4.7 Het klimaatbewustzijn bij de bewoners van Hillesluis

Het creëren van klimaatbewustzijn in de wijk Hillesluis is geen gemakkelijke opgave. De wijk bestaat uit verschillende culturele achtergronden, kampt met sociaal-maatschappelijke problemen en kent fysieke uitdagingen in de leefomgeving (Gemeente Rotterdam, 2018). Het introduceren van de scorekaart bij de inwoners van Hillesluis is dus ook een moeilijke taak. In dit hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek weergegeven.

De Buurtvaders Via het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie is voor het onderzoek een kennismaking met de Buurtvaders van Hillesluis tot stand gekomen. De Buurtvaders bestaan uit een grote groep Marokkaanse vaders die allemaal woonachtig zijn in Hillesluis. Vanuit Stichting Atlas zorgen de Buurtvaders voor de veiligheid in de wijk. Elke dag na zonsondergang wordt er door de hele wijk een buurtwacht gehouden. De Buurtvaders werken samen met de wijkagenten en de Gemeente Rotterdam om de veiligheid van de buurt en haar bewoners te handhaven. De Buurtvaders worden gezien als het beste voorbeeld van burgerinitiatieven in Hillesluis en waren dan ook enthousiast om meer te leren over het klimaat.

Om het klimaatbewustzijn vóór en na de introductie van de scorekaart nauwkeurig in kaart te brengen, worden de situaties, oplossingen, reacties en resultaten beschreven aan de hand van de CIMO-logica. De CIMO-logica methode demonstreert op gestructureerde wijze de ontwikkeling van een probleem. CIMO-logica Beschrijving

Context Het klimaatbewustzijn onder de Buurtvaders is laag, er is geen initiatief om het klimaatprobleem in Hillesluis aan te pakken. De Buurtvaders ervaren leerschaamte en willen geen introductie van de scorekaart.

Interventie ▪ Voor de Buurtvaders zal een klimaatcursus worden opgezet waarin de thema's klimaatverandering en klimaatadaptatie aan bod komen. Deze cursus wordt gegeven in de vorm van een PowerPoint presentatie. Omdat de Buurtvaders leerschaamte ervaren, moet de PowerPoint presentatie aansluiten bij het niveau van de Buurtvaders.

▪ Om deelvraag 3 en uiteindelijk de hoofdvraag van het onderzoek te beantwoorden, moet een nulmeting worden uitgevoerd om het klimaatbewustzijn vóór en na de scorekaart te bepalen Voordat de klimaatcursus start krijgen de Buurtvaders een enquête met vragen over het klimaat. Deze enquête wordt opnieuw aan de Buurtvaders gegeven na de introductie van de scorekaart. De resultaten worden in het onderzoek vergeleken om het verschil in klimaatbewustzijn vast te stellen, Mechanisme ▪ Voordat de klimaatcursus van start gaat, worden de enquêtes uitgedeeld aan de Buurtvaders. De Buurtvaders schuiven de enquêtes terzijde omdat zij geen Nederlands kunnen lezen.

▪ De PowerPoint presentatie is een succes, de Buurtvaders hebben kennis opgedaan over het klimaat. Outcome ▪ De enquêtes zijn niet succesvol, in het onderzoek is geen schriftelijke nulmeting voor de Buurtvaders vastgesteld. Uit de vragenronde aan het eind van de PowerPoint presentatie kan echter worden geconcludeerd dat de kennis over het klimaat bij de Buurtvaders gering was. Dit was echter een goede bevinding voor het onderzoek. Taal is een probleem in Hillesluis en daar moet rekening mee worden gehouden voor toekomstige inspanningen in de wijk.

CIMO-logica Beschrijving

Context De Buurtvaders geven om hun wijk, zetten zich actief in om Hillesluis veiliger te maken, maar zijn zich niet bewust van de gevaren van het veranderende klimaat voor hun eigen wijk. Het klimaatbewustzijn onder de Buurtvaders is laag. Terwijl de Buurtvaders wel het initiatief tonen om de veiligheid in Hillesluis te waarborgen, is er geen urgentie om zelf het initiatief te nemen om Hillesluis klimaatadaptief te maken.

Interventie Er is een afspraak gemaakt met de Buurtvaders waar de scorekaart zal worden geïntroduceerd. Door straten in Hillesluis te scoren op klimaatadaptatie en te voorzien van een klimaatlabel, krijgen de Buurtvaders een beeld van hoe de wijk ervoor staat op het gebied van klimaatrobuustheid. Met de nieuwe scorekaart krijgen Buurtvaders ook een haalbaar maatregelenpakket aangeboden, speciaal gemaakt voor de bewoners. Mechanisme De afspraak is geannuleerd, de Buurtvaders ervaren leerschaamte. De Buurtvaders hebben het gevoel dat zij nog te weinig over het klimaat weten en willen geen introductie van de scorekaart.

Outcome De scorekaart is niet geïntroduceerd bij de Buurtvaders. Het klimaatbewustzijn bij de Buurtvaders blijft laag.

Tabel 8 Interventie 1 Buurtvaders

Figuur 15 De PowerPoint presentatie tijdens de klimaatcursus aan de Buurtvaders ▪ Door de PowerPoint presentatie is er geen sprake meer van leerschaamte bij de Buurtvaders. De Buurtvaders zijn klaar voor de introductie van de scorekaart.

▪ Uit schuldgevoel voor het niet invullen van de enquêtes hebben de Buurtvaders de volgende werkdag gezamenlijk een mini-analyse van Afrika en Zuid-Europa gemaakt, zie bijlage 7. Ook hebben de Buurtvaders samen één enquête ingevuld, die in het kader van het onderzoek niet meer als een nulmeting kan worden beschouwd.

CIMO-logica Beschrijving

Context De Buurtvaders hebben door de klimaatcursus een idee van wat klimaatverandering en klimaatadaptatie is. Het klimaatbewustzijn van de Buurtvaders is toegenomen, maar kan nog verder worden vergroot door gebruik te maken van de scorekaart.

Interventie De oude scorekaart wordt geïntroduceerd aan de Buurtvaders en getest in de straten van Hillesluis. De uitleg gebeurt gedeeltelijk in de Arabische taal om het voor de hele groep begrijpelijk te maken. De nieuwe scorekaart is nog in de ontwerpfase. Mechanisme De Buurtvaders begrijpen het doel van de oude scorekaart, maar zijn nog verward over de werking ervan. Wel is het klimaatbewustzijn onder de Buurtvaders toegenomen. De Buurtvaders zijn nu vaker bezig met het onderwerp klimaat.

Outcome De Buurtvaders hebben een idee gekregen van wat de scorekaart moet voorstellen. . De tekortkomingen en negatieve elementen van de oude scorekaart tijdens de introductie worden genoteerd en verbeterd in de nieuwe scorekaart. De volgende afspraak met de Buurtvaders zal worden gemaakt wanneer de nieuwe scorekaart compleet is.

Tabel 10 Interventie 3 Buurtvaders Tabel 11 Interventie 4 Buurtvaders

CIMO-logica Beschrijving

Context De nieuwe scorekaart is compleet en klaar voor gebruik door de bewoners van Hillesluis. De scorekaart is ontworpen aan de hand van literatuuronderzoek, een referentieproject analyse en een gebruiksvriendelijkheid analyse. De scorekaart is ontworpen voor bewoners om het klimaatbewustzijn te vergroten. De scorekaart bevat een reeks maatregelen die de bewoners ideeën geven om de buurt meer klimaatadaptief te maken.

Interventie Een dag met de Buurtvaders wordt georganiseerd om straten in Hillesluis te scoren met de nieuwe scorekaart. Mechanisme De Buurtvaders vinden de nieuwe scorekaart een leuke methode en scoren zelf ook een paar straten. De indicatoren op de scorekaart geven de Buurtvaders nieuwe ideeën voor de wijk.

Outcome De scorekaart 2.0 is een succes, de Buurtvaders kunnen zelf aan de slag met de scorekaart. Het klimaatbewustzijn van de Buurtvaders is vergroot en zij zijn in staat om deel te nemen aan gesprekken over het klimaat. De Buurtvaders denken ook na over hoe hun eigen straten klimaatadaptief gemaakt kunnen worden. Het klimaatbewustzijn bij de Buurtvaders na de introductie van de scorekaart is zonder twijfel toegenomen. De meeste indicatoren voor klimaatadaptatie op de scorekaart waren nieuwe kennis voor de Buurtvaders.

Figuur 17 Met de Buurtvaders straten scoren met de nieuwe scorekaart

Buurtpreventieteam Riederbuurt Vergelijkbaar met de Buurtvaders is er nog een surveillanceteam actief in Hillesluis, het Buurtpreventieteam Riederbuurt. is een bewonersinitiatief die zich bezig houdt met het gebied rond de Riederlaan. Het Buurtpreventieteam heeft, net als de Buurtvaders, als doel de veiligheid in Hillesluis te waarborgen. Zij doen dit door elke nacht achter meldingen van geluidsoverlast aan te gaan en verdacht gedrag te melden bij de politie of handhaving. Omdat het Buurtpreventieteam het initiatief neemt om de veiligheid in de buurt te waarborgen, waren ook zij geïnteresseerd in de scorekaart.

Tabel 12 Interventie BuurtpreventieteamCIMO-logica Beschrijving

Context • De nieuwe scorekaart is succesvol getest met de Buurtvaders. Door de scorekaart aan nog meer bewoners in Hillesluis te introduceren groeit het draagvlak in de wijk. Een groter draagvlak van de scorekaart betekent dat mensen vaker met elkaar in gesprek gaan en het klimaatbewustzijn verspreidt de wijk.

• Uit eerdere ervaringen met de Buurtvaders is gebleken dat een nulmeting op een andere manier moet worden uitgevoerd, aangezien niet iedereen in de wijk de Nederlandse taal machtig is. Interventie • In de Riederbuurt wordt met het Buurtpreventieteam een scorekaart middag georganiseerd.

• Voorafgaand aan het scoren van de straten wordt gevraagd wat het Buurtpreventieteam al weet over het klimaat en aan het eind welke nieuwe informatie is opgedaan. Mechanisme Hoewel niet het complete Buurtpreventieteam aanwezig was bij het scoren van de straten, waren de aanwezige leden enthousiast over de methode. Het was volgens hen een geheel nieuwe manier om een gesprek over het klimaat aan te gaan.

Outcome • Het scoren van de straten in de Riederbuurt is een succes, het klimaatbewustzijn van het Buurtpreventieteam is vergroot. Ook het draagvlak van de scorekaart in de wijk Hillesluis is vergroot.

• Het Buurtpreventieteam had voorafgaand aan de vragensessie aangegeven dat zij wel degelijk kennis hebben over het klimaat. Zij hebben namelijk meegewerkt aan het ontwerp van de onlangs geopende sportspeeltuin in Hillesluis (De Havenloods, 2022). De speeltuin is klimaatadaptief ingericht. Toch heeft het Buurtpreventieteam door de scorekaart nieuwe kennis opgedaan. Zij wisten bijvoorbeeld niet dat er doorlaatbare parkeerplaatsen bestonden en dat woningen kunnen verzakken door een dalend grondwaterpeil. De Buurtmoeders De Buurtmoeders zijn een groep Turkse moeders woonachtig in Hillesluis. De Buurtmoeders komen vaak bijeen om diverse activiteiten te organiseren of bij te wonen. De Buurtmoeders zetten zich in voor de ontwikkeling van vrouwen met een migratieachterond in de Nederlandse samenleving. Deze ontwikkeling wilde de Buurtmoeders bevorderen door kennis op te doen over het klimaat.

CIMO-logica Beschrijving

Context De Buurtmoeders zijn leergierig en willen meer te weten komen over het klimaat. Het klimaatbewustzijn onder de Buurtmoeders is laag. Zij hebben, in tegenstelling tot het Buurtpreventieteam, geen voorkennis over het klimaat en kunnen vergeleken worden met de Buurtvaders. Een groot deel van de Buurtmoeders is laag opgeleid, waardoor een onmiddellijke introductie van de scorekaart geen goed idee is.

Interventie Om een geleidelijke introductie tot het onderwerp klimaat mogelijk te maken, zal de klimaatcursus die aan de Buurtvaders werd gegeven, ook aan de Buurtmoeders worden aangeboden. Mechanisme De klimaatcursus werd goed ontvangen. Aysel, de woordvoerster van de Buurtmoeders trad op als Turkse tolk voor de Buurtmoeders die geen Nederlands verstonden.

Outcome Het klimaatbewustzijn van de Buurtmoeders is vergroot, zij beschikken nu over de nodige basiskennis over het klimaat en zijn dus klaar voor de introductie van de scorekaart.

Tabel 13 Interventie 1 Buurtmoeders

Figuur 18 De leden van het Buurtpreventieteam