στενό αυλό. 5. Έχετε ή είχατε υποστεί κάποια διεγχειρητική γαστρική βλάβη, όπως διάτρηση στην περιοχή που τοποθετείται ο δακτύλιος ή πλησίον της περιοχής αυτής. 6. Έχετε κίρρωση. 7. Έχετε χρόνια παγκρεατίτιδα. 8. Είστε έγκυος. (Εάν μείνετε έγκυος μετά την τοποθέτηση του, ο δακτύλιος μπορεί να ξεφουσκώσει. Το ίδιο μπορεί να συμβεί εάν χρειαστείτε μεγαλύτερη πρόσληψη τροφής για οποιοδήποτε λόγο, όπως κάποια ασθένεια. Σε σπάνιες περιπτώσεις ενδέχεται να χρειαστεί αφαίρεση). 9. Είστε εθισμένοι στο αλκοόλ ή στα ναρκωτικά. 10. Είστε μικρότεροι από 18 ετών. 11. Έχετε μόλυνση οπουδήποτε στο σώμα σας ή κατάσταση που θα μπορούσε να μολύνει την περιοχή του χειρουργείου. 12. Είστε σε μακρόχρονη θεραπεία στεροειδών. 13. Δεν μπορείτε ή δεν επιθυμείτε να ακολουθήσετε τους διαιτητικούς

κανόνες, που ακολουθούν αυτή την διαδικασία. 14. Μπορεί να είστε αλλεργικός σε κάποιο υλικό της συσκευής. 15. Δεν μπορείτε να αντέξετε τον πόνο από μία εμφυτευμένη συσκευή. 16.Πάσχετε από κάποια αυτοάνοση νόσο του συνδετικού ιστού. Αυτή θα μπορούσε να είναι κάποια πάθηση όπως ο ερυθηματώδης λύκος ή η σκληροδερμία. Ο χειρουργός δεν θα προχωρήσει στην επέμβαση, εάν δεν βεβαιωθεί ότι αντιλαμβάνεστε πλήρως τα προβλήματα που σας δημιουργεί το περιττό βάρος. Επίσης, ο χειρουργός θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι γνωρίζετε τις ευθύνες σας όπως η υιοθέτηση νέων διατροφικών συνηθειών και του νέου τρόπου ζωής. Εάν είστε έτοιμοι να λάβετε ενεργά μέρος στο να μειώσετε το βάρος

σας,

χειρουργός

θα

προχωρήσει

στην

χειρουργική

αυτή

αντιμετώπιση. Θα πρέπει να ενημερωθείτε σωστά για τα πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα και τους κινδύνους, που εμπλέκονται στην διαδικασία. Πρέπει να ερευνήσετε διεξοδικά το αν η θεραπεία αυτή είναι η κατάλληλη για σας. Επιπλοκές του δακτυλίου Οι άμεσες μετεγχειρητικές επιπλοκές της μεθόδου είναι η διάτρηση του στομάχου, η ενδοκοιλιακή αιμορραγία, η στένωση - απόφραξη του στομίου, η μετακίνηση του δακτυλίου από τη θέση του και η διολίσθηση του περιφερικού τμήματος του στομάχου μέσα από το στόμιο του δακτυλίου. Τα ποσοστά των επιπλοκών αυτών εξαρτώνται απόλυτα από την εμπειρία του χειρουργού και κυμαίνονται από 1% έως και 30% του συνόλου των ασθενών που υποβάλλονται σε αυτήν. Ως πρώιμες επιπλοκές μπορεί να θεωρηθούν και εκείνες που αφορούν το σύστημα του γαστρικού δακτυλίου, όπως η φλεγμονή (1-2%), η συστροφή του σωλήνα που συνδέει το σύστημα (0.5%) καθώς επίσης και η ανεπαρκής λειτουργία

του

βαλβιδικού

μηχανισμού

(0.5%).

συνηθέστερη

άμεση

μετεγχειρητική επιπλοκή είναι η διάτρηση του στομάχου (0-1%) και η αιμορραγία (0-1%), ενώ η πλέον κοινή άμεση μετεγχειρητική επιπλοκή είναι η αδυναμία λήψης τροφής (0-11 %). Οι απώτερες μετεγχειρητικές επιπλοκές είναι η διάταση του κεντρικού διαμερίσματος η στένωση ή διάταση του στομίου επικοινωνίας, η διολίσθηση του περιφερικού τμήματος του στομάχου δια του δακτυλίου, η διάβρωση του

τοιχώματος του στομάχου από το δακτύλιο και οι επιπλοκές από τη βαλβίδα, συνηθέστερες από τις οποίες είναι η φλεγμονή και η συστροφή. Σε αυτές πρέπει να προστεθεί και η σοβαρού βαθμού οισοφαγίτιδα, που οφείλεται στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και έχει άμεση σχέση με την εγχείρηση, ενώ ερωτηματικά εγείρονται και για το χρόνο ζωής του συστήματος. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ Ελάχιστο τραύμα

 Είναι η πιο ελάχιστα επεμβατική επιλογή.  Δεν απαιτεί αλλαγή της δομής του πεπτικού.  Δεν απαιτεί κόψιμο ή συρραφή του στομαχικού τοιχώματος ή του εντέρου.  Έχει μικρές τομές και ελάχιστες ουλές.  Λιγότερος πόνος του ασθενή, βραχύτερος χρόνος νοσηλείας. Λιγότεροι κίνδυνοι και παρενέργειες

 Σημαντικά μικρότερη θνησιμότητα, συγκριτικά με άλλες μεθόδους.  Μικρός κίνδυνος διατροφικών ανεπαρκειών.  Απουσία του συνδρόμου Dumping. Ρυθμιζόμενο

 Επιτρέπει

εξατομικευμένο

βαθμό

περιορισμού

για

ιδεώδη

και

μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους.  Οι ρυθμίσεις πραγματοποιούνται χωρίς χειρουργική επέμβαση.  Δεν παρεμποδίζει την εγκυμοσύνη, με την δυνατότητα του συστήματος να ανοίγει την στομαχική δίοδο και να επιτρέπει την κάλυψη των επιπρόσθετων διατροφικών αναγκών Αναστρέψιμο

 Είναι αφαιρούμενο ανά πάσα στιγμή.  Το στομάχι και τα υπόλοιπα όργανα επανέρχονται στην αρχική κατάσταση και λειτουργίες Αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους

 Περισσότεροι από 120.000 δακτύλιοι έχουν τοποθετηθεί παγκοσμίως.  Αποτελεί πρότυπο φροντίδας για εκατοντάδες χειρουργούς σε ολόκληρο τον κόσμο.  Υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές με έως και 8 χρόνια μετεγχειρητικής παρακολούθησης. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ

 Βραδύτερη αρχική απώλεια βάρους από ό,τι με την γαστρική παράκαμψη.  Συχνή παρακολούθηση, απαραίτητη για τα βέλτιστα αποτελέσματα.  Απαιτεί την εμφύτευση ιατρικής συσκευής.  Σε ορισμένες περιπτώσεις η υποδόρια δεξαμενή μπορεί να παρουσιάσει διαρροή και να χρειασθεί μία μικρή επιπρόσθετη επέμβαση. ΔΙΑΙΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ Μετά την επέμβαση θα χρειαστείτε ένα νέο διατροφικό πρόγραμμα. Συζητήστε το θέμα λεπτομερώς με τον χειρουργό

και τον διαιτολόγο , γιατί θα σας

βοηθήσουν να μάθετε και να συνηθίσετε τις αλλαγές, που θα πρέπει να κάνετε στον τρόπο ζωής και στις διατροφικές συνήθειες. Είναι πολύ σημαντικό να ακολουθήσετε τις οδηγίες για το τι θα τρώτε και θα πίνετε, ξεκινώντας αμέσως μετά την επέμβαση, έτσι ώστε να επιτρέψετε στην νέα δομή του στομάχου να αναρρώσει πλήρως και στη σωστή θέση. Αυτή η φάση μπορεί να διαρκέσει ένα μήνα ή και περισσότερο. Είναι επίσης σημαντικό ειδικά τις πρώτες εβδομάδες, να μην διαταθεί ο νέος στομαχικός θύλακος πάνω από το δακτύλιο. Λόγω του ότι ο εμετός μπορεί να προκαλέσει αυτήν την κατάσταση, θα πρέπει να αποφεύγετε τον εμετό. Επίσης ο εμετός μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα μέρος του στομάχου να γλιστρήσει μέσα από το δακτύλιο. Οι πρώτες μετεγχειρητικές ήμερες Αμέσως μετά την επέμβαση, μπορείτε να πίνετε κατά διαστήματα μικρές γουλιές νερό. Την επόμενη ημέρα της επεμβάσεως μπορείτε να πιείτε λίγη περισσότερη ποσότητα υγρών, αλλά μόνο μία μικρή ποσότητα κάθε φορά. Εκτός του νερού, θα πρέπει επίσης να επιλέγετε υγρά που περιέχουν υψηλό αριθμό θερμίδων. Για να αποφύγετε την ναυτία και τον έμετο, δεν θα πρέπει να πίνετε πολλά υγρά μαζεμένα. Μια με τέσσερις εβδομάδας μετά την επέμβαση Τα κάτωθι αναφερόμενα ποτά και πολύ μαλακές τροφές, συνιστώνται για τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες μετά την επέμβαση:  Καθαρός ζωμός ή σούπα (χωρίς λαχανικά ή κρέας και όχι κρεμώδη).  Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών.  Γάλα (κατά προτίμηση αποβουτυρωμένο).  Ζελέ.  Χυμός ή πουρές από μαλακά φρούτα

Όσο περνά ο καιρός μπορείτε σιγά-σιγά να προχωρήσετε σε στερεά τροφή, βασιζόμενοι στις συμβουλές του ιατρού και του διαιτολόγου. Τις πρώτες εβδομάδες μπορεί να καταναλώσετε τροφές, που αργότερα δεν θα τις επιτρέπει το διαιτολόγιο, λόγω του ότι μπορεί να περιέχουν μεγάλο αριθμό θερμίδων. Τις πρώτες εβδομάδες είναι

σημαντικό να αφήσετε το

στομάχι να προσαρμοστεί στο σύστημα του δακτυλίου, παρά να χάσετε βάρος. Τέσσερις με έξι εβδομάδες μετά την επέμβαση Σε αυτό το διάστημα μπορείτε να ξεκινήσετε να καταναλώνετε πιο πηκτές, κρεμώδεις σούπες. Αυτό θα σας βοηθήσει να μεταβείτε αργότερα σε πιο στερεά τροφή. Κάποια προϊόντα όπως το ψωμί, το κόκκινο κρέας και το ρύζι, υπάρχει περίπτωση να σας δημιουργήσουν προβλήματα, γι' αυτό καλό θα είναι να τρώτε πιο μαλακές τροφές, που είναι και πιο εύπεπτες. Αυτές οι τροφές μπορεί να περιλαμβάνουν βραστό λευκό κρέας (κοτόπουλο ή γαλοπούλα) και ψάρι. Μασάτε την τροφή καλά. Εάν έχετε τεχνητή οδοντοστοιχία, θα πρέπει να κόβετε την τροφή σε μικρά κομμάτια και να την μασάτε επιμελώς. Εάν δεν ακολουθήσετε αυτές τις προληπτικές μεθόδους, θα έχετε εμετούς, ερεθισμό του στομάχου και πρήξιμο. Μπορεί ακόμη να προκαλέσετε και απόφραξη της στομαχικής διόδου. Εάν η στερεά τροφή σας προκαλεί ναυτία και εμετό, θα πρέπει να επιστρέψετε στην δίαιτα με τα υγρά με την οποία ξεκινήσατε. Μετά θα πρέπει σιγά-σιγά να προσθέτετε μαλακές τροφές ώσπου να κάνετε την τελική μετάβαση στην στερεά τροφή. Πάντα θα πρέπει να συμβουλεύεστε τον ιατρό ή τον διαιτολόγο για το τι είναι κατάλληλο για την περίπτωση σας. Ο εμετός μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες ολίσθησης του δακτυλίου, ολίσθησης του στομάχου ή διάτασης του μικρού στομαχικού θυλάκου πάνω από τον δακτύλιο. Το νέο διατροφικό πρόγραμμα Όταν θα μπορείτε να καταναλώνετε στερεές τροφές χωρίς πρόβλημα, θα πρέπει να προσέξετε πάρα πολύ την δίαιτα. Τα υγρά θα περνούν πολύ γρήγορα από τον μικρό στομαχικό θύλακο και δεν θα αισθάνεστε χορτάτοι. Από αυτό το σημείο και μετά, αποφεύγετε ποτά με υψηλές θερμίδες. Πίνετε νερό, ζωμούς, τσάι και καφέ ( χωρίς πολύ ζάχαρη).

Η μεγάλη ποσότητα φαγητού ή οι μεγάλες μπουκιές μπορεί να φράξουν την δίοδο του στομαχικού θυλάκου. Για να αποφύγετε αυτό το πρόβλημα θα πρέπει να μασάτε καλά την τροφή

και να τρώτε μικρές μπουκιές. Τρώτε

μόνον τρία μικρά γεύματα την ημέρα και βεβαιωθείτε ότι αυτά τα γεύματα περιέχουν αρκετά θρεπτικά συστατικά. Ένα υγιές γεύμα περιλαμβάνει λαχανικά, φρούτα, κρέας, ψωμί και γαλακτοκομικά προϊόντα. Ο γενικός οδηγός που παρατίθεται παρακάτω, μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε καλά και υγιή γεύματα που περιέχουν αρκετά θρεπτικά συστατικά, αλλά είναι χαμηλά σε λιπαρά και ζάχαρη. Ρωτήστε επίσης τον χειρουργό και τον διαιτολόγο για τις διαιτητικές σας επιλογές. Κατάλληλες επιλογές τροφίμων 1. Φρούτα και λαχανικά

 1 με 2 μερίδες φρέσκων φρούτων καθημερινά.  2 με 3 μερίδες φρέσκων λαχανικών καθημερινά. 2. Σαλάτες και δημητριακά

 1 μικρή μερίδα κορν-φλέικς για πρωινό.  1 με 2 φέτες ψωμί ολικής αλέσεως ή σικάλεως, κάθε μέρα. (Εάν θέλετε μπορείτε να αλείφετε λίγη μαργαρίνη ή βούτυρο στο ψωμί). Σημείωση: Ορισμένα άτομα έχουν δυσκολία στην κατανάλωση ψωμιού. 3. Κρέας, ψάρι, πουλερικά, αυγά

60 έως 120 γραμμάρια κρέας, ψάρι ή πουλερικό, ή ένα αυγό κάθε μέρα. Αφαιρέστε το ορατό λίπος από το κρέας. Αφαιρέστε την πέτσα από τα πουλερικά. Μαγειρέψτε το κρέας με τρόπους που δεν απαιτούν πολλά λιπαρά.

Οι

καλύτεροι

τρόποι

είναι

ψητό,

στον ατμό,

στο

φούρνο

μικροκυμάτων ή βραστό. Σημείωση: Ορισμένα άτομα έχουν δυσκολία στην κατανάλωση κρέατος. 4. Γαλακτοκομικά προϊόντα

Το γάλα και το γιαούρτι περιέχει θερμίδες σε υγρή μορφή. Παρόλα αυτά, αυτού του τύπου οι τροφές περιέχουν ασβέστιο, κάτι που τα κάνει σημαντικό κομμάτι της καθημερινής υγιεινής διατροφής. Για αυτό, επιλέξτε το πολύ 2 φλιτζάνια αποβουτυρωμένου γάλακτος ή γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά και 60 γραμμάρια τυρί καθημερινά. 5. Λιπαρά

Περιορίστε την κατανάλωση λίπους σε 3-4 κουταλάκια του τσαγιού

μαργαρίνης, βουτύρου ή ελαιόλαδου καθημερινά. Μπορείτε να τρώτε σαλάτες με ελαφριές σως και μαγιονέζα με μέτρο. 6. Ποτά

Πίνετε καθημερινά όσα ποτά θέλετε χωρίς πολλές θερμίδες (όχι όμως κατά την διάρκεια των γευμάτων). Τα κατάλληλα ποτά είναι:  Τσάι ή καφές με γλυκαντικό χαμηλών θερμίδων.  Νερό.  Μη ανθρακούχα αναψυκτικά τα οποία περιέχουν χαμηλές ή καθόλου θερμίδες.  Σκέτη σούπα. Τα ανθρακούχα αναψυκτικά μπορεί να συμβάλλουν στην διεύρυνση του μικρού σάκου και γι’ αυτό θα πρέπει να αποφεύγονται. Τροφές που πρέπει να αποφεύγετε.

Κάποιες τροφές έχουν συμπυκνωμένες θερμίδες μικρής θρεπτικής αξίας και θα πρέπει να αποφεύγονται. Σε αυτές περιλαμβάνονται: Ζάχαρη και τροφές που περιέχουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης, όπως:  Υψηλών θερμίδων αναψυκτικά.  Σιρόπι.  Κέικ.  Μπισκότα.  Γλυκά.  Μαρμελάδα.  Μέλι Υψηλών λιπαρών φαγητά όπως:  Σοκολάτα.  Πίτες.  Πατατάκια.  Προϊόντα ζύμης Τα αλκοολούχα ποτά θα πρέπει επίσης να καταναλώνονται με μέτρο, για παράδειγμα ένα ποτήρι κρασί την ημέρα. Δέκα σημαντικοί κανόνες Αυτοί οι κανόνες για τροφή, πόση και άσκηση θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε τα καλύτερα αποτελέσματα με το σύστημα του δακτυλίου 1.

Τρώτε μόνο τρία μικρά γεύματα κάθε μέρα

Τρώτε αργά και μασάτε καλά (περίπου 15 με 20 φορές την μπουκιά).

Σταματήστε να τρώτε μόλις αισθάνεστε χορτάτοι.

Μην πίνετε κατά την διάρκεια του φαγητού.

Μην τρώτε μεταξύ των γευμάτων.

Τρώτε μόνο καλής ποιότητας φαγητό.

Αποφύγετε τα τρόφιμα που περιέχουν ίνες.

Πίνετε αρκετά υγρά κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Πίνετε μόνο χαμηλών θερμίδων υγρά.

10. Ασκηθείτε για τουλάχιστον 30 λεπτά κάθε μέρα. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ Ε: Είναι χειρουργείο. Θα έχω τομή; Α: Ο δακτύλιος μπορεί να τοποθετηθεί λαπαροσκοπικά και έτσι δεν είναι ανάγκη να έχετε τομή και ούτε να κόψετε ράμματα και να κάνετε αλλαγές. Ε: Θα πάρω νάρκωση; Α: Ναι. Θα πάρετε γενική νάρκωση όση ώρα θα κρατήσει η επέμβαση (1 ώρα περίπου). Η γενική νάρκωση σήμερα, με τα φάρμακα και τα μηχανήματα που χρησιμοποιούμε, είναι η ασφαλέστερη αναισθησία. Ε: Πόσες μέρες θα μείνω στο νοσοκομείο; Α: Πολλές φορές δεν είναι απαραίτητη η παραμονή στο νοσοκομείο. Μπορείτε να φύγετε μετά από 5-6 ώρες. Γενικά, η λαπαροσκοπική τοποθέτηση του δακτυλίου είναι επέμβαση μίας ημέρας. Ε: Είναι επικίνδυνο; Μπορεί να πάθω κάτι; Α: Η βαρύτητα και ο κίνδυνος της επέμβασης είναι περίπου τα ίδια με μία επέμβαση πολύ συνηθισμένη, όπως η επέμβαση για πέτρα στη χολή, δηλαδή λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή. Έτσι, λοιπόν, όπως η περίπτωση πέτρας στη χολή αντιμετωπίζεται με λαπαροσκοπική επέμβαση, παρά τους κινδύνους τους οποίους έχει οποιαδήποτε τέτοια επέμβαση, έτσι και σε περίπτωση διάγνωσης παχυσαρκίας, το σωστότερο είναι να την αντιμετωπίζουμε χειρουργικά. Ε: Έχω ακούσει ότι θα τρώω πολτοποιημένες τροφές. Θα κάνω εμετούς; Α: Οι πολτοποιημένες τροφές είναι μύθος. Η αλήθεια είναι ότι θα έχετε ένα ειδικό πρόγραμμα διατροφής για δύο εβδομάδες περίπου με μαλακές και υγρές τροφές για να συνηθίσετε τη νέα χωρητικότητα του στομάχου. Στη

συνέχεια τρώμε όλες τις τροφές - απλώς πρέπει να μασάμε καλά και να τρώμε αργά. Αν πράγματι νοιώσουμε κορεσμό και προσπαθήσουμε να φάμε περισσότερο, τότε θα κάνουμε εμετό, όπως συμβαίνει και χωρίς την τοποθέτηση δακτυλίου. Ε: Θα χάσω τα παραπάνω κιλά μου. Θα είναι όμως μόνιμο το αποτέλεσμα; Α: Μετά την τοποθέτηση του δακτυλίου οι περισσότεροι έχουν απόλυτη επιτυχία και χάνουν τα παραπάνω κιλά σε μόνιμη βάση. Ένα μικρότερο ποσοστό παρουσιάζει σχετική επιτυχία και χάνουν μέρος των επιπλέον κιλών. Αυτό το ποσοστό λοιπόν είναι κυρίως οι ασθενείς που έχουν χαμηλές καύσεις ή προσλαμβάνουν υγρές τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας (αλκοόλ, σαντιγί, σοκολάτα). Πρέπει λοιπόν να προσέχουμε τις διατροφικές συνήθειες και να αυξήσουμε την κίνηση, ώστε η επιτυχία να είναι απόλυτη. Αν, παρ' όλα αυτά, είστε στο μικρό ποσοστό της σχετικής επιτυχίας, συζητήστε με το γιατρό σας για την τροποποίηση της επέμβασης. Ε: Έχω όμως πάρα πολλά κιλά, μήπως ο δακτύλιος δεν κάνει για μένα και πρέπει να κάνω άλλη γαστρική επέμβαση; Α: Ο δακτύλιος θα έχει τα ίδια αποτελέσματα και στον άνθρωπο ο οποίος είναι 250-300 κιλά. Οι περισσότεροι θα παρουσιάσουν απόλυτη επιτυχία. Ένα μικρό ποσοστό θα έχει σχετική επιτυχία. Σε αυτή την περίπτωση συζητήστε με τον γιατρό σας για μια άλλη τροποποιητική γαστρική επέμβαση. Ε: Έχω να χάσω μόνο 20-30 κιλά, κυρίως για αισθητικούς λόγους. Μήπως είναι λίγα και δεν ενδείκνυται η τοποθέτηση δακτυλίου; Α: Ο δακτύλιος παχυσαρκίας είναι μια επέμβαση χαμηλής νοσηρότητας, μίας ημέρας. Είναι λοιπόν προτιμότερο να τοποθετηθεί δακτύλιος σε μία μικρού βαθμού παχυσαρκίας για να προστατεύεται ο ασθενής εφ όρου ζωής παρά να τοποθετηθεί όταν η παχυσαρκία πάρει πολύ σοβαρή μορφή. Δεν είναι δηλαδή ανάγκη να διογκωθεί, κυριολεκτικά, το πρόβλημα, για να αποφασίσουμε τι πρέπει να κάνουμε. Η έγκαιρη επέμβαση αυξάνει κατά πολύ τις πιθανότητες να απαλλαγούμε από την παχυσαρκία εφ' όρου ζωής. Ε: Πόσες θερμίδες αντιστοιχούν σε ένα κιλό; Α: Περίπου 7.000. Άρα για να χαθούν π.χ. 10 κιλά, θα πρέπει ο οργανισμός να κάψει 70.000 θερμίδες πάνω από το συνηθισμένο! Ε: Πόσα κιλά επιτρέπεται να χάνονται κάθε μήνα;

Α: Όχι περισσότερα από 4 κιλά τον μήνα, σε περιπτώσεις μέτριας παχυσαρκίας. Ε: Θα αισθάνομαι πολύ αδιάθετος μετά την επέμβαση; Α: Ο δακτύλιος περιορίζει την ποσότητα τροφής. Εάν αισθάνεστε ναυτία ή αδιαθεσία σε καθημερινή βάση, τότε σημαίνει ότι δεν μασάτε σωστά την τροφή σας ή ότι δεν ακολουθείτε σωστά τους διαιτητικούς κανόνες. Παρόλα αυτά μπορεί να σημαίνει επίσης ότι υπάρχει πρόβλημα στην τοποθέτηση του δακτυλίου, οπότε θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας εάν το πρόβλημα επιμείνει. Θα πρέπει να αποφεύγετε τον εμετό όσο το δυνατόν περισσότερο, γιατί μπορεί να προκαλέσει διάταση του στομαχικού θυλάκου. Μπορεί επίσης να οδηγήσει στο γλίστρημα τμήματος του στομάχου μέσα από τον δακτύλιο και να μειώσει την επιτυχία της επέμβασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη επέμβαση. Ε: Πόσος χρόνος θα χρειαστεί να αναρρώσω από την επέμβαση; Α: Εάν η επέμβαση πραγματοποιηθεί λαπαροσκοπικά, ο ασθενής παραμένει λιγότερο από 24 ώρες στο νοσοκομείο. Για τους περισσότερους ασθενείς χρειάζεται περίπου μία εβδομάδα για να επιστρέψουν στην εργασία και από 4-6 εβδομάδες για να ξεκινήσουν άσκηση. Στην περίπτωση ανοικτής μεθόδου ή αν υπάρξουν επιπλοκές, ο χρόνος που απαιτείται είναι περισσότερος. Ε: Πόσο βάρος θα χάσω; Α: Τα αποτελέσματα απώλειας βάρους διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή και το πόσο βάρος θα χάσετε, εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Ο δακτύλιος θα πρέπει να είναι στην σωστή θέση και θα πρέπει να μείνετε αφοσιωμένος στον νέο τρόπο ζωής και στις νέες διατροφικές συνήθειες. Η εγχειρητική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας δεν είναι μία θαυματουργή θεραπεία και τα κιλά δεν χάνονται από μόνα τους. Είναι πολύ σημαντικό να θέσετε επιτεύξιμους στόχους για το ποσοστό απώλειας βάρους που επιθυμείτε, από την αρχή. Μία απώλεια βάρους από 1/2 έως 1 κιλό την εβδομάδα για τον πρώτο χρόνο μετά την επέμβαση, είναι κάτι εφικτό. Δώδεκα με δεκαοχτώ μήνες μετά την επέμβαση, η εβδομαδιαία απώλεια βάρους είναι συνήθως μικρότερη. Θυμηθείτε ότι θα πρέπει να χάνετε βάρος σταδιακά. Το να χάσετε κιλά πολύ γρήγορα, δημιουργεί κίνδυνο στην υγεία και μπορεί να οδηγήσει σε πληθώρα προβλημάτων. Ο κύριος στόχος είναι να χάσετε βάρος το οποίο θα αποτρέψει, βελτιώσει ή λύσει τα προβλήματα της υγείας που

σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ε: Πως συγκρίνονται τα απώλειας βάρους με το δακτύλιο με εκείνα της γαστρικής παράκαμψης; Α: Οι ασθενείς που ακολούθησαν την μέθοδο της γαστρικής παράκαμψης έχασαν βάρος γρηγορότερα τον πρώτο χρόνο. Στα πέντε χρόνια όμως, πολλοί ασθενείς που ακολούθησαν την μέθοδο του δακτυλίου έχασαν ίδιο βάρος συγκριτικά με εκείνους της γαστρικής παράκαμψης. Επικεντρωθείτε στα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και να θυμάστε πάντα ότι είναι πολύ σημαντικό να χάνετε βάρος σταδιακά ενώ παράλληλα μειώνετε τους κινδύνους που απορρέουν από την παχυσαρκία και βελτιώνετε την υγεία. Ε: Ο δακτύλιος απαιτεί συχνές επισκέψεις στον γιατρό μετά την επέμβαση; Α: Πολλοί χειρουργοί βλέπουν τους ασθενείς εβδομαδιαία ή κάθε δύο εβδομάδες κατά την διάρκεια του πρώτου μήνα και κάθε τέσσερις με δώδεκα εβδομάδες τον πρώτο χρόνο. Ορισμένες φορές κατά την διάρκεια αυτών των επισκέψεων πραγματοποιούνται ρυθμίσεις. Η τυπική διαδικασία είναι ότι αυτές οι επισκέψεις θα πρέπει να κανονίζονται κάθε τρεις με έξι μήνες κατά την διάρκεια του δεύτερου και τρίτου χρόνου, αναλόγως με την περίπτωση. Ε: Ο δακτύλιος περιορίζει τις σωματικές δραστηριότητες; Α: Ο δακτύλιος δεν επεμβαίνει στις σωματικές δραστηριότητες. Ε: Πως ρυθμίζεται ο δακτύλιος; Α: Οι ρυθμίσεις του δακτυλίου συνήθως πραγματοποιούνται στο ιατρείο του γιατρού. Ο γιατρός διαπερνά μία λεπτή βελόνα διαδερμικά στην υποδόρια δεξαμενή και προσθέτει ή αφαιρεί υδατικό διάλυμα. Αυτή η διαδικασία συνήθως διαρκεί λίγα λεπτά και οι περισσότεροι ασθενείς λένε ότι είναι σχεδόν ανώδυνη. Ε: Θα πρέπει να προσέχω με την υποδόρια δεξαμενή να είναι κάτω από το δέρμα; Α: Δεν υπάρχουν περιορισμοί από την υποδόρια δεξαμενή. Τοποθετείται κάτω από το δέρμα στο κοιλιακό τοίχωμα και μόλις επουλωθούν οι πληγές δεν θα σας δημιουργεί δυσφορία ούτε θα περιορίζει την σωματική άσκηση. Η μόνη φορά που μπορεί να την αισθανθείτε θα είναι όταν θα κάνετε ρυθμίσεις. Εάν αισθάνεστε επίμονη δυσφορία από την υποδόρια δεξαμενή, μιλήστε στον γιατρό σας.

Ε: Είναι δυνατό να αφαιρεθεί ο δακτύλιος; Α: Ο δακτύλιος μπορεί να αφαιρεθεί ακόμα και λαπαροσκοπικά όταν και εφόσον αυτό απαιτηθεί. Οι χειρουργοί αναφέρουν ότι το στομάχι γενικά επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση μετά την αφαίρεση του δακτυλίου. Παρόλα αυτά, μετά την αφαίρεση μπορεί να επανέλθετε γρήγορα στα κιλά που ήσασταν πριν.΄ Ε: Θα χρειαστώ πλαστική επέμβαση για το περίσσιο δέρμα όταν θα έχω χάσει πολλά κιλά; Α: Αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ως κανόνας η πλαστική χειρουργική δεν είναι απαραίτητη για τουλάχιστον 1-2 χρόνια μετά την επέμβαση, λόγω του ότι μερικές φορές το δέρμα συσφίγγεται γύρω από τον νέο μυϊκό ιστό. Δώστε στο δέρμα σας τον χρόνο που χρειάζεται να προσαρμοστεί, πριν αποφασίσετε να προχωρήσετε σε μία ακόμη χειρουργική επέμβαση. Ε: Είναι αλήθεια πως Θα αισθάνομαι το δακτύλιο «σφιχτό» τα πρωινά; Α: Αυτό είναι ένα κοινό αίσθημα ιδιαίτερα για τα άτομα των οποίων οι δακτύλιοι είναι σφιχτοί ή αμέσως μετά από μία ρύθμιση. Κατά την διάρκεια της ημέρας, το υγρά που περιέχει το σώμα αλλάζουν και ίσως αυτό προκαλεί το αίσθημα του ότι ο δακτύλιος είναι «σφιχτότερος» κάποιες στιγμές. Ορισμένες γυναίκες επίσης πρόσεξαν ότι αισθάνονταν το δακτύλιο πιο σφιχτό κατά την διάρκεια της εμμηνόρροιας. Ε: Θα αισθάνομαι πεινασμένος ή στερημένος με το δακτύλιο; Α: Ο δακτύλιος σας κάνει να τρώτε λιγότερο και να αισθάνεστε χορτάτοι με δύο τρόπους.Πρώτον μειώνοντας την χωρητικότητα του στομάχου

και

δεύτερον αυξάνοντας τον χρόνο που χρειάζεται στην τροφή να περάσει από το πεπτικό σύστημα. Μετά από ένα μικρό γεύμα θα αισθάνεστε χορτάτοι. Εάν ακολουθείτε τις διατροφικές οδηγίες για τον τρόπο που επιλέγετε τις τροφές και μασάτε την τροφή καλά, δεν θα αισθάνεστε πεινασμένοι και στερημένοι. Θυμηθείτε ότι ο δακτύλιος είναι ένα εργαλείο που θα σας βοηθήσει να αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες. Ε: Τι θα συμβεί εάν αρρωστήσω; Α: Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του δακτυλίου είναι ότι ρυθμίζεται. Εάν η ασθένεια απαιτεί να τρώτε περισσότερο, ο δακτύλιος μπορεί να χαλαρώσει με την αφαίρεση διαλύματος. Όταν αναρρώσετε από την ασθένεια και θέλετε να χάσετε και πάλι βάρος, ο δακτύλιος σφίγγει αυξάνοντας την ποσότητα του

διαλύματος. Εάν ο δακτύλιος δεν είναι δυνατόν να χαλαρώσει αρκετά, αφαιρείται. Ε: Τι γίνεται σε περίπτωση εγκυμοσύνης; Α: Το να μείνετε έγκυος είναι ακόμη πιο εύκολο, όσο χάνετε βάρος. Η περίοδος μπορεί να γίνει πιο τακτική. Εάν χρειαστεί να τρώτε περισσότερο κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, ο δακτύλιος μπορεί να χαλαρώσει. Μετά την εγκυμοσύνη ο δακτύλιος μπορεί να σφιχτεί και πάλι έτσι ώστε να συνεχίσετε την απώλεια βάρους. Ε: θα χρειαστεί να παίρνω συμπληρώματα βιταμινών; Α: Μπορεί. Είναι δυνατόν να μην παίρνετε αρκετή ποσότητα βιταμινών από τα τρία μικρά γεύματα της ημέρας. Στις εξετάσεις σας, ο γιατρός θα διαπιστώσει εάν παίρνετε αρκετή βιταμίνη Β12, φολικό οξύ και σίδηρο. Επίσης, μπορεί να σας συμβουλέψει να πάρετε συμπληρώματα. Ε: Θα μπορώ να παίρνω άλλα φάρμακα; Α: Θα μπορείτε να παίρνετε φάρμακα με συνταγή ιατρού, παρόλο που μπορεί να χρειαστεί να τα παίρνετε σε κάψουλες, ή να σπάτε μεγάλα χάπια στα δύο και να τα διαλύετε σε νερό, έτσι ώστε να αποφύγετε την έμφραξη της εισόδου του στομάχου, που θα σας κάνει να αισθανθείτε άσχημα. Θα πρέπει να συμβουλεύεστε πάντα τον γιατρό, που σας δίνει την συνταγή σχετικά με αυτό το θέμα. Ο χειρουργός μπορεί να σας πει να αποφεύγετε την ασπιρίνη και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη παυσίπονα, γιατί μπορεί να σας ερεθίσουν το στομάχι. Ε: Τι γίνεται εάν βγω έξω για φαγητό; Α: Παραγγείλετε μόνο μία μικρή μερίδα φαγητού, όπως ένα ορεκτικό. Τρώτε αργά. Τελειώστε το φαγητό ταυτόχρονα με την παρέα σας. Ε: Τι γίνεται με την κατανάλωση αλκοόλ; Α: Το αλκοόλ περιέχει ένα υψηλό αριθμό θερμίδων και διασπά τις βιταμίνες. Παρόλα αυτά, εάν πίνετε περιστασιακά ένα ποτήρι κρασί ή κάποιο άλλο αλκοολούχο ποτό δεν θεωρείται επιβλαβές στην απώλεια βάρους. Ε: Μπορώ να τρώω ο,τιδήποτε με εγκράτεια; Α: Αφού το στομάχι αναρρώσει, θα μπορείτε να τρώτε τα περισσότερα φαγητά, που δεν σας δημιουργούν δυσφορία. Όμως, επειδή θα πρέπει να τρώτε μικρές ποσότητες, είναι σημαντικό να τρώτε φαγητά που περιέχουν βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά και να συμβουλεύεστε πάντα τον γιατρό και

τον διαιτολόγο σας. Εάν καταναλώνετε τροφές πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά ή πίνετε ποτά γεμάτα από «άχρηστες» θερμίδες όπως μιλκσέικ, η αποτελεσματικότητα του δακτυλίου μειώνεται σημαντικά ή και ολοκληρωτικά. Ε: Θα υποφέρω από δυσκοιλιότητα; Α: Θα υπάρξει μία μείωση στην συχνότητα των κενώσεων το οποίο είναι φυσιολογικό δεδομένης της μείωσης της τροφής και λόγω του ότι θα λαμβάνετε

λιγότερες ίνες.

Αυτό

δεν θα

σας

δημιουργήσει

σοβαρά

προβλήματα. Εάν υπάρξει ιδιαίτερη δυσκολία, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να σας προτείνει να πάρετε κάποιο ήπιο καθαρτικό και να πίνετε αρκετό νερό για κάποιο διάστημα. Αν και οι ανάγκες μπορεί να ποικίλουν, πρέπει να πίνετε το λιγότερο 6-8 ποτήρια νερό την ημέρα. Ε: Ποιος επιτρέπεται να πραγματοποιήσει την ρύθμιση του δακτυλίου ; Α: Μόνο γιατρός εκπαιδευμένος μπορεί να πραγματοποιήσει ρύθμιση του δακτυλίου. Ποτέ μην αφήσετε κάποιον μη εξουσιοδοτημένο ιατρό ή μη ιατρικά καταρτισμένο άτομο να ρυθμίσει τον δακτύλιο και ποτέ μην επιχειρήσετε να τον ρυθμίσετε μόνοι σας. Εάν το κάνετε αυτό θα δημιουργήσετε σοβαρά προβλήματα και μπορεί επίσης να καταστρέψετε τον δακτύλιο. Ε: Τι σημαίνουν οι όροι «φούσκωμα» ή «πλήρωση»; Α: Και οι δύο όροι χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να περιγράψουν πως ο χειρουργός εγχέει διάλυμα στον δακτύλιο για να ρυθμίσει το μέγεθος της εισόδου. Αυτό γίνεται με μία βελόνα μέσω της υποδόριας δεξαμενής που βρίσκεται κάτω από το δέρμα σας. Ε: Τι είδους υγρό χρησιμοποιείται για το γέμισμα ή την ρύθμιση του Δακτυλίου Α: Χρησιμοποιείται ένα αποστειρωμένο, απλό αλατούχο διάλυμα. Ε: Πότε θα πρέπει να περιμένω την πρώτη ρύθμιση του δακτυλίου μου; Α: Είναι πιθανό η πρώτη ρύθμιση να πραγματοποιηθεί 4 με 6 εβδομάδες μετά την επέμβαση. Παρόλα αυτά, ο ακριβής χρόνος μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Εσείς και ο χειρουργός θα αποφασίσετε πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για εσάς. Ε: Πόσο υγρό εισάγεται στον δακτύλιο κατά την διάρκεια της ρύθμισης; Α: Κατά την διάρκεια κάθε ρύθμισης, μόνο μια μικρή ποσότητα διαλύματος εγχέεται ή αναρροφάται από τον δακτύλιο. Το πόσο υγρό χρησιμοποιείται στις

ρυθμίσεις, διαφέρει από άτομο σε άτομο. Κάποιοι δακτύλιοι μένουν άδειοι στην επέμβαση. Άλλοι περιέχουν μία μικρή ποσότητα διαλύματος. Αυτό θα το αποφασίσει ο χειρουργός κατά την τοποθέτηση του δακτυλίου. Το πόσο υγρό θα χρησιμοποιηθεί στην πρώτη ρύθμιση, εξαρτάται από τα ακόλουθα:  Τις διατροφικές συνήθειες.  Τα διατροφικά πρότυπα.  Την απώλεια βάρους Ο γιατρός θα αξιολογήσει το μέγεθος της εισόδου του δακτυλίου (στόμιο), το πώς διατρέφεστε και το πόσο ανεκτικοί είστε στο βαθμό πλήρωσης του δακτυλίου. Ε: Χρειάζονται τουλάχιστον 2-3ml υγρού στον δακτύλιο για να έχει αποτελέσματα; Α: Κάποια άτομα χρειάζονται λιγότερο και κάποια χρειάζονται περισσότερο. Το ποσό πλήρωσης αποφασίζεται από:  Την ακριβή θέση του δακτυλίου.  Το πως μασάτε.  Το πόση ώρα χρειάζεστε για ένα γεύμα. Δεν υπάρχει ακριβής τρόπος να καθοριστεί πόσο υγρό θα χρειασθεί. Ο γιατρός σας θα το αξιολογήσει και θα υπολογίσει:  Το μέγεθος του μικρού γαστρικού θυλάκου.  Το μέγεθος του στομίου προς το κάτω μέρος του στομάχου.  Την πρόοδο στην απώλεια βάρους.  Πόσο και τι τρώτε. Ε: Πως θα ξέρω αν χρειάζεται ρύθμιση ο δακτύλιος μου; A: Oι πιο κοινοί λόγοι για ρυθμίσεις είναι:  Δεν μπορείτε να φάτε σχεδόν τίποτα, χωρίς να αισθάνεστε δυσφορία και τάση προς εμετό. Ο δακτύλιος μπορεί να είναι πολύ σφιχτός.  Μπορείτε να τρώτε χωρίς περιορισμούς. Ο δακτύλιος μπορεί να είναι πολύ χαλαρός.  Δεν χάνετε βάρος. Ο δακτύλιος είναι πιθανόν πολύ χαλαρός. Στον δακτύλιο προστίθεται υγρό για να σφίξει. Αυτό μειώνει το μέγεθος του στομίου στην είσοδο του στομάχου.  Μερικές φορές ο ασθενής αντιμετωπίζει συμπτώματα όπως αυτά της παλινδρόμησης ή εμετό. Ή μπορεί να έχει πρόβλημα με αρκετές τροφές.

Εάν συμβεί αυτό, θα πρέπει να αφαιρεθεί υγρό, ώστε να χαλαρώσει ο δακτύλιος. Αυτό θα μεγαλώσει το στόμιο της εισόδου. Ε: Πόσες ρυθμίσεις δακτυλίου θα χρειαστώ; Α: Οι περισσότεροι ασθενείς έκαναν μεταξύ 3 και 5 ρυθμίσεις τον πρώτο χρόνο. Μερικές φορές πραγματοποιούνται μικρότερες ρυθμίσεις στα επόμενα χρόνια. Αυτό ποικίλει από άτομο σε άτομο. Ε: Επιτρέπεται να ανοιχτεί ο δακτύλιος για μία ειδική περίσταση; Α: Όχι! Ο δακτύλιος δεν θα πρέπει ποτέ να ανοιχτεί για να φάτε ένα μεγάλο γεύμα σε μία ειδική περίσταση. Ο δακτύλιος μπορεί να ανοιχτεί μόνο για ιατρικούς λόγους, όπως είναι η εγκυμοσύνη. Ε: Όταν κάνω ρύθμιση, θα αισθάνομαι πάντα το ίδιο; Α: Κάθε άτομο αντιδρά διαφορετικά. Η δική σας αντίδραση εξαρτάται από παράγοντες οι οποίοι είναι μοναδικοί για εσάς και περιλαμβάνουν:  Την ακριβή θέση του δακτυλίου.  Τις φυσιολογικές ιδιαιτερότητες της ανατομίας σας.  Πως τρώτε (ιδιαίιτερα πως μασάτε).  Τι είδους τροφές καταναλώνετε.  Πώς αντιδράτε στις αλλαγές σφιξίματος του δακτυλίου. Ε: Πονάει η ρύθμιση δακτυλίου; Α: Μπορεί να αισθανθείτε ένα ελαφρύ τρύπημα και ένα μικρό ποσοστό πίεσης. Η αίσθηση είναι ίδια με αυτή της αιμοληψίας. Ε: Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να γνωρίζω σχετικά με τις ρυθμίσεις; Α: Μην βιαστείτε να κάνετε ρύθμιση αμέσως. Ο δακτύλιος σας προσφέρει σταθερή και ασφαλή απώλεια βάρους. Θα πρέπει να μπορείτε με άνεση να τρώτε μικρές ποσότητες φαγητού. Εάν ο δακτύλιος σας περιορίζει πολύ, θα είναι δύσκολο για τον οργανισμό να παίρνει τα απαραίτητα θρεπτικά για αυτόν συστατικά. Επίσης μπορεί να προκληθούν συμπτώματα παλινδρόμησης ή εμετού. Ε: Πως θα ξέρω εάν ο δακτύλιος είναι «υπερβολικά σφιχτός»; Α: Εάν η ρύθμιση έχει ως αποτέλεσμα να στενέψει υπερβολικά η είσοδος του στομάχου, θα δυσκολεύεστε να τρώτε τα περισσότερα φαγητά. Σαν αποτέλεσμα, μερικά άτομα αποφεύγουν την στερεά τροφή και στρέφονται στις υγρές τροφές. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απόκτηση βάρους, ιδιαίτερα εάν

τα υγρά που καταναλώνονται είναι υψηλά σε θερμίδες. Ένας πολύ σφιχτός δακτύλιος μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα παλινδρόμησης και ιδιαίτερα την νύχτα. Μπορεί επίσης να προκαλέσει συχνό εμετό . Το στόμιο προς το κάτω τμήμα του στομάχου μπορεί να κλείσει τελείως και να μην είναι δυνατή η κάθοδος των τροφών και των υγρών. Εάν παρουσιάζετε αυτά τα συμπτώματα, ενημερώστε άμεσα τον χειρουργό σας.

ΕΝΔΟΓΑΣΤΡΙΚΟ ΜΠΑΛΟΝΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Εισαγωγή Το ενδοσκοπικό ενδογαστρικό μπαλόνι σχεδιάστηκε ώστε μηχανικά να προσφέρει αίσθημα πληρότητας και όγκου στο στομάχι, μειώνοντας έτσι την κατανάλωση τροφής και διευκολύνοντας την εκμάθηση της νέας διατροφής και της αλλαγής του τρόπου συμπεριφοράς των παχύσαρκων ατόμων. Το ενδογαστρικό μπαλόνι έχει ομαλή και λεία επιφάνεια,χωρίς ραφές για να μην ερεθίζει τον γαστρικό βλεννογόνο, διαθέτει μικρή και εύκαμπτη μορφή ώστε να τοποθετείται και να αφαιρείται με άμεση ενδοσκοπική όραση.Γεμίζει με υγρό καλύτερα παρά αέρα και

είναι κατασκευασμένο από βιολογικά

ανενεργό, ανθεκτικό, μαλακό και ελαστικό υλικό με χαμηλή πιθανότητα πρόκλησης έλκους ή απόφραξης.Μπορεί να ρυθμιστεί σε διαφορετικά μεγέθη και

έχει ενσωματωμένο ακτινοσκιερό υλικό που επιτρέπει την κατάλληλη

παρακολούθηση σε περίπτωση ξεφουσκώματος.. Το ενδογαστρικό μπαλόνι παχυσαρκίας αποτελείται από: ένα μαλακό διογκούμενο μπαλόνι, ένα σωλήνα τοποθέτησης και ένα σύστημα γεμίσματος με χρωματισμένο φυσιολογικό ορό ή με εμφύσηση αέρα. Η τοποθέτηση του γαστρικού μπαλονιού δεν απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Είναι μια σημαντική παρέμβαση που γίνεται για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Επειδή και αυτό έχει σκοπό τον περιορισμό της ποσότητας των προσλαμβανομένων τροφών, αναφέρεται στις περιοριστικού τύπου μεθόδους αντιμετώπισης της παχυσαρκίας Στα

πλεονεκτήματα

της

μεθόδου

συγκαταλέγονται

ευκολία

της

τοποθέτησης,η απουσία πλέον σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργείων,χάρη στην εξέλιξη των υλικών και της τεχνικής, και η πλήρης αναστρεψιμότητα της παρέμβασης. Μηχανισμός δράσης Το μπαλόνι καταλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος του στομαχιού,περίπου τα 2/3. Έτσι, το στομάχι γεμίζει με λιγότερη ποσότητα τροφής,εμποδίζοντας με τον τρόπο αυτό την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής κατά τη διάρκεια των γευμάτων. . To μπαλόνι «επιπλέει» στην τροφή που καταλήγει στο κάτω μέρος του στομαχιού και καθώς ακουμπάει στα τοιχώματα του επάνω μέρους «ξεγελάει»

τους αισθητήρες που βρίσκονται εκεί, οι οποίοι στέλνουν σήμα στον εγκέφαλο ότι έχουμε χορτάσει. Έτσι σταματάει η επιθυμία για φαγητό. Μια πρόσφατη έρευνα κατέδειξε ότι η τοποθέτηση του μπαλονιού καθυστερεί τη γαστρική κένωση και μειώνει τα επίπεδα της γκρελίνης στο αίμα των παχυσάρκων ασθενών, μια ορμόνη που συνδέεται με το αισθήματα πείνας και κορεσμού. Πόσο διαρκεί Το μπαλόνι είναι φτιαγμένο από πρωτοποριακά υλικά, φιλικά με τον ανθρώπινο οργανισμό και αναλλοίωτα από τα γαστρικά υγρά, τουλάχιστον για διάστημα ενός έτους. Ωστόσο, για να υπάρχει απόλυτη ασφάλεια στη χρήση του, θα πρέπει να αφαιρείται μετά από 6-8 μήνες. Η αφαίρεση γίνεται πάλι ενδοσκοπικά, χωρίς εγχείρηση. 0 γιατρός βάζει από το στόμα ένα γαστροσκόπιο, το οποίο μέσω του οισοφάγου καταλήγει στο στομάχι, «ξεφουσκώνει» το μπαλόνι και το αφαιρεί τραβώντας το έξω. Ενδείξεις τοποθέτησης του μπαλονιού Το ενδογαστρικό μπαλόνι είναι σχεδιασμένο να βοηθά ανθρώπους, οι οποίοι επιστημονικά χαρακτηρίζονται υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και απέτυχαν να κερδίσουν παρατεταμένη απώλεια βάρους με άλλα ιατρικά προγράμματα. Το ενδογαστρικό μπαλόνι παχυσαρκίας είναι ακόμα ιδιαίτερα χρήσιμο σε ανθρώπους που θεωρούνται παχύσαρκοι ή υπέρβαροι και πρόκειται να υποβληθούν σε οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση. Δεν είναι κατάλληλο για αυτούς που θέλουν να χάσουν υπερβολικά πολλά κιλά, για ανθρώπους που καταναλώνουν πολλά γλυκά ή και για όσους δεν μπορούν να ακολουθήσουν φυσιολογικό τρόπο διατροφής . Μετά την αφαίρεση του μπαλονιού, ο παχύσαρκος θα πρέπει να διατηρήσει σωστές διαιτολoγικές συνήθειες. Αν δεν το κάνει και αρχίσει ξανά να δημιουργεί θερμιδικό περίσσευμα, η παχυσαρκία μπορεί επανέλθει Είναι μια προσωρινή λύση, αφού το μπαλόνι μπορεί να βοηθήσει τον παχύσαρκο μόνο για 6 μήνες και η απώλεια των κιλών είναι περιορισμένη. Η μέθοδος απευθύνεται σε πολύ πειθαρχειμένους παχύσαρκους και σε περιπτώσεις ελαφριάς παχυσαρκίας. Οι ενδείξεις για την προσωρινή χρήση του, συνοψίζονται βασικά στις παρακάτω κατηγορίες ασθενών: 1. Απώλεια βάρους σε ασθενείς με ΒΜΙ 30-39 που διαθέτουν σημαντικούς

παράγοντες κινδύνου της υγείας που συσχετίζονται με την παχυσαρκία και απέτυχαν να χάσουν ή να διατηρήσουν την απώλεια βάρους μετά από επίπονα, ελεγχόμενα διαιτητικά προγράμματα. 2. Απώλεια βάρους σε πολύ παχύσαρκους ασθενείς με ΔΜΣ >40, ως προετοιμασία για εφαρμογή βαριατρικής χειρουργικής με στόχο τη μείωση των διεγχειρητικών και μετεγχειρητικών επιπλοκών. 3. Απώλεια βάρους σε πολύ παχύσαρκους ασθενείς (ΔΜΣ >40), που λόγω αντενδείξεων δεν μπορούν να χειρουργηθούν, σε συνδυασμό πάντα με μακροχρόνια προγράμματα ισορροπημένης διατροφής. Αντενδείξεις τοποθέτησης του μπαλονιού; 1. Ενεργό έλκος. 2. Εκτεταμένη γαστρίτιδα. 3. Μεγάλη διαφραγματοκοίλη. Τι πετυχαίνουμε με την τοποθέτηση του μπαλονιού 1. Τη σημαντική απώλεια βάρους σε βραχύ χρονικό διάστημα, λόγου του κορεσμού που προκαλεί το μπαλόνι. 2. Την ευκαιρία για την υιοθέτηση αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες, που θα τον βοηθήσουν στον περαιτέρω τρόπο ζωής και μετά την αφαίρεση του. 3. Μείωση του σωματικού βάρους για να μπορέσει να γίνει χειρουργήσιμος και να μειώσει τις διεγχειρητικές και μετεγχειρητικές επιπλοκές. 4. Μείωση του σωματικού βάρους χωρίς να υποστεί χειρουργική επέμβαση γιατί δεν το επιτρέπουν λόγοι υγείας, μειώνοντας έτσι τη νοσηρότητα και τη θνητότητα. 5. Βελτίωση της ψυχικής υγείας από την αυτόεκτιμηση και την αποδοχή από το κοινωνικό σύνολο. Ποια σημεία θα τονιστούν στον ασθενή; 1. Αφιερώνουμε αρκετό χρόνο στην πρώτη συνάντηση με τον ασθενή για σωστή ενημέρωση, αναζήτηση κινήτρων και σωστή επιλογή ασθενών στους οποίους πιστεύουμε ότι το μπαλόνι παχυσαρκίας θα έχει αποτέλεσμα σαν μέθοδος απώλειας βάρους. 2. Το μπαλόνι δεν αποτελεί από μόνο του «μαγική λύση» στην απώλεια βάρους και η τελική επιτυχία βασίζεται στον συνδυασμό με υποθερμιδική διατροφή και αλλαγή του τρόπου ζωής. 3. Ο ασθενής επιλέγει μια σχετικά επεμβατική μέθοδο απώλειας βάρους

και θα πρέπει να γνωρίζει τις πιθανές επιπλοκές και το σημαντικότερο, να έχει επίγνωση της απόφασης αυτής (π.χ. δεν το δοκιμάζουμε, επειδή το διαβάσαμε σε ένα περιοδικό ποικίλης ύλης). 4. Ο ασθενής πρέπει επίσης να γνωρίζει ότι θα πρέπει να απέχει σχεδόν πλήρως από τα γλυκά (καθώς και από τροφές που περιέχουν πολλές θερμίδες σε μικρό όγκο, όπως τα λίπη). 5. Του επισημαίνει τον τρόπο και τη διάρκεια τοποθέτησης του μπαλονιού, που δεν πρόκειται να υπερβεί τα 12 min καθώς επίσης ότι δεν είναι επώδυνη η διαδικασία και επιζητά από αυτόν τη συνεργασία του. 6. Του αναφέρει για το υλικό που είναι κατασκευασμένο το μπαλόνι (σιλικόνη) και ότι δεν δημιουργεί προβλήματα στο διάστημα των 6 μηνών. 7. Με την τοποθέτηση του μπαλονιού, ενδέχεται ο ασθενής να παρουσιάσει ναυτίες, εμετούς, μετεωρισμό, διάρροιες και πόνο στην κοιλιακή χώρα. Γι' αυτό, το πρώτο 24ωρο θα λαμβάνει μόνο υγρά, αντιεμετική αγωγή και γαστροπροστασία . To δεύτερο 24ωρο ο οργανισμός δέχεται την παρουσία του μπαλονιού όπου είναι φυσιολογική και αναμενόμενη η κατάσταση. 8. Τον ενημερώνει ότι, μετά την τοποθέτηση του μπαλονιού, μέσα στο διάστημα του 6μηνου, εάν παρατηρήσει αλλαγή χρώματος στα ούρα (μπλε λόγω της χρωστικής) αυτό σημαίνει τη διαρροή του μπαλονιού και υπάρχει κίνδυνος να διέλθει στο λεπτό έντερο και να προκληθεί ειλεός. Γι' αυτό θα πρέπει να προσέλθει έγκαιρα στο νοσοκομείο και να γίνει η αφαίρεση του μπαλονιού ενδοσκοπικά. 9. Αξιολογεί την κατάσταση και τον βαθμό συνεργασίας εξασφαλίζοντας φλεβική οδό με την τοποθέτηση φλεβοκαθετήρα. 10. Θα πρέπει να γίνουν οι σχετικές ερωτήσεις για τυχόν αλλεργίες ή λήψη φαρμάκων για χρόνια νοσήματα (επιληψία, διαβήτη κ.λπ.) τυχόν μεταδοτικά νοσήματα, προσθετική βαλβίδα, φύσημα ή ιστορικό ενδοκαρδίτιδας. 11. Ετοιμασία του ασθενούς σύμφωνα με το πρωτόκολλο για γαστροσκόπηση και διαδικασία τοποθέτησης. 12. Μετά την τοποθέτηση τον πληροφορεί για τον τρόπο αφαίρεσης του μπαλονιού, αφότου περάσουν 6μηνες. Αυτός ο τρόπος είναι παρόμοιος με εκείνον της τοποθέτησης και ο χρόνος δεν ξεπερνά τα 10 min. 13. Με την προσέλευση του δεν θα πρέπει να έχει γίνει λήψη τροφής το τελευταίο 24ωρο καθώς επίσης και λήψη υγρών μερικές ώρες πριν.

Τεχνική τοποθέτησης του μπαλονιού Προηγείται πάντα της τοποθέτησης του μπαλονιού επιστάμενος έλεγχος του ανωτέρου πεπτικού με γαστροσκόπηση, ώστε αν διαπιστωθεί οποιαδήποτε βλάβη να χορηγηθεί πρώτα η κατάλληλη θεραπεία και να τοποθετηθεί το μπαλόνι σε δεύτερο χρόνο. Χορηγείται συνήθως ενδοφλέβια μιδαζολάμη, ώστε ο ασθενής να βρίσκεται σε ύπνωση. Με τον οδηγό καθετήρα εισάγεται το ξεφούσκωτο μπαλόνι και τοποθετείται στην περιοχή του θόλου ή του σώματος του στομάχου. Εισάγονται με αργό ρυθμό στο μπαλόνι 500-700ml φυσιολογικού ορού χρωματισμένου με 5ml κυανό του μεθυλενίου (για να εντοπισθεί στα κόπρανα και στα ούρα σε περίπτωση που αυτόματα ξεφουσκώσει το μπαλόνι) κάτω από ενδοσκοπικό έλεγχο. Μετά από την επιθυμητή πλήρωση, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή, αφαιρείται ο οδηγός καθετήρας, ώστε να λειτουργήσει η ενσωματωμένη βαλβίδα ασφαλείας, που εξασφαλίζει την ακεραιότητα του μπαλονιού. Ο χρόνος τοποθέτησης ποικίλει συνήθως από 15 - 25 λεπτά. Ο ασθενής παρακολουθείται από το γιατρό για λίγη ακόμη ώρα και μετά επιστρέφει στο σπίτι. Οδηγίες μετά την τοποθέτηση του μπαλονιού Οι ασθενείς εξέρχονται με συστάσεις για υδρική δίαιτα επί 10ημερο και συνεχή λήψη

φαρμάκων

γαστροπροστασίας

(zurcazol

40mg/ημερησίως)

που

θεωρείται ότι προστατεύουν περαιτέρω το στόμαχο από το ξένο σώμα, αλλά και το μπαλόνι από τα ερεθιστικά, όξινα υγρά του στομάχου. Επίσης για 3-7 ημέρες χορηγούνται, εάν χρειασθεί, αντιεμετικά

για συμπτωματική αγωγή

από τους εμετούς και τη ναυτία, που ακολουθούν συνήθως για 2-5 ημέρες την τοποθέτηση του μπαλονιού. Επιπλοκές 1. Ναυτία, έμετοι και αίσθημα βάρους/πόνου στο επιγάστριο είναι η πιο συχνά παρατηρούμενη επιπλοκή και εκφράζει την προσπάθεια του στομάχου να συνηθίσει το μπαλόνι. Συνήθως υποχωρεί σε λίγες ημέρες με τη βοήθεια της διαιτητικής και φαρμακευτικής αγωγής . 2. Σε μερικές περιπτώσεις οι έμετοι και η γαστρική δυσανεξία συνεχίζουν επί μακρόν και τότε το μπαλόνι πρέπει να αφαιρεθεί. 3. Έλκη στομάχου συνήθως σε σημεία πίεσης και διαβρωτική γαστρίτιδα

μπορεί να συμβούν και αντιμετωπίζονται συνήθως με αντιελκωτική αγωγή. 4. Διάτρηση και αιμορραγία από έλκος έχουν αναφερθεί. 5. Η σοβαρότερη επιπλοκή είναι η εντερική απόφραξη από ένα μπαλόνι που δεν έχει φουσκώσει σωστά ή που παρουσιάζει διαρροή και μετακινήθηκε από το στομάχι στο έντερο. Δυνητικά μπορεί να περάσει στο παχύ έντερο και να αποβληθεί με τα κόπρανα. Χειρουργική παρέμβαση μπορεί επίσης να χρειασθεί για την αφαίρεση του. Αφαίρεση του μπαλονιού Μετά από χρονικό διάστημα 6 μηνών το μπαλόνι πρέπει να αφαιρεθεί (περαιτέρω παραμονή του στο στομάχι αυξάνει την πιθανότητα να ξεφουσκώσει αυτόματα) και πιθανότατα να αντικατασταθεί με ένα καινούριο, εάν δεν έχει επιτευχθεί ολοκληρωτικά ο στόχος της απώλειας βάρους. Η διαδικασία αφαίρεσης γίνεται με τον ασθενή σε «μέθη». Το μπαλόνι τρυπιέται με ειδική βελόνα σκληροθεραπείας και αφαιρείται όλο το υγρό με αναρρόφηση. Κατόπιν, με ειδική λαβίδα σύλληψης ή βρόγχο συλλαμβάνεται άδειο πια και αφαιρείται σιγά και σταθερά από το στόμα. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία η μέση απώλεια βάρους κυμαίνεται από 15-21 κιλά στο χρονικό διάστημα των 6 μηνών. Τα σημαντικότερα σημεία για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα. 1. Πρέπει να γίνει κατανοητό από τον ασθενή ότι η μέθοδος είναι η αρχή μόνο μιας εφ' όρου ζωής αλλαγής του τρόπου ζωής και όχι μια προσωρινή βοήθεια στην απώλεια βάρους. 2. Δεν αναφερόμαστε σε αυστηρές, περιοριστικού τύπου, υποθερμιδικές δίαιτες, αλλά σε μια ισορροπημένη, υποθερμιδική διατροφή στην οποία εκπαιδεύεται ο ασθενής κατά τη διάρκεια του εξαμήνου και κατόπιν συνεχίζει να την εφαρμόζει, εάν θέλει να έχει ένα μακροχρόνιο αποτέλεσμα. 3. Ενθαρρύνουμε τη σωματική άσκηση σε συνδυασμό με τη διατροφή και προτείνουμε απλές λύσεις, όπως το περπάτημα. 4. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, ζητούμε την τακτική επικοινωνία με τον ασθενή, ή συνιστούμε εξειδικευμένη διαιτολογική και ψυχολογική παρέμβαση εάν είναι απαραίτητη. 5. Σημαντική επίσης είναι η αρωγή της οικογένειας στην επίτευξη του τελικού στόχου και έτσι συνιστάται να παρίσταται στις συζητήσεις κάποιο συγγενικό πρόσωπο

(συνήθως

σύζυγος),

που

θα

κατανοήσει

τις

διατροφικές

ιδιαιτερότητες. Συμπεράσματα Εν κατακλείδι, η τοποθέτηση

του ενδογαστρικού μπαλονιού είναι μια

αναίμακτη και ασφαλής μέθοδος που δίνει τη δυνατότητα στους παχύσαρκους ασθενείς να χάσουν βάρος και να βελτιώσουν με τον τρόπο αυτό την υγεία, την ψυχολογική κατάσταση και την ποιότητα της ζωής τους, χωρίς ωστόσο να αποτελεί πανάκεια στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η αποτελεσματικότητα της είναι βραχυπρόθεσμη, περιορίζεται συνήθως στους πρώτους μήνες μετά την τοποθέτηση, και εξαρτάται από τη σωστή επιλογή των ασθενών και από την παράλληλη εφαρμογή και συνεπή τήρηση των εξατομικευμένων διαιτολογικών προγραμμάτων και την κατάλληλη τροποποίηση της συμπεριφοράς. Ίσως η μεγαλύτερη αξία της μεθόδου έγκειται στο γεγονός ότι εισάγει τους ασθενείς σε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής, διαφορετικές διατροφικές συνήθειες και μια διαφορετική εικόνα σώματος ενός λεπτότερου εαυτού. Η σχετικά γρήγορη απώλεια βάρους κατά τη διάρκεια της παραμονής του μπαλονιού στο στομάχι τονώνει την αυτοπεποίθηση τους και τους δίνει ισχυρό κίνητρο να παραμείνουν λεπτοί. Επιπλέον κάνει εφικτή την εφαρμογή πιο ριζικών και οριστικών θεραπειών, όπως είναι οι βαριατρικές επεμβάσεις, σε ασθενείς των οποίων η εκσεσημασμένη παχυσαρκία πριν την τοποθέτηση του μπαλονιού καθιστά απαγορευτική την οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της θεραπείας εξαρτώνται τόσο από τη συνέχιση της συνεργασίας με την πολυδύναμη ομάδα των ειδικών, όσο και από την ίδια τη θέληση και την αποφασιστικότητα του ατόμου.

ΠΙΝΑΚΑΣ: ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΜΠΑΛΟΝΙΟΥ Α. Κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης και της τοποθέτησης ή αφαίρεσης του μπαλονιού.  Υπερβολική αντίδραση στην ενδοφλέβια αναισθησία με αποτέλεσμα αναπνευστική ανεπάρκεια.  Εισρόφηση.  Μηχανική βλάβη στα φαρυγγικά, οισοφαγικά ή γαστρικά τοιχώματα με αποτέλεσμα αιμορραγία ή διάτρηση. Β. Κατά τη διάρκεια παραμονής του μπαλονιού στο στομάχι - Μηχανικές επιπλοκές από το μπαλόνι.  Εξελκώσεις που μπορούν να προκληθούν από την πίεση στο γαστρικό βλεννογόνο.  Ρήξη του τοιχώματος λόγω κακής τοποθέτησης του μπαλονιού.  Απόφραξη του εντέρου από μετακίνηση του μπαλονιού. Γ. Ανεπιθύμητες ενέργειες από την παρουσία του μπαλονιού.  Ναυτία.  Έμετος.  Οπισθοστερνικό καύσος  Μετεωρισμός, κράμπες

ΠΙΝΑΚΑΣ: ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ ΜΠΑΛΟΝΙΟΥ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ  Άτομα ηλικίας 18-60 ετών.  Άτομα με ΒΜΙ 30-39 που διατρέχουν σημαντικούς κινδύνους υγείας οι οποίοι σχετίζονται με την παχυσαρκία.  Άτομα με ΒΜΙ Ι 35 που είναι υποψήφια για βαριατρική επέμβαση, αλλά χρειάζεται να χάσουν βάρος για να μειωθεί ο διεγχειρητικός κίνδυνος.  Άτομα με παχυσαρκία και σοβαρές συν-νοσηρές παθολογικές καταστάσεις, οι οποίες καθιστούν απαγορευτική οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση.  Άτομα με παχυσαρκία που έχουν επανειλημμένως αποτύχει να χάσουν ή να διατηρήσουν την απώλεια βάρους με μη-επεμβατικές μεθόδους (δίαιτα, άσκηση, φαρμακευτική αγωγή). ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ  ΒΜΙ <30.  Εγκυμοσύνη ή πρόθεση εγκυμοσύνης για τους επόμενους 12 μήνες μετά την τοποθέτηση του μπαλονιού.  Ιστορικό χρόνιας ή τρέχουσας χρήσης υψηλών δόσεων ΜΣΑΦ ή/και ασπιρίνης.  Κατάχρηση αλκοόλ ή ψυχοδραστικών φαρμάκων.  Ιστορικό ανοικτής λαπαροτομίας (συμπεριλαμβανομένης βαριατρικής επέμβασης), εντερικής απόφραξης ή συμφυτικής περιτονίτιδας.  Οισοφαγίτιδα, γαστρίτιδα, γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου.  Συγγενείς ή επίκτητες ανωμαλίες του ΓΕΣ όπως ατρησίες ή στενώσεις.  Οισοφαγικοί ή γαστρικοί κιρσοί με πιθανότητα αιμορραγίας.  Μεγάλη διαφραγματοκήλη.  Άτομα των οποίων η ηλικία ή η κακή γενική κατάσταση αποκλείει το ενδεχόμενο χειρουργείου σε περίπτωση που εμφανισθεί κάποια επιπλοκή από το μπαλόνι.  Νοητική υστέρηση, συναισθηματική αστάθεια, ψυχωτική διαταραχή, βαριά διαταραχή προσωπικότητας, μείζονα διαταραχή του συναισθήματος.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΠΑΛΟΝΙΟΥ Ε: Πόσο βάρος θα χάσω; Α: Θα έχετε σημαντική απώλεια βάρους, κυμαινόμενη από 15-20 κιλά. Παρόλα αυτά, το αποτέλεσμα είναι ανάλογο με το πόσο σωστά θα ακολουθήσετε το πρόγραμμα και πόσο σωστά θα προσαρμοστείτε στις νέες διατροφικές σας συνήθειες. Ε: Θα αισθάνομαι το μπαλόνι μέσα στο στομάχι μου; Α: Θα αισθάνεστε δυσάρεστα κατά την διάρκεια των πρώτων ημερών. Μετά από αυτό η κύρια αίσθηση που θα έχετε από το μπαλόνι θα είναι το αίσθημα του κορεσμού. Ε: Υπάρχουν παρενέργειες ή επιπλοκές από το μπαλόνι; Α: Οι πρώτες 3 ημέρες θα είναι πολύ δύσκολες. Οι κράμπες, η ναυτία και ο εμετός είναι φυσιολογικά και αναμενόμενα. Είναι πολύ σημαντικό να ακολουθείτε τις οδηγίες του ιατρού σας και να πίνετε πολλά υγρά. Μπορεί να σας χορηγηθούν φάρμακα που θα σας βοηθήσουν να απαλύνετε την δυσφορία. Ε: Πόσος χρόνος χρειάζεται για να αναρρώσω από την διαδικασία τοποθέτησης; Α: Θα πρέπει να υπολογίσετε ότι τουλάχιστον για 3 ημέρες θα πρέπει να αποφύγετε παντός είδους δραστηριότητα, έτσι ώστε να αναρρώσετε από την διαδικασία. Θα μπορέσετε να επανέλθετε στην φυσιολογική καθημερινή σας δραστηριότητα σε μεγαλύτερο ή μικρότερο διάστημα από αυτό, ανάλογα με το πόσο γρήγορα θα προσαρμοστεί το σώμα σας στο μπαλόνι. Ε: Πως συγκρίνονται τα αποτελέσματα της απώλειας βάρους με άλλα διαιτητικά προγράμματα; Α: Αναμένεται να χάσετε περισσότερο βάρος με το μπαλόνι. Λόγω του ότι το μπαλόνι σας δίνει το αίσθημα του κορεσμού, θα μπορείτε ευκολότερα να ελέγχετε την κατανάλωση της τροφής και να κάνετε υγιεινές αλλαγές στις συνήθειες σας. Ε: To μπαλόνι απαιτεί συχνές επισκέψεις στον ιατρό μετά την τοποθέτηση;

Α: Το πρόγραμμα παρακολούθησης είναι σημαντικό στην επιτυχία του μπαλόνι και στην εκμάθηση ενός νέου τρόπου ζωής. Θα έχετε συναντήσεις με τον ιατρό σας και την ομάδα υποστήριξης, τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, καθ' όλη την διάρκεια που έχετε τοποθετημένο το μπαλόνι. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, θα αξιολογείται η πρόοδος σας και θα μαθαίνετε πολύτιμους κανόνες για την υγεία σας, την διατροφή σας και την άσκηση σας που θα σας παρέχουν την βάση για μακροπρόθεσμη επιτυχία. Ε: To μπαλόνι περιορίζει τις δραστηριότητες μου; Α: Την πρώτη εβδομάδα δεν θα πρέπει να προγραμματίσετε κανενός είδους βαριά δραστηριότητα. Μόλις το σώμα σας προσαρμοστεί στο μπαλόνι, μπορείτε να επανέλθετε στις κανονικές σας δραστηριότητες. Συστήνεται έντονα η έναρξη ενός προγράμματος άσκησης, το οποίο θα βοηθήσει σημαντικά στην επιτυχία του προγράμματος. Ε: Τι θα συμβεί εάν το μπαλόνι έχει διαρροή; Α: Εάν το μπαλόνι έχει διαρροή, θα παρατηρήσετε αλλαγή στο χρώμα των ούρων σας (θα είναι πρασινωπό). Παρόλο που δεν είναι σύνηθες, αυτό μπορεί να είναι κάτι σοβαρό. Εάν παρατηρήσετε αλλαγή στο χρώμα των ούρων σας, θα πρέπει να καλέσετε άμεσα τον ιατρό σας. Εάν το μπαλόνι ξεφουσκώσει, το πιο πιθανό είναι να αποβληθεί από το σώμα σας κανονικά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις πρέπει να αφαιρεθεί από τον ιατρό σας. Ε: Μπορώ να πίνω αλκοόλ; Α: Η κατανάλωση αλκοόλ σε περιορισμένη ποσότητα είναι αποδεκτή. Ε: Μπορώ να τρώω ότι θέλω; Υπάρχουν περιορισμοί στην κατανάλωση τροφών; Α: Δεν θα θέλετε να τρώτε όσο είχατε συνηθίσει. Επιπροσθέτως, εάν τρώτε λιπαρά φαγητά ή γλυκά, θα αισθάνεστε αδιάθετοι. Η υπερβολική κατανάλωση τροφής, όσο το μπαλόνι είναι στο στομάχι, μπορεί να είναι επικίνδυνη και να καταλήξει σε σοβαρό ιατρικό πρόβλημα. Ε: Πως αφαιρείται το μπαλόνι; Α: Το μπαλόνι αφαιρείται από το στόμα, με τον ίδιο τρόπο που τοποθετείται, με μία διαδικασία που διαρκεί 20 λεπτά. Ε: Πρέπει να συμμετάσχω σε πρόγραμμα παρακολούθησης για να είναι επιτυχές το αποτέλεσμα; A: To μπαλόνι δεν είναι μαγικό χάπι, αλλά το εργαλείο για να αλλάξετε τον

τρόπο ζωής σας. Το να συμμετάσχετε στο πρόγραμμα θα σας δώσει την γνώση και την στήριξη για να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας και να έχετε τις καλύτερες προϋποθέσεις για μακροπρόθεσμη επιτυχία.

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Εισαγωγή Η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας έχει παγκοσμίως αυξηθεί και το πρόβλημα για τη δημόσια υγεία γίνεται ολοένα μεγαλύτερο, καθόσον έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις. Στη Βρετανία, λ.χ., το 30% των παιδιών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Στην Ελλάδα οι γενιές της τελευταίας 25ετίας έχουν παχύνει σημαντικά και ανησυχητικά. Ο μέσος 18χρονος Έλληνας και Ελληνίδα είναι κατά τι παχύτεροι από τους αντίστοιχους αμερικανόπαιδες.Πρόσφατη μελέτη της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας έδειξε ότι στις ηλικίες 2 έως 6 ετών το 18,1% των αγοριών και το 16,3% των κοριτσιών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα -ποσοστά που αυξάνονται σε 29,6% και 16,1% αντίστοιχα στις ηλικίες 13 έως 19 ετών! Οι ειδικοί ανησυχούν γι' αυτή την τάση, επειδή μελέτες έχουν δείξει ότι το 80% των παιδιών, που είναι παχύσαρκα θα παραμείνουν παχύσαρκα και μετά την ενηλικίωση τους Τα δεδομένα αυτά αποτυπώνουν το πρόβλημα της ολοένα αυξανόμενης συχνότητας της παχυσαρκίας και στη χώρα μας και καλό είναι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να λάβουν έγκαιρα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να αποφευχθούν οι μεταγενέστερες δυσμενείς συνέπειες της παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία, μαζί με την αυξημένη χοληστερίνη και την υπέρταση, αν δεν θεραπευτούν γρήγορα -από τη μικρή ηλικία-φθείρουν τον οργανισμό. Γι' αυτό, άλλωστε, τα νοσήματα αυτά λέγονται νοσήματα φθοράς. Αίτια Κύριες αιτίες εμφάνισης αυξημένου σωματικού βάρους είναι οι κακές διατροφικές συνήθειες του παιδιού ή του εφήβου αλλά και της οικογένειας, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα και συμπεριφεριολογικά προβλήματα. Σε κάθε περίπτωση παχύσαρκου παιδιού θα πρέπει να γνωρίζουμε το σημαντικότερο αίτιο που την προκαλεί. Θα πρέπει, δηλαδή, να γνωρίζουμε αν η παχυσαρκία του παιδιού ή του εφήβου οφείλεται: 1. Σε γενετική προδιάθεση (δηλαδή στα γονίδια, στην κληρονομικότητα). 2. Σε υπερσιτισμό ή λανθασμένη διατροφή. 3. Σε ελαττωμένη κινητικότητα.

4. Σε ορμονική διαταραχή , όπως υποθυρεοειδισμό, σύνδρομο Cushing , σε υπερινσουλινισμό,

είτε σε διάφορα σύνδρομα, όπως το Prader-Willi. Τα

παιδιά που πάσχουν από το σύνδρομο τρώνε πολύ, χωρίς μέτρο κορεσμού. 5.

Σε ψυχολογικά προβλήματα. Εδώ εντάσσεται η διαταραγμένη σχέση

μητέρας-παιδιού, η λανθασμένη εικόνα που έχει το ίδιο το παιδί για τον εαυτό του, η απομόνωση, η κατάθλιψη, που συχνά οδηγεί στην υπερφαγία ως καταφύγιο. Σε πάνω από το 95% των περιπτώσεων παχύσαρκων παιδιών, η παχυσαρκία οφείλεται σε υπερσιτισμό και μειωμένη κινητικότητα και χαρακτηρίζεται ως απλή παχυσαρκία. Τρόποι καθορισμού της παχυσαρκίας Παχύσαρκο είναι το παιδί που έχει υπερβολική άθροιση λίπους από διαταραχή του ενεργειακού ισοζυγίου. Το βάρος του είναι 10,20, 30 kgr πάνω από το κανονικό και μερικές φορές και παραπάνω. Οι παιδίατροι-ενδοκρινολόγοι έχουν διάφορους τρόπους για να εκτιμήσουν το βαθμό της παχυσαρκίας κάθε παιδιού ή εφήβου. Οι πλέον απλοί και εύχρηστοι είναι: 1. Τα διαγράμματα ανάπτυξης, δηλαδή οι εκατοστιαίες θέσεις ύψους και βάρους που περιέχονται στα βιβλιάρια υγείας του παιδιού, τα οποία παραλαμβάνονται στα μαιευτήρια με τη γέννηση του μωρού. 2. Το πάχος της δερματικής πτυχής. Είναι πιο ακριβής τρόπος εκτίμησης της παχυσαρκίας. Ο προσδιορισμός του πάχους της δερματικής πτυχής γίνεται με ειδικό διαβήτη σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος, όπου το δέρμα μπορεί να υψωθεί σε πτυχή. 3. Τα τελευταία χρόνια, ο πιο συχνός και εύχρηστος τρόπος, αλλά και διεθνώς αποδεκτός για την εκτίμηση της παχυσαρκίας είναι ο δείκτης μάζας σώματος ΔΜΣ: Βάρος (kgr) / Ύψος (m2). Πρόκειται για το πηλίκον του βάρους σώματος που εκφράζεται σε χιλιόγραμμα, προς το ύψος, σε μέτρα στο τετράγωνο. Επιπτώσεις της παχυσαρκίας στα παιδιά. Υπάρχουν οι άμεσες επιπτώσεις που αφορούν στη σωματική ανάπτυξη,από τις οποίες οι πλέον εμφανείς είναι: αναδιπλώσεις και ραβδώσεις του δέρματος, τα χαρακτηριστικά του προσώπου είναι δυσανάλογα λεπτά. Τα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά έχουν βλαισά γόνατα και ισχία, η κοιλιά προέχει και υπάρχει απόκρυψη του πέους από το λίπος και οι γονείς και τα

ίδια τα παιδιά ανησυχούν για «μικρό πέος». Αρκετά παχύσαρκα παιδιά παρουσιάζουν απνοϊκές κρίσεις κατά τον ύπνο. Οι μεταγενέστερες εκδηλώσεις είναι ότι στη νεαρά ενήλικο ζωή τα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά θα παρουσιάσουν προβλήματα από το καρδιαγγειακό σύστημα, λόγω υπερχοληστεριναιμίας, διαταραχής των λιπιδίων του αίματος και αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Ακόμα σχεδόν όλα τα παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι έχουν υπερινσουλιναμία, αντίσταση στην ινσουλίνη, διαταραχή στην ανοχή γλυκόζης με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ. Πολλά παχύσαρκα κορίτσια παρουσιάζουν διαταραχές εμμήνου ρύσεως. Τέλος, τα παχύσαρκα παιδιά έχουν επιπτώσεις στην κοινωνική ανάπτυξη και στην ψυχική ισορροπία. Είναι γνωστό ότι τα παχύσαρκα παιδιά δεν λαμβάνουν μέρος στα ομαδικά παιχνίδια και δεν είναι επιδέξια στα αθλητικά παιχνίδια γι' αυτό και ζητούν να απαλλαγούν από το μάθημα της γυμναστικής. Τα παχύσαρκα παιδιά θεωρούν τους εαυτούς τους σαν «μη φυσιολογικά όντα». Συχνά δέχονται πειράγματα και δυσμενή σχόλια από την οικογένεια και από τους φίλους τους. Έτσι το παχύσαρκο παιδί έχει κακή αυτοεκτίμηση, απομονώνεται, οδηγείται σε κατάθλιψη με αποτέλεσμα μείωση της σωματικής άσκησης και καταφυγή στο φαγητό, ως μόνη διέξοδο. Η παχυσαρκία μπορεί να ευθύνεται για την κακή φυσική κατάσταση του παιδιού και να αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου νοσηρότητας και πρώιμου θανάτου στην ενήλικη ζωή του. Εξάλλου, τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά εξελίσσονται συχνά σε ενήλικες με βαρειά παχυσαρκία. Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Η παχυσαρκία είναι μία χρόνια νόσος, για την αντιμετώπιση της οποίας απαιτείται διαβίου ένας τρόπος ζωής, με σωστή υγιεινή διατροφή και με σωματική

δραστηριότητα.

Επιβάλλεται

εφαρμογή

ολοκληρωμένων

προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας σε ατομικό, οικογενειακό και εθνικό επίπεδο. Η δραστική προσπάθεια διατήρησης του βάρους, θα πρέπει να περιλαμβάνει υποστήριξη τόσο στο παιδί ή τον έφηβο όσο και στην οικογένεια του, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Μετά από μια προσπάθεια απώλειας βάρους, τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς θα πρέπει να συνεχίζουν την προσπάθεια διατήρησης των συνηθειών

που απέκτησαν, ώστε να διατηρούν το σωματικό τους βάρος και να βελτιώνουν το ΔΜΣ. Στην αντιμετώπιση της

παιδικής

παχυσαρκίας δεν χρησιμοποιούνται

φάρμακα, ανορεξιογόνα (ούτε τα ευρέως γνωστά για την παχυσαρκία των ενηλίκων ορλιστάτη, σιμπουτραμίνη και ριμοναμπάτη). Επίσης δεν ενδείκνυται χειρουργική αντιμετώπιση για την παιδική παχυσαρκία, η οποία αποτελεί μάλλον σοβαρό ιατρικό λάθος. Τα βασικά στοιχεία κάθε προγράμματος πρόληψης και αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας πρέπει να είναι τα εξής:  Η αλλαγή της διατροφής (υποθερμιδική δίαιτα με χαμηλή πρόσληψη λίπους και αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών), στην οποία πρέπει να συνηθίσει το παχύσαρκο παιδί.  Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, η οποία συνίστανται στην αλλαγή των δραστηριοτήτων του παιδιού. Η

ουσιαστική

συμμετοχή

της

οικογένειας

σε

κάθε

προσπάθεια

αντιμετώπισης της παχυσαρκίας του παιδιού.  Η συμβολή του σχολείου στην αντιμετώπιση της νόσου.  Η βοήθεια που πρέπει να λάβει το υπέρβαρο και παχύσαρκο παιδί και οι γονείς του από τους ειδικούς και τα κέντρα πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Η αλλαγή της διατροφής Η αλλαγή της διατροφής του παιδιού συνίσταται στη μείωση της ενεργειακής πρόσληψης και στην ποιοτική βελτίωση του φαγητού. Η έγκαιρη επισήμανση της τάσης των βρεφών και παιδιών προς παχυσαρκία, πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της ποσότητας γάλακτος και φαγητού. Η μείωση του μεγέθους των μερίδων φαγητού αποτελεί χρήσιμη μέθοδο μείωσης της ενεργειακής πρόσληψης των παιδιών. Η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης φαγητών fast foods, που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα λίπους και η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της ενεργειακής πρόσληψης. Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν να τρώνε λιγότερα σάντουιτς, γύρο, μπισκότα, πίτσες κλπ., να αποφεύγουν τα γλυκά, τις σοκολάτες και τα ζαχαρωτά και να προτιμούν να πίνουν φυσικούς χυμούς. Ωστόσο, η πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας με υποθερμιδική δίαιτα ενέχει ορισμένους κινδύνους, όπως είναι η υποθρεψία και η εμφάνιση διατροφικών διαταραχών, ενω και η απομόνωση του παιδιού από

τον κοινωνικό του περίγυρο δεν είναι σπάνια. Η δίαιτα σε ένα παιδί πρέπει να είναι:

 Πλούσια σε πρωτεΐνη.  Περιορισμένη σε λίπος.  Προσεκτικά μειωμένη σε θερμίδες.  Επαρκής σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Σκοπός είναι η μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους μέσα από μια συντηρητική διαιτητική αγωγή που διαμορφώνει σωστές διατροφικές συνήθειες, χωρίς να αναστέλλει τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού. Η κατανομή των θρεπτικών συστατικών πρέπει να είναι:

 50 - 60% υδατάνθρακες.  25-30% λίπη.  10 -15% πρωτεΐνες. Πρωτεΐνες

Ένα παιδί ανάλογα με την ηλικία χρειάζεται κάθε μέρα πρωτεΐνη

υψηλής βιολογικής αξίας, ώστε να καλύπτει και να αναπληρώνει τις ανάγκες της ανάπτυξης. Το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κρέας, το ψάρι, το κοτόπουλο και τα αυγά καλύπτουν καθημερινά τις ανάγκες του παιδιού σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Υδατάνθρακες

Φρούτα, λαχανικά, ψωμί, ζυμαρικά, πατάτες όσπρια είναι απα-

ραίτητα για τη σωστή διατροφή του παιδιού στην αναλογία που αναφέρθηκε. Τα νωπά φρούτα και τα λαχανικά παρέχουν καθημερινά στον οργανισμό του παιδιού τις απαραίτητες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που χρειάζεται. Παράλληλα προσφέρουν και φυτικές ίνες απαραίτητες στη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Λίπη

Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας παίζει ο

περιορισμός των λιπαρών. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μείωση της πρόσληψης ζωικών λιπαρών, όπως κατανάλωση μερικώς αποβουτυρωμένου γάλατος αποφυγή

κρεάτων

υψηλής

περιεκτικότητας

σε

λίπος

περιορισμός

τηγανισμένων τροφίμων, των γλυκισμάτων και έτοιμων παρασκευασμάτων του εμπορίου, καθώς και τον περιορισμό το προστιθέμενου λίπους μαγειρέματος. Το διαιτολόγιο του παχύσαρκου παιδιού θα πρέπει:

 Να μην είναι μονότονο.  Να είναι όσο το δυνατό γευστικότερο.

 Να είναι ωραία σερβιρισμένο. Ενα παχύσαρκο παιδί πρέπει να ακολουθεί τις εξής διαιτητικές αρχές:

 Πρέπει να γίνεται κατανομή της τροφής του 24ώρου σε πολλά μικρά γεύματα (5-6 ημερησίως).  Τα γεύματα να είναι ισορροπημένα δηλαδή να περιέχουν λευκώματα υδατάνθρακες-λίπη - ίνεςί.  Χορήγηση σωστής ποσότητας θερμίδων.  Αποφυγή λήψεων σακχαρούχων ποτών, αναψυκτικών, φρουτοχυμών .  Απαραίτητο είναι η τροφή να περιέχει άφθονες φυτικές ίνες.  Κάθε γεύμα πρέπει να περιέχει οπωσδήποτε λευκώματα.  Απαγορεύεται η παράλειψη γευμάτων ή ολική νηστεία, γιατί έχει αρνητική επίδραση στη ψυχική υγεία του παιδιού. Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας επιτυγχάνεται με αλλαγή του καθιστικού τρόπου ζωής του παιδιού σε περισσότερο σωματικά ενεργό, κυρίως με αύξηση της σωματικής άσκησης. Η αλλαγή τον καθιστικού τρόπου ζωής μπορεί να γίνει με μείωση του χρόνου που δαπανά το παιδί σε δραστηριότητες που συνδέονται στενά με τον τρόπο αυτόν ζωής (τηλεόραση, computers, video-παιχνίδια, διάβασμα κλπ.). Η τηλεόραση αποτελεί σήμερα την κύρια αιτία μείωσης της φυσικής δραστηριότητας των περισσότερων παιδιών και εφήβων των ανεπτυγμένων χωρών, συνδέεται στενά με την αυξημένη κατανάλωση έτοιμων φαγητών πλούσιων σε λιπαρά (σάντουιτς, γύρος,

πίτσες

κλπ.)

και

συμβάλλει

σημαντικά

στην

εμφάνιση

της

παχυσαρκίας. Η σωματική άσκηση

από μόνη της, δεν επαρκεί για την απώλεια του

πλεονάζοντος βάρους του παιδιού και ο συνδυασμός με υποθερμιδική δίαιτα είναι περισσότερο ωφέλιμος. Η αύξηση της σωματικής άσκησης συνοδεύεται από αύξηση της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης , μείωση του λίπους και αύξηση της μυικής μάζας, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνεται η εικόνα του παιδιού. Η ενεργειακή δαπάνη αυξάνει περισσότερο με αθλήματα και παιχνίδια που έχουν ανταγωνισμό (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ, στίβος κλπ.), γι' αυτό και τα προγράμματα σωματικής άσκησης πρέπει να είναι τέτοια ώστε να προσφέρουν ευχαρίστηση στο παιδί. Για κάθε παιδί, τα επίπεδα φυσικής

δραστηριότητας πρέπει να είναι ρεαλιστικά, οι ασκήσεις να επιλέγονται με προσοχή και κάθε φορά που το παιδί προσπαθεί και πετυχαίνει κάτι παραπάνω, να επαινείται και να επιβραβεύεται κατάλληλα. Η οικογένεια Οι οικογενειακές επιδράσεις αποτελούν ισχυρό παράγοντα γένεσης της παιδικής παχυσαρκίας και ο ρόλος της οικογένειας είναι καθοριστικός στην προσπάθεια του παιδιού να μη γίνει παχύσαρκο ή, εφόσον είναι, να απωλέσει το επιπλέον βάρος. Είναι σημαντικό να διδαχτούν τα παιδιά και οι γονείς, τα βασικά στοιχεία της υγιεινής διατροφής και να μάθουν τα πραγματικά ωφέλη από το παραδοσιακό παιχνίδι. Η γνώση αυτή θα βοηθήσει στην απόκτηση υγιών διατροφικών συνηθειών από την πρώιμη παιδική ηλικία και θα συνεχίσει μέχρι την εφηβική και την ενηλικίωση. Η προμήθεια τροφίμων με μέτρο και η κατάλληλη τοποθέτηση στο σπίτι, οι διατροφικές συνήθειες των γονέων, η φυσική δραστηριότητα και η βοήθεια που παρέχουν στο παιδί να αθλείται κατά τον ελεύθερο χρόνο, επηρεάζουν σημαντικά τη διάπλαση. Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να παίζουν στη γειτονιά με τα άλλα παιδιά, να αθλούνται, να μη βλέπουν πολύ τηλεόραση, να μη παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια και, γενικά, να έχουν έντονη φυσική δραστηριότητα. Υπάρχουν ενδείξεις πως παιδιά που παίζουν πολύ, εξελίσσονται σε δραστήριους ενήλικες, γεγονός που σημαίνει ότι το παιχνίδι των παιδιών στη γειτονιά είναι πολύ σημαντικό. Στα όπλα της οικογένειας είναι ο έπαινος και η ανταμοιβή του παιδιού για τις προσπάθειες που καταβάλλει και που, εντέλει, αυξάνουν την αίσθηση στήριξης. Το σχολείο Το παιδί κατά τη σχολική ηλικία θα κερδίσει βάρος, άσχετα με τη διατροφή που θα ακολουθήσει. Αρκετά παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας, στην εποχή μας, τρώνε στο σχολείο ένα με δύο γεύματα, ξεκουράζονται, παίζουν και διαβάζουν εκεί. Το σχολείο, άρα, έχει τη δυνατότητα να διερευνήσει το χαρακτήρα του παιδιού, να δώσει την κατάλληλη διαιτολογική παιδεία, να μεταβάλλει

τις

διατροφικές

συνήθειες

και

να

αυξήσει

τη

σωματική

δραστηριότητα. Το σχολείο μπορεί επίσης να επισημάνει τα παιδιά που έχουν αυξημένες

πιθανότητες παχυσαρκίας, να αναγνωρίσει τα παχύσαρκα και να συμβάλλει στην έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος. Από τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα βραχυπρόθεσμα

προγράμματα

πρόληψης

και

αντιμετώπισης

της

παχυσαρκίας στα σχολεία, αποδίδουν σημαντικά οφέλη για τη δημόσια υγεία. Η εφαρμογή μακροπρόθεσμων παρόμοιων προγραμμάτων είναι δύσκολη και τα αποτελέσματα αμφιλεγόμενα. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ανυπαρξία ελεύθερου χρόνου του παιδιού, λόγω των πολλών και ποικίλων ασχολιών του και του μεγάλου συναγωνισμού που υπάρχει για την εισαγωγή στα ΑΕΙ και την επαγγελματική αποκατάσταση. Ψυχολογικά προβλήματα Η ύπαρξη ψυχολογικών προβλημάτων στα παχύσαρκα παιδιά, δεν σημαίνει ότι θα τα οδηγήσουμε στον ψυχίατρο. Θα γίνει από τον θεράποντα γιατρό, παιδίατρο ή παιδοενδοκρινολόγο, αλλά και από το οικογενειακό περιβάλλον, για ψυχολογική στήριξη και μόνον βαριές περιπτώσεις θα οδηγηθούν στον ψυχίατρο. Στην εφηβεία παρουσιάζονται εντονότερα τα προβλήματα, γιατί το παιδί τότε ασχολείται περισσότερο με τον εαυτό του και την εξωτερική εμφάνιση. Η παραμόρφωση της εικόνας του εαυτού του, συχνά τον οδηγεί σε κατάθλιψη, με αποτέλεσμα απομόνωση, περιορισμό της σωματικής δραστηριότητας και καταφυγή στο φαγητό σαν μόνη διέξοδο στο πρόβλημα. Κάποια στιγμή παίρνει την απόφαση να χάσει βάρος, ακολουθεί κάποια δίαιτα που διάβασε σε κάποιο περιοδικό ή του έδωσε κάποιος φίλος, βάζει μικρά χρονικά περιθώρια να χάσει βάρος, πράγμα που δεν το κατορθώνει, απογοητεύεται, βρίσκει διέξοδο πάλι στο φαγητό και εγκαθίσταται αυτός ο φαύλος κύκλος. Πρόληψη Ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόληψη της παχυσαρκίας θα πρέπει να δοθεί τόσο στην τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς των παιδιών αλλά και ολόκληρης της οικογένειας, όσο και στην ώθηση σε άσκηση και γενικότερα σε αυξημένη σωματική δραστηριότητα. Οι στρατηγικές πρόληψης θα πρέπει να αφορούν παιδιά και εφήβους υψηλού κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Προγράμματα παρέμβασης στηριγμένα στο σχολείο εμφάνισαν

θετικά αποτελέσματα. Αυτά όμως, εκτός της διατροφικής εκπαίδευσης περιλάμβαναν πάντοτε και αυξημένη

σωματική

δραστηριότητα.

αύξηση

της

σωματικής

δραστηριότητας, όπως έχει αποδειχθεί, προλαμβάνει εκ του ασφαλούς την αύξηση του σωματικού βάρους και την εμφάνιση παχυσαρκίας, και επιφέρει μικρότερη αύξηση του ενδοκοιλιακού λίπους, το οποίο είναι γνωστό ότι έχει αιτιολογική σχέση με πολλά και ποικίλα προβλήματα υγείας. Εφόσον δεν υπάρχουν φάρμακα ή μαγικές συνταγές, μένει στο ίδιο το άτομο να φυλαχτεί από την παχυσαρκία του. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται η συνεργασία των γονιών, ακόμα των γιαγιάδων και των παππούδων, των δασκάλων και των γιατρών . Πώς επιτυγχάνεται αυτό:  Με το να κάνει σωστή διατροφή από τη βρεφική ηλικία.  Τα παχουλά μωρά να εντοπίζονται έγκαιρα και να τους γίνεται περιορισμός της υπέρμετρης ποσότητας γάλατος και γενικά της τροφής.  Όχι ζάχαρη και δημητριακά στο γάλα ιδίως σοκολατούχα.  Αποφυγή γλυκών και αναψυκτικών από την μικρή ηλικία.  Να εξαλειφθεί η νοοτροπία των γονέων ότι «το πάχος είναι υγεία».  Τα κυλικεία των σχολείων να προσφέρουν υγιεινές τροφές.  Τα παιδιά να βρίσκουν « ελεύθερο χρόνο» για αθλοπαιδιές και σπορ.  Να κατανοηθεί ότι η σωστή διατροφή πρέπει να την ακολουθούν όχι για μικρή χρονική περίοδο, αλλά αυτό να γίνει τρόπος ζωής.

Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΒΑΡΟΥΣ Από στατιστικές μελέτες προκύπτει ότι, το 95% των ανθρώπων που χάνουν βάρος θα το ανακτήσουν μέσα σε μερικά χρόνια. Οι άνθρωποι που διατηρούν την απώλεια βάρους τους μακροπρόθεσμα, είναι αυτοί που αναπτύσσουν μεθόδους υιοθέτησης υγιεινής, χαμηλής σε θερμίδες διατροφής και τακτικής φυσικής άσκησης στην καθημερινή τους ζωή.Επίσης, έχουν ισχυρό κίνητρο να συνεχίσουν όλα τα παραπάνω μακροπρόθεσμα. Όπως υπάρχουν παρεμβάσεις και στρατηγικές για τη μείωση του σωματικού βάρους, έτσι υπάρχουν και αντίστοιχες στρατηγικές για τη μακροχρόνια διατήρηση του νέου βάρους. Για να επιτευχθεί αυτό, τέσσερα στοιχεία θεωρούνται σημαντικά:  Τροποποίηση των μη ρεαλιστικών προσδοκιών των ασθενών σχετικά με το αδυνάτισμα. Η θεραπευτική ομάδα οφείλει να βοηθήσει τους ασθενείς να δεχθούν μέτριες ή μικρές αλλαγές, ως θεραπευτικούς στόχους.  Αλλαγές σε όσο το δυνατόν περισσότερες παραμέτρους της διατροφής και της φυσικής δραστηριότητας.  Μακροχρόνια εκπαίδευση στις αλλαγές στη συμπεριφορά. Απαιτείται συνεχής «προπόνηση» στις νέες συμπεριφορές, είτε αυτές αφορούν τις διαιτητικές συνήθειες είτε τη σωματική δραστηριότητα.  Αποτροπή του αυστηρού ελέγχου της διαιτητικής συμπεριφοράς. Είναι γεγονός πως ο έλεγχος της διαιτητικής πρόσληψης και συμπεριφοράς είναι απαραίτητος σε κάθε πρόγραμμα αλλαγής και σταθεροποίησης του σωματικού βάρους. Ωστόσο ο έλεγχος δεν πρέπει να είναι πολύ αυστηρός, διότι μπορεί να οδηγήσει σε «σπάσιμο» της δίαιτας. Αντί λοιπόν να υπάρχουν «απαγορευμένα» ή «κακά» τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται εντελώς, προτιμότερο είναι να κυριαρχεί η φιλοσοφία του «λιγότερο ή περισσότερο», η οποία είναι πολύ πιθανότερο να οδηγήσει σε μια μόνιμη υιοθέτηση των νέων διατροφικών συνηθειών. Εκτός από τα τέσσερα προαναφερθέντα στοιχεία, υπάρχουν μερικές ακόμα λεπτομέρειες που θεωρούνται «κλειδιά» για τη μακροχρόνια διατήρηση του νέου σωματικού βάρους. Η κατανάλωση πολλών και μικρών γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας και η ακολούθηση ενός διαιτολογίου πλούσιου σε υδατάνθρακες αποτελούν σημαντικούς στόχους για τον συνετό έλεγχο της

πρόσληψης θερμίδων και τη διατήρηση του σωματικού βάρους. Η άσκηση επίσης πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των γενικότερων συνηθειών και μετά την απώλεια βάρους. Στους μισούς από τους ανθρώπους που έχασαν βάρος μακροπρόθεσμα, η συχνή επικοινωνία με κάποιον θεραπευτή οδήγησε σε πιο επιτυχή διατήρηση του βάρους. Τέτοιες επισκέψεις, ακόμη και αν διαρκούσαν μόνο μερικά λεπτά και περιορίζονταν απλά στο να ζυγίζονται, βοήθησε τους ανθρώπους να διατηρήσουν το κίνητρο, να τρώνε υγιεινά και να

παραμείνουν αρκετά

δραστήριοι, ώστε να διατηρήσουν την απώλεια βάρους. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ «ΚΛΕΙΔΙΑ»  Υψηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας.  Διαιτολόγιο χαμηλό σε λιπαρά.  Κατανάλωση πρωινού γεύματος.  Τακτική παρακολούθηση του σωματικού βάρους.  Διατήρηση σταθερού διατροφικού προγράμματος με μικρά και συχνά γεύματα, για την αντιμετώπιση της πείνας.  Αποτροπή υποτροπής και επαναπρόσληψης βάρους «εν τη γενέσει» της.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ 1.

Τρώτε τρία κανονικά γεύματα καθημερινώς. Μην παραλείπετε κανένα γεύμα, ιδίως το πρόγευμα. Μην τρώτε υπερβολικά στο πλαίσιο ενός μόνο γεύματος. Μεταξύ των κύριων γευμάτων να καταναλώνετε φρούτα και λαχανικά.

Αποφεύγεται τα λίπη,

τα υδρογονωμένα λάδια και τα τηγανητά

φαγητά. Το ελαιόλαδο δεν θα πρέπει να υπερβαίνει σε ποσότητα τις 2-3 κουταλιές σούπας στο γεύμα και στο δείπνο. 3.

Αποφεύγετε τη ζάχαρη, τα γλυκά και τα παγωτά.

Ελαττώστε κατά πολύ την κατανάλωση κρέατος φροντίζοντας, όταν το περιλαμβάνετε στο διαιτολόγιό σας, να του αφαιρείτε το λίπος. Προτιμάτε ψάρι, κοτόπουλο χωρίς δέρμα και όσπρια.

Τρώτε πολλά φρούτα και λαχανικά. Τουλάχιστον 5 φρούτα την ημέρα και 5 μερίδες λαχανικών. Επίσης χρησιμοποιείτε ψωμί, δημητριακά και όσπρια πλούσια σε διαιτητικές ίνες.

Πίνετε γάλα άπαχο ή χαμηλό σε λιπαρά. Τρώτε άπαχο γιαούρτι και τυρί χαμηλό σε λίπος, όπως η άπαχη μυζήθρα.

Αποφεύγεται τα οινοπνευματώδη ποτά και κάθε είδους αναψυκτικά με ζάχαρη. Προτιμάτε φρέσκους χυμούς φρούτων.

Αποφεύγετε διπλή μερίδα φαγητού και φροντίζετε να σηκώνεστε από το τραπέζι χωρίς να είστε τελείως χορτάτοι.

Αποφεύγετε μονίμως αλλαντικά όπως σαλάμι, μορταδέλα, λουκάνικα, καθώς και τις τηγανισμένες πατάτες. Χρησιμοποιείτε μόνο ελαιόλαδο σε μικρές ποσότητες.

10.

Ακολουθείστε συστηματικά προγράμματα σωματικής άσκησης σε καθημερινή βάση. Η πιο απλή άσκηση είναι μισή έως μια ώρα γρήγορο βάδισμα κάθε ημέρα.

ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΤΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Η πλαστική χειρουργική παρουσιάζει αλματώδη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και οι ενδείξεις εφαρμογής της σε παχύσαρκους διευρύνθηκαν πολύ. Θεωρητικά, κάθε παχύσαρκος που υποβλήθηκε σε εγχείρηση και έχασε πολλά κιλά είναι υποψήφιος ασθενής της πλαστικής χειρουργικής. Στην πράξη, από το σύνολο των ασθενών με βαρειά παχυσαρκία που αντιμετωπίζονται χειρουργικά, μόνο το 25-30% περίπου νιώθουν την ανάγκη κάποιας πλαστικής αποκατάστασης. Ο ασθενής που έχασε το επιπλέον βάρος του αισθάνεται συχνά ότι βρίσκεται περιτυλιγμένος από το δέρμα του και η αίσθηση αυτή γεννά την επιθυμία της πλαστικής, ενώ συχνό είναι και το φαινόμενο μια επιτυχημένη εγχείρηση πλαστικής να γεννά την επιθυμία της αμέσως επόμενης. Ο πλαστικός χειρουργός, εκτός των άλλων, καλείται να αντιμετωπίσει και τις ευμεγέθεις κοιλιοκήλες που δημιουργούνται συχνά μετά από εγχειρήσεις για την αντιμετώπιση της βαρείας παχυσαρκίας. Οι

δερμολιπεκτομές

είναι

οι

συχνότερες

εγχειρήσεις

της

πλαστικής

χειρουργικής της παχυσαρκίας και αναπτύχτηκαν με βάση τις παραδοσιακές χειρουργικές τομές της κοιλίας (κάθετη, εγκάρσια ή συνδυασμός των δύο). Η μετάθεση δε τον ομφαλού και η εφαρμογή μικρότερων χειρουργικών τομών απέδωσαν ένα καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Η επινόηση και η εφαρμογή της

λιποαναρρόφησης

το

1980,

μόνης

της

σε

συνδυασμό

με

δερμολιπεκτομή, απέδωσε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα στους ασθενείς αυτούς. Η λιποαναρρόφηση δεν αποτελεί μέθοδο αντιμετώπισης της παχυσαρκίας μπορεί όμως να συμπληρώσει τις βασικές μεθόδους. Η αναρρόφηση 5-7 Kg λίπους είναι συνήθης σήμερα και σε έμπειρα χέρια δεν συνοδεύεται από επιπλοκές, η αφαίρεση όμως 10-20 Kg δέχεται αυστηρή κριτική, λόγω των πολλών και σοβαρών επιπλοκών της, ιδιαίτερα όταν αυτή δεν εφαρμόζεται κάτω από συνθήκες ασφάλειας, αλλά και επειδή το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι καλό. Η εφαρμογή της σε ασθενείς με βαρειά παχυσαρκία

αποτελεί

σοβαρό

ιατρικό

λάθος,

ενώ

αναφέρονται

και

περιπτώσεις θανάτων. Σε αρκετές περιπτώσεις ασθενών με ήπια και μέτρια παχυσαρκία που η εναπόθεση του λίπους είναι αυξημένη σε ορισμένα εμφανή σημεία του σώματος (π.χ. γλουτοί, μηροί, κλπ.), η λιποαναρρόφηση μπορεί να αποβεί επωφελής. Τέλος, το ανθρώπινο σώμα πρέπει να το δούμε ως

δομή τρισδιάστατη στο χώρο και κάθε παρέμβαση σε οποιοδήποτε σημείο του πρέπει να αποφέρει ένα αποτέλεσμα απόλυτα αρμονικό με το υπόλοιπο σώμα. Ενδείξεις και αντενδείξεις πλαστικής χειρουργικής Απόλυτες ενδείξεις πλαστικής χειρουργικής έχει ο παχύσαρκος ασθενής που πληρεί τα παρακάτω κριτήρια:  Παρουσιάζει σημαντική απώλεια βάρους μετά από συντηρητική ή χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου του ή και συνδυασμό τους.  Έχει σταθεροποιημένο βάρος σώματος σε χαμηλά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα (πάνω από 6-9 μήνες).  Έχει συμπτώματα (πόνο στην οσφύ, κυτταρίτιδα, απώλεια του κέντρου βάρους κατά τη βάδιση, αναπνευστική δυσχέρεια από μεγάλους και κρεμάμενους μαστούς κλπ.), τα οποία αναμένονται με την εγχείρηση να πάψουν να υπάρχουν ή, έστω, να βελτιωθούν σημαντικά.  'Είναι

πλήρης

γνώστης

του

σκοπού

και

του

προσδοκόμενου

αποτελέσματος της εγχείρησης. Σχετικές ενδείξεις θεωρούνται ότι έχουν:  Οι ηλικιωμένοι ασθενείς που είναι ακατάλληλοι για να υποβληθούν σε εγχειρήσεις παχυσαρκίας,

αφού

λιπώδης ιστός τους δημιουργεί

προβλήματα, όπως π.χ. συμβαίνει με την κρεμάμενη κοιλία.  Οι παχύσαρκες γυναίκες στις οποίες οι κρεμάμενοι μαστοί δημιουργούν ουσιαστικά προβλήματα πριν και μετά την απώλεια βάρους. Απόλυτες αντενδείξεις πλαστικής χειρουργικής θεωρούνται οι εξής:  Ασθενείς με βαρειά παχυσαρκία (ΒΜΙ>40) που δεν υποβλήθηκαν σε εγχείρηση για τη νόσο τους. Στις περιπτώσεις αυτές κάθε πλαστική εγχείρηση κρίνεται από ανώφελη έως επικίνδυνη.  Παχύσαρκοι ασθενείς με άλλες παθήσεις (καρδιολογικές, αναπνευστικές, κλπ.) που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους, δεδομένου ότι οι πλαστικές είναι σοβαρές επεμβάσεις που εκτελούνται με γενική αναισθησία. Ταξινόμηση ασθενών Οι παχύσαρκοι ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε εγχείρηση πλαστικής χειρουργικής ταξινομούνται σε τέσσερις κατηγορίες: Κατηγορία Ι. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει ασθενείς με λίγο υποδόριο λίπος και καλή ελαστικότητα του δέρματος. Οι ασθενείς αυτοί έχουν καλά

αποτελέσματα με μια απλή λιποαναρρόφηση. Κατηγορία II. Περιλαμβάνει ασθενείς με μέτρια εναπόθεση λίπους και καλή ελαστικότητα του δέρματος, χωρίς χαλάρωση του υποδορίου ιστού. Οι ασθενείς αυτοί είναι συνήθως νέοι και η κατάσταση τους οφείλεται σε επανειλημμένα επεισόδια απώλειας και ανάκτησης βάρους. Για τους ασθενείς της ομάδας αυτής ενδείκνυνται μια ή δύο συνεδρίες λιποαναρρόφησης. Κατηγορία III. Στην κατηγορία αυτή ταξινομούνται ασθενείς με μεγάλη εναπόθεση λίπους και χαλάρωση του υποδορίου ιστού. Η χειρουργική αντιμετώπιση συνίσταται σε δερμολιπεκτομή, διάταση και συρραφή του δέρματος. Η λιποαναρρόφηση μπορεί να εφαρμοστεί ταυτόχρονα με τη δερμολιπεκτομή. Κατηγορία IV. Υπάγονται ασθενείς με πολύ μεγάλη εναπόθεση λίπους και μεγάλη χαλάρωση του υποδορίου ιστού. Στην πλειοψηφία τους είναι ηλικίας 50-65 ετών ή νεότεροι που απώλεσαν πολύ βάρος. Η δερμολιπεκτομή παριστά τη μόνη μέθοδο αντιμετώπισης αυτών των περιπτώσεων.

Τεχνικές πλαστικής χειρουργικής Κοιλιοπλαστική Η κοιλιοπλαστική αποτελεί τη συχνότερη και πλέον απαραίτητη πλαστική από όλες

όσες

εκτελούνται

λιποαναρρόφηση

σε

προσφέρει

παχύσαρκους σημαντικά

ασθενείς.

πλεονεκτήματα

Η σε

ταυτόχρονη ορισμένες

περιπτώσεις. Σε περιπτώσεις που υπάρχει διάσταση των ορθών κοιλιακών μυών ή μετεγχειρητική κοιλιοκήλη, αυτή αποκαθίσταται ταυτόχρονα. Ο ομφαλός προστατεύεται και το δέρμα του διατέμνεται κυκλικά δημιουργώντας κύκλο διαμέτρου 1 cm, ενώ ο ομφαλικός μίσχος παρασκευάζεται και προστατεύεται με επιμέλεια. Η μετάθεση του ομφαλού (ομφαλοπλαστική) γίνεται σε προεπιλεγμένη θέση και εφόσον το μήκος του μίσχου είναι πολύ μεγαλύτερο του πάχους του δερμολιπώδη κρημνού. Πλαστική οσφύος και γλουτών Μ ε τον όρο αυτό περιγράφεται η ταυτόχρονη δερμολιπεκτομή και πλαστική της περιοχής της οσφύος, των γλουτών και του άνω τριτημορίου των μηρών. Η εκτομή του πλεονάζοντος δερμολιπώδη ιστού της οσφύος με ή χωρίς λιποαναρρόφηση καθώς επίσης και η εκτομή του αντίστοιχου των γλουτών, με ταυτόχρονη έλξη και σταθεροποίηση του προς τα άνω, προσδίδει στη

περιοχή ελαστικότητα και ομορφιά. Με τον ασθενή σε πρηνή θέση, η τεχνική περιλαμβάνει εκτομή μιας εκτεταμένης ζώνης δερμολιπώδη ιστού της οπίσθιας επιφάνειας των γλουτών και του άνω τριτημορίου των μηρών, χρησιμοποιώντας ως οδηγό σημείο την πρόσθια άνω λαγόνια άκανθα. Η έκταση της εκτομής σχεδιάζεται προεγ-χειρητικά με τον ασθενή καθισμένο, για να φανεί καλύτερα η έκταση του δερμολιπώδη ιστού που θα αφαιρεθεί. Πλαστική κοιλίας, οσφύος, γλουτών Ενδείκνυται σε ασθενείς με χαλάρωση με ή χωρίς εναπόθεση λίπους στον υποδόριο ιστό. Στις περιπτώσεις αυτές η επέμβαση γίνεται όταν τα προσδοκόμενα οφέλη είναι περισσότερα από τους παράγοντες κινδύνου της επέμβασης.

σχεδιασμός

των

εγχειρητικών

τομών

γίνεται

όπως

προηγουμένως περιγράφτηκε, ενώ η κοιλιοπλαστική σχεδιάζεται ξεχωριστά. Η εγχείρηση αρχίζει πρώτα με πλαστική οσφύος-γλουτών και τον ασθενή σε πρηνή θέση. Η εκτομή του δερμολιπώδη ιστού είναι εύκολη με βάση τον σχεδιασμό. Στη συνέχεια ο ασθενής γυρίζει σε ύπτια θέση και η κοιλιοπλαστική εκτελείται με βάση τον προεγχειρητικό σχεδιασμό. Σε κάθε περίπτωση, οι μετεγχειρητικές ουλές αποκρύβονται από τα εσώρουχα του αρρώστου. Πλαστική μηρών Η δυσμορφία των μηρών των παχύσαρκων ασθενών που απώλεσαν σημαντικό βάρος αποτελεί ένα ακόμη πρόβλημα για το χειρουργό, αφού η χαλάρωση της περιοχής είναι πολύ εμφανής και ενοχλεί τον άρρωστο. Η λιποαναρρόφηση, λόγω της κακής ποιότητας του δέρματος της περιοχής, της εναπόθεσης λίπους και, αρκετά συχνά, των κιρσών των κάτω άκρων δεν αποδίδει από μόνη της τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Με τον άρρωστο στην αντίστοιχη πλάγια θέση σχεδιάζεται η χειρουργική τομή, από το επίπεδο του ηβικού φύματος προς το γεννητικό όργανο και στη συνέχεια προς τα κάτω σε μήκος 5-7 cm στην έσω επιφάνεια του μηρού, λαμβάνοντας περίπου το σχήμα Τ. Η εγχείρηση γίνεται με ραχιαία ή γενική αναισθησία, με ή χωρίς τη βοήθεια λιποαναρρόφησης, τον άρρωστο σε ύπτια θέση και αρχίζει από την οριζόντια τομή. Μετά την ολοκλήρωση της εκτομής του δερμολιπώδη ιστού, παρασκευάζονται οι κρημνοί του μηρού, έλκονται, συρράπτονται και καλύπτουν πλήρως το έλλειμμα της έσω επιφανείας που δημιουργήθηκε. Με τον τρόπο αυτόν το δέρμα αποκτά την ελαστικότητα του και ο μηρός το σφρίγος και την ομορφιά του.

Πλαστική γλουτών-μηρών Η συνδυασμένη πλαστική γλουτών-μηρών, με ή χωρίς λιποαναρρόφηση, δεν άλλαξε πολύ εδώ και 30 χρόνια. Ο σχεδιασμός είναι ίδιος με εκείνον που περιγράφτηκε νωρίτερα για τους γλουτούς και τους μηρούς ξεχωριστά και η εγχείρηση αρχίζει από πάνω προς τα κάτω. Σε αρκετές περιπτώσεις που εφαρμόζεται λιποαναρρόφηση, η επιμήκης τομή της έσω επιφανείας των μηρών δεν είναι απαραίτητη, απαλλάσσοντας έτσι τον άρρωστο από μια επιπλέον και μάλλον εμφανή ουλή. Πλαστική βραχιόνων Η πλαστική των βραχιόνων είναι συχνά απαραίτητη, αφού μετά την απώλεια βάρους υπάρχουν λειτουργικά και αισθητικά προβλήματα των άνω άκρων και το μεγαλύτερο παράπονο των ασθενών είναι ότι δεν μπορούν να φορέσουν κοντομάνικα πουκάμισα. Η πλαστική αυτή είναι συνήθως συνδυασμός λιποαναρρόφησης και δερμολιπεκτομής και τα αποτελέσματα της απόλυτα ικανοποιητικά. Η χειρουργική τομή σχεδιάζεται στην εσωτερική επιφάνεια των βραχιόνων, από το μέσον της μασχάλης μέχρι την επικονδύλια απόφυση, με τρόπο ώστε μετά την αφαίρεση του πλεονάζοντος δερμολιπώδη ιστού η ουλή να μην είναι εμφανής. Η πλαστική αυτή συνδυάζεται συνήθως με πλαστική του θώρακα ή των μαστών. Πλαστική λαιμού-προσώπου Οι ασθενείς με βαρειά παχυσαρκία που χάνουν το πλεονάζον βάρος τους, δεν χρειάζονται συνήθως πλαστική λαιμού και προσώπου (lifting). Ασθενείς κάποιας ηλικίας στους οποίους προηγείται πλαστική αποκατάσταση των άλλων μερών του σώματος θεωρούν μερικές φορές ότι η πλαστική αυτή καθίσταται αναγκαία, αφού εγείρουν μεγαλύτερες απαιτήσεις από τον εαυτό τους και θέλουν να τον τελειοποιήσουν εμφανισιακά. Η τεχνική της πλαστικής λαιμού και πρέπει να εκτελείται, από απόλυτα εξειδικευμένους πλαστικούς χειρουργούς. Μαστοπλαστική Η πλαστική των μαστών καθίσταται συχνά αναγκαία όχι μόνο γιατί οι μαστοί κρέμονται και δημιουργούν σοβαρό αισθητικό πρόβλημα, αλλά και γιατί δημιουργούν ποικίλα ενοχλήματα (αναπνευστική δυσφορία, πόνο στην οσφύ κλπ.). Όλες οι τεχνικές μαστοπλαστικής στοχεύουν αφενός στη μείωση του

μεγέθους του μαστού και στην επίτευξη του καλύτερου δυνατού αισθητικού αποτελέσματος και αφετέρου στην εξάλειψη των υποκειμενικών ενοχλημάτων της άρρωστης. Οι μαστοπλαστικές γίνονται από απόλυτα εξειδικευμένους πλαστικούς χειρουργούς.

ΜΙΚΡΕΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

ΚΑΙ

ΜΥΣΤΙΚΑ

ΓΙΑ

ΝΑ

ΑΔΥΝΑΤΙΣΕΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ ΛΕΠΤΟΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ Χρειάζεστε κίνητρο, δυνατή επιθυμία, πείσμα και απόφαση για να αρχίσετε ένα συστηματικό πρόγραμμα αδυνατίσματος. Η αλλαγή έρχεται πάντα από μέσα. Πείτε δυνατά «θέλω και μπορώ να χάσω 5,10,20 κιλά..» Πιστέψτε το πρώτα εσείς. ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΣΑΣ. Ιδίως εάν έχετε περάσει τα 30 και μέχρι τώρα η ζωή σας ήταν καθιστική. Ζητήστε

να σας προτείνει ο ίδιος κάποια επιστημονική δίαιτα. Αν έχετε

συγκεκριμένα προβλήματα υγείας, δεν σημαίνει πως δεν μπορείτε να κάνετε δίαιτα. Σημαίνει απλώς πως η δίαιτά σας πρέπει να είναι ελεγμένη ιατρικά. Το ίδιο ισχύει και για το πρόγραμμα ασκήσεων. ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΤΕ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥΣ ΣΑΣ Το «θέλω να χάσω κιλά» είναι πολύ γενικό και αόριστο. Γιατί το θέλετε τόσο; Επειδή αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα υγείας; Για να βελτιώσετε τη σχέση με τον εαυτό σας; Για να βελτιώσετε τη σχέση με το σύντροφό σας; Γιατί δέχεστε ειρωνικά σχόλια απ΄το περιβάλλον σας; Επισημάνετε πόσο περισσότερους λόγους μπορείτε. Η επιτυχία της δίαιτας είναι σίγουρη όταν οι λόγοι είναι συγκεκριμένοι. ΤΟΝΩΣΤΕ ΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΥΣ Είναι δύσκολο να μείνει κανείς πιστός σε μια απόφαση που τον βάζει να κάνει πράγματα έξω απ΄το συνηθισμένο του πρόγραμμα. Γι΄αυτό, αντί για γενικές μακροπρόθεσμες

δεσμεύσεις,

βάλτε

καθημερινούς,

εβδομαδιαίους

μηνιαίους στόχους. Οσο περισσότερους μικρούς στόχους καταφέρνετε να εκπληρώνετε, τόσο δυναμώνετε τη θέλησή σας να πετύχετε τον τελικό. ΒΡΕΙΤΕ ΕΝΑΝ ΦΙΛΟ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΑΣ. Κάποιον που αντιμετωπίζει παρόμοιο πρόβλημα και είναι πρόθυμος να ακούει τους προβληματισμούς σας. Σίγουρα θα βρείτε κάποιον απ΄το περιβάλλον σας ή από το γυμναστήριο. ΠΕΡΠΑΤΗΣΤΕ , ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΣΙΚΟΤΕΡΗ ΚΙΝΗΣΗ. Το γυμναστήριο σας πέφτε βαρύ για το ξεκίνημα. Σας κλέβει πολύ χρόνο. Δεν πειράζει. Φορέστε ένα ζευγάρι άνετα παπούτσια και περπατήστε. Τρεις φορές

την εβδομάδα από 30΄ λεπτά τη φορά. Είναι ο καλύτερος τρόπος να ξεκινήσετε. ΠΑΡΤΕ ΜΑΖΙ ΣΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ. Αν το βρίσκετε βαρετό να περπατάτε μόνοι, πάρτε μαζί σας ένα ή δύο φίλους. Η διαδρομή θα σας φανεί μικρότερη. Βάλτε στόχο να φτάνετε κάπου συγκεκριμένα. Μην ακολουθείτε κάθε φορά τον ίδιο δρόμο. Αν οι φίλοι σας βαρεθούν, μην εγκαταλείψετε την προσπάθεια. Αποκτήστε έναν σκύλο και μοιραστείτε μαζί του την ευχαρίστηση να περπατάτε κάθε ημέρα. Θα σας παρασύρει χωρίς να το καταλάβετε. ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΛΑΘΗ ΣΑΣ. Αν κάνετε δίαιτα, αλλά δεν χάνετε βάρος, μην απογοητευθείτε. Γράψτε επί τρείς μέρες τι τρώτε και σε ποιες ποσότητες. Μήπως προσθέτετε περισσότερο λάδι απ΄όσο χρειάζεται; Μήπως δεν τρώτε αρκετά φρούτα και λαχανικά; Μήπως «κλέβετε» στις ποσότητες; Μήπως «τσιμπάτε» ανάμεσα στα γεύματα; Η τρώτε έξω συχνά; Όταν εντοπίσετε τι «σαμποτάρει» την προσπάθειά σας θα είναι πιο εύκολο να το ελέγξετε. ΜΗΝ ΤΡΩΤΕ ΑΡΓΑ ΤΟ ΒΡΑΔΥ Ο,τι τρώμε μετά τις 8.0 το βράδυ γίνεται λίπος, γιατί έχει λίγες πιθανότητες να χρησιμοποιηθεί άμεσα. Γι΄αυτό μην μπαίνετε στην κουζίνα μετά τις 8.00 Για να αποφύγετε τον πειρασμό βγείτε. Περπατήστε ή, ακόμη καλύτερα, πηγαίνετε στο γυμναστήριο. ΟΧΙ ΣΤΑ ΛΙΠΗ, ΝΑΙ ΣΤΟ ΛΑΔΙ. Αντίθετα με όσα πιστεύουν όσοι κάνουν δίαιτα, το λάδι είναι απαραίτητο στη διατροφή. Ολο το παιχνίδι παίζεται στην ποσότητα. Απαλλάξτε τα γεύματά σας από τα λίπη που περιέχουν τα τυριά, τα αλλαντικά, τα παχιά κρέατα. Μην αρνηθείτε όμως το λάδι, το θαυματουργό ελληνικό ελαιόλαδο. Οι βιταμίνες A,D, E και Κ που περιέχει μας είναι απαραίτητες. ΜΑΥΡΟ ΨΩΜΙ, ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΚΑΙ ΟΣΠΡΙΑ Σάντουιτς με λαχανικά και κοτόπουλο. Ζυμαρικά με ντομάτα και ελάχιστο λάδι. Φασόλια ή φακές σούπα. Όλα τους είναι γεύματα με λίγες θερμίδες, που χορταίνουν χωρίς να παχαίνουν. ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ ΓΙΑ ΕΠΙΔΟΡΠΙΟ.

Οι περισσότερες δίαιτες αποτυγχάνουν γιατί το γλυκό απαγορεύεται. Αν όμως η επιθυμία σας για κάτι γλυκό δεν ελέγχεται, μην αρνηθείτε στον εαυτό σας τη χάρη. Αγοράστε βερίκοκα, δαμάσκηνα, μπανάνες, όλα αποξηραμένα. Περιέχουν φυτικές ίνες και σας βοηθούν να αντισταθείτε στις σοκολάτες και στα παγωτά. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΤΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΑΣ Όταν νιώθετε αδύναμοι και έτοιμοι να ριχτείτε σε γεύσεις –πειρασμούς με πολλές θερμίδες, απασχολήστε τα χέρια σας. Πλύντε τα πιάτα, τακτοποιείστε βιβλία ή ρούχα., ξεσκονίστε, ακούστε ρυθμική μουσική και χορέψτε. Κινηθείτε. Μετά από 20΄λεπτά η όρεξή σας θα έχει υποχωρήσει. ΤΩΝ ΦΡΟΝΙΜΩΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Μην περιμένετε να πεινάσετε για να κάνετε τις αγορές σας. Εχετε στο ψυγείο και στα ράφια σας μερικές νόστιμες αλλά ολιγοθερμιδικές τροφές σε πρώτη ζήτηση: ζελέ, μαρμελάδα διαιτητική, γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά, ανθότυρο, μερικές φέτες γαλοπούλας. Αν δεν μπορείτε να συγκρατήσετε την επιθυμία σας για φαγητό καταφύγετε σ΄αυτές. ΦΑΓΗΤΟ ΕΞΩ Το φαγητό έξω από το σπίτι είναι πάντα παγίδα για όσους κάνουν δίαιτα. Μη διστάσετε να μελετήσετε καλά τον κατάλογο προτού αποφασίσετε . Επιμείνετε σ΄ένα πιάτο. Το καλύτερο είναι να δοκιμάζετε κάθε φορά μια καινούργια σαλάτα με μαύρο ψωμί. ΜΙΚΡΑ ΓΕΥΜΑΤΑ Μια καλή, ισόρροπη δίαιτα δεν αρκείται σε 3 γεύματα καθημερινά. Κάθε 3-4 ώρες ο μεταβολισμός πρέπει να κινητοποιείτε με μικρά γεύματα. Ο καλύτερος τρόπος για να οργανώσετε τις καθημερινές σας συνήθειες είναι 3 ώρες μετά το πρωινό να φάτε ένα φρούτο.Κάντε το ίδιο 3 ώρες μετά το μεσημεριανό. Μην τρώτε τα φρούτα μαζί με τα γεύματα, αλλά αργότερα ως σνάκ. Θα κρατήσουν τα επίπεδα του ζαχάρου σταθερά και θα σας κόψουν την πείνα. ΘΕΡΜΙΔΕΣ: ΟΧΙ ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 1.200 ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ. Οι γυναίκες που περιορίζουν πολύ τις θερμίδες που καταναλώνουν (κάτω από 1.200) επιβάλλουν στον ρυθμό του μεταβολισμού τους να μειωθεί, έχουν υπνηλία, νιώθουν συνεχώς κουρασμένες και χάνουν βάρος δυσκολότερα.

ΤΟ ΠΡΩΙΝΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ «Το πρωί φάε μόνος σου, το μεσημέρι με τον φίλο σου και το βράδυ χάρισε το φαγητό στον εχθρό σου» Αν το πρωινό είναι το πλουσιότερο γεύμα ( το 40% των θερμίδων ), ο οργανισμός σας θα καίει πιο αποτελεσματικά τις τροφές καθ΄όλη τη διάρκεια της ημέρας. ΑΣΚΗΣΗ ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΟ. Μετά τα πρώτα 20 λεπτά έντονης άσκησης μέσα στον εγκέφαλο αρχίζουν να εκκρίνονται ενδορφίνες. Οι ορμόνες της χαράς. Μετά από μια ώρα άσκησης νιώθει κανείς τόσο καλό που συνεχίζει ακριβώς γι΄αυτό το αίσθημα, το οποίο μόνο με το καλό σέξ μπορεί να συγκριθεί. ΜΕΡΕΣ ΤΕΜΠΕΛΙΑΣ Ολοι έχουμε μέρες που όλα μας φταίνε, που ο οργανισμός μας αρνείται να υπακούσει στη λογική της δίαιτας και της άσκησης. Είναι φυσικό, αρκεί να διαρκεί λίγο. Μην τα βάζετε με τον εαυτό σας. Μην αφεθείτε όμως και την επομένη. Ξεκινήστε τις ασκήσεις σας ακόμη και χωρίς διάθεση. Στην πορεία θα προκύψει. ΔΙΑΙΤΑ ΜΕ ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ Δίαιτες που καταργούν τα φρούτα, τα λαχανικά και δίνουν ζωικά προιόντα σε μεγάλες ποσότητες βάζουν σε ταλαιπωρία τον οργανισμό, γιατί τον «δηλητηριάζουν» αφού του στερούν βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. ΖΥΓΙΣΤΕ ΤΙΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ Στην αρχή, όταν το μάτι είναι ακόμη αχόρταγο, ζυγίστε τις ποσότητες για να αποφύγετε τις υπερβολές. Μετά από μερικές εβδομάδες θα συνηθίσετε στις μικρές μερίδες. ΨΩΝΙΣΤΕ ΧΟΡΤΑΤΟΙ Φροντίστε να φτάνετε στο σουπερμάρκετ χορτάτοι. Οι καταναλωτές που ψωνίζουν με άδειο στομάχι, αγοράζουν πιο παχυντικές και σίγουρα περισσότερες τροφές. ΕΤΟΙΜΑΣΤΕ ΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΣΑΣ Αν το μαγείρεμα σας ανοίγει την όρεξη, έχετε έτοιμη μια σαλάτα με ποικιλία λαχανικών και ελάχιστο λαδόξιδο. Το καταφύγιο είναι ασφαλές. ΜΙΚΡΑ ΠΙΑΤΑ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Να τρώτε αργά, σε πιάτα του φρούτου και πάντα σε τραπέζι. Το φαγητό μπροστά στην τηλεόραση μας παρασύρει σε μεγαλύτερες ποσότητες.

ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ Ανακοινώστε στο περιβάλλον σας την απόφασή σας να κάνετε δίαιτα και ζητήστε τους να σας στηρίξουν. ΝΤΥΘΕΙΤΕ ΖΕΣΤΑ Το αίσθημα του κρύου ανοίγει την όρεξη. ΟΙ ΔΙΑΙΤΕΣ ΓΙΟ-ΓΙΟ Χάνουμε 3 κιλά, παίρνουμε 4, ξαναχάνουμε 2 και ούτω καθ΄εξής. Οι δίαιτες τύπου γιο-γιο έχουν αποτέλεσμα το σώμα μας να αντιστέκεται στις μεταβολές, αποθηκεύοντας περισσότερες θερμίδες με τη μορφή λίπους. Ατομα που πέφτουν θύματα μιας τέτοιας τακτικής αναπτύσσουν μεγαλύτερο στρες σε σχέση με το βάρος τους. ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ Φρούτα αντί για γλυκά, ψάρι αντί κρέας, λάδι αντί βούτυρο, γεύματα με λαχανικά στον φούρνο, λίγα ζυμαρικά και λίγο κρασάκι, γιαούρτι για επιδόρπιο. Αυτή είναι η τυπική δίαιτα των λαών της Μεσογείου. Προστατεύει την καρδιά και σε μετρημένες ποσότητες αδυνατίζει. ΜΑΖΙ ΜΕ ΑΣΚΗΣΗ Αν το ενδιαφέρον μας σταθεί μόνο στη διατροφή, το πιθανότερο είναι μετά από 3-4 εβδομάδες να κουραστούμε με την προσπάθεια. Μόνο αν συνδυάσουμε τη δίαιτα με κάποιας μορφής άσκηση έχουμε προοπτική να χάσουμε πολλά κιλά και να μην τα πάρουμε πίσω. Η άσκηση μας θυμίζει την αρχική μας δέσμευση: να σεβόμαστε το σώμα μας περισσότερο. ΨΑΡΙ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ Τα λευκά ψάρια είναι πλούσια σε βιταμίνη D, σε ιχθυέλαια που βοηθούν την καρδιά και περιέχουν λίγες θερμίδες. Τα τελευταία χρόνια είναι η τροφή που η ιατρική αγαπά περισσότερο απ΄όλες τις άλλες. ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ Καρότα,

λάχανο,

μαρούλι,

αγγούρι,

μανιτάρια,

κουνουπίδι, ντομάτες,

ραπανάκια, μπρόκολο, μπορείτε να καταναλώνετε σε ελεύθερες ποσότητες, αρκεί να προσθέτετε κάθε φορά μόνο μια κουταλιά λάδι. ΠΟΛΥ ΝΕΡΟ Πιείτε κατά τη διάρκεια της μέρας τουλάχιστον 8 ποτήρια νερό ή άλλα υγρά. ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΠΑΧΑΙΝΕΙ

Περιορίστε τα ποτά που περιέχουν αλκοόλ σε 4 την εβδομάδα. Προτιμήστε στις εξόδους σας λευκό κρασί. Κάθε ποτήρι περιέχει 80 θερμίδες. 7.900 ΘΕΡΜΙΔΕΣ Κάθε κιλό ανθρώπινου λίπους έχει 7.900 θερμίδες. Για να αδυνατίσουμε ένα κιλό την εβδομάδα θα πρέπει να παίρνουμε καθημερινά περίπου 1000 θερμίδες λιγότερες από την τροφή μας. Μια νοικοκυρά π.χ. χρειάζεται κατά μέσον όρο 2.000 θερμίδες ημερησίως. Αν περιορίσει τις θερμίδες της διατροφής της σε 1.500 στο τέλος

της εβδομάδας θα ζυγίζει μισό κιλό

λιγότερο. Αν όμως μειώσει τις θερμίδες κάτω από 1.000 κάνει κακό στον εαυτό της. ΤΥΡΙΑ: ΤΟ ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ Εκτός από τη μυζήθρα και το ανθότυρο, τα υπόλοιπα ελληνικά τυριά είναι γεμάτα λίπος. Η ελληνική φέτα π.χ περιέχει 48% λιπαρά, πιο πολλά από τα λουκάνικα. ΠΟΛΥΤΙΒΑΜΙΝΟΥΧΑ Είναι δύσκολο όταν κάνει κάποιος αυστηρή δίαιτα να παίρνει από τις τροφές του

όλες

τις

βιταμίνες

και

τα

ιχνοστοιχεία

που

χρειάζεται.

Ένα

πολυτιβαμινούχο χάπι καθημερινά, τουλάχιστον για τις πρώτες εβδομάδες, είναι απαραίτητο. ΨΩΜΙ Μην αρνηθείτε στον εαυτό σας τη χαρά του διαφορετικού. Αγοράστε το πιο νόστιμο ψωμί ολικής αλέσεως που μπορείτε, και απολαύστε το χωρίς βούτυρο ή άλλο συνοδευτικό. ΓΑΛΑ Το γάλα είναι απαραίτητο σε κάθε πρόγραμμα διατροφής γιατί περιέχει ασβέστιο. Το πλήρες γάλα, όμως περιέχει πολλά λιπαρά. Αντικαταστήστε το με άπαχο ή 1%. ΠΙΤΣΑ Αν έχει ζύμη από αλεύρι ολικής αλέσεως και αποφύγετε τα αλλαντικά και τις παχιές σάλτσες, μπορεί να αποτελέσει υγιεινή τροφή. Ένα ή δύο κομμάτια κάθε εβδομάδα δεν θα σας φορτώσουν με περιττά κιλά. ΚΡΕΑΣ Διώξτε όλα τα λίπη προτού το μαγειρέψετε. Ψήστε το, βράστε το, βάλτε το στη σχάρα, Πείτε όχι στα τηγανητά.

Προτιμήστε γαλοπούλα, κοτόπουλο, μοσχάρι, αντί για αρνί, χοιρινό ή ακόμη χειρότερα αλλαντικά. Κυκλοφορεί άπαχο ζαμπόν και καπνιστή γαλοπούλα. ΣΑΛΤΣΕΣ Αποφύγετε τις παχύρευστες λευκές σάλτσες. Μπορούν να μετατρέψουν ένα πιάτο με ζυμαρικά ή μια σαλάτα σε απαγορευμένη τροφή. Αν βαρεθήκατε το κλασικό λαδόξιδο, αγοράστε από μεγάλα σουπερμάρκετ σάλτσες με χαμηλά λιπαρά. Η ανακατάψτε κάππαρη με μουστάρδα. ΤΣΙΠΣ Τα πατατάκια είναι σνάκ με φανατικούς οπαδούς. Εχουν όμως πολλά λιπαρά. Περίπου το 30% του βάρους τους είναι λίπος. Αν δεν μπορείτε να τα αποφύγετε, προτιμήστε αυτά που στην ετικέτα τους αναφέρουν ότι περιέχουν χαμηλά λιπαρά και αρκεστείτε σε ένα σακουλάκι την εβδομάδα. ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ ΤΙΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ Ο όρος light δεν σημαίνει πάντα τροφές με λίγα λιπαρά. Σημαίνει ότι έχουν λιγότερες θερμίδες από την κλασική συσκευασία του προιόντος. Δεν είναι όμως πάντα σαφές πόσες εννοούν. ΚΡΟΥΑΣΑΝ Το μαύρο ψωμί έχει περίπου 1,5γρ λάδι σε κάθε μερίδα (3 φέτες). Ένα κρουασάν στην ίδια ποσότητα περιέχει 20,3 γρ. βούτυρο. Προτιμήστε λοιπόν το ψωμί. ΠΑΓΩΤΑ Κυκλοφορούν πολλοί τύποι με χαμηλά λιπαρά και 0% ζάχαρη. Προτιμήστε τα . Καλή εναλλακτική λύση είναι και οι γρανίτες. Δεν περιέχουν λιπαρά και αποδίδουν μόνο το 1/3 των θερμίδων ενός παγωτού. ΠΑΤΑΤΕΣ Μια ψητή πατάτα δίνει περίπου 80 θερμίδες. Η ίδια πατάτα τηγανητή δίνει 220. Η διαφορά βρίσκεται στο λάδι. ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ Το ποπκόρν αποτελεί την καλύτερη επιλογή, για να αντικαταστήσουμε τα λιπαρά τσιπς, μπροστά στην τηλεόραση ή στη μεγάλη οθόνη. ΑΒΓΑ Ο κρόκος είναι σκέτη χοληστερίνη.

Οι άντρες πρέπει να τον αποφεύγουν. Για τις γυναίκες όμως τα αβγά είναι πολύτιμα (μέχρι 3 την εβδομάδα) γιατί έχουν σίδηρο. ΦΡΟΥΚΤΟΖΗ Είναι η ζάχαρη των φρούτων. Μπορεί να πουλιέται ως διαιτητική, παχαίνει όμως όσο και η απλή ζάχαρη. ΘΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΜΟΝΟ Αν νιώθετε την ακαταμάχητη διάθεση να φάτε μια πολυθερμιδική τροφή π.χ. σοκολατάκια, πίτσα, πατάτες τηγανητές ή άλλη, δεν σημαίνει πως νικηθήκατε. Εσεις θα επιλέξετε τι και κυρίως, πόσο θα φάτε. Πιείτε ένα ποτήρι νερό και περιμένετε 20΄. Εννιά φορές στις δέκα «η πείνα» σας θα υποχωρήσει. Αν δεν υποχωρήσει, αγοράστε τη μικρότερη συσκευασία της τροφής που λαχταράτε και αρκεστείτε σ΄αυτήν. ΚΛΕΙΣΤΕ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Μην κάθεστε μπροστά στον δέκτη όταν είστε πεινασμένοι. Η παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραμμάτων μας κάνει να νιώθουμε ανία και τύψεις. Είναι λοιπόν πιο πιθανόν να αναζητήσουμε τροφές με πολλά λιπαρά, για να ηρεμήσουμε τη συνείδησή μας. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΟΚΟΛΑΤΕΣ ΔΙΑΙΤΗΣ Το 30% του βάρους μιας σοκολάτας είναι λίπος. Περιέχει επίσης μεγάλη ποσότητα ζάχαρης. Γι΄αυτό σε λίγα γραμμάρια αποδίδει πολλές θερμίδες. Η ποσότητα είναι μικρή και μας ξεγελά. ΟΛΑ ΤΑ ΛΑΔΙΑ ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ ΤΟ ΙΔΙΟ Ελαιόλαδο, ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο, στις ίδιες ποσότητες δίνουν τις ίδιες θερμίδες. Απ΄όλα προτιμότερο για την καρδιά είναι το ελαιόλαδο. Η ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΔΥΝΑΤΙΖΕΙ Προτού αρχίσετε οποιαδήποτε δίαιτα, «καταβροχθίστε» όσο περισσότερες πληροφορίες μπορείτε για το σώμα και τα προβλήματα που προκαλεί η παχυσαρκία. Αγοράστε ένα βιβλίο με διαιτητικές συνταγές και αρχίστε. Παχαίνουμε με το στόμα, αλλά αδυνατίζουμε με το μυαλό. ΜΗ ΖΥΓΙΖΕΣΤΕ ΣΥΝΕΧΩΣ Το βάρος μας φυσιολογικά «παίζει» από μέρα σε μέρα. Το σώμα κρατά και χάνει υγρά. Γι΄αυτό αρκεστείτε να ζυγίζεστε μια φορά την εβδομάδα, περίπου την ίδια ώρα, στην ίδια ζυγαριά.

«ΤΣΙΜΠΗΣΤΕ» , ΑΛΛΑ ΕΞΥΠΝΑ Αν νιώθετε πείνα που δεν μπορείτε να ελέγξετε, προτιμήστε τροφές που θα σας «κρατήσουν» για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ψητή πατάτα, άπαχο γιαούρτι με μαύρο ψωμί, σάντουιτς με ψωμί σικάλεως και γαλοπούλα. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΑΡΓΙΕΣ Κατά τη διάρκεια του χρόνου υπάρχουν περίοδοι που το να πάρετε βάρος είναι αναμενόμενο: τα Χριστούγεννα, π.χ. οι ποσότητες του φαγητού και των γλυκών που προσφέρονται είναι μεγάλες. Συγχωρήστε τον εαυτό σας αν ξεφύγει, αλλά έχετε το νού σας να αποφύγετε τις υπερβολές. Το μάτι είναι πιο αχόρταγο από το στομάχι. ΤΟΣΤ ΧΩΡΙΣ ΒΟΥΤΥΡΟ Μια φέτα ψωμί του τόουστ έχει 80 θερμίδες. Αν όμως τη γεμίσετε βούτυρο προσθέτετε τουλάχιστον άλλες 100. Περιοριστείτε σε μια φέτα ανθότυρο με ντομάτα. Δεν θα προσέξετε τη διαφορά. ΓΕΜΙΣΤΕ ΤΟ ΠΙΑΤΟ ΣΑΣ ΜΕ ΛΑΧΑΝΙΚΑ. Ένα γεμάτο πιάτο ικανοποιεί τις αισθήσεις. Τα λαχανικά είναι υδατάνθρακες με πολλές φυτικές ίνες. Χορταίνουν και μας «κρατάνε» για πολλές ώρες. ΠΡΟΤΙΜΗΣΤΕ ΤΡΑΓΑΝΙΣΤΕΣ ΤΡΟΦΕΣ Τα μήλα, το αγγούρι, το λάχανο μας παίρνουν περισσότερο χρόνο όταν τα τρώμε και έτσι έχουμε το αίσθημα ότι φάγαμε περισσότερο. ΦΡΟΥΤΑ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΧΥΜΟ Οι χυμοί των φρούτων είναι υγιεινή επιλογή, αλλά μπορεί να σας παρασύρει σε υπερβολές. Ένα μικρό ποτήρι με χυμό πορτοκαλιού έχει περίπου 100 θερμίδες. Ενώ ένα πορτοκάλι δίνει μόλις 77 και επί πλέον έχει και τις πολύτιμες φυτικές ίνες που διευκολύνουν τη λειτουργία του εντέρου. Από τα πιο γνωστά προβλήματα όσων κάνουν δίαιτα είναι η δυσκοιλιότητα. Οι χυμοί δεν συνιστώνται στους παχύσαρκους διαβητικούς. ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΠΑΧΑΙΝΕΙ Γιατί οδηγεί μηχανικά στην αναζήτηση απόλαυσης μεγάλων ποσοτήτων φαγητού. Τα υψηλά επίπεδα της ορμόνης που εκκρίνεται όταν είμαστε αγχωμένοι (κορτιζόνη) έχουν συνδεθεί σε πολλές έρευνες με την απόκτηση περιττού βάρους. Ο έλεγχος του στρες στις πρώτες, τουλάχιστον, φάσεις της δίαιτας είναι σημαντικός παράγοντας επιτυχίας. ΤΣΙΓΚΟΥΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΣ

Όταν χάνετε βάρος το σώμα σας αντιδρά μειώνοντας τις καύσεις του. Για να κάνει οικονομία καίει λιγότερες θερμίδες σε κάθε κίνηση. Ο οργανισμός είναι τσιγκούνης αποθηκάριος. 1000 + 1 ΜΕΡΕΣ Αν μπορέσετε να κρατήσετε επί τρία χρόνια το σώμα σας στο ιδανικό βάρος έχετε μεγάλες πιθανότητες να μην ξαναπάρετε κιλά. ΝΕΑ ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ Το να μάθετε πώς να μαγειρεύετε με λιγότερα λίπη είναι βασικός κανόνας για να διατηρήσετε το βάρος σας χαμηλά. Αφαιρέστε από το κρέας την πέτσα και προσθέστε αρωματικά χόρτα και μπαχαρικά σε συνταγές με χαμηλά λιπαρά. ΜΟΝΟ ΑΝ ΠΕΙΝΑΤΕ Μετά από χρόνια γευστικών καταχρήσεων πολλοί δεν αναγνωρίζουν πια τις ανάγκες τους. Δεν ξέρουν πότε πεινάνε και πότε χορταίνουν. Μην τρώτε αν δεν πεινάτε. Καθυστερήστε και αναρωτηθείτε αν έχετε ανάγκη τροφής ή απλώς τρώτε για να νιώσετε καλύτερα. ΖΑΧΑΡΗ Μια κουταλιά της σούπας περιέχει 65 θερμίδες. Όχι πολλές. Ολες τους όμως είναι άδειες, γιατί η ζάχαρη δεν έχει ούτε μια βιταμίνη, ούτε ένα μέταλλο. Στις βιομηχανοποιημένες τροφές υπάρχει κρυμμένη σε μεγάλες ποσότητες στα μπισκότα, τα αναψυκτικά ακόμη και στις μαγιονέζες. ΛΙΠΟΚΥΤΤΑΡΑ Το τίμημα του πάχους είναι ότι ταίζουμε πολλά λιποκύτταρα. Τα περιττά κιλά πρέπει να αιματωθούν. Να δημιουργηθούν , δηλαδή, περισσότερα αγγεία για να μεταφέρεται το αίμα που τα τρέφει. Αυτό επιβαρύνει την καρδιά. Γι΄αυτό οι παχύσαρκοι, υποφέρουν συχνότερα από παθήσεις της καρδιάς. Ο ΟΓΚΟΣ Όταν το σώμα χάνει βάρος ελαττώνεται ο όγκος κάθε λιποκύτταρου, ποτέ το πλήθος. Αν μετά ξαναπάρουμε κιλά, τα λιποκύτταρα θα φουσκώσουν. Προστατευθείτε από τα λίπη, Από τη στιγμή που θα πολλαπλασιαστούν τα λιποκύτταρά σας, ο αριθμός δεν μειώνεται. ΔΙΑΙΤΕΣ ΦΤΩΧΕΣ ΣΕ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ. Δίαιτες με φρούτα,

πολλές πρωτείνες (κρέας, αβγά, λαχανικά, γάλα), αλλά λίγα λαχανικά

(υδατάνθρακες)

και

λάδι

προκαλούν

νευρικότητα και επιθετικότητα, όταν διαρκούν πολλές ημέρες.

κατάπτωση,

ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΡΟΦΗΣ Το μυστικό επιτυχίας σε μια δίαιτα είναι να γίνει αργά. Για να προλάβει το άτομο να μορφώσει τις συνήθειες του στο φαγητό. Να μάθει την αλήθεια για τα είδη των τροφών και τις συνήθειες του φαγητού που απόκτησε με τα χρόνια. Να διώξει αυτές που τον βλάπτουν και να αγαπήσει όσες τον ωφελούν. Υγιεινή διατροφή και επιτυχημένη δίαιτα είναι αυτή που μας επιτρέπει να διαλέγουμε συνειδητά. ΠΑΧΥΣΑΡΚΑ ΠΑΙΔΙΑ-ΔΥΣΚΙΝΗΤΟΙ ΕΝΗΛΙΚΟΙ Αν αποφασίσετε να κάνετε δίαιτα, έχετε ακόμη ένα όφελος. Μαθαίνοντας για τις τροφές και αλλάζοντας τις διατροφικές σας συνήθειες θα επηρεάσετε προς το καλύτερο τη διατροφή όλης της οικογένειας. Τα παιδιά στην Ελλάδα γίνονται όλο και πιο παχύσαρκα και εξελίσσονται σε έφηβους απρόθυμους να συμμετέχουν σε σπόρ. Δώστε τους παράδειγμα κινητικότητας και ισόρροπης διατροφής. Ο ΤΥΠΟΣ ΜΗΛΟ ΚΑΙ Ο ΤΥΠΟΣ ΑΧΛΑΔΙ Μην απογοητεύστε αν τα κιλά σας είναι συγκεντρωμένα στην περιφέρεια (τύπος αχλάδι) Οι ορμόνες καθορίζουν που θα συσσωρευτεί το λίπος. Και αυτό δεν αλλάζει. Οι άντρες σε αυτό το σημείο είναι αδικημένοι. Τα κιλά τους συγκεντρώνονται κυρίως στην κοιλιά (τύπος μήλο). Γεγονός που επηρεάζει την υγείας τους, κυρίως την καρδιά. ΤΑ ΛΙΠΗ ΜΑΣ ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ Τα σοκολατάκια που περιέχουν 35% λιπαρά, πηγαίνουν αμέσως μετά την πέψη στην κοιλιά ή στην περιφέρεια. Τα λίπη της διατροφής μετατρέπονται εύκολα σε λίπος του σώματος γιατί δεν χρειάζεται να διασπαστούν. Οι υπόλοιπες τροφές διασπώνται στο στομάχι σε μικρά μέρη, μεταφέρονται μέσω του αίματος στο σώμα και αν δεν χρησιμοποιηθούν ως ενέργεια καταλήγουν στα λιποκύτταρα με τη μορφή αποθηκευμένου λίπους. ΝΑ ΧΑΣΩ ΒΑΡΟΣ, ΑΛΛΑ ΠΟΝΤΟΥΣ Το αποτέλεσμα απαιτεί πειθαρχία. Δίαιτα που δεν θα ξεπερνά τις 1.500 θερμίδες καθημερινά και γρήγορη άσκηση 3-5 ημέρες την εβδομάδα. Να είστε όμως ρεαλιστές. Δεν μπορείτε να αλλάξετε τη βασική κατανομή λίπους. Είναι κληρονομικό χαρακτηριστικό και δεν επηρεάζεται εύκολα. ΚΕΝΤΡΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑΤΟΣ

Αν ανήκετε σε αυτούς που πρέπει να παρακολουθούνται για να πειθαρχούν, αποτελούν μια λύση. Οι φιλικές σχέσεις που δημιουργούνται με τα υπόλοιπα μέλη, και κυρίως η σχέση εμπιστοσύνης με τον διαιτολόγο και τον γυμναστή, κάνουν πολλά άτομα να δεσμεύονται και να κρατούν τις υποσχέσεις τους ευκολότερα. ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ Το βασικότερο στη δίαιτα είναι το κίνητρο. Πολλές γυναίκες ομολογούν ότι αυτό που τις κράτησε πιστές στο πρόγραμμα ήταν η σύγκριση ανάμεσα σε φωτογραφίες τους πριν και μετά από έναν μήνα. ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΤΙ ΤΡΩΜΕ ΚΑΙ ΖΥΓΙΖΟΥΜΕ ΟΣΟ ΦΑΓΑΜΕ Γεννιόμαστε μόλις 3 κιλά. Όλα τα υπόλοιπα είναι δική μας ευθύνη. ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο,ΤΙ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ Η απώλεια βάρους είναι πρωτάθλημα αυτοπειθαρχίας. Η επιτυχία δεν έρχεται σε ένα βράδυ. Χρειάζεται η κατανόηση και η συνεργασία όλων όσοι μας περιστοιχίζουν. Η δίαιτα είναι υπόθεση οικογενειακή. Κυρίως αν κάποιος άλλος μαγειρεύει για σας.

ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ

ΟΔΗΓΟΣ

ΣΥΝΤΟΜΕΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ

ΚΑΙ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ  Το λίπος αποτελεί το 15 - 20% του σωματικού βάρους στον άνδρα και το 20 — 25% στη γυναίκα.  Σε παχύσαρκα άτομα, το λίπος αντιπροσωπεύει το 40% του σωματικού βάρους.  Στην κακοήθη παχυσαρκία, το 70% (δηλαδή περισσότερο από το μισό βάρος του σώματος) είναι λίπος.  Από το σύνολο του σωματικού λίπους, το μισό βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του δέρματος, στον υποδόριο ιστό.  Κατά προσέγγιση, ο υπολογισμός του κανονικού βάρους (KB) γίνεται με βάση τον τύπο KB = Υ (cm) – 100.  Όταν το άτομο είναι υπέρβαρο κατά 40-50%, ο δείκτης θνησιμότητας αυξάνει απότομα.  Σε κάθε 10 kg υπέρβαρους, η συστολική πίεση αυξάνεται κατά 3 mmHg και

η διαστολική κατά 2 mmHg.  Στον άνδρα, όταν η περίμετρος της κοιλιάς υπερβαίνει αυτή των ισχίων, οι κίνδυνοι καρδιαγγειακών παθήσεων αυξάνουν απότομα.  Τα παιδιά από φυσιολογικούς μη παχύσαρκους γονείς έχουν μόνο 10% πιθανότητες να γίνουν και αυτά παχύσαρκα.  Τα παιδιά από παχύσαρκους γονείς έχουν πιθανότητες να γίνουν και αυτά παχύσαρκα από 50 — 80%, ανάλογα αν ο ένας ή και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι.  Κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής ο αριθμός των λιποκυττάρων είναι σταθερός και αυτά δεν πολλαπλασιάζονται, εκτός ορισμένων ειδικών περιπτώσεων.  Στα παχύσαρκα άτομα παρατηρείται αυξημένο μέγεθος των λιποκυπάρων ή αυξημένος αριθμός ή και τα δύο μαζί.  Άτομα άνω των 30 ετών εμφανίζουν υπερβάλλον βάρος 10—15% και αυτό είναι ο κανόνας, μάλλον, παρά η εξαίρεση. Δηλαδή, έχουν 5 — 8 kg παραπάνω.  Ο έλεγχος της παχυσαρκίας δεν είναι απλό μαθηματικό πρόβλημα ισοζυγίου θερμίδων, αλλά σύνθετο ιατρικό πρόβλημα, γι' αυτό και η θεραπεία πρέπει να αναλαμβάνεται από ομάδα ειδικών.  Η ύπαρξη περίσσειας θερμίδων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία της οποιασδήποτε μορφής παχυσαρκίας.  Ο αριθμός των 35 cal/kg θεωρείται ως η φυσιολογική ημερήσια πρόσληψη θερμίδων και για ένα άτομο 60 kg είναι 35 x 60 = 2100 cal.  Σ' οποιοδήποτε διαιτολόγιο, μείωση των προσλαμβανομένων θερμίδων κάτω των 1200 δε συνίσταται και θεωρείται επικίνδυνη χωρίς ειδική υποστήριξη και ιατρική παρακολούθηση.  Πρόσληψη υδατανθράκων 0,75— 1,5 g/kg ανά 24ωρο θεωρείται απαραίτητη για να αποφευχθεί οξέωση από τη διάσπαση πρωτεϊνών. Το ελάχιστο ποσό σακχάρου, του οποίου η λήψη θεωρείται απαραίτητη, είναι 100 g περίπου  1 γραμμάριο λίπους παρέχει 9 θερμίδες 1 γραμμάριο υδατανθράκων παρέχει 4 θερμίδες 1 γραμμάριο πρωτεϊνών παρέχει 4 θερμίδες



Ωσπου να βρεθεί το μαγικό χάπι, αδυνατίζω σημαίνει αποφασίζω.



Οι παχύσαρκοι πιστεύουν ότι τρώνε λίγο και παχαίνουν πολύ. Η αλήθεια είναι ότι τρώνε λιγότερο απ΄όσο θέλουν.



Η κληρονομικότητα αναμφισβήτητα ευθύνεται για την παχυσαρκία. Οι κακές μας συνήθειες, όμως, ευθύνονται περισσότερο.



Η απώλεια βάρους εξαρτάται από τη δίαιτα, τη σωματική άσκηση και την αποφασιστικότητα.



Το 95% των ατόμων που κάνουν δίαιτα για αδυνάτισμα ξαναπαίρνουν τα κιλά που έχασαν μέσα στα επόμενα 5 χρόνια.



Ο αποτελεσματικότερος τρόπος αδυνατίσματος είναι η στροφή στην υγιεινή διατροφή, με την προυπόθεση να συνοδεύεται από κίνηση.



Ενας στους τέσσερις Έλληνες είναι παχύσαρκοςκαι ένας στους δύο είναι υπέρβαρος.



Τα Ελληνόπουλα θεωρούνται τα πιο παχύσαρκα παιδιά της Ευρώπης.



Ο παχύσαρκος είναι θύμα της συνήθειας. Όταν την αναγνωρίσει μπορεί να την νικήσει.



Δύο στους τρεις πρόωρους θανάτους οφείλονται σε νοσήματα που προκαλούνται

από

κακή

διατροφή.

Το

1/3

των

τροφών

που

καταναλώνουμε συντηρεί εμάς. Τα υπόλοιπα 2/3 τρέφουν τις αρρώστιες μέσα μας. 

Ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας από χρόνια επιμένει πως το 1/3 των καρκίνων οφείλεται σε κακή διατροφή.



Οι σοκολάτες και τα γλυκά είναι μικρές ηδονές με μεγάλο κόστος υγείας και ομορφιάς.



Με τη γυμναστική δεν χάνετε χρόνο. Κερδίζετε χρόνια.

Τα χρήματα που ξοδεύουμε για τη γυμναστική δεν είναι έξοδα, αλλά επενδύσεις.