Νησιωτικό Αγρόκτημα 13

νησιωτικό

∞ÁÚfiÎÙËÌ· Î ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 - IANOYAPIOΣ 2011 ΤΕΥΧΟΣ 13Ο

το περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

∞ºπ∂ƒøª∞:

™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ›

µ‹Ì· ÛËÌÂȈÙfiÓ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ‡˜ ƒ∂¶√ƒ∆∞∑ KΩΣTAΣ ΣKAN∆AΛI∆HΣ «∂ÁÒ Î·ıÔÚ›˙ˆ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, ÂÛ›˜ ı· ·ÔÊ·Û›ÛÂÙ ·Ó ı· ›ÛÙ ̤۷ ‹ ¤Íˆ ·’ ·˘Ùfi»

™À¡∂¡∆∂À•EI™ ∆HMHTPHΣ ∆IPXAΛI∆HΣ Oινοχόος

«¡· ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ì ÙȘ ÁËÁÂÓ›˜ ÔÈÎÈϛ˜ ÎÚ·ÛÈÒÓ» ANEΞAPTHTOΣ ΣYΛΛOΓOΣ EΛAIOΠAPAΓΩΓΩN KAI KTHNOTPOΦΩN

«√È ¤ÌÔÚÔÈ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó ·ÎÚÈ‚fiÙÂÚ· ÙÔ Ï¿‰È ·fi ÙËÓ ∂∞™§»

Kυκλοφορεί µαζί µε το «Eµπρός» στο N. Λέσβου, την «Aλήθεια» στο N. Xίου, το «Σαµιακό Bήµα» στο N. Σάµου

και στα περίπτερα στην τιµή των 4€

...Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘

Œ

ναν εξαιρετικά δύσκολο χειµώνα περνάει η ελληνική ύπαιθρος. Ο αγροτικός κόσµος είναι αντιµέτωπος µε τα τεράστια διαρθρωτικά προβλήµατα που έχουν ως αποτέλεσµα την καθήλωση των τιµών των αγροτικών προϊόντων σε επίπεδα κάτω του κόστους παραγωγής για τους νησιώτες παραγωγούς και για τους παραγωγούς της υπόλοιπης Ελλάδας οριακά πάνω από το κόστος παραγωγής. Την ίδια στιγµή, οι τιµές των τροφίµων ανεβαίνουν συνεχώς και τα ελληνικά προϊόντα έχουν µπει στο περιθώριο. Χρόνια και χρόνια η αγροτική πολιτική της χώρας µας κινείται σε λάθος κατεύθυνση και οι προσπάθειες των αγροτών πηγαίνουν στο βρόντο. ∆ισεκατοµµύρια επί δισεκατοµµυρίων επένδυσαν και συνεχίζουν να επενδύουν οι αγρότες προκειµένου να εκσυγχρονίσουν την παραγωγή τους. Κι όµως, όλες τους οι προσπάθειες δείχνουν να είναι χωρίς αποτέλεσµα. Στα σούπερ µάρκετ της νησιών, αλλά και όλης της Ελλάδας, πωλούνται ντοµάτες εισαγωγής από το Βέλγιο. Πρόκειται για µια ποικιλία ντοµάτας που αναπτύχθηκε µε επιστηµονική έρευνα, ώστε να αντέχει τη µεταφορά σε µεγάλες αποστάσεις και να έχει µεγάλη διάρκεια ζωής. Oι ντόπιες ποικιλίες έχουν εξαφανιστεί. Ποτέ δεν αναπτύχθηκαν προγράµµατα βελτίωσής τους. Τα πρόβατα της λεσβιακής φυλής και της φυλής Χίου αποδίδουν 180 µε 200 κιλά γάλακτος ετησίως, κι αν είναι πολύ καλά προσεγµένη η διατροφή τους, θα φθάσουν µέχρι και τα 240 κιλά γάλακτος. Την ίδια στιγµή, τα γαλλικά πρόβατα της φυλής Lacon αποδίδουν έως και 500 κιλά γάλα το χρόνο. Οι Βέλγοι και οι Γάλλοι επένδυσαν και επενδύουν στην έρευνα και τη βελτίωση των φυλών των ζώων που εκτρέφουν και των ποικιλιών που καλλιεργούν. Το ίδιο έχουν κάνει και πολλές άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Βραζιλία, η Ιαπωνία. Σιγά-σιγά τον ίδιο δρόµο ακολουθούν η Κίνα και η Ινδία. Στη χώρα µας, απ’ την άλλη, η ανάπτυξη της έρευνας στον πρωτογενή τοµέα έχει να παίξει ευρύτερο ρόλο. Η γεωµορφολογία της Ελλάδας έχει δηµιουργήσει µια σειρά από ιδιαίτερες ποικιλίες προϊόντων. Μόνο τις ποικιλίες κολοκυθιών που παράγονται στα νησιά του Αιγαίου να µετρήσει κανείς, αρκεί για να καταλάβει τι συµβαίνει. Συνεπώς, είναι ανάγκη να αναπτυχθεί η έρευνα πρώτα από όλα για να διασώσουµε τις τοπικές ποικιλίες και στη συνέχεια να τις αναπτύξουµε, ώστε να µας δίνουν καλύτερης ποιότητας προϊόντα και να είναι αποδοτικότερες. Σε αντίθεση µε ό,τι συνέβη σε άλλες χώρες ή µε ό,τι έκαναν οι µεγάλες πολυεθνικές, δε θα πρέπει να προσανατολιστούµε στην παραγωγή υβριδίων ή στη δηµιουργία µεταλλαγµένων οργανισµών. Μπορούµε και πρέπει να επενδύσουµε στη διάσωση και ανάπτυξη της βιοποικιλότητάς µας.

Aς έχουµε µια καλή και δηµιουργική χρονιά.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

3

t

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ TEYXOΣ 13O ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 20 11

Ιδιοκτήτης: «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΛΕΣΒΟΥ Α.Ε.»

Eκδότης - ∆ιευθυντής: Mανόλης Mανώλας Yπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Μανάβης Συνεργάτες: Βαγγελιώ Χρηστίδου Έλενα Χουσνή Μαρία Σελάχα Ορέστης Χρηστίδης Αριστείδης Σγατζός ∆ιόρθωση κειµένων: Χριστίνα Καλλέργη Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Eµπορικός ∆ιευθυντής: Νίκος Μάγειρας Yπεύθυνη διαφήµισης περιοδικού: Μαρία Κορδερά ∆ιαφηµιστικό τµήµα: Kαλλιόπη Ψαριανού Κωνσταντίνα Μουτζουρέλλη Έφη Στραβοσκούφη Λάµπρος Ανεµάς Παραγωγή - Eκτύπωση: EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 27801 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

ÂÚȯfiÌÂÓ· ∂ÈηÈÚfiÙËÙ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

¶ÏËڈ̤˜ Ó¤ˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ

K

άθε λίγο και λιγάκι ανακοινώνονται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ νέες πληρωµές του προγράµµατος «Νέοι Αγρότες». Μόνο στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου δε βγαίνει η ανακοίνωση. Το αστείο της υπόθεσης είναι πως τον περασµένο Σεπτέµβριο, από την αρµόδια υπηρεσία της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, είχε διαρρεύσει ότι πρόκειται άµεσα να ολοκληρωθούν οι πληρωµές. Από τότε έχει περάσει καιρός, αλλά επίσηµη ανακοίνωση ακόµη δεν έχει δοθεί. Θα µας εξηγήσει κανείς γιατί «κόλλησε» το συγκεκριµένο πρόγραµµα;

¶ÙÒÛË ÛÙȘ ˆÏ‹ÛÂȘ ÁˆÚÁÈÎÒÓ ÂÊÔ‰›ˆÓ

O

ι χαµηλές τιµές σε βασικά γεωργικά προϊόντα το 2009 µείωσαν τον όγκο των πωλήσεων αγροχηµικών κατά 8 - 10%, όπως αυτό τονίζεται σε πρόσφατη µελέτη τής Hellastat Α.Ε. για τον εγχώριο κλάδο των γεωργικών εφοδίων, δηλαδή αγροχηµικά και λιπάσµατα. Η αξία αγοράς των προϊόντων φυτοπροστασίας άρχισε να υποχωρεί µετά το 2006 λόγω της δυσµενούς επιρροής της νέας ΚΑΠ και της µείωσης των εκτάσεων αρκετών βασικών καλλιεργειών. Ανάλογη εικόνα αναµένεται και για το 2010.

ÕÁÔÓÔÈ ‰È·ÁˆÓÈÛÌÔ›

Õ

γονοι κηρύχθηκαν δύο διαγωνισµοί τού ΟΠΕ για την κατασκευή περιπτέρων σε διεθνείς εκθέσεις, µε στόχο την προώθηση ελληνικών προϊόντων, και ξεκινούν οι απευθείας διαπραγµατεύσεις. Η απόφαση βγήκε το ∆εκέµβρη και αφορά στα περίπτερα των εκθέσεων Biofach 2011 (16 - 19 Φεβρουαρίου) και Prodexpo 2011(7 - 11 Φεβρουαρίου 2011). ∆ε γνωρίζουµε τους λόγους που κηρύχθηκαν άγονοι οι εν λόγω διαγωνισµοί, όµως σε κάθε περίπτωση η απόφαση αυτή δείχνει την απίστευτη προχειρότητα µε την οποία λειτουργεί ένας οργανισµός εξαιρετικά σηµαντικός για την πορεία των εξαγωγών µας.

ƒÂÔÚÙ¿˙ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14 √ ‰ÚfiÌÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈÂıÓ›˜ ·ÁÔÚ¤˜ 32 ∏ ÚËÙÈÓÔÛ˘ÏÏÔÁ‹ ÛÙÔ ∞ÌÂÏÈÎfi

- ∫ÒÛÙ·˜ ™Î·Ó‰·Ï›‰Ë˜ «∂ÁÒ Î·ıÔÚ›˙ˆ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, ÂÛ›˜ ·ÎÔÏÔ˘ı›Ù» - ∂∞™ §¤Û‚Ô˘ - ∂∞™ §‹ÌÓÔ˘ ∂ÓÒÛÂȘ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÒÓ Û ÎÚ›ÛË

∞ÊȤڈ̷: ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16-21 - µ‹Ì·Ù· ÛËÌÂȈÙfiÓ ÛÙË Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋

ÕÚıÚ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

22 ªÈ· ·ÎfiÌË Â˘Î·ÈÚ›· ÁÈ· Ù· ÂÏ·ÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ §¤Û‚Ô˘

4 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∞fi 75 ¢ÚÒ Ë Ì·ÛÙ›¯·

™

τα 75 ευρώ ανά κιλό διαµορφώθηκε η προκαταβολή για τη µαστίχα πρώτης ποιότητας. Η προκαταβολή για τη χαµηλότερη ποιότητα («τα κολλήµατα») είναι 10 ευρώ ανά κιλό. Η προκαταβολή της µαστίχας προς απόσταξη είναι 40 ευρώ, για τη µαστίχα προς καθαρισµό 62 ευρώ ανά κιλό και για την αποδεκτή από 70 έως 72 ευρώ ανά κιλό. Τις παραπάνω τιµές ανακοίνωσε η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Οι παραλαβές µαστίχας θα διαρκέσουν έως τις 13 Μαΐου 2010. Οι µαστιχοπαραγωγοί πληρώνονται την προκαταβολή ένα µήνα µετά από την παράδοση της µαστίχας.

¶ÏËÚÒıËÎÂ Ë ÂÎηı¿ÚÈÛË ÁÈ· ÙË Ì·ÛÙ›¯·

∏ Ì·ÛÙ›¯· Û ο„Ô˘Ï·

™

™

τους τραπεζικούς λογαριασµούς των µαστιχοπαραγωγών της Χίου στην ΑΤΕ κατατέθηκε το ποσό της εκκαθάρισης για τη µαστίχα που παρέδωσαν την περίοδο 2009 - 2010, δηλαδή για τις ποσότητες που παραδόθηκαν από 7 ∆εκεµβρίου 2009 έως 13 Ιουλίου 2010, Συγκεκριµένα, σε 1.770 παραγωγούς καταβλήθηκαν 339.458,06 ευρώ, µε µέση τιµή εκκαθάρισης 2,91 ανά κιλό.

«•ËÏÒÓÂÈ» ÙËÓ ∞ÁÚÔÊ˘Ï·Î‹

O

υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Χρήστος Παπουτσής, οδηγεί σε διάλυση την Αγροφυλακή, περίπου τρία χρόνια µετά την επανασύστασή της από την κυβέρνηση Καραµανλή. Οι αρµοδιότητες της υπηρεσίας θα αποδοθούν στη ∆ασική Υπηρεσία. Η απόφαση είναι απόλυτα δικαιολογηµένη αν δει κανείς το έργο που έκανε η Αγροφυλακή. Ωστόσο, υπάρχει και µια άλλη πτυχή, που συνήθως περνάει απαρατήρητη: Πολύ συχνά οι αγρότες αντιµετώπιζαν προβλήµατα στα οποία επενέβαινε η Αγροφυλακή και ί-

28 √‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Tuta absoluta 30 M·ÓÈÙ¿ÚÈ·: ªÈ· ÊÙËÓ‹ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ÂÈÏÔÁ‹ ™˘Ó¤ÓÙ¢ÍÂȘ .........................................................................................

10 AÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˜ ™‡ÏÏÔÁÔ˜ EÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁÒÓ Î·È ÎÙËÓÔÙÚfiÊˆÓ «√È ¤ÌÔÚÔÈ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó ·ÎÚÈ‚fiÙÂÚ· ÙÔ Ï¿‰È ·fi ÙËÓ ∂∞™§»

τις 7 ∆εκεµβρίου εκδόθηκε η απόφαση του Ελληνικού Οργανισµού Φαρµάκου που δίνει στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου τη δυνατότητα να παράγει κάψουλες µαστίχας, που θα τις εµπορεύεται ως παραφαρµακευτικό προϊόν. «Όλοι µας ευελπιστούµε πως η άδεια του ΕΟΦ (που µε τόσο κόπο κατακτήσαµε) θα µας ανοίξει νέους δρόµους», σηµειώνει ο πρόεδρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, Κώστας Γανιάρης.

σως για την πλειοψηφία των πολιτών να επρόκειτο για ήσσονος σηµασίας θέµατα, αλλά οι αγρότες δεν έχουν την ίδια άποψη. Γι’ αυτό θα πρέπει οι αστυνοµικές αρχές να πάψουν να δηλώνουν αναρµόδιες για κλοπές ζώων, καταπατήσεις αγροκτηµάτων, κλοπές καρπού και άλλα παρεµφερή ζητήµατα.

¶ÏËڈ̋ ÂÍÈÛˆÙÈ΋˜ ·Ô˙ËÌ›ˆÛ˘

™

ύµφωνα µε ανακοίνωση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ξεκίνησε στα τέλη του ∆εκεµβρίου η καταβολή της εξισωτικής αποζηµίωσης στους δικαιούχους παραγωγούς και κτηνοτρόφους όλης της χώρας. Η αλήθεια είναι πως αυτήν τη φορά οι δικαιούχοι στα νησιά του Αιγαίου πληρώθηκαν έγκαιρα. Τα προβλήµατα δεν έλειψαν, αλλά ήταν πολύ λιγότερα σε σχέση µε τα προηγούµενα χρόνια.

26 ¢ËÌ‹ÙÚ˘ ¢ÈÚ¯·Ï›‰Ë˜ «¡· ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ì ÙȘ ÁËÁÂÓ›˜ ÔÈÎÈϛ˜ ÎÚ·ÛÈÒÓ» ¶›Ó·Î˜ ÙÈÌÒÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ...................................36-37 ∞ÁÚÔÙÈ΋ ·Ù˙¤ÓÙ· ..........................................................................38

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

5

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ¶ÏËÚÒıËΠ¤ÁηÈÚ·

∂ÈÙ¤ÏÔ˘˜ ¿ÓÔÈÍ·Ó Ù· ™¯¤‰È· µÂÏÙ›ˆÛ˘

™

Õ

την ώρα της πληρώθηκε η ενιαία ενίσχυση το 2010. Ήταν µια από τις ελάχιστες φορές που το Υπουργείο ανακοίνωσε το χρόνο πληρωµής της επιδότησης και κράτησε την υπόσχεσή του. Την «επιτυχία» αυτή πιστώνεται ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Σκανδαλίδης, αλλά η αλήθεια είναι πως για αυτή δούλεψε πάρα πολύ η τέως υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κατερίνα Μπατζελή.

¢È·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ÁÈ· ÙÔ √™¢∂

νοιξαν τα Σχέδια Βελτίωσης, αλλά τα κονδύλια θα είναι για λίγους και εκλεκτούς. Ποιοι είναι οι εκλεκτοί; Πρώτοι από όλους, οι νέοι αγρότες. Αµέσως µετά έρχονται οι µεγάλοι κατά κύριο επάγγελµα αγρότες που έχουν κερδοφόρες µονάδες. Το µοίρασµα βοηθηµάτων δεξιά και αριστερά έλαβε τέλος. Πρώτον, γιατί οι διαθέσιµοι πόροι είναι εξαιρετικά περιορισµένοι και δεύτερον, γιατί η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης θέλει να ξεµπερδεύει µε τους µικρούς παραγωγούς.

T

«™Ì˘ÚÓÈfi˜ η‚Á¿˜»

ην παραµονή Χριστουγέννων αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα τού ΟΠΕΚΕΠΕ η προκήρυξη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων σχετικά µε τη διενέργεια διαγωνισµού για την ανάδειξη του φορέα ή των φορέων που θα διεκπεραιώσουν το Ολοκληρωµένο Σύστηµα ∆ιαχείρισης και Ελέγχου (ΟΣ∆Ε) των κοινοτικών αγροτικών ενισχύσεων και επιδοτήσεων το 2011, και µε προαίρεση το 2012 και το 2013. Άραγε, αυτήν τη φορά θα ολοκληρωθεί ο διαγωνισµός ή περί τα τέλη του Φεβρουαρίου θα κριθεί άγονος και θα προχωρήσει το Υπουργείο την πεπατηµένη της απευθείας ανάθεσης στην ΠΑΣΕΓΕΣ και τις ΕΑΣ;

Œ

χει «ανάψει» για τα καλά η κόντρα µεταξύ των υποστηρικτών της βιολογικής γεωργίας και της ολοκληρωµένης διαχείρισης στη Λέσβο. Για πάνω από 10 χρόνια η βιολογική γεωργία ήταν ο µοναδικός κλάδος στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων που αναπτυσσόταν στο νησί. Τώρα, όµως, µπαίνει δυναµικά στο παιχνίδι και ο κλάδος της ολοκληρωµένης διαχείρισης και οι ισορροπίες αλλάζουν. Η κίνηση της ΕΑΣ Λέσβου να βάλει σε οµάδα παραγωγών ολοκληρωµένης διαχείρισης 3.800 παραγωγούς δείχνει πως αν ο κοιµώµενος γίγαντας ξυπνήσει, µπορεί να κάνει θαύµατα.

•ÂΛÓËÛÂ Ë Î¿ıÔ‰Ô˜

™

τα τέλη του ∆εκεµβρίου ξεκίνησε η πτωτική πορεία στις τιµές του ελαιολάδου. Λίγο έως πολύ επρόκειτο για µια αναµενόµενη εξέλιξη, που φοβόµαστε ότι δύσκολα θα αναστραφεί τους επόµενους µήνες. Οι µεγάλες ποσότητες αδιάθετου ελαιολάδου που υπάρχουν στη χώρα µας και στην Ισπανία, η µεγάλη παραγωγή ελαιολάδου στην Ισπανία και η πτώση της κατανάλωσης του προϊόντος συνηγορούν προς µια πτωτική πορεία των τιµών.

¶·Ú¿Ù·ÛË

¶

αράταση πήρε η αποπληρωµή των άτοκων δανείων που χορηγήθηκαν στις οινοπαραγωγικές ενώσεις συνεταιρισµών της χώρας το 2009, µετά από εξαιρετικά έντονες πιέσεις που ασκήθηκαν στο Υπουργείο Οικονοµικών. Πρόκειται για µια σηµαντική «ανάσα» για τις ενδιαφερόµενες ενώσεις, µεταξύ των οποίων περιλαµβάνεται η ΕΑΣ Λήµνου και η ΕΟΣ Σάµου.

∞Ó·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi

T

ο Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, µε έκθεσή του για το πρόγραµµα επιδότησης των µικρών νησιών του Αιγαίου (κάτω των 100.000 κατοίκων), διαπιστώνει πως το πρόγραµµα είναι αναποτελεσµατικό, καθώς η επιδότηση για τις ζωοτροφές δε φθάνει ποτέ στους κτηνοτρόφους και η στρεµµατική επιδότηση των ελαιώνων είναι ένα εξαιρετικά µικρό ποσό, µε αποτέλεσµα να µην επιτελεί το σκοπό για τον οποίο καθιερώθηκε. Ακόµη, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο υπογραµµίζει ότι η χώρα µας δεν εξαίρεσε από τις διατάξεις τής ΚΑΠ τα νησιά του Αιγαίου όπως έκαναν άλλες χώρες µε νησιά, π.χ. Γαλλία και Πορτογαλία.

6 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

¢È·Ì·ÚÙ˘Ú›· ·fi ÙÔ˘˜ ÂÏ·ÈÔÙÚȂ›˜ Ù˘ ™¿ÌÔ˘

H

διαχείριση των αποβλήτων ελαιοτριβείου ήταν και παραµένει µεγάλο πρόβληµα. Το κόστος των µονάδων επεξεργασίας τους είναι µεγάλο και το κόστος λειτουργία τους κάνει απαγορευτική τη χρήση τους για τα µικρά ελαιοτριβεία. Στις αρχές του ∆εκέµβρη, ο Σύλλογος Ελαιοτριβέων Σάµου προχώρησε σε µια κίνηση διαµαρτυρίας, που δείχνει πόσο εκρηκτικό είναι το πρόβληµα. Συγκεκριµένα, µετά τη σύλληψη ελαιοτριβέα µε την κατηγορία της παράνοµης διάθεσης αποβλήτων, έκλεισαν όλα τα ελαιοτριβεία του νησιού την Πέµπτη 2 και την Παρασκευή 3 ∆εκεµβρίου. «Το θέµα διάθεσης των λυµάτων δεν είναι µόνο πρόβληµα των ελαιοτριβείων, αλλά και της Πολιτείας, να υποδείξει τρόπο και θέση για τη διαχείριση και διάθεσή τους, όπως αντιµετωπίζει τα αστικά λύµατα και τα σκουπίδια. Ζητάµε συγγνώµη από τους ελαιοπαραγωγούς για την ταλαιπωρία που υφίστανται, την κατανόηση αλλά και τη συµπαράστασή τους, για να συνεχίσουµε απρόσκοπτα τη λειτουργία των ελαιοτριβείων για την εξυπηρέτησή τους», τονίζει ο Σύλλογος.

∂¶π∫∞πƒ√∆∏∆∞

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

7

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ªËÙÚÒÔ ∂ÌfiÚˆÓ ∞ÁÚÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔ˚fiÓÙˆÓ

O

µόφωνα πέρασε από το Υπουργικό Συµβούλιο, και θα κατατεθεί στη Βουλή, το νοµοσχέδιο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων για τη δηµιουργία Μητρώου Εµπόρων Αγροτικών Προϊόντων. Όπως δήλωσε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, Κώστας Σκανδαλίδης, η εγγραφή στο Μητρώο είναι υποχρεωτική για κάθε έµπορο (µεταπράτη ή µεσάζοντα) που συναλλάσσεται µε τους αγρότες και η κάθε συναλλαγή θα αποτυπώνεται στο Μητρώο. Για να εγγραφεί κάποιος στο Μητρώο, είναι απαραίτητο ο κάθε έµπορος να διαθέτει το τεκµήριο νοµιµότητας για την άσκηση εµπορικής δραστηριότητας. Το νοµοσχέδιο προβλέπει και κυρώσεις, τόσο για τους εµπόρους, όσο και για τους αγρότες.

Για τους εµπόρους προβλέπεται προσωρινή οριστική διαγραφή τους, µη αναγνώριση των οικονοµικών τους συναλλαγών από τις εφορίες και ποινική δίωξη για το αδίκηµα της απάτης. Για τους αγρότες προβλέπονται κυρώσεις όπως η µη επιστροφή τού Φ.Π.Α. ή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Καυσίµων.

∫. ™Î·Ó‰·Ï›‰Ë˜: 2 ‰ÈÛ. ¢ÚÒ ÁÈ· ¤ÚÁ· ÛÙËÓ ‡·ÈıÚÔ

¶

ερισσότερα από δύο δισεκατοµµύρια ευρώ θα διατεθούν µέχρι τέλους τού 2011 για εκατοντάδες έργα στην ύπαιθρο, από το επιχειρησιακό πρόγραµµα «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» του Αγροτικού Τοµέα (ΕΣΠΑ). Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, Κ. Σκανδαλίδης, παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου τις δράσεις του προγράµµατος, τονίζοντας ότι το σχετικό πρόγραµµα έχει µια µεγάλη απορροφητικότητα που αγγίζει το 30% και αποτελεί ίσως τη µεγαλύτερη αξιοποίηση πόρων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Όπως είπε, στόχοι του προγράµµατος είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων µας, η βελτίωση του εισοδήµατος των ενεργών γεωργών, η προώθηση των ασφαλών και ποιοτικών προϊόντων µας µε σεβασµό στο περιβάλλον και η αναβάθµιση των υποδοµών που σχετίζονται µε την ανάπτυξη της γεωργίας.

∆·Í›‰È ÛÙÔ˘˜ ·ÌÂÏÒÓ˜

O

ι φίλοι του καλού κρασιού στη Μυτιλήνη είχαν τη δυνατότητα στις αρχές του ∆εκεµβρίου να δοκιµάσουν επώνυµα ελληνικά και ξένα κρασιά, που φέρνει στη Λέσβο η εταιρεία «Σαµαράς Οίνων και Ποτών», κατά τη διάρκεια του 1ου Wine Fair. Η εκδήλωση πραγµατοποιήθηκε στο εστιατόριο «Λεµβουργείο» και λειτούργησε σα µια γευστική περιπλάνηση σε αµπελώνες της Κρήτης, της Νεµέας, της Σαντορίνης, της Ηλείας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Χιλής. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οι καλεσµένοι (είχε λάβει ο καθένας προσωπικά πρόσκληση) είχαν τη δυνατότητα µε πολύ µεγάλη άνεση να ακολουθήσουν όλη τη διαδικασία δοκιµής των κρασιών και να ενηµερωθούν για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός, όπως τη χώρα προέλευσής του, την ποικιλία ή τις ποικιλίες που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή του, τη σύσταση και τη µορφολογία του εδάφους όπου καλλιεργούνται τα αµπέλια. Παράλληλα, η εκδήλωση έδωσε τη δυνατότητα να συζητηθούν ορισµένα θέµατα της οινικής επικαιρότητας, όπως είναι η τάση των µεγάλων οινοπαραγωγών οίκων να χρησιµοποιούν πλαστικούς φελλούς ή βιδωτά πώµατα στα κρασιά τους, κόντρα στην οινική πρακτική του φυσικού φελλού. Ορισµένα από τα κρασιά που δοκιµάσαµε και ξεχωρίσαµε για τα έντονα αρώµατά τους, το λαµπερό χρώµα τους, τη µεγάλη διάρκεια της γεύσης και της επίγευσης, ήταν το «Μαυροτράγανο» από το Κτήµα Αργυρού, το «Ραψάνη» από το Κτήµα Ντουγκού, το χιλιανό «Arboleda» της ποικιλίας Carmenere. Πολύ καλές εντυπώσεις άφησαν τα λευκά και τα κόκκινα κρασιά του Κτήµατος Μερκούρη, του Κτήµατος Αϊβαλή, του Κτήµατος Λυραράκη, αλλά και τα κρασιά «Torres» της Ισπανίας, «Antinori» της Ιταλίας και «Rocca Cerrina», επίσης της Ιταλίας.

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÂÈηÈÚfiÙËÙ·

∂¶π∫∞πƒ√∆∏∆∞

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

9

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˜ ™‡ÏÏÔÁÔ˜ ∂Ï·ÈÔ·Ú·ÁˆÁÒÓ Î·È ∫ÙËÓÔÙÚfiʈÓ

√È ¤ÌÔÚÔÈ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó ·ÎÚÈ‚fiÙÂÚ· ÙÔ Ï¿‰È ·fi ÙËÓ ∂∞™§ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στο Νίκο Μανάβη

M

ια συζήτηση µε µέλη του Ανεξάρτητου Συλλόγου Ελαιοπαραγωγών και Κτηνοτρόφων Λέσβου κάναµε στα τέλη του προηγούµενου χρόνου. Τα περίπου 60 µέλη του Συλλόγου είναι µεγάλοι αγρότες οι οποιοί καλλιεργούν πολύ µεγάλες εκτάσεις (κυρίως ελαιώνες) και εκτρέφουν µεγάλα κοπάδια αιγοπροβάτων και βοοειδών. Με λίγα λόγια πρόκειται για ανθρώπους που είναι αποκλειστικά αγρότες. Η συνάντηση µας έγινε ένα βράδυ στο Μανταµάδο, ένα από τα σηµαντικότερα αγροτικά χωριά της Λέσβου. Κατά την διάρκεια της συζήτησης ήταν η σκληρή κριτική των στελεχών του Συλλόγου προς την Οµοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Λέσβου αλλά και προς την ΕΑΣ Λέσβου. Σε άλλα σηµεία η κριτική είναι δίκαιη και σε άλλα υπερβολική. Σε κάθε περίπτωση απεικονίζει το πώς αντιµετωπίζουν µια µερίδα αγροτών της ΕΑΣ Λέσβου και το ρόλο στον πρωτογενή τοµέα της οικονοµίας του νησιού. Έστω και µε αρνητικό τρόπο, από την όλη συζήτηση φάνηκε, πως οι αγρότες θέλουν η Ένωση να έχει πιο έντονη παρουσία διότι κατανοούν πως έτσι θα αυξηθεί το εισόδηµα τους. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διαπίστωση αυτή να γίνεται από αγρότες που δεν είναι καν µέλη συνεταιρισµών. Κριτική ασκείται όµως στις κρατικές υπηρεσίες που ασχολούνται µε τον πρωτογενή τοµέα. Η κύρια κατηγορία που τους απευθύνεται είναι ότι δεν κάνουν σωστά την δουλειά τους. Με αποτέλεσµα να παίρνουν επιδοτήσεις άνθρωποι που δεν τις δικαιούνται. Στην συζήτηση πήραν µέρος ο Θανάσης Κόµλος Πρόεδρος του Συλλόγου, ο Αχιλλέας Κεχαγιάς Γραµµατέας του Συλλόγου. Την συζήτηση παρακολούθησε και ο Αντώνης Κόµλος µέλος του Συλλόγου. Ξεκινώντας την συζήτηση θα θέλαµε να µας πείτε πως αντιµετωπίζετε την προοπτική αγροτικές επιδοτήσεις να δίνονται µόνο στους κατά κύριο επάγγελµα αγρότες; Πρόκειται για ένα µέτρο που θα υλοποιηθεί, πιθανότατα, µετά το 2013 µε την εφαρµογή της νέας ΚΑΠ; Θανάσης Κόµλος: Κοιτάξτε η σηµερινή κατάσταση δεν µπορεί να συνεχιστεί άλλο. Σήµερα υπάρχουν άνθρωποι που παίρνουν επιδοτήσεις χωρίς να παράγουν απολύτως τίποτα. Οι επιδοτήσεις αυτές χάνονται από τους πραγµατικούς αγρότες. ∆εν είναι δίκαιο οι επιδοτήσεις να πηγαίνουν κτηνοτρόφοι που δεν έχουν ούτε ένα πρόβατο, ελαιοπαραγωγοί που δεν έχουν πατήσει ποτέ στα χωράφια τους και δεν παράγουν ούτε ένα κιλό λάδι. Αχιλλέας Κεχαγιάς: Μεγάλες ευθύνες έχουν οι υπηρε-

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

σίες, όπως είναι η ∆ιεύθυνση Κτηνιατρικής. ∆εν µπορεί να αποδέχονται δηλώσεις «κτηνοτρόφων» για τον αριθµό των ζώων που εκτρέφουν όταν γνωρίζουν ότι είναι ψευδείς. ∆εν µιλώ για τις περιπτώσεις εκείνες όπου ένας κτηνοτρόφος αρρώστησε µια χρονιά και πούλησε τα ζώα του. Αλλά για τις περιπτώσεις που είναι κοινό µυστικό πως κάποιοι εµφανίζονται ως κτηνοτρόφοι χωρίς να έχουν ούτε ένα ζώο. Θανάσης Κόµλος: ∆εν χρειάζεται οι υπηρεσίες να κάνουν πάνε στην στάνη για να µετρήσουν τα ζώα που εκτρέφει κάθε κτηνοτρόφους. Σε τέτοιες περιπτώσεις, όπως αυτές που συζητούµε αρκεί µόνο να κάνουν έλεγχο στα τιµολόγια για τις ζωοτροφές που αγόρασε ο υποτιθέµενος κτηνοτρόφος. Επίσης µπορούν να κάνουν έλεγχο των παραστατικών για το γάλα που παρέδωσε στο τυροκοµείο ή στο συνεταιρισµό που είναι µέλος. Οι έλεγχοι αυτοί δεν γίνονται επειδή οι αρµόδιοι δεν θέλουν να τους κάνουν. Κάποιοι από τους αρµόδιους είναι πολιτεύονται. Υπάρχουν άλλες δηµόσιες υπηρεσίες που µε τον τρόπο που λειτουργούν σας δηµιουργούν προβλήµατα; Αχιλλέας Κεχαγιάς: Να µιλήσουµε για τις εφορίες. Από καιρό σε καιρό αγοράζω χωράφια για να µεγαλώσω την εκµετάλλευση µου. Σχετικά πρόσφατα είχα αγοράσει ένα χωράφι προς 20.000 ευρώ, αυτή ήταν η εµπορική του τιµή. Η εφορία όµως θεώρησε ότι η αντικειµενική του αξία είναι 30.000 ευρώ. Έτσι ο φόρος που πλήρωσαν ήταν για τα 30.000 ευρώ κι όχι για τα 20.000 ευρώ που ήταν η πραγµατική του εµπορική αξία. Κι αφού προσδιορίσει ότι η αντικειµενική αξία 30.000 ευρώ µε καλεί να αποδείξω που βρήκα τα 30.000 ευρώ για να το αγοράσω. Παρά το ότι εγώ το έχω αγοράσει 20.000. ∆ηλαδή φορολογεί το χωράφι σα να είναι οικόπεδο. Κι επιπλέον µε καλεί να αποδείξω ότι δεν είµαι ελέφαντας. Που είναι η πολιτική προστασίας της αγροτικής γης; Με αυτό τον τρόπο µας οδηγούν να κάνουµε όλα τα χωράφια οικόπεδα. Αυτά που σας είπα συµβαίνουν στο χωριό µου. Όµως την ίδια στιγµή στην Μυτιλήνη, στην Αθήνα και στις άλλες µεγάλες πόλεις της χώρας οι αντικειµενικές τιµές είναι πολύ πιο κάτω από τις εµπορικές τιµές στα ακίνητα. Γιατί ο Σύλλογος σας δεν συµµετέχει στην Οµοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Λέσβου; Αχιλλέας Κεχαγιάς: Υπάρχει ένα ζήτηµα µε τον Οµοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Λέσβου. Από ποιους εκλέγεται το ∆.Σ. και ο Πρόεδρος της; Και ποιόν επιτέλους εκφράζουν. ∆υστυχώς η Οµοσπονδία λειτουργεί ως όργανο της Ένωσης Συνεταιρισµών. ∆εν γίνονται εκλογές στους αγροτικούς συλλόγους και

t ∆εν είναι ηθικό ο πρόεδρος της ΕΑΣ Λέσβου και οι προϊστάµενοι ορισµένων υπηρεσιών να πολιτεύονται

s

στην Οµοσπονδία για την ανάδειξη του ∆.Σ.; Εγώ σας λέω ειλικρινά δεν ξέρω πότε γίνονται οι εκλογές στους αγροτικούς συλλόγους. ∆εν γνωρίζω κανένα αγροτικό σύλλογο που να είναι σε λειτουργία. Όµως το βασικό ζήτηµα είναι η Οµοσπονδία. Η οποία κατά την άποψη µου δεν εκφράζει ειλικρινή και ανεξάρτητο λόγο για τα προβλήµατα των αγροτών του νησιού µας. Είναι σκληρό αυτό που λέτε. Τι είναι αυτό που σας κάνει να πιστεύετε ότι δεν έχει ανεξάρτητη έκφραση η Οµοσπονδία; Αχιλλέας Κεχαγιάς: Ποια είναι η δράση της Οµοσπονδίας και του προέδρου της; Μερικές δηλώσεις στις εφηµερίδες και η εµφάνιση του Προέδρου της δίπλα στον κ. Γιαζιτζόγλου σε συνεντεύξεις Τύπου. Κι από εκεί και ύστερα απολύτως τίποτα. ∆ηλαδή ουσιαστικά η Οµοσπονδία είναι ανύπαρκτη. Θανάσης Κόµλος: Τα τελευταία 20 χρόνια η Οµοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων δεν έχει κάνει καµία κίνηση που να δείχνει ότι στηρίζει τους παραγωγούς. Αυτό νοµίζω ότι τα λέει όλα. Αχιλλέας Κεχαγιάς: Η Οµοσπονδίας θα έπρεπε να ασκεί κριτική σε πολλά πράγµατα που συµβαίνουν στην Ένωση αλλά δεν το κάνει. Αυτό κατά την άποψη µου δείχνει ότι λειτουργεί ως όργανο της Ένωσης. Μιας και αναφερθήκατε στην Ένωση Συνεταιρισµών θα ήθελα να µας πείτε κρίνετε τον παρεµβατικό της ρόλο. Αχιλλέας Κεχαγιάς: Η Ένωση θα έπρεπε να λειτουργεί υπέρ των συµφερόντων των συνεταιρισµών παραγωγών, των µελών της. Όµως το µόνο που δεν κάνει είναι αυτό. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται µε το να εισπράττει τις προµήθειες από τα δικαιώµατα και να ασχολείται µε την πολιτική. Επί της ουσίας κατηγορείται την Ένωση συνεταιρισµών ότι δεν έχει παραγωγική δραστηριότητα. Όµως σήµερα η Ένωση είναι ο µεγαλύτερος έµπορος ελαιολάδου στη Λέσβο. Τουλάχιστον αυτό ισχύει για το τυποποιηµένο ελαιόλαδο και σε µεγάλο βαθµό για το χύµα ελαιόλαδο. Αχιλλέας Κεχαγιάς: Μεγάλος τυποποιητής είναι καλός έµπορος δεν είναι. ∆ηλαδή η εµπορική δραστηριότητα που ασκεί είναι προς όφελος της Ένωσης κι όχι των πα-

ραγωγών. Θανάσης Κόµλος: Θα ήθελα να µας εξηγήσει η Ένωση γιατί οι ιδιώτες έµποροι αγοράζουν το λάδι από τους παραγωγούς κατά 0,20 ευρώ ακριβότερα από εκείνη. Το λάδι που αγοράζουν οι ιδιώτες έµποροι θα αλλάξει δύο χέρια πριν τυποποιηθεί στην Αθήνα από την Ελαïς, την Μινέρβα ή οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση. Από την στιγµή που η Ένωση κάνει δική της τυποποίηση ελαιολάδου γιατί δεν δίνει αυτή την διαφορά των 0,20 ευρώ στους παραγωγούς; Είναι ένα ζήτηµα στο οποίο δεν έχει δοθεί ποτέ απάντηση. Θέλω να µας πει η Ένωση ύστερα από τόσα χρόνια που δραστηριοποιείται στο εµπόριο του ελαιολάδου πια είναι τα κέρδη που έχει αποκοµίσει και που τα έχει διαθέσει. Ας µας πει πια είναι τα κέρδη από το εµπόριο του ελαιολάδου; Ποια είναι τα κέρδη από το εµπόριο και την επεξεργασία της πυρήνας; Ποια είναι τα κέρδη από την διαχείριση των επιδοτήσεων και που διατέθηκαν αυτά τα κέρδη. Να µας πει η Ένωση γιατί όλα αυτά τα χρόνια δεν προχώρησε στην δηµιουργία ενός συνεταιριστικού τυροκοµείου; Γιατί δεν προχώρησε η Ένωση στην δηµιουργία ενός σύγχρονου πυρηνελαιουργείου; ∆εν βλέπει η Ένωση ότι σύντοµα το σηµερινό πυρηνελαιουργείο θα πρέπει να κλείσει; Ο αντίλογος στα όσα αναφέρετε λέει πως αν η Ένωση δεν τυποποιούσε ελαιόλαδο σήµερα οι τιµές παραγωγού θα ήταν πολύ χαµηλότερες. Επίσης η Ένωση πρόσφατα ολοκλήρωση την κατασκευή ενός σύγχρονου τυποποιητηρίου ελαιολάδου. Έκανε και κάποιες επενδύσεις για να αξιοποιήσει ακίνητα της. Σίγουρα υπάρχουν πολλά να γίνουν. Θανάσης Κόµλος: ∆εν στέκει ο ισχυρισµός ότι οι τιµές του ελαιολάδου θα ήταν χαµηλότερες αν η ΕΑΣ Λέσβου δεν είχε την τυποποίηση. ∆ιότι οι ιδιώτες έµποροι αγοράζουν το λάδι σε υψηλότερες τιµές από την Ένωση. Αν η Ένωση έδινε υψηλότερες τιµές τότε θα ήταν βάσιµος αυτός ο ισχυρισµός. Μετά η Ένωση φέρνει λάδια να τυποποιήσει από άλλες περιοχές. Αυτό θεωρώ ότι είναι ιεροσυλία. Από στην

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

11

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË

t

στιγµή που στο νησί µας Υπάρχουν µαϊµού κτηνοτρόφοι Θανάσης Κόµλος: Αν µου εγβγαίνει το καλύτερο λάδι του γυηθεί η Ένωση ότι θα πάρω που παίρνουν µεγάλες κόσµου. Αυτό δείχνουν και την καλύτερη τιµή τότε θα επιδοτήσεις τα βραβεία που έχουν πάρει δώσω το λάδι µου εκεί. Αλλά οι ιδιώτες που τυποποιούν εδεν είµαι εγώ αυτός που θα λαιόλαδο λεσβιακό. κάνει την αρχή. Σας το είπα Κατηγορείτε την Ένωση ότι και πριν γιατί η Ένωση δεν αγόραζε λάδια εκτός νησιού και τα τυποποιούσε µαζί µε κάνει αυτή την καµπάνια που χρειάζεται. λάδια της Λέσβου. Αυτό όµως ήταν αναγκασµένη να το Κατηγορείται τον Πρόεδρο της ΕΑΣ Λέσβου ότι ασχολείκάνει από στιγµή που για πέντε χρόνια η τοπική παραγω- ται µε την πολιτική. ∆εν νοµίζεται ότι η κατηγορία αυτή γή ελαιολάδου δεν µπορούσε να καλύψει τις ανάγκες είναι άδικη. Γιατί να δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι να της τυποποίησης. Τι θα µπορούσε να κάνει; Αν δεν ακο- δραστηριοποιούνται πολιτικά εκτός από τους συνεταιριλουθούσε αυτή την τακτική θα έπρεπε να χάσει θέσεις στές. στα ράφια των σούπερ µάρκετ που µε πολύ µεγάλη δυ- Αχιλλέας Κεχαγιάς: ∆εν πρόκειται για κάποια παράνοµη σκολία κατάκτησε τα προηγούµενα χρόνια. Εσείς τι απα- ενέργεια. Έχει κάθε νόµιµο δικαίωµα ο κ. Γιαζιτζόγλου να ασχολείται µε την πολιτική αλλά δεν νοµίζω ότι είναι ντάτε σε αυτό; Θανάσης Κόµλος: Ποτέ δεν βγήκε η Ένωση να κάνει µια ηθικό. Το ίδιο ισχύει και για τον κ. Αρώνη (σ.σ. αναφέρεκαµπάνια υπέρ των βρώσιµων ελαιολάδων. Γιατί ποτέ ται στην θέση που κατείχε ο κ. Αρώνης µέχρι το τέλος πρότεινε στους παραγωγούς να παράγουν ψηλά λάδια τα του 2010 ως προϊστάµενος της ∆ιεύθυνσης Κτηνιατριοποία θα τα αγόραζε σε λίγο καλύτερες τιµές 5 µε 10 κής της Νοµαρχίας Λέσβου). λεπτά για να δει κι ο παραγωγός µια διαφορά στην τσέ- Θανάσης Κόµλος: Το λέµε αυτό διότι όποιος βρίσκεται σε αυτές τις θέσεις έχει την δυνατότητα, αν θέλει, να απη του. ∆εν έκανε κάτι για κινητοποιήσει τους παραγωγούς προς σκεί πιέσεις προς τους αγρότες για να µαζεύει ψήφους. Αχιλλέας Κεχαγιάς: Όταν ο Πρόεδρος της Ένωσης είναι αυτή την κατεύθυνση. Ούτε είδα ποτέ την Ένωση να τα βάλει µε την Νοµαρχία ταυτόχρονα και πολιτευτής οι σχέσεις µεταξύ των συνεπου δεν κάνει καλά την δακοκτονία. Κι αυτό έχει ως α- ταιριστών αλλάζουν χαρακτήρα. Γίνονται σχέσεις µεταξύ πολιτευτή και ψηφοφόρων. Το ίδιο ισχύει και για τους ποτέλεσµα να βγάζουµε χοντρά λάδια. Θα ήθελα να σας θέσω ένα άλλο ερώτηµα για τις σχέ- προϊσταµένους ορισµένων υπηρεσιών. σεις παραγωγών και Συνεταιρισµών. Είναι λογικό οι πα- Ωστόσο θα αναγνωρίζετε κι εσείς ότι η διαδικασία εκλοραγωγοί να έχουν απαιτήσεις από την Ένωση. Αλλά οι γής ενός ατόµου στο ∆.Σ. της ΕΑΣ Λέσβου είναι µια ποπαραγωγοί δεν έχουν µόνο δικαιώµατα έχουν και υπο- λιτική διαδικασία. ∆ηλαδή µέχρι να εκλεγεί κάποιος στο χρεώσεις. Θα πρέπει δηλαδή να δίνουν το λάδι τους ∆.Σ. της Ένωσης ή στην θέση του προέδρου δραστηριοστην Ένωση κι όχι στους ιδιώτες εµπόρους. Αναφερόµα- ποιείται πολιτικά και αµέσως µετά θα πρέπει να σταµατήστε στους συνεταιρισµένους παραγωγούς. Πως βλέπετε σει να ασχολείται µε την πολιτική. ∆εν είναι οξύµωρο αυτό το σχήµα; το ζήτηµα αυτό εσείς; Αχιλλέας Κεχαγιάς: Αυτά είναι τα στραβά στους συνεταιΘανάσης Κόµλος: ∆εν υπάρχει Ένωση που να ζητάει από τους παραγωγούς το 100% της παραγωγής τους. ρισµούς. Οι συνεταιρισµοί είναι επιχειρήσεις δεν µπορεί Πάρτε για παράδειγµα το Μελισσοκοµικό συνεταιρισµό να δραστηριοποιούµαστε σε αυτούς µε πολιτική λογική. ο οποίος ζητάει από τα µέλη του να του παραδίδουν ένα Είναι λάθος ότι για να εκλεγείς στο ∆.Σ. ενός συνεταιριµέρος της παραγωγούς τους. Νοµίζω ότι τους ζητάει να σµού ή της Ένωσης πρέπει πρώτα να χρωµατιστείς πολιτου παραδίδουν το 30% ή το 40% της παραγωγής τους. τικά. Μόνο που στους ελαιουργικούς συνεταιρισµούς δεν υ- Κατά την γνώµη σας πως θα έπρεπε να λειτουργούν οι πάρχει κανένα όριο. Οι συνεταιρισµένοι παραγωγοί πα- συνεταιρισµοί; ραδίδουν όσο λάδι θέλουν στους συνεταιρισµούς. Κι οι Αχιλλέας Κεχαγιάς: Με καθαρά επιχειρηµατικά κριτήρια συνεταιρισµοί µε την σειρά τους αν θέλουν παραδίδουν για να είναι υγιείς και ανταγωνιστικοί. Πιστεύω ότι πρέπει οι συνεταιρισµοί πρέπει να αλλάξουν δεν µπορεί να λάδι στην Ένωση. Ούτε γι’ αυτούς υπάρχει κάποια υποσυνεχίσουν να λειτουργούν µε το σηµερινό πλαίσιο. χρεώση. Θεωρείτε ότι είναι προτιµότερο να πλησιάσουν το πνεύΘανάσης Κόµλος: Πως µπορεί να ζητήσει η Ένωση να µα των ανώνυµων εταιρειών; Όπως εισηγείται το νοµοπαραδίδουν σε εκείνοι το λάδι τους οι συνεταιρισµοί και σχέδιο που ετοιµάζει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυοι παραγωγοί από την στιγµή που οι έµποροι δίνουν κα- ξης; λύτερες τιµές. Αν η Ένωση έδινε καλύτερες τιµές τότε Αχιλλέας Κεχαγιάς: Ναι είναι πολύ καλύτερο. πράγµατι θα µπορούσε να έχει απαιτήσεις από τους πα- Θανάσης Κόµλος: Και τις εταιρείες και τους συνεταιριραγωγούς µέλη της. σµούς τους διοικούν άνθρωποι. Όλα ξεκινούν από τους Το ίδιο ακριβώς επιχείρηµα θα µπορούσε να χρησιµο- ανθρώπους. Υπάρχουν Ενώσεις συνεταιρισµών που λειποιήσει και η Ένωση ανάστροφα. Πώς µπορώ να δώσω τουργούν µε το ίδιο πλαίσιο που ισχύει για την ΕΑΣ Λέκαλύτερες τιµές από την στιγµή που δεν µου παραδί- σβου αλλά είναι πολύ πιο µπροστά από την δική µας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι όλα είναι ζήτηµα ανθρώπων. δουν το λάδι τους οι παραγωγοί;

s

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙ πÛ¯Ó¤˜ ÔÈ ÂÍ·ÁˆÁ¤˜ ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘

√ ‰ÚfiÌÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈÂıÓ›˜ ·ÁÔÚ¤˜

M

εγάλη υστέρηση παρουσιάζουν τα νησιά του Αιγαίου στις εξαγωγές, σύµφωνα µε τα στοιχεία του Συνδέσµου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος. Τόσο το Νότιο Αιγαίο όσο και το Βό ρειο το 2008 κάλυψαν µόλις το 1,4% των συνολικών εξαγωγών της χώρας (0,7% η κάθε Περιφέρεια). Μάλιστα, τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, παρά το ότι είναι προσανατολισµένα στην παροχή τουριστικών υπηρε σιών, έχουν ταχύτερους ρυθµούς ανάπτυξης των εξα γωγών τους, σε σχέση µε τα νησιά του Βορείου Αιγαί ου, κατά την περίοδο 2005 - 2008. Συγκεκριµένα, το 2005 οι εξαγωγές των νησιών του Νοτίου Αιγαίου ήταν µόλις 48,9 εκατ. ευρώ και του Βορείου Αιγαίου 97,86 εκατοµµύρια. Το 2006 οι εξαγωγές του Νοτίου Αιγαίου παρουσιάζουν µια µικρή κάµψη και πέφτουν στα 46,4 εκατ. ευρώ, ενώ στο Βόρειο έχουµε άνοδο στα 115,2 εκατ. ευρώ. Το 2007, όµως, οι εξαγωγές υπερδιπλασιάζονται για το Νότιο Αιγαίο και φθάνουν στα 102,25 εκατ. ευρώ, µε το Βόρειο Αιγαίο να καταγράφει µικρή κάµψη των εξαγωγών, στα 110,9 εκατοµµύρια. Το 2008, για πρώτη φορά στην εξεταζόµενη περίοδο, οι εξαγωγές του Νοτίου Αιγαίου είναι µεγαλύτερες από τις εξαγωγές του Βορείου. Συγκεκριµένα, φθάνουν µέχρι τα 122,3 εκατοµµύρια, ξεπερνώντας τα 118,8 εκατ. ευρώ του Βορείου Αιγαίου. Λίγο πιο πάνω στην κατάταξη από τα νησιά του Αιγαίου βρίσκεται η Ήπειρος, της οποίας οι εξαγωγές το 2005 ήταν 126 εκατ. ευρώ, το 2006 129,1 εκατ. ευρώ, το 2007 ανέβηκαν στα 139,6 εκατοµµύρια και το 2008 στα 154,25 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας το 0,9% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Η Κρήτη, µια άλλη νησιωτική περιφέρεια, καλύπτει το 2,1% των εξαγωγών της χώρας και έχει σαφώς πολύ υψηλότερα µεγέθη από τα νησιά του Αιγαίου. Το 2005 οι εξαγωγές της ήταν 359,2 εκατ. ευρώ, το 2006 κατέγραψαν οριακή κάµψη στα 357,9 εκατ. ευρώ, το 2007 έφθασαν στα 393, 6 εκατοµµύρια, για να υποχωρήσουν το 2008 στα 362,75. Η Αττική είναι η περιφέρεια της Ελλάδας µε το µεγαλύτερο όγκο εξαγωγών, καθώς καλύπτει το 51,1%, µε το συνολικό τζίρο να φθάνει το 2008 στα 8,88 δισ. ευρώ. Στη δεύτερη θέση έρχεται η Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, µε ποσοστό 22,4% και τζίρο 3,9 δισεκατοµµυρίων το 2008 από τις εξαγωγές. Από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων είναι φανερό ότι οι περιοχές της χώρας που έχουν συγκεντρώσει τον κύριο όγκο του πληθυσµού, που διαθέτουν µεγάλες παραγωγικές µονάδες και µεγάλα έργα υποδοµής (αεροδρόµια, λιµάνια, σιδηροδροµικό δίκτυο, σύγ-

14 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

χρονο οδικό δίκτυο), έχουν συγκεντρώσει και τον κύριο όγκο των εξαγωγών. Τα νησιά του Αιγαίου και η Ήπειρος, λόγω και της γεωγραφικής τους ιδιαιτερότητας, έχουν µειωµένο πληθυσµό, µειωµένες παραγωγικές µονάδες και κατ’ επέκταση µειωµένες εξαγωγές. Με δύο λόγια, η «νησιωτικότητα» και η «ορεινότητα» καταδικάζουν τα νησιά και την Ήπειρο σε υπανάπτυξη. Με ένα διαφορετικό τρόπο τα στοιχεία των εξαγωγών µάς δείχνουν το πρόβληµα της ανισόµετρης ανάπτυξης των Περιφερειών της χώρας µας. Σε µεγάλο βαθµό αυτό το χαρακτηριστικό ευθύνεται για τη µόνιµη υστέρηση των εξαγωγών σε σχέση µε τις εισαγωγές. Σύµφωνα µε τα στοιχεία τού ΣΕΒΕ, το 2004 οι ελληνικές εξαγωγές κάλυπταν µόλις το 30,6% των εισαγωγών, το 2005 οι εξαγωγές κάλυψαν το 33,2% των εισαγωγών και το 2006 ανήλθαν στο 34,2%. Η έτσι κι αλλιώς άσχηµη εικόνα, από το 2007 και µετά, επιδεινώνεται. Συγκεκριµένα, εκείνη τη χρονιά οι εξαγωγές κάλυψαν µόλις το 32,3% των εισαγωγών και το 2008 µόλις το 29,7%. Το 2007 και το 2008 ήταν δύο χρονιές που η οικονοµική κρίση βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη στην Αµερική και την Ευρώπη, αλλά αυτό δεν είχε γίνει αντιληπτό από τις ελληνικές επιχειρήσεις, µε αποτέλεσµα τα ελληνικά προϊόντα να χάνουν µε ταχύτατους ρυθµούς την ανταγωνιστικότητά τους.

ŒÏÏÂÈÌÌ· Â͈ÛÙÚ¤ÊÂÈ·˜ Η οικονοµική υπανάπτυξη έχει δηµιουργήσει κι ένα µεγάλο έλλειµµα εξωστρέφειας στις τοπικές επιχειρήσεις. Σχεδόν ποτέ οι τοπικές επιχειρήσεις στα νησιά του Αιγαίου δεν προσανατολίζονται στην πραγµατοποίηση εξαγωγών. ∆ηµιουργούνται για να αξιοποιήσουν µια µικρή τοπική αγορά και σχεδόν ποτέ δε σκέφτονται ότι τα προϊόντα τους θα µπορούσαν να εξαχθούν σε άλλες αγορές της Ευρώπης, της Ασίας και της Αµερικής. Ο πρώην πρόεδρος του Συνδέσµου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος Βασίλης Θωµαΐδης, σε µια οµιλία του στη Μυτιλήνη που οργανώθηκε από το Επιµελητήριο Λέσβου και το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, προσπάθησε να ενθαρρύνει τις νησιωτικές επιχειρήσεις στις εξαγωγικές τους προσπάθειες. Έτσι, µεταξύ άλλων, σηµείωσε: «Όσο δύσκολο είναι να πουλήσετε τα προϊόντα σας στην Αθήνα, άλλο τόσο δύσκολο είναι να κάνετε και εξαγωγές. Αλλά όταν κάνετε εξαγωγές, έχετε µεγαλύτερη διασφάλιση ότι θα εισπράξετε τα χρήµατά σας.» Την ίδια στιγµή, ωστόσο, έσπευσε να εξηγήσει ότι για να κάνει µια επιχείρηση εξαγωγές απαιτείται να έχει την ανάλογη υποδοµή, οργάνωση, να έχει πιστοποιήσει την παραγωγική της διαδικασία σύµφωνα µε τις απαιτήσεις των διεθνών αγορών.

t Σχεδόν ποτέ οι τοπικές επιχειρήσεις στα νησιά του Αιγαίου δεν προσανατολίζονται στην πραγµατοποίηση εξαγωγών

s

Ο πρώην πρόεδρος του Συνδέσµου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος Βασίλης Θωµαΐδης, στην οµιλία του στη Μυτιλήνη

Συνήθως, όταν αναφερόµαστε σε επιχειρήσεις που κάνουν εξαγωγές, έχουµε στο µυαλό µας µεγάλες επιχειρήσεις, µε πολύ µεγάλες εγκαταστάσεις, µεγάλο

όγκο παραγωγής και εξίσου µεγάλους τζίρους. Ο κ. Θωµαΐδης προσπάθησε να διαλύσει το µύθο αυτό και υποστήριξε ότι εξαγωγές µπορούν να κάνουν και οι µικρές και µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Αρκεί να βάλουν στο µυαλό τους αυτόν το στόχο. Εξαγωγικός προσανατολισµός δε σηµαίνει απαραίτητα ότι η εκάστοτε επιχείρηση θα αυξήσει τον όγκο της παραγωγής και θα αρχίσει να ψάχνει πελάτες στο εξωτερικό. Ακόµη και µια επίσκεψη σε έκθεση του εξωτερικού είναι στοιχείο εξωστρέφειας. Γιατί δίνει στον επιχειρηµατία ή το στέλεχος της επιχείρησης µια πρώτη εικόνα για τα προϊόντα των επιχειρήσεων που κινούνται στο διεθνές περιβάλλον. Σε αυτές τις εκθέσεις µπορεί κανείς να δει το επίπεδο του ανταγωνισµού, τις τάσεις των αγορών και του καταναλωτικού κοινού. Από εκεί και ύστερα, πρέπει να γίνουν πολλά βήµατα που θα οδηγήσουν σε ένα επιτυχές αποτέλεσµα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

15

™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ›

µ‹Ì·Ù· ÛËÌÂȈÙfiÓ ÛÙË Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ 16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊȤڈ̷ ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÛÙÔ ˘Ô˘ÚÁÂ›Ô ÁÈ· ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ‡˜

A

ντέχει ή όχι άλλη µια σύγκρουση αυτή την εποχή η κυβέρνηση; Αυτό είναι το πραγµατικό ερώτηµα που καλείται να απαντήσει όποιος αναρωτιέται αν θα προχωρήσει µια ριζική µεταρρύθµιση στους αγροτικούς συνεταιρισµούς και µια ρήξη µε το βαθύ γεωργικό κράτος. Στις 9 ∆εκεµβρίου, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Σκανδαλίδης, στη γενική συνέλευση της ΠΑΣΕΓΕΣ άνοιξε τα χαρτιά του και είπε ότι εκείνος θα κατεβάσει ένα νόµο που θα βάζει το πλαίσιο, αλλά δεν πρόκειται να πάρει αυστηρά µέτρα (τα οποία ήθελε να λάβει η τέως υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κατερίνα Μπα τζελή). Ο κ. Σκανδαλίδης, ούτε λίγο ούτε πολύ, χαρακτήρισε αντισυνταγµατικό να θεσπιστεί νόµος που θα ορίζει υποχρεωτικά τη συνένωση των συνεταιρισµών. Η τοποθέτηση ήταν πολύ φιλελεύθερη, καθώς δήλωσε ότι ευθύνη του κράτους είναι να βάλει το πλαίσιο λειτουργίας των συνεταιρισµών, να διασφαλίσει τη δηµοκρατική λειτουργία τους και από εκεί και πέρα είναι θέµα των συνεταιρισµένων παραγωγών να δουν ποιες είναι οι τάσεις της εποχής και να προχωρήσουν µπροστά. Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσουµε τα σταθερά βήµατα που γίνονται από την ηγεσία του Υπουργείου για να καταλήξει το ΟΣ∆Ε και πάλι στα χέρια τής ΠΑΣΕΓΕΣ και των ενώσεων συνεταιρισµών. Όλα αυτά δείχνουν πως σε αυτήν τη φάση δεν πρόκειται να δούµε κοσµογονικές αλλαγές στους συνεταιρισµούς. Σίγουρα αρκετοί θα πουν ότι αυτό είναι µια αρνητική εξέλιξη, καθώς οι συνεταιρισµοί αν δεν ταρακουνηθούν δε θα µπορέσουν να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες. Άλλοι θα σηµειώσουν πως οι µεταρρυθµίσεις που σχεδιάζονταν από την προηγούµενη ηγεσία του Υπουργείου, οδηγούσαν στη µετατροπή των συνεταιρισµών σε ανώνυµες εταιρείες, εννοώντας ότι έτσι θα έπαυαν να λειτουργούν ως επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονοµίας. Πρόκειται για δύο θέσεις που έχουν πολλά στοιχεία αλήθειας. Γιατί, πράγµατι, αν οι συνεταιρισµοί συνεχίσουν να λειτουργούν όπως σήµερα, το µέλλον τους θα είναι πολύ βραχύ. Γι’ αυτό πρέπει να γίνουν συνενώσεις που θα οδηγήσουν σε µεγαλύτερα σχήµατα, πιο αποτελεσµατικά και µε µεγαλύτερο έλεγχο της αγοράς. Μόνο που τα µεγαλύτερα σχήµατα πολύ εύκολα µπορούν να χάσουν τον κοινωνικό τους χαρακτήρα, να σταµατήσουν να προστατεύουν τους µικρούς γεωργούς, κτηνοτρόφους και αλιείς. Το αν µπορεί να συγκεραστεί η οικονοµική αποτελεσµατικότητα και ο κοινωνικός χαρακτήρας των συνεταιρισµών δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Το αντίθετο, θα λέγαµε ότι είναι µια πολύ δύσκολη πολιτική επιλογή, που απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια για να µην εξοκείλει προς τη µία ή την άλλη κατεύθυνση.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

17

·ÊȤڈ̷ ∫ÒÛÙ·˜ ™Î·Ó‰·Ï›‰Ë˜

«∂ÁÒ Î·ıÔÚ›˙ˆ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, ÂÛ›˜ ı· ·ÔÊ·Û›ÛÂÙ ·Ó ı· ›ÛÙ ̤۷ ‹ ¤Íˆ ·’ ·˘Ùfi»

T

ον περασµένο Μάιο άνοιξε η κυβέρνηση το διάλογο για να αλλάξει το µοντέλο οργάνωσης των συνεταιρισµών. Από τότε κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι. Η συ ζήτηση για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν, έχει περιοριστεί σε ένα πολύ στενό πυρήνα ανθρώπων, που κινούνται εντός και πέριξ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Μοιάζει εντελώς αστείο να πιστεύει κανείς πως θα µπορούσε να γίνει ουσιαστική συζήτηση µε τους αγρότες για αυτό το ζήτηµα από το διαδίκτυο, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των αγροτών δεν έχει καν πρόσβαση σ’ αυτό. Η επιλογή του συγκεκριµένου τύπου διαλόγου δείχνει και µε ποιους πραγµατικά θέλει να συζητήσει το ζήτηµα η κυβέρνηση. Προφανώς δεν την απασχολούν ιδιαίτερα οι αγωνίες, οι σκέψεις, οι προτάσεις κι οι αναστολές που µπορεί να έχουν οι αγρότες και οι αγρότισσες όλης της χώρας. Στη γενική συνέλευση της ΠΑΣΕΓΕΣ, που πραγµατοποιήθηκε στις 9 ∆εκεµβρίου, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Σκανδαλίδης, έδειξε ότι είναι αποφασισµένος να αποφύγει τοµές µεγάλης κλίµακας. Γι’ αυτό, όταν αναφέρθηκε στα θέµατα του συνεταιριστικού κινήµατος, σηµείωσε: «Βράζουµε σε ένα καζάνι. Αυτή είναι η διαπίστωσή µου. Και πρέπει να ξεκαθαρίσουµε τους κανόνες. Η συνεταιριστική ιδέα, ανεξάρτητα από την κακοποίηση που έχει υποστεί, σύµφωνα και µε τις δικές σας εκτιµήσεις, παραµένει µια ισχυρή και διαχρονική αξία. Κατά τη γνώµη µου, εκφράζει, πέρα από τη συλλογική δράση, την αλληλεγγύη των παραγωγών και ως συνταγµατικά κατοχυρωµένο δικαίωµα είναι πρωτίστως δικαίωµα δηµοκρατίας. Από την άλλη µεριά, δεν είναι συνδικαλισµός, είναι πρωτίστως και οικονοµική λειτουργία. ∆ηλαδή είναι µια λειτουργία, γιατί έχει παραγωγούς που βάζουν τις περιουσίες τους, έχουν τα µερίδιά τους, είναι µια λειτουργία προφανώς παραγωγική, που έχει άµεση σχέση µε τους κανόνες της αγοράς, την επιχειρηµατικότητα, την ανταγωνιστικότητα.» Όταν µπήκε στην ουσία του θέµατος, µεταξύ άλλων, ανέφερε: «Υπάρχουν µερικά κρίσιµα ερωτήµατα που πρέπει να απαντηθούν. Θα γίνει κατ’ αρχήν µια βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης ή µια ριζική αλ-

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

λαγή, µια ανατροπή; Τι σηµαίνει αποσύνδεση από το κράτος και από το κόµµα; Η αποσύνδεση από το κράτος και από το κόµµα κατά τη γνώµη µου σηµαίνει κατ’ αρχήν µια βασική θέση αρχής. Ότι αποσυνδεόµενοι από το κράτος και το κόµµα, έχουν απόλυτη αυτενέργεια. Η υλοποίηση της συνταγµατικής επιταγής για το δικαίωµα του συνεταιρίζεσθαι δεν επιτρέπει σε καµµιά κυβέρνηση να παρέµβει από τα πάνω και να καθορίσει το τι συνεταιρισµό θέλει να κάνει ο καθένας από εσάς.» Λίγο αργότερα, κάνοντας ακόµη πιο συγκεκριµένες τις θέσεις του, σηµείωσε: «Εγώ έχω αποφασίσει να κάνω ένα συνεταιρισµό µε 20 άτοµα, µου επιτρέπει το Σύνταγµα να συνεταιρισθώ, έχω το καταστατικό µου, έχω τη µορφή µε τα µερίδια αυτά που λέτε της επιχείρησης, είναι φανερό. Εγώ λέω, δεν µπορώ να έρθω µε ένα νόµο και να καταργήσω τους συνεταιρισµούς, δεν υπάρχει τέτοια διαδικασία, θα είναι αντισυνταγµατική. Όπως δεν πιστεύω ότι έπρεπε να γίνει παρέµβαση και να πούµε ένα σωµατείο στο συνδικαλισµό. Πώς θα γίνει αυτό; Αφού µπορώ να βρω άλλους 10 και να συνδικαλιστώ. Πώς θα βγω µε ένα νόµο και θα τους απαγορέψω να συνδικαλίζονται; Εκεί δε θέλω να παρέµβει το κράτος. Το κράτος, όµως, µπορεί να παρέµβει στη σχέση του ως ξεχωριστής οντότητας µε τους συνεταιρισµούς. Εκεί θα βάλει κριτήρια, τα οποία δεν µπορεί να τα αρνηθεί κανείς. Με ενδιαφέρει, ας πούµε, σήµερα, στην κρίσιµη στιγµή, ο παραγωγικός συνεταιρισµός. Αυτός µε ενδιαφέρει. Οι άλλοι ας τα βολέψουν. Με ενδιαφέρει να είναι αυθεντική η εκπροσώπηση, για να έχω δηµοκρατία, γιατί εγώ είµαι κυβέρνηση και θέλω τη δηµοκρατία σε όλη την έκτασή της. Να υπάρχει άµεση δηµοκρατία στην εκλογή των οργάνων. Με ενδιαφέρει, για παράδειγµα, ένας συνεταιρισµός να µην είναι µονάχα ένα σωµατείο, αλλά να είναι και µια επιχείρηση. Άρα να έχει και διευθυντή, να έχει ένα διευθυντικό κέντρο που θα έχει τη γνώση και τα κριτήρια ότι µπορεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις, να κάνει την επόµενη επένδυσηα µε ενδιαφέρει. ∆εν µπορώ να συνεργαστώ µε τον ίδιο τρόπο µε 6.500 συνεταιρισµούς, δε γίνεται. Θα προσδιορίσω το πλαίσιο, το θεσµικό των συνεται-

™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ›

t Eγώ δεν µπορώ να έρθω µε νόµο και να καταργήσω τους συνεταιρισµούς

s

ρισµών µε βάση αυτές τις αρχές - µε τις οποίες συµφωνείτε εσείς, δε διαφωνείτε - και θα προσδιορίσω και µεταβατικά στάδια και ό,τι άλλο θέλετε, που θα προσαρµοστούν οι συνεταιρισµοί και θα µπουν σε αυτήν τη διαδικασία. Νοµίζω ότι είναι απλή η θέση µου.»

σµούς που έχουν παραγωγική δραστηριότητα. Έκανε σαφές ότι αυτοί οι συνεταιρισµοί θα είναι προνοµιακοί συνοµιλητές του Υπουργείου και µε βάση τις δικές τους ανάγκες θα σχεδιάζεται η πολιτική του Υπουργείου. Για να µη µείνει καµµία αµφιβολία πώς εννοεί ότι θα προχωρήσει, σηµείωσε: «Εγώ θα καθορίσω το πλαίσιο της συνεργασίας του κράτους µε τους συνεταιρισµούς και εσείς θα αποφασίσετε αν θα είστε σε αυτό το πλαίσιο ή θα είστε έξω από αυτό το πλαίσιο. Αυτή νοµίζω ότι είναι µια θέση αρχής, να λες για ακηδεµόνευτο συνεταιριστικό κίνηµα και για ανεξάρτητους συνεταιρισµούς από το κράτος και τα κόµµατα. Το οποίο πλαίσιο θα προσδιορίζει µια θέση αρχής και από εκεί και µετά ο καθένας τη δουλειά του, για να µην µπερδεύοµαι εγώ στις δικές σας και εσείς στις δικές µας.»

O υπουργός Kώστας Σκανδαλίδης δεν είναι διατεθειµένος να προχωρήσει στη «µεγάλη» ρήξη.

¶Ô‡ ÙÔ ¿ÂÈ Ô ™Î·Ó‰·Ï›‰Ë˜ Στα παραπάνω αποσπάσµατα από την οµιλία του υπουργού συµπυκνώνεται όλη η ουσία των προθέσεών του. Επί της ουσίας, αυτό που είπε ο κ. Σκανδαλίδης είναι πως θα πάρει µέτρα που θα ενισχύσουν την οικονοµική λειτουργία των συνεταιρισµών. Ωστόσο, δε θα τους υποχρεώσει να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις. Αφήνει τους συνεταιριστές να χειριστούν το ζήτηµα αυτό όπως εκείνοι το αντιλαµβάνονται. Ταυτόχρονα, όµως, κλείνει το µάτι στους συνεταιρι-

∆Ô ÓÔÌÔÛ¯¤‰ÈÔ Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È Η χρονική περίοδος που θα προχωρήσουν οι αλλαγές στους συνεταιρισµούς, ο καθορισµός των ρόλων για τις οµάδες παραγωγών και για τις διεπαγγελµατικές οργανώσεις, είναι το πρώτο τρίµηνο του 2011. Το πιθανότερο είναι µέχρι τα µέσα του Ιανουαρίου να έχει δοθεί στη δηµοσιότητα το σχετικό νοµοσχέδιο. Εκεί θα δούµε πώς γίνονται πράξη τα όσα είπε ο υπουργός.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

19

·ÊȤڈ̷ ∂∞™ §¤Û‚Ô˘ - ∂∞™ §‹ÌÓÔ˘

∂ÓÒÛÂȘ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÒÓ Û ÎÚ›ÛË

T

ην ώρα που το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και η ΠΑΣΕΓΕΣ ασχολούνται µε το δηµόσιο διάλογο για τις αλλαγές στο συνεταιριστικό κίνηµα, στη βάση του κινήµατος επικρατεί µια εντελώς διαφορετική πραγµατικότητα. Οι πρωτοβάθµιοι συνεταιρισµοί και οι ενώσεις συνεταιρισµών δεινοπαθούν στην προσπάθειά τους να αντιµετωπίσουν τα οικονοµικά τους προβλήµατα, καταφέρνοντας µε το ζόρι να συγκεντρώσουν την παραγωγή των µελών τους, σε όποιες περιοχές της χώρας επιτυγχάνουν να παίξουν τον παρεµβατικό τους ρόλο. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις είναι καταφανές το ότι απαιτούνται να γίνουν επενδύσεις για τη µεταποίηση των προϊόντων, επενδύσεις που δεν πραγµατοποιούνται επειδή οι συνεταιρισµοί δεν έχουν τα αναγκαία κεφάλαια. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις συνεταιρισµών που βρίσκονται σε οριακή κατάσταση είναι οι ΕΑΣ Λέσβου και Λήµνου. Πρόκειται για δύο ενώσεις οι οποίες παίζουν πολύ σηµαντικό ρόλο στην αγροτική παραγωγή των νησιών αυτών. Χωρίς την ύπαρξή τους, η παραγωγή ελαιολάδου στη Λέσβο και η παραγωγή οινοστάφυλων στη Λήµνο θα είχε συρρικνωθεί δραµατικά. Οι δύο παραπάνω Ενώσεις βρίσκονται µε την πλάτη στον τοίχο. Αν και δεν είναι ίδια η αφετηρία των προβληµάτων τους, η βάση τους είναι οµοειδής. Τόσο η ΕΑΣ Λήµνου όσο και η ΕΑΣ Λέσβου δεν έχουν κεφάλαια για να συγκεντρώσουν την παραγωγή ή, όταν τη συγκεντρώνουν, πληρώνουν µε πολύ µεγάλη καθυστέρηση τους παραγωγούς. Αντιµετωπίζουν τεράστια προβλήµατα χρηµατοδότησης από τις τράπεζες και είναι πιθανό να εξακολουθήσουν να βρίσκονται σ’ αυτήν τη θέση. Μεγάλο πλεονέκτηµα και για τις δύο, η σηµαντική ακίνητη περιουσία που διαθέτουν, και η οποία είναι αναξιοποίητη. Για πάρα πολλά χρόνια οι διοικήσεις που πέρασαν από τις δύο Ενώσεις είτε δεν κατανόησαν την πορεία των εξελίξεων είτε βολεύτηκαν πιστεύοντας ότι η εξέλιξη της πρωτογενούς παραγωγής θα συνεχίσει να ακολουθεί ευθύγραµµη πορεία. Έγιναν κι άλλα λάθη, όπως ήταν οι λανθασµένες εµπορικές επιλογές, η κακή διαχείριση της πρώτης ύλης που είχαν στα χέρια τους, η εγκατάλειψη - σε αρκετές περιπτώσεις - των βασικών συνεταιριστικών αρχών. Όλα αυτά, αν και συνέβαλαν στη δηµιουργία ή και στη διόγκωση του προβλήµατος, δεν είναι η βασική αιτία που οι δύο Ενώσεις αντιµετωπίζουν τα σηµερινά µεγάλα προβλήµατα. Τα θεµέλια του προβλήµατος βρίσκονται στην αδυναµία των συγκεκριµένων Ενώσεων, και συνολικά του συνεταιριστικού κινήµατος στη χώρα µας, να απαντήσουν επα-

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ναστατικά στα προβλήµατα της εποχής. Έτσι, την ώρα που ξεκινάει η συζήτηση για συγχώνευση συνεταιρισµών στην Ελλάδα, στην Ισπανία οι συγχωνεύσεις προχωρούν µε ταχύτατους ρυθµούς. Στη δυτική Ευρώπη τα δηµοπρατήρια αγροτικών προϊόντων είναι καθεστώς από τη δεκαετία τού 1950, κι εδώ στην Ελλάδα µόλις τώρα αρχίσαµε να τα συζητάµε. Τέλος, θεωρείται εξωπραγµατικό να πιστεύει κανείς ότι τα µέλη των συνεταιρισµών έχουν συγκεκριµένα δικαιώµατα και συγκεκριµένες υποχρεώσεις. Η οικονοµική κρίση που βιώνει η χώρα µας, το µόνο που έκανε ήταν να οξύνει τα προβλήµατα που είχαν οι ενώσεις, όλες οι ενώσεις της χώρας. Πρέπει να είναι σαφές ότι η ΕΑΣ Λέσβου και η ΕΑΣ Λήµνου δεν είναι οι µόνες που αντιµετωπίζουν µεγάλα οικονοµικά προβλήµατα. Υπάρχουν πολλές άλλες ελληνικές ενώσεις συνεταιρισµών που αντιµετωπίζουν παρόµοια ή πολύ µεγαλύτερα οικονοµικά προβλήµατα. Εµείς αναφερόµαστε στις δύο συγκεκριµένες, βέβαια, λόγω του ιδιαίτερου ρόλου που παίζουν στην αγροτική παραγωγή των νησιών.

∏ ∂∞™ §¤Û‚Ô˘ Το φετινό χειµώνα, µετά από πολλά χρόνια, η ΕΑΣ Λέσβου αντιµετώπισε προβλήµατα στην προσπάθεια να συγκεντρώσει τις ποσότητες ελαιολάδου που χρειάζεται για την τυποποίησή της, την ίδια στιγµή που ιδιώτες έµποροι αγοράζουν από ιδιωτικά και συνεταιριστικά ελαιοτριβεία της Λέσβου µεγάλες ποσότητες ελαιολάδου και πληρώνουν τους παραγωγούς µέσα σε λίγες µέρες. Σύµφωνα µε τα όσα συζητιούνται στη Μυτιλήνη, ένας τουλάχιστον έµπορος έχει εξασφαλίσει µεγάλη πίστωση από µεγάλη τυποποιητική επιχείρηση της χώρας και αγοράζει συνεχώς λάδια τα οποία στέλνει στην Αθήνα. Η ΕΑΣ Λέσβου, για τους λόγους που αναφέραµε πιο πάνω, αδυνατεί να µπει δυναµικά στην αγορά του λαδιού και να δεσµεύσει τους πρωτοβάθµιους συνεταιρισµούς, είτε µε τη χορήγηση προκαταβολών είτε µε άµεση πληρωµή των ελαιολάδων που αγοράζει. Ο διευθυντής τής ΕΑΣ Λέσβου, Στρατής Χατζηδηµητρίου, που έχει κάθε λόγο να αποφεύγει τη δηµοσιοποίηση των οικονοµικών στοιχείων της Ένωσης, µας είπε ότι η οικονοµική στενότητα είναι δεδοµένη, όµως η Ένωση συνεχίζει να αγοράζει λάδια από τους συνεταιρισµούς ακολουθώντας τις ίδιες διαδικασίες που ακολουθούσε και στο παρελθόν. Ωστόσο, είναι πιο προσεκτική στη χορήγηση προκαταβολών στους συνεταιρισµούς. Παρ’ όλα αυτά, άλλες πηγές αναφέρουν ότι το πρόβληµα είναι πολύ µεγάλο. Κι όσο δεν παίρνονται δραστικά µέτρα για την αντιµετώπιση, τόσο το πρόβληµα οξύνεται.

™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ›

Είναι δε ορατός ο κίνδυνος η Ένωση να χάσει θέσεις από τα ράφια των σούπερ µάρκετ, που κατέβαλε πολύ µεγάλες προσπάθειες για να τις κατακτήσει. Αυτό, σύµφωνα µε τις πληροφορίες µας, επίκειται γιατί οι ποσότητες των βρώσιµων ελαιολάδων που έχει συγκεντρώσει στις δεξαµενές της έως σήµερα, είναι πολύ µικρότερες από τους 1.800 τόνους που τυποποιεί κατ’ έτος. Ως λύση στο πρόβληµα αυτό έχει προταθεί η πώληση ακινήτων της Ένωσης, προκειµένου να αποκτήσει κεφάλαια κίνησης. Αυτά θα της επιτρέψουν να αγοράζει λάδια και να κατακτήσει και πάλι κυρίαρχη θέση στο χονδρεµπόριο του ελαιολάδου στο νησί. Η πρόταση αυτή έχει κατατεθεί εδώ και µήνες, ωστόσο µέχρι τώρα φαίνεται ότι δεν έχει υιοθετηθεί από το ∆.Σ. τής ΕΑΣ Λέσβου. Μια άλλη λύση είναι το σύστηµα πώλησης και υπογραφής σύµβασης επαναγοράς ακινήτων. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΑΣ Λέσβου θα πάρει στα χέρια της ζεστό χρήµα για να κινηθεί στην αγορά. Τα ακίνητα που θα πουλήσει δε θα τα χάσει, µια και οι συµβάσεις αυτού του τύπου προβλέπουν την αυτόµατη επαναγορά τους. Η αποπληρωµή γίνεται σταδιακά, συνήθως µε ετήσιες δόσεις. Επί της ουσίας, είναι µια διαφορετική µορφή δανεισµού, η οποία έχει κόστος, αλλά στη σηµερινή χρονική συγκυρία αποτελεί µια πολύ καλή λύση για την ΕΑΣ Λέσβου.

Aπότοκο της κρίσης τής EAΣ Λέσβου είναι η παραίτηση του ∆ηµήτρη Παναγιωτέλλη από το ∆.Σ.. Oι όποιες άλλες αφορµές ή αιτίες δεν αναιρούν τη βασική αιτία της παραίτησης.

∏ ∂∞™ §‹ÌÓÔ˘ Την Τρίτη 14 ∆εκεµβρίου πραγµατοποιήθηκε γενική συνέλευση της ΕΑΣ Λήµνου, στην οποία συζητήθηκαν τα οικονοµικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ένωση. Ο πρόεδρός της, Σάββας Βαρελτζής, πρότεινε την εκποίηση των περιουσιακών ακινήτων για να καλύψει η Ένωση τις οφειλές της προς τις τράπεζες. Συγκεκριµένα, πρότεινε την εκποίηση του συγκροτήµα-

τος του εκκοκκιστηρίου, και όχι µόνο των δύο κτηρίων, την τριγωνική αποθήκη και το κτήριο της Πυροσβεστικής, της προϋπάρχουσας απόφασης. Το αποτέλεσµα της ψηφοφορίας ήρθε ισόπαλο, µε 12 ψήφους υπέρ και 12 κατά, και σύµφωνα µε το καταστατικό για την περίπτωση ισοψηφίας απορρίφθηκε η πρόταση. Αµέσως µετά, έγινε έκτακτο ∆.Σ. όπου ο κ. Βαρελτζής κατέθεσε την παραίτησή του από τη θέση του προέδρου, ενώ αργότερα παραιτήθηκαν και τα άλλη µέλη τού ∆.Σ.. Η Ένωση οδηγήθηκε σε εκλογές για την ανάδειξη νέου συµβουλίου, οι οποίες πραγµατοποιήθηκαν στις 27 ∆εκεµβρίου. Η νέα σύνθεση του ∆.Σ. τής ΕΑΣ Λήµνου είναι η εξής: ∆ηµήτρης Μαρινάκης - πρόεδρος, Άγγελος Πατρώνιας - αντιπρόεδρος, Νίκος Καλαθάς - γραµµατέας, Ανδρέας Κουτσαπλής - ταµίας και Γιώργος Βούργος, Θωµάς Ζαγούδης και Αργύρης Χαρκότσικας - µέλη. Σήµερα η ΕΑΣ Λήµνου χρωστάει µέρος της αξίας των σταφυλιών τού 2009 και το σύνολο της αξίας των σταφυλιών τού 2010. Ο κ. Βαρελτζής πιστεύει πως, αν δεν πληρωθούν οι παραγωγοί, θα εγκαταλείψουν τα αµπέλια τους και η ΕΑΣ Λήµνου δε θα έχει κρασί να οινοποιήσει. Κατάσταση που αναπόφευκτα θα την οδηγήσει σε κλείσιµο και τα περιουσιακά στοιχεία που έχει θα περάσουν στην ΑΤΕ για πενταροδεκάρες. Ενώ, αν προχωρήσει στην πώλησή τους, θα εξοφλήσει τους παραγωγούς, οπότε θα συνεχίσουν να παράγουν σταφύλια και η ΕΑΣ Λήµνου θα συνεχίσει να έχει παραγωγική δραστηριότητα. Επιπλέον σηµειώνει ότι τα ακίνητα είναι υποθηκευµένα στην ΑΤΕ σε πολύ χαµηλότερη αξία από την πραγµατική τους. Ο νέος πρόεδρος της ΕΑΣ Λήµνου, απ’ την άλλη, πιστεύει ότι υπάρχει διαφορετική λύση στο πρόβληµα. Να σηµειώσουµε, κλείνοντας, πως οι τρέχουσες ανάγκες της ΕΑΣ Λήµνου ανέρχονται στα δύο εκατοµµύρια ευρώ περίπου. Το µεγαλύτερο µέρος από το ποσό αυτό αφορά πληρωµή των οφειλών προς τους αµπελοκαλλιεργητές µέλη της.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

21

¿ÚıÚÔ ∆Ô Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ ·‰ÂÈÔ‰fiÙËÛ˘ Î·È ÈÛÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ του Ορέστη Χρηστίδη Γεωπόνος, στέλεχος της εταιρείας AGROPOLE και µέλος διεπιστηµονικού δικτύου συνεργασίας µεταξύ ειδικών του Α.Π.Θ., του ΕΘΙΑΓΕ και του Γ.Π.Α.

ªÈ· ·ÎfiÌË Â˘Î·ÈÚ›· ÁÈ· Ù· ÂÏ·ÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ §¤Û‚Ô˘;

H

κύρια περιβαλλοντική επιβάρυνση, που προκύπτει από τη λειτουργία των ελαιουργείων κατά τη διάρκεια της ελαιοπαραγωγικής περιόδου (Οκτώβριο έως Μάρτιο), σχετίζεται µε τη διαχείριση (επεξεργασία, τελική διάθεση) του παραγόµενου κατσίγαρου. Σήµερα, η κύρια πρακτική που ακολουθείται από την πλειονότητα των ελαιουργείων για τη διαχείριση του κατσίγαρου είναι η διοχέτευση και αποθήκευσή του σε λεκάνες εξατµισοδιαπνοής. Η µέθοδος αυτή προβλέπει προεπεξεργασία των αποβλήτων σε τρεις δεξαµενές (λιποσυλλέκτου, εξουδετέρωσης και καθίζησης) και το λυµατοστάσιο που λειτουργεί ως εξατµισιοδεξαµενή. Η πρακτική, όµως, αυτή δεν έχει συστηµατοποιηθεί και τυποποιηθεί µε τρόπο που να οδηγεί στον έλεγχο λειτουργίας και στην περιβαλλοντική αδειοδότηση των ελαιουργείων, µε αποτέλεσµα οι περισσότερες εγκαταστάσεις να λειτουργούν πληµµελώς, να προκαλείται µικρότερη ή µεγαλύτερη µόλυνση του περιβάλλοντος και οι µονάδες να παραµένουν εκτός νόµιµου καθεστώτος λειτουργίας. Στο χρόνιο πρόβληµα των περισσότερων µικρών µονάδων της χώρας και της Λέσβου ειδικότερα, που λειτουργούν χωρίς άδειες ή µε προσωρινές άδειες που ανανεώνονται κάθε περίοδο, έρχεται να προστεθεί και η υποχρέωση να προβούν σε πιστοποίηση ότι τηρούν διαδικασίες HACCP (σύστηµα διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίµων), προκειµένου οι συνεργαζόµενοι παραγωγοί να εισπράξουν το ποιοτικό πριµ. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε την υπ’ αρ. 253343/4-6-2010 απόφαση υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, σχετικά µε τις λεπτοµέρειες εφαρµογής του Μέτρου 1 «Βελτίωση της ποιότητας ελαιουργικών προϊόντων» του άρθρου 4 της υπ’ αρ. 262345/22-3-2010 απόφασης, σε εκτέλεση του άρθρου 68 του Κανονισµού (ΕΚ) 73/2009, οι ελαιοπαραγωγοί για να λάβουν το ποιοτικό παρακράτηµα για το ελαιόλαδο και τις βρώσιµες ελιές είναι υποχρεωµένοι να παραδίδουν τις ελιές τους σε επιχειρήσεις (ελαιουργεία, µονάδες µεταποίησης επιτραπέζιας ελιάς) που τηρούν τις αρχές HACCP και είναι πιστοποιηµένες κατά το πρότυπο ΕΛΟΤ ΙSO 22000:2005. Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι µε την έναρξη της νέας ελαιουργικής περιόδου 2010 - 2011 οι ελαιουργικές µονάδες που συνεργάζονται µε τους ελαιοκαλλιεργητές, που επιθυµούν να εισπράξουν το ποιοτικό πριµ, θα έπρεπε να διαθέτουν το πιστοποιητικό ΕΛΟΤ ΙSO 22000:2005.

22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∂˘Î·Èڛ˜ ·fi ÙÔ «ª·ÏÙ·Ù˙‹˜» Για τις ελαιουργικές µονάδες που λειτουργούν κάθε έτος µε προσωρινή άδεια λειτουργίας γιατί δεν έχουν καταφέρει να βρουν λύση στη διαχείριση των αποβλήτων της µονάδας τους (κατσίγαρος κ.λπ.), ο τρόπος για να βγουν από το αδιέξοδο είναι µέσω ενός επενδυτικού σχεδίου που θα συνδυάζει επενδύσεις διαχείρισης αποβλήτων µε άλλες επενδύσεις εκσυγχρονισµού, µε στόχο την οριστική και τελική αδειοδότηση των µονάδων, καθώς και εφαρµογή συστήµατος διαχείρισης ποιότητας ΗACCP, µέσω πιστοποίησης κατά ISO 22000. Ενδεικτικά, για επενδύσεις εκσυγχρονισµού σε ελαιουργικές µονάδες αναφέρεται το Μέτρο 1.2.3-Α: «Επενδύσεις στη µεταποίηση και εµπορία γεωργικών προϊόντων» του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠAA) 2007 2013, του οποίου επίκειται η προκήρυξη, καθώς και του αντίστοιχου µέτρου τού Leader (άξονας 4 του ΠΑΑ, που ήδη υλοποιείται στη Λέσβο. ∆ικαιούχοι αιτήσεων ενίσχυσης είναι οι ατοµικές επιχειρήσεις και τα νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.∆.), δηλαδή πολύ µικρές, µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις (Α.Ε., ΕΠΕ, Ο.Ε., Ε.Ε., προσωπικές εταιρείες του εµπορικού νόµου, αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις κάθε βαθµίδας, συνεταιριστικές επιχειρήσεις, δηµοτικές επιχειρήσεις), επιχειρήσεις ανεξαρτήτως µεγέθους της περιοχής των νήσων Αιγαίου Πελάγους και επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από 750 υπαλλήλους ή έχουν κύκλο εργασιών µέχρι 200 εκατ. ευρώ. Στην περίπτωση της Λέσβου επιδοτείται µε 65% το κεφάλαιο δηµιουργίας, µετεγκατάστασης, συγχώνευσης ή εκσυγχρονισµού ελαιουργικών µονάδων, καθώς και ίδρυσης ή επέκτασης τυποποιητηρίων ελαιολάδου, µε προτεραιότητα σε αυτά που επεξεργάζονται βιολογική πρώτη ύλη. Μεταξύ των επιδοτούµενων δαπανών κατά πάσα πιθανότητα θα περιλαµβάνονται: Κατασκευή ή βελτίωση ακινήτων. Προµήθεια και εγκατάσταση νέου µηχανολογικού εξοπλισµού. Εγκαταστάσεις βιολογικών καθαρισµών, όχι ως µεµονωµένη δράση. Γενικά έξοδα (δαπάνες µελετών, αδειών, ερευνών προϊόντος και αγοράς κ.λπ.), µέχρις ενός ποσοστού του συνολικού προϋπολογισµού. Απόκτηση πιστοποιητικών ποιότητας από αρµόδιους οργανισµούς (ISO, HACCP κ.λπ.). Πιθανότατα δε θα είναι επιλέξιµες, στο πλαίσιο του Μέ-

Κόστη ανάλογα µε το συνδυασµό µεθόδων για τριφασικό ελαιουργείο που παράγει 5.000 m3 απόβλητα το χρόνο, µε 10 χρόνια ωφέλιµο χρόνο ζωής για τις µονάδες επεξεργασίας, υποθέτοντας αναλογία παραγωγής ελαιολάδου / αποβλήτου 1:5. Συνδυασµός µεθόδων*

1. Μεµβράνες (για ανάκτηση πολυφαινολών) και κοµπόστ (MINOS) 2. Φυσικοχηµική + Εξάτµιση (ΝΑΙS) 3. Φυσικοχηµική + Υπερδιήθηση + αντίστροφη ώσµωση (ΕΗΟ) 4. Εξάτµιση κενού 5. Εξαναγκασµένη φυσική εξάτµιση 6. Βελτιωµένη φυσική εξάτµιση 7. Μηχανική βιολογική προεπεξεργασία (παραγωγή βιοαερίου) + διαχείριση ιλύος (αερόβια σταθεροποίηση + ηλιακή ξήρανση) (Aquatec Olivia) 8. Εµπορικός εξατµιστήρας

Κόστος επένδυσης (€) 1.150.000

Κόστος λειτουργίας ανά m3 αποβλήτου (€/m-3) 36

Συνολικό κόστος ανά m3 αποβλήτου (€/m-3) 59

Υπολογιζόµενο κόστος ανά τόνο ελαιολάδου (€/ton-1) 295

72.600 - 138.000

0,6 - 0,8

2 - 3,6

10 - 18

250.000

7

12

60

96.400 42.200 30.100 500.000 - 850.000

3,69 0,47 0,05 3,5 - 5,5

5,62 1,31 0,65 13,5 - 22,5

28,1 1,5 3,2 67,5 - 112,5

850.000

1

3,95

19,7

*Το σενάριο 8 είναι ένας εµπορικός εξατµιστήρας δυναµικότητας 288 m3 d-1. Με αυτήν τη µέθοδο υποβάλλονται σε επεξεργασία 28,800 m3 ανά έτος και όχι 5.000 m3 αποβλήτου ανά έτος (Azbar et al., 2004). Σχολιάζοντας ο κ. Κορνάρος τον Πίνακα καταλήγει ότι οι τεχνολογίες 2, 4, 5, 6 και 8 έχουν χαµηλό κόστος αλλά σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (οσµές, κίνδυνος για µόλυνση υδροφόρου ορίζοντα) και εποµένως αποκλείονται. Η ακριβότερη τεχνολογία (1) έχει υψηλό κόστος, χωρίς όµως να υπολογίζονται τα οφέλη από την πώληση των ανακτηµένων προϊόντων. Οι τεχνολογίες 3 και 7 έχουν παρεµφερές κόστος (γύρω στα 50 - 100 ευρώ/τόνο ελαιολάδου) και θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν. Αξίζει να σηµειωθεί ότι το κόστος αυτό είναι ελάχιστο σε σχέση µε την αξία του ελαιολάδου (περίπου 3.000 ευρώ/τόνο). Το ακριβές κόστος θα εξαρτάται ασφαλώς από τις συγκεκριµένες συνθήκες, ιδίως από την κλίµακα εφαρµογής.

τρου, επενδύσεις µελών αναγνωρισµένης Οργάνωσης Ελαιουργικών Φορέων (ΟΕΦ) που αφορούν: Βελτίωση των συνθηκών αποθήκευσης και αξιοποίησης των καταλοίπων της παραγωγής ελαιολάδου και επιτραπέζιων ελιών. ∆ηµιουργία και διαχείριση συστηµάτων πιστοποίησης της ποιότητας, µε βάση σύστηµα ανάλυσης κινδύνου και κρίσιµων σηµείων ελέγχου (HACCP), για τα οποία η συγγραφή υποχρεώσεων είναι σύµφωνη µε τα τεχνικά κριτήρια που καθορίζονται από την αρµόδια εθνική αρχή. Οι ανωτέρω κατηγορίες επενδύσεων είναι επιλέξιµες για χρηµατοδότηση από τα τριετή προγράµµατα δράσης των ΟΕΦ (δυνάµει του άρθρου 8 παρ. 1 του Καν. (ΕΚ) αριθ. 865/2004 του Συµβουλίου και του Καν.

2080/2005 της Επιτροπής).

¶ÔÈ· χÛË ÌÔÚ› Ó· ‰È·Ï¤ÍÂÈ Ô ÂÏ·ÈÔ˘ÚÁfi˜; Για την επεξεργασία και διάθεση του κατσίγαρου έχουν δοκιµαστεί διάφορες µέθοδοι σε εργαστηριακή και πιλο-

τική κλίµακα. Παρ’ όλα αυτά, µέχρι σήµερα δεν έχει επιλεγεί µία ολοκληρωµένη λύση, αλλά έχουν εφαρµοστεί διάφορες τεχνικές κατά περίπτωση, που παρουσιάζουν ορισµένα µειονεκτήµατα τεχνικής ή οικονοµικής φύσης και δεν έχουν επιλύσει ικανοποιητικά το πρόβληµα. Π.χ. στην Κρήτη έχουν εφαρµοστεί η χηµική οξείδωση και η αναερόβια χώνευση του κατσίγαρου, τεχνικές µε υψηλό λειτουργικό και κατασκευαστικό κόστος, αντίστοιχα. Προσωρινή αντιµετώπιση του προβλήµατος αποτελεί η προτεινόµενη από τη νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση Λέσβου ανάµειξη του κατσίγαρου µε ασβέστη πριν τη διάθεσή του στους φυσικούς αποδέκτες, ώστε να µειωθεί το ρυπαντικό του φορτίο. Η διαχείριση, όµως, αυτή των αποβλήτων δεν τηρείται από τους ελαιουργούς, δε λύνει το πρόβληµα αλλά το µετατοπίζει και σε κάθε περίπτωση δε δίνει εφικτή τεχνικά και περιβαλλοντικά λύση. Για να συµβάλουµε στην επενδυτική επιλογή κάθε ενδιαφερόµενου ελαιουργού παρουσιάζουµε συνοπτικά τις κυριότερες µεθόδους και συστήµατα διαχείρισης των αποβλήτων των ελαιουργικών µονάδων, που συζητήθηκαν τα τελευταία χρόνια και ήδη εφαρµόστηκαν ή εφαρµόζονται σε διάφορες περιοχές.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

23

¿ÚıÚÔ Πρόγραµµα NAIAS. Το Πανεπιστήµιο Αιγαίου και συ- προσωπικού µε εξειδικευµένο επιστηµονικό υπόβαθρο. γκεκριµένα το Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Αποβλήτων, µέσα από το ερευνητικό πρόγραµµα NAIAS, έδωσε την ευκαιρία να τοποθετηθούν συστήµατα διαχείρισης αποβλήτων ελαιουργείων σε τρία ελαιουργεία της Λέσβου, ως πιλοτικές µονάδες, που παρακολουθούνταν για ορισµένο χρονικό διάστηµα (µία ή δύο ελαιουργικές περίοδοι). Το σύστηµα διαχείρισης ελαιουργικών αποβλήτων που εφαρµόστηκε, αποτελείται από µία δεξαµενή διαχωρισµού φάσεων, όπου τα απόβλητα παραµένουν για διάστηµα πέντε ηµερών και διαχωρίζονται σε τρία κλάσµατα (ελαφρύ, µεσαίο, βαρύ). Το ελαφρύ κλάσµα (ελαιώδες) επιστρέφει στο ελαιουργείο για την παραγωγή λαδιού χαµηλής ποιότητας, το µεσαίο κλάσµα διατίθεται υπεδάφεια ή επιφανειακά, ενώ το βαρύ κλάσµα διατίθεται σε αναερόβιους λάκκους. Οι τελικές λάσπες που αποµένουν, διατίθενται στους αγρούς. Το συνολικό επενδυτικό κόστος εκτιµήθηκε στα 72.600 - 138.300 €, ενώ το λειτουργικό κόστος εκτιµήθηκε στα 3.000 - 4.100 €/έτος. Το συγκεκριµένο σύστηµα διαχείρισης έλαβε την έγκριση της ∆ιεύθυνσης Περιβάλλοντος της Νοµαρχίας Λέσβου, ανοίγοντας το δρόµο για τη χορήγηση αδειών στα ελαιουργεία που θα το εφαρµόσουν.

Οι λόγοι αυτοί καθιστούν ασύµφορη την εγκατάσταση της αναπτυχθείσας τεχνολογίας σε κάθε ένα από τα ελαιουργεία, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι επιχειρήσεις µικρής κλίµακας, αλλά επιβάλλει τη χωροθέτηση και κατασκευή µιας µονάδας, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται περισσότερα ελαιουργεία. Η βιωσιµότητα της µονάδας βασίζεται στην εµπορική αξιοποίηση των πολυφαινολών που παράγει.

1 3 2 4 Πρόγραµµα MINOS. (Ανάπτυξη διαδικασίας για την ολοκληρωµένη διαχείριση των αποβλήτων ελαιουργείων µε ανάκτηση φυσικών αντιοξειδωτικών και παραγωγή οργανικού λιπάσµατος). Ολοκληρώθηκε το 2004, ως έργο που χρηµατοδοτήθηκε από το LIFE και παρουσιάστηκε σε µια πιλοτική εφαρµογή στην Κρήτη. Τα κύρια στάδια της διαδικασίας που εφαρµόστηκε, είναι τα ακόλουθα: ∆ιαδοχικά φιλτραρίσµατα του κατσίγαρου. ∆έσµευση των περιεχόµενων πολυφαινολών από εξειδικευµένη προσροφητική ρητίνη. Επεξεργασία της εκροής της ρητίνης σε σύστηµα νανοδιήθησης/αντίστροφης ώσµωσης. Ανάκτηση των πολυφαινολών από τη ρητίνη µε χρήση οργανικού διαλύτη. Παραλαβή του µείγµατος πολυφαινολών µέσω θερµικής ανάκτησης του οργανικού διαλύτη. Χρωµατογραφικός διαχωρισµός των πολυφαινολών. Λιπασµατοποίηση της λάσπης που παράγεται κατά τα στάδια φιλτραρίσµατος και των φύλλων ελιάς, που απορρίπτονται ως στερεά απόβλητα από τα ελαιουργεία. Η εφαρµογή τής εν λόγω τεχνολογίας απαιτεί αφενός την προµήθεια και εγκατάσταση εξειδικευµένου και υψηλού κόστους εξοπλισµού (το κόστος του εκτιµάται στα 1.150.000 € - χωρίς το κόστος κατασκευής του κτηρίου -, ενώ το µηνιαίο λειτουργικό κόστος υπολογίζεται στα 54.000 €) και αφετέρου την απασχόληση

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Σύστηµα AquaTecOLIVIA. Η εταιρεία AquaTec 3w GmbH (στην Ελλάδα αντιπροσωπεύεται από την ECOKERNEL ENERGY Ε.Π.Ε.) προσφέρει µία λύση, της οποίας ο τεχνολογικός πυρήνας είναι µια πολυβάθµιδη αναερόβια βιολογική διαδικασία. Από τα οργανικά στοιχεία που εµπεριέχονται στα απόβλητα εξάγεται βιοαέριο, το οποίο µε τη σειρά του µετατρέπεται σε ηλεκτρική και θερµική ενέργεια (ανακυκλώσιµη ενέργεια). Εκτός αυτού, από τα υπολείµµατα εξάγεται λίπασµα και άλλα στοιχεία, που µπορούν να αξιοποιηθούν. Το νερό από τα βιολογικά καθαρισµένα απόβλητα µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την ύδρευση αγροτικών εκτάσεων. Η πρώτη εγκατάσταση µε το σύστηµα της Aqua TecOLIVIA στην Ελλάδα λειτουργεί στην Κρήτη από την περίοδο 1999/2000. Τα έξοδα επένδυσης και λειτουργίας (χωρίς έξοδα µεταφοράς) για εγκαταστάσεις ολικής επεξεργασίας και εγκαταστάσεις εκµετάλλευσης κυµαίνονται περίπου σε: Έξοδα επένδυσης: 100 - 170 €/m3 αποβλήτων από την παραγωγή ελαιόλαδου. Έξοδα λειτουργίας (χωρίς έξοδα κεφαλαίου): 2,50 4,50 €/m3 αποβλήτων από την παραγωγή ελαιόλαδου. Η βιωσιµότητα της επένδυσης λαµβάνει υπόψη την εκµετάλλευση του βιοαερίου.

Η ολοκληρωµένη µέθοδος Ε.Η.Ο. (Evaporation Hydrolysis - Oxidation) βρήκε εφαρµογή σε πιλοτικές µονάδες που έχουν εγκατασταθεί σε ελαιουργεία της Κέρκυρας και της Κρήτης. Για την οικολογική επεξεργασία και οικονοµική εκµετάλλευση του κατσίγαρου, η συσκευή Ε.Η.Ο. πλαισιώνεται από άλλες επιµέρους συσκευές, για την ανάκτηση των ουσιών που παρουσιάζουν οικονοµικό ενδιαφέρον (Φυσικοχηµική + Υπερδιήθηση + Αντίστροφη Ώσµωση). Η µέθοδος E.H.O. βελτιώθηκε και µετεξελίχτηκε σήµερα στο σχεδιασµό της µονάδας DOMINA. Με βάση την τεχνολογία τής DOMΙNA, που ήδη εφαρµόζεται σε µονάδα που καλύπτει 13 ελαιουργεία του ∆ήµου Καζανζάκη, η επεξεργασία του κατσίγαρου δεν παρουσιάζει τεχνολογικά προβλήµατα και η λύση που δίνεται είναι οικολογικά και οικονοµικά βιώσιµη, τόσο για µεµονωµένες εγκαταστάσεις, όσο και για συλλογικές. Τη µέθοδο υποστηρίζει στην Ελλάδα η εταιρεία ENVITEC A.E..

µÔÔÙÚÔÊ›· Ολοκληρωµένη διαχείριση οργανικών αποβλήτων και βιοµάζας τής BIOTEV. Η τεχνολογία βασίζεται σε διαδοχικές διηθήσεις του υγρού αποβλήτου και στην εξάτµιση, και αποτελεί κατοχυρωµένη ευρεσιτεχνία του κ. Τ. Βενε τσάνου. Εφαρµόζεται ήδη σε πρότυπη µονάδα που λειτουργεί στην Πάρο. Η δυναµικότητα της µονάδος είναι 9.500 τόνοι υγρών αποβλήτων ετησίως και διαχειρίζεται απόβλητα τυροκοµείου - ελαιουργείου - οινοποιείου. Είναι αδειοδοτηµένη για τη διαχείριση των αποβλήτων και έχει τη δυνατότητα να παράγει διάφορα προϊόντα από αυτά. Τα στάδια επεξεργασίας της µεθόδου αφορούν: Παραλαβή υγρού αποβλήτου και προσωρινή αποθήκευσή του στην καραντίνα. Προετοιµασία του υγρού αποβλήτου και διάχυσή του στους κλωβούς. Συνεχές επαναληπτικό φιλτράρισµα του αποβλήτου µέσω των κλωβών. Αποβολή υπερχείλισης των κλωβών στην τεχνητή λίµνη. Μετά την εξάτµιση του υγρού αποβλήτου, αποµάκρυνση του περιεχοµένου των κλωβών. Με κατάλληλη επεξεργασία, το περιεχόµενο των κλωβών µετατρέπεται σε φυτικό λίπασµα. Η µέθοδος είναι κατάλληλη τόσο για µεµονωµένα ελαιουργεία, όσο και για συλλογική διαχείριση των αποβλήτων. Υπέρ της δεύτερης κατεύθυνσης δραστηριοποιείται στη Λέσβο φορέας µε την επωνυµία «Ελαιοζωµός», µε πρόθεση να δηµιουργήσει µία µονάδα στην περιοχή της Γέρας, αλλά και µε αρκετά τεχνικά και οικονοµικά προβλήµατα. Το κόστος υλοποίησης έχει εκτιµηθεί ότι θα ξεπεράσει τα 2.000.000 €. Η διαχείριση των αποβλήτων µε τη µέθοδο αυτή θα επιβαρύνει το κόστος του ελαιολάδου κατά 0,40 έως 0,50 ευρώ ανά κιλό.

5

Η µέθοδος Europolat της εταιρείας Τεχνοαγροµηχανική Ε.Π.Ε., η οποία συνίσταται στην κατασκευή ενός εξελιγµένου εξατµιστήρα, µε βάση τεχνογνωσία που εφαρµόζεται στην Τουρκία και ο οποίος περιλαµβάνει ελαιόφιλο προσροφητικό σύστηµα και ελεγχόµενο κλειστό κύκλωµα λειτουργίας. Η καινοτοµία του βασίζεται στη χρήση του ελαιοπυρήνα ως πηγής ενέργειας για τον καυστήρα του εξατµιστήρα. Το σύστηµα είναι προσαρµόσιµο σε κάθε ελαιουργείο, ανάλογα µε το δυναµικό του και για µία µέσου µεγέθους µονάδα κοστίζει περί τις 400.000€. Παρουσιάστηκε το Νοέµβριο του 2009 και τον Ιούλιο του 2010 έγινε επίδειξη λειτουργίας του συστήµατος στη Λέσβο. H βελτιωµένη έκδοση, κατά δήλωση του κ. Γόµου, κοστίζει 100.000€. Ενδεικτικά παρατίθεται ένας συγκριτικός πίνακας κόστους µεταξύ των διαφόρων µεθόδων, που επιµελήθηκε ο κ. Μι χάλης Κορνάρος, επίκουρος καθηγητής Τµήµατος Χηµικών Μηχανικών Πανεπιστηµίου Πατρών, στο πλαίσιο του έργου POPULAR (Ελαιουργεία: ∆ράσεις για εκλαΐκευση και διάδοση καινοτόµων και ήδη υπαρχόντων επιστηµονικών και τεχνικών γνώσεων για περιβαλλοντικά φιλικές µεθόδους διαχείρισης των αποβλήτων τους), που χρηµατοδοτήθηκε από το INTERREG IIIA.

6

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

25

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ¢ËÌ‹ÙÚ˘ ¢ÈÚ¯·Ï›‰Ë˜

«¡· ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ì ÙȘ ÁËÁÂÓ›˜ ÔÈÎÈϛ˜ ÎÚ·ÛÈÒÓ» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στο Νίκο Μανάβη

O

οινοχόος ∆ηµήτρης ∆ιρχαλίδης µιλάει στο «νησιωτικό Αγρόκτηµα» για το κρασί. Για τις διεθνείς τάσεις που διαµορφώνονται στην οινική αγορά, τις δυνατότητες που έχουν τα κρασιά του Αιγαίου, αλλά και για τις προτεραιότητες που θα πρέπει να θέσουν οι οινοποιίες των νησιών του Αιγαίου προκειµένου τα προϊόντα τους να έχουν µεγαλύτερη εµπορική επιτυχία. Πέρα, όµως, από την εµπορική πτυχή του, µια συζήτηση µε τον κ. ∆ιρχαλίδη έχει πάντα ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς είναι από τους ανθρώπους που συστηµατικά εργάζεται για την ανάδειξη του ποιοτικού κρασιού και τη δηµιουργία οινικής κουλτούρας στη χώρα µας.

Κύριε ∆ιρχαλίδη, µε την ευκαιρία της συζήτησής µας αυτής θα θέλαµε να µας πείτε την άποψή σας για την ποικιλία του Μοσχάτου της Σάµου. «Πρόκειται για ένα µικρόρωγο σταφύλι, από το οποίο φτιάχνονται γλυκά κρασιά που είναι παγκόσµια αναγνωρισµένα. Συνήθως τα γλυκά κρασιά της Σάµου εξάγονται στη Γαλλία και γι’ αυτό στις ετικέτες τους χρησιµοποιούνται γαλλικές ορολογίες. Μάλιστα, τους επιλεγµένους αµπελώνες τους στη Σάµο τούς ονοµάζουν gran grou, grou κ.λπ.. Ο γεωγραφικός τόπος που βρίσκονται η Λήµνος, η Λέσβος και η Σάµος είναι σχεδόν ίδιος, οι αποκλίσεις είναι πολύ µικρές. Κι οι κλιµατικές διαφορές είναι µικρές µεταξύ των

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

νησιών που προανέφερα. Επιπλέον, στη Σάµο υπάρχει µια ισχυρή ένωση, που παράγει κρασιά µε ονοµασία προέλευσης ανώτερης ποιότητας, τα οποία είναι φηµισµένα σε όλο τον κόσµο. Το Μοσχάτο της Σάµου έχει αυτές τις ιδιαιτερότητες που έχει το µικροκλίµα όλου του βορειοανατολικού Αιγαίου, κι οι αµπελουργοί της Σάµου θα πρέπει να δίνουν στα σταφύλια που παράγουν, τον εθνικισµό της περιοχής τους. ∆ιότι µόνο έτσι θα έχουν καλά αποτελέσµατα. Γιατί το καλύτερο κρασί το δίνουν τα καλύτερα σταφύλια.» Μπορεί ένας καλός οινοποιός να παράγει καλό κρασί από κακής ή µέτριας ποιότητας σταφύλια; «Ένας καλός οινοποιός µπορεί να παράγει καλό κρασί όταν έχει στη διάθεσή του καλά σταφύλια. Συνεπώς, ένας καλός αµπελουργός είναι η βάση για να παραχθεί ένα καλό κρασί.» Πώς κρίνετε το Μοσχάτο Αλεξανδρείας, µια ποικιλία σταφυλιού που έχει δέσει αρµονικά µε τη γη της Λήµνου; «Είναι ένα πολυµορφικό σταφύλι. Επειδή η ρώγα του είναι τραγανή. ∆εν είναι τόσο χοντρή όπως είναι άλλα κρασοστάφυλα και θα µπορούσε κάλλιστα το σταφύλι αυτό να χρησιµοποιηθεί και ως επιτραπέζιο. Επίσης θα µπορούσε να γίνει και σταφίδα, αν και το κουκούτσι που έχει δηµιουργεί ένα πρόβληµα. Υποστηρίζει ξηρά, ηµίγλυκα και γλυκά κρασιά, τα οποία επίσης είναι διάσηµα και βραβευµένα σε όλο τον κόσµο. Τα κρασιά που δίνει είναι πλούσια σε αρώµατα. Οι οξύτητες και τα σάκχαρά τους ισορροπούν στη ζύµωση και θα έλεγα ότι γενικά τα κρασιά που µας δίνει είναι πολύ ισορροπηµένα. ∆ηλαδή η ισορροπία του ξινού, του πικρού, του γλυκού και του αλµυρού είναι πλήρης. ∆ιότι αν υπερτερούσε ή µειονεκτούσε κάποια από τις παραπάνω γεύσεις, θα λέγαµε ότι το κρασί τείνει προς τη µία ή την άλλη κατεύθυνση. Το Μοσχάτο Αλεξανδρείας µάς δίνει κρασιά µε εξαιρετική ισορροπία στη γεύση.» Εδώ και λίγα χρόνια στη Χίο γίνεται µια συστηµατική προσπάθεια για να αναβιώσει η παραγωγή του Αριούσιου Οίνου. Γνωρίζετε αυτή την προσπάθεια; «Έχω διαβάσει γι? αυτή την προσπάθεια. Στην αρχαιότητα λέγεται ότι τα κρασιά της Λέσβου, της Λήµνου και της Χίου θεωρούνταν από τα καλύτερα και τροφοδοτούσαν την ελίτ της Αθήνας. Άλλωστε, τα είχε µνηµονεύσει και ο Όµηρος. Βλέπετε, το ύψος της βροχής και η ηλιοφάνεια στα νησιά µας δηµιουργούν τις προϋποθέσεις για την παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας κρασιών. ∆εν έχω δοκιµάσει τα κρασιά της Χίου, ωστόσο θεωρώ πολύ σωστή την πρωτοβουλία να αναβιώσει ο Αριούσιος Οίνος.» Στα νησιά του Αιγαίου παράγονται πολλά γλυκά κρασιά. Γι’ αυτό και υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέ-

ρον αν για τα συγκεκριµένα κρασιά υπάρχει αυξηµένη ζήτηση στις διεθνείς αγορές. «Τα γλυκά κρασιά είναι φηµισµένα σε όλο τον κόσµο. Και µπορώ να σας πω ότι τα γλυκά κρασιά της Λήµνου, που έχουν ως βάση το Μοσχάτο Αλεξανδρείας, είναι γνωστά και αναγνωρίσιµα διεθνώς.» Αναφερθήκαµε προηγουµένως στη Λέσβο. Είναι αλήθεια πως αυτό το νησί είχε µια πολύ µεγάλη οινική παράδοση, η οποία δυστυχώς έχει χαθεί, αν και έχουν διασωθεί κάποιες ποικιλίες. Την τελευταία δεκαετία, ίσως και λίγο περισσότερο, διαπιστώνουµε ότι γίνονται κάποιες προσπάθειες να αναβιώσουν οι τοπικές ποικιλίες και να παραχθούν κρασιά υψηλής ποιότητας. Μιλήστε µας για την περίπτωση της Λέσβου. «Είναι αλήθεια ότι µετά τη φυλλοξήρα, σταµάτησε η παραγωγή κρασιού στη Λέσβο. ∆ιασώθηκαν κάποιες ποικιλίες σταφυλιών, όπως είναι το καλλονιάτικο που καλλιεργούνταν σε ηφαιστιογενή εδάφη. Πιστεύω ότι αυτό έγινε διότι στα εδάφη αυτά υπάρχει περισσότερο θειάφι. Το θείο είναι εχθρός στους µύκητες και έτσι κατάφεραν στις περιοχές αυτές να επιβιώσουν ορισµένες ποικιλίες. Κι είναι αλήθεια ότι έχουν αρχίσει να παράγονται στη Λέσβο ορισµένα πολύ καλά κρασιά.» Ποια είναι η πορεία που έχουν τα ελληνικά κρασιά στις διεθνείς αγορές; «Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια η χώρα µας δίνει ποιοτικότερα και πιο ανταγωνιστικά κρασιά σε σχέση µε τα κρασιά που παράγουν οι µεγάλες οινοπαραγωγικές χώρες, όπως είναι η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, ή σε σχέση µε τα κρασιά που παράγουν άλλες χώρες, όπως είναι η Αυστρία και η Γερµανία. Για να γίνω πιο συγκεκριµένος, τα τελευταία χρόνια παράγουµε καλύτερης ποιότητας κρασιά όταν τα συγκρίνουµε µε τα κρασιά που παράγονται από τον 32ο παράλληλο της Γης ως τον 50ο παράλληλο. Φαίνεται ότι έχουµε ξεφύγει από την εικόνα που είχαν οι διεθνείς αγορές για τα ελληνικά κρασιά. Ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό, αλλά επί δεκαετίες η χώρα µας ήταν συνδεδεµένη µε τη φθηνή ρετσίνα της δεκαετίας τού 1960. Σήµερα, βέβαια, υπάρχει καλός έλεγχος της ρετσίνης που µπαίνει στη ζύµωση, οπότε και η ρετσίνα που παράγεται στη χώρα µας είναι πολύ καλύτερης ποιότητας.» Ποια είναι γενικότερα η άποψή σας για τη ρετσίνα; «Πρόκειται για ένα θαυµάσιο πιλοτήριο κρασί. Είναι, δηλαδή, το κρασί εκείνο που θα οδηγήσει τους αισθητήρες του στόµατός µας να γευτούν τις γεύσεις των εδεσµάτων. Από αυτήν τη σκοπιά τη χαρακτηρίζω πιλοτήριο κρασί τη ρετσίνα. Θέλω εδώ να σηµειώσω ότι τώρα οι παραγωγοί φτιάχνουν πολύ προσεγµένες ρετσίνες. Θα έλεγα ότι η ρετσίνα είναι το καλύτερο πιλοτήριο κρασί.» Κύριε ∆ιρχαλίδη, µιλήσαµε µέχρι τώρα για τις ποικιλίες και τα κρασιά του βορείου Αιγαίου. Ωστόσο, όπως ήδη αναφέρατε, το καλό σταφύλι είναι η βάση για να παραχθεί καλό κρασί. Τι θα πρέπει να προσέχουν οι αµπελουργοί για να βγάζουν καλά σταφύλια, είτε είναι επαγγελµατίες είτε ερασιτέχνες; «Πιστεύω πως το πρώτο ζήτηµα είναι να µην πιέζουν τα

t «Οι αµπελουργοί θα πρέπει να δίνουν στα σταφύλια που παράγουν, τον εθνικισµό της περιοχής τους»

s

αµπέλια να παράγουν µεγάλες ποσότητες σταφυλιών. Με µια σχετικά µικρή στρεµµατική απόδοση µπορούµε να πάρουµε περισσότερα από τα θετικά χαρακτηριστικά που έχει κάθε ποικιλία. Όταν ενισχυθούν πολύ τα αµπέλια και γίνουν πληθωρικά, τότε µειώνονται οι αλδεΰδες και τα φαινολικά στοιχεία που περιέχουν τα σταφύλια. Νοµίζω ότι µια στρεµµατική απόδοση 500 ως 600 κιλών ανά στρέµµα µπορεί να δώσει πολύ ποιοτικά κρασιά. Για να γίνουν τα ελληνικά κρασιά ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές, θα πρέπει να δώσουν έµφαση στα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά που έχουν. Είµαι βέβαιος πως όταν οι Έλληνες αµπελουργοί και οινοποιοί δουλέψουν µε µεράκι, θα κάνουν θαύµατα. ∆ιότι η χώρα µας, και ιδιαίτερα τα νησιά του Αιγαίου, έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να παράγουν καλό κρασί.» Η µεγάλη γεωλογική και κλιµατική ποικιλία της χώρας µας, σε συνδυασµό µε τις τοπικές ποικιλίες που υπάρχουν σε κάθε περιοχή, δίνουν τη δυνατότητα παραγωγής πολλών και διαφορετικών κρασιών. Αυτό το στοιχείο µπορεί να βοηθήσει τις εξαγωγικές προσπάθειες που καταβάλλονται από τους οινοποιούς ή δηµιουργεί σύγχυση στις διεθνείς αγορές; «Κοιτάξτε, δεν µπορεί να βγαίνει η χώρα µας στο εξωτερικό µε πολλές οινικές περιοχές. Πρέπει να περιορίσουµε τις οινικές περιοχές, ή αν θέλετε να τις οµαδοποιήσουµε. Μια οινική περιοχή είναι το Βόρειο Αιγαίο, µια άλλη το Νότιο Αιγαίο. Μια τρίτη η Στερεά Ελλάδα, µια η Πελοπόννησος και άλλη µια η Θράκη. Να έχουµε µια εµφιάλωση και πάνω στην ετικέτα να ξεχωρίζει ο παραγωγός. Έτσι ώστε, όταν µπει στο ράφι, να γνωρίζει ο καταναλωτής ότι το κρασί που πιάνει στα χέρια του είναι από την Ελλάδα και συγκεκριµένα της οινικής περιοχής της Μακεδονίας. Είναι προβληµατικό να έχουν 600 και 1.000 οινοποιεία, από τα οποία το καθένα θα βγάζει 8 µε 10 ετικέτες. Αυτό σηµαίνει ότι θα βγαίνουµε στο εξωτερικό µε 10.000 ετικέτες. Ποιο είναι το σούπερ µάρκετ που θα µπορεί να υποδεχθεί όλες αυτές τις ετικέτες; Και ποιος θα είναι ο καταναλωτής που θα καθίσει να διαβάσει όλες αυτές τις ετικέτες για να διαλέξει το κρασί που θα πάρει για το τραπέζι του;» Πώς λειτουργούν οι καταναλωτές σε αυτό το ζήτηµα; «Απλά επιλέγουν να αγοράσουν ένα κρασί της Βουργουνδίας ή ένα κρασί από τη Ριόχα της Ισπανίας ή ένα της Καταλονίας. Η επιλέγουν ένα κρασί Μπονζολέ ή ένα του Μπορντώ.»

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

27

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË

t

Εννοείτε ότι τα ελληνικά κραΣάµου.» σιά πρέπει να αποκτήσουν έΥπάρχουν ορισµένες διοικηνα γεωγραφικό στίγµα, που τικές ρυθµίσεις οι οποίες θέ«Το καλό κρασί το δίνουν να προϊδεάζει τον καταναλωτουν περιορισµούς στις ποικιτή για τη γευστική ιδιαιτερόλίες των σταφυλιών που µποτα καλά σταφύλια» τητα του κρασιού. ρούν να καλλιεργηθούν στα νησιά. Συµφωνείτε µε αυτή «Ναι, χρειαζόµαστε ένα γεωτην πρακτική; γραφικό στίγµα πιο µεγάλο.» Στο νησιωτικό χώρο, όµως, «Άποψή µου είναι ότι πρέπει είναι κάπως δύσκολο να δηµιουργήσουµε ευρύτερες ε- η παραγωγή κρασιού στα νησιά του Αιγαίου να στηριχθεί νότητες. Για παράδειγµα, είναι δύσκολο να πούµε ότι οι στις γηγενείς ποικιλίες. Κι όχι σε ξενόφερτες. Για παράΛηµνιοί και οι Σαµιώτες θα καλλιεργούν τις ίδιες ποικι- δειγµα, ένας παθιασµένος οινόφιλος από τη Γαλλία ίσως λίες. θα θελήσει να δοκιµάσει το Merlot, το Chardonnay ή «Μα έτσι κι αλλιώς, αν δοκιµάσει τα κρασιά της Λήµνου Sauvignon Blanc της Ελλάδας. Αλλά ένας Γερµανός δε και της Σάµου ένας πρωτόµπαρκος οινόφιλος, χωρίς να θα έρθει στην Ελλάδα για να πιεί ένα Chardonnay ή ένα γνωρίζει τις ετικέτες των κρασιών, µου φαίνεται ότι δε Cabernet Sauvignon, θα προτιµήσει να πάει στο Μπορθα µπορεί να τα ξεχωρίσει. ντώ. Εδώ θα έρθει για να πιει ένα κρασί από Μοσχάτο ΑΟ γεωγραφικός τόπος που βρίσκονται τα νησιά µας, όλα λεξανδρείας, ένα κρασί από Ξινόµαυρο της Μακεδονίας τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, είναι ένας ενιαίος χώρος. ή ένα Αγιωργιτικό της Νεµέας. Το γεωγραφικό στίγµα της Λήµνου µε το γεωγραφικό Επαναλαµβάνω, πρέπει να στηρίξουµε τις γηγενείς ποικιστίγµα της Σάµου έχουν πολύ µικρή διαφοροποίηση σε λίες σταφυλιών. Τα κρασιά που δίνουν αυτές, ταιριάζουν ό,τι αφορά την παραγωγή του κρασιού. Κι ακόµη µικρό- στην περιοχή µας και αυτά είναι που θέλουν να γευτούν τερη διαφοροποίηση υπάρχει µεταξύ της Λέσβου και της όσοι επισκέπτονται τα νησιά µας.»

s

¿ÚıÚÔ ™ÙȘ ˘·›ıÚȘ Î·È ıÂÚÌÔÎËȷΤ˜ ÙÔÌ¿Ù˜

√‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Tuta absoluta

Œ

νας νέος και ιδιαίτερα επικίνδυνος εχθρός έχει εµφανιστεί στις καλλιέργειες τοµάτας και πρόκειται για το έντοµο Tuta absoluta. Η ιδιαίτερα καταστρεπτική της δράση την έκανε πολύ σύντοµα γνωστή παγκοσµίως. Η γεωπόνος Εύη Πίτικα από το Τµήµα Φυτοπροστασίας της ∆ιεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Λέσβου αναλύει τα µέτρα που θα πρέπει να ληφθούν προκειµένου να προστατευθούν οι καλλιέργειες, ενώ αναφέρεται και στην πρακτική που θα πρέπει να ακολουθείται στην περίπτωση που προσβληθεί µια καλλιέργεια.

£ÂÚÌÔ΋È· Για να αποτραπεί η προσβολή µιας καλλιέργειας θερµοκηπιακής τοµάτας θα πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα µέτρα: 1 Καλό κλείσιµο των ανοιγµάτων του θερµοκηπίου (παράθυρα και αερισµός οροφής) µε ειδικό εντοµοστεγές δίχτυ 10 Χ 16 mm.

2 Εγκατάσταση προθαλάµου µε διπλές πόρτες στα θερµοκήπια.

3 Καταστροφή των αυτοφυών ξενιστών (ζιζάνια) στον περιβάλλοντα χώρο: Αγριοτοµατιά ή Στύφνος ή Στρύχνος (Solanum nigrum), Τάτουλα ή Ζουρνάς (Datura stramonium), Γιατράκος (Nicotiana

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

glauca), Γερµανός ή Σολάνο (Solanum elaeagnifolium).

4 Χρήση υγιών σποροφύτων (φυτωριακό υλικό µε φυτοϋγειονοµικό διαβατήριο).

5 Αποφυγή της φύτευσης δεύτερης ευπαθούς καλλιέργειας σε θερµοκήπιο που προϋπήρχε προσβεβληµένη καλλιέργεια (µελιτζάνα, πιπεριά, πατάτα).

6 Εγκατάσταση δικτύου φεροµονικών παγίδων (νερό και λάδι).

2 - 5 παγίδες ανά στρέµµα σε απόσταση 15 - 20 µέτρων µεταξύ τους 1 - 2 παγίδες και έξω από το θερµοκήπιο 1 δελτοειδής παγίδα για να ελέγχεται µεταξύ αρσενικών και θηλυκών όχι παγίδες φωτός, γιατί ελκύει το έντοµο από χιλιόµετρα µακριά Οι φεροµόνες ελκύουν µόνο τα αρσενικά και δε θα αυξήσουν την προσβολή. Η παρουσία αρσενικών στις παγίδες µάς προειδοποιεί για πιθανή επικείµενη προσβολή και µπορεί να παρατηρηθεί πριν από οποιαδήποτε εµφάνιση συµπτωµάτων προσβολής στην καλλιέργεια. Τα θηλυκά και τα αρσενικά έντοµα που τελικά επισκέπτονται την καλλιέργεια, προσελκύονται από πτητικές ελκυστικές ουσίες που παράγονται αποκλειστικά από τα φυτά της τοµάτας

(ονοµάζονται καϊροµόνες). Εποµένως, αν παρατηρηθεί αύξηση στα επίπεδα προσβολής, δε θα σχετίζεται µε τη χρήση φεροµονικών παγίδων στην καλλιέργεια.

7 Μείωση της προσβολής µε µηχανική καταστροφή συνίσταται µόνο σε αρχικά στάδια προσβολής. Με αποµάκρυνση και επιµελή καταστροφή προσβεβληµένων καρπών, φύλλων και βλαστών.

8 Χρήση φυσικών εχθρών: Nesidiocoris tenuis (Νεζιντιόκορις) και Macrolophus pygmaeus (Μακρόλοφους) 500 άτοµα ανά στρέµµα ή µισό άτοµο ανά φυτό (3 - 4 φορές). Προσοχή: Tο Νεζιντιόκορις µπορεί να προκαλέσει προβλήµατα στην τοµάτα σε υψηλούς πληθυσµούς και όταν απουσιάζουν θηράµατα για να τραφεί. Τrichogramma (Tριχόγκραµµα), τα παρασιτοειδή των αυγών.

Steinernema (Στεϊνερνέµα), σκευάσµατα εντοµοπαθογόνων νηµατωδών. Οι φυσικοί εχθροί µπορούν να ελέγξουν το έντοµο, κρατώντας την προσβολή σε χαµηλά επίπεδα για µεγάλο χρονικό διάστηµα, χωρίς επανειληµµένες επεµβάσεις µε χηµικά σκευάσµατα. Εφόσον επεµβάσεις µε εντοµοκτόνα κριθούν απαραίτητες, να επιλεχθούν δραστικές ουσίες µε τη µικρότερη δυνατή επίδραση στους ωφέλιµους οργανισµούς, όπως αναφέρονται στον Πίνακα.

9 Προτεινόµενη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων (3 - 4 φορές ανά 10 ηµέρες) µε εναλλαγή προϊόντων. Για την αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικότητας, να γίνεται εναλλαγή σκευασµάτων µε διαφορετικό τρόπο δράσης και να τηρείται ο µέγιστος αριθµός εφαρµογών ανά καλλιεργητική περίοδο. Σκευάσµατα που ανήκουν στην ίδια οµάδα δράσης (στην πρώτη στήλη του Πίνακα αναφέρονται 6 διαφορετικές οµάδες), δε θα πρέπει να εναλλάσσονται µεταξύ τους, αφού επιδρούν µε τον ίδιο τρόπο στον εχθρό.

¶ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙÔ˘˜ µÔ‚Ì›ÓÔ˘˜ Οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν σε προσβεβληµένες καλλιέργειες, είναι οι ακόλουθες: α) Αποµακρύνουµε και καταστρέφουµε µε κάψιµο ή µε θάψιµο τα υπολείµµατα της προσβεβλη-

µένης καλλιέργειας, ώστε να περιορίσουµε την εξάπλωση του εχθρού σε γειτονικές καλλιέργειες. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε µπορούµε να Tο αρπακτικό Nesidiocortis tenuis στοιβάξουµε τα υ(Nεζιντιόκορις) σε νυφικό στάδιο πολείµµατα σε σωρούς και να τα καλύψουµε ερµητικά µε πλαστικά θερµοκηπίου για δύο µήνες. Οι ελεύθερες άκρες του πλαστικού να παραχωθούν επιµελώς. β) Απολυµαίνουµε το χώρο του θερµοκηπίου πριν τη νέα φύτευση. Η εφαρµογή ηλιοαπολύµανσης του εδάφους για τέσσερις έως οκτώ εβδοµάδες (ανάλογα µε την εποχή εφαρµογής της) µπορεί να συντελέσει στη µείωση των πληθυσµών του εντόµου στο έδαφος του θερµοκηπίου, πριν την έναρξη της νέας καλλιέργειας τοµάτας.

À·›ıÚÈ· ηÏÏȤÚÁÂÈ· Στις υπαίθριες καλλιέργειες συνιστώνται οι παρακάτω ενέργειες: 1 Χρήση υγειών σποροφύτων (φυτωριακό υλικό µε φυτοϋγειονοµικό διαβατήριο). Εξαπόλυση στο σπορείο Nesidiocoris tenuis (Νεζιντιόκορις) 500 άτοµα ανά 1.000 φυτά κάθε 3 - 5 ηµέρες.

2 Καταστροφή ζιζανίων.

3 Καλή επίβλεψη της καλλιέργειας (στο εσωτερικό και χαµηλά) και καταστροφή όλων των προσβεβληµένων φύλλων, βλαστών ή καρπών.

4 Εγκατάσταση δικτύου παγίδων (2 - 5 παγίδες/στρέµµα).

5 ∆ιατήρηση µε κάθε δυνατό τρόπο το ιθαγενές είδος, αρπακτικό Nesidiocoris tenuis.

6 Προτεινόµενη χρήση φυτοφαρµάκων όπως και στα θερµοκήπια. Για περισσότερες πληροφορίες οι καλλιεργητές µπορούν να απευθύνονται στη ∆ιεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Λέσβου και συγκεκριµένα στη γεωπόνο Εύη Πίτικα (τηλ.: 22510 25644).

Tο ενήλικο αρπακτικό Nesidiocortis tenuis (Nεζιντιόκορις)

Oµάδα Σκευάσµατα(*) τρόπου δράσης 1 AFFIRM 095 SG BACTOSPEINE 6,4 WG 2 BATHURIN 16000 WP XENTARI WG 3 ALVERDE 24 SC ALTACOR 35 WG 4 BELT 24 WG VOLIAM TARGO 63 SC 5 LASER 480 SC 6 STEWARD 30 WG

∆ραστική ουσία

emamectin bezonate Bacillus thuringiensis ssp. kurstaki Bacillus thuringiensis ssp. aizawai metaflumizone clorantraniliprole flubendiamide clorantraniliprole + abamectin spinosad indoxacarb

Tοµάτα Y: υπαίθρου Θ: Θερµ/πίου Y/Θ Y/Θ Y/Θ Y/Θ Y Y/Θ Θ Θ Y/Θ Y/Θ

Hµέρες προ της συγκοµιδής 3 0 0 0 3 1 3 3 3 1

Tοξικότητα στα αρπακτικά Miridae (**)

Aσφαλές Aσφαλές Aσφαλές Tοξικό Aσφαλές Aσφαλές Tοξικό Σχετικά ασφαλές έως τοξικό Aσφαλές

(*)

: Τα σκευάσµατα έχουν προσωρινή έγκριση 120 ηµερών από το ΥΠΑΑΤ (τελευταία ενηµέρωση 26-08-10) : Έλλειψη στοιχείων.

(**)

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

29

¿ÚıÚÔ ∫·ÏÏÈÂÚÁÔ‡ÌÂÓ· Ì·ÓÈÙ¿ÚÈ·

ªÈ· ÊÙËÓ‹ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ÂÈÏÔÁ‹ Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΤΙΝΟΣ*

H

οικονοµική σηµασία που έχουν οι µύκητες για τον άνθρωπο µπορεί να αποτιµηθεί σε δισεκατοµµύρια δολλάρια, αφού σήµερα χρησιµοποιούνται εµπορικά για την παραγωγή ενζύµων, αµινοξέων, αντιβιοτικών, ποτών, τροφίµων (τυριά, ψωµί), συντηρητικών, εντοµοκτόνων, στη βιοαποδόµηση υπολειµµάτων και παραπροϊόντων της γεωργίας. Η καλλιέργεια των µανιταριών αποτελεί µία µορφή γεωργικής εκµετάλλευσης για τη µετατροπή γεωργικών υπολειµµάτων (άχυρο, κοπριά, υπολείµµατα βαµβακοκαλλιέργειας κ.ά.) σε ωφέλιµη βιοµάζα (κοµπόστ) και τροφή. Από τα είδη των εδώδιµων µανιταριών καλλιεργούνται περίπου 30 και από αυτά µόνο πέντε σε συστηµατική εµπορική κλίµακα. Τα δυο γνωστότερα καλλιεργούµενα µανιτάρια, το «λευκό µανιτάρι» (Αγαρικό το δίσπορο) και το «Πλευρότους», αποτελούν τροφή ιδιαίτερης διαιτητικής σηµασίας, αφού οι πρωτεϊνες τους (µεγάλη αναλογία σε γλουταµινικό και ασπαρτικό οξύ, προλίνη, αργινίνη) βρίσκονται µεταξύ των πρωτεϊνών των φυτών και των ζώων. Ακόµα, αποτελούνται κυρίως από νερό (90% - 92%), 2% - 8% λιπαρά (υψηλή περιεκτικότητα σε πολυακόρεστα οξέα), υδατάνθρακες και ίνες. Είναι πλούσια σε βιταµίνες του σύµπλοκου Β και C, ριβοφλαβίνη και βιταµίνη Κ. Ειδικότερα, στα «Πλευρότους» αφθονεί η εριταδενίνη, η οποία αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα καρδιοπαθειών και ρυθµιστή της χοληστερόλης στο αίµα. Οι ιδιότητες αυτές δικαιολογούν τη συνεχώς αυξανόµενη τάση κατανάλωσης και το έντονο ενδιαφέρον για παραγωγή νέων ειδών. Σήµερα εκτιµάται ότι η παγκόσµια παραγωγή µανιταριών φτάνει τα έξι εκατοµµύρια τόνους για έξι δισεκατοµµύρια πληθυσµό, γεγονός που σηµαίνει µια ετήσια κατανάλωση περίπου 1Kg µανιταριών ανά Courvoisier, 1999). Εάν αναλογιστούµε την κεφαλή (C πενία και τον υποσιτισµό, η ποσότητα αυτή είναι ανεπαρκής να καλύψει τις πραγµατικές ανάγκες. Στην πραγµατικότητα, τα ετησίως διαθέσιµα παγκόσµια υπολείµµατα στη γεωργία (500 εκατοµµύρια τόνοι) και δασοκοµία (100 εκατοµµύρια τόνοι) µπορούν εύκολα να παραγάγουν 360 εκατοµµύρια τόνους φρέσκων µανιταριών! Αυτό θα µπορούσε να αποφέρει παγκοσµίως 60Kg µανιταριών ανά κεφαλή ετη-

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t

Σήµερα εκτιµάται ότι η παγκόσµια παραγωγή µανιταριών φτάνει τα έξι εκατοµµύρια τόνους για έξι δισεκατοµµύρια πληθυσµό, γεγονός που σηµαίνει µια ετήσια κατανάλωση περίπου 1Kg µανιταριών ανά κεφαλή

s

σίως, περιέχοντας 4% πρωτεΐνη. Είναι ευρέως γνωστό ότι το 30% του πληθυσµού παγκοσµίως υποφέρει από έλλειψη πρωτεϊνών. Την ίδια στιγµή, όµως, δισεκατοµµύρια κιλά γεωργικών-δασικών υπολειµµάτων αφήνονται να σαπίσουν ή καίγονται χωρίς λόγο, µολύνοντας το περιβάλλον, αφού ο τρόπος ζωής µας και η σύγχρονη τεχνολογία έχουν µετατρέψει τις κυκλικές διαδικασίες της φύσης σε ευθύγραµµες, στο τέλος των οποίων συσσωρεύονται τοξικά απόβλητα, λύµατα και απορρίµµατα κάθε είδους. Η καλλιέργεια των µανιταριών γίνεται πάνω σε ειδικά προετοιµασµένο υπόστρωµα από άχυρο σιτηρών, το οποίο παστεριώνεται µε ατµό µέσα σε ανοξείδωτο τούνελ. Οι θάλαµοι καλλιέργειας είναι καλά µονωµένοι χώροι, όπου όλες οι περιβαλλοντικές συνθήκες ελέγχονται µε ηλεκτρονικά συστήµατα, έτσι ώστε να δηµιουργούνται συνεχώς σταθερές συνθήκες παρόµοιες µε αυτές του φθινοπώρου στη φύση. Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στην πρόληψη των ασθενειών του µανιταριού µέσω σχολαστικών συνθηκών υγιεινής, έτσι ώστε να µη χρησιµοποιούνται ποτέ φυτοφάρµακα στην καλλιέργεια. Η διαδικασία της καλλιέργειας των µανιταριών µπορεί να παρουσιαστεί σχηµατικά µε τα εξής στάδια: 1. Παρασκευή θρεπτικού υλικού άγαρ (π.χ. PDA) και γέµισµα µε αυτό τρυβλίων.

2. Βλάστηση σπορίων και αποµόνωση καθαρού µυκηλίου.

3. Πολλαπλασιασµός του µυκηλίου πάνω σε άγαρ.

4. Προετοιµασία (αποστείρωση) του υλικού, που

Μανιτάρια πλευρώτους

θα χρησιµοποιηθεί ως «σπόρος», συνήθως σπόροι κάποιου σιτηρού.

5. Εµβολιασµός του σιτηρού µε καθαρό µυκήλιο που έχει αναπτυχθεί στο άγαρ.

6. Επώαση του «σπόρου».

7. Προετοιµασία (παστερίωση) του υλικού που θα χρησιµοποιηθεί ως υπόστρωµα καλλιέργειας, συνήθως άχυρο κάποιου σιτηρού.

8. Εµβολιασµός του υποστρώµατος µε «σπόρο».

9. Επώαση του υποστρώµατος.

10. Ρύθµιση των συνθηκών περιβάλλοντος (θερµοκρασία, υγρασία, φως, αερισµός) για την επαγωγή της καρποφορίας.

11. Αφού εµφανιστούν οι καρποφορίες, ρύθµιση εκ νέου των συνθηκών για την ανάπτυξή τους.

12. Συγκοµιδή των µανιταριών και διάθεσή τους στην αγορά, όπως και διάθεση στους αγρότες του εξαντληµένου υποστρώµατος. Με τον όρο Εξαντληµένο Υπόστρωµα Μανιταριών εννοούµε το διστρωµατικό αυτό υλικό στο οποίο έχει πλήρως αποικιστεί ο µύκητας, έχουν παραχθεί οι καρποφο-

ρίες και έχει υποστεί έναν τέτοιο βαθµό ενζυµικής αποικοδόµησης ώστε δεν µπορεί να συνεχιστεί περαιτέρω η ανάπτυξη του µυκηλίου. Το υλικό αυτό είναι πλούσιο σε άζωτο, άνθρακα, Ρ-Κ-Ca-Mg-Na και αποτελεί κατάλληλο υπόστρωµα για κοµποστοποίηση και παραγωγή νέου «κοµπόστ» για χρήση στη βιολογική γεωργία ως εδαφοβελτιωτικού, καθώς και αντικατάσταση της τύρφης όπου αυτή χρησιµοποιείται. Οι µονάδες καλλιέργειας µανιταριών στην Ελλάδα εφαρµόζουν τα στάδια 7 έως 12 ή 9 έως 12, ενώ τα στάδια 1 έως 6 εκτελούνται σε εξειδικευµένα εργαστήρια της Ευρώπης. Στη χώρα µας η µανιταροπαραγωγή έχει κάνει άλµατα τα τελευταία τρία χρόνια, αφού από 1.100 τόνους ετησίως, ξεπερνάει τώρα τους 2.000 τόνους. Στην αύξηση αυτή συνέβαλε η δηµιουργία εξελιγµένου τύπου µονάδων παραγωγής, που προστέθηκαν στις υπάρχουσες µικρότερης κλίµακας.

* Ο Ιωάννης Ντίνος είναι γεωπόνος Γ.Π.Α. - παραγωγός µανιταριών.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

31

ÚÂÔÚÙ¿˙ ªÈ· ÎÂÚ‰ÔÊfiÚ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Ô˘ ‹ÎÌ·Û ̤¯ÚÈ ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ ‘60 ÎÈ ¤¯ÂÈ ϤÔÓ ÂÁηٷÏÂÈÊı›

∏ ÚËÙÈÓÔÛ˘ÏÏÔÁ‹ ÛÙÔ ∞ÌÂÏÈÎfi

Πέτρινη καλύβα στο Πάρκο Ρητίνης, όπως αυτές που έχτιζαν κάθε καλοκαίρι στο δάσος οι ρητινοσυλλέκτες

της ΒΑΓΓΕΛΙΩΣ ΧΡΗΣΤΙ∆ΟΥ

H

εκµετάλλευση των δασικών εκτάσεων για τη ρητίνη των πεύκων ήταν, κατά τον προηγούµενο αιώνα, πολύ διαδεδοµένη στη Λέσβο. Η ρητινοσυλλογή γνώρισε µεγάλη άνθιση από το 1930 έως τα µέσα της δεκαετίας του ‘60 περίπου, όταν η ρητίνη είχε πάρει ιδιαίτερη αξία. Χαρακτηριστικό παράδειγµα ήταν το χωριό Αµπελικό του δήµου Πλωµαρίου, όπου η µνήµη της ρητινοσυλλογής διατηρείται ακόµη και σήµερα ζωντανή. Στο Αµπελικό του δήµου Πλωµαρίου, η ρητινοσυλλογή ήκµασε ιδιαίτερα κατά τα µέσα του προηγούµενου αιώνα, µε κυριότερες χρονιές αυτές του ‘52 - ‘55. Παρ’ όλο που µέχρι τις αρχές του αιώνα το χωριό χαρακτήριζε η οινοπαραγωγή (απ’ όπου είχε πάρει και το παλιότερο όνοµά του: «Βάκχιον»), από το 1914 που τα αµπέλια έπληξε η φυλλοξήρα οι κάτοικοι στράφηκαν περισσότε-

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ρο στη συλλογή της ρητίνης, που συνδεόταν στενά µε την οινοπαραγωγή και ειδικά µε την παραγωγή ρετσίνας. Σύµφωνα µε µαρτυρίες παλιών ρητινοσυλλεκτών, από τους 560 κατοίκους που το χωριό αριθµούσε κατά το 1955, οι 400 ασχολούνταν µε τη ρητίνη. Η ρητινοσυλλογή στο Αµπελικό ήταν ουσιαστικά η αποκλειστική εργασία των κατοίκων κατά τη θερινή περίοδο, ενώ το χειµώνα ασχολούνταν µε την καλλιέργεια της ελιάς ή δούλευαν στα µεταλλεία. Το 1929 ιδρύθηκε ο ∆ασικός Συνεταιρισµός Ρητίνης του Αµπελικού. Σύµφωνα µε τα επίσηµα αρχεία του, που φυλάσσονται στο Μουσείο Ρητινοσυλλογής το οποίο λειτουργεί στο χωριό από το 1996, ο Συνεταιρισµός αριθµούσε ως µέλη περίπου 70 οικογένειες. Νοίκιαζε χιλιάδες στρέµµατα δάσους σε όλη σχεδόν τη Λέσβο, σε περιοχές όπως η Αγιάσος, η Αγία Παρασκευή, η Γέρα, η Κράτηγος (Μυτιλήνη) και η Καλλονή, ενώ είχε αναπτύξει πολύ συντονισµένη και επαγγελµατική δράση, στέλνοντας εκπροσώπους του ακόµη και σε συνέ-

Φωτογραφίες αναπαράστασης της διαδικασίας της ρητινοσυλλογής, που φυλάσσονται στο Μουσείο Ρητινοσυλλογής του Αµπελικού

δρια στην Αθήνα. Στη δράση του αυτή περιλαµβανόταν και η δηµιουργία δεξαµενών και ταρσανάδων, καθώς και η πρόσληψη δικών του αγωγιατών. Παράλληλα µε το Συνεταιρισµό Ρητινοσυλλογής του Αµπελικού, τα πευκοδάση της Λέσβου εκµεταλλεύονταν και δύο ιδιωτικές εταιρείες: αυτή του Τάσου Πάλλη & Σταµατίου, καθώς και η εταιρεία του Σεβαστού Κλαδογένη. Οι εταιρείες αυτές «χτυπούσαν» το Συνεταιρισµό, εκµεταλλευόµενες µεγάλες δασικές εκτάσεις και απασχολώντας επίσης έναν πολύ µεγάλο αριθµό των κατοίκων. Η ρητίνη που συλλεγόταν πήγαινε στην Αθήνα όπου γι-

νόταν το «κολοφώνιο» (η πρώτη επεξεργασία) και στη συνέχεια χρησιµοποιούταν για την παρασκευή ρετσίνας, πίσσας, κόλλας, διαλυτικού χρωµάτων και φαρµακευτικών σκευασµάτων. Στο ίδιο το Αµπελικό τη χρησιµοποιούσαν για παρασκευή µαστίχας και ρετσινόλαδου για την επούλωση τραυµάτων.

∏ ‰È·‰Èηۛ· Î·È ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Η περίοδος της ρητινοσυλλογής ξεκινούσε τον Απρίλιο και έληγε τον Οκτώβριο, την περίοδο που κυκλοφορούΕργαλεία των ρετσινάδων: πέλεκυς, κουτάλι, καρόκι (κουβάς), παγούρια

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

33

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∆EΞIA: Φωτογραφίες που φυλάσσονται στο Μουσείο Ρητινοσυλλογής του Αµπελικού KATΩ APIΣTEPA: Ο παλιός ρητινοσυλλέκτης Νικόλαος Σωτήρχος και ο πρώην αγωγιάτης σε µια από τις δύο ιδιωτικές εταιρείες Νικόλαος Βερβέρης περιέγραψαν στο «νησιωτικό Αγρόκτηµα» τις συνθήκες δουλειάς µέσα στα δάση και τη διαδικασία συλλογής της ρητίνης KATΩ ∆EΞIA: Ο Γιάννης Καρλαγάνης, ο µεγαλύτερος εν ζωή από τους παλιούς ρητινοσυλλέκτες του Αµπελικού, σήµερα µετράει 90 χρόνια ζωής. Γεννηµένος το 1921, έζησε τα σηµαντικότερα χρόνια της ρητινοσυλλογής στο χωριό του

σε ο χυµός µέσα στον κορµό των πεύκων και γινόταν πιο ρευστός µε τη ζέστη, λόγω της πληγής που προκαλούσε η πελέκηση των εργατών. Την πληγή αυτή οι ντόπιοι αποκαλούσαν «πρόσωπο», λόγω των σχηµατισµών διαφορετικού χρώµατος που άφηνε στον κορµό ο πέλεκυς. Οι παλιοί ρητινοσυλλέκτες Νικόλαος Σωτήρχος και Γιάννης Καρλαγάνης και ο πρώην αγωγιάτης σε µια από τις δύο ιδιωτικές εταιρείες Νικόλαος Βερβέρης περιέγραψαν στο «νησιωτικό Αγρόκτηµα» τις συνθήκες δουλειάς µέσα στα δάση και τη διαδικασία συλλογής της ρητίνης. Την περίοδο αυτή, η κάθε οικογένεια ζούσε σε πέτρινες καλύβες που κατασκεύαζε µέσα στα δάση, ενώ είχε δική της δεξαµενή σκαµµένη µέσα στο χώµα και επιχρισµένη µε ένα ειδικό είδος σοβά, το κουρασάνι, για να κρατάει τη ρητίνη σε υγρή µορφή. Οι αγωγιάτες µετέφεραν τη ρητίνη στα Βατερά ή την Καλλονή, ενώ το 1930 κατασκευάστηκαν στην περιοχή «Μεγάλη Λίµνη» µεγάλες δεξαµενές, που σώζονται ακόµη και σήµερα. Οι εργάτες της ρητίνης επέστρεφαν στο χωριό τους µια φορά την εβδοµάδα, κάθε Κυριακή, ενώ όσοι δούλευαν σε πευκοδάση µακριά από το Αµπελικό συχνά συµπλήρωναν ακόµη και δύο µήνες µακριά από τα σπίτια τους. Για το λόγο αυτό, στη Μεγάλη Λίµνη υπήρχε και παντοπωλείο.

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Κάθε έξι µέρες πελεκούσαν τα δέντρα, στα οποία τοποθετούσαν από έναν κουβά για να συγκεντρώνει την υγρή ρητίνη. Ένα πολύ καλό πεύκο έδινε περίπου µισό κιλό ρητίνης την ηµέρα, ενώ ο µέσος όρος ήταν περίπου 300 γραµµάρια. Ανάλογα µε την εµπειρία και την ικανότητά του, κάθε εργάτης πελεκούσε καθηµερινά από 100 έως 300 δέντρα, κάνοντας µια τοµή που είχε 10 πόντους πλάτος, µισό µέτρο ύψος και 2 πόντους βάθος. Ο νόµος δεν επέτρεπε τη δηµιουργία πάνω από µιας τοµής σε κάθε πεύκο, ωστόσο υπήρχαν και περιπτώσεις που εάν το δέντρο ήταν καλό και έδινε µεγάλες ποσότητες ρητίνης, οι εργάτες έκαναν παραπάνω τοµές, κινδυνεύοντας µε µήνυση από το δασοφύλακα που έλεγχε τη διαδικασία.

ªÈ· ÎÂÚ‰ÔÊfiÚ· ··Û¯fiÏËÛË Η συλλογή του προϊόντος γινόταν κάθε 25 µέρες, µε τη χρήση ειδικού «κουταλιού». Κάθε εργάτης ξαναπερνούσε από τα δέντρα που είχε πελεκήσει και µάζευε τη ρητίνη στο δοχείο. Όταν αυτό γέµιζε, πήγαινε µέχρι το κασόνι του για να το αδειάσει, συχνά περπατώντας έως και 200 µέτρα µέσα στο δάσος. Και πάλι ανάλογα µε την εµπειρία και την ταχύτητα, κάθε ένας συγκέντρωνε από 100 έως 200 κιλά ρητίνη την ηµέρα, ενώ κάθε κασόνι χωρούσε 70 οκάδες (100 κιλά). Μέχρι και το

Τιµολόγια και βιβλία εσόδων από το αρχείο του Συνεταιρισµού Ρητινοσυλλογής του Αµπελικού, που φυλάσσονται στο Μουσείο

1945, πριν βγουν τα ειδικά βαρέλια, όταν αυτό γέµιζε το φόρτωναν στα µουλάρια και το πήγαιναν στα «σπιθάρια» (δεξαµενές), ενώ οι αγωγιάτες κατέγραφαν τις ποσότητες που συγκέντρωνε ο κάθε ρητινοσυλλέκτης και τις µετέφεραν στις αποθήκες. Σύµφωνα µε τα στοιχεία, µόνο το δάσος του Αµπελικού έδινε 100 - 120 τόνους ρητίνης το χρόνο. Στα αρχεία του Συνεταιρισµού είναι καταγεγραµµένες περίπου 2.800 οκάδες (3,5 τόνοι) ανά ηµέρα. Αν σε αυτά προστεθούν και οι ποσότητες που συγκέντρωναν οι ιδιωτικές εταιρείες, που δε διασώζονται στα αρχεία του χωριού σήµερα, το νούµερο αυτό είναι σηµαντικά µεγαλύτερο. Οι ποσότητες αυτές πωλούνταν µε το κιλό, σε τιµή που κυµαινόταν ανάλογα µε τη χρονιά από 0,10 δρχ. έως 1,5 δρχ. τις «καλές» χρονιές. Όπως προαναφέρθηκε, η παραγωγική δραστηριότητα της ρητινοσυλλογής απέφερε πολύ καλές αποδοχές στους ρητινοσυλλέκτες. Από Ιούλιο µέχρι Οκτώβριο, όταν ήταν και η πιο παραγωγική περίοδος, ένας καλός εργάτης έπαιρνε 120 - 160 δρχ. τη µέρα (3.000 4.000 δρχ./µήνα), ενώ κάποιος λιγότερο αποδοτικός έπαιρνε ηµεροµίσθιο 20 δρχ. (500 δρχ./µήνα). Χάρη στη µεγάλη άνθιση που γνώρισε η ρητινοσυλλογή, το Αµπελικό αναπτύχθηκε ραγδαία κατά τις δεκαετίες ‘30 - ‘60. Τα µεγάλα κέρδη που απέφερε ως δραστηριότητα, επέτρεψαν σε πολλούς κατοίκους να χτίσουν καινούργια σπίτια, ενώ µε χρηµατικά ποσά που δόθηκαν στην Κοινότητα το διάστηµα αυτό στρώθηκαν στο χωριό νέα καλντερίµια µε άσπρη µαρµαρόπετρα. Οι πολύ καλές απολαβές είναι εµφανείς από τη φράση «δυο χρονιές καλές από τη ρητίνη σού δίνουν ένα σπίτι», που συνήθιζαν να λένε οι ρητινοσυλλέκτες.

∆È ‰È·ÛÒ˙ÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· Με την επικράτηση των χηµικών ρητινών γύρω στα µέσα της δεκαετίας του ‘60, η ρητινοσυλλογή άρχισε να

t Ανάλογα µε την εµπειρία και την ικανότητά του, κάθε εργάτης πελεκούσε καθηµερινά από 100 έως 300 δέντρα, κάνοντας µια τοµή που είχε 10 πόντους πλάτος, µισό µέτρο ύψος και 2 πόντους βάθος

s

φθίνει. Σταδιακά η δραστηριότητα εγκαταλειπόταν από τους κατοίκους του Αµπελικού, ενώ σήµερα έχει πάψει τελείως να ασκείται. Χάρη στο Μουσείο Ρητινοσυλλογής, στις µαρτυρίες όσων ρητινοσυλλεκτών και αγωγιατών είναι ακόµη εν ζωή, αλλά και στο ντοκυµαντέρ «Όταν τα πεύκα είχαν πρόσωπο», που το 2008 γύρισε στο Αµπελικό το Πανεπιστήµιο Αιγαίου µε πρωτοβουλία των καθηγητών ∆ηµήτρη Παπαγεωργίου και Ειρήνης Στάθη, διατηρείται ακόµη ζωντανή η µνήµη αυτής της δραστηριότητας. Επιπλέον, στο δρόµο Αµπελικού - Μυτιλήνης, σε απόσταση ενός χιλιοµέτρου από το χωριό, στην τοποθεσία «Πεθαµένοι», έγινε το 2007 το Πάρκο Ρητίνης, που συνδέεται µε το Μουσείο Ρητινοσυλλογής µέσω του «Μονοπατιού Ρητίνης» που έχει δηµιουργηθεί. Είναι ένας χώρος αναψυχής, όπου µπορεί κανείς να θαυµάσει την καλύβα όπου έµεναν οι ρετσινάδες, την παλιά υπόγεια δεξαµενή ρητίνης και το δασικό καταφύγιο, ενώ η διαδροµή περνά µέσα από τη «Γούρνα Σταυρέλη», όπου αποθηκευόταν η ρητίνη. Στο Πάρκο Ρητίνης, τέλος, κάθε Αύγουστο πραγµατοποιείται η «Γιορτή της Ρητίνης», σε ανάµνηση της εργασίας των ρετσινάδων.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

35

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Εννέα δέκατα Άσσος ∆υάρι Τριάρι Τεσσάρι Πεντάρι Εξάρι Επτάρι Οκτάρι Εννιάρι ∆εκάρι

Ποιότητες

Τρία δέκατα Τέσσερα δέκατα Πέντε δέκατα Έξι δέκατα Επτά δέκατα Οκτώ δέκατα

Ποιότητες

2,37 2,35 2,08 1,98 1,95 1,92 1,88 1,83 1,78 1,73 1,68

10-07-08

2,58 2,53 2,48 2,44 2,41 2,39

10-07-08

2,25 2,23 2,08 1,98 1,95 1,92 1,88 1,83 1,78 1,73 1,68

10-10-08

2,42 2,37 2,33 2,29 2,28 2,27

10-10-08

ÙÈ̤˜ ÂÏ·ÈÔÏ¿‰Ô˘ Τιµές έξτρα παρθένου ελαιολάδου ΕΑΣ Λέσβου

2,10 2,06 2,02 1,99 1,96 1,94

1,90 1,86 1,82 1,79 1,76 1,74

2,10 2,06 2,02 1,99 1,96 1,94

2,40 2,36 2,32 2,29 2,26 2,24

2,25 2,21 2,17 2,14 2,11 2,09

2,11 2,10 2,00 1,92 1,89 1,86 1,82 1,77 1,72 1,67 1,62

1,92 1,90 1,70 1,66 1,63 1,60 1,56 1,51 1,46 1,41 1,36

1,72 1,70 1,58 1,53 1,50 1,47 1,43 1,38 1,33 1,28 1,23

1,92 1,90 1,70 1,66 1,63 1,60 1,56 1,51 1,46 1,41 1,36

2,22 2,20 2,05 2,01 1,98 1,95 1,91 1,86 1,81 1,76 1,71

2,07 2,05 1,90 1,86 1,83 1,80 1,76 1,71 1,66 1,61 1,56

10-12-08 29-01-09 29-04-09 01-07-09 07-09-09 03-11-09

Τιµές παρθένων και βιοµηχανικών ελαιολάδων ΕΑΣ Λέσβου

2,30 2,25 2,20 2,16 2,14 2,13

10-12-08 29-01-09 29-04-09 01-07-09 07-09-09 03-11-09

2,02 2,00 1,80 1,66 1,63 1,60 1,56 1,51 1,46 1,41 1,36

17-11-09

2,20 2,16 2,12 2,09 2,06 2,04

17-11-09

1,92 1,90 1,70 1,63 1,60 1,57 1,53 1,48 1,43 1,38 1,33

22-12-09

2,10 2,06 2,02 1,99 1,96 1,94

22-12-09

2,02 2,00 1,80 1,48 1,45 1,42 1,38 1,33 1,28 1,23 1,16 Τιµές σε ευρώ

25-06-10

2,20 2,16 2,12 2,09 2,06 2,04 Τιµές σε ευρώ

25-06-10

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

37

0,4530

0,4530

0,4635

0,4635

0,4440

0,4440

Mάρτιος 0,4440

0,4315

0,4315

Aπρίλιος 0,4315

23-08-10 Κατ. Αν.

7,40 8,40 5,50 6,80 5,60 6,40 5,60 6,40 1,80 3,30

4,60 5,40

23-08-10 Κατ. Αν.

4,80 5,60

15-09-10 Κατ. Αν.

7,20 8,20 5,50 7,00 5,60 6,20 5,60 6,20 6,50 7,20 1,80 3,30

Κατ.

2,40 2,70 2,10 2,40

Είδος Χοιρινά εγχώρια µαδητά µισάδια Χοιρινά εγχώρια τ, καρέ µισάδια Χοιρινά εξωτερικού µαδητά µισάδια Χοιρινά εξωτερικού τ, καρέ µισάδια

Αν.

2,50 2,90 2,40 2,70

01-09-10 Κατ.

2,40 2,70 2,10 2,40

Αν.

2,50 2,90 2,40 2,70

15-09-10

4,60 5,40 4,60 5,40

Κατ.

2,30 2,70 2,00 2,30

Αν.

2,50 2,90 2,20 2,60

01-10-10

5,40

01-10-10 Κατ. Αν.

4,80 5,60 4,50

2008

01-11-10 Κατ. Αν.

6,00 6,60 5,50 5,80 5,00 5,60 5,00 5,60 7,00 7,60 1,80 3,70

Κατ.

2,30 2,70 2,00 2,30

Αν.

2,60 3,00 2,20 2,60

15-10-10

Κατ.

2,30 2,60 1,90 2,30

Αν.

2,50 2,80 2,20 2,50

01-11-10

4,30 5,40 4,30 5,40

15-10-10 01-11-10 Κατ. Αν. Κατ. Αν.

4,80 5,60 4,80 5,60

15-10-10 Κατ. Αν.

7,00 7,50 5,50 6,50 5,60 6,20 5,50 6,00 7,00 7,80 1,80 3,70

Iούνιος Iούλιος 0,4299 0,4217 2009 0,4299 0,4217 2010 0,4299 0,4217

01-10-10 Κατ. Αν.

7,00 7,50 5,50 6,50 5,50 5,80 5,50 5,80 6,50 7,50 1,80 3,50

0,4312

0,4312

Mάιος 0,4312

01-09-10 15-09-10 Κατ. Αν. Κατ. Αν.

4,80 5,60 4,80 5,60

01-09-10 Κατ. Αν.

7,80 8,60 5,80 7,50 5,60 6,50 5,60 6,50 1,80 3,30

Ηµεροµηνία

Τιµές χοιρινού κρέατος

Ηµεροµηνία Είδος Μοσχάρια εγχώρια 4/µόρια Μοσχάρια εξωτερικού 4/µόρια

Τιµές βόειου κρέατος

Ηµεροµηνία Είδος Αρνιά γάλακτος Αρνιά 12 - 14 εγχώρια Αρνιά Βουλγαρίας Αρνιά Ρουµανίας Κατσίκια Γιδοπρόβατα

Τιµές χονδρικής πρόβειου και κατσικίσιου κρέατος

Φεβρουάριος 0,4530

Ιανουάριος 0,4635

Μέσες τιµές αγελαδινού γάλακτος*

ÙÈ̤˜ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ - ÎÚ¤·ÙÔ˜

Κατ.

2,30 2,60 1,90 2,30

Αν.

2,50 2,80 2,20 2,50

15-11-10

4,30 5,40

15-11-10 Κατ. Αν.

4,80 5,60

15-11-10 Κατ. Αν.

5,80 6,20 5,00 5,50 4,50 5,70 7,00 7,60 1,80 3,70

0,4159

0,4159

Aύγουστος 0,4159

Κατ.

2,30 2,60 1,95 2,30

Αν.

2,60 2,90 2,20 2,50

01-12-10

4,30 5,40

01-12-10 Κατ. Αν.

4,80 5,60

01-12-10 Κατ. Αν.

5,30 5,80 4,50 5,00 5,00 5,30 6,50 7,30 2,00 3,70

0,4193

0,4193

Σεπτεµβριος 0,4193

Κατ.

2,30 2,60 1,95 2,30

Αν.

2,60 2,90 2,20 2,50

15-12-10

4,30 5,40

15-12-10 Κατ. Αν.

4,80 5,60

15-12-10 Κατ. Αν.

5,80 6,30 5,00 5,50 6,80 7,30 2,00 3,50

0,4073

0,4073

Oκτώβριος 0,4073

Τιµές σε ευρώ 07-01-11 Κατ. Αν.

5,00 6,00 4,50 4,80 6,50 7,50 2,00 3,50

0,3901

0,3901

∆εκέµβριος 0,3901

Κατ.

2,40 2,80 1,95 2,30

Αν.

2,60 3,00 2,20 2,50

31-12-10

4,30 5,40

5,50

Κατ.

2,40 2,80 1,95 2,30

Αν.

2,60 3,00 2,20 2,50

Τιµές σε ευρώ 07-01-11

4,50

Τιµές σε ευρώ 31-12-10 31-01-11 Κατ. Αν. Κατ. Αν.

4,80 5,60 4,80 5,60

31-12-10 Κατ. Αν.

5,50 6,30 4,50 5,00 6,50 8,00 2,00 3,50

0,4010

0,4010

Nοέµβριος 0,4010

Πηγή: ΕΛΟΓΑΚ

ΕΓΙΝΑΝ - ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ

Ë ·Ù˙¤ÓÙ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ Έγιναν

30 Νοεµβρίου έως 2 ∆εκεµβρίου 2010, πραγµατοποιήθηκε στην Μπορντώ της Γαλλίας η ∆ιεθνής Έκθεση Εξοπλισµού και Υπηρεσιών για Αµπέλια, Κρασιά και Αλκοολούχα Ποτά Vinitech.

2 και 3 ∆εκεµβρίου 2010, πραγµατοποιήθηκε το 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Hellas GIS, στην αίθουσα τελετών του κτηρίου διοίκησης, στην Πολυτεχνειούπολη στου Ζωγράφου, στην Αθήνα. ∆ιοργανωτής ήταν η Ελληνική Εταιρεία Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών (HellasGls). Πληροφορίες: www.hellasgi.gr

2 έως 5 ∆εκεµβρίου 2010, πραγµατοποιήθηκε στο Εκθεσιακό Κέντρο Expo Athens, στην Ανθούσα Αττικής, το 1ο ∆ιεθνές Φεστιβάλ Παραδοσιακών Προϊόντων. Πληροφορίες υπάρχουν στην ηλεκτρονική σελίδα www.traditionalproducts.gr

Θα γίνουν

25 έως 27 Ιανουαρίου 2011, θα πραγµατοποιηθεί η έκθεση Vertical Communication στην Αθήνα, στο σταθµό του µετρό στο Σύνταγµα. Πληροφορίες στο 210 9245577.

3 έως 6 Φεβρουαρίου 2011, θα πραγµατοποιηθεί η ZOOTECHNIA. Πρόκειται για τη µοναδική εξειδικευµένη έκθεση στον τοµέα των παραγωγικών ζώων στην Eλλάδα και τα Bαλκάνια. Πραγµατοποιείται στο ∆ιεθνές Εκθεσιακό Κέντρο HELEXPO στη Θεσσαλονίκη. Πληροφορίες δίνονται στο τηλέφωνο 2310 291101, το φαξ 2310 291551 και στο e-mail zootechnia@helexpo.gr

9 έως 11 Φεβρουαρίου 2011, θα πραγµατοποιηθεί η έκθεση Fruit Logistica 2011 στο Εκθεσιακό Κέντρο του Βερολίνου. Η έκθεση είναι ένα µεγάλο γεγονός για τους παραγωγούς, τους εµπόρους και τους εισαγωγείς φρούτων και λαχανικών στην Ευρώπη. Πληροφορίες δίνονται από το Ελληνογερµανικό Επιµελητήριο στο τηλέφωνο 210 6419037 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.fruitlogistica.com

11 έως 14 Φεβρουαρίου 2011, θα πραγµατοποιηθεί η 24η Έκθεση Τροφίµων - Ποτών - Τεχνολογίας IF. D.T.EX., στο Εκθεσιακό Κέντρο Metropolitan Expo, δίπλα στο αεροδρόµιο της Αθήνας. Κατά τη διάρκειά της θα διοργανωθούν εκδηλώσεις για το ελαιόλαδο, τον αγροτοτουρισµό, το ούζο και το τσίπουρο. Πληροφορίες δίνονται στο τηλέφωνο 210 6564411, το φαξ 210 6564410 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.mackbrookshellas.gr

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

25 έως 28 Φεβρουαρίου 2011, θα πραγµατοποιηθεί η 2η Athens Fruit Expo. Στην έκθεση αυτή θα παρουσιαστούν φρούτα και λαχανικά αλλά και οι σύγχρονες µέθοδοι παραγωγής τους. ∆ιοργανωτής είναι το εκθεσιακό κέντρο ΕΚΕΠ. Πληροφορίες δίνονται στο τηλέφωνο 210 2846006, το φαξ 210 2829089, στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.ekepexpo.gr και τοe-mail info@ekepexpo.gr

11 έως 14 Μαρτίου 2011, θα πραγµατοποιηθεί έκθεση Detrop 2011 στο Εκθεσιακό Κέντρο της Helexpo, στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για την 21η κατά σειρά διοργάνωση της Έκθεσης, που είναι ένα από τα σηµαντικότερα γεγονότα του κλάδου τροφίµων. Πληροφορίες δίνονται στο τηλέφωνο 2310 291201, το φαξ 2310 291658 και στο e-mail Biologica@helexpo.gr

11 έως 14 Μαρτίου 2011,

θα πραγµατοποιηθεί έκθεση Biologica στο Εκθεσιακό Κέντρο της Helexpo, στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για την τέταρτη κατά σειρά διοργάνωση της Έκθεσης και κατά τη διάρκειά της θα παρουσιαστούν οι τελευταίες εξελίξεις στον τοµέα των βιολογικών προϊόντων. Πληροφορίες δύνονται στα: τηλέφωνο 2310 291201, φαξ 2310 291658, e-mail: Biologica@helexpo.gr

2011,

θα πραγµατοποιηθεί στην Αθήνα διήµερο συνέδριο µε θέµα «Ο ελαιοκοµικός τοµέας στο πλαίσιο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής: Οι ενισχύσεις, η διεθνής αγορά, η ποιότητα, το περιβάλ λον». ∆ιοργανωτής είναι η «Άξιον Εκδοτική» και το περιοδικό «Ελιά και Ελαιόλαδο».

1η Μαΐου 2011, θα πραγµατοποιηθεί ∆ιεθνές Επιστηµονικό Συνέδριο µε θέµα «Παγκοσµιοποίηση - προκλήσεις για τη Ζωική παραγωγή», στη Χαλκιδική. ∆ιοργανωτής είναι η Ελληνική Ζωοτεχνική Εταιρεία και η British Society of Animal Science. Πληροφορίες: 210 5294411, www.eze.gr και στο e-mail gzervas@aua.gr

16 έως 18 Μαΐου 2011, θα πραγµατοποιηθεί ∆ιεθνές Συµπόσιο για το πρό βειο και γίδινο γάλα και τα προϊόντα τους. Στην Αθήνα διοργανωτής είναι η Εθνική Επιτροπή Γάλακτος Ελλάδος. Πληροφορίες: 210 5294651, http://idfsheepgoatmilk2011.aua.gr και στο e-mail ndcg@aua.gr

Προθεσµίες

20 ∆εκεµβρίου

έληξε η προθεσµία για την υποβολή αιτήσεων στο πρόγραµµα «Μεταποίηση στις νέες συνθήκες».

31 ∆εκεµβρίου

έληξε η προθεσµία που είχαν οι αµπελουργοί να υποβάλουν, σύµφωνα µε τον κανονισµό 436/2009, τις φετινές τους δηλώσεις συγκοµιδής οινοστάφυλων.