Νησιωτικό Αγρόκτημα 2

νησιωτικό

∞ÁÚfiÎÙËÌ· Î AΠPIΛIOΣ - IOYNIOΣ 2008 ΤΕΥΧΟΣ 2Ο

το περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

£ÂÚÌÔ΋È· Ôگȉ¤·˜ ÛÙË ™¿ÌÔ

TÔ ›ÛÌ· ¤ÊÂÚ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ƒ∂¶√ƒ∆∞∑ H X›Ô˜ ÂÂÓ‰‡ÂÈ ÛÙÔÓ AÁÚÔÙÔÙÔ˘ÚÈÛÌfi 5,5 ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¢ÚÒ ¤¯·Û·Ó ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ÙÔ˘ B. AÈÁ·›Ô˘ T· ÙÔÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ¿Ó ÛÙÔÓ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ

∞ºπ∂ƒøª∞: E§AIOKOMIA

ZËÙÂ›Ù·È Ì¤ÏÏÔÓ ∞ƒ£ƒ∞ IΩANNHΣ ΓIANNHΣ ΠANAΓOΣ Eιδικός Συνεργάτης Γ΄ KΠΣ Yπ. Aγρ. Aνάπτυξης IΩANNHΣ TΣIΦOPOΣ Γενικός ∆ιευθυντής ΠAΣEΓEΣ ΓIΩPΓOΣ ΓΩNIΩTAKHΣ Πρόεδρος ΓEΣAΣE ∆HMHTPHΣ XPIΣTO∆OYΛOY ∆/ντης Aνάλυσης ∆ιεθνούς Συµβουλίου Eλαιολάδου

BAΣIΛHΣ ΓAΛΛOΣ Γεωπόνος HΛIAΣ ΠOΛYXNIATHΣ Πρ. Περιφ. Tµηµ. B. Aιγ.Ένωσης Eλλήνων Xηµικών

ANAΣTAΣIA ∆AOYΣH Kτηνίατρος

tνησιωτικό

...Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

TEYXOΣ 2O AΠPIΛIOΣ - IOYNIOΣ 2008 Eκδότης - ∆ιευθυντής: Mανόλης Mανώλας Yπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Μανάβης Σε αυτό τεύχος συνεργάστηκαν: Iωάννης Πανάγος Iωάννης Tσιφόρος Γιώργος Γωνιωτάκης ∆ηµήτρης Xριστοδούλου Bασίλης Γάλλος Hλίας Πολυχνιάτης Aναστασία ∆αούση ∆ιόρθωση κειµένων: Mαριάνθη Παρασκευά Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Yπεύθυνη Eµπορικού Tµήµατος: Aναστασία Mπαµπούλα Yπεύθυνη ∆ιαφήµισης: Μαρία Κορδερά ∆ιαφηµιστικό τµήµα: Kαλλιόπη Παπαβασιλείου Παραγωγή - Eκτύπωση - Bιβλιοδεσία: EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 27801 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

¶

ερίεργη η φετινή άνοιξη. Ήρθε κι έκανε τις αντιφάσεις του κόσµου πιο ορατές από ποτέ άλλοτε. Οι κτηνοτρόφοι στα νησιά µας, δυσκολεύονται να πουλήσουν το γάλα τους ή το πουλάνε σε χαµηλές τιµές και η ελαιοκοµία περνά δύσκολες ώρες καθώς οι τιµές που πουλάνε το λάδι τους οι παραγωγοί, είναι υπερβολικά χαµηλές για το κόστος παραγωγής που έχει διαµορφωθεί στα νησιά µας. Κι ενώ συµβαίνουν αυτά σε τούτη δω τη µικρή γωνιά του πλανήτη, ακούµε, βλέπουµε και διαβάζουµε ότι η πείνα εξαπλώνεται ξανά και ξανά. Χιλιάδες άνθρωποι στήνονται σε ουρές στη γειτονική Αίγυπτο για µια φρατζόλα ψωµί. Σε Αφρική και Ασία καταγράφονται εξεγέρσεις από πεινασµένους και εξαθλιωµένους λαούς. Λίγες µέρες πριν το Πάσχα, οι τηλεοπτικές οθόνες µας γέµισαν µε τους εξαθλιωµένους του δικού µας αναπτυγµένου κόσµου. Ήταν συνταξιούχοι στην Αθήνα, που µόλις τελείωσε µια αγροτική κινητοποίηση έξω από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, µάζεψαν τα φρούτα και τα κηπευτικά που είχαν πετάξει στο δρόµο οι διαµαρτυρόµενοι αγρότες. Ακόµη κι ο µονεταριστής ∆ιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Νίκος Γκαργκάνας ανακάλυψε ότι το 30% των µισθωτών και των συνταξιούχων ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Οι ελαιώνες στα νησιά µας εγκαταλείπονται και το µέλλον τους είναι αβέβαιο. Η µελέτη για τον πρωτογενή τοµέα της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου που έγινε το 2007, εκτιµά ότι η εγκαταλειµµένη γεωργική γη στα νησιά µας, ξεπερνά τα 300.000 στρέµµατα. Το µεγαλύτερο µέρος από την αυτή την έκταση είναι ελαιώνες, όπως δείχνουν οι βαθµίδες που υπάρχουν σε αυτές τις εκτάσεις. Όµως τα ελαιόλαδα της Λέσβου σηµειώνουν µεγάλες επιτυχίες σε ελληνικούς και διεθνείς διαγωνισµούς ελαιολάδου, στηριζόµενα στα εξαιρετικά χαρακτηριστικά που έχουν τα νησιωτικά λάδια χάρη στις ιδιαίτερες κλιµατολογικές και εδαφολογικές συνθήκες του Αιγαίου. Μα δεν είναι µόνο το λάδι, βραβεία απέσπασε και το αλεύρι της επιχείρησης Σταµατέρη από τη Λήµνο αλλά και τα κρασιά των νησιών µας. Κι ενώ συµβαίνουν αυτά, στα µέσα του Απρίλη το γύρο της Ελλάδας έκανε η είδηση του θανάτου του Νίκου Ψυλλάκη. Είναι ο άνθρωπος που έβαλε σε άλλη τροχιά την ελαιοκοµία της Κρήτης και µε τη δράση του έδωσε ένα διαφορετικό στίγµα στην ελληνική ελαιοκοµία. Είναι από εκείνους που στην πράξη απέδειξαν ότι ο δρόµος της ποιότητας είναι ο µόνος δρόµος που µπορεί να πάει το ελληνικό λάδι πιο µπροστά.

ÂÚȯfiÌÂÓ· ∂ÈηÈÚfiÙËÙ· .......................................................................................................5-8 ƒÂÔÚÙ¿˙ -

................................................................................................10-27

¶ÚÒÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÔÈÓÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ ÛÙË §‹ÌÓÔ ∏ Ã›Ô ÂÂÓ‰‡ÛÂÈ ÛÙÔÓ ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌfi ¡¤Ô ·˙¿ÚÈ ÁÈ· ÙȘ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ ∆Ô ›ÛÌ· ¤ÊÂÚ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË 5,5 ÂηÙ. ¢ÚÒ ¤¯·Û·Ó ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ÙÔ˘ µ. ∞ÈÁ·›Ô˘

Afi„ÂȘ

...............................................................................................22-24

- §ÂÛ‚È·Îfi ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô: ªÈ· ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ·Í›· - ∆· ÂÏ·ÈÔÙÚȂ›· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó

ƒÂÔÚÙ¿˙

...............................................................................................54-57

- ∆· ÙÔÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ¿Ó ÛÙÔÓ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ - µ¿ÏÙˆÛ·Ó ÊÚ¿ÁÌ·Ù· Û §¤Û‚Ô Î·È Ã›Ô

¢È¿ÏÔÁÔ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ .....................................................................................58-65 ™˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ∞ϤͷӉÚÔ˜ ª·ÏÙ·Ù˙‹˜

ÕÚıÚ·

- ∞fi ÙÔ ÛÙ¿‚ÏÔ… ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È

πˆ¿ÓÓ˘ ¶·Ó¿ÁÔ˜ ÂȉÈÎfi˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ °ã ∫¶™ À. ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘

∞ÊȤڈ̷: ∂Ï·ÈÔÎÔÌ›· .........................................................................28-52

°ÈÒÚÁÔ˜ °ˆÓȈٿ΢ ¶Úfi‰ÚÔ˜ °∂™∞™∂

-

πˆ¿ÓÓ˘ ∆ÛÈÊfiÚÔ˜ °ÂÓÈÎfi˜ ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ¶∞™∂°∂™

∂Ï·ÈÔÎÔÌ›· ÛÙÔ µfiÚÂÈÔ ∞ÈÁ·›Ô: ∑ËÙÂ›Ù·È Ì¤ÏÏÔÓ ªÂ ÙÈ̤˜ 1997 Ô˘Ï¿Ó ÙÔ Ï¿‰È ÔÈ ·Ú·ÁˆÁÔ› ¢ÈÂıÓ›˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ: ∫ÈÓÔ‡ÌÂÓË ¿ÌÌÔ˜ Ô ÂÏ·ÈÔÎÔÌÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜ √È ·Ûı¤ÓÂȘ Ù˘ ÂÏÈ¿˜ Î·È Ê˘ÙÔÚÔÛÙ·Û›·

¡›ÎÔ˜ ª·Ó¿‚˘ ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ¿ÊÔ˜

∞ÁÚÔÙÈ΋ ·Ù˙¤ÓÙ· ................................................................................................66

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ∏ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ÎÚ›ÛË Â›Ó·È Â‰Ò

∆·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ∞ÈÁ·›Ô ο νησιωτικό Αγρόκτηµα» ξεκίνησε το ταξίδι του το περασµένο Φλεβάρη. Έφθασε στους αναγνώστες της εφηµερίδας «Εµπρός» στην Λέσβο και τη Λήµνο, στους αναγνώστες της εφηµερίδας «Αλήθεια» στη Χίο και στους αναγνώστες του «Σαµιακού Βήµατος» στην Σάµο.

1.200 φύλλα του µοιράστηκαν στην έκθεση Agrotica της Θεσσαλονίκης. Τούτο το τεύχος, εκτός από τους αναγνώστες των παραπάνω εφηµερίδων, θα ταξιδέψει στο δεύτερο Φεστιβάλ Ελαιολάδου και Ελιάς που πραγµατοποιείται στις αρχές του Μάη στην Αθήνα και στην έκθεση Ελαιοτεχνία στα τέλη του ίδιου µήνα. Επίσης, όπως πάντα, θα φθάσει στα χέρια των µελών του Γεωτεχνικού Επιµελητηρίου στο Αιγαίο. Τα πρώτα σχόλια για το «νησιωτικό Αγρόκτηµα» ήταν πολύ θετικά και επιδίωξη µας είναι να συνεχίσουµε την έκδοση του σε υψηλά ποιοτικά επίπεδα.

«T

ι ταραχές που σηµειώθηκαν λόγω έλλειψης τροφίµων σε αρκετές φτωχές χώρες, µπορεί να επεκταθούν, καθώς οι ελλείψεις και οι υψηλές τιµές αναµένεται να συνεχιστούν για κάποιο χρονικό διάστηµα, δήλωσε ο γενικός διευθυντής του Οργανισµού Τροφίµων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ, Ζακ Ντιούφ. Ο συνδυασµός των υψηλών τιµών των καυσίµων, της αύξησης της ζήτησης τροφίµων στην Ασία, που έχει γίνει πλουσιότερη, της χρήσης καλλιεργήσιµης γης και συγκοµιδών για βιοκαύσιµα, της κακοκαιρίας και της κερδοσκοπίας στις διεθνείς χρηµατιστηριακές αγορές εµπορευµάτων, έχουν αυξήσει τις τιµές των τροφίµων, προκαλώντας βίαιες διαµαρτυρίες σε µερικά φτωχά κράτη. Ο κ. Ντιούφ δήλωσε στη διάρκεια ταξιδιού του στην Ινδία, πως υπάρχει αυξανόµενος κίνδυνος κοινωνικής αστάθειας σε χώρες όπου οι οικογένειες δαπανούν περισσότερο από το ήµισυ του εισοδήµατός τους για τροφή. Πρόσθεσε δε, πως συµβουλεύει τις κυβερνήσεις να επενδύσουν σε αρδευτικά έργα, αποθηκευτικούς χώρους και αγροτικές υποδοµές και να αυξήσουν την παραγωγικότητα, για να µπορέσουν να αντιµετωπίσουν την έλλειψη τροφίµων. Ούτε λίγο ούτε πολύ µας είπε ότι το φάσµα της πείνας θα ξαναχτυπήσει την πόρτα µας. Κι ας βρισκόµαστε στον 21ο αιώνα, κι ας έχουν γίνει τόσα τεχνολογικά επιτεύγµατα, κι ας έχει πολλαπλασιασθεί η αποδοτικότητα των αγροτικών εκµεταλλεύσεων.

O

AÏÌÂÎÙÈο Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· H A˘Á¤ÚÔ˜ AE Â›Ó·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfi˜ ÂÈÛ·ÁˆÁ¤·˜ Î·È ·ÓÙÈÚfiÛˆÔ˜ – ÁÈ· ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ – ÙˆÓ ÎÙËÓÔÙÚÔÊÈÎÒÓ – ·ÏÌÂÎÙÈÎÒÓ Ì˯·ÓËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ DeLaval. TÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ· Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜ ÛÙÔÓ AÏÈÛÛfi ‰È·ı¤ÙÂÈ ÌÈ· ÂÎÙÂٷ̤ÓË Áο̷ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È Ï‹ÚË ÛÂÈÚ¿ ·ÓÙ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ.

∆·Èӛ˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ¢È·Ù›ıÂÓÙ·È Ù·Èӛ˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ – ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜ – ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ̋ÎÔ˜, Á·Ï‚·ÓÈṲ̂Ó˜ ÂÓ ıÂÚÌÒ, Ì ۇÛÙËÌ· ÂÁÎψ‚ÈÛÌÔ‡. ¢ÂÓ ··ÈÙÂ›Ù·È ÙÛÈÌÂÓÙ¤ÓÈ· ‚¿ÛË.

¢È·Ù›ıÂÙ·È ÂÓÛ›ÚˆÛË Î·Ï·ÌÔÎÈÔ‡ ·Ú›ÛÙ˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Û ۿÎÔ˘˜

¶ÔÈÌÓÈÔÛÙ¿ÛÈ· Ù‡Ô˘ ÙÔ‡ÓÂÏ ÀÂÚÛ‡Á¯ÚÔÓ· ÔÈÌÓÈÔÛÙ¿ÛÈ·, Û‡Ìʈӷ Ì fiϘ ÙȘ ÚԉȷÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘. ¢È·ı¤ÙÔ˘Ó ¤ÁÎÚÈÛË Ù‡Ô˘ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÍË Ù˘ ηٷÛ΢‹˜ ÛÙ· ™¯¤‰È· µÂÏÙ›ˆÛ˘. √ÚÔÊ‹ ·fi Ï·Ì·Ú›Ó· ‚ÈÔÌ˯·ÓÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ‹ ¿ÓÂÏ. ∞·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ·fi ¿‰ÂÈ· ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹˜.

∂ÓÛÈÚԉȷÓÔÌ›˜ ∂ÓÛÈÚԉȷÓÔ̤·˜ Û˘ÚfiÌÂÓÔ˜ ‹ ·˘ÙÔÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ˜, ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜, ÂȉÈο ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓÔ˜ ÁÈ· ÚÔ‚·ÙÔÙÚÔÊÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜.

¶ˆÏÔ‡ÓÙ·È Úfi‚·Ù· Á·Ï·ÎÙÔ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ê˘Ï‹˜ AWASSI

*ŸÏ· Ù· ·ÓˆÙ¤Úˆ Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ ÂÁÎÚ›ÛÂȘ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÍË ÛÙÔ˘˜ ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜. * ∞Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ηٷÛ΢¤˜ Ì ÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ Ù¯ÓÈÎÔ‡˜ Û fiÏË ÙË ¯ÒÚ·.

AY°EPO™ A.E.: AÏÈÛÛfi˜ A¯·˝·˜, ÙËÏ.: 26930 72210-11, Fax: 26930 72212, Site: www.avgeros.gr, E-mail: avgerosd@otenet.gr

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ™ÙÔ Êˆ˜ ÔÈ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ

Οκτωβρίου 2007, θα δηµοσιευτούν έως τις 30 Σεπτεµβρίου 2008. Συµφωνούµε απόλυτα µε αυτή την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία στην ουσία υιοθέτησε σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το ίδιο σύστηµα πρέπει να εφαρµοστεί για όλες τις κοινοτικές χρηµατοδοτήσεις που δίνονται σε ιδιώτες, επιχειρήσεις αλλά και δηµόσιους φορείς. Είναι ένα σύστηµα ελέγχου, που στο χώρο της ελαιοκοµίας θα αποκαλύψει πολλά µα πάρα πολλά πανωγραψίµατα.

¶ÚˆÙÔfiÚÔ˘˜ ·ÁÚfiÙ˜ ı· ‚Ú·‚‡ÛÂÈ Ô ¶Úfi‰ÚÔ˜ υο χαρακτηριστικές πρωτοβουλίες θα πάρει ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας, κ. Κάρολος Παπούλιας, για να δείξει έµπρακτα την συµπαράστασή του στους Έλληνες αγρότες. Αυτό δήλωσε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέξανδρος Κοντός, αµέσως µετά την συνάντησή του µε τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας στην φετινή γιορτή της ∆ηµοκρατίας, θα κληθούν νέοι αγρότες ενώ ο κ. Παπούλιας προτίθεται να βραβεύσει αγρότες µε πρωτοποριακές καλλιέργειες και επιχειρηµατική δράση. Είναι µια σωστή πρωτοβουλία, που ελπίζουµε στην αλλαγή του τρόπου που αντιµετωπίζει η κοινωνία µας το γεωργό και τον κτηνοτρόφο.

¢

ο αργότερο µέχρι τις 30 Απριλίου του 2009 θα πρέπει να έχει δηµοσιοποιηθεί από τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Ιnternet, ο κατάλογος µε τα ονόµατα και τα ποσά όλων όσοι εισέπραξαν πέρυσι και φέτος κοινοτικές αγροτικές ενισχύσεις (ενιαία ενίσχυση νέας ΚΑΠ, άλλες επιδοτήσεις, ενισχύσεις από αγροτικά προγράµµατα κ.α.), στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη διαφάνεια στις ενισχύσεις του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταµείου. Αυτό προβλέπεται σε κοινοτικό κανονισµό που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Συγκεκριµένα, στο Internet θα πρέπει να αναρτηθεί o κατάλογος µε: Το πλήρες ονοµατεπώνυµο (για φυσικά πρόσωπα) ή την επωνυµία (για εταιρίες, συνεταιρισµούς, Οµάδες Παραγωγών κ.α.), το δήµο κατοικίας ή έδρας και ενδεχοµένως τον ταχυδροµικό κώδικα, που εισέπραξαν κοινοτικές γεωργικές ενισχύσεις και επιδοτήσεις την περίοδο 16 Οκτωβρίου 2007 ως 15 Οκτωβρίου 2008. Τα ποσά των γεωργικών ενισχύσεων που πήραν. Τα ποσά (κοινοτική και εθνική χρηµατοδότηση) που εισέπραξαν για τη συµµετοχή τους σε προγράµµατα του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταµείου Αγροτικής Ανάπτυξης (π.χ. σχέδια βελτίωσης, νέοι αγρότες, κλπ). Η δηµοσιοποίηση των στοιχείων αυτών θα γίνεται από εδώ και στο εξής κάθε χρόνο (µέχρι τις 30 Απριλίου), για τους δικαιούχους και τα ποσά που εισέπραξαν το προηγούµενο οικονοµικό έτος, στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για διαφάνεια στις αγροτικές ενισχύσεις και επιδοτήσεις. «Πρόκειται για χρήµατα των φορολογουµένων ευρωπαίων πολιτών και για αυτό είναι πολύ σηµαντικό οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να γνωρίζουν που και σε ποιους δαπανώνται τα ποσά των γεωργικών ενισχύσεων», δήλωσε η Επίτροπος Γεωργίας Μάριαν Φίσερ Μπόελ, µε αφορµή την έκδοση του κανονισµού. Τα δηµοσιευθέντα στοιχεία στο Internet θα παραµένουν αναρτηµένα για δύο χρόνια. Τα στοιχεία για τους πόρους της αγροτικής ανάπτυξης θα δηµοσιεύονται λίγο νωρίτερα από εκείνα που αφορούν τις άµεσες ενισχύσεις στις γεωργικές εκµεταλλεύσεις. Τα στοιχεία για όλους τους πόρους της αγροτικής ανάπτυξης, που καταβλήθηκαν µεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 15ης

T

6 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

“∂Ê˘Á” Ô ¡›ÎÔ˜ æ˘ÏÏ¿Î˘

ετά από πολύµηνη µάχη µε ανίατη ασθένεια, έφυγε από τη ζωή ο πρόεδρος της Οµοσπονδίας Επαγγελµατιών Βιοκαλλιεργητών Ελλάδας, γεωπόνος και πρωτοπόρος στον τοµέα της βιοκαλλιέργειας, Νίκος Ψυλλάκης, που είχε διατελέσει γενικός γραµµατέας του υπουργείου Γεωργίας επί κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ο Νίκος Ψυλλάκης, γεωπόνος, πρόεδρος της Οµοσπονδίας Επαγγελµατιών Βιοκαλλιεργητών Ελλάδος, µέλος του ∆.Σ. του Συνδέσµου Παραγωγών Βιολογικών Προϊόντων Ν. Χανίων, τέως διευθυντής του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων και τέως γενικός γραµµατέας του υπουργείου Γεωργίας, ήταν µια από τις σεβάσµιες προσωπικότητες στο χώρο της ελαιοκοµίας για το έργο και την πρωτοπόρα δράση του. Πολλοί είναι εκείνοι που του αποδίδουν κορυφαίο ρόλο στην ανάπτυξη που είχε η ελαιοκοµία της Κρήτης τα τελευταία 50 χρόνια. Θα τον θυµόµαστε πάντα µε σεβασµό.

M

¢È·ÙÚÔÊÈÎfi ÛοӉ·ÏÔ ÌÂÁ·ÙfiÓˆÓ ιαβάσαµε την είδηση στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων και δεν το πιστεύαµε. Η Ιταλική Αστυνοµία συνέλαβε 39 άνδρες και κατέσχεσε φορτηγά γεµάτα µε ακατάλληλο ελαιόλαδο, το οποίο προοριζόταν για να πωληθεί σε υψηλές τιµές στις ΗΠΑ, τη Γερµανία και την Ελβετία. Η Ιταλική Αστυνοµία ανακοίνωσε πως κατασχέθηκαν 25.000 τόνοι ακατάλληλου ελαιολάδου. Το κύκλωµα προσέθετε αρωµατικές ύλες και χηµικά χρώµατα σε φυτικά έλαια και τοποθετούσε ψεύτικες ετικέτες στα µπουκάλια, πουλώντας το περιεχόµενό τους για έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Οι τυχαίοι έλεγχοι στο προϊόν, αλλά κι οι υποψίες που κίνησαν τα παράπονα Ιταλών λαδεµπόρων και εστιατόρων, οδήγησαν την αστυνοµία στη συστηµατική αποκάλυψη του κυκλώµατος. Η αστυνοµία εισέβαλε σε επτά εγκαταστάσεις, όπου παρασκευαζόταν το ακατάλληλο ελαιόλαδο. «Σταµατήσαµε ευθύς αµέσως τις εξαγωγές µεγάλων ποσοτήτων προς τις ΗΠΑ, τη Γερµανία και την Ελβετία, αποφεύγοντας άλλο ένα διεθνές σκάνδαλο, όπως αυτό µε το τυρί µοτσαρέλα», τόνισε ο επικεφαλής των καραµπινιέρων στην πόλη της Νάπολης, Ερνέστο Ντι Γκρεγκόριο. Η Ιταλία εξάγει ετησίως παρθένο ελαιόλαδο αξίας 914 εκατοµµύρια ευρώ. Η ποσότητα είναι τόσο µεγάλη, που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει τεράστια ζηµιά στις εξαγωγές ελαιολάδου της Ιταλίας. Το γεγονός ότι η απάτη αποκαλύφθηκε από τις Ιταλικές αρχές είναι σίγουρα θετικό για την ελαιοκοµίας της Ιταλίας, ωστόσο πολύ δύσκολα θα αποφευχθεί η µείωση των εξαγωγών ελαιολάδου από την Ιταλία. Ίσως µάλιστα το περιστατικό αυτό να έχει γενικότερες αρνητικές συνέπειες στην αγορά του τυποποιηµένου ελαιολάδου, αφού η εµπιστοσύνη των καταναλωτών στο προϊόν θα κλονιστεί ιδιαίτερα στις µη ελαιοπαραγωγές χώρες. Πιθανά κάποιοι να πιστεύουν ότι η ζηµιά των Ιταλών θα φέρει κέρδη στις ελληνικές τυποποιητικές επιχειρήσεις. Αυτή είναι λανθασµένη προσέγγιση γιατί το ελαιόλαδο ως η ακριβότερη λιπαρή ουσία που κυκλοφορεί στην παγκόσµια αγορά, έχει ως µόνο διαβατήριο (έναντι των άλλων λιπαρών ουσιών) την ποιότητα του. Αν το χάσει, η ζηµιά θα είναι µεγάλη για όλο τον κλάδο σε παγκόσµιο επίπεδο.

¢

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ∂ÂÌ‚¿ÛÂȘ Ê˘ÙÔÚÔÛÙ·Û›·˜ ÛÙ· ·Ì¤ÏÈ·

σχέση µε το 2005. Οι εξαγωγές ελληνικού κρασιού το 2006 έφθασαν στο 9,5% της παραγωγής, δηλαδή 315 χιλιάδες hl.

¶Ú¿ÛÈÓÔ ÛÙÔ Resolive ε εξαιρετική βαθµολογία αξιολογήθηκε από εξωτερικούς αξιολογητές, που όρισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πρόταση µε το διακριτικό τίτλο «RESOLIVE», που κατέθεσε η ΠΑΣΕΓΕΣ στα πλαίσια του 7ου Κοινοτικού Πλαισίου Έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία κλήθηκε να συντονίσει το ερευνητικό αυτό πρόγραµµα και να ηγηθεί µιας 12µελούς σύµπραξης, συνολικού προϋπολογισµού 2,35 εκατοµµύρια ευρώ. Όπως διαβάσαµε στο περιοδικό της ΠΑΣΕΓΕΣ «Αγροτικός Συνεργατισµός», η πρόταση που διαπραγµατεύεται τη διαχείριση υπολειµµάτων από τα ελαιοτριβεία κυρίως µικρού και µεσαίου µεγέθους και στοχεύει στην αξιοποίησή τους για την παραγωγή ενέργειας, αναµένεται να εγκριθεί σύντοµα. H αποτελεσµατική διαχείριση των αποβλήτων των ελαιοτριβείων, θα δώσει λύση στα περιβαλλοντικά προβλήµατα που δηµιουργεί η λειτουργία τους. Αν µάλιστα µπορεί να παραχθεί και ενέργεια, τότε ίσως να µην υπάρξει καµία επιβάρυνση στα λειτουργικά κόστη των ελαιοτριβείων.

M

ι αµπελοκαλλιεργητές θα πρέπει να επέµβουν προληπτικά µε κατάλληλο µυκητοκτόνο στις περιοχές που εµφάνισαν και στο παρελθόν προσβολές περονόσπορου ή φόµοψης και να ελέγχουν τακτικά για τα χαρακτηριστικά συµπτώµατα των προσβολών. Αυτό αναφέρει σε ανακοίνωση της η ∆ιεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης της Νοµαρχίας Σάµου ενώ παράλληλα θυµίζει στους παραγωγούς ότι θα πρέπει να τηρούν πάντα τις αναγραφόµενες οδηγίες χρήσης και ασφάλειας που υπάρχουν στις ετικέτες των φυτοφαρµάκων.

O

∞˘Í¿ÓÂÙ·È Ë Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ÎÚ·ÛÈÔ‡

¶ÔÚÙÔÁ·Ï›· ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈ΋ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË 10% Πορτογαλία αποφάσισε να εφαρµόζει από φέτος την προαιρετική δυναµική διαφοροποίηση, δηλαδή περικοπή 10% - αντί 5% της υποχρεωτικής δυναµικής διαφοροποίησης που εφαρµόζεται στα υπόλοιπα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης – επί της ενιαίας ενίσχυσης της νέας ΚΑΠ, που εισπράττουν κάθε χρόνο οι Πορτογάλοι αγρότες. Έτσι από φέτος και µέχρι το 2012, η Πορτογαλία θα αφαιρεί από την ενιαία ενίσχυση των αγροτών της, το 10% των χρηµάτων, µέρος των οποίων και µέχρι ένα ανώτατο ποσό 20,4 εκατ. ευρώ το χρόνο, θα τα επιστρέφει υπό τη µορφή ειδικής συµπληρωµατικής ενίσχυσης.

H

∏ Ì·ÛÙ›¯· ÛÙÔ ÃÚËÌ·ÙÈÛÙ‹ÚÈÔ το διάστηµα που µεσολάβησε από την έκδοση του προηγούµενου τεύχους του περιοδικού µας, η Mediterra A.E., η εταιρεία της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, µπήκε στην εναλλακτική αγορά του Χρηµατιστηρίου (Παράλληλη Αγορά την έλεγαν παλιότερα). Το γεγονός τούτο δεν αποτελεί είδηση, ωστόσο το αναφέρουµε γιατί πολύ σπάνια επιχειρήσεις που έχουν ξεκινήσει από Συνεταιριστικές οργανώσεις, καταφέρνουν να έχουν τόσο καλή οικονοµική πορεία, ώστε να ανοίξουν την πόρτα του χρηµατιστηρίου. Πρόκειται για µια ιστορική χιώτικη πρωτιά.

™

ιαχρονική αύξηση µετά το 2002 παρουσιάζει η συνολική κατανάλωση κρασιού στη χώρα µας, αντίθετα µε τις τάσεις που επικρατούν στην Ευρώπη. Το 2006 οι Έλληνες κατανάλωσαν 3,7 εκατοµµύρια hl κρασιού, έναντι 3,2 εκατοµµύρια hl το 2005, γεγονός που αντιστοιχεί σε επίπεδα κατανάλωση 34,8 λίτρα ανά κάτοικο. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται περίπου 300 ποικιλίες σταφυλιών από 150.000 αµπελοκαλλιεργητές. Η παραγωγή διατίθεται σε περίπου 300 οινοπαραγωγούς. Στα νησιά του Βορείου Αιγαίου και κυρίως την Σάµο και τη Λήµνο, καλλιεργούνται εξαιρετικής ποιότητας οίνοι µε ονοµασία προέλευσης (ΟΠΑΠ). Το 2006 ο όγκος της ελληνικής παραγωγής κρασιού περιορίστηκε σε 3,9 εκατοµµύρια hl καταγράφοντας µικρή µείωση κατά 4,72% σε

¢

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙ 6 – 8 πÔ˘Ó›Ô˘

¶ÚÒÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÔÈÓÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ ÛÙË §‹ÌÓÔ

E

ξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το συνέδριο για τον οινοτουρισµό, που διοργανώνει από τις 6 ως τις 8 Ιουνί ου στη Λήµνο η Εθνική ∆ιεπαγγελµα τική Οργάνωση Οίνου και Αµπέλου. Στις 22 Απριλίου ανακοινώθηκαν οι πέντε βασικοί άξονες και προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του οι νοτουρισµού στη χώρα µας από τη ∆ιεπαγγελµατική του κρασιού. Ας σηµειωθεί ότι ο οινοτουρισµός εί ναι µια ιδιαίτερα αναπτυγµένη µορφή αγροτουρι σµού στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία. Στόχος του συνεδρίου είναι να χαραχθεί η εθνική στρατηγική για τον οινοτουρισµό. Η Λήµνος είναι ο ι-

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

δανικός τόπος οργάνωσης του συνεδρίου, καθώς διαθέτει µεγάλη οινική παράδοση και παραγωγή, ιστορικό, αρχαιολογικό, πολιτιστικό, αρχιτεκτονικό και λαογραφικό πλούτο, έντονο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον µε τους υδροβιότοπους της, πλούσια πανίδα και περιοχές ενταγµένες στο δίκτυο Natura 2000. Στο συνέδριο θα λάβουν µέρος Έλληνες και ξένοι εµπειρογνώµονες και ειδικοί, οι οποίοι µε τις παρεµβάσεις τους θα συµβάλουν στην όσο το δυνατό πιο ολοκληρωµένη ανάλυση του θέµατος, ώστε οι συµµετέχοντες να κατανοήσουν όλες τις πτυχές του. Οι πέντε οµάδες εργασίας που είχαν συγκροτηθεί το προηγούµενο διάστηµα, ασχολήθηκαν µε τους

t παρακάτω τοµείς: Οινοτουρισµός και το περιβάλλον Προστασία και ανάδειξη αµπελοοινικού τοπίου Οινοτουρισµός και πολιτισµός Οινοτουρισµός και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οινοτουρισµός και ο ευρύτερος τουριστικός ιστός και Οινοτουρισµός και επικοινωνία Στις επιτροπές συµµετείχαν καθηγητές πανεπιστηµίων, εικαστικοί, συγγραφείς, εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αναπτυξιακών εταιρειών και όλου του φάσµατος της τουριστικής δραστηριότητας της χώρας, δηµοσιογράφοι οίνου, συντάκτες γαστρονοµίας, ιδιοκτήτες τουριστικών πρακτορείων και παραγωγοί τηλεοπτικών εκποµπών. Κεντρικά ζητήµατα που εξετάστηκαν στην πρώτη οµάδα εργασίας, ήταν η διαχρονική αξία του ελληνικού αµπελώνα σε σχέση µε το περιβάλλον και τη διατήρηση του τοπίου, η ανάλυση των χαρακτηριστικών των αµπελοοινικών περιοχών και των παραγό-

Ο οινοτουρισµός είναι µια ιδιαίτερα αναπτυγµένη µορφή τουρισµού στην Ευρώπη

s

ντων που τα µεταβάλλουν, καθώς και η συµβολή του οινοτουρισµού ως πρόταση βιώσιµης ανάπτυξης και προοπτική διασφάλισης και ανάδειξης του τοπίου και της προστασίας του περιβάλλοντος. Κρασί και τέχνη – δρόµοι παράλληλοι, ήταν το βασικό θέµα προβληµατισµού της οµάδας που επεξεργάστηκε το θέµα «Οινοτουρισµός και πολιτισµός», όπου προσεγγίστηκε η ηθογραφία και κοινωνιολογία του οίνου και πώς στη σύγχρονη εποχή, η ίδια η ζωή και η τέχνη αποµακρύνθηκαν από την «ευθυµία», µε αποτέλεσµα να απέχουν και από τον οίνο και από πλευράς απεικόνισης και από πλευράς αντίληψης. Η εκπόνηση εθνικού αµπελοοινικού σχεδιασµού, στον οποίο να εντάσσεται και ο οινοτουρισµός, η διαδικασία προσδιορισµού χρήσης γης και ο χωρο-

ÚÂÔÚÙ¿˙

ταξικός σχεδιασµός, αναδείχθηκαν ως άµεσης προτεραιότητας ανάγκες από την οµάδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τονίστηκαν επίσης, οι πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για τη διατήρηση του τοπίου και την αποκατάσταση της αποδοµηµένης και αλλοιωµένης υπαίθριας χώρας, καθώς και ο σχεδιασµός δράσεων και συνεργειών, ώστε παραδοσιακές καλλιέργειες, όπως το αµπέλι και ήπιες µορφές τουρισµού, όπως οι «∆ρόµοι του κρασιού», να αναδειχθούν ως πόρος δηµιουργίας θέσεων εργασίας και ανάπτυξης της υπαίθρου. Η ανάγκη θεσµοθέτησης µε δικλείδες ποιότητας του οινοτουρισµού από την πολιτεία, πριν η αγορά και ο ανταγωνισµός στρεβλώσουν µια πολλά υποσχόµενη δραστηριότητα και ένα συγκριτικό πλεονέκτηµα της χώρας, αναδείχθηκε από την οµάδα εργασίας «Οινοτουρισµός και ευρύτερος τουριστικός ιστός». Η δηµιουργία δικτύων και επιχειρηµατικών συστάδων και ενός ολοκληρωµένου σχεδίου marketing, ανέκυψαν επίσης ως αναγκαίες συνθήκες για την επιτυχή ένταξη του οινοτουρισµού στην τουριστική προσφορά της χώρας. Ταυτόχρονα, σηµειώθηκε ότι ο εµπλουτισµός της ελληνικής τουριστικής αγοράς µε την προσθήκη της εµπειρίας των «∆ρόµων του κρασιού» σε όσους επισκέπτονται τη χώρα, θα οδηγήσει σε επι-

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Στόχος του συνεδρίου είναι να χαραχθεί η εθνική στρατηγική για τον οινοτουρισµό. Η Λήµνος είναι ο ιδανικός τόπος οργάνωσης του συνεδρίου, καθώς διαθέτει µεγάλη οινική παράδοση και παραγωγή µήκυνση της τουριστικής περιόδου και στην ανάδειξη εναλλακτικών προορισµών. Τέλος, στην οµάδα «Οινοτουρισµός και επικοινωνία» εξετάστηκαν οι εµπειρίες (θετικές ή αρνητικές) από οινοτουριστικές δραστηριότητες στην Ελλάδα, οι βέλτιστες πρακτικές στον οινοτουρισµό και γενικά στον τουρισµό από το εξωτερικό, ο τρόπος µε τον οποίο ενηµερώνεται ή προσεγγίζεται ο δυνητικός οινοτουρίστας καθώς και τα µηνύµατα και οι πρακτικές που πρέπει να επιστρατευτούν για την προσέγγιση οινοτουριστών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

ÚÂÔÚÙ¿˙ H ÛԘ ÂÂÓ‰‡ÂÈ ÛÙÔÓ ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌfi

Η γιορτή αγροτουρισµού Χίου ταξίδεψε στην Agrotica το Φεβρουάριο

T

ο πρώτο 10ήµερο του Αυγούστου, όπως συµβαίνει από το 2005, θα πραγµατοποιηθεί η 4η γιορτή αγροτουρισµού Χίου. Πρόκειται για µια υπαίθρια έκθεση, ένα θεµατικό πάρκο, όπου ο επισκέπτης µπορεί να δοκιµάσει και να αγοράσει τα τοπικά προϊόντα, να γευτεί τα τοπικά εδέσµατα και θα θαυµάσει τις δηµιουργίες των Χιωτών καλλιτεχνών. Η έκθεση περιλαµβάνει πάνω από 60 περίπτερα και πλαισιώνεται από πλήθος εκδηλώσεων µε µουσική, χορό, θεατρικές παραστάσεις, προβολές ταινιών, παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, Kαραγκιόζη και βραδιές αφιερωµένες στη ναυτοσύνη του νησιού. Πρόκειται για ένα επιτυχηµένο θεσµό, που η Νοµαρχία Χίου τον προβάλει µε κάθε ευκαιρία σε όλη την Ελλάδα, καθώς επιδίωξη της είναι να ενισχύσει τις προσπάθειες ανάπτυξης του αγροτουρισµού στο νησί. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη γιορτή επισκέπτονται κάθε χρόνο περισσότεροι από 20.000 επισκέπτες. Στην περυσινή χρονιά στη γιορτή πήραν µέρος οι Νοµαρχίες Εύβοιας, Γρεβενών, Καστοριάς και Φλώρινας, το Επιµελητήρια Σάµου και το Μουσείο Απολιθωµένου ∆άσους Σιγρίου από τη Λέσβο. Η γιορτή αγροτουρισµού Χίου έχει εξελιχθεί σε σηµείο αναφοράς για τα καλοκαίρια του νησιού. Σε αυτή µπορεί να βρει κανείς τοπικά και παραδοσιακά προϊόντα, όπως µαστίχα και προϊόντα µαστίχας, αλκοολούχα ποτά, αποξηραµένους καρπούς (σύκα, παστέλια, αρτοποιήµατα, βότανα, αρωµατικά φυτά,

14 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

µπαχαρικά, τουρσιά, γαλακτοκοµικά προϊόντα και παγωτά, τα ονοµαστά γλυκά κουταλιού του νησιού, µέλι, µαρµέλαδες, λουκούµια, ζαχαρώδη, ελαιόλαδο, ελιές, εσπεριδοειδή, χυµοί, ηδύποτα, ζυµαρικά, τραχανάς, οπωροκηπευτικά, προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας συσκευασµένα, παραδοσιακά εδέσµατα, µαγειρεµένες τοπικές συνταγές. Επίσης στη γιορτή εκτίθενται είδη λαϊκής τέχνης, όπως είναι αγιογραφίες, γλυπτά, ξυλόγλυπτα, κεραµικά, αγγειοπλαστικά, κοσµήµατα χειροποίητα, κεντήµατα, υφαντά, εργόχειρα, παραδοσιακά χαλιά, παραδοσιακά µουσικά όργανα, χειροποίητες κούκλες, φορεσιές, κεριά, κοχύλια, καραβάκια, γκραβούρες. Η γκάµα των προϊόντων όµως στη γιορτή αγροτουρισµού Χίου, δεν τελειώνουν εδώ. Καθώς εκτίθενται ακόµη καλλυντικά προερχόµενα από µαστίχα, άλλα φυσικά προϊόντα της Χίου, σαπούνια, αρώµατα, προϊόντα οµορφιάς, έργα ζωγραφικής και φωτογραφίας από Χιώτες ζωγράφους και φωτογράφους. Η γιορτή είναι ένας χώρος, όπου ο επισκέπτης µπορεί να ενηµερωθεί για τα παραδοσιακά αγροτουριστικά καταλύµατα του νησιού, για τα εστιατόρια και τις παραδοσιακές ταβέρνες της Χίου, τα µουσεία, τις βιβλιοθήκες, τα µονοπάτια, τις πολιτιστικές διαδροµές αλλά και τη φύση της Χίου. Λίγοι γνωρίζουν ότι στο νησί υπάρχουν µοναδικές ποικιλίες ορχιδέας. Η έκθεση πραγµατοποιείται κάθε χρόνο στην πόλη της Χίου στο ∆ηµοτικό Κήπο. Επιδίωξη της Νοµαρχίας είναι µέσα από τις γιορτές αγροτουρισµού να αναδείξει τον κρυφό πλούτο του νησιού και να τον καταστήσει βασικό πόλο τουριστικής ανάπτυξης.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ∂ÌÔÚ›Ô˘

™ÙÔ ÙÚ·¤˙È ÙˆÓ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂˆÓ ÔÈ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ

19

Μάη στη Γενεύη ξεκινούν, επίσηµα, οι διαπραγµατεύσεις στα πλαίσια του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου, όπου ένα από τα φλέγοντα θέµατα είναι η µείωση των επιδοτήσεων και των κάθε είδους προστατευτικών µέτρων, που εφαρµόζουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ για τον πρωτογενή τοµέα τους. Οι διαπραγµατεύσεις αυτές κρατούν εδώ και 9 χρόνια χωρίς να έχουν καταλήξει σε συµφωνία. Όλες οι προηγούµενες προσπάθειες κατέληξαν σε αποτυχία και κανείς δεν µπορεί να πει ότι αυτή τη φορά θα επιτευχθεί συµφωνία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε µεγάλο βαθµό έχει προετοιµαστεί για µια συµφωνία καθώς έχει προχωρήσει στην εφαρµογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Η επιτυχία των διαπραγµατεύσεων της Γενεύης σηµαίνει ότι θα έχει συµφωνηθεί το πλαίσιο µέσα στο οποίο θα κινηθούν οι διαπραγµατεύσεις. Μια τελική συµφωνία δεν θα πρέπει να αναµένεται πριν από τα τέλη του χρόνου. Οι επιπτώσεις στην αγροτική οικονοµία από µια νέα συµφωνία, αναµένεται να είναι µεγάλες. Σύµφωνα µε έκθεση του γραφείου της ΠΑΣΕΓΕΣ, στις Βρυξέλλες στα τέλη του Απριλίου, 10.000 Ιρλανδοί παραγωγοί πραγµατοποίησαν συλλαλητήρια διαµαρτυρίας µε την ευκαιρία της παρουσίας του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Barroso, στη χώρα τους. Οι εκπρόσωποι των Ιρλανδικών Αγροτικών Οργανώσεων στις κινητοποιήσεις, ανέφεραν ότι µια συµφωνία στη βάση των όσων µέχρι στιγµής είναι γνωστά, θα προκαλούσε την εγκατάλειψη 50.000 αγροτικών εκµεταλλεύσεων του τοµέα του ιρλανδικού βόειου κρέατος, κάτι που θα είχε σαν επίπτωση µια απώλεια 4 δισεκατοµµυρίων ευρώ στην ιρλανδική οικονοµία. Ακόµα είπαν ότι µε µια τέτοια συµφωνία, η µία στις δύο µπριζόλες που θα καταναλώνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είναι εισαγόµενη και οι κοινοτικές εισαγωγές από 500.000 τόνους που είναι σήµερα, θα φτάσουν στους 1.500.000 τόνους, κάτι που δεν αφορά σαν επίπτωση µόνο την Ιρλανδία, αλλά το σύνολο των παραγωγών βόειου κρέατος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στα µέσα του Απριλίου, οι πρόεδροι των κορυφαίων αγροτικών οργανώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, COPA και COGECA, και της Ιαπωνίας, κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης τύπου στις Βρυξέλλες, προειδοποιούσαν ότι αν εάν οι διαπραγµατεύσεις µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου προχωρήσουν, θα µειω-

16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

θούν τα παγκόσµια αποθέµατα τροφίµων. «∆εν πιστεύουµε ότι οι καταναλωτές γνωρίζουν τι συµβαίνει στον ΠΟΕ», δήλωσε ο πρόεδρος της COPA, JeanMichel Lemetayer, και συνεχίζοντας ανέφερε πως: «Οι πρόσφατες εξελίξεις στις παγκόσµιες αγορές για τα γεωργικά προϊόντα, προκαλούν έντονη ανησυχία για την ασφάλεια και τη σταθερότητα των αποθεµάτων τροφίµων. Γεγονός που αποδεικνύεται από την πρόσφατη πρωτοβουλία του Βρετανού πρωθυπουργού να θέσει το θέµα στη σύνοδο των 8 ισχυρότερων χωρών (G8) προκειµένου να κάνουν κάτι για αυτά τα ζητήµατα». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα νησιά του Βορείου Αιγαίου έχει ότι στην αρχική πρόταση Falconer δεν γίνεται καµία αναφορά για τα προϊόντα γεωγραφικής ένδειξης. Ωστόσο, είχαν δοθεί υποσχέσεις ότι θα γίνει ειδική αναφορά για τα προϊόντα αυτά κατά την αναµόρφωση του σχεδίου αυτού, που αναµενόταν να παρουσιασθεί στις 30 Απριλίου. Οι τοµείς της πρωτογενούς παραγωγής που αναµένεται να δεχθούν τα µεγαλύτερα πλήγµατα από µία συµφωνία στον ΠΟΕ, είναι του κρασιού, του αιγοπρόβειου γάλακτος και κρέατος, του βόειου κρέατος και του αγελαδινού γάλακτος.

H Eπικοινωνία Λέσβου A.E. είναι µία εξειδικευµένη εταιρεία Γραφικών Tεχνών που παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες πάνω στην έντυπη και ψηφιακή επικοινωνία, σε κάθε µορφή της. H σωστή συνεργασία µε τους πελάτες µας, η συνέπεια, οι λογικές τιµές, καθώς και ο άρτιος τεχνολογικός εξοπλισµός που διαθέτουµε, εγγυώνται το επιθυµητό αποτέλεσµα.

Kύριο αντικείµενο εργασιών είναι οι εκτυπώσεις και οι εκδόσεις, όπου οι απαιτήσεις σε θέµατα ποιότητας, οµοιογένειας και χρόνου παράδοσης είναι αυξηµένες. ∆ιαθέτοντας τη µοναδική στο νησί τεχνολογία CTP, που προεκτυπώνει απ’ ευθείας σε ψηφιακούς τσίγκους, σε συνδυασµό µε τη δίχρωµη αµφίπλευρη εκτυπωτική µηχανή HEIDELBURG, εξασφαλίζουµε την άριστη απόδοση στη µεταφορά των ηλεκτρονικών δεδοµένων και εγγυώµαστε την απόλυτη ακρίβεια στην εκτύπωση.

σχεδιασµός εντύπου επιµέλεια εκδόσεων βιβλία περιοδικά εφηµερίδες εταιρική ταυτότητα (λογότυπο, επιστολόχαρτα, φάκελα, κάρτες)

διαφηµιστικό υλικό φυλλάδια συσκευασίες

Πιστεύοντας στις νέες ιδέες και µε στόχο την προώθηση των προϊόντων των πελατών µας, µελετάµε, δηµουργούµε και επιµελούµαστε, σε όλα τα στάδια της παραγωγής, έντυπα, ψηφιακές εφαρµογές και κατασκευές, ανταποκρινόµενοι σε κάθε σχεδιαστική απαίτηση. H καθετοποιηµένη παραγωγή και η υψηλή τεχνογνωσία του ανθρώπινου δυναµικού είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν την εταιρεία µας και συµβάλλουν στη δηµιουργία εντύπων µε αξιώσεις, προσφέροντας στον σύγχρονο επιχειρηµατία τη σιγουριά και την ποιότητα που αναζητεί.

Καρά Τεπέ, Μυτιλήνη 811 00

Τηλ.: 22510 27801, Fax: 22510 27607

ετικέτες ηµερολόγια folders αφίσες µηχανογραφικά έντυπα

e-mail: sales@emprosnet.gr

www.epikoinonialesvou.gr

ÚÂÔÚÙ¿˙ £ÂÚÌÔ΋È· Ôگȉ¤·˜ ÛÙË ™¿ÌÔ

∆Ô ›ÛÌ· ¤ÊÂÚÂ... Â·Ó¿ÛÙ·ÛË

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

™

την ιστοσελίδα «Αρχιπέλαγος», του Ινστιτούτου Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου, αναφέρεται ότι «την άνοιξη κα ταγράφουµε εκατοντάδες είδη λουλουδιών στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Από τα πιο εντυπωσιακά άνθη που συναντάµε αυτή την εποχή είναι οι ορχιδέες. Η οικογένεια των ορχιδέων περιλαµβά νει περισσότερα από 18.000 είδη, τα οποία έχουν εξαπλωθεί στα µεσογειακά και τα τροπικά οικοσυστήµατα». Ένα από αυτά τα είδη, το πρώτο και µοναδικό που καλλιεργείται στη χώρα µας, είναι το «Cymbidium». Η ανθοκοµική επιχείρηση «ΑΝΘ.Ε.Α.» ιδρύθηκε το 1979 στο Κοκκάρι της Σάµου, από τον γεωπόνο Γιακουµή Αµυρσώνη. Οι εγκαταστάσεις αρχικά κάλυπταν έκταση 2.500 τ.µ. ενώ σήµερα φτάνουν τα 14.000 τ.µ. Στην Αθήνα, και ειδικότερα στα Άνω Πατήσια, βρίσκεται το εµπορικό κέντρο της Ανθοκοµικής Επιχείρησης, µέσω του οποίου οι ορχιδέες φτάνουν στα χέρια εµπόρων και ανθοπωλών σε όλη την Ελλάδα. Η συγκεκριµένη επιχείρηση είχε για περίπου 30 χρόνια το µονοπώλιο στην Ελλάδα, αλλά και τα Βαλκάνια, και µόλις τα τελευταία χρόνια ξεκίνησαν οµοειδείς επιχειρήσεις σε κάποιες βαλκανικές χώρες και άλλη µία, µικρότερη σε µέγεθος, στη Σάµο. Ο Γιακουµής Αµυρσώνης βρίσκει µιµητές. Ήταν όµως έτσι από την αρχή; Όχι, µας λέει ο ίδιος. «Όταν ξεκίνησα και είπα ότι θα καλλιεργούσα ορχιδέες, µε θεωρούσαν τρελό. Κανείς δεν πίστευε ότι µπορεί η ορχιδέα να καλλιεργηθεί στην Ελλάδα». Κι όταν τον ρωτάµε γιατί ξεκίνησε τη συγκεκριµένη επιχείρηση µας απαντά: «Από πείσµα. Πατριωτικά το πήρα. ∆εν µπορούσα να δεχτώ ότι είναι αδύνατο να καλλιεργηθούν ορχιδέες στην Ελλάδα όταν διάβασα για την καταγωγή τους. ∆εν µπορούσα να διανοηθώ ότι τα φυτά που ζουν στη Νέα Ζηλανδία ή τη Νότια Αφρική δεν µπορούν να καλλιεργηθούν στην Ελλάδα. Και αυτό µου το λέγανε επιστήµονες, µου το έλεγε το υπουργείο Γεωργίας. Χρειάστηκε πολύς αγώνας µέχρι να πείσω την τράπεζα αλλά και το υπουργείο ότι µπορεί να γίνει.». Η επιχείρηση θα επιδοτηθεί από τον πρώτο αναπτυξιακό νόµο το 1978. Το αρχικό πρόβληµα είναι η αµφισβήτηση του κατά πόσο θα µπορούσε µια τέτοια επιχείρηση να προχωρήσει, καθώς η καλλιέργεια της ορχιδέας στη χώρα µας αποτελεί άγνωστο «σπορ». ∆εύτερο εµπόδιο, το γεγονός ότι ο κ. Αµυρσώνης, ως γεωπόνος, δεν µπορεί να επιδοτηθεί, αφού ο νόµος επιδοτούσε µόνο αγρότες. Πώς θα το αντιµετωπίσει; Στην κυριολεξία θα «σκίσει» το πτυχίο του ενώπιον του κ. Μπούτου, τότε υπουργού Γεωργίας, προκειµένου να εξασφαλίσει τη χρηµατοδότηση. Από τότε η επιχείρηση καλπάζει. Παρά τα προβλήµατα και την έλλειψη κρατικής µέριµνας για ένα είδος που θα µπορούσε να εξελιχθεί ακόµη και σε εξαγωγικό προϊόν υψηλής αξίας και απόδοσης, κανείς δεν φαίνεται να πιστεύει σε αυτό ακόµη και σήµερα, που έχει πλέον αποδειχθεί η αποτελεσµατικότητα της συγκεκριµένης καλ-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

19

ÚÂÔÚÙ¿˙ λιέργειας. Παρ’ όλα αυτά, η «ΑΝΘ.Ε.Α.» µε την πάροδο των χρόνων, όχι µόνο επιβίωσε, αλλά κατόρθωσε να καλύπτει ένα µεγάλο µέρος της ελληνικής αγοράς µε τα προϊόντα της, ενώ ένα µεγάλο κοµµάτι καλύπτεται από την Ολλανδία και λιγότερο από τη Σιγκαπούρη. Πρόκειται, δε, για ένα από τα λίγα παραδείγµατα παραγωγικής ανθοκοµικής επιχείρησης, καθώς ο τοµέας της ανθοκοµίας παραµένει σε εµβρυακό επίπεδο στη χώρα µας. «Είναι τοµείς που πρέπει να µελετηθούν. Το τµήµα Ανθοκοµίας ή το υπουργείο Γεωργίας πρέπει να ερευνήσουν και να µας πουν ποια είδη µπορούν να καλλιεργηθούν. Στον τόπο µας ευδοκιµούν πολλά είδη που προέρχονται από αλλού όπως η γαρδένια ή η καµέλια που δεν είναι ελληνικής προέλευσης» υποστηρίζει ο κ. Γιακουµής. Σ’ αυτό το σηµείο της συζήτησης πέσαµε σε παγίδα. Όταν ρωτηθήκαµε για την πατρίδα της τουλίπας απαντήσαµε ότι είναι η Ολλανδία. «Λάθος» µας λέει ο κ. Αµυρσώνης. «Πέσατε κι εσείς στην παγίδα. Οι Ολλανδοί το λένε και στα ντοκιµαντέρ τους. Η τουλίπα έχει πατρίδα τη... Χίο». Να σηµειωθεί ότι στη Χίο δεν υπάρχει καλλιεργητής τουλίπας. «Η Ελλάδα είναι παράδεισος. ∆εν µας έµαθαν όµως να καλλιεργούµε τίποτε. Έχουµε βρεθεί σε αυτό τον ευλογηµένο τόπο που µπορούν να ευδοκιµήσουν σχεδόν τα πάντα. Όµως σ’ αυτό τον τόπο δεν θέλουµε τίποτε να πάει µπροστά. ∆εν θέλουν κάποιοι να αναπτυχθούµε» όπως ο ίδιος υποστηρίζει. Η ορχιδέα είναι απαιτητική καλλιέργεια. Ο σπόρος της είναι σαν σκόνη. «Είµαστε ευχαριστηµένοι εάν φυτρώσει ένας στους δέκα ή τους 20 χιλιάδες σπόρους» µας λέει ο κ. Αµυρσώνης, ο οποίος καλλιεργεί ένα συγκεκριµένο είδος, το «Cymbidium». Στην οικογένεια του Cymbidium υπάρχουν χιλιάδες είδη, εκ των οποίων περίπου τα 500 έχουν εµπορική σηµασία. «Τα τελευταία 30 χρόνια έχουν επέλθει τέτοιες βελτιώσεις στο χρώµα, στο µέγεθος και στο σχήµα του λουλουδιού, καθώς οι παλιές ποικιλίες είναι πια ξεπερασµένες. Έχουµε και τη µόδα. Μια ποικιλία, όσο ωραία και να είναι, δεν κρατάει παραπάνω από 20 χρόνια, και µετά αρχίζει η αντικατάσταση. Γι’ αυτό παρακολουθούµε και τις εκθέσεις όπου εµφανίζουν τα προϊόντα οι γενετιστές» λέει ο Σαµιώτης καλλιεργητής. Χρειάζονται περίπου οκτώ χρόνια για την πρώτη ανθοφορία του κάθε νέου είδους που φτιάχνουν οι γενετιστές από διασταυρώσεις. Όλα τα είδη που υπάρχουν στο φυτώριό του είναι προϊόντα διασταυρώσεων Στη χώρα µας δεν έχει γίνει ποτέ συστηµατική καταγραφή των ειδών ορχιδέας, ενώ στη Σάµο υπολογίζονται πρόχειρα σε δεκάδες. Το συγκεκριµένο είδος ανθίζει µία φορά το χρόνο, ενώ µε την καλλιέργεια διαφόρων ποικιλιών εξασφαλίζεται ανθοφορία από το Σεπτέµβριο έως το Μάιο. Το φυτό, όταν περάσει κάποια χρόνια ζωής, χρησιµοποιείται ως µόσχευµα για τη δη-

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Η ορχιδέα είναι απαιτητική καλλιέργεια. Ο σπόρος της είναι σαν σκόνη. «Είµαστε ευχαριστηµένοι εάν φυτρώσει µία στις δέκα ή τις 20 χιλιάδες σπόρους»

s

µιουργία νέων φυτών. Για τη θέρµανσή τους ο Γιακουµής Αµυρσώνης χρησιµοποιεί «αρµακά», δηλαδή πέτρες που µαζεύουν τη θερµοκρασία την ηµέρα και θερµαίνουν τα φυτά τη νύχτα, ενώ και η ηλιοφάνεια στη Σάµο βοηθά σηµαντικά.

∞Û›Á·ÛÙÔ ¿ıÔ˜ Στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων ο Γιακουµής Αµυρσώνης θα πιέσει πολλές φορές προς την κατεύθυνση ενίσχυσης εναλλακτικών καλλιεργειών. Για τέσσερα χρόνια, από το 1995 έως το 1998, προτείνει κάθε χρόνο στην ΤΕ∆Κ, της οποίας ήταν µέλος ως κοινοτάρχης Κοκκαρίου, να δοθούν τα χρήµατα που είχαν αποµείνει από το κλείσιµο τοπικής ναυτιλιακής εταιρείας, λαϊκής βάσης, σε νέους παραγωγούς, προκειµένου να αναπτυχθούν θερµοκήπια σε όλο το νησί. Να γίνει, όπως µας είπε, η Σάµος «το φυσικό, το βιολογικό νησί». Στην ΤΕ∆Κ, µετά την εκκαθάριση της ναυτιλιακής εταιρείας, αντιστοιχούσαν περίπου 400 εκατοµµύρια δρχ, αφού ήταν ένας από τους βασικούς µετόχους. Η ΤΕ∆Κ, σύµφωνα µε την πρόταση που κατέθεσε ο κ. Αµυρσώνης, θα δηµιουργούσε επιχείρηση και θα έκανε επένδυση µέσω Αναπτυξιακού Νόµου που θα έπαιρνε επιδότηση γύρω στο 70%, όπερ σηµαίνει ότι η επένδυση θα άγγιζε τα δύο δις. Με αυτά θα έφτιαχνε γύρω στα 300 στρέµµατα θερµοκήπια, ενώ θα επιλέγονταν νέοι από κάθε χωριό για να τα καλλιεργούν µε µηδενική ιδία συµµετοχή. Η πρόταση ήταν να καλλιεργούν κηπευτικά βιολογικά προϊόντα, όπου µαζί µε τις υπαίθριες καλλιέργειες, θα µπορούσαν οι καλλιέργειες βιολογικών προϊόντων στη Σάµο να φτάσουν τα χίλια ή και περισσότερα στρέµµατα. «Το χρυσάφι της Σάµου είναι το χώµα της» µας λέει. «Και ποιος θα ήταν κερδισµένος από αυτό; Οι παραγωγοί;» µας ρωτά. «Όχι, ο ξενοδόχος». Γιατί το φυσικό νησί µε τα φυσικά προϊόντα θα µπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών καθώς ο αγροτουρισµός σήµερα βρίσκεται στην πρώτη γραµµή ζήτησης. «Το ζητούµενο παγκοσµίως πλέον είναι πού θα βρει κανείς υγιή τροφή -όπως ο ίδιος επισηµαίνει-, ενώ εάν προχωρούσε αυτή η πρόταση, θα είχε επίπτωση και στη µείωση του κόστους ζωής, πέραν των άλλων». Η πρόταση δεν θα εισακουστεί. «Πέρασε στα αζήτητα και αυτό» θυµάται ο Γιακουµής Αµυρσώνης, αφού η πρόταση δεν θα συζητηθεί καν. Οι

λίγοι υπερασπιστές της δεν θα τολµήσουν να πιέσουν για την εφαρµογή της. Ο Γιακουµής Αµυρσώνης θα προτείνει το 1992 και στο κράτος τη δηµιουργία ταχύρυθµης καλλιεργητικής σχολής, στην οποία θα µπορούν γυναίκες και άντρες -µε απολυτήριο Γυµνασίου σε τµήµατα έξι µηνών- να µάθουν να καλλιεργούν σωστά, είδη που ευδοκιµούν στη Σάµο, και έτσι, µε επιπλέον γνώσεις να προχωρήσουν σε νέες καλλιέργειες ενισχύοντας µε τον τρόπο αυτό τον πρωτογενή τοµέα αλλά και βοηθώντας στο να παραµείνουν οι νέοι στο νησί. «Αυτός που θα έβγαινε από εκεί θα ήξερε να καλλιεργεί πικροδάφνες, κηπευτικά, µαϊντανό. ∆εν θα ήταν επιστήµονας αλλά θα ήξερε για το χώµα, το νερό, το λίπασµα, τη χλωροφύλλη, θα ήξερε να δουλέψει. Στους έξι µήνες θα µάθαιναν τα βασικά πράγµατα και παράλληλα θα ήταν έτοιµο ένα µικρό δάνειο από την τράπεζα για να ξεκινήσει». Το ηχηρό «όχι» θα έρθει αυτή τη φορά από το ίδιο το κράτος, που δεν βρίσκει σκόπιµο κάτι τέτοιο. Θα επανέλθει µε νέες προτάσεις µετά τις µεγάλες πυρκαγιές το 2000. Θα προτείνει στις ζώνες που κάηκαν να µη γίνει αναδάσωση µε έλατο αλλά να γίνουν χωράφια περίπου 20.000 στρέµµατα. «Αν κόψεις ένα δέντρο πας φυλακή. Αν καεί ολόκληρο δάσος δεν γίνεται τίποτε. Γιατί να υπάρχουν δάση από πεύκα; Να γίνουν δάση από µούσµουλα που να παράγουν µέλι, αφού είναι µελισσοκοµικό φυτό και είναι και φυσική αντιπυρι-

κή ζώνη. Το πρώτο φρούτο κόβεται νωρίς την άνοιξη στη Σάµο, όταν πουθενά αλλού δεν έχει ακόµη γίνει. Το φρούτο των πρώτων ηµερών πιάνει εξαιρετικά υψηλή τιµή. Πρέπει να αξιοποιήσουµε τη µαγική λέξη που λέγεται πρωιµότητα. Γιατί στη Σάµο έχουµε ειδικά µικροκλίµατα. Επηρεαζόµαστε από το Αιγαίο που δεν έχει την υπερβολική ζέστη. Εδώ ευδοκιµούν ακόµη και δίπλα στη θάλασσα, γιατί η θάλασσα δεν είναι ποτέ ζεστή». Λόγω της πρωιµότητας που το κλίµα της Σάµου εξασφαλίζει, σύµφωνα µε τον κ. Αµυρσώνη, θα µπορούσαν τα συγκεκριµένα προϊόντα, που δεν απαιτούν ιδιαίτερη έως καθόλου φροντίδα, να «πιάσουν» και καλές τιµές. Για το θέµα, δε, της «µπουκνιάς», ένα είδος συκιάς που φύεται µόνο στη Σάµο και καρποφορεί δυο φορές το χρόνο, έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια µια προσπάθεια να αποδείξει ότι είναι αναγκαία η προώθηση της καλλιέργειάς του, σπάζοντας µάλιστα την άποψη που το θέλει αυτοφυές και όχι καλλιεργούµενο. Παρά τις όποιες δυσκολίες, αλλά και τις επανειληµµένες αρνήσεις που έχει συναντήσει στις προτάσεις που κατά καιρούς καταθέτει, ο Γιακουµής Αµυρσώνης, λάτρης της Σάµου, επιµένει ότι µπορούν να γίνουν πολλά. Και ίσως να έχει δίκιο. Άλλωστε, όταν ξεκινούσε την επιχείρησή του, οι περισσότεροι τον έλεγαν... τρελό!

Φροντίδα για τις εξαιρετικής οµορφιάς ορχιδέες στα ανθοκήπια της ΑΝΘΕΑ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

21

ÚÂÔÚÙ¿˙

ΑΡΘΡΟ της Aναστασίας ∆αούση κτηνίατρος ΑΠΘ MSc

∞fi ÙÔ ÛÙ¿‚ÏÔ... ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È

E

ίναι αλήθεια ότι µεσολαβούν πολλά µεταξύ του στάβλου και του τραπεζι ού του καταναλωτή... Όπως και είναι αλήθεια, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έ παψε να επιδοτεί τις χωµατερές και στράφηκε στην ποιότητα. Αυτό συνειδητοποίησαν όσοι παραβρέθηκαν στο πρώτο πανελλήνιο συνέδριο κτηνιατρικής παραγωγικών ζώων, ασφάλειας τροφίµων ζωικής προέλευσης και προστασίας του καταναλωτή.

22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Το συνέδριο αυτό ήταν και το συνέδριο της προβατοτροφίας, γιατί µε την κατοχύρωση της φέτας ως ελληνικού προϊόντος Π.Ο.Π. και την ανακήρυξη του 2008 ως έτους φέτας, η εκτροφή του προβάτου έπαψε να είναι ο φτωχός συγγενής της ελληνικής κτηνοτροφίας και έγινε η ναυαρχίδα της. Αυτό αφορά το Bόρειο Αιγαίο, µιας και είναι η µόνη νησιωτική περιοχή της Ελλάδας µε δικαίωµα παραγωγής φέτας Π.Ο.Π. Τι µεσολαβεί µεταξύ του στάβλου και του τραπεζικού του καταναλωτή; Πώς η διαδροµή θα πρέπει να

t

Το αιγοπρόβειο γάλα είναι ο λευκός χρυσός για όποιον το παράγει

διανύεται έτσι ώστε να υπάρχει κτηνοτρόφος που να παράγει και καταναλωτής που να απολαµβάνει αυτό που πλήρωσε; Το ζητούµενο για να µπορεί µια εκτροφή να θεωρείται βιώσιµη είναι η παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, τα οποία θα είναι ανταγωνιστικά. Η υψηλή ποιότητα είναι αποτέλεσµα του σωστού χειρισµού ζώων και παραγωγής. ∆ηλαδή, πρόληψη και καταστολή των ασθενειών των ζώων, σωστή διατροφή, υγιεινή του στάβλου και υγιεινή των παραγόµενων προϊόντων µε µηχανικό άρµεγµα του γάλακτος και τυποποίηση του κρέατος. Η ανταγωνιστικότητα είναι αποτέλεσµα µείωσης του κόστους παραγωγής, δηλαδή ζώα υψηλής γενετικής αξίας. Σωστή διατροφή µε πρόβλεψη του κόστους της, που αποτελεί το σηµαντικότερο παράγοντα οικονοµίας της εκτροφής. Επίσης, κρίσιµο ρόλο παίζει η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Όλα τα παραπάνω, η κτηνοτροφία αιγοπροβάτων στα νησιά του Αιγαίου µπορεί να τα επιτύχει γιατί: Το αιγοπρόβειο γάλα είναι προϊόν σε έλλειψη

s

στην Ευρωπαϊκή Ένωση (δεν έχει ποσόστωση). Το αιγοπρόβειο γάλα παράγει δεκάδες προϊόντα Π.Ο.Π. Το αιγοπρόβειο γάλα είναι εθνικό προϊόν, ο λευκός χρυσός της ελληνικής άγονης υπαίθρου, και ιδιαίτερα της νησιωτικής, που η πλούσια σε ποικιλότητα χλωρίδα της του εξασφαλίζει άρωµα και εξαιρετική γεύση. Αν λοιπόν ο νησιώτης κτηνοτρόφος αλλάξει νοοτροπία, κατανοήσει τα προσόντα του προϊόντος που παράγει και συνειδητοποιήσει ότι η εκτροφή του είναι επιχείρηση και στραφεί στη σύγχρονη αντίληψη διαχείρισης, θα µπορέσει να γίνει ανταγωνιστικός. Ανατρεπτική ήταν η άποψη που ακούστηκε στο συνέδριο και έλεγε ότι αν δεν κοπούν οι επιδοτήσεις, η ελληνική κτηνοτροφία δεν θα εκσυγχρονι-

∂. £Àª∂§∏™ ∞.µ.∂.∂. ¶·Ú·ÁˆÁ‹ - ∂ÌÔÚ›· - ∆˘ÚÔÎÔÌÈÎÒÓ ¶ÚÔ›fiÓÙˆÓ

ÕÓÙÈÛ· §¤Û‚Ô˘ 811 03 thimel1@internet.gr ∆ËÏ. °Ú·Ê›Ԣ: 22530 56201, ∆ËÏ. ∆˘ÚÔÎÔÌ›Ԣ: 22530 56383 Fax: 22530 56238

Προϊόντα µε ταυτότητα! Κασέρι Π.Ο.Π.

Λαδοτύρι Μυτιλήνης Π.Ο.Π.

Γραβιέρα Μυτιλήνης

Φέτα Π.Ο.Π.

βούτυρο

ÚÂÔÚÙ¿˙ στεί. Τη συγκεκριµένη άποψη δεν συµµερίζεται η γράφουσα, αλλά πρέπει να πούµε ότι πολλές επιδοτήσεις δόθηκαν άσκοπα, σε λάθος ανθρώπους και µε λάθος τρόπο. Με αποτέλεσµα σήµερα να αναγνωρίζουµε ότι ενώ η δεκαετία του 1980 µε την πληθώρα των επιδοτήσεων ανέβασε το βιοτικό επίπεδο του κτηνοτρόφου, δυστυχώς, άσκησε µόνο κοινωνική πολιτική, σε βάρος τους εκσυγχρονισµού. Σήµερα παραµένει ζητούµενο ο εκσυγχρονισµός και η αναβάθµιση του µαντριού σε επιχείρηση. Η µεταποίηση είναι το δεύτερο στάδιο της πορείας που αναφέραµε πιο πάνω. ∆υστυχώς εδώ βλέπουµε ότι οι παραδοσιακοί τυροκόµοι έπεσαν στο λάκκο που τους έσκαψαν οι µεγάλες εταιρείες. Αντί να στραφούν στην παραγωγή εξειδικευµένων προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας µε στοχευµένο καταναλωτικό κοινό, που γνωρίζει τι θέλει να καταναλώσει και πόσο θα το πληρώσει, προσπάθησαν να ανταγωνιστούν τους κολοσσούς στα ράφια των σούπερ-µάρκετ και φυσικά ισοπεδώθηκαν. Αντί να παροτρύνουν τους κτηνοτρόφους να παράγουν ποιοτικό γάλα, έριξαν την ποιότητα και προσπάθησαν να ρίξουν το κόστος παραγωγής για να αυξήσουν το κέρδος τους. Το αποτέλεσµα είναι κακοπληρωµένοι κτηνοτρόφοι στα πρόθυρα της οικονοµικής εξαθλίωσης και προϊόντα κακής ποιότητας που πωλούνται µε παρακάλια στην αγορά µιας λαίλαπας, που λέγεται προθήκη των µεγάλων αλυσίδων λιανικής πώλησης. ∆εν σκέφτηκαν ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι πώλησης και διακίνησης των προϊόντων τους, όπως είναι οι εξαγωγές. Η φετινή χρονιά είναι χρονιά των εξαγωγών, όπου καλούµαστε να εξάγουµε φέτα, αλλά δεν έχουµε γάλα µε προδιαγραφές που θα επιτρέπει τη φέτα που θα παραχθεί, να εξαχθεί. Η Ελλάδα από φέτος καλείται να τριπλασιάσει την παραγωγή φέτας, για να καλύψει την παγκόσµια κατανάλωση ως η µόνη παραγωγός χώρα στον κόσµο! Όλοι µπορούµε να αντιληφθούµε ότι αν ένα προϊόν δεν έχει πρόβληµα διάθεσης, ο µόνος λόγος που δεν είναι κερδοφόρο, ούτε για τον παραγωγό ούτε για τον µεταποιητή, είναι ότι το προϊόν υστερεί σε ποιότητα. Βρισκόµαστε σε µια µεταβατική εποχή, και αν πράξουµε σύµφωνα µε τις απαιτήσεις των καιρών, θα µπορέσει η κτηνοτροφία των αιγοπροβάτων να ανακάµψει, γιατί τα προϊόντα της θα είναι ποιοτικά, θα απευθύνονται σε ένα απαιτητικό καταναλωτικό κοινό, που θα έχει σαν γνώµονα στις αγορές του την ποιότητα και όχι την τιµή. Με αποτέλεσµα, τόσο οι τυροκόµοι, όσο και οι κτηνοτρόφοι να βγουν από το άγχος του ανταγωνισµού. Αυτό δεν είναι εξωπραγµατικό. Για να αντιληφθούµε τι συµβαίνει, ας ρίξουµε

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t

Παραµένει ζητούµενο η αναβάθµιση του µαντριού σε επιχείρηση

µια µατιά στις προθήκες των καταστηµάτων. Υπάρχουν τυριά από αιγοπρόβειο γάλα, ντόπια και ξένα, που η τιµή τους είναι αρκετά έως πολύ υψηλή, πράγµα που σηµαίνει ότι λόγω της εξαιρετικής ποιότητας, δεν έχουν πρόβληµα διάθεσης. Το µέλλον της κτηνοτροφίας αιγοπροβάτων δεν είναι αβέβαιο, όσο και αν αυτή τη στιγµή περνάει κρίση. Με τις τρέχουσες χαµηλές τιµές στο γάλα και στο κρέας, καθώς και τις υψηλές τιµές στις ζωοτροφές, η παραπάνω φράση ακούγεται κωµική, όµως δεν είναι. Ο κλάδος µπορεί να βγει από την κρίση, όταν όλοι οι εµπλεκόµενοι συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να στραφούν στον εκσυγχρονισµό και την ποιότητα. Το αιγοπρόβειο γάλα είναι τόσο λιγοστό παγκοσµίως, η εργασία για την παραγωγή του είναι από τις δυσκολότερες αγροτικές εργασίες, τα προϊόντα του είναι υψηλής θρεπτικής αξίας µε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που αποτελούν δέλεαρ για τον καταναλωτή, πράγµα που σηµαίνει ότι είναι ένα ξεχωριστό και πολύτιµο προϊόν. Θα το ξαναπώ, αποτελεί το λευκό χρυσό για τον τόπο που το παράγει.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∞ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ

5,5 ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¢ÚÒ ¤¯·Û·Ó ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ ÙÔ˘ µÔÚ›Ԣ ∞ÈÁ·›Ô˘

Στριµωγµένοι οι παραγωγοί αναζητούν τις επιδοτήσεις

H

εφαρµογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής έφερε µείωση των επιδοτήσεων για τους παραγωγούς του Βορείου Αιγαίου. Αυτό δείχνουν τα επίσηµα στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ, αν και κανείς µπορεί να έχει πολλές επιφυλάξεις κατά πόσο τα στοιχεία που έχουν δοθεί για την περίοδο 16 Οκτωβρίου 2006 – 15 Οκτωβρίου 2007, είναι απόλυτα συγκρίσιµα µε τα στοιχεία για την περίοδο 16 Οκτωβρίου 2005 – 16 Οκτωβρίου 2006. Όµως ακόµη κι αυτά τα στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ δείχνουν απώλεια επιδοτήσεων στο Βόρειο Αιγαίο, που ανέρχεται στα 5,5 εκατοµµύρια ευρώ σε µια χρονιά. Τις µεγαλύτερες απώλειες επιδοτήσεων υπέστησαν οι παραγωγοί της Σάµου και της Ικαρίας χάνοντας 2,651 ε-

Nοµός Xίου Σάµου Λέσβου ΣYNOΛA Ποσά σε εκατοµµύρια Eυρώ

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κατοµµύρια ευρώ, ακολούθησαν οι παραγωγοί της Χίου µε απώλειες 1,851 εκατοµµύρια ευρώ και τέλος οι παραγωγοί της Λέσβου, της Λήµνου και του Αϊ Στράτη, που έχασαν 993 χιλιάδες ευρώ. Όπως φαίνεται και στους σχετικούς πίνακες, οι παραγωγοί του νοµού Σάµου, την περίοδο 16 Οκτωβρίου 2005 ως 15 Οκτωβρίου 2006, είχαν λάβει ως επιδοτήσεις 9,138 εκατοµµύρια ευρώ. Την επόµενη χρονιά έλαβαν 6,487 εκατοµµύρια ευρώ. Σε ποσοστά, οι απώλειες τους έφθασαν το 29%. Στο νοµό Χίου, οι παραγωγοί, την περίοδο 16 Οκτωβρίου 2005 ως 15 Οκτωβρίου 2006, είχαν λάβει ως επιδοτήσεις 6,485 εκατοµµύρια ευρώ. Την επόµενη χρονιά, οι επιδοτήσεις που έλαβαν, περιορίστηκαν στα 4,634 εκατοµµύρια ευρώ. Σε ποσοστά, οι απώλειες τους έφθασαν το 28,5%. Στο νοµό Λέσβου, οι απώλειες ήταν πολύ µικρότερες

AΓPOTIKEΣ EΠI∆OTHΣEIΣ ΣTO BOPEIO AIΓAIO 16/10/06 - 15/10/07 16/10/05 - 15/10/06 6,485 9,138 41,781 57,404

4,634 6,487 40,788 51,909

∆ιαφορά -1,851 -2,651 -0,993 -5,495

t Στη Λέσβο έχουν δοθεί 4 εκατοµµύρια ευρώ από το εθνικό απόθεµα

s

τόσο σε απόλυτους αριθµούς όσο και σε ποσοστά, σύµφωνα µε τα στοιχεία που έδωσε στη δηµοσιότητα ο Οργανισµός Πληρωµών Επιδοτήσεων. Συγκεκριµένα, οι παραγωγοί του νοµού έλαβαν την περίοδο 16 Οκτωβρίου 2005 ως 15 Οκτωβρίου 2006, 41,781 εκατοµµύρια ευρώ ως αγροτικές επιδοτήσεις. Την επόµενη χρονιά, οι επιδοτήσεις που έλαβαν, έφθασαν στα 40,788 εκατοµµύρια ευρώ. Σε ποσοστά, οι απώλειες τους είναι µόλις 2,37%. Ωστόσο για το νοµό Λέσβου, υπάρχουν στοιχεία που δηµιουργούν πολλές αµφιβολίες. Οι αιτήσεις ενιαίας ενίσχυσης που κατατέθηκαν στην ΕΑΣ Λέσβου το 2006 από τους παραγωγούς του νησιού, ζητούσαν την ενεργοποίηση συνολικών δικαιωµάτων επιδότησης 22,263 εκατοµµυρίων ευρώ. Οι δικαιούχοι παραγωγοί της Λέσβου για εκείνη την χρονιά ήταν λίγο περισσότεροι από 19.000. Στη Λήµνο, οι δικαιούχοι παραγωγοί ήταν περίπου 2.000. Οι επιδοτήσεις που υποστηρίζει ο ΟΠΕΚΕΠΕ ότι πλήρωσε για ενιαία ενίσχυση και ειδικά καθεστώτα επιδότησης του έτους αυτού στο νοµό Λέσβου, ανέρχονται στα 37,304 εκατοµµύρια ευρώ. Ουσιαστικά ο ΟΠΕΚΕΠΕ υποστηρίζει ότι έχει πληρώσει πολύ περισσότερα χρήµατα ως επιδοτήσεις από όσα αντιστοιχούν στις αιτήσεις που κατέθεσαν οι παραγωγοί όλου του νοµού. Ίσως βέβαια στους πίνακες του OΠEKEΠE να περιλαµβάνονται πληρωµές, που αφορούν δικαιώµατα επιδότησης από το εθνικό απόθεµα. Είµαστε σε θέση να γνωρίζουµε ότι στη Λέσβο έχουν δοθεί σηµαντικά ποσά από το εθνικό απόθεµα, που πρέπει να προσεγγίζουν τα 4 εκατοµµύρια ευρώ. Σε αυτή την εξέλιξη, σηµαντικό ρόλο έπαιξε η πίεση που ασκήθηκε στην ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης από τις αρχές του 2004 ως σήµερα, από εκείνους που υποστήριζαν ότι η πλήρης αποσύνδεση των επιδοτήσεων από την παραγωγή, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τους παραγωγούς των νησιών του Αιγαίου. Θα είχε πολύ µεγάλο ενδιαφέρον να µπορούσαµε να συγκρίνουµε τα ποσά που ζήτησαν ως αγροτικές επιδοτήσεις οι παραγωγοί της Σάµου, της Ικαρίας και της Χίου, µε αυτά που υποστηρίζει το Υπουργείο ότι τους κατέβαλε. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και ο ΟΠΕΚΕΠΕ στα πλαίσια της εφαρµογής της πρόσφατα ληφθείσας απόφασης από την Ευρωβουλή, οφείλει να δώσει στη δηµοσιότητα πλήρη και αναλυτικά στοιχεία για τις πληρωµές των επιδοτήσεων. Είναι δικαίωµα κάθε πολίτη είτε λαµβάνει επιδοτήσεις είτε όχι, να γνωρίζει που, ποιοι επιδοτούνται και για ποιο λόγο, από τους φόρους που πληρώνει.

EÏ·ÈÔÎÔÌ›·

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊȤڈ̷ ∂Ï·ÈÔÎÔÌ›· ÛÙÔ µfiÚÂÈÔ ∞ÈÁ·›Ô

∑ËÙÂ›Ù·È Ì¤ÏÏÔÓ

A

βέβαιο περισσότερο από ποτέ είναι το µέλλον της ελαιοκοµίας στο Βόρειο Αιγαίο. Οι τάσεις εγκατάλειψης των ελαιώνων δείχνουν να κυριαρχούν και βέβαια οφείλονται στις µειωµένες αποδόσεις σε καρπό του νησιώτικου ελαιώνα, στην σταδιακή µείωση του πληθυσµού στα ελαιοπαραγωγικά χωριά των νησιών µας, στη µείωση της οικονοµικής αξίας του ελαιολάδου, στο εξαιρετικά υψηλό κόστος συγκοµιδής του καρπού στα νησιά και στον κατακερµατισµό του γεωργικού κλήρου (ιδιαίτερα των ελαιώνων µας). Άλλα στοιχεία που ενισχύουν τις τάσεις εγκατάλειψης της ελαιοκοµίας είναι η ακολουθούµενη αγροτική πολιτική, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που δεν λαµβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της νησιωτικής ελαιοκοµίας. Η µελέτη για την ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής στα νησιά του Αιγαίου, που εκπονήθηκε το 2007, έδειξε ότι πάνω από 300.000 στρέµµατα αγροτικής γης στα νησιά της Περιφέρειάς µας έχουν δασωθεί τα τελευταία 50 χρόνια. Οι µελετητές είχαν χρησιµοποιήσει στοιχεία που προέκυψαν από έρευνες του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Ένα από τα κριτήρια, που οδήγησαν τους ερευνητές του Πανεπιστηµίου Αιγαίου στην εκτίµηση αυτή, ήταν ότι σε πολλές πρόσφατα δασωµένες εκτάσεις βρέθηκαν αναβαθµίδες. Στοιχείο που δείχνει ότι κάποιοι είχαν κάνει µια εκτεταµένη περιβαλλοντική παρέµβαση στα εδάφη αυτά, για να τα προστατεύσουν από την διάβρωση. Εκτάσεις στις οποίες δεν βρέθηκαν αναβαθµίδες δεν θεωρήθηκαν ως εκαταλειφθείσα γεωργική γη. Κατά την άποψη των µελετητών λοιπόν, η εκτίµηση του Πανεπιστηµίου Αιγαίου για το µέγεθος της εγκαταλελειµµένης γεωργικής γης στο Βόρειο Αιγαίο είναι συντηρητική. Από την άλλη, η ύπαρξη των αναβαθµίδων δείχνει ότι οι δασωθείσες εκτάσεις, που κατέγραψε το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, κατά ένα πολύ µεγάλο µέρος προέρχονται από δενδρώδεις καλλιέργειες, δηλαδή από παλαιούς ελαιώνες.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

29

·ÊȤڈ̷

Ορεινός ελαιώνας στη Μόρια Λέσβου

H

ραγδαία µείωση του αγροτικού πληθυσµού στα νησιά, ως αποτέλεσµα της µείωσης του αγροτικού εισοδήµατος έχει συµβάλει κι αυτή στην εγκατάλειψη των ελαιώνων. Όλο και λιγότεροι άνθρωποι ασχολούνται µε την ελαιοκοµία στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Μεγαλώνει συνεχώς η ηλικία του πληθυσµού αυτού, αφού δεν υπάρχει ικανοποιητική ανανέωση της ηλικιακής σύνθεσης του αγροτικού πληθυσµού. Επίσης, συνεχώς αυξάνεται η µερίδα των ετεροαπασχολούµενων παραγωγών σε βάρος των κατά κύριο επάγγελµα αγροτών. Η τάση αυτή βραχυπρόθεσµα διασώζει την νησιωτική ελαιοκοµία από την πλήρη εγκατάλειψη, όµως µεσοµακροπρόθεσµα δεν της εξασφαλίζει καµία θετική προοπτική. Η ελαιοκοµία του Βορείου Αιγαίου δεν κινείται µε την ίδια ταχύτητα σε όλα τα νησιά. Στην πραγµατικότητα έχουµε να κάνουµε µε δύο διαφορετικές ταχύτητες. Με γρηγορότερους ρυθµούς κινείται η Λέσβος, που είναι µια από τις κύριες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας. Πιο αργούς ρυθµούς βλέπουµε στην ελαιοκοµία στα άλλα νησιά της Περιφέρειας, όπου κατά κύριο λόγω καλύπτει ανάγκες αυτοκατανάλωσης ελαιολάδου των κατοίκων και πολύ λιγότερο την παραγωγή ελαιολάδου προς πώληση.

∏ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›· Ù˘ §¤Û‚Ô˘ Τα βασικά προβλήµατα για τον ελαιώνα της Λέσβου είναι οι χαµηλές αποδόσεις ελαιολάδου. Τα τρία τε-

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

λευταία χρόνια ο ελαιώνας της Λέσβου δίνει πολύ χαµηλή παραγωγή ελαιολάδου, κάτω από 10.000 τόνους, αν και η µέση ετήσια παραγωγή ήταν κοντά στους 20.000 τόνους. Φέτος στις περιοχές της Βόρειας Λέσβου παρατηρείται πολύ χαµηλή απόδοση ελαιολάδου. Συγκεκριµένα εννέα κιλά ελιών δίνουν ένα κιλό ελαιόλαδου, όταν σε µέσα επίπεδα η σχέση αυτή διαµορφώνεται στο τέσσερα προς ένα. Πέρα από τα συγκυριακά προβλήµατα που µπορεί να επικαλεστεί κανείς, η αλήθεια είναι ότι ο ελαιώνας της Λέσβου αντιµετωπίζει χρόνια προβλήµατα, που δεν αντιµετωπίζονται µε ορθό και συστηµατικό τρόπο. Η αλήθεια είναι ότι ο ελαιώνας της Λέσβου και µαζί µε αυτόν και οι καλλιεργητές του έχουν αφεθεί στην τύχη τους. ∆εν έχουν καµία ουσιαστική, επιστηµονική και οικονοµική στήριξη, για να αντιµετωπίσουν αυτά τα προβλήµατα. Πολλοί είπαν ότι η µικρή παραγωγή ελαιολάδου στην Λέσβο το χειµώνα που πέρασε οφείλονταν στην παρατεταµένη ανοµβρία και στους απανωτούς καύσωνες του περυσινού καλοκαιριού. Ως ένα βαθµό αυτό είναι αληθές. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που η Λέσβος πλήττεται από ανοµβρία. Όµως ήταν η πρώτη φορά που τα δέντρα κινδύνεψαν να ξεραθούν. Ο ελαιώνας του νησιού είναι γερασµένος και επίσης οι ασθένειες, οι µυκητιάσεις, η προσβολή από βακτήρια και σκουλήκια έχουν γίνει µόνιµα χαρακτηριστικά του. Η αντιµετώπιση των προβληµάτων αυτών δεν µπορεί να γίνει αποτελεσµατικά αν οι παραγωγοί

EÏ·ÈÔÎÔÌ›·

δεν έχουν επιστηµονική στήριξη, αν δεν υλοποιείται ένας γενικότερος σχεδιασµός για την ανανέωση του ελαιώνα. Ο γεωπόνος Βασίλης Γάλλος, σε επόµενο άρθρο του αφιερώµατος, αναλύει ότι πρέπει να συνεργαστούν οι ∆ήµοι του νησιού µε την Νοµαρχία, τους συνεταιρισµούς, τους παραγωγούς, τους γεωπόνους, τις κρατικές και αυτοδιοικητικές υπηρεσίες και το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, για να αντιµετωπισθούν αυτά τα προβλήµατα. Επίσης πιστεύει ότι πρέπει να ενεργοποιηθεί ο Σταθµός Γεωργικής Έρευνας του Κάτω Τρίτους, για να δοθούν απαντήσεις στον τρόπο καταπολέµησης των προβληµάτων του λεσβιακού ελαιώνα. Η βάση του προβλήµατος βρίσκεται στο ότι το κόστος παραγωγής του ελαιολάδου στην Λέσβου είναι πάνω από την τιµή που απολαµβάνει ο παραγωγός. Έτσι η πλειοψηφία των παραγωγώνέχει αποφασίσει να µην επενδύει ούτε ένα ευρώ στους ελαιώνες. Το µόνο που κάνει είναι να µαζεύει τις ελιές. Με την τακτική αυτή πιστεύουν ότι µηδενίζουν το κόστος παραγωγής. Μέσα στο κλίµα αποεπένδυσης ελάχιστοι είναι οι ελαιοπαραγωγοί του νησιού που προβαίνουν σε ανανέωση των δέντρων τους. Επειδή θεωρούν ότι η ελαιοκοµία είναι πλέον µια ζηµιογόνα δραστηριότητα, οι παραγωγοί δεν διεκδικούν καν την εκπόνηση προγραµµάτων ανανέωσης των ελαιώνων. Οι φετινή χρονιά θα είναι κρίσιµη για την ελαιοκοµίας της Λέσβου. ∆ιότι τα τρία προηγούµενα χρόνια είχαµε πολύ χαµηλή παραγωγή ελαιολάδου. Αν δεν ανακάµψει η παραγωγή ούτε αυτή την χρονιά, οι τά-

t Το υψηλό κόστος παραγωγής βουλιάζει την ελαιοκοµία της Λέσβου

Σχίνοι και ελιές συνυπάρχουν λίγο έξω από το Πυργί της Χίου

s

σεις εγκατάλειψης του ελαιώνα θα πολλαπλασιαστούν. Οι ελαιοπαραγωγοί, είτε το θέλουν είτε όχι, θα στραφούν σε άλλες κατευθύνσεις, για να υποκαταστήσουν το χαµένο γεωργικό τους εισόδηµα. «Κρίσιµο ζήτηµα για την ελαιοκοµία του νησιού είναι η εκµηχάνιση της συγκοµιδής. Τα εργατικά χέρια των µεταναστών από την ανατολική Ευρώπη τώρα πια έχουν λιγοστέψει, κι επιπλέον δεν είναι τόσο φθηνά όσο ήταν στις αρχές της δεκαετίας. Η µείωση του χρόνου και του κόστους συγκοµιδής του καρπού θα δώσει περισσότερο και καλύτερης ποιότητας λάδι. Κι αυτό µε την σειρά του θα φέρει καλύτερο εισόδηµα στους παραγωγούς», δηλώνει στο «Νησιωτικό Αγρόκτηµα» ο ελαιοτριβέας Βασίλης Κοκκινοφόρος.

™‚‹ÓÂÈ Ë ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›· Ù˘ Ã›Ô˘ Εδώ και µια πενταετία έχει να δει παραγωγική χρονιά ο ελαιώνας της Χίου. Η κατάσταση του ελαιώνα στο νησί είναι εξαιρετικά άσχηµη, ιδιαίτερα στο βόρειο τµήµα. Σε αυτές τις περιοχές η εικόνα του Χιώτικου ελαιώνα δείχνει ξεκάθαρα τα σηµάδια εγκατά-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

31

·ÊȤڈ̷ λειψης. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί είναι ότι σε αυτές τις περιοχές είναι κάθετη η πτώση του χρόνου λειτουργίας των ελαιοτριβείων. Ο ελαιοτριβέας Ευάγγελος Γιαννίρης διαθέτει ελαιοτριβείο λίγο έξω από την πόλη της Χίου και, όπως µας είπε, σε άλλες εποχές το ελαιοτριβείο του δούλευε επί 40 ηµέρες συνεχώς. Το φετινό χειµώνα δούλευε µόνο λίγες ώρες κάποια απογεύµατα, όσο για την παραγωγή παρουσιάζει κάµψη ως και 90%. Σύµφωνα µε τα επίσηµα στατιστικά στοιχεία, την δεκαετία του 1990 στην Χίο παράγονταν ως και 2.000 τόνοι ελαιολάδου τις παραγωγικές χρονιές. Αισθητά καλύτερη είναι η εικόνα στην νότια Χίο. Η συγκαλλιέργεια ελιάς και σχίνου (µαστιχόδεντρο) βοηθάει την ελαιοκοµία. Τα χωράφια και τα δέντρα είναι καλύτερα φροντισµένα και σε καλύτερη κατάσταση. Ωστόσο και σε αυτή την πλευρά του νησιού υπάρχουν ελαιώνες που έχουν εµφανή σηµάδια εγκατάλειψης. Μεγάλο πλήγµα για την ελαιοκοµία του νησιού ήταν ο παγετός του 2003. Ιδιαίτερα στη βόρεια Χίο «έκαψε» πάρα πολλά δέντρα. Τα περισσότερα από αυτά δεν κατάφεραν να ανακάµψουν ως σήµερα. Γιατί στις καιρικές συνθήκες προστέθηκε η έλλειψη της αναγκαίας φροντίδας. Ο πολυκατακερµατισµός του γεωργικού κλήρου στην Χίο είναι ένα από τα σηµαντικότερα προβλήµατα που πρέπει να αντιµετωπισθούν. Τα χωράφια είναι τόσο µικρά που ελάχιστα πράγµατα µπορούν να γίνουν για την ανανέωση των δέντρων και την σωστή καλλιέργειά τους. Η κυρίαρχη ποικιλία στο νησί είναι η λαδολιά, που αν αξιοποιηθεί σωστά µπορεί να δώσει αξιόλογο εισόδηµα, τόσο ως ελαιοποιήσιµη αλλά και ως βρώσιµη ελιά.

ºı›ÓÔ˘Û· ÔÚ›· ÁÈ· ÙÔ ™·ÌÈ·Îfi ÂÏ·ÈÒÓ· Πολλά προβλήµατα αντιµετωπίζει και η ελαιοκοµία της Σάµου. Ο Πρόεδρος των ελαιοτριβέων του νησιού Χρήστος Βακιντής µας είπε ότι στη Σάµο τα 1.300.000 ελαιόδεντρα µέχρι το 1997 έδιναν µέση ετήσια παραγωγή ελαιολάδου 2.500 τόνους. Στην επόµενη δεκαετία, δηλαδή από το 1998 ως το 2007, η µέση παραγωγή ελαιολάδου υποχώρησε στους 2.000 τόνους. Το φετινό χειµώνα η παραγωγή λαδιού ήταν πολύ µικρή, αφού δεν ξεπέρασε τους 500 τόνους. Οι πρώτες εκτιµήσεις για την νέα χρονιά είναι θετικές και δείχνουν ότι η παραγωγή µπορεί να φθάσει ως τους 4.000 τόνους, όπως εκτιµά ο κ. Βακιντής, ωστόσο είναι πολύ νωρίς για εκτιµήσεις. Στις παραγωγικές χρονιές το 80% του ελαιολάδου που παράγεται στη Σάµο χρησιµοποιείται για αυτοκατανάλωση, το υπόλοιπο 20% διατίθεται στο εµπόριο. Όπως είναι φυσικό οι κάτοικοι του νησιού κρατούν τα

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

καλά λάδια για τις δικές τους ανάγκες και δίνουν τα µη βρώσιµα λάδια στο εµπόριο. Όπως στην Χίο έτσι και στην Σάµο υπάρχει κατακερµατισµός των ελαιώνων. Το πιο συνηθισµένο µέγεθος ενός χωραφιού είναι τρία στρέµµατα. Μεγάλο πρόβληµα για τα 15 ελαιοτριβεία του νησιού (13 ιδιωτικά και 2 συνεταιριστικά) είναι η διαχείριση των αποβλήτων τους. ∆ιότι σε µια δύσκολη εποχή για την ελαιοκοµία οι ελαιοτριβείς πιέζονται να κάνουν επενδύσεις, οι οποίες είναι άγνωστο αν θα φέρουν το ποθητό αποτέλεσµα, δηλαδή την µόνιµη αδειοδότησή τους κι επιπλέον θα ανεβάσουν σηµαντικά το κόστος παραγωγής τους. Στην γειτονική Ικαρία τα 350.000 ελαιόδεντρα έδωσαν φετινή παραγωγή ελαιολάδου περίπου 300 τόνους.

∞¯Ù›‰Â˜ ʈÙfi˜

™

τις δύσκολες στιγµές που περνά η ελαιοκοµία στο Αιγαίο, υπάρχουν κι ορισµένα ελπιδοφόρα µηνύµατα. Ίσως το σηµαντικότερο είναι ότι στη Λήµνο τα τελευταία χρόνια έχει εµφανιστεί ένας µικρός αριθµός παραγωγών, περίπου 30, που δηµιούργησαν ελαιώνες. Πρώτος στόχος τους είναι φυσικά να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες σε λάδι κι ένα µέρος των αναγκών της τοπικής αγοράς. Στη Λέσβο, το χειµώνα που πέρασε, λειτούργησε για πρώτη φορά ελαιοτριβείο, που εκθλίβει αποκλειστικά βιολογικές ελιές. Τη νέα ελαιοκοµική περίοδο αναµένεται να εφαρµοστεί για πρώτη φορά το σύστηµα της κοινής έκθλιψης του καρπού σε ένα ελαιοτριβείο της Λέσβου, που ήδη έχει αποκτήσει τον απαραίτητο µηχανολογικό εξοπλισµό. Η λειτουργία µιας µικρής µονάδας τυποποίησης ελαιολάδου στην Σάµο, είναι, κατά την άποψη µας, ένα εξαιρετικά ελπιδοφόρο µήνυµα. ∆ιότι δείχνει πως σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, υπάρχουν Σαµιώτες που όχι µόνο πιστεύουν στην ελαιοκοµία του νησιού αλλά είναι διατεθειµένοι να επενδύσουν σε αυτή. Εξίσου θετικό είναι το ενδιαφέρον των ελαιοτριβέων του νησιού να βρουν µια λύση στο πρόβληµα διάθεσης των αποβλήτων.

EÏ·ÈÔÎÔÌ›· ¶‹Á·Ó ÛÙÔ ¿ÙÔ ÙÔ ÂÈÛfi‰ËÌ· ÙÔ˘ ÂÏ·ÈÔ·Ú·ÁˆÁÔ‡ Î·È ÔÈ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ ÂÏ·ÈÔÏ¿‰Ô˘

ªÂ ÙÈ̤˜ 1997 Ô˘Ï¿Ó ÙÔ Ï¿‰È ÔÈ ·Ú·ÁˆÁÔ›

T

α στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (Πίνακας 1) για την διαχρονική εξέλιξη των τιµών του ελαιολάδου δείχνουν ότι ακολουθεί σταθερά πτωτική πορεία. Για να φανεί αυτό το στοιχείο, πρέπει να αποπληθωρίσουµε τις τιµές. ∆ηλαδή να δούµε τις σταθερές και όχι τις τρέχουσες τιµές του ελαιολάδου. Ένα δεύτερο βασικό στοιχείο είναι ότι οι τιµές του ελαιολάδου στην Ελλάδα, διαχρονικά είναι χαµηλότερες από τις αντίστοιχες τιµές του ελαιολάδου στην Ιταλία. Τα δύο παραπάνω στοιχεία είναι αρκετά για να προσδιορίσει κανείς την πορεία της ελαιοκοµίας στη χώρα µας, αν αφήσουµε τα πράγµατα να ακολουθούν το δρόµο που έχουν πάρει εδώ και τρεις δεκαετίες. Τα δύο αυτά στοιχεία δείχνουν ότι το εισόδηµα των ελαιοπαραγωγών διαρκώς συρρικνώνεται και ότι άλλοι καρπώνονται την αξία της ποιότητας του ελληνικού ελαιολάδου.

∏ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ Η επικρατούσα τιµή παραγωγού του ελαιολάδου όταν έκλεινε η ύλη του περιοδικού µας (18 Απριλίου) ήταν 2,75 ευρώ ανά κιλό (839 δραχµές) για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο οξύτητας 0,3 βαθµών. Στον πίνακα 1 όπου παρουσιάζονται οι µέσες τιµές ελαιολάδου, έτσι όπως τις καταγράφει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, βλέπουµε ότι η τρέχουσα τιµή του ελαιολάδου είναι µικρότερη από τη µέση τιµή του 1996 και ανώτερη από τη µέση τιµή του 1997. Αν αποπληθωρίσουµε τις µέσες τιµές που καταγράφει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, θα διαπιστώσουµε ότι οι σηµερινές τιµές παραγωγού αντιστοιχούν στις τιµές που απολάµβαναν οι παραγωγοί µας στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Είναι λοιπόν φανερό ότι το εισόδηµα των ελαιοπαραγωγών έχει συρρικνωθεί δραµατικά. Πέρα όµως από τους πίνακες και τις στατιστικές αναλύσεις που για πολλούς µπορεί να είναι δυσνόη-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

33

·ÊȤڈ̷ ∆IAXPONIKH EΞEΛIΞH TΩN TIMΩN EΛAIOΛA∆OY ΣTHN ITAΛIA

Πηγή: Iνστιτούτο ISMEA

τες, υπάρχει η λαϊκή σοφία. Οι ελαιοπαραγωγοί της Λέσβου λένε ότι πριν από δύο τρεις δεκαετίες σε κάθε καλή ελαιοπαραγωγική χρονιά πάντρευαν κι ένα παιδί. Γιατί το εισόδηµα που τους έδινε η συγκοµιδή, ήταν αρκετό για να καλύψουν τα έξοδα του γάµου και φυσικά να δώσουν µια γερή προίκα προκειµένου να ενισχύσουν το ζευγάρι στα πρώτα βήµατα του. Τώρα σε µια καλή ελαιοπαραγωγική χρονιά, το µόνο που καταφέρνουν να κάνουν, είναι να καλύψουν ένα µέρος από τα δάνεια που χρωστούν στις τράπεζες. Στα νησιά του Αιγαίου, όπου το κόστος παραγωγής είναι πολύ µεγαλύτερο από την ηπειρωτική Ελλάδα, η οικονοµική καχεξία των ελαιοπαραγωγών είναι εµφανής σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής.

TIMEΣ EΛAIOΛA∆OY ΣTHN EΛΛA∆A

√È ÊÙˆ¯Ô› Û˘ÁÁÂÓ›˜ Στο µπλογκ του περιοδικού «Ελιά και Ελαιόλαδο», ένα από τα τρία βασικά ζητήµατα που τίθενται στον αναγνώστη, είναι η διαφορά των τιµών παραγωγού µεταξύ Ελλάδας, Ιταλίας και Ισπανίας. Το περιοδικό σηµειώνει χαρακτηριστικά πως «ο Έλληνας ελαιοπαραγωγός απολαµβάνει κατά µέσο όρο 16,4% χαµηλότερη τιµή από τον Ιταλό ελαιοπαραγωγό και 8,3% από τον Ισπανό (σύµφωνα µε επίσηµα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τελευταία δεκαετία). Στην πραγµατικότητα, σε σύγκριση µε τον Ισπανό, ο Έλληνας βρίσκεται σε ακόµη δυσµενέστερη θέση, γιατί, λόγω υψηλού κόστους, έχει ακόµη µι-

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

TIMEΣ EΛAIOΛA∆OY ΣTHN IΣΠANIA

EÏ·ÈÔÎÔÌ›· TIMEΣ EΛAIOΛA∆OY ΣTHN ITAΛIA

κρότερο καθαρό εισόδηµα, παρά την καλύτερη ποιότητα». Την ίδια ακριβώς εικόνα µας δίνει µια προσεκτική µατιά στους πίνακες 2, και 3. Σε αυτούς παρουσιάζονται οι τρέχουσες τιµές ελαιολάδου στην Ιταλία και την Ελλάδα, όπως τις καταγράφει το παρατηρητήριο τιµών του Ιταλικού Ινστιτούτου ISMEA.

ŸÏÔÈ ÛÙÔ ›‰ÈÔ Î·˙¿ÓÈ Η συνεχή παρατήρηση των τιµών στις κύριες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας µας, δείχνει ότι δεν υπάρχουν ουσιώδεις διαφοροποιήσεις τιµών από περιοχή σε περιοχή. Σε αυτό συνέβαλε το ότι οι τιµές που διαµορφώνονται σε µια περιοχή της χώρας, γίνονται άµεσα γνωστές σε όλη την Ελλάδα. Υπάρχουν βέβαια, κάποιες µικρές εξαιρέσεις είτε για λόγους συγκυρίας είτε γιατί σε κάποιες περιοχές υπάρχουν ορισµένες τοπικές ιδιαιτερότητες που κάνουν τη διαφορά. Για παράδειγµα, σε κάποια χωριά

της Λακωνίας παράγουν εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο, που πωλείται αρκετά πρώιµο και σε τιµές υψηλότερες από τα υπόλοιπα ελαιόλαδα. Σε άλλες περιπτώσεις, µπορεί να δούµε υψηλές τιµές, οι οποίες όµως προσφέρονται για την συγκέντρωση µικρών ποσοτήτων ελαιολάδου, που µια επιχείρηση έχει άµεση ανάγκη. Τόσο σε αυτή την περίπτωση όσο και σε πολλές άλλες, έχουµε να κάνουµε µε εξαιρέσεις, δηλαδή οι υψηλές τιµές αφορούν ορισµένες µικρές ποσότητες, που δεν µπορούν να καθορίσουν τη γενικότερη πορεία των τιµών του λαδιού. Χαµηλότερες τιµές συναντάµε στις µικρές ελαιοπαραγωγικές περιοχές, όπου τόσο η παραγωγή όσο και το εµπόριο του ελαιολάδου, δεν έχουν το επίπεδο οργάνωσης που συναντάµε στις κύριες ελαιοπαραγωγικές περιοχές. Για παράδειγµα, οι µικρές ποσότητες λαµπάντε ελαιολάδου (βιοµηχανικό πεντάρι) που πουλήθηκαν από τους παραγωγούς της Σάµου φέτος έφθασαν στα 2,00 ευρώ το κιλό. Σύµφωνα µε τον τελευταίο τιµοκατάλογο που ανακοίνωσε η ΕΑΣ Λέσβου στις 12 Μαρτίου, η τιµή παραγωγού για το βιοµηχανικό πεντάρι είχε διαµορφωθεί στα 2,15 ευρώ το κιλό.

¶Ô˘ ¿Ó ÔÈ ÙÈ̤˜ Η τάση των τιµών όταν έκλεινε η ύλη του περιοδικού, ήταν πτωτική κι όλοι οι παράγοντες της αγοράς περίµεναν να περάσει το ελληνικό Πάσχα και να έρθουν στην δηµοσιότητα τα πρώτα στοιχεία από τις εκτιµήσεις για την πορεία της παραγωγής ελαιολά-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

35

·ÊȤڈ̷

t

Πίνακας 1

Ο Έλληνας ελαιοπαραγωγός απολαµβάνει 16,4% χαµηλότερη τιµή από τον Ιταλό ελαιοπαραγωγό

s

δου στην Ισπανία. Οι τιµές που ανακοίνωσε το Ινστιτούτο ISMEA για την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, έδειχναν ότι οι τιµές παραγωγού την εβδοµάδα από 14 ως 20 Απριλίου υποχώρησαν. Συγκεκριµένα, στην Ελλάδα οι τιµές παραγωγού για τα έξτρα παρθένα ελαιόλαδα υποχώρησαν από 1,9% ως 0,6%. Σε σχέση µε την αντίστοιχη εβδοµάδα του 2007, οι τιµές παραγωγού παρουσιάζουν κάµψη από 3,8% ως 5,5%. Στην Ισπανία, οι πτωτικές τάσεις ήταν πολύ πιο έντονες, αφού από τις 14 ως τις 20 Απριλίου έχασαν από 3,6% ως 3,8%. Η σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2007, δείχνει µείωση τιµών από 2,3% ως 3,9%. Στην Ιταλία, παρατηρούµε ότι από εβδοµάδα σε εβδοµάδα δεν έχουµε ανεπαίσθητη κάµψη των τιµών. Ωστόσο, η σύγκριση µε τις αντίστοιχες περυσινές τιµές είναι µεικτή. Συγκεκριµένα, σε άλλες περιοχές καταγράφονται απώλειες από 3,3% ως και 11,5% και σε άλλες άνοδος από 1,4% ως 10,6%. Η εντυπωσιακότερη τιµή είναι αυτή που συναντάµε στη Φλωρεντία, όπου για το λάδι της Τοσκάνης η τιµή διαµορφώνεται στα 7,45 ευρώ το κιλό. Ας σηµειωθεί ότι το λάδι της Τοσκάνης θεωρείται ένα από τα καλύτερα λάδια του κόσµου. Είναι δε από τα πιο φηµισµένα λάδια της Ιταλίας. Σε ό,τι αφορά την πορεία των τιµών για το φετινό καλοκαίρι, πολλά θα εξαρτηθούν από τις εκτιµήσεις για την παραγωγή ελαιολάδου σε κάθε χώρα και ιδιαίτερα στην Ισπανία. Πιστεύουµε ότι αυτές θα γίνουν γνωστές ως τα µέσα του Μάη. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα αλλά και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, οι πρώτες εκτιµήσεις είναι θετικές, ωστόσο θεωρούµε ότι είναι πρόωρο να πει κανείς οτιδήποτε. Ιδιαίτερα αν σκεφτούµε ότι οι επιστήµονες αναµένουν φέτος να έχουµε ένα εξαιρετικά θερµό καλοκαίρι.

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∆IAXPONIKH EΞEΛIΞH THΣ EΛAIOKOMIAΣ EΛAIOΠOIHΣIMHΣ EΛIAΣ ΕΤΟΣ 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΙΜΗ ΑΚΑΘ. ΑΞΙΑ ∆ΕΝ∆ΡΩΝ (τόνοι) (δρχ/κιλό) ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (σε χιλ. δρχ.)

75 054 357 247 855 14.88 3 866 500 76 108 892 55 807 19.10 3 959 000 76 476 950 209 413 19.22 3 794 785 77 329 900 129 474 19.50 3 937 338 77 286 740 190 740 20.10 5 644 335 78 056 340 185 000 20.90 4 942 830 79 261 400 185 000 21.40 7 409 674 81 079 000 153 635 24.70 7 238 088 83 946 700 155 626 25.30 11 342 820 85 708 340 197 700 28.55 14 050 190 86 679 600 183 000 27.01 12 602 250 87 100 000 249 400 29.71 14 294 280 87 929 900 192 400 37.62 17 260 750 88 300 000 237 000 47.86 16 633 820 88 734 780 257 000 54.67 32 274 000 90 037 000 225 000 56.01 25 785 300 91 660 000 231 000 61.88 42 430 942 93 268 833 235 000 73.45 36 787 954 95 685 699 203 000 81.94 41 132 983 97 659 501 330 000 97.80 81 923 588 99 051 452 230 000 112.11 65 469 800 100 443 403 324 470 130.77 93 780 600 100 574 277 222 445 165.38 105 716 082 102 822 284 202 237 203.39 130 117 668 103 023 129 344 130 238.06 94 309 631 103 450 000 220 000 297.59 309 972 894 103 802 055 298 000 314.70 174 788 685 103 982 735 313 800 336.89 159 084 800 103 951 621 319 778 406.90 238 528 104 104 291 779 167 367 563.49 323 829 037 ** 104 950 000 364 100 851.34 492 547 883 105 760 046 303 500 575.91 380 479 230 106 248 762 268 000 593.60 314 270 400 ** 110 772 737 357 785 666.68 292 895 470 114 003 029 407 450 794.77 271 115 000 117 905 650 454 640 1 083.38 231 847 200 898 380 121 182 101 453 000 839.91 122 481 028 466 000 674.40 672 199 130 769 382 413 000 709.19 0 0 129 053 238 430 000 630.50 135 951 606 360 000 644.02 231 847 200 137 338 029 414 000 2.17 898 380 * 137 372 304 306 940 2.19 672 199 *

*τιµές σε ευρώ **ζηµιές Πηγή Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης

·ÊȤڈ̷

√È ‰ÈÂıÓ›˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ΑΡΘΡΟ του ∆ηµήτρη I. Xριστοδούλου ∆ιευθυντή Ανάλυσης και Αξιολόγησης ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιόλαδου

∫ÈÓÔ‡ÌÂÓË ¿ÌÌÔ˜ Ô ÂÏ·ÈÔÎÔÌÈÎfi˜ ÙÔ̤·˜

Μαδρίτη 18 Απριλίου 2008 άποιοι υποστηρίζουν ότι το ενδια φέρον για τα commodities (βασικά αγαθά, όπως το σιτάρι, η ζάχαρη, ο καφές) είναι εκείνο που τους προσ διορίζουν οι συνθήκες της αγοράς. Σήµερα, που η ζήτηση είναι µεγάλη, που η προ σφορά δεν µπορεί να ακολουθήσει άµεσα τους ίδι ους ανοδικούς ρυθµούς που ακολουθεί η ζήτηση, που οι τιµές ανεβαίνουν, που οι προοπτικές εναλ λακτικής χρήσης αυτών των τροφίµων αποτελούν συγχρόνως και νέα προοπτική αλλά και καινούργιο φόβο, σήµερα µιλάµε όλοι γι’ αυτά. Μιλάει ο γενικός γραµµατέας του ΟΗΕ, ο διοικητής του ∆ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, µέχρι ο απλός µεροκαµατιάρης, που κάνει πολλές φορές τον λογαριασµό µέχρι να µπορέσει να αποφασίσει τι µπορεί να αγοράσει, από που και µέχρι πόσο. ∆εν πιστεύω µόνο στην αξία που δίνει η αγορά στα commodities, ανάµεσα στα οποία συµπεριλαµβάνεται και το ελαιόλαδο. Έχω την άποψη ότι και άλλοι πολύ σηµαντικοί λόγοι παίζουν ρόλο στην αξία που πρέπει να τους δίνουµε. Λόγοι σχετικοί µε την παράδοση, την πολιτιστική κληρονοµιά, τη δηµιουργία υποδοµών, την έκφραση των συναισθηµατικών αναφορών ενός µεγάλου κοµµατιού του πληθυσµού, την περιβαλλοντική αξία που πολλές φορές έχει η παραγωγή αυτών των προϊόντων, κυρίως ως προς την εξασφάλιση της οικολογικής ισορροπίας σε παρά πολλά ανοικτά ή κλειστά συστήµατα. Η διάσταση της αειφορίας που πολλές φορές συνδέεται µε την παραγωγή τους, όπως και τα προαναφερθέντα, είναι στοιχεία που πρέπει να προκαλούν το ενδιαφέρον µας και όχι µόνο οι µεταβολές που συνεχώς υφίστανται στις σχετικές αγορές. Ανεξάρτητα όµως από την οπτική γωνία που βλέπει κανείς τα διάφορα θέµατα, είναι βέβαιο ότι οι εξελίξεις που υπάρχουν σε διεθνές επίπεδο, αποτελούν στοιχείο αναφοράς για όλους όσοι προβληµατίζονται σοβαρά για το µέλλον ενός τοµέα, που αναφέρεται σε κάποιο από τα commodities, όπως είναι και ο τοµέας της ελαιοκοµίας.

K

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Μια σύντοµη, αρκετά απλουστευµένη παρουσίαση των διεθνών εξελίξεων στην ελαιοκοµία, ακολουθεί παρακάτω, χωρίς να φιλοδοξεί να είναι πλήρης, ούτε να θέλει να είναι η µόνη αντικειµενική και σωστή. Περισσότερο µια αναφορά για συζήτηση και προβληµατισµό παρουσιάζεται, παρά κάτι το ολοκληρωµένο.

ªÔÓ٤Ϸ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›·˜ Στον τοµέα των λιπών και ελαίων, αυτή την περίοδο, σε παγκόσµιο επίπεδο, γίνεται µια κοσµογονία. Τα πάντα ρει. Το θέµα των βιοκαυσίµων είναι µια αιτία, το θέµα των trans fats (τρανς λιπαρά που χρησιµοποιούνται στα φαστ φουντ) και των απαγορεύσεων που επιβάλλονται στη χρήση τους, είναι µια άλλη αιτία, η χρήση λιπαρών ενισχυµένων µε Ω, οι τεχνικές και τεχνολογικές εξελίξεις, κλπ. Όλα συµβάλλουν στο να έχουµε εκτεταµένες µεταβολές στο σύνολο του τοµέα σε παγκόσµιο επίπεδο. Ο ρόλος και η θέση του ελαιόλαδου σε παγκόσµιο επίπεδο, πρακτικά, επανατοποθετείται. Πριν από 20 ως 25 χρόνια, το ελαιόλαδο ήταν ένα προϊόν που παραγόταν και καταναλωνόταν εντός της λεκάνης της Μεσογείου. Σήµερα, είτε η τάση είτε η επιδίωξη, είναι το ελαιόλαδο να καταστεί ένα προϊόν παγκόσµιας κατανάλωσης, η παραγωγή του οποίου γίνεται πια σε πολλά σηµεία του κόσµου. Στα επόµενα χρόνια θα προστίθενται νέοι σηµαντικοί παραγωγοί ελαιολάδου, τόσο σε παραδοσιακές περιοχές παραγωγής όσο και σε περιοχές που πρωτοασχολούνται µε την ελαιοκαλλιέργεια. Για το ελαιόλαδο και το µέλλον του, σχηµατικά, υπάρχουν οι εξής προσεγγίσεις, που για λόγους καθαρά κατανόησης, τους δίνουµε όνοµα: Το κλασικό µοντέλο. Το ελαιόλαδο παράγεται και τοποθετείται στην αγορά περίπου µε τον ίδιο τρόπο που κυριαρχεί σήµερα. ∆ηλαδή παράγεται από συµβατικές αγροτικές εκµεταλλεύσεις και στις αγορές των χωρών παραγωγής. Η τιµή του είναι 3 ως 10 φορές µεγαλύτερη από τα ανταγωνιστικά του βρώσιµα έλαια σε υγρή µορφή. Στις µη παραγωγές χώρες, η τιµή του, στον καταναλωτή, είναι 10 ως 20 φορές µεγαλύτερη από την τιµή των ανταγωνιστικών

EÏ·ÈÔÎÔÌ›·

και υποκατάστατων του. Η διαφορά στην τιµή του, δικαιολογείται λόγω των ποιοτικών του χαρακτηριστικών, των διαιτητικών και γαστρονοµικών του ιδιοτήτων. Το εντατικό µοντέλο. Το ελαιόλαδο, στον κύριο όγκο του, παράγεται από καλά οργανωµένες επιχειρήσεις σε συνεργασία, στην λογική της συµβολαιακής γεωργίας, µε µεσαίες και µεγάλες ελαιοκοµικές εκµεταλλεύσεις, µε πλήρη εκµηχάνιση και επιλογή σχηµάτων υψηλής πυκνότητας και χαµηλού ύψους των δέντρων. Επιδίωξη είναι το µεταβλητό κόστος παραγωγής του, να είναι περίπου 0,60 ευρώ το λίτρο και η τιµή παραγωγού 2 ευρώ το λίτρο. Πωλείται σε όλο τον κόσµο µε τιµές στον καταναλωτή, που στις χώρες παραγωγής είναι 3 ως 5 φορές µεγαλύτερες από τα ανταγωνιστικά του προϊόντα, και στις µη παραγωγικές χώρες είναι 5 ως 8 φορές µεγαλύτερες. Το επιθετικό µοντέλο. Το ελαιόλαδο παύει να είναι το ξεχωριστό προϊόν και γίνεται, στη λογική της κατανάλωσης, ένα ας πούµε, ευγενές commodity product (βασικό αγαθό). Οι µεγάλες πολυεθνικές έ-

t

Το ελαιόλαδο εξελίσσεται σε προϊόν παγκόσµιας κατανάλωσης

χουν στα χέρια τους ένα µεγάλο µέρος του διακινουµένου όγκου του προϊόντος και η παραγωγή του γίνεται µε την καθοδήγηση, τη χρηµατοδότηση και την τεχνική συνεργασία αυτών των εταιριών, σε εκµεταλλεύσεις που βρίσκονται σε όλο τον κόσµο. ∆ιαπραγµατεύεται σε διεθνή χρηµατιστήρια εµπορευµάτων και σε χρηµατιστήρια futures Markets. Το στατικό µοντέλο. Το ελαιόλαδο βασικό προϊόν παραγωγής και κατανάλωσης στη Μεσογειακή λεκάνη και όµορες περιοχές. Το κόστος κατανάλωσης στις περιοχές παραγωγής είναι ανεκτό από τα εισοδήµατα των κατοίκων. Εκτός περιοχών παραγωγής,

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

39

·ÊȤڈ̷

το ελαιόλαδο αποτελεί ένα ακριβό προϊόν, που το επιλέγουν όσοι το γνωρίζουν και µπορούν να πληρώσουν γι’ αυτό. Το συνδυαστικό µοντέλο. Κάποιος από τους πολλούς συνδυασµούς όλων των ανωτέρω δυνατοτήτων.

√È ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Η παγκόσµια διάδοση της ελαιοκαλλιέργειας είναι γεγονός. Βεβαίως, µέχρι στιγµής η καλλιέργεια κυρίως εστιάζεται στη Μεσογειακή λεκάνη. Εν τούτοις, τόσο στην ίδια την Μεσόγειο όσο και εκτός αυτής, έχουµε σηµαντικές αλλαγές. Συγκεκριµένα: Στην Τουρκία, στα δύο προηγούµενα χρόνια φυτεύτηκαν περίπου 30 εκατοµµύρια ελαιόδεντρα. Η εσωτερική κατανάλωση παραµένει πολύ µικρή και η παραγωγή έχει κυρίως εξαγωγικό προσανατολισµό. Στη Συρία υπάρχει σηµαντική αύξηση της ελαιοκαλλιέργειας τόσο στον τοµέα του ελαιολάδου, όσο κυρίως στη βρώσιµη ελιά. Για τις βρώσιµες ελιές, η κατεύθυνση είναι προς κάλυψη των αναγκών της διευρυνόµενης εσωτερικής κατανάλωσης. Για το ελαιόλαδο υπάρχουν και εξαγωγικοί προσανατολισµοί κυρίως προς χώρες του Αραβικού κόλπου και την Ιταλία. Στο Ιράν, η ανάπτυξη της ελαιοκαλλιέργειας είναι µεγάλη. Οι δυνατότητες είναι ακόµα µεγαλύτερες. Το Πακιστάν δεν έχει ελαιοκαλλιέργεια, έχει όµως

40 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

πολλές αγριελιές. Πιθανόν αποµεινάρια της εκπολιτιστικής εκστρατείας του Μεγάλου Αλέξανδρου. Πρόσφατα συµφώνησε, µε τις Ισπανικές αρχές και µε φορείς του κλάδου, για µια κοινή προσπάθεια για ανάπτυξη της ελαιοκαλλιέργειας στη χώρα αυτή, που δείχνει να έχει πολύ µεγάλες δυνατότητες. Η Τυνησία έχει µια σταθερή πορεία ανάπτυξης στον ελαιοκοµικό τοµέα. Έχει σηµαντικά βελτιώσει την ποιότητα του παραγόµενου ελαιόλαδου, που παραδοσιακά ήταν lambante (βιοµηχανικό λάδι). Σήµερα µπορεί να πουλάει και παρθένο ελαιόλαδο και ακόµα προσανατολίζεται στη διάθεση στις διεθνείς αγορές επώνυµου προϊόντος. Έχει από αρκετά χρόνια εγκαταστάσεις στο λιµάνι της Μασσαλίας για τη διευκόλυνση των εξαγωγών της. Η Αίγυπτος αναπτύσσει ταχύτατα την ελαιοκαλλιέργεια σε αρδευόµενες εκτάσεις για παραγωγή βρώσιµης ελιάς, που βασικά οδηγείται στην εσωτερική κατανάλωση, υπάρχουν όµως και εξαγωγικοί προσανατολισµοί κυρίως προς ΗΠΑ. Η Λιβύη και η Αλγερία αναπτύσσουν τον τοµέα, έχουν όµως ακόµα µικρή επιρροή στις παγκόσµιες εξελίξεις. Στο Μαρόκο γίνεται σηµαντική επέκταση της ελαιοκοµίας. Η προ ενός έτους συναφθείσα συµφωνία τελωνιακής ένωσης µε τις ΗΠΑ, τους δίνουν τη δυνατότητα για εξαγωγές χωρίς δασµούς. Επενδύσεις

EÏ·ÈÔÎÔÌ›·

t Στην Τουρκία τα προηγούµενα δύο χρόνια φυτεύτηκαν 30 εκατοµµύρια ελαιόδεντρα

s

στον τοµέα γίνονται τόσο µε εθνικά προγράµµατα όσο και από επενδυτικούς µηχανισµούς των ΗΠΑ. Υπάρχει µια τάση για επέκταση της ελαιοκαλλιέργειας νοτιότερα της οροσειράς του Άτλαντος, δηλαδή σε περιοχές που γειτνιάζουν µε έρηµο. Στην Ισπανία, γενικά ακολουθείται το επιθετικό σενάριο για την ανάπτυξη της ελαιοκαλλιέργειας. Μεγάλες εταιρίες, όπως η Todolivo, που κατά ένα µεγάλο ποσοστό ανήκει στον Ισπανικό εθνικό πρω ταθλητή στον τοµέα της ελαιοκοµίας, στην εταιρεία SOS/ Cuetara, η Ancora κ.λ.π. αποτελούν τον ενεργοποιητή επενδύσεων και το µηχανισµό διάδοσης νέας τεχνολογίας για τον τοµέα. Παράλληλα, µεγάλη είναι η ανάπτυξη εταιρειών και κοινοπραξιών συνεταιριστικού χαρακτήρα, όπως είναι το συγκρότηµα Hojiblanca. Μεγάλη προσπάθεια επίσης, γίνεται για

τον σχεδιασµό νέων µηχανηµάτων, που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για τις ανάγκες της ελαιοκαλλιέργειας. Στην Πορτογαλία γίνονται σηµαντικές νέες επενδύσεις κυρίως από Ισπανικές επιχειρήσεις. Η SOS/ Cuetara εφαρµόζει πρόγραµµα νέων φυτεύσεων σε 30.000 εκτάρια και σχεδιάζει ένα ακόµα µεγαλύτερο, ενώ η Angora άρχισε να υλοποιεί ένα πρόγραµµα για 4.200 εκτάρια. Στην Ιταλία και την Ελλάδα, τα πράγµατα φαίνονται µάλλον στατικά. ∆εν γίνονται σηµαντικές επενδύσεις. Οι επενδυτικές πρωτοβουλίες γίνονται από τις ίδιες τις ελαιοκοµικές εκµεταλλεύσεις και όχι από µεγάλους επενδυτικούς οµίλους. Γίνονται βελτιώσεις στον τοµέα κυρίως της εισαγωγής της άρδευσης στην ελαιοκαλλιέργεια και επίσης γίνονται βελτιώσεις, ορισµένες φορές αρκετά σηµαντικές, στον τοµέα της επεξεργασίας και διακίνησης των ελαιοκοµικών προϊόντων. Στις ΗΠΑ και κυρίως στην Καλιφόρνια, έχουµε µια σταθερή επέκταση της ελαιοκαλλιέργειας κυρίως για παραγωγή βρώσιµης ελιάς. Στο Μεξικό αυξάνεται η ελαιοκαλλιέργεια µε προορισµό την κάλυψη µικρού µέρους των αναγκών των ΗΠΑ. Στο Περού, µικρή αλλά σταθερή αύξηση της πα-

·ÊȤڈ̷

t Το ελαιόλαδο παύει να είναι το ξεχωριστό προϊόν και γίνεται, στη λογική της κατανάλωσης, ένα ας πούµε, ευγενές commodity product (βασικό αγαθό).

ραγωγής βρώσιµης ελιάς. Στη Βραζιλία γίνονται προσπάθειες για την εισαγωγή της ελαιοκαλλιέργειας. Η χώρα έχει τεράστιες δυνατότητες. Το πρόβληµα είναι ότι λόγω κλίµατος, τα ελαιόδεντρα δεν καλύπτουν τις ανάγκες τους σε ηµέρες /ώρες ψύχους και εποµένως βλάπτεται η ανθοφορία και καρποφορία. Όταν µας τα έλεγε αυΧρυσοχέρης, εµείς χαζεύαµε τά ο µακαρίτης ο ...Χ και τον ρωτάγαµε για τον Ολυµπιακό. Να τα τώρα τα πράγµατα µπροστά µας. Εν πάση περιπτώσει, η γενετική µηχανική κάνει πολλές προσπάθειες για να δηµιουργήσει ποικιλίες µε µικρές ανάγκες σε ψύχος και τότε τα πράγµατα θα αλλάξουν άρδην. Στην Αργεντινή, η ελαιοκαλλιέργεια αναπτύσσεται γρήγορα ιδίως στις µεγάλες επαρχίες Catamarca, Mendoza και San Juan. Αρχίζει επίσης η διάδοση της καλλιέργειας στις επαρχίες Rojas και Cordoba. Προς το παρόν φαίνεται ότι έχουν προβλήµατα µε την παραγωγή. Οι ποικιλίες που έχουν χρησιµοποιήσει, φαίνεται ότι δεν είναι κατάλληλες. Κυρίως έχουν εγκαταστήσει τις ποικιλίες Arbequina, Barnea, Frantoio. Οι αποδόσεις τους, στην Αργεντινή, είναι µικρές και το παραγόµενο ελαιόλαδο έχει ποιοτικά προβλήµατα. Για παράδειγµα, το ελαιόλαδο από Arbequina και Barnea, έχει µεγάλη περιεκτικότητα

42 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

από campesterol. Επίσης το ελαιόλαδο από Arbequina, που είναι η βασική ποικιλία στην Καταλονία της Ισπανίας, έχει χαµηλή περιεκτικότητα σε ελαϊκό οξύ. Όλα αυτά τα προβλήµατα µπορούν να λυθούν. Απλά, υπάρχουν αυτή την στιγµή. Ποιος µας λέει πως αύριο δεν θα εµφανισθεί στην περιοχή µια ποικιλία (π.χ. Κορωνέικη) που θα προσαρµόζεται καλά, θα δίνει καλή παραγωγή και προϊόν χωρίς ποιοτικά προβλήµατα. Τότε τα πράγµατα θα αλλάξουν πολύ γρήγορα προς τη ραγδαία επέκταση της καλλιέργειας. Στη Χιλή υπάρχει ένας ισχυρός ρυθµός ανάπτυξης της ελαιοκαλλιέργειας µε παραγωγή προϊόντος υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών. Στην Ουρουγουάη έχει ξεκινήσει η εγκατάσταση συστηµατικών ελαιώνων κυρίως µε Ισπανική υποκίνηση. Στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, η ελαιοκαλλιέργεια είναι πραγµατικότητα. Το ελαιόλαδο που παράγεται, έχει κάπως αυξηµένη περιεκτικότητα σε λινολενικό οξύ. Το γεγονός αυτό δηµιουργεί κάποιες δυσκολίες µε την τήρηση των σηµερινών προδιαγραφών του Codex Alimentarius (κώδικας τροφίµων). Το πρόβληµα δεν είναι σηµαντικό, δεδοµένου ότι το λινολενικό δεν προκαλεί βλάβες στην υγεία και η περιεκτικότητα του µπορεί να περιορισθεί µε αλλαγές σε καλλιεργούµενες ποικιλίες, άλλωστε και οι σηµερινές υπερβάσεις δεν είναι πολύ µεγάλες. Το σηµερινό όριο είναι 1% και τα αυστραλιανά ελαιόλαδα φθάνουν µέχρι και 1,5% σε περιεκτικότητα σε λινολενικό οξύ.

√È ÂıÓÈÎÔ› ÚˆÙ·ıÏËÙ¤˜ Σε πολλές χώρες, είτε µετά από κεντρικές επιλογές, τις οποίες δεν αναφέρει κανένας, είτε από τη δυναµική των ίδιων των πραγµάτων, έχουν δηµιουργηθεί εταιρείες εθνικοί πρωταθλητές, ιδιωτικές ή συνεταιριστικές, που κατά κάποιο τρόπο σηµατοδοτούν και καθοδηγούν τις εξελίξεις στον τοµέα. Σε άλλες περιπτώσεις, έχουν δηµιουργηθεί ισχυρά brand names και έχουν αποκτηθεί τα ανάλογα trade marks, που

EÏ·ÈÔÎÔÌ›· φιλοδοξούν να καθοδηγήσουν τις εµπορικές ροές και την κατανάλωση. Η κατανάλωση και τα χαρακτηριστικά της µεταβάλλονται ταχύτατα, συνάρτηση των εισοδηµατικών αλλαγών και των αλλαγών στον τρόπο ζωής. Για παράδειγµα, στις ΗΠΑ περισσότερο από το 50% του ελαιόλαδου που καταναλώνεται, περνάει µέσα από το µηχανισµό food service, αφού οι Αµερικανοί καταναλώνουν κυρίως έτοιµα ή προµαγειρεµένα φαγητά. Όλες αυτές οι εξελίξεις πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη στον σχεδιασµό µας για το µέλλον και τους προσανατολισµούς του ελαιοκοµικού τοµέα στη χώρα µας.

¶Ô˘ ¿ÌÂ Η πιο πάνω ανάλυση βοηθάει στο να υποστηριχθεί η άποψη ότι και εµείς στη χώρα µας, αν σκεφτόµαστε να ξαναδούµε από κοντά τον ελαιοκοµικό µας τοµέα, αν θέλουµε να κάνουµε τις περυσινές φωτιές στους ελαιώνες µας, πείσµα και δύναµη για µια νέα προσέγγιση, αν τελικά µας ενδιαφέρει ο τοµέας, τότε, θα πρέπει από την αρχή να ξέρουµε τι θέλουµε και που το πάµε σε µια προσπάθεια αναπροσανατο λισµού του ελαιοκοµικού τοµέα της χώρας µας. Βέβαια, ούτε σαν προσανατολισµός, ούτε σαν προγραµµατική εργασία πρέπει να καθορισθούν από τώρα, σε πόσα στρέµµατα ελαιοκαλλιέργειας θα χρησι-

µοποιούµε µηχανικούς δονητές για την συλλογή της ελιάς ή ότι η έκθλιψη θα γίνεται από συγκεκριµένο αριθµό ελαιουργείων δύο φάσεως. Εκείνο που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι οι βασικοί άξονες. Όλα τα άλλα θα αποφασίζονται στην συνεχεία συναρτήσει των εξελίξεων και των αναγκών. Το γενικό τοπίο δείχνει σαν κινούµενη άµµος. Σε αυτό το τοπίο οι δικοί µας κανόνες πρέπει να διακρίνονται από γνώση, µεσοµακροπρόθεσµη στόχευση, ευελιξία και προσαρµοστικότητα, δυνατότητα υλοποίησης και ρεαλισµό. Όλα αυτά τα τελευταία δείχνουν σαν καλό ευχολόγιο. Έχουµε και ένα πολύ µεγάλο δυναµικό στον ελαιοκοµικό τοµέα. Ανθρώπινο δυναµικό πρωτίστως. Το δυναµικό αυτό αλλάζει συνεχώς. Άλλοι έρχονται και είναι καλοδεχούµενοι και άλλοι που φεύγουν, µας έχουν αφήσει ζωηρά τα χνάρια τους και θα τους θυµόµαστε πάντα. Πριν λίγες µέρες χάσαµε τον σπουδαίο Νίκο Ψυλακή. Είχε τόσο πολύ δυναµισµό, ώστε πρόλαβε να µας αφήσει πολύ έργο, πολλές υποθήκες, πολλούς συνεχιστές µαθητές του και να µας εµπνεύσει πολύ ενθουσιασµό για τον ελαιοκοµικό τοµέα. Καλό σου κατευόδιο αξέχαστε Κρητικέ. Μπορούµε να έχουµε µια ελαιοκοµία άξια των δυνατοτήτων του τόπου µας για τον κόσµο, για την Ελλάδα και ... για το Νίκο Ψυλακή.... ρε γαµώτο.

·ÊȤڈ̷

ΑΡΘΡΟ του Bασίλη Γάλλου Γεωπόνος

∞Ûı¤ÓÂȘ Ù˘ ÂÏÈ¿˜ Î·È Ê˘ÙÔÚÔÛÙ·Û›·

O

ι ελαιώνες των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου είναι σε µεγάλο ποσοστό γερασµένοι. Υποφέρουν από αρκετές ασθένειες, τροφοπενίες αλλά και από έντοµα. Οι ακραί ες καιρικές συνθήκες των τελευταίων ετών µε παγετούς, καύσωνες, µεγάλες περιόδους ανοµ βρίας, εντείνουν τα παραπάνω. Αν προσθέσουµε και αβαθή ή άγονα εδάφη, την εγκατάλειψη πολλών ελαιοκτηµάτων, τα λάθη της λίπανσης και ζιζα νιοκτονίας, τις πληγές από το ράβδισµα και το ελλι πές κλάδεµα, θα καταλάβουµε τις χαµηλές αποδό σεις των ελαιοδέντρων. Οι κυριότερες ασθένειες που συναντάµε στους ελαιώνες των νησιών µας είναι: Κυκλοκόνιο. Μια καλπάζουσα ασθένεια, που προκαλεί πτώση φύλλων ανθών και καρπών. Τα συµπτώµατα είναι κυκλικές στάµπες µαύρες ως καφεκίτρινες στο πάνω µέρος των φύλλων. Ο µύκητας αναπτύσσεται σε θερµοκρασίες 7 ως 33 βαθµούς Κελσίου. Χρειάζεται βροχή και αέρα για να εξαπλωθεί. Έντονες φυλλοπτώσεις έχουµε την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού. Σε περιοχές µε υψηλή υγρασία, πυκνά και ακλάδευτα δέντρα υποφέρουν (τέτοιες περιο-

44 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

χές στη Λέσβο είναι η Μυτιλήνη, η Γέρα, η Καλλονή, η Αγία Παρασκευή, το Πλωµάρι, η Άντισσα, τα Κεραµιά και το Λισβόρι). Η ασθένεια µπορεί να µειώσει ως και 40% την απόδοση. Η αντιµετώπιση της περιλαµβάνει δύο ψεκασµούς, Μάρτη – Απρίλη ο πρώτος και Σεπτέµβρη – Οκτώβρη ο δεύτερος µε χαλκούχα σκευάσµατα. Οι ψεκασµοί συνδυάζουν και διαφυλλικά λιπάσµατα µε άζωτο, βόριο, κάλιο και φυτοδιεγέρτες. Στην καταπολέµηση βοηθάει το σωστό κλάδεµα και η σωστή θρέψη. Ανθεκτικές ποικιλίες είναι η Κορωνέικη, το Αγουροµανάκι, η Βασιλικάδα, το Λεκίνο. Ευαίσθητες ποικιλίες είναι η Αµφίσσης, η Λιανολιά, η Θρούµπα, η Αδραµυτινή και η Κολοβή. Το καρκίνωµα ή φυµατίωση. Τα γνωστά εξογκώµατα, που προσβάλουν βλαστάρια, κλάδους, κορµούς και ρίζα. Τα φύλλα και ο καρπός προσβάλλονται πιο σπάνια από το βακτήριο αυτό. Εγκαθίσταται στις πληγές του φλοιού, που οφείλονται σε κλάδεµα, σε παγετούς, σε ράβδισµα, σε ζώα, σε χαλάζι, σε καύσωνες, σε άλλα παθογόνα. Το µόλυσµα µεταφέρεται µε βροχή και αέρα. Όσοι φυτεύουν νέα δενδρύλλια, θα πρέπει να προσέχουν να είναι καθαρά. Η αντιµετώπιση της ασθένειας γίνεται µε αφαίρεση προσβληµένων τµηµάτων και ψέκασµα µε χαλκούχα (βιολογι-

t

EÏ·ÈÔÎÔÌ›·

Οι εχθροί της ελιάς στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, έχουν πολλούς φυσικούς εχθρούς, που κρατούν σε ισορροπία τις προσβολές σε πολλές περιπτώσεις. κά). Συνήθως µετά από παγετό ή κλάδεµα ή ράβδισµα. Κλάδεµα και ορθολογική λίπανση µειώνουν την ένταση. Ευαίσθητες ποικιλίες είναι η Αδραµυτινή, η Χαλκιδικής, η Κορωνέικη. Σχετικά ανθεκτικές είναι η Κολοβή, η Λαδολιά και το Λεκίνο. Βερτιτσίλλιο. Μύκητας εδάφους, που προκαλεί ξέραµα σ’ ένα ή περισσότερα κλαδιά (ηµιπληγία). Σε µικρότερα δέντρα προκαλεί µέχρι και απότοµο µαρασµό (αποπληξία). Μπορεί να απονεκρωθούν ταξιανθίες και να αφυδατωθούν καρπού. Τα φύλλα µένουν στα κλαδιά ξερά. Ο µύκητας προσβάλει τη ρίζα και αποφράζει τα αγγεία µέχρι τους βλαστούς. Επιβιώνει για πολλά χρόνια στο έδαφος. Εισχωρεί από πληγές της ρίζας. Προσβάλει και άλλα φυτά από όπου συνήθως µεταφέρεται στην ελιά. Κηπευτικά που συγκαλλιεργούνται (τοµάτες, µελιτζάνες, πατάτες, αγγουριές, πεπονιές, κλπ) καθώς και ζιζάνια (καψέλα, χαµοµήλι, αγριοτοµατιά, κιρσίο, αµάραθο, κλπ). Μεταφέρεται µε βαθιές αρόσεις και φρεζαρίσµατα, µε νερό ποτίσµατος. Ευνοείται από χαµηλό PH και αζωτούχα λίπανση. Στη Λέσβο, έχει εντοπισθεί σε βαθιά εδάφη, που κρατούν νερό, όπως είναι της Καλλονής, της Αγίας Παρασκευής, του Ιππείου και της Μυτιλήνης. Τα µέτρα αντιµετώπισης του είναι ασβέστωση του εδάφους, ηλιοαπολύµανση το καλοκαίρι µε φιλµ, αποφυγή συγκαλλιέργειας µε κηπευτικά, λίπανση µε κάλιο, χρήση ζιζανιοκτόνων. Συνιστάται ξεχωριστό κλάδεµα των προσβολών και κάψιµο, πότισµα µε σταγόνες. Καθάρισµα φρέζας ή καλλιεργητή µετά από τη χρήση τους σε µολυσµένο χωράφι. Μεγάλες ελπίδες δίνει η εφαρµογή ωφέλιµων µυκήτων ανταγωνιστικών του βερτιτσίλιου. Φόµα. Μύκητας των κλαδιών, που προκαλεί σποραδικές ξηράνσεις. Τα συµπτώµατα του είναι καφεκόκκινες λουρίδες σε κλαδιά άνω των δύο ετών. Ευαίσθητη ποικιλία είναι η κολοβή, πιο ανθεκτικές το µανάκι και η κορωνέικη. Περιοχές που εντοπίστηκε στη Λέσβο είναι η Μυτιλήνη, το Πλωµάρι και τα Κεραµειά. Κλάδεµα για αφαίρεση µολύσµατος και ψεκασµός την άνοιξη, µειώνουν αρκετά το πρόβληµα. Ξερές σαπίλες ξύλου. Τις προκαλούν διάφοροι µύκητες σε δέντρα µεγάλη ηλικίας. Σαπίζουν κλώνους, κορµούς και ρίζες. Οι προσβολές είναι δευτερογενείς µετά από παγετό, κλάδεµα ή ξυλοφάγα έντοµα. ∆ηµιουργούν τις σαπίλες και τις γνωστές κουφάλες, που µειώνουν τις αποδόσεις και γηράζουν γρήγορα τα δέντρα. Τέτοιοι µύκητες εί-

·ÊȤڈ̷

1

2

4

5

1. Eνήλικο έντοµο Cossus cossus επάνω και προνύµφη κάτω.

3

6

ναι η Ευτυπίωση, η Ίσκα, η Ξεροβόλα, η Λευκή σήψη, η Φοµόψη, Polystictus spp, Polyporus, Poria. Μέτρα για τους παραπάνω µύκητες είναι η εφαρµογή χαλκούχων µετά από κλάδεµα, παγετό, πληγές από έντοµα, κόψιµο λαίµαργων βάση – κορµού, καθώς και αφαίρεση προσβολών.

2. Φόµα 3. Προνύµφη του εντόµου µαργαρόνια 4. Zηµιά σε τρυφερή κορυφή βλαστού ελιάς από µαργαρόνια.

5. Προνύµφη Zευζέρας 6. Kαρκίνος 7. Φύλλα προσβεβληµένα από κυκλοκόνιο

Άλλες ασθένειες Ασθένειες που χρειάζονται προσοχή για ενδεχόµενη έξαρση είναι η µολύβδωση, το ωίδιο, το γλοιοσπόριο και οι νηµατώδεις εδάφους. Επίσης πολλά έντοµα και ακάρεα προσβάλουν τις ελιές των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Τα κυριότερα είναι ο δάκος, ο πυρηνοτρήτης, η πολίνια, η µαργαρόνια, η φλοιοτρίβη, ο φλοιοφάγος, η ζεύζερα, το κόσσο καθώς και ιώσεις. Οι εχθροί της ελιάς στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, έχουν πολλούς φυσικούς εχθρούς, που κρατούν σε ισορροπία τις προσβολές σε πολλές περιπτώσεις. Όµως η βοήθεια τους µειώνεται συνεχώς λόγω της αυξανόµενης θερµοκρασίας, της ξηρασίας, τα λάθη στη ζιζανιοκτονία και της αλόγιστης χρήσης φυτοφαρµάκων. Η αντιµετώπιση τους είναι δύσκολη και πρέπει να στηρίζεται: Στην επιστηµονική µελέτη που πρέπει να υπάρχει.

46 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

7

Σε αυτή την κατεύθυνση, αναγκαία είναι η επαναλειτουργία του Σταθµού Γεωργικής Έρευνας στο Κάτω Τρίτος της Λέσβου, αλλά και ο συντονισµός µε το Πανεπιστήµιο Αιγαίου. Με συντονισµό και καθοδήγηση από τη ∆ιεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης, που µπορεί να αξιοποιήσει το σύστηµα δακοκτονίας και για άλλες παθήσεις. Με την άµεση συνεργασία των καλλιεργητών µε τους γεωπόνους. Αλλά και τη συνεχή αλληλοενηµέρωση και συνεργασία των γεωπόνων. Με τη χρήση νέων φιλοπεριβαλλοντικών µεθόδων καταπολέµησης δάκου, εχθρών και ασθενειών. Τα παραπάνω µπορούν να αντιµετωπισθούν µε γενναίες δαπάνες αλλά και προγραµµατισµό, συντονισµό επιστηµονικό και µία νέα φιλοαγροτική πολιτική µε κέντρο τον παραγωγό και το ελαιόδεντρο. Ο συντονισµός πρέπει να υπάρξει µεταξύ των παραγωγών, των συνεταιρισµών, των δήµων, της ∆ιεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, ερευνητικών κέντρων γεωπόνων, συνεργείων δακοκτονίας, ιδιωτών γεωπόνων και του ΓΕΩΤΕΕ Βορείου Αιγαίου για καταγραφή και λήψη µέτρων αντιµετώπισης των ζητηµάτων της ελιάς. Απαραίτητη είναι η ενηµέρωση και η επιδότηση σύγχρονων µέσων φυτοπροστασίας για τους παραγωγούς.

EÏ·ÈÔÎÔÌ›· ΑΡΘΡΟ του Ηλία Πολυχνιάτη Χηµικός Γενικού Χηµείου του Κράτους, πρόεδρος του Περιφερειακού Τµήµατος Βορείου Αιγαίου της Ένωσης Ελλήνων Χηµικών

§ÂÛ‚È·Îfi ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô

ªÈ· ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ·Í›·

E

ίναι δύσκολο για ένα Λέσβιο µελετη τή να παρουσιάσει το λεσβιακό λάδι (ας µου επιτραπεί η χρήση του όρου ως συνώνυµο του λεσβιακού ελαιολάδου), χωρίς να κινδυνεύσει να πέσει στην παγίδα της υπερβολής, παρασυρµένος από την ίδια την καταγωγή του. Και αυτό, όχι λόγω τοπικιστικής παρόρµησης, αλλά λόγω της ιδιότητας του ελαιοπαραγωγού, την οποία ως γνήσιος Λέσβιος µε υπερηφάνεια φέρω. Είναι δε γνωστό, ότι σ’ όλα τα µήκη και τα πλάτη του γνωστού κόσµου, οι παραγωγοί θεωρούν το προϊόν τους ως το καλύτερο. Τα στοιχεία που ακολουθούν, ελπίζω να µε προστατέψουν από την υπερβολή. Το λεσβιακό ελαιόλαδο είναι προϊόν του οποίου ο χαρακτήρας είναι αποτέλεσµα σύγκλισης πολλών ενεργών παραγόντων. Τέτοιοι παράγοντες είναι: οι ποικιλίες των ελαιοδέντρων από τις οποίες παράγεται το νησιωτικό κλίµα του βόρειου Αιγαίου το γεωγραφικό ανάγλυφο και η φύση του εδάφους της Λέσβου οι ήπιες καλλιεργητικές πρακτικές που εφαρµόζονται στους ελαιώνες οι παραδοσιακές µέθοδοι συγκοµιδής του ελαιοκάρπου οι απλές φυσικές µέθοδοι παραγωγής και τυποποίησης του ελαιολάδου Καθένας παράγοντας διαµορφώνει το δικό του αποτέλεσµα. Η συνύπαρξη της Κολοβής µε την Αδραµυτιανή ποικιλία µε τη διακριτική παρουσία της Λαδολιάς, στις αναλογίες που κοσµούν την ύπαιθρό µας, συνθέτουν µια µοναδική πραγµατικότητα. Το ήπιο νησιωτικό κλίµα του Αιγαίου δεν επιτρέπει ακρότητες. Είναι σχεδόν άγνωστο το βαθύ ψύχος που υποβαθµίζει την ποιότητα. Σπάνιες (προς το παρόν) είναι και οι υψηλές θερµοκρασίες, οι οποίες έχει παρατηρηθεί ότι συνδέονται µε αυξηµένες περιεκτικότητες κορεσµένων συστατικών στο ελαιόλαδο, που το καθιστούν παχύρευστο.

Οι σχετικά λίγες βροχοπτώσεις, το έντονα ορεινό ανάγλυφο, που µε τέχνη ηµερεύουν οι καταπράσινοι ελαιώνες και το πετρώδες έδαφος του τόπου, είναι βασικές αιτίες για την ανάπτυξη των συστατικών εκείνων που χαρίζουν το πλούσιο άρωµα, το «BUCIE». Στις ίδιες αιτίες οφείλεται η άφθονη άγρια χλωρίδα της Λέσβου και η πληθώρα των αρωµατικών φυτών, που συνυπάρχουν αρµονικά µε τα ελαιόδεντρα, µε κυρίαρχη τη ρίγανη. Η απουσία πρακτικών εντατικής καλλιέργειας, αφήνει τη λεσβιακή φύ-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

47

·ÊȤڈ̷ OPΓANOΛHΠTIKA XAPAKTHPIΣTIKA EΛAIΩN 90 KOPEΣMENA

MONOAKOPEΣTA

ΠOΛYKOPEΣMENA

80

Eίδος λυπαρών οξέων %

70 60 50 40 30 20 10

t 0

Mέσο Λεσβιακό ελαιόλαδο (21 δείγµατα)

Mέσο Eλληνικό ελαιόλαδο (259 δείγµατα)

Hλιέλαιο

Η απουσία πρακτικών εντατικής καλλιέργειας, αφήνει τη λεσβιακή φύση να προσφέρει αβίαστα την επιλογή της, το λεσβιακό ελαιόλαδο

s

ση να προσφέρει αβίαστα την επιλογή της, το λεσβιακό ελαιόλαδο, του οποίου η καλύτερη έκφραση είναι το «ΠΓΕ εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο». Και επειδή ο µύθος της υπερβολής καταρρίπτεται µόνο µε στοιχεία, η σύγκριση µε αριθµούς είναι απαραίτητη. Χηµικές αναλύσεις στο Γ.Χ.Κ. 259 δειγµάτων ελαιολάδου από όλη την Ελλάδα, µεταξύ των οποίων τα 21 λεσβιακά, έδωσαν τη δυνατότητα να αποκτήσουµε µε ασφάλεια γνώση της σύνθεσης ενός τυπικού µέσου ελληνικού δείγµατος ελαιολάδου και ενός τυπικού µέσου λεσβιακού. Αυτές οι συνθέσεις παρατίθενται στον πίνακα 1, µαζί µε τη διακύµανση των συστατικών ενός σπορέλαιου, του ηλιέλαιου, για λόγους σύγκρισης και κατανόησης. Τα ίδια στοιχεία, αλλά µε όρους που συναντά ο καταναλωτής στις ετικέτες των συσκευασιών, παρουσιάζονται στον πίνακα 2 και το διάγραµµα 2. Συµπερασµατικά, προκύπτει από τις µετρήσεις που έγιναν, ότι το λεσβιακό ελαιόλαδο περιέχει λιγότερα κορεσµένα λιπαρά, ενώ αντίστοιχα περιέχει περισ σότερα πολυακόρεστα, έχει δηλαδή σχετικά αυξηµένη ακορεστότητα. Η ιδιαιτερότητα αυτή, αφ’ ενός ε-

48 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ξηγεί γιατί το λεσβιακό λάδι είναι πιο λεπτόρρευστο, αφ’ ετέρου του χαρίζει πρόσθετη βιολογική αξία. Τούτο γιατί έχει καταγραφεί ως επιστηµονική αλήθεια ότι η µεν κατανάλωση κορεσµένων λιπαρών είναι επικίνδυνη για την υγεία του ανθρώπου, η δε συνετή κατανάλωση πολυακόρεστων είναι χρήσιµη γιατί υποβιβάζει τα επίπεδα της χοληστερόλης έως απαραίτητη για άλλους ιατρικούς λόγους. Τα πολυακόρεστα όµως, είναι ουσίες ασταθείς, που οξειδώνονται εύκολα, παράγοντας ελεύθερες ρίζες και άλλα επικίνδυνα παραπροϊόντα, γι’ αυτό η υπερκατανάλωση πολυακόρεστων είναι ανεπιθύµητη. Εκεί βρίσκεται ο ισορροπηµένος βιολογικός πλούτος του λεσβιακού ελαιολάδου... στην ελαφρά αυξηµένη ακορεστότητά του σε σχέση µε άλλα ελαιόλαδα, αλλά που απέχει βέβαια πολύ από αυτή των γνωστών σπορέλαιων. Ασφαλώς η ιδιαιτερότητα του χρυσού χυµού των ελαιώνων µας δεν τελειώνει εδώ. Η µικρότερη περιεκτικότητα σε χλωροφύλλη, που του προσδίδει φωτεινότερο χρώµα, η σαφώς µικρότερη περιεκτικότητα σε κηρούς, που το καθιστά εµπορικά ελκυστικότερο – ειδικά τα υψηλόβαθµα – και η σύνθεση των

EÏ·ÈÔÎÔÌ›· XHMIKH ANAΛYΣH EΛAIΩN Τυπικό µέσο Τυπικό µέσο λεσβιακό ελληνικό ελαιόλαδο (%) ελαιόλαδο (%)

Τα σπουδαιότερα λιπαρά οξέα του ελαιολάδου Παλµιτικό (κορεσµένο) Παλµιτελαϊκό (µονοακόρεστο) Στεατικό (κορεσµένο) Ελαϊκό (µονοακόρεστο) Λινελαϊκό (πολυακόρεστο) Λινολενικό (πολυακόρεστο)

Είδος λιπαρών Κορεσµένα Μονοακόρεστα Πολυακόρεστα

9,4 0,6 2,7 74,6 10,8 0,8

10,5 0,8 2,5 75,8 8,8 0,6

OPΓANOΛHΠTIKA XAPAKTHPIΣTIKA EΛAIΩN Μέσο λεσβιακό Μέσο ελληνικό ελαιόλαδο ελαιόλαδο 12,1 % 75,2 % 11,6%

13,0 % 76,6 % 9,4 %

στερολών του, είναι κάποια από τα στοιχεία του χαρακτήρα του. Η πλήρης αποκάλυψη όµως των µυστικών του λεσβιακού λαδιού και του χαρακτήρα του, µπορεί να

Ηλιέλαιο (%) 3-10 0-1 1-10 14-35 55-75 κάτω του 0,3

Ηλιέλαιο 4 – 15 % 14 – 35 % 55 – 75 %

γίνει µόνο µε µακρόχρονη και συνεχή έρευνα και είναι βέβαιο ότι η προσπάθεια θα ανταµειφθεί. Γι’ αυτό υποστηρίζω την πρόταση για ίδρυση ινστιτούτου στο Κάτω Τρίτος.

3 Βιολογική Γεωργία επενδύουµε στην γεωργία προστατεύουµε το περιβάλλον 3 Βιολογική Κτηνοτροφία στηρίζουµε τα νησιά µας 3 Νέοι αγρότεσ

3 Σχέδια βελτίωσησ 3 Επενδύσεισ Αγροτουρισµού 3 Σύµβουλοι Αγροτικών εκµεταλλεύσεων 3 Επενδύσεισ Μεταποίησησ 3 Πιστοποιήσεισ ISO 9001:2000, ISO 22000:2005,

∫∞∆™∞µ∂§§∏™ - ∫√∆∆π∫∞ ∆™∞∫√°§√À - º§øƒπ¢∏™ √.∂.

HACCP/GHP/Codex Alimentarius, BRC, IFS, ISO 14001:2004)

ª˘ÙÈÏ‹ÓË ™Ì‡ÚÓ˘ 1 ∆∫ 81100 ∆ËÏ 22510 44226 fax 22510 44362 ∫ÈÓ. 6978331590 - 92 & ∞Á›· ¶·Ú·Û΢‹ §¤Û‚Ô˘ www.agro.agrlesvos.gr e-mail alesvos@otenet.gr

·ÊȤڈ̷ ¶ÈÔ ÊÈÏÈο ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Á›ÓÔÓÙ·È Ù· ÂÏ·ÈÔÙÚȂ›· Î·È ‰›ÓÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÔÈÔÙÈÎÔ‡ ÂÏ·ÈÔÏ¿‰Ô˘

∆· ÂÏ·ÈÔÙÚȂ›· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó

H

τάση για παραγωγή όλο και καλύτερης ποιότητας ελαιολάδου και η πίεση προς την βιοµηχανία να λειτουργούν κατά τρόπο φιλικό στο περιβάλλον, οδηγούν τις εξελίξεις στον τοµέα των ελαιοτριβείων. Έτσι οι οι εταιρείες κατασκευής µηχανηµάτων ελαιοτριβείου, έχουν προχωρήσει σε σηµαντικές καινοτοµίες. Αποτελέσµατα των τεχνολογικών εξελίξεων είναι να παράγεται ελαιόλαδο χαµηλότερης οξύτητας, που κρατάει όλα τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά και τα αρώµατά του. Ταυτόχρονα µειώνεται θεαµατικά ο όγκος των υγρών αποβλήτων που παράγονται. Μάλιστα στα ελαιοτριβεία δύο φάσεων (πρόκειται για µια τεχνολογία που δεν χρησιµοποιείται στα νησιά µας) παράγεται πυρήνα µε λίγο υψηλότερη υγρασία από αυτή που παράγουν τα ελαιοτριβεία τριών φάσεων, που λειτουργούν στα νησιά µας. Έτσι εξαλείφεται ένα από τα βασικά περιβαλλοντικά προβλήµατα που δηµιουργεί η λειτουργία των ελαιοτριβείων, η διάθεση του κατσίγαρου.

50 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Ένα ακόµη πλεονέκτηµα των νέων τεχνολογικών εξελίξεων είναι το ότι µένει πολύ λίγο ελαιόλαδο στον πυρήνα. Συστηµατικές µετρήσεις επί ξηρού πυρήνα έχουν δείξει ότι τα ποσοστά περιεκτικότητας σε ελαιόλαδο είναι είτε ίδια είτε µικρότερα από αυτά που είχαµε µε τα παλαιότερης τεχνολογίας µηχανήµατα.

«∞Ó˘‰ÚfiÊÈÏ·» ÓÙÂοÚÙÂÚ Σηµαντικές εξελίξεις έχουν επέλθει στα ντεκάρτερ. Οι καινοτοµίες που έχουν αναπτυχθεί επιτρέπουν στα ελαιοτριβεία να µειώσουν ως και 70% το νερό που χρησιµοποιούν για την λειτουργία τους. Η φιλοσοφία των καινοτοµιών βασίζεται στο ότι όλες οι ελιές δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά, κατά συνέπεια δεν µπορούν να αλέθονται µε τον ίδιο τρόπο. Έτσι αναπτύχθηκε ένα ηλεκτροµαγνητικό σύστηµα µεταβλητής ταχύτητας επεξεργασίας της ελαιόπαστας. Όταν αυτή φθάνει στο ντεκάρτερ το σύστηµα είναι έτσι διαµορφωµένο για να ρυθµίζεται ανάλογα µε την ποικιλία και κατάσταση του καρπού η διαφορική ταχύτητα (άλλοτε αυξάνεται κι άλλοτε µειώνεται η

tΤα ελαιοτριβεία είναι µονάδες παραγωγής τροφίµων κι όχι εργοστάσια

s

διαφορά των στροφών που αναπτύσσουν τα µηχανήµατα του ντεκάρτερ µεταξύ τυµπάνου και κοχλία) ώστε να επιτυγχάνεται έτσι η καλύτερη δυνατή επεξεργασία της ελαιόπαστας. Η ρύθµιση γίνεται αυτόµατα από το σύστηµα παρακολούθησης της λειτουργίας του µηχανήµατος µε αποτέλεσµα να µην υπάρχουν µπουκώµατα του ντεκάντερ. Μία άλλη καινοτοµία, µειώνει τις ανάγκες του ντερκάρτερ σε νερό αφού το µηχάνηµα εκµεταλλεύεται τα υγρά του καρπού µε αποτέλεσµα να έχουµε στο ελαιόλαδο όλα τα αρώµατα του καρπού. Επίσης µαζί µε τον ελαιόλαδο δεν εξάγεται πυρηνέλαιο πράγµα που σηµαίνει ότι προστατεύεται η ποιότητα του ελαιολάδου που παράγεται. ∆ιότι ακόµη και µια µικρή ποσότητα πυρηνελαίου να αναµιχθεί µε το ελαιόλαδο είναι αρκετή, για να υποβαθµίσει τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί καλύτερα µε ένα σύστηµα πριν τον σπαστήρα που αφαιρεί τα κουκούτσια από τις ελιές.

EÏ·ÈÔÎÔÌ›· √È Ì·Ï·ÎÙ‹Ú˜ Οι µαλακτήρες είναι τα µηχανήµατα που παίρνουν τον καρπό από τους σπαστήρες και τον επεξεργάζονται, ώστε να δηµιουργήσουν την ελαιόπαστα που προαναφέραµε. Για πάρα πολλές δεκαετίες οι µαλακτήρες ήταν ανοιχτοί. Πολλοί ελαιοπαραγωγοί πίστευαν, κι ορισµένοι το πιστεύουν ακόµα, ότι αν δεν γίνει σωστή µάλαξη τότε δεν θα πάρουν όλο το λάδι που έχει ο καρπός τους. Η ελαιόπαστα χρειάζεται σωστή µάλαξη χωρίς πολλά νερά σε χαµηλές θερµοκρασίες. Μόνο που οι µαλακτήρες ανοιχτού τύπου δεν µπορούν να προφυλάξουν το ελαιόλαδο από τις ξένες ύλες, οι οποίες συχνά πέφτουν µέσα στο µηχάνηµα κατά την διαδικασία της µάλαξης του καρπού. Αυτές οι ξένες ύλες µπορούν να ανεβάσουν την οξύτητα του ελαιολάδου που θα εξαχθεί. Ακόµη κι ο αέρας όµως, που έρχεται σε επαφή µε την ελαιόπαστα, έχει σηµαντικά αρνητική επίδραση στην ποιότητα του ελαιολάδου που παράγεται. Για να αντιµετωπισθούν οι συνέπειες αυτές δηµιουργήθηκαν οι µαλακτήρες κλειστού τύπου. Σε αυτούς δεν µπορούν να εισέλθουν ξένες ύλες και επίσης µειώνεται ο αέρας που έρχεται σε επαφή µε την ελαιόπαστα. Μια ακόµη καινοτοµία είναι οι µαλακτήρες λειτουργίας εν κενό. Σε αυτούς τους µαλακτήρες έχει αναπτυχθεί έ-

·ÊȤڈ̷ να σύστηµα που αφαιρεί τον αέρα µειώνοντας κατά πολύ την ποσότητά του που έρχεται σε επαφή µε τον καρπό. Έτσι µειώνεται αποτελεσµατικά και η οξείδωση του ελαιολάδου. Στο µέλλον εκτιµάται ότι το σύστηµα αυτό θα τροποποιηθεί, θα διαµορφωθεί κατά τέτοιο τρόπο που θα αφαιρεί τον ατµοσφαιρικό αέρα από τους µαλακτήρες και θα προωθεί σε αυτούς άζωτο. Ένα αέριο που είναι ουδέτερο και το οποίο χρησιµοποιείται στις δεξαµενές αποθήκευσης του ελαιολάδου, καθώς το προστατεύει από την οξείδωση. Ο έλεγχος, αν ολοκληρώνεται σωστά η µάλαξη, στα σύγχρονα ελαιοτριβεία γίνεται και ηλεκτρονικά. Η συνήθης λειτουργία είναι οι ελαιοτριβείς ή οι υπάλληλοι που διαχειρίζονται την διαδικασία της άλεσης να βρίσκονται πίσω από τον πίνακα ελέγχου κι όχι πάνω από τους µαλακτήρες. Όσο για τους παραγωγούς, αυτοί θα πρέπει να είναι έξω από το χώρο του ελαιοτριβείου. Όµως επειδή οι παλιές συνήθειες δύσκολα κόβονται, πολλά σύγχρονα ελαιοτριβεία έχουν δηµιουργήσει χώρους υποδοχής των παραγωγών που διαχωρίζονται από το ελαιοτριβείο. Ωστόσο οι χώροι αυτοί διαθέτουν παράθυρα, από τα οποία οι παραγωγοί µπορούν να παρακολουθούν την έκθλιψη του καρπού που παρέδωσαν στο ελαιοτριβείο.

¶Ï˘ÓÙ‹ÚÈ· ·ÔÊ˘ÏψًÚÈ· ∆ύο µηχανήµατα που είναι πολύ σηµαντικά για την παραγωγή ποιοτικού ελαιολάδου, στα σύγχρονα ελαιοτριβεία, είναι τα πλυντήρια και τα αποφυλλωτήρια. Η τάση που επικρατεί σήµερα στον τοµέα της ελαιοκαλλιέργειας είναι, η συγκοµιδή του καρπού να κρατάει όσο γίνεται λιγότερο χρόνο. Αυτό σηµαίνει ότι δεν υπάρχει χρόνος για να αφαιρεθούν τα φύλλα και τα µικρά κλαδάκια από τις ελιές, που συγκεντρώνονται κατά την συγκοµιδή του καρπού. Αυτό επιβάλει τα αποφυλλωτήρια να είναι πολύ καλά και πολύ δυνατά, ώστε να κάνουν πλήρη καθαρισµό του καρπού. Πολύ καλό πρέπει να είναι και το πλυντήριο. Ο ελαιόκαρπος πρέπει να πλένεται πολύ καλά, γιατί λάσπες, χώµατα κι ό,τι άλλο υπάρχει πάνω σε αυτόν θα επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του ελαιολάδου. Κρίσιµο ζήτηµα εδώ είναι η συχνή αλλαγή του νερού, που χρησιµοποιείται για το πλύσιµο του καρπού. ∆ιότι αν χρησιµοποιείται το ίδιο νερό τότε θα µεταφέρονται οι λάσπες και τα χώµατα από την µια παρτίδα καρπού στην άλλη.

∫·ÈÓÔÙÔÌ›· ÛÙÔ˘˜ Û·ÛÙ‹Ú˜ Μετά το αποφυλλωτήριο και το πλυντήριο, ο καρπός οδηγείται στο σπαστήρα για την πρώτη χονδροειδή επεξεργασία, πριν οδηγηθεί στους µαλακτήρες. Σχετικά πρόσφατα αναπτύχθηκε µια καινοτοµία η οποία επιτρέπει την αφαίρεση του πυρήνα της ελιάς πριν ο καρπός οδηγηθεί στο σπαστήρα. Μακρόχρονες επιστηµονικές έρευνες έδειξαν ότι µε την χρήση αυτής της µεθόδου παράγεται πολύ καλύτερης ποιότητας ελαιόλαδο. Η µέθοδος αυτή έχει ήδη εισαχθεί σε µεγάλο αριθµό ελαιοτριβείων στην Ιταλία, αλλά και σε ορισµένα ελαιοτριβεία

52 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t

Τα αποτελέσµατα των νεώτερων τεχνολογικών εξελίξεων είναι να παράγεται ελαιόλαδο χαµηλότερης οξύτητας, που κρατάει όλα τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά και τα αρώµατά του.

της Κρήτης. Το ελαιόλαδο που παράγεται σε αυτά τα ελαιοτριβεία είναι τόσο καλής ποιότητας που θεωρείται κατάλληλο για την αρωµατοποιία. Κι αυτό γιατί διατηρεί αναλλοίωτα όχι µόνο την γεύση του και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του, άλλα και τα αρώµατά του.

∏ ¯ˆÚÔÙ·Í›· ÙÔ˘ ÂÏ·ÈÔÙÚÈ‚Â›Ô˘ Παραδοσιακά τα ελαιοτριβεία αποκαλούνταν εργοστάσια. Σήµερα όµως αντιµετωπίζονται µέσα από ένα διαφορετικό πρίσµα, είναι µονάδες παραγωγής τροφίµων, κι αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να πληρούν όλες τις προδιαγραφές που επιβάλλονται για την παραγωγή τροφίµων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο στην δεκαετία του 2000 άλλαξε η χωροταξία των ελαιοτριβείων. Στον κυρίως χώρο του επιβάλλεται να βρίσκονται µόνο οι µαλακτήρες, το ντεκάρτερ και οι φυγοκεντρικοί διαχωριστήρες. Τα δάπεδα και οι τοίχοι σε αυτούς τους χώρους πρέπει να καλύπτονται µε υλικά που µπορούν να καθαριστούν εύκολα και αποτελεσµατικά. Τα παραδοσιακά ελαιοτριβεία που εκσυγχρονίζονται µπορούν να καλύψουν τους τοίχους τους µε κατάλληλα βερνίκια, τα οποία δηµιουργούν µια λεία και γυαλιστερή επιφάνεια. Σε αυτό το χώρο υπάρχει και ο πίνακας ελέγχου της λειτουργίας του ελαιοτριβείου. Μέσα στο χώρο αυτό δεν πρέπει να βρίσκονται παρά ένας ελάχιστος αριθµός εργαζοµένων (ένα ή δύο άτοµα) που επιβλέπουν την παραγωγική διαδικασία. Έξω από τον κυρίως χώρο του ελαιοτριβείου, και σε υπόστεγο, τοποθετούνται το πλυντήριο, το αποφυλλωτήριο και ο σπαστήρας. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και η χοάνη υποδοχής του καρπού και φυσικά οι ζυγοταινίες του ελαιόκαρπου. Σε άλλο χώρο, και έξω από τον κύριο χώρο του ελαιοτριβείου, πρέπει να βρίσκεται ο καυστήρας που χρησιµοποιείται για την θέρµανση του νερού που χρησιµοποιεί το ελαιοτριβείο. Κρίσιµο ζήτηµα για όλους τους χώρους είναι η καθαριότητα. Οι επιστηµονικές έρευνες έχουν δείξει ότι οι ρυπαροί χώροι επεξεργασίας των τροφίµων έχουν άµεση επίπτωση στην ποιότητα του προϊόντος.

ÚÂÔÚÙ¿˙ √È Û˘Ó¯›˜ ‚Ú·‚‡ÛÂȘ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ÔÈÔÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ·

∆· ÙÔÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ¿Ó ÛÙÔÓ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ

Ο Πρόεδρος της ΕΑΣ Λέσβου παραλαµβάνει το χρυσό αστέρι ποιότητας Το Πλωµαρίτικο πολυβραβευµένο ελαιόλαδο Manolis κέρδισε ένα ακόµη βραβείο

O

ύτε ένα, ούτε δύο αλλεπάλληλα είναι τα βραβεία που παίρνουν τα τοπικά προϊόντα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ελαιόλαδα, κρασιά και άλευρα κρατούν την πρωτοκαθεδρία στα βραβεία. Την ώρα που έκλεινε η ύλη του περιοδικού µας, ανακοινώθηκε η βράβευση της ΕΑΣ Λέσβου για το ελαιόλαδο «Μυτιληνιώ» από το διεθνή οργανισµό Business Initiative Directions µε χρυσό αστέρι ποιότητας για την ποιότητα του προϊόντος και τις καλές εµπορικές πρακτικές που αναπτύσσει η ΕΑΣ Λέσβου. Η απονοµή του βραβεί ου έγινε στις 21 Απριλίου στο Παρίσι και το παρέλαβε ο Πρόεδρος της ΕΑΣ Λέσβου, Αλέκος Γιαζιτζόγλου. Λίγες εβδοµάδες νωρίτερα, το γερµανικό περιοδικό µαγειρικής και γευσιγνωσίας «Der Feinschmecker» ανέδειξε ως καλύτερο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο της χρονιάς για όλο τον κόσµο, το ελαιόλαδο “Manolis” της εταιρείας Manolis olive oil, του κ. Μανώλη Ανδριωτέλλη. Στο διαγωνισµό συµµετείχαν 800 ελαιόλαδα από όλο τον κόσµο και αρκετά ελληνικά. Η απονοµή του βραβείου θα γίνει στις 7 Ιουνίου. Το “Manolis” δεν είναι η πρώτη φορά που βραβεύεται. Το Σεπτέµβριο του 2007 αναδείχθηκε πρώτο στο διαγωνισµό της ∆ιεθνούς Έκθεσης Τροφίµων και Ποτών του Λονδίνου. Την πρώτη θέση είχε πάρει στον ίδιο διαγωνισµό και το 2005, ενώ το 2004 είχε πάρει την τρίτη θέση.

54 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Στις 5 Απριλίου, στο ελληνικό τµήµα του διαγωνισµού Premio Biol 2008, βιολογικά ελαιόλαδα της Λέσβου κατάφεραν να περάσουν στην τελική φάση του διαγωνισµού. Πρόκειται για τα ελαιόλαδα «Βιολογικά Ελαιοκτήµατα Ιωάννα Ζούρου», Aegean Gold της οικογένειας Πρωτούλη και «Ειρήνη» του κ. Νικό λαου Καλαµπόκα. Η τελική φάση του διαγωνισµού πραγµατοποιήθηκε στην Ιταλία από τις 21 ως τις 27 Απριλίου. Τρία βραβεία απέσπασαν το τελευταίο διάστηµα οι Κυλινδρόµυλοι Λήµνου του κ. Βαγγέλη Σταµατέρη για το αλεύρι που τυποποιεί αλλά και για την επιτυχηµένη επιχειρηµατική δραστηριότητα που αναπτύσσει. Συγκεκριµένα, στις 3 Μαρτίου, το αλεύρι Λήµνου βραβεύεται στο Παρίσι από το ∆ιεθνή οργανισµό «Trade Leaders Club» και τον εκδοτικό οργανισµό «Editorial Ofice» για την τεχνολογία που χρησιµοποιεί στην παραγωγή και την ποιότητα του προϊόντος και την πορεία ανάπτυξης της επιχείρησης. Στις 10 Μαρτίου πήρε χρυσό βραβείο στη Γενεύη της Ελβετίας για την ικανοποίηση των πελατών από το αλεύρι της Λήµνου, για την αποτελεσµατική προώθηση και προβολή του προϊόντος αλλά και για την στρατηγική ανάπτυξης που ακολουθεί η επιχείρηση. Αυτή τη φορά, ο οργανισµός που απένειµε το βραβείο ήταν Business Intiative Direction.Την Κυριακή 6 Απριλίου, η επιχείρηση του κ. Σταµατέρη πήρε ακόµη ένα χρυ-

t Τα βραβευµένα τοπικά προϊόντα πρέπει να γίνουν η σηµαία των εξαγωγικών προσπαθειών που καταβάλλονται από τους φορείς των νησιών µας.

s

σό βραβείο, αυτή τη φορά από τo Otherways Business Management Consultants (Συµβούλιο Εναλλακτικού Επιχειρηµατικού Μάνατζµεντ), για την ποιότητα του προϊόντος της, το σήµα της, την συσκευασία, τον προγραµµατισµό παραγωγής και επενδύσεων και γενικά για την επιτυχηµένη στρατηγική ανάπτυξης που ακολουθεί. Τα πολυβραβευµένα κρασιά της Λήµνου κέρδισαν για ακόµη µια χρονιά πολλά βραβεία στον 8ο ∆ιεθνή ∆ιαγωνισµό Οίνου. Στις 28 Μαρτίου, δύο Ληµνιοί οινοποιοί και η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισµών του νησιού, παρέλαβαν έξι βραβεία. Συγκεκριµένα, χρυσά βραβεία απέσπασαν το Μοσχάτο Λήµνου από το Κτήµα Χατζηγεωργίου και το Αέλιος Οίνος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισµών Λήµνου. Ασηµένια βραβεία απέσπασαν το Ληµνιός Αµπελουργός, το Ηφαίστου Γνώση (Κτήµα Χατζηγεωργίου), το La Terra της εταιρείας Σαββόγλου - Τσιβόλας και το Μοσχάτο Λήµνου της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισµών Λήµνου.

∆· ‚Ú·‚›· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÛËÌ·›· Αν καταγράφαµε όλα τα βραβεία που έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια τα τοπικά προϊόντα των νησιών µας, θα χρειαζόµασταν πολλές σελίδες τούτου του περιοδικού. Οι επιτυχίες αυτές καταδεικνύουν αυτό που οι νησιώτες το γνωρίζουν καλά. Τα τοπικά προϊόντα χάρη στις ιδιαίτερες κλιµατολογικές συνθήκες και την τοπική πανίδα, ξεχωρίζουν. Έχουν ιδιαίτερα γευστικά χαρακτηριστικά και αρώµατα γι’ αυτό και διακρίνονται. Πολύ σηµαντικό ρόλο στην εξαιρετική ποιότητα των νησιωτικών προϊόντων, παίζει το µικρό µέγεθος των επιχειρήσεων που τα παράγουν και τα τυποποιούν. Το µεράκι, η φροντίδα και η προσοχή που δίνουν οι παραγωγοί τους, είναι στοιχείο που κερδίζει τους γευσιγνώστες αλλά και τους καταναλωτές. Τα βραβευµένα τοπικά προϊόντα πρέπει να γίνουν η σηµαία των εξαγωγικών προσπαθειών που καταβάλλονται από τους φορείς των νησιών µας. Πιστεύουµε ότι οι παραγωγοί τους δεν θα πρέπει να παρακαλούν τις µεγάλες αλυσίδες λιανικού εµπορίου να τα βάλουν στα ράφια τους. Θα πρέπει να επιλέγουν τις αγορές και το καταναλωτικό κοινό στο οποίο απευθύνονται. Η µικρή κλίµακα παραγωγής των τοπικών προϊόντων, δίνει τη δυνατότητα να προωθηθούν σε ένα ιδιαίτερο καταναλωτικό κοινό, που ξέρει να ξεχωρίζει την ποιότητα και είναι διατεθειµένο να την πληρώσει ανάλογα.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∏ ‚Ô‡ÏËÛË ÙÔ˘ ∞ϤÎÔ˘ ∫ÔÓÙÔ‡ Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ÊÚ¿ÁÌ·Ù· ÛÙ· ÓËÛÈ¿ ‰ÂÓ ‚Ú›ÛÎÂÈ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË

µ¿ÏÙˆÛ·Ó ÊÚ¿ÁÌ·Ù· Û §¤Û‚Ô Î·È Ã›Ô

Η λιµνοδεξαµενή του Σεδούντα περιµένει την ολοκλήρωση της εδώ και τρία κοινοτικά πλαίσια στήριξης

™

τις 12 Φλεβάρη, από την αίθουσα του Νοµαρχιακού Συµβουλίου Λέσβου, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέκος Κοντός, έδειξε την αγωνία του να κατασκευαστούν έργα για την κάλυψη των αναγκών σε νερό, του πρωτογενή τοµέα των νησιών µας. Λίγοι φαίνεται ότι κατανόησαν την αγωνία του Υπουργού, ακόµη και µέσα στην κυβέρνηση. Τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο ∆ήµος Πλωµαρίου στη Λέσβο µε τη λιµενοδεξαµενή του ποταµού Σεδούντα αλλά και η Νοµαρχία Χίου µε το φράγµα «Κόρης γεφύρι», δείχνουν ότι η πολιτική βούληση του Υπουργού δεν βρίσκει ανάλογη απήχηση στα κυβερνητικά

56 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κλιµάκια. Σε πρόσφατη επιστολή του προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, ο Νοµάρχης Χίου αποκάλυπτε ότι εγκρίθηκε συµπληρωµατική σύµβαση 6,7 εκατοµµυρίων ευρώ, για να ολοκληρωθούν οι εργασίες στο φράγµα «Κόρης γεφύρι». Σύµβαση που πλησιάζει το 50 % της αρχικής σύµβασης του έργου 14,5 εκατοµµυρίων ευρώ. Παράλληλα όµως, ο ανάδοχος του έργου ζήτησε 25µηνη παράταση για την ολοκλήρωση των εργασιών. Εύλογο είναι λοιπόν το ερώτηµα που θέτει ο Νοµάρχης Χίου, Πολύδωρος Λαµπρινούδης, «Πώς συνδυάζεται το αίτηµα για 25µηνη παράταση µε τα χρονοδιαγράµµατα, τα οποία ουδόλως τηρούνται καθώς

και µε τις προθεσµίες του Γ Κ.Π.Σ., στο οποίο είναι ενταγµένο το έργο; Σε ποιες ακριβώς εργασίες αντιστοιχεί η συµπληρωµατική σύµβαση και, επιτέλους, σε ποια συγκεκριµένα σηµεία αστόχησε η αρχική µελέτη του έργου;». Σε αυτή του την επιστολή, ο Νοµάρχης υπογράµµιζε ότι ο αρµόδιος Ειδικός Γραµµατέας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ∆ηµήτρης Παπαγιαννίδης, κατά την επίσκεψη του στη Χίο, δεν έδωσε σαφείς απαντήσεις για το µέλλον του έργου.

κτύων αξιοποίησης του νερού της λιµνοδεξαµενής, που δεν έχει ακόµη ολοκληρωθεί. Οι εργασίες που πρέπει να γίνουν, περιλαµβάνουν την κατασκευή του υπερχειλιστή, την τοποθέτηση στεγανοποιητικής µεµβράνης σε τµήµατα του φράγµατος και των πρανών (όπου δεν έχει τοποθετηθεί), αλλά και την κατασκευή διάφορων τεχνικών έργων, τα οποία θα ασφαλίσουν τη λιµνοδεξαµενή από τον κίνδυνο κατολισθήσεων.

∏ ÏÈÌÂÓÔ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹ ÙÔ˘ ™Â‰Ô‡ÓÙ·

Άλλο ένα πολύπαθο έργο αυτό του τύπου, είναι το φράγµα Τσικνιά. Όταν και αν κατασκευασθεί ποτέ, θα πρόκειται για το µεγαλύτερο φράγµα του Αιγαίου. Από το νερό που θα συγκεντρώνεται στη λεκάνη του, θα αρδεύεται µια µεγάλη έκταση, που οι µελέτες εκτιµούν ότι θα ανέρχεται σε 15.000 στρέµµατα. Ο σχεδιασµός του έργου αυτού, έχει ξεκινήσει από τη δεκαετία του 1980. Στα 1998, η µελέτη του έργου ήταν έτοιµη, µε διάφορες προφάσεις όµως, ποτέ δεν δεσµεύτηκαν οι αναγκαίες πιστώσεις. ∆έκα χρόνια η µελέτη του έργου βρίσκεται ανάµεσα στα Υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και Αγροτικής Ανάπτυξης. Στη Λέσβο ήδη εκφράζονται φόβοι ότι ούτε από τους πόρους του τετάρτου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης θα χρηµατοδοτηθεί η κατασκευή του. Μια σηµαντική λεπτοµέρεια αυτού του έργου, είναι ότι µέχρι σήµερα την κατασκευή του έχουν υποσχεθεί στον αγροτικό κόσµο της Λέσβου, δύο Πρωθυπουργοί, ο Κώστας Σηµίτης και ο Κώστας Καραµανλής.

1,3 εκατοµµύρια ευρώ απαιτούνται, για να ολοκληρωθεί η κατασκευή της λιµνοδεξαµενής του ποταµού Σεδούντα. Πέρυσι το καλοκαίρι, ο ∆ήµαρχος Πλωµαρίου, ∆ηµήτρης Βαρβαγιάννης, είχε ζητήσει από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου να στηρίξει το αίτηµα για επιπλέον χρηµατοδότηση από τα Υπουργεία Οικονοµίας και Αγροτικής Ανάπτυξης. Ένα χρόνο µετά, το έργο βρίσκεται στην ίδια κατάσταση, χρηµατοδότηση δεν έχει εξασφαλιστεί, ούτε από εθνικούς ούτε από κοινοτικούς πόρους. Κι όλα αυτά, την ώρα που ο ∆ήµος του Πλωµαρίου δεν µπορεί να καλύψει τις ανάγκες του για πόσιµο νερό, αλλά και για άρδευση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Το έργο αρχικά χρηµατοδοτήθηκε από το τοµεακό πρόγραµµα του Υπουργείου Γεωργίας στο Β’ ΚΠΣ µε 3,5 εκατοµµύρια ευρώ. Από το τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης προχωράει η κατασκευή των δι-

∆Ô ÊÚ¿ÁÌ· ∆ÛÈÎÓÈ¿

Πολύ νερό κύλησε στα ποτάµια από την τελετή θεµελίωσης του φράγµατος «Κόρης γεφύρι», από τον πρώην YπουργόBαγγέ λη Mπασιάκο, η ολοκλήρωση του έργου αργεί…

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

57

‰È¿ÏÔÁÔ˜

™˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·

58 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÁÚÔÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘

T

ο πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης «Αλέκος Μπαλτατζής» είναι ένα από τα µεγαλύτερα τοµεακά προγράµµατα της τέταρτης προγραµµατικής περιόδου. Τα κονδύλια που θα έρθουν στη χώρα µας µέσα από αυτό, είναι σηµαντικά και όλα θα κατευθυνθούν στην ελληνική περιφέρεια. Το πώς θα κατανεµηθούν οι πόροι αυτοί, το αν θα αξιοποιηθούν σωστά και αν ο σχεδιασµός που έχει γίνει από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είναι επαρκής, αποτελούν ζητήµατα διαλόγου. Στη διαδικασία αυτή µπορούν και πρέπει να µπουν και πολλές άλλες πτυχές από τεχνικές ή διαχειριστικές ως και κεντρικοί πολιτικοί στόχοι. Η συζήτηση για ορισµένες πτυχές του προγράµµατος, όπως είναι οι πόροι για τη βιολογική γεωργία, οι πόροι για τη βιολογική κτηνοτροφία, οι πόροι για τα σχέδια βελτίωσης, άνοιξε στις αρχές του χρόνου, µέσα από εφηµερίδες της ελληνικής περιφέρειας, που παρακολουθούν στενά τα αγροτικά ζητήµατα αλλά και µέσα από τον ειδικό Τύπο του αγροτικού χώρου. Πρόσφατα η συζήτηση αυτή συνεχίσθηκε στην συνεδρίαση της πρώτης Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράµµατος. Σε τούτο το τεύχος, καταγράφουµε το σχεδιασµό που έχει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για το πρόγραµµα «Αλέκος Μπαλτατζής», τους στόχους και τις προτεραιότητες που θέτει. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το άρθρο του γενικού διευθυντή της ΠΑΣΕΓΕΣ, Ιωάννη Τσιφόρου, ο οποίος παρουσιάζει, εν συντοµία, τις θέσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ για το πρόγραµµα. Για τα προβλήµατα που δηµιουργούνται από τις εκκρεµότητες που άφησαν οι δύο προηγούµενες προγραµµατικές περίοδοι, ο σχεδιασµός του προγράµµατος, η ανεπάρκεια των διαθέσιµων πόρων και η κατανοµή των πόρων. Ο πρόεδρος της ΓΕΣΑΣΕ, Γιώργος Γωνιωτάκης κάνει µια κριτική προσέγγιση του προγράµµατος, τονίζοντας την ανεπάρκεια των πόρων, ενώ παράλληλα υπογραµµίζει ότι ο πρωτογενής τοµέας της χώρας µας πρέπει να έχει κατά κύριο λόγο διατροφική κατεύθυνση. Τέλος, ο δηµοσιογράφος Νίκος Μανάβης προσεγγίζει το πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης και εκτιµά ότι σε συνδυασµό µε τις εθνικές πολιτικές για τον πρωτογενή τοµέα, την περιφερειακή ανάπτυξη και την Κοινή Αγροτική Πολιτική, θα οδηγηθούµε σε όξυνση των αντιθέσεων στην ύπαιθρο και επανεµφάνιση του διατροφικού προβλήµατος, που τα τελευταία 50 χρόνια έχει εξαλειφθεί στην Ευρώπη. Το νησιωτικό Αγρόκτηµα θέλει να συµβάλει στο διάλογο αυτό, δίνοντας βήµα σε κάθε φωνή που θέλει πάρει θέση στο ζήτηµα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

59

‰È¿ÏÔÁÔ˜

ΑΡΘΡΟ του Ιωάννη Πανάγου Ειδικός Συνεργάτης Γ΄ ΚΠΣ Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης

µÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ· Î·È ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÂȘ ·fi ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· “∞Ï. ª·ÏÙ·Ù˙‹˜”

O

ι στόχοι που έχουν τεθεί από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο για την α γροτική ανάπτυξη την περίοδο 2007 – 2013 , είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας και δασοπονίας, η βελτίωση του περιβάλλοντος και η βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές. Οι τρεις παραπάνω στόχοι στο Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» θα υλοποιηθούν µε τέσσερις άξονες. Ο πρώτος άξονας διαθέτει πιστώσεις 2.255 εκατοµµύρια ευρώ, από τα οποία η συνδροµή του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταµείου είναι 1.598 εκατοµµύρια ευρώ. Στα πλαίσια του άξονα αυτού θα εφαρµοστούν µέτρα που στοχεύουν: - Στην προώθηση της γνώσης και βελτίωση του ανθρώπινου δυναµικού.

- Στην αναδιάρθρωση και ανάπτυξη φυσικού δυναµικού και στην προώθηση καινοτοµίας.

- Στη βελτίωση της ποιότητας της γεωργικής παραγωγής και των προϊόντων. Ο δεύτερος άξονας έχει προϋπολογισµό 1.715 εκατοµµυρίων ευρώ, από τα οποία η συνδροµή του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταµείου είναι 1.296 εκατοµ-

60 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

µύρια ευρώ. Στον άξονα αυτό θα εφαρµοστούν µέτρα που στοχεύουν: - Στην αειφορική χρήση της γεωργικής γης.

- Στην αειφορική χρήση δασικής γης Ο τρίτος άξονας έχει προϋπολογισµό 710 εκατοµµύρια ευρώ, από τα οποία η συνδροµή του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταµείου είναι 511 εκατοµµύρια ευρώ. Στο πλαίσιο του άξονα αυτού θα εφαρµοστούν µέτρα για: - Τη διαφοροποίηση της αγροτικής οικονοµίας.

- Τη βελτίωση της ποιότητας της αγροτικής ζωής στις αγροτικές περιοχές.

- Την κατάρτιση και πληροφόρηση για οικονοµικούς παράγοντες, που λειτουργούν στους τοµείς, που καλύπτονται από τον άξονα 3.

- Την απόκτηση δεξιοτήτων και διαχείρισης µε σκοπό την προετοιµασία και εφαρµογή µιας τοπικής στρατηγικής ανάπτυξης. Ο τέταρτος άξονας αφορά το πρόγραµµα Leader ο προϋπολογισµός του είναι 295 εκατοµµύρια ευρώ και η συνδροµή του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταµείου είναι 224 εκατοµµύρια ευρώ. Τα Μέτρα που συµπεριλαµβάνει ο άξονας αυτός είναι: - Εφαρµογή τοπικών στρατηγικών ανάπτυξης.

- Εφαρµογή έργων συνεργασίας.

- Λειτουργία των Τοπικών Οµάδων ∆ράσης, απόκτηση δεξιοτήτων και διαχείριση της περιοχής (άρθρο 57). Με το Leader είναι δυνατόν να εφαρµοσθούν τα µέτρα ενός ή περισσοτέρων αξόνων σε µια συνδυασµένη ή ολοκληρωµένη µορφή. Η συνολική δηµόσια δαπάνη του προγράµµατος ανέρχεται στα 5.078 εκατοµµύρια ευρώ, στα οποία προστίθενται άλλα 800 εκατοµµύρια ευρώ από εθνικούς πόρους, που αφορούν ανειληµµένες υποχρεώσεις του προγράµµατος πρόωρης συνταξιοδότησης. Ο συνολικός προϋπολογισµός του προγράµµατος περιλαµβανοµένης και της ιδιωτικής συµµετοχής, ανέρχεται στα 6.574 εκατοµµύρια ευρώ.

™ÙÚ·ÙËÁÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ Οι κύριες στρατηγικές κατευθύνσεις που θέτει το πρόγραµµα είναι: Αύξηση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας. Βελτίωση της ποιότητας και της ασφάλειας των τροφίµων. ∆ιασφάλιση ενός όσο το δυνατόν σταθερού αγροτικού εισοδήµατος. Ενσωµάτωση των περιβαλλοντικών στόχων στις γεωργικές πολιτικές. Προώθηση της βιώσιµης γεωργίας. ∆ηµιουργία εναλλακτικών ευκαιριών απασχόλησης και εισοδηµάτων για τους αγρότες. Απλοποίηση της κοινοτικής νοµοθεσίας. Με βάση τους παραπάνω στόχους, η υποδειγµατική αγροτική ανάπτυξη θα πρέπει να στηρίζεται στη µείωση της εξάρτησης από τη γεωργική παραγωγή και την ανάπτυξη εξωγεωργικών δραστηριοτήτων (όπως η πολυαπασχόληση). Να δίνεται ιδιαίτερο βάρος στη διαχείριση του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Παράλληλα θα πρέπει να προωθηθούν νέες καλλιέργειες (για παραγωγή βιοκαυσίµων, βιολογικές, οικολογικές) και η παραγωγή τοπικών παραδοσιακών και χαρακτηριστικών προϊόντων. Η ολοκληρωµένη αγροτική ανάπτυξη πρέπει να συνδυαστεί µε την ανάπτυξη της µεταποίησης και εµπορίας αγροτικών προϊόντων, ώστε να υπάρχει όσο το δυνατό µεγαλύτερη προστιθέµενη αξία από τα παραγόµενα προϊόντα. Επίσης, θα πρέπει να περιλαµβάνει δραστηριότητες αγροτουρισµού µε την αξιοποίηση των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων. ∆ύο βασικές προϋποθέσεις για τη χρηµατοδότηση οποιουδήποτε επενδυτικού σχεδίου, είναι να πληροί τα κριτήρια της βιωσιµότητας και της ετοιµότητας της επένδυσης. ∆ηλαδή ο επενδυτής να µπορεί να καταδείξει ότι η επένδυση του µπορεί να επιβιώσει και πα-

ράλληλα να είναι έτοιµος να υλοποιήσει την επένδυση αυτή. Στο πρόγραµµα «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» εισάγονται για πρώτη φορά δράσεις, όπως είναι: Η αποκατάσταση του δασοκοµικού δυναµικού και η εισαγωγή δράσεων πρόληψης µε ποσό 180 εκατοµµυρίων ευρώ. Η επαγγελµατική κατάρτιση και ενηµέρωση µε ποσό 25 εκατοµµυρίων ευρώ. Η εκπλήρωση προτύπων µε ποσό 30 εκατοµµυρίων ευρώ. Η συµµετοχή σε συστήµατα ποιότητας µε ποσό 20 εκατοµµυρίων ευρώ. Οι ενισχύσεις Natura 2000 και Νερά µε 8 εκατοµµύρια ευρώ (νέα δράση). Η στήριξη για µη παραγωγικές επενδύσεις µε 20 εκατοµµύρια ευρώ.

µÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ· Με στόχο την ενίσχυση της βιοποικιλότητας, το πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης θα χρηµατοδοτήσει µε: 345 εκατοµµύρια ευρώ την αντιµετώπιση των µειονεκτηµάτων των ορεινών περιοχών.

80 εκατοµµύρια ευρώ την αντιµετώπιση των µειονεκτηµάτων (εκτός των ορεινών περιοχών). Οι δαπάνες για γεωργοπεριβαλλοντικές ενισχύσεις θα ενισχυθούν από τα 215, 3 εκατοµµύρια ευρώ στα 892 εκατοµµύρια ευρώ (αύξηση 314,3 εκατοµµύρια ευρώ). Από το µέτρο αυτό θα χρηµατοδοτηθούν δράσεις, όπως είναι: ∆ιατήρηση απειλούµενων αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων. ∆ιατήρηση εκτατικών καλλιεργειών, που κινδυνεύουν από γενετική διάβρωση. Προώθηση γεωργικών πρακτικών για την προστασία της άγριας ζωής. Στήριξη του τοµέα της κτηνοτροφίας. Μακροχρόνια παύση της εκµετάλλευσης γεωργικών γαιών. Για δράσεις όπως είναι: Πρώτη δάσωση γεωργικής γης, θα δαπανηθούν 140 εκατοµµύρια ευρώ. Πρώτη δάσωση µη γεωργικής γης, θα δαπανηθούν 30 εκατοµµύρια ευρώ. Ενισχύσεις Natura 2000 (για δάση), θα δαπανηθούν 10 εκατοµµύρια ευρώ (νέα δράση). Αποκατάσταση του δασοκοµικού δυναµικού και εισαγωγή δράσεων πρόληψης, θα δαπανηθούν 180.000.000 ευρώ (νέα δράση). Στήριξη για µη παραγωγικές επενδύσεις, θα δαπανηθούν 10 εκατοµµύρια ευρώ (νέα δράση).

Το άρθρο αυτό στηρίχθηκε στην εισήγηση «Βιοποικιλότητα – ∆υνατότητες Χρηµατοδότησης» µέσα από το πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007 – 2013 «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» που παρουσιάσθηκε στις 29 Μαρτίου στην Χίο.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

61

‰È¿ÏÔÁÔ˜

ΑΡΘΡΟ του Ιωάννη Τσιφόρου γενικoύ διευθυντή της ΠΑΣΕΓΕΣ

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ Ù˘ ¶∞™∂°∂™ ÛÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘ 2007-2013 ΠΑΣΕΓΕΣ από το 2004 διαµόρφωσε, µετά από εκτεταµένη διαβούλευση µε τα µέλη της, τις προτεραιότητες και τους στόχους της για τον αγροτικό τοµέα κατά την τέταρτη προγραµµατική περίοδο. Οι προτεραιότητες αυτές τέθηκαν έγκαιρα υπόψη των συναρµόδιων Υπουργείων, από το Νοέµβριο του 20051, ενώ οι θέσεις και οι προτάσεις της παρουσιάστηκαν και δηµοσιοποιήθηκαν σε πολυάριθµες θεµατικές συναντήσεις και συνέδρια. Το κείµενο του προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007 – 2013, που εγκρίθηκε το Νοέµβριο του 2007 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρουσιάζει σηµαντική υστέρηση ως προς το ύψος των πόρων που διαθέτει, η έναρξή του έχει καθυστερήσει, ο προϋπολογισµός του τίθεται σε αµφισβήτηση εξαιτίας των εκκρεµοτήτων και των ανειληµµένων υποχρεώσεων της προηγούµενης περιόδου και τελικά βρίσκεται σε αναντιστοιχία µε τις προτάσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ. Συγκριτικά µε την προηγούµενη προγραµµατική περίοδο, σύµφωνα µε τα στοιχεία σχετικού πίνακα, στην τέταρτη προγραµµατική περίοδο παρατηρείται µείωση της εθνικής συνδροµής στον αγροτικό τοµέα κατά 14% και περιορισµός της συνολικής δηµόσιας δαπάνης του νέου προγράµµατος κατά 6% περίπου. Η κοινοτική συνδροµή φαίνεται ότι παραµένει στο ίδιο σχεδόν επίπεδο (3.707,3 εκατοµµύρια ευρώ για όλη την περίοδο 2007 - 2013), αλλά η σύγκριση είναι πλασµατική, µια και στην τέταρτη προγραµµατική περίοδο περιλαµβάνονται σηµαντικοί πόροι από τις άµεσες ενισχύσεις των αγροτών, που µεταφέρονται στην αγροτική ανάπτυξη (στο λεγόµενο 2ο πυλώνα της ΚΑΠ). Πρόκειται για την

H

παρακράτηση των ενισχύσεων του καπνού, που ανέρχονται σε 567 εκατοµµύρια ευρώ (189 εκατοµµύρια ευρώ για τα κάθε ένα από τα έτη 2010, 2011 και 2012), για την παρακράτηση της διαφοροποίησης των ενισχύσεων, που ανέρχεται σε 261 εκατοµµύρια ευρώ (36 εκατοµµύρια ευρώ το 2007 και 45 εκατοµµύρια ευρώ για κάθε ένα από τα έτη 2008 έως και το 2012), αλλά και για την παρακράτηση της διαφοροποίησης των ενισχύσεων των βαµβακοπαραγωγών, που ανέρχεται σε 108 εκατοµµύρια ευρώ (18 εκατοµµύρια ευρώ για κάθε ένα από τα έτη 2007 έως και το 2012). Η συµβολή των ενισχύσεων των παραγωγών στην κοινοτική συνδροµή της τέταρτης προγραµµατικής περιόδου, ανέρχεται σε 936 εκατοµµύρια ευ-

62 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ρώ περίπου, καλύπτοντας το 25% περίπου2 της συνολικά διατιθέµενης κοινοτικής συνδροµής για την αγροτική ανάπτυξη. Η συµβολή αυτή δεν υπήρχε, σχεδόν στο σύνολό της3, κατά τη διάρκεια του τρίτου κοινοτικού πλαισίου στήριξης και συνεπώς µπορεί εύλογα να εκτιµηθεί ότι η “καθαρή” κοινοτική συνδροµή, από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης, είναι µειωµένη κατά 25% περίπου. Απουσιάζει µια στοιχειώδης αναφορά ως προς τον τρόπο, το χρόνο, τη µορφή και τις περιοχές διάθεσης των πόρων της διαφοροποίησης. Το νέο πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007 2013 θα ξεκινήσει, πιθανά από τα µέσα του 2008, µε ένα εξαιρετικά σηµαντικό βάρος ανειληµµένων υποχρεώσεων και συνεχιζόµενων έργων του Γ΄ ΚΠΣ, συνολικού ύψους 1,4 δισεκατοµµύρια ευρώ, που αποτελούν το 25% περίπου της ∆ηµόσιας ∆απάνης του. Οι υποχρεώσεις αυτές καθοδηγούν, σε σηµαντικό βαθµό, το σχεδιασµό του νέου προγράµµατος και θέτουν σε αµφισβήτηση τον εκτιµώµενο προϋπολογισµό του, µια και είναι αναµενόµενη η σύντοµη αναθεώρησή του, εξαιτίας αυτών των υποχρεώσεων4.

µ·ÛÈΤ˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ Μεταξύ των βασικών αδυναµιών που αντιµετωπίζει ο αγροτικός τοµέας, αποκτά ιδιαίτερη σηµασία το έλλειµµα πληροφόρησης, ενηµέρωσης και εκπαίδευσης του αγροτικού πληθυσµού, οι ελλιπείς δοµές και υποδοµές στον πρωτογενή τοµέα, οι ανεπάρκειες στην οργάνωση της προσφοράς, η αδυναµία προσανατολισµού της αγροτικής παραγωγής στις απαιτήσεις της αγοράς, η απουσία µέτρων προσαρµογής στις απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ. Η πολιτική ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας συναρτάται άµεσα µε την ενθάρρυνση της επιχειρηµατικότητας, µε την ενδυνάµωση του ρόλου της αγοράς, µε την προώθηση πολιτικών στήριξης της ποιότητας και τη δηµιουργία γνώσης. ∆εν φαίνεται ωστόσο να υιοθετούνται οι προτεραιότητες αυτές. Χαρακτηριστικά είναι τα εξής : Το µέτρο που αφορά δράσεις επαγγελµατικής κατάρτισης και ενηµέρωσης, παρέχει εξαιρετικά περιορισµένους πόρους, που ανέρχονται για όλη την περίοδο στο ύψος των 25 εκατοµµυρίων ευρώ. Είναι αναγκαία η αναπροσαρµογή του σχεδιασµού και του προϋπολογισµού του µέτρου, επιτρέποντας τη συµµετοχή των φορέων των αγροτών ως δυνητικών δικαιούχων. Οι επενδύσεις στον πρωτογενή τοµέα, περιλαµ-

βάνονται σε ειδικό µέτρο, που αναφέρεται στον εκσυγχρονισµό των γεωργικών εκµεταλλεύσεων (τα γνωστά σχέδια βελτίωσης), µε συνολική δηµόσια δαπάνη της τάξεως των 450 εκατοµµυρίων ευρώ. Όµως στο ποσό αυτό περιλαµβάνονται και ανειληµµένες υποχρεώσεις από το Γ΄ ΚΠΣ, ύψους 230 εκατοµµυρίων ευρώ, οι οποίες ενδέχεται να καλύψουν σηµαντικό µέρος της δηµόσιας δαπάνης του νέου προγράµµατος. Είναι αναγκαία η αύξηση του προϋπολογισµού του. Απαραίτητη είναι και η διεύρυνση του περιεχοµένου του µέτρου, σύµφωνα και µε τις προτάσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ αλλά και ο εκ νέου σχεδιασµός των στόχων και των επιδιώξεων του µέτρου, πέραν της απαιτούµενης αύξησης του προϋπολογισµού του. Επενδύσεις στη µεταποίηση αγροτικών προϊόντων. Παρά την ιδιαίτερη σηµασία του µέτρου, παρατηρείται σηµαντική µείωση των διατιθέµενων πόρων σε σχέση µε εκείνους που διατέθηκαν για το αντίστοιχο µέτρο του προηγούµενου προγράµµατος. Η δηµόσια δαπάνη που διατίθεται στο νέο Πρόγραµµα, ανέρχεται σε 350 εκατοµµύρια ευρώ και είναι µειωµένη στο ήµισυ και πλέον εκείνης του Γ΄ ΚΠΣ (722 εκατοµµύρια ευρώ). Πρόκειται για µια δραστική περικοπή, η οποία δεν φαίνεται να είναι ασύνδετη µε τις αδυναµίες χειρισµού του µέτρου αυτού στην προηγούµενη προγραµµατική περίοδο5. Το χειρότερο είναι ότι περιορίζεται η εφαρµογή του ορίου αυτού µόνο για τις Οµάδες Παραγωγών- Συνεταιριστικών Οργανώσεων, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο σε άλλα Νοµικά Πρόσωπα Ιδιωτικού ∆ικαίου. Η ΠΑΣΕΓΕΣ έχει διαµαρτυρηθεί έντονα για το ζήτηµα αυτό προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου. Πρέπει άµεσα να τροποποιηθεί η απόφαση αυτή. Για τον προσανατολισµό των αγροτικών προϊόντων προς την αγορά, το Πρόγραµµα παρουσιάζει ένα µόνο µέτρο µε συνολική ∆ηµόσια ∆απάνη ίσης µε 30 εκατοµµύρια ευρώ. Πρόκειται για εξαιρετικά µικρό ποσό, για ένα σηµαντικό µέτρο που συνδέεται µε τη διείσδυση των αγροτικών µας προϊόντων στην αγορά και την ενίσχυση των εξαγωγών. Τα µέτρα που αφορούν στη στήριξη των παραγωγών για την προσαρµογή τους στις απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ, είναι εξαιρετικά ελλιπή. Αγνοείται η σηµασία και η αναγκαιότητα εφαρµογής ουσιαστικών µέτρων στήριξης των παραγωγών, για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ. Η ποιοτική παραγωγή συνδέεται άµεσα µε την πιστοποίηση της ποιότητας και των παραγωγικών διαδικασιών για τα αγροτικά-διατροφικά προϊόντα, ενώ, όπως έχει επισηµανθεί από την ΠΑΣΕΓΕΣ, θεωρείται πολύ σηµαντική για το µέλλον του αγροτικού τοµέα στην τέταρτη προγραµµατική περίοδο, η αύξηση των επενδύσεων στην πιστοποίηση και στην ιχνηλασιµότητα. Η παρέµβαση αυτή δεν επαληθεύεται, µια και η προβλεπόµενη δαπάνη ανέρχεται µόλις σε 20 εκατοµµύρια ευρώ. Η αντίστοιχη δαπάνη στην προηγούµενη περίοδο ήταν στο ύψος των 80 εκατοµµυρίων ευρώ περίπου. Η ενίσχυση των υποδοµών αποτελεί το µέτρο µε τη µεγαλύτερη χρηµατοδοτική βαρύτητα στο νέο πρόγραµ-

µα (14%), εκτιµώµενης δηµόσιας δαπάνης ύψους 700 εκατοµµυρίων ευρώ περίπου. Οι σηµαντικότερες δράσεις που περιλαµβάνει το µέτρο αυτό, αναφέρονται στην εκτέλεση εγγειοβελτιωτικών έργων (µελέτες και κατασκευές φραγµάτων, ταµιευτήρων, κ.α.) καλύπτοντας το 65% του προϋπολογισµού του µέτρου (452 εκατοµµύρια ευρώ). Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του Γ΄ ΚΠΣ, προγραµµατίστηκαν εγγειοβελτιωτικά έργα, συνολικής ∆ηµόσιας ∆απάνης ύψους 248 εκατοµµυρίων ευρώ, τα οποία υλοποιούνται µε σηµαντική καθυστέρηση. Σήµερα, η απορρόφηση του προϋπολογισµού των έργων αυτών δεν υπερβαίνει το 40%. Κρίσιµο ζήτηµα αποτελεί η έγκαιρη και αποτελεσµατική υλοποίηση των έργων αυτών. Τα µέτρα και οι δράσεις που περιλαµβάνονται στον άξονα της βελτίωσης του περιβάλλοντος, αποτελούν στην ουσία, συνεχιζόµενα έργα από την προηγούµενη προγραµµατική περίοδο, που καλύπτουν µε ανειληµµένες υποχρεώσεις το 54% (900 εκατοµµυρίων ευρώ) της συνολικής δηµόσιας δαπάνη του άξονα αυτού (1.715 εκατοµµύρια ευρώ). Ευνοϊκότερες προϋποθέσεις δηµιουργούνται µε την εφαρµογή των µέτρων του 3ου άξονα (διαφοροποίηση και ποιότητα ζωής) που αφορούν τα Ολοκληρωµένα Προγράµµατα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (ΟΠΑΑΧ). (το άρθρο αυτό αποτελεί σύνοψη των θέσεων που υιοθέτησε οµόφωνα το ∆.Σ. της ΠΑΣΕΓΕΣ).

1

Οι επισηµάνσεις µας κοινοποιήθηκαν στις 25.11.2005 στον τότε Γενικό Γραµµατέα του Υπ. Οικονοµίας κ. Κ. Μου σουρούλη και στον Ειδικό Γραµµατέα του Υπ.Α.Α. και Τρο φίµων κ. ∆. Παπαγιαννίδη.

2 Σηµειώνεται ότι το ποσοστό αυτό ενδέχεται να αυξηθεί α πό το 2009, στην περίπτωση που υιοθετηθούν οι προτά σεις της Επιτροπής για την αύξηση του ποσοστού διαφορο ποίησης, στο πλαίσιο του “διαγνωστικού ελέγχου” της ΚΑΠ.

3 Εξαίρεση αποτελεί η παρακράτηση της διαφοροποίησης του 2006 (40 εκατ. € περίπου), αλλά και εκείνη των ενι σχύσεων του βάµβακος (18 εκατ. €), που δεν είναι γνωστό που και πως διατέθηκαν.

4 Η απορρόφηση της ∆ηµόσιας ∆απάνης του ΕΠΑΑΥ, ανέρ χεται (31.12.2007) σε ποσοστό 71% περίπου, µεταθέτο ντας προς πληρωµή, µέχρι 31.12.2008, ένα εξαιρετικά σηµαντικό ποσό ∆ηµόσιας ∆απάνης, ύψους 570 εκατ. ευ ρώ περίπου, που είναι αντικειµενικά ανέφικτο να απορρο φηθεί εµπρόθεσµα. Έλλειµµα σχεδιασµού εξάλλου, αλλά και δείκτη µειωµένης αποτελεσµατικότητας αντανακλά η υ περδέσµευση ∆ηµόσιας ∆απάνης, τόσο στα ενταγµένα έρ γα (+ 50%) όσο και στα συµβασιοποιηµένα (+ 10 %) µια και το µεγαλύτερο µέρος της θα καλυφθεί την επόµενη προ γραµµατική περίοδο. Πρόκειται για διαχειριστικές αστο χίες, µε συνέπεια οι ελπίδες για το τοµεακό πρόγραµµα του Γ΄ ΚΠΣ να εναποτίθενται στην επιδιωκόµενη παράταση των πληρωµών, µέχρι 31.12.2009, όταν και εφόσον εγκριθεί το αίτηµα αυτό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

5 Τονίζεται ότι από την τελευταία προκήρυξη του µέτρου 2.1, που πραγµατοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2005, έχει κα λυφθεί µέχρι σήµερα ένα πολύ µικρό µέρος πληρωµών, που δεν υπερβαίνει το 20% της ∆ηµόσιας ∆απάνης του.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

63

‰È¿ÏÔÁÔ˜ ∞‚‚·ÈfiÙËÙ· Î·È ·ÓÂ·ÚΛ˜ fiÚÔÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÁÚfiÙ˜ ΑΡΘΡΟ του Γιώργου Γωνιωτάκη προέδρου της ΓΕΣΑΣΕ

ε µια περίοδο που χαρακτηρίζεται από µια νέα διεθνή οικονοµική πραγµατικότητα, από έντονο ανταγωνισµό και συνεχή µείωση του προστατευτισµού, ο πρωτογενής τοµέας καλείται να επιβιώσει µε ένα νέο µοντέλο ανάπτυξης. Η βασική συνιστώσα του είναι αγροτοδιατροφικός τοµέας, που πρέπει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καταναλωτών. Η ζήτηση για προϊόντα υψηλής ποιότητας και προστιθέµενης αξίας διαρκώς αυξάνεται. Η αγροτική ανάπτυξη σε συνδυασµό µε την προστασία του περιβάλλοντος, µπορεί να συµβάλλει καθοριστικά στο στόχο για µια βιώσιµη ύπαιθρο. Η νέα ΚΑΠ, πριν καλά καλά εφαρµοστεί, βρίσκεται σε νέα φάση αναθεώρησης. Οι συνεχιζόµενες διαπραγµατεύσεις στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου καταδεικνύουν ότι, ανεξάρτητα της έκβασης των συνοµιλιών, οι πιέσεις για µείωση του προστατευτισµού, για µείωση του προϋπολογισµού, για επανεθνικοποίηση µέρους των επιδοτήσεων και αποδόµησης του µηχανισµού ασφαλείας για τα αγροτικά προϊόντα θα συνεχιστούν. Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία για τον αγροτικό κόσµο, πρέπει να λάβουµε υπόψη µας και τις ανατροπές του 2007 που συνεχίζονται µέχρι σήµερα. ∆ηλαδή, την αύξηση των τιµών των δηµητριακών και άλλων προϊόντων λόγω των ακραίων κλιµατικών αλλαγών στον πλανήτη, την απορρόφηση µεγάλων ποσοτήτων για βιοκαύσιµα, την αύξηση της ζήτησης των τροφίµων, αλλά και την έκρηξη των τιµών των ζωοτροφών. Ταυτόχρονα, έχουµε την ένταση κερδοσκοπικών φαινοµένων. Εντελώς αδικαιολόγητες αυξήσεις στις τιµές εισροών, όπως τα λιπάσµατα, καιροσκοπισµός και πλήρης ανευθυνότητα από επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα όπως η φέτα και οδηγούν σε αδιέξοδο κλάδους στρατηγικής σηµασίας. Όλα δείχνουν ότι βρισκόµαστε σε µια περίοδο ιδιαίτερα αντιφατική, µε αβεβαιότητες, αλλά και ευκαιρίες.

™

∆· ‰È·ÚıÚˆÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Â›Ó·È Â‰Ò Η ελληνική γεωργία πρέπει να ανταποκριθεί στα αιτήµατα των καιρών. Τα ελληνικά προϊόντα πρέπει να αντέξουν στο διεθνή ανταγωνισµό. Πρέπει να αντιστρέψουµε τα αυξανόµενα ελλείµµατα του εµπορικού ισοζυγίου. Πρέπει να αναδείξουµε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής των προϊόντων µας. Πρέπει να πιστοποιούµε και να δώσουµε έµφαση στα τοπικά χαρακτηριστικά τους που µπορούν να αυξήσουν την προστιθέµενη αξία. Η συνεχής εκπαίδευση, η καινοτοµία, η έρευνα, ο

64 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

εκσυγχρονισµός των υποδοµών και η προώθηση και προβολή των προϊόντων µας είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιβίωση του αγροτικού τοµέα. ∆υστυχώς, το 2008 εξακολουθούµε και συζητάµε για τις διαρθρωτικές αδυναµίες του αγροτικού τοµέα στη χώρα µας. Η ηλιακή αναδιάρθρωση, η αύξηση του µέσου οικονοµικού µεγέθους των εκµεταλλεύσεων και ο εκσυγχρονισµός των υποδοµών εξακολουθούν και είναι ζητούµενα.

∞ÓÂ·ÚΛ˜ ÔÈ fiÚÔÈ Ο αγροτικός τοµέας, παρ’ όλη τη συρρίκνωσή του, εξακολουθεί να παραµένει ο κινητήριος µοχλός για πολλές περιοχές της χώρας µας. Σε όλα τα παραπάνω θεωρούµε ότι θα πρέπει να ανταποκριθεί ο σχεδιασµός για την ∆΄ Προγραµµατική Περίοδο. Είχαµε επισηµάνει, σε πάρα πολλές τοποθετήσεις κατά τη διάρκεια του Γ΄ ΚΠΣ, µια σειρά αδυναµιών που δεν πρέπει να παρουσιαστούν ξανά κατά την ∆΄ Προγραµµατική Περίοδο. Για παράδειγµα, οι πολύ µεγάλες καθυστερήσεις στην έγκριση και την πληρωµή των επενδύσεων. Η γραφειοκρατική και υπερσυγκεντρωτική διαδικασία, που οδήγησε σε απαξίωση τις επενδύσεις και σε απογοήτευση του παραγωγούς. Η µη αντιµετώπιση της ανισορροπίας µεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής. Η ποιοτική αξιολόγηση των επενδύσεων. Θεωρούµε ότι τα ποσά που έχουν προϋπολογιστεί για τα µέτρα των Νέων Αγροτών και των Σχεδίων Βελτίωσης είναι πολύ λίγα και δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγροτικής παραγωγής, ιδιαίτερα αν συνυπολογιστεί ότι µέρος των δαπανών θα καλύψουν υποχρεώσεις του Γ΄ ΚΠΣ. Το ίδιο βέβαια συµβαίνει και µε την εκπαίδευση. ∆εν υπάρχει πρόβλεψη για την έρευνα και κυρίως τους τρόπους σύνδεσης µε τις πραγµατικές ανάγκες του αγροτοδιατροφικού τοµέα. ∆εν υπάρχει διαφοροποίηση για τους κτηνοτρόφους. ∆εν είναι σαφές τι θα γίνει µε τις επιδοτήσεις των βιολογικών. ∆εν υπάρχει καµιά διασφάλιση για το εάν και κατά πόσο θα βελτιωθεί η επιχειρηµατικότητα των µονάδων µεταποίησης και εµπορίας, οι οποίες, κακώς κατά τη γνώµη µας, εντάσσονται στο Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης και όχι στον Εθνικό Νόµο για τα κίνητρα. Κρίσιµο ζήτηµα είναι και η καθυστέρηση έναρξης του προγράµµατος. ∆εν έχουµε την πρόθεση να γκρινιάζουµε, εκφράζουµε όµως την πραγµατική αγωνία µας για την επιτυχία του προγράµµατος, που είναι περιορισµένο σε σχέση µε την Γ΄ ΚΠΣ, και δεν υπάρχει η πολυτέλεια για την απώλεια πόρων.

‰È¿ÏÔÁÔ˜ √ ηÈÙ·ÏÈÛÌfi˜ ¿ÂÈ ÛÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ άθε πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης που συντάσσεται, παρουσιάζεται ως «µάνα εξ ουρανού» που θα λύσει τα προβλήµατα της υπαίθρου. Ωστόσο τώρα πια έχουµε αρκετή εµπειρία, αφού έχουµε βιώσει τα αποτελέσµατα τριών προγραµµάτων αγροτικής ανάπτυξης. Επίσης έχουµε βιώσει πάνω από 27 χρόνια κοινής αγροτικής πολιτικής. Σε αυτό το διάστηµα, είχαµε κάθετη µείωση του αγροτικού πληθυσµού ιδιαίτερα στα νησιά και στις ορεινές περιοχές και µεγάλη µείωση του αγροτικού εισοδήµατος. Το νέο πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης «Αλέκος Μπαλτατζής» είναι τµήµα της γενικότερης αγροτικής πολιτικής που χαράσσεται για την Ευρώπη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε συνεργασία µε τις εθνικές κυβερνήσεις. Πράγµατι, µέσα από το πρόγραµµα αυτό θα διατεθούν σηµαντικοί πόροι, οι οποίοι θα είναι λιγότεροι από τα προηγούµενα αντίστοιχα προγράµµατα, κι αυτοί γιατί ο πρωτογενής τοµέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πληρώσει το κόστος ενσωµάτωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 10 νέων κρατών µελών. Ο σχεδιασµός του προγράµµατος σε συνδυασµό µε την Κοινή Αγροτική Πολιτική, την κατάργηση κάθε προστατευτικού µέτρου για το αγροτικό εισόδηµα, θα οδηγήσουν σε ακόµη µεγαλύτερη µείωση του αγροτικού πληθυσµού. Ίσως µάλιστα αυτό να γίνει πολύ συντοµότερα από το 2013, που θα έχουµε µια νέα ριζική αναθεώρηση της κοινής αγροτικής πολιτικής. Πολλοί πιστεύουν ότι µέσα από αυτή τη διαδικασία θα ερηµοποιηθεί η ελληνική ύπαιθρος και γενικά η ύπαιθρος στο Μεσογειακό νότο, αφού οι φτωχοί και οι µεσαίοι αγρότες που αποτελούν µεγάλο µέρος του αγροτικού πληθυσµού, θα καταστραφούν. Τέτοια φαινόµενα θα υπάρξουν ιδιαίτερα στις µειονεκτικές περιοχές (νησιά, ορεινοί όγκοι, κλπ) ωστόσο δεν θα είναι αυτό το κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Το πιθανότερο είναι ένα µεγάλο µέρος του πληθυσµού της υπαίθρου να µεταναστεύσει στα αστικά κέντρα µε ταχύτερους ρυθµούς από ό,τι τα προηγούµενα χρόνια. Η παραγωγή στην ύπαιθρο θα εκµηχανιστεί πολύ περισσότερο, λιγότερα εργατικά χέρια θα είναι αναγκαία για τις καλλιεργητικές φροντίδες και για την συγκοµιδή. Τα πληθυσµιακά κενά που θα δηµιουργηθούν, θα καλυφθούν από µετανάστες τρίτων χωρών, που στην ύπαιθρο θα αναζητήσουν ένα καλύτερο µέλλον. Στη δεκαετία του 1990, µετανάστες από την ανατολική Ευρώπη ήταν η κύρια δύναµη συγκοµιδής των καρπών της ελληνικής υπαίθρου. Στην τρέχουσα δεκαετία και ιδιαίτερα τα επόµενα χρόνια, τη θέση τους παίρνουν οι µετανάστες του τρίτου κόσµου.

K

ΑΡΘΡΟ του Νίκου Μανάβη δηµοσιογράφου

µ·ı·›ÓÂÈ Ô Î·ÈÙ·ÏÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ ‡·ÈıÚÔ Τα επόµενα χρόνια, οι αγροτικές εκµεταλλεύσεις θα µειώνονται σε αριθµό και θα αυξάνουν σε µέγεθος. Αυτό επιβάλλουν οι ανάγκες επέκτασης και βαθέµατος των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Ταυτόχρονα µε τη µείωση του αγροτικού πληθυσµού,

αρχίζει να επανεµφανίζεται το διατροφικό πρόβληµα στην Ευρώπη. Πριν µερικές εβδοµάδες, ο Παγκόσµιος Οργανισµός Τροφίµων (FAO) ανακοίνωσε ότι τα επόµενα χρόνια τα τρόφιµα θα είναι ακριβότερα και κατώτερης ποιότητας. Ένα φιλοαγροτικό πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης θα µπορούσε να ανασχέσει αυτές τις εξελίξεις, αν ενίσχυε την κοινή δράση στην παραγωγή των αγροτών, αν στήριζε τις καλλιεργητικές τους προσπάθειες µε τα νέα επιστηµονικά τεχνικά επιτεύγµατα. Αν έθετε ως πρώτη προτεραιότητα, την κοινή αξιοποίηση της αγροτικής γης και του ζωικού κεφαλαίου µέσα από τους συνεταιρισµούς. Για να γίνουν τα παραπάνω, το πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης θα έπρεπε: Να χρηµατοδοτεί ερευνητικά προγράµµατα για την ορθή οργάνωση των µικρών αγροτικών εκµεταλλεύσεων. Να χρηµατοδοτεί τους αγροτικούς συνεταιρισµούς για την απόκτηση καλλιεργητικών µέσων για κοινή χρήση. Να χρηµατοδοτεί τους συνεταιρισµούς για την εκπόνηση και εφαρµογή προγραµµάτων αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών µεγάλης κλίµακας (π.χ. για ένα ολόκληρο χωριό). Να χρηµατοδοτεί την στελέχωση των αγροτικών συνεταιρισµών µε το αναγκαίο επιστηµονικό δυναµικό, γεωπόνους, κτηνιάτρους, οικονοµολόγους, χηµικούς, τεχνολόγους τροφίµων, κλπ. Η µείωση των επιδοτήσεων για σηµαντικές κατηγορίες βιοκαλλιεργητών, σε συνδυασµό µε τον τρόπο που γίνεται η διαχείριση των ποιοτικών παρακρατηµάτων, θα οδηγήσει σε καταστροφή ακόµη και τα δυναµικά τµήµατα των µικρών παραγωγών που είχαν επενδύσει στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων. Οι κλιµατικές αλλαγές ανάγκασαν το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για πρώτη φορά τα τελευταία 30 χρόνια, να δείξει ενδιαφέρον για τα εγγειοβελτιωτικά έργα που χρειάζεται ο πρωτογενής τοµέας. Ωστόσο, οι πόροι που διατίθενται, είναι ανεπαρκέστατοι. Αν µάλιστα συνεκτιµήσουµε ότι το Υπουργείο ΠΕΧΩ∆Ε έχει αναθέσει µελέτες για να διαπιστώσει τις υδρολογικές ανάγκες κάθε νοµού, φοβόµαστε πως ακόµη και «ώριµα» έργα δεν πρόκειται να υλοποιηθούν µε πρόσχηµα την έλλειψη ολοκληρωµένων στρατηγικών µελετών. Στο πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης δεν υπάρχει ούτε ένα µέτρο που να προωθεί την κοινή καλλιεργητική δράση των φτωχοµεσαίων αγροτών. Το κύριο µέτρο χρηµατοδότησης των επενδύσεων στις αγροτικές εκµεταλλεύσεις, έχει µειωµένους πόρους. Κι επειδή θα τεθεί κριτήριο της βιωσιµότητας για τις αγροτικές εκµεταλλεύσεις, οι πόροι του προγράµµατος αναµένεται να κατευθυνθούν σχεδόν αποκλειστικά σε λίγους µεγάλους αγρότες. Οι φτωχοµεσαίοι αγρότες δεν πρέπει να αντιµετωπίζουν το πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης ως µια χαµένη υπόθεση. Μπορούν και πρέπει να απαιτήσουν την ανακατανοµή των πόρων του και το ριζικό ανασχεδιασµό του.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

65

Ë ·Ù˙¤ÓÙ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ 30 Μάη ως 1 Ιουνίου πραγµατοποιείται το «Μελίαµα 2008», δηλαδή το 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μελισσοθεραπείας στην Αθήνα.

9 ως 11 Μάη πραγµατοποιείται στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, το δεύτερο φεστιβάλ ελαιολάδου και ελιάς.

6- 8 Ιουνίου πραγµατοποιείται στη Λήµνο, το συνέδριο που διοργανώνει η Εθνική ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Αµπέλου και Οίνου στη Λήµνο µε θέµα τον οινικό τουρισµό.

11 Μάη πραγµατοποιείται στην Αθήνα διαγωνισµός γευσιγνωσίας κρασιού από βιολογικά σταφύλια από τον οργανισµό πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων ∆ΗΩ. Ο διαγωνισµός θα πραγµατοποιηθεί στην Αθήνα.

23-25 Ιουνίου

15 Μάη

30 Ιουνίου 2008

είναι η τελευταία ηµέρα που µπορούν οι δικαιούχοι αγρότες να καταθέσουν τις αιτήσεις για τη λήψη εξισωτικής αποζηµίωσης. Οι αιτήσεις φέτος κατατίθενται στις κατά τόπους ενώσεις αγροτικών συνεταιρισµών. Την ίδια ηµεροµηνία (τυπικά) λήγει η περίοδος κατάθεσης των αιτήσεων για την ενεργοποίηση των δικαιωµάτων επιδότησης.

ανοίγει η δασµολογική ποσόστωση για την εισαγωγή βοοειδών αλπικών και ορεσίβιων φυλών, σύµφωνα µε ανακοίνωση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.

πραγµατοποιείται στο ∆ήµο Χερσονήσου του Νοµού Ηρακλείου Κρήτης, το International Conference on Agricultural Engineering & Industry Exhibition.

30 Ιουνίου 2008 λήγει η προθεσµία υποβολής αιτήσεων συµµετοχής στα µέτρα του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας του τρίτου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

6-10 Ιουλίου πραγµατοποιείται στην Κωνσταντινούπολη, Global Conference on Global Warming 2008.

9 ως 10 Οκτωβρίου πραγµατοποιείται στην Αθήνα, το 1ο Πανελλήνιο Επιστηµονικό Συνέδριο για το γάλα και τα προϊόντα του.

10 ως 12 Οκτωβρίου θα πραγµατοποιηθεί η 1η έκθεση για το κρέας και τα προϊόντα του, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στον Πειραιά.

23 ως 25 Μάη

31 ∆εκεµβρίου 2009

πραγµατοποιείται η κλαδική έκθεση ελαιοτεχνία στο εκθεσιακό κέντρο του πρώην ∆υτικού Αεροδροµίου (Αίθουσα ξιφασκίας στο Ελληνικό).

θα είναι η καταληκτική ηµεροµηνία για την υποχρεωτική σήµανση των προβάτων και των κατσικιών µε ηλεκτρονικούς βόλους των αιγοπροβάτων.

29 Μάη ως 1 Ιουνίου

31 ∆εκεµβρίου 2009

στις εγκαταστάσεις της Helexpo στη Θεσσαλονίκη, θα πραγµατοποιηθεί η πρώτη έκθεση BIOLOGICA.

λήγει η προθεσµία έκδοσης αδειών για τις στάνες από τους κτηνοτρόφους.

66 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Σ YNETAIPIΣTIKH T PAΠEZA Λ EΣBOY - Λ HMNOY

Παίρνουµε το

µέλλον στα χέρια µας...

O I E ° ° PAº E ™ A P X I ™ A N AYΞHΣH ΣYNETAIPIΣTIKOY KEΦAΛAIOY ME ∆IANOMH MIAΣ ¢ ø P E A N M E P I ¢ A ™ ΓIA KAΘE 10 AΞIA ΣYNETAIPIΣTIKHΣ MEPI∆AΣ 100€

Πληροφορίες: Mυτιλήνη: 43333 Λήµνος: 23333 XIOΣ: 23300

Συνεταιριστική Tράπεζα Λέσβου - Λήµνου