Νησιωτικό Αγρόκτημα 1

νησιωτικό

∞ÁÚfiÎÙËÌ· Î ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2008 ΤΕΥΧΟΣ 1Ο

το περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

√‰ÔÈÔÚÈÎfi Û ÈÛ·ÓÈÎfi ÂÏ·ÈÒÓ· ƒ∂¶√ƒ∆∞∑ ∏ ÚˆÙÈ¿ ÙÔ˘ «Aegean Gold» ·ÓÔ›ÁÂÈ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ™∂§∞Ã∞™ ∞.µ.∂.∂. ¶ÚfiÙ˘Ô ÛÊ·ÁÂ›Ô ·¤ÎÙËÛÂ Ë §¤Û‚Ô˜ ∏ ˙¿¯·ÚË Î¤Ú‰ÈÛ ÙÔ ÌÔ‡ÛÙÔ ÛÙË Ì¿¯Ë ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡

∞ºπ∂ƒøª∞: °∞§∞

ŒÓ·˜ ÛÙÔ˘˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙËÓ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›· ∞ƒ£ƒ∞ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΚΟΝΤΟΣ Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων ΑΝ∆ΡΕΑΣ ΚΟΡΑΚΑΣ Πρώην γ. γ. στο υπ. Γεωργίας ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΛΙΟΣ Υπεύθυνος αγροτικού του ΣΥΝ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ Κτηνίατρος ΝΙΚΟΣ ΒΕΡΒΕΡΗΣ Προϊστάµενος του Εργαστηρίου Ελέγχου Ποιότητας Γάλακτος Λέσβου

...Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘

t νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ TEYXOΣ 1O ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2008 Eκδότης - ∆ιευθυντής: Mανόλης Mανώλας Yπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Μανάβης Σε αυτό τεύχος συνεργάστηκαν: Αλέκος Κοντός Ανδρέας Κόρακας Γιάννης Τόλιος Γιάννης Τσακίρης Νίκος Βερβέρης ∆ιόρθωση κειµένων: Στεφανία Μπακάλη Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Yπεύθυνη Eµπορικού Tµήµατος: Aναστασία Mπαµπούλα Yπεύθυνοι ∆ιαφήµισης: Μαρία Κορδερά, Kαλλιόπη Παπαβασιλείου Παραγωγή - Eκτύπωση - Bιβλιοδεσία: EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 41619 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

ª

ε το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, το «νησιώτικο Aγρόκτηµα» ξεκινάει το ταξίδι του στον τοµέα της ενηµέρωσης των αγροτών και των παραγωγών των νησιών του Αιγαίου. Η πρωτογενής παραγωγή στα νησιά, όπως και κάθε άλλη δραστηριότητα, είναι τελείως διαφορετική από αυτή στην ηπειρωτική Ελλάδα. Το κόστος παραγωγής, οι εδαφολογικές και κλιµατολογικές συνθήκες, ακόµη και οι καλλιεργούµενες ποικιλίες διαφέρουν σηµαντικά, κάτι που, σχεδόν πάντα, είναι δύσκολο ως αδύνατο να το αντιληφθεί κάποιος που δεν ζει στα νησιά µας. Αυτά τα δεδοµένα καθιστούν απαραίτητο ένα διαφορετικό πλαίσιο ενηµέρωσης των αγροτών και παραγωγών µας. Ταυτόχρονα, η δηµιουργία του περιοδικού έρχεται να απαντήσει στην ανάγκη για βαθύτερη µελέτη και παρουσίαση των ζητηµάτων της αγροτικής παραγωγής. Ζήτηµα που είναι αδύνατον να γίνει από τον ηµερήσιο τύπο, που είναι αναγκασµένος να παρακολουθεί τις εξελίξεις από µέρα σε µέρα. Έτσι αποφασίσαµε να δηµιουργήσουµε ένα ειδικό περιοδικό, που θα απευθύνεται σε όλους εκείνους και εκείνες που παράγουν ή µεταποιούν αγροτικά προϊόντα, σε όσους και όσες ζουν στην ύπαιθρο και αναπτύσσουν τις οικονοµικές τους δραστηριότητες κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Το εγχείρηµα είναι δύσκολο, γιατί ένα αγροτικό περιοδικό απαιτεί βαθιά γνώση των ζητηµάτων της αγροτικής οικονοµίας. Πιστεύουµε, όµως, ότι κατέχουµε αρκετή γνώση ώστε να πούµε ότι δεν είµαστε γενικοί επί του γενικού, αλλά ειδικοί επί του ειδικού. Επιδίωξή µας είναι να φέρουµε στη δηµοσιότητα τα προβλήµατα και τις αδυναµίες της αγροτικής οικονοµίας των νησιών µας, επιχειρώντας συγχρόνως να αναδείξουµε και να στηρίξουµε τις πρωτοπόρες και ιδιαίτερα ελπιδοφόρες προσπάθειες που αναπτύσσονται στα νησιά µας. Θέλουµε το «νησιώτικο Αγρόκτηµα» να γίνει ο δίαυλος που θα φέρει κοντά στους παραγωγούς των νησιών µας όλες τις τεχνολογικές και επιστηµονικές εξελίξεις, κάνοντας ακόµα πιο αποδοτικές τις αγροτικές εκµεταλλεύσεις τους. Σε αυτή µας την προσπάθεια θεωρούµε ότι ιδιαίτερο ρόλο έχουν και οι επιστήµονες, που επέλεξαν να ζουν στα νησιά µας και οι οποίοι καθηµερινά βιώνουν τα προβλήµατα της αγροτικής οικονοµίας. Μέσα από τις στήλες του περιοδικού µας παρουσιάζουµε τις νέες µεθόδους παραγωγής, αλλά και τις τάσεις που διαµορφώνονται σε κάθε κλάδο της αγροτικής οικονοµίας. Μια ακόµη πολύ σηµαντική πτυχή της θεµατολογίας του περιοδικού µας είναι το άνοιγµα του διαλόγου σε ζητήµατα αγροτικής πολιτικής, καθώς, όπως µπορείτε να δείτε, από το πρώτο τεύχος φιλοξενούµε τις απόψεις ορισµένων πολύ σηµαντικών παραγόντων του χώρου. Κάτι που δύσκολα µπορεί να το συναντήσει κανείς σε περιφερειακά έντυπα. Σε τούτο το πρώτο τεύχος επιλέξαµε να κάνουµε ένα εκτενές αφιέρωµα στο αιγοπρόβειο γάλα της Λέσβου και της Λήµνου. Έναν τοµέα εξαιρετικά ελπιδοφόρο, που όµως βιώνει το δικό του Γολγοθά, αφού στο µόνο νοµό του Αιγαίου που επιτρέπεται η παραγωγή φέτας, αλλά και αρκετών άλλων τυροκοµικών προϊόντων Π.Ο.Π., οι τιµές παραγωγού του πρόβειου και του κατσικίσιου γάλακτος είναι καθηλωµένες σε εξαιρετικά χαµηλά επίπεδα, που δεν καλύπτουν ούτε το κόστος παραγωγής.

ÂÚȯfiÌÂÓ· ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ...............................................................................................................5-7 ÚÂÔÚÙ¿˙ Οδοιπορικό στον Ισπανικό Ελαιώνα...................8-15 Η πρωτιά του Αegean Gold ανοίγει δρόµους....................................................16 ·ÚÔ˘Û›·ÛË Πρότυπο σφαγείο απέκτησε η Λέσβος ........................................17 ÚÂÔÚÙ¿˙ Η ζάχαρη κέρδισε το µούστο στη µάχη του κρασιού .................18-19 ÔÏÈÙÈ΋ Η άλλη γεωργία. .........................................20-21

·ÊȤڈ̷

Ένας στους τέσσερις εγκατέλειψε την κτηνοτροφία ....................................22-31 Συνέντευξη: Νίκος Βασίβαγλης Άρθρο Νίκου Βερβέρη Άρθρο Γιάννη Τσακίρη

‰È¿ÏÔÁÔ˜

Η επιτυχία της ΚΑΠ έφερε προβλήµατα.............................32-38 Άρθρο Αλέκου Κοντού Άρθρο Ανδρέα Κόρακα Άρθρο Γιάννη Τόλιου

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· «Ã·ÌËϤ˜ Ù‹ÛÂȘ» ÁÈ· ÙÔ ‚ÈÔÏÔÁÈÎfi Ï¿‰È

§Èfi‰ÂÓÙÚ· ÛÙÔ˘˜ ˘ÚfiÏËÎÙÔ˘˜ Ù˘ Ã›Ô˘

ροβλήµατα στη διάθεση του βιολογικού ελαιολάδου τη φετινή χρονιά. Οι παράγοντες της αγοράς στη Λέσβο από τον περασµένο ∆εκέµβριο έλεγαν ότι η τιµή παραγωγού του βιολογικού ελαιολάδου είναι µόλις κατά 25% υψηλότερη από την τιµή του συµβατικού ελαιολάδου. Στη Μυτιλήνη, οι τιµές παραγωγού για το βιολογικό ελαιόλαδο στα µέσα του Ιανουαρίου κυµαίνονταν από 3,80 ως 4,00 ευρώ το κιλό. Στη Μεσσηνία, µια περιοχή µε µεγάλη παραγωγή βιολογικού ελαιολάδου, η τιµή παραγωγού κυµαινόταν, κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου, από τα 4,10 ευρώ το κιλό ως τα 4,20 ευρώ το κιλό, ενώ µέχρι πέρυσι η µέση τιµή στον παραγωγό διαµορφωνόταν στα 4,5 ευρώ το κιλό. Η αύξηση της παραγωγή βιολογικού ελαιολάδου, το περιορισµένο µέγεθος της αγοράς των βιολογικών προϊόντων στην Ελλάδα και η µείωση της αγοραστικής δύναµης των καταναλωτών είναι οι βασικές αιτίες που ρίχνουν την τιµή του προϊόντος. Ή αν το θέλετε διαφορετικά, λειτουργεί ο νόµος της προσφοράς και της ζήτησης. Άραγε, τι έχουν να πουν σήµερα όλοι εκείνοι που χρόνια και χρόνια πρόβαλαν τη στροφή στη βιολογική ελαιοκοµία ως πανάκεια για την επίλυση όλων των προβληµάτων;

ην Κυριακή 27 Ιανουαρίου, κλιµάκιο µε επικεφαλής το νοµάρχη Χίου, Πολύδωρο Λαµπρινούδη, και τον πρόεδρο του Νοµαρχιακού Αθλητικού Οργανισµού, Στέφανο Φαρατζή, επισκέφθηκαν τους οικισµούς Ποταµιάς και Πισπιλούντας, όπου παραχώρησαν στους πληγέντες από τις πυρκαγιές ελαιοπαραγωγούς, 2.000 ελαιόδεντρα. Το πρώτο ελαιόδεντρο φυτεύτηκε συµβολικά στην Ποταµιά από το νοµάρχη Χίου Η διοίκηση του Νοµαρχιακού Αθλητικού Οργανισµού, µε το πέρας της πρωτοβουλίας ευχαρίστησε όλους όσοι συνέβαλαν στο να συγκεντρωθούν αυτά τα χρήµατα, από τα οποία έχουν αγοραστεί τα ελαιόδεντρα.

¶

T

3 Βιολογική Γεωργία επενδύουµε στην γεωργία προστατεύουµε το περιβάλλον 3 Βιολογική Κτηνοτροφία στηρίζουµε τα νησιά µας 3 Νέοι αγρότεσ

3 Σχέδια βελτίωσησ 3 Επενδύσεισ Αγροτουρισµού 3 Σύµβουλοι Αγροτικών εκµεταλλεύσεων 3 Επενδύσεισ Μεταποίησησ 3 Πιστοποιήσεισ ISO 9001:2000, ISO 22000:2005,

∫∞∆™∞µ∂§§∏™ - ∫√∆∆π∫∞ ∆™∞∫√°§√À - º§øƒπ¢∏™ √.∂.

HACCP/GHP/Codex Alimentarius, BRC, IFS, ISO 14001:2004)

ª˘ÙÈÏ‹ÓË ™Ì‡ÚÓ˘ 1 ∆∫ 81100 ∆ËÏ 22510 44226 fax 22510 44362 ∫ÈÓ. 6978331590 - 92 & ∞Á›· ¶·Ú·Û΢‹ §¤Û‚Ô˘ www.agro.agrlesvos.gr e-mail alesvos@otenet.gr

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· «ºÚ¤ÓÔ» ÛÙȘ ÂÏÏËÓÔÔÈ‹ÛÂȘ

√ÈÓfiÚ·Ì· 2008

α σταµατήσει το φαινόµενο των παράνοµων «ελληνοποιήσεων» φρουτολαχανικών επιχειρεί να βάλει το υπουργείο Ανάπτυξης, που προχώρησε στην τροποποίηση της αγορανοµικής διάταξης 14/89, απαγορεύοντας οποιαδήποτε ανάµιξη φρουτολαχανικών µε οµοειδή προϊόντα διαφορετικών ποιοτικών κατηγοριών, ποικιλιών, τόπων παραγωγής και χωρών προέλευσης. Συγκεκριµένα: α) Απαγορεύεται για οποιονδήποτε λόγο και µε οποιονδήποτε τρόπο η ανάµιξη προϊόντων µε οµοειδή προϊόντα διαφορετικών ποιοτικών κατηγοριών, ποικιλιών και χωρών προέλευσης ή τόπων παραγωγής. β) Απαγορεύεται στους εισαγωγείς-χονδρεµπόρους, χονδρεµπόρους και λιανοπωλητές να προβαίνουν µε οποιονδήποτε τρόπο στην ανασυσκευασία των προϊόντων. γ) Η εµπορία – διακίνηση – διάθεση οπωρολαχανικών από εισαγωγείς-χονδρεµπόρους και χονδρεµπόρους διενεργείται υποχρεωτικά από τις αρχικές συσκευασίες εισαγωγής ή προµήθειας. Καλές και χρήσιµες οι νοµοθετικές παρεµβάσεις των υπουργείων, όµως χωρίς ελέγχους η κατάσταση στην αγορά δεν πρόκειται να αλλάξει. Και οι ελεγκτικοί µηχανισµοί έχουν τόσο λίγο προσωπικό, που δεν µπορούν να πείσουν κανέναν ότι θα κάνουν αποτελεσµατικούς ελέγχους.

φετινή έκθεση «Οινόραµα» επιδιώκει να είναι η µεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά. Πρόκειται για τη διεθνή έκθεση Οίνων, Αποσταγµάτων και Αµπελοοινικού Εξοπλισµού, που οργανώνεται κάθε δύο χρόνια στην Αθήνα. Φέτος, το Οινόραµα περιµένει τους επισκέπτες του το τριήµερο 28 - 30 Μαρτίου 2008, σε ένα χώρο 30% µεγαλύτερο από πρόπερσι, στο εκθεσιακό κέντρο MEC της Παιανίας. Τα 16.350 τ.µ. του Οινοράµατος θα φιλοξενήσουν περίπου 250 εκθέτες, µε οίνους και αποστάγµατα απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και µε ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στο χώρο του αµπελοοινικού εξοπλισµού. Περισσότεροι από 15.000 επισκέπτες αναµένεται να επισκεφθούν την έκθεση, 70% επαγγελµατίες και 30% καταναλωτές. Τα πιο γνωστά οινοποιεία της χώρας έχουν ήδη δηλώσει συµµετοχή, µε µεγαλύτερα περίπτερα απ’ ό,τι συνήθως, δείγµα της δυναµικής του οινικού κλάδου της Ελλάδας. Στην έκθεση έχουν προσκληθεί δηµοσιογράφοι από τη Ρωσία και την Κίνα, σηµαντικές αναδυόµενες αγορές για το ελληνικό κρασί, καθώς επίσης δηµοσιογράφοι και αγοραστές από τις πιο ώριµες αγορές της δυτικής Ευρώπης. Την έκθεση αναµένεται να επισκεφθούν και πολλοί επαγγελµατίες του κρασιού από τη Βόρεια Αµερική, που αναµένεται να γίνει η πιο σηµαντική αγορά για το ελληνικό κρασί µέσα στα επόµενα χρόνια.

¡

∏

το µικροσκόπιο της Επιτροπής Αλιείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επανήλθε το ζήτηµα της παράνοµης αλιείας, αφού το φαινόµενο κάθε άλλο παρά έχει αντιµετωπιστεί. Ο Έλληνας ευρωβουλευτής της Ν∆ κ. Γιάννης Γκλαβάκης τόνισε σε παρέµβασή του, ότι «αν και δεν είναι δυνατόν να εκτιµηθεί επαρκώς το µέγεθος των δραστηριοτήτων παράνοµης αλιείας, σύµφωνα µε τα στοιχεία που προκύπτουν από τις επιχειρήσεις ελέγχου, εκτιµάται ότι πρόκειται για ένα εµπόριο της τάξεως των 3 – 10 δις ευρώ παγκοσµίως κατ’ έτος. Αν υπολογίσουµε ότι η αξία των νόµιµων κοινοτικών εκφορτώσεων, δηλαδή η αξία των ειδών που αλιεύθηκαν από κοινοτικά αλιευτικά ανέρχεται ετησίως σε περίπου 7 δις ευρώ, τότε αντιλαµβανόµαστε το µέγεθος του εγκλήµατος. Αυτού του είδους η αλιεία αφορά είτε σε δραστηριότητες που πραγµατοποιούνται κατά παράβαση νόµων (παράνοµη), είτε σε νόµιµες δραστηριότητες που έχουν δηλωθεί µε εσφαλµένα στοιχεία (αδήλωτη), είτε σε δραστηριότητες που ασκούνται από σκάφη “χωρίς εθνικότητα” (ανεξέλεγκτη). Το φαινόµενο έχει σηµαντικές οικονοµικές επιπτώσεις για τους ευρωπαίους αλιείς, αφού προκαλεί στρέβλωση του ανταγωνισµού και απώλεια µεριδίων στην αγορά. Παράλληλα, έχει και κοινωνικές συνέπειες, καθώς τα περισσότερα πλοία που βρέθηκαν να αλιεύουν παράνοµα ήταν, κυρίως, σκάφη µε σηµαίες ευκαιρίας και οι αναφορές έδειξαν ότι δεν τηρούσαν τους στοιχειώδης όρους εργασίας και ασφάλειας επί του σκάφους».

™

ºø∆√: °π∞¡¡∏™ °π∞¡¡∂§√™

10 ‰È˜ ¢ÚÒ ÂÙËÛ›ˆ˜ Ô Ù˙›ÚÔ˜ Ù˘ ·Ú¿ÓÔÌ˘ ·ÏÈ›·˜

°È· ÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ıÚ¤„Ë Ù˘ ÂÏÈ¿˜:

BIOELEA 8-5-12+1,4MgO+2,8CaO+0,5B+πá.+20%Ã.√.

Το πλήρες βιολογικό λίπασµα της ελιάς ∞fi ÙË §∏¢ƒ∞ ∂¶∂ ÁÈ· ÙË §¤Û‚Ô: °∂ø¶√¡∂π¡-°∞§§√™-∆™∂™ª∂∆∑∏™ √.∂

∆∏§:2251042960, ™Ì‡ÚÓ˘ 3 ª˘ÙÈÏ‹ÓË °È· ÙËÓ ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË Ï›·ÓÛË Ù˘ ÂÏÈ¿˜ ÙÔ ·Û˘Ó·ÁÒÓÈÛÙÔ

™Â 25 ∫π§∞, Ãøƒπ™ ∂¡™øª∞∆ø™∏

∞fi ÙË YARA ÁÈ· ÙË §¤Û‚Ô: °∂ø¶√¡∂π¡-°∞§§√™-∆™∂™ª∂∆∑∏™ √.∂

∆∏§:2251042960, ™Ì‡ÚÓ˘ 3 ª˘ÙÈÏ‹ÓË

ÚÂÔÚÙ¿˙

∏ ÁÏ˘ÎfiÈÎÚË Á‡ÛË ÙÔ˘

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÂÏ·ÈÔÏ¿‰Ô˘

Ÿ

ποιος νησιώτης ελαιοπαραγωγός διαβάσει το οδοιπορικό µας στον ισπανικό ελαιώνα, θα πιστέψει ότι η ελαιοκαλλιέργεια στα νησιά µας δεν έχει µέλλον. Και είναι αλήθεια ότι, αν τα πράγµατα µείνουν ως έχουν αυτή τη στιγµή, σύντοµα οι ελαιώνες της Λέσβου, της Χίου και της Σάµου θα αποτελούν χέρσα γη. Όµως η πορεία αυτή δεν είναι µονόδροµος, πρώτα απ’ όλα, γιατί αυτό µας δείχνει η µακραίωνη ιστορία της ελαιοκο µίας στα νησιά του Αιγαίου, αλλά και γιατί στις µέρες µας, παρά τις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες που βιώνουν τα λιόδεντρα, αντέχουν, ανθίζουν, καρ πίζουν και στέκουν όρθια. Μια µατιά στο µικρό ελαι ώνα που βρίσκεται απέναντι από την είσοδο του Ανάβατου στη Χίο, είναι αρκετή για να αλλάξει γνώµη κι ο πιο δύσπιστος για την ελαιοκοµία στη νησιωτική Ελλάδα. Μια πιο προσεκτική µατιά στην ελαιοκοµία των νησιών µας και η ταυτόχρονη σύγκρισή της µε τα όσα συµβαίνουν στην Ισπανία, µπορεί να µας δώσει πολλές και ενδιαφέρουσες απαντήσεις. Το πρώτο πλεονέκτηµα που διαπιστώνει κανείς είναι ότι οι δικοί µας ελαιώνες έχουν διπλάσια απόδοση σε λάδι από τους ισπανικούς, αλλά και από πολλούς άλλους ελληνικούς. Αν µετατρέψουµε τους ελαιώνες µας σε ποτιστικούς (κάτι που είναι εφικτό), η µέση απόδοση σε ελαιόλαδο θα µειωθεί, αλλά η αύξηση της παραγωγής καρπού θα αντισταθµίσει και µε το παραπάνω την πτώση της απόδοσης. Το λάδι που παράγεται στα νησιά µας έχει µια λεπτή και εξαιρετικά ευχάριστη γεύση, όχι µόνο για µας που το έχουµε γευτεί, αλλά και για τους λαούς που τώρα γνωρίζουν το ελαιόλαδο, όπως αυτοί που κατοικούν στη βόρεια Ευρώπη, την Αµερική, την Άπω Ανατολή, την Ινδία, τη Ρωσία κ.α. Τα εξαιρετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του λαδιού µας µέχρι σήµερα δεν έχουν αναδειχθεί και είναι βέβαιο ότι πολλά από αυτά δεν έχουν καν εξερευνηθεί. Όµως στην ελαιοκαλλιέργεια των νησιών µας δεν είναι όλα τέλεια. Έχουµε πολύ µικρά κτήµατα, έχουµε γερασµένα δέντρα, µειονεκτικά εδάφη και πολλά άλλα προβλήµατα. Εδώ αρκεί να κάνουµε ό,τι έκαναν οι πρόγονοί µας. Όταν δεν είχαν γη να καλλιεργήσουν και να φυτέψουν τα δέντρα τους, την έφτιαξαν µε τις πεζούλες (τα σέτια), όταν ο παγετός τσάκισε τα δέντρα τους, έφεραν νέες ποικιλίες ελιάς, πιο ανθεκτικές. Ας κάνουµε κι εµείς το ίδιο. Ας αξιοποιήσουµε τις νέες µεθόδους συγκοµιδής και έκθλιψης του καρπού που αναπτύσσονται στην Ισπανία και την Ιταλία, ας βρούµε µεθόδους να ξεπεράσουµε τα προβλήµατα της κατάτµησης του αγροτικού κλήρου. Στο βάθος του τούνελ υπάρχει φως, αρκεί να ανοίξουµε όσο χρειάζεται τα µάτια µας για να το δούµε.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

9

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∂Λ Ô˘ ‰ÂÓ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ

√‰ÔÈÔÚÈÎfi Û ÈÛ·ÓÈÎfi ÂÏ·ÈÒÓ· ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ: Νίκος Μανάβης

∫

οινό µυστικό όλων, όσοι ασχολούνται µε το ελαιόλαδο, είναι ότι η Ισπανία εδώ και µερικά χρόνια έχει κάνει στροφή στην παραγωγή ποιοτικού ελαιολάδου. Το «Νησιωτικ ό Αγρόκτηµα» είχε την ευκαιρία στις 16 του περασµένου Νοεµβρίου να επισκεφθεί έναν σύγχρονο ελαιώνα, αρκετά χιλιόµετρα έξω από µια ιστορική πόλη της Ισπανίας, το Τολέδο. Εκεί γνωρί σαµε ένα άλλο πρόσωπο της ελαιοκοµίας, πολύ διαφορετικό από αυτό που βλέπουµε καθηµερινά στις περισσότερες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας µας. Η δουλειά του ελαιοπαραγωγού στην Ισπανία φαίνεται ότι είναι αρκετά ελκυστική, καθώς το αγρόκτηµα που επισκεφθήκαµε ανήκει σε ελαιο παραγωγό που µπήκε στο επάγγελµα µετά από µεγάλη και επιτυχηµένη καριέρα κτηµατοµεσίτη . Πρόκειται για τον κ. Inigo Valdenebro de Polavieja. Το αγρόκτηµα περιλαµβάνει έναν ελαιώνα 1.200 στρεµµάτων, µια µεγάλη έκταση µε αµπέλια (περίπου 300 στρέµµατα), ένα µικρό και εξαιρετικά σύγχρονο ελαιοτριβείο δύο φάσεων, ένα µικρό οινοποιείο, αποθήκες ελαιολάδου, αίθουσες ωρίµανσης κρασιού σε βαρέλια, ένα µικρό τυποποιητήριο για το κρασί και το ελαιόλαδο και µια δεξαµενή προσωρινής αποθήκευσης των αποβλήτων του ελαιοτριβείου, όπως επίσης υπάρχουν και αποθηκευτικοί χώροι για τα εργαλεία και τα µηχανήµατα που χρησιµοποιούν οι εργάτες. Μέσα σε αυτό το αγρόκτηµα βρίσκεται και σπίτι του κ. Polavieja, όπου ζει ο ίδιος και η οικογένειά του. Τα 1.200 στέµµατα νέων ελαιόδεντρων (µόλις επτά ετών) δίνουν ελαιόλαδο εξαιρετικής ποιότητας. Ο κ.

Polavieja µας εκµυστηρεύτηκε ότι σε ετήσια βάση παίρνει περί τους 100 τόνους ελαιολάδου. Η οξύτητα του ελαιολάδου που παράγει είναι εξωπραγµατική, µόλις 0,2 βαθµοί. Ο ίδιος θα µας πει ότι «τα µηχανήµατα που ελέγχουν την οξύτητα δεν έχουν χαµηλότερη διαβάθµιση. Aν υπήρχε, τότε σίγουρα η οξύτητά µας θα ήταν ακόµη χαµηλότερη».

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Σηµαντικό ρόλο στην ποιότητα του ελαιολάδου παίζει ο τρόπος συγκοµιδής του καρπού, ο χρόνος συγκοµιδής του και φυσικά ο τρόπος και ο χρόνος έκθλιψής του. Την επίσκεψη στο αγρόκτηµα οργάνωσε ο αντιπρόσωπος της Alfa Laval στη Μυτιλήνη, Στρατής Μπλά νης, και οι συνεργάτες της εταιρείας στην Ισπανία, µε την ευκαιρία της βράβευσης της οικογένειας Πρωτούλη µε το πρώτο βραβείο Mario Solinas στην κατηγορία «µεσαία φρουτώδες ελαιόλαδο». Αναφερόµενος στους λόγους που η Alfa Laval οργάνωσε αυτή την επίσκεψη, ο κ. Μπλάνης δήλωσε: «Η Alfa Laval είναι µια εταιρεία που πρωτοπορεί στον τοµέα της τεχνολογίας. Βοηθάει στη σωστή παραγωγή του ελαιολάδου, ενός προϊόντος που είναι χρυσάφι για τον τόπο µας, αλλά δυστυχώς δεν έχει την αντιµετώπιση που του αξίζει. Πιστεύουµε, λοιπόν, ότι η ενηµέρωση για τις νέες µεθόδους παραγωγής συµβάλει στη βελτίωση της ελαιοκαλλιέργειας στο νησί µας και µε αυτή τη σκέψη οργανώσαµε την επίσκεψη σε µια πρωτοποριακή µονάδα παραγωγής ελαιολάδου. Η φιλοσοφία της εταιρείας µας είναι ότι έχουµε συνεχή σχέση µε τους πελάτες µας. Η συνεργασία µας µαζί τους δεν τελειώνει µε την πώληση των προϊόντων µας, αντίθετα, µε την πώληση αρχίζει η συνεργασία, αφού βρισκόµαστε πάντα δίπλα τους σε ό,τι µας χρειαστούν».

√ ÂÏ·ÈÒÓ·˜ Στον ελαιώνα συναντήσαµε τους εργάτες λίγο πριν το τέλος της δουλειάς τους. Ήταν 30 εργάτες, οι περισσότεροι από οποίους κρατούσαν ραβδιστικά µε µπαταρίες λιθίου, και που ανά οµάδες τεσσάρων ή πέντε ατόµων ράβδιζαν ένα δέντρο. Μια άλλη οµάδα ράβδιζε το επόµενο ή το απέναντι δέντρο, ενώ οι ελιές έπεφταν πάνω στα ελαιόδιχτα που ήταν απλωµένα από µια άλλη οµάδα εργατών. Εκείνοι που ράβδιζαν δεν ασχολούνταν µε το άπλωµα ή το σήκωµα των πανιών. Όταν τελείωνε το ράβδισµα των πρώτων δέντρων οι ραβδιστές συνέχιζαν στα επόµενα. Εκεί όσοι άπλωναν τα πανιά είχαν ήδη κάνει τη δουλειά τους. Πίσω από αυτούς ακολουθούσαν άλλοι εργάτες που σήκωναν τα πανιά και έκαναν µικρούς σωρούς µε τις ελιές πάνω σε τετράγωνες λινάτσες. Κάθε λινάτσα είχε από ένα κρίκο σε κάθε γωνία της. Μόλις οι εργάτες έριχναν τις ελιές πάνω στις λινά-

τσες µάζευαν τα ελαιόδιχτα και έφευγαν, µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται µια σειρά από σωρούς µε ελιές. Ακολουθούσε ένα µικρό φορτηγό µε τρεις εργάτες που φόρτωναν τις ελιές στην καρότσα του φορτηγού. Ένας ήταν ο οδηγός, άλλος ένας ήταν στην καρότσα που χειριζόταν τον µικρό γερανό και ο τρίτος, το µόνο που έκανε ήταν να πιάνει τους τέσσερις κρίκους και να τους βάζει στο γάντζο του γερανού. Μόλις η λινάτσα ασφαλιζόταν στο γάντζο, ο εργάτης που ήταν στην καρότσα, τη σήκωνε µε τηλεχειρισµό και την ανέβαζε στην καρότσα του φορτηγού. Έβγαζε δύο κρίκους και ο σωρός έπεφτε πάνω στην καρότσα. Ήταν µια µικρή αλυσίδα παραγωγής µε σαφή και ξεκάθαρο καταµερισµό εργασίας για κάθε οµάδα εργατών. Η δουλειά προχωρούσε πολύ γρήγορα, αν και θα πρέπει να πούµε ότι η συγκεκριµένη µέθοδος δεν είναι η πιο σύγχρονη που χρησιµοποιείται για τη συγκοµιδή της ελιάς σε οργανωµένους ελαιώνες όπως αυτός. Όπως σε κάθε σύγχρονο ελαιώνα, τα δέντρα είχαν µικρή απόσταση το ένα από το άλλο. Όµως σε καµία

περίπτωση τα κλαδιά του ενός δεν έµπλεκαν µε τα κλαδιά του άλλου. Σε αυτό βοηθούσε και το πολύ καλό κλάδεµα που γινόταν στα δέντρα κατά την εποχή του κλαδέµατος. Ήταν επίσης εµφανές ότι το ύψος των δέντρων δεν ξεπερνούσε τα τρία µέτρα περίπου, κι αυτό γιατί έτσι διευκολυνόταν το ράβδισµα. Η προσεκτική οργάνωση του ελαιώνα και της διαδικασίας συγκοµιδής, είχε ως αποτέλεσµα την πολύ γρήγορη συγκοµιδή του καρπού µε χαµηλό κόστος. Συγκεκριµένα, η µέση ηµερήσια συγκοµιδή καρπού ανά εργάτη είναι ένας τόνος ελαιόκαρπου, δηλαδή 30 εργάτες συγκέντρωναν 30 τόνους καρπού. Η αµοιβή για κάθε εργάτη ήταν 60 ευρώ την ηµέρα, για εργασία οκτώ ωρών. Για να έχουµε ένα µέτρο σύγκρισης µε το κόστος συγκοµιδής στα νησιά του Αιγαίου µπορούµε να πάρουµε το παράδειγµα της Λέσβου, όπου ένας ραβδιστής και µια µαζώχτρα παίρνουν περίπου 90 ευρώ την ηµέρα, ενώ ο καρπός που καταφέρνουν να συγκεντρώσουν είναι περίπου 150 µε 160 κιλά, γεγονός που οφείλεται στον τρόπο οργάνωσης των ελαιώνων, τη µορφολογία του εδάφους και τη µορφολογία των δέντρων (ψηλά δέ-

Μετά το ράβδισµα οι ραβδιστές αποχωρούν. Άλλοι εργάτες σηκώνουν τα ελαιόδιχτα και ρίχνουν τις ελιές πάνω στις λινάτσες.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

11

ÚÂÔÚÙ¿˙

Ακολουθεί το φορτηγό µε το γερανό στην καρότσα του οποίου αδειάζονται οι µικροί σωροί µε τις ελιές που βρίσκονται στις λινάτσες. Το φορτηγό µεταφέρει τις ελιές στο ελαιοτριβείο και τις αδειάζει στη χοάνη υποδοχής. Ακολουθεί το καθάρισµα από τα φύλλα και το πλύσιµο.

ντρα µε µεγάλο κλάδωµα). Το κόστος συγκοµιδής στον ισπανικό ελαιώνα που επισκεφθήκαµε ανά κιλό ελαιόκαρπου είναι 0,06 ευρώ, ενώ στη Λέσβο το κόστος συγκοµιδής ανά κιλό ελαιόκαρπου είναι 0,56 ευρώ περίπου. Η τιµή αυτή διαφοροποιείται αρκετά, αν συνεκτιµήσουµε κι ένα άλλο στοιχείο, δηλαδή την απόδοση σε λάδι που έχουν οι ισπανικές ποικιλίες και την απόδοση σε λάδι που έχουν οι ποικιλίες που καλλιεργούνται στη Λέσβο. Όπως µας εξήγησε ο κ. Polavieja, οι ποικιλίες του έχουν µια µέση απόδοση σε λάδι της τάξης του 12%, ενώ στη Λέσβο η απόδοση σε ελαιόλαδο κυµαίνεται από 22 ως 30% (εκτός από χρονιές όπως η φετινή, που για έκτακτους λόγους υπάρχουν χαµηλές αποδόσεις), µε µέση απόδοση 25%. Έτσι το κόστος συγκοµιδής ανά κιλό λαδιού διαµορφώνεται στην Ισπανία στα 0,50 ευρώ ενώ στη Λέσβο το κόστος συγκοµιδής διαµορφώνεται στα 2,24 ευρώ ανά κιλό ελαιολάδου. ∆ηλαδή το κόστος συγκοµιδής του καρπού στη Λέσβο είναι 4,5 φορές µεγαλύτερο από τον ισπανικό ελαιώνα. Η ψαλίδα αυτή θα µπορούσε να είναι πολύ µικρότερη, αν οι ελαιώνες της Λέσβου ήταν ποτιστικοί όπως ο ισπανικός που επισκεφθήκαµε. Επίσης, το κόστος θα µειωνόταν σηµαντικά αν οι ελαιώνες αναδιαρθρώνονταν και οργανώνονταν µε διαφορετικό τρόπο. Αν δηλαδή τα µεγάλα και γερασµένα δέντρα αντικαθίσταντο µε νέα δέντρα των τοπικών ποικιλιών, που µε το κατάλληλο κλάδεµα θα παρέµειναν σε χαµηλό ύψος. Τα ίδια στοιχεία ισχύουν και για τους ελαιώνες των άλλων νησιών του Αιγαίου και ιδιαίτερα για τους ελαιώνες της Χίου και της Σάµου, οι οποίοι κατά κύριο λόγο είναι ξερικοί και µε πολύ µεγάλα δέντρα αραιής φύτευσης.

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∆Ô ÂÏ·ÈÔÙÚÈ‚Â›Ô Tο ελαιοτριβείο που επισκεφτήκαµε ήταν δύο φάσεων και σε αυτό εργάζονταν τέσσερις εργάτες, η κύρια δουλειά των οποίων ήταν η παρακολούθηση της διαδικασίας και η επέµβαση στα στάδια έκθλιψης του καρπού όταν αυτό θεωρείται απαραίτητο, ενώ ο

t Το κόστος συγκοµιδής στον ισπανικό ελαιώνα που επισκεφθήκαµε ανά κιλό ελαιόκαρπου είναι 0,06 ευρώ, ενώ στη Λέσβο το κόστος συγκοµιδής ανά κιλό ελαιόκαρπου είναι 0,56 ευρώ περίπου

s

έλεγχος της παραγωγής γινόταν από έναν κεντρικό πίνακα που υπήρχε στο κέντρο του ελαιοτριβείου. Ο αντιπρόσωπος της Alfa Laval, Στρατής Μπλάνης, µας εξήγησε τη λειτουργία της γραµµής παραγωγής. Η ελιές ξεφορτώνονται από την καρότσα του φορτηγού στη δεξαµενή υποδοχής τους. Από εκεί, µε έναν ιµάντα µεταφοράς, οι ελιές πηγαίνουν στο µηχάνηµα αποφύλλωσης, όπου καθαρίζεται ο ελαιόκαρπος από φύλλα, µικρά κλαδάκια και πέτρες. Στη συνέχεια, ο καρπός οδηγείται στο πλυντήριο όπου πλένεται, ενώ αµέσως µετά και πάλι µε ιµάντα µεταφο-

ράς, οδηγούνται στον σπαστήρα. Όλα αυτά τα στάδια της έκθλιψης συντελούνται έξω από τον κυρίως χώρο, στο υπόστεγο του ελαιοτριβείου. Ο διαχωρισµός της έκθλιψης σε δύο στάδια γίνεται για να αποφευχθεί η εισχώρηση σκουπιδιών ή άλλων ανεπιθύµητων υλικών στον κυρίως χώρο του ελαιοτριβείου. Αν και εµείς διαπιστώσαµε ότι το υπόστεγο του ελαιοτριβείου ήταν εξαιρετικά καθαρό, σε τέτοιο βαθµό µάλιστα, που πολλά ελαιοτριβεία της Λέσβου θα το ζήλευαν.

Kατά το δεύτερο στάδιο, που συντελείται µέσα στον κύριο χώρο του ελαιοτριβείου, γίνεται η επεξεργασία του καρπού στους µαλακτήρες. Ο κ. Μπλάνης µας είπε ότι στο συγκεκριµένο ελαιοτριβείο έχουν τοποθετηθεί (µε παραγγελία του ιδιοκτήτη του) κάθετοι µαλακτήρες κλειστού τύπου, που λειτουργούν σε κενό, δηλαδή χωρίς αέρα, µια τεχνική που χρησιµοποιείται γιατί δίνει λάδι καλύτερης ποιότητας. Στη συνέχεια ακολουθούν τα επόµενα στάδια και η εξαγωγή του ελαιολάδου από το φυγοκεντρικό. Στο εσωτερικό του ελαιοτριβείου εντυπωσιάζει το απόλυτα καθαρό βιοµηχανικό δάπεδο που µοιάζει να µην έχει πατηθεί από κανέναν άνθρωπο. Το ίδιο εντυπωσιακά καθαρά είναι και τα πλακάκια στους τοίχους του ελαιοτριβείου. Ο χρόνος έκθλιψης κάθε παρτίδας ελαιοκάρπου

45Ô Ã§ª. ∂£¡π∫∏™ √¢√À ∞£∏¡ø¡ - §∞ªπ∞™ 190 11 ∞À§ø¡∞ ∆∏§.: 22950 42980, FAX: 2295 42981, ∫π¡.: 6974884111, paurism@otenet.gr À¶√∫∞∆∞™∆∏ª∞: §.∞£∏¡ø¡ 332 ¶∂ƒπ™∆∂ƒπ ∆∏§:210 5780082

ÚÂÔÚÙ¿˙

Στους εσωτερικούς χώρους του ελαιοτριβείου εντυπωσιάζει η καθαριότητα του χώρου.

κρατάει περίπου τρεις ώρες. Μεγάλο πλεονέκτηµα του ελαιοτριβείου είναι ότι σε κάθε στάδιο της παραγωγής χρησιµοποιείται το µάξιµουµ της δυναµικότητας των µηχανηµάτων, κι αυτό γιατί κάνει έκθλιψη όλου του καρπού που συγκεντρώνεται, ενώ µε την πρακτική αυτή µειώνεται το κόστος έκθλιψης του καρπού στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Ο ίδιος ο κ.

Polavieja µας υπογράµµισε ότι επέλεξε να συνεργαστεί µε την Alfa Laval για την εξαιρετική ποιότητα της τεχνολογίας που του προσφέρει, αλλά και για τη συνεχή τεχνική στήριξη του ελαιοτριβείου του.

∂Ï·ÈÔÎÔÌ›· ·fi ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Το πρώτο στοιχείο που διαπιστώνει κανείς στο αγρό-

κτηµα του κ. Polavieja, που ονοµάζεται Alma Zara – Bodega, είναι η αποδοτικότητα µιας καθετοποιηµένης µονάδας, αφού εκτός από την παραγωγή και ελαιοποίηση του καρπού, γίνεται και τυποποίηση του ελαιολάδου. Έτσι το ελαιόλαδο φεύγει από το χωράφι τυποποιηµένο µέσα σε ένα εξαιρετικό µπουκάλι. Το ολικό κόστος παραγωγής για κάθε κιλό ελαιολάδου είναι 5 ευρώ. Το κόστος συσκευασίας ανέρχεται στο 1,5 ευρώ το κιλό, δηλαδή το ολικό κόστος ανά λίτρο ελαιολάδου είναι 6,5 ευρώ το κιλό. Η τιµή που πουλιέται το συγκεκριµένο ελαιόλαδο στον χονδρέµπορο ή το σούπερ-µάρκετ είναι 7,5 ευρώ το κιλό. Συνεπώς, ο παραγωγός έχει καθαρό κέρδος 1

...ποιότητα & ευθύνη στην παραγωγή ζωοτροφών! µπ√ª∏Ã∞¡π∞ ¶∞ƒ∞°ø°∏™ ∫∞π ¢π∞∫π¡∏™∏™ ∑ø√∆ƒ√ºø¡ ∞.∂ 15o çª. ªÀ∆π§∏¡∏™ ∫∞§§√¡∏™ 81100 §∞ª¶√À ªÀ§√π §∂™µ√™ ∆∏§.: 22510 96269 - 270 FAX: 22510 96277 e-mail: agrolesv@otenet.gr

ευρώ ανά κιλό ελαιολάδου. Ο κ. Polavieja παράγει περί του 100 τόνους ελαιόλαδο το χρόνο δηλαδή έχει καθαρό κέρδος 100.000 ευρώ το χρόνο µόνο από την παραγωγή ελαιολάδου, ενώ στα κέρδη αυτά πρέπει να προστεθούν και τα κέρδη από την παραγωγή κρασιού. Στις δύο ώρες που µείναµε στον ελαιώνα Alma Zara – Bodega δεν έγινε καµία απολύτως συζήτηση για τις επιδοτήσεις του ελαιολάδου. Αρκετό καιρό µετά την επιστροφή από τον ισπανικό ελαιώνα, µε έκπληξη διαπίστωσα ότι ο κ. Polavieja, κατά την επίσκεψή µας, είχε τη δυνατότητα –σχεδόν ταυτόχρονα– να απαντάει από τη µία στις ερωτήσεις που του έκανε στα γαλλικά η προϊσταµένη της ∆ιεύθυνσης Γεωργίας, Χρυσούλα Τζαννή, και από την άλλη στα αγγλικά, σε ερωτήσεις που απηύθυνε ο γράφων και η Ιφιγένεια Πρωτούλη. Αλήθεια πόσους ελαιοπαραγωγούς µπορεί να συναντήσει κανείς στην Ελλάδα, που να γνωρίζουν µε σχετική επάρκεια δύο ξένες γλώσσες; Επίσης, είχαµε την ευκαιρία να διαπιστώσουµε ότι έχει πολύ καλή γνώση γεωπονικής, αν και δεν είναι γεωπόνος, κι επιπλέον ότι διαβάζει επιστηµονικά συγγράµµατα για να εφαρµόζει τις όσο το δυνατόν καλύτερες καλλιεργητικές και φυτοπροστατευτικές µεθόδους στο αγρόκτηµά του.

∂¡ø™∏ ∞°ƒ√∆π∫ø¡ ™À¡∂∆∞πƒπ™ªø¡ §∂™µ√À ∞§∫∞π√À 21, ªÀ∆π§∏¡∏ ∆∫ 81100 - §∂™µ√™ ∆∏§. 22510 28636 & 22510 29224 FAX: 22510 23135

www.lesel.gr e-mail: lesel@otenet.gr

Ο αντιπρόσωπος της «ALFA LAVAL» Στρατής Μπλάνης επιδεικνύει τους κάθετους µαλακτήρες που κατασκευάστηκαν ειδικά γι’ αυτό το ελαιοτριβείο και λειτουργούν σε κενό αέρος.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ¡· ·ÍÈÔÔÈËı› ÙÔ ÚÒÙÔ ‚Ú·‚Â›Ô «Mario Solinas» Ô˘ ·¤Û·Û ÏÂÛ‚È·Îfi ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô

∏ ÚˆÙÈ¿ ÙÔ˘ «Aegean Gold» ·ÓÔ›ÁÂÈ ‰ÚfiÌÔ˘˜

∏

15 Νοεµβρίου 2007 έχει περάσει στην ιστορία, ως η µέρα που το λεσβιακό ελαιόλαδο στο όνοµα του Aegean Gold απέσπασε το χρυσό βραβείο του διαγωνισµού Mario Solinas στην κατηγορία «µεσαίο φρουτώδες ελαιόλαδο». ∆ικαίως η κ. Μαρία Ραφτέλλη - Πρωτούλη που παρέλαβε το βραβείο για την οικογένεια Πρωτούλη το επιδεικνύει στο φωτογραφικό φακό µε το χαµόγελο της επιτυχίας ζωγραφισµένο στο πρόσωπό της. Η ίδια όµως, κατά τη διάρκεια της τελετής, φρόντισε να µη φανεί στο φακό, ενώ λίγες ώρες αργότερα δήλωνε για το βραβείο αυτό: «Είναι µια δικαίωση των κόπων και των προσπαθειών που έχει κάνει η οικογένειά µας. Είµαι πολύ συγκινηµένη που το δικό µας λάδι πήρε το πρώτο βραβείο στον Παγκόσµιο ∆ιαγωνισµό Ελαιολάδου Mario Solinas». Το συγκεκριµένο βραβείο πέρα από µια σηµαντική επιτυχία για την επιχείρηση «Πρωτούλη», αποτελεί ταυτόχρονα και µεγάλη επιτυχία για το λεσβιακό λάδι. Τώρα πια, κανείς δεν να µπορεί να ισχυριστεί ότι το λάδι της Λέσβου είναι υποδεέστερης ποιότητας σε σχέση µε τα ελαιόλαδα των άλλων περιοχών της χώρας. ∆υστυχώς, η επιτυχία αυτή ως σήµερα δεν έχει αξιοποιηθεί στο βαθµό που θα έπρεπε από τους φορείς της Λέσβου ώστε να προβληθεί στο εξωτερικό και στην υπόλοιπη Ελλάδα (π.χ. σε τουριστικές και εµπορικές εκθέσεις). Θυµίζουµε µόνο, ότι την πρόταση αυτή είχε κάνει µέσα από τη συνέντευξη που παραχώρησε στην εφηµερίδα «Εµπρός» ο γενικός διευθυντής του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιολάδου Habib Essid τον περασµένο Νοέµβριο. Συγκεκριµένα, ο κ. Habib είχε προτείνει η χώρα µας να στήσει µια διαφηµιστική καµπάνια και να προβάλει σε όλο τον κόσµο τα βραβεία Mario Solinas που έχουν αποσπάσει τα ελληνικά ελαιόλαδα από την καθιέρωση του διαγωνισµού, ως αποδεικτικό της εξαιρετικής ποιότητας που έχει το ελληνικό ελαιόλαδο. Είναι κρίµα µια τόσο σηµαντική ευκαιρία για την προβολή του λεσβιακού και ελληνικού ελαιολάδου να χαθεί, επειδή κανείς δεν φρόντισε να την αξιοποιήσει. Είναι κρίµα το πρώτο βραβείο Mario Solinas που απέσπασε λεσβιακό ελαιόλαδο, να αποτιµηθεί µε την αύξηση των πωλήσεων ελαιολάδου

16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t

Τώρα πια, κανείς δεν θα µπορεί να ισχυριστεί ότι το λάδι της Λέσβου είναι υποδεέστερης ποιότητας

s

Η κ. Μαρία Ραφτέλλη - Πρωτούλη επιδεικνύει το χρυσό µετάλλιο στην αίθουσα του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιολάδου στη Μαδρίτη

του Aegean Gold (οι πληροφορίες µας λένε ότι ήδη είναι σηµαντική). Για κάθε αρµόδιο, η Ρόδος είναι µπροστά µας…

·ÚÔ˘Û›·ÛË ™ÙÔ ÛÊ·ÁÂ›Ô ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÁÚ·Ì̤˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÁÈ· ·ÈÁÔÚfi‚·Ù·, ÁÈ· ¯ÔÈÚÈÓ¿ Î·È ÁÈ· ‚ÔÔÂȉ‹

¶ÚfiÙ˘Ô ÛÊ·ÁÂ›Ô ·¤ÎÙËÛÂ Ë §¤Û‚Ô˜ εταιρεία «Σελάχας A.B.Ε.Ε.» δηµιούργησε ένα νέο σφαγείο στα όρια των δήµων Καλλονής και Αγίας Παρασκευής. Πρόκειται για µια επένδυση το κόστος της οποίας άγγιξε τα 2,7 εκατοµµύρια ευρώ και που συγχρηµατοδοτήθηκε από το πρόγραµµα ενίσχυσης µεταποιητικών µονάδων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Σηµαντικό πλεονέκτηµα του νέου σφαγείου είναι ότι διαθέτει δική του µονάδα αδρανοποίησης των υποπροϊόντων σφαγής, η οποία µπορεί να χρησιµοποιηθεί και για την αδρανοποίηση των υποπροϊόντων και άλλων σφαγείων που βρίσκονται στη Λέσβο (Καλλονής, Σκαλοχωρίου, Ερεσού, Μανταµάδου και Σκοπέλου). Πολύ σηµαντικό ζήτηµα είναι επίσης ότι το νέο σφαγείο αυξάνει τη δυναµικότητα των σφαγείων που λειτουργούν στη Λέσβο, δίνοντας έτσι στους κτηνοτρόφους και τους εµπόρους κρέατος της Λέσβου τη δυνατότητα να τροφοδοτούν την αγορά της Αθήνας µε µεγαλύτερες ποσότητες κρέατος κατά τις περιόδους αιχµής. Και µάλιστα άριστο ποιοτικά. Στο σφαγείο λειτουργούν τρεις γραµµές παραγωγής, µία για αιγοπρόβατα, µία για χοιρινά και µία για βοοειδή. Τα σύγχρονα και µεγάλα ψυγεία που διαθέτει το σφαγείο εξυπηρετούν την καλύτερη διατήρηση των σφαγίων σε άριστες συνθήκες υγιεινής µέχρι να τοποθετηθούν στα οχήµατα – ψυγεία µεταφοράς τους είτε στα κρεοπωλεία της Λέσβου είτε στην αγορά της Αθήνας. Μαζί µε το σφαγείο δηµιουργήθηκε και µια µονάδα επεξεργασίας και τυποποίησης προϊόντων σφαγείου όπως είναι έντερα, συκωταριές, κεφαλάκια κ.λ.π. Όλη η µονάδα φιλοξενείται σε µια έκταση 12,5 στρεµµάτων, η έκταση του σφαγείου καταλαµβάνει ένα χώρο 1.136 τ.µ., ενώ η έκταση που καταλαµβάνει η µονάδα αδρανοποίησης είναι 236 τ.µ. Ο πρόεδρος της εταιρείας Παναγιώτης Σελάχας, αναφερόµενος στο νέο σφαγείο, δήλωσε: «Πρόκειται για µια µεγάλη επένδυση που πραγµατοποιήσαµε σε µια εποχή που η κτηνοτροφία του νησιού µας δοκιµάζεται. Στόχος µας είναι µέσα από ένα σύγχρονο σφαγείο, που πληροί όλους τους κανόνες υγιεινής, να δώσουµε στους καταναλωτές ποιοτικά προϊόντα,

∏

Το νέο σφαγείο της «Σελάχας Α.Β.Ε.Ε.»

απολύτως ασφαλή και υγιεινά. Πιστεύω ότι αυτός ο στόχος έχει επιτευχθεί. Τα οφέλη από την επένδυση αυτή θα είναι σηµαντικά πέρα από την επιχείρησή µας και για τους κτηνοτρόφους µε τους οποίους συνεργαζόµαστε».

∏ ÌÔÓ¿‰· ·‰Ú·ÓÔÔ›ËÛ˘ Η µονάδα αδρανοποίησης του νέου σφαγείου είναι η πρώτη που δηµιουργείται στη Λέσβο, και αναµένεται να καλύψει τις ανάγκες όλων των σφαγείων. Η µονάδα αυτή είναι υποχρεωτική συνοδευτική δραστηριότητα κάθε σύγχρονου σφαγείου και η λειτουργία της έχει επιβληθεί από τους κοινοτικούς κανονισµούς που ορίζουν τις προϋποθέσεις λειτουργίας των σφαγείων. Ουσιαστικά, λοιπόν, η µονάδα αδρανοποίησης διασφαλίζει τη νόµιµη λειτουργία όλων των σφαγείων της Λέσβου, µέχρι να καταστεί εφικτή η δηµιουργία αντίστοιχων µονάδων αδρανοποίησης σε όλα τα σφαγεία. Τα υπολείµµατα της σφαγής που οδηγούνται σε αυτή είναι αίµα από τα σφάγια, κοιλιές, οστά και διάφορα άλλα υποπροϊόντα. Η επεξεργασία τους κρατάει περίπου δύο ώρες και γίνεται σε θερµοκρασία 133 βαθµών σε υψηλή πίεση (3 bar). Το υλικό που παράγεται από τη µονάδα αδρανοποίησης είναι ένα οµοιογενές υλικό στο οποίο έχουν νεκρωθεί όλα τα µικρόβια και οι µικροοργανισµοί, ενώ όταν ξηραθεί µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό σε αγροκτήµατα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

17

ÚÂÔÚÙ¿˙ ¡¤· ÎÔÈÓ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ·ÁÔÚ¿˜ ·ÌÂÏÔÔÈÓÈÎÒÓ

∏ ˙¿¯·ÚË Î¤Ú‰ÈÛ ÙÔ ÌÔ‡ÛÙÔ ÛÙË Ì¿¯Ë ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡

Œ

χει περάσει ενάµισης µήνας από τη στιγµή που ψηφίστηκε η νέα Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ) του κρασιού, και η διαµάχη που έχει ξεσπάσει στην Ελλάδα συνεχίζεται. H αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση ότι αποδέχθηκε µια καταστροφική για τα ελληνικά συµφέροντα συµφω νία, όµως και η συµπολίτευση από την πλευρά της κατηγορεί την ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Κατερίνα Μπατζελή ότι υπερψήφισε τη ρύθµιση που διατηρεί το καθεστώς προσθήκης ζάχαρης στο κρασί. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέκος Αλαβάνος στις 28 ∆εκεµβρίου, µετά τη συνάντησή του µε τον διοικη τή της ΚΕΟΣΟΕ δήλωσε: «Ο κίνδυνος δεν είναι πια προ των πυλών, έχει περάσει και µέσα από τις πύλες. Πάρα πολλοί αµπελουργοί εγκαταλείπουν τις καλλιέργειές τους». Αντίθετο µε τη νέα κοινή οργάνωση αγοράς του κρασιού είναι και το ΚΚΕ, ενώ η ΚΕΟΣΟΕ, σε µια πρώτη αντίδρασή της αµέσως µετά την ψήφιση της νέα ΚΟΑ κρασιού σηµείωσε: «Mε θετικό τρόπο για τα ελληνικά συµφέροντα, καθώς υιοθετήθηκαν µέτρα που απηχούν τις θέσεις του αµπελουργικού κόσµου, έκλεισε η συµφωνία για την αναθεώρηση της ΚΟΑ Οίνου. Στην ίδια ανακοίνωση µάλιστα επισηµαίνεται ότι για πρώτη φορά προβλέπεται η δυνατότητα χορήγησης αποδεσµευµένης ενιαίας ενίσχυσης στους αµπελουργούς µέσω των εθνικών φακέλων, ενώ αυξάνεται κατά επτά εκατοµµύρια η ετήσια πίστωση». Η ΠΑΣΕΓΕΣ τοποθετήθηκε για τη νέα ΚΟΑ κρασιού στα τέλη του Ιανουαρίου. Έκανε λόγο για θετικές, αλλά και αρνητικές πτυχές και επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί επί του θέµατος σε επόµενη φάση. ∆ηλαδή όταν θα γίνει γνωστό το τελικό κείµενο και θεσπιστούν οι εφαρµοστικοί κανονισµοί της Kοινής Oργάνωσης Aγοράς. Η ΠΑΣΕΓΕΣ κάνει εκτενή αναφορά στα θετικά και τα αρνητικά σηµεία της νέας ΚΟΑ, µιλάει για διαπραγµατευτικές αστοχίες, όµως το στοιχείο που παρουσιάζει το µεγαλύτερο πολιτικό ενδιαφέρον είναι η πλήρης κάλυψη που παρέχει στην ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Κατερίνα Μπατζελή. Λίγες µέρες νωρίτερα, η τελευταία είχε δεχθεί δριµεία κριτική από τους βουλευτές της Ν.∆. στη συνεδρίαση της Επιτροπής Παραγωγής και Εµπορίου της Βουλής, γιατί είχε ψηφίσει τη χρήση ζάχαρης για τον εµπλουτισµό των κρασιών.

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t

Ο εµπλουτισµός µε ζάχαρη στρεβλώνει την αγορά του κρασιού και παραπλανεί τους καταναλωτές

ŒÍˆ Ô ÌÔ‡ÛÙÔ˜ ̤۷ Ë ˙¿¯·ÚË Από τις αντιδράσεις που υπήρξαν είναι φανερό ότι τα συµφέροντα των Eλλήνων αµπελουργών δέχθηκαν ισχυρό πλήγµα, ενώ οι συνέπειες θα είναι γίνουν εµφανείς σταδιακά από το καλοκαίρι του 2008

και µέσα στα επόµενα τέσσερα χρόνια. ∆ιότι, µετά την παρέλευση της τετραετίας, προβλέπεται η απαγόρευση χρήσης µούστου για τον εµπλουτισµό των κρασιών, µια πρακτική που θα έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για τους αµπελοκαλλιεργητές και τις οινοποιίες των νησιών του Αιγαίου. Εύστοχα η ΠΑΣΕΓΕΣ υπογραµµίζει ότι «ο εµπλουτισµός µε ζάχαρη αποτελεί µια πάγια οινολογική πρακτική στη βόρεια Ευρώπη, λόγω των µεγάλων γερµανικών, κεντροευρωπαϊκών και γαλλικών συµφερόντων, και δεν υπήρχε περίπτωση να καταργηθεί», όπως επίσης θεωρεί ότι «για το ζήτηµα αυτό η κριτική που έγινε, χαρακτηρίζεται από υπερβολές και είναι εν πολλοίς παραπλανητική, µια και αποσιωπά το γεγονός της απώλειας του δικαιώµατος εµπλουτισµού µε µούστο, µετά τη µεταβατική περίοδο, πρακτική που ακολουθείται από τις νότιες χώρες και φυσικά από τη χώρα µας. Το δικαίωµα αυτό το χάσαµε στη διαπραγµάτευση, ενώ δυστυχώς παρέµεινε και θα συνεχίζεται ο εµπλουτισµός µε ζάχαρη. Αυτό αποτελεί µια διαπραγµατευτική αστοχία, που οφείλεται να καταγραφεί. Ο εµπλουτισµός µε ζάχαρη αποτελεί στρεβλωτικό µέτρο της αγοράς και της οικονοµίας του τοµέα, και παραπλανητικό σε ό,τι αφορά στη γνησιότητα του κρασιού και παραµένει σαν στοιχείο στρέβλωσης του ανταγωνισµού στον κλάδο, πολύ περισσότερο που δεν έγινε κατορθωτό να αναγράφεται στην ετικέτα». Επίσης, άγνωστες είναι οι επιπτώσεις που θα επιφέρει η νέα ΚΟΑ στα νησιά του Αιγαίου µε µέτρα όπως είναι: Η εκρίζωση αµπελώνων. Η δυσκολότερη χρήση µέτρων προστασίας των τιµών του κρασιού. Το άνοιγµα της αγοράς του κρασιού σε εισαγόµενα προϊόντα.

ªÂÙ·‚·ÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ Το βασικό χαρακτηριστικό της νέας ΚΟΑ κρασιού είναι η προσπάθεια προσαρµογής του κλάδου σε νέο και εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η προετοιµασία για το άνοιγµα της αγοράς οδηγεί την Ευρωπαϊκή Ένωση στη σταδιακή προσαρµογή του κλάδου σε πρακτικές που δίνουν τη δυνατότητα να παράγονται φθηνά κρασιά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έτσι ώστε τα φτηνά κρασιά των τρίτων χωρών να µην αποκτήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή αγορά. Ουσιαστικά δηλαδή, η επιλογή που γίνεται είναι οι ευρωπαϊκές οινοποιητικές επιχειρήσεις να προσανατολιστούν στην παραγωγή φθηνών κρασιών ώστε να κρατηθούν στην αγορά. Εγκαταλείπεται εποµένως η τακτική που βασιζόταν στην ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχουν τα ευρωπαϊκά κρασιά και ως σήµερα θεωρούνταν συγκριτικά ποιοτικότερα. Η πολιτική αυτή δεν αναπτύσσεται πλήρως µε τη νέα κοινή οργάνωση της αγοράς, καθίσταται όµως σαφές ότι η κατεύθυνση είναι αυτή, γι’ αυτό και από πολλές απόψεις η νέα ΚΟΑ χαρακτηρίζεται ως µεταβατική.

ÔÏÈÙÈ΋ √ÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÔÏÈÙÈ΋ ÛÙ‹ÚÈ͢ ÛÙ· ÙÔÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ·fi ÙÔ ˘Ô˘ÚÁÂ›Ô ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

O

υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Tροφίµων, Αλέκος Κοντός, έχει εισάγει τον τελευταίο καιρό µια νέα ορολογία για τα αγροτικά πράγµατα της χώρας, την «άλλη γεωργία». Τον περασµένο Οκτώβριο επισκέφθηκε τη Λέσβο και παρουσίασε το βιβλίο του «Η καρποφορία µιας προσπάθειας», ένα µεγάλο µέρος του οποίου είναι αφιερωµένο στην άλλη γεωργία. Με τον όρο περιγράφονται µια σειρά αγροτικά προϊόντα που δεν επιδοτούνται, που µέχρι σήµερα βρίσκονται στο περιθώριο της αγροτικής παραγωγής, αλλά που αντιστοιχούν σε παραδοσιακές καλλιέργειες της χώρας µας. Συνήθως είναι προϊόντα άγνωστα στο ευρύ καταναλωτικό κοινό, αλλά συγκεντρώνουν όλες τις προϋποθέσεις για να αναδειχθούν δυναµικά στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Η άλλη γεωργία έχει ως αντικείµενο προϊόντα και παραγωγές, ήσσονος µέχρι πρότινος σηµασίας, σηµαντικού όµως οικονοµικού, διατροφικού και τοπικού ενδιαφέροντος. Προϊόντα, σε µικρή έκταση, που αποτελούν την τοπική, παραδοσιακή γεωργία και που συγκεντρώνουν όλα εκείνα τα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά που τα κάνουν µοναδικά και που έχουν τη δυνατότητα για υψηλή, µε τους κατάλληλους πολιτικούς και οικονοµικούς χειρισµούς, οικονοµική απόδοση και προστιθέµενη αξία. Το µεγάλο «στοίχηµα» για την ανάπτυξη του αγροτικού τοµέα της χώρας µας εξαρτάται από την ικανότητά της να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που διαµορφώνονται διεθνώς, στις νέες διατροφικές ανάγκες και συνήθειες, αλλά και στο να αποκτήσει ευελιξία, προστατεύοντας τον κοινωνικό ιστό της υπαίθρου, εκµεταλλευόµενη πλήρως το συγκριτικό πλεονέκτηµα των άριστων κλιµατολογικών και εδαφολογικών συνθηκών που διαθέτει. Σε πρόσφατο άρθρο του, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, Αλέκος Κοντός, έδωσε ένα παράδειγµα για το πώς ο ίδιος αντιλαµβάνεται την άλλη γεωργία. Συγκεκριµένα αναφέρει: «Πριν από τρία χρόνια δέχτηκα στο γραφείο µου αγρότες από την Οµάδα Παραγωγών Φασολιών στις Πρέσπες. ∆εν µπορούσα να φανταστώ πόσο παραγκωνισµένοι και εγκαταλειµµένοι στη µοίρα τους ήταν, αλλά ούτε και να αντιληφθώ πλήρως το «θησαυρό» της παραδοσιακής, τοπικής γεωργίας και τις προοπτικές της, µε την απαιτούµενη στήριξη από την πολιτεία. Έβλεπα απέναντί µου ανθρώπους νέους, σε απόγνωση. Καλλιεργούσαν φασόλια – µονοκαλ-

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

λιέργεια στη συγκεκριµένη ευαίσθητη εθνικά περιοχή – και είχαν σχεδόν ολόκληρη τη σοδειά τους αδιάθετη. Προστατευόµενης γεωγραφικής ένδειξης και εξαιρετικής ποιότητας τα προϊόντα τους, µοναδική πηγή εισοδήµατος για τις οικογένειές τους, παραµένοντας όµως σε αποθήκες. Οι ίδιοι, εξαιτίας της µεγάλης παραγωγής και των αθρόων εισαγωγών από τρίτες χώρες, είχαν φτάσει στο σηµείο να µη µπορούν να καλύψουν βασικές ανάγκες και να αποπληρώσουν τα δάνεια, που είχαν πάρει για να καλύψουν τα έξοδα της καλλιέργειάς τους. Ζήτησαν βοήθεια για να απορροφηθεί η παραγωγή τους. Εκείνη τη στιγµή, η µόνη λύση που εµφανίστηκε ως σανίδα σωτηρίας ήταν να διοχετευτούν τα προϊόντα αυτά ως επισιτιστική βοήθεια στο εξωτερικό. Τα στείλαµε, λοιπόν, µέσω της Εκκλησίας της Ελλάδος στην Αρχιεπισκοπή της Ρουµανίας. Σταθήκαµε δίπλα στους ανθρώπους αυτούς, τους φέραµε σε επαφή µε µεταποιητικές εταιρείες της χώρας, ώστε µέσω της συµβολαιοποιηµένης µορφής να υπάρχει πλήρης διασφάλιση των προϊόντων που παράγουν. Τους ενηµερώσαµε και τους παροτρύναµε µέσω της οµάδας τους να δηµιουργήσουν συσκευαστήριο και τυποποιητήριο, ώστε να αποκτήσει το προϊόν τους προστιθέµενη αξία και σε συνεργασία µε το υπουργείο Εθνικής Άµυνας τους δώσαµε τη δυνατότητα να διαθέτουν το προϊόν τους στον ελληνικό στρατό. Όταν επισκέφθηκα το καλοκαίρι τις Πρέσπες, ένιωσα ιδιαίτερη συγκίνηση. Νέοι άνθρωποι µου έδωσαν τη διαβεβαίωση ότι αισθάνονται σιγουριά για το µέλλον και δεν σκέφτονται πλέον να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Πρόσφατα δε, όταν εκείνοι µε επισκέφθηκαν στο γραφείο µου, µου είπαν ότι από την εσοδεία του 2006 δεν τους έµειναν φασόλια ούτε για τις οικογένειές τους, ότι τα διέθεσαν σε πολύ καλές τιµές και ότι το διαλογητήριο – συσκευαστήριο, που µε το Μέτρο 2.1. τους εγκρίθηκε από το υπουργείο, θα είναι έτοιµο σε λίγους µήνες. Όταν οι νέοι αγρότες από τις Πρέσπες πέρασαν το κατώφλι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων έγινε η αρχή για την ήδη επιτυχηµένη εφαρµογή, σε επιµέρους προϊόντα, της πολιτικής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων για τη στήριξη και ανάδειξη της «άλλης γεωργίας». Άλλα παραδείγµατα αυτής της πολιτικής είναι οι καλλιεργητές της πατάτας στο Νευροκόπι, που κατάφεραν να κατασκευάσουν και να εκσυγχρονίσουν τις υποδο-

µές τους. Με τη βοήθεια των κρατικών φορέων, το προϊόν τους προβλήθηκε στην εγχώρια αγορά, όπου είχε περιορισµένη διεισδυτικότητα, µε τη λήψη των κατάλληλων µέτρων προστατεύθηκε από τις αθρόες εισαγωγές από τρίτες χώρες και τις παράνοµες «ελληνοποιήσεις», και µε τη µεσολάβηση του υπουργείου επιτεύχθηκε η ένταξή του σε συµβολαιοποιηµένη µορφή γεωργίας. Σήµερα η πατάτα του Νευροκοπίου απορροφάται πλήρως και οι παραγωγοί της απολαµβάνουν τιµές πολλαπλάσιες εκείνων που είχαν στο παρελθόν. Οι παραγωγοί της µαστίχας στη Χίου, µε την κατάλληλη στήριξη σε επίπεδο υποδοµών, αλλά και προβολής του προϊόντος τους στην εγχώρια και τη διεθνή αγορά, αλλά και µε την ένταξή τους στα ενισχυόµενα προϊόντα των νησιών του Αιγαίου, έχουν αποκτήσει µεγάλη δυναµική και σηµαντικό εξαγωγικό προσανατολισµό. Οι παραγωγοί κερασιών στη Ράχη Ολύµπου, δραστηριοποιούνται δυναµικά στην καλλιέργεια εξαιρετικής ποιότητας κερασιών (προϊόν ΠΟΠ), έχοντας µάλιστα φτιάξει και ένα δυναµικό συνεταιρισµό, έλαβαν την απαραίτητη στήριξη από την πολιτεία για να κάνουν επέκταση στο διαλογητήριο – συσκευαστήριό τους και το προϊόν τους να αποκτήσει προστιθέµενη αξία και να τύχει εντυπωσιακής απήχησης στην αγορά. Τα καρπούζια της Μεσσηνίας και οι φράουλες της Ηλείας, τα κάστανα της Λακωνίας και της Αρκαδίας, τα σπαράγγια του Έβρου, της Καβάλας και της Πέλλας, τα όσπρια της δυτικής Μακεδονίας, και άλλες, σε µικρότερες εκτάσεις, αλλά µε ισχυρή την γεωγραφική και παραδοσιακή «ταυτότητα» καλλιέργειες, όπως η φάβα της Σαντορίνης, τα αχλάδια της Λέσβου κ.α. περιµένουν πολλά χρόνια την πολιτεία να τις ανακαλύψει, να ασχοληθεί οργανωµένα µαζί τους και να λάβει τα απαραίτητα µέτρα για να βοηθήσει να αποκτήσουν την αναγνώριση και τη θέση που τους αξίζει στην αγορά.

∞fi ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ ÛÙÔ ÚÔÛ΋ÓÈÔ Στόχος του υπουργείου είναι να φέρει στο προσκήνιο την περιθωριοποιηµένη, µέχρι πρότινος, «άλλη γεωργία», να την αναδείξει σε σηµαντικό δείκτη της αγροτικής οικονοµίας της χώρα µας, αλλά και σε «όχηµα» για τη συγκράτηση νέων ανθρώπων στην ύπαιθρο. Τα µέτρα που έχουν ληφθεί σε αυτή την κατεύθυνση είναι: ∆όθηκε έµφαση σε έναν πολύ σηµαντικό παράγοντα για την ανάδειξη αυτών των καλλιεργειών, την καταγραφή τους και την άµεση επαφή του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης µε τους παραγωγούς των συγκεκριµένων καλλιεργειών. Έγιναν επισκέψεις πολιτικών και υπηρεσιακών στελεχών του υπουργείου στις περιοχές που παράγονται τα προϊόντα αυτά και στις Oµάδες Παραγωγών τους, προκειµένου να εξεταστούν από κοντά οι όποιες δυνατότητες. Στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έγιναν συναντή-

t Η «άλλη γεωργία» έχει ως αντικείµενο προϊόντα και παραγωγές, ήσσονος µέχρι πρότινος σηµασίας, σηµαντικού όµως οικονοµικού, διατροφικού και τοπικού ενδιαφέροντος

σεις µε εκπροσώπους περίπου 250 Οµάδων Παραγωγών, που δραστηριοποιούνται σε καλλιέργειες της «άλλης γεωργίας», στις 13 συσκέψεις (µία ανά περιφέρεια) που έχουµε κάνει έως τώρα. Έγινε καταγραφή εκατοντάδων καλλιεργειών που εντάσσονται στο πλαίσιο της «άλλης γεωργίας» και διερευνόνται οι δυνατότητες στήριξής τους στην παραγωγή και διάθεση των προϊόντων τους. Επιδιώκεται η ένταξη όλων αυτών των καλλιεργειών σε συστήµατα Ολοκληρωµένης ∆ιαχείρισης και προγράµµατα στήριξής τους, τόσο εθνικά όσο και της Ε.Ε., για επενδύσεις στη συσκευασία και την τυποποίησή τους. Παροτρύνονται να κινηθούν συλλογικά µέσα από Οµάδες Παραγωγών, που µπορούν να έχουν καθοριστική σηµασία για το µέλλον των καλλιεργειών τους. ∆ηµιουργήθηκε στο υπουργείο ειδική επιστηµονική οµάδα, η οποία, µε το απαραίτητο στελεχικό δυναµικό, θα ασχολείται αποκλειστικά µε την «άλλη γεωργία». Με τα µέτρα αυτά, αλλά και άλλα που θα αναπτυχθούν το επόµενο διάστηµα, το υπουργείο εκτιµά ότι σε λίγα χρόνια η «άλλη γεωργία» θα είναι αυτή που θα έχει το ρόλο της κύριας γεωργίας στη χώρα µας.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

21

°¿Ï·

22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊȤڈ̷

§ÈÁfiÙÂÚ·, ·ÏÏ¿ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Ù· ÎÔ¿‰È·

ŒÓ·˜ ÛÙÔ˘˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙËÓ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·

™

ύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η παραγωγή αιγοπρόβειου κρέατος και γάλακτος στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσιάζει µείωση, ενώ συγχρόνως µείωση εµφανίζεται και στην κατανάλωση. Από τα τέλη του περασµένου καλοκαιριού κατέστη σαφές ότι οι υψηλές τιµές στις ζωοτροφές ήρθαν για να µείνουν. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική και οι παράλληλες µε αυτή διατάξεις (π.χ. Πολλαπλή συµµόρφωση, Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής) έχουν θεσπίσει ένα εξαιρετικά αυστη ρό πλαίσιο για τους κτηνοτρόφους και ιδιαίτερα για τους µικρούς παραγωγούς. Ένα από αυτά τα µέτρα είναι η υποχρέωση των κτηνοτρόφων να εκδώσουν οικοδοµικές άδειες για τις στάνες τους και να διαθέτουν εγκεκριµένες µελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Στην ουσία, οι νέοι κανονισµοί αντιµετωπίζουν µια στάνη µε 200 πρόβατα σαν να είναι βιοµηχανική µονάδα. Επιπλέον, οι κτηνοτρόφοι της Λέσβου και της Λήµνου έρχονται αντιµέτωποι µε ολιγοπωλιακές καταστάσεις και έτσι αναγκάζονται να πουλάνε το γάλα τους σε τιµές που ούτε το κόστος παραγω γής δεν καλύπτουν. Ειδικά στη Λέσβο, η κατάστα ση είναι τραγική και από χρόνο σε χρόνο επιδει νώνεται. Η παρέµβαση του συνεταιριστικού κινή µατος είναι περιστασιακή, τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια η κρατική παρέµβαση ανύπαρκτη κι ας είναι οφθαλµοφανές ότι στην αγορά του γάλακτος έχει παγιωθεί ένα ολιγοπώλιο.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

23

·ÊȤڈ̷

∂

ίναι φανερό ότι το πλαίσιο µέσα στο οποίο καλούνται να κινηθούν οι κτηνοτρόφοι, οδηγεί σε αδιέξοδο, ενώ έχει γίνει συνείδηση σε όλους τους κτηνοτρόφους εδώ και πολλά χρόνια. Αυτός είναι ο λόγος που παρατηρείται µια ραγδαία µείωση του πληθυσµού των κτηνοτρόφων στο νοµό Λέσβου. Συγκεκριµένα, το 1998, στη Λέσβο υπήρχαν 5.087 κτηνοτρόφοι ενώ δέκα χρόνια αργότερα, το 2007, είχαν περιοριστεί στους 3.879. ∆ηλαδή µέσα σε µία δεκαετία είχαµε µείωση του αριθµού των κτηνοτρόφων (ή των κτηνοτροφικών εκµεταλλεύσεων, όπως το αναφέρουν οι επίσηµες στατιστικές) κατά 1.208 άτοµα ή ποσοστό 23,75%. Όσοι µένουν στο επάγγελµα του κτηνοτρόφου αλλά και ο µικρός αριθµός νέων κτηνοτρόφων που εισέρχεται στο επάγγελµα, για να αντισταθµίσουν τη µείωση των εσόδων τους αναγκάζονται να προχωρήσουν σε αύξηση του ζωικού κεφαλαίου τους. Έτσι, παρά τη µείωση των κτηνοτρόφων ο αριθµός των εκτρεφόµενων αιγοπροβάτων έχει αυξηθεί, µε αποτέλεσµα, από 361.800 αιγοπρόβατα που είχαµε στο νοµό το 1998, σύµφωνα µε τα στοιχεία του µητρώου που διατηρείται στη ∆ιεύθυνση Κτηνιατρικής της Νοµαρχίας Λέσβου, το 2007 φθάσαµε στα 406.157 ζώα. ∆ηλαδή έχουµε µια αύξηση του ζωικού πληθυσµού κατά 44.357 ζώα. Το πιο σηµαντικό στοιχείο είναι η µεγάλη αύξηση που παρουσιάζεται στο µέσο όρο των εκτρεφόµενων ζώων ανά εκµετάλλευση. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, το 1998 κάθε κτηνοτρόφος κατά µέσο όρο είχε στο κοπάδι του 71,12 πρόβατα και κατσίκες. Το 2007 το µέσο µέγεθος του κοπαδιού στη Λέσβο και τη Λήµνο έχει διαµορφωθεί στα 104.70 ζώα. Αν επαληθευτούν οι εκτιµήσεις των κτηνοτρόφων, τότε το

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

2008 αναµένεται για πρώτη φορά µετά από πολλά χρόνια να έχουµε µείωση του ζωικού κεφαλαίου, διότι για πολλούς κτηνοτρόφους έχει καταστεί ασύµφορο η διατήρηση των κοπαδιών τους. Τα στοιχεία για το 2008 θα γίνουν γνωστά στα µέσα της άνοιξης, όταν θα ολοκληρωθεί η ετήσια καταγραφή του υπάρχοντος ζωικού κεφαλαίου. Ταυτόχρονα, αναµένεται να αποτυπωθεί και µια µεγάλη µείωση του αριθµού των κτηνοτρόφων. ∆ηλαδή, η κρίση στην κτηνοτροφία θα οδηγήσει σε ακόµη γρηγορότερη συγκέντρωση του ζωικού κεφαλαίου σε λιγότερα χέρια.

∑ˆÈÎfi ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Î·È Á¿Ï· Στη Λέσβο εκτρέφονται 302.973 πρόβατα και 34.357 κατσίκες (συνολικά 337.330 αιγοπρόβατα). Στη Λήµνο εκτρέφονται 55.466 πρόβατα και 13.361 κατσίκες (συνολικά 68.827 αιγοπρόβατα). Από αυτά τα ζώα, στη Λέσβο υπάρχουν 255.283 γαλακτοπαραγωγικά πρόβατα και 29.803 γαλακτοπαραγωγικές κατσίκες, ενώ στη Λήµνο τα γαλακτοπαραγωγικά πρόβατα φθάνουν στα 52.766 και οι κατσίκες τις 12.593. Οι κτηνίατροι δίνουν µέσο όρο παραγωγής γάλακτος 150 κιλά ανά πρόβατο και 250 κιλά ανά κατσίκα σε ετήσια βάση. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, η παραγωγή γάλακτος στο νοµό ανέρχεται στους 46.207 τόνους πρόβειο γάλα και 10.599 τόνους κατσικίσιο γάλα. O προϊστάµενος της ∆ιεύθυνσης Κτηνιατρικής εκτιµά ότι σε ηµερήσια βάση, η παραγωγή γάλακτος ανέρχεται στους 300 τόνους περίπου. Στη Λέσβο περίπου 50 τόνοι γάλακτος απορροφώνται σε ηµερήσια βάση από την τυροκοµική επιχεί-

ρηση του κ. Γρηγορίου Ρόδου και άλλοι 50 τόνοι από τον όµιλο «Κολιός». Η υπόλοιπη ποσότητα πηγαίνει στα περίπου 16 µικρά τυροκοµεία του νησιού και ένα µέρος αυτής τυροκοµείται από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους στα σπίτια τους. Η ποσότητα που απορροφάται από τα πολύ µικρά τυροκοµεία και από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους δεν καταγράφεται, κι αυτός είναι ο λόγος που ένα µέρος της παραγωγής γάλακτος δεν εµφανίζεται στις στατιστικές.

∏ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ·Í›· ÙÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ Αν υποθέσουµε ότι η τιµή του πρόβειου γάλακτος στη Λέσβο διαµορφωθεί στα 0,90 ευρώ το κιλό (όπως και στη Λήµνο) και η τιµή του κατσικίσιου γάλακτος στα 0,56 ευρώ το κιλό, τότε η αξία του παραγόµενου γάλακτος στο νοµό διαµορφώνεται στα 41,6 εκατοµµύρια ευρώ για το πρόβειο και στα 5,94 εκατοµµύρια ευρώ για το κατσικίσιο. Συνολικά δηλαδή, η τρέχουσα αξία του παραγόµενου γάλακτος είναι 47,54 εκατοµµύρια ευρώ. Το µέγεθος αυτό δείχνει το µεγάλο ειδικό βάρος που έχει η κτηνοτροφία για το νοµό Λέσβου. Μια αύξηση της τιµής του πρόβειου γάλακτος στο 1 ευρώ και το κατσικίσιου στα 0,60 ευρώ θα διαµορφώσει την αξία του γάλακτος –πρόβειου και κατσικί-

°¿Ï·

t

Το 1998 στη Λέσβο υπήρχαν 5.087 κτηνοτρόφοι, ενώ δέκα χρόνια µετά είχαν µείνει 3.879 κτηνοτρόφοι

s

σιου– στα 52,55 εκατοµµύρια ευρώ. ∆ηλαδή, µια αύξηση της τιµής του γάλακτος κατά 0,1 ευρώ αυξάνει τα έσοδα των κτηνοτρόφων σε Λέσβο και Λήµνο κατά πέντε εκατοµµύρια ευρώ. Αυτός, λοιπόν, είναι και ο λόγος που οι τυροκοµικές επιχειρήσεις µετρούν κάθε λεπτό του ευρώ που δίνουν για να αγοράσουν το γάλα των κτηνοτρόφων. Από τα παραπάνω οικονοµικά στοιχεία, προκύπτει αβίαστα το συµπέρασµα ότι µια αύξηση της τιµής του γάλακτος σε επίπεδα τέτοια, που να καλύπτεται το κόστος παραγωγής και να µένει ένα ικανοποιητικό εισόδηµα στους κτηνοτρόφους (1,2 ευρώ ανά κιλό πρόβειου γάλακτος), θα αναζωογονήσει την ύπαιθρο και θα δώσει νέα πνοή στα χωριά της Λέσβου και της Λήµνου.

∂. £Àª∂§∏™ ∞.µ.∂.∂. ¶·Ú·ÁˆÁ‹ - ∂ÌÔÚ›· - ∆˘ÚÔÎÔÌÈÎÒÓ ¶ÚÔ›fiÓÙˆÓ

ÕÓÙÈÛ· §¤Û‚Ô˘ 811 03 thimel1@internet.gr ∆ËÏ. °Ú·Ê›Ԣ: 22530 56201, ∆ËÏ. ∆˘ÚÔÎÔÌ›Ԣ: 22530 56383 Fax: 22530 56238

Προϊόντα µε ταυτότητα! Κασέρι Π.Ο.Π.

Λαδοτύρι Μυτιλήνης Π.Ο.Π.

Γραβιέρα Μυτιλήνης

Φέτα Π.Ο.Π.

βούτυρο

·ÊȤڈ̷ ™˘˙‹ÙËÛË Ì ÙÔÓ N›ÎÔ B·Û›‚·ÁÏË, Úfi‰ÚÔ ÙÔ˘ ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ‡ ∫ÏÂÈÔ‡˜

√È ÎÙËÓÔÙÚfiÊÔÈ Ô˘Ï¿Ó ٷ ÎÔ¿‰È· ÙÔ˘˜

™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÙÈÎfi ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈÔ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ ‹ ¯¿Ô˜

τηνοτρόφος, µέλος της πρόσφατα δηµιουργηθείσας Συντονιστικής Επιτροπής των Κτηνοτρόφων της Λέσβου, πρόεδρος του Συνεταιρισµού Κλειούς και άνθρωπος µε έντονη δράση στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης. O λόγος για τον Νίκο Βασίβαγλη. Μιλάει στο περιοδικό µας για τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι της Λέσβου και λέει τα πράγµατα µε το όνοµά τους. Με απλό και ξεκάθαρο λόγο δείχνει ποιοι κατά την άποψή του φταίνε για τη σηµερινή κατάσταση της κτηνοτροφίας της Λέσβου. Αποδίδει ευθύνες στην Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισµών Λέσβου αλλά και στους πρωτοβάθµιους συνεταιρισµούς, γιατί δεν έχουν γίνει τα βήµατα που απαιτούνται, ώστε να δηµιουργηθεί το εργοστάσιο επεξεργασίας του γάλακτος. Θυµίζει την πρωτοβουλία που είχε πάρει ο Συνεταιρισµός Στύψης πριν ένα χρόνο περίπου για τη δηµιουργία συνεταιριστικού εργοστασίου γάλακτος και η οποία φαίνεται ότι βάλτωσε µετά τις αρχικές συζητήσεις. Όµως, πέρα από το ποιος φταίει για τη σηµερινή κατάσταση, ο Νίκος Βασίβαγλης µας περιγράφει το χρονικό της εγκατάλειψης της κτηνοτροφίας στη Λέσβο. Κύριε Βασίβαγλη, χρειάστηκε θα φτάσουµε στα µέσα του Ιανουαρίου για να ανακοινωθεί ότι θα ανοίξει το τυροκοµείο του οµίλου «Κολιός» στην Κλειού. Μετά το άνοιγµα του εργοστασίου πώς έχουν διαµορφωθεί τα πράγµατα στην αγορά του γάλακτος;

∫

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

«Βρισκόµαστε στη φάση που κοροϊδεύουν τους κτηνοτρόφους. ∆ηλαδή δεν έχει αλλάξει τίποτα όσον αφορά στην προοπτική και τη ζωή των κτηνοτρόφων. Προς το παρόν, δεν φαίνεται κάποια τιµή και ήδη από την παραγωγή έχει διατεθεί γάλα δύο µηνών στους τυροκόµους, αλλά τιµή δεν έχει δοθεί στο προϊόν µας. Όλα είναι στον αέρα. Παίζουν µε την παραγωγή του γάλακτος οι τυροκόµοι. Για να εξυπηρετήσουν τα συµφέροντα των επιχειρήσεών τους δεν δίνουν τιµή.». Πληρωµές του γάλακτος που παραδίδουν οι κτηνοτρόφοι εδώ και δύο µήνες έχουν γίνει ή όχι; «Όχι, πληρωµές δεν έχουν γίνει. Εµείς στο Συνεταιρισµό της Κλειούς έχουµε κόψει ένα τιµολόγιο µε µια ενδεικτική τιµή 0,80 ευρώ το κιλό το γάλα. Όµως τιµές για το γάλα δεν έχουµε, απλά κόψαµε ένα τιµολόγιο για να το κόψουµε. Στην ουσία, εµείς οι κτηνοτρόφοι είµαστε ένα µπαλάκι ανάµεσα στους τυροκόµους.

Eίµαστε έρµαια στις διαθέσεις του καρτέλ, τόσο για την τιµή που θα πουλήσουµε το γάλα, όσο και σε ποιο τυροκοµείο θα το δώσουµε. ∆υστυχώς, αυτές οι καταστάσεις που ζούµε, είναι πραγµατικά τριτοκοσµικές. ∆εν υπάρχει ούτε ζωή, ούτε µέλλον για µας τους κτηνοτρόφους. Το µόνο που άλλαξε τις τελευταίες ηµέρες, είναι ότι κάποιοι συνεταιρισµοί µπορούν να καθίσουν και να συζητήσουν µε τους τυροκόµους. Όχι για να κερδίσουν κάτι, απλά να συζητήσουν. Κι αυτό αποτελεί αλλαγή, γιατί µέχρι τώρα δεν είχαµε ούτε αυτή τη δυνατότητα. Και είναι αλήθεια ότι αυτή η κατάσταση από χρόνο σε χρόνο χειροτερεύει.». Γιατί συµβαίνουν όλα αυτά; «Γιατί εµείς οι κτηνοτρόφοι δεν έχουµε κάπου να στηριχθούµε. Εκτός από δύο µικρά συνεταιριστικά τυροκοµεία που υπάρχουν στο νησί, δεν έχουµε άλλα τυροκοµεία για απορροφήσουν το προϊόν µας και να δώσουν µια καλή τιµή. Ούτε η Ένωση Συνεταιρισµών µας βοηθάει σε αυτό τον τοµέα. Κι όταν λέω να µας βοηθήσει, εννοώ να µας βοηθήσει µε τη δηµιουργία ενός µεγάλου συνεταιριστικού εργοστασίου γάλακτος στη Λέσβο, το οποίο θα λειτουργεί µε την εποπτεία της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισµών. Η Ένωση πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία αυτή, γιατί είδαµε ότι η πρωτοβουλία που πήρε πέρυσι ο Συνε-

t

°¿Ï·

Η Ένωση πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία για τη δηµιουργία συνεταιριστικού εργοστασίου γάλακτος ταιρισµός της Στύψης έµεινε στο επίπεδο των συζητήσεων και τίποτα πέρα από αυτό. Κατά την άποψή µου, αυτή είναι η µόνη η ελπίδα για µας τους κτηνοτρόφους. ∆υστυχώς, µέχρι σήµερα δεν έχει γίνει τίποτα από την ΕΑΣ Λέσβου πέρα από ορισµένες σπασµωδικές ενέργειες, όπως είναι να φέρουµε έναν τυροκόµο για να εκτονωθεί η κρίση, ή να ανοίξουµε ένα τυροκοµείο. Στον τοµέα του ελαιολάδου η Ένωση έχει κάνει σηµαντικά βήµατα κι αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουµε, αλλά στην κτηνοτροφία δεν έχει κάνει τίποτα ουσιαστικό.». Μιλήσατε για τις ευθύνες της Ένωσης. Όµως πέρα από την Ένωση, υπάρχουν και οι πρωτοβάθµιοι συνεταιρισµοί. Αν η Ένωση δεν αναλαµβάνει τις πρωτοβουλίες που πρέπει, γιατί δεν το κάνουν οι πρωτοβάθµιοι συνεταιρισµοί; «Οι περίπου δέκα συνεταιρισµοί που συµµετείχαν στην πρωτοβουλία της Στύψης είχαµε συναντηθεί τον περασµένο Μάιο µε την Ένωση για να δούµε τις δικές της προθέσεις. Αν µας έλεγε ότι δεν ενδιαφέρεται να συµµετάσχει στην πρωτοβουλία, θα προχωρούσαµε µόνοι µας. ∆εν έγινε κάτι τέτοιο. Μετά την πρώτη συνάντηση, είχαµε συµφωνήσει να γίνει δεύτερη συνάντηση τον Ιούνη, η οποία δεν έγινε ποτέ. Σε αυτή θα βλέπαµε το ζήτηµα πολύ πιο συγκεκριµένα. Σίγουρα, ευθύνες έχουν κι οι πρωτοβάθµιοι συνεταιρισµοί, όπως κι εγώ που συµµετείχα σε αυτή τη σύσκεψη. Όµως κάτι πρέπει να γίνει, δεν µπορεί να µένουµε άπραγοι.». Γιατί όµως δεν προχώρησε αυτή η πρωτοβουλία; «∆εν γνωρίζω για ποιους λόγους σταµάτησε. Ίσως να φταίνε οι άνθρωποι ή οι σχέσεις που έχουν µεταξύ τους. Όµως πέρα από όλα αυτά, πρέπει να ξεκαθαρίσουµε αν έχουµε στόχο τη δηµιουργία εργοστασίου γάλακτος ή όχι. Αν δεν έχουµε αυτό το στόχο, τότε πρέπει να κατανοήσουµε ότι η κτηνοτροφία έχει τελειώσει για τη Λέσβο.». Το ζήτηµα του συνεταιριστικού εργοστασίου γάλακτος που θέτετε, είναι µια λύση µεσοµακροπρόθεσµη για τους κτηνοτρόφους της Λέσβου. Για τη φετινή χρονιά φαίνεται ότι θα διαµορφωθεί µια τιµή γύρω στα 0,90 ευρώ το κιλό για το πρόβειο γάλα. Αυτή η τιµή καλύπτει το κόστος παραγωγής; «Πέρυσι πουλούσαµε το γάλα µας στα 0,77 ευρώ το κιλό, φέτος λένε ότι θα πουλήσουµε στα 0,90 ευρώ το κιλό. Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι οι κτηνοτρόφοι θα πάρουµε 0,90 ευρώ, αλλά ακόµα κι αν φθάσουµε στην τιµή αυτή, πάλι το κόστος παραγωγής δεν καλύπτεται. Σε όλα τα πράγµατα οι τιµές έχουν ανεβεί κατακόρυφα, πώς λοιπόν να κα-

·ÊȤڈ̷ λυφθεί το κόστος παραγωγής. ∆είτε την άνοδο των τιµών των ζωοτροφών και θα καταλάβετε τι σας λέω. Η µέση αύξηση στις ζωοτροφές είναι 70% ως 80%. Από τη στιγµή που δεν έχουµε ανάλογη αύξηση στις τιµές του γάλακτος, πώς να καλυφθεί το κόστος;». Τα δεδοµένα αυτά έχουν επιπτώσεις στην παραγωγή γάλακτος στη Λέσβο; «Φυσικά και έχουν. Όλοι το λένε, αλλά το βλέπω κι εγώ στο συνεταιρισµό µας. Έχουµε µείωση της παραγωγής γάλακτος κατά 30% ως 40% το φετινό χειµώνα. Αρκετοί κτηνοτρόφοι πούλησαν τα κοπάδια τους. Άλλοι µείωσαν τον αριθµό των ζώων που εκτρέφουν και πάρα πολλοί είναι εκείνοι που δεν ταΐζουν τα ζώα τους όπως πρέπει. Έτσι οδηγηθήκαµε σε αυτή τη µεγάλη µείωση της παραγωγής. Η µείωση της παραγωγής δεν έχει επιπτώσεις µόνο στον κτηνοτρόφο, αλλά και στην οικονοµία όλου του νησιού. Γιατί η κτηνοτροφία είναι ένας κρίκος της οικονοµικής αλυσίδας. Μείωση της παραγωγής γάλακτος σηµαίνει και µείωση των ζωοτροφών που καταναλώνουν τα κοπάδια. ∆ηλαδή, µείωση των φορτίων που µεταφέρουν τα εµπορικά καράβια. Λιγότερο γάλα, σηµαίνει ότι λιγότεροι εργαζόµενοι θα δουλέψουν στα τυροκοµεία του νησιού. Γενικά, µείωση της παραγωγής γάλακτος, σηµαίνει µείωση του παραγόµενου πλούτου σε όλους τους κλάδους της οικονοµίας του νησιού µας.». Αν οι τιµές του γάλακτος παραµείνουν και τα επόµενα χρόνια στα σηµερινά επίπεδα, πού βλέπετε να οδηγείται η κτηνοτροφία της Λέσβου; «Στη συρρίκνωση, πού αλλού; Κι αυτό δεν χρειάζεται να περάσουν ένα ή δύο χρόνια για να φανεί. Από τώρα έχουν φανεί οι διαθέσεις των κτηνοτρόφων. ∆ηλαδή όσες προβατίνες δεν γέννησαν φέτος, κατευθείαν πάνε στο µαχαίρι (σ.σ.: εννοεί στο σφαγείο), δεν τους δίνουµε χάρη για µία χρονιά όπως συνηθίζαµε. Να σας δώσω κι άλλο ένα παράδειγµα. Στο δικό µου το χωριό την Κλειού, είχαµε µπει στο πρόγραµµα ηλεκτρονικής σήµανσης των αιγοπροβάτων 17 άτοµα. Μία από τις υποχρεώσεις όσων ενταχθούν σε αυτό, είναι να διατηρήσουν τον αριθµό των ζώων που δήλωσαν για µια πενταετία. Με την κατάσταση που έχει διαµορφωθεί, κανένας από τους 17 κτηνοτρόφους που µπήκαν στο πρόγραµµα δεν πήρε τους βόλους ηλεκτρονικής σήµανσης. Κι όταν µας φωνάζουν στο κτηνιατρείο για να υπογράψουµε για την εφαρµογή του προγράµµατος, λέµε ότι κανείς µας δεν πρόκειται να διατηρήσει τα επόµενα χρόνια τον αριθµό των ζώων που διαθέτει σήµερα. Γενικά, εγώ δεν βλέπω µέλλον για την κτηνοτροφία έτσι όπως πάνε τα πράγµατα.». Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στο αιγοπρόβειο κρέας; «Ακριβώς η ίδια. Έχουµε φτάσει στο σηµείο κάποιοι

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t

°¿Ï· Φέτος θα έχουµε µείωση στην παραγωγή γάλακτος κατά 30%

ζωέµποροι να µας παίρνουν τα αρνιά και τα κατσίκια κουτουράδα, ούτε καν τα ζυγίζουν. Πάνε στο κοπάδι, βλέπουν τα ζώα και δίνουν µια τιµή για να πάρουν όλα τα αρνιά. Ίσως να σας φαίνεται ακραίο αυτό που σας λέω, αλλά αυτή είναι η πραγµατικότητα. Επίσης, φέτος τα πρώιµα τα αρνιά (σ.σ. εννοεί αυτά που σφάχτηκαν στα τέλη του Οκτωβρίου και στις αρχές του Νοεµβρίου) τα πουλήσαµε προς 5 ευρώ το κιλό. Ένα χρόνο πριν, τα πρώιµα αρνιά τα είχαµε πουλήσει προς 6 ευρώ το κιλό. ∆εν ξέρω τι ακριβώς συµβαίνει, αλλά αυτό που διαπιστώνω είναι ότι ο κτηνοτρόφος είναι απροστάτευτος. Το κράτος δεν κάνει τίποτα απολύτως, ο ανταγωνισµός δεν λειτουργεί. Οι τυροκόµοι είναι τέσσερις - πέντε και συνεννοούνται µεταξύ τους, οι ζωέµποροι είναι επίσης τέσσερις - πέντε και συνεννοούνται µεταξύ τους, κι οι κτηνοτρόφοι οδηγούµαστε σε αφανισµό.». Τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει η σηµερινή κατάσταση; «Πρέπει να δούµε ξανά το θέµα του αγροτικού συνδικαλισµού. Αυτή τη στιγµή υπάρχει η Οµοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων που είναι απλά µια σφραγίδα. Υπάρχουν και οι πρωτοβουλίες παλιότερα της ΣΕΑ και τώρα των κτηνοτρόφων. Βλέπουµε ότι όταν οργανώνονται κινητοποιήσεις, κάποιοι συµµετέχουν και κάποιοι όχι. Με αυτή την τακτική δεν προχωράµε µπροστά. Πρέπει να βάλουµε τα πράγµατα κάτω και να πάρουµε µια απόφαση. Να ανασυγκροτήσουµε και να εµπλουτίσουµε τους αγροτικούς συλλόγους και τους συνεταιρισµούς. Να συµµετέχουµε στις κινητοποιήσεις και να γίνουµε πιο διεκδικητικοί.».

·ÊȤڈ̷ ∆Ô Î·Ïfi Á¿Ï· ··ÈÙ› ÛˆÛÙ‹ Û›ÙÈÛË ÙˆÓ ·ÈÁÔÚÔ‚¿ÙˆÓ ΑΡΘΡΟ του Γιάννη Τσακίρη Κτηνίατρου

∏ ‚fiÛÎËÛË Â›Ó·È ˘Á›· ÁÈ· Úfi‚·Ù· Î·È Î·ÙۛΘ, Î·È ÔÈ ÎÙËÓÔÙÚfiÊÔÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È ÙÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜, ȉ›ˆ˜ ÙÒÚ· Ô˘ ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ ÙˆÓ ˙ˆÔÙÚÔÊÒÓ ¤¯ÂÈ ‰ÈÏ·ÛÈ·ÛÙ›

σωστή διατροφή των αιγοπροβάτων είναι πρωταρχικής σηµασίας για την παραγωγικότητα των ζώων. Αποτελεί το µεγαλύτερο κόστος διαχείρισης της εκµετάλλευσης που πολλές φορές ξεπερνάει το 80% και διαδραµατίζει πρωτεύοντα ρόλο στις αποδόσεις του κοπαδιού (αναπαραγωγή, γαλακτοπαραγωγή, πάχυνση). O τελευταίος µήνας της εγκυµοσύνης και η γαλακτοπαραγωγή είναι οι πιο κρίσιµες περίοδοι για τη διατροφή των αιγοπροβάτων. Ζώα που δεν διατρέφονται ισορροπηµένα, είναι πιο ευαίσθητα σε αρρώστιες και η παραγωγή τους είναι µικρότερη από τις δυνατότητες που ορίζει το γενετικό τους δυναµικό. Μια σωστή διατροφή πρέπει να εξασφαλίζει στα ζώα ισόρροπα και επαρκή τα βασικά θρεπτικά συστατικά, όπως οι κυτταρίνες (ινώδεις ουσίες), η ενέργεια, οι πρωτεΐνες, τα µεταλλικά άλατα, οι βιταµίνες και το νερό. Η ενέργεια (θερµίδες) µε τα έως τώρα δεδοµένα του νησιού µας είναι σε περίσσεια, ενώ παρατηρείται έλλειµµα στη χορήγηση επαρκούς ποσότητας ινωδών ουσιών και πρωτεϊνών. Συνήθης, επίσης, είναι η έλλειψη µεταλλικών αλάτων και βιταµινών, η οποία εκδηλώνεται µε διάφορες στερητικές νόσους και µείωση της γαλακτοπαραγωγής.

Όπου υπάρχει η δυνατότητα, τα ζώα πρέπει να βόσκουν σε χόρτο µέτριας ανάπτυξης (ούτε πολύ νεαρό, ούτε πολύ µεστό) και αυτό επιτυγχάνεται µε την εναλλαγή των βοσκότοπων. Όταν η βοσκή δεν είναι επαρκής, µισό έως ένα κιλό ξηράς χορτονοµής είναι απαραίτητο για τη λειτουργία των συµβιωτικών φαινοµένων της µεγάλης κοιλίας. Οι χορτονοµές εξάλλου είναι απαραίτητες κατά τη χειµερινή περίοδο, όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα βόσκησης, και γι’ αυτό οι κτηνοτρόφοι θα πρέπει να φροντίζουν έγκαιρα για την προµήθεια επαρκής ποσότητας χορτονοµών τους καλοκαιρινούς µήνες που µπορούν να τις βρουν σε καλή τιµή.

∞·Ú·›ÙËÙË Ë ‚fiÛÎËÛË

™˘Ì˘Îӈ̤Ó˜ ÙÚÔʤ˜

∏

Οι κυτταρίνες, και µάλιστα αυτές σε αδρή µορφή, εξασφαλίζονται µε τη χορήγηση χορτονοµών ή τη βόσκηση και είναι αναγκαίες για να διατηρούν υγιές το περιβάλλον στη µεγάλη κοιλία, να εξασφαλίζουν και να προάγουν το µηρυκασµό, ώστε να γίνεται πλήρης εκµετάλλευση της χορηγούµενης τροφής και να προλαµβάνουν δυσπεπτικές καταστάσεις. Η σηµασία της χορήγησης χορτονοµών συχνά υποβαθµίζεται από τους κτηνοτρόφους, όπως η διάθεση στα ζώα επαρκούς ποσότητας καλής ποιότητας νερού, 5 - 7 λίτρα ηµερησίως ανά προβατίνα. Οι ανάγκες της διατροφής των ζώων επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως η παραγωγική κατάσταση (γαλακτοπαραγωγή, εγκυµοσύνη), η δραστηριότητα και οι περιβαλλοντικές συνθήκες. Σαν γενικός κανόνας ισχύει ότι το πρόβατο πρέπει να καταναλώνει το 2% - 4% του βάρους του σε ξηρά ουσία τροφής. Η ακριβής ποσότητα ποικίλει ανάλογα µε το βάρος του ζώου, την ηλικία, την κατανάλωση ενέργειας λόγω µετακινήσεων, τις καιρικές συνθήκες (σε ψυχρό καιρό τα ζώα απαιτούν περισσότερη τροφή για να διατηρούν σταθερή τη θερµοκρασία του σώµατός τους) και την παραγωγικότητά τους (υψηλή γαλακτοπαραγωγή ή κυοφορία διδύµων απαιτεί µεγαλύτερη ποσότητα και καλύτερη ποιότητα τροφής για να µπορέσουν τα ζώα να αντεπεξέλθουν. Οι διατροφικές απαιτήσεις των ζώων µπορούν να καλυφθούν µε τη χρήση µιας ποικιλίας τροφών, σε ισόρροπες αναλογίες. Η σύνθεση σωστής και οικονοµικής τροφής πρέπει να λαµβάνει υπ’ όψιν εκτός από τις διατροφικές ανάγκες, τη διαθεσιµότητα των πρώτων υλών, το κόστος των θρεπτικών συστατικών και την ελκυστικότητα των τροφών από τα ζώα. Η βόσκηση είναι, ή θα έπρεπε να είναι, ο φθηνότερος και κυριότερος τρόπος διατροφής των αιγοπροβάτων, πλην όµως στο νησί µας, λόγω πληθώρας ζώων και άγονων εδαφών, δεν επαρκεί, κι έτσι αναγκαζόµαστε να εισάγουµε µεγάλη ποσότητα χορτονοµών (άχυρασανά, τριφύλλι) από την ηπειρωτική Ελλάδα.

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

¡·È ÛÙÔ ÙÚÈʇÏÏÈ Το τριφύλλι είναι η φυσική τροφή των αιγοπροβάτων, ισορροπηµένη σε θρεπτικά συστατικά, ασβέστιο και βιταµίνες, καθώς τα ενσυρώµατα µπορούν να υποκαταστήσουν µέρος των χορτονοµών, αλλά η τιµή τους πρέπει να είναι το ένα τρίτο της τιµής του ξηρού τριφυλλιού για να συµφέρει οικονοµικά η χορήγησή τους, αφού περιέχουν υψηλό ποσοστό υγρασίας (70%). Άλλα χόρτα, σανό ή άχυρα µπορούν να χορηγηθούν, µε την προϋπόθεση ότι συµπληρωµατικά χορηγείται και ένα καλό ισόρροπο µίγµα συµπυκνωµένων τροφών. Οι συµπυκνωµένες τροφές είναι αυτές στις οποίες κυρίως βασίζεται η διατροφή των αιγοπροβάτων στον τόπο µας. Τις διακρίνουµε σε δύο κατηγορίες, τις ενεργειακές και τις πρωτεϊνικές. Οι ενεργειακές περιέχουν µικρό ποσοστό πρωτεΐνης (λιγότερο από 10%) και είναι κυρίως τα δηµητριακά (καλαµπόκι, κριθάρι, σιτάρι, βρώµη κ.λ.π.). ∆ιατροφή των ζώων µε περίσσεια ενεργειακών τροφών τείνει να τα παχύνει και να δηµιουργήσει προβλήµατα αναπαραγωγής, µείωση γαλακτοπαραγωγής, δυσπεπτικών οξεώσεων, καθώς επίσης και υπασβεστιαιµίες µια και περιέχουν πολύ φώσφορο και λίγο ασβέστιο. Οι πρωτεϊνικές συµπυκνωµένες τροφές µε υψηλό επίπεδο πρωτεΐνης (µεγαλύτερο του 20%), είναι συνήθως προϊόντα επεξεργασίας ελαιούχων σπόρων (σογιάλευρο, βαµβακόπιτα, ηλιόπιτα κ.λ.π.). ∆ιατροφή των ζώων µε περίσσεια πρωτεϊνικών τροφών δηµιουργεί ανώφελο κόστος, αφού η περίσσεια πρωτεΐνη δεν αποθηκεύεται στα ζώα, αλλά αποβάλλεται σαν άζωτο µε τα ούρα. ∆ιάφορα µεταλλικά άλατα είναι επίσης απαραίτητα στη διατροφή των ζώων, από τα οποία τα πιο σηµαντικά είναι το αλάτι, ο φώσφορος και το ασβέστιο. Σίδηρος, κοβάλτιο, ψευδάργυρος, ιώδιο, σελήνιο κ.λ.π., είναι απαραίτητα σε µικρότερες ποσότητες και η έλλειψή τους δηµιουργεί προβλήµατα στην ανάπτυξη και την παραγωγή. Από τις βιταµίνες, απαραίτητες είναι οι A-D και Ε, αφού οι βιταµίνες του συµπλέγµατος Β συντίθενται στη µεγάλη κοιλία. Από όσα εκτέθηκαν παραπάνω, φαίνεται ότι η διατροφή των µικρών µηρυκαστικών είναι µια ιδιαιτέρως σύνθετη υπόθεση. Σφάλµατα και πειραµατισµοί έχουν αντίκτυπο στο κόστος, στην παραγωγή και στην υγεία των ζώων. Για το λόγο αυτό, οι κτηνοτρόφοι θα πρέπει να συµβουλεύονται τους ειδικούς, ιδίως τώρα που το κόστος των ζωοτροφών έχει διπλασιαστεί

°¿Ï· ∆Ô ÏÂÛ‚È·Îfi Á¿Ï· Â›Ó·È ·fi Ù· ηχÙÂÚ· ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·Ô›ËÛË ΑΡΘΡΟ του Νίκου Βερβέρη Κτηνίατρου, Προϊστάµενου του Εργαστηρίου Ελέγχου Ποιότητας Γάλακτος Λέσβου του ΕΛΟΓ

∂Í·ÈÚÂÙÈο ·ÍÈfiÏÔÁ˜ ÔÈ ÔÚÁ·ÓÔÏËÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÏÂÛ‚È·ÎÔ‡ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙË ÁÂÓÂÙÈ΋ Û‡ÓıÂÛË ÙÔ˘ Ì˘ÙÈÏËÓÈÔ‡ ÚÔ‚¿ÙÔ˘ Î·È ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ·ÚˆÌ·ÙÈÎÒÓ Ê˘ÙÒÓ

χει τύχει πολλές φορές, καθώς περιδιαβαίναµε το δυτικό µέρος του νησιού µας µε φίλους ή επιστηµονικούς συνεργάτες, να µας εκδηλώσουν όλοι τους την ίδια απορία: «...Μα πώς ζουν οι άνθρωποι εδώ; Με τι πόρους επιβιώνουν σ’ αυτά τα αποκοσκινίδια γης;» Στην απάντησή µας «κατά κύριο λόγο από την κτηνοτροφία», συναντάµε τη δυσπιστία τους, ενώ προβάλλει αµέσως το ερώτηµα «µα, µε τι θρέφονται αυτά τα ζώα; Πού είναι τα λιβάδια και οι βοσκότοποι;». Πράγµατι, µόνο για Θεία οικονοµία θα µπορούσε να µιλήσει κάποιος για να δικαιολογήσει το πώς παράγονται οι πάνω από 200 τόνοι γάλα ηµερησίως κατά την ανοιξιάτικη περίοδο. Είναι άξιον θαυµασµού το πώς αυτό το «βιοχηµικό εργαστήρι», το µυτιληνιό πρόβατο και η λιτοδίαιτη κατσίκα µετατρέπουν τις αστοιβές και τα γαϊδουράγκαθα στο πολύτιµο και εύγευστο αυτό προϊόν. Είναι εξαιρετικά αξιόλογες οι οργανοληπτικές ιδιότητες του λεσβιακού γάλακτος, που οφείλονται κατά κύριο λόγο στη γενετική σύνθεση του µυτιληνιού προβάτου, καθώς και στη µεγάλη ποικιλία αρωµατικών φυτών που εµπλουτίζουν τη χλωρίδα της περιοχής. Από την επαγγελµατική θέση που κατέχουµε, µπορούµε να σχολιάσουµε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του λεσβιακού γάλακτος, παραθέτοντας τους παρακάτω πίνακες µε στοιχεία του εργαστηρίου ελέγχου ποιότητας γάλακτος του Ελληνικού Οργανισµού Γάλακτος (Ε.Λ.Ο.Γ.)

Œ

Από τα παραπάνω στοιχεία είναι φανερό ότι έχει γίνει σοβαρή προσπάθεια για την παραγωγή ποιοτικού γάλακτος απ’ όλους τους συντελεστές (κτηνοτρόφους µεταποιητές γάλακτος και εµπλεκόµενες κρατικές υπηρεσίες). Ειδικότερα, ο περιορισµός στη χρήση γάλακτος που προέρχεται από υπό θεραπεία ζώα, βοηθάει σε υψηλό βαθµό στην αποτελεσµατικότητα των θεραπευτικών σχηµάτων που χορηγούνται σε ασθενείς καταναλωτές. (Είναι γνωστό ότι η συχνή χρήση τροφίµων που περιέχουν αντιβιοτικά καθιστούν τα µικρόβια (παθογόνα) ανθεκτικά στα θεραπευτικά σχήµατα που χορηγούνται σε ασθενείς). Τα στοιχεία χηµικής ανάλυσης του γάλακτος (περιεκτικότητα σε λίπος, πρωτεΐνη, λακτόζη, βιταµίνες-ιχνοστοιχεία), το καθιστούν από τα πλέον συµφέροντα για µεταποίηση σε επίπεδο χώρας. Ελπιδοφόρα για τον οικονοµικό αυτό πνεύµονα του νησιού µας είναι η αυξηµένη επενδυτική δραστηριότητα στον τοµέα µεταποίησης του γάλακτος. Επενδύσεις γίνονται κυρίως στην άγονη αυτή πλευρά του νησιού µας, διασφαλίζοντας θέσεις εργασίας και οικογενειακά εισοδήµατα κτηνοτρόφων. Η προσπάθεια πρέπει να είναι συνεχής ώστε: - Να διασφαλίζεται συνεχής παραγωγή ποιοτικού γάλακτος.

- Να δηµιουργηθούν υποδοµές υποστήριξης (οδοποιίας, ηλε-

Εκτός προδιαγραφών Eξεταζόµενα δείγµατα γάλακτος ως προς την ΟΜΧ* %> 1.500.000 µικροβ/ml 2004 4.527 28,67 24,27 6.180 2005 2006 19.489 14,95 23.000 11,53 2007 *OMX: Oλική Μεσόφιλη Χλωρίδα. ∆είκτης καθαρότητας και συντηρισιµότητας του γάλακτος

κτροπαροχές στους στάβλους, σταβλικές εγκαταστάσεις

Eξεταζόµενα δείγµατα ως προς % θετικά σε αντιµικροβιακές την ύπαρξη αντιµικροβιακών ουσίες ουσιών* 4,16 4.875 2004 2005 6.182 1,00 0,51 12.837 2006 0,17 12.100 2007 * Αντιβιοτικά Απολυµαντικά κ.λπ.

ύπαιθρο. Η εισαγωγή προβάτων ξένων φυλών θα πρέπει να

κ.λ.π.).

- Προσπάθεια διαφύλαξης της γενετικής καθαρότητας του ντόπιου πληθυσµού κυρίως προβάτων. Το µυτιληνιό πρόβατο έχει αξιόλογα χαρακτηριστικά στο γενετικό του κώδικα, κυρίως όσον αφορά στην αυθεντικότητά του στις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και σίτισης στη λεσβιακή αποτραπεί. Πάντοτε ελλοχεύει ο κίνδυνος άρσης της άδειας παρασκευής ΠΟΠ (Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης) προϊόντων.

- Τέλος, από τους µεταποιητές και κυρίως τους τυροκόµους θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην παραγωγή προϊόντων µε σταθερό ποιοτικό χαρακτηριστικό.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

31

‰È¿ÏÔÁÔ˜

∏ ÂÈÙ˘¯›· Ù˘ ∫∞¶

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

¤ÊÂÚ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· √È ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÂÎÙÈÓ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙ· ‡„Ë, ÂÓÒ ÙËÓ ›‰È· ÛÙÈÁÌ‹ ÙÔ ·ÁÚÔÙÈÎfi ÂÈÛfi‰ËÌ· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Î¿ıÂÙË ÙÒÛË του Νίκου Μανάβη

ª

ια ακόµα αναθεώρηση της κοι νής αγροτικής πολιτικής βρί σκεται µπροστά µας, ενώ πρό κειται γι’ αυτό που χοντροκοµ µένα ονοµάστηκε «έλεγχος υγείας». Οι θέσεις που εκφράστηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δείχνουν ότι οδηγούµαστε σε µια πιο σκληρή πολιτική για τους µικρούς αγρότες, ενώ η πρώτη ελληνική προσέγγιση, όπως δηµόσια εκφράστηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ήταν αρνητική.

Mέσα στους επόµενους µήνες θα ανοίξει η συζήτηση για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), για το µέλλον της, για το µοντέλο γεωργίας που θέλουµε στην Ευρώπη, κι όλα αυτά σε συνδυασµό µε την αναµενόµενη και βαθύτερη φιλελευθεροποίηση του διεθνούς εµπορίου. Στις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας, όταν συζητούνταν η Κοινή Αγροτική Πολιτική, που σήµερα εφαρµόζεται, ετίθεντο ως στόχοι η µείωση των αποθεµάτων αγροτικών προϊόντων, η τιθάσευση των δαπανών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον πρωτογενή τοµέα, η κατάργηση σχεδόν όλων των προστατευτικών πλαισίων, όπως επίσης, µέσα στους στόχους συµπεριλαµβανόταν και η διαµόρφωση παραγωγικών δοµών, πιο φιλικών προς το περιβάλλον. Με εξαίρεση τον τελευταίο στόχο, όλοι οι άλλοι επιτεύχθηκαν. Τα αποθέµατα αγροτικών προϊόντων µειώθηκαν, οι προστατευτικές πολιτικές σχεδόν εξαφανίστηκαν και οι δαπάνες για επιδοτήσεις έχουν παγώσει. Μόνο που δηµιουργήθηκαν νέα προβλήµατα, καθώς βρισκόµαστε µπροστά σε µια νέα πραγµατικότητα, όπου οι τιµές

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

33

‰È¿ÏÔÁÔ˜ των τροφίµων εκτινάσσονται στα ύψη. Εδώ στην Ελλάδα, για παράδειγµα, οι αυξήσεις στις τιµές των τροφίµων είναι σχεδόν καθηµερινές, αλλά δεν πρόκειται µόνο για ελληνικό φαινόµενο, αφού όλα τα διεθνή µέσα ενηµέρωσης υπογραµµίζουν ότι µπαίνουµε σε µια εποχή ακριβών τροφίµων. Στη γειτονική Ιταλία, το καλοκαίρι που µας πέρασε οι καταναλωτικές οργανώσεις διαµαρτύρονταν για την αύξηση στις τιµές των ζυµαρικών, οργανώνοντας µάλιστα και µια πανεθνική ηµέρα αποχής από την κατανάλωση ζυµαρικών. Την ίδια στιγµή, όµως, το αγροτικό εισόδηµα καταγράφει κάθετη πτώση, ενώ παράλληλα παρατηρείται ραγδαία µείωση του αγροτικού πληθυσµού. Εξαίρεση αποτελούν τα κέρδη των πολυεθνικών µονοπωλίων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή τροφίµων, φυτοφαρµάκων, κτηνιατρικών φαρµάκων και αγροτικών εφοδίων, που παρουσιάζουν τεράστια και αλµατώδη άνοδο. ∆εν είναι όµως µόνο η ΚΑΠ που διαµορφώνει τις εξελίξεις. Κρίσιµο ρόλο παίζουν και οι διεθνείς εξελίξεις, καθώς η εµφάνιση των βιοκαυσίµων και η αξιοποίηση τεράστιων φυσικών πόρων σε αυτή την κατεύθυνση, µεταβάλει τα δεδοµένα στην αγροτική παραγωγή, ενώ τα επόµενα χρόνια οι µεταβολές αναµένεται να είναι ακόµη πιο έντονες. Ακόµη, βλέπουµε να βρίσκονται σε εξέλιξη κερδοσκοπικά παιχνίδια µε το σιτάρι και τα άλλα δηµητριακά που έχουν φέρει τα πάνω κάτω, όχι µόνο στην πρωτογενή παραγωγή, αλλά σε πολλούς κλάδους της οικονοµίας.

∏ ÓËÛȈÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Η ΚΑΠ δεν είναι ένα τεχνοκρατικό πλαίσιο µε στενά οικονοµικό ενδιαφέρον. Η ΚΑΠ είτε το θέλουµε είτε όχι, παίζει καθοριστικό ρόλο στα νησιά µας. Από αυτή εξαρτάται αν ο ελαιώνας της Λέσβου θα παραµείνει παραγωγικός ή θα εγκαταλειφθεί, από αυτή εξαρτάται αν οι αµπελοκαλλιεργητές της Λήµνου και της Σάµου θα µπορέσουν να επιβιώσουν στα χωριά τους, από αυτή εξαρτάται αν επιβιώσουν και οι µικρές κτηνοτροφικές µονάδες που υπάρχουν σε όλα τα νησιά. Πέρα από το στενό οικονοµικό πεδίο στα νησιά του Αιγαίου, η κοινή αγροτική πολιτική παίζει κρίσιµο ρόλο και στην κοινωνική ζωή, καθώς αν οδηγηθούν σε µαζική εκρίζωση οι αµπελώνες των νησιών µας, αν οδηγηθούµε σε µεγάλη µείωση των κτηνοτρόφων και των ελαιοπαραγωγών, τότε θα ερηµώσουν τα χωριά. Κατά την εφαρµογή της ΚΑΠ το 2005, χάθηκε µια ευκαιρία να διαµορφωθεί ένα ειδικό πλαίσιο για την αγροτική οικονοµία των νησιών. Τώρα υπάρχει µια ακόµη ευκαιρία, µέσα από τη διαδικασία της περιφερειοποίησης των επιδοτήσεων να µπουν οι βάσεις

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Κατά την εφαρµογή της ΚΑΠ το 2005, χάθηκε µια ευκαιρία να διαµορφωθεί ένα ειδικό πλαίσιο για την αγροτική οικονοµία των νησιών

s

για τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής στα νησιά. Πέρα όµως από τις αγροτικές επιδοτήσεις, είναι αναγκαίο να διαµορφωθεί ένα πλαίσιο για τη µεταφορά τεχνογνωσίας και νέων µεθόδων παραγωγής στους αγρότες των νησιών.

∫¿ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ Τι µπορεί να γίνει λοιπόν; Η σταθερή κοµµουνιστική άποψη για την ΚΑΠ, είναι ότι δεν µπορεί να βελτιωθεί γιατί καθορίζεται από τα µεγάλα πολυεθνικά και πολυκλαδικά µονοπώλια του αγροτοδιατροφικού τοµέα, και το µόνο που επιδέχεται είναι ανατροπή. Η µη κοµµουνιστική αριστερά πιστεύει ότι σήµερα είναι αναγκαία η ριζοσπαστική µεταρρύθµιση της ΚΑΠ. Την άποψη αυτή εκφράζει µε το άρθρο του και ο Γιάννης Τόλιος, µέλος του πολιτικού γραφείου του Συνασπισµού και υπεύθυνος αγροτικού του κόµµατος. Ο Ανδρέας Κόρακας, πρώην γενικός γραµµατέας του υπουργείου Γεωργίας και ο άνθρωπος που χειρίστηκε τα ζητήµατα της νέας κοινής αγροτικής πολιτικής το 2003, δίνει µια άλλη διάσταση. Καταγράφει την ανάγκη να καταρτιστεί ένας σχεδιασµός για τα νησιά του Αιγαίου και την αγροτική παραγωγή που υπάρχει σε αυτά, υπογραµµίζοντας ότι η επιδοτήσεις δεν µπορούν να λύσουν τα προβλήµατα από µόνες τους. Μια άλλη διάσταση για την ΚΑΠ, τους στόχους της χώρας µας, αλλά και για την αγροτική πολιτική στα νησιά δίνει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέκος Κοντός, σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του. Στόχος µας είναι, µέσα από τις σελίδες του περιοδικού µας, να ανοίξουµε τη συζήτηση για την ΚΑΠ, για τις επιπτώσεις της στα νησιά µας και για τους στόχους που θα πρέπει να τεθούν τόσο για την ενδιάµεση αναθεώρηση της όσο και για τη νέα ΚΑΠ που θα εφαρµοστεί µετά το 2013. Σε αυτή την κατεύθυνση πιστεύουµε ότι τα άρθρα που δηµοσιεύουµε σήµερα είναι µια πολύ σηµαντική συµβολή στο διάλογο που µόλις τώρα ανοίγει.

‰È¿ÏÔÁÔ˜ √ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ˘Á›·˜:

∆È ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› Ë Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÁÈ· ÙÔÓ ŒÏÏËÓ· ·ÁÚfiÙË ΑΡΘΡΟ του Αλέξανδρου Κοντού

∏ ÔÈfiÙËÙ· Î·È Ë ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ì·˜ Â›Ó·È ÌÔÓfi‰ÚÔÌÔ˜ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ

Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων

εφαρµογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, αλλά και η συζήτηση που έχει ανοίξει γύρω από το «Health Check», µε τις τελικές προτάσεις να τοποθετούνται χρονικά την άνοιξη του τρέχοντός έτους, σηµατοδοτούν τη νέα σελίδα στην οποία έχει υπεισέλθει η αγροτική ανάπτυξη στις χώρες της Ε.Ε. Βασικός «παρονοµαστής» των νέων δεδοµένων είναι η αλλαγή νοοτροπίας του Eυρωπαίου αγρότη, η αλλαγή του ρόλου του και η δυναµική του παρουσία ως αγρότης-επιχειρηµατίας, που ξέρει, διεκδικεί και εξασφαλίζει το καλύτερο για το προϊόν του και το εισόδηµά του. Θα πρέπει να επισηµάνω, ωστόσο, ότι αυτός ο «δρόµος» δεν περνάει από τη λογική της εξάρτησης της παραγωγής µε τις επιδοτήσεις. Στόχος λοιπόν του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων είναι να απεµπλακεί ο Έλληνας αγρότης και κτηνοτρόφος από τη νοοτροπία του χθες και να λειτουργήσει µέσα στο νέο διεθνές περιβάλλον και στους κανόνες που επιβάλλει αυτό, έχοντας ως γνώµονα το συγκριτικό πλεονέκτηµα της ποιοτικής υπεροχής του προϊόντος που παράγει. Σε αυτό το σηµείο, θα πρέπει να ξεκαθαρίσω κάτι: Στο κείµενο της Επιτροπής για τον έλεγχο Υγείας της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η φιλοσοφία της Κοµισιόν κινείται στην κατεύθυνση µεταφοράς πόρων από τον 1ο Πυλώνα στον 2ο Πυλώνα. Αυτό δεν σηµαίνει ότι οι προτάσεις αυτές γίνονται αποδεκτές από τα κράτη-µέλη. Η χώρα µας, και γι’ αυτό µπορώ να σας διαβεβαιώσω, θα δώσει µάχη, όπως ήδη δώσαµε και κερδίσαµε στην περίπτωση της µεταρρύθµισης του αµπελοοινικού τοµέα, µε µια πολιτική συµφωνία που εξασφάλισε, µεταξύ άλλων, πρόσθετους πόρους, ύψους 70 εκατ. ευρώ. Είναι σίγουρο, λοιπόν, ότι στις διαπραγµατεύσεις που θα ακολουθήσουν επειδή υπάρχουν ισχυρές συµµαχίες που ταυτίζονται µε τις δικές µας θέσεις, ότι θα δοθεί µάχη για τη διατήρηση του συνόλου των ενισχύσεων από τον 1ο Πυλώνα µέχρι το 2013. Έτσι, µέσα σε αυτή την περίοδο, ο Έλληνας αγρότης θα µάθει να λειτουργεί µακριά από τη νοοτροπία της «στενής εξάρτησης» της παραγωγής του µε την κοινοτική ενίσχυση και θα έχει το περιθώριο να δηµιουργήσει τον «µηχανισµό» εκείνο, που θα του εξασφαλίσει µία επάξια θέση στην ενιαία διεθνή αγορά, µε προϊόντα ανώτερα ποιοτικά και ανταγωνιστικά. Ο χρόνος αυτός ουσιαστικά θα λειτουργήσει, και ήδη, λειτουργεί, προκειµένου να µετεξελιχθεί ο Έλληνας παραγωγός σε έναν ευέλικτο αγρότη-επιχειρηµατία, που µπορεί να διαπραγµατεύεται µε τους καλύτερους δυνατούς όρους τη θέση που διεκδικεί. Σε αυτή την κατεύθυνση λοιπόν τόσο τα προηγούµενα τρεισήµισι χρόνια όσο και σήµερα, δουλέψαµε και δουλεύουµε, προ-

∏

κειµένου να εξασφαλίσουµε τους όρους και τις προϋποθέσεις, που εγγυώνται όχι µόνο την αντιµετώπιση των καθηµερινών προβληµάτων που απασχολούν τον αγροτικό κόσµο της χώρας µας, αλλά κυρίως τοποθετούν τις βάσεις για το µέλλον και ανοίγουν προοπτικές ανάπτυξης στο νέο, έντονα ανταγωνιστικό, περιβάλλον, που διαµορφώνεται όχι µόνο στη χώρα µας, αλλά και διεθνώς. Θέλουµε τους αγρότες του αύριο ενηµερωµένους, να παρακολουθούν τις εξελίξεις, να µπορούν να ανταπεξέρχονται σε αυτές, αλλά και να αναδεικνύονται µέσα από αυτές, και µε ορίζοντα πολλά χρονιά µετά το 2013. Η ποιότητα και η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων µας είναι µονόδροµος για το µέλλον και αυτό προσπαθούµε να το αντιληφθεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα ο αγροτικός κόσµος της χώρας µας. Έχω τονίσει αρκετές φορές πως θέλουµε τους αγρότες να λειτουργούν ως «επιχειρηµατίες». Να εκσυγχρονιστούν, αφήνοντας πίσω τους τις παλιές και λανθασµένες πρακτικές και να καταλάβουν πως τα κελεύσµατα των καιρών για τη γεωργία απαιτούν σωστή αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, προδιαγραφές ποιότητας, τυποποίηση και καλό µάρκετινγκ των προϊόντων στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές. Πλέον, µέσα από µέτρα και πρωτοβουλίες µας, κατευθύνουµε τους αγρότες σε αυτήν την πορεία και παράλληλα δηµιουργούµε το κατάλληλο περιβάλλον, ώστε να τους στηρίξουµε και να τους προστατέψουµε, όπου χρειάζεται και παράλληλα να συγκρατήσουµε τον αγροτικό πληθυσµό στην περιφέρεια. Εγώ θέλω να επιµείνω σε ένα πράγµα: Πιστεύω ότι υπάρχει µέλλον. Ότι υπάρχουν προοπτικές και ευκαιρίες. ∆είτε, για παράδειγµα, τι απήχηση έχουν αυτά τα ξεχωριστά προϊόντα που παράγει η Ελλάδα, αυτά που ονοµάζω ως προϊόντα της «άλλης γεωργίας». Η ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία µπορούν να έχουν δυναµική ανάπτυξη, αφού όπως όλοι ξέρουµε οι εδαφοκλιµατολογικές συνθήκες στη χώρα µας όχι µόνο επιτρέπουν αυτή την προοπτική, αλλά σε ένα βαθµό και την εξασφαλίζουν. Από κει και πέρα, πρέπει όλοι να αντιληφθούν πως οι επιδοτήσεις δεν είναι το «κλειδί» που θα µας ανοίξει την πόρτα του αύριο. Το «κλειδί» είναι η ποιότητα και αυτό πρέπει να το κατανοήσουν όλοι. Εµείς, ως υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, εντάσσουµε στις επιδιώξεις µας τη διατήρηση µιας ανταγωνιστικής, δυναµικής, συνεκτικής, απλουστευµένης, αλλά και φιλικής προς το περιβάλλον ΚΑΠ, η οποία θα διασφαλίζει την ισορροπηµένη στήριξη των αγροτών και θα επιτρέπει τη συνέχιση της γεωργικής δραστηριότητας σε κάθε περιοχή της Ε.Ε.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

35

‰È¿ÏÔÁÔ˜ ™˘ÓÙ·Á¤˜ ·ÔÙ˘¯›·˜ ÔÈ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ ∞ÈÁ·›Ô ΑΡΘΡΟ του Ανδρέα Κόρακα οικονοµολόγου πρώην διευθυντή στην ΕΕ. πρώην γ. γ. στο υπ. Γεωργίας

¢ÂÓ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì ÛÔ‚·Úfi Î·È ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓÔ ÎÚ·ÙÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ ‰Ú¿Û˘ ÁÈ· ÙÔ ∞ÈÁ·›Ô, Ô‡Ù ÁÈ· ÙËÓ ·ÛÎÔ‡ÌÂÓË ·ÁÚÔÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÛÙ· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘

ο ζήτηµα του ειδικού καθεστώτος για τη στήριξη της αγροτικής οικονοµίας των νησιών του Αιγαίου ήρθε πρόσφατα και πάλι στο προσκήνιο της δηµοσιότητας. Nα θυµίσουµε ότι το ζήτηµα έχει αντιµετωπιστεί δύο φορές από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προηγήθηκε η διακήρυξη του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου το 1988 στη Ρόδο, και επακολούθησαν τα προγράµµατα «Στήριξης των µικρών νησιών του Αιγαίου πελάγους», ενώ η µεταρρύθµιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής το 2003 ήταν η δεύτερη φορά. Οι πολιτικές αποφάσεις και ο κανονισµός που ψηφίστηκε τότε, επέτρεπαν στην Ελλάδα για τα νησιά του Αιγαίου, και στις Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία για τα υπερπόντια εδάφη τους, να εφαρµόσουν κατά παρέκκλιση ειδικά µέτρα ενισχύσεων. Ευθύς εξαρχής ίσχυσε η απαλλαγή των παραγωγών από το παρακράτηµα της «διαφοροποίησης». Για τις άλλες ωστόσο παραµέτρους των ειδικών καθεστώτων, οι ενδιαφερόµενοι έπρεπε να συνεννοηθούν µε την Κοµισιόν. Τα άλλα τρία κράτη µέλη διεµήνυσαν έγκαιρα το ενδιαφέρον τους και στη συνέχεια συνεργάστηκαν µε τους Κοινοτικούς για τη διαµόρφωση των ειδικών καθεστώτων. Η πολιτική ηγεσία του δικού µας υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης απάντησε το 2004, έγκαιρα, ωστόσο αρνητικά, δηλαδή ότι δεν την ενδιαφέρει το ειδικό καθεστώς. Η αναγνώριση του ιδιαίτερου χαρακτήρα και των προβληµάτων του νησιωτικού χώρου από την Ε.Ε. αποτελεί αναγκαίο και θετικό βήµα, που ωστόσο δεν είναι επαρκές. Πέρα από τις χρηµατοδοτήσεις και τις παρεµβάσεις της Ένωσης, απαιτούνται και ανάλογες εθνικές συνοδευτικές πολιτικές στο θεσµικό και οργανωτικό πεδίο, στις υποδοµές καθώς και στις χρηµατοδοτήσεις, ενώ απαιτείται ακόµη καλύτερη ανάγνωση και αξιοποίηση των κανονισµών, και πιο αποτελεσµατικές παρεµβάσεις στα όργανα της Ε.Ε. Η πολύχρονη εγχώρια και ευρωπαϊκή εµπειρία εφαρµογής αναπτυξιακών πολιτικών διδάσκει ότι στις κλασικές συνταγές αποτυχίας πολιτικών για την ανάπτυξη συγκαταλέγονται και οι ακόλουθες: Πρώτον, οι απόπειρες επίλυσης διαρθρωτικών προβληµάτων µε πρόσκαιρες µόνον επιδοτήσεις, που αναβάλλουν τις µονιµότερες λύσεις και διαιωνίζουν τις βαθύτερες παθογένειες. Κρίσιµα προβλήµατα, για παράδειγµα, της κτηνοτροφίας στη Λέσβο και σε άλλα νησιά, είναι η επιβάρυνση από τα µεταφορικά του κόστους των ζωοτροφών, η στρέβλωση της αγοράς γάλακτος, όπου οι κτηνοτρόφοι αντιµετωπίζουν αβοήθητοι τα καρτέλ, τα προβλήµατα ρύπανσης από τα τυροκοµεία, η υποβάθµιση των βοσκότοπων, η µεγάλη ανεπάρκεια στην παραγωγή επιτόπιων στα νησιά κτηνοτροφικών φυτών, η ανύπαρκτη υποστήριξη των κτηνοτρόφων µε ενηµέρωση και τεχνογνωσία,

∆

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

σχετικά µε τις πιο οικονοµικά αποδοτικές µεθόδους εκτροφής. H επιδότηση της Ε.Ε για τα µεταφορικά των ζωοτροφών, λέγεται ότι δεν µετακυλίεται στους κτηνοτρόφους, αλλά ότι την καρπώνονται ενδιάµεσοι. Αν αυτό ευσταθεί, τότε πρέπει το σύστηµα να µετατραπεί σε άµεση επιδότηση στον κτηνοτρόφο, στη βάση αντικειµενικών, ελέγξιµων κριτηρίων. Σοβαρό και τεκµηριωµένο αίτηµα από το υπουργείο στην Κοµισιόν, µπορεί να γίνει δεκτό. Ως προς τα καρτέλ, την πρώτη ευθύνη φέρουν οι κρατικές αρχές που δεν τα ελέγχουν αποτελεσµατικά. Από την άλλη µεριά όµως, είναι αδιανόητη η απουσία των συνεταιρισµών από την αγορά ως αντίβαρο στα καρτέλ. Ως προς τα άλλα διαρθρωτικά ζητήµατα, αφορούν σε αναγκαίες υποδοµές (π.χ. κεντρικές µονάδες αξιοποίησης αποβλήτων των τυροκοµείων), αλλά και στην εφαρµογή ολοκληρωµένων σχεδίων ανάπτυξης της κτηνοτροφίας των νησιών.

∞ÔÛ·ÛÌ·ÙÈΤ˜ ÔÏÈÙÈΤ˜ ∆εύτερη συνταγή αποτυχίας, είναι η αποσπασµατική εφαρµογή σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, αναπτυξιακών προγραµµάτων και άλλων µέτρων αγροτικής πολιτικής. Να επισηµάνουµε ότι εφαρµόζονται ξεχωριστά και καθοδηγούνται από διαφορετικές υπηρεσίες των Αθηνών, από τη µια µεριά το ειδικό πρόγραµµα για τη στήριξη του αγροτικού τοµέα στο Αιγαίο, και από την άλλη µεριά τα αγροτικά προγράµµατα του Γ΄ και ∆΄ ΚΠΣ. Να σηµειώσουµε ότι ακόµη και οι κανονισµοί για τις ατοµικές ενισχύσεις των αγροτών («δικαιώµατα») επιτρέπουν προσαυξήσεις υπέρ αγροτών που µετέχουν σε προγράµµατα παραγωγής ποιοτικών προϊόντων ή συντελούν στη διατήρηση καλλιεργειών γενικότερης περιβαλλοντικής αξίας. ∆ιάταξη που φωτογραφίζει τα νησιά του Αιγαίου και συµπληρώνει τα µέτρα υπέρ της ποιότητας των προϊόντων και του περιβάλλοντος που προωθούν τα ΚΠΣ. Τα προγράµµατα και τα µέτρα πολιτικής που επισηµάναµε, µπορεί να εδράζονται σε διαφορετικούς κανονισµούς της Ε.Ε., ωστόσο, επιδέχονται και επιβάλλουν συνθετική και συνδυασµένη εφαρµογή κατά τόπους, καθώς τα επιµέρους προγράµµατα έχουν µεταξύ τους συνάφειες και επικαλύψεις. Η συντονισµένη εφαρµογή όλων των προγραµµάτων και χρηµατοδοτήσεων αγροτικής πολιτικής σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, σηµαίνει καλύτερη αξιοποίηση των πόρων και θετικές συνέργειες. Αντίθετα, η αποσπασµατικότητα και έλλειψη ολοκληρωµένης αντίληψης των πραγµάτων, συσκοτίζει τα προβλήµατα αλλά και τη συνθετική αξιολόγηση της αγροτικής πολιτικής για το Αιγαίο και τα επιµέρους νησιά.

∂ÁηٿÏÂÈ„Ë Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ Á˘ Η τρίτη συνταγή αποτυχίας έχει δύο όψεις. Από τη µια πλευρά

έχουµε στα νησιά συρρίκνωση και εγκατάλειψη της αγροτικής γης και της παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων, ενώ από την άλλη πλευρά έχουµε σπατάλες πολύτιµων φυσικών, αγροτικών και πολιτισµικών πόρων. Το σηµερινό σκηνικό διαµορφώνουν η εκτός σχεδίου άναρχη δόµηση, η εκτεταµένη οικοπεδοποίηση παράκτιας γεωργικής γης, η υποβάθµιση των βοσκότοπων, η ανύπαρκτη δηµόσια διαχείριση του αρδευτικού νερού, η άνευ σχεδίων αγροτική οδοποιία που τραυµατίζει τοπία υψηλής αισθητικής αξίας, η υπερεκµετάλλευση των αλιευτικών πόρων εις βάρος της παράκτιας αλιείας. Να επισηµάνουµε ακόµη την καταστροφή παραδοσιακών κτηρίων και κτισµάτων που συνδέονται µε την αγροτική ζωή και την αγροβιοµηχανική ιστορία των νησιών, καθώς και τη συνεχή αλλοίωση της οικιστικής τους φυσιογνωµίας. Το αποτέλεσµα, αν συνεχιστεί για καιρό αυτή η καταστροφική πορεία, θα είναι η απαξίωση των νησιών.

ªË Â¤Ó‰˘ÛË ÛÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi Τέταρτη συνταγή αποτυχίας συνιστά η µη επένδυση στο αν θρώπινο δυναµικό και ειδικότερα στη γνώση και στην οργάνωση. Σήµερα η τεχνογνωστική στήριξη των αγροτών είναι ανύπαρκτη, η κατάρτιση επιφανειακή, η εφαρµοσµένη αγροτική έ-

ρευνα απούσα. Το Πανεπιστήµιο Αιγαίου αναξιοποίητο. Οι γεωτεχνικές υπηρεσίες είναι φορτωµένες µε διαδικαστικά τρέχοντα ζητήµατα και οι συνεταιρισµοί λειτουργούν ως επί το πλείστον σαν προέκταση της κρατικής γραφειοκρατίας. Η εφαρµογή ειδικών καθεστώτων στήριξης για τα νησιά του Αιγαίου επιβάλλεται, πρώτον, για αντιστάθµιση των προβληµάτων που δηµιουργεί η νησιωτικότητα, δεύτερον, λόγω της γεωπολιτικής σηµασίας του αρχιπελάγους για την Ελλάδα, και τρίτον, διότι το αρχιπέλαγος µπορεί να καταστεί προνοµιακός γεωγραφικός χώρος οικονοµικής ανάπτυξης, ποιότητας ζωής και πολιτισµού µε παγκόσµια ακτινοβολία. Ακµαίος αγροτικός τοµέας συνιστά κεντρική και αναγκαία συνθήκη ευηµερίας των νησιών, στο πλαίσιο βιώσιµης οικονοµικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά, ισόρροπης πολυτοµεακής ανάπτυξης. Προς το παρόν δεν διαθέτουµε σοβαρό και τεκµηριωµένο κρατικό σχέδιο δράσης για το Αιγαίο, ούτε για την ασκούµενη αγροτική πολιτική στα νησιά του. Οι απόψεις που εκθέσαµε δεν έχουν κίνητρα αρνητισµού, ούτε, εκ συστήµατος, απαισιοδοξίας. Εύστοχο και επίκαιρο είναι αυτό που έχει ειπωθεί από τον Ζακ Ντελόρ, «η τύχη βοηθάει σπάνια, το κουράγιο συχνά, η αλήθεια πάντα».

ΤΗΛ. : 210 6683500, FAX: 210 6683580

‰È¿ÏÔÁÔ˜ ∂ÓÙ·ÊÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ÁˆÚÁ›· ΑΡΘΡΟ του Γιάννη Τόλιου

ÃÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÚÔÒıËÛË Ó¤Ô˘ ·Ú·ÁˆÁÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘, Ì Ì›ˆÛË ÙˆÓ ·ÁÚÔ¯ËÌÈÎÒÓ, ÚÔÛÙ·Û›· Ù˘ ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜

µέλους της ΠΓ του ΣΥΝ υπεύθυνου αγροτικού του ΣΥΝ

√

λεγόµενος «διαγνωστικός έλεγχος» της ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) ήταν στο πρόγραµµα. Ωστόσο, το προκαταρτικό πόρισµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι πιστοποιητικό «υγείας», αλλά «πιστοποιητικό θανάτου» για την οικογενειακή γεωργία. Σε όλες τις χώρες και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια βιώνουµε δραµατικά αδιέξοδα σε πολλούς τοµείς παραγωγής και εµπορίας προϊόντων. Ειδικότερα, στην Ελλάδα είχαµε µεγάλη µείωση της παραγωγής σε βασικά προϊόντα (λάδι, βαµβάκι, τεύτλα, καπνός, κρασί, οπωροκηπευτικά, κ.α.), παράλληλα µε τη µείωση των κονδυλίων στήριξης, τις ανατιµήσεις αγροεφοδίων, αύξηση κόστους παραγωγής και δραµατική µείωση αγροτικού εισοδήµατος. Σε απελπιστική κατάσταση βρίσκονται οι κτηνοτρόφοι, κυρίως αιγοπροβάτων, µε τις ανατιµήσεις ζωοτροφών κατά 80-100%, ενώ οι τιµές στο γάλα και το κρέας παραµένουν στα ίδια και χαµηλότερα επίπεδα µε πέρυσι, παρότι οι καταναλωτές τα πληρώνουν ακριβότερα. Με τις νέες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η κατάσταση θα επιδεινωθεί, καθώς µε τον αποκλεισµό των µικρών παραγωγών (µέχρι δέκα στρέµµατα) από κάθε εισοδηµατική ενίσχυση, σηµαίνει αποκλεισµό 220.000 ελληνικών αγροτικών νοικοκυριών (40% του συνόλου). Από την άλλη, η προωθούµενη «ολική αποσύνδεση» σε όσα προϊόντα παραµένει «µερική» (λάδι, βαµβάκι, καπνός, κ.α.), τα αυστηρότερα κριτήρια «πολλαπλής συµµόρφωσης», οι περικοπές των εισοδηµατικών ενισχύσεων από ένα ύψος και πάνω θα κάνουν πιο δύσκολη τη συνέχιση της αγροτικής δραστηριότητας. Φαίνεται ότι τελικός στόχος της Επιτροπής είναι η δραστική περικοπή των κονδυλίων στήριξης και της λειτουργίας του αγροτικού τοµέα µε όρους αγοράς, που εξασφαλίζει την επιβίωση µόνο σε µεγάλους παραγωγούς. Ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνουν ριζοσπαστική µεταρρύθµιση της ΚΑΠ, µε ανακατανοµή κονδυλίων στήριξης υπέρ των µικροµεσαίων αγροτών και των µεσογειακών προϊόντων (λάδι, φρούτα, λαχανικά, κ.λ.π.), καθώς και την εφαρµογή κοινοτικής προτίµησης στα ελλειµµατικά προϊόντα. Επίσης, αύξηση των κονδυλίων στον αγροτικό τοµέα και ειδικά στην αγροτική ανάπτυξη (υποδοµές, γεωτεχνική στήριξη κ.α.), στήριξη της παραγωγής ποιοτικών προϊόντων (τοπικά παραδοσιακά, ονοµασίας προέλευσης, βιολογικά, ολοκληρωµένης διαχείρισης) και απαγόρευση µεταλλαγµένων. Ειδικότερα, στα βιολογικά είναι απαράδεκτο να περικόπτονται οι επιδοτήσεις. Στήριξη της απασχόλησης κυρίως των νέων αγροτών, προστασία του εισοδήµατος των παραγωγών µε διαµόρφωση τιµών στη βάση του κόστους και ένα µικρό κέρδος. Έλεγχος των διαφόρων «καρτέλ» σε όλο το κύκλωµα παραγωγής, επεξεργασίας και εµπορίας αγροτικών προϊόντων και εισροών (αγροεφόδια κ.α.).

ƒÈ˙ÔÛ·ÛÙÈ΋ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË Ù˘ ∫∞¶ Η πρόταση του ΣΥΝ για ριζοσπαστική µεταρρύθµιση της ΚΑΠ, βρίσκεται σε αντιστοιχία µε την αρχή της «αυτοδυναµίας των λαών» σε βασικά τρόφιµα (παραγωγή για τοπικές και εθνικές ανάγκες αντί για εξαγωγές). Ο ΠΟΕ (Παγκόσµιος Οργανισµός Εµπορίου) και οι πολυεθνικές δεν πρέπει να παίζουν κύριο

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ρόλο στη διαµόρφωση της αγροτικής πολιτικής. Χρειάζεται προώθηση νέου παραγωγικού µοντέλου, µε µείωση των αγροχηµικών, προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος. Όσο για τις προτάσεις αντιµετώπισης των κινδύνων από τις κλιµατικές αλλαγές, για αποτελεσµατικότερη διαχείριση υδάτων κ.α., δεν έχουν ουσιαστικό αντίκρισµα, τη στιγµή που η κεντρική κατεύθυνση πλήττει τη µεγάλη πλειοψηφία των µικροπαραγωγών της Ε.Ε. Από την άλλη, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης βρίσκεται σε κατάσταση ηµιδιάλυσης, όντας ανίκανο να αντιµετωπίσει σύνθετα προβλήµατα αγροτικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Αξίζει να τονίσουµε ότι η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί εκπόνηση 13 περιφερειακών µελετών (για αντιµετώπιση των προβληµάτων της ΚΑΠ) και δηµιουργία «τοπικών κέντρων αγροτικής ανάπτυξης» για τη στήριξη των παραγωγών. Τίποτα από αυτά δεν έγινε, ούτε διαφαίνεται να γίνει.

∆Ô ·ÁÚÔÙÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ Όσον αφορά στη νησιώτικη διάσταση του αγροτικού προβλήµατος, είναι πολύ κρίσιµη. Σε πρόσφατη περιοδεία µου στη Λέσβο, µε αφορµή τις κινητοποιήσεις των κτηνοτρόφων, είχα επαφές µε την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισµών, εκπροσώπους αγροτικών οργανώσεων και άλλων φορέων. Τα φαινόµενα παρακµής είναι έντονα, παρότι υπάρχουν δυνατότητες αγροτικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Για παράδειγµα, η διατήρηση της κτηνοτροφίας προϋποθέτει την εξασφάλιση τιµών στους κτηνοτρόφους που να υπολογίζουν το κόστος και ένα µικρό καθαρό όφελος. Η επιδότηση της µεταφοράς ζωοτροφών, θα ήταν ένα άµεσο µέτρο ανακούφισής τους. Επίσης, πρέπει να στηριχτεί η ελαιοκαλλιέργεια, ένα εθνικό προϊόν, µε τυποποίηση και προβολή και εξασφάλιση λογικών τιµών στους παραγωγούς. Αντίστοιχα, πρέπει να παρθούν µέτρα στήριξης της παράκτιας αλιείας. Η Ελλάδα έχει ποιοτικά και παραδοσιακά προϊόντα που χρειάζεται να αναδειχτούν και να συνδεθούν µε τη µεσογειακή δίαιτα και το τουριστικό κύκλωµα. Στον αγροτικό τοµέα δεν µπορεί να ευδοκιµήσει η πολιτική της ελεύθερης αγοράς, η οποία ισοπεδώνει του µικρούς παραγωγούς, διαλύει τις τοπικές κοινωνίες, ενισχύει τα διάφορα «καρτέλ», τις αγροτο-βιοµηχανίες και τις αλυσίδες super-markets, ενώ γεννάει ανεργία και υποβαθµίζει το περιβάλλον. Μεγάλο ρόλο στην αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων των περιφερειών και των νησιών του Αιγαίου, µπορούν να παίξουν οι πρωτοβάθµιοι συνεταιρισµοί (παραγωγικοί, προµηθευτικοί, καταναλωτικοί κ.λ.π.), οι ενώσεις βιοκαλλιεργητών και άλλες συλλογικές µορφές δράσης, όπως επίσης η αυτοδιοίκηση, µε ευαισθητοποίηση και συντονισµό των αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Ταυτόχρονα, ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ επισηµαίνουν την ανάγκη της αγωνιστικής παρέµβασης και διεκδίκησης, µε ενωτικές πρωτοβουλίες των φορέων που θέλουν µια άλλη αγροτική πολιτική, σε όφελος των µικροµεσαίων αγροτών και των τοπικών κοινωνιών. Γι’ αυτό, πέρα από τις παρεµβάσεις στη Βουλή, αναπτύσσει αυτοτελείς κινηµατικές δράσεις εκεί που υπάρχουν προβλήµατα στηρίζοντας τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις για την επίλυσή τους.