Νησιωτικό Αγρόκτημα 8

νησιωτικό

∞ÁÚfiÎÙËÌ· Î OΚΤΩΒΡΙΟΣ - ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 ΤΕΥΧΟΣ 8Ο

το περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

0,93 € Ë Ì¤ÛË ÙÈÌ‹ ÛÙÔ Úfi‚ÂÈÔ Á¿Ï· ™ÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi Ù· ÎÚ·ÛÈ¿ §‹ÌÓÔ˘ Î·È ™¿ÌÔ˘ ∏ ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ·Ô‚Ï‹ÙˆÓ «Î·›ÂÈ» §¤Û‚Ô Î·È ™¿ÌÔ

™À¡∂¡∆∂À•∏ ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥ

∞ºπ∂ƒøª∞: ∂Ï·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈο Î·È Û˘ÏÏÂÎÙÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù·

...Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘

¶

ριν από έξι µήνες το «Νησιωτικό Α γρόκτηµα», µε ένα εκτενές αφιέρωµα, άνοιξε τη συζήτηση για τη διαχείριση των αποβλήτων των µεταποιητικών µονάδων (ελαιοτριβεία, τυροκοµεία, οινοποιεία) που υπάρχουν στα νησιά του Αιγαίου. Το ζήτηµα ήρθε ξανά στην επικαιρότητα στα µέσα του Νοέµβρη. Αφορµή απετέλεσε µια εκδήλωση του Φυσιολατρικού Οµίλου Μυτιλήνης «Υδάτινος» και της νοµαρχίας Λέσβου, αντικείµενο της οποίας ήταν η παρουσίαση δύο µεθόδων δια χείρισης αποβλήτων. Ο χρόνος που επιλέχθηκε να γίνει η εκδήλωση ήταν ο καλύτερος δυνατός για µια συζήτηση, όχι όµως και για την εξεύρεση µιας λύσης. Τα τέλη του Νοέµβρη είναι η περίοδος που ξεκινά η λειτουργία των ελαιοτριβείων και ετοιµάζονται να ανοίξουν τα πυρηνελαιουργεία και τα τυροκοµεία. Τα οινοποιεία βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία. Κι επειδή η διαχείριση των αποβλήτων δεν είναι ζήτηµα που µπορεί να λυθεί µέσα σε έναν ή δύο µήνες, το µόνο που µπορεί να αναζητηθεί - σε αυτές τις συνθήκες - είναι µια λύση ανάγκης. Λύσεις ανάγκης δίνονται κάθε χρόνο, µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο, εδώ και δύο δεκαετίες. Αλλά τούτη η διαπίστωση δεν µπορεί να χρησιµοποιείται ως δικαιολογία για να παραπέµπεται συνεχώς η λύση του ζητήµατος στο απώτερο

µέλλον. Έστω και κάπως ανορθόδοξα, πρέπει να γίνει µια ολοκληρωµένη συζήτηση και να παρθούν αποφάσεις. Αποφάσεις που πρέπει να εφαρµοστούν και να δοθεί επιτέλους λύση, ώστε να µην ποτίζονται κάθε χρόνο τα ρέµατα και τα ποτάµια των νησιών µας µε λιόζουµο και τυρόγαλο. Τέλος, σε τούτο εδώ το σηµείωµα θέλουµε να υπογραµµίσουµε τα όσα δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα «Εµπρός» της Μυτιλήνης ο πρόεδρος του Παραρτήµατος Αιγαίου του Γεωτεχνικού Επιµελητηρίου, Γιάννης Τσακίρης. Συγκεκριµένα, όταν κλήθηκε να πάρει θέση στο ζήτηµα, είπε ότι το τυρόγαλο θα µπορούσε να διατεθεί στους κτηνοτρόφους για να ποτίσουν τα ζώα τους, αφού κάθε πρόβατο µπορεί να καταναλώσει µέχρι 5 κιλά τυρόγαλο χωρίς κανένα απολύτως πρόβληµα. Να σηµειωθεί ότι σε κάθε πρόβατο αναλογεί µόλις 1,5 κιλό τυρόγαλου. Η επιστροφή του τυρόγαλου από τα τυροκοµεία στους κτηνοτρόφους δεν απαιτεί καµµία επένδυση. Για το λιόζουµο, ο κ. Τσακίρης προτείνει ως λύση να χρησιµοποιείται για τη λίπανση των ελαιώνων. Είναι επιστηµονικά αποδεδειγµένο ότι αποτελεί εξαιρετικό λίπασµα. Από τα όσα υποστήριξε ο κ. Τσακίρης, είναι σαφές ότι η διαχείριση των αποβλήτων µπορεί να γίνει χωρίς καθόλου ή µε πολύ χαµηλό κόστος. Αρκεί να υπάρχει η βούληση γι’ αυτό.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

3

t

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ TEYXOΣ 8O

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 Eκδότης - ∆ιευθυντής: Mανόλης Mανώλας Yπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Μανάβης Σε αυτό τεύχος συνεργάστηκαν: Έλενα Χουσνή Βαγγελιώ Χρηστίδου Μαρία Σελάχα ∆ιόρθωση κειµένων: Χριστίνα Καλλέργη Φωτογραφίες:

ÂÚȯfiÌÂÓ· ∂ÈηÈÚfiÙËÙ· .......................................................................................................................................................................................5

Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Yπεύθυνη Eµπορικού Tµήµατος: Aναστασία Mπαµπούλα Yπεύθυνη ∆ιαφήµισης: Μαρία Κορδερά ∆ιαφηµιστικό τµήµα: Kαλλιόπη Ψαριανού Κωνσταντίνα Μουτζουρέλλη Στράτος Πλωµαρίτης Παραγωγή - Eκτύπωση : EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 27801 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

4 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∞Ó¿Ï˘ÛË .....................................................................................................................................................................................8-16 - √È ¤ÏÂÁ¯ÔÈ ¤ÊÂÚ·Ó ÔÈÔÙÈÎfiÙÂÚÔ Á¿Ï· - 0,93 ¢ÚÒ Ë Ì¤ÛË ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ Úfi‚ÂÈÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ ƒÂÔÚÙ¿˙ .................................................................................................................................................................................17-23 - ∂ÁÎÏ‹Ì·Ù· ηٿ Ù˘ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›·˜ - ™ÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi Ù· ÎÚ·ÛÈ¿ §‹ÌÓÔ˘ Î·È ™¿ÌÔ˘ ∞ÊȤڈ̷: ∂Ï·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈο Î·È ÂÏ·ÈÔÛ˘ÏÏÂÎÙÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù·............................................................24-33 - ∞ ÙËÓ «ÂÚÁ¿ÓË» ÛÙ· Û‡Á¯ÚÔÓ· ÂÏ·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈο - ∞°ƒ√∆∂áπ∫∏ ∫ƒ∏∆∏™ ∞µ∂∂∂ - GEOTECO A.E. - ∂ª¶√ƒπ¢∏™ ƒÂÔÚÙ¿˙.................................................................................................................................................................................34-45 - ∆ËÓ ·ÚÙ›‰· ÙˆÓ ÂÍ·ÁˆÁÒÓ ÛÒ˙Ô˘Ó Ù· ÙÚfiÊÈÌ· - ∏ ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ·Ô‚Ï‹ÙˆÓ «Î·›ÂÈ» §¤Û‚Ô Î·È ™¿ÌÔ - AKTINA PLAN: ¢›ÓÂÈ Ï‡ÛË Î·È ÛÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ Ù˘ÚfiÁ·ÏÔ˘ - ENVITEC ∞.∂.: √ÚÈÛÙÈ΋ Î·È ÊıËÓ‹ χÛË ÁÈ· Ù· ·fi‚ÏËÙ· ÙˆÓ ÂÏ·ÈÔÙÚȂ›ˆÓ - ŒÓ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ ¶ÏˆÌ¿ÚÈ ™˘Ó¤ÓÙ¢ÍË......................................................................................................................................................................................46 ∞¯ÈÏϤ·˜ ™Ù·‡ÚÔ˘ ∞fi‚ÏËÙ· Ù˘ÚÔÎÔÌ›ˆÓ: «∞·ÈÙÂ›Ù·È Ë ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰ËÌfiÛÈˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ» ∞ÁÚÔÙÈ΋ ·Ù˙¤ÓÙ· ........................................................................................................................................................................50

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· αλλάζοντας τα δεδοµένα σε διατροφή, γεωργία, µεταποίηση και εµπορία τροφίµων. «Πρόκειται για τρόφιµα απευθυνόµενα σε συγκεκριµένες οµάδες καταναλωτών, που µάλιστα - µακροχρόνια - θα µπορούν να εξατοµικευτούν και να παραλλάσσουν αναλόγως ηλικίας του ατόµου. ∆εν πρόκειται για µεταλλαγµένα τρόφιµα», εξηγεί ο διευθυντής του Ινστιτούτου Αγροβιοτεχνολογίας του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), Αθανάσιος Τσαυτάρης.

4,5 ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¢ÚÒ ÙÔ ÚÈÌ ÂÎÚ›˙ˆÛ˘ ÁÈ· Ù· ·Ì¤ÏÈ· τα 4,46 εκατοµµύρια ευρώ καθορίσθηκε για την Ελλάδα η πριµοδότηση εκριζώσεων για την αµπελουργική περίοδο 2009 - 2010 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 50,125% της αρχικής αίτησης της χώρας µας. Οι περικοπές αφορούν στο σύνολο της Ε.Ε., καθώς τα ποσά των επιλέξιµων αιτήσεων που κοινοποιήθηκαν από τα κράτη-µέλη µέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2009, υπερβαίνουν τον ανώτατο ετήσιο προϋπολογισµό του καθεστώτος εκρίζωσης για την αµπελουργική περίοδο 2009/10, που ανέρχεται σε 334 εκατοµµύρια ευρώ.

™

√È Ó¤Â˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ λεγόµενα βιολειτουργικά τρόφιµα σιγά-σιγά ∆ αµπαίνουν στη ζωή µας και αλλάζουν τον τρόπο που τρεφόµαστε αλλά και τα δεδοµένα στην παραγωγή τροφίµων. Οι περισσότεροι γνωρίσαµε τα βιολειτουργικά τρόφιµα από προϊόντα που υπόσχονται µείωση της χοληστερίνης και της πίεσης. Υπάρχουν όµως πολλές άλλες κατηγορίες. Συγκεκριµένα µπορούν να παραχθούν ντοµάτες που µπορούν να µειώσουν σηµαντικά τη συχνότητα αιµοκαθάρσεων των νεφροπαθών (ακόµη και στις δύο φορές µηνιαίως από δύο εβδοµαδιαίως), χάρη στη χαµηλότερη περιεκτικότητά τους σε κάλιο και φώσφορο. Σιτηρά και ρύζι µε χαµηλή γλουτένη, ώστε οι πάσχοντες από κοιλιοκάκη (σ.σ. δυσανεξία στη γλουτένη), δηλαδή περίπου το 3% - 6% του ελληνικού πληθυσµού, να µπορούν να καταναλώνουν πιο άφοβα ψωµί. Τροφές πλούσιες σε µεθύλια (π.χ. σκόρδο, βασιλικός πολτός, αµύγδαλα, συκώτι, µπρόκολα, σταµναγκάθι), όπως το φολικό οξύ, που αν καταναλωθούν συστηµατικά από εγκύους στις πρώτες ηµέρες της κύησης, αυξάνουν τις πιθανότητες για υγιείς µελλοντικούς ενήλικες… Οι παραπάνω είναι µερικές από τις δυνατότητες που µπορούν να προσφέρουν στο µέλλον τα «εξειδικευµένα» τρόφιµα, µέσω της γονιδιωµατικής τεχνολογίας και της «στοχευµένης» αγροτικής καλλιέργειας,

ªÂϤÙË ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ Ù¯ÓËÙÒÓ ˘Ê¿ÏˆÓ ÛÙË Ã›Ô στη νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση Χίου υπέ¶ ρόταση βαλαν το Τµήµα Επιστηµών της Θάλασσας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου και το Ινστιτούτο Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΟ. Η πρόταση αυτή αφορά στην κατασκευή ειδικών µορφών προστατευτικών και παραγωγικών τεχνητών υφάλων στη θαλάσσια περιοχή του νοµού Χίου, ώστε να προστατεύονται τα νεαρά ψάρια και να αυξηθούν, µακροπρόθεσµα, τα ιχθυαποθέµατα για την αλιεία της περιοχής και την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος. Σύµφωνα µε δηµοσίευµα, η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση Χίου εξετάζει θετικά την πρόταση, κρίνοντας προφανώς πως το έργο είναι προς όφελος των αλιέων, αλλά και των κατοίκων των παρακείµενων δήµων, αφού υπάρχουν προοπτικές για µελλοντική ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισµού. Το έργο θα ενταχθεί στο Μέτρο 3.2 του ΕΠΑΛ 2007 - 2013, µε τίτλο «Μέτρα Προστασίας και ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας», ενώ πρόκειται να ακολουθήσει διαβούλευση µε τους Αλιευτικούς Συλλόγους, τους δήµους και τις λιµενικές αρχές του νοµού.

O ¶··ÛÙ¿ÌÎÔ˜ ÂÈÛËÁËÙ‹˜ Ù˘ ∂ÈÙÚÔ‹˜ °ÂˆÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Â˘ÚˆÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï›Ô˘ ÁÈ· ÙȘ ÁˆÚÁÈΤ˜ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ ÛÙÔÓ ¶√∂ της Ν.∆. √ ευρωβουλευτής καθηγητής Γεώργιος Πα παστάµκος ορίσθηκε διακοµµατικός εισηγητής της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου σχετικά µε τις γεωργικές διαπραγµατεύσεις στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου (ΠΟΕ). Ο κ. Παπαστάµκος, στο πλαίσιο της προηγούµενης κοινοβουλευτικής θητείας, υπήρξε εισηγητής του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για τις διαπραγµατεύσεις στον

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

5

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ∞ÈÛÈfi‰ÔÍ· ÌËӇ̷ٷ ·fi ÙËÓ Ecofestival αίσθηση έκλεισε τις πόρτες της ª εη µια12ηαισιόδοξη Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών Ecofestival 2009 την Κυριακή 8 Νοεµβρίου 2009. Παρά τη γενικότερη οικονοµική κρίση της αγοράς, η έκθεση διατηρήθηκε στα ίδια περίπου επίπεδα µε την περσινή χρονιά, από πλευράς εκθετών και επισκεψιµότητας, µε περισσότερους από 200 εκθέτες και επισκέπτες που κινήθηκαν στα περσινά επίπεδα. Έτσι, η έκθεση Ecofestival αποδεικνύει για άλλη µία φορά ότι η αγορά των βιολογικών προϊόντων στηρίζεται σε σταθερές βάσεις, ανεξάρτητα από την όποια οικονοµική κρίση. Τόσο οι αριθµοί, όσο και οι εντυπώσεις, µιλούν για ένα γεγονός που έχει αναχθεί στον πλέον καθιερωµένο θεσµό της βιολογικής γεωργίας στη χώρα µας. Με σταθερό ρυθµό, το Ecofestival µεγαλώνει και βελτιώνεται, προσφέροντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να περιηγηθούν σε όλο το φάσµα των βιολογικών προϊόντων. ΠΟΕ, καθώς και αγορητής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόµµατος σχετικά µε τις εν λόγω διαπραγµατεύσεις. Σε οµιλία του στην Ολοµέλεια του Ε.Κ. στο Στρασβούργο, στο πλαίσιο παρεµβάσεων επί σηµαντικών πολιτικών ζητηµάτων, ο ευρωβουλευτής της Ν.∆. αναφέρθηκε στην επανέναρξη και την εντατικοποίηση των διαπραγµατεύσεων του γύρου της Ντόχα στον ΠΟΕ. Εν όψει της Υπουργικής ∆ιάσκεψης που θα διεξαχθεί στα τέλη Νοεµβρίου στη Γενεύη, κάλεσε την Επιτροπή, η οποία και διεξάγει τις διαπραγµατεύσεις εξ ονόµατος της Ε.Ε.-27, για την από κοινού διαµόρφωση της διαπραγµατευτικής στάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σηµειώνεται ότι ο Έλληνας ευρωβουλευτής θα είναι µέλος της επίσηµης αποστολής του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στη Γενεύη. Σε ό,τι αφορά στον αγροτικό τοµέα, ο κ. Παπαστάµκος ζήτησε από την Κοµισιόν να σεβαστεί πλήρως την ισχύουσα διαπραγµατευτική εντολή. Υπογράµµισε ότι η οποιαδήποτε διαπραγµατευτική προσφορά της Κοµισιόν προς τους εµπορικούς εταίρους δε θα πρέπει να επιφέρει περαιτέρω µεταρρύθµιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, πολύ περισσότερο δε θα πρέπει να προκαταλάβει την αναθεώρηση του 2013. Αναφερόµενος στη στάση της Κοµισιόν, σηµείωσε χαρακτηριστικά ότι ενδεχόµενη συµφωνία στον ΠΟΕ, σε καµµία περίπτωση δε θα πρέπει να συνεπάγεται µια, εκ πλαγίων ή εκ των άνω, πρόωρη µεταρρύθµιση της κοινής αγροτικής πολιτικής.

ÛԘ: ∂‰·ÊÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· Ӥ˜ ηÏÏȤÚÁÂȘ το πρώτο µέρος της ερευνητικής √ λοκληρώθηκε µελέτης «Εδαφολογικές αναλύσεις µε σκοπό τη διερεύνηση δυνατότητας νέων καλλιεργειών στο ∆ήµο Καρδαµύλων της Χίου», που γίνεται στo πλαίσιo

6 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

προγραµµατικής του εν λόγω δήµου µε το Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (Ινστιτούτο Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης). Ειδικό κλιµάκιο επιστηµόνων επισκέφτηκε το δήµο Καρδαµύλων και έλαβε δείγµατα εδάφους, σε όλη την έκτασή του, µε σκοπό την ανάλυσή τους. Η µελέτη θα καταλήξει σε προτάσεις για συντεταγµένες καλλιέργειες και παροχή καλλιεργητικών συµβουλών, λαµβάνει δε υπόψη την ιδιαιτερότητα της περιοχής, η οποία είναι ενταγµένη στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο NATURA 2000. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι σε εξέλιξη είναι και η µελέτη για την ανάπτυξη καστανοκαλλιέργειας στα ∆.∆. Βικίου και Καµπιών της Χίου.

¶ÚÔÎÔ‚¿Î˘ «ªÂÁ¿Ï· Û˘ÌʤÚÔÓÙ· ¯ÂÈÚ·ÁˆÁÔ‡Ó ÙȘ ÙÈ̤˜ ÛÙÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô» της τιµής του ελαιολάδου από µε«Ã ειραγώγηση γάλα συµφέροντα, κυρίως από την Ιταλία», καΝίκος

ταγγέλλει ο πρόεδρος της ΕΑΣ Λακωνίας, κ. Προκοβάκης, ο οποίος πάντως θεωρεί ότι «τα πάντα θα κριθούν από το πόσο ενωµένοι θα εµφανιστούν οι ίδιοι οι παραγωγοί». Ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισµών Λακωνίας χαρακτηρίζει τη φετινή κατάσταση ακόµη πιο δύσκολη από την περσινή. Ο κ. Προκοβάκης φοβάται ότι οι τιµές παραγωγού για τα 3 δέκατα θα πέσουν κάτω από τα 2,00 ευρώ ανά κιλό.

∑Ô‡Ó Ì ‰·ÓÂÈο του περασµένου Σεπτεµβρίου, στη Στύψη ™ τατηςµέσα Λέσβου, µια παρέα νέων συζητάει τις εξελίξεις στην ελαιοκοµία. Στο τραπέζι κάθονται δύο ελαιοπαραγωγοί, ένα καθηγητής µέσης εκπαίδευσης, ένας γιατρός και ένας δηµοσιογράφος. Όλοι λίγο ή πολύ έχουν σχέση µε το ελαιόλαδο, αφού στη Λέσβου ό-

λες οι οικογένειες έχουν έστω και ένα µικρό χωράφι για να βγάζουν το λάδι της χρονιάς. Ωστόσο, µόνο οι κατά κύριο επάγγελµα ελαιοπαραγωγοί εξαρτούν το εισόδηµά τους από την τιµή του ελαιολάδου και τις επιδοτήσεις που παίρνουν.

το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, κρούσεις είχαν γίνει πάρα πολλές φορές, αλλά χωρίς αποτέλεσµα. Όλοι οι συνεταιριστές προσπαθούσαν να αποφύγουν αυτή την «ηλεκτρική καρέκλα».

∏ ÎÙËÓ›·ÙÚÔ˜ «Ù· ¤·ÈÚÓ» στο Τελωνείο των Κήπων Έ∂ λέγκτρια-κτηνίατρος βρου συνελήφθη προχθές να δωροδοκείται µε προσηµειωµένα χαρτονοµίσµατα για να επιτρέψει τη διέλευση φορτίου αλιευµάτων. Το αξιοσηµείωτο της υπόθεσης είναι ότι ενώ είχαν κινηθεί µετά από Ε∆Ε οι διαδικασίες τον Ιανουάριο του 2009 για να µετακινηθεί η εν λόγω κτηνίατρος, η µετακίνηση δεν έγινε επειδή δεν υπέγραψε ο τότε υπουργός Αγρ. Ανάπτυξης κ. Σωτήρης Χατζηγάκης. Την υπόθεση αποκάλυψε η οικονοµική e-φηµερίδα της Βόρειας Ελλάδας «voria.gr». Σύµφωνα µε το ρεπορτάζ, για την εν λόγω κτηνίατρο είχαν γίνει επώνυµες καταγγελίες και στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων (µία εξ αυτών έγινε στις 12 Ιανουαρίου 2009), προκαλώντας µάλιστα την προσωπική παρέµβαση του τότε αρµόδιου υφυπουργού κ. Κώστα Κιλτίδη, ο οποίος στις αρχές Ιουνίου επισκέφθηκε το συγκεκριµένο τελωνείο για να διαµορφώσει ιδία άποψη.

Àfi ·Ó·ıÂÒÚËÛË γνωρίζουν τι συµβαίνει στο υπουργείο ΑγροŸ σοι τικής Ανάπτυξης όταν αλλάζει ηγεσία, αντιλήφθηκαν ότι οι εκλογές του Οκτωβρίου άναψαν το φως για αλλαγές στο πρόγραµµα «Αλέξανδρος Μπαλτατζής». Λίγο µετά την ανάληψη των καθηκόντων της η κ. Μπατζελή, το δήλωσε η ίδια ρητά ότι θα γίνουν αλλαγές. Αν τώρα συνεκτιµήσουµε ότι ο αρµόδιος ειδικός γραµµατέας, κ. ∆ιβάρης, ανέλαβε καθήκοντα µε καθυστέρηση πάνω από ένα µήνα, όλοι αντιλαµβανόµαστε στην καλύτερη περίπτωση πως τις αλλαγές θα τις δούµε στις αρχές του νέου χρόνου.

∫Ô˘‚¤ÓÙ· Ó· Á›ÓÂÙ·È µέσα του περασµένου Νοεµβρίου γράφτηκε ™ τασε εφηµερίδα ότι είναι ζήτηµα ηµερών η ανακοίνωση των προγραµµάτων βιολογικής γεωργίας και βιολογικής κτηνοτροφίας. Ωστόσο ως την ώρα που έκλεισε η ύλη του περιοδικού δεν είχαµε δει καµµία τέτοια. ∆εν ξέρουµε από πού αντλούνταν αυτές τις πληροφορίες, αλλά θέλει λίγο περισσότερη προσοχή στο πώς αναπαράγονται.

™Ê˘Ú›˙Ô˘Ó ÎϤÊÙÈη από τα κορυφαία συνεταιριστικά στελέχη ∫ ανένα του ΠΑΣΟΚ δεν ήθελε να αναλάβει την προεδρία του ΟΠΕΚΕΠΕ. Σύµφωνα µε πληροφορίες από

∆Ô ÂÏÏËÓÈÎfi Ï¿‰È ¤¯ÂÈ ˙‹ÙËÛË τρόφιµα και ποτά αποτελούν το 30% ∆ ατωνελληνικά ελληνικών εξαγωγών προς τη Γερµανία (στοιχείο 2008). Η Ελλάδα, ενώ το 1970 κατείχε τη 16η θέση στον κατάλογο των χωρών σηµαντικότερων εµπορικών εταίρων για τις εισαγωγές της Βαυαρίας, βρίσκεται το 2008 στην 38η θέση. Εν τούτοις, όπως δείχνουν τα πιο πρόσφατα στοιχεία (Ιανουάριος - Μάρτιος 2009), ειδικά για τα προϊόντα διατροφής, η χώρα µας φτάνει να καταλαµβάνει τη 12η θέση. Ένα πολύ σηµαντικό προϊόν για τις ελληνικές εξαγωγές είναι το ελαιόλαδο. Την τελευταία δεκαετία η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ελαιολάδου στη Γερµανία σηµείωσε σηµαντική άνοδο. Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι από 0,27 κιλά το 1997, ανήλθε στα 0,50 το 2008. Το µερίδιο αγοράς, δε, του ελαιολάδου στις πωλήσεις φυτικών ελαίων αυξήθηκε από 9% σε 17,5% κατά το ίδιο χρονικό διάστηµα. Αξιοποιώντας αυτά τα δεδοµένα, το Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Αθηνών οργάνωσε µια επιχειρηµατική αποστολή στο Μόναχο, την πρωτεύουσα του κρατιδίου της Βαυαρίας. Οι Έλληνες χονδρέµποροι που συµµετείχαν στην αποστολή, πήγαν ελληνικά προϊόντα σε µικρά γερµανικά καταστήµατα. Στόχος σήµερα είναι η εισαγωγή των ελληνικών τροφίµων σε αλυσίδες τροφίµων και σε delicatessen. Αυτή την προσπάθεια εξυπηρέτησε η συγκεκριµένη αποστολή του ΒΕΑ. Άλλα προϊόντα που παρουσιάζουν καλές προοπτικές σήµερα, είναι τα ελληνικά βιολογικά προϊόντα, δεδοµένης της ευαισθητοποίησης των Γερµανών καταναλωτών για προϊόντα υγιεινιστικού προσανατολισµού.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

7

·Ó¿Ï˘ÛË 50% οو ÙÔ ÌÈÎÚÔ‚È·Îfi ÊÔÚÙ›Ô ÛÙÔ Úfi‚ÂÈÔ Á¿Ï·

√È ¤ÏÂÁ¯ÔÈ ¤ÊÂÚ·Ó ÔÈÔÙÈÎfiÙÂÚÔ Á¿Ï·

£

εαµατική είναι η βελτίωση της ποιότητας του γάλακτος που παράχθηκε στα νησιά του Αιγαίου την πενταετία 2004 - 2008 σύµφωνα µε τα στοιχεία του Ελληνικού Οργανισµού Γάλακτος και Κρέατος. Εξίσου θεαµατική είναι και η αύξηση των ελέγχων που έγιναν από τον Οργανισµό στο ίδιο διάστηµα. Συγκεκριµένα, οι αναλύσεις για το πρόβειο γάλα που έγιναν το 2004 ήταν 10.364, το 2005 9.671, το 2006 αυξήθηκαν στις 26.534, το 2007 έφθασαν στις 31.151 και το 2008 στις 33.815. Στο κατσικίσιο γάλα που παράγεται στα νησιά, το 2004 ήταν 2.068, το 2005 2.858, το 2006 7.673, το 2007 7.881 και το 2008 6.869. Στο αγελαδινό γάλα έγιναν 141 ανα-

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

λύσεις το 2004, 3.555 αναλύσεις το 2005, 7.042 αναλύσεις το 2006, 5.597 αναλύσεις το 2007 και 6.289 αναλύσεις το 2008. Συνολικά οι αναλύσεις που έγιναν στους πέντε νοµούς του Αιγαίου είναι 12.573 το 2004, 16.084 αναλύσεις το 2005, 41.249 αναλύσεις το 2006, 44.629 αναλύσεις το 2007 και 46.973 το 2008. Οι αναλύσεις που πραγµατοποίησε το Εργαστήριο Ελέγχου Γάλακτος της Λέσβου ήταν 4.782 το 2004, 10.018 το 2005, 27.774 το 2006, 30.459 το 2007 και 31.463 το 2008. Οι υπόλοιποι έλεγχοι πραγµατοποιήθηκαν από το Εργαστήριο Ελέγχου Γάλακτος που υπάρχει στο Ρέθυµνο της Κρήτης. Από τους παραπάνω αριθµούς προκύπτει ότι µέσα σε πέντε χρόνια έχουν εξαπλασιαστεί οι αναλύσεις στο γάλα που παράγεται στα νησιά του Αιγαίου (εξαιρου-

µένων της Κρήτης και της Εύβοιας). Η πλειοψηφία των ελέγχων γίνεται στο νοµό της Λέσβου κι αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ότι το Εργαστήριο Ελέγχου Γάλακτος που έχει δηµιουργήσει ο οργανισµός έχει την έδρα του στο Κάτω Τρίτος της Λέσβου. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στη Λέσβο παράγεται η µεγαλύτερη ποσότητα γάλακτος από κάθε άλλο νησί του Αιγαίου. Τα στατιστικά στοιχεία του Οργανισµού δείχνουν ότι από τις συνολικά 31.463 αναλύσεις που έγιναν το 2008, οι 24.305 έγιναν στο νοµό της Λέσβου. ∆ηλαδή οι αναλύσεις που έγιναν για το πρόβειο και κατσικίσιο γάλα που παράγεται στο νοµό Λέσβου, αποτελούν το 77,24% των συνολικών αναλύσεων που έγιναν. Στο γάλα που παράγεται στο νοµό της Χίου έγιναν µόλις 690 αναλύσεις για το αγελαδινό, το κατσικίσιο και το πρόβειο γάλα που παράγεται στις κτηνοτροφικές µονάδες του νησιού. ∆ηλαδή µόλις το 2,19% των συνολικών αναλύσεων. Στο γάλα που παράγεται στο νοµό Σάµου έγιναν µόλις 330 έλεγχοι ή ποσοστό 1,04% των συνολικών αναλύσεων. Στις Κυκλάδες 5.726 αναλύσεις ή ποσοστό 18,20%. Πρέπει εδώ να σηµειωθεί ότι η Νάξος έχει ανεπτυγµένη κτηνοτροφία (βοοειδή και κατσίκες). Στο νησί παράγονται σηµαντικές ποσότητες γάλακτος και τυριά µε ονοµασία προέλευσης, γι’ αυτό και είναι εύλογο να γίνεται αυξηµένος αριθµός αναλύσεων για την ποιότητα του γάλακτος που παράγεται στα νησιά των Κυκλάδων. Τέλος, στα ∆ωδεκάνησα έγιναν 412 αναλύσεις ή ποσοστό 1,30%.

t Τα στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ δείχνουν µεγάλη πτώση του µικροβιακού φορτίου στο γάλα που παράγεται στα νησιά του Αιγαίου

s

√È ·Ó·Ï‡ÛÂȘ ·Ó¤‚·Û·Ó ÔÈfiÙËÙ· Βασικό χαρακτηριστικό για την ανάδειξη της ποιότητας του γάλακτος που παράγεται σε µια περιοχή είναι η µείωση του µικροβιακού φορτίου του. Τα στατιστικά στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ δείχνουν ότι το µικροβιακό φορτίο στο γάλα που παράγεται στους νησιωτικούς νοµούς παρουσιάζει θεαµατική υποχώρηση κι όπου γίνονται περισσότεροι έλεγχοι, η πτώση είναι ακόµα µεγαλύτερη. Πέρα όµως από τα στατιστικά στοιχεία, οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι αλλά και οι τυροκόµοι παραδέχονται ότι τους ελέγχους που κάνει ο ΕΛΟΓΑΚ, τους έχει κάνει πιο προσεκτικούς. Όµως το σηµαντικότερο επίτευγµα από τους ελέγχους που γίνονται, είναι ότι πείστηκαν οι κτηνοτρόφοι πως πρέπει να χρησιµοποιούν αρµεκτικές µηχανές για το άρµεγµα των ζώων. ∆ιότι έτσι το γάλα συγκεντρώνεται πολύ πιο γρήγορα, είναι πολύ πιο καθαρό και υγιεινό. Αυτό σηµαίνει ότι και τα προϊόντα που θα δώσει, θα είναι πολύ πιο υγιεινά.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

9

·Ó¿Ï˘ÛË Αν οι αρµεκτικές µηχανές ήταν το πρώτο βήµα για την παραγωγή ποιοτικού γάλακτος, το δεύτερο θα ήταν η απόκτηση και η χρήση παγολεκανών. Σε άλλες περιοχές της χώρας οι παγολεκάνες έχουν µπει στην καθηµερινότητα των κτηνοτρόφων εδώ και αρκετά χρόνια. Τώρα έρχονται και στα νησιά του Αιγαίου. Τα στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ δείχνουν µεγάλη πτώση του µικροβιακού φορτίου στο γάλα που παράγεται στα νησιά του Αιγαίου. Ειδικότερα, ο γεωµετρικός µέσος όρος του µικροβιακού φορτίου στο αγελαδινό γάλα το 2004 ήταν 991,4 x 1.000 µικρόβια ανά ml και το 2008 είχε πέσει στα 232,9 x 1.000 µικρόβια ανά ml. Στο κατσικίσιο γάλα το 2004 ο γεωµετρικός µέσος όρος ήταν 493,4 x 1.000 µικρόβια ανά ml και το 2008 υποχώρησε στα 257,5 x 1.000 µικρόβια ανά ml. Στο πρόβειο γάλα οι αναλύσεις δείχνουν ότι ο γεωµετρικός µέσος όρος του µικροβιακού φορτίου υποχώρησε από τα 431,7 x 1.000 στα 245,9 x 1.000 µικρόβια ανά ml. Η πιο µεγάλη µείωση του µικροβιακού φορτίου παρατηρείται στη Χίο και συγκεκριµένα στις µονάδες του νησιού που παράγουν αγελαδινό γάλα. Το 2004 ο γεωµετρικός µέσος όρος έδειχνε ότι υπάρχουν 1.056,3 x 1.000 µικρόβια ανά ml γάλακτος. Το 2008 ο γεωµετρικός µέσος όρος έδειχνε ότι υπάρ-

χουν µόλις 306,6 x 1.000 µικρόβια ανά ml γάλακτος. Όµως ο χαµηλότερος γεωµετρικός µέσος όρος εµφανίζεται στο αγελαδινό γάλα που παράγεται στη Σάµο. Μόλις 71,8 x 1.000 µικρόβια ανά ml το 2008, όταν το 2004 βρίσκονταν στο 343,7 x 1.000 µικρόβια ανά ml. Στο κατσικίσιο γάλα παρατηρούµε ότι το χαµηλότερο µικροβιακό φορτίο το συναντάµε και πάλι στο νοµό Σάµου, µε 74,8 x 1.000 µικρόβια ανά ml το 2008. Το υψηλότερο βρέθηκε στο νοµό Ρόδου και ήταν 1.072 x 1.000 µικρόβιο ανά ml. Όµως πρέπει να σηµειώσουµε ότι στο νοµό αυτό το µικροβιακό φορτίο του κατσικίσιου γάλακτος όλα τα προηγούµενα χρόνια ήταν πολύ χαµηλό. Συγκεκριµένα ποτέ δεν ξεπέρασε τα 210 x 1.000 µικρόβια ανά ml. Στο πρόβειο γάλα παρατηρούµε ότι το χαµηλότερο µικροβιακό φορτίο συναντάται στο νοµό της Σάµου, µόλις 92 x 1.000 µικρόβια ανά ml, όταν το 2004 στον ίδιο νοµό το µικροβιακό φορτίο ήταν στα 458 x 1.000 µικρόβια ανά ml. Στο νοµό Λέσβου, όπου παράγεται ο µεγαλύτερος όγκος πρόβειου γάλακτος, βλέπουµε ότι ο γεωµετρικός µέσος όρος του µικροβιακού φορτίου έπεσε από τα 535,7 x 1.000 µικρόβια ανά ml το 2004 στα 234,3 x 1.000 µικρόβια ανά ml.

πnfo 1. Σύµφωνα µε τα όσα προβλέπονται στην κοινοτική και εθνική νοµοθεσία, το γάλα κάθε κτηνοτροφικής µονάδας ελέγχεται µηνιαίως (τουλάχιστον) δύο φορές για τον προσδιορισµό της ολικής µικροβιακής χλωρίδας (CFU/ml) και µία φορά για τη µέτρηση της χηµικής σύστασης, του σηµείου πήξεως, του αριθµού των σωµατικών κυττάρων (µόνο στο αγελαδινό) και την παρουσία ή µη αντιµικροβιακών παραγόντων (αντιβιοτικών).

σύστηµα καλύπτει τις κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις που παραδίδουν γάλα στις µεταποιητικές εγκαταστάσεις.

2. Σύµφωνα µε την ισχύουσα εθνική νοµοθεσία, ο έλεγχος της ποιότητας του γάλακτος από τα επίσηµα Εργαστήρια Ελέγχου Ποιότητας Γάλακτος του ΕΛΟΓΑΚ, πέρα από τις κτηνοτροφικές µονάδες, περιλαµβάνει: Μεταποιητικές εγκαταστάσεις χωρίς δυνατότητα αυτοελέγχου Μεταποιητικές εγκαταστάσεις µε δυνατότητα αυτοελέγχου

4. Ο γεωµετρικός µέσος όρος έχει δηµιουργηθεί από τους επιστήµονες της στατιστικής γιατί δίνει σαφέστερη εικόνα στις αναλύσεις, που είναι πιθανό να έχουµε υψηλές µεµονωµένες τιµές. ∆ηλαδή στην περίπτωσή µας, αν σε ένα σύνολο 1.000 κτηνοτρόφων υπάρχουν 5 µε πολύ υψηλό µικροβιακό φορτίο, δε µπορούν να επηρεάσουν ιδιαίτερα το µέσο όρο του. Βασικά χαρακτηριστικά του γεωµετρικού µέσου όρου: Επηρεάζεται πολύ λίγο από µεµονωµένες υψηλές τιµές Εφαρµόζεται µόνο για θετικές τιµές Είναι κατάλληλος για τον υπολογισµό της µέσης σχετικής µεταβολής ή για τον υπολογισµό του µέσου αναλογιών

3. Ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στη γρήγορη και έγκαιρη κοινοποίηση των αποτελεσµάτων των αναλύσεων από τα εργαστήρια του ΕΛΟΓΑΚ, προς τους άµεσα ενδιαφεροµένους (µεταποιητές, παραγωγούς και διευθύνσεις Κτηνιατρικής), για την ανάληψη των απαραίτητων διορθωτικών ενεργειών που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητάς του προς µεταποίηση γάλακτος. Ειδικά στις περιπτώσεις δειγµάτων µε θετική αντίδραση στο τεστ ελέγχου παρουσίας αντιµικροβιακών παραγόντων, ενηµερώνεται άµεσα ο µεταποιητής. Το εφαρµοζόµενο

5. Ολική µικροβιακή χλωρίδα ανά ml: Με απλά λόγια είναι το σύνολο των µικροβίων που υπάρχουν σε ένα χιλιοστόλιτρο γάλακτος. Ο δείκτης αυτής είναι πολύ σηµαντικός για την ποιότητα του γάλακτος. Οι προδιαγραφές για την παραγωγή φέτας αναφέρουν ότι στο γάλα δε θα πρέπει να υπάρχουν περισσότερα από 1,5 εκατοµµύριο µικρόβια ανά χιλιοστό του λίτρου. Με βάση τα ελληνικά δεδοµένα, ποιοτικό γάλα θεωρείται εκείνο που έχει κάτω από 500.000 µικρόβια ανά χιλιοστό του λίτρου.

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·Ó¿Ï˘ÛË ∆· Â›ÛËÌ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ∂§√°∞∫

0,9349 ¢ÚÒ Ë Ì¤ÛË ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ Úfi‚ÂÈÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΑΒΗ

K

άθε χρόνο τέτοια εποχή γίνονται διαπραγµατεύσεις για τις τιµές του γάλακτος µεταξύ κτηνοτρόφων και τυροκόµων. Οι κτηνοτρόφοι υποστηρίζουν ότι οι τυροκόµοι παίρνουν το γάλα τους φθηνά και το πουλάνε ακριβά. Οι τυροκόµοι από την πλευρά τους υποστηρίζουν ότι τα δικά τους περιθώρια κέρδους είναι πολύ µικρά, αφού συµπιέζονται από τα σούπερ µάρκετ που έχουν τον απόλυτο έλεγχο της αγοράς. Εν πολλοίς και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο. Η αλήθεια είναι ότι η φέτα που είναι το κύριο τυροκοµικό προϊόν που παράγεται από το πρόβειο γάλα πωλείται προς 4,80 ευρώ το κιλό από τις τυροκοµικές µονάδες στα σούπερ µάρκετ. Οι ίδιοι οι τυροκόµοι υποστηρίζουν ότι την καλύτερη τιµή την έχει πετύχει η εταιρεία «∆ωδώνη», η οποία πουλάει τη φέτα στα σούπερ µάρκετ προς 5,50 ευρώ το κιλό. Ωστόσο, η φέτα φθάνει στον καταναλωτή από 7,00 ως 10,00 ευρώ το κιλό, ενώ σε ορισµένες περιπτώσεις ξεπερνάει και τα 10 ευρώ. Το λαδοτύρι, που είναι ένα από τα ΠΟΠ τυριά της Λέσβου, πωλείται προς 7,00 έως 7,30 ευρώ το κιλό από τους τυροκόµους στα σούπερ µάρκετ, αλλά η τιµή που το αγοράζει ο καταναλωτής είναι αυξηµένη κατά 50% περίπου. Σε πολύ υψηλές τιµές πωλούνται στα σούπερ µάρκετ και άλλα επώνυµα τυροκοµικά προϊόντα του Αιγαίου, όπως είναι το µαστέλο που παράγεται από αγελαδινό γάλα στη Χίο, το καλαθάκι και το µελίχλωρο της Λήµνου, τα τυριά της Νάξου κ.λπ.. Προφανώς οι µεγάλες αλυσίδες των σούπερ µάρκετ, λόγω του µεγάλου ειδικού βάρους που έχουν, µπορούν να επιβάλλουν τους δικούς τους κανόνες στην αγορά. ∆ηλαδή πληρώνουν τους τυροκόµους µε πολλούς µήνες καθυστέρηση, εξαναγκάζουν σε µεγάλες εκπτώσεις στις τιµές κ.λπ.. Το αποτέλεσµα είναι να διαµορφώνουν πολύ µεγάλα περιθώρια κέρδους, τα οποία µε σχετική άνεση βρίσκουν τρόπους να τα αποκρύπτουν. Οι τυροκόµοι, από την πλευρά τους, µεταφέρουν όλη αυτή την πίεση στους κτηνοτρόφους. Με αποτέλεσµα οι τιµές παραγωγού να συµπιέζονται πάρα πολύ. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα οι µικροί κτηνοτρόφοι να καταστρέφονται ή να εγκαταλείπουν το επάγγελµά τους µε την πρώτη ευκαιρία. Για να δώσουµε µια σαφή εικόνα των τιµών παραγω-

ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΓΕΛΑ∆ΙΝΟ (tn)” 2003 661 945 2004 688 370 2005 733 905 2006 741 660 2007 717 285 2008 705 920

ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ _/κιλό” 0.3522 0.3583 0.3591 0.3508 0.3864 0.4341

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΑΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΡΟΒΕΙΟ ΤΙΜΗ (tn)” _/κιλό” 411 945 0.8469 416 445 0.8766 460 080 0.9044 506 460 0.9153 516 150 0.8683 497 160 0.9349

ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΚΑΤΣΙΚΙΣΙΟ (tn)” 166 500 166 190 166 430 182 890 170 405 146 820

ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ _/κιλό” 0.4999 0.5180 0.5410 0.5505 0.5125 0.5588

γού που διαµορφώθηκαν τα προηγούµενα χρόνια, αναζητήσαµε τα επίσηµα στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ, τα οποία σήµερα δηµοσιεύουµε. Σε αυτό εδώ το ρεπορτάζ καταγράφουµε τις µέσες τιµές του πρόβειου, του αγελαδινού και του κατσικίσιου γάλακτος στους πέντε νοµούς του Αιγαίου και τη µέση πανελλαδική τιµή, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα σύγκρισης µε τους άλλους νησιωτικούς νοµούς, αλλά και µε τον πανελλαδικό µέσο όρο.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

11

·Ó¿Ï˘ÛË ∆ΗΛΩΘΕΙΣΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ & ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΑΝΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΕΤΟΣ ΝΟΜΟΣ ∆Ω∆ΕΚΑΝΗΣΟΥ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ ΠΡΟΒΕΙΟ ΤΙΜΗ ΚΑΤΣΙΚΙΣΙΟ ΤΙΜΗ ΑΓΕΛΑ∆ΙΝΟ (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” 0.4197 25 0.7207 30 0.4100 2003 3 035 2004 2 620 0.4164 20 0.7252 45 0.4100 0.4091 10 0.7300 15 0.4100 2005 2 070 2006 1 920 0.4254 55 1.0568 40 0.5282 2007 1 755 0.4389 60 1.0850 50 0.6000 0.4673 50 1.1463 25 0.6520 2008 1 740 ΝΟΜΟΣ ΛΕΣΒΟΥ ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΑΓΕΛΑ∆ΙΝΟ ΤΙΜΗ ΠΡΟΒΕΙΟ ΤΙΜΗ ΚΑΤΣΙΚΙΣΙΟ ΤΙΜΗ (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” 2003 0 0.0000 11 700 0.7483 2 315 0.4373 2004 0 0.0000 16 955 0.8184 2 980 0.4672 2005 20 0.5359 24 005 0.8996 5 010 0.5224 2006 20 0.5365 27 470 0.8585 5 495 0.4904 2007 4 0.5400 29 050 0.7952 4 905 0.4618 2008 0 0.0000 26 220 0.8730 3 410 0.5054 ΝΟΜΟΣ ΧΙΟΥ ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΑΓΕΛΑ∆ΙΝΟ ΤΙΜΗ ΠΡΟΒΕΙΟ ΤΙΜΗ ΚΑΤΣΙΚΙΣΙΟ ΤΙΜΗ (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” 2003 2 015 0.3568 40 0.6583 370 0.5008 2004 2 000 0.3804 65 0.6636 460 0.5283 2005 2 655 0.4232 40 0.7346 400 0.5971 2006 2 620 0.4364 30 0.7308 445 0.5662 2007 2 795 0.4608 40 0.8418 715 0.5641 2008 2 390 0.5239 30 0.8701 675 0.5984 ΝΟΜΟΣ ΣΑΜΟΥ ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΑΓΕΛΑ∆ΙΝΟ ΤΙΜΗ ΠΡΟΒΕΙΟ ΤΙΜΗ ΚΑΤΣΙΚΙΣΙΟ ΤΙΜΗ (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” 0.9377 235 0.4827 125 0.3090 2003 405 0.9392 90 0.5229 115 0.3233 590 2004 110 0.9070 185 0.5242 580 0.3073 2005 2006 485 0.3097 175 0.9135 240 0.5259 2007 595 0.3392 145 0.9994 170 0.5300 2008 570 0.4362 135 1.0500 170 0.5300 ΝΟΜΟΣ ΚΥΚΛΑ∆ΩΝ ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΠΡΟΒΕΙΟ ΤΙΜΗ ΚΑΤΣΙΚΙΣΙΟ ΤΙΜΗ ΑΓΕΛΑ∆ΙΝΟ (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” (tn)” _/κιλό” 2003 13 840 0.3774 305 0.7234 2 565 0.4051 2004 14 430 0.3823 225 0.7302 2 180 0.4096 2005 15 605 0.3844 505 0.7618 1 400 0.3989 2006 15 570 0.3879 520 0.7753 1 395 0.4063 2007 15 065 0.3974 525 0.7607 1 410 0.4342 0.4555 920 0.8499 525 0.4197 2008 13 320

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Στα δωδεκάνησα οι υψηλότερες τιµές για το πρόβειο και το κατσικίσιο γάλα

s

¶Úfi‚ÂÈÔ Á¿Ï· Στο πρόβειο γάλα, το 2003 η µέση πανελλαδική τιµή διαµορφώθηκε στα 0,8469 ευρώ. Στα ∆ωδεκάνησα πουλήθηκε στα 0,7207 ευρώ το κιλό, στις Κυκλάδες στα 0,7252 ευρώ, στο νοµό Λέσβου η µέση τιµή διαµορφώθηκε στα 0,74 ευρώ το κιλό. Στο νοµό Σάµου ήταν αρκετά ψηλότερα, στα 0,9377 ευρώ το κιλό, αλλά στη Χίο η τιµή του ήταν πολύ χαµηλή, µόλις 0,6583 ευρώ το κιλό. Την επόµενη χρονιά, το 2004, η µέση πανελλαδική τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε λίγο ψηλότερα, στα 0,8766 ευρώ το κιλό. Ανοδική ήταν η τάση, έστω και οριακά, και στα ∆ωδεκάνησα, αφού η τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε στα 0,7252 ευρώ το κιλό. Μια µικρή αύξηση είχαµε και στις Κυκλάδες, όπου η τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε στα 0,7302 ευρώ το κιλό. Στο νοµό Λέσβου η τιµή έκανε ένα µικρό άλµα στα 0,8184 ευρώ, αλλά δυστυχώς συνέχισε να είναι µακριά από τη µέση πανελλαδική τιµή. Στο νοµό της Σάµου, η µέση τιµή παρέµεινε ουσιαστικά αµετάβλητη, αφού ανήλθε στα 0,9392 ευρώ ανά κιλό κι αυτό πιθανότατα να οφείλεται στο ότι η τιµή παραγωγού ήταν σηµαντικά υψηλότερη από τη µέση τιµή που είχε διαµορφωθεί στις άλλες περιοχές της χώρας. Στο νοµό της Χίου η τιµή του πρόβειου γάλακτος το 2004 συνέχισε να παραµένει σε πολύ χαµηλά επίπεδα, µόλις 0,6636 ευρώ το κιλό. Το 2005 η µέση πανελλαδική τιµή του πρόβειου γάλακτος συνέχισε να ανεβαίνει. Συγκεκριµένα, έφθασε στα 0,9044 ευρώ το κιλό. Η κρίση στην αγορά δεν είχε ακόµη εµφανιστεί και οι τυροκοµικές επιχειρήσεις διαγκωνίζονταν για το ποια θα κατοχυρώσει µεγαλύτερο κοµµάτι στην αγορά της φέτας. Εκείνη τη χρονιά η τιµή του πρόβειου γάλακτος στα ∆ωδεκάνησα έφθασε στα 0,73 ευρώ το κιλό, στις Κυκλάδες ανήλθε στα 0,7618 ευρώ το κιλό, στο νοµό Λέσβου εκτινάχθηκε στα 0,8996 ευρώ το κιλό και στο νοµό της Σάµου οι τιµές υποχώρησαν για να πλησιάσουν τον πανελλαδικό µέσο όρο και συγκεκριµένα διαµορφώθηκαν στα 0,9070 ευρώ το κιλό. Στη Χίο, η µέση τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε στα 0,7346 ευρώ το κιλό παρουσιάζοντας µια µικρή ανάκαµψη, αλλά εξακολούθησε να παραµένει πολύ µακριά από το µέσο όρο τιµών της χώρας. Το 2006 είναι η πρώτη χρονιά εφαρµογής της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Η τιµή του γάλακτος σε

πανελλαδικό επίπεδο διαµορφώθηκε στα 0,9153 ευρώ το κιλό, µε τη δηλωµένη πανελλαδική παραγωγή γάλακτος εκείνη τη χρονιά να ξεπερνά τους 500.000 τόνους. Στα ∆ωδεκάνησα, η µέση τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε στα 1,0568 ευρώ. Αυτό οδήγησε σε ένα πρώτο µικρό βήµα αύξησης της παραγωγής από τους 10 τόνους ετησίως, στους 55 τόνους. Στις Κυκλάδες είχαµε τιµή παραγωγού στα 0,7753 ευρώ και η παραγωγή κατέγραψε µικρή αύξηση. Στα νησιά του νοµού Λέσβου η µέση τιµή παρουσίασε κάµψη και διαµορφώθηκε στα 0,8585 ευ-

ρώ το κιλό. Αυτό πιθανότατα να οφειλόταν στη µεγάλη αύξηση της παραγόµενης ποσότητας που δηλωνόταν, δηλαδή της ποσότητας που κατέληγε σε πιστοποιηµένες µονάδες για την παραγωγή τυριών µε ονοµασία προέλευσης. Συγκεκριµένα, το 2004 η παραγωγή πρόβειου γάλακτος στα δύο µεγάλα νησιά του νοµού ήταν µόλις 16.955, ενώ και το 2006 έφθασε στους 27.470 τόνους. Η εξέλιξη αυτή φαίνεται ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο κάθισµα των τιµών. Εκείνη τη χρονιά άρχισαν να εµφανίζονται και τα πρώτα προβλήµατα στη λειτουργία του τυροκοµείου του οµίλου «Κολιός» στη Λέσβο. Στο νοµό Σάµου οι τιµές παραγωγού κινήθηκαν και πάλι ανοδικά, στα 0,9135 ευρώ το κιλό, και στη γειτονική Χίο σταθεροποιήθηκαν στα 0,7308 ευρώ το κιλό. Το 2007 η µέση πανελλαδική τιµή παραγωγού υποχώρησε στα 0,8683 ευρώ. Τη χρονιά αυτή έγιναν για πρώτη φορά εµφανείς οι επιπτώσεις από τις ρυθµίσεις της ΚΑΠ. Οι παραγωγοί πρόβειου γάλακτος στα ∆ωδεκάνησα συνέχισαν να πετυχαίνουν πολύ καλές τιµές και συγκεκριµένα η µέση τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε στα 1,0850 ευρώ το κιλό. Στις Κυκλάδες η µέση τιµή διαµορφώθηκε στα 0,7607 ευρώ, καταγράφοντας µια µικρή υποχώρηση. Στο νοµό Λέσβου, η µέση τιµή έπεσε ακόµη πιο χαµηλά, διαµορφούµενη στα 0,7952 ευρώ το κιλό,

·Ó¿Ï˘ÛË

t

Αγελαδινό γάλα

0.6000

Πιάνει καλή τιµή στη Χίο το αγελαδινό γάλα

Τιµές γάλακτος

0.5000 0.4000 0.3000 0.2000 0.1000 0.0000 Έτη 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Πρόβειο γάλα 1.4000 1.2000 Τιµές γάλακτος

1.0000 0.8000 0.6000 0.4000 0.2000 0.0000 Έτη 2003

2004

2005

2006

2007

2008

s

αλλά η παραγωγή γάλακτος συνέχισε να ανεβαίνει κι έφθασε στους 29.050 τόνους. Στη Σάµο και την Ικαρία η µέση τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε στα 0,9994 ευρώ το κιλό και στη Χίο, κάνοντας ένα νέο άλµα, έφθασε στα 0,8418 ευρώ το κιλό. Ένα χρόνο πριν, το 2008, η µέση πανελλαδική τιµή του πρόβειου γάλακτος διαµορφώθηκε στα 0,9349 ευρώ και η παραγωγή γάλακτος, για πρώτη φορά µετά από πέντε συνεχή χρόνια ανόδου, έπεσε στους 497.000 τόνους. Στα ∆ωδεκάνησα η µέση τιµή παραγωγού έφθασε στα 1,1463 ευρώ ανά κιλό και κατά πάσα πιθανότητα επρόκειτο για ανώτερη µέση τιµή παραγωγού στη χώρα. Στις Κυκλάδες, η µέση τιµή παραγωγού διαµορφώθηκε στα 0,8499 ευρώ το κιλό. Στη Λέσβο, κάτω από έντονες πιέσεις, η µέση τιµή παραγωγού ανεβαίνει στα 0,8730 ευρώ, ωστόσο λόγω του πολύ υψηλού κόστους παραγωγής αλλά και της υστέρησης των τιµών από την ηπειρωτική Ελλάδα, ο όγκος της παραγωγής µειώθηκε στους 26.220 τόνους. Στη Σάµο και την Ικαρία, η µέση τιµή παραγωγού ξεπέρασε το 1,00 ευρώ, φθάνοντας στα 1,05 ευρώ το κιλό. Στη Χίο η τιµή παραγωγού ανέβηκε στα 0,8701, αγγίζοντας τα επίπεδα της γειτονικής Λέσβου.

∫·ÙÛÈΛÛÈÔ Á¿Ï· Κατσικίσιο γάλα 0.7000

Τιµές γάλακτος

0.6000 0.5000 0.4000 0.3000 0.2000 0.1000 0.0000 Έτη 2003

2004

∆ωδεκάνησου Σάµου Ικαρίας

2005

2006

Κυκλάδων Χίου

14 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

2007

2008

Λέσβου Ελλάδα

Σε γενικές γραµµές θα µπορούσαµε να πούµε ότι η πορεία της τιµής του κατσικίσιου γάλακτος είναι ανάλογη µε αυτή του πρόβειου. Όµως επειδή πρόκειται για ένα παρεξηγηµένο προϊόν, η παραγωγή είναι πιο ευάλωτη στις πιέσεις που δέχεται από την αγορά. Η τιµή παραγωγού και ο όγκος παραγωγής µειώνονται µε µεγαλύτερη ευκολία από αυτές του πρόβειου γάλακτος. Το 2003, η µέση πανελλαδική τιµή του κατσικίσιου γάλακτος ήταν 0,4999 ευρώ το κιλό, την επόµενη χρονιά έφθασε στα 0,5180 ευρώ το κιλό. Το 2005 ανέβηκε στα 0,5410 ευρώ και το 2006 στα 0,5505 ευρώ το κιλό. Το 2007 έπεσε στα 0,5125 ευρώ και το 2008 ανέβηκε ξανά στα 0,5588 ευρώ το κιλό. Στα ∆ωδεκάνησα, όπως και στο πρόβειο γάλα, οι τιµές παραγωγού ξεκίνησαν από χαµηλά και έφθασαν ψηλά. Συγκεκριµένα, το 2003 η µέση τιµή παραγωγού ήταν 0,41 ευρώ το κιλό και παρέµεινε σταθερή µέχρι το 2005. Το 2006 ανέβηκε στα 0,5282 ευρώ το κιλό, το 2007 στα 0,60 ευρώ το κιλό και το 2008

·Ó¿Ï˘ÛË

t Οι κτηνοτρόφοι της Ηπείρου διαµαρτύρονται για ...σιωπή της ∆ωδώνης. ∆ιεκδικούν τιµές 1,25 για το πρόβειο και 0,80 για το κατσικίσιο γάλα

s

στα 0,6520 ευρώ. Στις Κυκλάδες, παρά το ότι υπάρχει σηµαντική παραγωγή κατσικίσιου γάλακτος, η τιµή παραγωγού είναι εξαιρετικά χαµηλή. Το 2003 η µέση τιµή ήταν 0,4051 ευρώ, το 2004 0,4096 ευρώ, το 2005 έπεσε στα 0,3989 ευρώ, το 2006 διαµορφώθηκε στα 0,4063 ευρώ το κιλό, το 2007 έφθασε στα 0,4342 ευρώ το κιλό και το 2008 στα 0,4555 ευρώ το κιλό. Στη Λέσβο και τη Λήµνο η µέση τιµή παραγωγού στο κατσικίσιο γάλα ήταν το 2003 0,4373 ευρώ, το 2004 έφθασε στα 0,4672 ευρώ και το 2005 έκανε την υψηλότερη τιµή της τελευταίας εξαετίας, φθάνοντας έφθασε τα 0,5224 ευρώ το κιλό. Το 2006 η µέση τιµή του κατσικίσιου γάλακτος υποχώρησε στα 0,4904 ευρώ το κιλό, το 2007 έπεσε ακόµη πιο χαµηλά, στα 0,4618 ευρώ το κιλό, αλλά το 2008 ανέβηκε στα 0,5054 ευρώ το κιλό. Στη Σάµο και την Ικαρία η τιµή παραγωγού στο κατσικίσιο γάλα είναι σταθερά πάνω από τον πανελλαδικό µέσο ρόλο. Συγκεκριµένα, το 2003 διαµορφώθηκε στα 0,4827, στα 0,5229 το 2004 και στα 0,5242 ευρώ το 2005, το 2006 στα 0,5259 ευρώ το κιλό, το 2007 στα 0,5300 ευρώ, ενώ το 2008 παρέµεινε αµετάβλητη. Στη Χίο έχουµε σταθερά υψηλές τιµές στο κατσικίσιο γάλα και µια σχετικά µικρή παραγωγή. Η µέση τιµή παραγωγού το 2003 ήταν 0,5008 ευρώ, το 2004 0,5283 ευρώ, το 2005 σκαρφάλωσε στα 0,5971 ευρώ το κιλό, το 2006 υποχώρησε στα 0,5662 ευρώ το κιλό, το 2007 έφθασε στα 0,5641 ευρώ και το 2008 ανέβηκε στα 0,5984 ευρώ.

∞ÁÂÏ·‰ÈÓfi Á¿Ï· Το αγελαδινό γάλα είναι ένα προϊόν που κατά κύριο λόγο παράγεται στη Χίο και στη Νάξο. Σηµαντική είναι η παραγωγή που υπάρχει στα ∆ωδεκάνησα, αλλά ακολουθεί φθίνουσα πορείαα στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου η παραγωγή του είναι µικρή. Πρόκειται για ένα προϊόν που βρίσκεται σε κρίση σε όλη την

16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Ευρώπη κι όχι µόνο στην Ελλάδα. Οι χαµηλές τιµές παραγωγού που επικρατούν στη χώρα µας έχουν οδηγήσει χιλιάδες κτηνοτρόφους στην καταστροφή κι αυτό φαίνεται από τη ραγδαία µείωσή τους. Σε πανελλαδικό επίπεδο, η µέση τιµή παραγωγού το 2003 ήταν 0,3522 ευρώ το κιλό, το 2004 ανέβηκε στα 0,3583 ευρώ το κιλό και το 2005 έφθασε στα 0,3591 ευρώ. Το 2006 κατέγραψε µια µικρή κάµψη, στα 0,3508 ευρώ, την επόµενη χρονιά το 2007 η τιµή παραγωγού ανέβηκε στα 0,3864 ευρώ και το 2008 έπεσε στα 0,4341 ευρώ το κιλό. Στα ∆ωδεκάνησα, η τιµή παραγωγού το 2003 ήταν 0,4197 ευρώ ανά κιλό. Το 2004 έµεινε σχεδόν αµετάβλητη, στα 0,4164 ευρώ το κιλό. Το 2005 υποχώρησε στα 0,4091 ευρώ το κιλό και το 2006 ανέκαµψε στα 0,4254 ευρώ το κιλό. Το 2007 έφθασε στα 0,4389 ευρώ και το 2008 βρέθηκε ακόµη πιο ψηλά, στα 0,4673 ευρώ. Στις Κυκλάδες το 2003 η µέση τιµή παραγωγού ήταν 0,3774 ευρώ, το 2004 0,3823 ευρώ, το 2005 0,3844 ευρώ, το 2006 0,3879 ευρώ. Το 2007 ανέβηκε µόλις κατά ένα λεπτό και έφθασε στα 0,3974 ευρώ, ενώ το 2008 έφθασε στα 0,4197 ευρώ το κιλό. Στο νοµό Λέσβου η ελάχιστη παραγωγού που υπήρξε το 2005 πουλήθηκε στα 0,5359 ευρώ, το 2006 στα 0,5365 ευρώ και το 2007 στα 0,54 ευρώ. Στη Σάµο και την Ικαρία η µέση τιµή παραγωγού για το αγελαδινό γάλα ξεκινάει από χαµηλά. Το 2003 ήταν 0,3090 ευρώ το κιλό, το 2004 0,3233 ευρώ το κιλό, το 2005 ήταν 0,3073 ευρώ, το 2006 0,3097 ευρώ, το 2007 ανέβηκε στα 0,3392 ευρώ και το 2008 στα 0,4362 ευρώ το κιλό. Στη Χίο η µέση τιµή παραγωγού το 2003 ήταν 0,3568 ευρώ, το 2004 ανέβηκε λίγο στα 0,3804 ευρώ το κιλό, το 2005 έφθασε στα 0,4232 ευρώ το κιλό, το 2006 ανέβηκε λίγο ακόµα στα 0,4364 ευρώ. Το 2007 έφθασε στα 0,4608 ευρώ και το 2008 στα 0,5239 ευρώ το κιλό.

ÚÂÔÚÙ¿˙ √‡Ù ¢ÚÒ ‰ËÌÔÛ›ˆÓ ÂÂÓ‰‡ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔ «ÂıÓÈÎfi ÚÔ˚fiÓ»

∂ÁÎÏ‹Ì·Ù· ηٿ Ù˘ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›·˜

∆

ο να πει κανείς ότι η ελαιοκοµία περνάει δύσκολες ώρες είναι πλέον κοινοτυπία. Χαµηλές τιµές παραγωγού, υψηλό κόστος παραγωγής, σταδιακή µείωση της παρα γωγής ελαιολάδου, προβλήµατα στη διά θεση και εν τέλει εγκατάλειψη των χωραφιών. Τα προβλήµατα τούτα είναι γνωστά εδώ και µια δεκαετία περίπου στα νησιά του Αιγαίου. Ο λόγος είναι απλός: η αποδοτικότητα των ελαιώνων στα νησιά του Αιγαίου είναι χαµηλότερη απ’ ό,τι στην ηπειρωτική Ελλάδα και το κόστος παραγωγής υψηλότερο. Έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγµατα στην ελαιοκοµία µας, θυµίζουν ένα παλιό επιτυχηµένο τηλεοπτικό σήριαλ του «ΑΝΤ1», που ονοµαζόταν «Εγκλήµατα». Πολλά έχουν γραφεί και ειπωθεί για την πτώση των τιµών παραγωγού στο ελαιόλαδο. Το επόµενο διάστηµα, ο ηµερήσιος Τύπος που ασχολείται µε τα αγροτικά ζητήµατα θα κάνει ακόµη εκτενέστερες αναφορές, όµως σε τούτο εδώ το άρθρο θα προσπαθήσουµε να προσεγγίσουµε τα µεσοπρόθεσµα και τα µακροπρόθεσµα αίτια της κρίσης του κλάδου. Το πρώτο στοιχείο της κρίσης είναι σίγουρα η µακροχρόνια πτώση των τιµών. Οποιαδήποτε συζήτηση για τα διαρθρωτικά προβλήµατα του κλάδου, την ανάγκη για ορθολογικότερη οργάνωση της παραγωγής, την τυποποίηση του προϊόντος, είναι µάταια, αν αναλογιστούµε

ότι τα τελευταία 20 χρόνια οι τιµές παραγωγού στο ελαιόλαδο έχουν κατρακυλήσει κατά 77% (βλ. σχετικό πίνακα που δηµοσίευσε το περιοδικό «Ελιά και Ελαιόλαδο» στο τεύχος Σεπτεµβρίου - Οκτωβρίου).

ŒÁÎÏËÌ· 1Ô Αυτό που θα µπορούσε να ανασχέσει την πτωτική τάση των τιµών του ελαιολάδου είναι ένας φορέας που θα εµπορεύεται το ελαιόλαδο που παράγεται στη χώρα µας για λογαριασµό όλων των παραγωγών. ∆ηλαδή µια κεντρική συνεταιριστική οργάνωση των ελαιοπαραγωγών. Γι’ αυτό και ο τρόπος που λειτούργησε τις προηγούµενες δεκαετίες η «Ελαιουργική» ήταν εγκληµατικός. Τις συνέπειες αυτού του εγκλήµατος τις βιώνουµε σήµερα µε πολύ µεγάλη ένταση. Σίγουρα η κεντρική διαχείριση του ελαιολάδου δεν µπορεί να αποτελέσει τη λύση όλων των προβληµάτων. Μπορεί όµως να εξασφαλίσει αισθητά υψηλότερες τιµές για τους παραγωγούς. Όλοι γνωρίζουν ότι σε διαφορετική βάση θα γινόταν η σηµερινή συζήτηση για τον κλάδο αν η τιµή παραγωγού για τα 3 δέκατα δεν ήταν στα 2,20 - 2,30 ευρώ το κιλό αλλά στα 2,70 - 2,80 ευρώ το κιλό. Επιπλέον, λόγω του αυξηµένου ειδικού βάρους που έχει η Ελλάδα στην παγκόσµια παραγωγή λαδιού, η κεντρική διαχείριση του ελαιολάδου θα συνέβαλε στην αύξηση των τιµών σε πανευρωπαϊκό επίπε-

Οι αναβαθµίδες παραµένουν το µεγαλύτερο δηµόσιο έργο στον ελαιώνα της Λέσβου εδώ και χρόνια, πραγµατοπιήθη κε χωρίς να δωθεί ούτε ευρώ δηµοσίου χρήµατος.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

17

ÚÂÔÚÙ¿˙ δο. Το πόσο αναγκαίο είναι αυτό το µέτρο φαίνεται από το ότι αυτή την περίοδο οι µεγαλύτερες ελαιοπαραγωγικές ενώσεις της χώρας συζητούν τη δυνατότητα λήψης άτοκης χρηµατοδότησης για τη συγκέντρωση της φετινής παραγωγής ελαιολάδου. Αλλά γιατί έπρεπε να φθάσει ο κόµπος στο χτένι για να αποφασίσουν οι ελαιοπαραγωγικές ενώσεις της χώρας να κάνουν κάτι; Η πτωτική πορεία των τιµών του λαδιού είναι µια καινούργια εξέλιξη. Είναι κάτι που το βιώνουµε εδώ και χρόνια. Το Νοέµβρη του 2007, στο «Ε» της Μυτιλήνης δηµοσιεύθηκε µια συνέντευξη του τότε γενικού διευθυντή του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιολάδου, Habib Essid. Ο κ. Εssid είχε τονίσει ότι οι τάσεις που διαµορφώνονται στη διεθνή αγορά του ελαιολάδου έχουν ως στόχο η τιµή παραγωγού να φθάσει στα 2,00 ευρώ το κιλό για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο των 0,3 βαθµών. Η συνέντευξη αυτή είχε γίνει αντικείµενο συζήτησης σε όλη την Ελλάδα. Το µήνυµά της ήταν σαφές, γιατί το αγνόησαν οι κορυφαίοι συνεταιριστές του ελαιοκοµικού τοµέα;

ŒÁÎÏËÌ· 2Ô Το 2007 ο κ. Essid δήλωνε ότι οι τιµές παραγωγού θα πάνε στα 2,00 ευρώ. Όµως λίγους µήνες αργότερα, το Μάη του 2008, ο οικονοµολόγος προϊστάµενος του Τοµέα Ελαιολάδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Πανα γιώτης Μπαρζούκας, σε ηµερίδα που διοργάνωσε το περιοδικό «Ελιά και Ελαιόλαδο» στο πλαίσιο του Φεστι-

t Ο κ. Habib Essid είχε τονίσει ότι οι τάσεις που διαµορφώνονται στη διεθνή αγορά του ελαιολάδου έχουν ως στόχο η τιµή παραγωγού να φθάσει στα 2,00 ευρώ το κιλό για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο των 0,3 βαθµών

s

βάλ Ελαιολάδου, έλεγε ότι «το λάδι είναι trendy». Με τη φράση του αυτή ήθελε να δείξει τη δυναµική που αναπτύσσει το ελαιόλαδο ως προϊόν στις διεθνείς αγορές, την προτίµηση που δείχνει σε αυτό το καταναλωτικό κοινό για τα χαρακτηριστικά του, κυρίως όµως τις µεγάλες προοπτικές που υπάρχουν για το προϊόν. Αρχές του 2009 κυκλοφορεί το «Νησιωτικό Αγρόκτηµα» µε ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ. Στην πρώτη σελίδα του περιοδικού υπάρχει µια συσκευασία µισού λίτρου ελαιολάδου που στο Στρασβούργο πωλείται προς 13,70 ευρώ το µισό λίτρο και δίπλα ένας τενεκές 15 κιλών που στη Μυτιλήνη, τότε, πωλούνταν προς 50 ευρώ. Πώς γίνεται όµως από τη µια οι τιµές παραγωγού να υ-

§¤Û‚Ô˜: ªÂÁ¿ÏË ‚Ô˘ÙÈ¿ ÛÙȘ ÙÈ̤˜

«Ÿ

ταν παίρνω φόρα, φόρα κατηφόρα, κι ο θεός ο ίδιος δε µε σταµατά», λέει ένα τραγούδι που έχει ερµηνεύσει µε εκπληκτικό τρόπο η Χάρις Αλεξίου. Το τραγούδι αυτό δεν έχει καµµία απολύτως σχέση µε το ελαιόλαδο, ωστόσο ο στοίχος εκφράζει απόλυτα την πορεία των τιµών του λαδιού. Σύµφωνα µε τις επίσηµες ανακοινώνεις τιµών της ΕΑΣ Λέσβου, η τελευταία αξιόλογη ανάκαµψη των τιµών παραγωγού καταγράφηκε στις 14 Ιανουαρίου του 2006. ∆ηλαδή πριν από τέσσερα χρόνια. Τότε η τιµή παραγωγού για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο 0,3 βαθµών είχε φθάσει στα 3,77 ευρώ το κιλό (τρέχουσες τιµές). Από τις 22 Ιουνίου 2006 η τιµή παραγωγού υποχώρησε κάτω από τα 3,00 ευρώ το κιλό και συγκεκριµένα στα 2,82 ευρώ. Χρειάστηκε να περάσει περίπου ενάµιση χρόνος (28/12/2007) για να φθάσουν τα 3 δέκατα την τιµή των 3,00 ευρώ. Το χρονικό διάστηµα που κρατήθηκε σε αυτά τα επίπεδα

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ήταν εξαιρετικά µικρό, µόλις ένας µήνας, αφού στις 29 Ιανουαρίου 2008 η τιµή παραγωγού έπεσε στα 2,9 ευρώ. Η κατρακύλα ήταν τόσο µεγάλη, που τον Απρίλιο του 2009 έφθασε στα 1,9 ευρώ το κιλό. Από εκεί και ύστερα ξεκίνησε µια πορεία ανόδου που κράτησε περίπου έξι µήνες και σταµάτησε τον περασµένο Σεπτέµβρη. Τώρα όλα δείχνουν ότι βρισκόµαστε ακόµη σε µια καθοδική φάση των τιµών, που δε γνωρίζουµε πόσο θα κρατήσει. Οι τιµές παραγωγού κινούνται σε τόσο χαµηλά επίπεδα, που µεγάλος αριθµός παραγωγών αποφασίζει να µη µαζέψει τις ελιές, γιατί το κόστος συγκοµιδής και έκθλιψης είναι µεγαλύτερο από τα έσοδα που θα έχουν από την πώληση του λαδιού. Πολλοί είναι και εκείνοι που επιλέγουν να µαζέψουν όσες ελιές χρειάζονται για να βγάλουν το λάδι της σοδειάς τους και αφήνουν τις υπόλοιπες να τις φάνε τα πουλιά.

ÛԘ: ªÂÁ¿ÏË Î·ÚfiÙˆÛË

¢

έµβριο έλεγαν ότι η φετινή καρπόπτωση είναι µεγαλύτερη από κάθε άλλη χρονιά γιατί δεν είχε γίνει καλή αντιµετώπιση του δάκου. Είναι αλήθεια ότι η δακοκτονία ξεκίνησε στη Χίο καθυστερηµένα (22 Ιουλίου), αλλά σε αυτό τεράστιες ευθύνες έχει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, που ενέκρινε µε µεγάλη καθυστέρηση την πρόσληψη του αναγκαίου προσωπι-

εν έφταναν οι επαναλαµβανόµενες κακές σοδειές, φέτος η Χίος αντιµετωπίζει και τεράστια προβλήµατα από την καρπόπτωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα τους προηγούµενους µήνες να ξεσπάει έντονη αντιπαράθεση ανάµεσα στη ∆ιεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης του νοµού και τους ελαιοπαραγωγούς, που έβλεπαν τον καρπό να πέφτει από τα δέντρα τους πολύ πριν ωριµάσει. Η τελευταία καλή χρονιά για την ελαιοκοµία της Χίου ήταν ο χειµώνας 2005 - 2006, χρονιά που η παραγωγή ελαιολάδου κού. Αλλά έφθασε στους και οι εξαι1.830 τόνους. Αρετικά χαµηλές αµοιπό τότε και µετά, η παραγωγή κυµαίνεβές που προσφέροται από τους 300 νται στους εργάτες έως τους 800 τότις δακοκτονίας ένους. χουν ως αποτέλεσµα Φέτος, η εκτιµήτα συνεργεία να συσεις της ∆ιεύθυνγκροτούνται µε δυσης Αγροτικής ανασκολία. Τα προβλήφέρουν ότι η παραµατα στην εκτέλεση γωγή ελαιολάδου της δακοκτονίας δεν θα φθάσει και πάλι είναι κάτι που εµφατους 800 τόνους. νίστηκε φέτος για Εγκαταλεληµένος ελαιώνας στον Ανάβατο της Χίου Η εξέλιξη αυτή απρώτη φορά. Είναι ποδίδεται από την υπηρεσία στους καύσωνες του προβλήµατα που έχουν διαπιστωθεί εδώ και χρόνια 2007 και τις παρατεταµένες ξηρές περιόδους του και δεν έχουν αντιµετωπισθεί. Φέτος, όµως, τα απο2007 και του 2008. οι οποίες είχαν ως αποτέλεσµα τελέσµατά τους έγιναν περισσότερο εµφανή από κάνα εξασθενίσουν τα δέντρα. Έτσι, στην αρχή κάθε θε άλλη χρονιά. Ο λόγος είναι ότι φέτος οι κλιµατοχρονιάς παρατηρείται καλή ανθοφορία, στη συνέχεια λογικές συνθήκες, σε όλη τη χώρα, ευνόησαν τη µεδε γίνεται καλή καρπόδεση, αλλά τέλη Ιουνίου µε γάλη ανάπτυξη του δάκου. Αυτό, σε συνδυασµό µε αρχές Ιουλίου πέφτει το µεγαλύτερο ποσοστό του την καθυστερηµένη έναρξη της δακοκτονίας, στους καρπού που είχε «δέσει». Με αποτέλεσµα, ενώ στην περισσότερους νοµούς είχε καταστροφικές συνέπειαρχή ξεκινούν ψεκασµοί σε όλες τις περιοχές, στη ες. συνέχεια - λόγω πολύ χαµηλού ποσοστού καρποφο- Ωστόσο ο ελαιώνας της Χίου αντιµετωπίζει και άλλα ρίας - διακόπτονται και εξαιρούνται από το πρόγραµ- προβλήµατα. Εδώ και δεκαετίες τα δέντρα δεν έµα όλα σχεδόν τα νοτιόχωρα επί δύο συνεχόµενες χουν ανανεωθεί. Πολύ µεγάλες εκτάσεις δεν έχουν περιόδους. δεχθεί τις αναγκαίες καλλιεργητικές φροντίδες (κλάΗ ∆ιεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Χίου µε έγγραφό δεµα, καθάρισµα του εδάφους κ.λπ.) εδώ και χρότης προς τον ΕΛΓΑ, ζητάει να αποζηµιωθούν οι παρα- νια. Όλα αυτά συµβάλλουν στη µείωση της παραγωγωγοί του νησιού για την απώλεια εισοδήµατος που γής. Πάνω σε αυτήν τη βάση έρχονται να προστεέχουν υποστεί από την εκτεταµένη καρπόπτωση. θούν οι αρνητικές κλιµατολογικές συνθήκες που επιΟι ελαιοπαραγωγοί της Χίου τον Οκτώβριο και το Νο- τείνουν το πρόβληµα της µειωµένης παραγωγής. ποχωρούν και από την άλλη το ελαιόλαδο να αντιµετωπίζεται από τους καταναλωτές των ανεπτυγµένων χωρών ως φάρµακο; Είναι φανερό ότι στην αγορά του ελαιολάδου υπάρχουν τεράστια περιθώρια κέρδους. Αν ένα µικρό µέρος αυτών των κερδών κατέληγε στην τσέπη των παραγωγών κι αν ταυτόχρονα οι τιµές που αγοράζουν οι καταναλωτές το λάδι υποχωρούσαν κατά 10%, τότε πολλά πράγµατα θα ήταν διαφορετικά. Η κατανάλωση του ελαιολάδου θα ήταν µεγαλύτερη και δε

θα υπήρχαν αδιάθετες ποσότητες στο τέλος κάθε χρόνου. Επιπλέον, αντί να εγκαταλείπονταν οι ελαιώνες, θα γίνονταν επενδύσεις για τη δηµιουργία νέων και την ανανέωση των παλαιότερων. Αλλά γιατί µέχρι σήµερα δεν έγινε κάποια σοβαρή προσπάθεια να τυποποιηθεί η ελληνική παραγωγή ελαιολάδου; Μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον από τις µεγάλες τυποποιητικές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τοµέα; Σαφώς όχι. ∆ιότι στον κλάδο

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

19

ÚÂÔÚÙ¿˙ Τιµές έξτρα παρθένου ελαιολάδου στη Λέσβο Τρία δέκατα Τέσσερα δέκατα Πέντε δέκατα Έξι δέκατα Επτά δέκατα Οκτώ δέκατα

14-01-06 04-05-06 22-06-06 01-10-06 3.77 3.3 2.82 2.77 3.75 3.27 2.81 2.76 3.73 3.25 2.8 2.75 3.71 3.24 2.79 2.74 3.69 3.23 2.78 2.73 3.68 3.22 2.77 2.72

23-11-06 2.62 2.6 2.58 2.56 2.55 2.54

29-12-08 2.42 2.4 2.38 2.36 2.35 2.34

12-01-07 2.47 2.45 2.43 2.41 2.4 2.39

02-03-07 2.7 2.65 2.6 2.56 2.53 2.51

19-06-07 2.58 2.53 2.48 2.44 2.41 2.39

11-09-07 2.68 2.63 2.58 2.54 2.51 2.49

01-12-07 2.87 2.82 2.77 2.73 2.7 2.68

28-12-07 3 2.91 2.84 2.79 2.76 2.74

29-12-08 2.33 2.32 2.12 1.95 1.92 1.89 1.85 1.8 1.75 1.7 1.65

12-01-07 2.38 2.37 2.17 2 1.97 1.94 1.9 1.85 1.8 1.75 1.7

02-03-07 2.49 2.47 2.2 2.1 2.07 2.04 2 1.95 1.9 1.85 1.8

19-06-07 2.37 2.35 2.08 1.98 1.95 1.92 1.88 1.83 1.78 1.73 1.68

11-09-07 2.47 2.45 2.18 2.08 2.05 2.02 1.98 1.93 1.88 1.83 1.78

01-12-07 2.66 2.57 2.3 2.2 2.17 2.14 2.1 2.05 2 1.95 1.9

28-12-07 2.72 2.7 2.42 2.28 2.25 2.22 2.18 2.13 2.08 2.03 1.98

Τιµές παρθένου και βιοµηχανικού ελαιολάδου στη Λέσβο Εννέα δέκατα Άσσος ∆υάρι Τριάρι Τεσσάρι Πεντάρι Εξάρι Επτάρι Οκτάρι Εννιάρι ∆εκάρι

14-01-06 04-05-06 22-06-06 01-10-06 3.67 3.21 2.76 2.71 3.66 3.2 2.75 2.7 3.56 3.04 2.6 2.5 3.46 2.97 2.3 2.2 3.34 2.94 2.25 2.17 3.31 2.91 2.22 2.14 3.28 2.88 2.19 2.1 3.24 2.84 2.15 2.05 3.2 2.8 2.11 2 3.15 2.75 2.06 1.95 3.1 2.7 2.02 1.9

23-11-06 2.53 2.52 2.35 2.2 2.17 2.14 2.1 2.05 2 1.95 1.9

ΠΗΓΗ: ΕΑΣ ΛΕΣΒΟΥ

™¿ÌÔ˜ - πηڛ·: ŒÈ·Û ¿ÙÔ Ë ·Ú·ÁˆÁ‹

M

παράγονται σηµαντικές ποσότηε έναν ελαιώνα που στο τες βιοµηχανικών ελαιολάδων αµάξιµουµ της παραγωγής πό ελιές θρούµπες. Λόγω των ετου θα µπορούσε να φθάσει ξαιρετικά χαµηλών τιµών που υτους 7.000 τόνους, η φετινή παραγωγή ελαιολάδου της Σάµου πάρχουν αυτή την περίοδο (1,6 δεν αναµένεται να ξεπεράσει ευρώ για το πεντάρι) είναι ασύµτους 500, όπως δηλώνει στο φορο να µαζέψουν οι παραγω«Νησιωτικό Αγρόκτηµα» ο πρόεγοί τις ελιές. δρος των Ελαιοτριβέων του νησιΟ κ. Βακιντής υποστηρίζει ότι είού, Χρήστος Βακιντής. Όσο για ναι ανάγκη να καθοριστεί τιµή ατην Ικαρία, εκτιµά ότι η παραγωσφαλείας για το λάδι, που θα καγή ελαιολάδου θα περιοριστεί σε λύπτει το κόστος παραγωγής ώλιγότερους από 100 τόνους. στε οι ελαιοπαραγωγοί να έχουν Ο βασικός λόγος που η παραγωκίνητρο για να µαζέψουν τις εγή ελαιολάδου καταγράφει µεγάλιές. Τόσο ο ίδιος, όσο και οι υλη πτώση είναι η εγκατάλειψη Ο κ. Χρήστος Βακιντής πόλοιποι ελαιοτριβείς του νησιτου ελαιώνα, όπως µας λέει ο κ. ού, βλέπουν να καταστρέφονται Βακιντής, ο οποίος είναι απογοητευµένος από µαζί µε τους ελαιτην εξαιρετικά αρνητική πορεία που έχει ο οπαραγωγούς, ακλάδος, ως αποτέλεσµα της εξαιρετικά φού όσο πέφτουν χαµηλής τιµής παραγωγού και του υψηοι τιµές του λαδιλού κόστους παραγωγούς. Πέρα από το ού τόσο µειώνοζήτηµα αυτό, που είναι κοινό για όλα τα νται και τα δικά τους έσοδα. νησιά του Αιγαίου και όλη την Ελλάδα, και στη ΣάΣτη Σάµο τα εκθλιπτικά δικαιώµαµο παρατηρείται µεγάλη προσβολή από το δάκο τα πληρώνονται από τους παραγωγούς στους επου έχει οδηγήσει τις οξύτητες σε απίστευτα λαιοτριβείς µε ποσοστό επί της παραγωγής ελαιυψηλά επίπεδα. Συγκεκριµέολάδου, το οποίο ανέρχεται στο 14%. Αυτό σηµαίνα, παράγονται λάδια µε νει ότι όσο χαµηλότερες είναι οι τιµές τόσο λιγότεοξύτητα 10 βαθµών, 15 ρα είναι τα έσοδα των ελαιοτριβέων. Επιπλέον, από βαθµών έως και 20 την εγκατάλειψη των ελαιώνων µειώνονται ακόµη βαθµών. Να σηµειπερισσότερο τα έσοδα των ελαιοτριβέων του νησιωθεί ότι στη Σάµο ού.

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

04-01-08 3.04 2.97 2.9 2.85 2.82 2.79

30-01-08 2.9 2.85 2.8 2.75 2.72 2.69

12-03-08 2.76 2.71 2.7 2.69 2.64 2.63

10-07-08 2.58 2.53 2.48 2.44 2.41 2.39

10-10-08 2.42 2.37 2.33 2.29 2.28 2.27

10-12-08 2.3 2.25 2.2 2.16 2.14 2.13

29-01-09 29-04-09 01-07-09 2.1 1.9 2.1 2.06 1.86 2.06 2.02 1.82 2.02 1.99 1.79 1.99 1.96 1.76 1.96 1.94 1.74 1.94

07-09-09 2.4 2.36 2.32 2.29 2.26 2.24

03-11-09 2.25 2.21 2.17 2.14 2.11 2.09

17-11-09 2.2 2.16 2.12 2.09 2.06 2.04

04-01-08 2.77 2.75 2.45 2.28 2.25 2.22 2.18 2.13 2.08 2.03 1.98

30-01-08 2.67 2.65 2.35 2.21 2.18 2.15 2.12 2.09 2.03 1.97 1.91

12-03-08 2.62 2.6 2.35 2.21 2.18 2.15 2.12 2.09 2.03 1.97 1.91

10-07-08 2.37 2.35 2.08 1.98 1.95 1.92 1.88 1.83 1.78 1.73 1.68

10-10-08 2.25 2.23 2.08 1.98 1.95 1.92 1.88 1.83 1.78 1.73 1.68

10-12-08 2.11 2.1 2 1.92 1.89 1.86 1.82 1.77 1.72 1.67 1.62

29-01-09 29-04-09 01-07-09 1.92 1.72 1.92 1.9 1.7 1.9 1.7 1.58 1.7 1.66 1.53 1.66 1.63 1.5 1.63 1.6 1.47 1.6 1.56 1.43 1.56 1.51 1.38 1.51 1.46 1.33 1.46 1.41 1.28 1.41 1.36 1.23 1.36

07-09-09 2.22 2.2 2.05 2.01 1.98 1.95 1.91 1.86 1.81 1.76 1.71

03-11-09 2.07 2.05 1.9 1.86 1.83 1.8 1.76 1.71 1.66 1.61 1.56

17-11-09 2.02 2 1.8 1.66 1.63 1.6 1.56 1.51 1.46 1.41 1.36

t

Σταθερές τιµές παραγωγού στο ελαιόλαδο

Στα νησιά του Αιγαίου δεν έγιναν φράγµατα και αρδευτικά δίκτυα που θα µπορούσαν να αρδεύσουν τους ελαιώνες ώστε να αυξηθεί η παραγωγή ελαιολάδου κι έτσι να µειωθεί το κόστος παραγωγής

ΠΗΓΗ: ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΛΑ∆Ο

s

δραστηριοποιούνται µεγάλες ενώσεις συνεταιρισµών που έχουν άµεσο συµφέρον να αναπτύξουν τις πωλήσεις τυποποιηµένου ελαιολάδου. Αν πραγµατικά το ελαιόλαδο αντιµετωπιζόταν ως εθνικό προϊόν, όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν όλες οι κυβερνήσεις, τότε θα είχαν γίνει κάποιες σοβαρές κινήσεις για αύξηση των ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου προς τις νέες και αναπτυσσόµενες αγορές της Ινδίας, της Κίνας και της Ρωσίας, αλλά και προς τις παραδοσιακές αγορές των ΗΠΑ, της Αυστραλίας, του Καναδά, της Γερµανίας κ.λπ..

ŒÁÎÏËÌ· 3Ô Πέρασαν τρία Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και βρισκόµαστε ήδη στα µισά της Τέταρτης Προγραµµατικής Περιόδου. Και στον πρωτογενή τοµέα των νησιών µας δεν έγιναν τα αναγκαία έργα υποδοµής. Στα νησιά του Αιγαίου δεν έγιναν φράγµατα και αρδευτικά δίκτυα που θα µπορούσαν να αρδεύσουν τους ελαιώνες ώστε να αυξηθεί η παραγωγή ελαιολάδου κι έτσι να µειωθεί το κόστος παραγωγής. ∆ε δηµιουργήθηκε ποτέ ένα ινστιτούτο έρευνας για τον πρωτογενή τοµέα στα νησιά που

θα αναδείκνυε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου που παράγεται στα νησιά, θα πιστοποιούσε µε επιστηµονικές έρευνες την ποιοτική του ανωτερότητα, θα υποδείκνυε σωστούς τρόπους οργάνωσης της παραγωγής, θα προστάτευε τους ελαιώνες από ασθένειες κ.λπ.. Το πόσο κοστίζει η έλλειψη ενός δραστήριου ινστιτούτου φαίνεται στα όσα συνέβησαν φέτος στον ελαιώνα της Λέσβου. Οι αρχικές εκτιµήσεις ανέβαζαν την παραγωγή ελαιολάδου στο νησί στους 25.000 τόνους µε βάση την ανθοφορία. Στις αρχές του Οκτωβρίου οι εκτιµήσεις της ∆ιεύθυνσης Γεωργίας µείωσαν την αναµενόµενη παραγωγή στους 8.000 µε 10.000 τόνους. Το πιθανότερο είναι ότι θα επιβεβαιωθεί το απαισιόδοξο σενάριο. Αυτό σηµαίνει ότι η απώλεια του εισοδήµατος για τους ελαιοπαραγωγούς της Λέσβου θα φθάσει στα 30 εκατοµµύρια ευρώ περίπου. Το ποσό αυτό προκύπτει από την εκτίµηση ότι θα έχουµε απώλεια 15.000 τόνων λαδιού µε αξία τα 2,00 ευρώ ανά κιλό. Συνολικά, λοιπόν, µπορεί να πει κανείς ότι η ελαιοκοµία έχει παρατηθεί στην τύχη της.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

21

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∂ÎÔÓ›Ù ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔÒıËÛ˘ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÎÚ·ÛÈÒÓ

™ÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi Ù· ÎÚ·ÛÈ¿ §‹ÌÓÔ˘ Î·È ™¿ÌÔ˘

∆

α ονοµαστά κρασιά της Λήµνου και της Σάµου εντάχθηκαν στο στρατηγικό σχεδιασµό της Εθνικής ∆ιεπαγγελµατικής Οργάνωσης Αµπέλου και Οίνου (Ε∆ΟΑΟ). Στόχος του σχεδιασµού είναι το ελληνικό κρασί να γίνει γνωστό στις διεθνείς αγορές και να µπει στα µεγάλα εµπορικά δίκτυα. Συγκεκριµένα, πέρα από τις πρώτες τέσσερις τοπο-ποικιλίες πρεσβευτές (Ασύρτικο - Σαντορίνης, Μοσχοφίλερο - Μαντινείας, Ξινόµαυρο - Νάουσας/Αµύνταιου/Γουµένισσας/Ραψάνης, Αγιωργίτικο Νεµέας, περιλαµβάνονται επιπλέον τις ακόλουθες οινικές κατηγορίες (υπο-οντότητες), οι οποίες αναφέρονται στο σχετικό πίνακα. Για τις οκτώ οινικές κατηγορίες που δεν αφορούν τοπο-ποικιλίες, προβλέπεται επικοινωνιακή παρουσίασή τους και ανά οινοπαραγωγική περιοχή (βόρεια Ελλάδα, κεντρική Ελλάδα - Αττική, Πελοπόννησο - Ιόνιο, Αιγαίο και Κρήτη). Με το σχεδιασµό αυτό επιδιώκεται να αναδειχθεί η ποικιλοµορφία του ελληνικού αµπελώνα.

∂ȉfiÚÈÔÈ Ô›ÓÔÈ - Dessert Wines Τα κρασιά της Λήµνου και της Σάµου εντάχθηκαν στην κατηγορία Επιδόρπιοι Οίνοι. Τα κρασιά αυτά θα προβάλλονται επικοινωνιακά από την πρώτη φάση υλοποίησης του προγράµµατος. Πρόκειται για τις παρακάτω ποικιλίες: Vinsanto Σαντορίνης ΟΠΑΠ Μοσχάτο Σάµου ΟΠΕ Μοσχάτο Λήµνου ΟΠΕ Μοσχάτο Ρόδου ΟΠΕ Μαυροδάφνη Πατρών ΟΠΕ Μοσχάτο Πατρών ΟΠΕ / Ρίου - Πατρών ΟΠΕ Μοσχάτο Κεφαλληνίας ΟΠΕ Μαυροδάφνη Κεφαλληνίας ΟΠΕ Οι άλλες κατηγορίες κρασιών που δηµιουργούνται είναι:

¢È·ÎÂÎÚÈ̤ӷ ÎÚ·ÛÈ¿ - Award Winners Σε αυτή την κατηγορία θα περιλαµβάνονται κρασιά (ετικέτες) τα οποία, ανεξαρτήτως ποικιλιακής σύνθεσης, έχουν αναδειχθεί ως «εξαιρετικές» σε κορυφαίες, διεθνούς κύρους αξιολογήσεις και διαγωνισµούς, ή έχουν λάβει διάκριση διεθνούς εµβέλειας. Η δηµιουργία της υπο-οντότητας αυτής εντός της εθνικής οινικής αρχιτεκτονικής και η επικοινωνιακή της προβολή από την πρώτη

22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Οι κατηγορίες των ελληνικών κρασιών Κατηγορία πρεσβευτής (πλην τοπο-ποικιλιών) Προτεινόµενο όνοµα Τοπο-ποικιλίες πρεσβευτές (όνοµα τοπο-ποικιλίας) [όνοµα τοπο-ποικιλίας] ∆ιακεκριµένα κρασιά Award Winners Κρασιά εναλλακτικών πρακτικών Organic Wines Επιδόρπιοι οίνοι Dessert Wines Κρασιά από γηγενείς ποικιλίες και προελεύσεις - Ανερχόµενες τοπο-ποικιλίες Discovery Wines Νέες τοπο-ποικιλίες πρεσβευτές [όνοµα τοπο-ποικιλίας] Ελληνικές εκφράσεις διεθνών ποικιλιών Classics Reimagined Καθηµερινά κρασιά Casual Wines Σύγχρονη Ρετσίνα Retsina Reinvented

κιόλας φάση, έχει στόχο να δώσει κίνητρα στα µέλη του ελληνικού οινικού κλάδου, αφενός για να ανεβάσουν τον πήχη ποιότητας και αφετέρου για να συµµετέχουν τακτικά στις διεθνείς αξιολογήσεις κύρους. Αυτό θα έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσµατα στην προσπάθεια εδραίωσης της νέας εικόνας αξίας, δηµιουργώντας θετική δηµοσιότητα γύρω από τη σύγχρονη ποιοτική ελληνική οινική προσφορά και αυξάνοντας την αναγνωρισιµότητα των ελληνικών κρασιών.

∫Ú·ÛÈ¿ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Organic Wines Πρόκειται για κορυφαίας ποιότητας κρασιά (ετικέτες), ασχέτως ποικιλιακής σύνθεσης και προέλευσης, που ανήκουν (και φέρουν την ανάλογη πιστοποίηση - εφόσον αυτή είναι διαθέσιµη) στις εξής κατηγορίες: «Νatural wines» - Vins naturels Kρασιά βιολογικής καλλιέργειας ή Βιολογικά κρασιά Κρασιά βιοδυναµικής καλλιέργειας Κρασιά µε πιστοποίηση δίκαιου εµπορίου (fair trade).

∫Ú·ÛÈ¿ ·fi ÁËÁÂÓ›˜ ÔÈÎÈϛ˜ Î·È ÚÔÂχÛÂȘ - Discovery Wines Η κατηγορία αφορά σε κορυφαίας ποιότητας κρασιά (ετικέτες) από γηγενείς ποικιλίες, όπως Ροδίτης, Βηλάνα, Αθήρι, Ροµπόλα, Σαββατιανό, Μαυρούδι, Μαλαγουζιά και άλλες, τα οποία µπορούν να ανταγωνιστούν σε διεθνές επίπεδο.

¡¤Â˜ ÙÔÔ-ÔÈÎÈϛ˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù¤˜ Η κατηγορία «Κρασιά από γηγενείς ποικιλίες και προελεύσεις» θα τροφοδοτήσει την ανάδειξη των νέων τοποποικιλιών πρεσβευτών. Έτσι, όσες ποικιλίες αναπτύξουν την απαιτούµενη ετοιµότητα, θα µπορέσουν να αποτελέσουν αυτόνοµες, ανεξάρτητες κατηγορίες εντός της εθνικής οινικής αρχιτεκτονικής.

∂ÏÏËÓÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ‰ÈÂıÓÒÓ ÔÈÎÈÏÈÒÓ - Classics Reimagined Η κατηγορία αυτή περιλαµβάνει κορυφαίας ποιότητας κρασιά (ετικέτες), τα οποία αναδεικνύουν εξαιρετικές εκφράσεις ελληνικών terroir µέσα από διεθνείς ποικιλίες. Τα κρασιά που θα αναδειχθούν µέσα από την κατηγορία αυτή θα αυξήσουν το κύρος της Ελλάδας ως µιας οινοπαραγωγού χώρας, ικανής να παρουσιάσει όχι µόνο εντυπωσιακά αποτελέσµατα µε γηγενείς ποικιλίες, οι οποίες είναι άγνωστες στον περισσότερο κόσµο, αλλά και να εντυπωσιάσει µε κρασιά διεθνών ποικιλιών, παρουσιάζοντας νέες, συναρπαστικές και διαφοροποιηµένες εκφάνσεις τους.

∫·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÎÚ·ÛÈ¿ - Casual Wines Η κατηγορία αφορά σε απλά, ευχάριστα κρασιά καθηµερινής απόλαυσης, µε ικανούς όγκους παραγωγής, τα οποία προσφέρουν ευκολία επιλογής και κυρίως πολύ καλή σχέση ποιότητας - τιµής σε σχέση µε το διεθνή ανταγωνισµό. Η συγκεκριµένη υπο-οντότητα θα αξιοποιήσει ποικιλίες (γηγενείς ή διεθνείς) και ονοµασίες προέλευσης µε µεγάλο όγκο παραγωγής, οι οποίες, µε σωστή οινοποίηση, θα είναι σε θέση να παράγουν µη εξεζητηµένα, αλλά παράλληλα ποιοτικά µαζικά κρασιά, τύπου «Yellow Tail», τα οποία θα αυξήσουν τα µερίδια αγοράς του ελληνικού κρασιού στις αγορές του εξωτερικού. Με σωστές οινοποιητικές-οινολογικές κατευθύνσεις και επιλογές µάρκετινγκ, η συγκεκριµένη κατηγορία θα µπορούσε να αποτελέσει λύση και για τις αδιάθετες ποσότητες κρασιών των συνεταιρισµών.

t

Στόχος του σχεδιασµού είναι το ελληνικό κρασί να γίνει γνωστό στις διεθνείς αγορές και να µπει στα µεγάλα εµπορικά δίκτυα

s

™‡Á¯ÚÔÓË ƒÂÙÛ›Ó· - Retsina Reinvented Η κατηγορία αυτή αφορά στη σύγχρονη έκφραση της Ρετσίνας που ξεφεύγει από φολκλόρ συνειρµούς και το συσχετισµό µε χαµηλής ποιότητας προϊόν.

√È ÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Καθορισµός στρατηγικής «ανταγωνιστικής τοποθέτησης» της εθνικής οινικής οντότητας («competitive positioning»). ∆ηλαδή, της θέσης που η ελληνική προέλευση πρέπει να κατακτήσει στο µυαλό των καταναλωτών διεθνώς. ∆ηµιουργία ισχυρής εθνικής οινικής ταυτότητας: Βασική γλώσσα και λεκτικά σύµβολα που θα εκπροσωπούν την ελληνική προέλευση και τα κρασιά πρεσβευτές για τα επόµενα 10 - 15 χρόνια (σήµα - λογότυπο, κεντρικό µήνυµα, φωτογραφίες - οπτικό υλικό, γενική περιγραφή κρασιών πρεσβευτών, χρωµατική παλέτα). Εκπόνηση ενός ολοκληρωµένου, σύγχρονου προγράµµατος marketing που θα απευθύνεται αποτελεσµατικά στις ελκυστικότερες οµάδες καταναλωτών διεθνώς, εδραιώνοντας γρήγορα και µαζικά την ελληνική «ανταγωνιστική τοποθέτηση» ως νέα πραγµατικότητα. ∆ηµιουργία δοµών και οργάνωσης για την υποστήριξη του ελληνικού οινικού κλάδου, προκειµένου να προδιαγραφούν οι αναγκαίες δοµές και οργανωτικές παρεµβάσεις, µεταφορά τεχνογνωσίας και συνεργασία µε τον οινικό κλάδο και τις επιχειρήσεις για τη µακροχρόνια επιχειρησιακή εφαρµογή της νέας στρατηγικής, της νέας ταυτότητας και του νέου προγράµµατος marketing.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

23

∂Ï·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈο Î·È ÂÏ·ÈÔÛ˘ÏÏÂÎÙÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù·

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊȤڈ̷ ™ÙË §¤Û‚Ô Î·Ù·Û΢¿ÛÙËΠÙÔ ÚÒÙÔ ÂÏ·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈÎfi

∞’ ÙËÓ ÂÚÁ¿ÓË ÛÙ· Û‡Á¯ÚÔÓ· ÂÏ·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈο

εργάνη ήταν το πρώτο ελαιορα βδιστικό που επινόησε ο Μί τσας Κουρτζής στην προσπά θειά του να βελτιώσει την ποιό τητα του ελαιολάδου που παρα γόταν στη Λέσβο στις αρχές του προηγούµενου αιώνα, να επιταχύνει το χρόνο συγκοµιδής της ελιάς, να προστατεύσει τα ελαιόδεντρα από τις επιπτώσεις του ραβδίσµατος. Πρόκειται για µια παλιά αλλά όχι ξεχασµένη ιστορία, που είναι ι διαίτερα διδακτική. Συνήθως όταν αναφερόµαστε σε αυτές τις επο χές όλοι µιλούµε για περασµένα µεγαλεία. Ωστόσο η πραγµατικότητα είναι λίγο διαφορετι κή. Στην ιστορική τεκµηρίωση του Αρχείου Κουρτζή, που εκδόθηκε από το Ιστορικό Αρχείο Αιγαίου «Εργάνη», διαβάσαµε ένα ενδιαφέρον κείµενο της Ευρυδίκης Σιφναίου, που µεταξύ άλλων αναφέρει ότι ο Μίτσα Κουρτζής από νωρίς κατανόησε τις βλαπτικές επιπτώσεις που έχει το ράβδισµα των ελαιοδέντρων για να πέσει ο καρπός.

∏

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

25

·ÊȤڈ̷ «Για να ξεπεράσει τις επιπτώσεις αυτές, ο Μίτσας Κουρτζής κατασκεύασε το 1924 την εργάνη», σηµειώνει η κ. Σιφναίου και συνεχίζει: «Πρόκειται για ένα σιδερένιο εργαλείο µε πτερύγια που κτυπούσε ελαφρά τα κλαδιά, για το οποίο πήρε και δίπλωµα ευρεσιτεχνίας.» Αξίζει να ανατρέξουµε στο σχετικό απόσπασµα από το προσωπικό του ηµερολόγιο, για να γίνει κατανοητό πόσο εύκολα, από το ενδιαφέρον για τη φροντίδα της ελιάς και της παραγωγής ενός µορφωµένου ελαιοπαραγωγού, καλά ενηµερωµένου για τις τεχνολογικές εφαρµογές στο διεθνή χώρο και µε διαθέσιµα κεφάλαια για επιχειρηµατικό εκσυγχρονισµό, µπορούσαν να ξεπηδήσουν, σχεδόν σαν παιχνίδι πειραµατισµού, βελτιώσεις στην ελαιοκοµία: «Στα 1920 βλέπω την καταστροφήν που κάµνει το ράβδισµα, µελετώ τρόπον αβλαβούς ραβδίσµατος. Κατασκευάζω ένα είδος ξύλινης χτένας µε κονδυλωτά δόντια µήκους 7cm. Πρώτα αποτελέσµατα καλά. Νοµάρχης Βόµπος, παρίσταται εις την εφαρµογήν. Αλλά µέγιστη δυσκολία εις το µπέρδευµα των οπωσδήποτε στενών κλαδιών. Σιγά-σιγά εγκαταλείπεται η χτένα. Στα 1924, τον Μάρτιον, µε τις πρώτες ενδείξεις καλής εσοδείας, ξαναρχίζω προσπαθείας. Σκέπτοµαι ένα είδος ισχυρού ρεύµατος αέρος. Βασανίζω τας άλλας φυσικάς δυνάµεις, νερό, έλξη, κεντρόφυξ. Σ’ αυτήν την νύχτα της Παρασκευής 4 Απριλίου 1924, σταµατώ και αργά τα µεσάνυχτα, στο µικρό σαλονάκι που έχοµε γραφείο, ανάµεσα στα εργαλεία που µε τον Γιώργο και τον Νέλλο, µερικούς µήνες κάνουµε το modele της Φαµάκας, κάθοµαι και κάνω τον πρώτον κώνον από χαρτόνι ζωγραφικής και κολλώ πτερύγια µε χαρτάκια (ρίζες) για να ανοιγοκλείνουν. Το πρωί πρωί πηγαίνω στον Πασάν και Φαναρτζή και δεν τον βρίσκω. Πηγαίνο στο Φανάρα Βασίλη, λείπει. Καταντώ σ’ έναν Λαλά. Του εξηγώ τι θέλω να αρχίζει την κατασκευήν. Ερωτά τι είναι. Του λέγω, για να στεγνώσουν οι πυρήνες. Το µεσηµέρι ήταν έτοιµο το πρώτο µηχάνηµα. Το έβλεπα, όπως το φανταζόµουν ότι θα γινόταν αργότερα, ενώ τώρα ήταν ένα καβουρδιστήρι µε µια σούβλα 50 cm µε ένα χερούλι. Ενθουσιασµένος δοκιµάζω στη µυρσινιά της Αυλής. Αλλ’ οι στροφές είναι ελάχιστες, κάνει το χέρι 50 - 60 το λεπτό. Εγώ όµως τις βλέπω 500, 1000. Βλέπω συγχρόνως τα απογοητευµένα πρόσωπα µαµάς, Γιώργου. Η µαµά λέγει ο Νέλλος, (από αγάπην µάλλον) ενθουσιάστηκε. Ζητώ ένα axe flexible µε engrenage de multiplication. Και τα δύο ανύπαρκτα. Κάνω στο Φυρόγου µε τρανσµίσιον ξύλινη (ένα τροχό µε αυλά-

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κι 20 cm και ένα µικρό) κάνω σε έναν µπαλωµατή ένα λουράκι και βαστώντας το µηχάνηµα σαν κιθάρα το µεταχειρίζοµαι σε ένα κλαδί εληάς που έφερεν απ’ έξω ο Νέλλος στην κάµαρη της µαµάς (αδιάθετης από το πόδι της). Το αποτέλεσµα θαυµάσιον. Η ΕΡΓΑΝΗ υπήρχε (το όνοµα βρέθηκε σε λίγες µέρες από την Λόπα που πρότεινε Εργάνη Αθηνά και εγώ πήρα το Εργάνη µόνο του). Εντωµεταξύ είχα βρει έναν φαναρτζή σε µίαν παραγκίτσα κοντά στου Μάνου του Μαστραντώνη, τον κυριότερο συνεργάτη µου, µαζί µε τον Κλεόβουλο και έκαµα τα πτερύγια αµφίκυρτα. Πήγαµε στα Καουτσούκ Λούτζα να δοκιµάσωµε επάνω σε δέντρα. Έπειτα βρήκα σχεδόν τυχαίως στο Γραφείο Γιατρού του θεραπευτηρίου µας το flexible του vidro masseur. M’ αυτό, µε λίγο Κλεόβουλο, πολύ Μαστραντώνη και άπειρη επιµονή και µουτζούρωµα βγήκε η πρώτη πραγµατική Εργάνη… Και τον Μάϊον µε την Φαµάρα (µοντέλο πλοίου) και την Εργάνη σε ένα σακί και µερικά κλαδιά ελιές έφυγα στας Αθήνας, όπου την 17ην είχα στείλει στον Γιώργο Καραµάνο τα έγγραφα για το δίπλωµα (ευρισιτεχνίας).»

∂Ï·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈο Î·È ÂÏ·ÈÔÛ˘ÏÏÂÎÙÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù·

Εργάνη ενδιαφέρθηκαν αντιπροσωπείες και µηχανουργεία στην Ιταλία (εταιρεία ΑRMI, Μιλάνο) και αγροτικές εκµεταλλεύσεις στην Παλαιστίνη. Η κατασκευή της ανατέθηκε στο αυστριακό εργοστάσιο Oesterreichische Werke G.A. στη Βιέννη και η Τράπεζα Αθηνών παρήγγειλε 200 µηχανήµατα για να τα επιδείξει και να τα διαθέσει σε όλα τα ελαιοφόρα κέντρα της χώρας. Η επιτυχία της εργάνης, ωστόσο, στην Ελλάδα ήταν περιορισµένη. Ήταν µια εφεύρεση που δεν απέφερε οικονοµικά οφέλη, εφόσον τα εργατικά µεροκάµατα ήταν ακόµη φθηνά και η αγορά ελαιολάδου περνούσε κρίση σε παγκόσµιο επίπεδο, µε αποτέλεσµα το λάδι να έχει χαµηλή τιµή.

∞Ó Î·È Ë §¤Û‚Ô˜ ‹Ù·Ó Ë ·ÙÚ›‰· ÙˆÓ ÂÏ·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈÎÒÓ

∞ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂʇÚÂÛ˘ Ο Μ. Κουρτζής παρουσίασε το 1925 την εργάνη στη Γαλλία και στο ∆ιεθνές Ελαιοκοµικό Συνέδριο της Ρώµης (20-11-1926), προβάλλοντας τις ταινίες που είχε ο ίδιος τραβήξει στα κτήµατά του. Οι Γάλλοι σχολίασαν µε θαυµασµό την ευχέρεια και την άνεση µε την οποία οι εργάτριες χειρίζονταν την Η «εργάνη», το πρώτο εργάνη. Ντυµένες τα κυριαραβδιστικό που κάτικά τους και ευθυτενείς, σχεδίασε και εκτελούσαν µπροστά στο κατασκέυασε ο φακό µε επαγγελµατική ακρίβεια και Μίτσος επιδέξιες κινήσεις µια εργασία που Κουρτζής θα τους άνοιγε το δρόµο προς µια παραδοσιακά ανδρική δραστηριότητα. Εκτενές άρθρο δηµοσιεύτηκε στο τεύχος 221 της» La Revue Oleicole» (25 Ιουλίου 1925), όπου περιγράφεται ο τρόπος κατασκευής και οι χρήσεις της. Η δυνατότητα µηχανικής ελαιοσυλλογής ενδιέφερε τις ελαιοφόρες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και φαίνεται ότι ως εφεύρεση η εργάνη είχε ευρύτερο αντίκτυπο, πέρα από τα εθνικά σύνορα. Για την

Τα σύγχρονα ελαιοραβδιστικά έχουν ακριβώς τους ίδιους στόχους, µείωση του κόστους παραγωγής, επιτάχυνση της συγκοµιδής, µε όσο το δυνατό µικρότερες επιπτώσεις στα λιόδεντρα. Το «Νησιωτικό Αγρόκτηµα» σε αυτό το τεύχος επέλεξε να παρουσιάσει ορισµένα από τα πιο δοκιµασµένα ελαιοραβδιστικά που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. Το κριτήριο κάθε ελαιοπαραγωγού όταν αγοράζει ένα ραβδιστικό µηχάνηµα, είναι η σχέση κόστους - οφέλους. ∆ηλαδή ποιο θα είναι το όφελος που θα έχει από τα χρήµατα που θα δαπανήσει για να το αποκτήσει. Το κριτήριο είναι σωστό, ωστόσο δεν αξιοποιείται πάντα µε το σωστό τρόπο. Γιατί το φθηνότερο δεν είναι πάντα το οικονοµικότερο. Πέρα από την τιµή του ραβδιστικούν πρέπει να συνεκτιµηθούν: Η αποδοτικότητά του. ∆ηλαδή ο καρπός που συγκεντρώνεται από τη χρήση του µέσα σε µια εργάσιµη ηµέρα. Η ανθεκτικότητά του. ∆ηλαδή πόσο συχνά παρουσιάζει τεχνικά προβλήµατα ή απαιτεί αλλαγές εξαρτηµάτων. Ένα ραβδιστικό που παρουσιάζει προβλήµατα στην κορύφωση της περιόδου συγκοµιδής, είναι το χειρότερο δυνατό εργαλείο. Το λειτουργικό κόστος του. Σε αυτό θα πρέπει να συµπεριληφθεί το κόστος του ηλεκτρικού ρεύµατος ή της ηλεκτρογεννήτριας ή της µπαταρίας που φέρει κάθε ραβδιστικό και των ανταλλακτικών που απαιτούνται. Η ευχρηστία. Ένα καλό ραβδιστικό πρέπει να είναι αποτελεσµατικό αλλά και να µην κουράζει το ραβδιστή, ώστε να επιτυγχάνεται το µέγιστο δυνατό αποτέλεσµα µε το λιγότερο δυνατό κόπο.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

27

·ÊȤڈ̷ ∞ÁÚÔÙ¯ÓÈ΋ ∫Ú‹Ù˘ ∞µ∂∂∂

∂ÏÏËÓÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÛÙËÓ ÂÏ·ÈÔÛ˘ÏÏÔÁ‹

H

Αγροτεχνική Κρήτης ιδρύθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1982 και ειδικεύεται στην κατασκευή ελαιοραβδιστικών υψηλής ποιότητας. Πρωτοπορεί στον τοµέα της ελαιοσυλλογής µε διαφορετικούς τύπους ελαιοραβδιστικών: παλµικών και περιστροφικών που λειτουργούν και µε µπαταρία, γεννήτριες και µετασχηµατιστές τάσεως, καλύπτοντας κάθε ποικιλία ελιάς. Παρέχει λύσεις για κάθε ελαιοπαραγωγό που θέλει να έχει µια παραγωγική συγκοµιδή µειώνοντας τον χρόνο και το κόστος της ελαιοσυγκοµιδής. Το NGR16 είναι ένα πρωτοποριακό ελαιοραβδιστικό που λειτουργεί και µε µπαταρία 12VDC. Φέρει 2 ελαστικές σφαίρες µε ραβδιά, η καθεµία µε ανεξάρτητη κίνηση δόνησης και κάλυψη 360Γ. Είναι κατασκευασµένο από ανθεκτικά υλικά και σχεδιασµένο για πολύωρη και συνεχή λειτουργία. Έχει υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας και είναι διαθέσιµο σε µήκη από 2.4m, έως 3.4m χρησιµοποιώντας προεκτάσεις. Το NGR16 είναι κατάλληλο για όλες τις ποικιλίες ελαιόδεντρων. Η απόδοσή του είναι ιδανική τόσο στα έξω όσο και στα µέσα τµήµατα του ελαιόδεντρου. Η κεφαλή του εισέρχεται στα πιο πυκνά τµήµατα χωρίς να µπλέκει µε τα κλαδιά. Χάριν της κίνησής του και του µαλακού υλικού των ελαστικών ραβδιών του το NGR16 δεν κά-

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

νει ζηµιά στα κλαδιά, τα φύλλα και τους καρπούς. Το NGR16 είναι φιλικό προς το περιβάλλον, έχει χαµηλά επίπεδα θορύβου και δεν µεταφέρει κραδασµούς στον χειριστή του. Είναι ελαφρύ, εύκολο στη χρήση και δεν χρειάζεται καµία εξειδικευµένη συντήρηση. Το NGR16 µπορεί να συνδυαστεί µε τη νέα microγεννήτρια 12VDC INVERTER η οποία µπορεί να λειτουργήσει έως και 2 βέργες ταυτόχρονα µε ηλεκτρονική ρύθµιση στροφών. Τα πλεονεκτήµατα ειναι η ρύθµιση στις στροφές της κεφαλής αναλόγως την ωριµότητα του καρπού αλλά µε την ευκολία της µεταφοράς της, λόγω του µικρού βάρους (µόνο 14Kg!) αλλα και της χαµηλής κατανάλωσης 0,8Lt/ ώρα Πληροφορίες: ΑΓΡΟΤΕΧΝΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ ΑΒΕΕΕ Τηλ.:2810380.703 - www.agrotechnic.eu

·ÊȤڈ̷ Geoteco A.E.

∏

Geoteco A.E. ιδρύθηκε το 2007 από στελέχη µε µακρόχρονη εµπειρία και πορεία πάνω από 15 χρόνια στο εµπόριο των γεωργικών εφοδίων. Η πολύχρονη γνώση της αγοράς των έµπειρων στελεχών µας εξασφάλισε αποκλειστικές συνεργασίες και αντιπροσωπεύσεις επώνυµων ελληνικών και διεθνών οίκων γεωργικών εφοδίων καθώς και µια πλήρη γκάµα προϊόντων που καλύπτουν τους τοµείς των γεωργικών εργαλείων, φυτοφαρµάκων, λιπασµάτων και σπόρων. H Geoteco A.E. εγγυάται την παράδοση των προϊόντων της στον πελάτη έγκαιρα και σε άριστη κατάσταση, ενώ παρέχει και την πλήρη τεχνική υποστήριξή τους.

µ¤ÚÁ· ·ÏÌÈ΋˜ ΛÓËÛ˘ Πρόκειται για µια επαναστατική βέργα ελαιοσυλλογής, µε υψηλές αποδόσεις, ελάχιστες φθορές στα κλαδιά, τα φύλλα και τους καρπούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα τα ελαιόδεντρα να έχουν παραγωγή κάθε χρόνο. Έχει, επίσης, υψηλό επίπεδο παραγωγικότητας, αφού µπορεί να δώσει από 110 ως 150 κιλά καρπό ανά ώρα. Πρόκειται για µια από τις υψηλότερες αποδόσεις στα ελαιοραβδιστικά που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. Το συνολικό βάρος της βέργας είναι 1,780 κιλά (η βέργα των δύο µέτρων). Η σωλήνα της βέργας είναι κατασκευασµένη από αλουµίνιο µε άξονα ευρωπαϊκού αλουµινίου που περιστρέφεται πάνω σε ρουλεµάν. Η κίνηση µεταδίδεται γωνιακά µε γρανάζια ( από νάιλον 6/6 µε γυαλί ) τοποθετηµένα σε άξονα τιτανίου. Η κεφαλή της βέργας έχει 2 σφαίρες µε 12 ραβδιά φ12, ενώ η κάθε µια σφαίρα κινείται ανεξάρτητα. Το µοτέρ 12 volt κατασκευάζεται µε υλικά υψηλής ποιότητας. Το βάρος του είναι 1,380 κιλά και το µήκος 30 εκατοστά. Έχει εύκαµπτο καλώδιο 3Χ2 σιλικόνης µήκους 15 µέτρων. Λειτουργεί µε συνεχές ρεύµα 18-19 volt (παροχή ρεύµατος από κινητήρα και δυναµό όχι γεννήτρια). Επιπλέον, φέρει πιστοποιητικά ποιότητας CE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Geoteco A.E. διαθέτει πλήρη γκάµα ανταλλακτικών και πλήρη τεχνική υποστήριξη για όλους τους πελάτες της.

∂Ï·Èfi‰È¯Ù· VEDEMA Το ελαιόδιχτο Vedema είναι υψηλής ποιότητας, κατασκευασµένο έτσι ώστε να έχει µεγάλη αντοχή σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. ∆ιακρίνεται για την πολύ πυκνή πλέξη του ώστε να µη µπερδεύονται

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

τα κλαδιά, καθώς επίσης και για την πολύ µεγάλη αντοχή. Στις δύο άκριες το δίχτυ είναι πιο πυκνά πλεγµένο για περαιτέρω ενίσχυση, ενώ στις δύο άλλες άκριες υπάρχει ενσωµατωµένη πυκνή λωρίδα πάνω στο δίχτυ, όπου αναγράφεται η διάσταση και ο κωδικός του διχτύου. Ακόµη, έχει σταθεροποιητές UV για µακροχρόνια αντοχή στην ηλιακή ακτινοβολία. Το ελαιόδιχτο Vedema έχει αποδεδειγµένη αντοχή άνω των 10 ετών µε καλή συντήρηση και αποθήκευση. Είναι κατασκευασµένο από HDPE MONOFILΑΜΕΝΤ, το οποίο είναι κατάλληλο για τρόφιµα. Στοιχεία επικοινωνίας µε την εταιρεία: Μ. Κατράκη Φοινικιά, 71500, Ηράκλειο Κρήτη Τηλ: +30.2810.37.00.47, +30.2810.37.00.67 Φαξ: +30.2810.37.09.97 Email: info@geoteco.gr

·ÊȤڈ̷ ∂ÌÔÚ›‰Ë˜

∏

εταιρεία «Εµπορίδης» ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1994, όπου βρίσκεται µέχρι και σήµερα συνεχίζοντας µε επιτυχία να δραστηριοποιείται στο χώρο των βιοµηχανικών ειδών, των ηλεκτρικών, βενζινοκίνητων και αγροτικών µηχανηµάτων. Η ποιότητα των προϊόντων σε συνδυασµό µε τις συµφέρουσες τιµές, την άψογη και άµεση εξυπηρέτηση των πελατών, είναι τα στοιχεία εκείνα που κατατάσσουν την εταιρεία ανάµεσα στους κορυφαίους του χώρου. Η χρησιµοποίηση της τεχνολογίας σε συνδυασµό µε το άριστα εκπαιδευµένο προσωπικό της εταιρείας, αποτελούν την εγγύηση και την ποιότητα στις συναλλαγές, εξασφαλίζοντας υψηλού επιπέδου συνεργασίες. Πρωταρχικό µέληµα είναι η πλήρης ικανοποίηση των πελατών της. Η εταιρεία «Εµπορίδης» προτείνει στους πελάτες της τους παρακάτω τρόπους παράδοσης των προϊόντων:

¢ˆÚÂ¿Ó ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂÓÙfi˜ ∞ÙÙÈ΋˜ ÁÈ· ·ÁÔÚ¤˜ ¿Óˆ ÙˆÓ 200 ¢ÚÒ Η εταιρεία «Εµπορίδης» σάς αποστέλλει την παραγγελία σας στην έδρα σας, η οποία βρίσκεται εντός Αττικής (Αθήνα - Πειραιάς - προάστια), χωρίς καµµιά χρέωση σε περίπτωση αγοράς προϊόντων

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

άνω των 200 ευρώ.

∞ÔÛÙÔÏ‹ Ì ÂÙ·ÈÚ›· Ù·¯˘ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜-courier ÂÎÙfi˜ ∞ÙÙÈ΋˜ Αποστολή της παραγγελίας µε εταιρεία courier. Η παράδοση γίνεται συνήθως την επόµενη εργάσιµη µέρα της παραγγελίας σας, εκτός από κάποιες αποµακρυσµένες περιοχές της χώρας, όπου ο χρόνος παράδοσης µπορεί να φτάσει έως τις 2 εργάσιµες ηµέρες. Η εταιρεία συνεργάζεται µε µεταφορικές εταιρείες σε όλη την Ελλάδα, καλύπτοντας ακόµα και τις πιο αποµακρυσµένες περιοχές, για να µπορέσουµε να σας εξυπηρετήσουµε. Επιπλέον χρέωση επιβαρύνει τον παραλήπτη.

¶·Ú·Ï·‚‹ ·fi ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ· Η εταιρεία «Εµπορίδης» σάς δίνει τη δυνατότητα να λαµβάνετε τα προϊόντα που έχετε παραγγείλει, από τις εγκαταστάσεις µας κατόπιν επικοινωνία µαζί της. «Εµπορίδης» Αθηνάς 19 Μοναστηράκι Αθήνα Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210 3310173, 210 3310174, 210 3215391, Fax: 210 3210243. Ιστοσελίδα: Ηλεκτρονική διεύθυνση: www.emboridis.gr. info@emboridis.gr

∂Ï·ÈÔÚ·‚‰ÈÛÙÈο Î·È ÂÏ·ÈÔÛ˘ÏÏÂÎÙÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ¡¤Ô ·ÏÌÈÎfi Ú·‚‰ÈÛÙÈÎfi Ì ‰‡Ô ÎÂʷϤ˜ Έχει ολικό µήκος 2,5 µέτρων. Φέρει δύο κεφαλές σε σχήµα «Τ», οι οποίες κινούνται παλµικά και κυκλικά. ∆εν µπερδεύει και δεν τυλίγει τα κλαδιά. Καθαρίζει το δέντρο µέσα και έξω. ∆ουλεύει µε ρεύµα 12 Volt, 8 Amp και έχει βάρος 2,5 κιλά. Επίσης δουλεύει µε µπαταρία αυτοκινήτου.

ƒ·‚‰ÈÛÙÈÎfi Ù‡Ô˘ §·Ó¿Ú· Ì ‰‡Ô ¯Ù¤Ó˜ Έχει ολικό µήκος 2,1 µέτρα. Η κεφαλή είναι εξοπλισµένη µε δύο χτένες σε γωνία 30 µοιρών ως προς το κοντάρι. Οι χτένες πάλλονται χτενίζοντας το δέντρο. ∆ουλεύει µε ρεύµα 12 Volt, 9 Αmp και έχει βάρος 2,5 κιλά. Επίσης δουλεύει µε µπαταρία αυτοκινήτου.

ƒ·‚‰ÈÛÙÈÎfi Ù‡Ô˘ Ù¤ÛÛÂÚ· Πρόκειται για ένα ραβδιστικό ιδανικό για όλους τους τύπους ελιάς. Έχει ολικό µήκος 2,5 µέτρων. Η κεφαλή του είναι εξοπλισµένη µε ραβδιά µεγάλου µήκους από ανθρακονήµατα που κινούνται παλµικά και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Αυτό το χαρακτηριστικό επιτρέπει

στο ραβδιστικό να µπαίνει βαθιά ανάµεσα στα κλαδιά του δέντρου και έτσι να ρίχνει σε σύντοµο χρονικό διάστηµα µεγάλη ποσότητα καρπού στο έδαφος. Ταυτόχρονα, καταφέρνει να µην πληγώνει το δέντρο. Το ραβδιστικό δουλεύει µε ρεύµα 12 Volt, 8 Amp και έχει βάρος 2,5 κιλά. Επίσης δουλεύει µε µπαταρία αυτοκινήτου.

ƒ·‚‰ÈÛÙÈÎfi «∫Ô˘  » Πρόκειται για ραβδιστικό µε ολικό µήκος 2,20 και 2,65 µέτρα (αναλόγως του τύπου). Έχει κάθετη κεφαλή ως προς το κοντάρι που πραγµατοποιεί παλµική κίνηση. Θεωρείται πρωτοπόρο των ελαιοραβδιστικών. ∆ουλεύει µε ρεύµα 12 Volt, 8 Amp και έχει βάρος 2,7 κιλά. Επίσης δουλεύει µε µπαταρία αυτοκινήτου.

ƒ·‚‰ÈÛÙÈÎfi Ù‡Ô˘ ÂÚÈÛÙÚÔÊÈÎfi Ù·˘ Πρόκειται για ένα σύγχρονο ραβδιστικό µε µήκος 2,5 µέτρα. Έχει τετράγωνη κεφαλή. Αυτό το χαρακτηριστικό δεν επιτρέπει στα κλαδιά να τυλίγονται γύρω του, µε αποτέλεσµα να αποφεύγεται το πλήγωµά τους. ∆ουλεύει µε ρεύµα 12 Volt, 12 Amp και έχει βάρος 2,2 κιλά. Επίσης δουλεύει µε µπαταρία αυτοκινήτου.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∆Ô ÈÛ¯˘Úfi ¯·ÚÙ› Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, Ô ·ÁÚÔÙԉȷÙÚÔÊÈÎfi˜ ÎÏ¿‰Ô˜

∆ËÓ ·ÚÙ›‰· ÙˆÓ ÂÍ·ÁˆÁÒÓ ÛÒ˙Ô˘Ó Ù· ÙÚfiÊÈÌ· κλάδος των τροφίµων και ποτών είναι τελικά το ισχυρό χαρτί της ελληνικής οικονοµίας, µιας και καταφέρνει να µειώνει τον ρυθµό πτώσης των εξαγωγών των ελληνικών προϊόντων. Παράλληλα αναδεικνύεται η ανάγκη του σχεδιασµού δράσεων εξωστρέφειας για κλάδους και αγορές µε ιδιαίτερη δυναµική. Σύµφωνα µε τα πρόσφατα δηµοσιευµένα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας Eurostat, οι ευρωπαϊκές εξαγωγές αγαθών το οκτάµηνο του 2009 παρουσίασαν εκ νέου µείωση κατά 22,5% συγκριτικά µε το αντίστοιχο διάστηµα του προηγούµενου έτους, ενώ η συνολική του αξία ανήλθε σε περίπου 2,1 τρισεκατοµµύρια ευρώ. Οι εξαγωγές σε επίπεδο Ευρωζώνης µειώθηκαν κατά 22% το εξεταζόµενο διάστηµα, ενώ οι ελληνικές εξαγωγές αντίστοιχα µειώθηκαν κατά 17%, ποσοστό αρκετά χαµηλότερο του µέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης, ενώ σε αξία ανήλθαν σε 9,3 δισεκατοµµύρια ευρώ. Η θέση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 και σε επίπεδο εξαγωγών είναι η 21η, ενώ στην κατάταξη της Ευρωζώνης παραµένει 14η στις 16 συνολικά χώρες. Από τα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 δυσµενέστερη πορεία κατέγραψαν το εξεταζόµενο διάστηµα οι χώρες: Φινλανδία (36%), Λιθουανία (32%), Σουηδία (30%) και Βουλγαρία (30%). Η µείω-

ση της εξαγωγικής δραστηριότητας ισχυρών οικονοµιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 κυµάνθηκε σε χαµηλότερα επίπεδα. Συγκεκριµένα µειώθηκε για τη Γερµανία κατά 22%, για το Ηνωµένο Βασίλειο κατά 24% και για την Γαλλία κατά 20%. Στις εµπορικές ροές της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 µε τους βασικούς εταίρους της καταγράφεται σηµαντική µείωση στις συναλλαγές και µε τις δέκα οικονοµίες. Πιο συγκεκριµένα, τα στοιχεία της Eurostat αποδίδουν την ισχυρότερη µείωση στο µερίδιο αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 στη Ρωσία κατά 40%. Ακόµα, ισχυρή µείωση καταγράφηκε στην αγορά της Τουρκίας (28%), ενώ η µικρότερη µείωση σηµειώνεται στις εξαγωγές προς την Κίνα (3%). Εξετάζοντας τις ελληνικές εξαγωγές στις αγορές-στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 παρατηρείται ότι σε τρεις από τις δέκα συνολικά οικονοµίες η ελληνική εξαγωγική δραστηριότητα αυξήθηκε το οκτάµηνο του 2009 συγκριτικά µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2008. Πιο συγκεκριµένα, οι ελληνικές εξαγωγές στην Ελβετία αυξήθηκαν κατά 220,2% και στην Ινδία κατά 75,7%. Εξετάζοντας κλαδικά τις εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 για το οκτάµηνο του 2009, συνολικά παρατηρείται πτώση στους έξι κυριότερους κλάδους, µε σηµαντικότερη τη µείωση στον κλάδο της ενέργειας (καύσιµα - πετρελαιοειδή) κατά 38,6% και στον κλάδο του µηχανολογικού εξοπλισµού και υλικού µεταφορών κατά 23,1%, συγκριτικά πάντα µε το αντί-

Ετήσια τάση εξωτερικού εµπορίου της Ε.Ε.-27 και της Ελλάδας, µε τους βασικούς εµπορικούς εταίρους της Ε.Ε.-27 (Ιαν-Αυγ 09/08)

Ετήσια τάση των κυριότερων κλάδων σε Ελλάδα και Ε.Ε.-27 (Ιαν-Αύγ 09/08)

O

Εξαγωγές Εξαγωγές ΗΠΑ Κίνα Ρωσία Ελβετία Νορβηγία Ιαπωνία Τουρκία Νότια Κορέα Ινδία Βραζιλία

Ε.Ε.-27 (%) -19,9 -2,7 -40,0 -12,2 -19,4 -17,6 -27,8 -23,2 -17,1 -22,4

Πηγή: Eurostat-ΕΣΥΕ Επεξεργασία: ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Ελλάδα (%) -29,3 -11,8 -45,5 +220,2 -23,3 -4,4 -13,6 -22,2 +75,7 -21,6

Πρωτεύοντα αγαθά Τρόφιµα και ποτά Πρώτες ύλες Ενέργεια (καύσιµα-πετρελαιοειδή) Βιοµηχανικά αγαθά Χηµικά προϊόντα Μηχανήµατα και υλικό µεταφορών ‘Άλλα βιοµηχανικά αγαθά Άλλα Πηγή: Eurostat-ΕΣΥΕ Επεξεργασία: ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ

Ε.Ε.-27 (%) -25,3 -9,6 -22,4

Ελλάδα (%) -10,6 -2,3 -16,2

-38,6 -20,0 -8,9

-24,7 -26,8 -15,6

-23,1 -22 +22,6

-11,7 -20,5 -42,3

t Οι εξαγωγές σε επίπεδο Ευρωζώνης µειώθηκαν κατά 22%

s

στοιχο διάστηµα του 2008. Σε µικρότερο βαθµό φαίνεται να εκτίθεται ο κλάδος των τροφίµων και ποτών για την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, µε µείωση της εξαγωγικής του δραστηριότητας κατά 9,6% και των χηµικών προϊόντων κατά 8,9%. Παράλληλη µειωτική τάση παρατηρείται και στις ελληνικές εξαγωγές ανά κλάδο αντίστοιχα. Πιο συγκεκριµένα, ο κλάδος των βιοµηχανικών προϊόντων συνολικά καταγράφει τη µεγαλύτερη µείωση για τις ελληνικές εξαγωγές κατά 26,8%, ενώ ακολουθεί ο κλάδος της ενέργειας (καύσιµα-πετρελαιοειδή) µε µείωση κατά 24,7%. Ο κλάδος που παρουσιάζει συνολικά τη µικρότερη µείωση στην εξαγωγική του δραστηριότητα είναι τα τρόφιµα και ποτά, µε µείωση µόλις κατά 2,3% για το οκτάµηνο του 2009. Για τα βιοµηχανικά προϊόντα συνολικά η πτώση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 είναι χαµηλότερη από την Ελλά-

δα και ανέρχεται σε ποσοστό 20%, κάτι το οποίο αντικατοπτρίζει τη µειωµένη ανταγωνιστικότητα που έχουµε σε προϊόντα εντάσεως τεχνολογίας. Αντίθετα, η περιορισµένη µείωση στον κλάδο τροφίµων και ποτών ενισχύει τις προτάσεις για την ανάδειξη του κλάδου αυτού σε σηµαντικό άξονα για την ελληνική εξωστρέφεια που έχουν κατατεθεί από φορείς όπως ο Σύνδεσµος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος. Επειδή διαφαίνονται βάσιµα σενάρια διεθνούς οικονοµικής σταθεροποίησης και ανάκαµψης, αναγκαία κρίνεται η περαιτέρω ανάλυση των στοιχείων της οικονοµικής κρίσης, για να διαγνωσθούν τα προβλήµατα και οι προοπτικές που παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές στις διεθνείς αγορές. Επιπλέον, φυσική συνέχεια της ανάλυσης των στοιχείων της οικονοµικής κρίσης θα πρέπει να αποτελεί ο σχεδιασµός και η υλοποίηση προγραµµάτων και στοχευµένων δράσεων εξωστρέφειας σε δυναµικές αγορές και ανταγωνιστικούς κλάδους της ελληνικής οικονοµίας.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∏ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰˘ÛÚ·Á›· ‰˘ÛÎÔχÂÈ ÙȘ ÂÂÓ‰‡ÛÂȘ

∏ ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ·Ô‚Ï‹ÙˆÓ «Î·›ÂÈ» §¤Û‚Ô Î·È ™¿ÌÔ

T

η ∆ευτέρα 9 Νοεµβρίου, στην αίθουσα του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Λέσβου, έγινε µια ενδιαφέρουσα εκδήλωση για τη διαχείριση των αποβλήτων των ελαιοτριβείων και των τυροκοµείων που υπάρχουν στο νησί. ∆ιοργανωτές της εκδήλωσης ήταν ο Φυσιολατρικός Όµιλος «Υδάτινος» και η νοµαρχία Λέσβου. Μερικές ηµέρες αργότερα, στις 18 του µήνα, το Νοµαρχιακό Συµβούλιο της Σάµου συζητούσε αν θα δοθεί άδεια λειτουργίας στα ελαιοτριβεία του νησιού ή όχι, µιας και σχεδόν κανένα από αυτά δεν πληροί τις προϋποθέσεις για αδειοδότηση. Το ζήτηµα δεν έχει µόνο την περιβαλλοντική του διάσταση, πίσω του κρύβονται πολλά και αντικρουόµενα οικονοµικά συµφέροντα, άλλοτε θεµιτά και άλλοτε µη θεµιτά. Όποια επιχείρηση ή φορέας καταφέρει να δώσει µια οικονοµικά βιώσιµη λύση είναι βέβαιο ότι έχει να κερδίσει πάρα πολλά από τις επιχειρήσεις που θα υποχρεωθούν να οδηγούν σε αυτή τα απόβλητά τους. Επιπλέον έσοδα µπορεί να δηµιουργηθούν από την επεξεργασία των αποβλήτων. Για παράδειγµα η επεξεργασία του τυρόγαλου µπορεί να παραγάγει ηλεκτρική ενέργεια, αλλά και πρωτεΐνες χρήσιµες για την παραγωγή άλλων προϊόντων. Επίσης η εκχειλισµένη πυρήνα της ελιάς µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως βιοκαύσιµο σε µονάδες ηλεκτροπαραγωγής που θα έχουν την κατάλληλη υποδοµή. Από την επεξεργασία του λιόζουµου (κατσίγαρου) που βγαίνει από τα ελαιοτριβεία που υπάρχουν στα νησιά µας, µπορούν να παραχθούν πρώτες ύλες για τη βιοµηχανία αλλά και µεγάλες ποσότητες νερού κατάλληλου για άρδευση. Φυσικά, κέρδη προσδοκούν και οι επιχειρήσεις που έχουν αναπτύξει τεχνολογικές εφαρµογές για τη διαχείριση των αποβλήτων. Σήµερα λύσεις υπάρχουν πολλές, το ερώτηµα είναι ποιες από αυτές είναι οικονοµικά βιώσιµες. Πιο συγκεκριµένα, ποιες από αυτές δεν αυξάνουν το κόστος παραγωγής ή ακόµη καλύτερα αφήνουν κέρδη στις µεταποιητικές µονάδες που θα τις υιοθετήσουν. Η χειρότερη επιλογή, αλλά η πλέον συνηθισµένη σε ό,τι αφορά στη διαχείριση των αποβλήτων, είναι η παραποµπή της λύσης στο απώτερο µέλλον. Η καλύτερη, κατά την άποψή µας, είναι να εξεταστεί έγκαιρα ποιες είναι τεχνικά εφαρµόσιµες σε κάθε περίπτωση, ώστε να απορριφθούν εκείνες που δεν είναι. Στη συνέχεια, πρέπει να επιλεγεί εκείνη που θα έχει το µικρότερο δυνατό οικονοµικό κόστος και λιγότερους κινδύνους για αστοχίες. Η εµπειρία έχει δείξει ότι όσοι αναγκά-

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

στηκαν να δώσουν λύσεις την τελευταία στιγµή στη διαχείριση των αποβλήτων, οδηγήθηκαν στην καταστροφή.

§¤Û‚Ô˜ Στην εκδήλωση που έγινε στην αίθουσα του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Λέσβου στη Μυτιλήνη, παρουσιάστηκε η µέθοδος του κ. Βενετσάνου, που καλύπτει τόσο τη διαχείριση αποβλήτων ελαιοτριβείου όσο και τν διαχείριση αποβλήτων τυροκοµείου. Ο κ. Βενετσάνος έχει δηµιουργήσει την εταιρεία Biotev, η οποία δραστηριοποιείται στον τοµέα της διαχείρισης των αποβλήτων ελαιοτριβείων, τυροκοµείων και οινοποιείων. Στη Μυτιλήνη έχει δηµιουργηθεί µια εταιρεία µε την επωνυµία «Ελαιοζωµός», η οποία επιδιώκει να δηµιουργήσει µονάδα επεξεργασίας κατσίγαρου και να ολοκληρώσει µια ηµιτελή µονάδα επεξεργασίας τυρόγαλου που λειτούργησε πιλοτικά της περασµένη άνοιξη.

H µέθοδος που προωθεί η εταιρεία Europolat, εφαρµόζεται ξεχωριστά σε κάθε ελαιοτριβείο. Με την εφαρµογή της, το κάθε ελαιοτριβείο αντιµετωπίζει µόνο του το πρόβληµα και δεν εξαρτάται από την πορεία άλλων επιχειρήσεων. Ο κ. Γόµος και οι συνεργάτες του υποστήριξαν ότι η δική τους πατέντα αυξάνει κατά 30% τα λειτουργικά έξοδα του ελαιοτριβείου και κατά 60% τα έσοδά του. Στη συζήτηση που ακολούθησε µετά τις παρουσιάσεις, η γεωπόνος της ∆ιεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης της νοµαρχίας Λέσβου, Εύη Πίττικα, αντέκρουσε το επιχείρηµα του κ. Βενετσάνου πως οι ελαιοπαραγωγοί θα χάσουν την επιδότηση από το ποιοτικό παρακράτηµα αν δεν µπουν τα ελαιοτριβεία στο σύστηµα ολοκληρωµένης διαχείρισης. Εξήγησε ότι η εξτρά επιδότηση που λαµβάνουν οι ελαιοπαραγωγοί και οι αρχές της ολοκληρωµένης διαχείρισης που πρέπει να εφαρµόζουν, δεν έχουν καµµία σχέση µε τη διαχείριση των αποβλήτων των ελαιοτριβείων. Ο τυροκόµος κ. Μυστακέλλης ρώτησε το νοµάρχη Παύλο Βογιατζή και τον παριστάµενο διευθυντή της ∆ιεύθυνσης Βιοµηχανίας, κ. Παρασκευά: «Αν εµείς έρθουµε σε συµφωνία µε την “Τυροζωµός” και παραδώσουµε σε αυτήν το τυρόγαλο και τα άλλα απόβλητά µας, θα λάβουµε κανονική άδεια λειτουργίας;» και ο νοµάρχης απάντησε: «Αν λάβει άδεια λειτουργίας η µονάδα της “Τυροζωµός”, θα λάβετε και εσείς άδεια λειτουργίας.» Ο πρόεδρος του Παραρτήµατος Αιγαίου του ΓΕΩΤΕΕ, Γιάννης Τσακίρης, πρότεινε η νοµαρχία σε συνεργασία µε το Πανεπιστήµιο Αιγαίου να κάνουν αξιολόγηση των

Aνοιχτή δεξαµενή µε πούλπα (διφασική πυρήνα) στην Ισπανία

υπαρχόντων µεθόδων επεξεργασίας των αποβλήτων, ώστε οι επιχειρήσεις να διαλέξουν την καλύτερη δυνατή και εκείνη που θα είναι οικονοµικά πιο συµφέρουσα. Το µέλος του ∆.Σ. του Επιµελητηρίου Λέσβου Γιώργος Παπαρίσβας, σε ερώτηση προς τον κ. Βενετσάνο, ζήτησε να µάθει σε ποια φάση της παραγωγικής διαδικασίας λαµβάνονται τα προϊόντα που στη συνέχεια µπορούν να πωληθούν. Ο κ. Βενετσάνος εξήγησε ότι στην περίπτωση της Λέσβου, δε θα υπάρχει αυτό το τµήµα κι όλα τα στοιχεία που µπορούν να αξιοποιηθούν θα ενσωµατώνονται στο λίπασµα που θα παράγεται.

™¿ÌÔ˜ Στις 18 Νοεµβρίου το Νοµαρχιακό Συµβούλιο της Σάµου ασχολήθηκε µε το ζήτηµα της λειτουργίας των ελαιοτριβείων του νησιού. Τα περίπου 15 ελαιοτριβεία που διαθέτει το νησί αντιµετωπίζουν τεράστια προβλήµατα βιωσιµότητας, αφού τα τελευταία χρόνια έχει πέσει κατακόρυφα η παραγωγή ελαιολάδου. Συγκεκριµένα, φέτος εκτιµάται ότι θα παραχθούν 500 τόνοι, την προηγούµενη χρονιά είχαν παραχθεί µόλις 2.100 τόνοι. Τα ελαιοτριβεία είναι πάρα πολλά για τόσο µικρό όγκο παραγωγής κι έτσι αντικειµενικά κάποια από αυτά θα κλείσουν µέσα στα επόµενα χρόνια. Όµως υπάρχει κίνδυνος να κλείσουν και αρκετά από εκείνα που θα µπορούσαν να επιβιώσουν, διότι τώρα καλούνται να βρουν λύση στο πρόβληµα της διαχείρισης του κατσίγαρου. Φυσικά το πρόβληµα δεν είναι καινούργιο, ωστόσο φαίνεται ότι τώρα έφθασε ο κόµπος στο χτένι. Το θέµα έφθασε στο Νοµαρχιακό Συµβούλιο, καθώς η νοµαρχιακή αρχή έδειχνε ότι δεν ήταν διατεθειµένη να δώσει άδειες λειτουργίας στα ελαιοτριβεία κατά παρέκκλιση της νοµοθεσίας. Ο λόγος είναι ότι όλο και πιο συχνά νοµάρχες οδηγούνται στα δικαστήρια επει-

t Η επεξεργασία του τυρόγαλου µπορεί να παραγάγει ηλεκτρική ενέργεια, επίσης η εκχειλισµένη πυρήνα της ελιάς µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως βιοκαύσιµο σε µονάδες ηλεκτροπαραγωγής

s

δή δίνουν τέτοιες άδειες, αν και όλοι αναγνωρίζουν ότι το κάνουν κάτω από έντονη κοινωνική πίεση. Τα ελαιοτριβεία της Σάµου για µέρες αρνούνταν να ανοίξουν και να αλέσουν ελιές αν δεν ξεκαθαριζόταν τι θα γίνει µε τις άδειες λειτουργίας τους. Τελικά, το Νοµαρχιακό Συµβούλιο της Σάµου συνεδρίασε στις 18 του µήνα και αποφασίσθηκε να δοθεί ένα χρονικό περιθώριο πέντε ετών στους ελαιοτριβείς για να βρουν µια λύση για τον κατσίγαρο. Ο πρόεδρος των Ελαιοτριβέων της Σάµου, Χρήστος Βακιντής, θεωρεί ότι η µόνη λύση - έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγµατα - είναι η νοµαρχία Σάµου να υποδείξει το χώρο όπου µπορεί να δηµιουργηθεί µια µονάδα επεξεργασίας του κατσίγαρου και να παράσχει το οικόπεδο. Στη συνέχεια οι ελαιοτριβείς, σε συνεργασία µε το υπουργείο Περιβάλλοντος και όποιο άλλο συναρµόδιο υπουργείο, να δηµιουργήσουν µια µονάδα που θα χρηµατοδοτηθεί είτε από τον Αναπτυξιακό Νόµο, είτε από κάποιο κοινοτικό πρόγραµµα. Η φθίνουσα πορεία που έχει η ελαιοκοµία κάνει ακόµη πιο δύσκολη την εξεύρεση λύσης στο πρόβληµα αυτό.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

37

ÚÂÔÚÙ¿˙ AktinaPlan

¢›ÓÂÈ Ï‡ÛË Î·È ÛÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ Ù˘ÚfiÁ·ÏÔ˘

™

α 1999 ιδρύεται η εταιρεία AktinaPlan, τα που δραστηριοποιείται στην παροχή ολο κληρωµένων εφαρµογών στη βιοµηχανία τροφίµων. Η εταιρεία έχει πολύ µεγάλη εµπειρία στον τοµέα του γάλακτος, καθώς µπορεί να υποστηρίξει µικρές και µεγάλες µονάδες επεξεργασίας γάλακτος σε τοµείς όπως είναι συγκροτήµατα αποθήκευσης γάλακτος, σύγχρονος µηχανολογικός εξοπλισµός τυροκοµείου σκληρών τυριών, γραµµές παραγωγής φέτας κ.λπ.. Πέρα όµως από τον κλάδο του γάλακτος, η AktinaPlan προσφέρει µηχανολογικό εξοπλισµό σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην εµφιά λωση νερού και χυµών. Παράλληλα, η εταιρεία έχει αναπτύξει µεγάλη δράση στον τοµέα των βιο µηχανικών αυτοµατισµών, των ανοξείδωτων κατα σκευών, των µηχανών παραγωγής και των φωτο βολταϊκών πάρκων. Η AktinaPlan, γνωρίζοντας τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι γαλακτοβιοµηχανίες µε τη διαχείριση του τυρόγαλου και των άλλων αποβλήτων, θέλησε να δώσει µια οικονοµική, αξιόπιστη και φιλική στο περιβάλλον λύση. Έτσι αποφάσισε να συνεργαστεί µε την εταιρεία Valbio. Μαζί σχεδιάζουν, υλοποιούν και συντηρούν εγκαταστάσεις βιολογικών καθαρισµών για µικρές κοινότητες και βιοµηχανίες. Ο στόχος της συνεργασίας της Aktinaplan µε την Valbio είναι να παράσχει οικονοµικές και φιλικές στο περιβάλλον λύσεις επεξεργασίας των αποβλήτων στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην επεξεργασία, µεταποίηση και τυποποίηση τροφίµων. Η Valbio είναι µια εταιρεία που έχει αναπτύξει τεχνολογία και διαθέτει µεγάλη εµπειρία στην εφαρµογή της αναερόβιας χώνευσης των υγρών αποβλήτων που παράγονται από τις µονάδες µεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Κατά τη διαδικασία αυτή µικροοργανισµοί αποδοµούν τις οργανικές ουσίες που υπάρχουν στα υγρά απόβλητα και παράγουν βιοαέριο, ένα µείγµα µεθανίου, 60% - 70% (δηλαδή φυσικό αέριο), διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και ίχνη υδρόθειου (H2S). H διαδικασία αυτή πραγµατοποιείται σε κλειστές δεξαµενές, χωρίς την παρουσία οξυγόνου. Το βιοαέριο που παράγεται, µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως καύσιµο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας· φυσικά, αν η τυροκοµική επιχείρηση το επιθυµεί, µπορεί να χρησιµοποιήσει το βιοαέριο για να καλύψει τις δικές της ενεργειακές ανάγκες. Η µέθοδος αυτή συνιστάται για την επεξεργασία του

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Το βιοαέριο που παράγεται, µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως καύσιµο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειαςα

s

τυρόγαλου που παράγεται από µικρές και µεσαίες τυροκοµικές µονάδες, όπως είναι αυτές που λειτουργούν στα νησιά του Αιγαίου. Επιπλέον, η αναερόβια χώνευση των υδάτων πλύσης, αναµεµιγµένα µε το τυρόγαλο, κάνει τον αερόβιο βιολογικό ασφαλή, λόγω της ευαισθησίας του στις απώλειες τυρόγαλου κατά την επεξεργασία. Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι µε τη µέθοδο αυτή, η διαχείριση του τυρόγαλου δε θα είναι πλέον πρόβληµα για τις τυροκοµικές επιχειρήσεις και τις µονάδες επεξεργασίας γάλακτος. Αντιθέτως, θα µετατραπεί σε µια πρόσθετη παραγωγική διαδικασία που θα τους δίνει πρόσθετα έσοδα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

39

ÚÂÔÚÙ¿˙ ENVITEC

√ÚÈÛÙÈ΋ Î·È ÊıËÓ‹ χÛË ÁÈ· Ù· ·fi‚ÏËÙ· ÙˆÓ ÂÏ·ÈÔÙÚȂ›ˆÓ Του Παναγιώτη Καλογερόπουλου* ι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής του ελαιολάδου σχετίζονται µε τη διαχείριση των παραγόµενων αποβλήτων. Το υψηλό ρυπαντικό φορτίο τους αποτελεί περιοριστικό παράγοντα στην επιλογή της µεθόδου επεξεργασίας τους. Το πρόβληµα της διαχείρισης των αποβλήτων που παράγονται κατά την έκθλιψη του καρπού ταλανίζει χρόνια τώρα τη χώρα µας. Έως τώρα δεν υπήρχε καµία τεχνοοικονοµικά κατάλληλα λύση για την επεξεργασία τους. Η κύρια εφαρµοζόµενη πρακτική που ακολουθείται από τα περισσότερα ελαιοτριβεία είναι η διάθεσή τους σε λεκάνες εξατµισοδιαπνοής. Συχνά ο παραγόµενος κατσίγαρος διατίθεται σε φυσικούς αποδέκτες, προκαλώντας τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κοινωνικές αντιδράσεις. Η ENVITEC Α.Ε. είναι µια εταιρεία που δραστηριοποιείται σε θέµατα σχεδιασµού, κατασκευής και λειτουργίας έργων προστασίας περιβάλλοντος, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, εκτελώντας µε επιτυχία σηµαντικά έργα. Έπειτα από επισταµένη έρευνα και σε συνδυασµό µε την εµπειρία της σε θέµατα διαχείρισης αποβλήτων, προτείνει οριστική και βιώσιµη λύση του προβλήµατος διαχείρισης αποβλήτων ελαιοτριβείων, χωρίς να µεταθέτει το πρόβληµα σε άλλες µορφές ρύπανσης!

√

√ÏÔÎÏËڈ̤ÓË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ·Ô‚Ï‹ÙˆÓ ÂÏ·ÈÔÙÚȂ›ˆÓ Η πρόταση της ENVITEC για ολοκληρωµένη διαχείριση των αποβλήτων των ελαιουργείων προτρέπει τους ελαιοτριβείς να µετατρέψουν την διαδικασία έκθλιψης από τριφασική σε διφασική, δυνατότητα εφικτή στην πλειονότητα των περιοχών της Ελλάδας και των νησιών του Αιγαίου. Η υιοθέτηση της διφασικής διεργασίας, πλεονεκτεί της τριφασικής όσον αφορά τις απαιτούµενες ποσότητες νερού που δαπανούνται. Η χρήση διφασικών ελαιουργείων έχει καθιερωθεί στην Ισπανία απ’ το 1990 (>90% των ελαιουργείων είναι διφασικά). Μειονέκτηµα της αποτελεί ο υγρός διφασικός ελαιοπυρήνας που παράγεται. Το πρόβληµα έγκειται στο γεγονός ότι ο υγρός διφασικός πυρήνας δεν µπορεί να επεξεργαστεί από τα υπάρχοντα πυρηνελαιουργεία. Για την διαχείριση του παραγόµενου υγρού διφασικού πυρήνα η ENVITEC προτείνει την εφαρµογή της παρακάτω διαχειριστικής διαδικασίας, τα στάδια της οποίας παρουσιάζονται στο διάγραµµα που ακολουθεί:

40 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Ο διφασικός πυρήνας µεταφέρεται στη µονάδα επεξεργασίας µε κατάλληλα για το σκοπό αυτό µέσα. Στη συνέχεια αφυδατώνεται σε ποσοστό υγρασίας κατάλληλο για την ασφαλή επεξεργασία του από το πυρηνελαιουργείο και ο στερεός, πλέον, πυρήνας προωθείται προς το πυρηνελαιουργείο. Τα υγρά απόβλητα της αφυδάτωσης οδηγούνται σε ειδική µονάδα επεξεργασίας, η λειτουργία της οποίας βασίζεται στην θερµική εξάτµιση του νερού των αποβλήτων και ταυτόχρονα υπό συνθήκες θερµοκρασίας και οξυγόνου στην υδρόλυση και οξείδωση των οργανικών ενώσεων. Η επιστηµονική αυτή µέθοδος και η αντίστοιχη τεχνολογία είναι κατοχυρωµένη ως ευρεσιτεχνία, υπό την εµπορική ονοµασία ΕΗΟ® . Το επεξεργασµένο νερό που θα προκύπτει από τη µονάδα ΕΗΟ® µπορεί να χρησιµοποιηθεί για άρδευση.

ª¤ıÔ‰Ô˜ ∂∏√® Η µέθοδος ΕΗΟ® υλοποιείται µε την εφαρµογή θερµικών τεχνικών και εφαρµόζεται στην επεξεργασία βεβαρηµένων υγρών αποβλήτων κάθε είδους (π.χ. τυροκοµείων). Η ΕΗΟ® δοµείται ως µία µονάδα που καταλαµβάνει µικρή επιφάνεια και αποτελεί µία εγκατάσταση τυποποιηµένης βιοµηχανικής κατασκευής. Το κυρίως τµήµα της εγκατάστασης είναι η βαθµίδα εξάτµισης- συµπύκνωσης. Στη βαθµίδα αυτή επιτυγχάνεται η εξάτµιση του νερού των αποβλήτων, η υδρόλυση και οξείδωση των περιεχόµενων οργανικών ρύπων και ακολούθως η συµπύκνωση (υγροποίηση) του νερού που εξατµίστηκε ελεύθερου ρυπαντών. Το ποσοστό του νερού των αποβλήτων που δεν εξατµίστηκε, αποτελεί υψηλής συγκέντρωσης θερµικά σταθεροποιηµένο υδαρές υπόλειµµα, το οποίο σε συνδυασµό µε άλλες µορφές βιοµά-

ζας µπορεί είτε να κοµποστοποιηθεί είτε µετά από ξήρανση να µετατραπεί σε στερεό οικολογικό καύσιµο που θα χρησιµοποιηθεί για τη λειτουργία της ΕΗΟ® .

¶ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· ÚfiÙ·Û˘ Ù˘ ENVITEC A.E. Στο προτεινόµενο διαχειριστικό σχέδιο µπορούν να ενταχθούν και τα ελαιοτριβεία που δεν είναι δυνατόν να µετατραπούν σε διφασικά. Στην περίπτωση αυτή, ο παραγόµενος κατσίγαρος µπορεί να οδηγηθεί κατευθείαν στη µονάδα ΕΗΟ® για να επεξεργαστεί.. Το επεξεργασµένο νερό που εξέρχεται της µονάδος ΕΗΟ® µπορεί να διατεθεί για άρδευση ή σε παρακείµενο φυσικό αποδέκτη. Η πρόταση της ENVITEC πλεονεκτεί διότι προσφέρει οριστική λύση στο πρόβληµα της διάθεσης των αποβλήτων των ελαιουργείων, διασφαλίζοντας έτσι περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας. Το χαµηλό κόστος επένδυσης σε συνδυασµό µε το χαµηλό κόστος λειτουργίας, κάνουν την πρόταση ιδιαίτερα ελκυστική. Σηµαντικό πλεονέκτηµα αποτελεί ότι η προτεινόµενη αυτή λύση διαχείρισης των αποβλήτων των ελαιουργείων µπορεί να εφαρµοστεί σε µια µεγάλη περιοχή και να διαχειριστεί µεγάλες ποσότητες αποβλήτων.

*Ο Παναγιώτης Καλογερόπουλος είναι ∆ιευθύνων Σύµβουλος της εταιρείας ENVITEC A.E.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ºÈÏÔÍÂÓ›·, ÂÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹

ŒÓ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ ¶ÏˆÌ¿ÚÈ

Ο Νίκος Καλαµποκάς µε το γιό του ραβδίζουν ελιές

της ΒΑΓΓΕΛΙΩΣ ΧΡΗΣΤΙ∆ΟΥ

λιάς.

√

∫›ÓËÙÚÔ Ë ·Ô‰¤ÛÌ¢ÛË ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÛ¿˙ÔÓÙ˜

αγροτουρισµός είναι ένα είδος που στη Λέσβο δεν έχει γνωρίσει ακόµη µεγάλες δόξες. Αυτό δε σηµαίνει ότι οι όποιες πρωτοβουλίες έχουν εµφανιστεί στο νησί τα τελευταία χρόνια δεν έχουν και να επιδείξουν ορισµένα ενδιαφέρονται και καινοτόµα στοιχεία. Ένα απλό αλλά καινοτόµο παράδειγµα αποτελεί η πρωτοβουλία του ζεύγους Νίκου και Μύρτας Καλαµποκά στο Πλωµάρι, που µέσα από µια προσπάθεια να αποδεσµευτούν από τους µεσάζοντες του τουρισµού, ξεκίνησαν το 2004 ένα «πείραµα» συνδυασµού των υπηρεσιών φιλοξενίας που παρέχονται, µε τις αγροτικές του δραστηριότητες, κυρίως αυτήν της καλλιέργειας της ε-

Το ζευγάρι διαθέτει στο Πλωµάρι 11 ενοικιαζόµενα δωµάτια, µε το όνοµα «Ιrini», καθώς και 14 ελαιοκτήµατα, συνολικής έκτασης περίπου 200 στρεµµάτων, σε περιοχές γύρω από τον ποταµό Σεδούντα του Πλωµαρίου και στις πλαγιές που βρίσκονται γύρω από το χωριό. Αυτό που σκέφτηκε το ζευγάρι να ξεκινήσει, ήταν η παροχή στους φιλοξενούµενους στα δωµάτια που διαθέτουν, της δυνατότητας - ανάλογα µε την εποχή του χρόνου - να επισκεφτούν τους ελαιώνες του ή ακόµη και να συµµετέχουν στη διαδικασία συγκοµιδής του ελαιοκάρπου. Παράλληλα, προσφέρουν και άλλες δυνατότητες, όπως µια βόλτα µε τα άλογά τους ή επιστροφή στο Πλωµάρι µε ποδήλατα. «Η αρχική µας σκέψη ήταν ο συνδυασµός των δραστηριοτήτων µας. Πρόκειται, όπως αποδεικνύεται, για έναν πολύ αποτελεσµατικό τρόπο να φιλοξενούµε κόσµο και να διαθέτουµε παράλληλα τα προϊόντα µας - τα ενοικιαζόµενα δωµάτια και το λάδι, που πριν πουλούσαµε σε πολύ χαµηλές τιµές», λέει ο Νίκος Καλαµποκάς. «Παλιά, αναρωτιόµασταν πώς θα “βγούµε”, αφού µε τη λήξη της θερινής σαιζόν τα έσοδά µας εξανεµίζονταν. Σκεφτόµασταν τι άλλο µπορούσαµε να κάνουµε για να έχουµε κάποιο όφελος, δεδοµένου ότι δε µας συνέφερε πλέον να δουλεύουµε µε τουριστικά γραφεία. Έτσι, ξεκινήσαµε µια προσπάθεια να αυτονοµηθούµε. Το πρώτο βήµα ήταν να φτιάξουµε µια απλή ιστοσελίδα. Στην αρχή ήταν δύσκολα τα πράγµατα, αλλά στην πορεία αρχίσαµε να έχουµε πελάτες, κάποιοι από τους οποίους έρχονται πλέον κάθε χρόνο.»

™˘ÌÏËڈ̷ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Η γευσιγνωσία έχει ενταχθεί και αυτή στο πλαίσιο της φιλοξενίας, αφού κάθε τόσο οι πελάτες µπορούν να δουν πώς χρησιµοποιείται το λάδι στα φαγητά και στη συνέχεια να τα δοκιµάσουν µέσα από τη µαγειρική της Μύρτας Καλαµποκά, ή από τις γιορτές γευσιγνωσίας και εκθέσεων ζωγραφικής που κάθε χρόνο διοργανώνονται στο χώρο των δωµατίων. Οι τελευταίες, µάλιστα, περιλαµβάνουν έργα ζωγράφων πελατών του ζευγαριού, που κάθε χρόνο έρχονται από την Ευρώπη. Χάριν της έκθεσης, αναλαµβάνουν να ζωγραφίσουν εικόνες

42 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t

Το «Ειρήνη» είναι αποτέλεσµα της δουλειάς του Νίκου και της Μύρτας Καλαµποκά

Η γευσιγνωσία έχει ενταχθεί και αυτή στο πλαίσιο της φιλοξενίας, αφού κάθε τόσο οι πελάτες µπορούν να δουν πώς χρησιµοποιείται το λάδι στα φαγητά και στη συνέχεια να τα δοκιµάσουν µέσα από τη µαγειρική της Μύρτας Καλαµποκά

s

από τη φύση, τους ανθρώπους και τη ζωή του Πλωµαρίου, πολλές από τις οποίες κοσµούν µονίµως τους τοίχους των δωµατίων. Παράλληλα, όποιος ενδιαφέρεται, έχει τη δυνατότητα να κάνει µια βόλτα µε τη βάρκα της οικογένειας ή να µεταφερθεί από τους ίδιους σε κάποια από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγµατοποιούνται το διάστηµα που βρίσκονται στο Πλωµάρι, για τις οποίες το ζεύγος Καλαµποκά φροντίζει να τους ενηµερώνει. Σύµφωνα µε τη Μύρτα Καλαµποκά, πρόκειται για έναν τρόπο «να γνωρίσουν οι επισκέπτες πώς είναι οι αγροτικές δουλειές και ο τρόπος ζωής στο Πλωµάρι». «Ουσιαστικά, τους δίνουµε τη δυνατότητα να δούνε την καθηµερινότητά µας και την ελληνική φιλοξενία, όπως έκαναν οι µητέρες µας και οι γιαγιάδες µας. Εξάλλου, αυτός είναι ο τρόπος ζωής των κατοίκων του Πλωµαρίου.»

∏ ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È Ë Ù˘ÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÏ·ÈÔÏ¿‰Ô˘ Η καλλιέργεια των 7.000 περίπου ελαιόδεντρων της οικογένειας είναι βιολογική, αφού τα κτήµατα ήταν από τα πρώτα του δήµου Πλωµαρίου που εντάχθηκαν στο πρόγραµµα βιολογικής καλλιέργειας, από το 1996. Πρόκειται για εκτάσεις αδραµυττίνης, κολοβής και λαδολιάς, που το ζευγάρι είτε κληρονόµησε από τους γονείς του, είτε αγόρασε στη συνέχεια ή νοικιάζει και εκµεταλλεύεται, από συγγενικά πρόσωπα που βρίσκονται εκτός της Λέσβου. Στο πλαίσιο της βιολογικής καλλιέργειας, η λίπανση των αγροτεµαχίων γίνεται µόνο από άλογα. Για τη συγκοµιδή του ελαιοκάρπου χρησιµοποιούνται αποκλειστικά µηχανικά µέσα, προκειµένου να µην τραυµατίζεται ο καρπός ή τα κλαδιά του δέντρου. Η εξαγωγή του ελαιολάδου γίνεται µε ψυχρή έκθλιψη και φυλάσσεται σε ανοξείδωτες δεξαµενές, ενώ ανάλογα µε τη χρονιά η παραγωγή µπορεί να κυµαίνεται από 4 έως 15 τόνους.

Πρόκειται για έξτρα παρθένο βιολογικό ελαιόλαδο, µη φιλτραρισµένο, οξύτητας από 0,1 - 0,5%. Αρώµατα από φρεσκοκοµµένο χόρτο και πικραµύγδαλο αναδύονται από το λάδι, το οποίο κυκλοφορεί σε συσκευασίες των 250 και 500ml, καθώς και του ενός, τριών και πέντε λίτρων. Ανάλογα µε τη συσκευασία, η τιµή του κυµαίνεται περίπου µεταξύ 5,5 και 6 ευρώ το λίτρο.

∂Îı¤ÛÂȘ Î·È ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ «Τη διαφορετικότητα του προϊόντος µας αποδεικνύει και η µέχρι τώρα πορεία µας, αφού µέσα στα δύο µόλις χρόνια που ξεκινήσαµε την τυποποίηση του ελαιολάδου, το λάδι “Eirini Plomariou” απέσπασε τις καλύτερες διακρίσεις», εξηγεί ο Νίκος Καλαµποκάς. Το λάδι «Eirini Plomariou» αναδείχθηκε πρώτο βιολογικό λάδι σε όλη την Ελλάδα στο περσινό Φεστιβάλ Ελαιολάδου και Ελιάς, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, αποσπώντας το «Χρυσό Βραβείο Γεύσης» στον 1ο ∆ιαγωνισµό Ελληνικών Εξαιρετικών Παρθένων Ελαιόλαδων. Ήταν φιναλίστ στο διεθνή διαγωνισµό ελαιολάδου «Mario Solinas» που διοργανώνει το ∆ιεθνές Συµβούλιο Ελαιολάδου, τον περασµένο Ιούνιο, στην πρωτεύουσα της Ισπανίας, τη Μαδρίτη. Απέσπασε, τέλος, πολύ καλές κριτικές και καλή θέση στη γενική κατάταξη, στο φετινό διαγωνισµό «Premio Bio Oil» της Ιταλίας, εξασφαλίζοντας έτσι σχετική πιστοποίηση του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου µε ιδιαίτερα αρωµατικά χαρακτηριστικά. Τη συγκεκριµένη πιστοποίηση και βραβείο το ζεύγος Καλαµποκά παρέλαβε, µόλις πριν από δύο εβδοµάδες, από τη ∆ΗΩ.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

43

ÚÂÔÚÙ¿˙

Στιγµές αγροτουρισµού

™ËÌ›· ‰È·ÓÔÌ‹˜ ∆εδοµένου ότι πρόκειται για µικρή παραγωγή, τα κανάλια διανοµής είναι πολύ συγκεκριµένα και περιορισµένα. «Το λάδι µας δεν είναι µόνο αγουρέλαιο, αλλά και αφιλτράριστο, επειδή θέλουµε να αναδεικνύονται τα αρωµατικά στοιχεία που διαθέτει, προκειµένου να τα γεύονται οι πελάτες µας. Έχουµε συγκεκριµένους πελάτες, που µπορούν να ξεχωρίσουν το διαφορετικό και να το εκτιµήσουν», λέει ο Νίκος Καλαµποκάς. Τα σηµεία διανοµής του «Εirini Plomariou» περιλαµβάνουν, έτσι, τα καταστήµατα Lesvoshop Μυτιλήνης και Αθήνας, καθώς και κάποια καταστήµατα στη Σουηδία και τη ∆ανία. Ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής φεύγει µέσα από τη διαδικασία γευσιγνωσίας, δεδοµένου ότι οι φιλοξενούµενοί τους στη συνέχεια προµηθεύονται ελαιόλαδο για να πάρουν µαζί τους κατά την επιστροφή τους. Πρόκειται για ένα εγχείρηµα που απαιτεί συνεχή παρουσία και απασχόληση, ωστόσο φαίνεται ότι µέχρι στιγµής δουλεύει καλά, από όσα υποστηρίζει το ίδιο το ζευγάρι.

44 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

«Μέχρι στιγµής υπάρχει ένας καλός συνδυασµός. Παρ’ όλο που ουσιαστικά ξεκινήσαµε ένα “πείραµα” και δεν ξέραµε αν µας συνέφερε µια τέτοια κίνηση, τώρα πλέον, παρ’ όλο που για την ώρα ακόµη πληρώνουµε για τα µπουκάλια, τις ετικέτες κ.λπ., αφού η τυποποίηση του ελαιολάδου ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα, έχουµε δει σηµαντική διαφορά. Σε αυτό βοηθάει σηµαντικά και το ότι δε χρειάζεται να κάνουµε καθόλου διαφήµιση, αφού αυτή πάει από στόµα σε στόµα και γίνονται καταχωρήσεις από πελάτες µας για τις υπηρεσίες που προσφέρουµε, σε διάφορα έντυπα ή ιστοσελίδες σε χώρες του εξωτερικού. ∆εν µπορούµε - λόγω της κύριας εργασίας µας που είναι στο δηµόσιο τοµέα -, αλλά ούτε θέλουµε να µπούµε σε κάποιο πρόγραµµα. Τα δωµάτια αυτήν τη στιγµή είναι οικονοµικά, αφού διατηρούµε την ίδια τιµή των 55 ευρώ όλο το χρόνο. Η φιλοσοφία µας είναι ότι δεν υπάρχει λόγος να ανεβάσουµε την τιµή, αφού το προϊόν που προσφέρουµε είναι το ίδιο. Αυτό που προσπαθούµε, ωστόσο, είναι το προϊόν µας - ειδικά το λάδι - να πάρει την αξία που του αναλογεί.»

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ∞¯ÈÏϤ·˜ ™Ù·‡ÚÔ˘

∞Ô‚Ï‹Ù· Ù˘ÚÔÎÔÌ›ˆÓ: «∞·ÈÙÂ›Ù·È Ë ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰ËÌfiÛÈˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ» Αχιλλέας Σταύρου είναι Τεχνολόγος Τροφίµων, απόφοιτος του Τµήµατος Τεχνολογίας Τροφίµων του ΤΕΙ Αθήνας. Στο πλαίσιο της παρακολούθησης του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος Σπουδών «Περιβαλλοντική Πολιτική και ∆ιαχείριση» του Τµήµατος Περιβάλλοντος, εκπόνησε φέτος µε επιβλέποντα τον κ. Κωνσταντίνο Χαλβαδάκη έρευνα που αφορούσε στην καταγραφή των τυροκοµικών µονάδων της Λέσβου, καθώς και των συστηµάτων διαχείρισης αποβλήτων που εφαρµόζουν. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, της µιλάει για το ζήτηµα αυτό που απασχολεί φορείς, επαγγελµατίες και κατοίκους του νησιού, βάσει των στοιχείων που συγκέντρωσε από την έρευνα που εκπόνησε, αλλά και για τη σηµασία της κινητοποίησης των δηµόσιων φορέων για την οργάνωση της διαχείρισης αποβλήτων των τυροκοµείων.

O

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Βαγγελιώ Χρηστίδου Αποτελεί η τυροκοµία σοβαρό παράγοντα ρύπανσης του περιβάλλοντος; «∆ε λέµε αυτό. Είναι µια δραστηριότητα που έχει απόβλητα. Αν δε γίνεται σωστή διαχείριση, µπορεί να υπάρξουν προβλήµατα. Να διευκρινίσω ότι τα απόβλητα των τυροκοµείων µπορεί να είναι στερεά, υγρά ή αέρια. Τα τελευταία είναι από τους καυστήρες των µονάδων, ρύπανση που είναι αµελητέα. Τα στερεά απόβλητα (χαλασµένα ή ληγµένα προϊόντα, υπολείµµατα συσκευασίας κ.λπ.) αντιµετωπίζονται όπως και τα στερεά αστικά απόβλητα και δεν παρουσιάζουν σηµαντική ρυπογόνο δράση, ούτε έχουν σηµαντικό όγκο. Αυτά που έχουν το µεγαλύτερο όγκο και το ισχυρότερο ρυπαντικό φορτίο είναι τα υγρά απόβλητα, τα οποία προέρχονται κυρίως από τις πλύσεις των σκευών, των εργαλείων και των χώρων της παραγωγικής διαδικασίας, µε το 1% -3% του επεξεργαζόµενου γάλακτος να καταλήγει σε αυτά. Τα υγρά απόβλητα συνήθως περιέχουν πρωτεΐνες, άλατα, λίπη, λακτόζη και θρεπτικά συστατικά, όπως φώσφορο και άζωτο, αλλά πολλές φορές και παθογόνους µικροοργανισµούς, και αντιµετωπίζονται µετά από επεξεργασία όπως τα αστικά λύµατα. Αυτό που είναι απαραίτητο είναι ο διαχωρισµός του τυρόγαλου από τα υπόλοιπα υγρά απόβλητα, λόγω του µεγαλύτερου οργανικού του φορτίου. Στην Ελλάδα, πολλές φορές δεν υπάρχει ειδική διαχείριση του τυρόγαλου και απορρίπτεται απ’ ευθείας στο περιβάλλον, καταλήγοντας σε υδάτινους αποδέκτες (ποτάµια, χειµάρρους, θάλασσα) και προκαλώντας δυσµενείς επιπτώσεις στα οικοσυστήµατα αυτά και στους οργανισµούς που διαβιούν εκεί, όπως ευτροφισµό.»

46 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Τι περιλαµβάνει ένα ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης αποβλήτων των τυροκοµείων και ποιοι είναι οι κύριοι τρόποι επεξεργασίας τους; «Ένα ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης αποβλήτων για τις τυροκοµικές µονάδες - το οποίο, να τονιστεί, δεν αφορά το τυρόγαλα, αλλά τα νερά πλύσης περιλαµβάνει τρεις διαδοχικές φάσεις, την πρωτογενή, τη δευτερογενή και την τριτογενή επεξεργασία. Στην πρώτη γίνεται κοσκίνισµα των αποβλήτων, εξισορρόπηση και καθίζηση της οργανικής τους ουσίας, στη δεύτερη καθαρισµός τους µε φυσικές και βιολογικές µεθόδους και στην τρίτη γίνεται απολύµανσή τους µε χλωρίωση και απόρριψή τους στον τελικό αποδέκτη. Πάντως, σηµαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη, αφού µε τις κατάλληλες ενέργειες κατά την παραγωγική διαδικασία µπορεί να µειωθεί σηµαντικά ο όγκος και το ρυπαντικό φορτίο των υγρών αποβλήτων.» Και µε το τυρόγαλα τι γίνεται; «Το λάθος που γίνεται µε το τυρόγαλα είναι ότι αντιµετωπίζεται κυρίως ως απόβλητο, ενώ στην ουσία πρόκειται για χρήσιµο παραπροϊόν, λόγω του ότι περιέχει υψηλής αξίας πρωτεΐνες. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί στη διατροφή των γουρουνιών, αναµιγµένο µε τις υπόλοιπες ζωοτροφές και το νερό που πίνουν. Αυτή είναι και µια καλή λύση για τη διαχείριση του τυρόγαλου, µε µόνη προϋπόθεση ένα καλοσχεδιασµένο δίκτυο διανοµής. Σηµαντική είναι επίσης η παραγωγή διαφόρων σκονών τυρόγαλου, που χρησιµοποιούνται σε πολλούς τοµείς της βιοµηχανίας τροφίµων για την παραγωγή διάφορων προϊόντων (παγωτά, µπισκότα, σοκολάτες, σάλτσες κ.λπ.), όπως επίσης και στη φαρµακοβιοµηχανία µε την παραγωγή πρωτεϊνούχων σκευασµάτων και συµπληρωµάτων διατροφής. Ας µην ξεχνάµε βέβαια ότι, χρόνια τώρα,

σε διάφορες χώρες παρασκευάζονται τυριά από τυρόγαλα - στην Ελλάδα παρασκευάζονται περίπου 15.000 τόνοι το χρόνο, µανούρι, µυζήθρα και ανθότυρο.» Έχετε ασχοληθεί διεξοδικά µε το θέµα της διαχείρι σης αποβλήτων από τυροκοµικές µονάδες. Πού απο σκοπούσε η έρευνα που πραγµατοποιήσατε; «Κατ’ αρχήν στην καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης, όσον αφορά στα τυροκοµεία του νησιού και στη λειτουργία τους. Λόγω των διαφορετικών συνθηκών που ισχύουν για το κάθε τυροκοµείο, δεν είναι πάντα βέβαιο ότι είναι εύκολο να βρεθεί µια λύση άµεσα εφαρµόσιµη, όταν µιλάµε για τα απόβλητα. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να µελετώνται οι ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε µονάδας, λαµβάνοντας υπόψη περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονοµοτεχνικά κριτήρια και να προταθεί έτσι η βέλτιστη λύση για την κάθε περίπτωση. Αυτό προσπαθήσαµε να κάνουµε µέσω της συγκεκριµένης έρευνας. Λαµβάνοντας υπόψη περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, χρησιµοποιούµε µια µέθοδο ανάλυσης που θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί από αρµόδιους φορείς, ώστε να αντιµετωπίσουν κάθε επιχείρηση ξεχωριστά, ανάλογα µε τις ιδιαιτερότητές της. Είναι κάτι που έχει χρησι-

t

Λαµβάνοντας υπόψη περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, χρησιµοποιούµε µια µέθοδο ανάλυσης που θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί από αρµόδιους φορείς, ώστε να αντιµετωπίσουν κάθε επιχείρηση ξεχωριστά, ανάλογα µε τις ιδιαιτερότητές της

s

µοποιηθεί και από άλλους ερευνητές για άλλες δραστηριότητες - ελαιοτριβεία, ΧΥΤΑ κ.λπ. - και είναι ανοιχτή στην προσθήκη επιπλέον κριτηρίων, ανάλογα µε τις ανάγκες του χρήστη και τους σκοπούς της κάθε έρευνας. Είναι ένα χρήσιµο εργαλείο που για να είναι αποτελεσµατικό, πρέπει να χρησιµοποιηθούν α-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

47

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË

t

Το πρόβληµα της διάθεσης των υγρών αποβλήτων και συγκεκριµένα του τυρόγαλου, όπως για όλα τα τυροκοµεία, ισχύει και για αυτά της Λέσβου. Είναι ένα πρόβληµα που απασχολεί τους επιχειρηµατίες, τους φορείς και τους κατοίκους του νησιού, εδώ και χρόνια

s

Όταν ο τυρόγαλος γεµίζει τα ποτάµια

κριβή δεδοµένα. Για το λόγο αυτό, απαιτείται εκτενέστερη και διαρκής µελέτη από τους αρµόδιους δηµόσιους φορείς, εµείς κάναµε µόνο µια ενδεικτική δουλειά.» Μέσω της έρευνάς σας, κάνατε µια καταγραφή όλων των τυροκοµικών µονάδων της Λέσβου. Πόσες είναι οι µονάδες αυτές στο σύνολό τους, τι δυναµικότητα έχουν και ποια είναι τα βασικά τους χαρακτηριστικά; «Οι ενεργές τυροκοµικές µονάδες της Λέσβου είναι 20 στο σύνολό τους, διασκορπισµένες σε όλο το νησί - αν και οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στο βορειοδυτικό τµήµα του. Οι µισές λειτουργούν εκτός οικισµών. Εκτός από αυτές, καταγράφηκαν και δυο ανενεργά τυροκοµεία, που δεν ξέρουµε αν θα ξαναλειτουργήσουν κάποια στιγµή στο µέλλον. Οι ενεργές µονάδες, πάντως, είναι µικρής δυναµικότητας - επεξεργάζονται από 1 έως 15 τόνους γάλακτος τη µέρα - και πολλές από αυτές είναι οικογενειακές επιχειρήσεις, κάτι που οφείλεται στην κοινωνική διάρθρωση, την οικονοµία και τη µορφολογία του νησιού. Φανταστείτε ότι για να φτάσουµε στα επίπεδα µιας τυπικής µονάδας του εξωτερικού, πρέπει να προσθέσουµε τη συνολική επεξεργασία γάλακτος την ηµέρα, όλων των µονάδων της Λέσβου. Να σηµειωθεί εδώ ότι σχεδόν η µισή από τη συνολική επεξεργασία γάλα-

48 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κτος στο νησί γίνεται από µία µονάδα, η οποία είναι η µεγαλύτερη και πιο αυτοµατοποιηµένη και επεξεργάζεται περίπου 65 τόνους γάλακτος την ηµέρα. Η παραγωγική διαδικασία που ακολουθούν τα τυροκοµεία της Λέσβου είναι περίπου η ίδια, µε µικρές διαφοροποιήσεις, που οφείλονται στον εξοπλισµό και στα είδη των τυριών που παράγει η καθεµιά. Πάντως, αν και µικρές, οι τυροκοµικές µονάδες στη Λέσβο φαίνεται να έχουν µια τάση ανανέωσης του εξοπλισµού τους και ανακαίνισης των εγκαταστάσεων, ώστε να συµβαδίζουν µε τις σύγχρονες παραγωγικές απαιτήσεις και τη νοµοθεσία.» Πόσο αυξηµένο είναι το πρόβληµα της διάθεσης των υγρών αποβλήτων για τα τυροκοµεία της Λέσβου και ποιοι είναι οι κύριοι τρόποι επεξεργασίας τους; «Το πρόβληµα της διάθεσης των υγρών αποβλήτων και συγκεκριµένα του τυρόγαλου, όπως για όλα τα τυροκοµεία, ισχύει και για αυτά της Λέσβου. Είναι ένα πρόβληµα που απασχολεί τους επιχειρηµατίες, τους φορείς και τους κατοίκους του νησιού, εδώ και χρόνια. Σύµφωνα µε όσα µας είπαν, όλες οι µονάδες - εκτός από µία, τη µεγαλύτερη, που χρησιµοποιεί µεµβράνες για τη συµπύκνωση του τυρόγαλου -, διαθέτουν το τυρόγαλα σε χοιροτροφεία. Ωστόσο, όπως έχουµε δει κατά καιρούς, διάφοροι ποταµοί και χείµαρροι βρίσκονται ρυπασµένοι από το τυρόγαλα που καταλήγει εκεί, κάτι που σπεύδουν να καταγγείλουν οι ίδιοι οι κάτοικοι. Αυτό, σε συνδυασµό µε την επιβάρυνση που προέρχεται από τα ελαιοτριβεία, κυρίως, καθιστά τη διαχείριση του τυρόγαλου κάτι εξαιρετικά σηµαντικό. Φαίνεται, πάντως, ότι τα βασικότερα προβλήµατα δηµιουργούνται από τις µεγαλύτερες µονάδες του νησιού. Άλλωστε, ακόµη και η µονάδα που εφαρµόζει τη µέθοδο των µεµβρανών, δεν τη χρησιµοποιεί παρά µόνο όταν έχει µέγιστη παραγωγή, αφού είναι οικο-

νοµικά ασύµφορες και θέλουν πολύ συχνά συντήρηση. Η ίδια µονάδα, εφαρµόζει τώρα την ευρεσιτεχνία “Βενετσάνου”, η οποία εφαρµόζεται στην Πάρο και περιλαµβάνει τη συνεπεξεργασία τυρόγαλου µε κατσίγαρο, φύκια κ.λπ., για παραγωγή εδαφοβελτιωτικού (compost). Να σηµειωθεί, πάντως, ότι σε πολλά χωριά δεν υπάρχει ούτε αποχετευτικό δίκτυο, προκειµένου τα υπόλοιπα υγρά απόβλητα να αντιµετωπιστούν ως αστικά λύµατα, κάτι που δηµιουργεί πρόβληµα και εκεί.» Τι λύσεις έχετε να προτείνετε για τη διαχείριση του τυρόγαλου της Λέσβου; «Από αυτό που έχω καταλάβει, στην υπάρχουσα κατάσταση της Λέσβου και µε την ιδιαιτερότητα που έχουν οι µονάδες, το πιο άµεσο και εφικτό είναι η διανοµή του τυρόγαλου σε κτηνοτρόφους, αφού το νησί έχει κτηνοτροφία, κάτι που θα πρέπει όµως να γίνει σχεδιασµένα και να βοηθήσουν οι τοπικοί φορείς, για καλύτερη οργάνωση. Μακροπρόθεσµα, θα µπορούσε να δηµιουργηθεί µια κεντρική µονάδα επεξεργασίας του τυρόγαλου, για την οποία βέβαια απαιτείται µια οικονοµικοτεχνική µελέτη και κάποιος επενδυτής - είτε κάποια ιδιωτική µονάδα, είτε ένας συνεταιρισµός των τυροκόµων. Το σίγουρο είναι ότι το ζήτηµα της διαχείρισης του τυρόγαλου πρέπει να εξετασθεί σε συνεργασία µε τους αρµόδιους φορείς του κράτους και τους ΟΤΑ και όχι να επαφίεται σε κάθε τυροκόµο, γιατί οι επιχειρήσεις του νησιού είναι περιορισµένης δυναµικότητας και είναι αντικειµενικά δύσκολο για τον καθένα να βρει µια λύση µόνος του. Το πιο σηµαντικό, πάντως, είναι η ενηµέρωση και η εκπαίδευση των τυροπαραγωγών και των κτηνοτρόφων, ώστε να καταλάβουν τη σηµασία του τυρόγαλου ως χρήσιµου παραπροϊόντος και να σταµατήσουν να το αντιµετωπίζουν ως απόβλητο.» Έχετε να προτείνετε κάποιο µοντέλο διαχείρισης γενικά των αποβλήτων των τυροκοµείων για τη Λέσβο; Τι θα ήταν πιο οικονοµικό ή λειτουργικό για τη Λέσβο: ένα µεγάλο εργοστάσιο επεξεργασίας γάλακτος που θα µπορούσε να υποστηρίξει και µία µονάδα επεξεργασίας λυµάτων, ώστε να επιτευχθεί οικονοµία κλίµακας, ή πολλά µικρά εργοστάσια, µε µία κεντρική µονάδα επεξεργασίας λυµάτων; «Όπως είπα και στην αρχή, η έρευνά µας αποτελεί µια ενδεικτική δουλειά. Λόγω του ότι δεν είχε γίνει ποτέ στο παρελθόν ολοκληρωµένη καταγραφή των τυροκοµικών µονάδων του νησιού, µεγάλο κοµµάτι της έρευνας εστιάστηκε στη συγκέντρωση αυτών των στοιχείων και την καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης, περιορίζοντας έτσι τα περιθώρια που έµεναν για να προχωρήσουµε στην παρουσίαση ολοκληρωµένων προτάσεων διαχείρισης. Εµείς παρέχουµε αρκετά βασικά και απαραίτητα στοιχεία όχι όµως όλα -, τα εργαλεία έρευνας και ανάλυσης επίσης υπάρχουν, από εκεί και πέρα απαιτείται η θέληση για επιπλέον έρευνα και εκπόνηση ειδικής µελέτης, από τους αρµόδιους φορείς.»

ΕΓΙΝΑΝ - ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ

Ë ·Ù˙¤ÓÙ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ Έγιναν 5 - 8 Νοεµβρίου: πραγµατοποιήθηκε η 12η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών Ecofestival 2009, που διοργανώνεται από τον Οργανισµό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ∆ΗΩ.

18 - 20 Νοεµβρίου:

10 Απριλίου 2010: θα πραγµατοποιηθεί η 10η Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών (11 το πρωί έως 4 το απόγευµα) στο Μεσοχώρι Παρανεστίου ∆ράµας. ∆ιοργανωτής είναι η εναλλακτική κοινότητα Πελίτι.

16 - 18 Απριλίου 2010:

πραγµατοποιήθηκε στην Αθήνα η 19η Πανελλαδική συνάντηση Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών ESRI ArcGIS (ArcView - ArcInfo ArcGis Server). H συνάντηση έγινε στο ξενοδοχείο «Crowne Plaza» (Μιχαλακοπούλου 50) στην Αθήνα. ∆ιοργανωτής ήταν η εταιρεία Marathon Data Systems.

23 - 27 Αυγούστου 2010:

Θα γίνουν 4 - 6 ∆εκεµβρίου 2009:

θα πραγµατοποιηθεί στο Ηράκλειο της Κρήτης η 61η Ετήσια Συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Ζωική Παραγωγή . Πληροφορίες: www.eaap2010.org

πραγµατοποιείται το 2ο Φεστιβάλ Μελιού και Προϊόντων Μέλισσας στο Εκθεσιακό Κέντρο του ΟΛΠ στον Πειραιά.

11 και 12 ∆εκεµβρίου 2009: πραγµατοποιείται στη Θεσσαλονίκη, στο Τελλόγλειο Ίδρυµα Τεχνών, το ∆ιεθνές Forum µε θέµα «Η Γεωθερµική Ενέργεια στο Προσκήνιο».

3 - 7 Φεβρουαρίου 2010: θα πραγµατοποιηθεί η έκθεση Agrotica 2010 στο ∆ιεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Πληροφορίες: τηλ. 2310 291101, fax 2310 291551, agrotica@helexpo.gr

5 - 8 Φεβρουαρίου 2010: θα πραγµατοποιηθεί η 23η ∆ιεθνής Έκθεση Τροφί µων Ποτών και Τεχνολογίας. Η έκθεση θα πραγµατοποιηθεί στο Εκθεσιακό Κέντρο Metropolitan Expo. ∆ιοργανωτής είναι η εταιρεία Μack Brooks Hellas A.E., τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 6564411-17.

17 - 20 Φεβρουαρίου 2010: θα πραγµατοποιηθεί η διεθνής έκθεση για προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας και οργανικές-οικολογικές τροφές, BioFach 2010, στη Νυρεµβέργη της Γερµανίας.

50 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

θα πραγµατοποιηθεί η έκθεση Ελαιοτεχνία 2010 στην Αθήνα, στο εκθεσιακό κέντρο EXPO Athens. Πληροφορίες: τηλ. 210 7568888.

Προθεσµίες 30 Νοεµβρίου: λήγει η προθεσµία για τη δήλωση των µεταβολών από τους ελαιοπαραγωγούς στο Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών του Ελαιοκοµικού Τοµέα. Με την κατάθεση της αίτησης στις κατά τόπους διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης θα πρέπει οι παραγωγοί να επιδεικνύουν την αστυνοµική τους ταυτότητα και να προσκοµίζουν τα αποδεικτικά και τα δικαιολογητικά των προτεινόµενων µεταβολών.

15 ∆εκεµβρίου 2009: είναι η τελευταία ηµέρα κατάθεσης αίτησης-υπεύθυνης δήλωσης στις κατά τόπους διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης για τους παραγωγοί που επιθυµούν να αποκτήσουν δικαίωµα φύτευσης αµπέλου από το εθνικό αποθεµατικό.

Έως τις 31 ∆εκεµβρίου 2009: µπορούν να προσκοµίζουν τις άδειες ίδρυσης και λειτουργίας κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων όσοι δικαιούχοι έχουν ενταχθεί από το 2006 στα παρακάτω επενδυτικά µέτρα: «βιολογική κτηνοτροφία», «εκτατικοποίηση κτηνοτροφίας», «απειλούµενες µε εγκατάλειψη φυλές αγροτικών ζώων».