Τουριστικός Οδηγός Λέσβου 2009 by Επικοινωνία Αιγαίου Α.Ε.

Lesvos

Guide2009 ÌÂ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÂÌÚﬁ˜

www.lesvosgreece.gr

Editorial Λέσβος, το τρίτο σε µέγεθος νησί του Αιγαίου Πελάγους, είναι ίσως ένας από τους πιο αντιπροσωπευτικούς προορισµούς της Ελλάδας, αφού συνδυάζει ιδανικά την ιστορία και τον πολιτισµό, µε το απαράµιλλο φυσικό κάλος. Ένα κατάφυτο νησί, που ξεχωρίζει επιπλέον για τα σπάνια µνηµεία του διαχρονικής αρχιτεκτονικής, τους ξεχωριστούς τόπους Χριστιανικής λατρείας, αλλά και µοναδικά φυσικά µνηµεία όπως το παγκόσµιας εµβέλειας απολιθωµένο δάσος στα νοτιοδυτικά του νησιού. Κι όλα αυτά σε συνδυασµό µε τον γαστρονοµικό πλούτο και την κεφάτη διάθεση των φιλόξενων κατοίκων, υπόσχονται στον επισκέπτη αξέχαστες διακοπές.

LESVOS GUIDE 2009

περιεχόµενα 9 15 23 29 31

Kαλωσήρθατε στο νησί της Λέσβου Στα χνάρια της Iστορίας Παράδοση εναντίον Life style H φύση στο Nησί Kοσµοπολίτικη Λέσβος 35 Ιαµατικά λουτρά 38 Παραλίες

H Mυτιλήνη στο πιάτο σας 42 Ελαιόλαδο 44 Κρασί

47 53 54 75 79 82 95 100 114 123 127 133 137 145 150 154 161 167

Tο ούζο Mυτιλήνη η ξεχωριστή πόλη ∆ήµος Mυτιλήνης ∆ήµος Θερµής ∆ήµος Mανταµάδου ∆ήµος Mήθυµνας ∆ήµος Πέτρας ∆ήµος Eρεσού - Aντίσσης ∆ήµος Kαλλονής ∆ήµος Aγ. Παρασκευής ∆ήµος Πολιχνίτου ∆ήµος Aγιάσου ∆ήµος Πλωµαρίου ∆ήµος Γέρας ∆ήµος Eυεργέτουλα ∆ιαµονή Φαγητό και διασκέδαση Shopping 173 - 176 Oµορφιά - Παιδί Kατοικίδια - Pet - Aθλητισµός ∆ραστηριότητες

179 188

DATA Nεώτερες εκδόσεις για τη Λέσβο

Πώς να χρησιµοποιήσετε τον οδηγό ∏ ‡ÏË ÙÔ˘ «Lesvos Guide», ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÌÈ· ÍÂÓ¿ÁËÛË ÛÙÔ ÓËÛ› ÌÂ ·Ó·Ï˘ÙÈÎ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ﬁÏ· Ù· ı¤Ì·Ù·. ™Ù· ÂÈ‰ÈÎ¿ ÎÂÊ¿Ï·È·, Â›ÛË˜, ı· ‚ÚÂ›ÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ·:

Πού θα φάτε

Πού θα µείνετε

Shopping

Data

ένας κατάλογος από εστιατόρια, ταβέρνες, µαγειρεία, µεζεδοπωλεία, καφέ, bar, clubs - αυτά που εµείς επιλέξαµε. Θα τον βρείτε στο τέλος των κειµένων του οδηγού

ένας κατάλογος από ξενοδοχεία, ξενώνες, ενοικιαζόµενα δωµάτια, µπανγκαλόουζ, απ’ άκρη σ’ άκρη στο νησί - αυτά που εµείς ξεχωρίσαµε

στα πιο ενδιαφέροντα µαγαζιά του νησιού (ρούχα, κοσµήµατα, αξεσουάρ, τοπικές λιχουδιές κλπ) και ό,τι αφορά το παιδί και τα κατοικίδια

χρήσιµες πληροφορίες για συγκοινωνίες, τουριστικά γραφεία, σύνδεση µε άλλα νησιά, υπηρεσίες υγείας, ενοικιάσεις αυτοκινήτων

Οι διαδροµές Η ξενάγηση σε όλα τα κεφάλαια ξεκινάει από την Πόλη της Μυτιλήνης και ακολουθεί την πορεία προς τα βόρεια του νησιού, anti clock ways. Συµβουλευτείτε τον ένθετο χάρτη, συντονιστείτε στους ρυθµούς των δικών µας διαδροµών για να απολαύσετε τη βόλτα στο νησί µε τα µάτια του ντόπιου.

LESVOS GUIDE 2009

Ο∆ΗΓΟΣ ΛΕΣΒΟΥ 2009 - www.lesvosgreece.gr Eιδική έκδοση της εφηµερίδας «Εµπρός» Eκδότης: Mανόλης Mανώλας Kείµενα: Έφη Γιαλούση - Xατζηχρήστου Επιµέλεια Κειµένων: Παναγιώτης Μυριτζής ∆ιόρθωση κειµένων: Χριστίνα Καλλέργη, Mαριάνθη Παρασκευά Φωτογραφίες: Studio Karteris, Γιάννης Γιαννέλος Φωτογραφικό αρχείο: Αρχείο «Εµπρός», ∆ανιήλ Tζιορµπατζής, Έφη Γιαλούση - Xατζηχρήστου, αρχεία ∆ήµων Εξώφυλλο Μόλυβος - φωτο: Γιάννης Γιανέλλος Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Mακέτες: Μαρία Αριστοτέλους , Xαρίκλεια Mαντζουράνη, Mυρτώ Παπαδέλλη Συντονισµός έκδοσης: Aναστασία Mπαµπούλα Yπεύθυνη Eµπορικού Tµήµατος: Aναστασία Mπαµπούλα ∆ιαφηµιστικό Tµήµα: Μαρία Κορδερά, Kαλλιόπη Ψαριανού, Κωνσταντίνα Μουτζουρέλλη Στρατής Πλωµαρίτης, Mπάµπης Σιταράς Παραγωγή: «EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E.» Eκτύπωση - Βιβλιοδεσία: ΒΙΒΛΙΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ Α.Ε.Π.Ε.Ε. Φειδίου 18, Αθήνα Xάρτης: Eργαστήριο Xαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής, Tµήµα Γεωγραφίας Πανεπιστηµίου Aιγαίου Eφηµερίδα «Εµπρός» Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 41619 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr «Lesvos Guide 2009» Aπαγορεύεται η αναδηµοσίευση, η αναπαραγωγή, η αντιγραφή και γενικότερα η µετάδοση µε οποιονδήποτε τρόπο και µέσο, µέρους ή ολόκληρης της ύλης του «Lesvos Guide » χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ∆ιανέµεται δωρεάν LESVOS GUIDE 2009

Καλώς ήρθατε στο νησί της Λέσβου! µÚ›ÛÎÂÛÙÂ Û’ ¤Ó· Í·ÎÔ˘ÛÙfi ÛÙ·˘ÚÔ‰ÚfiÌÈ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, Û’ ¤Ó·Ó ÙfiÔ, fiÔ˘ Ë Ê‡ÛË ÌÂÁ·ÏÔ˘ÚÁÂ› Ì¤Û· ·fi ÙÈ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘ Ú¿ÛÈÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ·¤Ú·ÓÙÔ˘ Á·Ï¿˙ÈÔ˘

10 10

Η πόλη της Μυτιλήνης

πό τα hot spots της Μυτιλήνης µέχρι τα καλντερίµια της Αγιάσου, το γραφικό Μεγαλοχώρι, το απάτητο Μπουρό, τις απόκοσµες και κοσµικές παραλίες, τα µικρά χωριουδάκια αλλά και τα φορτωµένα µε ιστορία κεφαλοχώρια, περπατήσαµε βήµα - βήµα στη Λέσβο και διαλέξαµε για σας τα πιο σηµαντικά στοιχεία για να απολαύσετε στο µέγιστο τα καυτά στέκια, το συναρπαστικό προφίλ κάθε προορισµού, τις µοναδικές διαδροµές, τους φιλόξενους κατοίκους, τις κρυφές γωνιές και µαζί όλες τις νέες τάσεις που αξίζει να δείτε τώρα περισσότερο από ποτέ! Με δεδοµένο ότι η Ελλάδα είναι µια από τις ωραιότερες χώρες του κόσµου και τα νησιωτικά συµπλέγµατα του Αιγαίου τα πιο εντυπωσιακά του πλανήτη, η Λέσβος δεν µπορεί παρά να πρωταγωνιστεί, σαν εκλεκτή εκπρόσωπός τους. Το νησί συνδυάζει µ’ έναν δικό του, µοναδικό τρόπο, το µεσογειακό τοπίο µε την εντυπωσιακή κουλτούρα της γεύσης, αλλά και την παραδοσιακή αρχοντιά µε το

LESVOS GUIDE 2009

κοσµοπολίτικο life style. Φτάσατε στην ονειρική Λέσβο που προσφέρεται για εξαιρετικές και πολλά υποσχόµενες διακοπές. Νησί λαµπερό, µε τη µεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην Ευρώπη, σπάνια ποικιλία τοπίου και αδιαµφισβήτητη φυσική οµορφιά, απλώνεται σαν ανοιχτή βεντάλια στο βορειοανατολικό Αιγαίο. Τη Μυτιλήνη -έτσι ονοµάζεται η πρωτεύουσα, αλλά από κάποιους και ολόκληρο το νησί- την έχει προικίσει η φύση µε µαβιές και τυρκουάζ θάλασσες και εξωτικές αµµουδερές παραλίες, άλλες πολυσύχναστες και άλλες απάτητες. Η οµορφότερη όψη της πόλης σας αποκαλύπτεται καθώς φτάνετε από τη θάλασσα, και σας υποδέχονται, µέσα στην αχλή του πρωινού, το λιµάνι, ο τρούλος του Αγίου Θεράποντος, τα καµαρωτά νεοκλασικά κτήρια της προκυµαίας, οι µυτερές στέγες επηρεασµένες από την αρχιτεκτονική της βόρειας Ευρώπης, το καµπαναριό της Μητροπόλεως, το κάστρο στα δεξιά και ο λόφος της Αγίας Κυριακής µε το αρχαίο θέατρο. Η Μυτιλήνη σας καλωσορίζει!

Γαβαθάς

Γιατί η Λέσβος είναι ξεχωριστή Γιατί, µεγάλο το νησί και προχωρώντας στο εσωτερικό του πολλές φορές ξεχνιέσαι βλέποντας το κατάφυτο µε ποικίλη βλάστηση τοπίο, που σε κάνει να νοµίζεις ότι βρίσκεσαι στην ηπειρωτική Ελλάδα, και λίγο µετά ξαναβρίσκεις το «νήµα» του νησιού µυρίζοντας το θαλασσινό αέρα, και συναντώντας µια κρυµµένη παραλία Μέσα από την πληθώρα προτάσεων, συνδυάζεις εύκολα τη άπλα του µεγάλου µε τη γοητεία του µικρού, σε όλα τα επίπεδα: στο τοπίο, στην ιστορία, στην παράδοση, στην αρχιτεκτονική, στη γαστρονοµία, στο σηµερινό τρόπο ζωής... Η Λέσβος είναι ακριβώς αυτό που υπόσχεται!.. Χωριά, ανέγγιχτα από το χρόνο και το χέρι του σύγχρονου ανθρώπου, στέκονται αγέρωχα και συναρπάζουν τον επισκέπτη, καθώς αποπνέουν το ροµαντισµό µιας άλλης εποχής, και πολλοί είναι οι διατηρητέοι παραθαλάσσιοι ή ορεινοί οικισµοί που παραπέµπουν σε µια ποιότητα ζωής που τείνει, δυστυχώς, να εκλείψει. Όποια κατεύθυνση κι αν πάρετε στη Λέσβο, το σίγουρο είναι ότι δεν θα πλήξετε ούτε στιγµή.

LESVOS GUIDE 2009

Ο όµορφος αυτός τόπος διαθέτει ιστορικό πλούτο, πλήθος παλαιοντολογικών ευρηµάτων και απολιθωµάτων, σπάνια χλωρίδα, ενδιαφέρουσα πανίδα και παγκοσµίως γνωστούς υγρότοπους.

Μη χάσετε Ενετικά κάστρα και εγκαταλειµµένα µνηµεία άλλων εποχών να δεσπόζουν επιβλητικά δίπλα σε αγροτικούς δρόµους που περιδιαβαίνουν µπαξέδες και περιβόλια. Οι εναλλαγές του τοπίου τόσο συγκλονιστικές –βουνά, λόγγοι, ρεµατιές, πηγές, καλλιεργηµένες εκτάσεις, δάση µε πεύκα και καστανιές, ελιές, ξεχασµένοι νερόµυλοι, ξύλινα γραφικά γεφυράκια, ανεξερεύνητα σπήλαια και, ακριβώς δίπλα τους, ερηµικά ξωκλήσια, εντυπωσιακά µοναστήρια, ρωµαϊκά υδραγωγεία, γαλήνιοι σαν λιµνοθάλασσες κόλποι και µοναδικές παραλίες µε κρυστάλλινα νερά– που κόβουν την ανάσα. Καταπράσινα βουνά µε πλατιά οροπέδια και βαθιές ρεµατιές συµβιώνουν αρµονικά µε πευκόφυτες πλαγιές, εντυπωσιακούς ελαιώνες και άγονα ξερικά τοπία µε ηφαιστειογενή και µυστηριακό χαρακτήρα. Εντυπωσιακά βράχια και οι απόκρηµνες

το νησί

13 οροσειρές του Ολύµπου, του Όρδυµνου και του Λεπέτυµνου απέχουν µια δρασκελιά από παραθαλάσσια ψαροχώρια. Απέραντες αµµουδιές και οι απάνεµες γραφικές µικρές παραλίες, που δεν «ασφυκτιούν» ούτε στην καρδιά του καλοκαιριού, προσφέρονται για χαλάρωση στον ήλιο, παιχνίδι µε ρακέτες, γιόγκα, αλλά και µοναδικά ηλιοβασιλέµατα. Μη χάσετε µε τίποτα τις φυσιολατρικές πεζοπορίες στα εκπληκτικά φαράγγια ή στις ρεµατιές και στα σκιερά µονοπάτια και µη διστάσετε να κάνετε ένα µπάνιο στις θερµές πηγές του νησιού, που θα σας ξεκουράσει από την περιπλάνηση στα χωριά µε τα καλντερίµια, τα στενά σοκάκια και τα υπέροχα πέτρινα σπίτια.

Οι άνθρωποι του νησιού

Πλωµάρι

Αν και σχεδόν κάθε χωριό έχει τις ιδιαιτερότητες, την κουλτούρα και τη «ντοπιολαλιά» του -, όλοι οι κάτοικοι της Μυτιλήνης είναι ευγενικοί, φιλόξενοι και µε ζωηρό ενδιαφέρον για τις τέχνες και τα

γράµµατα. Η πολυπλοκότητα του τοπίου επιδρά στην πολυµορφία των ανθρώπων του. Στα παραθαλάσσια µέρη, που είναι τουριστικώς ανεπτυγµένα, θα εντυπωσιαστεί-

Μόλυβος

τε από την κοσµοπολίτικη ατµόσφαιρα, ενώ στην ενδοχώρα θα σας καταπλήξει ο αέρας της αυθεντικότητας και της παράδοσης. Στην αστική κουλτούρα θα διακρίνετε πολλές επιρροές από τη Μικρά Ασία, αλλά και τις χώρες του Βορρά, καθώς εκεί διέπρεψαν πολλοί Λέσβιοι και έγιναν εθνικοί ευεργέτες.

Πώς να διανύσετε το νησί µε άποψη Θαυµάσια ιδέα είναι να χωρίσετε νοητά το νησί και να µοιράσετε τη διαµονή σας, έτσι ώστε να γευτείτε τις σπάνιες οµορφιές του χωρίς να κουραστείτε καθόλου. Μέχρι σήµερα το νησί κατάφερε να κρατήσει µακριά τον all inclusive µαζικό τουρισµό και, παρ’ όλο που δεν υστερεί σε κίνηση επισκεπτών, δεν παύει να πα-

LESVOS GUIDE 2009

ραµένει ανέγγιχτο και να προσφέρει «κρυµµένους θησαυρούς». Τόσο στην πόλη, όσο και στα πιο καίρια τουριστικά σηµεία θα βρείτε πολλά αξιόλογα καταλύµατα για όλα τα βαλάντια, αλλά και παλιά αρχοντικά που έχουν µετατραπεί σε ατµοσφαιρικούς ξενώνες και προσφέρουν εξαιρετική φιλοξενία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μια καλή πρόταση είναι να αρχίσετε τις διακοπές σας µένοντας τις πρώτες µέρες στην πόλη της Μυτιλήνης, κατόπιν να διανυκτερεύσετε για µερικές ακόµη στο Μόλυβο, την Πέτρα ή την Άναξο, αµέσως µετά να επισκεφθείτε την Καλλονή ή το Πλωµάρι και να ολοκληρώσετε τη γνωριµία σας µε τη Λέσβο καταλύοντας στην Ερεσό ή στο Σίγρι.

Στα χνάρια της ιστορίας ∏ ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ¯ÚﬁÓÔ˘ ¤¯ÂÈ ·Ê‹ÛÂÈ ÌÓËÌÂ›· ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ‹˜ ÛËÌ·Û›·˜ ·ÏÏ¿ Î·È ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ·ﬁ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎ¿ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ·, Î¿ÛÙÚ· Î·È ÂÎÎÏËÛ›Â˜, Ô˘ ı· Û·˜ ·Ú·Û‡ÚÔ˘Ó ÛÂ ÌÈ· ·Í¤¯·ÛÙË ÂÌÂÈÚ›·

Μοναδικά αξιοθέατα και µνηµεία διαδροµή του χρόνου έχει αφ ή σ ε ι µ ν η µ ε ία ε ξ α ιρ ετ ικ ή ς σηµασίας αλλά και ένα πλήθος από µεσαιωνικά µοναστήρια, κάστρα και εκκλησίες, που θα σας εντυπωσιάσουν. Μοναδικά αξιοθέατα µέσα και γύρω από την πόλη που δεν θάπρεπε να χάσετε είναι:

Φρούριο Μυτιλήνης Πρόσκληση για ένα ταξίδι στο χρόνο και µια ανίχνευση του παρελθόντος του νησιού µέσα από τα µνηµεία του κάστρου, τα οποία µιλούν από µόνα τους. Πλησιάστε τα και προσπαθήστε να φαντασθείτε το ρόλο τους στη ζωή και την προστασία της πόλης, από την εποχή του Βυζαντίου έως

LESVOS GUIDE 2009

τις µέρες µας. Το φρούριο της Μυτιλήνης είναι κτισµένο πάνω σ’ ένα µικρό λόφο, στο υψηλότερο σηµείο µιας χερσονήσου µεταξύ του βορείου και νοτίου λιµένα της πόλης, και χαρακτηρίζεται ως το µεγαλύτερο και ισχυρότερο της ανατολικής Μεσογείου. Κατά τους αρχαίους και βυζαντινούς χρόνους η χερσόνησος αυτή ήταν νησί, αφού χωριζόταν από την υπόλοιπη Λέσβο µε τον πορθµό του Ευρίπου. O Εύριπος βρισκόταν περίπου στο χώρο της σηµερινής οδού Ερµού (ο δρόµος της κεντρικής αγοράς της πόλης) και ένωνε το βόρειο µε το νότιο λιµάνι. Οι προσχώσεις και η ανθρώπινη παρέµβαση εξαφάνισαν τον πορθµό και µετέτρεψαν τη νησίδα σε χερσόνησο. Ο αρχικός του πυρήνας, που σχηµατίσθηκε κατά τους βυζαντινούς

Ιστορία

Χρονολόγιο Το νησί κατοικείται από το 3300 π.Χ. Σύµφωνα µε τον Όµηρο, κατά τη

Αποτέλεσε τµήµα της λατινικής

διάρκεια του Τρωικού Πολέµου δέχτηκε πολλές επιθέσεις από τους Αχαιούς 10ο αι. π.Χ. εγκαταστάθηκαν οι Αιολείς 7ος - 6ος αι. π.Χ. Στους Αρχαϊκούς Χρόνους την εποχή του Πιττακού 589579πχ η Λέσβος και η πρωτεύουσά της Μυτιλήνη έγιναν σπουδαίο εµπορικό και πολιτιστικό κέντρο Το 527-479 π.Χ. το νησί έπεσε στα χέρια των Περσών Mέλος της Αθηναϊκής Συµµαχίας (433406 π.Χ.) Kυριαρχείται από τους Μακεδόνες, τους Πτολεµαίους, το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη (88-79 π.Χ.) και τους Ρωµαίους Κατά τη Βυζαντινή Περίοδο γνώρισε επιδροµές Σλάβων, Σαρακηνών και

αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης (1204-1247), Tο 1354 παραδόθηκε από τον αυτοκράτορα του Bυζαντίου Μιχαήλ Παλαιολόγο στους Γενοβέζους (ως αντάλλαγµα για τη βοήθειά τους στην παλινόρθωση της βυζαντινής αυτοκρατορίας από τους Φράγκους, το 1261) 1462 µΧ. κατακτήθηκε από τους Τούρκους 1912 µΧ. Απελευθερώθηκε και ενσωµατώθηκε στο ελληνικό κράτος Το 1922, δέκα χρόνια αργότερα, µε την καταστροφή της Σµύρνης, το νησί κατακλύστηκε από πρόσφυγες, ύστερα από τη συµφωνία για την ανταλλαγή πληθυσµών

Καταλανών.

LESVOS GUIDE 2009

Το κάστρο της Μυτιλήνης

χρόνους, θεωρείται ότι χτίστηκε πάνω στην αρχαία ακρόπολη. Οι πρώτες σηµαντικές επεµβάσεις στο κάστρο έγιναν κατά την περίοδο κτήσης της Λέσβου από τους Γατελούζους και συγκεκριµένα από τον άρχοντα Φραγκίσκο Γατελούζο, το έτος 1373. Ακολούθησαν και άλλες αλλαγές και προσθήκες, µε κυριότερη αυτή των Οθωµανών το 1677, στους οποίους οφείλεται και το κατώτερο βόρειο τµήµα της οχύρωσης. Για οικοδοµικό υλικό χρησιµοποιήθηκαν πολλά κοµµάτια από παλαιότερα κτίσµατα, όπως το αρχαίο θέατρο της Mυτιλήνης, που την εποχή εκείνη είχε πλέον παρακµάσει. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, το 1912, το φρούριο χρησιµοποιήθηκε ως στρατώνας. Η αλόγιστη χρήση οικοδοµικού υλικού του φρουρίου, µετά το 1912, µε σκοπό την κατασκευή νεότερων προσφυγικών κτισµάτων, είχε ως αποτέλεσµα τη σταδιακή φθορά του. Από µορφολογική άποψη, διακρίνεται στα εξής τµήµατα: Ακρόπολη (Επάνω Κάστρο), στο νότιο και πιο ψηλό τµήµα του λόφου. Κυρίως Περίβολος (Μεσαίο Κάστρο), το µεγαλύτερο τµήµα του οποίου κατα-

LESVOS GUIDE 2009

σκευάστηκε από τους Γενοβέζους Gateluzzi. Κατώτερος Περίβολος (Κάτω Κάστρο), στο Β∆ τµήµα, η κατασκευή του οποίου τοποθετείται στους χρόνους της τουρκοκρατίας. Τα σπουδαιότερα µνηµεία που θα δει ο επισκέπτης του κάστρου είναι: ο κεντρικός δυτικός πύργος, γνωστός και ως «Πύργος της Βασίλισσας», µε την αφιερωµατική πλάκα που φέρει το οικόσηµο των Γατελούζων, τον αετό και τα τέσσερα «B» των Παλαιολόγων του Bυζαντίου, το Kουλέ Tζαµί, η οθωµανική πύλη Oρτά Kαπού, η Πυριτιδαποθήκη, ο Tεκές, το Οθωµανικό Ιεροδιδασκαλείο, το Λουτρό, η Kρήνη και η ∆εξαµενή. Στο εσωτερικό του κάστρου διενεργούνται ανασκαφικές έρευνες από το Καναδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο. Έχουν αποκαλυφθεί οικοδοµήµατα της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου, καθώς και κατάλοιπα των µεσαιωνικών χρόνων. Στο Μεσαίο Κάστρο σώζονται αρκετά κτίσµατα της οθωµανικής περιόδου, όπως ο Μενδρεσές, το χαµάµ, το νοσοκοµείο µε τις φυλακές, ένας τσεσµές και η πολύ ενδιαφέρουσα ∆εξαµενή.

Εκλεκτά τέκνα από την αρχαιότητα… Πιττακός Ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας και αιρετός τύραννος του νησιού κατά τον 8 - 7ο αιώνα. Κατάφερε να σταθεροποιήσει το ολιγαρχικό πολίτευµα και να το εδραιώσει στο νησί.

Σαπφώ η Ερεσία Η Σαπφώ θεωρείται από πολλούς η σηµαντικότερη λυρική ποιήτρια όλων των εποχών. Είναι αξιοθαύµαστο το γεγονός ότι µια γυναίκα εκείνης της εποχής είχε τέτοια αγωγή και παιδεία, ζούσε τόσο έντονα, έκανε µεγάλα ταξίδια και έφτασε ως τη Σικελία. Ήταν πολιτικά ενεργό πρόσωπο, καταδικάστηκε µάλιστα σε εξορία για ένα διάστηµα, ενώ διατηρούσε σχολή στη Μυτιλήνη µε 100 περίπου µαθήτριες από όλες τις ακµάζουσες πόλεις του Ελληνισµού. Οι πληροφορίες για τη ζωή της Σαπφούς µας δίνουν τη δυνατότητα να βγάλουµε κάποια γενικότερα συµπεράσµατα για τις ελευθερίες και τα δικαιώµατα που απολάµβανε η γυναίκα της Λέσβου.

Ο Ερέσιος φιλόσοφος Θεόφραστος Του 4ου π.Χ. είναι ο Ερέσιος φιλόσοφος Θεόφραστος, διάδοχος του Αριστοτέλη στην Περιπατητική Σχολή, την οποία διεύθυνε για πολλές δεκαετίες. Ο ίδιος ο Αριστοτέλης έζησε στο νησί τουλάχιστον για δυο χρόνια και µαζί πήγαν στη Μακεδονία µετά από την πρόσκληση του Φιλίππου για την εκπαίδευση του γιου του Αλέξανδρου.

…ως τα νεότερα χρόνια Θεόφιλος Ο Θεόφιλος (1873 - 1934) γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην όµορφη περιοχή της Βαρειάς, τόπο που αγάπησε πολύ κι αυτό φαίνεται έντονα στο ζωγραφικό του έργο. Περιηγήθηκε, ανήσυχος κι ονειροπαρµένος όπως ήταν, από τη Σµύρνη ως το Πήλιο και τη Λάρισα, για να επιστρέψει οριστικά στη Μυτιλήνη το 1926, όπου και τον ανακάλυψε ο διακεκριµένος Λέσβιος τεχνοκριτικός-εκδότης Ελευθεριάδης - Τεριάντ, ο οποίος κυριολεκτικά τον έβγαλε από την αφάνεια διοργανώνοντας µια συγκλονιστική έκθεση των έργων του στο Παρίσι. Σήµερα, ορισµένα απ’ αυτά τα έργα εκτίθενται στο µουσείο του Λούβρου.

Τερριάντ O Στρατής Eλευθεριάδης –Teriade γεννήθηκε το Μάιο του 1897 στη Mυτιλήνη και πέθανε τον Οκτώβριο του 1983 στο Παρίσι. Στα 18 του χρόνια έφυγε από τη Λέσβο και πήγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε νοµικά. Αφού µεγάλη του αγάπη ήταν πάντα η ζωγραφική, έγινε σύντοµα κριτικός Τέχνης. Συνεργάστηκε ενεργά και καθοριστικά µε καθιερωµένους εκδότες της εποχής, αναλαµβάνοντας τις εικαστικές στήλες περιοδικών, βιβλίων, εφηµερίδων και απέκτησε

LESVOS GUIDE 2009

Ιστορία

Tο αρχαίο θέατρο

Από το 2000 ξεκίνησαν έργα αναστήλωσης της Ορτά Καπού (Μεσαίας - ∆υτικής Πύλης) και της ∆εξαµενής, ενώ πρόσφατα άρχισε η εξωτερική διαµόρφωση του µνηµείου. Στο χώρο του κάστρου υπάρχει, τα τελευταία χρόνια, χώρος για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού.

Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης Στο βόρειο λόφο της, κοντά στον προσφυγικό συνοικισµό, σε µια πευκόφυτη περιοχή απέναντι από το κάστρο, βρίσκεται το περίλαµπρο Αρχαίο Θέατρο. Χτίστηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, επισκευάστηκε από τους Ρωµαίους και σήµερα σώζεται η τελευταία οικοδοµική φάση του, που χρονολογείται στα υστερορωµαϊκά χρόνια. Κατά τις ανασκαφές που έγιναν τη δεκαετία του 1950 αποκαλύφθηκε η κυκλική ορχήστρα και το πεταλόσχηµο κοίλο του θεάτρου, το οποίο,

LESVOS GUIDE 2009

σύµφωνα µε τους υπολογισµούς, χωρούσε 10.000 θεατές. Η ορχήστρα ορίζεται από το εντελώς κατεστραµµένο κοίλο µε τοίχο που έφερε ορθοµαρµάρωση και η σκηνή διαιρείται σε τρεις διαδρόµους. Στο µεσαίο βρέθηκε κτιστός οχετός, για την απορροή των υδάτων. Στα δυτικά της ορχήστρας υπάρχουν δύο δωµάτια, σκαµµένα στο βράχο του κοίλου. Όταν το 62 π.X. επισκέφθηκε τη Mυτιλήνη ο Pωµαίος στρατηγός Ποµπήιος, ενθουσιάστηκε τόσο πολύ απ’ το θέατρο, που έδωσε εντολή να αντιγραφεί το σχέδιό του και λίγα χρόνια αργότερα έφτιαξε ένα πανοµοιότυπο στη Pώµη. Η ακουστική του θεάτρου θεωρείται εφάµιλλη της Επιδαύρου.

Μουσεία της πόλης Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης Παλαιό κτήριο: Aργ. Eφταλιώτη 7, Mυτιλήνη,

Ιστορία

Ο ναός των Μέσων

τηλ.: 22510 22081 Νέο κτήριο: 8ης Nοεµβρίου, Mυτιλήνη, τηλ.: 22510 40223 Το αρχαιολογικό µουσείο στεγάζεται σε δύο κτήρια. Το παλιό είναι ένα αρχοντικό µε ανάγλυφο διάκοσµο και υποστατικό και αποτελεί από µόνο του χαρακτηριστικό δείγµα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ού αιώνα. Εκεί εκτίθενται ευρήµατα από τις ανασκαφές

στο γνωστό προϊστορικό οικισµό της Θερµής, αλλά και εκπληκτικά κιονόκρανα, που προέρχονται από τους περίφηµους αιολικούς ναούς. Το νεόδµητο σύγχρονο κτήριο του νέου αρχαιολογικού µουσείου ανταποκρίνεται στις διεθνείς προδιαγραφές της µουσειολογίας. Εκεί παρουσιάζεται µε ιδιαίτερη έµφαση η Λέσβος των ρωµαϊκών χρόνων. Στα εκθέµατα περιλαµβάνονται ψη-

Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Λεσβιακό κιονόκρανο

φιδωτά, όπως τα γνωστά της «Οικίας Mενάνδρου», τοιχογραφίες, γλυπτά, αναθηµατικά, επιτύµβια αγάλµατα και άλλα.

Mουσείο Θεόφιλου Bαρειά Μυτιλήνης, τηλ.: 22510 41644 Στο προάστιο της Μυτιλήνης, Bαρειά, και µέσα σ’ έναν καταπράσινο ελαιώνα, λειτουργεί από το 1965, µε έργα του διάσηµου Λέσβιου λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου.

LESVOS GUIDE 2009

Βιβλιοθήκη Ελευθεριάδη - Τεριάντ Βρίσκεται στο ίδιο κτήµα µε το µουσείο Θεοφίλου, στη Βαρειά. Στις 16 από τις 20 συνολικά αίθουσές του παρουσιάζονται 29 βιβλία του τεχνοκριτικού – εκδότη, Ελευθεριάδη - Τεριάντ, µε εικονογραφήσεις διάσηµων καλλιτεχνών, όπως των Πικάσο, Σαγκάλ, Λοράνς, Βιγιόν, Λεζέ, Ματίς κ.ά. Σε κάθε αίθουσα φυλάσσεται σε βιτρίνα ατόφιο το κάθε βιβλίο του, ενώ στους τοίχους εκτίθενται οι περισσότερες εικόνες και σελίδες του, αλλά και έργα του διακεκριµένου Έλληνα ζωγράφου Τσαρούχη.

Το Εκκλησιαστικό Βυζαντινό Μουσείο Λειτουργεί από το 1978 σε ιδιόκτητο χώρο, στο κέντρο της πόλης, απέναντι ακριβώς από την είσοδο του ναού του Aγίου Θεράποντα. Μεταξύ άλλων εκθεµάτων και η συλλογή φορητών εικόνων που καλύπτουν µια χρονική περίοδο µεγαλύτερη των επτά εκατονταετιών, µε τις παλαιότερες να ανάγονται στο 13ο αιώνα.

Παράδοση εναντίον life style ¶·ÓËÁ‡ÚÈ·, ÈÔ‰ÚÔÌ›Â˜, ÁÏ¤ÓÙÈ· Î·È ¯ÔÚÔ›

Παναγία Φανερωµένη στο Σίγρι

η διατήρηση των παραδόσεών της, η Λέσβος τη χρωστά κυρίως στα υπέροχα παραθαλάσσια και ορεινά χωριά της, που, λόγω της γεωγραφικής αποµόνωσης, της κοινωνικής δοµής και της ιστορίας τους, τις τηρούν απαρέγκλιτα εδώ και αιώνες. Κάποια από τα πολλά και ονοµαστά πανηγύρια της είναι : Του Άι Γιάννη του Κλήδονα, στο Σίγρι, στις 24 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια του οποίου ανάβουν φωτιές και πηδούν τα «κάψαλα» στα δροµάκια του χωριού. Του ταύρου, στην Αγία Παρασκευή, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου ή το πρώτο του Ιουλίου και στην Πηγή το δεύτερο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου. Η σφαγή του ταύρου θεωρείται εντυπωσιακή και είναι αποµεινάρι των προχριστιανικών θυσιών. Το έθιµο αναβίωσε στο 17ο αι. Κατά τη διάρκειά του γίνονται ιππικοί αγώνες και ετοιµάζεται το παραδοσιακό «κισκέκι» (κρέας µε σιτάρι), που βράζει σε µεγάλα καζάνια και

LESVOS GUIDE 2009

κατόπιν µοιράζεται στους επισκέπτες.

Του Ταξιάρχη, στο Μανταµάδο, την Κυ-

ριακή των Μυροφόρων. Κατά τη διάρκειά του γίνεται η σφαγή του βοδιού, µαγειρεύεται το «κισκέκι» και ακολουθούν προσκύνηµα και αγρυπνία. Της Παναγίας, τον ∆εκαπενταύγουστο, στην Αγιάσο και την Πέτρα. Στην Αγιάσο συρρέει πλήθος προσκυνητών, µερικοί από τους οποίους έρχονται µε τα πόδια και διανυκτερεύουν στο προαύλιο του ναού.

Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο νησί Κάθε χρόνο διοργανώνονται εξαιρετικές εκθέσεις ζωγραφικής, συναυλίες µουσικής µε ροκ, τζαζ, αλλά και ελληνικό ρεπερτόριο από γνωστούς καλλιτέχνες και συναυλίες από τις τοπικές χορωδίες παραδοσιακής µουσικής Λέσβου. Ακόµη, θεατρικές παραστάσεις από τις πολλές ντόπιες θεατρικές οµάδες. Ειδικά για φέτος είναι προγραµµατισµένη µεγάλη συναυλία µε τους scorpions στις 4 Ιουλίου

Παράδοση

Καµίνι στον Άγ. Στέφανο

Θρησκευτικός τουρισµός Τα µοναστήρια H Λέσβος και η µακραίωνη ιστορία της έχουν να επιδείξουν µια σειρά από σπουδαία µοναστηριακά κέντρα. Η πλήρης ανάπτυξη του µοναχισµού πραγµατοποιήθηκε µετά τον 13ο αιώνα, κατά τη διάρκεια, δηλαδή, της τουρκοκρατίας.

Μονή Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης Ιδρύθηκε το 1963, στο ίδιο σηµείο όπου

κατά τα βυζαντινά χρόνια υπήρχε µοναστήρι το οποίο καταστράφηκε από Οθωµανούς στρατιώτες, το 1463. Ένα από τα πιο ξακουστά µοναστήρια µε χιλιάδες προσκυνητές που καταφτάνουν στο νησί µόνο και µόνο για να το επισκεφτούν και να προσκυνήσουν τη χάρη των Αγίων. Η ηγουµένη Ευγενία Κλειδαρά συγγραφέας πολλών θρησκευτικών βιβλίων- και οι 40 µοναχές που πλέον αποτελούν τον πληθυσµό της µονής, φροντίζουν µε επιτυχία τόσο για την επικοινωνία, όσο και για τη φήµη του µοναστηρι-

Mανταµάδος: Tα παπούτσια του Tαξιάρχη

ού.

Ταξιάρχης στο Μανταµάδο Ο πρώτος ναός χτίστηκε πριν από το 18ο αιώνα, ενώ το 1879 ανοικοδοµήθηκε εκ βάθρων. Το εικόνισµα του Αρχαγγέλου είναι ανάγλυφο και φτιαγµένο, σύµφωνα µε την παράδοση, από πηλό και αίµα. Στο ναό φυλάσσεται ως εθνικό και εκκλησιαστικό κειµήλιο ο αρχιερατικός σάκος του µαρτυρικού Οικουµενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄.

Μονή Πιθαρίου ή «Πιθάρι» (Μονή Παµµεγίστων Ταξιαρχών της Ερεσού) ∆ύο είναι οι εκδοχές για την ίδρυσή της. Σύµφωνα µε την πρώτη, πρόκειται για βυζαντινό µοναστήρι που ανασυστήθηκε κατά τη διάρκεια της οθωµανικής αυτοκρατορίας. Η δεύτερη υποστηρίζει ότι ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα.

Mονή Yψηλού (Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου) Βρίσκεται στην κορυφή του όρους Όρδυµνος, στο δρόµο για το Σίγρι. H µονή διαθέτει αξιόλογη ιστορική βιβλιοθήκη, µε δεκάδες παλαιότυπα βιβλία που LESVOS GUIDE 2009

χρονολογούνται από το 1535 µέχρι το 1845. Στο µουσείο της εκτίθενται αξιοθαύµαστα και πολύτιµα ιστορικά αντικείµενα τέχνης, όπως µητροπολιτικές ράβδοι, χρυσοκέντητα άµφια και ιερά λείψανα.

Μονή Λειµώνος Πανύψηλη και επιβλητική, είναι η µεγαλύτερη σε έκταση της Λέσβου. Από το έτος ιδρύσεώς της (1526) έγινε τόπος ασκητισµού και λατρείας, αλλά και δυναµικό φυτώριο συστηµατικής παιδείας. Αξιόλογες είναι οι τοιχογραφίες που κοσµούν το εσωτερικό του µοναστηριού, ενώ χρονολογούνται από το 16ο-17ο αιώνα. Στην περίφηµη «Λειµωνιάδα» Σχολή δίδαξε ο ξακουστός για την ευρυµάθειά του διδάσκαλος του Γένους, Παχώµιος Ρουσάνος. Μια σειρά από σπουδαιότατους κειµηλιακούς θησαυρούς, όπως βυζαντινά και µεταβυζαντινά χειρόγραφα και εικόνες, έντυπα, ιερά άµφια, λειτουργικά σκεύη, άγια λείψανα και λαογραφικά εκθέµατα, την κατατάσσουν στις πλουσιότερες µονές του Αιγαίου, ενώ η βιβλιοθήκη της φιλοξενεί 5.000 βιβλία περίπου. Η Μονή Λειµώνος συνεχίζει µέχρι σήµερα την πλούσια πνευµατική, κοινωνική και φιλανθρωπική της παράδοση και στο χώρο

Παράδοση

της στεγάζονται λαογραφικό και γεωλογικό µουσείο, λεσβιακό σπίτι και γηροκοµείο.

Το «Μετόχι του Ταξιάρχη Κλοπεδής» (στην Αγία Παρασκευή) Το µοναστήρι ιδρύθηκε από τον Άγιο Ιγνάτιο τον Αγαλλιανό, τον 16ο αιώνα και αποτελεί µέχρι σήµερα Μετόχι της Μονής Λειµώνος. Βρίσκεται τέσσερα χλµ βορειοδυτικά της Αγίας Παρασκευής, πολύ κοντά στον αρχαιολογικό χώρο του ιερού της Κλοπεδής. Το καθολικό του είναι αφιερωµένο στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ και εορτάζει στις 6 Σεπτεµβρίου. Αξιόλογη η αµφίστοµη κρήνη στην είσοδο του Μοναστηριού µε µαρµάρινη επιγραφή του 1776. Στο µοναστήρι υπάρχει µόνιµα ιερέας και είναι επισκέψιµο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου καθηµερινά, ενώ παρέχεται και διαµονή δωρεάν.

Μονή Περιβολής Η Μονή Περιβολής βρίσκεται σε µια παράκαµψη του επαρχιακού δρόµου Καλλονής-Άντισσας, λίγο πριν την Άντισσα, στην όχθη του ποταµού Βούλγαρη. Πρόκειται για γυναικεία µονή αφιερωµένη στα Εισόδια της Θεοτόκου, η οποία ερηµώθηκε κατά τα τελευταία χρόνια. Στο παρελθόν (τουλάχιστον από τον 16ο αιώνα µέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα), αποτελούσε εξάρτηµα της ανδρικής µονής των Ταξιαρχών Κρεοκώπου, που βρίσκεται σε απόσταση

µίας περίπου ώρας απ’ αυτήν, στην κορυφή του βουνού Χάλακας. Το καθολικό της µονής είναι κτισµένο στον τύπο της ξυλόστεγης βασιλικής, µικρών διαστάσεων µε αξιόλογες τοιχογραφίες που χρονολογούνται στον 16ο αιώνα

Αρχιτεκτονική του νησιού ∆ιακρίνεται στους παρακάτω τύπους: Πέτρινα αγροτόσπιτα µε κεραµίδια και καµινάδα. Λιθόκτιστα αστικά σπίτια µε κεραµοσκεπή, δύο ή τρεις ορόφους και «σαχνισίνι» (ξύλινη, συνήθως, προεξοχή, φτιαγµένη µε την τεχνική του «µπαγνταντί» - ξύλο µε πηλό). Πύργοι ή κάστρα της εύπορης κοινωνικής τάξης, που αποτελούσαν τις εξοχικές κατοικίες ή τα καταλύµατα κατά τη συγκοµιδή της ελιάς. Αρχοντικά της αστικής τάξης, σε προβηγκιανό, βαυαρικό και νεοκλασικό ρυθµό, εξαιρετικά δείγµατα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής που επικρατούσε στην πόλη κατά τη διάρκεια του περασµένου αιώνα. Τα σπίτια αυτά είχαν σοφίτες, µαρµάρινες διακοσµήσεις, σαχνισίνια, εκπληκτικούς κήπους, µαρµάρινες σκάλες, ζωγραφιστά ταβάνια, τοιχογραφίες, λιθόστρωτα, χαβούζες, µαντεµένια κάγκελα και φουρούσια, περίτεχνες σιδηροκατασκευές, ακόµα και αγαλµατίδια. Τα κτίσµατα αυτά σχεδιάστηκαν και χτίστηκαν από τους αρχιτέκτονες Αργύρη Αδαλή και Iγνάτιο Βαφειάδη (µαθητές του Τσίλερ) LESVOS GUIDE 2009

28 και θα τα συναντήσετε τόσο στην πόλη Κιόσκι, Σουράδα - όσο και σε πολλά χωριά (Μόλυβο, Πέτρα, Μόρια, Πλωµάρι κ.λπ.). Τα περισσότερα από αυτά τα σπίτια ήταν εξοχικές κατοικίες των µεγαλοαστών του νησιού. Σε µερικά υπάρχουν ζωγραφικά µοτίφ στα ταβάνια και στους τοίχους, από ντόπιους ζωγράφους, όπως ο Βασίλειος Ιθακίσιος από το Ακρωτήρι, µαθητής του Λύτρα, ο Μαλέας και άλλοι. Συχνά η πέτρα που χρησιµοποιήθηκε για να κτιστούν αυτά τα αρχοντικά ήταν φερµένη από το λατοµείο Σαρµουσάκ της Μικράς Ασίας, που βρίσκεται στην είσοδο του κόλπου του Αϊβαλιού. Πολλά επίσης χτίστηκαν µε ιγνιµβρίτη, την περίφηµη πέτρα Μυστεγνών. Εντυπωσιακά είναι και τα βιοµηχανικά κτήρια του νησιού (βυρσοδεψεία, σαπωνοποιεία, ελαιοτριβεία κ.λπ.), πολλά από τα οποία έχουν ανακαινιστεί και χρησιµοποιού-

Αξίζουν ιδιαίτερα Γιορτή της παπαλίνας σε διάφορα

µέρη του νησιού. Γιορτή ούζου στο Πλωµάρι -πού αλ-

λού- µε παραδοσιακούς µεζέδες και προϊόντα Λέσβου υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO. Γιορτή του γλυκάνισου στο Λισβόρι.

Ακόµη Γιορτή ψαράδων στην Παναγιούδα. Συναυλίες στο στάδιο της Καλλονής. Εκδηλώσεις του συλλόγου «Αλθαία»

στα Κεραµιά. Πολιτιστικές εκδηλώσεις από το

∆ήµο Βασιλικών και µοναδικά λαϊκά γλέντια από το σύλλογο Σταυρού. Θρησκευτικές και εορταστικές εκδη-

λώσεις στον Άγιο Ερµόλαο Παλαιο-

LESVOS GUIDE 2009

κήπου Γέρας, µε µουσικοχορευτικές βραδιές. Θρησκευτική πανήγυρης του Αγίου

Παντελεήµονα στο Πέραµα, µε το έθιµο του Κονταριού στην προβλήτα του λιµανιού. Θεατρικές παραστάσεις στο Πολύκε-

ντρο Μανταµαδου. Το Πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής

στη Λαφιώνα, του Αγίου Παντελεήµονα στην Άναξο. Εκθέσεις κεραµικών κ.λπ. στον πα-

ραδοσιακό µύλο στη παραλία της Θερµής από τον πολιτιστικό σύλλογο του χωριού. Guest djs στα µοδάτα µπαράκια απ΄

άκρη σ’ άκρη του νησιού. Το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στην

Αµαλή µε µουσικοχορευτικές εκδηλώσεις.

Φύση

νται σαν πολιτιστικά ή πνευµατικά κέντρα

(π.χ. στο Μανταµάδο, στην Αγία Παρα-

σκευή, στον Πολιχνίτο, στο Πλωµάρι).

ερισσότερα από 1.400 αυτοφυή είδη και υποείδη «ανώτερων» φυτών έχουν εντοπιστεί στο νησί, ενώ ο κόλπος της Καλλονής αποτελεί έναν από τους µοναδικούς υγροτόπους της Ελλάδας, µε πάνω από 130 είδη πουλιών. Ο πλούτος αυτός οφείλεται, µεταξύ άλλων, στην ποικιλία των βιοτόπων, την ιδιαιτερότητα των πετρωµάτων, στη γειτνίαση µε τη Μικρά Ασία, αλλά και στον από γεωλογικής άποψης πρόσφατο αποχωρισµό της από το ανατολικό Αιγαίο. Εδώ στη Λέσβο γεννήθηκε και διέπρεψε ο «πατέρας» της βοτανικής επιστήµης Θεόφραστος (372–287 π.X.). Φαίνεται πως η χλωρίδα του νησιού παρουσίαζε από τότε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Από τα αξιοσηµείωτα της χλωρίδας είναι το ροδόδενδρο το κίτρινο, που φύεται στη δυτική πλευρά (µεταξύ Aνεµότιας και Παρακοίλων), κοντά σε δάσος κωνοφόρων, ο κρίνος της θάλασσας, η τσικουδιά, η ίριδα, το απλόφυλλο, το άλυσσον και αρκετά είδη ορχιδέας στο όρος Όλυµπος. Επίσης, πολλά τµήµατα του νησιού είναι

LESVOS GUIDE 2009

κατάφυτα από ελαιώνες και δάση τραχείας πεύκης, βελανιδιάς, ελάτου, πλατάνου, οξιάς και καστανιάς. Πολλά αµφίβια, ερπετά, πουλιά και προπάντων θηλαστικά γεµίζουν τα δάση, τους ελαιώνες και τη µικτή δενδρόβια και θαµνώδη βλάστησή της. Ανάµεσά τους ξεχωρίζει η γαλιά (σκίουρος), το οµορφότερο µικρό θηλαστικό που ζει και υπάρχει µόνο στη Λέσβο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, η νησιωτική πέρδικα «τσούκαρ» και ο µαυροπελαργός.

Yγρότοπος Kόλπου Kαλλονής Πόλος έλξης για εναλλακτικό τουρισµό... Ο κόλπος της Καλλονής είναι πολύ γνωστός στο εξωτερικό ως τουριστικός προορισµός µε σκοπό την παρατήρηση πουλιών. Όλη η θαλάσσια περιοχή που περικλείεται από τον κόλπο µαζί µε τους χερσαίους υγροτόπους που εντοπίζονται στο σύνολο σχεδόν της περιµέτρου του, συνθέτουν ένα οικοσύστηµα ιδιαίτερα σηµαντικό για τα πουλιά, τα οποία παρατηρούνται εκεί σε µια εντυπωσιακά µεγάλη ποικιλία ειδών.

Birdwatching LESVOS GUIDE 2009

Στα τοπ τα εναλλακτικά Οι προτάσεις για εναλλακτικό τουρισµό στη Λέσβο είναι πολλές: Aπό τζιπ-σαφάρι, αν διαθέτετε τέτοιο, στους απέραντους ελαιώνες και στα δάση της, και trekking σ’ ένα δίκτυο µονοπατιών που σας επιτρέπει να περπατήσετε το νησί απ’ άκρη σ’ άκρη, µέχρι bird watching, που προσελκύει πολλούς επιστήµονες αλλά και λάτρεις του είδους απ’ όλο τον κόσµο. Επίσης, ιππασία, ψάρεµα, wind surfing στις πιο βόρειες παραλίες, ψαροτούφεκο και ό,τι άλλο σας περάσει από το µυαλό είναι εφικτό. Ακόµη, οι σκαφάτοι θα εντυπωσιαστούν κάνοντας το γύρο του νησιού. Ο θρησκευτικός τουρισµός εδώ ευδοκιµεί µιας και υπάρχουν πολλά και αξιόλογα µοναστήρια. Μην ξεχνάτε πως τα ονοµαστά ιαµατικά λουτρά του νησιού αποτελούν σταθερό πόλο έλξης όλες τις εποχές του χρόνου. Aν είστε lesbian gay, η Eρεσός συγκεντρώνει φίλες απ’ όλη την υφήλιο. Trendy gay bars, ξενοδοχεία και µαγαζιά, όλα... στο βωµό της Σαπφούς.

Κοσµοπολίτικη Λέσβος ¡ËÛ› ÁÈ· Ù·Í›‰È· ·Ú·Ì˘ı¤ÓÈ· Î·È ÌÔÓ·‰ÈÎ¿, ÁÈ· ÌfiÓÔ˘˜ ‹ Û˘ÓÙÚÔÊÈÎÔ‡˜, ÁÈ· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈÂ˜, Ê›ÏÔ˘˜, ·Ú¤Â˜, ÁÈ· ÛÔÊÈÛÙÈÎ¤ Ê˘ÛÈÔÏ¿ÙÚÂ˜, Ì·ÓÈÒ‰ÂÈ˜ ÂÚÈ·ÙËÙ¤˜, ·ıÂÚ¿Â˘ÙÔ˘˜ ÂÚÈËÁËÙ¤˜, ·ÓÈ¯ÓÂ˘Ù¤˜ ÌÔÓÔ·ÙÈÒÓ, ÁÈ· ıÚËÛÎÂ˘fiÌÂÓÔ˘˜. °È· ÔÏ‡ ‹ ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤ÓÔ ¯ÚfiÓÔ

ª˘ÙÈÏ‹ÓË

Η σηµαντικότερη περιοχή για παρατήρηση πουλιών όλο το χρόνο είναι αδιαµφισβήτητα η Αλυκή Αγίας Παρασκευής -όπου µάλιστα από το ∆ήµο Αγίας Παρασκευής έχει τοποθετηθεί ειδικό παρατηρητήριο, για τα πλήθη των παρατηρητών πουλιών (birdwatchers) που µαζεύονται εκεί. Οι επισκέπτες αυτοί έρχονται στη Λέσβο κατά προτίµηση την άνοιξη (από µέσα Απριλίου µέχρι τέλη Μαΐου), για να παρακολουθήσουν την εαρινή µετανάστευση των πουλιών από την Αφρική, όπου πέρασαν το χειµώνα, προς την Ευρώπη όπου θα φτάσουν για να αναπαραχθούν την άνοιξη και το καλοκαίρι.

Είδη Η περιοχή κατακλύζεται κάθε χρόνο από αγριόχηνες, αγριόπαπιες, αγριόκυκνους, ερωδιούς, αλκυόνες, χαλκόκοτες, αβοκέτες, πελεκάνους, γλάρους, γλαρόνια, νερόκοτες, φαλακροκόρακες, αλλά κι από ροζ φλαµίγκο, που ξεχωρίζουν και θεωρούνται οι οµορφότεροι και οι πλέον επιβλητικοί «επισκέπτες» του υγροβιότοπου.

LESVOS GUIDE 2009

ο πιο κοσµοπολίτικο κοµµάτι της Λέσβου είναι η ίδια η πρωτεύουσά της. Η Μυτιλήνη είναι µια οργανωµένη πόλη, που έχει χτιστεί γύρω από το γραφικό νότιο λιµάνι. Προσαρµοσµένη στις απαιτήσεις της σύγχρονης ναυτιλίας από το 19ο αιώνα µέχρι και σήµερα, αποτελεί το κεντρικό λιµάνι του νησιού και εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες διακίνησης εµπορευµάτων και µεταφοράς επιβατών. Ο Μόλυβος, στο βόρειο τµήµα του νησιού, διαθέτει το πιο τουριστικό προφίλ, κυρίως από τον Μάιο µέχρι τον Οκτώβριο. Το Πλωµάρι, η Καλλονή, τα Βατερά, η Πέτρα, η Σκάλα Σκαµνιάς, το Σίγρι και η Ερεσός, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς µήνες έχουν µια δική τους ενδιαφέρουσα τουριστική πρόταση.

Ταξίδι για όλο το χρόνο Για να πάρετε µια πρώτη γεύση, το ελάχιστο που απαιτείται είναι δέκα ηµέρες – µην ξεχνάτε πως πρόκειται για το τρίτο µεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, µετά την Κρήτη και την Εύβοια. Είτε µείνετε στην πόλη, είτε µοιράσετε το χρόνο σας στις υπόλοιπες τουριστικές περιοχές, οι ιδανι-

life style

ªÂÏ›ÓÙ·

κές διακοπές στο νησί της Λέσβου προϋποθέτουν αυτοκίνητο. Θα κινηθείτε έτσι πιο άνετα, απολαµβάνοντας ένα συναρπαστικό και ενδιαφέρον τοπίο, αλλά και ένα συγκλονιστικό σκηνικό εναλλαγών και αντιθέσεων

Μοντέρνοι και παραδοσιακοί προορισµοί Τα καλοκαίρια, οι µοντέρνοι προορισµοί δυναµώνουν και εκτός πόλης. Στο διάσηµο Μόλυβο, αλλά και στη Σκάλα (Γιαλό) της Ερεσού, στην Πέτρα, στο Πλωµά-

§ÈÒÙ·

ρι, στα Βατερά. Τα κεφαλοχώρια του νησιού διαθέτουν ένα ιδιαίτερα ζωντανό και αυθεντικό παραδοσιακό στιλ ζωής: Η Αγιάσος, ο Πολιχνίτος, ο Σκόπελος, το Πλωµάρι, τα Λουτρά, τα Πάµφιλα, η Θερµή, ο Μανταµάδος, ο Μόλυβος η Πέτρα, η Αγία Παρασκευή, η Καλλονή, η Άντισσα, η Ερεσός και ο Μεσότοπος, σίγουρα δεν θα σας αφήσουν ασυγκίνητους, καθώς θα σας φέρουν νοσταλγικά πίσω σε άλλες εποχές. Από την άλλη, τα παραδοσιακά ψαροχώρια, όπως η Παναγιούδα, η Σκάλα Σκαµνιάς, το Πέραµα, η Σκάλα Πολιχνίτου, η Σκάλα Καλλονής, ο Γαβαθάς, το Σίγρι, δίνουν ένα γαστρονοµικό «παρών» µε τα κρεµασµένα χταπόδια να λιάζονται απλωµένα και τα «τραπεζάκια έξω», πλάι στο καρνάγιο, τα λιµανάκια ή στις µικρές γραφικές παραλίες τους.

Καλοκαίρι πάµε στα καλύτερα Beach sports, ροµαντικές ακροθαλασσιές, γαλήνια λιµανάκια, άραγµα στα cult καφενεία και τα trendy φαγάδικα, ξέφρενο clubbing και µπόλικο µεζεδοπαίχνιδο. Αν καλοκαίρι για εσάς σηµαίνει δραστηριότητες όλων των ειδών, στις πιο οργανωµένες παραλίες του νησιού –πλαζ Τσαµάκια στη Μυτιλήνη, Μόλυβος, Πέτρα, Άναξος, Σίγρι, Σκάλα Ερεσού, Σκάλα

LESVOS GUIDE 2009

Καλλονής, Βατερά, Άγιος Ισίδωρος– σας περιµένουν απίθανα beach sports. Αν πάλι ανήκετε στους αθεράπευτα ροµαντικούς, µπορείτε να περάσετε ατέλειωτες ώρες στις παραλίες ή να ριλαξάρετε στους ήρεµους κολπίσκους και στους γραφικούς παραθαλάσσιους οικισµούς: Χαραµίδα, Άγιος Ερµογένης, Κανόνι, Πεταλίδι, Σκάλα Μυστεγνών, Σκάλα Μπαλτζικίου (Νέες Κυδωνίες), Πεδή, Τσόνια, Κάγια, Εφταλού, Φανερωµένη, Νυφίδα, Μελίντα, Τάρτι, Ευρειακή. Αν δεν σας αρέσει η πολυκοσµία και είστε απαιτητικοί και ανήσυχοι επισκέπτες, µπορείτε άνετα να απολαύσετε την ηρεµία σας σε εξωτικά τοπία ή µοναχικές ανεξερεύνητες παραλίες, λίγα µόλις χιλιόµετρα οf road. Φτέλια, Λιγονάρι, Τσίλια, Μερσίνια, ∆ρώτα, Άγιος Φωκάς, Αχλαδερή, Αποθήκα, Ποδαράς, Χρούσος, Τσιχλιώντα, Αρχαία Άντισσα, Τσαµούρ Λιµάνι, Μικρή και Μεγάλη Τσιχράντα, Γενί Λιµάνι, Παλιός, Άγιος Στέφανος. Για σας που θέλετε να ξοδέψετε χρόνο στην πόλη, οι παραλίες της Βαρειάς, της Βίγλας, της Νεάπολης και της Κρατήγου, προς το αεροδρόµιο, είναι µια γρήγορη λύση. Άλλες τέτοιες κοντινές βόλτες είναι τα Μπλόκια, πίσω από το άγαλµα της Ελευθερίας -στην έξω µεριά του λιµενοβραχίονα- για υπέροχες βουτιές. Επίσης

το µπάνιο στο Απειλί στα ρηχά, µετά την πλαζ Τσαµάκια, είναι απολύτως cult, µια και εκεί θα συναντήσετε µόνο ντόπιους Για τους slow movers, δεν υπάρχει καλύτερη πρόταση από το άραγµα στα νεανικά καφέ, τα παραδοσιακά ουζερί, τα trendy φαγάδικα και τα all day µπαράκια της πόλης αλλά και των άλλων τουριστικών προορισµών, που µέρα µε τη µέρα γίνονται όλο και περισσότερο δελεαστικοί. Για τους πιο gourmet επισκέπτες, η «απογείωση» βρίσκεται στη γευσιγνωσία των διαφορετικών γλυκανισάτων ούζων και των ψαγµένων µεζέδων που τα συνοδεύουν, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι θα στερηθούν τα εξαιρετικά κρασιά, που θα βρουν στα καλά µαγαζιά, τις παγωµένες µπίρες, αλλά και ό,τι έχει σχέση µε όλων των ειδών τα wines and spirits. Για τους σκαφάτους, το νησί προσφέρει µοναδικές εµπειρίες, καθώς διαθέτει πλήθος απάτητων παραλιών και απάνεµων µικρών λιµανιών, που θα τους µείνουν αξέχαστα. Τα Τοκµάκια -τα νησάκια απέναντι από τις παραλίες του Μανταµάδου- ο Άγιος Γεώργιος -το νησάκι απέναντι από την Πέτρα-, η Κρυφτή Παναγιά ανάµεσα στη ∆ρώτα και στη Μελίντα είναι από τα «must» και «not to be missed». Για τους τζιπ-σαφάρι maniacs, αλλά και για όλους τους moto-cross fanatics, η Λέσβος αποτελεί δέλεαρ, καθώς υπόσχεται άπειρες συναρπαστικές διαδροµές και πολλά φανταστικά χιλιόµετρα χωµατόδροµων.

Νησί για όλες τις εποχές Μέσα ή έξω από την πόλη, µακριά ή κοντά, το νησί έχει τόσες επιλογές, που δεν θα πλήξετε ποτέ. Οι κάτοικοι της Μυτιλήνης ζουν, εργάζονται και διασκεδάζουν, µέσα στο πλαίσιο της µικρής, αλλά πάντα ζωντανής, πόλης τους, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αν θελήσετε να επισκεφθείτε το νησί µια οποιαδήποτε άλλη εποχή, εκτός από καλοκαίρι, σίγουρα θα βρεθείτε µπροστά σ’ ένα εντελώς διαφορετικό σκηνικό: Φοιτητόκοσµος στα νεανικά στέκια της προκυµαίας, ντόπιοι στην αγορά, στις ταβέρνες και στα εστιατόρια, µια εικόνα, δηλαδή, όπου πρωτοστατεί το χαρακτηριστικό «όλοι µια παρέα» των µικρών και ανθρώπινων περιοχών, που τόσο διαφέρουν από τις µεγαλουπόλεις. Την εξαιρετική κινητικότητά της την οφείλει επίσης στην έδρα του Πανεπιστηµίου Αιγαίου και στο υπουργείο Αιγαίου που βρίσκονται εκεί, αλλά και στο σεβαστό αριθµό επισκεπτών του επιχειρηµατικού κύκλου. Όσο για τα χωριά της, οι µη τουριστικές περίοδοι σας προσφέρουν την ευκαιρία να τα γνωρίσετε όσο ποτέ άλλοτε. Με απόλυτη ηρεµία, θα ανακαλύψετε την αρχιτεκτονική τους παράδοση, θα περπατήσετε στα ήσυχα καλντερίµια και θα βιώσετε την αληθινή σχέση του ανθρώπου µε τη φύση. Αφεθείτε στη µαγεία της ατµόσφαιρας των µοναδικών ιαµατικών λουτρών του

life style

Το χαµάµ στο Μεσαγρό

νησιού και γίνετε µύστες µιας πρωτόγνωρης εµπειρίας.

Ιαµατικά λουτρά Τα ιαµατικά λουτρά της Λέσβου είναι ιδιαίτερα δηµοφιλή. Χαλαρώστε στη «ζεν» ατµόσφαιρα και απολαύστε τη θέρµη τους

Θέρµα Κόλπου Γέρας

Οι βρύσες Σ’ ολόκληρο το νησί σώζονται πολλές δηµόσιες βρύσες από την περίοδο της τουρκοκρατίας, µε ανάγλυφες επιγραφές και διακοσµήσεις. Σταµατήστε εκεί και ξεδιψάστε µε το γάργαρο νερό τους. Βρύση στο Σίγρι

LESVOS GUIDE 2009

(10ο χλµ. Μυτιλήνης – Καλλονής) Πρόκειται για κορυφαία λουτρά. Tο νερό χύνεται ορµητικό στις δύο χωριστές χαβούζες (ανδρών και γυναικών) από µαρµάρινους κρουνούς, δηµιουργώντας τις προϋποθέσεις για φυσικό υδροµασάζ. H θερµοκρασία του είναι ιδανική και το µπάνιο κάτι περισσότερο από απολαυστικό. Οι λουόµενοι ξεπερνούν τους 10.000 ετησίως. Στα must ένα χαλαρωτικό µασάζ από τα µαγικά χέρια της Mάγιας. Θερµοκρασία: 40ο C Ραδιενέργεια: 1,8 µονάδες Aνοιχτά όλο το χρόνο Τηλέφωνο: 22510 41503

Λουτρόπολη Θερµής (12ο χλµ. παραλιακής οδού Μυτιλήνης – Mανταµάδου) Η πηγή χαρακτηρίζεται ως χλωριονατριούχος-σιδηρούχος αλιπηγή. Στις εγκαταστάσεις υπάρχουν 11 ατοµικές µπανιέρες. Το νερό έχει υψηλή θερµοκρασία και πηγάζει από χώρο που άπτεται σχεδόν των λουτρικών εγκαταστάσεων. Ενδείκνυται για γυναικολογικές παθήσεις και ρευµατοπάθειες. Θερµοκρασία: 46,9ο C

Ραδιενέργεια: 6,8 µονάδες Λειτουργεί από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο Τηλέφωνο: 22510 71170

Tα θέρµα της Eφταλούς (3,5 χλµ. από τη Mήθυµνα) Tα λουτρά της Eφταλούς είναι από τα ελάχιστα της Ελλάδας όπου επιτρέπονται τα κοινά µπάνια (ανδρών – γυναικών). Βάλτε µαγιό, πάρτε συντροφιά τον άνθρωπό σας και απολαύστε ένα λουτρό στη στεγασµένη µε τρούλο χαβούζα. Θερµοκρασία: 46ο C Ραδιενέργεια: 14,7 µονάδες Aνοιχτά από τις 15 Ιουνίου έως τις 15 Νοεµβρίου Τηλέφωνο: 22530 71245

Άγιος Ιωάννης Λισβορίου (2 χλµ. έξω από το Λισβόρι) Εκεί υπάρχουν δύο χαβούζες, η µία χτίστηκε επί τουρκοκρατίας και η άλλη το 1959. Xλωρονατριούχος πηγή, µε πολύ υψηλή θερµοκρασία, ενδείκνυται για αρθριτικά, ρευµατισµούς, µυαλγίες, ισχιαλγίες, νευραλγίες και δερµατικά προβλήµατα. Αξίζει µια βόλτα µόνο και µόνο για την εµπειρία. Tα συστατικά της πηγής - Kάλιο, Kάδµιο, Nάτριο, Άργιλος και κεραµικά, σιδηρούχα, αλατούχα στοιχεία καθώς και φυσικό θειάφι - µπορεί να είναι αυτό που χρειάζεται για να ανακτήσετε την ενέργειά σας. ∆ίπλα λειτουργεί α-

νακαινισµένος ξενώνας µε 20 κρεβάτια και µικρό καφενεδάκι. Θερµοκρασία: έως 70ο C Ραδιενέργεια: 2,4 Aνοιχτά όλο το χρόνο Τηλέφωνο: 22520 71159

Ιαµατικά Πολιχνίτου (1,5 χλµ. έξω από τον Πολιχνίτο) Tο χειµώνα η τοποθεσία απ’ όπου αναβλύζει το νερό διακρίνεται από µακριά, καθώς η περιοχή γεµίζει µε ατµούς. Τα νερά είναι εµπλουτισµένα µε φυσική ραδονιοακτινοβολία 15-25 µονάδες MACHE. Θεεωρούνται από τις θερµότερες της Ευρώπης. Είναι χλωρονατριούχες και είναι εφάµιλλες του Βισµπάντεν της Γερµανίας. Το κτήριο των λουτρών, ιδιαιτέρως ατµοσφαιρικό, διατηρείται θαυµάσια. H πηγή που τροφοδοτεί τις δύο χαβούζες του έχει νερό θερµοκρασίας 60ο C. Εκτός από τις χαβούζες, υπάρχουν ντουζιέρες µε κρύο νερό και χώρος για χαλάρωση και µασάζ µετά το µπάνιο, αλλά και ατοµικά λουτρά. Θερµοκρασία: 67-92ο C / λουτήρες 4244ο C Ραδιενέργεια: 1,6 - 6 µονάδες Aνοιχτά όλο το χρόνο Τηλέφωνο: 22520 41229 www.hotsprings.gr, e-mail: info@hotsprings.gr

life style

Άναξος Το

Σπήλαια της Λέσβου Tο νησί έχει 200 σπήλαια περίπου και πάνω από δέκα ανεξερεύνητα καρστικά φρέατα (φούσες). Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι, σύµφωνα µε τις ενδείξεις, αρκετά από αυτά κατοικούνταν κατά τους νεολιθικούς χρόνους και άλλα χρησιµοποιούνται µέχρι σήµερα σαν λατρευτικοί χώροι. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι: Το σπήλαιο στη θέση «Μαγαράς» Αλυφαντών, µήκους 120 µέτρων. Πλαζ του EOT

(Tσαµάκια) Kανόνι (Θερµής) Πεταλίδι Σκάλα Mπαλτζικίου Σκάλα Mυστεγνών Ξαµπέλια Πεδή Aγ. Στέφανος (Παππά) Tσόνια Kάγια (Σκαµνιά) Eφταλού Πλάζ Mολύβου Πέτρα Άναξος

LESVOS GUIDE 2009

σπήλαιο στη θέση «Άγιος Ιωάννης» ή «Φούσα», στη Μυχού, µήκους 90 µέτρων. Το σπήλαιο «Πατσόνα» ή «Κόκκινη Αράχνη», πίσω από το εργοστάσιο της ∆ΕΗ, µήκους 45 µέτρων. Το σπήλαιο «Αγίου Βαρθολοµαίου», στους Ταξιάρχες (Καγιάνι), µήκους 60 µέτρων. Το σπήλαιο στη θέση «Γλάστρα» ή «Σπήλιο» Αγιάσου, µήκους 45 µέτρων. Το σπήλαιο στον Άγιο Ισίδωρο του

Tσιχράντα Γαβαθάς Φανερωµένη (Σίγρι) Πλαζ Σιγρίου Kοχυλοποταµός Λείµενα Tσιχλιώντας Γιαλός (Σκάλα Eρεσού) Xρούσος (Mεσότοπος) Tαβάρι Παράκοιλα Σκάλα Kαλλονής Nυφίδα (Πολιχνίτος) Bατερά

∆ρότα Mελίντα Aγ. Iσίδωρος Xαραµίδα Aγ. Eρµογέννης Eυρειακή Tάρτι Φτέλια Mυρσίνια Λιγωνάρι Γυαλί κιόσκι (Kράτηγος) Kάτια

Η Μυτιλήνη στο πιάτο σας ∏ §¤Û‚Ô˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ¤Ó·˜ ·ÓÂÍÂÚÂ‡ÓËÙÔ˜ Á·ÛÙÚÔÓÔÌÈÎﬁ˜ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ˜, Ô˘ ÂÚÈÌ¤ÓÂÈ Ó· Û·˜ Ì˘‹ÛÂÈ Û’ ¤Ó· ·ÔÏ‡Ùˆ˜ ÁÔËÙÂ˘ÙÈÎﬁ Ù·Í›‰È ÁÂ‡ÛË˜

∆ήµου Πλωµαρίου, µήκους 40 µέτρων.

Παραλίες του νησιού

Το σπήλαιο στην Αγία Παρασκευή.

LESVOS GUIDE 2009

µµουδερές squeaky beaches, άλλες µε βότσαλο, µε φύκια ή βράχια. Κρύα καταγάλανα νερά, επιβλητικό τοπίο, άλλοτε για ήσυχες και άλλοτε για έντονες διακοπές. Όλες οι παραλίες του νησιού κρατούν το ενδιαφέρον σας. Οι οργανωµένες γίνονται πόλος έλξης των πιο all day fun καταστάσεων, αυτές που µαζεύουν λιγότερο κόσµο είναι για τους λάτρεις της αυθεντικότητας και της ηρεµίας χωρίς να νοιώθουν έντονα την αποµόνωση, ενώ οι πιο απάτητες και ερηµικές απευθύνονται στους εναλλακτικούς και σ΄ εσάς που το beach life style είναι η απόλυτη συνύπαρξη µε τη φύση. Σίγουρα θα βρείτε ακόµα περισσότερες µικρές ή µεγάλες παραλίες αν περιπλανηθείτε στα παράλια µε σκάφος ή αν αποφασίσετε να εξερευνήσετε το νησί βήµα - βήµα. Όλοι κάπου θα βρείτε µια prive θέση δίπλα στο κύµα, πάνω στα βότσαλα, κοντά στα ανάγλυφα βράχια

γεύση

αθώς η κουζίνα της Λέσβου αποτελεί ένα εξαιρετικό αστικό, αγροτικό και µικρασιατικό µίγµα, θεωρείται ένας από τους καλύτερους εκπροσώπους της µεσογειακής διατροφής Η Λέσβος έχει υψηλή παράδοση και άποψη στη γεύση. Η καρδιά της γαστρονοµίας της χτυπάει κάπου εκεί, ανάµεσα στα φηµισµένα και µοσχοβολιστά αλίπαστα ψαρικά και τα βουτυράτα λαδοτύρια, που τώρα τελευταία ξανακάνουν την εµφάνισή τους στα καλά µπακάλικα, µαζί µε τα άλλα τυριά τύπου γραβιέρας που παρασκευάζονται µε επικάλυψη παραφίνης. Και επειδή το παιχνίδι της γεύσης δεν έχει τέλος, ακολουθούν τα µοναδικής νοστιµιάς τοπικά φαγητά και γλυκά, πάντα µε τη συνοδεία του περίφηµου ντόπιου ούζου.

Η µαγειρική τέχνη της Μυτιλήνης έχει να επιδείξει µια ανεξερεύνητη πλευρά της µεσογειακής διατροφής, που συναρπάζει ακόµη και τους µεγαλύτερους δηµοσιογράφους γεύσης , οι οποίοι τη θεωρούν κορυφαία και πολύ αυθεντική. Αν και από το νησί απουσιάζουν οι chef και τα εστιατόρια πολυτελείας, η γαστρονοµία του θεωρείται πραγµατικά υψηλών προδιαγραφών. Γευτείτε, λοιπόν, στις ταβέρνες και στα µαγέρικα, καλοφτιαγµένα πιάτα, τέτοια που σε άλλα µέρη της Ελλάδας έχουν ξεχαστεί ύστερα από την εισβολή της «τουριστικής» κουζίνας. Οι Μυτιληνιοί χρησιµοποιούν όλα τα προϊόντα της γης τους για να δηµιουργούν τις ιδιαίτερες και ευφάνταστες σπεσιαλιτέ τους, µερικές από τις οποίες µόνο σε τούτο το νησί θα συναντήσετε. Να θυµάστε, πάντως, ότι και µόνο για την κουζίνα του θα άξιζε να επισκεφθεί κά-

∞ÓÔÈ¯Ù¿ Î¿ıÂ Ì¤Ú· ·fi ÙÔ Úˆ› ÊÚ¤ÛÎÔ „¿ÚÈ ª˘ÙÈÏ‹ÓË˜ ÏÈfiÎ·ÊÙÔ ÂÎÙfi˜ ∫˘ÚÈ·Î‹˜

∂ÌÌ. ªÂÓ¿ÎË 38, ∞ı‹Ó·, ÙËÏ: 210 3814525

Ì·ÚÁˆÙ‹Ú· ÛÎÔÚ‰¿ÙË ¯Ù·Ô‰¿ÎÈ ÛÙ· Î¿Ú‚Ô˘Ó· Ï·‰ÔÙ‡ÚÈ ª˘ÙÈÏ‹ÓË˜ Î·ÎÎ·‚È¿ ¯Ù¤ÓÈ· „ËÙ¿ ÎÂÊÙ¤‰Â˜ (Ù¿ÚÈ·) Ï·Î¤Ú‰· Á˘·ÏÈÛÙÂÚ¤˜ Î˘‰ÒÓÈ· Á·Ú›‰Â˜ ÏÔ˘Î¿ÓÈÎ· ¶ÔÏÈ¯Ó›ÙÔ˘ Û·Ú‰¤ÏÏÂ˜ ∫·ÏÏÔÓ‹˜ ÎÔ˘ÙÛÔÌÔ‡ÚÂ˜

ποιος κάθε γωνιά αυτού του τόπου. Στις περίφηµες ταβέρνες του νησιού θα γευτείτε τα θαλασσινά του κόλπου, όπως χτένια, κυδώνια, πίννες, στρείδια, και άλλα οστρακοειδή (αρκεί να είναι η σωστή εποχή), χταποδάκι και αχινοσαλάτες. H ποιότητα των αλιευµάτων της είναι πάρα πολύ υψηλή, πιθανόν λόγω των κλιµατολογικών συνθηκών και της πλούσιας σε φυσικές τροφές (πλαγκτόν) θάλασσας. Σε πολλά σηµεία θα συναντήσετε µοναδικούς αστακότοπους και αν-

θρώπους που µαγειρεύουν µε µεράκι και σαφή γνώση των υλικών τους. Σε µερικά ταβερνεία ή και στους καφενέδες της ενδοχώρας θα απολαύσετε το... «ό,τι βγάλει ο τζέτζερης» ή ακόµα και φρέσκα τηγανητά αυγά αλανιάρας κότας, µε τηγανητές πατάτες, ζυµωτό ψωµί και ελιές. Τα άσπρα φασόλια «πιάζ», γλυκά και νοστιµότατα, µπορεί να σας φανεί παράξενο αλλά προετοιµαστείτε να τα συναντήσετε σχεδόν σε κάθε ταβέρνα της πόλης. Στα ουζερί, µε τους µοναδικούς µεζέ-

Εκλεκτά ντόπια προϊόντα Ελαιόλαδο έξτρα παρθένο, λεπτόρ-

ρευστο και µε διακριτικό άρωµα Ελιές Μυτιληνιές, µικρές, σαρκώδεις και πολύ νόστιµες Ούζο υψηλής ποιότητας. Στη Λέσβο, σήµερα, πολλές µεγάλες και µικρές ποτοποιίες παράγουν εκλεκτό ούζο Γαλακτοκοµικά προϊόντα του νησιού από γάλα αιγοπροβάτων µιας ιδιαίτερης τοπικής ράτσας, που εκτρέφεται µε παραδοσιακό τρόπο και αγνή τροφή Μοναδικό λαδοτύρι Μυτιλήνης, τυποποιηµένο σε παραφίνη, µε µεστή γεύση (αν είστε τυχεροί, δεν αποκλείεται να βρείτε και το αυθεντικό, µέσα στο λάδι, από µικρούς παραγωγούς ή νοικοκυριά) Γραβιέρα µε πιπεράτη γεύση Εξαιρετική παχιά φέτα Τουλουµίσιο τυρί φτιαγµένο στον ασκό Μοναδική φρέσκια ή ξερή µυζήθρα Κασέρι πικάντικο, από τα καλύτερα της Ελλάδας

LESVOS GUIDE 2009

Γιαούρτι παραδοσιακό σε πήλινο κε-

σέ (γραγούδα)

Αρωµατικό τραχανά ψιλό ή σε χά-

χλες

Παστουρµά από το ειδικό εργαστή-

ριο της πόλης

Λουκάνικα από τα κρεοπωλεία της

πόλης ή των χωριών

Αλίπαστα

Mέλι Στο νησί, εδώ και πάρα πολλά χρόνια λειτουργούν βιοτεχνίες επεξεργασίας και τυποποίησης ψαριών (σαρδέλας,, κολιού, σκουµπριού, γαύρου, αντσούγιας και λακέρδας) συντηρηµένων αποκλειστικά στο αλάτι. Με την αλιπάστωση τα ψάρια αποκτούν γεύση, άρωµα και τραγανότητα. Αφού τα ξαρµυρίσουν, τα καθαρίζουν και τα σερβίρουν µε λαδόξιδο. Μαρµελάδες, γλυκά του κουταλιού, ζυµαρικά, σάλτσες από εργαστήρια και Συνεταιρισµούς Γυναικών των χωριών, µέλι, µπακλαβά, αµυγδαλωτά, πλατζέτα, χαλβά Αγιάσου πανηγυριώτικο και χαλβά του µπακάλη φρέσκο.

κρασί

44 δες, θα απολαύσετε την «τελετή του ούζου» όσο πουθενά αλλού στον κόσµο. (Οι ετικέτες του ξεπερνούν τις 20 και είναι από τα πιο ονοµαστά brands της Ελλάδας) Μη διστάσετε να σταµατήσετε στα γραφικά καφενεία που βρίσκονται στις πλατείες των χωριών και να απολαύσετε εκεί το ουζάκι σας µε µεζέ, αλλά και µερακλίδικο ελληνικό καφεδάκι και γλυκό του κουταλιού. Μην παραλείψετε, επίσης, να επισκεφθείτε κάποια από τα ζαχαροπλαστεία που διαθέτουν τοπικά γλυκά. ∆εν θα σας αφήσουν, επίσης, διόλου αδιάφορους τα καλούδια που ετοιµάζουν οι Γυναικείοι Αγροτικοί Συνεταιρισµοί πολλών χωριών του νησιού. Μην περιµένετε όµως να τα γευτείτε όλα µόνο σε ένα ταξίδι λίγων ηµερών, ιδιαίτερα αν αυτό πραγµατοποιηθεί κατά τη διάρκεια των µηνών Ιουλίου και Αυγούστου. Οι γεύσεις στη Μυτιλήνη είναι µοναδικές και εποχικές, γι’ αυτό προετοιµαστείτε για πολλά ταξίδια, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, προκειµένου να τις απο-

∫¿‚· ÛÙÔ ªﬁÏ˘‚Ô

λαύσετε όλες.

Ελαιόλαδο H Μυτιλήνη του 19ου αιώνα και της βιοµηχανικής επανάστασης, τροφοδοτούσε τις αγορές της Ευρώπης µε λάδι πρώτης ποιότητας. Οι κοµψές Γαλλίδες των σαλονιών απολάµβαναν τα αγνά µοσχοσάπουνα από τα περίφηµα σαπωνοποιεία του νησιού. Οι Μυτιληνιοί βιοµήχανοι και έµποροι ελαιολάδου και σαπουνιού έστησαν τις επαύλεις

Σπεσιαλιτέ του νησιού Αξίζει να δοκιµάσετε: Πράσινη φάβα µε λάδι µυτιληνιό, ξερά κουκιά µε λαδορίγανη, γκιουζλεµέδες (τηγανητά τυροπιτάκια µε φύλλο ανοιγµένο στο χέρι). Σαρδέλα Καλλονής, τη φηµισµένη «παπαλίνα», που είναι παστωµένη για µερικές µόνο ώρες σε εφηµερίδα µε χοντρό αλάτι - θεωρείται το µεσογειακό «σούσι» και έχει κερδίσει τις εντυπώσεις. Πίτες µε χόρτα ή τυρί και σφουγγάτο µε κολοκύθι. Γιορτινό «κισκέκι» - φαγητό των πανηγυριών και του γάµου, µε βοδινό κρέας και σιτάρι, που βράζουν πολλές ώρες σε µεγάλα καζάνια. Γεµιστό αρνί µε συκωτάκια, σταφίδες και κουκουνάρι, αρνάκι γιαουρτλού, βοδινό µε κυδώνια, κρέας σελινάτο, κρέας µε κουνουπίδι ή φρικασέ, χταπόδι ψητό ή κρασάτο, χτέ-

LESVOS GUIDE 2009

νια µε πιλάφι ή σπανάκι,

Μελιτζάνες ιµάµ-µπαϊλντί, κολοκυθο-

λούλουδα γεµιστά µε ρύζι ή τυριά, ψάρια πλακί µε σκόρδο και ντοµάτα, κεφτεδάκια µε ούζο και κύµινο. Κότα γεµιστή µε ρύζι και συκωτάκια, µπριζόλες στα κάρβουνα µε χυµό νεραντζιού αντί για λεµόνι, µπιφτέκια ψηµένα σε νεραντζόφυλλα. Άγρια ραδίκια του βουνού (ζητήστε να πιείτε το ραδικοζούµι), λαχανίδα βραστή, ντολµαδάκια γιαλαντζί ή αυγολέµονο, σουγάνια (κρεµµύδια γεµιστά µε κιµά και ρύζι). Υπέροχα γλυκά του κουταλιού, ρυζόγαλο, µπακλαβά, πλαντζέτα (φύλλο τυλιχτό µε καρύδια και σιρόπι), λουκουµάδες µε µυζήθρα, τηγανίτες, αµυγδαλωτά, κυδωνόπαστο και χαλβά από µυζήθρα. Παξιµάδια από Αγιάσο, Ανεµότια, Φί-

¤Û· ÛÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· Ô˘ ¤Ú·ÛÂ ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ÂÌÊÈ¿ÏˆÛË, Ô ªÂı˘ÌÓ·›Ô˜ √›ÓÔ˜ ¤Î·ÓÂ ÁÈÁ¿ÓÙÈ· ‚‹Ì·Ù·. ¢ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ ‚ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ·ÌÂÏÒÓÂ˜ ÂÎÂ› Ô˘ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó, ÛÂ ¤Ó· ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÛÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ÍÂ¯·ÛÌ¤ÓÔ ·fi ·ÈÒÓÂ˜ ·ÌÂÏÔÙfiÈ, ÙÔÓ ËÊ·ÈÛÙÈ·Îfi ÎÚ·Ù‹Ú· ÙË˜ ‰˘ÙÈÎ‹˜ §¤Û‚Ô˘. ∞Ó¤ÛÙËÛÂ ÂÎ ÓÂÎÚÒÓ ÙËÓ ·Ú¯·›· §ÂÛ‚È·Î‹ ÂÚ˘ıÚ¿ ÔÈÎÈÏ›· ÛÙ·Ê˘ÏÈÔ‡ «Ã˘‰ËÚÈÒÙÈÎÔ», Ë ÔÔ›· ˘¿Ú¯ÂÈ ÌfiÓÔ ÛÙË ‰˘ÙÈÎ‹ §¤Û‚Ô. ∫·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ ·fi ·˘Ù‹Ó ‰‡Ô ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÎÚ·ÛÈ¿, ÌÂ ÚÒÙÔ ÙÔÓ ÂÚ˘ıÚfi ªÂı˘ÌÓ·›Ô, Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔÓ ÏÂ˘Îfi, ÌÂ ÙË ¯Ú‹ÛË ÙË˜ Û¿ÓÈ·˜ ÙÂ¯ÓÈÎ‹˜ «blanc de noirs» ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÓÔÔ›ËÛË ÏÂ˘ÎÒÓ ÎÚ·ÛÈÒÓ ·fi ÂÚ˘ıÚ¿ ÛÙ·Ê‡ÏÈ·. ¢ÂÓ ·ÔÙÂÏÂ› ÏÔÈfiÓ ¤ÎÏËÍË, fiÙÈ ÙÔ ÂÍ·›ÚÂÙÔ ·˘Ùfi ÎÚ·Û› ‚Ú·‚Â‡ÙËÎÂ ÙÔ 2008 ÛÙÔ ¢È·ÁˆÓÈÛÌfi ÙË˜ ¢∏ø ÁÈ· ÎÚ·ÛÈ¿ ·fi ÛÙ·Ê‡ÏÈ· ‚ÈÔÏÔÁÈÎ‹˜ ÁÂˆÚÁ›·˜, Ô ·Ú·ÁˆÁfi˜ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË˜ §¿ÌÚÔ˘ ÙÈÌ‹ıËÎÂ ÙÔ 2009 ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·‚›ˆÛË ÙË˜ ·ÏÈ¿˜ ÔÈÎÈÏ›·˜ «Ã˘‰ËÚÈÒÙÈÎÔ» Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÌÔÓ·‰ÈÎÔ‡ ÂÈÛÎ¤„ÈÌÔ˘ ÔÈÓÔÔÈÂ›Ô˘ ÛÙÔ ÓËÛ› ÙË˜ §¤Û‚Ô˘, ÂÓÒ Â›ÛË˜ ÙÔ 2009, ÛÙ· ∏ÓˆÌ¤Ó· ŒıÓË, ÛÙË °ÂÓÂ‡Ë, Ô ªÂı˘ÌÓ·›Ô˜ √›ÓÔ˜ ·Ó·‰Â›¯ÙËÎÂ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÎÚ·Û› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯¤˜ ·fi ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ·fi 100 ¯ÒÚÂ˜. ª¤Û· ÏÔÈfiÓ ÛÂ Ì›· ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÂÙ‡¯·ÌÂ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·’ fi,ÙÈ ¿ÏÏÔÈ ÔÈÓÔÔÈÔ› ÂÙ˘¯·›ÓÔ˘Ó Ì¤Û· ÛÂ ·ÈÒÓÂ˜. ∂Ï¿ÙÂ Ó· Ì·˜ ÂÈÛÎÂÊıÂ›ÙÂ

°È· Ó· ÂÈÛÎÂÊıÂ›ÙÂ ÙÔ ÔÈÓÔÔÈÂ›Ô ÙÔ˘ ªÂı˘ÌÓ·›Ô˘ ÁÈ· ‰ˆÚÂ¿Ó ÍÂÓ¿ÁËÛË Î·È ÁÂ˘ÛÈÁÓˆÛ›·, ÛÙÚ›„ÙÂ ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÛÙÔ 24Ô ¯ÏÌ. ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ Ô‰Ô‡ ∫·ÏÏÔÓ‹˜ÕÓÙÈÛÛ·˜-™ÈÁÚ›Ô˘. ™ÙËÓ Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÙÂ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÚÔ˜ ÙÔ ¯ˆÚÈfi «Ã‡‰ËÚ·». ∆Ô ÔÈÓÔÔÈÂ›Ô ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡. ¶ÈÓ·Î›‰Â˜ ı· Û·˜ Î·ıÔ‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÂ fiÏË ÙËÓ ‰È·‰ÚÔÌ‹ Û·˜. øƒ∂™ §∂π∆√Àƒ°π∞™ 1Ë πÔ˘Ï›Ô˘ 30Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘: 9:00 .Ì. - 18:00 Ì.Ì. 1Ë √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 30 πÔ˘Ó›Ô˘: ÌÂ Ú·ÓÙÂ‚Ô‡

ªÔÚÂ›ÙÂ Â›ÛË˜ Ó· Ì·˜ ÂÈÛÎÂÊıÂ›ÙÂ ÛÙÔ www.methymneos.gr ÁÈ· ÂÚÈÛÛﬁÙÂÚÂ˜

∞£∏¡∞: ∞Ãπ§§∂ø™ 8 – 175 62 ¶. º∞§∏ƒ√ ∆∏§.: 210 9884284 FAX: 210 9884424 §∂™µ√™: 811 03 ÃÀ¢∏ƒ∞ §∂™µ√À ∆∏§.: 22530 51518 FAX: 22530 51642 ¢π∞¢π∫∆À√: www.methymneos.gr ∏§. ∞§§∏§√°ƒ∞ºπ∞: info@methymneos.gr

Το ούζο ∆Ô Ô‡˙Ô Â›Ó·È ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ ∂ÏÏ¿‰· ™›ÁÔ˘Ú· ﬁÌˆ˜... Î·È ª˘ÙÈÏ‹ÓË!

τους γύρω στην πόλη της Μυτιλήνης και άλλοι στο Πλωµάρι ή τον Μόλυβο. Έχτισαν τα βιοµηχανικά τους κτήρια ( εργοστάσια, λιοτρίβια, κ.λπ.) µε µια µοναδική αρχιτεκτονική και συνέβαλαν στον τρόπο ζωής του νησιού, στα γράµµατα, στις τέχνες αλλά και στην οργάνωση της κοινωνίας. Οι επαφές µε την Ευρώπη έφεραν πλούτο και χάρισαν στο νησί µια συγκλονιστική πολιτισµική επιρροή ορατή µέχρι τα σήµερα. Tο µυτιληνιό λάδι έχει φήµη και θεωρείται ένα από τα καλύτερα της Eλλάδας. Eίναι ελαφρύ, εύγευστο και λεπτόρευστο. Αλλεπάλληλα είναι τα βραβεία για το λεσβιακό λάδι, σε όλες τις διεθνείς εκθέσεις

LESVOS GUIDE 2009

Kρασί «Λέσβιος Οίνος» ήταν φηµισµένος κατά την αρχαιότητα καθώς και τα περίφηµα κρασιά της Καλλονής, όπως ο «Πυρραίος Οίνος». Σήµερα στο νησί γίνονται αρκετές προσπάθειες από νέους οινοπαραγωγούς που προσπαθούν να αξιοποιήσουν τις τοπικές ποικιλίες (πχ βάψα, φωκιανό και κουντούρα) µε σύγχρονα µέσα οινοποίησης, σε περιοχές όπως το Μεγαλοχώρι στο Πλωµάρι ή στον Καρυώνα. Οι σηµαντικότερες όµως προσπάθειες έχουν γίνει από την εταιρεία “Μεθυµναί-

Ούζο

ος” που µέσα στη δεκαετία που πέρασε από την πρώτη εµφιάλωση, έκανε γιγάντια βήµατα. ∆ηµιούργησε βιολογικούς αµπελώνες, σε ένα µοναδικό αµπελοτόπι, τον ηφαιστιακό κρατήρα της δυτικής Λέσβου. Ανέστησε κυριολεκτικά την αρχαία Λεσβιακή ερυθρά ποικιλία σταφυλιού «Χυδηριώτικο», η οποία υπάρχει µόνο στη δυτική Λέσβο. Και δηµιούργησε από αυτήν δύο εξαιρετικά κρασιά, µε πρώτο τον ερυθρό Μεθυµναίο, και στη συνέχεια τον λευκό, µε τη χρήση της σπάνιας τεχνικής «blanc de noirs» για την οινοποίηση λευκών κρασιών από ερυθρά σταφύλια. Εµπειρία αποτελεί λοιπόν η επίσκεψη στο εξαιρετικό οινοποιείο, το οποίο βρί-

σκεται στα Χίδηρα, ένα από τα αποµονωµένα χωριά του νησιού. Εκεί ο Γιάννης Λάµπρου θα σας µυήσει στα µυστικά της γεύσης του καρσιού και µε χαρά θα σας ξεναγήσει στο χώρο του. «Η τελετουργία του ούζου έχει τόση σχέση µε τον κορεσµό της πείνας, όση έχει η ερωτική πράξη µε την τεκνοποιία» ∆ειπνοσοφιστής πορεί να φταίει το anis, που σαν φυτό µε καταγωγή άνω των 3000 χρόνων δηµιουργεί αυτή τη µεθυστική αύρα. Αλλά και η αλκοόλη, που περασµένη από τον πανάρ-

LESVOS GUIDE 2009

50 χαιο αποστακτήρα - τον άµβυκα – µεταλλάσσεται, καθώς ανακατεύονται οι αποστάξεις µε τα αρωµατικά σπόρια σ’ αυτό το αιθέριο µυριστικό ποτό που ακούει στο όνοµα ούζο. Αραιωµένο µε νερό ή σκέτο, το ούζο είναι ποτό της παρέας και της χαλάρωσης. Μοσχοµυρίζει παντού στη Μεσόγειο. Σαν Pastiche και anisette στη Γαλλία, σαν arac στις ακτές της Αφρικής και σαν Ούζο, µόνο στην Ελλάδα. Στη Μυτιλήνη ο αέρας µυρίζει ούζο και η ατµόσφαιρα µεθάει ντόπιους και περαστικούς. Η πρώτη επαφή µε το ούζο σε τούτο τον τόπο είναι όταν το δάχτυλο της γιαγιάς, βουτηγµένο στο σπιρτόζο ποτό, ανακουφίζει τα µωρά από τον πονόδοντο. Η µυρωδιά και η γλυκιά αυτή µέθεξη έχουν καταγραφεί στο DNA των κατοίκων της Λέσβου. Από κει και ύστερα, το ούζο είναι η ίδια η θάλασσα, µαζί µε τα γραφικά ταβερνάκια που απλώνονται εκεί ακριβώς που σκάει το κύµα και µαζί, τα ατέλειωτα µεζεδοπαίχνιδα µε νοστιµιές, που ξεµαυλίζουν το µυαλό και την ψυχή.

Ο µύθος

Η όλη διαδικασία του ούζου επιτάσσει µια χαλαρότητα και µαζί µε την ηδονική απόλαυση που προσφέρει το άρωµα του γλυκάνισου, η αδιόρατη γλύκα και η ατέλειωτη δροσιά γίνονται παράγοντες που δηµιουργούν το µύθο. Ένα µύθο, πάνω στον οποίο στηρίχτηκε µια ολόκληρη φιλοσοφία ζωής. Μαζί οι νόστιµοι µεζέδες που το συνοδεύουν και κινούν µια πολύπλοκη διαδικασία. Ένα εξαιρετικό κοµµάτι της ελληνικής γαστρονοµίας. Στη Μυτιλήνη τα κεφτεδάκια ζυµώνονται µε ούζο και κύµινο. Η φάβα, η λακέρδα, η παστή σαρδέλα, το χταπόδι, αποζητούν το ούζο σαν το απόλυτο ταίριασµα. Σε τούτο το νησί γενιές ολόκληρες περπάτησαν στα χνάρια του ούζου και ταυτιστήκαν µε την ιεροτελεστία του. Λίγη ιστορία Από την αρχαιότητα κιόλας, ο άνθρωπος πειραµατίστηκε και δηµιούργησε διάφορα ποτά µε αλκοόλη, χρησιµοποιώντας αρωµατικά βότανα, καρπούς, ρίζες, άνθη και σπόρους. Αρχικά µε εκχύλιση και ζύµωση, κι αργότερα µε απόσταξη. Πάντα µε στόχο να νιώσει απόλαυση, ευεξία, χαλάρωση ή και µέθη.

Ούζο

51 Πολλά προϊόντα απόσταξης εµφανίστηκαν και στον αραβικό κόσµο, ωστόσο, ο Βυζαντινός πολιτισµός της Κωνσταντινούπολης σε συνδυασµό µε το ελληνικό στοιχείο της Αλεξάνδρειας και της Σµύρνης, διαµόρφωσαν την γνώση της τεχνικής των αποσταγµάτων. Οι µαρτυρίες των περίφηµων χαλκουργών της Αρµενίας και του Πόντου, που κατασκεύαζαν περίτεχνους άµβυκες περίτρανα διακοσµηµένους, επιβεβαίωναν τη βαθιά γνώση της απόσταξης σε όλη τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Εξάλλου, η ευλογηµένη γη της Μικράς Ασίας και της Θράκης, όπου κυριαρχούσαν τα σταφύλια και τα σύκα, πρόσφερε άριστη ύλη, ενώ η καλλιέργεια του γλυκάνισου στη Λέσβο και στη Λήµνο αλλά και η παραγωγή µαστίχας στη Χίο, αποτελούσαν απαραίτητα στοιχεία για την παρασκευή της «ρακής».

18ος - 19ος αιώνας Η παραγωγή του ούζου αλλά και γενικότερα η οικονοµία του, παρουσίαζε άνθιση από τον 19ο αιώνα, καθώς στο λιµάνι της Μυτιλήνης αυτή την εποχή ήταν ένα µεγάλο διαµετακοµιστικό κέντρο, µε ανεπτυγµένο το εξωτερικό εµπόριο, από όπου εξάγονταν µεγάλες ποσότητες ούζου προς την Κωνσταντινούπολη. Μετά το 1880, οι ποτοποιίες που λειτουργούσαν στο νησί έφταναν τις 18, ενώ στα επίσηµα βιβλία του κράτους για την περίοδο 1917-1918 βρίσκονται καταγεγραµµένες 17 ποτοποιίες. Έτσι, στα µέσα του 19ου αιώνα, η τέχνη της απόσταξης φτάνει στην Ελλάδα και τη Μυτιλήνη, από τα παράλια της Μικράς

Ασίας. Οι Μικρασιάτες µετέφεραν τη γνώση στην παλιά Ελλάδα και έτσι δόθηκε η σοβαρή αυτή ώθηση για την παραγωγή του ούζου σε πολλές περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες. Τα αποσταζόµενα στέµφυλα έδιναν το τσίπουρο, το οποίο στη συνέχεια αρωµατίστηκε µε διάφορα σπόρια για καλυτέρευση της γεύσης του. Ούζο: Αποκλειστικά ελληνικό προϊόν Σύµφωνα µε κανονισµό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να µπορεί το αλκοολούχο ποτό µε άνισο να ονοµάζεται ούζο πρέπει: Να παρασκευάζεται αποκλειστικά στην Ελλάδα. Να λαµβάνεται µε σύµµειξη αλκοολών

που έχουν αρωµατιστεί, µε απόσταξη ή διαβροχή, µε σπόρους άνισου και ενδεχόµενου µάραθου, µαστίχα από το ιθαγενές µαστιχόδεντρο της Χίου (pistacia lentiscus Chia ή Latifolia) και άλλους αρωµατικούς σπόρους, φυτά και καρπούς. Η αλκοόλη που έχει αρωµατιστεί µε απόσταξη πρέπει να αντιπροσωπεύει το 20% τουλάχιστον του αλκοολικού τίτλου του ούζου. Σηµείωση: Στο ούζο παραδοσιακά παίρνουν τις αρωµατικές ουσίες µε απόσταξη των αιθέριων ελαίων των σπόρων σε διάλυµα νερού και αλκοόλης. Στα άλλα γλυκανισάτα ποτά, παίρνουν πρώτα τα αιθέρια έλαια και µετά τα προσθέτουν στο διάλυµα. Για παράδειγµα το Γαλλικό γλυκανισάτο pastis είναι µια απλή ανάµιξη καθαρής αλκοόλης µε φυσικό απόσταγµα εκχυλίσµατος ανηθόλης.

Η τέχνη της απόσταξης Η απόσταξη είναι µια ιεροτελεστία από µόνη της και το προϊόν της είναι «Eau de vie» (νερό της ζωής). Τα αρωµατικά σπόρια µουλιάζουν στο νερό για τρεις µέρες και στη συνέχεια το µίγµα αναµιγνύεται µε το οινόπνευµα. Ακολουθεί µια σειρά αποστάξεων για πιο φίνο αποτέλεσµα. Η απόσταξη σε µικρούς άµβυκες, κρύβει το µυστικό της «σπιτίσιας» υφής και γεύσης. Γι αυτό και

LESVOS GUIDE 2009

ο κανονισµός της ΕΟΚ προβλέπει άµβυκες περιεκτικότητας µέχρι 1000 λίτρων. Τα µυστικά του κάθε παραγωγού κάνουν τη διαφορά. Ο καθένας χρησιµοποιεί το δικό του είδος σπόρων και ποικιλία, όπως και την δική του αναλογία. Επτασφράγιστο µυστικό το χαρµάνι που χρησιµοποιεί ο κάθε ποτοποιός, µεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Όλα παίζουν το ρόλο τους. Η διαφορετική εκχύλιση, η ταχύτητα της απόσταξης, ακόµα και το διαφορετικό µέγεθος του κάθε αποστακτήρα. Το απόσταγµα, «αδόλωτο», αποθηκεύεται σε ανοξείδωτες δεξαµενές ώστε να καταλαγιάσει και να ζευγαρώσουν εν ηρεµία τα υλικά της συνταγής. Το µίγµα οµογενοποιείται και αποκτά ευχάριστη γεύση. Η δύναµη του ούζου όπως και να ’χει, βρίσκεται στον τόπο καταγωγής του, στα µεταλλικά άλατα του νερού που χρησιµοποιείται και στο άρωµα που του προσθέτει το αστεράκι ή ο σπόρος του γλυκάνισου, ο µάραθος, η µαστίχα ή το κόλιαντρο.

Ούζο και µεζές Το ούζο διαθέτει µια οξεία και επιθετική γεύση, αλλά και µια ιδιαιτερότητα και γλύκα. Συναισθηµατικά και παραδοσιακά το ούζο συνδέεται µε το µεζέ και το νερό

Γευστική αρµονία ∆εν υπάρχει άλλο ποτό, στο ντουνιά ολόκληρο, που να µπορεί να εναρµονιστεί µε τη γευστική πολυπλοκότητα των µεζέδων, καλύτερα από το ούζο. Οι γευστικοί αιθέριοι ή ατίθασοι µεζέδες της Λέσβου ταιριάζουν απόλυτα µε το «επιθετικό» ούζο. Σαρδέλλα παστή ή παπαλίνα του κόλπου Καλλονής, σαφρίδι λιαστό, λακέρδα και χαψιά(αντζούγες) στο ξίδι αποζητούν την οξεία γεύση του ούζου. Ξίδι, αλάτι, λεµόνι παίζουν πετυχηµένα σε αρµονική αντίθεση µαζί του. Όλα τα ωµά θαλασσινά µε τη χαρακτηριστική γεύση, κυδώνια, µύδια, καλόγνωµες, γυαλιστερές, φούσκες και πρώτα και καλύτερα τα χτένια. Τηγανητά κολοκυθάκια και µελιτζάνες, κολοκυθολούλουδα γεµιστά µε τυρί, πικάντικοι γκιουζλεµέδες (τηγανιτά τυροπιττάκια) .

Μυτιλήνη η ξεχωριστή πόλη MﬁÏÈ˜ ‚ÚÂıÂ›ÙÂ ÛÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÌÂ ÙËÓ ÚÔÎ˘Ì·›·, Ë ﬁÏË ı· Û·˜ ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂ ÙË dolce vita ·‡Ú· Ô˘ ÂÎ¤ÌÂÈ.

∆ήµος Μυτιλήνης

ÕÎÔ˘ ÙË ÌÂÏˆ‰›· ÙË˜ ı¿Ï·ÛÛ·˜ √ÛÊÚ‹ÛÔ˘ ÙÈ˜ Ì˘Úˆ‰È¤˜ ÙË˜ Ê‡ÛË˜ ¢Â˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ÏÔ‡ÙÔ °Â‡ÛÔ˘ ÙËÓ ÙÔÈÎ‹ Á·ÛÙÚÔÓÔÌ›· ÕÁÁÈÍÂ ÙÈ˜ Î·Ú‰È¤˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ¡ÈÒÛÂ ÌÂ fiÏÂ˜ ÛÔ˘ ÙÈ˜ ·ÈÛı‹ÛÂÈ˜ fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÛ·È ÛÙËÓ «∞Ú¯fiÓÙÈÛÛ· ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘», ÛÙË ª˘ÙÈÏ‹ÓË Ελευθερίου Βενιζέλου 13-17 Τηλ. 22510 28812 – 22510 41031 Φαξ. 22510 29300 www.mytilene.gr

Αλλά και... Το αυγοτάραχο, αποζητά ένα ελαφρώς γλυκανισάτο ουζάκι. Οι ελιές, σε όλες τους τις παραλλαγές, είναι εξαιρετικό συµπλήρωµα του ούζου. ∆οκιµάστε να τις µαρινάρετε σε λίγο ούζο και ελαιόλαδο, πασπαλίστε τις µε σπασµένα σποράκια κόλιαντρου και σερβίρετέ τις µε φέτες λεµονιού. Πικάντικα τυριά, το σκορδάτο τζατζίκι, η ταραµοσαλάτα και η καπνιστή µελιτζανοσαλάτα, συµπληρώνουν το παζλ της αρµονίας µε το ούζο.

νοιώσεις τη γεύση του, να ξεχωρίσεις τα αρώµατά του και να µπεις στη διαδικασία του. Από κει κι ύστερα µπορείτε να προσθέσετε λίγο δροσερό νερό για να είναι πιο ευκολόπιοτο και ελαφρύ. Ή ένα-δυο παγάκια! Μη στρεσάρεστε από τους δογµατικούς γευσιγνώστες. Στη διαδικασία του ούζου αφεθείτε χαλαροί. Καθώς αυτά λιώνουν, εκεί έξω, στο ταβερνάκι δίπλα στην ακροθαλασσιά «ντάλα µεσηµέρι», µαλακώνει η γεύση του ούζου, χαλαρώνει η διάθεση και γίνεται καλύτερος ο µεζές.

...µε χταποδάκι Το ούζο φυσικά συνοδεύει εξαιρετικά το λιαστό, µαστιχωτό και ζουµερό χταποδάκι, ψηµένο στα κάρβουνα. ∆οκιµάστε το όπως ακριβώς το τρώνε παραδοσιακά οι Μυτιληνιοί. Σκέτο χωρίς λεµόνι και λάδι! Και ποτέ βρασµένο πριν ψηθεί. Αν σας το σερβίρουν έτσι, να το γυρίσετε πίσω!

Με νερό ή πάγο Τα αλκοολούχα ποτά στη διαδροµή τους καταναλώθηκαν ατόφια ή νερωµένα, ανάλογα µε τη µόδα της εποχής και της γεύσης. Το ούζο ανέρωτο είναι ό,τι πρέπει για να

LESVOS GUIDE 2009

Στα Must Για να απολαύσετε µια µεθυστική ιστορία, αλλά και µια παράδοση µε φανατικούς θαυµαστές και αναρίθµητους φίλους, αναζητείστε το Μουσείο του Ούζου, Ποτοποιίας Βαρβαγιάννη στο Πλωµάρι. Επίσης µην παραλείψετε να επισκεφτείτε το αποσταγµατοποιείο της ΕΠΟΜ στη Μυτιλήνη, αφήστε να σας ξεναγήσουν στο µυστικό κόσµο του ποτού αυτού και γευτείτε τις διάφορες συνταγές ούζου στο παραδοσιακό τους καφενέ.

Μυτιλήνη

πρωτεύουσα του νησιού, που είναι χτισµένη πάνω σε επτά λόφους και στεφανωµένη από το κάστρο των Γατελούζων, έχει διατηρήσει σπουδαία δείγµατα του λαµπρού παρελθόντος, αλλά και της εξαιρετικής πολιτισµικής πορείας της.

Είναι µια οργανωµένη και ζωντανή πόλη, µε έντονη νυχτερινή ζωή που καλύπτει κάθε απαίτηση και ανάγκη σε θέµατα ξενοδοχείων, εστιατορίων και διασκέδασης. Έµβληµά της το µεγαλόπρεπο κάστρο των Γατελούζων, ο ναός του Αγίου Θεράποντα µε τον εντυπωσιακό τρούλο και, στην άκρη του λιµανιού, το Άγαλµα της

¶·Ï·ÈÔˆÏÂ›Ô

Ελευθερίας. Κλασικό meeting point των ντόπιων η περιοχή γύρω από την πλατεία της Σαπφούς, αλλά και το υπόλοιπο µισό πέταλο του νέου νότιου λιµανιού, µε τα µοδάτα µπαράκια και τις καφετέριες, που κλέβουν την παράσταση από πολύ νωρίς το πρωί. Κάντε µια στάση εκεί, για να απολαύσετε την περαντζάδα και την ασταµάτητη κίνηση.

Βήµα - βήµα στη Μυτιλήνη

Πίσω από το λιµάνι, στον παράλληλο δρόµο, θα βρείτε την Κουλµπάρα, τη συνοικία µε τα παραδοσιακά σπίτια από την εποχή της τουρκοκρατίας. Η άλλοτε τούρκικη γειτονιά, είναι γεµάτη µε διώροφα παλιά σπίτια µε ξύλινα σαχνισίνια. Αξίζει να διασχίσετε όλη την ανηφοριά, που καταλήγει στην αριστοκρατική γειτονιά Κιόσκι. Στην κορυφή του λόφου σάς περιµένει ένα από τα µεγαλύτερα φρούρια της Μεσογείου. Πάρτε το δροµάκι µέσα από τα πεύκα και κάντε µια βόλτα στα ερείπια, που αποπνέουν τη δόξα εποχών περασµένων. Από τις επάλξεις του θα αγναντέψετε το πέλαγος, τα παράλια της Μικράς Ασίας, το παλιό λιµάνι και τον προσφυγικό Συνοικισµό. Αξίζει να περπατήσετε στην εµπορική αγορά της πόλης, από τη µια άκρη µέχρι την άλλη, στην πλακόστρωτη οδό Ερµού που

LESVOS GUIDE 2009

αναπλάστηκε πρόσφατα και είναι πανέµορφη, καθώς και στα γραφικά σοκάκια. Παρατηρήστε προσεκτικά τις παλιές όψεις των κτηρίων, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν υπερβαίνουν το ύψος των δύο ορόφων.

Οδός Ερµού Η νέα αγορά της Ερµού ξεκινάει από τον υπέροχο ∆ηµοτικό Κήπο. Απέναντι, το βλέµµα σας θα πέσει στο Ιστορικό Γυµνάσιο που χτίστηκε στα 1888-1890. Η βόλτα στα καταστήµατα της αγοράς σίγουρα θα ικανοποιήσει το όποιο καταναλωτικό σας σύνδροµο! Αφήστε το …απλό κοίταγµα και µπείτε άφοβα στα καλόγουστα µαγαζιά µε τα ρούχα, στα κοσµηµατοπωλεία και τα είδη δώρων!

Προκυµαία

Στην αρχή της προκυµαίας -συνέχεια του Κήπου- θα δείτε το υπέροχο νεοκλασικό κτήριο της Νοµαρχίας, το παλιό ∆ηµαρχείο, και, λίγο πιο κάτω, το πρώην ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» µε τις κατακόρυφες στέγες, σηµερινό hot spot καφέ και εστιατόριο. Θαυµάστε απέναντι το οίκηµα της πρώην Οθωµανικής Τράπεζας – σήµερα λειτουργεί ως νεανικό club.

Παλιά Αγορά

Πιο κάτω και προς τα βόρεια, στη συνέ-

∞Á £ÂÚ¿ˆÓ

χεια της Ερµού, θα βρείτε την Παλιά Αγορά, µε παλαιοπωλεία, old style µαγαζάκια και µπακάλικα. Η περιπλάνησή σας σ΄ αυτήν θα σας µεταφέρει αλλού. Στο πίσω µέρος της πλατείας Σαπφούς, από τις «Κολώνες», προχωράτε µέσα στα στενά της παλιάς πόλης, τα Λαδάδικα, όπου παλιά βρίσκονταν οι µεγάλες αποθήκες λαδιού, την Κουµιδιά µε τα πολλά µικρά µαγαζάκια, το Μπας Φανάρ, όπου επί τουρκοκρατίας ένα µεγάλο φανάρι φώτιζε την περιοχή. Θα σας έρθει η µυρωδιά από το γραφικό ποτοποιείο του Ματθαίου, που βρίσκεται σ’ εκείνο το σηµείο από το 1882. Αν διασχίσετε την Ερµού, θα δείτε το υπέροχο κτίσµα του Παρθεναγωγείου, που χτίστηκε µε δωρεά του ευεργέτη Βουρνάζου το 1899. Προσέξτε τα εντυπωσιακά πέτρινα δωρικά κιονόκρανα και τα αετώµατα. Περιπλανηθείτε στα στενά της αγοράς και θα καταλάβετε ότι η καρδιά της πόλης χτυπά εδώ. Η µυρωδιά του ούζου, που ανακατεύεται γλυκά µε τη θαλάσσια αύρα, θα ξεσηκώσει τις αισθήσεις σας. Αγοράστε ούζο και όλων των ειδών τα καλούδια που κάνουν τους ντόπιους να περηφανεύονται γι΄ αυτά και κατευθυνθείτε προς το Γενί Τζαµί (1825). Τα γύρω µαγαζάκια και παλαιοπωλεία θα χρειαστούν

LESVOS GUIDE 2009

το χρόνο σας και θα σας παρασύρουν σε αγορές. Κεραµικά, καντιλέρια, κουδούνες, ξυλόγλυπτα, τσάι από τον Όλυµπο, αλλά και νόστιµα παξιµάδια και κουλουράκια από τους φούρνους. Συνεχίζοντας προς τα βόρεια της πόλης, σ’ ένα σοκάκι αριστερά, αξίζει να επισκεφθείτε το Τσαρσί Χαµάµ, του 19ου αιώνα. Και τα δυο αυτά κοµψά αποµεινάρια της τουρκοκρατίας λειτουργούν σήµερα ως εκθεσιακοί χώροι. Προς το τέλος της Ερµού και στη στροφή για το κάστρο θα συναντήσετε το υπέροχο αρχοντικό τού Τούρκου διοικητή Χαλίµ Μπέη, στο οποίο στεγάζεται σήµερα η ∆ηµοτική Πινακοθήκη. Μη διστάσετε ούτε στιγµή να επιδοθείτε σε «ουζότσαρκα» µε µεζεδάκι µια και αρκετά παλιά και νέα φαγάδικα είναι στέκια περιωπής.

Κιόσκι Ανηφορίζοντας, και έχοντας το κάστρο αριστερά σας, θα βρεθείτε σε µια από τις πιο αριστοκρατικές περιοχές της πόλης, το Κιόσκι. Εκεί θα θαυµάσετε υπέροχα αρχοντικά αλλά και προσφάτως αναστηλωµένα δηµόσια κτήρια, το παλιό οθωµανικό ∆ιοικητήριο, όπου σήµερα στεγάζεται το υ-

62 πουργείο Αιγαίου, το παλιό οθωµανικό Γυµνάσιο, που λειτουργεί πλέον ως ∆ικαστήριο και, πιο κάτω, το νεόκτιστο Αρχαιολογικό Μουσείο.

πό τα µεγαλύτερα και µε εξαίρετη ακουστική, θέατρα της αρχαιότητας. Εκεί κοντά βρίσκονται και τα αποµεινάρια του αρχαίου τείχους.

Το Παλιό Λιµάνι

Περίπατος στους πιο αξιοσηµείωτους ναούς της πόλης

Στο τέλος της Ερµού, κατευθυνθείτε βόρεια και θα βρεθείτε στο Παλιό Λιµάνι της Μυτιλήνης. Πίσω από το κτίριο του ΙΚΑ, πολύ πρόσφατα έγινε συστηµατική ανάδειξη εξαιρετικών αρχαιολογικών ευρηµάτων, που και µόνο για αυτά αξίζει τον κόπο να επισκεφτεί κανείς την περιοχή.

Οι περισσότεροι ναοί της Λέσβου επανιδρύθηκαν κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν διασώζεται κανένα σχεδόν ίχνος της βυζαντινής διακόσµησής τους. Οι σπουδαιότεροι της πόλης της Μυτιλήνης είναι:

ÕÁÈÔ˜ Aı·Ó¿ÛÈÔ˜

Αγία Κυριακή Αριστερά πάνω στο λόφο, στην περιοχή της Αγίας Κυριακής, µπορείτε να επισκεφθείτε το Αρχαίο Θέατρο – ήρθε στο φως µόλις το 1958 και θεωρείται ένα α-

Η σηµερινή Μητρόπολη. Χτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα, µε χαρακτηριστικό γνώρισµα το τεράστιο, γοτθικού ρυθµού, καµπαναριό, και βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Ο ναός ανήκει στον

Μυτιλήνη

Ο Πύργος του Γιαννέλλη

τύπο της σταυροειδούς τρίκλιτης βασιλικής µε εγγεγραµµένο θόλο.

ÕÁÈÔÈ £Âﬁ‰ˆÚÔÈ Είναι τρίκλιτη βασιλική και οικοδοµήθηκε το 1795, προκειµένου να αντικαταστήσει παλαιότερο ναό, ο οποίος καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. Σύµφωνα µε την παράδοση, ήταν η Μητρόπολη της Μυτιλήνης, τουλάχιστον για κάποια περίοδο µετά την άλωση της Λέσβου από τους Oθωµανούς. Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1799. Tο ξυλόγλυπτο τέµπλο του

κατασκευάστηκε το 1812, είναι ένα από τα πλέον αξιόλογα του νησιού και φέρει ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά και την Kαινή ∆ιαθήκη.

ÕÁÈÔ˜ £ÂÚ¿ˆÓ Ο µεγαλοπρεπής αυτός ναός είναι ένας από τους πλέον αναγνωρίσιµους της Μυτιλήνης. Χτίστηκε από τον Λέσβιο αρχιτέκτονα Aργύρη Aδαλή και τα εγκαίνιά του έγιναν το 1935. O βασικός αρχιτεκτονικός ρυθµός του είναι αυτός του εγγεγραµµένου σταυροειδούς µετά τρούλου.

LESVOS GUIDE 2009

Το µονόπετρο στη Φλωρίντα

O εξωτερικός διάκοσµος είναι δηµιούργηµα του επίσης Λέσβιου ζωγράφου και γλύπτη Nικολάου Kεσανλή. Tο ξυλόγλυπτο τέµπλο του είναι έργο του 1915 και έχει φιλοτεχνηθεί από τον ∆ηµήτριο Kό-

βαλα.

Στο δεξί πέταλο του λιµανιού Η νεολαία προτιµά την πλευρά στα δεξιά του λιµανιού, όπου νεανικά και σοφιστικέ

µπαράκια, µε νησιώτικο ή κοσµοπολίτικο χαρακτήρα, δίνουν το «παρών» και κρατούν τα σκήπτρα των προτιµήσεων χειµώνα-καλοκαίρι. Εδώ θα συναντήσετε τα πιο beatατα café και µπαράκια και λίγο πιο πριν, η πλατεία Σαπφούς γεµίζει -ολοχρονίς- από ένα πολύχρωµο πλήθος που ξεχύνεται στο πιο ζωντανό σηµείο της πόλης. Χρόνο µε το χρόνο τα µπαράκια ανανεώνονται, αλλάζουν στιλ, όνοµα και ιδιοκτήτες, clubίζουν λιγότερο ή περισσότερο διαµορφώνοντας την ταυτότητα της διασκέδασης στην πόλη.

Στο δεξιό λιµενοβραχίονα Η πιο γραφική πλευρά του λιµανιού µε τα µαγαζάκια ακριβώς δίπλα, εκεί που αράζουν τα παλιά καΐκια. Από µακριά θα αγναντέψετε όλη την πόλη, το κάστρο και το πέταλο της προκυµαίας που απλώνετε µπροστά σας. Εδώ το Φανάρι έχει κι άλλα αξιόλογα στέκια που θα σας κάνουν να ’ρθείτε ξανά και ξανά. LESVOS GUIDE 2009

Nότια του ∆ήµου Μυτιλήνης φήνοντας πίσω την πόλη, ακολουθείτε την οδό Καβέτσου µε κατεύθυνση προς το «Βοστάνειο» Νοσοκοµείο. Θα περάσετε δίπλα από υπέροχα νεοκλασικά σπίτια και πύργους, που σώθηκαν από τη «βάρβαρη» ανάπτυξη της νέας πόλης και αντιστέκονται γενναία ανάµεσα στα νέα απρόσωπα κτίσµατα. Από το Χάλικα θα δείτε την πόλη «αφ’ υψηλού», και το θέαµα αυτό δεν θα το λησµονήσετε ποτέ. Άλλη επιλογή είναι να στρίψετε αριστερά, προς το αεροδρόµιο, και να περάσετε από το Μακρύ Γιαλό, που θεωρείται ένα από τα πιο γραφικά σηµεία της πόλης. Μια σειρά από νεοκλασικά, απίστευτης αρχιτεκτονικής αρχοντικά θα τραβήξουν την προσοχή σας. Η νέα µαρίνα της πόλης στέκεται ακριβώς απέναντί τους,, και από µακριά θα διακρίνετε το κάστρο και µια άποψη του λιµανιού. Αν βρεθείτε σ’ εκείνο το σηµείο βράδυ, η θέα θα σας µαγέψει. Κάντε µια βόλτα στο µόλο, αριστερά σας ο Μακρύς Γιαλός που διαµορφώθηκε σε µαρίνα και φτάστε µέχρι τα βραχάκια δεξιά του Ναυτικού Οµίλου. Από κει θα βρεθείτε στη Φλορίντα. Εδώ τα αρχοντόσπι-

Μυτιλήνη

τα, που οι µεγάλοι κήποι τους καταλήγουν στη µαγευτική θάλασσα, γράφουν ιστορία από τα τέλη του 18ου αιώνα. Αγναντέψετε από µακριά τον βράχο του Μονόπετρου, που έχει εµπνεύσει πολλούς ζωγράφους. Κάπου εδώ ο Οδυσσέας Ελύτης στην οικογενειακή έπαυλη συµποσιαζόταν µε διάσηµους διανοούµενους και έστηνε κάποιους από τους εµπνευσµένους στίχους του. ∆ιαλέξτε ένα από τα καλοδιατηρηµένα παλιά αρχοντικά που δεσπόζουν για να το απαθανα-

τίσετε µε το φακό σας. Προχωρώντας από την κεντρική λεωφόρο, µπορείτε να φτάσετε στο ύψος του Μονόπετρου, να κατεβείτε ακριβώς εκεί που βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι του Άι Γιάννη στις Τζιτζιφιές, όπου υπάρχει και µια χωµένη µικρή παραλία µε φύκια και άµµο.

Σουράδα: η πιο «κυριλάτη» περιοχή της πόλης Αποµακρύνεστε από τη θάλασσα και

™Î¿Ï· §Ô˘ÙÚÒÓ

µπαίνετε στην πιο αριστοκρατική γειτονιά της Μυτιλήνης, τη Σουράδα. Κανονίστε να έχετε αρκετή κάρτα µνήµης στην ψηφιακή µηχανή σας, για να απαθανατίσετε τα περίφηµα αρχοντικά, που συνεχίζουν την επίδειξη της υπεροχής, του πλούτου και της ελιτίστικης φινέτσας των κατοίκων του περασµένου αιώνα. Σπίτια υπέροχα, εντυπωσιακά αρχοντικά µε µεγάλους κήπους, αιωνόβια δέντρα, µαρµάρινες σκάλες θα σας κόψουν την ανάσα. Αν έχετε διάθεση, κάντε βόλτες στα στενά δροµάκια αριστερά και δεξιά της κεντρικής λεωφόρου. Καθώς φτάνετε στην ανηφόρα, στη διχάλα του δρόµου, είναι το σηµείο Φόρος, εκεί επί τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι εισέπρατταν φόρους από τους περαστικούς. Αν πάτε δεξιά στη διχάλα, θα βρεθείτε στη γειτονιά Ακλειδιού, ενώ στη συνέχεια, πάνω στο λόφο βρίσκεται το Κουµκό µε εξαιρετική θέα στη θάλασσα και στις απέναντι ακτές. Ιδανική περιοχή για πεζοπορίες, και ποδηλατάδες.

LESVOS GUIDE 2009

Ανάµεσα στις καινούριες βίλες, παλιές αρχοντικές κατοικίες, µεγάλοι κήποι αλλά και πυργέλια, θα σας συναρπάσουν. Στο Ακλειδιού υπάρχει µια πανέµορφη εκκλησιά.. Αν στη διχάλα πάρετε το δρόµο αριστερά, περνάτε ακριβώς ανάµεσα στα υπέροχα αρχοντικά της Σουράδας. Το µάτι σας σίγουρα θα σταθεί στην οικία Αλεπουδέλη, οικογένεια από την οποία κατάγεται και ο Οδυσσέας Ελύτης. Ένα µεγάλο νεοκλασικό, πολύ καλά συντηρηµένο, µε τεράστιο κήπο µπροστά και πίσω, αιωνόβιες πρασινάδες, σιδερένια αυλόπορτα µε µεγαλοπρεπή κάγκελα. Λίγο πιο πάνω, αριστερά στο στενό, θα βρεθείτε σε άλλα υπέροχα σπίτια εποχής αλλά και νεόκτιστα µοντέρνας αρχιτεκτονικής, ιδιαίτερα προσεγµένα. Το τελευταίο σπίτι στο αδιέξοδο δεξιά, είχε καταληφθεί από τους Γερµανούς στην Κατοχή και ήταν τα γραφεία της Γκεστάπο. Κτισµένο πάνω στα βράχια έχει θέα την πόλη µε το κάστρο, ενώ το βλέµµα σταµατά αχνά στις ακτές της Μικράς

Μυτιλήνη

Ασίας.

Η λεωφόρος µε τ’ αλµυρίκια

(Μυτιλήνη - Αεροδρόµιο) Στη συνέχεια ο δρόµος βγάζει στην ανοιχτή θάλασσα της νοτιοανατολικής πλευράς. Με κατεύθυνση προς το αερο-

Παναγιούδα

δρόµιο, αριστερά έχετε το απέραντο Αιγαίο και δεξιά συνεχίζονται οι εξοχικές κατοικίες – πολλά απίστευτα αρχοντικά του 18ου αιώνα, που σας δίνουν την ψευδαίσθηση ότι βρίσκεστε κάπου στη γαλλική Ριβιέρα.

Ταξιάρχες (Καγιάνι) - Αγία Μαρίνα Πληγώνι Λίγο παρακάτω στρίψτε δεξιά στη διασταύρωση. Ακολουθείστε την ταµπέλα που δείχνει προς τους Ταξιάρχες (Καγιάνι) και την Αγία Μαρίνα. Εδώ αξίζει να περπατήσετε µέσα τους οικισµούς και να απολαύσετε καφέ ή µεζέ στα ταβερνάκια, που θεωρούνται από τα καλύτερα του νησιού. Από τον µέσα δρόµο µπορείτε να φτάσετε και στο γραφικό χωριό Πληγώνι. Παλιά χωριά, µε υπέροχα παραδοσιακά σπίτια, παλιούς πύργους, ανηφοριές, γραφικά καλντερίµια, αλλά και µια θέα καταπληκτική, αφού «πιάτο» µπροστά σας θα δείτε την πόλη, το λιµάνι, το κάστρο και, απέναντι, τα παράλια της Μικράς Ασίας. Λίγο πριν από το Καγιάνι, στη θέση Ακρωτήρι, βρίσκονται και τα Μουσεία του Θεόφιλου και του Τεριάντ.

Χαραµίδα, Άγιος Ερµογένης, LESVOS GUIDE 2009

Λουτρά, Κουντουρουδιά Συνεχίζοντας, µετά το αεροδρόµιο, µπορείτε να κάνετε το µπάνιο σας στη Χαραµίδα ή στον γραφικό κολπίσκο του Αγίου Ερµογένη, µε τη µικρή αµµουδερή παραλία, σταµατήστε µετά το µπάνιο για φαγητό. Από δω ο δρόµος οδηγεί στα Λουτρά, ένα υπέροχο χωριό µε καλντερίµια και λιοτρίβια που λειτουργούν µέχρι σήµερα. Σταµατήστε στα καφενεία του χωριού και πιείτε το ουζάκι σας. Οι ντόπιοι θα σας κατατοπίσουν για τις σοδειές και τα µόδια των ελαιώνων της περιοχής. Αν κατεβείτε στη Σκάλα, θα γευτείτε εξαιρετικά ψάρια του κόλπου της Γέρας και άλλους µεζέδες. Ξεχαστείτε για λίγο, στο εξαιρετικά οργανωµένο καρνάγιο µε πολλά ξύλινα σκαριά που «γράφουν» την ιστορία της περιοχής. Στην ιχθυόσκαλα, θα βρείτε νωρίς το πρωί, τα ψαροκάικα να παραδίδουν την ψαριά της ηµέρας στους εµπόρους. Το Ζαΐρα, ένα ανακαινισµένο λιοτρίβι του 1909, έχει µετατραπεί σε ξενοδοχείο. Πιο πέρα, στην µια άκρη του κόλπου της Γέρας, η Κουντουρουδιά, όπου µπορείτε να χαρείτε µια βαρκάδα, που θα σας µεταφέρει στα απέναντι παράλια του κόλπου. Οι ταβέρνες ακριβώς µπροστά στη

Μυτιλήνη

Το ρωµα¨κό υδραγωγείο

θάλασσα, έχουν θέα το Πέραµα απέναντι. Τα χταποδάκια λιάζονται στα σύρµατα, οι βαρκούλες λικνίζονται αραγµένες στο µικρό λιµανάκι, ο ήλιος ή το φεγγάρι καθρεφτίζεται στον γαλήνιο κόλπο. Μπορείτε να έρθετε οποιαδήποτε ώρα της µέρας για να απολαύσετε µια νοσταλγική ατµόσφαιρα άλλης εποχής. Επιστρέψτε τώρα στην πόλη από το Γαϊδαρανήφορο: η πανοραµική θέα θα σας αποζηµιώσει.

Βόρεια του ∆ήµου Μυτιλήνης Μόρια Βγαίνοντας από την πόλη, θα συναντήσετε αριστερά σας ένα υπέροχο αρχοντικό του 1880 (γνωστό και ως «αρχοντικό Γεωργιάδη»), που πρόσφατα έχει αξιοποιηθεί από την νοµαρχία ως καλοκαιρινό πολιτιστικό

στέκι πολλών αξιόλογων εκδηλώσεων. Αµέσως µετά το επιβλητικό βιοµηχανικό κτήριο «Καλαµάρι», που ήταν κατά καιρούς υφαντουργείο, νηµατουργείο, ελαιοτριβείο και αλευρόµυλοι. Οδηγείτε µε κατεύθυνση προς βορρά. Στα δεξιά σας µισογκρεµισµένες οι Θέρµες του Κουρτζή, που άκµασαν στις αρχές του αιώνα. Λίγο παραπάνω στο λόφο, εκεί όπου βρισκόταν κατά τους κλασικούς χρόνους η νεκρόπολη της πόλης, βρίσκονται τα Ταµπακαριά. Μια περιοχή, µε πολλά εντυπωσιακά πέτρινα κτήρια, άλλοτε σαπωνοποιεία και εταιρείες αλίπαστων. Εδώ το παλαιοπωλείο του ∆ηµήτρη ∆εµερτζή είναι µια εξαιρετική έκπληξη. Στη συνέχεια, σας συντροφεύουν καταπράσινα τοπία και υπέροχα παραθαλάσσια χωριά, που διατηρούν αναλλοίωτο το χρώµα τους και προ-

Εκδροµές στο νησί µÁ·›ÓÔÓÙ·˜ ·ﬁ ÙËÓ ﬁÏË, Û˘Ó·ÓÙ¿ÙÂ Î·Ù·Ú¿ÛÈÓ· ÙÔ›· Î·È ˘¤ÚÔ¯· ·Ú·ı·Ï¿ÛÛÈ· ¯ˆÚÈ¿, Ô˘ ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ·Ó·ÏÏÔ›ˆÙÔ ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘˜ Î·È ÚÔÛÊ¤ÚÔ˘Ó ˙ÂÛÙ‹ ÊÈÏÔÍÂÓ›·

√ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ ¢‹ÌˆÓ & ∫ÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ¡‹ÛÔ˘ §¤Û‚Ô˘ ÌÂ ¤‰Ú· ÙËÓ fiÏË ÙË˜ ª˘ÙÈÏ‹ÓË˜ Î·È Ì¤ÏË ÙÔ˘˜ 13 ¢‹ÌÔ˘˜ ÙË˜ §¤Û‚Ô˘, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ‹È· ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È Â›Ï˘ÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÌÂ Î‡ÚÈ· ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.

e-mail: syndesmo@les.forthnet.gr

∆ήµος Θερµής

Σάρλιτζα Παλλάς

σφέρουν ζεστή φιλοξενία. Αξίζει να σταµατήσετε σε κάποια για ουζοµεζέ, φρέσκο ψάρι ή καφέ. Συνεχίζετε βόρεια και ανατολικά του νησιού, µε κατεύθυνση προς το Μόλυβο. Στα βόρεια της πόλης βρίσκονται τέσσερα χωριά του ∆ήµου Μυτιλήνης. Το πιο µεγάλο, η Mόρια είναι γνωστή για το Ρωµαϊκό Υδραγωγείο της, µια πέτρινη κατασκευή του 2ου αι. µέσα από την οποία µεταφερόταν νερό στη Μυτιλήνη από τις πηγές της Αγιάσου. Στη Μόρια επίσης βρίσκεται και ο ναός του Αγίου Βασιλείου, που χτίστηκε το 1769. Υπέροχα µεγάλα σπίτια, αστικής αρχιτεκτονικής, βιοµηχανικά κτήρια, κυρίως λιοτρίβια, πύργοι µε ψηλούς φράχτες και µοσχοβολιαστές αυλές, γραφικά σοκάκια, καφενεία και παραδοσιακά µαγαζιά, δίνουν το στίγµα ενός live χωριού.

Ρωµαϊκό Υδραγωγείο Μόριας Κοντά στο χωριό Λάµπου Μύλοι σώζονται τµήµατα του Υδραγωγείου, ενός σπουδαίου τεχνικού έργου που υπάρχει εκεί από τον 3ο αιώνα µ.Χ. Το Υδραγωγείο ξεκινούσε από την Αγιάσο και έφτανε στη Μυτιλήνη. Οι καµάρες του, οι ογκόλιθοι, οι πεσσοί, οι άβακες και τα τόξα που το απάρτιζαν ήταν καµωµένα από λεσβιακό γκρίζο

LESVOS GUIDE 2009

µάρµαρο και δηµιουργούσαν ένα σύνολο που έµοιαζε µε προπύλαια κλασικού ναού ή ανακτόρων. Ξεκινούσε από τις υπώρειες του Oλύµπου, στην περιοχή Tσίγκου, και διανύοντας 26 χιλιόµετρα, πότε µε υπόγειο πήλινο αγωγό, πότε µε σκαλισµένο αύλακα πάνω στους βράχους και πότε µε αψίδες, τροφοδοτούσε µε νερό τη Mυτιλήνη. Η κλίση που του είχαν δώσει οι τεχνικοί, σ’ όλη τη µακρά διαδροµή του, επέτρεπε στο νερό να ρέει άφθονο και ανεµπόδιστο. Aπό τη δεξαµενή της Μυτιλήνης µοιραζόταν µε αγωγούς στις δηµόσιες κρήνες της πόλης, στα λουτρά και στις επαύλεις της. O επισκέπτης µπορεί να δει τµήµα αυτού του Υδραγωγείου (τη σωζόµενη τοξοστοιχία –17 τόξα– µήκους 170 µέτρων) κοντά στο χωριό Mόρια. Εδώ, οι ψαροταβέρνες είναι στις πρώτες επιλογές των ντόπιων. Τα χταποδάκια λιάζονται στα σύρµατα, οι βαρκούλες λικνίζονται στο γραφικό λιµανάκι, υπέροχα βιοµηχανικά πετρόκτιστα κτήρια γύρω-γύρω, αγιόκληµα και γιασεµιά στις περιποιηµένες αυλές. Είναι ένα απ’ τα πιο γραφικά λιµανάκια του νησιού, µε πολλές ταβέρνες και καφετέριες ακριβώς πάνω στο µουράγιο.

Παναγιούδα - Πάµφιλα

Θερµή

Χωµένα µέσα σε σαπωνοποιεία και λιοτρίβια, φιλοξενούν το ναό της Αγίας Βαρβάρας, το µαρµάρινο τέµπλο του οποίου έχει σκαλίσει ο Ιωάννης Xαλεπάς (1878). Υπέροχο είναι και το νεοκλασικό κτήριο του ∆ηµοτικού Σχολείου πάνω στον κεντρικό δρόµο. Εδώ θα θαυµάσετε υπέροχα σαχνισίνια στους πύργους του χωριού, τα παλιά λιοτρίβια και σαπωνοποιεία. Ένα αρχοντοχώρι που δείχνει πως εδώ κάποτε, παιζόταν ένα σηµαντικό εµπορικό παιχνίδι.

υνεχίζετε τον οδικό άξονα που οδηγεί από την πόλη της Μυτιλήνης στο βόρειο τµήµα του νησιού, όπου βρίσκεται η περιοχή της Θερµής, µε ιστορία 5.000 ε-

Σ τών.

Θερµή H περιοχή πήρε την ονοµασία της από τις θερµές πηγές που αναβλύζουν εκεί επί αιώνες. Στα τουρκικά ονοµαζόταν «Σάρλιτζα», λέξη σύνθετη από το «σαρί», που σηµαίνει κίτρινο χρώµα, και το «λίτζα», που σηµαίνει υπόθερµο θεραπευτικό νερό, θερµοπηγή. Ονοµάστηκε έτσι από το βαθύ κίτρινο χρώµα που αφήνει το νερό στις δεξαµενές και στ’ αυλάκια. Aπό αρχαιολογικά ευρήµατα αποδεικνύεται ότι στην περιοχή λατρευόταν η Άρτεµις, η προστάτιδα των ιαµατικών λουτρών.

LESVOS GUIDE 2009

78 ανακάλυψαν και µια έκτη, µεταγενέστερη, που δηµιουργήθηκε στα µέσα της δεύτερης χιλιετίας. Aπό τις πόλεις της Θερµής, η πρώτη και η δεύτερη είναι σύγχρονες της πρώτης Τροίας. Τα σηµαντικά ευρήµατα των εκεί ανασκαφών εκτίθενται σήµερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης. Ένα πλήθος από θεµέλια οικοδοµηµάτων, επιγραφές, αρχιτεκτονικά µέλη, που υπήρχαν εδώ και πολλά χρόνια διασκορπισµένα στην περιοχή γύρω από τα λουτρά, µαρτυρούν το µεγαλείο και την ακτινοβολία αυτού του θρησκευτικού και θεραπευτικού κέντρου. Κάποια απ’ αυτά θα τα βρείτε στον υπαίθριο αρχαιολογικό χώρο στη θέση «Xωράφα», σε µικρή απόσταση απ’ το Σάρλιτζα.

Σκάλα Θερµής

Πύργοι Θερµής Πήραν το όνοµά τους σχετικά πρόσφατα, το 17ο αιώνα, από τα πυργόσπιτα που έχτισαν εκεί Τούρκοι και πλούσιοι Έλληνες Μυτιληνιοί. Σπίτια σαν κάστρα, µε ψηλές πέτρινες µάντρες, ξύλινα σαχνισίνια, µεγαλοπρεπείς είσοδοι. Στα δεξιά σας, θα αναγνωρίσετε τον πύργο του Νιάνια, που χρονολογείται από το 1647. Σήµερα σώζονται ελάχιστα από τα 160 που υπήρχαν στην περιοχή στις αρχές του αιώνα και έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα. Αν στρίψετε δεξιά, προς τη θάλασσα, θα βρεθείτε στην παραλία «Κανόνι» µε όµορφα ταβερνάκια και το beach bar restaurant «Mayotte», πόλο έλξης όλων των ηλικιών. Εδώ βρίσκεται και το ξενοδοχείο «Lesvos Inn Resort & Spa» µε εξαιρετικό σέρβις, οικογενειακή ατµόσφαιρα και υπέροχη θέα. Αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στην περιοχή Πετραλώνια, δίπλα στην παραλία «Kανόνι», έφεραν στο φως τα στρώµατα και τα ίχνη πέντε πόλεων των αρχών της τρίτης χιλιετίας, που είχαν κτιστεί η µία πάνω στην άλλη. Πάνω στα ερείπιά τους

LESVOS GUIDE 2009

Γραφικό και ασφαλές λιµάνι για ψαρόβαρκες και µικρά σκαφάκια. Εδώ τα καλοκαίρια γίνεται το νυφοπάζαρο, σεργιάνι και βόλτα δίπλα στη θάλασσα κοντά στον ανακαινισµένο ανεµόµυλο που δεσπόζει και που φιλοξενεί διάφορες θερινές εκδηλώσεις. Αν έχετε χρόνο, καθίστε σ’ ένα παγκάκι και κάνετε χάζι ή πιάστε κουβέντα µε τους ντόπιους.

Σάρλιτζα Παλλάς Στις αρχές του 20ού αιώνα η περιοχή της Θερµής ήταν πασίγνωστη για το πολυτελέστατο ξενοδοχείο «Σάρλιτζα Παλλάς», το οποίο χτίστηκε το 1909 µε σχέδια Γάλλων αρχιτεκτόνων για λογαριασµό του Xασάν Eφέντη Mολά Mουσταφά. Για 30 χρόνια περίπου, κι αφού πέρασε στο Ελληνικό ∆ηµόσιο, γνώρισε µεγάλη ακµή προσελκύοντας επισκέπτες και προσωπικότητες από Ανατολή και ∆ύση. Απ’ το 1933 άρχισε να παρακµάζει και, µε εξαίρεση κάποιες µικρές αναλαµπές, µπλοκαρισµένο στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και της αδιαφορίας, παραδόθηκε στη φθορά του χρόνου. Σήµερα λειτουργούν µόνον οι λουτροπηγές.

Ναοί της Θερµής Πολύ σηµαντικό µνηµείο θεωρείται και ο βυζαντινός ναός της Παναγίας Tρουλωτής,

∆ήµος Μανταµάδου

στους Πύργους Θερµής. O ναός (µάλλον του 14ου αιώνα) είναι χτισµένος στο ρυθµό του εγγεγραµµένου σταυροειδούς. Τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα η Θερµή έγινε και πάλι παγκοσµίως γνωστή, χάρη στο µοναστήρι των Aγίων Pαφαήλ, Nικολάου και Eιρήνης.

Τουριστική Θερµή Σήµερα γνωρίζει σηµαντική κίνηση και ανάπτυξη, µε µικρές ξενοδοχειακές µονάδες, ταβερνάκια, µοδάτα club και εστιατόρια. H παραλία της, το Kανόνι, συγκεντρώνει χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Για κολύµπι και φαγητό προσφέρονται επίσης το Πεταλίδι, η Σκάλα Nέων Kυδωνιών, και η Σκάλα Mυστεγνών, που διαθέτουν ενοικιαζόµενα δωµάτια πάνω στο κύµα. Οι καθαρές θάλασσες και ακτές, τα γραφικά ταβερνάκια και η τοπική κουζίνα της συνθέτουν τις ιδανικές συνθήκες για διακοπές όµορφες και ήσυχες. Το Πεταλίδι είναι ένας εντυπωσιακός κολπίσκος µε καταπράσινα γάργαρα νερά, ιδανικός τόπος για µια all day εξόρµηση. Στο ίδιο µέρος βρίσκεται το οµώνυµο ξενοδοχείο, µε ένα εκπληκτικό εστιατόριο, για όσους θελήσουν να κάνουν εκεί τις οικογενειακές τους διακοπές.

80 LESVOS GUIDE 2009

Μυστεγνά Tο χωριό αυτό είναι γνωστό για την περίφηµη µυστεγνιώτικη κόκκινη πέτρα, µε την οποία χτίζονται πολλά δηµόσια και ιδιωτικά κτήρια σ’ ολόκληρο το νησί. Σκάλα Μυστεγνών Μια στενόµακρη παραλία µε βοτσαλάκι και φιλικά νερά. Πίσω λιόφυτοι λόφοι µε τη γλυκύτητα της αιολικής γης και πέρα, στο βάθος της θάλασσας, οι ακτές της Μικράς Ασίας. Αν τύχετε σε µέρα µε δυνατή διαύγεια µπορεί να διακρίνετε απέναντι τα αυτοκίνητα να κινούνται. Ένας τόπος που είναι ό,τι πρέπει γι’ αυτούς που θέλουν ηρεµία, γαλήνη, «όλοι µια παρέα» στιλ διακοπών και καλό φαγητό. Τα ταβερνάκια έχουν φρεσκότατα ψάρια και ντόπια κρεατικά, είναι δίπλα στο κύµα και µερικά βγάζουν τραπεζάκια κάτω από τα σκιερά αλµυρίκια. Πολλά ενοικιαζόµενα δωµάτια έχουν ξεπεταχτεί τα τελευταία χρόνια, αλλά και κατοικίες που νοικιάζονται µε τον χρόνο. Οι διακοπές στη Σκάλα Μυστεγνών µπορεί να είναι µια φτηνή λύση και σε καµιά περίπτωση δεν θα σας απογοητεύσουν

Nέες Kυδωνίες (Μπαλτζίκι), Πηγή, Kώµη

Μανταµάδος

∆ÛﬁÓÈ·

Επτά χιλιόµετρα από τη Θερµή, σε µια πευκόφυτη και γεµάτη λιόδεντρα περιοχή, βρίσκονται τα χωριά Πηγή και Kώµη, γνωστά για το «Πανηγύρι του ταύρου», που αναβιώνει εκεί κάθε χρόνο και για το περίφηµο ελαιόλαδό τους. Αναζητήστε εκεί µοναδικά τυροκοµικά προϊόντα. Νέες Kυδωνίες είναι η ελληνική ονοµασία του Aϊβαλιού, αφού το χωριό χτίστηκε από πρόσφυγες. Πριν κατεβείτε στη σκάλα, απολαύστε την πανοραµική θέα και στη συνέχεια µια σαρδέλα ψητή στα κάρβουνα θα σας αποζηµιώσει, εκεί, στο φάρο δίπλα στο κύµα. ∆εξιά σας, ο όρµος

µε τα βότσαλα ενδείκνυται για µια γρήγορη βουτιά στα καθαρά νερά. Παίρνοντας το δρόµο για το Mανταµάδο, θα πέσετε πάνω στη γραφική παραλία «Ξαµπέλια». Μπάνιο και φαγητό στη ταβέρνα είναι ό,τι πρέπει για να ξαποστάσετε.

Η Μονή των Ταξιαρχών - µια µοναδική εικόνα! Ο Μανταµάδος είναι διάσηµος για τη µονή αυτή. Στο µοναστήρι, που χρονολογείται από το 17ο αιώνα, βρίσκεται η εικόνα του Aρχαγγέλου Mιχαήλ, που, σύµφωνα µε την παράδοση, φτιάχτηκε από λάσπη και αίµα των µοναχών που σφαγιάστηκαν σε µια επιδροµή πειρατών. Στο πανηγύρι της, που γίνεται την τρίτη Κυριακή µετά το Πάσχα (των Mυροφόρων), σφάζεται από την παραµονή ένας ταύρος. Το κρέας του το βράζουν σε µεγάλα καζάνια µαζί µε σιτάρι και φτιάχνουν έτσι το παραδοσιακό «κισκέκ», το οποίο µοιράζουν δωρεάν σε όλους τους προσκυνητές.

LESVOS GUIDE 2009

Εφταλού

Συκαµνιά

∆ηµαρχείο Μήθυµνας Λέσβου Τηλ. 2253071323 Fax 2253071091 Τουριστικό Γραφείο ∆ήµου Τηλ. 2253071347 Fax 2253072277 www.mithymna.gr, email: info@mithymna.gr

∆ήµος Μήθυµνας

∂ÊÙ·ÏÔ‡

Mανταµάδος βρίσκεται στα βορειοανατολικά του νησιού. Μεγάλο κεφαλοχώρι, µε παραδοσιακή αρχιτεκτονική, γραφικά σοκάκια και καλντερίµια και εξαιρετικά αγροτικά, κτηνοτροφικά και άλλα προϊόντα, όπως τυριά, µέλι, ελαιόλαδο και κεραµικά. ∆οκιµάστε το γιαούρτι, τα ονοµαστά λαδοτύρια, τις φρέσκιες µυζήθρες και τα ντόπια κρέατά του. Εδώ θα βρείτε, επίσης, υπέροχα κεραµικά σε πολύ καλές τιµές και θα θαυµάσετε τους αγγειοπλάστες την ώρα που γυρίζουν τον τροχό µέσα στα περίφηµα εργαστήριά τους. Στην περιοχή σήµερα λειτουργούν µόνον εννέα από τα 60 της δεκαετίας του 1950. Kάντε οπωσδήποτε µια βόλτα στην κεντρική πλατεία του χωριού. ∆είτε το Πολύκεντρο, ένα ανακαινισµένο παλιό ελαιοτριβείο, που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγµα των βιοµηχανικών κτηρίων των αρχών του 20ού αιώνα, όπου πραγµατοποιείται τον Aύγουστο µεγάλη Παλλεσβιακή Έκθεση Kεραµικής.

LESVOS GUIDE 2009

™ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ

Γενί Λιµάνι (Σκάλα Κάπης) Μικρό ψαροχώρι, κέντρο ανεφοδιασµού της βόρειας πλευράς του νησιού, τον περασµένο αιώνα. Αγροτόσπιτα και µπαχτσέδες, κτήρια της εποχής, που δείχνουν πως ο τόπος τούτος κάποτε άκµαζε. Αν συνεχίσετε το δρόµο προς τα βόρεια, θα βρεθείτε στη µικρή παραλία Φερόγια. Η θέα από ψηλά είναι καταπληκτική και η διαδροµή, αν και δύσβατη, είναι ονειρική.

Άγιος Στέφανος Tρία εργαστήρια κεραµικής στον Άγιο Στεφάνο, τα γνωστά «Κεραµιδαριά», ακολουθούν ακόµα τον παλιό τρόπο κατασκευής. O οικισµός αυτός αποτελεί σήµερα ένα από τα λίγα παραδοσιακά βιοτεχνικά κέντρα του ελλαδικού χώρου. Στα εργαστήριά του κατασκευάζονται πολλά είδη κεραµικών – από τα γιγάντια πιθάρια για τη φύλαξη του λαδιού ως τα µικρότερα κουµάρια (κανάτες νερού).

Παλιός Μικρό ψαροχώρι, από τα πιο γραφικά του νησιού. Στέκι πολλών κουλτουριάρη-

δων Μυτιληνιών, που τα τελευταία χρόνια αγόρασαν και ανακαίνισαν παλιά σπίτια του, µε αποτέλεσµα να αποκτήσει ο τόπος αρκετή κινητικότητα.

Παραλίες για µπάνιο Υπάρχουν στην Πεδή, στον Παλιό, τον Aσπροπόταµο, στο λιµάνι της Kάπης και στα Tσόνια (επίνειο της Kλειούς). Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού θα βρείτε εκεί ταβέρνες µε φρέσκο ψάρι, εκλεκτά ντόπια κρέατα και τυροκοµικά προϊόντα. Κάποιες απ’ αυτές µένουν ανοιχτές και το χειµώνα και προσφέρουν τα πιο νόστιµα πιάτα του νησιού µέσα σ’ ένα ερηµικό και απίστευτα όµορφο τοπίο.

Tα χωριά Kάπη, Πελόπη, Κλειώ Η Πελόπη ή Γέλια και η Κάπη είναι καθα-

ρά αγροτικά και κτηνοτροφικά live χωριά µέχρι σήµερα. Πιάστε κουβέντα στα καφενεία, οι κάτοικοι είναι ιδιαίτερα φιλικοί και µάθετε από πού θα πάρετε καλό τραχανά, µέλι και τυρί. Εδώ το µέλι έχει µια άλλη γεύση και µυρωδιά – θα το βρείτε µόνο από µικρούς ντόπιους παραγωγούς. Στην Kλειού αξίζει να προσέξετε τα πολλά µεγάλα και ξεχωριστά αρχοντικά σπίτια, µε πιο ξεχωριστό, το πρόσφατα ανακαινισµένο σε ξενώνα «Αρχοντικό Ζαχαριάδη». Άντε πάλι για ουζάκια στα καφενεδάκια της πλατείας, κι αν βρεθείτε εκεί βράδυ, δοκιµάστε κάτι από τις ψητούρες της ψησταριάς. Μην ξεχνάτε το πανηγύρι του ταύρου που γίνεται κάθε καλοκαίρι.

Μήθυµνα

ρχαιολογικές αναζητήσεις, µεσαιωνικές µνήµες, χρυσογάλανες ανταύγειες στο µπλε του Αιγαίου. Καλώς ήρθατε στον γοητευτικό Μόλυβο. Έναν από τους οµορφότερους προορισµούς του κόσµου. Ο παραδοσιακός χαρακτήρας του οικισµού, η οργανωµένη κοινωνική ζωή και η ζεστή φιλοξενία των κατοίκων του θα σας κερδίσουν από την πρώτη κιόλας στιγµή. H πόλη της Mήθυµνας –ο σηµερινός Mόλυβος– βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού. Τα ευρήµατα αποδεικνύουν πως το χωριό τούτο κατοικείται από την

LESVOS GUIDE 2009

εποχή του Χαλκού και ότι ήταν µια από τις σηµαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας. H αρχιτεκτονική φυσιογνωµία του αποτελεί τη ζωντανή απόδειξη της πολυκύµαντης και πολυτάραχης ιστορίας του. H πολιτεία, που είναι ριζωµένη πάνω στο βράχο όπου δεσπόζει το µεσαιωνικό κάστρο, φτάνει µέχρι τη θάλασσα. Ο σηµερινός οικισµός είναι απλωµένος γύρω και κάτω από το µεσαιωνικό κάστρο. Όλα τα σπίτια έχουν χτιστεί µε πέτρα ή ξύλο και η δοµή τους είναι εντυπωσιακά πυκνή ανάµεσα σε ένα δίκτυο καλντεριµιών. Μαζί µε τις αυλές και τα µπαλκόνια συνθέτουν ένα σύνολο ξεχωριστής οµορφιάς και εξαιρετικού πολεοδοµικού

Μήθυµνα

ενδιαφέροντος, που δικαίως έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο. Στο Mόλυβο σώζονται πολλά αρχοντικά, που χρονολογούνται από το τέλος του 18ου αιώνα. Ένα από αυτά είναι του Γιαννάκου, το οποίο διακοσµείται από περίτεχνες τοιχογραφίες.

Mόλυβος ο διάσηµος και µοναδικός Μεγάλα ξενοδοχεία, πολλές µικρές µονάδες ιδιαίτερα προσεγµένες, ταβέρνες και εστιατόρια και ένα µαγευτικό εµπορικό κέντρο όπου θα βρείτε ό,τι καλόγου-

στο λαχταρά η ψυχή σας. Σταθείτε οπωσδήποτε στις κρεµασµένες βεράντες για καφέ και γλυκό. Το γαλακτοµπούρεκο και η λεµονόπιτα της «Μπλε Αλεπούς»... από τα καλύτερα! Μαγευτείτε από το πιο εντυπωσιακό ηλιοβασίλεµα του Αιγαίου. ∆ιάσηµο χωριό ο Μόλυβος είναι ένα από τα πιο κοσµοπολίτικα µέρη της Ελλάδας. Γοητεύει τα πλήθη των τουριστών που συρρέουν απ’ όλο τον κόσµο, προκειµένου να τον γνωρίσουν και να σεργιανίσουν στα πλακόστρωτα σοκάκια του! Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι, παρότι αποτελεί έναν από τους πιο

δηµοφιλείς προορισµούς, κατάφερε να αντισταθεί και να διατηρήσει ακέραια τη φυσιογνωµία και το χρώµα του. Σε τούτο τον τόπο δεν υπάρχει περίπτωση να βαρεθείτε. Τα τελευταία 100 χρόνια βρίσκεται στο προσκήνιο και αποτελεί πόλο έλξης υψηλού τουρισµού. Αυτό σίγουρα το οφείλει όχι µόνο στη σπάνια αρχιτεκτονική ταυτότητα και τις παραλίες του, αλλά και στη ζεν αύρα του, που όσο πιο πολύ τη βιώνετε, τόσο περισσότερο δεν θα θέλετε να την αποχωριστείτε. Όλες οι ώρες του 24ώρου παίρνουν άλλη διάσταση στο Μόλυβο. Μπαράκια, ταβέρνες, καφέ, clubs και εστιατόρια, ανθοπωλεία, καθαριστήρια, ζαχαροπλαστεία, κοσµηµατοπωλεία, τουριστικά και κεραµικά είδη, πρακτορεία τύπου, κάβα µε εξαιρετικά κρασιά απ’ όλο τον κόσµο,

LESVOS GUIDE 2009

οργανωµένο πάρκινγκ έξω από το ιστορικό κέντρο, όλα δίνουν ένα έντονο «παρών» και τον τοποθετούν στα top του νησιού. Ο Μόλυβος δεν επαναπαύεται στις δάφνες του. Χρόνο µε το χρόνο ανανεώνει και αναβαθµίζει το τουριστικό του προφίλ επιβεβαιώνοντας τη φήµη του, σαν ένας all time classic κορυφαίος προορισµός.

Το λιµάνι Στην άκρη του οικισµού θα θαυµάσετε ένα από τα πιο κοσµοπολίτικα και, ταυτόχρονα, γραφικά λιµανάκια της Ελλάδας και δεν θα ξέρετε σε ποιο ταβερνάκι να πρωτοκαθίσετε για ούζο και µεζέ ή για το πρωινό σας, που σε ορισµένα από αυτά είναι ιδιαίτερα φροντισµένο. Μέρος µε ναυτική κουλτούρα, είναι ίσως από τα λίγα µέρη της Ευρώπης που ακόµα διαθέ-

∂ÊÙ·ÏÔ‡

τει τις τράτες τα περίφηµα γρι - γρι που ακόµα βγαίνουν το σούρουπο στη σειρά για την ψαριά της ηµέρας. Τα ψαροκάικα και τα κότερα που είναι αραγµένα στο µόλο αποτελούν ένα θαυµάσιο και χαλαρωτικό θέαµα.

Ελιτίστικο life style LESVOS GUIDE 2009

Η µικρή κοινωνία του Μολύβου είναι ιδιαίτερα φιλική και φινετσάτη. Μαζί µε τους ντόπιους πολλοί ξένοι – Έλληνες και αλλοδαποί- λάτρεψαν τον τόπο και τον επέλεξαν για εξοχική ή και µόνιµη κατοικία τους. Πολλοί από τους διάσηµους jet set επώνυµους και φανατικούς διανο-

Μήθυµνα

ªﬁÏ˘‚Ô˜

ούµενους εποικιστές του, επικεντρώνονται στην ποιότητα και τη διαχρονική glam όψη του χωριού. Εδώ, στα πλήρως ανακαινισµένα αρχοντόσπιτά τους συναντώνται τα καλοκαίρια αλλά και τις άλλες εποχές, καθώς διατηρούν ένα συχνό πηγαινέλα που ενισχύει την άκρως

intellectual ατµόσφαιρα. Πλήθος καλλιτεχνών, µουσικών, ζωγράφων, ποιητών, µαζεύεται στο Μόλυβο. Επιστήµονες, γιατροί, γκαλερίστες και γενικώς άτοµα µε υψηλό βαλάντιο και αισθητική αποτελούν τους glamorous κατοίκους αυτού του χωριού που εναρµονίζονται πλήρως

µε τους φιλόξενους ντόπιους.

Μια χαλαρή καθηµερινότητα Η ζωή συνήθως κινείται έξω από τα σπίτια. Στα ταβερνεία, τα µπαράκια, τον υπέροχο κεντρικό µαγαζότοπο µε τα αιωνόβια σαλγκίµια (γλισίνες). Μόνο φανταστείτε την άνοιξη τα ανθισµένα µοβ τσαµπιά! Αλλά και στις βεράντες των υπέροχων σπιτιών, παρέα µε ατέλειωτα πρωινά καφεδάκια, ούζα µε θέα το Αιγαίο και απογευµατινά ηλιοβασιλέµατα. Μη χάσετε Τη ψητή σαρδέλα και την παστή παλαµίδα στα γραφικά ταβερνάκια του λιµανιού Τις αυλές µε τ’ αγιόκληµα, τις µπουκαµβίλιες και τα γιασεµιά Το καλντερίµι µε τα σαλγκίµια στο κέντρο της αγοράς του Μολύβου που ανακηρύχτηκαν διατηρητέα όπως ο ίδιος ο οικισµός. Τα σκουπισµένα σοκάκια, τις περιποιηµένες Μολυβιάτισσες που ακολουθούν ένα extra chic ντύσιµο, ακόµα και για να πάνε στο µανάβη.

Αξίζει να δείτε LESVOS GUIDE 2009

Στο Mόλυβο σώζονται πολλές δηµόσιες βρύσες της περιόδου της τουρκοκρατίας, µε ανάγλυφες επιγραφές και διακοσµήσεις. Αρχιτεκτονικό µνηµείο του περασµένου αιώνα είναι και το οίκηµα των Παλαιών Λουτρών. Στο χωριό λειτουργεί, επίσης, ∆ηµοτική Πινακοθήκη, µε αξιόλογη συλλογή καλλιτεχνικών έργων των Tσαρούχη, Xαλεπά, Mυταρά, Mπότσογλου και πολλών άλλων. Αποµεινάρια του µόλου του αρχαίου λιµανιού, αλλά και τµήµατα του ρωµαϊκού υδραγωγείου µπορεί να δει ο επισκέπτης εκεί όπου σήµερα βρίσκεται το σύγχρονο λιµάνι. Η Μήθυµνα είναι ένας από τους σηµαντικότερους διατηρητέους οικισµούς του Αιγαίου. Αρχαία Μήθυµνα: Τα ερείπια της αρχαίας Μήθυµνας βρίσκονται σε µια µικρή χερσόνησο στη βόρεια ακτή του νησιού. Ιδρύθηκε κατά την περίοδο που έφθασαν εδώ οι Αιολείς, δηλαδή στα τέλη της εποχής του Χαλκού. Σύµφωνα µε τα ευρήµατα των ανασκαφών, η Μήθυµνα άκµασε κατά την αρχαϊκή περίοδο και η έκτασή της ήταν ίδια περίπου µε αυτή του σύγχρονου οι-

∏ ¶·Ó·ÁÈ¿ Ë °ÔÚÁﬁÓ·

κισµού. Μετά το 4ο π.Χ. αιώνα περιορίστηκε στα γύρω από την Ακρόπολη και τη Ντάπια σηµεία, όπου µέχρι σήµερα σώζεται ένα τµήµα του αµυντικού τείχους της ελληνιστικής περιόδου, που ενσωµατώθηκε µε το µεσαιωνικό κάστρο. Αρχαιολογική συλλογή Μήθυµνας Η συλλογή αυτή στεγάζεται στο κτήριο

του παλαιού ∆ηµαρχείου και περιλαµβάνει ευρήµατα ανασκαφών που έγιναν στην ευρύτερη περιοχή, αµφορείς του 4ου–6ου αιώνα από τις ισπανικές ακτές, τη βόρειο Αφρική, τη Χίο και τη Σάµο, αλλά και συλλογή φωτογραφιών από την απελευθέρωση του νησιού το 1912.

æAPOTABEPNA

™Î¿Ï· ™Î·ÌÓÈ¿˜ - TËÏ.: 22530-55360 LESVOS GUIDE 2009

∆ήµος Πέτρας

Εφταλού Σε απόσταση 4 χλµ. βορειοανατολικά από το Mόλυβο βρίσκεται η Eφταλού, µε τις όµορφες δαντελωτές ακρογιαλιές και την απέραντη θέα προς τη Mικρά Aσία – κάποιο σηµείο της βρίσκεται τόσο κοντά, που θα ακούσετε τα κοκόρια και τα κλάξον των αυτοκινήτων της απέναντι ακτής. Στην άκρη βρίσκονται τα περίφηµα ιαµατικά λουτρά, µε ενοικιαζόµενα δωµάτια και εξαιρετική ταβέρνα µε νόστιµα µαγειρευτά και φρέσκα ψάρια.

Βαφειός Όποιος ντόπιος σας µιλήσει για το Βαφειό το σίγουρο είναι πως θα ξεκινήσει από το µεζεδοπαίχνιδο στα παραδοσιακά ταβερνεία του. Μικρό χωριό σκαρφαλωµένο στις δυτικές πλαγιές του όρους Λεπετύµνου στο δρόµο προς Σκαµνιά, µε θέα στον οικισµό του Μολύβου – δείτε το βράδυ το φωτισµένο κάστρο- στο πέλαγος και στο ακρωτήρι Μπαµπά της Μικράς Ασίας. Οι ταβέρνες του φηµίζονται για την τοπική παραδοσιακή κουζίνα, καθώς τον καθιστούν γαστρονοµικό προορισµό του νησιού.

LESVOS GUIDE 2009

Το ηλιοβασίλεµα και η θέα θα σας συγκλονίσουν. Ο Βαφειός ήταν αγροτικός οικισµός στα σύνορα του αρχαίου «ΤΕΜΕΝΟΥΣ» της αρχαίας Μήθυµνας και πήρε το όνοµά του από τη βαφή των ρούχων και υφαντών των αρχαίων Μηθυµναίων, που γινόταν στα βαφεία µε φυτικά υλικά.

Άργενος Ανατολικά βρίσκεται η Άργενος, ένα µικρό χωριό κουρνιασµένο στα βράχια του βουνού, σαν αετοφωλιά. Η περιοχή παρουσιάζει πολύ ενδιαφέρον και φυσική ποικιλία: αιωνόβιες καστανιές, βραχώδη οροπέδια, κάθετα κοµµένα βράχια και, λίγο πιο πέρα, επάνω από το δρόµο, τα χαλάσµατα του εγκαταλειµµένου χωριού Χάλικα. Λόγω της καθίζησης που υπέστη, οι κάτοικοί της µετακινήθηκαν λίγο πιο κάτω, στον νεόκτιστο Λεπέτυµνο. Ο δρόµος οδηγεί στην παραλία µε τα θερµά νερά. Στην Άργενο λειτουργεί ως Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και Βιβλιοθήκη Λεσβιακών Γραµµάτων στο σπίτι του Λέσβιου φιλόλογου και γραµµατολόγου Γιώργου Bα-

Πέτρα

λέτα (1907-1989).

Σκαµνιά Tο χωριό αυτό είναι ένας διατηρητέος παραδοσιακός οικισµός µε αρχοντόσπιτα, στενά καλντερίµια, γραφικές ανηφοριές, όµορφη πλατεία και εξαιρετική θέα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. H Σκαµνιά είναι η γενέτειρα του πεζογράφου, δηµοσιογράφου και ακαδηµαϊ-

κού Στράτη Mυριβήλη (1890-1969).. Στο χωριό σώζεται το πατρικό του σπίτι και στην πλατεία της Σκάλας δεσπόζει η µουριά στον ίσκιο της οποίας ξεκουραζόταν και έγραφε. Εκεί, το γραφικό ταβερνάκι της πλατείας σερβίρει εξαιρετικούς ντόπιους µεζέδες σε ασυναγώνιστες τιµές και µε πολύ προσωπικό σέρβις.

Σκάλα Σκαµνιάς Είναι πασίγνωστη για το εκκλησάκι πάνω

στο βράχο, που αποτέλεσε πηγή έµπνευ-

εξαιρετικές ταβέρνες πάνω στο κύµα -

ορειοδυτικά του νησιού θα συναντήσετε την Πέτρα, το Σκουτάρο, το Λαφιώνα και τους οικισµούς Πετρί και Άναξο, παραδοσιακά πετρόκτιστα χωριά µε τρεχούµενα νερά και πολύ πράσινο. H περιοχή είναι γεµάτη από ασηµένιους ελαιώνες, δάση µε πεύκα, βελανιδιές, κυπαρίσσια, αλλά και οπωροφόρα δέντρα. Πρόκειται για ορεινούς και παραθαλάσσιους παραθεριστικούς προορισµούς, µε πανέµορφες αµµουδερές παραλίες.

γνωστές για το φρέσκο ψάρι τους - και ω-

Πέτρα

σης για το πολυδιαβασµένο έργο του Mυριβήλη «Παναγιά η Γοργόνα». Είναι από τα πιο τουριστικά µέρη του νησιού και διαθέτει πολλά ενοικιαζόµενα δωµάτια,

ραίες µικρές παραλίες για µπάνιο, µε καλύτερη τη βοτσαλωτή Kάγια. Από εδώ µπορείτε να οδηγήσετε παραλιακά στο βατό χωµατόδροµο all the way, προκειµένου να φτάσετε από άλλο δρόµο στο Μόλυβο.

LESVOS GUIDE 2009

Μόλις στα 55 χλµ. µετά τη Μυτιλήνη βρίσκεται ο παραδοσιακός αυτός οικισµός. Πατρίδα πολλών προσωπικοτήτων της Τέχνης και των Γραµµάτων, όπως οι Θρασύβουλος Σταύρου, Nεοκλής Kαζάζης, Tάκης Eλευθεριάδης, Oρέστης Kανέλλης κ.ά., διαθέτει σήµερα το πολύ γνωστό για τη δράση του Πνευµατικό Kέντρο – «Πολύκεντρο» ∆ήµου Πέτρας, η βιβλιοθήκη του οποίου στεγάζεται στο πέτρινο νεοκλασικό κτήριο του παλιού Παρθεναγωγείου.

Παραλίες και ξενοδοχεία Η Πέτρα έχει µια θαυµάσια αµµουδερή ακρογιαλιά, µε ξενοδοχεία, ενοικιαζόµε-

Πέτρα

ÕÓ·ÍÔ˜

να δωµάτια, γραφικές ταβέρνες, µοδάτα µπαρ και εστιατόρια. Προσφέρει έντονη διασκέδαση µέρα-νύχτα και είναι κατάλληλη και για οικογενειακές διακοπές. Οι οργανωµένες πλαζ στους γραφικούς όρµους διαθέτουν οµπρέλες και ξαπλώστρες, σέρβις στην παραλία και θαλάσσια σπορ. Υπέροχα πέτρινα αρχοντόσπιτα µε αυλές γεµάτες από γιασεµιά, φοίνικες και οπωροφόρα δέντρα δίνουν στο χωριό µια εξαιρετική αίγλη. Γνωστός τόπος ιδιαίτερα αγαπητός σε ζωγράφους, συγγραφείς και ποιητές. Εδώ παλιές οικογένειες – τσιφλικάδες δίνουν ένα στίγµα αρχοντιάς. Ο ζωγράφος Ορέστης Κανέλης ήταν από δω. Η οικογένεια της γνωστής ναΐφ ζωγράφου, Νίκης Ελευθεριάδη, διαθέτει µια µοναδική ιδιωτική συλλογή µε αυθεντικά κεραµικά από τα ονοµαστά του Τσανά Καλέ, όχι ακόµα προσβάσιµη στο κοινό. Η αγορά της Πέτρας είναι από τις πιο γραφικές µε υπέροχα µικρά καταστήµατα για χάζι και αναµνηστικές αγορές.

Τα νησάκια της Πέτρας Απέναντι από την Πέτρα φιγουράρουν τρεις βραχονησίδες-παράδεισοι πτηνών και µικρών ζώων. Σήµερα λειτουργούν ως οικολογικά παρατηρητήρια κι εκεί κάνουν στάση οι σκαφάτοι για ψαροτούφε-

κο. Μπορείτε, αν θέλετε, ν’ αποφύγετε την πολυκοσµία, να νοικιάσετε θαλάσσιο ποδήλατο και να πάτε µέχρι εκεί, για να πλατσουρίσετε µε την ησυχία σας.

Το Καβάκι Είναι το υπέροχο απάνεµο λιµανάκι στη δεξιά πλευρά της παραλίας. Μέχρι να φτάσετε εκεί απολαύστε το µπάνιο σας στα υπέροχα beach bars που έχουν στηθεί τα τελευταία χρόνια και διαθέτουν ψάθινες αναπαυτικές οµπρέλες και µοδάτες µπαµπού ξαπλώστρες σ΄ ένα περιβάλλον µε άποψη και στιλ.

Η Παναγιά της Πέτρας Στη µέση του χωριού δεσπόζει ο βράχος της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, που είναι τεράστιος σαν τα Μετέωρα, φτάνει σε ύψος τα 40 µέτρα περίπου και ξεπροβάλλει µέσα από τις λυγερόκορµες λεύκες, σαν να θέλει να επιβληθεί στο επίπεδο τοπίο του χωριού. Ανεβείτε τα 114 σκαλιά, εισπνεύστε τον αιολικό αέρα του χωριού και αγναντέψτε τα γύρω λοφάκια και τα γαλάζια νερά. H περίοπτη –σαν κάστρο– εκκλησία είναι τρίκλιτη βασιλική, µε νάρθηκα, θαυµάσιο ξυλόγλυπτο επισκοπικό θρόνο και ένα πηγάδι που αναβλύζει «άγιο νερό». Για την εύρεση της εικόνας της Παναγίας και το χτίσιµο του ναού ακούγονται πολλοί θρύλοι. Ζητήστε απ’ τους ντόπιους να σας τους διηγη-

LESVOS GUIDE 2009

...ﬁÌˆ˜ ÙÔ Í¤Úˆ ˆ˜ ‰Â Á›ÓÂÙ·È ÔÙ¤ Î·ÓÂ›˜ Ó· ÂÏ›˙ÂÈ Û’ ÔÏ¿ÎÂÚË ÙËÓ Â˘Ù˘¯›·, ¤Ó· ÌÈÎÚﬁ ÌÂÚ›‰ÈÔ Ó· ÚÔÛ‰ÔÎ¿ÂÈ ÌÔÓ¿¯· ™·ÊÒ

¢HMO™ EPE™OY - ANTI™™H™ H TAYTOTHTA TH™ §E™BOY

TABAPI - ME™OTO¶O™

™I°PI

ANTI™™A

¢HMO™ EPE™OY - ANTI™™H™ TH§. 22530 - 53600

∆ήµος Ερεσού Αντίσσης

102

™Î¿Ï· ∂ÚÂÛÔ‡

θούν.

Ο ναός του Aγίου Nικολάου Ένα σηµαντικό εκκλησιαστικό διατηρητέο µνηµείο του χωριού, που βρίσκεται κοντά στην πλατεία του. Μονόκλιτη βασιλική µε τρία στρώµατα τοιχογραφιών, εκ των οποίων οι παλαιότερες είναι ίσως του 16ου αιώνα. ∆ιατηρεί και µουσείο.

Το «Σπίτι της Bαρελτζίδαινας» Σε µικρή απόσταση από την πλατεία, σχεδόν δίπλα στο πίσω µέρος του βράχου της Παναγίας, βρίσκεται το «Σπίτι της Bαρελτζίδαινας», που χτίστηκε στο µεταίχµιο του 18ου-19ου αιώνα και ανήκει στην κοσµική λεσβιακή αρχιτεκτονική της ύστερης τουρκοκρατίας. Ένα «πάντρεµα» ντόπιων και ανατολικών στοιχείων µε νεοκλασικισµό, βυζαντινή αρχιτεκτονική και µπαρόκ.

Αλλοι ναοί της περιοχής Αξίζει να επισκεφθείτε, µιας και βρίσκε-

LESVOS GUIDE 2009

στε στην περιοχή, την Κοίµηση της Θεοτόκου (1880) στο Σκουτάρο, τον Tαξιάρχη (1807) στο Yψηλοµέτωπο, την Kοίµηση της Θεοτόκου (1807) στο Λαφιώνα και την Kοίµηση της Θεοτόκου (1805) στη Στύψη.

Ιστορικό µονοπάτι Προς τα νότια της Πέτρας βρίσκεται το εγκαταλειµµένο ορεινό χωριουδάκι Kλαπάδος, το οποίο υπήρξε πεδίο των τελευταίων νικηφόρων µαχών των ελληνικών στρατευµάτων εναντίον των τουρκικών, το ∆εκέµβριο του 1912, για την απελευθέρωση της Λέσβου. Από εκεί µπορείτε να ξεκινήσετε την πεζοπορία σε µια µαγευτική διαδροµή, µέσα απ’ το πανέµορφο δηµοτικό πευκοδάσος. Προχωρώντας, θα θαυµάσετε από ψηλά και σ’ όλο τους το µεγαλείο την Άναξο, την Πέτρα, τη Mήθυµνα, την Eφταλού και τη Σκαµνιά.

Πετρί

Ερεσός Άντισσα

103

Ανεβαίνοντας προς τον οικισµό Πετρί, µε τους 15 πετρόκτιστους ανεµόµυλους στ’ ανατολικά του, θα συναντήσετε ένα βράχο µε µια µεγάλη τρύπα στη µέση, όπου, όπως λένε, έδεσε το πλοίο του ο Αχιλλέας κατά την τρωική εκστρατεία. Εκεί κοντά υπάρχει και µια στέρνα µε πηγή, γνωστή ως Πηγή του Αχιλλέα («Aχιλλοπηγάδα»). Στο µικρό χωριουδάκι θα απολαύσετε ένα από τα ωραιότερα ηλιοβασιλέµατα του νησιού, όταν ο ήλιος γέρνει στη θάλασσα. Αν καθίσετε στην αγναντερή βεράντα του µικρού ταβερνείου, που είναι ανοιχτό όλο το χρόνο, θα µαγευτείτε από τη θέα, ενώ η ατµόσφαιρα, ο χώρος και οι συγκλονιστικές παραδοσιακές γεύσεις θα σας αφήσουν µια αξέχαστη επίγευση.

Άναξος Από την Πέτρα και µε κατεύθυνση προς τα βορειοδυτικά, θα συναντήσετε την Άναξο, µια από τις πιο όµορφες παραλίες του νησιού, µε ολοκάθαρα βαθιά νερά και ένα ποταµάκι στη δυτική πλευρά. Εξαιρετικά οργανωµένη παραλία, που αναπτύχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, όταν ακόµα δεν υπήρχε καν οικισµός. Τοπίο σπάνιο, µε λόφους, προσελκύει πολλούς τουρίστες ακόµη και µε χαµηλό budget. Εδώ πολλοί ξένοι τουρίστες έχουν βρει τον ιδανικό τόπο χαλάρωσής τους καθώς απολαµβάνουν τη θάλασσα και τη φιλική ατµόσφαιρα κάθε καλοκαίρι. Μια θαυµάσια λύση για οικογένειες.

104

Στύψη Εκεί στα ψηλά, ένα παραδοσιακό «κρεµαστό» χωριό µε δυο εκκλησιές και τον βράχο του Άι Γιώργη. Με ταβέρνες που προσφέρουν νόστιµα κρεατικά και µεζέδες στην πλατεία, είναι µια must επιλογή χειµώνα-καλοκαίρι. Η θέα προς την Πέτρα εντυπωσιακή και η ρεµατιά του Λιγώνα (µε τα ερείπια των 20 υδρόµυλων, τα πουρνάρια, τις αχλαδιές, τις αγριάδες και το πανάρχαιο λιθόστρωτο µονοπάτι) ό,τι πρέπει για περπάτηµα.

Υψηλοµέτωπο Το µικρό αυτό καταπράσινο χωριό θα το συναντήσετε δυτικότερα, στο βόρειο άκρο του νησιού. Κατάφυτο από δαµασκηνιές, έχει το βλέµµα του στραµµένο στο µεγάλο κάµπο της Καλλονής.

LESVOS GUIDE 2009

∆ήµος Eρεσού – Aντίσσης περιλαµβάνει, εκτός από την Eρεσό και την Άντισσα, που παραπέµπουν στις οµώνυµες πόλεις της αρχαίας Λέσβου, πέντε άλλες κοινότητες: το Mεσότοπο, τη Bατούσα, τα Xύδηρα, το Σίγρι και την Πτερούντα. Καταλαµβάνει την πιο ορεινή περιοχή της δυτικής Λέσβου, όπου κυριαρχούν οι γυµνοί βραχώδεις λοφίσκοι και το σχεδόν ηφαιστειακό τοπίο – αποτέλεσµα της τροµερής ηφαιστειακής έκρηξης που συγκλόνισε το νησί και ολόκληρο το Αιγαίο κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Πρόκειται για µια περιοχή παραδοσιακά κτηνοτροφική και γεωργική, αλλά και µε βασικούς τουριστικούς προορισµούς του νησιού, όπως η Σκάλα Eρεσού ή Γιαλός και το Σίγρι.

Σκάλα Eρεσού

Η περιοχή κατακλύζεται από ένα σπάνιο κίτρινο θάµνο που ανθίζει την άνοιξη, και σας µεθάει µε το άρωµά του, το ροδόδενδρο.

Ερεσός, Σκάλα Ερεσού ή Γιαλός Το χωριό Ερεσός κατοικείται από την ύστερη Χαλκοκρατία και διαθέτει ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία.

Τρία χιλιόµετρα απόσταση από το χωριό βρίσκεται ο παραθαλάσσιος οικισµός Σκάλα ή Γιαλός, µε την εκπληκτική αµµουδερή παραλία του.

Λίγη ιστορία Η αρχαία Ερεσός είχε στάδιο, θέατρο, αγορά και πρυτανείο, αλλά, σύµφωνα µε

Ερεσός Άντισσα

105

106

µαρτυρίες, και ναούς του Απόλλωνα, της Αθηνάς, του ∆ιόνυσου και του Ποσειδώνα. Οι Ερέσιοι είχαν κόψει και δικό τους νόµισµα. Στη θέση Ξώκαστρο βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης και στη θέση Βίγλα τα αντίστοιχα της Ακρόπολης. Πρόκειται για τείχη της Αρχαϊκής Περιόδου, ένα γενοβέζικο κι έναν τουρκικό πύργο, µεσαιωνικό κάστρο και µια ρωµαϊκή δεξαµενή. Εδώ γεννήθηκε το 630 π.X. η Σαπφώ, η µεγαλύτερη λυρική ποιήτρια στην ιστορία της παγκόσµιας ποίησης, αλλά και ο Θεόφραστος, ο θεµελιωτής της έρευνας φυτών, πετρωµάτων και οικολογίας.

Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλοξενεί αρχαϊκά, κλασικά και ελληνιστικά αγγεία και ανάγλυφα, νοµίσµατα, επιτύµβιες ενεπίγραφες στήλες και την άγκυρα της τουρκικής ναυαρχίδας που ανατίναξε στον κόλπο της Ερεσού ο Παπανικολής το 1821.

Ο Γιαλός της Ερεσού Κατεβαίνοντας τη Σκάλα Ερεσού, το Γιαλό, όπως τον ονοµάζουν οι ντόπιοι, µια όµορφη αλέα τεσσάρων χλµ. µε µουριές και λεύκες αριστερά και δεξιά ενώνει το ορεινό χωριό µε τον παραθαλάσσιο οικισµό του. Ο εύφορος κάµπος της Ερεσού απλώνεται µπροστά σας, µε τα περι-

™Î¿Ï· ∂ÚÂÛÔ‡

TËÏ. 22530 53710 LESVOS GUIDE 2009

Ερεσός Άντισσα

107

Σίγρι

ποιηµένα περιβόλια και τα εξοχικά σπίτια του. Αριστερά σας βρίσκεται ο λόφος της Βίγλας και πίσω το ιστορικό Ξώκαστρο στην πιο glam θέση, µε την καλύτερη θέα της περιοχής. ∆εξιά ο βράχος µε το εκκλησάκι του προφήτη Ηλία και ανάµεσα η εντυπωσιακή παραλία, που προσφέρεται για πάµπολλες απολαύσεις. Η θά-

λασσα κρυστάλλινη, και η αµµουδιά της, που εκτείνεται σε µήκος δυόµισι χλµ., έχει µια λεπτή γκρίζα άµµο, σαν «ρυζάκι», που δεν κολλάει πάνω στο σώµα. Στην παραλία θα δείτε και τη Γαλάζια Σηµαία της Ευρώπης, αφού πρόκειται για µια από τις καθαρότερες θάλασσες της Μεσογείου.

108

º·ÓÂÚˆÌ¤ÓË

Ερεσός: σ’ ένα µοναδικό life style Εδώ, στην οργανωµένη παραλία της Σκάλας Eρεσού, η ειδυλλιακή οµορφιά συναντά την ιστορία και το µύθο. Αναζητήστε κάθε λογής εναλλακτικά. Ο τόπος και η αύρα του, οι άνθρωποι που συχνάζουν εδώ θα σας γοητεύσουν. Η άµµος από µόνη της σας προκαλεί να ξεχαστείτε στην αγκαλιά της, να χαρείτε και να παίξετε. Τα θαλάσσια σπορ στις προσταγές σας: κανό, ποδήλατο, ιστιοσανίδα, θαλάσσιο σκι αλλά και κάθε είδους αθλοπαιδιές στην παραλία, όπως ρακέτες και βόλεϊ. Τα γραφικά ταβερνάκια και καφενεία, τα περιποιηµένα εστιατόρια και τα καλαίσθητα lounge µπαρ, πάνω στις ξύλινες εξέδρες και λίγα µόλις µέτρα από εκεί όπου σκάει το κύµα, θα σας µαγέψουν. Εδώ κινδυνεύετε να εθιστείτε αλλά και να εγκλωβιστείτε ανεπανόρθωτα και τη µοναδικότητα της Ερεσού. Τολµήστε το! Σε καµιά περίπτωση δεν θα βγείτε χαµένοι.

Γλυπτά αφιερώµατα στη µεγαλύτερη ποιήτρια των αιώνων Από την πλατεία του Γιαλού µέχρι το λιµανάκι θαυµάστε τέσσερα εξαιρετικά γλυπτά αφιερωµένα στην ποιήτρια Σαπφώ.

LESVOS GUIDE 2009

Φιλοτεχνήθηκαν από τους κορυφαίους γλύπτες Γ. Χουλιαρά, Θόδωρο Παπαγιάννη, Κυριάκο Ρόκκα και Λουκά Λουκίδη το καλοκαίρι του 2006. ∆ύο είναι από µάρµαρο, ένα από ίνοξ και ένα άλλο από µπρούτζο.

Οι γειτονιές του Γιαλού Κατεβαίνοντας στην παραλία αριστερά η περιοχή είναι σχεδόν πλήρως ανακαινισµένη. Μοδάτα bar σε µυκονιάτικο ύφος, προχωρηµένα all day café, καλόγουστα εστιατόρια και µεταµοντέρνα ταβερνάκια. Στη µέση η γοητευτική πλατεία µε την άπλα της, και µια από τις πιο παλιές ταβέρνες του χωριού µε τα νοστιµότατα µαγειρευτά φαγητά. Επίσης, fast food νεανικά στέκια, αυθεντικά καφενεία και café. Εδώ µπορείς να βρεθείς σε πανηγυριώτικη ατµόσφαιρα ή latin party. Κάποιοι ντόπιοι µεταµεσονύχτια παίζουν χαρτιά ή επιδίδονται σε ατέλειωτες φιλοσοφικές συζητήσεις. Η ζωή στην πλατεία έχει κάτι να σου δείξει όλες τις ώρες της µέρας και της νύχτας. ∆εξιά, η δυτική πλευρά διαθέτει ένα αυθεντικό coleur local µε µαγαζάκια, ταβέρνες και καφενεία σε πιο παλιακό

∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ÛÙÔ ™›ÁÚÈ

στιλ. Όλα επιµένουν αµυντικά σε ρυθµούς και ντεκόρ άλλων εποχών. Ένα δύο διαφοροποιήθηκαν, κάνοντας τοµή και λειτουργούν µε νέο αέρα. Αναρωτιέται κανείς αν πραγµατικά θα έπρεπε να αλλάξουν όλα ή κάνουν καλά που αντιστέκονται. Οι γνώµες διίστανται κι αυτό είναι ένα σθεναρό κοµµάτι της ερεσιώτικης κουλτούρας. Σ’ όλες τις γειτονιές του Γιαλού θα βρεις

σκιερές εξέδρες ακριβώς πάνω στο κύµα, που παρουσιάζουν µια εξωτική µοναδικότητα. Παντού κάτι θα βρεις να φας, να πιείς, να αγοράσεις. Από κάποια εξέδρα θα σταθείς ν’ αγναντέψεις το ασύλληπτο ηλιοβασίλεµα. Η κουζίνα στην Ερεσό παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον στα σπίτια, καθώς διατηρούν πολλές παραδοσιακές συνταγές και φτιάχνουν κάθε χρόνο µαρµελά-

Ερεσός Άντισσα

109

110

Καφενείο στην Άντισσα

Βατούσα

δα σύκου, καραµέλα, πετιµέζι, αλευριές.

φτάσετε στο Σίγρι. Είναι ένα υπέροχο ψαροχώρι και η δυτική θαλάσσια πύλη της Λέσβου. Έχει πέτρινα σπίτια, γραφικά δροµάκια και φρούριο χτισµένο το 1757. Γύρω του υπάρχουν όµορφες αµµουδερές ακρογιαλιές, µε πρώτη και καλύτερη την Παναγιά τη Φανερωµένη. Το Σίγρι αποτελεί ιδανικό τόπο για ήρεµες, οικογενειακές διακοπές κοντά στη φύση και τη θάλασσα. Εδώ οι λάτρεις του surf θα βρουν ανεµοδαρµένους όρµους, για να ευχαριστηθούν το σπορ. Γνωστός ψαρότοπος, ενδείκνυται για ψαροτούφεκο αλλά και για φρέσκο ψάρι. Το νησάκι Νησιώπη, µε το φάρο και τους απολιθωµένους κορµούς, είναι ένα από τα πιο ονοµαστά αξιοθέατα. Το Σίγρι διαθέτει οργανωµένη τουριστική υποδοµή, µε συµπαθητικά δωµάτια, ξενοδοχεία, µπαράκια, καφέ και ταβέρνες.

Το χωριό Στο χωριό πάνω, στα τέσσερα χιλιόµετρα από τη Σκάλα, πάτε για ήσυχα βράδια. Εκεί το φαγητό παρουσιάζει εξαιρετικά ντόπια κρέατα αλλά και ψάρια Η πλατεία θα σας φιλέψει µε ηρεµία, χαλάρωση διαφυγή από την όποια «βαβούρα».

Ο δρόµος για τον Τσιχλιώντα Αν πάρετε το δρόµο που πηγαίνει νότια, διασχίζοντας τον ορεινό οικισµό της Ερεσού, θα φτάσετε στη µεγάλη κοιλάδα του ποταµού Τσιχλιώντα, που εκβάλλει στη θάλασσα µέσα από µια εντυπωσιακή και ερηµική παραλία. Υπάρχουν κι άλλοι όρµοι που φιλοξενούν ξεχασµένες αµµουδιές –καλή στάση για σκαφάτους– ενώ δίπλα απλώνονται τα σπαρµένα απ’ τα αποµεινάρια απολιθωµάτων γυµνά βουνά. Αν τραβήξετε το χωµατόδροµο θα σας βγάλει στο γραφικό Σίγρι.

Σίγρι Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόµο µετά την Άντισσα, όλο δυτικά και ύστερα από τη διασταύρωση για τη Μονή Υψηλού, θα

LESVOS GUIDE 2009

Το Απολιθωµένο ∆άσος Tο Σίγρι είναι γνωστό για το Απολιθωµένο ∆άσος του, αλλά και για το µοναδικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του νησιού. Tο Απολιθωµένο ∆άσος αποτελεί ένα από τα ωραιότερα µνηµεία γεωλογικής κληρονοµιάς σε παγκόσµια κλίµακα. Απλώ-

112

Ταβάρι

νεται στο βορειοδυτικό τµήµα της Λέσβου, σε µια περιοχή που καλύπτεται σχεδόν αποκλειστικά από πετρώµατα ηφαιστειακής προέλευσης. H προστατευόµενη περιοχή του έχει έκταση 150.000 τ.µ. H δηµιουργία του οφείλεται στην έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που εκδηλώθηκε στην ευρύτερη περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου πριν από 20 εκατοµµύρια χρόνια. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις εκείνης της περιόδου προκάλεσαν την έξοδο τεραστίων ποσοτήτων λάβας και στάχτης από το εσωτερικό της γης, µε αποτέλεσµα η περιοχή της κεντρικής Λέσβου γύρω από τα ηφαιστειακά κέντρα να σκεπαστεί µε πυρακτωµένη λάβα, ενώ οι πιο αποµακρυσµένες περιοχές µε παχύ στρώµα στάχτης. Άφθονοι απολιθωµένοι κορµοί –σε πολύ καλή κατάσταση– εντοπίζονται υποθαλάσσια, σε βάθος µέχρι και 30 µέτρων. H µεγαλύτερη συγκέντρωσή τους καταγράφεται δυτικά της µικρής νησίδας Nησιώπης, απέναντι από το Σίγρι. Στο βυθό έχουν βρεθεί κορµοί διαµέτρου µέχρι και δυόµισι µέτρα. Τα συγκεκριµένα ευρήµατα επιβεβαιώνουν την ερευνητική υ-

LESVOS GUIDE 2009

πόθεση της «συνέχειας» του Απολιθωµένου ∆άσους στη συγκεκριµένη υποθαλάσσια περιοχή. Τα τελευταία χρόνια, από τις συστηµατικές ανασκαφές που πραγµατοποιούνται εδώ, εκτός από τους απολιθωµένους κορµούς, έρχονται στο φως οι ρίζες, οι καρποί, τα κλαδιά και τα φύλλα των δέντρων.

Μην χάσετε µε τίποτα Ένα µοναδικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Το Μουσείο του Απολιθωµένου ∆άσους ιδρύθηκε το 1994, µε σκοπό την έρευνα, την ανάδειξη, την έκθεση, τη συντήρηση, τη φύλαξη και την κάθε πρόσφορη αξιοποίηση του µοναδικού αυτού δάσους. Κάτω από την εµπνευσµένη παρουσία του διευθυντή του, Νίκου Ζούρου και των πιστών συνεργατών του, έχει καταστεί τα τελευταία χρόνια πόλος έλξης για κάθε επισκέπτη. Το κτήριο του Μουσείου, µονώροφο οικοδόµηµα µε λιθοδοµή από γκρίζα λάβα, περιλαµβάνει µόνιµους εκθεσιακούς χώρους, αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, αίθουσα οπτικοακουστικών µέσων πολλαπλών χρήσεων, φουα-

γιέ, αναψυκτήριο, εκθετήριο-πωλητήριο, βιβλιοθήκη και εργαστήρια. ∆ιαθέτει µια εντυπωσιακή συλλογή ευρηµάτων, που καταγράφουν και αναπαριστούν την εξέλιξη του ευρύτερου οικοσυστήµατος του βόρειου Αιγαίου από 20 εκατοµµύρια χρόνια πριν, µέχρι σήµερα. Τις ειδικές διαδροµές πεζοπορίας, τα «µονοπάτια της λάβας» που συνδέουν τις απολιθωµατοφόρες περιοχές θα τις βρείτε: Στο Πάρκο του Απολιθωµένου ∆άσους στην τοποθεσία Mπαλή Aλώνια, στο Πάρκο Σιγρίου δίπλα στις εγκαταστάσεις του Mουσείου. Το Πάρκο Πλάκας Σιγρίου θα το βρείτε 800 µέτρα νοτιότερα. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22530 54434

Γαβαθάς, Άντισσα, Λιότα ∆υτικότερα, ο δρόµος σάς οδηγεί σε µια χερσόνησο που τη στεφανώνει το µεσαιωνικό Οβριόκαστρο. Η περιοχή αυτή µε τους γύρω λόφους αποτελεί την Αρχαία Άντισσα, µία περιοχή από τη λεσβιακή Εξάπολη, τα αποµεινάρια της οποίας είναι ελάχιστα. Πίσω από τούτο το ακρωτήρι βρίσκεται ο κάµπος όπου ρίχνει τα νερά του ο ποταµός Βούλγαρης. Στον ε-

πόµενο όρµο θα συναντήσετε το µικρό οικισµό και το λιµάνι του κάµπου του Γαβαθά. Σπίτια, ταβερνάκια, ρηχή παραλία για κολύµπι και µια βραχονησίδα στα ανοιχτά του όρµου απλώνονται µπροστά στα µάτια σας. Φεύγοντας από εκεί, η άσφαλτος θα σας οδηγήσει στην Άντισσα και λίγο αργότερα στη σκαρφαλωµένη στους λόφους Λιότα, ένα ακόµη αποµακρυσµένο χωριουδάκι µε γοητευτική πλατεία και αιωνόβιο πλάτανο. Τα ψητά της ταβέρνας είναι ονοµαστά στο νησί.

Αρχαία Άντισσα Εδώ γεννήθηκε ο µεγάλος θεµελιωτής της αρχαίας ελληνικής µουσικής, ο Τέρπανδρος. H δόξα του τον συνέδεσε άµεσα µε τον µυθικό Ορφέα, από τον οποίο, σύµφωνα πάντα το µύθο, κληρονόµησε τη θεία λύρα που του είχε δώσει ο Απόλλωνας. Οι Mαινάδες κατασπάραξαν τον Ορφέα και έριξαν το κεφάλι του µαζί µε τη λύρα στη θάλασσα. Τα κύµατα έφεραν το κεφάλι και τη λύρα στις βόρειες ακτές της Λέσβου, κοντά στην Άντισσα, σ’ ένα µέρος που µέχρι σήµερα ονοµάζεται «Oρφίκια». O Τέρπανδρος πήρε τη λύρα και έθαψε µε τιµές το κεφάλι, ιδρύοντας

Ερεσός Άντισσα

113

∆ήµος Καλλονής

116

πάνω από τον τάφο ιερό ορφικής λατρείας. Κατεβαίνοντας προς το Γαβαθά θα συναντήσετε το πανέµορφο και ιστορικό µοναστήρι της Περιβολής (16ος αιώνας), που είναι πνιγµένο στα πλατάνια και στις βελανιδιές.

Βατούσα Είναι ένας παραδοσιακός διατηρητέος οικισµός, από τους πιο όµορφους του νησιού. Αξιοθέατά της είναι το κτήριο του 19ου αιώνα που σήµερα στεγάζει το Πνευµατικό Κέντρο της Bατούσας και λειτουργεί και ως Λαογραφικό Mουσείο και Βιβλιοθήκη (είναι γνωστό και ως «Αρχοντικό Γώγου»), ο ναός της Κοίµησης της Θεοτόκου (1850) και ο Κοινοτικός Ξενώνας.

Χύδηρα, Πτερούντα Κοντά στη Bατούσα βρίσκεται το χωριό Xύδηρα, γενέτειρα του µεγάλου νεότερου Έλληνα ζωγράφου Γιώργου Iακωβίδη, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης – θέση

LESVOS GUIDE 2009

την οποία κατείχε για 30 χρόνια – καθώς επίσης και διευθυντής της Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών. Βρίσκεστε ακριβώς στο γεωγραφικό κέντρο του δυτικού τµήµατος του νησιού. Η αρχική θέση των Χυδήρων θεωρείται η περιοχή των Λαψάρνων, µιας από τις πιο ονειρικές έρηµες παραλίες του νησιού, δυτικά του Γαβαθά. Οι κάτοικοι µετακινήθηκαν από εκεί κατά το Μεσαίωνα για να προστατευθούν από τις συχνές επιδροµές των πειρατών. Ο µεγάλος θησαυρός του χωριού είναι ο αρχαιότερος οικισµός του. Η προϊστορική πόλη που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου των Κοιρανίων, πάνω από το χωριό. «Κοιρανός» στη γλώσσα του Οµήρου σηµαίνει «βασιλιάς». Το γεγονός ότι η τοποθεσία αυτή ονοµάζεται ακόµα και σήµερα Κοιράνια µαρτυρεί τη µεγάλη σηµασία της κατά την προϊστορική εποχή. ∆εν έχουν γίνει ακόµα ανασκαφές, αλλά µην παραλείψετε να επισκεφτείτε το χώρο µε το τζιπ ή µε τα πόδια για να θαυµάσετε την εκπληκτική θέα και να δείτε τα θεµέλια ενός προϊστορικού µεγάρου που πιθανόν

Καλλονή

117

Kόλπος Καλλονής

ήταν ναός ή ανάκτορο. Στη περιοχή των Χυδήρων επίσης λειτουργεί ένα αξιόλογο οινοποιείο. Το κρασί προέρχεται από µια άγνωστη στην αµπελοοινική βιβλιογραφία ποικιλία, που οι ντόπιοι αποκαλούν κρασοστάφυλο. Πιο πέρα θα συναντήσετε το χωριό Πτερούντα, την πατρίδα του µεγάλου συλλέκτη έργων τέχνης Eυριπίδη Kουτλίδη, και τους πολύ µικρούς οικισµούς Tζίθρα και Pέµα.

Μονή Υψηλού Στην κορυφή του βουνού Όρδυµνος, που

δεσπόζει στη δυτική Λέσβο, βρίσκεται το φρουριακής αρχιτεκτονικής µε πολεµίστρες και πυργοειδή κελιά, βυζαντινό µοναστήρι, που είναι αφιερωµένο στον Άγιο Iωάννη το Θεολόγο.

Μονή Πιθαρίου Σε µικρή απόσταση από την Ερεσό βρίσκεται η Μονή Ταξιαρχών (πιθανώς βυζαντινή), γνωστή ως Μονή Πιθαρίου, η οποία ανακαινίστηκε προσφάτως και λειτουργεί ως µοναστήρι ανδρών.

Μεσότοπος

118

Είναι ένα ζωντανό χωριό, λίκνο του λεσβιακού λαϊκού πολιτισµού και γνωστό σ’ όλο το νησί για τους µάστορές του. Περίφηµοι χτιστάδες της περιοχής έχουν µεγάλη φήµη για την κατασκευή των εξαιρετικών αρχοντικών σπιτιών του νησιού, εκκλησίες, λιθιές και τα περίφηµα καλντερίµια. Στη σκιερή και πανέµορφη κεντρική πλατεία του, κάντε µια στάση για ουζάκι, καφέ ή γλυκό του κουταλιού. Το επίνειό του, το γραφικό Tαβάρι, µε τις παρθένες παραλίες Xρούσο και Ποδαρά, ελκύει πολλούς παραθεριστές, αφού προσφέρεται για καλό φαγητό και ήσυχο µπάνιο. Στο Mεσότοπο, ο επισκέπτης θα βρει το

δραστήριο Aγροτοτουριστικό Συνεταιρισµό Γυναικών, ο οποίος φτιάχνει χειροποίητα γλυκίσµατα, ποτά, ηδύποτα και ζυµαρικά, µε αγνά υλικά. Το νέο πρατήριο του Συνεταιρισµού, βρίσκεται στον κεντρικό δρόµο αριστερά πριν την είσοδο του χωριού. Μην το προσπεράσετε αν δεν αγοράσετε κάποια από τα πιο µερακλίδικα παραδοσιακά γλυκά του νησιού. Φηµισµένο είναι και το καρναβάλι του, στο οποίο πρωταγωνιστούν οι «Kουδουνάτοι» (µασκαράδες που κουβαλούν µαζί τους µεγάλες κουδούνες κάνοντας απίστευτο θόρυβο).

Καλλονή

121

Σκάλα Καλλονής

Σαρδέλες παστές

Kαλλονή βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του νησιού. Ευνοηµένη από τη φύση, µε τα νερά του κόλπου να την αγκαλιάζουν, την πλούσια πεδιάδα

των 100 τ. χλµ., την οποία διατρέχουν έξι ποταµοί, να της παρέχει επάρκεια αγαθών, τα υπόγεια και πηγαία νερά να γονιµοποιούν τ’ αµπέλια και τα περιβόλια της, και τα ιστορικά µοναστήρια να της παραστέκουν ακοίµητοι φρουροί, ή-

122

Καλό Λιµάνι «Τσαµούρ Λιµάνι»

ταν ανέκαθεν το σταυροδρόµι απ’ όπου περνούσαν οι βασικοί άξονες του νησιού, που δεν έχουν αλλάξει και πολύ από την αρχαιότητα. Tην τελευταία δεκαετία, η κωµόπολη παρουσιάζει ιδιαίτερη ανάπτυξη στον εµπορικό τοµέα και είναι έδρα του ∆ήµου, που αποτελείται από τους οικισµούς Άγρα, Aνεµώτια, Aρίσβη, ∆άφια, Kεράµι, Παράκοιλα, Σκαλοχώρι και Φίλια. Eίναι, επίσης, έδρα της Mητρόπολης Mηθύµνης. O αφιερωµένος στον Άγιο Iωάννη τον Πρόδροµο µητροπολιτικός ναός της, είναι απ’ τους µεγαλύτερους της Ελλάδας. ∆ιασχίζοντας το πευκόδασος (τσαµλίκι) θα δείτε σε κάποιο σηµείο δεξιά, µαζεµένες πέτρες. Είναι οι περίφηµες πέτρες του Αράπη. Ο θρύλος θέλει ένα γιγαντιαίο αράπη να απαιτεί από τους περαστικούς να του µαζεύουν πέτρες, για να χτίσει το αρχοντικό του. Στην περιοχή αυτή, τους φθινοπωρινούς µήνες, θα συναντήσετε πολλούς ντόπιους να µαζεύουν µανιτάρια. Τους περίφηµους πευκίτες ή αµανίτες. Η περιοχή, όπως και ολόκληρη η Λέσβος, διαθέτει µεγάλο γευστικό πλούτο.

Ο Κόλπος LESVOS GUIDE 2009

Είναι ο µεγαλύτερος του νησιού, µε πολύ στενό άνοιγµα προς το πέλαγος και ονοµαστός για τα εκλεκτά ψάρια –περίφηµες οι σαρδέλες του– τα οστρακοειδή, τα χτένια, τα κυδώνια, τα µύδια κ.λπ. Αποτελεί το οικοτουριστικό κέντρο του νησιού, διότι στην ευρύτερη περιοχή του, παρά τις όποιες αλλοιώσεις, η φύση παραµένει µέχρι σήµερα αλώβητη. Οι βιότοποί της, που, λόγω της παρουσίας σηµαντικού αριθµού σπάνιων πτηνών, αποτελούν πόλο έλξης µεγάλου αριθµού οικοτουριστών, έχουν ενταχθεί στο ∆ίκτυο Προστασίας «Natura 2000». Kύρια αξιοθέατα της κωµόπολης είναι το ∆ηµοτικό Σχολείο, η πρόσοψη του οποίου φέρει έντονα νεοκλασικά στοιχεία, καθώς και πολλά αρχοντικά µε αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες.

O Kάµπος “Eύδενδρον” ονόµαζαν τον κάµπο στην αρχαιότητα. Aπολαύστε το τοπίο την άνοιξη, που οι αποχρώσεις του είναι µια ζωγραφική πρόκληση. H πεδιάδα είναι 100 τετραγωνικά χιλιόµετρα και την διατρέχουν οι ποταµοί “Kαλής Λαγκάδας”, Tσικνιάς, Bούβαρης, Mυλοπόταµος, Aλευροπόταµος και Aχέρων.

∆ήµος Αγίας Παρασκευής

124

Tο ∆ηµαρχείο της Aγίας Παρασκευής

Aρίσβη Kόρη κι αυτή, µαζί µε την Πύρρα, του πρώτου οικιστή, έδωσε το όνοµά της στην αρχαία πόλη και σήµερα, η µικρή της κοινότητα σας υποδέχεται λίγο πριν φτάσετε στην Kαλλονή. H αρχαία της ακρόπολη, το Παλιόκαστρο του Μεσαίω-

LESVOS GUIDE 2009

να, ήταν κοντά στη θάλασσα και σήµερα θα δείτε κατεσπαρµένα στην περιοχή ό,τι απέµεινε από το τείχος και τη µεσαιωνική οχύρωση.

Σκάλα Καλλονής Είναι ένα γραφικό λιµάνι, που διαθέτει

Αγία Παρασκευή

125

Kτήριο στην Αγία Παρασκευή

µια από τις καλύτερα οργανωµένες παραλίες του νησιού και αποτελεί σηµαντικό προορισµό Ελλήνων και ξένων παραθεριστών, αφενός διότι οι τουριστικές υποδοµές του ικανοποιούν κάθε απαίτηση και αφετέρου γιατί βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, οπότε διευκολύνει τις ηµερήσιες εκδροµές στις υπόλοιπες περιοχές. Ξενοδοχειακές µονάδες µοντέρνες και πολυτελείς εξυπηρετούν τις ανάγκες διαµονής και σε σχέση µε το φαγητό και την διασκέδαση πάµπολλες προτάσεις. Στην αµµουδερή παραλία απλώνονται από καφέ και µπαράκια µέχρι ουζερί και κλαµπ. H γιορτή της Σαρδέλλας κάθε χρόνο της δίνει ζωή.

Παράκοιλα Σε µια ευλογηµένη από τη φύση θέση, τα Παράκοιλα είναι ένας τόπος χωµένος στα περιβόλια. Tοπίο παράξενο, που το προστατεύουν από τους αέρηδες οι γύρω βουνοκορφές, είναι ο τελευταίος σταθµός του πράσινου πριν αρχίσουµε να ανηφορίζουµε προς την Aποθήκα.

Αρχαία Μάκαρα

Σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι υπάρχουν και στην Aποθήκα (µεταξύ Παρακοίλων και Άγρας), όπου βρίσκεται ο ύψους έξι µέτρων περίπου αρχαίος αναληµµατικός τοίχος, που χτίστηκε µε τη λεγόµενη «λεσβία δοµή», και στα Mάκαρα, τα οποία πήραν το όνοµά τους από το Μακαρέα, τον πρώτο οικιστή της Λέσβου κατά την αρχαιότητα.

Τσιχράντα, Καλός Λιµένας Στην άλλη πλευρά του ∆ήµου υπάρχουν οι όρµοι της Μικρής και της Μεγάλης Τσιχράντας -το αρχαίο όνοµά της ήταν «Κεχράδας» και είναι γνωστή ως «Αµπέλια» - µε τους ελαιώνες και τους κατάφυτους µε βελανιδιές λόφους, τις δυο ρεµατιές που χύνονται στη θάλασσα, τα περιποιηµένα περιβόλια µε τα σαλατικά και τα λουλούδια. Αν θέλετε αποµόνωση, προτιµήστε τη Μικρή Τσιχράντα. Το ηφαιστειακό τοπίο µε τα σκοτεινόχρωµα βράχια φτάνουν µέχρι τον Καλό Λιµένα. Η χερσόνησος αυτή είναι το λιµάνι του Σκαλοχωρίου, όπου πολλές αποθήκες βελανιδιών µετατράπηκαν σε σπίτια και καφενεία. Από εκεί, προχωράτε για τις πλατείες, τους καφενέδες και τους συνεται-

LESVOS GUIDE 2009

126

∆Ô ªÔ˘ÛÂ›Ô µÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ ∂Ï·ÈÔ˘ÚÁ›·˜ §¤Û‚Ô˘

ρισµούς των παραδοσιακών χωριών Φίλια και Σκαλοχώρι. Στη Φίλια θα θαυµάσετε τα πετρόκτιστα σπίτια και τη διακόσµησή τους µε τούβλο. Επισκεφτείτε οπωσδήποτε το Γυναικείο Αγροτουριστικό Συνεταιρισµό για να πάρετε χειροποίητα αµυγδαλωτά. Ένα ουζάκι στην παλιά γειτονιά, στο καφενείο του Κουτσαυλή, είναι ό,τι πρέπει για να ξεκουραστείτε. Στο χωριό υπάρχει ακόµα ο ξέσκεπος µιναρές και το τζαµί που είναι τώρα πια αποθήκη. Στο Σκαλοχώρι µπείτε στα σοκάκια του χωριού και θαυµάστε τα υπέροχα πέτρινα σπίτια. Όλο το χωριό έχει θέα στη θάλασσα, ενώ στις πλατείες υπάρχουν καφενεία που αξίζει να πιείτε ένα ούζο µε µεζέ από µαγειρευτά πιάτα της ηµέρας. Στο τυροκοµείο θα πάρετε φρέσκια φέτα, µυζήθρα ή γραβιέρα, ανάλογα µε την εποχή. Η κεντρική πλατεία µε τον πλάτανο, είναι τέλεια για να ξαποστάσετε.

LESVOS GUIDE 2009

Ανεµότια Αν βγείτε στον κεντρικό δρόµο από τη Φίλια και στρίψετε προς τα αριστερά, θα συναντήσετε την Ανεµότια. Χωριό φηµισµένο για το κρασί του κατά την αρχαιότητα. Ίσως γι΄ αυτό ακόµα φυτεύουν αµπέλια εδώ. Υπέροχα καλντερίµια, µια µοναδική εκκλησιά µε πέτρινο τέµπλο, σκαλισµένο από τον γλύπτη Θεόδωρο Βλουτή. Το χωριό είναι γνωστό για τους πολλούς γλύπτες που γεννήθηκαν σ’ αυτό. Ο Γιάννης Χατζηδιάκος υπήρξε µαθητής του Χαλεπά. Στο φούρνο του χωριού, θα βρείτε τα υπέροχα σταρένια παξιµάδια, αλλά και στο Συνεταιρισµό Γυναικών θα αγοράσετε κουλουράκια, µελοµακάρονα, µικρές πλαντζέτες και άλλα παραδοσιακά γλυκά.

∆ήµος Πολιχνίτου

AÁ. °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶ÔÏÈ¯Ó›ÙÔ˘

™Î¿Ï· ¶ÔÏÈ¯Ó›ÙÔ˘

E›ÛÔ‰Ô˜ ¶ÔÏÈ¯Ó›ÙÔ˘

B·ÛÈÏÈÎ¿

I·Ì·ÙÈÎ¿ ÏÔ˘ÙÚ¿ §ÈÛ‚ÔÚ›Ô˘

¶Ï·ÙÂ›· ™Ù·˘ÚÔ‡

B·ÙÂÚ¿

MÔ˘ÛÂ›Ô º˘ÛÈÎ‹˜ IÛÙÔÚ›·˜ BÚ›Û·˜

ºøTO: Kø™TH™ ™TEºANOY

AÏ˘Î¤˜ - Y‰ÚÔ‚ÈﬁÙÔÔ˜ ¶ÔÏÈ¯Ó›ÙÔ˘

¢HMO™ ¶O§IXNITOY

K·Ù·Ú¿ÎÙÂ˜ ¶¤Û·˜ B·ÛÈÏÈÎ¿

™Î·ÌÓÈÔ‡‰È

¶Ï·ÙÂ›· BÚ›Û·˜

¶Ï·ÙÂ›· §ÈÛ‚ÔÚ›Ô˘

I·Ì·ÙÈÎ¿ ÏÔ˘ÙÚ¿ ¶ÔÏÈ¯Ó›ÙÔ˘

KﬁÏÔ˜ K·ÏÏÔÓ‹˜

¶·Ú·Ï›· N˘Ê›‰·˜

ÕÁÈÔ˜ ºˆÎ¿˜

¢‹ÌÔ˜ ¶ÔÏÈ¯Ó›ÙÔ˘: TËÏ. 22520 - 42800 / 42980 / 41212, º·Í. 22520 - 41201 www.polichnitos.net e-mail: info@polichnitos.net

I¯ÓËÏ·ÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ §¤Û‚Ô˘

130 τον εθνικό δρόµο Μυτιλήνης - Καλλονής, στο ύψος των αλυκών, αν στρίψετε δεξιά θα συναντήσετε την Αγία Παρασκευή. Είναι µια πολύ όµορφη κωµόπολη του νησιού, µε παραδοσιακό οικισµό και σπουδαία ιδιωτικά και δηµόσια κτήρια. Ονοµαστή για την πνευµατική και πολιτιστική της παράδοση, αποτελεί την έδρα του ∆ήµου Αγίας Παρασκευής και Nάπης. Πολλά ιδιωτικά αρχοντικά της είναι χτισµένα κατά το δεύτερο µισό του 19ου αιώνα. Αξιόλογα κτήρια της είναι: Το Μουσείο Βιοµηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου (ΜΒΕΛ), που δηµιουργήθηκε από το Πολιτιστικό Ίδρυµα Οµίλου Τράπεζας Πειραιώς (ΠΙΟΠ), το οποίο έχει και την ευθύνη για τη λειτουργία του. Στεγάζεται στο χώρο του παλαιού κοινοτικού ελαιοτριβείου, ένα θαυµάσιο κτηριακό συγκρότηµα, εστία πολιτισµού, δηµιουργήθηκε από την ανακαίνιση των κτηριακών εγκαταστάσεων του, η χρήση του οποίου παραχωρήθηκε στο Ίδρυµα από το ∆ήµο Αγίας Παρασκευής. Το ΜΒΕΛ ανήκει στο δίκτυο θεµατικών τεχνολογικών µουσείων του Π.Ι.Ο.Π. και αποτελεί λογική συνέχεια του Μουσείου της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη. Τα χτισµένα το 1923 Εκπαιδευτήρια, στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ο ναός του Ταξιάρχη (1856), τρίκλιτη βασιλική και δεύτερη, σε µέγεθος, µετά την Παναγία της Αγιάσου. Γραφικό και αξιοθέατο είναι και το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, που βρίσκεται στη σπηλιά ενός βράχου, στο λόφο πάνω από τον οικισµό. Eδώ γίνεται και το γνωστό πανηγύρι του Ταύρου.

Ιερό της Λέσβου Πέντε χιλιόµετρα από την κωµόπολη, στη θέση Kλοπεδή, θα συναντήσετε τον αρχαιολογικό χώρο και ερείπια αρχαϊκού κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για το ναό του Nαπαίου Aπόλλωνα - και κλασικού ναού. Eδώ βρέθηκαν κιονόκρανα µε δύο έλικες να ορθώνονται, στηρίζοντας το επιστύλιο κι ένα ανθέµιο ανάµεσά τους. Τον τύπο αυτό του κιονόκρανου οι µελετητές τον ονόµασαν «αιολικό». Tο όνοµα αυτό δικαιολογείται από τη γεωγρα-

LESVOS GUIDE 2009

φική περιοχή όπου βρέθηκαν τα περισσότερα και τυπικότερα δείγµατα του είδους,.

Ο ναός των «Μέσων» Σηµαντικότατοι είναι οι αρχαιολογικοί χώροι της, καθώς στον κάµπο οι Λέσβιοι λάτρευαν πολλούς θεούς µέσα σε µεγάλα ιερά, στοιχεία των οποίων σώζονται µέχρι σήµερα. O ναός των Mέσων, που ήταν αφιερωµένος στο ∆ία, το ∆ιόνυσο και στην Ήρα, αποτέλεσε κέντρο παλλεσβιακής λατρείας και επικοινωνίας και στις αρχές του 4ου π.X. αιώνα υπήρξε έδρα του κοινού των λεσβιακών πόλεων. Στο χώρο του, ο επισκέπτης µπορεί να δει πολλά αρχιτεκτονικά µέλη του ναού. Kατά την παλαιοχριστιανική περίοδο, χτίστηκε από πάνω του κοιµητηριακή βασιλική, την οποία διαδέχτηκε αργότερα µεσοβυζαντινός ναός. Σωρός λειψάνων, ερείπια, βωµοί και αποµεινάρια υπάρχουν ακόµη και σήµερα στην περιοχή, µαρτυρώντας τη λατρεία του λεσβιακού κόσµου, που ερχόταν εδώ για να προσκυνήσει στο µεγάλο ιερό της Πύρρας. Σ’ αυτό το σηµείο, όπως λέει η παράδοση, ακούστηκε το 52 µ.X. ο λόγος του αποστόλου Παύλου, που κήρυξε τη χριστιανική αλήθεια στους κατοίκους του νησιού. Το γεφύρι της Kρεµαστής 3χλµ. βορειοδυτικά της Aγίας Παρασκευής, στο δρόµο προς τη Στύψη και σε διακλάδωση του χειµάρρου Tσικνιά, υπάρχει το ύψους οκτώµισι µέτρων γεφύρι της Kρεµαστής, το οποίο χρονολογείται από την εποχή των Γατελούζων (1355-1462). Στο χωριό λειτουργεί γυναικείος συνεταιρισµός («H Σελλάδα») µε µεγάλη ποικιλία από γλυκά, αρτοσκευάσµατα, µαρµελάδες, χειροποίητα µακαρονάκια, τραχανάδες και πολλά άλλα.

Νάπη Στο ∆ήµο Aγίας Παρασκευής ανήκει και το χωριό Nάπη. Στην αρχαιότητα, η λέξη ‘νάπη’ σήµαινε τη δασώδη κοιλάδα ή τη χαράδρα την οποία διέσχιζε ποταµός. Σήµερα στο χωριό, στο ισόγειο του ∆ηµοτικού Σχολείου, εκτίθενται, µε τη φροντίδα της K΄ Εφορίας Kλασικών Aρχαιοτήτων, τα αιολικά κιονόκρανα που βρέθη-

Πολιχνίτος

131

Νυφίδα

καν στον προαύλιο χώρο του ναΐσκου του Tαξιάρχη, στη θέση Tρουλωτή Nάπης, καθώς και άλλα αρχιτεκτονικά µέλη που περισυλλέχθηκαν από την περιοχή. Σε άλλες αίθουσες του ∆ηµοτικού Σχολείου, λειτουργεί και µια µικρή λαογραφική συλλογή µε σκεύη και εργαλεία του λεσβιακού σπιτιού. Εκεί εκτίθεται, επίσης, κι ένας πίνακας του ζωγράφου Θεόφιλου, που αναπαριστά τη Σµύρνη.

δώ ο επισκέπτης θα πρέπει οπωσδήποτε να δει τον Kαθεδρικό Nαό του Aγίου Γεωργίου, µε το πανέµορφο, από πέτρα πελεκητή, καµπαναριό του (θεωρείται το οµορφότερο της Λέσβου), καθώς επίσης, και το Ιστορικό Λαογραφικό Mουσείο, που διαθέτει µια πλούσια συλλογή από παλιά εργαλεία και σκεύη καθηµερινής χρήσης. Αξιόλογη είναι και η Mονή ∆αµανδρίου, του 12ου αιώνα, µε

132

Βατερά

τις παλιές τοιχογραφίες, και τον φιλόξενο χώρο που γίνεται κάθε µέρα και πιο όµορφος µε την φροντίδα του παπά - Μιχάλη. Κάθε Σάββατο πρωί, τελείται Θεία Λειτουργία, που συγκεντρώνει και αρκετή νεολαία από την γύρω περιοχή. H περιφέρεια είναι γνωστή για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα της. Στο Λισβόρι

LESVOS GUIDE 2009

παράγονται τα πιο γλυκά ρεβίθια του νησιού, το δε γλυκάνισό του, που αρωµατίζει το Μυτιληνιό ούζο, είναι ονοµαστό και περιζήτητο.

Ιστορία Στην περιοχή του ∆ήµου Πολιχνίτου, υπάρχουν σηµαντικοί αρχαιολογικοί χώ-

∆ήµος Αγιάσου

134

ροι. Στη θέση Kουρτήρ, στο Λισβόρι, υπάρχει ένας απ’ τους αρχαιότερους οικισµούς της εποχής του Χαλκού. Στην ανατολική πλευρά του Kόλπου της Kαλλονής, στην Aχλαδερή, βρίσκεται καταποντισµένη η αρχαία πόλη Πύρρα. Στο βυθό της θάλασσας φαίνονται κοµµάτια από τα λιµενικά έργα και ίχνη του ναού της.

ώχρας και του µπλε. Ζωντανή η πλατεία µε µεγάλο πλάτανο και µια περιρρέουσα ατµόσφαιρα από άλλη εποχή. Η νεολαία κάνει βόλτες µε τα µηχανάκια, τα παιδιά παίζουν στους δρόµους, οι γέροι κουβεντιάζουν στα καφενεία. Ούζο µε µεζέ, αλλά και µερακλίδικο καφέ µε γλυκό του κουταλιού, θα βρείτε σε κάθε «καφενέ».

Βρίσα

Τα παλαιοντολογικά ευρήµατα των λιµναίων ποταµιών και τα παραλίµνια ιζήµατα της περιοχής, θεωρούνται µοναδικά όχι µόνο για τον ελλαδικό χώρο, αλλά, ίσως, και για ολόκληρη την Eυρώπη. Στην έκθεση της Συλλογής Φυσικής Ιστορίας της Bρίσας, που στεγάζεται προσωρινά στο κτήριο του παλαιού παρθεναγωγείου, εκτός από τα απολιθώµατα, εκτίθενται πετρώµατα, ικανός αριθµός ταριχευµένων ζώων, η αναπαράσταση µιας γιγάντιας χελώνας, οστά από καµηλοπαρδάλεις, ελάφια, αντιλόπες, γαζέλες, βοοειδή, αλλά και η γνάθος και τµήµατα του σκελετού δύο προβοσκιδωτών, προγόνων του σηµερινού ελέφαντα. Το εντυπωσιακότερο από όλα τα ευρήµατα, είναι τα οστά µιας οικογένειας θεόρατων πιθήκων του γένους Paradolipithecus, των νεότερων εκπροσώπων που έχουν βρεθεί στην Ευρώπη. Τα ευρήµατα σχε-

Ο γραφικός οικισµός της βρίσκεται στο νότιο τµήµα του νησιού, σε απόσταση 51 χιλιοµέτρων από την πόλη της Μυτιλήνης. Εκτός από τη µακραίωνη ιστορία της, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Συλλογή Φυσικής Ιστορίας του χωριού. Στη Bρίσα, η βασιλική της Zωοδόχου Πηγής, µε το σπουδαίο τέµπλο της, είναι ένα αξιοπρόσεκτο βυζαντινό µνηµείο. Το λάδι της περιοχής φηµίζεται, καθώς αποτελεί και την κύρια ασχολία των κατοίκων. ∆είτε τα όµορφα περιποιηµένα σπίτια από πελεκηµένη πέτρα και τις αυλές µε τα µοσχοβολιαστά λουλούδια. Τα στενά δροµάκια σάς προκαλούν να τα περπατήσετε χαζεύοντας τα σπίτια και τα λίγα µαγαζιά που έχουν αποµείνει ανοιχτά. Οι ξεφτισµένοι τοίχοι διατηρούν τις παλ αποχρώσεις του ροζ, πορτοκαλί, της

LESVOS GUIDE 2009

Συλλογή Φυσικής Ιστορίας

Αγιάσος

135

Στον Άγιο ∆ηµήτριο

διάζεται να αξιοποιηθούν µε την συνεργασία του Πανεπιστηµίου Αθηνών και του Πανεπιστηµίου Αιγαίου

Σκάλα Πολιχνίτου Mην ξεχάσετε να επισκεφθείτε ένα από τα πιο γραφικά λιµανάκια του κόλπου µε τα όστρακα απ’ ευθείας από τη θάλασσα να σας ανοίγουν την όρεξη. ∆εν θα θέλετε να φύγετε.

Νυφίδα Επισκεφθείτε µια από τις πιο απόκοσµες παραλίες του Κόλπου της Καλλονής, τη Νυφίδα. Ψαροταβέρνες µε εξαιρετικά θαλασσινά και ψάρια, για να δοκιµάσετε από τα πιο φρέσκα του νησιού, κατευθείαν από τη θάλασσα στο πιάτο σας. Οι ντόπιοι τα καλοκαίρια µαζεύονται στα µπαράκια και η χροιά του τόπου αλλάζει στυλ. Και προσέξτε. Η νοτιά δεν την πιάνει καθόλου, αλλά και µε τον βοριά η παραλία έχει το γούστο τους αφού θυµίζει … Χαβάη!

Βατερά Μια από τις µοναδικές περιοχές της Μεσογείου, που χαρακτηρίζεται από απα-

ράµιλλη φυσική οµορφιά. Η εννέα χιλιοµέτρων περίπου εντυπωσιακή παραλία της, µε πλάτος από δέκα έως τριάντα µέτρα, είναι από τα φηµισµένα θέρετρα του νησιού. Το καλοκαίρι θα βρείτε πολλά καταλύµατα, ταβέρνες και µπαράκια, για άνετες και χαλαρωτικές διακοπές πλάι στο κύµα.

Κάτω και Άνω Σταυρός Στην ανατολική άκρη των Βατερών, εκβάλλει ο κατάφυτος από ελιές και περιτριγυρισµένος από πευκόφυτα βουνά, ποταµός Βούρκος. Αν τον ακολουθήσετε, θα συναντήσετε δυο µικρά γραφικά χωριά, τον Κάτω και τον Άνω Σταυρό, που είναι κρυµµένα στην κοιλάδα του ποταµού. Κάντε µια στάση στα καφενεδάκια, πριν ανηφορίσετε στους ορεινούς όγκους που υψώνονται στα ανατολικά και κρύβουν τα χωριά του Πλωµαρίου. Από τον Κάτω Σταυρό, ο δρόµος έχει πολλές στροφές ανάµεσα σε ελαιώνες, που, όσο ανεβαίνετε, αντικαθιστούνται από δάση τραχείας πεύκης. Η θέα από την κορυφή είναι πανοραµική.

LESVOS GUIDE 2009

136

Αγιάσος

το δρόµο προς την Aγιάσο, θα συναντήσετε την πανέµορφη τοποθεσία Kαρίνη. Για αναψυκτικό ή φαγητό, κάτω από τη σκιά αιωνόβιων δέντρων, καθίστε σ’ ένα από τα ωραία καφενεδάκια της – σε κάποιο απ’ αυτά σώζεται τοιχογραφία του Θεόφιλου. Στην κουφάλα του αιωνόβιου πλάτανου συχνά ξαπόσταινε ο “περιπλανώµενος” καλλιτέχνης.

Άγιος ∆ηµήτριος Με µικρή παράκαµψη από την διακλάδωση προς Aγιάσο, στο παλιό κοµµάτι του δρόµου προς Πολιχνίτο, βρίσκεται η ωραιότατη δροσερή περιοχή του Aγίου ∆ηµητρίου, όπου επιβάλλεται να κάνετε µια στάση. Εκεί θα γευτείτε σπιτικά γλυκά του κουταλιού φτιαγµένα από τη γιαγιά, τη µάνα και τα παιδιά. Τρεις γενιές στην υπηρεσία της παράδοσης. Συνεχίζοντας τη διαδροµή, θα συναντήσετε τις πηγές του Tσίγκου, µε το ονοµαστό νερό. Από εκεί, αν στρίψετε αριστερά στη διακλάδωση της Mεγάλης Λίµνης και πάρετε το δρόµο που οδηγεί προς την κορυφή του Oλύµπου, θα βρεθείτε µε το µισό νησί στα πόδια σας.

LESVOS GUIDE 2009

Για να φτάσετε στην ορεινή Αγιάσο, θα περάσετε από τα πιο δασωµένα µέρη του νησιού και θα διασχίσετε ρεµατιές, χαράδρες και νεροσυρµές. Εκεί θα συναντήσετε ένα πανάρχαιο µονοπάτι µε οργιώδη βλάστηση, το οποίο, αν σας αρέσει το περπάτηµα, θα σας οδηγήσει ψηλά στον Όλυµπο.

Αγιάσος Βρίσκεται στις πλαγιές του επιβλητικού Oλύµπου, σε υψόµετρο 475 µέτρων, 27 χιλιόµετρα από την πρωτεύουσα. Με την ξεχωριστή καταπράσινη φύση, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τους ανήσυχους πνευµατικά κατοίκους της, η Aγιάσος είναι ο καλλιτεχνικός και θρησκευτικός διατηρητέος οικισµός µε τη χαρακτηριστική ντοπιολαλιά και την ιδιαίτερη κουλτούρα, που έχει πολλά να προσφέρει στους επισκέπτες του. Oνοµαστό είναι το Aγιασώτικο Kαρναβάλι, που ξεχωρίζει απ’ όλες τις πανελλήνιες εκδηλώσεις µε την ιδιοµορφία και την καυστική και σπιρτόζικη έµµετρη σάτιρά του και εκφράζεται από τους λαϊκούς ποιητές µε το χαρακτηριστικό γλωσσικό ιδίωµα. Στην Aγιάσο λειτουργούν αρκετές χειρο-

∆ήµος Πλωµαρίου

140

τεχνικές βιοτεχνίες, που ασχολούνται µε την κεραµική και την ξυλογλυπτική, συνεχίζοντας µια πολύχρονη παράδοση. Live µαγαζιά µε αργαλειούς και κυράδες να υφαίνουν ντυµένες µε τις βράκες, θα σας φανούν απόλυτα µη τουριστικά. Aνάψτε ένα κεράκι στην Παναγιά και επισκεφθείτε, στο προαύλιο του ναού, το Λαογραφικό Mουσείο, µε πολύτιµα έργα λαϊκής τέχνης, καθώς και µια αναπαράσταση παραδοσιακού αγιασώτικου δωµατίου. Η εικόνα της Παναγίας χρονολογείται από τον 4ο αιώνα περίπου, ενώ κατά τον 9ο αιώνα δηµιουργείται στο χωριό το µοναστήρι. Λέγεται ότι ο οικισµός χτίστηκε γύρω γύρω από την εκκλησία. Η εικόνα θεωρείται θαυµατουργή και προσελκύει προσκυνητές πιστούς, απ’ όλο τον κόσµο. Στην πλατεία, τα παλιά καφενεία είναι εντυπωσιακά. Γευτείτε νόστιµους µεζέδες µε ούζο, µερακλίδικο καφέ στη χόβολη και από τα µπακάλικα προµηθευτείτε τουλουµοτύρι στην εποχή του. Πιο πάνω, στην κορφή του λόφου, είναι το Σταυρί, µια άλλη γειτονιά της Αγιάσου, µε µαγέρικο, όπου µπορείτε να απολαύσετε εξαιρετικά µαγειρευτά. Στην περιοχή, τον Οκτώβρη, γιορτάζεται η Γιορτή του κά-

LESVOS GUIDE 2009

στανου, µια και ο τόπος κατακλύζεται από καστανιές. Καστανάδες ψήνουν τα κάστανα πάνω στη φουφού, διάφορες σπεσιαλιτέ, όπως ψωµί µε κάστανο, κεφτέδες µε κάστανο, χοιρινό µε κάστανο, γλυκό του κουταλιού κάστανο και άλλα φτιαγµένα από τις νοικοκυρές του χωριού. Εξαιρετική θεωρείται η βασιλόπιτα που φτιάχνει ο Συνεταιρισµός, µε φύλλο, µπαχαρικά και µυζήθρα. Όλη η περιοχή γύρω από την Αγιάσο περιστοιχίζεται από τα παρακλάδια του βραχώδους βουνού και φηµίζεται για το υπέροχο ξηρό κλίµα, την οργιώδη βλάστηση, τις καστανιές και τα γάργαρα νερά της.

Αξίζει να δείτε Στην είσοδο του χωριού υπάρχει η ιδιωτική λαογραφική συλλογή του Στρατή Tζίνη, µε χειροποίητα προϊόντα της αγιασώτικης βιοτεχνίας. Πασίγνωστο είναι και το «Aναγνωστήριο η Aνάπτυξη», το πολιτιστικό ίδρυµα του χωριού, που ιδρύθηκε το 1854, όταν η Aγιάσος ήταν ακόµη τουρκοκρατούµενη. Σήµερα το Aναγνωστήριο διαθέτει κτήριο βιβλιοθήκης και κινηµατοθεάτρου, καθώς και Λαογραφικό Mουσείο, στο οποίο

στεγάζεται Πινακοθήκη µε έργα Λέσβιων ζωγράφων.

που επιδιώκει να ανακαινίσει ολόκληρο το

Το δάσος µε τις καστανιές Ένα συναρπαστικό µονοπάτι, για µια διαδροµή από τις ωραιότερες του νησιού, είναι αυτό που ξεκινά από τη συνοικία Απέσο, ακολουθεί τη ρεµατιά και ανηφορίζει προς τα νότια. Θα περάσετε µέσα από τον καστανιώνα, δίπλα από τρεχούµενα νερά, θα συναντήσετε ξωκλήσια, αγροτικά σπιτάκια, πεύκα και χαράδρες και θα πάρετε το δρόµο που τραβά για την παλιά πρωτεύουσα του Πλωµαρίου, το Μεγαλοχώρι. Αν θέλετε να απολαύσετε, εκτός από τη συγκλονιστική διαδροµή µε θέα τον κόλπο της Γέρας, και τα νοστιµότερα κάστανα που έχετε δοκιµάσει ποτέ, καλύτερος µήνας είναι ο Οκτώβρης. Αντί να ακολουθήσετε την πορεία για Μεγαλοχώρι, στρίψτε αριστερά, στο µικρό αγροτικό δρόµο που οδηγεί στο Σκόπελο –υπάρχει µικρή πινακίδα αριστερά– για να περάσετε από το εντυπωσιακό οροπέδιο του Καργιώνα, κι από κει για Μηλιές. . Εκεί, αν έχετε τηλεφωνήσει, θα σας περιµένει κόκορας µε χυλοπίτες, ζεστή πίτα, γίδα βραστή και κατσίκι στον ξυλόφουρνο. Ακόµα όµως κι αν δεν έχετε προνοήσει γι’ αυτό, όλο κι από κάτι θα βρεθεί να σας ετοιµάσουν στα πρόχειρα σ’ αυτό το γραφικό ταβερνάκι, που βρίσκεται στην άκρη του πουθενά. Στο χωριό αυτό ξεκινούν υπέροχες διαδροµές, σε χωµατόδροµους (καλό είναι κι ένα 4Χ4 µε πολλές εναλλαγές της φύσης. Πάρτε τον χρόνο σας και αφεθείτε στα µονοπάτια, είναι σίγουρο πως θα σας δείξουν κάτι µοναδικό. Στα 3 περίπου χιλιόµετρα από το Μεγαλοχώρι, φτάνετε στη διακλάδωση για τα άλλα χωριά του Πλωµαρίου, το Παλιοχώρι, το Νεοχώρι και το Ακράσι. Η διαδροµή στη συνέχεια είναι µια τεράστια περιοχή από ελαιώνες και µοναδική θέα. Σε κάποια διασταύρωση θα διαβάσετε Κουρνέλα. Μην χάσετε την ευκαιρία να δείτε αυτό το σχεδόν εγκαταλειµµένο χωριό,, που στέκεται σαν αετοφωλιά στη πλαγιά του βουνού. Ελιές, λιοτρίβια, ξύλινα σαχνισίνια, κιούπια, αυλές αφηµένες και καλντερίµια, φθαρµένα από το χρόνο. Τα χωριά αυτά, κρεµασµένα σχεδόν το ένα αντίκρυ στο άλλο, έχουν θέα στην εκπληκτική κοιλάδα. Ο οικισµός της Κουρνέλας αγοράστηκε πρόσφατα από έναν ιδιώτη,

χωριό, που µέλλει να αποτελέσει σηµαντι-

κό πόλο έλξης στην ορεινή Λέσβο.

LESVOS GUIDE 2009

Πλωµάρι

141

142 δη µιλήσαµε για κάποια από τα Πλωµαριτοχώρια µε αφορµή τις πιο πάνω διαδροµές, ας τα ξαναβάλουµε σε µια τάξη Στη νότια ακτή του νησιού, εκεί όπου η στεριά σµίγει ερωτικά µε τη θάλασσα, βρίσκεται το γραφικό Πλωµάρι, πρωτεύουσα του οµώνυµου ∆ήµου, που περιλαµβάνει επτά χωριά, γνωστά και ως Πλωµαριτοχώρια: Aκράσι, Aµπελικό, Mεγαλοχώρι, Nεοχώρι, Παλαιοχώρι, Πλαγιά, Τρύγωνας. Από τις σηµαντικότερες περιοχές του νησιού είναι η περιοχή του Πλωµαρίου, στη νότια ακτή του νησιού. Κατά τα µέσα του 19ου αιώνα, το Πλωµάρι αναδείχτηκε στο µεγαλύτερο βιοτεχνικό, εµπορικό και βιοµηχανικό κέντρο της Λέσβου, µετά την πρωτεύουσα, τη Μυτιλήνη. Λόγω δε της παράκτιας θέσης του, εξελίχθηκε επιπλέον σε σηµαντικό κόµβο για τη ναυτιλία και το θαλάσσιο εµπόριο. Εδώ θα βρεθείτε σ’ ένα συνεχή ελαιώνα, που εκτείνεται στις απότοµες πλαγιές, ρεµατιές, στα βουνά, στα µικρά φαράγγια και τις δύσβατες ηµιορεινές περιοχές, που βρέχονται στα νότια από τη θάλασσα. Η ορεινή µορφολογία του εδάφους στο βορρά και στα ανατολικά, συντελεί στην σχετική αποµόνωση της περιοχής. Γραφικά χωριουδάκια µε χρυσές ακτές, αγέρωχους βράχους, απίθανα ορεινά τοπία, πλούσια βλάστηση, αλλά και αρχιτεκτονική και πίστη στις παραδόσεις, που έχουν µεί-

νει αναλλοίωτα στο πέρασµα του χρόνου.

Tο Πλωµάρι Κεφαλοχώρι µε µεγάλη αγορά, τουριστική κίνηση και τον Άγιο Ισίδωρο, µια ονειρεµένη αµµουδερή παραλία µε τιρκουάζ νερά. Το ζωντανό Πλωµάρι συνταιριάζει την παράδοση µε την εξέλιξη. Τα ερειπωµένα λιοτρίβια, τα σαπωνοποιεία, τα αρχοντικά µε την πρωτότυπη αρχιτεκτονική, τα στενά σοκάκια, οι επιβλητικοί ναοί και το Λαογραφικό Mουσείο του, που διαθέτει ποικιλία εκθεµάτων, είναι µάρτυρες της µεγάλης ακµής που γνώρισε τον περασµένο αιώνα. Η πλατεία της αγοράς, και αµέσως µετά η κεντρική πλατεία στην προκυµαία, αποτελούν το οικονοµικό, κοινωνικό και συµβολικό κέντρο του οικισµού. Εδώ βρίσκονται τα µεγάλα καφενεία του Πλωµαρίου, που παλαιότερα διέθεταν πάλκο για τους µουσικούς και συγκέντρωναν κυρίως τον αστικό πληθσµό της κωµόπολης. Καφενεία ωστόσο, υπάρχουν σε όλη την έκταση του οικισµού, κυρίως πάνω στους δύο κεντρικούς άξονες της αγοράς.

Λίγη ιστορία (19ος αιώνας- 20ος αιώνας) Την εποχή αυτή, λειτουργούσαν 12 σαπωνοποιεία, 10 ελαιοτριβεία,

Για … ακόµα πιο ψαγµένους Μηλιές Προσεγγίζεται εκτός από την διαδροµή που ήδη περιγράψαµε ή από αγροτικούς δρόµους της Γέρας (Σκόπελος) ή από τον κεντρικό άξονα Μυτιλήνης – Πλωµαρίου. Ένα σχεδόν εγκαταλειµµένο χωριό στη κορφή του βουνού. Τα τελευταία χρόνια ένας ροµαντικός ντόπιος ξεκίνησε ένα πρόγραµµα εθελοντικής αναπαλαίωσης κι έδωσε πραγµατική πνοή στο χωριό. Από δω, µπορείτε να κάνετε εξαιρετικές διαδροµές µέσα στα βουνά, περιπάτους µέσα στα µονοπάτια, να κατασκηνώσετε ελεύθερα ή και να φιλοξενηθείτε σε κάποια από τα σπίτια που έχουν ανακαινιστεί. Βρείτε τον Κώστα Μούκα, που είναι η ψυχή του χωριού. Αν συναντήσετε τη γιαγιά µε το κουρελόσπιτο, ρίξτε µια µατιά στην εντυπωσιακή καλύβα της, στρωµένη από πάνω µέχρι κάτω µε κουρέλια και πανιά. Πριν λίγα χρόνια ήταν η µοναδική κάτοικος του χωριού. Τα καλοκαίρια, σίγουρα θα βρείτε κάποιους ντόπιους που γυρνάνε από τις µεγαλουπόλεις, για να απολαύσουν τις διακοπές τους, στον καθαρό αέρα.

LESVOS GUIDE 2009

Πλωµάρι

143

∫Ú˘ÊÙ‹ ¶·Ó·ÁÈ¿

1 υδραυλικό αλευροποιείο, 2 πυρηνελαιοεργοστάσια και 2 ατµοκίνητα εργοστάσια ταλκ, που επεξεργάζονταν το ορυκτό ταλκ που εξορυσσόταν στην περιοχή. Στο βιοµηχανικό Πλωµάρι του 1912, υπήρχαν ακόµα 2 βυρσοδεψεία, καθώς και δύο µεγάλοι ταρσανάδες (ναυπηγεία). Η παραγωγή σαπουνιού υπήρξε ιδιαίτερα προσοδοφόρα ιδιαίτερα µετά την καθιέρωση της πρόσµιξής του µε το “ταλκ”. Επίσης εδώ αναπτύχθηκε ιδιαίτερα και η παραγωγή ρακής ή ούζου. Η παραγωγή αυτή γινόταν αρχικά σε µικρά τοπικά αποστακτήρια, που τα αποκαλούσαν “ρακαριά” ενώ από τα τέλη του 19ου αιώνα αναπτύχθηκαν οι ποτοποιίες του Πλωµαρίου, που αναδείχτηκαν σε σηµαντικές βιοτεχνίες µε αξιόλογη παραγωγή προς εξαγωγή.

Τα ούζα Φηµισµένα για την ασυναγώνιστη γεύση τους είναι τα γλυκόπιοτα και µε ιδιαίτερα γλυκανισάτο άρωµα, ούζα Πλωµαρίου. Mια επίσκεψη στις ποτοποιίες ΠλωµάριAρβανίτη, Γιαννατσή και Πιτσιλαδή, καθώς και στο Mουσείο της παλαιότερης «Bαρβαγιάννη», έχει µεγάλο ενδιαφέρον.

Σήµερα Το Πλωµάρι αριθµεί περίπου 3.500 κατοίκους. Από την παλιά βιοµηχανική του ακµή, παραµένουν σε λειτουργία µόνο οι Ποτοποιίες παραγωγής ούζου και τα ελαιοτριβεία των Συνεταιρισµών. Η ελαιοκαλλιέργεια συνεχίζει να αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς πλουτοπαραγωγικούς τοµείς της περιοχής, ενώ τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει σηµαντική ανάπτυξη ο τοµέας του τουρισµού. Tο Πλωµάρι συνδυάζει την ηρεµία των διακοπών µε τη ζωντάνια του καλοκαιρινού life style. Αξιόλογα ξενοδοχεία κάθε κατηγορίας, τουριστικά γραφεία, εµπορικά καταστήµατα, µπαράκια, καφέ, εστιατόρια και παραδοσιακές ταβέρνες λειτουργούν εδώ όλο το χρόνο.

Οι κάτοικοι Αν και ο πυρήνας του χωριού ήταν κυρίως οι περήφανοι Μεγαλοχωρίτες, η περιορισµένη οθωµανική παρουσία και οι προοπτικές οικονοµικής ανάπτυξης τράβηξαν πολλούς νησιώτες, κυρίως ναυτικούς, από τις Κυκλάδες, τα Κύθηρα, τα Ψαρά, που εγκαταστάθηκαν εδώ από τις αρχές του 19ου αιώνα. Έτσι οι επιρροές

LESVOS GUIDE 2009

144

H παραλία της ∆ρότας

δηµιούργησαν µια ξεχωριστή µοναδικότητα, ξεχωριστά ήθη και έθιµα, ιδιάζουσα αρχιτεκτονική σπιτιών- διαφορετική από όλη την υπόλοιπη Λέσβο-.

Αρχιτεκτονική Η δοµή των σπιτιών του χωριού είναι αστική και πυκνή. Η ιδιαιτερότητα στην αρχιτεκτονική οφείλεται επίσης στην επιρροή των εποίκων, διώροφα και τριώροφα λιθόκτιστα σπίτια µε κεραµοσκεπές και σαχνισίνια µε πέτρινα φουρούσια. ∆ιατηρούν ένα ρυθµό του λιτού ροµαντικού κλασικισµού, έχουν συχνά αέτωµα στην πρόσοψη, ενώ τα ξύλινα παράθυρα και οι πόρτες, βαµµένα σε ποικίλους χρωµατισµούς, αποδίδουν µε ιδιαίτερη ζωντάνια ατην καλαισθησία των κατοίκων του Πλωµαρίου. Η καλαισθησία αυτή αποκαλύπτεται και στον σηµερινό επισκέπτη, εφόσον η οικοδοµική ανάπτυξη των τε-

LESVOS GUIDE 2009

λευταίων ετών δεν έχει αλλοιώσει σηµαντικά τον χαρακτήρα του οικισµού στο εσωτερικό των συνοικιών, που διατηρούν σχεδόν ακέραιη την αρχιτεκτονική δοµή και µορφή του παρελθόντος.

∆ιασχίζοντας τα «Πλωµάρια» ∆υτικά βρίσκεται το γραφικό Aµµουδέλι, λίγο παρακάτω ο παραθαλάσσιος δρόµος για την παραλία της Mελίντας, µε τα υπέροχα βότσαλα, και στη συνέχεια η ∆ρώτα µε τα εντυπωσιακά νερά. Αν ακολουθήσετε το ποτάµι Σεδούντα, που περνά µέσα από το Πλωµάρι, θα βρεθείτε κάτω από βαθύσκιωτα, ζωσµένα µε κισσούς, πλατάνια και σε ξύλινα γεφυράκια, που οδηγούν σ’ ένα παλιό υδροκίνητο λιοτρίβι και σε απόκρηµνους, κατάφυτους από ελιές .λόφους Ανεβαίνοντας µε τα πόδια, κατά µήκος την κοίτη του ποταµού, θα βρείτε τον πα-

∆ήµος Γέρας

∆ H M O Σ Γ E PA Σ

Πέραµα

Τα λι ά ν ι

Φαρά

Καρυώνας

∆ήµος Γέρας βρίσκεται ανάµεσα σε πράσινους λόφους και ελαιώνες στο νοτιοανατολικό µέρος της Λέσβου µε πρόσβαση από τον δρόµο της βορειοδυτικής εξόδου της Μυτιλήνης µέσα από µια διαδροµή γεµάτη πλούσια βλάστηση, πολλά δέντρα κι ελιές. Αποτελείται από µια οµάδα γραφικών χωριών – Παλαιόκηπος, Πλακάδος, Παπάδος, Μεσαγρός, Σκόπελος και Πέραµα- διάσπαρτα ∆ η µ α ρ χ ε ί ο Γέ ρ α ς στη δυτική παραλιακή ζώνη του Κόλπου της Γέρας. Ο Κόλπος µε 9 µίλια µήκος και 3 µίλια πλάτος είναι ένας από τους σηµαντικότερους στην Ελλάδα και φιλοξενεί πληθώρα πτηνών και ζώων. Στο ∆ήµο Γέρας µπορεί να συναντήσει κανείς παραδοσιακά κτίρια και παλιά αρχοντικά εκπληκτικής αρχιτεκτονικής, όπως είναι το κτίριο Βρανά στο οποίο στεγάζεται το σηµερινό δηµαρχείο στον Παπάδο. Αξιοθαύµαστα τµήµατα τοιχογραφίας του γνωστού ζωγράφου Θεόφιλου σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση σε έναν παλιό φούρνο στον Μεσαγρό. Αξιόλογα µνηµεία αποτελούν και οι βρύσες που στολίζουν τις πλατείες των χωριών, όπως η τουρκική µαρµαρόγλυπτη κρήνη στον Παπάδο και η αραβικής τεχνοτροπίας του Μεσαγρού. Το Πέραµα παρουσιάζει τις περισσότερες επιλογές για νυχτερινή διασκέδαση. Γραφικές ταβέρνες µε παραδοσιακή κουζίνα, µπαρ που σφύζουν από νεολαία. Πέρα από την φυσική οµορφιά της περιοχής, ο ∆ήµος Γέρας έχει µια µακρόχρονη και πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονοµιά. Αξίζει να τον επισκεφθείτε.

∆ΗΜΟΣ ΓΕΡΑΣ- MUNICIPALITY OF GERA ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 22510 82226/2251352400 ΦΑΞ. 22510 84325/83993 E-MAIL: gera@otenet.gr website: www.gera.gr

Γέρα

147

λιό ελαιόµυλο, που είναι χτισµένος µέσα στη ρεµατιά και θα απολαύσετε τη θέα των ελαιώνων. Αν συνεχίσετε, θα συναντήσετε τα εγκαταλειµµένα σπίτια της Μέσουνας και µετά το τρίστρατο, από το αριστερό παρακλάδι, θα φτάσετε στο πανέµορφο οροπέδιο του Καριώνα: ψηλά πεύκα, ο πέτρινος λόφος µε το µεσαιωνικό καστέλι, η θέα του Κόλπου της Γέρας και ένα καφενεδάκι, για νερό και αναψυκτικό. Ένας δρόµος κατηφορικός, από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, θα σας βγάλει στο

Σκόπελο, το κεφαλοχώρι της Γέρας.

Αξίζει να δείτε Το

Πολιτιστικό Kέντρο του, που στεγάζεται σε ένα ανακαινισµένο σαπωνοποιείο, διαθέτει αίθουσα εκδηλώσεων και συνεδρίων και φιλοξενεί µόνιµες ή περιοδικές εκθέσεις. Φέρει, δε, το όνοµα «Βενιαµίν ο Λέσβιος», προς τιµήν του µεγάλου διδασκάλου του 19ου αιώνα. Το µουσείο ούζου της Ποτοποιίας Βαρβαγιάννη, στην είσοδο του οικισµού όπως έρχεστε από Μυτιλήνη.

LESVOS GUIDE 2009

148

Ο κόλπος της Γέρας

Τα άλλα Πλωµαριτοχώρια Μεγαλοχώρι Το υπέροχο αυτό χωριό, ήταν ουσιαστικά το Πλωµάρι µέχρι τον 18ο αιώνα. Απαρτιζόταν από 18 µικρά χωριά -τα «Πλουµάρια»- και ήταν το µεγαλύτερο αγροτικό και βιοτεχνικό κέντρο της περιοχής. Οι µεγάλες πυρκαγιές του 1841-1843 κατέστρεψαν το Μεγαλοχώρι, γι’ αυτό συχνά θα ακούσετε να το αποκαλούν µέχρι και σήµερα, «Καµένο χωριό». Κρυµµένο ανάµεσα στα δέντρα βρίσκεται σε υψόµετρο 600 µέτρων και δικαίως αποκαλείται η «Ελβετία» του νησιού. Το 1850, ο µεγάλος παγετός κατέστρεψε τα ελαιόδεντρα και ώθησε τους κατοίκους του Μεγαλοχωρίου να µετοικίσουν κοντά στη θάλασσα. Έτσι ιδρύθηκε το σηµερινό Πλωµάρι, που µέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ονοµαζόταν Ποταµός, µια και το διαρρέει ο µικρός ποταµός Σεδούντας. Ωστόσο,

LESVOS GUIDE 2009

κάποιοι κάτοικοι παραµένουν στο ορεινό οικισµό, που µε τίποτα δεν πρέπει να παραλείψετε να επισκεφθείτε. Η διαδροµή ανάµεσα στις ελιές και τα πεύκα, η γραφικότητα του χωριού µαζί και η φιλοξενία των Μεγαλοχωριτών, θα σας µείνουν αξέχαστα. Αν βρείτε µέλι της περιοχής είναι από τα καλύτερα της Ελλάδας. Εδώ πιο κάτω είναι και το ελαιοτριβείο της οικογένειας Πρωτούλη µε το βραβευµένο ελαιόλαδο Aegean Gold.

Κουρνέλα-Παλαιοχώρι Σε 5 περίπου χιλιόµετρα από το Μεγαλοχώρι, βρίσκεται σκαρφαλωµένη στο βουνό η Κουρνέλα. Ένα εγκαταλελειµµένο χωριό, που αναµένεται να αναστηλωθεί συθέµελα από Μυτιληνιό επιχειρηµατία και να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών. Αντικριστά στο απέναντι βουνό, στέκει το Παλαιοχώρι, το µεγαλύτερο και πιο ζωντανό χωριό της επαρχίας Πλωµαρίου.

Γέρα

149

Περίφηµος µπακλαβάς της Γέρας

Αµπελικό Το Αµπελικό είναι ένα χωριό χαµένο µέσα στη ρεµατιά, που κατηφορίζει από τον Όλυµπο και συναντά χαµηλά το Βούρκο. Πεύκα και νερά, ερηµικά ξωκλήσια, γραφικά καφενεδάκια, µια ωραία εκκλησία, ένας µεσαιωνικός πύργος και κάποια ίχνη ρωµαϊκών ερειπίων, συνθέτουν την ταυτότητά του. ∆ιαθέτει µικρό καφενείο, που οι ιδιοκτήτες του είναι πρόθυµοι να σας φιλέψουν µε ό,τι «βγάλει το τσουκάλι» ή να σας τηγανίσουν αυγά από αλανιάρες κότες µε πατάτες και ντόπια φέτα. Μην το χάσετε!

Ο Μπορός: ένα ξεχωριστό χωριό Στα 16 χιλιόµετρα από το Πλωµάρι, υπάρχει ένα µοναδικού κάλους παλιό χωριό, ο Μπορός ή Νεοχώρι, χτισµένο σε µια απότοµη πλαγιά ενός κοφτού βράχου πάνω από την Ρεµατιά Πριόνα. Η ονοµασία Μπορός ή Μπουρός προέρ-

Tάρτι

χεται ίσως από τα πολλά νερά που ανάβλυζαν απ’ τις αυλές και τα υπόγεια των σπιτιών. Από το 1957 µετονοµάσθηκε σε Νεοχώρι. Σήµερα οι λιγοστοί κάτοικοι έχουν το µοναδικό προνόµιο να απολαµβάνουν µαζί µε την υπέρτατη µοναξιά τους, τη µοναδική γραφικότητα και φύση του χωριού. Ο σύλλογος Νεοχωριτών ασκεί µια µεγάλη δραστηριότητα µε σκοπό και µεράκι να φέρει τη µοναδικότητα του χωριού στο προσκήνιο.

Παλαιό Eλαιοτριβείο Mουσείο Η «µηχανή τ΄ Μπουρού» είναι ένα σηµαντικό µνηµείο παραδοσιακής βιοµηχανικής αρχιτεκτονικής µε αξία ανεκτίµητη και µοναδική. Αξίζει σίγουρα να το επισκεφτείτε.

Ακράσι Χωριό στα δυτικά του Πλωµαρίου, µε µια από τις οµορφότερες πλατείες του νησιού µε πλάτανο και παλιά καφενεία. Άπει-

LESVOS GUIDE 2009

∆ήµος Ευεργέτουλα

152

O ÕÁÈÔ˜ £ÂÚ¿ÔÓÙ·˜

ρες οι οµορφιές της φύσης γύρω, η ασύλληπτη αγριάδα των βουνών και το πράσινο. Καθαρός αέρας, νηνεµία αλλά και κουβεντούλα µε τους λιγοστούς κατοίκους, θα σας χαλαρώσουν στα σίγουρα. Αν είστε τυχεροί, µπορεί να δοκιµάστε από τα ωραιότερα χειροποίητα λουκάνικα που φτιάχνουν οι ίδιοι οι χασάπηδες. Το δε ελαιόλαδο αξίζει να το δοκιµάσετε έστω και βουτηγµένο σε ψωµί. Θεωρείται από τα καλύτερα της Λέσβου. Ο δρόµος που συνεχίζει κατηφορικά, σε οδηγεί στη µυστική κατεβασιά της Κρυφτής Παναγιάς, αλλά και στη παραλία της ∆ρώτας.

Πλαγιά Μικρό και ήσυχο χωριό, πολύ κοντά στο Πλωµάρι, µε λιµάνι στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας. Αξίζει να σταµατήσετε για µεζέ στην ταβέρνα µε τα πλατάνια.

Τρύγωνας

Χωριό µε µικρά όµορφα σπιτάκια αγροτικής αρχιτεκτονικής, θα σας γοητεύσει, καθώς το όλο σκηνικό θα σας παραπέµψει σε

LESVOS GUIDE 2009

άλλες εποχές.

Ειδυλλιακές παραλίες Οι βοτσαλωτές παραλίες ∆ρώτα στο Ακράσι, και Μελίντα στο Παλαιοχώρι, µε τα καταπράσινα νερά, αποτελούν µοναδικά τοπία γεµάτα δύναµη και, συνάµα, γαλήνη. Αν και η πρόσβαση είναι σχετικά δύσκολη, αξίζει τον κόπο να τις επισκεφτείτε. Τα ταβερνάκια και στις δύο αυτές παραλίες, είναι από τα πιο αυθεντικά του νησιού. Στο ενδιάµεσο, αν διαθέτετε σκάφος, επιβάλλεται µια βόλτα στην Κρυφτή Παναγιά, που βρίσκεται σε µια βραχώδη ακτή. Κάντε µια βουτιά στα βαθιά τιρκουάζ νερά και θα νιώσετε το Αιγαίο να διαπερνά τις φλέβες σας.

Ευεργέτουλας

153

∞ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ ÌÔÓÔ¿ÙÈ ·ﬁ ∞ÛÒÌ·ÙÔ ÚÔ˜ ∞Á›Ô˘˜ ∞Ó·ÚÁ‡ÚÔ˘˜

∆ιαµονή ∞ﬁ Ù· ÔÏÏ¿ ÍÂÓÔ‰Ô¯Â›· Î·È Î·Ù·Ï‡Ì·Ù· ÛÂ ﬁÏË ÙË §¤Û‚Ô ÍÂ¯ˆÚ›Û·ÌÂ ÁÈ· Û·˜:

∆ήµος Mυτιλήνης Mυτιλήνη

La Mirage Studios Χατζηγρηγόρη 21, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 – 21140 Fax 22510 – 21180

Αρχοντικό Ε. Βοστάνη 3, Μυτιλήνη Tηλ. 22510 -46681 - 2 Fax 22510 - 46631 e-mail: info@archontikomytilinis.gr www.archontikomytilinis.gr

Aλκαίος Ενοικιαζόµενα δωµάτια Aλκαίου 16 Tηλ. 22510 - 47737 Ανοιχτά όλο το χρόνο

Πύργος Μυτιλήνης Ελ. Βενιζέλου 49, Tηλ. 22510 - 25069 / 27977 Fax 22510 - 47319 www.pyrgoshotel.gr e-mail:pyrgoshotel@les.forthnet.gr

Σελάνα Ενοικιαζόµενα δωµάτια A΄ κατηγορίας Σατωβριάνδου 6 Tηλ. 22510 - 29963 / 41549 / 6973072310 www.selana-apartments.gr

Porto Lesvos 1 Ξενοδοχείο 4 αστέρων Κοµνηνάκη 21 Τηλ. 22510 - 41771 Fax 22510 - 43179 www.portolesvos.gr e-mail: info@portolesvos.gr Λέσβιον Ξενοδοχείο 3 αστέρων Π. Kουντουριώτη 27A, Προκυµαία Τηλ. 22510 - 28177 Fax 22510 - 42493 www.lesvion.gr e-mail: lesvion@otenet.gr Porto Lesvos 2 Luxury Rooms Aλκαίου 15, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 – 21217 Fax 22510 - 43179 www.portolesvos.gr e-mail: info@portolesvos.gr

Eπάνω Σκάλα Zoumboulis Rooms Ναυµαχίας Έλλης 11 Τηλ. 22510 – 22664 /29081/ 6944528368 www.zoumboulistours.gr e-mail zoumboulistours@yahoo.gr

Σουράδα Μυτιλήνης Σουράδα Studios Α κατηγορίας 3 κλειδιά Γ. Μούρα 25 Tηλ. 22510 - 25981 6944677506 www.sourada-studios.gr

Ακλειδιού Μυτιλήνης Aκλείδι Eνοικιαζόµενα δωµάτια A΄ κατηγορίας Eυαγγελίστριας 9, Aκλειδιού Tηλ. 22510 - 46573 /44072 /21964 Fax 22510 - 44074

LESVOS GUIDE 2009

156 Βαρειά Μυτιλήνης Heliotrope Hotels Ξενοδοχειακό συγκρότηµα ηλ. 22510 - 45857 Fax 22510 - 45900 / 44272 www.heliotrope.gr e-mail: info@heliotropehotels.gr Sappho appartments - rooms Eνοικιαζόµενα διαµερίσµατα A΄ κατηγορίας Tηλ. 22510 - 44985 / 6944646034 Fax 22510 - 20670 Ανοιχτά όλο το χρόνο Φιλοξένια Studios Tηλ. 6944816271 / 22510 29618 Fax 22510 - 21572 www.filoxenia-aparts.gr

Βίγλα Μυτιλήνης Λιµανάκι Ενοικιαζόµενα δωµάτια Tηλ. 22510 22266 Kιν. 6945609460

∆ήµος Θερµής Πύργοι - Κανόνι Lesvos Inn Resort and Spa Πύργοι Θερµής - Κανόνι Tηλ. 22510 - 71781 / 71784 Fax 22510 - 71711 www.lesvosinn.gr Γαλάζιο Αστέρι 2 ξενοδοχείο Τηλ. 22510 71777& 6937230017 www.bluestarlesvos.gr info@bluestarlesvos.gr Χρυσός Ήλιος Πανταζή Ευθαλία Ενοικιαζόµενα δωµάτια Α κατηγορίας Τηλ & fax. 2251071504 & 6937442681 www.goldensun-rooms.com Γαλάζιο Αστέρι 1 Ενοικιαζόµενα διαµερίσµατα Τηλ 2251071371 & 6944944974

Νεάπολη Πεύκα Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια Τηλ:22510-61500

Σκάλα Λουτρών Ζαϊρα Ξενοδοχείο & Kτήµα Eκδηλώσεων Σκάλα Λουτρών Tηλ. 22510 - 91188 Fax 22510 - 91100 www.hotel-zaira.com e-mail: email_to_manolis@yahoo.gr

Χαραµίδα Blue Bay Ξενοδοχείο Τηλ. 22510 91000 / 91468 Τηλ/Φαξ 22510 91004 www.bluebay-lesvos.com e-mail: info@ bluebay-lesvos.com

LESVOS GUIDE 2009

Σκάλα Mυστεγνών Kohylia Bay Luxury Apartments Τηλ. 22510 – 94180 / 46386 / 6972023330 Fax 22510 – 94177 www.kohyliabay.gr e-mail: info@kohyliabay.gr

Νέες Κυδωνίες - Ξαµπέλια Έλενα Ενοικιαζόµενα διαµερίσµατα Παρασκευά Σταυρούλα Τηλ. 2251094023 www.studio-elena.gr Τα Σκίνα Ενοικιαζόµενα δωµάτια Tηλ. 22510 - 94032 / 6972141875 / 6942493519

∆ήµος Μανταµάδου Τσόνια Ελένη Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια Τηλ. 2253093620 / 93343 6944342489 e-mail mkon@env.aegean.gr Κυρία ∆ήµου Ενοικιαζόµενα δωµάτια Tηλ. 22530 93618 / 93237 / 6976145222 e-mail: ddimou@aegean.gr

∆ήµος Μήθυµνας Σκάλα Σκαµνιάς Ξενώνας Αγροτικού Συνεταιρισµού Σκαµιάς και Λεπέτυµνου Τηλ. 22530 55224 / 22530 55300 Πιντέρης Γεώργιος Eνοικιαζόµενα δωµάτια Tηλ. 22530 - 55317 / 6946081384 Λίγο πριν φτάσετε στη Σκάλα, 100µ από τη θάλασσα

Βαφειός Βαφειός Aυτόνοµες κατοικίες 5χλµ από τον Μόλυβο Tηλ. 22530 - 71752 / 72226 www.taverna-vafios.gr e-mail: info@taverna-vafios.gr

Μόλυβος Mόλυβος I Ξενοδοχείο 3 αστέρων Παραλία Μολύβου Τηλ. 22530 - 71556 / 71386 /71496 Fax 22530 - 71640 e-meil: info@molyvos-hotels.com web : www.molyvos-hotels.com

Άδωνις Ξενοδοχείο 2 αστέρων Μήθυµνα Λέσβου, στην είσοδο του Μολύβου Tηλ. 22530 - 71866 / 71515 / 71616 Fax 22530 ? 71636 Tρίαινα Ξενοδοχείο B΄ κατηγορίας Tηλ. 22530 - 71350 / 71351 www.Lesvos-SafariTours.com ANEMONA HOUSE OF MOLYVOS Πολυτελής κατοικία Τηλ. 2253071681 / 6944640450 Fax 2253071681 www.anemonahouse-molivos.com pinkpant@otenet.gr Μαριάνθη Τορόζ Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια και studios 200m από τη στάση του Λεωφορείου Τηλ: 22530-71447,6974737479 e-mail: toroz@otenet.gr web: http: //marianthitoroz.molivos.net Molivos Castle Ενοικιαζόµενα ∆ιαµερίσµατα 5 αστέρων Τηλ. 22530-71919, 71175 www.molivos-castle.com email info@molivos-castle.com

Τσιπούρι Μολύβου Orfeas Bungalows Τηλ. 2253071994 / 6947039974

Εφταλού Μολύβου Sun Rise Ξενοδοχείο Τηλ. 22530 - 71713 / 71735/ 71757 Fax 22530 71791 www.sunrisehotel-lesvos.com e-mail: snrise@otenet.gr

LESVOS GUIDE 2009

∆ιαµονή

157

158 Μόλυβος ΙΙ Ξενοδοχείο 3 αστέρων Παραλία Εφταλούς Τηλ: 22530-71534 / 71497/ 71512 Φαξ: 22530- 71694 e-meil: info@molyvos-hotels.com web : www.molyvos-hotels.com Eφταλού Ξενοδοχείο 2 αστέρων Τηλ. 22530 - 71584 / 71670 / 71737 Fax 22530 - 71669 www.eftalouhotel.com e-mail: snrise@otenet.gr

∆ήµος Πέτρας Αυλάκι Πέτρας Άλµα Ξενοδοχείο Α΄ κατηγορίας Τηλ. 22530 - 41100 Fax 22530 - 41693 www.almahotel.gr e-mail: almalesv@otenet.gr Clara Hotel Ξενοδοχείο Τηλ. 22530 - 41532 έως 41534 Fax 22530 - 41535 www.clarahotel.gr e-mail: clara@otenet.gr

Παραλία Πέτρας Ίλιον Ξενοδοχείο Tηλ. 22530 - 41227 /41327 φαξ 2253041260 www.uti.gr/ilion.htm e-mail: ilion@uti.gr Troyan Hill Mεζονέτες Tηλ. 22530 - 41227/ 41327 / 41294 / 42462 www.uti.gr Breeze Studios & Apartments Ενοικιαζόµενες Γκαρσονιέρες Τηλ: 22530- 41740

LESVOS GUIDE 2009

web : www.lesvosisland.gr e-meil: nirvanat@otenet.gr Ελευθερία» Appartments Τηλ.: 22530 - 41577 FAX: 22530 - 41295 www.uti.gr/liberty.htm e-mail:info@homerusrentals.com IRENE Ενοικιαζόµενα δωµάτια Επί της παραλιακής οδού, πλησίον ∆ηµαρχείου Τηλ. 22530 41064 Κιν. 6977055677 www.diamoni.gr

Άναξος Anaxos Garden Eνοικιαζόµενα δωµάτια 3ος δρόµος από Πέτρα, προς παραλία Ανάξου Tηλ. 22530 - 41910 , 2253041742 Φαξ: 22530-41108 / 42021 e-mail : anaxosgardens@yahoo.gr web : www.anaxosgardens.lesvos.gr Studios «Ευρυδίκη» Tηλ. 22530 - 41976 /22510 25160/ 6947375852 www.sitemaker.gr/evridikirooms Yπεύθυνος: Ταράνης Ιγνάτιος Αλεξανδρής Φώτης Ενοικιαζόµενα δωµάτια Τηλ. 22530 – 41393, 31032 Fax 22530 – 22731

ΤΣΙΧΡΑΝΤΑ Παναγιώτης Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια Τσιχράντα 2253092402 . 6977541268 6977305015 www.tsichrada-apartments.gr dimitrischris@hotmail.com

∆ήµος Ερεσού - Αντίσσης Σκάλα Ερεσού (Γυαλός)

Τηλ. 2253054554 & 6974711784 www.lesvos-towerhouse.gr

Ταβάρι Μεσοτόπου

Villa La Passione Επιπλωµένα διαµερίσµατα Tηλ. 22530 - 52100 κιν. 6944602080 www.lesvos-villa.gr e-mail: info Lesvos-villa.gr

Βασίλης ∆. Βασίλας Ενοικιαζόµενα διαµερίσµατα & Studios 100 µ. από την παραλία Τηλ. 6946257735 Vasilasdvas@mail.gr

Ακούνα Ματάτα (πλησίον parking) Tηλ. 22530 53039 Κιν. 6978105261 www.Eresosbreezehouses.greekne t.com

∆ήµος Καλλονής

Zaira Studios Ενοικιαζόµενα διαµερίσµατα Τηλ 22530-53005 Κιν 6945-150750 www.zairastudios.gr e-mail:info@zairastudios.gr Ηλιότοπος Ενοικιαζόµενα διαµερίσµατα Τηλ. 2251042746 & 6936568555 www.heliotoposeressos.com heliotopos @hotmail.com Στέλλα Βάιου Ενοικιαζόµενα δωµάτια περιοχή Αγίου Αντρέα κοντά στο µουσείο Τηλ. 22530 – 53722, 6934458362, 6976115548 xara_v1@yahoo.gr Ολυµπία Ενοικιαζόµενα δωµάτια Παράλη Ολυµπία Τηλ. 2253053321

Σίγρι Πυργόσπιτο Ενοικιαζόµενα ∆ιαµερίσµατα κατηγορία 4 κλειδιά

∆ιαµονή

159

Σκάλα Kαλλονής Αιολική Γη Ξενοδοχείο 4 αστέρων Τηλ. 22530 29990-3 Fax: 22530 29993 6947126061 www.aeoliangaeahotel.com info@aeoliangaeahotel.com Imerti Resort Hotel 3 αστέρων Τηλ. 22530 28028, 22708, 2109941047 Κιν. 6936718700-1-2 www.imerti.gr email info@imerti.gr Μαλέµι Ξενοδοχείο (3 *) Τηλ: 22530 - 22594 / 23895 Φαξ: 22530 - 22838 www.malemi.com e-mail: malemi@otenet.gr Pella Ξενοδοχείο Γ΄ κατηγορίας, 2 αστέρων Τηλ. 22530 - 22201 / 24055 Fax 22530 - 23530 Ilyda Luxury Suites Τηλ. 6944272004 Fax: 22530 - 23454 www.kalonibayapartments.com kelmalis@otenet.gr

LESVOS GUIDE 2009

160 Kalloni village Πολυτελείς Παραθαλάσσιες Κατοικίες Τηλ. 22530 24220 Φαξ. 22530 24224 www.kallonivillage.com info@kallonivillage.com

∆ήµος Πολιχνίτου

∆ήµος Πλωµαρίου Aγ. Iσίδωρος Albatros Studios Τηλ. 22520 31600, Fax: 22520 - 31572 www.albatros-plomari.gr e-mail contact@albatros-plomari.gr

Λισβόρι Μαρίτα Studios Tηλ. 22520 – 71530 fax: 22520-71530 κινητό: 6998029492 www.maritahotel.gr

Bατερά Ειρήνη Ξενοδοχείο Tηλ. 22520 ? 61407 Fax 22520 ? 61410 www.vatera-lesvos.com

Villa Myrevi’s studios Tηλ. 22520 - 31939 / 6944450930 Fax 210 ? 9233404 www.clickhere.gr/hotelsgreece/lesvos/studiosgr/villamyre vis.htm e-mail: cioak@mail.ariadne-t.gr

∆ήµος Γέρας Γέρα

Μορφούλα Ενοικιαζόµενα διαµερίσµατα Τηλ. 22520 – 61093 Τηλ/Φαξ: 2252061586 www.kozanitis-vatera.gr Σαπφώ & Νεράιδα Studios Τηλ. 22520 - 61272 fax: 22520 - 61272 www.sappho.gr Madonna studios Tηλ. 22520 61121 / 41885 6945479497 (όλο το χρόνο) www.vatera-lesvos.co.uk e-mail: madonna@otenet.gr Καλαµάκια Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια Τηλ. 22520 61270

LESVOS GUIDE 2009

Gera Bay Τουριστικές κατοικίες Τηλ. 22510 51145, 22510 41062 Fax 22510 51894 Κιν. 6974602579 www.gerabay.gr

Πέραµα Γέρας Ελαιώνας Γέρας Συγκρότηµα παραδοσιακών ξενώνων Tηλ. 6947449615-13-14 Fax 2251052105 www.lesvoseleon.gr info@lesvoseleon.gr

Τάρτι Πανσιόν Λίγηρος Ενοικιαζόµενα δωµάτια Tηλ. 22510 82736 / 82376

Φαγητό & ∆ιασκέδαση

162

∆ήµος Mυτιλήνης Μυτιλήνη Αγία Παρασκευή Ψητοπωλείο Βουρνάζων 9 Τηλ. 22510 – 44446, 46666

γιάνι Ανοιχτή καθηµερινά βράδυ. Κυριακή µεσηµέρι - βράδυ

Ταξιάρχες (Καγιάνι) Αντώνης Μεζεδοπωλείο Tηλ. 22510 - 61951 Ανοιχτό όλο το χρόνο

Tο Πάρκο Café bar restaurant Πάρκο Aγ. Eιρήνης Tηλ. 22510 - 23810

Η Θέα - Ο Παναγιώτης Μεζεδοπωλείο Tηλ. 22510 - 61511

Κήπος Café- snack bar ∆ηµοτικός Κήπος Μυτιλήνης Τηλ. 22510 45758

Μπαλκονάκι Ψαροταβέρνα Τηλ. 22510 42331

∆ίαυλος Καφέ µεζεδοπωλείο Λαδάδικα 30 Τηλ. 22510 - 22020 Μυτιληνιά κουζίνα µεσηµέρι βράδυ

Άσπρος γάτος Εστιατόριο µε ελληνική και διεθνή κουζίνα Tηλ. 22510 - 61670

Βίγλα Μυτιλήνης

Νεάπολη

Μαρτάνο (3 καταστήµατα) Πιτσαρία Α. Π. Βοστάνη 14 Τηλ. 2251040840 Β. Σάµου 2, πλατεία Σαπφούς Τηλ. 2251021110 Γ. Ελληνική κουζίνα Π. Βοστάνη 20 Τηλ 22510 24700

Επάνω Σκάλα

Λιµανάκι Ψαροταβέρνα Τηλ : 22510 - 61569 Ανοιχτά από το µεσηµέρι έως το βράδυ Kαλαµιές Εστιατόριο Aεροδρόµιο Τηλ. 22510 ? 61457 Ανοιχτά µεσηµέρι βράδυ

Χαραµίδα

Ο ∆ήµος Ουζερί Μεζεδοπωλείο Τηλ 22510 - 42630

Το Παραµύθι Ουζερί - Εστιατόριο Τηλ. 22510 ? 46161, 91212

Ερµής Καφενείο - Ουζερί Κορνάρου 2 & Ερµού (δίπλα στο IKA) Tηλ. 22510 - 26232

Blue Bay Εστιατόριο - Ταβέρνα Τηλ. 22510 91000 / 91468 www.bluebay-lesvos.com

Ακρωτήρι Βάγιες Ταβέρνα Tηλ. 22510 - 43532 Επάνω στον κεντρικό δρόµο για Κα-

LESVOS GUIDE 2009

Χαραµίδα Ψαροταβέρνα Βουτσαρδέλλης Παναγιώτης Τηλ. 22510 91390 Ανοιχτά κάθε µέρα µεσηµέρι βράδυ Ιούνιο µε Σεπτέµβριο

Bόρεια της Mυτιλήνης Παναγιούδα

∆ήµος Μανταµάδου Παραλία Πεδή Το Καµίνι Εστιατόριο - ψαροταβέρνα Tηλ. 22530 - 61643

Λεµβουργείο Πολυχώρος για καφέ φαγητό και Mανταµάδος εκδηλώσεις Λουκουµάδες Τηλ. 2251032222 / 6936696525 Καφέ Ζαχαροπλαστείο / 6948580463 Πρινάρης Ευστράτιος Πάµφιλα Mονή Tαξιαρχών Μανταµάδου Λιµανάκι Tηλ. 22530 - 61079 Παραλία Παµφίλων ανοιχτά από το πρωί εως το βράδυ Ψαροταβέρνα Τσόνια Τηλ. 22510 31089 Η Ταβέρνα του Καραγιαννάκη Tηλ. 22530 93239

∆ήµος θερµής

Κανόνι - Πύργοι Θερµής Mayotte Bar-Restaurant, Tηλ. 22510 ? 71971 6979325911 Θάλασσες Ουζοµεζεδοπωλείο Ψαροταβέρνα Τηλ. 6942073498

Σκάλα Μυστεγνών ∆ηµοσθένης Ταβέρνα Τηλ. 22510 - 94355

Νέες Κυδωνίες (Μπαλτζίκι)- Σκάλα Βράχος Φερδινάνδος ∆ηµήτρης Ψαροταβέρνα 2251304073 & 6979166703 Γοργόνα Ψαροταβέρνα Κουτράκη Αφροδίτη Τηλ. 2251094379

∆ήµος Μήθυµνας Συκαµνια Ρεµατιά Ταβέρνα Πάνω στο δρόµο Τηλ. 22530 55342

Σκάλα Σκαµνιάς Ανεµόεσσα Ψαροταβέρνα Tηλ.: 22530 - 55360 Ανοιχτή από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο, καθηµερινά Η φωλιά του κούκου Ταβέρνα- ουζερί Τηλ. 22530 - 55392 Η µουριά του Μυριβήλη Ψαροταβέρνα Tηλ.: 22530 - 55319 / 55419 6978489242 www.skamnia.net.gr Ανοιχτή όλο το χρόνο, καθηµερινά

Κάγια Κάγια Ψαροταβέρνα Tηλ.: 22530 - 55270 & 6986757903

LESVOS GUIDE 2009

Φαγητό & ∆ιασκέδαση

163

164 Ανοιχτή από το Μάιο έως το Σεπτέµβριο καθηµερινά πρωί- βράδυ

Βαφειός Βαφειός Ταβέρνα Tηλ. 22530 - 71752 Πέτρινο Ταβέρνα Τηλ.22530 71203

Εφταλού Fantastico Πιτσαρία – Ταβέρνα Στο Ξενοδοχείο «Εφταλού» Τηλ. 22530 - 71584 / 71670 / 71737

Μολυβος Resalto Cafe - Bar & Internet Service Λιµάνι Μολύβου Τηλ. 22530 – 71860 Congas All time Beach Bar Tηλ. 22530 - 72181 / 6937083531 Aνοιχτά από το πρωί Mουσικές επιλογές latin, funky, µπιτάτοι ρυθµοί, φοβερά κοκτέιλς

∆ήµος Πέτρας Μαρίνα Εστιατόριο - Ταβέρνα Τηλ. 22530 - 41388/ 6977282782

∆ήµος Ερεσού - Αντίσσης Αντισσα Λιώτα Λιώτα Ταβέρνα Tηλ. 22530 - 56730 Ανοιχτά όλο το χρόνο, καθηµερινά, 24 ώρες το 24ωρο

Σίγρι Το Κέντρον Καφενείον, καφε-µπαρ Τηλ. 22530 – 54392 Αυστραλία Εστιατόριο Tηλ. 22530 - 54227

Σκάλα Ερεσού (Γυαλός) Αιγαίο Ταβέρνα - Εστιατόριο Tηλ. 22530 - 53808 Καραβόγιαννος Ψαροταβέρνα Τηλ. 22530 ? 53665 Soulatso Ψαροταβέρνα Τηλ. 2253052078 Σεµέλη Ψητοπωλείο Σαχλός ∆ηµήτρης 2253053660 The Tenth Muse Cafe Bar Τηλ. 22530-53287 Par a sol Ethnic Bar Tηλ. 22530- 52050 / 53480

LESVOS GUIDE 2009

Breez Café Bar Τηλ. 2253053710 Nαός Dancing Club Tηλ.22530-53540, 6932904101

Αποθήκα Ταβέρνα του χοντρού Γαβριήλ Ειρήνη Τηλ. 22530 95329 / 6976246051 Ανοιχτά µεσηµέρι βράδυ Τον χειµώνα Κυριακές και αργίες Κάργιανη ∆ρακούλης Γεώργιος Ψαροταβέρνα Τηλ. 22530 95501

∆ήµος Καλλονής Σκάλα Καλλονής Σάµπο Εστιατόριο - Πιτσαρία Tηλ. 22530 - 23600

Παραλία Παρακοίλων Ωρόρα Ψαροταβέρνα - εστιατόριο Τηλ. 22530-94271

Φίλια Παράδεισος Ταβέρνα Στην είσοδο του χωριού αριστερά Τηλ. 22530 98850 / 6974568055 Ανοιχτά χειµώνα – καλοκαίρι Μεσηµέρι βράδυ Η ταράτσα Ταβέρνα Τηλ. 22530 - 98606 / 6977676491 Ανοιχτά κάθε βράδυ Clo Clo Cafe beach bar Τηλ. 2253022033

∆ήµος Αγίας Παρασκευής Αγορά Κρεπερί 2253031568 Ανοιχτά από το πρωί έως αργά το βράδυ

∆ήµος Πολιχνίτου Αρχαία Πύρρα - Αχλαδερή Στου Νώντα Ψαροταβέρνα Τηλ. 22520 71269

Σκάλα Λισβορίου – Σκαµνιούδι Λιµανάκι Ψαροταβέρνα Tηλ. 22520 - 71345

Nυφίδα Γιώτης Ψαροταβέρνα Τηλ. 22520 - 41329 / 6977653949 Από τα πιο µερακλίδικα µαγαζιά στο νησί.

Βατερά Καλαµάκια Εστιατόριο Ταβέρνα Τηλ. 22520 61270 Σαπφώ - Νεράιδα Εστιατόριο - ταβέρνα Tηλ. 22520 - 61272 Κοζανίτης Ταβέρνα Τηλ. 22520 – 61093 Τηλ/Φαξ: 2252061586 www.kozanitis-vatera.gr Ειρήνη Εστιατόριο Tηλ. 22520 - 61407

LESVOS GUIDE 2009

Φαγητό & ∆ιασκέδαση

165

166

∆ήµος Αγιάσου Αγιάσος Σταυρί Οινοµαγειρείο Τηλ. 22520 - 22936 www.agiasos.gr

∆ήµος Πλωµαρίου Μελίντα Μαµά Κατερίνα Ταβέρνα - Εστιατόριο Τηλ. 2252300366 / 6977226998

∆ήµος Γέρας Πέραµα Μπαλουxανάς Ψαροταβέρνα Τηλ. 22510 - 51948 www.baluchanas.gr e-mail: baluchan@hol.gr Ανοιχτά όλο το χρόνο, καθηµερινά

∆ήµος Ευεργέτουλα Πηγαδάκια Τα πηγαδάκια Εστιατόριο - Ταβέρνα Tηλ. 22510 - 93484 / 6973741809

Ασώµατος Τo ταβερνάκι των Aγ. Aναργύρων Τηλ. 22520 - 22765 / 6972077341

LESVOS GUIDE 2009

Shopping

170 Zαχαροπλαστεία αρτοποιεία Μυτιλήνη Μασκωτίτσα Αλκαίου 2, Μυτιλήνη Τηλ. 2251026181 “Kεντρικόν”- Αφοί Σπανέλλη Ζαχαροπλαστείο Κάβα ποτών Ερµού 38, Mυτιλήνη Τηλ. 22510 ? 28312 Φλοκάκι Ζαχαροπλαστείο Ερµού 70 Τηλ: 22510-28588

Kάβες Κάβα Σάντο Kεντρικό κατάστηµα στη Mόρια 2ο χλµ Παναγιούδας Kαλλονής Tηλ. 22510 - 32810 φαξ 22510 - 32811 Yποκατάστηµα Mυτιλήνης Hλία Bενέζη 10 Tηλ. 22510 - 43543 φαξ 22510 - 43622 Yποκατάστηµα Πέτρας Tηλ. 22530 - 41830 e-mail: santo1@otenet.gr

Nτόπια προϊόντα Aυθεντικά προϊόντα Λεσβιακής και Ληµνιακής παράδοσης αλλά και προϊόντα των συνεταιρισµών θα βρείτε συγκεντρωµένα στο Lesvoshop, Kουντουριώτη 33 στην Προκυµαία Mυτιλήνης (Tηλ. 22510 - 26088) και στα παρακάτω καταστήµατα

Μυτιλήνη Οικοτεχνία Παπαγιαννίδη Παγανή Μυτιλήνης Τηλ/Φαξ 22510 42659 www.papayiannides.gr Πολυζώνης Μιλτιάδης Ερµού 28, Mυτιλήνη Τηλ. 22510 - 28004 ∆ιαθέτει και πλήρως ενηµερωµένη κάβα Περικλής Αλµπάνης Ερµού 45, Mυτιλήνη Τηλ. 22510 ? 24727 A. Κλάβας - Ε. Καµπούρης Ερµού 78, Mυτιλήνη Τηλ. 22510 - 28140 Ο καλύτερος παστουρµάς ου νησιού

Μόλυβος Κάβα Κουτσουραδής Αλκαίου & Αρίωνος Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 22213

EΒΕΛΥΝ Τα Μυλέλια Tηλ. 22530 - 72197 Ανοιχτά κάθε µέρα από το πρωί έως τις 11 το βράδυ

Καλλονή Σελάχας Στην Κεντρική αγορά της καλλονής Tηλ. 22530 - 22814

Μήθυµνα Αγροτικός Συνεταιρισµός Μύθηµνας Τηλ. 22530 - 71261 Fax 22530 - 71361 e-mail: molivos@internet.gr Στη στροφή για το κάστρο του Μολύβου.

LESVOS GUIDE 2009

Τυροκοµεία Μεσότοπος

Είδη δώρων

Βασίλας Βασίλης Τηλ 22530 - 96191 (Ταβάρι) / 6946669769

Είδη Λαϊκής Τέχνης Βιοτεχνία Επεξεργασίας Ξύλου Ελιάς“Μ. Προδρόµου” Πάµφιλα Λέσβου Τηλ. 2251032112 , 32083

Eκκλησιαστικά είδη Ξυλόγλυπτα To Βυζάντιο Μητροπόλεως 12, Mυτιλήνη Τηλ. 22510 - 24445 / 6972870983

Aφισόραµα Eρµού 60, Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 45019 www.afisorama.gr Eνδύµατα -

Λευκά Eίδη Friend’s Ενδύµατα και όχι µόνο! Ερµού 171, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 - 21181 mapaxa6@yahoo.gr Casual ντύσιµο, επώνυµες φίρµες (Vans, element κλπ) σε ρούχα, παπούτσια CROCS και αξεσουάρ. ∆ιαθέτει ακόµα µέχρι και skateboard και σπρέυ για γκράφιτυ!

Παλαιοπωλεία Παρελθόν - Παζάρ Tαµπακαριά, Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 48140 / 6972868799 Αντίκες και είδη από την ανατολή σε µοναδικές τιµές

Ποτοποιίες - Eτικέτες ούζου ∆οκιµάστε και διαλέξτε την γεύση και το άρωµα που σας ταιριάζει. MINI - ΦHMH ΣΜΥΡΝΙΩ Veto Matis Κέφι ∆ίµηνο Τικέλλη Ψαροπούλα Σαµαρά Αιγαίο Γιαννατσή Πιτσιλαδής Πλωµαρίου Βαρβαγιάννη Kρόνος Ματαρέλλη

από την EΠOM από τη ΛEBA από τον Γ. Σπέντζα ποτοποιία Mατθαίου ποτοποιία Λινού Ε. από την EBA ποτοποιία Tικέλλη I. Γιαννακάκης Α. Λίγγος Ο.Ε. ποτοποιία Σαµαρά ABEE ποτοποιία Τριχώνα από την Γιανατσή EΠE ποτοποιία Πιτσιλαδή ποτοποιία Aρβανίτης AE ποτοποιία Bαρβαγιάννη ποτοποιία Γαληνού ποτοποιία Ματαρέλλη

(Τηλ. 22510 22035) (Τηλ. 22510 32550) (Τηλ. 22510 24660) (Τηλ. 22510 28856) (Τηλ. 22510 22223) (Τηλ. 22510 23700) (Τηλ. 22510 93554) (Τηλ. 22510 91029) (Τηλ. 22510 82262) (Τηλ. 22510 82154) (Τηλ. 22520 32551) (Τηλ. 22520 32306) (Τηλ. 22520 32228) (Τηλ. 22520 32741) (Τηλ. 22530 31255) (Τηλ. 22520 33219)

LESVOS GUIDE 2009

Shopping

171

172 Υποδήµατα-∆ερµάτινα

Bιβλιοπωλεία

Kαφαλούκας Eρµού 32, Mυτιλήνη Τηλ. .22510 - 20509

Xατζηδανιήλ Ερµού 19, Mυτιλήνη Τηλ. 22510 ? 22891

Οπτικά είδη Eye com Μαρία Γαβριέλα Αντωνίου Αερ. Γιανναρέλλη 11-13, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 - 44886

Παπασωτηρίου Ερµού 211, Μυτιλήνη Τηλ. 2251023388

Για το κινητό σας Vodafone Π.Κουντουριώτου 51, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 – 27224 Οδυσσέα Ελύτη 5, Μυτιλήνη 22513 - 00650 Καλλονή 22530 - 23824 Πλωµάρι 22520 - 31666

Πουλέλλης Vision Eρµού 50, Mυτιλήνη Tηλ. 2251028893 Οπτικά Γιαλούρης Πλατεία Υπεραστικών ΚΤΕΛ, Μυτιλήνη Τηλ. 2251025985

οικιακά είδη - Είδη Υγιεινής Πανταζόπουλος Γιάννης Αγ. Θεράποντος 5, Μυτιλήνη Τηλ. 2251041488 Μεγάλη ποικιλία σε πλακάκια

Συνεταιρισµοί Γυναικών Λέσβου Από τους συνεταιρισµούς γυναικών του νησιού και τα τυροκοµεία ιδιαίτερα προτείνουµε:

Aγροτουριστικός Συνεταιρισµός Γυναικών Mεσοτόπου Eίσοδος Mεσοτόπου Τηλ. 22530 – 96090 / 96490 Τηλ. / Φαξ 22530 – 96390

Aγροτουριστικός Συνεταιρισµός Γυναικών Σκαλοχωρίου Tηλ. 22530 – 98887

Aγροτουριστικός Συνεταιρισµός Γυναικών Φίλιας “Ερµοπύλαια” Kάτω πλατεία Φίλιας Τηλ. 22530 – 98051

LESVOS GUIDE 2009

Aγροτουριστικός Συνεταιρισµός Γυναικών Άγρας “Tα Λεύκα” Άγρα Τηλ. 22530 95568

Aγροτουριστικός Συνεταιρισµός Γυναικών Παρακοίλων Τηλ. 2253094441 & 6972829581 Γυναικείους Συνεταιρισµούς έχουν ακόµη οι περιοχές: Αγιάσος, Αγ. Παρασκευή, Ανεµώτια , Aσώµατος, Παπάδος, Πολιχνίτος, Πέτρα, Mήθυµνα

Oµορφιά Iνστιτούτα οµορφιάς «Κωνσταντίνα» Kέντρο Οµορφιάς & Ευεξίας Σταµάτη Κωνσταντίνα Κοσµητολόγος – Αισθητικός - Ποδολόγος Θουκυδίδου 4, Χρυσοµαλλούσα Μυτιλήνης Τηλ. 22510 – 22696

Iαµατικά - Mασάζ - Χαµαµ Μασάζ στα Θέρµα Τηλ. για ραντεβού 6973529322 Χαµάµ Μεσαγρού Τηλ. 22510 82437 www.hamam-mesagros.com

Παιδί Έκτός από τα γήπεδα 5X5 που µπορούν να λειτουργήσουν σαν παιδότοποι στην λεωφόρο Aεροδροµίου µπορείτε να πάτε τους µικρούς µας φίλους στη Λέσχη των εργαζοµένων του Nοσοκοµείου και σε κάποια από τις παρακάτω επιλογές Baloni Mεραρχίας Αρχιπελάγους 2 Επάνω Σκάλα Mυτιλήνης Τηλ. 22510 - 24100 / 6942653410 Ένας πολύχρωµος παιδότοπος, φτιαγµένος µε κέφι, φαντασία και ασφάλεια. Καραµέλα Στον γαηδαρανήφορο στον δρόµο για Λουτρά Τηλ. 22510 - 26542 / 6932515773 Παιδότοπος µε άνετο πάρκινγκ και υπέροχη θέα. Ώρες λειτουργίας: 7 µ.µ.-11 µ.µ. Πάρκο Aγ. Eιρήνης ∆ηµόσιο πάρκο µε παιδική χαρά και άπλετο χώρο για παιχνίδι. Oι γονείς µπορούν να παρακαλουθούν τα µικρά τους απολαµβάνοντας καφεδάκι ή φαγητό στο Πάρκο.

Shopping

173

174

Kατοικίδια - Pet Ιδιωτικά Κτηνιατρεία Ιατρείο Μικρών Ζώων Λίνα Τεντόµα - Ζερβού Θεοφιλοπούλου 6, Mυτιλήνη Tηλ. 22510 ? 25200 / 6945972895 Κτηνιατρικό Κέντρο Ερεσού 11, Mυτιλήνη www.ktiniatrikokentro.com Τηλ. 22510 - 28250 / 6944790131 Υποκατάστηµα: Σκόπελος Γέρας Τηλ. 22510 ? 84250 Πρότυπο Κτηνιατρείο Λέσβου ∆. Μαλάκης - Β. Καρβέλλης Αερ. Γιανναρέλλη 66, Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 46488 Aγροτικά Kτηνιατρεία Μυτιλήνης 22510-47428 Aγιάσου 22520-22288 Άντισσας 22530-50351 Kαλλονής 22530-22317 Mανταµάδου 22530-61032 Πλωµαρίου 22520-32322 Πέτρας 22530-41142

Φιλοζωικοί Φιλοζωικός Σύλλογος Λέσβου Tηλ. 22510 - 47710 Mε δυναµική παρουσία και πολύ αγώνα σε όλο το νησί, για την καλυτέρευση των συνθηκών κυρίως για τα αδέσποτα. «Κιβωτός» Σωµατείο µέριµνας αδέσποτων Τηλ 6937400469 Νεοσύστατος σύλλογος που ιδρύθηκε µόλις φέτος και ήδη έχει δείξει πολύ κέφι και µεράκι στην περίθαλψη και φροντίδα των αδέσποτων, όπως και στις κινήσεις που κάνει για υιοθεσίες. Ζωοκοµείο Λέσβου Αγίας Παρασκευής Tηλ. 22530 - 32006 Επιτελεί σηµαντικό έργο περιθάλποντας τραυµατισµένα άγρια πτηνά αλλά και ζώα, τα οποία µετά την θεραπεία τους απελευθερώνονται.

Kαλλωπισµοί Mικρών Zώων & Pet Shops Γιατάκι Θεοφίλου Χατζηµιχαήλ 21 Καλλιθέα Mυτιλήνης Τηλ. 22510 - 22765 Για να κουρέψετε, καλλωπίσετε και οµορφύνετε το ζώο σας εκεί - ή όπου αλλού επιθυµείτε - µε ένα τηλεφώνηµα. Λειτουργεί και σαν pet shop µε πολλά αξεσουάρ και τροφές.

LESVOS GUIDE 2009

Aθλητισµός

Ιστιοπλοΐα

Εresos Football Club 5X5 mini soccer Στην Ερεσό τηλ. 22530 – 53500 / 6938274742 Εγκαταστάσεις µε τάπητα 4ης γενιάς και προδιαγραφές FIFA και UEFA. ∆ιαθέτουν αποδυτήρια µε ντουζ και αναψυκτήριο. Ανοιχτά κάθε µέρα από το πρωί.

Π. Κουντουριώτη 47, Προκυµαία Μυτιλήνης Τηλ. 2251020204 / 6974045461 Ο Λεσβιακός Όµιλος Ιστιοπλοΐας Ανοιχτής Θαλάσσης ιδρύθηκε το 1993 και σήµερα διαθέτει σηµαντικό αριθµό ναυταθλητικών σκαφών. ∆ιοργανώνει κάθε χρόνο τον αγώνα «Περίπλους Λέσβου» (φέτος θα γίνει το τριήµερο του Αγ. Πνεύµατος µε µια αλλαγή στην διαδροµή που θα είναι Μυτιλήνη, Μόλυβος, Άγιος Ευστράτιος, Πλωµάρι και επιστροΤηλ. 6944652750 ή 2251061602 φή). Συµµετέχει σε αγώνες άλλων Υπεύθυνος: Τσακίρης ∆ηµήτρης οµίλων και στέλνει ικανοποιητικό α(Εθνικός Προπονητής Ν. Αιγαίου) ριθµό σκαφών στην Aegean Στη Μυτιλήνη υπάρχει σύγχρονο κέRegata. ντρο Αντισφαίρισης της Νοµαρχίας Λειτουργεί επίσης σχολή µε θεωρηόπου λειτουργούν τέσσερα γήπεδα τικά και πρακτικά µαθήµατα cushion life Ολυµπιακών προδιαΕπικοινωνήστε µε τα τηλέφωνα του γραφών στην περιοχή της Νεάποοµίλου για πληροφορίες σε σχέση λης (κατασκηνώσεις ΠΙΚΠΑ) και µε τους αγώνες και τα µαθήµατα. τρία βοηθητικά γήπεδα green set. Επικοινωνήστε για να κλείσετε γήAegean Regata 2009 πεδο. Ξεκινά 23 Aυγούστου από Εύδηλο Mitilene Tournament Ικαρίας και µε ενδιάµεσους ∆ιεξάγεται φέτος για τέταρτη χροσταθµούς τους Καρλόβασι Σάµου, νιά το ∆ιεθνές Επαγγελµατικό ΤουρΒαθύ Σάµου και τερµατίζει στους νουά Τένις Γυναικών µε συµµετοχή Λειψούς στις 29 Aυγούστου. Συνολιαθλητριών από περισσότερες των κή απόσταση 107 ναυτικά µίλια 25 χωρών και χρηµατικό έπαθλο Nαυτικός Όµιλος Mυτιλήνης 10.000 δολάρια. Οι αγώνες αυτοί Mακρύς Γιαλός, Mυτιλήνη τείνουν να γίνουν θεσµός για την Tηλ. 22510 - 20782 πόλη της Μυτιλήνης, φέτος θα γίO πιο φηµισµένος αθλητικός Σύλλονουν από 11 έως 19 Οκτωβρίου γος της πόλης από το 1932. Πακαι µπορείτε να τους παρακολουθήνελληνιονίκες και Oλυµπιονίκες ασετε δωρεάν θλητές, όπως και µια οµάδα πόλο στην A΄ Eθνική για 40 χρόνια, είναι κάποια µόνο κοµµάτια στην ιστορία του. Σήµερα έχει τµήµατα Kωπηλασίας (Μαρίνος Ζαχαρίου: 6946551233), Yδατοσφαίρησης (Μαρία Πίτσιου: 6976612894) - µε Aκαδηµία Πόλο για τους µικρούς µας φίλους - και Kολύµβησης(Φινδανής Παρασκευάς: 6977224374).

Tέννις

LESVOS GUIDE 2009

Shopping

175

176

Kολύµβηση

∆ραστηριότητες

∆ηµοτικό Kολυµβητήριο Mυτιλήνης Λιµάνι ( Άγαλµα Eλευθερίας) Tηλ. 22510 - 26477 Ώρες κοινού (εκτός Αυγούστου) καθηµερινά 12.30 έως 15.30

∆ιαλέξτε κατ’ αρχάς ανάµεσα στις πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγµατοποιούνται σε όλους σχεδόν τους δήµους του νησιού. Πανηγύρια, συναυλίες στο Kάστρο της Mυτιλήνης και του Mολύβου, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις αλλά και τόσα άλλα. Eνηµερωθείτε από το γραφείο τουρισµού του δήµου Mυτιλήνης ή από κάθε δήµο ξεχωριστά.

Mπριτζ Σύλλογος Λέσβου Aγωνιστικού Mπριτζ (ΣΛAM) Eγκαταστάσεις Nαυτικού Oµίλου Mακρύς Γιαλός, Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 42660 / 6973023831 Kάθε Τετάρτη και Παρασκευή στις 8:30µµ αγώνες Zευγών, σ’ έναν υπαίθριο αγωνιστικό χώρο µε θέα την µαρίνα της πόλης.

LESVOS GUIDE 2009

Αερολέσχη Μυτιλήνης Kρατικός Aερολιµένας Mυτιλήνης Tηλ. 22510 - 38765 www.mitiliniairclub/gr H Aερολέσχη (έτος ίδρυσης 1979), εκτός από την συµµετοχή της στην δασοπροστασία, αλλά και στην έρευνα από αέρος για την εύρεση και διάσωση αγνοουµένων, παρέχει Flying inn ιδιωτικών αεροσκαφών γενικής αεροπορίας. Yποστηρίζει τις ανάγκες ανεφοδιασµού τους προσφέροντας αφιλοκερδώς δικά της καύσιµα 100 LL, λόγω έλλειψης τέτοιου είδους καυσίµων στο νησί. Mε την εγγραφή κάποιου ως µέλος της Aερολέσχης, υπάρχει η δυνατότητα πτήσεων εθισµού και εξοικείωσης στην ευρύτερη περιοχή του νησιού, µε το αεροσκάφος Cessna 172, ώστε να µπορέσει κάποιος να θαυµάσει τα αξιοθέατα του τόπου µας από ψηλά.

Mοτοσικλέτα Όσοι αγαπάτε την µοτοσικλέτα θα βρείτε στο νησί πολλούς φίλους, που ανήκουν σε µια από τις τρεις δραστήριες λέσχες του νησιού. Eπικοινωνήστε µαζί τους λοιπόν για να σας ενηµερώσουν για διαδροµές ή ό,τι άλλο µπορεί να χρειάζεστε. Ε∆ΙΛ Ένωση ∆ικυκλιστών Λέσβου 1984-2006 Tηλ. 22510-27565 (Λ. Bαλσαµάκης ) Ένας σύλλογος µε αναγνωρισµένο επίπεδο στο πρωτάθληµα Eduro και πολλές διακρίσεις κάθε χρόνο. ΛΕ.ΜΟ.ΛΕ Λέσχη Μοτοσικλετιστών Λέσβου www.lemole.gr Τηλ. 6942952434 (Σ. Bαλίνας ) 6974810309 (Γ. Mάρκου) Aπό το 2004 Αγκαλιάζει και έχει µέλη της τους ιδιοκτήτες οποιουδήποτε δίτροχου στο νησί µας. Ποδήλατα, παπάκια, µηχανές…Έχει προχωρήσει στη σηµαντική δηµιουργία Τράπεζας αίµατος για τα µέλη. Γιατί.... Όλα είναι δρόµος Και η ζωή ένα ταξίδι, κατά προτίµηση µε µοτοσικλέτα!

των ιδρυτών, σαρκάζοντας ταυτόχρονα τις δυνατότητές τους στη οδήγηση. Τον Ιούλιο 2009 προγραµµατίζονται µεγάλοι αγώνες

Kαταδύσεις Θαλάσσια σπορ LESVOS SCUBA DIVING CENTER www.lesvosscuba.gr Βreez - Water sports Ερεσός Τηλ. 6945039280 Θαλάσσιο σκι και µαθήµατα, ποδήλατα, κανό, σαµπρέλες, µπανάνες, fly fish, wind surf, εκδροµές µε το σκάφος στις γειτονικές παραλίες.

Kινηµατογράφος CINE APIΩN Σµύρνης 9, Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 44456 Kλιµατιζόµενη αίθουσα µε καθηµερινές παραστάσεις ΣAΠΦΩ Γυαλός (Σκάλα Eρεσού) Θερινό σινεµά, για να χαρείτε “...κάτι νύχτες µε φεγγάρι, µ’ αγιόκληµα και γιασεµιά!”

Λ.Α.Μ.Μ Λέσχη Αγωνιστικής Μοτοσικλέτας Μυτιλήνης Tηλ. 6932616675, 22510 29954 (K. Tρίκος) Aπό το 2004 Από την αρχή σκόπευσε να δραστηριοποιηθεί στους αγώνες εκτός δρόµου µοτοσικλέτας και ποδηλάτου, µε πρόθεση να ανεβάσει το επίπεδο και να δώσει αγωνιστικές ευκαιρίες στους Λεσβίους οδηγούς και να αναδείξει τις φυσικές οµορφιές του τόπου. Η χελώνα, που είναι το σήµα του συλλόγου, υποδηλώνει τις οικολογικές ανησυχίες

LESVOS GUIDE 2009

Shopping

177

178

Women’s festival Κάθε Σεπτέµβριο εδώ και 9 χρόνια το Sappho Travel διοργανώνει το women’s festival. Το festival διαρκεί 2 εβδοµάδες και περιλαµβάνει: Ζωντανή µουσική, θεατρικές παραστάσεις, workshops, εκθέσεις και σπορ. ∆ίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες απ’ όλο τον κόσµο να συναντηθούν στην Σκάλα Ερεσού να ανταλλάξουν και να µοιραστούν τέχνη, ικανότητες και εµπειρίες. Κάθε Σεπτέµβριο εδώ και 8 χρόνια το Sappho Travel διοργανώνει το women’s festival. Το festival διαρκεί 2 εβδοµάδες (φέτος θα γίνει 5-19/9) και περιλαµβάνει: Ζωντανή µουσική, θεατρικές παραστάσεις, workshops, εκθέσεις και σπορ. ∆ίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες απ’ όλο τον κόσµο να συναντηθούν στην Σκάλα Ερεσού να ανταλλάξουν και να µοιραστούν τέχνη, ικανότητες και εµπειρίες

H ταυτότητα της Λέσβου

H §¤Û‚Ô˜ ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎ¿ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔ ÓËÛÈˆÙÈÎfi Û‡ÌÏÂÁÌ· ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ ÙÔ˘ µ∞ ∞ÈÁ·›Ô˘, ÂÓÒ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎ¿ ·ÔÙÂÏÂ›, Ì·˙› ÌÂ ÙË §‹ÌÓÔ Î·È ÙÔÓ ÕÁÈÔ ∂˘ÛÙÚ¿ÙÈÔ, ÙÔÓ ÓÔÌfi §¤Û‚Ô˘. ∏ ª˘ÙÈÏ‹ÓË Â›Ó·È ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi Î¤ÓÙÚÔ Î·È ¤‰Ú· ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ÈÁ·›Ô˘. Œ¯ÂÈ ¤ÎÙ·ÛË 1630 ÙÂÙÚ·ÁˆÓÈÎ¿ ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ·, ·ÎÙÔÁÚ·ÌÌ‹ 370 ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· Î·È 80.000 ÂÚ›Ô˘ ÌfiÓÈÌÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜. ∞¤¯ÂÈ 5 ¤ˆ˜ 8 Ó·˘ÙÈÎ¿ Ì›ÏÈ· ·fi ÙËÓ ∆Ô˘ÚÎ›·.

180

Πώς θα πάτε Με αεροπλάνο Η Μυτιλήνη συνδέεται µε την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη καθηµερινά, µε πτήσεις των Ολυµπιακών Αερογραµµών και της Aegean Airlines και Athens Airways. Οι πτήσεις αυτές διαρκούν από 40 έως 50 λεπτά. Με τη Λήµνο συνδέεται καθηµερινά εκτός Παρασκευής και Kυριακής. Oι Oλυµπιακές Aερογραµµές πραγµατοποιούν πτήσεις από και προς Σάµο και Pόδο Mε πτήση µισής ώρας µπορείτε επίσης να ταξιδέψετε από και προς την Xίο Για κρατήσεις και πληροφορίες απευθυνθείτε στα κεντρικά γραφεία των εταιρειών ή στα τουριστικά πρακτορεία του νησιού. Ολυµπιακές Αερογραµµές Kεντρικά: Τηλ.: 210-9666666 Μυτιλήνη στοΑεροδρόµιο: Tηλ. 22510 - 61590 Aegean Airlines Kεντρικά: Tηλ. 210 - 6261000 / 9988300 από κινητό: 801-11-200000 Μυτιλήνη: στο Aεροδρόµιο Tηλ. 22510 - 61120 / 61059 Athens Airways Kεντρικά: Tηλ. 2106696600 Μυτιλήνη: στο Aεροδρόµιο Τηλ.22510062100 Το αεροδρόµιο της Mυτιλήνης “Oδυσσέας Eλύτης” βρίσκεται 6 χιλιόµετρα νότια της πόλης, επί της παραλιακής λεωφόρου. (Tηλ. 22510 - 38700)

Οι τιµές των εισιτηρίων ξεκινούν από 60 ευρώ (οικονοµική θέση µε επιστροφή). Oι παρακάτω Ναυτιλιακές εταιρείες εκτελούν τα δροµολόγια από και προς Πειραιά και συνδέουν το νησί και µε άλλα λιµάνια, όπως αυτά της Λήµνου, Aγίου Eυστρατίου, Xίου, Θεσσαλονίκης, Kαβάλας, Bόλου, Mυκόνου, Σάµου και Pόδου. Nαυτιλιακή Eταιρεία Λέσβου Πειραιάς: Tηλ. 210 - 4123185 Mυτιλήνη: Tηλ. 22510 - 37755 Hellenic Seaways Kεντρικά: Tηλ. 210 - 4199100 Mυτιλήνη: Tηλ. 22510 - 20716 ANEK Kεντρικά: Tηλ. 2104197420 Mυτιλήνη: Tηλ. 22510 - 27000

Θαλασσινές Εκδροµές Eπιβιβαστείτε στα καραβάκια και απολαύστε µικρές βόλτες στο νησί.

Aπό Mυτιλήνη: Kάντε την διαδροµή µέχρι την Xαραµίδα και τα Λουτρά θαυµάζοντας από θαλάσσης τα νοτιοανατολικά παράλια της πόλης.

Λουτρά - Πέραµα: Mε καραβάκι µπορείτε να κάνετε την διαδροµή Λουτρά - Πέραµα. Όσοι έχετε µηχανάκι µπορείτε να το επιβιβάσετε επίσης και να συνεχίσετε τις βόλτες σας στο υπόλοιπο νησί.

Aπό Σκαµνιά: Με πλοίο Από τον Πειραιά πραγµατοποιούνται καθηµερινά δροµολόγια για το λιµάνι της Μυτιλήνης. Λιµεναρχείο Πειραιά Τηλ. 210- 4226000 ∆ροµολόγια 1440

LESVOS GUIDE 2009

Mια πανέµορφη βόλτα µέχρι τον Mόλυβο και την Πέτρα.

Σύνδεση µε την Τουρκία Ακτοπλοϊκά, η Μυτιλήνη συνδέεται µε το Αϊβαλί , το ∆ικελί και τη Φώκαια. Ενηµε-

ρωθείτε και κλέιστε εισιτήρια από τα τουριστικά πρακτορεία

Τουριστικά γραφεία Μυτιλήνη Olive Groove Π. Κουντουριώτη 11, Tηλ. 22510 - 37533 / 37534 Τηλ/ fax 2251037535 www. olive-groove.gr e-mail: olivemjt@otenet.gr Fun Tours & Travel Π. Kουντουριώτη 87 - 89 (Προκυµαία Mυτιλήνης κοντά στην Eφορία) Tηλ. 22510 - 40802 / 6945344240 Fax 22510 – 46434,5 www.funtours.gr e-mail: funtours@otenet.gr

Zoumboulis Tours Π. Κουντουριώτου 69, Προκυµαία Μυτιλήνης Τηλ. 22510 – 37755 / 37768 / 22766 Fax: 22510 – 20009 www.zoumboulistours.gr e-mail: zoumboulistours@yahoo.gr Κεντρικό Πρακτορείο ΝΕΛ Μytonis Τourism & Activitie Κουντουριώτου 87 Τηλ 2251037500 Fax 2251037502 www.mytonis.gr e-mail: info@mytonis.gr JALE LINES Κεντρικό πρακτορείο πλοίων της Jale για το δροµολόγιο Μυτιλήνη Αιβαλί Τζέηµς Αριστάρχου 1, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 41400 / 6972422195 / 6977236883 e-mail: jaletour2@hotmail.com

DATA

181

182 Travel Services LTD Κουντουριώτη 67, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 - 21966 e-mail: karablias@aias.gr

Παναγιουδα Μytonis Τourism & Activitie Τηλ. 22510 - 31777 Fax 22510 - 37614 / 6942424121 www.mytonis.gr e-mail: info@mytonis.gr

ΠΑΡΑΛΙΑ ΠΕΤΡΑΣ NIRVΑΝΑ Τηλ. 22530-41991/ 41977 web: www.nirvanatravel.gr e-mail: nirvanat@otenet.gr

ΜΟΛΥΒΟΣ Travel Services LTD Tηλ. 22530 - 71627/ 71629 e-mail: managment@travelservices-lesvos.com

Γυαλός (Σκάλα Eρεσού) Sappho travel Τηλ. 22530 - 52140 / 52130 Fax 22530 - 52002 www.lesvos.co.uk info@sapphotravel.com Πυξίδα Χάνια Καλλονής Tηλ. 22530 - 23519 Fax 22530 - 23529 www.pyksidatravel.gr

Πλωµάρι Ζaloumis Travel Στην Πλατεία Πλωµαρίου Τηλ. 22520 - 32851/31677

LESVOS GUIDE 2009

Tαχυµεταφορές ACS courier Μυτιλήνη: Eλ. Bενιζέλου 5 Tηλ. 22510 - 46500 Γέρα (Παπάδος): Tηλ. 22510 84650 Πλωµάρι: Tηλ. 22520 31677 Kαλλονή: Tηλ. 22530 22922

Μεταφορικές Εταιρίες ΚΙΦΑ Τηλ. 22510 - 41450,41364,26920 Υποκατάστηµα Αθηνών Τηλ. 210 - 4820570, 4817834 Nίκος Mηλιορέλλης Tηλ. 22510 - 43129 Kιν. 6942261001 / 6946004444

Aυτοκίνητο

Mόλυβος

Οδική Βοήθεια Παλλεσβιακή Οδική Βοήθεια Καλλονή Τηλ. 22530 29866 Μυτιλήνη, Αερ. Γιανναρέλλη 26, Τηλ. 2251025775 Κινητά: 6973234777 & 6944928107 24 ώρες το 24ωρο, 365 µέρες το χρόνο. Υπεύθυνος ο κ. Φραντζής Σπύρος.

Rent - A- Car

Best Tηλ. 22530 72145 / 6944554437 www.best-rentacar.com e- mail: snrize@otenet.gr

DATA

183

Πέτρα HOMERUS Auto Moto Rentals Tηλ:2253041577 Fax:2253041295 www.homerus-rentals.com e- mail:info@homerus-rentals.com

Μυτιλήνη: Best Κουντουριώτου 87 Tηλ. 22510 37337, 6947046464, Lesvos Car Rental Στρατής Λόγγιος Λουτρά Mυτιλήνης Τηλ. 22510 - 27825 Fax 22510 44280 / 6932896712 site www.lesvos-carrentals.com e-mail info@lesvos-carrentals.com

Άναξος Costas Rent a Car or Bike Τηλ. 22530 - 41097 / 6970673954 φαξ 2253042153 www.lesvoscarhire.com e-mail info@lesvoscarhire.com Παρέχει και οδική βοήθεια

∫πº∞ ∞.∂. ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Α.Ε.

Ε∆ΡΑ: ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΚΑΡΑΤΕΠΕΣ

ΤΗΛ: 2251041450 - 2251041364 - 2251026920 FAX: 2251026910

ΥΠΟΚΑΤ/ΜΑ : ΑΘΗΝΑ Γ. ΚΟΝ∆ΥΛΗ 6 ΜΟΣΧΑΤΟ ΤΗΛ: 2104820570 - 2104817834 FAX: 2104811137

∏™∏ ∆ ∂ ƒ ∏ ¶ À • ∆∞Ã∂π∞ ∂ e-mail kifaae@otenet.gr

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

184

Πρατήρια καυσίµων Bουλκανιζατέρ Μυτιλήνη BP – Βουνάτσος Παναγιώτης Καρά Τεπές Τηλ. 2251040653 / 40673 / 6946465742 / 6972803238 Πρατήριο Υγρών Καυσίµων ΒΡ, Πλυντήριο και Βουλκανιζατέρ. Ανοιχτά καθηµερινά και αργίες από τις 6.00 το πρωί έως τις 11.00 το βράδυ. Στα 250 λίτρα βενζίνης σας κάνει δώρο ένα πλύσιµο αυτοκινήτου µέσα έξω και µε επικοινωνία στα κινητά τηλ. παραδίδει πετρέλαιο κίνησης και βενζίνη για σκάφη σε όλη τη Λέσβο

Πολυχνίτος EΛINOIΛ - Στατέλλης Ευστράτιος Τηλ. 22520 - 41367 / 6972427899 Πρατήριο Υγρών καυσίµων - Πλυντήριο Λιπαντήριο - Βουλκανιζατέρ.

Τράπεζες Στην πόλη της Μυτιλήνης υπάρχουν υποκαταστήµατα των περισσότερων Ελληνικών Τραπεζών εφοδιασµένα και µε µηχανήµατα αυτόµατης ανάληψης ΑΤΜ. Υπάρχουν µεταξύ άλλων Alpha Tράπεζα, Aspis, Aγροτική, Εµπορική, Συνεταιριστική Τράπεζα Λέσβου-Λήµνου, Eurobank, Τράπεζα Κύπρου, Γενική, Εθνική, Millenium, Πειραιώς Στην Καλλονή υπάρχουν υποκαταστήµατα από Alpha Tράπεζα, Aγροτική, Εµπορική, Συνεταιριστική Τράπεζα Λέσβου-Λήµνου, Εθνική, Πειραιώς Στο Πλωµάρι υπάρχουν υποκαταστήµατα από Aγροτική, Εµπορική, Συνεταιριστική Τράπεζα Λέσβου-Λήµνου, Εθνική. Στη Γέρα υπάρχουν υποκαταστήµατα Εθνικής και Αγροτικής Επιπλέον η Εθνική Τράπεζα διατηρεί υποκαταστήµατα στην Αγία Παρασκευή, και Μήθυµνα και η Εµποτική σε Αγιάσο και Πολυχνίτο. Τέλος οι περισσότερες τράπεζες πέραν των ΑΤΜ που διαθέτουν στα υποκαταστήµατά τους έχουν και αρκετά ΑΤΜ σε χρήσιµα πόστα (Λιµάνι, αερδορόµιο, νοσοκοµείο, πλατείες κωµοπόλεων κλπ)

Μεσιτικά γραφεία Μυτιλήνη Πιτσιλαδής Καβέτσου 17 Τηλ. 22510 - 44245

Σκάλα Ερεσσού SAPHO ESTATE Σάββα Ιώαννα 2253052333 &6972502630 www.sapphoestate.com info@sapphoestate.com

Πλωµαρι Hibiscus Real Estate Services www.greekislandsproperty.com Τηλ. 22520 – 41885

LESVOS GUIDE 2009

Yγεία Bοστάνειο Νοσοκοµείο Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 57700 ΙΚΑ Eπάνω Σκάλα, Mυτιλήνη Tηλ. 22510 - 26155 Kέντρα Yγείας Άντισσας Tηλ. 22530 - 56440Κ Kαλλονής Tηλ. 22530 - 22410 Πολιχνίτου Tηλ. 22520 - 41666 Πλωµαρίου Tηλ. 22520 350000, 22520 31111,22520 32151

DATA

185

Iδιώτες γιατροί Παθολόγοι Ζερδελής Ιωάννης Tηλ. 22510 - 42874 Σµύρνης 7, Mυτιλήνη Έναντι Υπεραστικών ΚΤΕΛ

Kαρδιολόγοι Ταπανλής Ν. Ευστράτιος Τηλ.22510 - 47788 / 6949696854 Καβέτσου 5 (ισόγειο), Μυτιλήνη

Μικροβιολόγοι – Βιοπαθολόγοι Κοροβέση Ταπανλή Νικολέττα Αγ. Ειρήνης 1, 2ος όροφος, Μυτιλήνη Τηλ. 22510 23818 & 6944564159

∆ερµατολόγοι Περιφερειακά Iατρεία Θερµής 22510 - 71255 Mανταµάδου 22530 - 61217 Mολύβου 22530 - 71509 Πέτρας 22530 - 41210 (Φαρµακείο Πέτρας 22530 - 41319) Στύψης 22530 - 91209 Σκουτάρου 22530 - 92222 Eρεσού 22530 - 53221 Άγρας 22530 - 95333 Ανεµώτιας 22530 - 98888 Παρακοίλων 22530 - 94044 Φίλιας 22530 - 98254 Aγ. Παρασκευής 22530 - 31250 Aγιάσου 22520 - 22225 Iππείου 22510 - 93150 Kάτω Tρίτους 22510 - 93955

Μπανταβάνης Γεώργιος ∆ερµατολόγος ∆ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Πατρών Τηλ. 22510 – 37390 / 6974956279 Ερεσού 2, Μυτιλήνη

Oδοντίατροι Μυτιλήνη Αµπατζή - Αντωνίου Μαρία Tηλ. 22510 - 21030 Αερ. Γιανναρέλλη 7, Mυτιλήνη Μανταµάδος Μουτζούρη Κατερίνα Τηλ. 2253061572 κιν. 6936960693 Καλλονή Ατσικµπάσης Χρήστος Tηλ. 22530 - 29211 / 6972826359

LESVOS GUIDE 2009

186

Χρήσιµα τηλέφωνα MYTIΛHNH Τουριστική Αστυνοµία 22510 - 22776 Γραφείο Τουρισµού του ∆ήµου 22510 - 44165 Αστυνοµία 22510 - 41911 Νοµαρχία 156 ∆ηµαρχείο 22510 - 27777 Τελωνείο 22510 - 28311 Λιµεναρχείο 22510 - 24115 Βιβλιοθήκη 22510 - 40134 ∆ηµοτικό Θέατρο 22510 - 37194 Υπουργείο Αιγαίου 22510 - 38200 ∆ικαστήριο 22510 - 45489 TE∆K 22510 - 27333 Ταχυδροµείο 22510 - 20100 Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο 22510 - 23569 Μητρόπολη 22510 - 40892 Άγιος Θεράπων 22510 - 22561 Ραδιοταξί 22510 - 25900 Σταθµός Υπεραστικών Λεωφορείων ΚΤΕΛ 22510 - 28873 Σταθµός Αστικών Λεωφορείων 22510 - 46436 Εµπορικό Επιµελητήριο 22510 - 28431 Σύνδεσµος ∆ήµων και Κοινοτήτων 22510 - 22143

ΘEPMH ∆ήµος ∆ιοικητική Υπηρεσία Γραφείο ∆ηµάρχου KEΠ Τεχνική Υπηρεσία Αστυνοµικός Σταθµός Ιαµατικά λουτρά Μονή Aγ. Pαφαήλ

22510 - 71277 22510 - 71200 22510 - 71200 22510 - 71717 22510 - 71222 22510 - 71170 22510 - 71259

MANTAMA∆OΣ ∆ήµος KEΠ Aστυνοµικό Τµήµα ΕΛΤΑ Πελόπη Κάπη Κλειού

MYΘHMNA ∆ήµος22530 - 71313, 71323, 71347, 72277 Σταθµός Αστυνοµίας 22530 - 71222 Iαµατικά Λουτρά Εφταλούς 22530 - 71245

ΠETPA ∆ήµος 22530 - 42222 Αστυνοµία Πέτρας 22530 - 41222 Αστυνοµία Στύψης 22530 - 91222 ΟΤΕ 22530 - 41399 Ταξί 22530 - 42022 Αρχοντικό Βαρελτζήδαινας 22530 - 41510 (Ώρες κοινού για τους θερινούς µήνες: 08:00 – 19:00)

EPEΣOΣ - ANTIΣΣA ∆ήµος22530 - 53600, 53557, 53214, 53688 Σταθµός Αστυνοµίας 22530 - 53222 Άντισσα 22530 - 56255 Bατούσα 22530 - 51224 Mεσότοπος 22530 - 96219 Πτερούντα 22530 - 51263 Σίγρι 22530 - 54218 Χύδηρα 22530 - 51291

KAΛΛONH ∆ήµος Αστυνοµία

LESVOS GUIDE 2009

22530 - 61200 22530 - 61784 22530 - 61222 22530 - 61012 22530 - 93211 22530 - 93307 22530 - 93236

22530 - 22288, 22174 22530 - 22100

DATA

187 AΓ. ΠAPAΣKEYH ∆ήµος 22530 - 31637, 31039 Σταθµός Αστυνοµίας 22530 - 31222 Φαρµακεία 22530 - 31492, 31011 Πρόγραµµα “Bοήθεια στο σπίτι” 22230 - 31039 EΛTA 22530 - 31266

ΠOΛIXNITOΣ ∆ήµος Αστυνοµία Λιµενικός Σταθµός

22520 - 32225 22520 - 41222 22520 - 41059

AΓIAΣOΣ ∆ήµος 22520 - 22080 / 23200 Σταθµός Αστυνοµίας22520 - 22222 , 22777 Πάρκο 22520 - 22168

ΠΛΩMAPI ∆ηµαρχείο Πολιτιστικό Κέντρο Αστυνοµία Λιµεναρχείο

22520 - 32200 22520 - 32600 22520 - 32333 22520 - 32296

ΓEPA ∆ήµος 22510 - 82226 / 82471 / 83993 / 83836 Αστυνοµία Παπάδου 22510 - 82222 Λιµενικός σταθµός Περάµατος 22510 - 51555 ΚΕΠ 22510 - 84561 / 84626 Ειρηνοδικείο 22510 - 82765

EYEPΓETOYΛAΣ ∆ήµος22510 - 96155 / 93454 / 93701 KEΠ 22510 - 93045 Aστυνοµικός Σταθµός 22510 - 93222 Kέντρο Περιβαλλοντικής Eκπαίδευσης Aσωµάτου 22510 -29038

LESVOS GUIDE 2009

188

Nεώτερες εκδόσεις για τη Λέσβο

Λαογραφικό πολύπτυχο (Στρατής Μολίνος) Ελαιόµυλοι της Λέσβου (Αλέκος Κιουρέλλης) Η τεχνολογία παραγωγής ελαιολάδου στη Λέσβο κατά την αρχαιότητα (Αλέκος Κιουρέλλης) Οδοιπορικό σε έναν κόσµο που χάνεται (Γιάννης Καρατζάς) Λέσβος η Αιολική (Λεύκωµα της Λίζας Έβερτ) 39 καφενεία και 1 κουρείο (Τζέλλη Χατζηδηµητρίου) Το Άγιο Νερό (Τζέλλη Χατζηδηµητρίου) Ανεξερεύνητη Λέσβος (Τζέλλη Χατζηδηµητρίου) Πεζοπορικές διαδροµές στη Λέσβο (Μιχάλης Αυγερινόπουλος) Το Απολιθωµένο ∆άσος της Λέσβου (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας)

LESVOS GUIDE 2009

189

Μουσικά σταυροδρόµια στο Αιγαίο 19ος -20ός αιώνας. Λέσβος. (Λεύκωµα + 5 cd) Ενθύµιον σαπωνοποιίας Λέσβου (Ελένη Σιφναίου - Νίκος Σηφουνάκης, Εκδόσεις Λιβάνη) Θεόφιλος ο ιδιοφυής σαλός (Παντελής Ζωιόπουλος, Εκδόσεις Αρµός) Ορχιδέες, αγριολούλουδα της Λέσβου. Συµβολή στην απογραφή και επισκόπηση της ορχεοχλωρίδας της Λέσβου. (Γιάννης Καρατζάς – Αλκµήνη Καρατζά, Εκδόσεις Εντελέχεια, Μυτιλήνη 2007) Μυτιληνιές Γεύσεις (Έφη Γιαλούση - Χατζηχρήστου, Εκδόσεις Αιολίδα) Οδηγός Πεζοπορικών ∆ιαδροµών. Πλωµάρι (Εκδόσεις Αιολίδα)

LESVOS GUIDE 2009

ÛËÌÂÈÒÛÂÈ˜ LESVOS GUIDE 2009