Νησιωτικό Αγρόκτημα 3

νησιωτικό

∞ÁÚfiÎÙËÌ· Î ΙΟΥΛΙΟΣ – ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΥΧΟΣ 3Ο

το περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

ƒ∂¶√ƒ∆∞∑ µÈÔÌ˯·ÓÈο ™Ê·Á›· §¤Û‚Ô˘ ·Ô ÙË «™ÂÏ¿¯·˜ ∞∂µ∂» ¡¤Â˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÛÙËÓ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›· °ÈÔÚÙ¤˜ ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡

™À¡∂¡∆∂À•∂π™ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΑΡΖΟΥΚΑΣ Προϊστάµενος τοµέα ελαιολάδου της Κοµισιόν

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ Πρόεδρος ΕΟΣ Σάµου

∞ƒ£ƒ∞ IΩANNHΣ ΓΚΛΑΒΑΚΗΣ Ευρωβουλευτής ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Μέλος της Πολιτικής Γραµµατείας ΣΥΝ ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΙΝΑΚΗΣ τέως Πρόεδρος Ε.Α.Σ. Λήµνου ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΙΜΑΛΗΣ Οικονοµολόγος - οινοποιός

∞ºπ∂ƒøª∞: ∫ƒ∞™π

√È ‰˘Ô fi„ÂȘ ÙˆÓ ÓËÛȈÙÈÎÒÓ ·ÌÂÏÒÓˆÓ

Σ YNETAIPIΣTIKH T PAΠEZA Λ EΣBOY - Λ HMNOY

Παίρνουµε το

µέλλον στα χέρια µας...

O I E ° ° PA º E ™ A P X I ™ A N AYΞHΣH ΣYNETAIPIΣTIKOY KEΦAΛAIOY ME ∆IANOMH MIAΣ ¢ ø P E A N M E P I ¢ A ™ ΓIA KAΘE 10 AΞIA ΣYNETAIPIΣTIKHΣ MEPI∆AΣ 100€

Πληροφορίες: Mυτιλήνη: 43333 Λήµνος: 23333 XIOΣ: 23300

Συνεταιριστική Tράπεζα Λέσβου - Λήµνου

tνησιωτικό

...Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

TEYXOΣ 3O ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 Eκδότης - ∆ιευθυντής: Mανόλης Mανώλας Yπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Μανάβης Σε αυτό τεύχος συνεργάστηκαν: Έλενα Χουσνή Αρθρογραφούν: Ιωάννης Γκλαβάκης Βαγγέλης Αποστόλου Νίκος Μαρινάκης Γιώργος Καρίµαλης ∆ιόρθωση κειµένων: Στεφανία Μπακάλη Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Yπεύθυνη Eµπορικού Tµήµατος: Aναστασία Mπαµπούλα Yπεύθυνη ∆ιαφήµισης: Μαρία Κορδερά ∆ιαφηµιστικό τµήµα: Kαλλιόπη Ψαριανού Παραγωγή - Eκτύπωση - Bιβλιοδεσία: EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 27801 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

A

υτές οι γραµµές γράφτηκαν κάποιο ζεστό βράδυ του φετινού Ιούλη... ενώ µερικές εβδοµάδες αργότερα θα ξεκινούσε ο τρύγος στους αµπελώνες του Αιγαίου. Η πορεία της αµπελοκαλλιέργειας στα νησιά του Αιγαίου δεν είναι η καλύτερη δυνατή, στη Λήµνο για παράδειγµα οι τιµές που πουλάνε τα σταφύλια οι παραγωγοί είναι κατά 50% χαµηλότερη από την επιθυµητή. Η νέα Κοινή Οργάνωση Αγοράς του αµπελοοινικού τοµέα προβλέπει επιδότηση της εκρίζωσης αµπελώνων. Επειδή όµως η Ευρωπαϊκή Ένωση φοβάται ότι σε περιοχές όπως τα νησιά του Αιγαίου θα υπάρξει ολική εκρίζωση των αµπελιών έχουν τεθεί κάποιοι περιορισµοί στην εφαρµογή του µέτρου. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται ότι οι νησιώτες αµπελουργοί έχουν µια αλλιώτικη δύναµη. Στις επιλογές τους δεν κυριαρχεί η τεχνοκρατική λογική, αλλά το µεράκι, η αγάπη για τον τόπο τους, ο πόθος να αναβιώσουν παλιές τοπικές ποικιλίες σταφυλιών που οι ιστορικές καταγραφές αναφέρουν ότι έδιναν εξαιρετικής ποιότητας κρασί. Η ανάπτυξη των πολλαπλών µορφών του αγροτουρισµού διαµορφώνει µια εναλλακτική πηγή εισοδήµατος που ίσως µεσοµακροπρόθεσµα να λύσει το πρόβληµα της βιωσιµότητας της αγροτικής παραγωγής στα νησιά. Το συνέδριο Οινοτουρισµού που διοργάνωσε η ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Οίνου και Αµπέλου στη Λήµνο στις αρχές του Ιούνη άφησε να φανεί ότι κάτι κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Θετικές εντυπώσεις άφησαν πάντως και οι υποσχέσεις του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέξανδρου Κοντού, για στήριξη του κλάδου που έδωσε από το βήµα του συνεδρίου στη Λήµνο. Ευχάριστη έκπληξη το φετινό Ιούλη αποτέλεσε η επίσκεψή µας στα Βιοµηχανικά Σφαγεία Λέσβου της Σελάχας ΑΕΒΕ, καθώς πρόκειται για µια µονάδα από αυτές που ζηλεύουµε όταν τις συναντάµε στην ηπειρωτική Ελλάδα ή το εξωτερικό. Ελπίζουµε σύντοµα να δούµε κι άλλες τέτοιες µεγάλες επενδύσεις στα νησιά µας.

ÂÚȯfiÌÂÓ· ∂ÈηÈÚfiÙËÙ· .......................................................................................................5-9 ƒÂÔÚÙ¿˙ ................................................................................................10-33 - ∆· „¿ÚÈ· ȯı˘ÔÙÚÔÊ›Ԣ ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÂÍ·ÁˆÁÈÎfi ÚÔ˚fiÓ - ¡¤Â˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÛÙËÓ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›· - Ÿ¯È ¿ÏϘ ÂÚÈÎÔ¤˜ ÛÙȘ ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ - √È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·ıÂÒÚËÛË Ù˘ ∫ÔÈÓ‹˜ ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ - ∞ÓıÂÎÙÈÎfi Î·È ·Ô‰ÔÙÈÎfi ÙÔ Úfi‚·ÙÔ §¤Û‚Ô˘ - ™ÙËÓ ·È¯Ì‹ Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ÛÊ·Á‹˜

™˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ................................................................................................16-19 - ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ª·Ú˙ԇη˜: ∆Ô Ï¿‰È Ù·Íȉ‡ÂÈ Ì ԇÚÈÔ ¿ÓÂÌÔ

Afi„ÂȘ

...............................................................................................56-59

- ∞ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ Â‰Ò Î·È ÙÒÚ·

Η σύνταξη

ÚÂÈ· Ã›Ô - ¡›ÎÔ˜ ª·ÚÈÓ¿Î˘, Ù. Úfi‰ÚÔ˜ ∂∞™ §‹ÌÓÔ˘: To ÓËÛ› Î·È ÙÔ ÎÚ·Û› - §¤Û‚Ô˜: ¢ÂÈÏ¿ ‚‹Ì·Ù· ÚÔ˜ ÙËÓ Ù˘ÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡

ƒÂÔÚÙ¿˙

...............................................................................................50-59

- °ÈÔÚÙ¤˜ ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ Û ™›ÁÚÈ Î·È Ã›Ô - √ ÔÈÓÔÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ οÓÂÈ Ù· ÚÒÙ· ÙÔ˘ ‚‹Ì·Ù· - √ ·ÏÈ¢ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ πηڛ·

T·¯˘‰ÚÔÌÂ›Ô ..............................................................................................60-61 - ªÈÎÚ‹ Ô‰‡ÛÛÂÈ· ÌÈ·˜ ÌÂÁ¿Ï˘ ·‰ÈΛ·˜

¢È¿ÏÔÁÔ˜

...............................................................................................62-65

- ∏ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ÎÚ›ÛË ¯Ù˘¿ ÙËÓ fiÚÙ· Ì·˜

ÕÚıÚ·

∞ÊȤڈ̷: ∫Ú·Û› ....................................................................................34-49 - √È ‰˘Ô fi„ÂȘ ÙˆÓ ÓËÛȈÙÈÎÒÓ ·ÌÂÏÒÓˆÓ - ∏ Ó¤· ∫ÔÈÓ‹ √ÚÁ¿ÓˆÛË ∞ÁÔÚ¿ ÎÚ·ÛÈÔ‡ - °È¿ÓÓ˘ ∫·Ú·ÁÈ¿ÓÓ˘, Úfi‰ÚÔ˜ ∂√™ ™¿ÌÔ˘ «∆Ô ªÔÛ¯¿ÙÔ ‚ڋΠÙÔ… Û›ÙÈ ÙÔ˘ ÛÙË ™¿ÌÔ» - ∏ ·Ó·‚›ˆÛË ÙÔ˘ ∞ÚÈÔ‡ÛÈÔ˘ √›ÓÔ˘ ÁÂÌ›˙ÂÈ ÂÏ›‰Â˜ ÙË ‚fi-

πˆ¿ÓÓ˘ °ÎÏ·‚¿Î˘ Â˘Úˆ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹˜ µ·ÁÁ¤Ï˘ ∞ÔÛÙfiÏÔ˘ ̤ÏÔ˜ Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜ ™À¡ Î·È ÚÒËÓ

‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹˜ ∂˘‚Ô›·˜

∞ÁÚÔÙÈ΋ ·Ù˙¤ÓÙ· ................................................................................................66

ÂÈηÈÚfiÙËÙ·

ª¤¯ÚÈ 756 ¢ÚÒ ÙÔ ÛÙÚ¤ÌÌ· ÁÈ· ÍÂÚ›˙ˆÌ· ·ÌÂÏÒÓˆÓ η εφαρµογή του κοινοτικού προγράµµατος για • εκίνησε την οριστική εγκατάλειψη αµπελώνων µε επιδότηση, που µπορεί να φθάσει µέχρι τα 756 ευρώ το στρέµµα. Είναι ένα από τα µέτρα που προβλέπει η νέα Κοινή Οργάνωση Αγοράς για τα αµπελοοινικά προϊόντα. Οι αµπελουργοί που επιθυµούν να συµµετάσχουν στο πρόγραµµα, θα πρέπει να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους µέχρι τις 5 Σεπτεµβρίου, ενώ µε εγκύκλιο της ∆ιεύθυνσης ∆ενδροκηπευτικής του υπουργείου καθορίζονται οι προϋποθέσεις και τα απαιτούµενα δικαιολογητικά. Το πρόγραµµα εκρίζωσης και οριστικής εγκατάλειψης θα εφαρµοστεί από φέτος και για τρεις αµπελουργικές περιόδους, δηλαδή µέχρι και την περίοδο 2010 2011. Επιλέξιµοι προς εκρίζωση και κοινοτική ενίσχυση είναι οι αµπελώνες που: Καλλιεργούνται µέχρι τώρα. Είναι φυτεµένοι µε οινοποιήσιµες ποικιλίες σταφυλιών. Είναι µεγαλύτεροι από δέκα στρέµµατα. Για δέκα αµπελουργικές περιόδους, προηγουµένως, οι κάτοχοί τους αµπελουργοί δεν έχουν πάρει κοινοτική ή ε-

θνική ενίσχυση για αναδιάρθρωση ή ποικιλιακή µετατροπή του αµπελώνα ή δεν έχουν φυτευτεί µε δωρεάν δικαιώµατα νέων φυτεύσεων από το εθνικό απόθεµα. Οι αµπελουργοί κάτοχοί τους δεν έχουν πάρει για µια πενταετία πριν κοινοτική επιδότηση για µέτρα που περιλαµβάνονται στην Κοινή Οργάνωση Αγοράς αµπελοοινικών. Οι αµπελουργοί που µπορούν να συµµετάσχουν στο πρόγραµµα της εκρίζωσης και να επιδοτηθούν θα πρέπει να είναι: Κάτοχοι αµπελώνων που είναι εγγεγραµµένοι στο αµπελουργικό µητρώο. Κατά προτεραιότητα όσοι είναι πάνω από 55 χρόνων. Κατά προτεραιότητα όσοι θέλουν να ξεριζώσουν ολόκληρο τον αµπελώνα τους. Οι αιτήσεις των ενδιαφερόµενων θα πρέπει να υποβληθούν στις κατά τόπους διευθύνσεις αγροτικής ανάπτυξης των Νοµαρχιών µέχρι τις 5 Σεπτεµβρίου. Μαζί µε τις αιτήσεις θα πρέπει να υποβάλλεται η επικαιροποιηµένη καρτέλα παραγωγού µε στοιχεία των αµπελοτεµαχίων και απόσπασµα αµπελουργικού µητρώου, καθώς και οι δηλώσεις συγκοµιδής των δύο τελευταίων ετών (2006 και 2007). ∆ηλώσεις συγκοµιδής ή αναλυτικές δηλώσεις παραγωγής συνεταιριστικού οινοποιείου, θα γίνονται δεκτές µόνο στην περίπτωση που ο παραγωγός παρέδωσε όλη του την ποσότητα σταφυλιών σε συνεταιριστικό οινοποιείο για τα εκριζούµενα αµπελοτεµάχια τουλάχιστον των δύο αµπελουργικών περιόδων που προηγούνται της αίτησης εκρίζωσης. Στην περίπτωση που ο αιτών εκριζώνει µέρος της αµπελουργικής του εκµετάλλευσης, θα πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφονται στη δήλωση παραγωγής συνεταιριστικού οινοποιείου οι κωδικοί (χαρτογραφικό υπόβαθρο) µητρώου, οι οποίοι συµφωνούν µε τους αντίστοιχους κωδικούς του πίνακα εκριζούµενων αµπελοτεµαχίων, (ταυτοποίηση), άλλως η αίτηση δεν γίνεται δεκτή. Το ποσό της πριµοδότησης εκρίζωσης, που θα υπολογιστεί µε τα κριτήρια που βάζει το κοινοτικό πρόγραµµα, δεν µπορεί σε καµία περίπτωση να είναι ανώτερο του ποσού που αντιστοιχεί στη µέγιστη επιτρεπόµενη παραγωγή ζώνης ΟΠΑΠ για τα αµπελοτεµάχια της ζώνης. Το ποσό αυτό υπολογίστηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων µε µικρές αποκλίσεις, σε ό,τι αφορά στο µέσο όρο παραγωγής, πολύ κοντά ή µεταξύ των 685 έως 1.230 κιλών ανά στρέµµα για όλες τις περιοχές της Ελλάδος. Και έτσι αντιστοιχεί σε ανώτατη πριµοδότηση εκρίζωσης ύψους 756 ευρώ το στρέµµα.

∞‡ÍËÛË ÌÂÏÈÛÛÔÛÌËÓÒÓ Î·È ÌÂÏÈÛÛÔÎfiÌˆÓ 5,7% αυξήθηκε στη χώρα µας, σύµφωνα µε τα ∫ ατά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο αριθµός των κυψελών µελισσών την τετραετία 2004-2007, ενώ παράλληλα την ίδια χρονικό περίοδο σηµειώθηκε και αύξηση του αριθµού των ασχολουµένων µε τη µελισσοκοµία. Από 1.388.000 κυψέλες το 2004 στην Ελλάδα, ο αριθµός τους έφθασε στο 1.467.690 το 2007, µε βάση τα στοιχεία

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

5

ÂÈηÈÚfiÙËÙ·

της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η αύξηση αυτή, κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι αποτέλεσµα των κοινοτικών κανονισµών και προγραµµάτων, που θεσπίστηκαν για την οικονοµική ενίσχυση του κλάδου της µελισσοκοµίας. Μέσω των προγραµµάτων αυτών καλύπτονται έξοδα µετακίνησης µελισσοσµηνών, χρηµατοδοτούνται δραστηριότητες για την αύξηση του αριθµού των βασιλισσών και την αγορά κυψελών και µελισσοσµηνών και για την αντιµετώπιση ασθενειών στις µέλισσες.

™Â ÈÛ·ÓÈο ¯¤ÚÈ· Î·È Ë Bertolli

κλάδο του ελαιολάδου, τη Minerva Oil, πρώτη στα ραφιναρισµένα ελαιόλαδα και την Carapelli Firenze, πρώτη στα παρθένα ελαιόλαδα. Ο πρόεδρος του ισπανικού κολοσσού κ. Jesus Salazar, δήλωσε ότι η εξαγορά της Bertolli έχει καθαρά στρατηγικό χαρακτήρα, προκειµένου να ενισχυθεί ο ισπανικός όµιλος ως ηγέτιδα δύναµη παγκοσµίως στον τοµέα του ελαιολάδου. Η εξαγορά των εµπορικών σηµάτων ελαιολάδου και ξυδιού της Bertolli περιλαµβάνει επίσης και τις ιταλικές επωνυµίες Maya, Dante και San Giorgio, καθώς και το εργοστάσιο στο Inveruro στο Μιλάνο. Με την εξαγορά της Bertolli η ισπανική εταιρεία αποκτά το 50% της αγοράς ελαιολάδου στην Ιταλία και το 33% της αγοράς του εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου. Η εξαγορά της Bertolli θα οδηγήσει τον ετήσιο τζίρο της Sos Cuetara στα 1,4 δις ευρώ, καθώς θα διακινεί το 22% της παγκόσµιας παραγωγής ελαιολάδου. Η εταιρεία µάλιστα σκοπεύει να εισάγει τις µετοχές της και στο Χρηµατιστήριο του Μιλάνου. Όπως εξηγούσε, στο προηγούµενο τεύχος του περιοδικού µας, ο διευθυντής ανάλυσης και αξιολόγησης του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιολάδου, ∆ηµήτρης Χριστοδούλου, οι εξαγωγές ιταλικών επιχειρήσεων είναι ένας από τους τρόπους που χρησιµοποιούν οι ισπανικές εταιρείες για να ελέγξουν το διεθνές εµπόριο ελαιολάδου. Μέχρι πριν λίγα χρόνια είχαν καταφέρει να είναι η ηγέτιδα δύναµη στην παραγωγή ελαιολάδου, ενώ έχοντας τον έλεγχο του εµπορίου, ουσιαστικά, καθίστανται οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού.

¢ÈÂıÓ‹˜ ‰È¿ÛÎÂ„Ë ÁÈ· ÙȘ ȯı˘ÔηÏÏȤÚÁÂȘ Οµοσπονδία Υδατοκαλλιεργειών (EAS) ∏ Ευρωπαϊκή διοργανώνει στις 15 έως 18 Σεπτεµβρίου στην Κρακο-

ισπανικό κολοσσό του ελαιολάδου Sos Cuetara πέ™ τον ρασε η µεγαλύτερη ελαιουργική εταιρεία της Ιταλίας - η Βertolli – την οποία εξαγόρασε από την αγγλο-ολανδική Unilever έναντι 630 εκατοµµυρίων ευρώ. Η εξαγορά αυτή αναµένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική αγορά ελαιολάδου, κι αυτό γιατί η Bertolli θα προτιµά να αγοράζει ελαιόλαδο από την από την Ισπανία, αντί της Ελλάδας για τις ανάγκες της τυποποίησής της. Με την εξαγορά της Bertolli συνεχίζεται η ισπανική «επέλαση» στην αγορά ελαιολάδου της Ιταλίας, αφού πέρυσι η Sos Cuetara είχε εξαγοράσει την εταιρεία Friol, που είναι leader στην ιταλική αγορά σπορελαίων, ενώ το 2005 είχε εξαγοράσει δύο επίσης σηµαντικές ιταλικές εταιρείες στον

6 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

βία της Πολωνίας διεθνή διάσκεψη για τις υδατοκαλλιέργειες. Στη διάσκεψη θα εξεταστεί η πορεία των ευρωπαϊκών υδατοκαλλιεργειών και η διαχείριση των φυσικών πόρων για την εξασφάλιση µιας βιώσιµης ανάπτυξης του κλάδου, στο πλαίσιο της νέας κοινοτικής Οδηγίας για το νερό. Παράλληλα µε τη διάσκεψη θα πραγµατοποιηθεί και έκθεση προϊόντων υδατοκαλλιεργειών, στην οποία θα παρουσιαστούν οι τελευταίες επιστηµονικές και τεχνικές εξελίξεις στον κλάδο.

∫Ú›ÛÈ̘ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ ÛÙÔÓ ¶√∂ από τη ∆ευτέρα 21 Ιουλίου στη Γε∂ παναλαµβάνονται νεύη, σε επίπεδο υπουργών Εµπορίου, οι διαπραγµατεύσεις στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου (ΠΟΕ) για την περαιτέρω φιλελευθεροποίηση των όρων διεξαγωγής του παγκόσµιου εµπορίου αγροτικών και άλλων προϊόντων. Κύριο «αγκάθι» των διαπραγµατεύσεων είναι η περικοπή των ενισχύσεων και επιδοτήσεων, που χορηγούν οι αναπτυγµένες χώρες στους αγρότες τους και τα προϊόντα τους, αν και υπάρχει διάσταση απόψεων και για άλλους τοµείς

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· του διεθνούς εµπορίου (δασµοί σε αυτοκίνητα, χηµικά και άλλα αγαθά, δικαιώµατα ευρεσιτεχνίας στα φάρµακα, δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας στις ονοµασίες ειδών διατροφής κ.α.). Στα αγροτικά προϊόντα οι απόψεις Ε.Ε. και ΗΠΑ φαίνεται πως συγκλίνουν περισσότερο από ποτέ. Βέβαια, η τελευταία πρόταση που υπέρβαλε ο επικεφαλής του ΠΟΕ για τις αγροτικές διαπραγµατεύσεις κ. Κρόφορντ Φάλκονερ, προβλέπει µείωση κατά 75% έως 85% των κοινοτικών ενισχύσεων που χορηγεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στα αγροτικά της προϊόντα. Κάτι που µεταφράζεται σε περικοπές γεωργικών δαπανών της τάξης των 17 έως 27 δις ευρώ για µια πενταετία. Για τις ΗΠΑ προβλέπεται περικοπή του 66% έως 73% των ενισχύσεων που χορηγούνται στους αµερικάνους αγρότες, ενώ 50% προτείνεται η περικοπή των αγροτικών ενισχύσεων της Ιαπωνίας. Σε πρώτη φάση προτείνεται µείωση των αγροτικών ενισχύσεων κατά 33% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία και κατά 25% στις άλλες ανεπτυγµένες χώρες. Θα υπάρξει περικοπή των δασµών που επιβάλλονται στο εµπόριο αγροτικών προϊόντων (τα οποία χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες) από 50% έως και 73%, ενώ θα περικοπούν στο µισό οι εξαγωγικές επιδοτήσεις µέχρι το 2010 και θα εξαλειφθούν µέχρι το 2013, αν και σε ορισµένα προϊόντα, όπως το βαµβάκι, προτείνεται να εξαλειφθούν άµεσα. «Η επίτευξη συµφωνίας στον ΠΟΕ περιλαµβάνει και κάποιες απαραίτητες θυσίες στη στήριξη των Ευρωπαίων αγροτών και των κοινοτικών αγροτικών προϊόντων», δήλωσε η επίτροπος Γεωργίας Μάριαν Φίσερ Μπόελ, προσθέτοντας ότι είναι κάτι που δεν αποκρύφτηκε ποτέ. «Όµως, τα θεµέλια που έχουµε βάλει µε την αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), µας επιτρέπουν να συµµετέχουµε στην αληθινά αυτή ιστορική διαπραγµάτευση από καλύτερες θέσεις. Πηγαίνουµε στη Γενεύη µε διάθεση να επιτύχουµε µια ισορροπηµένη συµφωνία, έχοντας στο µυαλό µας ένα συγκεκριµένο πλαίσιο, µέσα στο οποίο µπορούµε να κινηθούµε. Και φυσικά δεν είναι µόνο τα αγροτικά προϊόντα, αλλά και οι άλλοι τοµείς του εµπορίου και η ευελιξία που θα επιδείξουν οι εταίροι µας στον ΠΟΕ, που θα οδηγήσουν σε ένα θετικό ή µη αποτέλεσµα», υπογράµµισε καταλήγοντας η κ. Μπόελ.

∫·Ì¿ÓÈ· ÁÈ· Ù· ‚ÈÔÏÔÁÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ·fi ÙËÓ ∂˘Úˆ·˚΋ ∂ÈÙÚÔ‹ γεωργία: ωφέλιµη για τη φύση, ωφέλιµη «µ ιολογική για εσάς» είναι ο τίτλος καµπάνιας προβολής της βιολογικής γεωργίας που χρηµατοδοτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως ανέφερε η αρµόδια επίτροπος Μάριαν Φίσερ Μπόελ, κατά τη διάρκεια συνέντευξης, στόχοι της εκστρατείας είναι να ενηµερωθούν οι καταναλωτές για την έννοια και τα οφέλη της βιολογικής γεωργίας, καθώς και για τις µεθόδους παραγωγής των προϊόντων. Η εκστρατεία θα εστιάσει στην ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, ειδικά για τους νέους και τα παιδιά, ώστε να αναπτυχθεί περισσότερο η βιολογική γεωργία.

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Σύµφωνα µε την επίτροπο, η βιολογική γεωργία παρουσιάζει έντονους ρυθµούς ανάπτυξης. Το 2005, συνολικά 182.305 άτοµα απασχολήθηκαν σε όλους τους τοµείς εργασίας που αφορούν τα βιολογικά προϊόντα: παραγωγή µεταποίηση -εµπορία. ∆ηλαδή, αύξηση 13,4% σε σχέση µε το 2004. Επίσης, η λιανική αγορά βιολογικών προϊόντων παρουσίασε αύξηση από 5 έως 30%, ανάλογα µε τη χώρα. Παράλληλα, η επίτροπος, ανακοίνωσε πως σύντοµα θα προκηρυχθεί από την Επιτροπή διαγωνισµός για τη δηµιουργία νέου λογότυπου για τη σήµανση των βιολογικών προϊόντων. Για περισσότερες πληροφορίες µπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: www.organic-farming.europa.eu

™Ù·ıÂÚfiÙËÙ· ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ‚Ô›Ԣ ÎÚ¤·ÙÔ˜ µε τα στοιχεία που έδωσε στη δηµοσιότητα η ™ ύµφωνα Eurostat, ο συνολικός πληθυσµός των βοοειδών στα 27 κράτη µέλη της Κοινότητας, παρουσιάζει σταθεροποιητικές τάσεις. Σταθερότητα στην ευρωπαϊκή αγορά βοείου κρέατος δείχνουν τα στοιχεία που έδωσε στη δηµοσιότητα η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurostat), σύµφωνα µε τα οποία, ο συνολικός πληθυσµός των βοοειδών στα 27 κράτη µέλη της Κοινότητας αυξήθηκε πέρυσι κατά 0,3%, φέτος αναµένεται να αυξηθεί ελαφρά, ενώ του χρόνου να σηµειώσει µικρή κάµψη. Κατά την εκτίµηση της Eurostat, η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2003 και ύστερα είναι και θα παραµείνει ελλειµµατική στο βόειο κρέας και τα ζώντα βοοειδή, καθώς οι εισαγωγές υπερβαίνουν τις εξαγωγές.

O συνολικός αριθµός των βοοειδών στα 27 κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξήθηκε το 2007, σε σύγκριση µε τον προηγούµενο χρόνο, κατά 0,3%, προσεγγίζοντας τα 62.500.000 ζώα. Η κοινοτική παραγωγή βοείου κρέατος αυξήθηκε πέρυσι κατά 0,6%, αν και ο αριθµός των βοοειδών που οδηγήθηκαν στα σφαγεία για σφαγή µειώθηκε κατά 1,6%. Στην Ελλάδα, ο αριθµός των εκτρεφόµενων βοοειδών ήταν πέρυσι 682.000 ζώα (µειωµένος κατά 0,10%). ∆ηλαδή, λί-

πό το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να απενταχθούν οριστικά τα παλαιά κτηνοτροφικά σχέδια βελτίωσης που δεν έχουν πληρωθεί και να γίνουν περικοπές στις επιχορηγήσεις που αντιστοιχούν στα νέα σχέδια βελτίωσης, αυτά δηλαδή που καλύπτονται µε την Κοινή Υπουργική Απόφαση 637. Το θέµα έφθασε στη Βουλή από τη βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Ευαγγελία Αµανατίδου – Πασχαλίδου. Σηµειώνουµε ότι κατά την επίσκεψή του στα Τρίκαλα, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέξανδρος Κοντός, είχε υποσχεθεί ότι θα δοθεί τρίµηνη παράταση στα παλαιά σχέδια βελτίωσης. Μέχρι το τέλος του Ιουλίου, όµως, δεν είδαµε κάποια απάντηση από την πλευρά του υπουργείου.

°È· ÔÈÔÓ ¯Ù˘¿ÂÈ Ë Î·Ì¿Ó· φετινό Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι ∆ οκίνησε τη διαδικασία περικοπής κατά 10% των αγροτι-

γο πάνω από το 1% του συνολικού αριθµού των ζώων στα 27 κράτη µέλη της Κοινότητας. Από τα εκτρεφόµενα βοοειδή στην Ελλάδα, τα 194.000 ήταν πέρυσι ηλικίας κάτω του ενός έτους (αύξηση σε σχέση µε το 2006 κατά 1,54%), 133.000 µεταξύ 1-2 ετών (αύξηση κατά 5,49%) και 355.000 ηλικίας πάνω από δύο ετών (µείωση κατά 2,88%). Από τα 682.000 βοοειδή, τα 295.000 (µειωµένα κατά 3,65% σε σχέση µε το 2006) ήταν αγελάδες, εκ των οποίων, αυτές που χρησιµοποιήθηκαν για γαλακτοπαραγωγή ανέρχονταν σε 150.000 (λιγότερες κατά 10,58% σε σχέση µε το 2006).

κών επιδοτήσεων στη χώρα µας, έχοντας ως αιτία τη µακροχρόνια αδυναµία των ελληνικών κυβερνήσεων να συγκροτήσουν ένα αξιόπιστο Ολοκληρωµένο Σύστηµα Ελέγχου και ∆ιαχείρισης των επιδοτήσεων. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Αλέξανδρος Κοντός, έσπευσε πάντως να διαβεβαιώσει ότι κανένας Έλληνας παραγωγός δεν θα χάσει την επιδότηση του. Ωστόσο, από τις ατασθαλίες στο ΟΣ∆Ε κάποιοι έχουν βγει κερδισµένοι. Το ποιοι είναι αυτοί και τι ποσά έχουν λάβει, το γνωρίζει πολύ καλά το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Έστω και στο παραπέντε, λοιπόν, ας κάνει τα δέοντα για να πάει κάθε κατεργάρης στον πάγκο του και να πάψει η χώρα µας να πληρώνει υπέρογκα πρόστιµα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

∂›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ; τεύχος του περιοδικού «Ελιά και Ελαιόλα™ τοδο»τελευταίο διαβάσαµε µια κριτική στο αφιέρωµα για το ελληνικό λάδι της εφηµερίδας «Η ΑΠΟΨΗ». Στα πολλά «µαργαριτάρια» που διαβάσαµε, ήταν ότι το λάδι αναλόγως µε την προέλευσή του, παίρνει και το όνοµά του, δηλαδή ορυκτέλαιο, συνθετικό λάδι, ελαιόλαδο, ηλιέλαιο, αραβοσιτέλαιο, σογιέλαιο και πάει λέγοντας. Σε άλλο σηµείο του πολυσέλιδου αφιερώµατος υπήρχε ο τίτλος «Σπορέλαιο – Το ραφιναρισµένο ελαιόλαδο!». Προφανώς, ο συντάκτης του αφιερώµατος στην κρίση του ηλιελαίου το µόνο πρόβληµα που είδε ήταν ότι στο επιµολυσµένο ηλιέλαιο δεν είχε επιβληθεί ο αναλογούν ειδικός φόρος υγρών καυσίµων. Θεωρούµε απαράδεκτο σε τέτοιου επιπέδου αφιέρωµα να περιλαµβάνονται άρθρα από όλη την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης κι ελπίζουµε η έκδοση να µη στηρίχθηκε οικονοµικά από το υπουργείο.

∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ٷ Û¯¤‰È· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘; αρχές του Ιουλίου όταν η εφηµερίδα της Μυτιλή◊ ταν νης «Εµπρός» αποκάλυψε ότι έχει ληφθεί απόφαση α-

√ ∫·Ú·Ì›¯·˜ ÛÙÔ «ÓËÛȈÙÈÎfi ∞ÁÚfiÎÙËÌ·» Μάιο, το «νησιωτικό Αγρόκτηµα» βρέθη∆ ονκε περασµένο στην έκθεση «Ελαιοτεχνία». Το δεύτερο τεύχος του περιοδικού µας έγινε για ακόµη µια φορά ανάρπαστο και το περίπτερό µας δέχθηκε µεγάλο αριθµό επισκεπτών. Ένας από αυτούς ήταν και ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ Τζαννέτος Καραµίχας.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

9

ÚÂÔÚÙ¿˙ ºÙˆ¯fi˜ Û˘ÁÁÂÓ‹˜ ÙˆÓ ÂÍ·ÁˆÁÒÓ ÙÔ ‚fiÚÂÈÔ ∞ÈÁ·›Ô

∆· „¿ÚÈ· ȯı˘ÔÙÚÔÊ›Ԣ ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÂÍ·ÁˆÁÈÎfi ÚÔ˚fiÓ

™

το περιθώριο των εξαγωγών βρίσκο νται τα νησιά του βορείου Αιγαίου, κα θώς καταλαµβάνουν την 11 θέση µε ταξύ των 13 περιφερειών της χώρας. Υπάρχει κίνδυνος, µάλιστα, στα επόµε να χρόνια οι εξαγωγές του βορείου Αιγαίου να πέσουν κάτω από το επίπεδο των εξαγωγών του νοτί ου Αιγαίου, διότι το 2007 οι εξαγωγές του νοτίου Αιγαίου παρουσίασαν θεαµατική άνοδο, ενώ οι εξα γωγές του βορείου Αιγαίου µικρή κάµψη. Αν οι τά σεις αυτές συνεχιστούν, τότε τα νησιά του βορείου Αιγαίου θα κατεβούν µια θέση κι από την 11η θέση θα βρεθούν στην 12η, ενώ στην τελευταία θέση βρίσκονται τα νησιά του Ιονίου. Όµως το σηµαντικό τερο στοιχείο είναι ότι το σύνολο της εξαγωγικής προσπάθειας στα νησιά του βορείου Αιγαίου φθάνει στο εξαιρετικά ισχνό ποσοστό 0,64% του συνόλου των εξαγωγών. Οριακά χαµηλότερα βρίσκονται οι ε ξαγωγές του νοτίου Αιγαίου και πολύ πιο κάτω οι ε ξαγωγές των νησιών του Ιονίου. Στην ίδια µοίρα επίσης βρίσκεται η περιφέρεια της Ηπείρου, αφού οι εξαγωγές της δεν καταφέρνουν να αγγίξουν το 1% των εξαγωγών της χώρας. Τα παραπάνω προκύπτουν από την ανάλυση των στοιχείων που παρουσιάστηκαν στις ηµερίδες που έγιναν κατά τη διάρκεια του Ιουνίου στη Σάµο, τη Χίο και τη Λέσβο από το Σύνδεσµο Εξαγωγών Βορείου Ελλάδας και το ΚΕΤΑ Βορείου Αιγαίου. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι τα νησιά µας βρίσκονται στο περιθώριο της οικονοµικής ανάπτυξης. Για την ακρίβεια, χαρακτηρίζονται από παραγωγική καχεξία και οι τοπικές παραγωγικές επιχειρήσεις έχουν έντονη εσωστρεφή τάση. Αυτό που δεν αναφέρθηκε στα στοιχεία που παρουσίασε η υπεύθυνη έρευνας και ανάπτυξης είναι ότι κλάδος των κτηνοτροφικών και γαλακτοκοµικών προϊόντων λάµπει δια της σχεδόν ολοκληρωτικής απουσίας του από τις εξαγωγές του βορείου Αιγαίου. Ο µεγαλύτερος όγκος των εξαγωγών του βορείου Αιγαίου κατευθύνεται στις χώρες µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ µόλις ένα ποσοστό 9% ως 16% κατευθύνεται σε τρίτες χώρες. Ο κλάδος των τροφίµων το 2007 έδωσε το 83,8% των εξαγωγών της περιφέρειας και ο κλάδος των ποτών το 5,8% των εξαγωγών. Από τους κυριότερους εξαγωγικούς προορισµούς σε περιφερειακό επίπεδο είναι η Ιταλία µε 23,6%, καθώς στη χώρα αυτή εξάγεται χύµα ελαιόλαδο από

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Η συνεχής αύξηση αλιευµάτων και η ταυτόχρονη µείωση των ιχθυοαποθεµάτων στις θάλασσες ανοίγουν το δρόµο για ακόµη µεγαλύτερη ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών

τη Λέσβο, ψάρια ιχθυοτροφείου και όστρακα. Ακολουθεί στη δεύτερη θέση η Γαλλία µε 16% που απορροφά το µεγαλύτερο όγκο παραγωγής κρασιού της Σάµου. Η τρίτη θέση ανήκει στην Αγγλία που παρουσιάζει µεγάλη ανάπτυξη ως αγορά, αφού απορροφά το 9,9% των εξαγωγών µας. Η έκπληξη έρχεται από την Ισπανία και την Πορτογαλία που καταλαµβάνουν την τέταρτη και την πέµπτη θέση, µε 9,8% και 7,8% αντίστοιχα, των εξαγωγών µας. Αρνητική έκπληξη αποτελεί η Γερµανία, στην οποία φθάνει µόλις το 5,9% των εξαγωγών µας. Πολύ µεγάλη αύξηση, ωστόσο, παρουσιάζουν οι εξαγωγές προς την Τουρκία και προς τη Βουλγαρία, κάτι που δείχνει ότι µελλοντικά µπορούν να αποτελέσουν πολύ σηµαντικές αγορές για τα προϊόντα των νησιών µας.

√È ÂÍ·ÁˆÁ¤˜ ·Ó¿ ÓÔÌfi Η συντριπτική πλειοψηφία των εξαγωγών του βορεί-

t ου Αιγαίου πραγµατοποιείται από το νοµό της Χίου, ενώ οι νοµοί Λέσβου και Σάµου είναι οι φτωχοί συγγενείς των εξαγωγών. Είναι χαρακτηριστικό, πάντως, ότι κατά το 2007 οι εξαγωγές της Χίου ανήλθαν στα 99,77 εκατοµµύρια ευρώ, του νοµού Σάµου στα 5,6 εκατοµµύρια ευρώ και του νοµού Λέσβου στα 4,97 εκατοµµύρια ευρώ. Ο κύριος εξαγωγικός προορισµός για το 2007 του νοµού Λέσβου ήταν η Γερµανία που απορρόφησε το 28,2% των εξαγωγών, του νοµού Σάµου η Γαλλία, που απορρόφησε το 72,9% και της Χίου η Ιταλία, που απορρόφησε το 25,4%. Η Χίος δείχνει µια σταθερά ανοδική πορεία στις εξαγωγές της, αφού το 2003 ήταν 46,66 εκατοµµύρια ευρώ, το 2004 ανήλθαν στα 49,88 εκατοµµύρια ευρώ, το 2005 στα 87,73 εκατοµµύρια ευρώ, το 2006 στα 95,69 εκατοµµύρια ευρώ και το 2007 στα 99,77 εκατοµµύρια ευρώ. Στο νοµό της Χίο το «βαρύ πυροβολικό» είναι οι ιχθυοκαλλιέργειες, όπως προαναφέρθηκε. Κάτι που αποδεικνύεται από το ότι η κατηγορία ψάρια και µαλακόστρακα δίνει το 81,87% των εξαγωγών του νοµού και η κατηγορία παρασκευάσµατα κρεάτων και ψαριών το 16,51%

Από τους κυριότερους εξαγωγικούς προορισµούς σε περιφερειακό επίπεδο είναι η Ιταλία µε 23,6%, καθώς στη χώρα αυτή εξάγεται χύµα ελαιόλαδο από τη Λέσβο, ψάρια ιχθυοτροφείου και όστρακα των εξαγωγών. Τα ονοµαστά γλυκά του κουταλιού της Χίου και η µαστίχα περιλαµβάνονται στην κατηγορία ζάχαρα και ζαχαρώδη παρασκευάσµατα που δίνουν το 1,13% των εξαγωγών του νοµού. Οι εξαγωγές του νοµού Λέσβου παρουσιάζουν µεγάλη διακύµανση και σχετίζονται άµεσα µε την παραγωγή ελαιολάδου. Έτσι το 2003 οι εξαγωγές έφθασαν στα 18,24 εκατοµµύρια ευρώ, το 2004 οι εξαγωγές πέφτουν στα 2,13 εκατοµµύρια ευρώ, το 2005 ανεβαίνουν στα 6,46 εκατοµµύρια ευρώ, το 2006 φθάνουν στα 12,5 εκατοµµύρια ευρώ για να

AÏÌÂÎÙÈο Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· H A˘Á¤ÚÔ˜ A.E. ÂÈÛ¿ÁÂÈ Î·È ÂÁηıÈÛÙ¿ ·ÏÌÂÎÙÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ·ÁÂÏ¿‰ˆÓ Î·È ·ÈÁÔÚÔ‚¿ÙˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ù‡ˆÓ. ∆Ô Î·Ù¿ÛÙËÌ· Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜ ÛÙÔÓ ∞ÏÈÛÛfi ∞¯·˝·˜ ‰È·ı¤ÙÂÈ ÌÈ· ÂÎÙÂٷ̤ÓË Áο̷ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È Ï‹ÚË ÛÂÈÚ¿ ·ÓÙ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ.

∆·Èӛ˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ¢È·Ù›ıÂÓÙ·È Ù·Èӛ˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ – ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜ – ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ̋ÎÔ˜, Á·Ï‚·ÓÈṲ̂Ó˜ ÂÓ ıÂÚÌÒ, Ì ۇÛÙËÌ· ÂÁÎψ‚ÈÛÌÔ‡. ¢ÂÓ ··ÈÙÂ›Ù·È ÙÛÈÌÂÓÙ¤ÓÈ· ‚¿ÛË. ¢È·Ù›ıÂÙ·È ÂÓÛ›ÚˆÛË Î·Ï·ÌÔÎÈÔ‡ ·Ú›ÛÙ˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Û ۿÎÔ˘˜

¶ÔÈÌÓÈÔÛÙ¿ÛÈ· Ù‡Ô˘ ÙÔ‡ÓÂÏ ÀÂÚÛ‡Á¯ÚÔÓ· ÔÈÌÓÈÔÛÙ¿ÛÈ·, Û‡Ìʈӷ Ì fiϘ ÙȘ ÚԉȷÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘. ¢È·ı¤ÙÔ˘Ó ¤ÁÎÚÈÛË Ù‡Ô˘ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÍË Ù˘ ηٷÛ΢‹˜ ÛÙ· ™¯¤‰È· µÂÏÙ›ˆÛ˘. √ÚÔÊ‹ ·fi Ï·Ì·Ú›Ó· ‚ÈÔÌ˯·ÓÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ‹ ¿ÓÂÏ. ∞·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ·fi ¿‰ÂÈ· ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹˜.

∂ÓÛÈÚԉȷÓÔÌ›˜ ∂ÓÛÈÚԉȷÓÔ̤·˜ Û˘ÚfiÌÂÓÔ˜ ‹ ·˘ÙÔÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ˜, ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜, ÂȉÈο ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓÔ˜ ÁÈ· ÚÔ‚·ÙÔÙÚÔÊÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜.

*ŸÏ· Ù· ·ÓˆÙ¤Úˆ Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ ÂÁÎÚ›ÛÂȘ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÍË ÛÙÔ˘˜ ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜. * ∞Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ηٷÛ΢¤˜ Ì ÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ Ù¯ÓÈÎÔ‡˜ Û fiÏË ÙË ¯ÒÚ·.

AY°EPO™ A.E.: AÏÈÛÛfi˜ A¯·˝·˜, ÙËÏ.: 26930 72210-11, Fax: 26930 72212, Site: www.avgeros.gr, E-mail: avgerosd@otenet.gr

ÚÂÔÚÙ¿˙

Το Αιγαίο θεωρείται µια από τις καλύτερες θάλασσες για την ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών ειδών της Μεσογείου

ξαναπέσουν το 2007 στα 4,97 εκατοµµύρια ευρώ. Το ελαιόλαδο, και γενικά τα παντός είδους έλαια και λίπη, το 2007 κάλυψαν το 78,02% των εξαγωγών τροφίµων του νοµού Λέσβου. Ένα µικρότερο ποσοστό, αλλά όχι ευκαταφρόνητο, της τάξης του 16,70% κάλυψαν οι εξαγωγές ψαριών και µαλακόστρακων. Πρόκειται για ψάρια ιχθυοτροφείου, αλλά και για όστρακα, που παράγονται στον κόλπο της Καλλονής (π.χ. χάβαρα). Εντυπωσιακό είναι, από αρνητική σκοπιά, ότι ο µοναδικός νοµός του Αιγαίου που έχει τη δυνατότητα να παράγει φέτα έχει εξαιρετικά περιορισµένες εξαγωγές γαλακτοκοµικών προϊόντων µε µόλις 3,54%, κάτι που δείχνει ότι ο κλάδος της τυροκοµίας στη Λέσβο και τη Λήµνο έχει ως σήµερα εντελώς λάθος προσανατολισµό. Συνολικά ο τοµέας των τροφίµων το 2007 κάλυψε το 40,9% των εξαγωγών του νοµού. ∆υστυχώς, δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για τον κλάδο των ποτών όπου είναι βέβαιο ότι σηµαντική παρουσία έχει ο τοµέας των αποσταγµάτων λόγω της µεγάλης παραγωγής ούζου. Στο νοµό Σάµου, οι εξαγωγές κατά κύριο λόγο στηρίζονται στα εξαιρετικής ποιότητας κρασιά. Η διακύµανση των εξαγωγών του νοµού είναι µικρή, καθώς η παραγωγή κρασιού δεν παρουσιάζει τις γνωστές µεγάλες διακυµάνσεις που παρουσιάζει η παραγωγή ελαιολάδου. Ειδικότερα οι εξαγωγές του νοµού Σά-

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

µου το 2003 ήταν 6,4 εκατοµµύρια ευρώ, το 2004 ήταν 6,85 εκατοµµύρια ευρώ, το 2005 5,08 εκατοµµύρια ευρώ, το 2006 6,96 εκατοµµύρια ευρώ και το 2007 ήταν 5,64 εκατοµµύρια ευρώ. Στο νοµό Σάµου οι εξαγωγές κρασιού καλύπτουν το 84,1% των εξαγωγών του νοµού κατά το 2007. Επιπλέον, από τη Σάµο και την Ικαρία δεν γίνονται εξαγωγές τροφίµων.

™˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Στο σηµερινό περιβάλλον του διεθνούς εµπορίου, οι µικρές επιχειρήσεις του βορείου Αιγαίου είναι αδύνατο να ανταγωνιστούν τα µεγάλα πολυεθνικά και πολυκλαδικά συγκροτήµατα του τοµέα τροφίµων και ποτών. Είναι απαραίτητο να δηµιουργηθούν δοµές που θα ενηµερώσουν σωστά τις τοπικές επιχειρήσεις για τα βήµατα που πρέπει να κάνουν προκειµένου τα προϊόντα τους να φθάσουν στις διεθνείς αγορές. Επίσης µέσα από κοινές δράσεις µπορεί να µειωθεί το κόστος που συνεπάγονται οι εξαγωγές. Ιδιαίτερο βάρος πρέπει να δοθεί στη δηµιουργία εξαγωγικού προσανατολισµού στις τοπικές τυροκοµικές επιχειρήσεις. Η ανάπτυξή τους και οι εξαγωγές είναι η µόνη διέξοδος για την επιβίωσή τους, αλλά και για να αποκτήσουν ικανοποιητικό εισόδηµα οι κτηνοτρόφοι των νησιών µας.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ¡¤· ÚÔ˚fiÓÙ·, Ӥ˜ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ÂÌÊ¿ÓÈÛË Ó¤ˆÓ ÂȯÂÈÚ‹ÛˆÓ

¡¤Â˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÛÙËÓ ÂÏ·ÈÔÎÔÌ›·

Τα ελαιουργικά µηχανήµατα που εκτέθηκαν στην έκθεση «Ελαιοτεχνία» συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον πολλών ελαιοτριβέων από όλη τη χώρα.

ª

ήνας του ελαιολάδου ήταν ο φετινός Μάιος, χάρη στις δύο εκθέσεις που έγιναν στην Αθήνα. Βάσει του χρόνου που πέρασε µπορούµε να βγάλουµε πιο ουσιαστικά συµπεράσµατα, λαµβάνοντας υπόψη τόσο τις γενικότερες τάσεις του ελαιοκοµικού τοµέα, όσο και τις εξελίξεις που δροµολογούνται σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Όλα δείχνουν ότι το ελαιόλαδο είναι ένα προϊόν που έχει µέλλον, κι αυτό γιατί υπάρχει ραγδαία ανάπτυξη της κατανάλωσης ελαιολάδου, ενώ ακόµη πιο µεγάλη είναι η αύξηση της παραγωγής του. Εποµένως, σωστά ο προϊστάµενος του τοµέα Ελαιολάδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οικονοµολόγος, Παναγιώτης Μπαρζούκας, διαπιστώνει ότι «το λάδι είναι trendy». Αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι όλοι θα καταφέρουν να επιβιώσουν στο όλο και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον που δηµιουργείται. Πολύ πιο δύσκολα, πάντως, είναι τα πράγµατα για την ελαιοκοµία στα νησιά του Αιγαίου, η οποία αν δεν βρει το δικό της, ξεχωριστό δρόµο, αν δεν καταφέρει να φτιάξει το δικό της καταναλωτικό κοινό είναι καταδικασµένη να χαθεί. Συνεπώς, η ελαιοκοµία στα νησιά µας βρίσκεται µπροστά σε ένα µεγάλο στοίχηµα, το οποίο ή θα καταφέρει να κερδίσει ή θα το χάσει.

ªÔÓÙÂÚÓÈÛÌfi˜ Î·È ·Ú¿‰ÔÛË Στο Φεστιβάλ Ελαιολάδου και Ελιάς είδαµε ένα ολόκληρο περίπτερο να έχει στηθεί µε µοντέρνα υλικά µόνο και µόνο για να προβάλει µια νέα συσκευασία ελαιολάδου η οποία επιτρέπει στον καταναλωτή να ψεκάζει την σαλάτα του ή το φαγητό του µε ελαιόλαδο. Ναι, σωστά διαβάσα-

14 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

τε, να ψεκάζει. Σίγουρα θα πρέπει να είναι τροµερά εκκεντρικός κάποιος Έλληνας για να ψεκάζει τη σαλάτα του µε ελαιόλαδο. Όµως ένας Γερµανός, ένας Ρώσος ή ένας Κινέζος που είναι πολύ πιθανό να αγνοεί την ύπαρξη του ελαιολάδου, είναι πολύ πιθανότερο να προτιµήσει µια µικρή συσκευασία ελαιολάδου που θα την αγοράσει χωρίς να σκεφθεί το κόστος της. Επίσης είναι πολύ πιθανό να προτιµά να ψεκάζει το ελαιόλαδο ώστε να δηµιουργεί ένα λεπτό στρώµα ελαιολάδου στη σαλάτα του, παρά να ρίχνει αρκετό λάδι στο πιάτο του ώστε η ντοµάτα ή το µαρούλι να «κολυµπάνε» σ’ αυτό. Λίγα µέτρα πιο πέρα, σε ένα άλλο περίπτερο, είδαµε δύο µεγάλα κοφίνια γεµάτα µε µικρά σαπούνια. Η συσκευασία τους έγραφε ότι παράγονταν στην ορεινή Αρκαδία από εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο και νερό της βροχής. Κάθε µικρό σαπούνι, το βάρος του οποίου δεν ξεπερνούσε τα πενήντα γραµµάρια πωλούνταν προς οκτώ ευρώ το ένα. Εκεί κοντά επίσης είδαµε και µηχανήµατα ελαιοτριβείου που µας γύρισαν στην εποχή των «τσουπιών» (σακιά από λινάρι στα οποία έµπαινε η ελαιόπαστα) και των πιεστηρίων. Τα παραδείγµατα των τριών προαναφερθέντων προϊόντων δείχνουν ότι στον τοµέα του ελαιολάδου αυτή την περίοδο δεν υπάρχει µια συγκεκριµένη τάση που να κυριαρχεί. ∆εν κυριαρχεί ούτε ο µοντερνισµός, ούτε η παράδοση. Όλες οι τάσεις συνυπάρχουν κι είναι λογικό, γιατί οι λαοί της Μεσογείου, που είναι οι κύριοι παραγωγοί και καταναλωτές του ελαιολάδου, έχουν συναισθηµατικό δέσιµο µε την ελαιοκοµία και τον πολιτισµό που έχει αναπτυχθεί γύρω από αυτή. Για τα δισεκατοµµύρια των κατοίκων της Ινδίας, της Κί-

t Το λάδι είναι trendy. Αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι όλοι θα καταφέρουν να επιβιώσουν στο όλο και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον που δηµιουργείται νας και των άλλων χωρών της Ασίας, όµως, τα πράγµατα είναι διαφορετικά. Γι’ αυτούς τους λαούς το ελαιόλαδο είναι ένα νέο, ακριβό προϊόν, που έρχεται από την αναπτυγµένη Ευρώπη και απευθύνεται σε λίγους. Με λίγα λόγια, είναι µοντέρνο και ακριβό. Είναι πολύ εύκολο να πει κανείς ότι η τάση του µοντερνισµού θα επικρατήσει. Όµως οποιοσδήποτε προσπαθήσει να κάνει τον προφήτη, θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι πάνω από το 80% της παγκόσµιας παραγωγής ελαιολάδου καταναλώνεται στις χώρες της Μεσογείου. Αντί να καταφεύγουµε στις προφητείες, είναι καλύτερο να κάνουµε αυτό που πρέπει, δηλαδή να λαµβάνουµε υπόψη τα χαρακτηριστικά κάθε αγοράς και ανάλογα να διαµορφώνεται η εµπορική πολιτική για την προώθηση του ελαιολάδου.

∞ÏÏ·Á‹ ÈÛÔÚÚÔÈÒÓ Στην έκθεση «Ελαιοτεχνία» κυριάρχησε η παρουσία των επιχειρήσεων που παράγουν ελαιουργικά µηχανήµατα. Πέρα από τις παραδοσιακές δυνάµεις του κλάδου (Pieralisi, Alfa Laval), εντυπωσιακή παρουσία είχαν πολλές τουρκικές εταιρείες, οι οποίες ξεχώρισαν για τις εξαιρετικά ελκυστικές τους τιµές. Τo δρόµο για την είσοδο των τουρκικών επιχειρήσεων άνοιξε η Europolat, που σταδιακά εξελίσσεται σε έναν από τους µεγαλύτερους παίκτες στον τοµέα των ελαιουργικών µηχανηµάτων στη χώρα µας. Η είσοδος των τουρκικών επιχειρήσεων σε αυτόν το κλάδο έχει προβληµατίσει τις άλλες επιχειρήσεις, καθώς προσφέρουν τα µηχανήµατά τους σε πολύ ελκυστικές τιµές. Η απάντηση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων είναι ότι τα δικά τους µηχανήµατα έχουν καλύτερη ποιότητα και µεγαλύτερα αξιοπιστία. Ορισµένες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις τονίζουν µε έµφαση ότι τα δικά τους προϊόντα υπερέχουν γιατί ενσωµατώνουν τεχνολογία αιχµής. Ο ανταγωνισµός στον τοµέα των µηχανηµάτων ελαιοτριβείου γίνεται όλο και πιο σκληρός, καθώς οι νέες δυνάµεις του κλάδου διεκδικούν να πάρουν µεγάλο µέρος της πίτας. Κι αυτό, τη στιγµή που όλες οι αναλύσεις αναφέρουν ότι ο αριθµός των ελαιοτριβείων θα µειωθεί δραµατικά τα επόµενα χρόνια. Είναι βέβαιο ότι στον κλάδο της ελαιοκοµίας οι ισορροπίες αλλάζουν µε ταχύτατους ρυθµούς. Όσοι δεν καταφέρουν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές, θα µείνουν στο περιθώριο. Όσοι µπουν µέσα και ακολουθήσουν τη ροή των πραγµάτων θα έχουν σηµαντικά περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν και να παίξουν σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση των εξελίξεων.

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ª·Ú˙ԇη˜

∆Ô Ï¿‰È Ù·Íȉ‡ÂÈ Ì ԇÚÈÔ ¿ÓÂÌÔ

Παναγιώτης Μπαρζούκας, προϊστάµενος του τοµέα Ελαιολάδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στο Νίκο Μανάβη

∆

ον περασµένο Μάιο, στο περιθώριο της ηµερίδας «Ο ελαιοκοµικός τοµέας στο πλαίσιο της αγροτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης» που διοργάνωσε το περιοδικό «Ελιά και Ελαιόλαδο» στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ελαιολάδου, είχαµε την ευκαιρία να συζητήσουµε τις εξελίξεις στον τοµέα της ελαιοκοµίας µε τον οικονοµολόγο Παναγιώτη Μπαρζούκα. Ο κ. Μπαρζούκας είναι προϊστάµενος του τοµέα Ελαιολάδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και, όπως ήταν φυσικό, η συζήτηση επικεντρώθηκε στο πώς αντιµετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση το ελαιόλαδο, ποιος είναι ο σχεδιασµός της για το προϊόν και ποια είναι υφιστάµενη κατάσταση, καθώς επίσης και τι αλλαγές θα πρέπει να περιµένουµε τα επόµενα χρόνια στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κύριε, Μπαρζούκα, θα θέλαµε να µας πείτε ποια είναι η θέση του ελαιολάδου στην αγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και ποιο το ειδικό βάρος που έχει το προϊόν αυτό στη χάραξη της γενικότερης αγροτικής πολιτικής. «Υπάρχουν δυόµισι εκατοµµύρια παραγωγοί ελαιολάδου κυρίως στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία. Υπάρχει επίσης ελαιοκαλλιέργεια στην Πορτογαλία, τη Γαλλία, την Κύπρο, τη Μάλτα και τη Σλοβενία. Το ελαιόλαδο είναι ένα ακριβό αγροτικό προϊόν και γι’ αυτό κατέχει µια ιδιαίτερη θέση στον αγροτικό τοµέα. Το 2004 αποφασίστηκε η αναδιάρθρωση της πολιτικής στον τοµέα του ελαιολάδου στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης της κοινής αγροτικής πολιτικής. Τα νέα στοιχεία που προέκυψαν είναι η ενσωµάτωση της βοή-

16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

θειας στην παραγωγή στην ενιαία ενίσχυση. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στην ποιότητα του προϊόντος, καθώς είναι µια πολιτική που δεν αφορά µόνο το ελαιόλαδο, αλλά το σύνολο των αγροτικών προϊόντων που παράγονται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.». Ποιοι είναι οι βασικοί κοινοτικοί κανονισµοί που εξειδικεύουν την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το ελαιόλαδο; «Είναι ο γνωστός κανονισµός 1019 του 2002 για τις προδιαγραφές εµπορίας, καθώς και ο κανονισµός 2568 του 1991, ο οποίος καθορίζει τα χηµικά χαρακτηριστικά και τις µεθόδους ανάλυσης. Το ζεύγος αυτών των δύο κανονισµών αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ποιοτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διότι έχουν µια ιδιαίτερη σηµασία για το λάδι. Η εφαρµογή τους σε πολύ µεγάλο βαθµό έγκειται στο κράτος µέλος. Για το προσεχές µέλλον αυτοί οι δύο κανονισµοί είναι που θα παίξουν σηµαντικό ρόλο. Ένας τρίτος κανονισµός, σηµαντικός για την ποιότητα, είναι ο 2080 του 2005 που αφορά στους ελαιουργικούς φορείς. Στο πλαίσιο αυτού του κανονισµού, η Ελλάδα κατακρατεί περίπου 11 εκατοµµύρια ευρώ το χρόνο από επιδοτήσεις του ελαιολάδου και εφαρµόζει ένα πρόγραµµα αξίας 33 εκατοµµυρίων ευρώ. Τα προγράµµατα, σύµφωνα µε τις γενικές αρχές επιλέγονται από το κράτος µέλος, το οποίο έχει την ευθύνη έγκρισης των ελαιουργικών φορέων, της παρακολούθησης των προγραµµάτων, τους ελέγχους, και κατά περιπτώσεις, εφόσον χρειαστεί, την καταβολή κυρώσεων. Τα προγράµµατα αυτά βρίσκονται ήδη στο τρίτο έτος υλοποίησης τους, ενώ αυτή τη στιγµή βρισκόµαστε στο τρίτο έτος εφαρµογής τους. Ήδη προετοιµάζονται τα νέα προγράµµατα για την επόµενη τριετή περίοδο που θα αρχίσουν να εφαρµόζονται από την 1 Απριλίου του 2009.». Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιµετωπίζει το ελαιόλαδο ως ένα βασικό καταναλωτικό αγαθό που απευθύνεται στις πλατιές λαϊκές µάζες ή ως ένα προϊόν που απευθύνεται σε ένα εκλεπτυσµένο καταναλωτικό κοινό; «Είναι σαφές ότι το ελαιόλαδο και από άποψη τιµής και από άποψη οργανοληπτικών χαρακτηριστικών, και από άποψη υγείας κατέχει µια ξεχωριστή θέση που το κάνει να διαφέρει από τα υπόλοιπα έλαια. Νοµίζω ότι η ίδια η αγορά του δίνει αυτή τη θέση και πιστεύω ότι θα συνεχίσει να το αντιµετωπίζει έτσι. ∆εν µπορούν να ισοπεδωθούν όλα. Ο καταναλωτής σήµερα είναι ένας συνειδητός καταναλωτής. Αυτό που έχει παρατηρηθεί είναι ότι οι χώρες µε υψηλότερο βιοτικό επίπεδο έχουν µεγαλύτερη κατανάλωση ελαιολάδου. Υπήρξε µια πάρα πολύ µεγάλη αύξηση της κατανάλωσης και διεθνοποίησης του ελαιολάδου µε το άνοιγµα της αγοράς των ΗΠΑ τις δεκαετίες του 1980 και του 1990.

ÚÂÔÚÙ¿˙ Οι πόρτες πλέον έχουν ανοίξει. Η Ινδία, η Κίνα και η Ρωσία ανοίγουν κι αυτές για τους καταναλωτές που έχουν το εισόδηµα και µπορούν να πληρώσουν ένα ποιοτικό λάδι. ∆εν πρέπει να ξεχνάµε ότι το ελαιόλαδο είναι trendy, έχει ένα ούριο άνεµο στα πανιά του και οι ενδείξεις είναι τέτοιες, που µας κάνουν να είµαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι για την πορεία του στην αγορά.». Τα προηγούµενα χρόνια είδαµε τα ποιοτικά κριτήρια για το ελαιόλαδο να γίνονται όλο και πιο αυστηρά, ενώ η οξύτητα του ελαιολάδου έχει πάψει να είναι το µοναδικό κριτήριο για την αξιολόγησή του. Τα επόµενα χρόνια, η τάση αυτή θα συνεχιστεί; Θα δούµε δηλαδή να λαµβάνονται υπόψη νέες παράµετροι για τον προσδιορισµό της ποιότητας του ελαιολάδου; Η οξύτητα του έξτρα παρθένου ελαιολάδου θα κατεβεί κάτω από τους 0,8 βαθµούς; «Η γενικότερη κατεύθυνση που υπάρχει είναι η παραπέρα βελτίωση της ποιότητας. Η ποιότητα είναι κάτι σύνθετο στο ελαιόλαδο, που προσδιορίζεται από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος άξονας είναι τα χηµικά χαρακτηριστικά και ο δεύτερος άξονας είναι τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Στα χηµικά χαρακτηριστικά πρέπει να διακρίνουµε δύο κατηγορίες, εννέα ποιοτικά χαρακτηριστικά και 16 χαρακτηριστικά γνησιότητας. Πρόσφατα πήγαµε σε µια αναβάθµιση της ποιότητας στις οκτώ γραµµές, όπως αναφέρατε. Είναι νωρίς να πούµε τώρα πώς θα διαµορφωθούν οι γενικότερες τάσεις. Όµως οι καταναλωτές έχουν απαιτήσεις, γιατί το ελαιόλαδο είναι ένα ακριβό προϊόν, είναι ένα λάδι πολύ ακριβότερο από τα σπορέλαια. Γι’ αυτό και οι καταναλωτές θέλουν, δίκαια, τα χρήµατά τους να πιάνουν τόπο. Να διασφαλίζεται, δηλαδή, ότι αγοράζουν ένα προϊόν ποιότητας. Πήγαµε λοιπόν στους 0,8 βαθµούς για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι οι συνθήκες µε τις οποίες πραγµατοποιείται η ελαιοκοµία συνεχώς βελτιώνονται σε όλο το µεσογειακό χώρο, ο οποίος αντιπροσωπεύει πάνω από το 90% της παγκόσµιας παραγωγής. Αναφερθήκατε στην οξύτητα, αλλά δεν είναι ο µοναδικός παράγοντας που λαµβάνεται υπόψη. Αν οι συνθήκες που επικρατούν µέσα στο λιοτρίβι, από τη στιγµή που θα έρθει ο καρπός µέχρι τη στιγµή που γίνεται η εµφιάλωση, δούµε ότι έχουν παραπέρα βελτίωση, µπορεί στο µέλλον να γίνει µια κίνηση για ακόµη αυστηρότερα κριτήρια. ∆εν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία είναι ο µεγαλύτερος παραγωγός, καταναλωτής, εισαγωγέας και εξαγωγέας ελαιολάδου είναι η ατµοµηχανή που δείχνει που θα πάνε τα πράγµατα στον τοµέα. Η Ευρώπη θέλει και σκοπός της είναι πρώτη στην παραγωγή και την ποιότητα του ελαιολάδου. Γι’ αυτό το λόγο δεν αποκλείω, εφόσον τα κράτη µέλη µέσα στις διαχειριστικές επιτροπές συµφωνήσουν ότι

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

είναι προς το συµφέρον του κλάδου, να πάµε σε αυστηρότερα κριτήρια». Στη χώρα µας εδώ και χρόνια συζητείται το ζήτηµα της ενεργητικής τελειοποίησης. ∆ηλαδή η εισαγωγή φθηνού ελαιολάδου από τρίτες χώρες το οποίο θα αναµειγνύεται µε ελληνικό και θα επανεξάγεται. Στη χώρα µας µέχρι σήµερα το µέτρο αυτό δεν εφαρµόζεται µε το επιχείρηµα ότι έτσι προστατεύεται η ποιότητα του ελληνικού ελαιολάδου, ενώ άλλες ελαιοπαραγωγικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το χρησιµοποιούν ήδη. Οι υποστηρικτές του λένε ότι είναι ο µόνος τρόπος για να µπει το λάδι µας στις διεθνείς αγορές. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι έτσι θα καταστραφεί η ποιότητα και η καλή φήµη που έχει το ελληνικό ελαιόλαδο διεθνώς. Παρατηρώντας τις διεθνείς τάσεις του εµπορίου του ελαιολάδου, πιστεύετε ότι η χώρα µας µπορεί να συνεχίσει να λέει όχι στην ενεργητική τελειοποίηση για πολύ καιρό ακόµα; «Η ενεργητική τελειοποίηση είναι ένας θεσµός που ισχύει εδώ και πολλά χρόνια. Αυτό το οποίο παρατηρείται τα τελευταία χρόνια είναι ότι όλο και µεγαλύτερο µέρος των κοινοτικών εξαγωγών ελαιολάδου χρησιµοποιεί λάδια που εισήχθηκαν στο πλαίσιο της ενεργητικής τελειοποίησης. Η κυριότερη χώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση προµηθεύεται ελαιόλαδο για την ενεργητική τελειοποίηση είναι η Τυνησία. Συνήθως το µεγαλύτερο ποσοστό των εισαγωγών πρόκειται για λάδια ποιότητος “λαµπάντε”, (σ.σ.: βιοµηχανικά λάδια), αν και τα τελευταία χρόνια η αναβάθµιση της ποιότητας του ελαιολάδου στις τρίτες χώρες είναι µεγάλη, µε αποτέλεσµα να παρατηρούµε την εισαγωγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρθένων ελαιολάδων ακόµη και έξτρα παρθένων. Τα λάδια αυτά χρησιµοποιούνται στα µίγµατα που φτιάχνονται και στη συνέχεια επανεξάγονται. Οι τιµές εισαγωγής αυτών των λαδιών είναι σαφώς πολύ µικρότερες από τις τιµές που επικρατούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τα εγχώρια ελαιόλαδα. Γι’ αυτό το λόγο δίνουν ένα πρόσθετο πλεονέκτηµα στον εξαγωγέα. Οι συνθήκες στην αγορά του ελαιολάδου είναι πάρα πολύ ανταγωνιστικές τόσο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και εκτός της κοινότητας, γι’ αυτό και οι εµπορευόµενοι στρέφονται προς την ενεργητική τελειοποίηση για να µειώσουν το κόστος παραγωγής.». Η π ο λι τι κ ή π ρ ο ώθ η ση τ ο υ ε λα ι ο λά δ ο υ τ ης Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ποιες χώρες στόχους (εντός και εκτός κοινότητας) επικεντρώνεται; «Καταρχήν θα ήθελα να ξεχωρίσουµε δύο πράγµατα. Υπάρχουν τα µέτρα που υλοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα µέτρα που υλοποιεί το ∆ιεθνές Συµβούλιο Ελαιολάδου, τα οποία είναι δύο πράγµατα ξεχωριστά. Από τους κοινοτικούς κανονισµούς θα ήθελα τον 3 /2008 που προβλέπει βοήθειες στην προώθηση του ελαιολάδου είτε µέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε στις τρίτες χώρες. Τα χρήµατα που διατίθενται για το σκοπό αυτό µέχρι σήµερα είναι τέσσερα εκατοµµύρια

ευρώ και αυτή τη στιγµή βρίσκεται υπό συζήτηση να προστεθούν άλλα τρία εκατοµµύρια ευρώ κατά έτος, που θα διατεθούν για την προώθηση των κοινοτικών ελαιολάδων σε τρίτες χώρες. Αυτό είναι το νοµοθετικό πλαίσιο µέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκτός από την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει και η καµπάνια του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιολάδου που εδρεύει στη Μαδρίτη. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται µια πολύ καλή δουλειά, η οποία γινόταν και παλιά, αλλά ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύ καλή δουλειά. Φέτος υπάρχει µια πρόβλεψη για µια καµπάνια ύψους δύο εκατοµµυρίων ευρώ, του χρόνου ελπίζουµε ότι θα βρισκόµαστε στο ίδιο επίπεδο ή ακόµη ψηλότερα. Συνεπώς οι ευκαιρίες υπάρχουν, ενώ αυτό που µείνει είναι ο ιδιωτικώς τοµέας να παρακολουθήσει τις εξελίξεις αυτές και να προσπαθήσει να συντονίσει τη δράση του παράλληλα ή κι αµέσως µετά από τις καµπάνιες αυτές. Οι καµπάνιες αυτές στόχο έχουν να κάνουν γνωστό το ελαιόλαδο, ώστε να αυξήσει το ποσοστό του στην αγορά των λιπαρών ουσιών.». Αγορές στόχοι για το ∆ιεθνές Συµβούλιο Ελαιολάδου είναι η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει σε αυτές τις αγορές, δηλαδή ακολουθεί µια παράλληλη πορεία µε το ∆ιεθνές Συµβούλιο Ελαιολάδου ή χαράσσει άλλη στρατηγική; «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει θέσει κανέναν περιορισµό σε σχέση µε τις χώρες αυτές. Οι καµπάνιες προώθησης του ελαιολάδου που µπορούν να αναπτυχθούν τόσο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένας πάρα πολύ

Η παλαιά τεχνική εξαγωγής του ελαιολάδου επανέρχεται στην παραγωγική διαδικασία, καθώς ένα τµήµα των παραγωγών και των καταναλωτών πιστεύουν ότι δίνει καλύτερη ποιότητας ελαιόλαδο

t Οι καταναλωτές έχουν απαιτήσεις γιατί το ελαιόλαδο είναι ένα ακριβό προϊόν µεγάλος κατάλογος χωρών. Σε ποιες ακριβώς χώρες µπορούν να αναπτυχθούν αυτές οι καµπάνιες περιγράφεται στο παράρτηµα του κανονισµού 3/2008 που αναφέραµε πιο πάνω.». Μελετάται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης η ενίσχυση της κατανάλωσης ελαιολάδου σε βάρος των άλλων λιπαρών ουσιών στις χώρες της βόρειας Ευρώπης; Αυτό είναι ένα ζήτηµα που ενδιαφέρει την Ελλάδα αλλά και τις άλλες ελαιοπαραγωγικές χώρες της κοινότητας. «Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να θέσει ένα γενικότερο νοµοθετικό πλαίσιο µε σαφείς κανόνες, µέσα στο οποίο ο κλάδος θα έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει τις πολιτικές που ο ίδιος θεωρεί ότι είναι οι πλέον κατάλληλες για να αναπτυχθεί το προϊόν. ∆εν είναι στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καθορίσει επακριβώς και λεπτοµερώς το πλαίσιο µέσα στο οποίο θα πρέπει να κινηθούν οι εµπορευόµενοι.». Κύριε, Μπαρζούκα, σας ευχαριστούµε για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

19

ÚÂÔÚÙ¿˙

Εργάτες γης µεταφέρουν σταφύλια σε αµπέλι στα Χύδηρα της Λέσβου. Οι συνεχείς αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, αν δεν περιλάβουν ειδικές πρόνοιες για τα νησιά του Αιγαίου, θα οδηγήσουν σε συρρίκνωση τη νησιωτική αγροτική παραγωγή

¶

ιο φιλελεύθερο πνεύµα θέλει να δώσει στην Κοινή Αγροτική Πολιτική η Ευρωπαϊκή Επιτρο πή, µε τις οριστικές προτάσεις που παρουσίασε στα τέλη του περασµένου Μάη. Πρόκειται για τις προτάσεις που αφορούν την ενδιάµεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτι κής ή τον έλεγχο υγείας της ΚΑΠ, όπως συνήθως αποκαλείται. Αρχικά είχε ανακοινωθεί ότι πρόκειται να γίνουν ορισµένες διορθωτικές παρεµβάσεις στην ΚΑΠ, όµως από τα τέλη του προηγούµενου χρόνου έγινε φανερό ότι οδεύουµε προς µια ριζική αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

¡· ÂÍ·ÈÚÂıÔ‡Ó ÔÈ ·Ú·ÁˆÁÔ› ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ ·fi ÙËÓ ÂӉȿÌÂÛË ·Ó·ıÂÒÚËÛË Ù˘ ∫ÔÈÓ‹˜ ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜

Ÿ¯È ¿ÏϘ ÂÚÈÎÔ¤˜ ÛÙȘ ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ θα έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες στην αγροτική παραγωγή των νησιών του Αιγαίου, αν δεν συνδυαστεί µε ειδικές ρυθµίσεις και υποστηρικτικά µέτρα της τοπικής παραγωγής. Αρκεί να αναλογιστούµε ότι σύµφωνα µε τις πιο συντηρητικές εκτιµήσεις, ένας στους τρεις νησιώτες παραγωγούς θα βρεθεί εκτός επιδοτήσεων. Είναι δε πιθανό, στα µικρά νησιά, το ποσοστό αυτό να φθάσει ως και το 50%. Από την πρώτη στιγµή που ανακοινώθηκαν οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πολλές συνδικαλιστικές και συνεταιριστικές οργανώσεις των αγροτών πήραν αρνητική θέση απέναντί τους, καθώς θεωρούν ότι δεν δίνουν απαντήσεις στα προβλήµατα που έχει δηµιουργήσει παγκόσµια η διατροφική κρίση. Αρνητική στάση, αρχικά, εκφράστηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και την ΠΑΣΕΓΕΣ (πριν την ανακοίνωση των οριστικών προτάσεων). Στα τέλη Ιουνίου, οι δηλώσεις του προέδρου της ΠΑΣΕΓΕΣ, Τζαννέτου Καραµίχα, έδειξαν ότι η οργάνωση κατευθύνεται προς αλλαγή θέσης. Εξαιρετικά ανησυχητικό, πάντως, είναι ότι ο κ. Καραµίχας στις δηλώσεις του αυτές δεν έκανε καµία διαφοροποίηση για την αγροτική παραγωγή στα νησιά.

∏ Boel

Η επιλογή αυτή οδηγεί στο συµπέρασµα ότι η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική που θα διαµορφωθεί για την περίοδο µετά το 2013, θα περιλαµβάνει πολύ πιο ριζοσπαστικές αλλαγές, ενώ ίσως και να οδηγήσει σε πλήρη φιλελευθεροποίηση της αγροτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια εξέλιξη που

Σε δηλώσεις κατά την ανακοίνωση των προτάσεων της Κοµισιόν, η επίτροπος κ. Μπόελ, µεταξύ άλλων, ανέφερε πως µε το διαγνωστικό έλεγχο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής επιδιώκεται να «αποδεσµευθούν» οι αγρότες, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στην αυξανόµενη ζήτηση και να αντιδρούν άµεσα στα µηνύµατα της αγοράς. Ο διαγνωστικός έλεγχος αποσκοπεί επίσης στην απλοποίηση, την κωδικοποίηση και τον εκσυγχρονισµό της ΚΑΠ, καθώς και στην παροχή των απαραίτητων µέσων στους αγρότες για να αντιµετωπίσουν τις νέες προκλήσεις, όπως την αλλαγή του κλίµατος,

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

21

ÚÂÔÚÙ¿˙ την ανάγκη για καλύτερη διαχείριση των υδάτων και την προστασία της βιοποικιλότητας. Ο αποκαλούµενος διαγνωστικός έλεγχος της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής θα διαρρήξει οριστικά τη σχέση µεταξύ άµεσων επιδοτήσεων και παραγωγής, και ως εκ τούτου θα επιτρέψει στους αγρότες να ανταποκρίνονται στα µηνύµατα της αγοράς στο µέγιστο δυνατό βαθµό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει επίσης αναπροσαρµογή, ώστε οι άµεσες επιδοτήσεις στους αγρότες να µειωθούν και οι διαθέσιµες πιστώσεις να µεταφερθούν στο Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης. ∆ηλαδή στη χρηµατοδότηση έργων υποδοµής.

¢ËÏÒÛÂȘ ∫·Ú·Ì›¯· Στη συνεδρίαση του ∆.Σ. της ΠΑΣΕΓΕΣ στην Αρχαία Ολυµπία στις 27 Ιουνίου, τάχθηκε ενάντια στη µεταφορά πόρων από τις άµεσες επιδοτήσεις των αγροτών στις επενδύσεις έργων υποδοµής. Παράλληλα, όµως, ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ Τζαννέτος Καραµίχας δήλωσε ότι: «Όσον αφορά στον ορισµό του αγρότη, το διοικητικό συµβούλιο θα επιδιώξει αυτός να περιορίζεται σε εκείνους που πραγµατικά ζουν κατά κύριο λόγο από το γεωργικό επάγγελµα». Ανέφερε ότι δεν θα έβρισκε αντίθετη την ΠΑΣΕΓΕΣ, ένα όριο είσπραξης επιδότησης 250 ευρώ, εφόσον διασφαλιστούν διαδικασίες µεταβίβασής τους, κάτι που είναι εφικτό για τους κατά κύριο επάγγελµα αγρότες. Σε ό,τι αφορά στα ποιοτικά παρακρατήµατα που προβλέπονται από το άρθρο 69 του κανονισµού 1782, ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ δήλωσε ότι «Θα είναι διά πάσαν νόσο, όπως όλα δείχνουν. Ουσιαστικά το καθιστά ένα τρίτο πυλώνα. Πέρα από το ότι δεν απέδωσε, πρέπει να πω ότι το άρθρο 69 και ο β’ πυλώνας είναι το ξήλωµα της κάλτσας, αφού επιχειρείται να επιτρέπεται η παρακράτηση πόρων από ένα τοµέα και η µεταφορά τους σε άλλον. Πρέπει να καταργηθεί η εφαρµογή του στη χώρα µας». Σύµφωνα µε τον κ. Καραµίχα επίσης: «Μέχρι τις 19 Σεπτέµβρη θα έχουµε ολοκληρώσει τις θέσεις µας και θα υποβάλλουµε ολοκληρωµένη τοποθέτηση για τον έλεγχο υγείας της ΚΑΠ σε ειδική ηµερίδα που προγραµµατίζουµε στην Αθήνα».

°ÂÓÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ Ένα θέµα που δεν αφορά την υπό συζήτηση αναθεώρηση είναι η σταδιακή επανεθνικοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Πρόκειται για ένα ζήτηµα που εξελίσσεται από τις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας και παίρνει όλο και µεγαλύτερες διαστάσεις από το 2005 και µετά. Μια σειρά ζητήµατα που η αντιµετώπισή τους απαιτεί την άµεση οικονοµική ενίσχυση των παραγωγών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα φορτώνει στις πλάτες των εθνικών

22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κυβερνήσεων. Η αρχή έγινε µε τις επιδοτήσεις de minimis που µπορούν να δοθούν στους αγρότες κάθε χώρας από κρατικούς πόρους, χωρίς να ανακοινωθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άναψε το πράσινο φως για εθνικές επιδοτήσεις στους ψαράδες που αντιµετωπίζουν το υψηλό κόστος του πετρελαίου. Η τακτική αυτή υποσκάπτει την ΚΑΠ, αφού σε λίγα χρόνια τα κράτη µέλη δεν θα έχουν κανένα λόγο να εφαρµόζουν τις κοινοτικές πολιτικές από τη στιγµή που οι χρηµατοδοτήσεις βγαίνουν από τα εθνικά ταµεία τους κι όχι από τον κοινοτικό προϋπολογισµό.

∆È ı· Û˘Ì‚Â› ÛÙ· ÓËÛÈ¿ 5.633 µικροί αγρότες της Λέσβου θα χάσουν τις επιδοτήσεις που λαµβάνουν ως σήµερα, αν περάσουν ως έχουν οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ποσοστιαία, το 28,98% των παραγωγών της Λέσβου θα τεθεί εκτός επιδοτήσεων. Ελλείψει στοιχείων για τις επιδοτήσεις ενιαίας ενίσχυσης που λαµβάνουν οι παραγωγοί των άλλων νησιών, είναι δύσκολο να υπολογίσουµε πόσοι θα τεθούν εκτός επιδοτήσεων. Ωστόσο, λαµβάνοντας υπόψη ότι στα άλλα νησιά του Αιγαίου η αγροτική παραγωγή είναι κυρίως µια συµπληρωµατική εργασία, αλλά και το πολύ µικρό µέγεθος του κλήρου, µπορούµε βάσιµα να πούµε ότι οι παραγωγοί θα τεθούν εκτός επιδοτήσεων ξεπερνούν το 33% και σε κάποιες περιπτώσεις προσεγγίζουν και το 50%. Σε πανελλαδικό επίπεδο οι παραγωγοί που χάνουν τις επιδοτήσεις τους είναι το 23,52% του συνόλου των παραγωγών της χώρας. Συγκεκριµένα 209.998 παραγωγοί θα βγουν εκτός επιδοτήσεων, εφόσον υιοθετηθεί το µέτρο αυτό, ενώ το ποσό που θα χάσουν είναι 28.488.875,72 ευρώ. Η πρόταση αυτή έχει ως στόχο να επιταχύνει το ξεκλήρισµα των µικρών αγροτών, και αυτό που αναµενόταν να γίνει το 2013 να γίνει µερικά χρόνια νωρίτερα από το 2009. Η θέση που εξέφρασε ο κ. Καραµίχας για περικοπή των επιδοτήσεων σε εκείνους τους παραγωγούς που λαµβάνουν επιδότηση ως 250 ευρώ ανοίγει την Κερκόπορτα για εξοβελισµό µεγαλύτερο αριθµού παραγωγών από τις επιδοτήσεις. Σε επόµενη φάση, πιθανότατα το 2013, θα τεθεί θέµα περικοπής των επιδοτήσεων σε ακόµη µια µεγάλη κατηγορία παραγωγών, π.χ. σε όλους λαµβάνουν επιδοτήσεις ως 1.000 ευρώ ή ως 2.000 ευρώ. Ή για παράδειγµα, θα µπορούσε να περιοριστούν οι αγροτικές επιδοτήσεις µόνο σε όσους είναι κατά κύριο επάγγελµα αγρότες. Άλλωστε, σύµφωνα µε τον πρόεδρο Τζαννέτο Καραµίχα, το ∆.Σ. της ΠΑΣΕΓΕΣ θα επιδιώξει ως αγρότες να θεωρούνται µόνο εκείνοι που ζουν κατά κύριο λόγο από το γεωργικό επάγγελµα. Η µείωση του αριθµού των παραγωγών

Οι παραγωγοί της Λέσβου που χάνουν τις επιδοτήσεις µε βάση τις προτάσεις της Κοµισιόν ΛΕΣΒΟΣ ΧΩΡΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΛΕΣΒΟΥ ΠΟΣΟ ΛΕΣΒΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΧΩΡΑΣ ΠΟΣΟ ΧΩΡΑΣ % ΛΕΣΒΟΥ % ΧΩΡΑΣ 5633 721579.60 209998 28488875.72 28.98% 23.52% 0>250 251>1000 7186 3880417.00 291030 158004675.47 36.97% 32.60% 1001>5000 5515 12162434.00 278654 649611668.64 28.37% 31.21% 5001>10000 980 6604402.00 74537 519182096.15 5.04% 8.35% 106 1358945.00 29795 403774989.95 0.55% 3.34% 10001>20000 20001>50000 19 567759.90 8239 225416536.69 0.10% 0.92% 50001> 454.00 € 29731718.30 0.00% 0.05% ΣΥΝΟΛΑ 19439 25295537.50 892707.00 2014210560.92 100.00% 100.00%

ΑΞΙΑ

που λαµβάνουν τις επιδοτήσεις είναι µια στρατηγική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι κατά την εφαρµογή της υφιστάµενης Κοινής Αγροτικής Πολιτικής τέθηκαν εκτός επιδοτήσεων όσοι παραγωγοί καλλιεργούν εκτάσεις από τρία στρέµµατα και κάτω. Οι νησιώτες παραγωγοί είναι αναγκασµένοι να συµπληρώνουν το εισόδηµά τους και από άλλες πηγές όπως είναι τα τουριστικά επαγγέλµατα, η αλιεία, οι οικοδοµές, ενώ στην ίδια κατάσταση θα βρεθούν και οι µικροί παραγωγοί όλης της ελληνικής υπαίθρου. Πρακτικά εκτός επιδοτήσεων θα βρεθούν οι δηµόσιοι υπάλληλοι που στελεχώνουν υπηρεσίες στην ύπαιθρο, οι µικροεπαγγελµατίες των χωριών (µπακάληδες, αρτοποιοί, κρεοπώλες κ.λπ.), που παραδοσιακά συµπληρώνουν το εισόδηµά τους από τις µικρές γεωργικές εκτάσεις που καλλιεργούν και τις επιδοτήσεις που τους δίνουν αυτές. Αντίθετα οι µεγαλογιατροί, οι µεγαλοδικηγόροι και οι επιχειρηµατίες που ζουν στην Αθήνα και σε άλλα µεγάλα αστικά κέντρα, όλοι αυτοί που κατέχουν τεράστιες εκτάσεις θα συνεχίσουν να απολαµβάνουν όλο και µεγαλύτερες αγροτικές επιδοτήσεις. Αρνητική για τα νησιά είναι και η πρόταση για κατάργηση του ποιοτικού παρακρατήµατος που έκανε ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ, Τζαννέτος Καραµίχας. Ωστόσο, ο κ. Καραµίχας ξεκινάει από την ορθή διαπίστωση ότι τα κονδύλια που θα συγκεντρώνονται από το ποιοτικό παρακράτηµα θα χρησιµοποιούνται «δια πάσα νόσο». Άλλωστε, και η µέχρι

ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ

τώρα διαχείρισή τους δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, καθώς συχνά πυκνά το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δέχεται κριτική για ρουσφετολογική κατανοµή των πόρων. Παρ’ όλα αυτά, τα κονδύλια των ποιοτικών παρακρατηµάτων µπορούν να χρησιµοποιηθούν εποικοδοµητικά. Μέσα από αυτά µπορεί να γίνει ανακατανοµή των επιδοτήσεων υπέρ των παραγωγών των νησιωτικών, µειονεκτικών και ορεινών περιοχών. Εκεί δηλαδή που αγροτική παραγωγή έχει ιδιαίτερη περιβαλλοντική και κοινωνική αξία. Η λογική που λέει ότι επειδή κάτι δεν λειτούργησε σωστά στην πρώτη φάση εφαρµογής δεν θα λειτουργήσει και στο µέλλον, είναι λανθασµένη. Θετική είναι, πάντως, η πρόταση της Κοµισιόν για απλοποίηση των κανόνων πολλαπλής συµµόρφωσης, αρκεί όντως να οδηγηθούµε σε αυτή την κατεύθυνση. Υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνει ανακατανοµή των πόρων υπέρ των φτωχότερων αγροτών και των αγροτών των νησιωτικών, µειονεκτικών, θετικά µπορεί να λειτουργήσει και η εφαρµογή του συστήµατος κατ’ αποκοπήν πληρωµής των επιδοτήσεων. Κρίσιµο ζήτηµα είναι επίσης να διασφαλιστούν οι εξαιρέσεις που έχουν κατοχυρωθεί για τους νησιώτες παραγωγούς της χώρας µας από τις διαπραγµατεύσεις για την Κοινή Αγροτική Πολιτική του 2003, όπως είναι η εξαίρεση από τον κανόνα της δυναµικής διαφοροποίησης, δηλαδή τις περικοπές των επιδοτήσεων για όσους παραγωγούς εισπράττουν πάνω από 5.000 ευρώ ανά έτος.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

23

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∂˘Úˆ·˚΋ ∂ÈÙÚÔ‹

√È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·ıÂÒÚËÛË Ù˘ ∫ÔÈÓ‹˜ ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜

∆ύο αγελάδες γαλακτοπαραγωγής και ένα ντόπιο µοσχάρι σε αγρόκτηµα στην Αχλαδερή της Λέσβου. Οι προτάσεις της Κοµισιόν για την Κοινή Αγροτική Πολιτική ποτέ δεν έλαβαν υπόψη τις ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου

∆

α κύρια σηµεία των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενδιάµεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όπως ανακοινώθηκαν από την αρµόδια επίτροπο, Mariann Fischer Boel, έχουν ως εξής: Κατάργηση της αγρανάπαυσης: Η Επιτροπή προτείνει να καταργηθεί η απαίτηση να διατηρούν οι αγρότες το 10% των αρόσιµων εκτάσεών τους (καλλιέργειες σιτηρών κ.λπ). σε κατάσταση αγρανάπαυσης. Έτσι θα καταστεί δυνατή η µεγιστοποίηση της αξιοποίησης του παραγωγικού δυναµικού. Σταδιακή εξάλειψη των ποσοστώσεων γάλακτος: Οι ποσοστώσεις γάλακτος θα καταργηθούν µέχρι τον Απρίλιο του 2015. Για να εξασφαλιστεί εν προκειµένω η «οµαλή προσεδάφιση», η Επιτροπή προτείνει πέντε ετήσιες αυξήσεις των ποσοστώσεων κατά 1% µεταξύ 2009 2010 και 2013 - 2014. Αποσύνδεση της υποστήριξης: Με τη µεταρρύθµιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής «αποσυνδέθηκε» η παροχή άµεσων ενισχύσεων στους αγρότες, δηλαδή σταµάτησε ο συνδυασµός της καταβολής πληρωµών µε την παραγωγή συγκεκριµένου προϊόντος. Ωστόσο, ορισµένα κρά-

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

τη µέλη επέλεξαν να διατηρήσουν ορισµένες «συνδεδεµένες», δηλαδή συναρτώµενες µε την παραγωγή, πληρωµές. Η Επιτροπή προτείνει πλέον την κατάργηση των εναποµενουσών συνδυασµένων πληρωµών και την υπαγωγή τους στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης, εξαιρουµένων των επιδοτήσεων για τις θηλάζουσες αγελάδες και τα αιγοπρόβατα, για τις οποίες τα κράτη µέλη δύνανται να διατηρήσουν τα σηµερινά επίπεδα συνδυασµένης υποστήριξης. Η αποµάκρυνση από τις παραδοσιακές πληρωµές: Οι αγρότες σε ορισµένα κράτη µέλη λαµβάνουν ενισχύσεις βάσει των εισπραχθέντων κατά την εκάστοτε περίοδο αναφοράς. Σε άλλα κράτη µέλη, οι πληρωµές πραγµατοποιούνται σε περιφερειακή και ανά εκτάριο βάση. Με την πάροδο του χρόνου, καθίσταται ολοένα και δυσκολότερο να δικαιολογηθεί η εφαρµογή του παραδοσιακού µοντέλου και έτσι η Επιτροπή προτείνει να δοθεί η δυνατότητα στα κράτη µέλη να στραφούν προς το σύστηµα των κατ’ αποκοπή πληρωµών. Η διεύρυνση του καθεστώτος ενιαίας στρεµµατικής ενίσχυσης (ΚΕΣΕ): ∆έκα από τα δώδεκα νεότερα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρµόζουν το απλοποιηµένο καθεστώς ενιαίας στρεµµατικής ενίσχυσης. Η ρύθµιση αυτή αναµένεται να τερµατιστεί το 2010, αλλά η Επιτροπή προτείνει να παραταθεί µέχρι το 2013.

t Περισσότερος φιλελευθερισµός και λιγότερος προστατευτισµός είναι η συνταγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενδιάµεση αναθεώρηση της ΚΑΠ

s

Η επίτροπος Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Mariann Fisher Boel

Πολλαπλή συµµόρφωση: Οι ενισχύσεις προς τους γεωργούς συνδέονται µε την τήρηση προτύπων για το περιβάλλον, την ευζωία των ζώων και την ποιότητα των τροφίµων. Η παρεχόµενη στήριξη µειώνεται όταν οι γεωργοί δεν τηρούν τους εν λόγω κανόνες. Η πολλαπλή αυτή συµµόρφωση θα απλοποιηθεί, καταργώντας τα πρότυπα που είναι άσχετα ή µη συναρτώµενα µε την ευθύνη του γεωργού. Θα προστεθούν νέες απαιτήσεις, ώστε να διασφαλιστούν τα περιβαλλοντικά οφέλη της αγρανάπαυσης και να βελτιωθεί η διαχείριση του νερού. Αρωγή προς τους τοµείς µε ειδικά προβλήµατα: Επί του παρόντος, τα κράτη µέλη έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν ανά τοµέα έως και 10% του αντίστοιχου µέγιστου εθνικού προϋπολογισµού για άµεσες πληρωµές υπέρ της λήψης περιβαλλοντικών µέτρων ή για τη βελτίωση της ποιότητας και της εµπορικής διακίνησης των προϊόντων στον εν προκειµένω τοµέα. Η Επιτροπή επιθυµεί να καταστήσει πιο ευέλικτη την εν λόγω µέθοδο. Τα χρήµατα δεν θα είναι πλέον απαραίτητο να χρησιµοποιούνται στον ίδιο τοµέα και θα επιτρέπεται να διατίθενται για την ενίσχυση των γεωργών που παράγουν γάλα, βόειο, κατσικίσιο και αρνίσιο κρέας σε υστερούσες περιοχές ή ακόµη να αξιοποιούνται για την υποστήριξη µέτρων αντιµετώπισης των κινδύνων, όπως είναι τα καθεστώτα ασφαλείας για τις φυσικές καταστροφές και τα αµοιβαία κεφάλαια για τις ασθένειες των ζώων, προβλέποντας, εκ παραλλήλου, τη δυνατότητα συµµετοχής, στο ως άνω καθεστώς, των χωρών που εφαρµόζουν το σύστηµα ΚΕΣΕ.

Η µεταφορά κονδυλίων από τις άµεσες ενισχύσεις στην αγροτική ανάπτυξη: Σήµερα, σε όλους τους γεωργούς που λαµβάνουν περισσότερα των 5.000 ευρώ µε τη µορφή άµεσης ενίσχυσης, τα αντίστοιχα ποσά µειώνονται κατά 5% και τα προκύπτοντα κονδύλια µεταφέρονται στον προϋπολογισµό αγροτικής ανάπτυξης. Η Επιτροπή προτείνει να αυξηθεί το εν λόγω ποσοστό σε 13% µέχρι το 2012. Για τις µεγαλύτερες µονάδες προβλέπονται περαιτέρω µειώσεις (3% επιπλέον για τις γεωργικές εκµεταλλεύσεις που εισπράττουν άνω των 100.000 ευρώ ετησίως, 6% για τις εισπράττουσες άνω των 200.000 ευρώ και 9% σε όσες υπερβαίνουν τα 300.000 ευρώ). Η έτσι εξασφαλιζόµενη χρηµατοδότηση θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί από τα κράτη µέλη για την ενίσχυση των προγραµµάτων τους στους τοµείς της αλλαγής του κλίµατος, των ανανεώσιµων µορφών ενέργειας, της διαχείρισης του ύδατος και της βιοποικιλότητας. Μηχανισµοί παρέµβασης: τα µέτρα ελέγχου της προσφοράς δεν θα πρέπει να περιορίζουν την ικανότητα των γεωργών να ανταποκρίνονται στα µηνύµατα της αγοράς. Η Επιτροπή προτείνει να καταργηθεί η παρέµβαση για το σκληρό σιτάρι, το ρύζι και το χοιρινό κρέας. Για τα σιτηρά βοσκής (τους ζωοτροφικούς πόρους), προβλέπεται µηδενική παρέµβαση. Θα καθιερωθούν διαδικασίες υποβολής προσφορών για το µαλακό σιτάρι, το βούτυρο και το αποβουτυρωµένο γάλα σε σκόνη. Περιορισµοί πληρωµών: τα κράτη µέλη επιβάλλουν ελάχιστη πληρωµή 250 ευρώ ανά γεωργική εκµετάλλευση ή για ελάχιστη έκταση ενός εκταρίου ή και για τα δύο. Άλλα µέτρα: µια σειρά µικρής κλίµακας καθεστώτων στήριξης θα αποτελέσουν αντικείµενο αποσύνδεσης και θα υπαχθούν στο ενιαίο καθεστώς πληρωµών. Για την κάνναβη, την αποξηραµένη χορτονοµή, τα πρωτεϊνούχα φυτά και τους καρπούς, αυτό θα συµβεί αµέσως. Για το ρύζι, τα γεώµηλα αµυλοπαραγωγής και το µακρόινο λινάρι θα υπάρξει µεταβατική περίοδος. Η Επιτροπή προτείνει επίσης να καταργηθεί η επιδότηση των ενεργειακών καλλιεργειών.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

25

ÚÂÔÚÙ¿˙

Η βελανιδιά προσφέρει εξαιρετική προστασία στα πρόβατα από τον καυτό ήλιο του Ιουλίου.

∞˘ÙÔ„›· Û ÎÔ¿‰È ÛÙÔ ™Î·ÏÔ¯ÒÚÈ Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ §¤Û‚Ô˘

∞ÓıÂÎÙÈÎfi Î·È ·Ô‰ÔÙÈÎfi ÙÔ Úfi‚·ÙÔ §¤Û‚Ô˘

°

εννετική βελτίωση σε 6.000 π ρόβατα 22 κοπ αδιών, λεσβιακής φυλής, εφαρµόζεται στο Σκαλοχώρι της Λέσβου. Τη φετινή χρονιά έγιναν κάποιες σηµαντικές πωλήσεις θηλυκών αρνιών και προβάτων σε κτηνοτρόφους της Μακεδονίας και της Θράκης, όπου σηµαντικό ρόλο σε αυτές της αγοραπωλησίες έπαιξε η επιχορήγηση των κτηνοτρόφων που επενδύουν στην από κτηση εγχώριων φυλών προβάτων. ∆υστυχώς, η χορήγηση της επιδότησης αυτής καταργείται στο πρόγραµµα «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», καθιστώντας ασύµφορη -για τους κτηνοτρόφους- τη συνέχιση της γενετικής βελτίωσης των προβάτων λεσβιακής φυλής. Πέραν αυτού, η µη πριµοδότηση δείχνει ότι το υπουργείο δεν έχει ξεκάθαρη άποψη για το αν στηρίζει τα προγράµµατα γενετικής βελτίωσης ή όχι.

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Τα βασικά χαρακτηριστικά που έχει το πρόβατο της Λέσβου είναι η εξαιρετικά µεγάλη ανθεκτικότητα στις αντίξοες συνθήκες και η µεγάλη αποδοτικότητα σε γάλα. Ανήκει στα ηµιπαχύουρα αναµικτόµαλλα πρόβατα. Είναι ιδανικό για την αξιοποίηση φτωχών σε βλάστηση ηµιορεινών και ορεινών βοσκών. Εκτρέφεται κυρίως στη Λέσβο και τη Λήµνο. Οι επιστηµονικές εκτιµήσεις αναφέρουν ότι φυλή αυτή πιθανότατα δηµιουργήθηκε στη Λέσβο από διασταύρωση ή εισήχθηκε κατά το παρελθόν από τα απέναντι µικρασιατικά παράλια. Αριθµεί περίπου 300.000 πρόβατα στη Λέσβο. Όλα τα πρόβατα της Λέσβου διατηρούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της ηµέρας και του χρόνου σε βοσκότοπους ή ελαιώνες. Οι βοσκότοποι είναι υποβαθµισµένοι και τα πρό-

ÚÂÔÚÙ¿˙

Πολύ λεπτά πόδια, πεσµένα αυτιά και η πλατιά ηµίπαχη ουρά, είναι ορισµένα από τα βασικά µορφολογικά χαρακτηριστικά του προβάτου της Λέσβου

βατα καλύπτουν σχετικά µικρό µέρος των θρεπτικών τους αναγκών από τη βόσκηση. Σχεδόν όλο το χρόνο χορηγούνται συµπληρωµατικές τροφές, κυρίως συµπυκνώµατα αποτελούµενα από καλαµπόκι, βαµβακόπιτα, σαχκαρόπιτα, αλλά και χονδροειδείς ζωοτροφές ιδιαίτερα τους χειµερινούς µήνες.

ªÔÚÊÔÏÔÁÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Το πρόβατο της Λέσβου είναι µέσης σωµατικής ανάπτυξης. Το ύψος ακρωµίου των προβατίνων είναι 57 - 67 εκατοστά και βάρος 40 - 45 κιλά. Το επιρρίνιο (σ.σ.: η µουσούδα) είναι ελαφρώς κυρτό, τα αυτιά µικρά πέφτουν προς τα κάτω. Τα κριάρια και ένα µικρό ποσοστό των προβατίνων φέρουν κέρατα. Ο κορµός είναι στενός, µακρύς, ενώ συχνά το οπίσθιο µέρος του σώµατος είναι υπεραναπτυγµένο συγκριτικά µε το πρόσθιο. Τα άκρα είναι λεπτά, υψηλά και δυνατά. Ο µαστός είναι καλά ανεπτυγµένος. Η ουρά είναι πολύ µακριά (36 - 38 εκατοστά), σχεδόν εφάπτεται στο έδαφος. Έχει σχήµα χωνιού, δηλαδή έχει ευρεία βάση (οκτώ εκατοστά) που στενεύει βαθµιαία µέχρι το άκρο της. Υπάρχει όµως µεγάλο ποσοστό ατόµων µε ουρά όπως εκείνη των χιώτικων προβάτων ή σε σχήµα «S», η οποία φέρει στο επάνω τµήµα της δύο λιπώδη ηµισφαίρια. Τα άκρα, η κοιλιά και το κεφάλι είναι γυµνά από µαλλί. Τα αρνιά ηλικίας 30 ηµερών έχουν σωµατικό βάρος

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Εδώ θα βρείτε πρόβατα Λέσβου Οι Αγροτικοί Συνεταιρισµοί της Λέσβου που εφαρµόζουν προγράµµατα γενετικής βελτίωσης είναι: Αγροτικός Συνεταιρισµός Αγ. Παρασκευής τηλ. 22530-31295 Αγροτικός Συνεταιρισµός Σκαλοχωρίου

τηλ. 22530-98286

Αγροτικός Συνεταιρισµός Παρακοίλων

τηλ. 22530-94358

Αγροτικός Συνεταιρισµός Άγρας

τηλ. 22530-95351

Αγροτικός Συνεταιρισµός Πελόπης

τηλ. 22530-93243

Αγροτικός Συνεταιρισµός Κάπης

τηλ. 22530-93204

οκτώ µε δέκα κιλά και παχυνόµενα σε µεγάλα βάρη δίνουν σφάγια αρκετά παχιά. Η απόδοσή τους σε µαλλί είναι 0,7 – 2 κιλά κατά κουρά. Η ποιότητα του µαλλιού θεωρείται χαµηλή. Σε µέσα επίπεδα, το γάλα που παράγεται από τα θηλυκά πρόβατα της Λέσβου ανέρχεται στα 180 κιλά ανά έτος. Σε πολλές περιπτώσεις στα πρόβατα που

t

Η φυλή πιθανότατα δηµιουργήθηκε στη Λέσβο από διασταύρωση ή εισάχθηκε κατά το παρελθόν από τα απέναντι µικρασιατικά παράλια

s

προέρχονται από µονάδες γενετικής βελτίωσης έχει παρατηρηθεί ορισµένα πρόβατα να αποδίδουν γάλα ως και 220 κιλά ετησίως. Η γαλακτοπαραγωγή διαφέρει σηµαντικά από ποίµνιο σε ποίµνιο και επηρεάζεται από τη διατροφή, την εποχή τοκετών, την ηλικιακή και γενετική σύσταση του ποιµνίου, τη διάρκεια αρµέγµατος, τις συνθήκες υγιεινής και σταβλισµού και άλλους παράγοντες.

∞Ó··Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ Τα θηλυκά αρνιά που διατηρούνται για αναπαραγωγή σε ποσοστό 45% οχεύονται για πρώτη φορά στην ηλικία των εννέα µηνών, και ο πρώτος τοκετός είναι σε ηλικία 14 µηνών. Οι τοκετοί των προβατίνων πραγµατοποιούνται τους µήνες από τα τέλη του Οκτωβρίου ως το Μάρτιο. Η πολυδυµία κυµαίνεται σε 1,1 – 1,2 αρνιά ανά προβατίνα τα οποία απογαλακτίζονται στην ηλικία των 45 - 50 ηµερών. Τα περισσότερα αρνιά σφάζονται µετά τον απογαλακτισµό, µε βάρος σφαγείου 812 kg ενώ ένα ποσοστό 20-25% παχύνονται για να σφαχτούν σε ηλικία τεσσάρων µε πέντε µηνών και ζυγίζουν 17-20 kg ανά σφάγιο.

∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÁÂÓÂÙÈ΋˜ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Η µέθοδος γενετικής βελτίωσης που ακολουθείται στα κοπάδια της Λέσβου προβλέπει ότι τα θηλυκά πρόβατα χωρίζονται σε µικρές οµάδες των 12 ζώων και γονιµοποιούνται από ένα αρσενικό. Αυτό επιτρέπει στους κτηνοτρόφους να γνωρίζουν ποια ζώα είναι οι γονείς κάθε αρνιού. Τα αρνιά που κρατιούνται για αναπαραγωγή µπαίνουν και αυτά στην ίδια διαδικασία που αναφέραµε πιο πάνω. Επίσης, σύµφωνα µε τους κανόνες του προγράµµατος µια φορά το µήνα γίνεται γαλακτοµέτρηση όλων των θηλυκών προβάτων, ώστε να ελέγχεται η απόδοσή τους σε γάλα. Όλα αυτά τα στοιχεία καταγράφονται από τους γαλα-

κτοµετρητές των συνεταιρισµών και στη συνέχεια αποστέλλονται στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στην Αθήνα. Όλα τα στοιχεία καταχωρούνται σε ηλεκτρονικό αρχείο που επιτρέπει στους υποψήφιους αγοραστές να γνωρίζουν το γενετικό προφίλ των ζώων που πρόκειται να αγοράσουν.

¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Η µεγάλη διασπορά των κοπαδιών που είναι ενταγµένα στο πρόγραµµα γενετικής βελτίωσης και η παρακολούθηση της εφαρµογής του προγράµµατος από επιστήµονες που είναι εγκαταστηµένοι στην Αθήνα, δηµιουργεί αρκετά προβλήµατα. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις οι κτηνοτροφικές µονάδες δεν διαθέτουν τις κατάλληλες εγκαταστάσεις. Αυτά κι άλλα επιµέρους προβλήµατα έχουν ως αποτέλεσµα -παρά τις σαφέστατα βελτιωµένες αποδόσεις- τα γενετικά βελτιωµένα πρόβατα να µην επιτυγχάνουν τις µέγιστες δυνατές αποδόσεις. Τεράστιο πρόβληµα πάντως είναι και η έλλειψη δικτύου εµπορίας του λεσβιακού προβάτου. Πρόβληµα, που αν αντιµετωπιστεί, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει και στην επίλυση των άλλων προβληµάτων που προαναφέρθηκαν. Οι σύγχρονες µέθοδοι γενετικής βελτίωσης προβλέπουν ότι τα ζώα θα έχουν ηλεκτρονική σήµανση και η γονιµοποίησή τους θα γίνεται µε τη διαδικασία της τεχνητής σπερµατέγχυσης. Με τη διαδικασία αυτή, είναι εφικτός ο απόλυτος έλεγχος των αποτελεσµάτων και η επίτευξη των µέγιστων δυνατών αποδόσεων από τα αναπαραγόµενα ζώα. Η ηλεκτρονική σήµανση σε συνδυασµό µε την εγκατάσταση σε κάθε µονάδα σύγχρονων αρµεκτικών µηχανών, δίνει τη δυνατότητα πλήρους και απόλυτα ασφαλούς καταγραφής των αποδόσεων σε γάλα κάθε προβάτου. Φυσικά, η εφαρµογή αυτής της µεθόδου επιβάλλει και τη στενή παρακολούθηση των µονάδων αναπαραγωγής από κτηνιάτρους.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

29

·ÚÔ˘Û›·ÛË µÈÔÌ˯·ÓÈο ™Ê·Á›· §¤Û‚Ô˘

™ÙËÓ ·È¯Ì‹ Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ÛÊ·Á‹˜

Οι εγκαταστάσεις των Βιοµηχανικών Σφαγείων Λέσβου άλλαξαν τα δεδοµένα σ’ έναν ευαίσθητο κλάδο των τροφίµων

A

πό τα τέλη του 2007, έχει ξεκινήσει η λειτουργία των βιοµηχανικών σφαγείων Λέσβου που δηµιούργησε η Σελάχας A.B.Ε.Ε. λίγο έξω από την Αρίσβη του ∆ήµου Καλλονής στη Λέ σβο. Πρόκειται για µια επένδυση, που το κόστος της έφθασε στα 2,8 εκ. ευρώ και η οποία χρηµατοδοτήθηκε µε 1.5 εκ. ευρώ από το πρόγραµµα ενίσχυσης µεταποιητικών µονάδων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Πρόκειται για µια επιχείρηση που εισήγαγε στη Λέσβο την αιχµή της τεχνολογίας στο χώρο των σφαγείων και λειτουργεί µε διαδικασίες απόλυτα φιλικές προς το περιβάλλον. ∆ιαθέτει συστήµατα πλήρους επεξεργασίας των αποβλήτων σφαγής και έχει δυνατό τητα να εξυπηρετήσει τα υπόλοιπα σφαγεία της Λέσβου, που µέχρι σήµερα δεν έχουν δικές µονάδες αδρανοποίησης.

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Η επιχείρηση διαθέτει έγκριση από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και αυτό σηµαίνει ότι τα σφάγια που βγαίνουν από αυτή µπορούν να πουληθούν τόσο στην ελληνική αγορά όσο και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή την περίοδο σε φάση πιστοποίησης κατά ISO 22.000 και κατά HACCP. Ο πρόεδρος της εταιρείας Σελάχας ΑΒΕΕ, Παναγιώ της Σελάχας, µας είπε: «∆ηµιουργήσαµε τα Βιοµηχανικά Σφαγεία Λέσβου δαπανώντας τεράστια κεφά-

λαια, γιατί θέλαµε µια µονάδα που να είναι αντάξια του κρέατος που παράγεται στη Λέσβο, ώστε οι καταναλωτές τόσο στη Λέσβο, όσο και σε όλη την Ελλάδα να απολαµβάνουν ατόφια την ποιότητα του κρέατος που παράγεται στο νησί. Επιπλέον, η νέα µονάδα µας δίνει τη δυνατότητα να εισάγουµε από την υπόλοιπη Ελλάδα ζώντα χοιρινά και βοοειδή που σφάζονται εδώ, προκειµένου οι κάτοικοι της Λέσβου να απολαµβάνουν ολόφρεσκα και

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

31

·ÚÔ˘Û›·ÛË

Η τέχνη του σφαγέα είναι από τα βασικά στοιχεία για το σωστό καθαρισµό των σφαγίων

Χοιρινό κρέας, στα ψυγεία των Βιοµηχανικών Σφαγείων Λέσβου, περιµένει τα αυτοκίνητα ψυγεία για τη µεταφορά του

Η σφαγή των µοσχαριών γίνεται ευκολότερη χάρη στο σύγχρονο µηχανολογικό εξοπλισµό

Η µονάδα αδρανοποίησης αποβλήτων σφαγείων της Λέσβου (µοναδική στο νησί) λειτουργεί στις εγκαταστάσεις των Βιοµηχανικών Σφαγείων Λέσβου.

αυτά τα είδη κρέατος. Σηµειώστε ότι η Λέσβος είναι ελλειµµατική τόσο σε βόειο, όσο και σε χοιρινό κρέας».

∆· ÛÊ·Á›· Επισκεφθήκαµε τα Βιοµηχανικά Σφαγεία Λέσβου τη στιγµή που βρίσκονταν σε πλήρη λειτουργία οι γραµµές σφαγής βοοειδών και χοιρινών. ∆ιαπιστώσαµε µε τα µάτια µας ότι η καθαριότητα στους χώρους σφαγής δεν στοιχείο µόνο τις φροντίδας που δείχνει η διοίκηση της επιχείρησης, καθώς στηρίζεται στο σχεδιασµό και στα συστήµατα σφαγής που εφαρµόζονται στη µονάδα. Το αίµα των σφαγίων κι όλα τα απόβλητα σφαγής διαχωρίζονται αµέσως από τα σφάγια. Συγκεντρώνονται σε κάδους υποδοχής και στη συνέχεια οδηγούνται σε ένα µικρό φορτηγό µε στε-

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

γανοποιηµένη καρότσα, όπου τα µεταφέρει στη µονάδα αδρανοποίησης για να τύχουν κατάλληλης επεξεργασίας. Η σφαγή των βοοειδών και των χοιρινών ολοκληρώνονται µέσα σε λίγα λεπτά µε την ελάχιστη δυνατή ταλαιπωρία των σφαγίων και µε συνέπεια, ώστε να µην υποβαθµίζεται η ποιότητα του κρέατος κατά τη διαδικασία της σφαγής. Στη συνέχεια γίνεται ο τεµαχισµός, το τελικό καθάρισµα των σφαγίων, ακολουθεί η ηλεκτρονική ζύγισή τους που διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα και έπειτα τα κρέατα αποθηκεύονται στους ψυκτικούς θαλάµους τους σφαγείου. Οι ψυκτικοί θάλαµοι απέχουν µερικά µόνο µέτρα από τα σηµεία φόρτωσης του κρέατος στα φορτηγά ψυγεία, που τα µεταφέρουν στα κρεο-

Στο εικονιζόµενο µηχάνηµα (αριστερά), καταγράφονται όλα τα δεδοµένα της διαδικασίας αδρανοποίησης των αποβλήτων Τα φορτηγά ψυγεία (δεξιά) των βιοµηχανικών σφαγείων Λέσβου πληρούν όλους τους κανόνες για τη µεταφορά προϊόντων κρέατος

t

Τα Βιοµηχανικά Σφαγεία Λέσβου φιλοξενούνται σε µια έκταση 12,5 στρεµµάτων, ενώ οι στεγασµένοι τους χώροι είναι 1.136 τετραγωνικά µέτρα.

s

πωλεία της Λέσβου ή εκτός του νησιού. Πριν ξεκινήσει οι φόρτωση του κρέατος στα φορτηγά ψυγεία, κλείνουν ερµητικά όλες οι πόρτες του σφαγείου κι έτσι είναι πρακτικά ανέφικτο να µπουν στο χώρο του σφαγείου ανεπιθύµητα έντοµα. Μαζί µε το σφαγείο δηµιουργήθηκε και µια µονάδα επεξεργασίας και τυποποίησης προϊόντων σφαγείου όπως είναι έντερα, συκωταριές, κεφαλάκια, πατσές κ.λπ., που έχει ήδη λάβει άδεια λειτουργίας. Τα προϊόντα αυτά διατηρούνται σε θαλάµους βαθιάς κατάψυξης. Ένα από τα στοιχεία που εντυπωσιάζουν τόσο στους χώρους του σφαγείου όσο και στη µονάδα αδρανοποίησης είναι η απουσία δυσάρεστων οσµών. Επίσης τα ζώα που πρόκειται να οδηγηθούν για σφαγή είναι σταβλισµένα σε χώρους εκτός σφαγείου και δεν έχουν οπτική επαφή µε το χώρο σφαγής. Τα Βιοµηχανικά Σφαγεία Λέσβου φιλοξενούνται σε µια έκταση 12,5 στρεµµάτων, ενώ οι στεγασµένοι τους χώροι είναι 1.136 τετραγωνικά µέτρα.

∏ ÌÔÓ¿‰· ·‰Ú·ÓÔÔ›ËÛ˘ Η µονάδα αδρανοποίησης του νέου σφαγείου είναι η πρώτη που δηµιουργήθηκε στη Λέσβο και η έκταση που καταλαµβάνει 236 τετραγωνικά µέτρα. Η µονάδα δηµιουργήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες όλων των σφαγείων του νησιού, και αυτός ήταν και ένας από τους βασικούς λόγους που η επένδυση αυ-

τή χρηµατοδοτήθηκε από το τοµεακό πρόγραµµα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Η µονάδα αυτή είναι συνοδευτική δραστηριότητα κάθε σφαγείου και η λειτουργία της έχει επιβληθεί από τους κοινοτικούς κανονισµούς που ορίζουν τις προϋποθέσεις λειτουργίας των σφαγείων. Ουσιαστικά, λοιπόν, η µονάδα αδρανοποίησης διασφαλίζει τη νόµιµη λειτουργία όλων των σφαγείων της Λέσβου, µέχρι να καταστεί εφικτή η δηµιουργία αντίστοιχων µονάδων αδρανοποίησης σε όλα τα σφαγεία. Τα υπολείµµατα της σφαγής που οδηγούνται σε αυτή είναι αίµα από τα σφάγια, κοιλιές, οστά και διάφορα άλλα. Η επεξεργασία τους κρατάει περίπου δύο ώρες και γίνεται σε θερµοκρασία 180 βαθµών Κέλσιου σε υψηλή πίεση (3 bar). Το υλικό που παράγεται από τη µονάδα αδρανοποίησης είναι ένα οµοιογενές υλικό, στο οποίο έχουν νεκρωθεί όλα τα µικρόβια και οι µικροοργανισµοί. Το υλικό αυτό όταν ξεραθεί, µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό σε αγροκτήµατα. Το παράδοξο είναι ότι, παρά το ότι η µονάδα αδρανοποίησης έχει τεθεί σε πλήρη λειτουργία, µέχρι σήµερα δεν έχει αξιοποιηθεί από τα άλλα σφαγεία της Λέσβου. Το πιθανότερο είναι ότι συνεχίζουν να απορρίπτονται στις χωµατερές του νησιού, παρά το γεγονός ότι τόσο οι κοινοτικοί κανονισµοί, όσο και η ελληνική νοµοθεσία απαγορεύουν κάτι τέτοιο.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

33

∫Ú·Û›

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊȤڈ̷ ∞ÁÒÓ· ÂÈ‚›ˆÛ˘ ‰›ÓÔ˘Ó Ù· ÓËÛȈÙÈο ·Ì¤ÏÈ· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË Ó¤· ∫√∞ ÎÚ·ÛÈÔ‡ Î·È ÙȘ ÎÏÈÌ·ÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜

√È ‰˘Ô fi„ÂȘ ÙˆÓ ÓËÛȈÙÈÎÒÓ ·ÌÂÏÒÓˆÓ

¢

ύο είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον αµπελοοινικό κλάδο στα νησιά του Αιγαίου. Από τη µία, η σταδιακή µείωση των καλ λιεργούµενων εκτάσεων κι από την άλλη, το µεράκι ορισµένων µεµονωµένων παραγωγών και επιχειρήσεων που πηγαίνουν κόντρα στο ρεύµα, δείχνοντας να τα καταφέρ νουν αρκετά καλά. Εξαίρεση στον κανόνα αποτελεί η Σάµος, που χάρη στην Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρι σµών, δείχνει ως σήµερα να ξεπερνάει τις δυσκολίες του ανταγωνισµού και να προχωράει µε σταθερά βήµατα. Στη Λήµνο, τα πράγµατα δεν είναι πολύ καλά, παρά τις προσπάθειες που καταβάλει η τοπική Ένωση Συνεταιρισµών. Μπορεί την προηγούµενη χρονιά η πληρωµή των αµπελουργών να έγινε αρκετά νωρίτερα, αυτό όµως δεν αρκεί. Οι τιµές που ανακοίνωσε η ΕΑΣ Λήµνου -0,40 ευρώ για τα λευκά συµβατικά σταφύλια και 0,44 λεπτά για τα βιολογικά σταφύλια- δεν κρίθηκαν ικανοποιητικές και οι παραγωγοί ζη τούν τουλάχιστον διπλάσιες τιµές. Ας σηµειωθεί ότι η παραγωγή της Λήµνου φέτος εκτιµά ται ότι θα είναι µειωµένη σε σχέση µε την προηγούµενη χρονιά, λόγω ζηµιών από το περσινό καύσωνα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

35

·ÊȤڈ̷

Ο τρύγος έχει ξεκινήσει…

∆

α νησιωτικά αµπέλια δεν έχουν να αντιµετωπίσουν µόνο το µικρότερο κόστος παραγωγής στην ηπειρωτική Ελλάδα και τα φθηνά εισαγόµενα κρασιά από τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της λατινική Αµερικής (π.χ. Χιλή). Ίσως το σηµαντικότερο πρόβληµα που έχουν να αντιµετωπίσουν είναι οι συνέπειες των κλιµατικών αλλαγών και το φαινόµενο της ερηµοποίησης. Η έλλειψη έργων υποδοµής που θα διασφαλίσουν την ικανοποιητική άρδευση των αµπελιών είναι άγνωστο πώς θα αντιµετωπιστεί τα επόµενα χρόνια.

∏ ·ÌÂÏÔηÏÏȤÚÁÂÈ· Û ·ÚÈıÌÔ‡˜ Στο βόρειο Αιγαίο καλλιεργούνται 2.772,4 εκτάρια (σ.σ.: ένα εκτάριο είναι ίσο µε δέκα στρέµµατα) οινοποιήσιµων ποικιλιών αµπελιών, σύµφωνα µε τα στοιχεία του 2005 που δήλωσε η χώρα µας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από αυτά, τα 2.370,2 εκτάρια αφορούν ποικιλίες σταφυλιών που προορίζονται για Οίνους Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (ΟΠΑΠ). Τα υπόλοιπα 402,2 εκτάρια αφορούν ποικιλίες σταφυλιών για επιτραπέζιους οίνους, οίνους µε γεωγραφι-

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κή ένδειξη και τοπικούς οίνους. Το 2004, στο νοµό Λέσβου καλλιεργήθηκαν 10.250 στρέµµατα οινάµπελων, τα οποία έδωσαν 4.060 τόνους µούστου. ∆ύο χρόνια νωρίτερα, καλλιεργήθηκαν 10.979 στρέµµατα οινάµπελων που έδωσαν 4.001 τόνους µούστου και 296 τόνους επιτραπέζιων σταφυλιών. Επίσης, καλλιεργήθηκαν 2.527 στρέµµατα µε επιτραπέζιες ποικιλίες σταφυλιών που έδωσαν 559 τόνους µούστου και 935 τόνους επιτραπέζιων σταφυλιών. Στο νοµό Σάµου, το 2004, καλλιεργήθηκαν 18.233 στρέµµατα µε οινοποιήσιµα σταφύλια που έδωσαν 11.000 τόνους µούστου. Η τιµή παραγωγού τη χρονιά αυτή διαµορφώθηκε στα 0,80 ευρώ το κιλό, όταν η µέση τιµή στην υπόλοιπη χώρα είχε διαµορφωθεί στα 0,28 ευρώ το κιλό. Στη Χίο, οι καλλιεργούµενοι οινάµπελοι το 2004 καταλάµβαναν µόλις 1.145 στρέµµατα και έδωσαν 569 τόνους µούστου. Σαφέστερη, πάντως, εικόνα για την πορεία των καλλιεργούµενων εκτάσεων δείχνουν τα στοιχεία για τη στρεµµατική ενίσχυση αµπελιών που καλλιεργούν

∫Ú·Û›

ποικιλίες για οίνους ΟΠΑΠ. Από τον σχετικό πίνακα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης προκύπτει ότι στο νοµό Σάµου ζητήθηκαν επιδοτήσεις για 15.387,20 στρέµµατα την περίοδο 2002 – 2003, ενώ την περίοδο 2005 – 2006 ζητήθηκε να επιδοτηθούν 14.799,60 στρέµµατα, δηλαδή 587 στρέµµατα λιγότερα. Στο νοµό Λέσβου την περίοδο 2002 – 2003 ζητήθηκε να επιδοτηθούν 7.904,57 στρέµµατα, ενώ την περίοδο 2005 – 2006 ζητήθηκε να επιδοτηθούν 7.848 στρέµµατα. ∆ηλαδή, έχουµε µια µικρή µείωση των εκτάσεων που ζητήθηκαν να επιδοτηθούν κατά 56,57 στρέµµατα.

™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Αν ρίξουµε µια προσεκτική µατιά στα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για τις καλλιεργούµενες εκτάσεις µε αµπέλια και την παραγωγή µούστου, θα δούµε ότι στη χώρα µας οι καλλιεργούµενες εκτάσεις συνεχώς µειώνονται. Από τα 1,338 εκατοµµύρια στρέµµατα το 1961, τα αµπέλια περιορίστηκαν το 2003 στα 722 χιλιάδες στρέµµατα, ενώ η χειρότερη χρονιά ήταν το 2000, όπου οι καλλιεργούµενες εκτάσεις είχαν περιοριστεί στα 690.086

t Οι κλιµατικές αλλαγές απειλούν τους νησιώτικους αµπελώνες

s

στρέµµατα. Ουσιαστικά, αυτό που συνέβη µέσα σε 40 χρόνια ήταν να µειωθούν οι καλλιεργούµενες εκτάσεις κατά 50% περίπου. Η παραγωγή του µούστου, παρά το ότι ακολουθεί πτωτική πορεία δεν εµφανίζει το ίδιο εντυπωσιακά ποσοστά πτώσης, χάρη στην αύξηση της ανά στρέµµα αποδοτικότητας. Συγκεκριµένα, ενώ το 1961 η ανά στρέµµα απόδοση ήταν 271 κιλά σταφυλιών, το 2003 είχε φθάσει στα 526 κιλά ανά στρέµµα, δηλαδή, σχεδόν διπλασιάστηκε. Η παραγωγή µούστου είχε κορυφωθεί την περίοδο 1976 – 1984. Από το 1984 και µετά η παραγωγή µούστου παρουσιάζει σταδιακή κάµψη µε ορισµένες εξάρσεις που οφείλονται σε συγκυριακά φαινόµενα (εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες µιας χρονιάς

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

37

·ÊȤڈ̷ κ.λπ.). Το 1996 η παραγωγή µούστου για τελευταία φορά ξεπέρασε τους 400.000 τόνους. Από το 1997 και µετά η παραγωγή µούστου κυµαίνεται σταθερά κάτω από τους 400.000 τόνους. Το 2003 (τελευταία χρονιά που το υπουργείο διαθέτει στοιχεία) η παραγωγή µούστου έφθασε στα 380.400 τόνους. Η παραγωγή µούστου του 2003 είναι σχεδόν ίδια µε αυτή του 1962, δηλαδή, 384.636 τόνοι. Από τα παραπάνω στοιχεία, προκύπτει το συµπέρασµα ότι σταδιακά εγκαταλείπονται οι λιγότερο παραγωγικές εκτάσεις, ότι η παραγωγή οργανώθηκε καλύτερα, λαµβάνοντας υπόψη τις επιστηµονικές και τεχνολογικές εξελίξεις κι έτσι επιτεύχθηκε η αύξηση της αποδοτικότητας ανά στρέµµα καλλιεργούµενου αµπελώνα. Η νέα Κοινή Οργάνωση Αγοράς του αµπελοοινικού τοµέα έρχεται να ενισχύσει αυτή την τάση, αφού καταργεί και τα τελευταία µέτρα προστασίας του εισοδήµατος των αµπελουργών, στο πλαίσιο µιας λογικής βαθύτερης φιλελευθεροποίησης του κλάδου και προσαρµογής του στα δεδοµένα του διεθνούς εµπορίου. Στην ίδια κατεύθυνση κατατείνει και η ανάθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή του δικαιώµατος να εγκρίνει τη χρήση νέων οινολογικών πρακτικών. Θυµίζουµε ότι δεν πάει πολύς καιρός από τότε που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγούνταν, αντί για ωρίµαση του κρασιού σε δρύινα βαρέλια, να ρίχνονται µέσα στις δεξαµενές κρασιού ροκανίδια δρυός. Αν µάλιστα υπάρξει συµφωνία στο πλαίσιο του παγκόσµιου οργανισµού εµπορίου που θα οδηγήσει σε µείωση των εισαγωγικών δασµών κατά 60% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα δούµε µε πολύ ταχύτερους ρυθµούς να µειώνονται οι καλλιεργούµενες εκτάσεις στη χώρα µας και ιδιαίτερα στα νησιά. Κι αυτό γιατί το κόστος παραγωγής είναι πολύ υψηλότερο από το κόστος παραγωγής στις τρίτες χώρες, ενώ η αποδοτικότητα των καλλιεργούµενων εκτάσεων είναι πολύ χαµηλή στα νησιά. Κατά συνέπεια, χωρίς τη λήψη µέτρων ουσιαστικής στήριξης της αµπελοκαλλιέργειας στα νησιά, το µέλλον είναι δυσοίωνο, όσο κι αν υπάρχει το µεράκι πολλών παραγωγών να κρατήσουν παραγωγικά τα αµπέλια του Αιγαίου.

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ΕΤΟΣ

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

ΕΚΤΑΣΗ (στρέµµατα) 1.338.249 1.323.490 1.317.890 1.310.090 1.292.100 1.273.052 1.257.596 1.257.600 1.257.600 1.221.950 1.221.950 1.221.950 1.195.000 1.011.000 1.093.000 1.092.000 1.078.000 1.069.000 1.047.000 1.013.000 955.570 942.220 902.388 892.411 875.900 862.774 850.990 843.340 832.437 817.445 779.780 774.409 764.626 739.254 727.372 707.992 698.470 697.721 693.713 690.086 721.500 728.400 722.971

* τιµές σε ευρώ

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΟΥΣΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΡΕΜ. ΤΙΜΗ ΑΚΑΘ. (τόνοι) ΑΠΟ∆ΟΣΗ (δρχ./κιλό) ΑΞΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (κιλά/στρεµ.) (σε χιλ. δρχ.)

363.224 271 2,46 893.531 384.636 291 1,93 742.347 278.803 212 2,43 677.491 370.887 283 2,51 930.926 381.584 295 2,46 938.697 379.399 298 2,66 1.009.201 411.678 327 2,85 1.173.282 343.465 273 2,78 954.833 466.952 371 2,46 1.148.702 448.097 367 2,51 1.124.723 450.000 368 2,75 1.237.500 477.345 391 2,91 1.389.074 427.000 357 6,84 2.920.680 488.000 483 5,86 2.859.680 457.700 419 6,65 3.043.705 540.700 495 7,85 4.244.495 518.300 481 9,41 4.877.203 560.500 524 9,87 5.532.135 524.300 501 12,47 6.538.021 539.500 533 12,74 6.873.230 550.000 576 13,75 7.562.500 450.000 478 16,64 7.488.000 525.000 582 19,64 10.311.000 502.500 563 22,21 11.160.525 13.528.278 28,29 546 478.200 434.200 503 32,41 14.072.422 447.500 526 38,81 17.367.475 395 47,27 15.731.456 332.800 310.100 373 55,90 17.334.590 26.588.905 75,40 431 352.638 401.600 515 77,74 31.220.384 405.000 523 80,25 32.501.250 22.577.152 66,56 444 339.200 305.100 413 85,06 25.951.806 385.000 529 104,92 40.394.200 410.900 580 109,46 44.977.114 108,33 43.191.171 571 398.700 382.600 548 115,28 44.106.128 368.000 530 108,70 40.001.600 355.800 516 140,90 50.132.220 347.700 482 129,49 45.021.935 425 0,31 96.038 * 309.800 380.400 526 0,4 152.160 * Πηγή Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης

·ÊȤڈ̷ ∏ Ó¤· ∫ÔÈÓ‹ √ÚÁ¿ÓˆÛË ∞ÁÔÚ¿ ÎÚ·ÛÈÔ‡

√

νέος κανονισµός του Συµβουλίου για την ευρεία µεταρρύθµιση της κοινής οργάνωσης της αµπεολοοινικής αγοράς, ο οποίος είχε εγκριθεί επίσηµα από το Συµβούλιο Υπουργών τον περασµένο Απρίλιο, δηµοσιεύθηκε στην Επίσηµη Εφηµερίδα στις αρχές του περασµένου Ιουνίου. Η µεταρρύθµιση προβλέπει ταχύρρυθµη αναδιάρθρωση του αµπελοοινικού κλάδου, δεδοµένου ότι περιλαµβάνει ένα τριετούς διάρκειας καθεστώς εκρίζωσης σε εθελούσια βάση, για να έχουν µια εναλλακτική λύση οι παραγωγοί χαµηλής ανταγωνιστικότητας και να απαλλαγεί η αγορά από τα πλεονάσµατα κρασιών που δεν είναι ανταγωνιστικά. Οι επιδοτήσεις για απόσταξη κρίσης και απόσταξη εδώδιµης αλκοόλης, θα καταργηθούν σταδιακά και τα χρήµατα θα κατανεµηθούν ως εθνικά κονδύλια, τα οποία θα µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την προώθηση των κρασιών στις αγορές τρίτων χωρών, την καινοτοµία και για την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισµό των αµπελώνων και των οιναποθηκών. Η µεταρρύθµιση επιδιώκει να εξασφαλίσει την προστασία του περιβάλλοντος στις αµπελουργικές περιοχές, θα διαφυλάξει τις παραδοσιακές και εδραιωµένες πολιτικές για την ποιότητα και θα απλουστεύσει τους κανόνες επισήµανσης προς όφελος τόσο των παραγωγών όσο και των καταναλωτών. Θα καταργηθεί επίσης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την 1η Ιανουαρίου 2016, το πολύ περιοριστικό σύστηµα των δικαιωµάτων φύτευσης. Η νέα Κοινή Οργάνωση Αγοράς του αµπελοοινικού τοµέα, τέθηκε σε ισχύ την 1η Αυγούστου.

∆· ·ÚÈ· ÛËÌ›· Ù˘ Ó¤·˜ ∫ÔÈÓ‹˜ √ÚÁ¿ÓˆÛ˘ ∞ÁÔÚ¿˜ Εθνικά κονδύλια: Χάρη σ’ αυτά, τα κράτη µέλη θα µπορούν να προσαρµόσουν τα µέτρα στις ιδιαίτερες συνθήκες τους. Τα πιθανά µέτρα περιλαµβάνουν την προώθηση στις αγορές τρίτων χωρών, την αναδιάρθρωση - µετατροπή αµπελώνων, επενδύσεις για τον εκσυγχρονισµό της αλυσίδας παραγωγής και για καινοτοµία, τη στήριξη του πρώιµου τρύγου, νέα µέτρα διαχείρισης κρίσεων και απλή, αποσυνδεδεµένη στήριξη. Μέτρα αγροτικής ανάπτυξης: Ορισµένα κονδύλια θα µεταφερθούν στον προϋπολογισµό των µέτρων αγροτικής ανάπτυξης και θα δεσµευθούν για να διατεθούν στις περιοχές οινοπαραγωγής. Τα σχετικά µέτρα µπορούν να περιλαµβάνουν τα εξής: εγκατάσταση νέων γεωργών, καλύτερη προώθηση στην αγορά, επαγγελµατική κατάρτιση, στήριξη των οργανώσεων παραγωγών, στήριξη για την κάλυψη των πρόσθετων δαπανών και της απώλειας εισοδήµατος που συνεπάγεται η διατήρηση τοπίων της πολιτιστικής κληρονοµιάς, πρόωρη συνταξιοδότηση. ∆ικαιώµατα φύτευσης: Θα καταργηθούν στο τέλος

40 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

του 2015, το αργότερο, ενώ θα παρέχεται η δυνατότητα διατήρησής τους σε εθνικό επίπεδο µέχρι το 2018. Σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων απόσταξης: Η απόσταξη κρίσης επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών µελών, περιοριζόµενη σε τέσσερα έτη µέχρι το τέλος της περιόδου 2011-2012, µε µέγιστο όριο δαπανών 20 % του εθνικού κονδυλίου το πρώτο έτος, 15 % το δεύτερο, 10 % το τρίτο και 5 % το τέταρτο έτος. Η απόσταξη εδώδιµης αλκοόλης θα καταργηθεί σταδιακά εντός τετραετίας. Κατά τη µεταβατική περίοδο, θα χορηγείται συνδεδεµένη µε την παραγωγή ενίσχυση, την οποία θα αντικαταστήσει έπειτα η αποσυνδεδεµένη ενιαία ενίσχυση ανά εκµετάλλευση. Τα κράτη µέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν απόσταξη υποπροϊόντων, η οποία θα χρηµατοδοτείται από τα εθνικά κονδύλια, µε ποσά σηµαντικά χαµηλότερα από τα σηµερινά, για την κάλυψη των εξόδων συλλογής και µεταποίησης των υποπροϊόντων. Καθιέρωση της ενιαίας ενίσχυσης ανά εκµετάλλευση: Αποσυνδεδεµένη ενιαία ενίσχυση ανά εκµετάλλευση, την οποία θα χορηγούν τα κράτη µέλη σε αµπελουργούς έχοντας διακριτική ευχέρεια και σε όλους τους καλλιεργητές που εκριζώνουν τους αµπελώνες τους. Εκρίζωση: Τριετούς διάρκειας καθεστώς εκρίζωσης

σε εθελούσια βάση, το οποίο καλύπτει συνολική έκταση 175.000 εκταρίων (σ.σ. ένα εκτάριο είναι ίσο µε δέκα στρέµµατα), µε πριµοδότηση που µειώνεται προοδευτικά κατά τα τρία έτη. Τα κράτη µέλη θα µπορούν να παύουν την εκρίζωση, εάν η έκταση υπερβαίνει το 8 % της συνολικής έκτασης των αµπελώνων της χώρας ή το 10 % της συνολικής έκτασης µιας περιφέρειας. Η Επιτροπή θα µπορεί να παύει την εκρίζωση, όταν η έκταση φθάνει το 15 % της συνολικής έκτασης αµπελοκαλλιεργειών ενός κράτους µέλους. Τα κράτη µέλη θα µπορούν επίσης να εξαιρούν την εκρίζωση σε ορεινές περιοχές και περιοχές µε µεγάλη κλίση του εδάφους, καθώς και για περιβαλλοντικούς λόγους. Οινολογικές πρακτικές: Η αρµοδιότητα για την έγκριση νέων ή την τροποποίηση υφιστάµενων οινολογικών πρακτικών, θα µεταφερθεί στην Επιτροπή, η οποία θα αξιολογεί τις οινολογικές πρακτικές που αποδέχεται ο ∆ιεθνής Οργανισµός Αµπέλου και Οίνου (OIV) και θα προσθέτει ορισµένες στον κατάλογο των αποδεκτών πρακτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Βελτίωση των κανόνων επισήµανσης: Η έννοια των οίνων ποιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα βασίζεται στους οίνους µε προστατευόµενη γεωγραφική ένδειξη και στους οίνους µε προστατευόµενη ονοµασία προέλευσης. Οι εδραιωµένες εθνικές πολιτικές για την ποιότητα, θα διασφαλιστούν. Οι ετικέτες θα είναι απλούστε-

t

∫Ú·Û›

Οι επιδοτήσεις για απόσταξη κρίσης και απόσταξη εδώδιµης αλκοόλης θα καταργηθούν ρες και θα επιτρέπεται, για παράδειγµα, η αναγραφή της ποικιλίας αµπέλου και του έτους συγκοµιδής, προκειµένου για οίνους χωρίς γεωγραφική ένδειξη. Θα συνεχιστεί η προστασία ορισµένων παραδοσιακών όρων και σχηµάτων φιαλών. Εµπλουτισµός µε ζάχαρη: Θα εξακολουθήσει να επιτρέπεται, αλλά θα µειωθούν τα ανώτατα επίπεδα εµπλουτισµού µε ζάχαρη ή γλεύκος. Τα κράτη µέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν από την Επιτροπή να αυξήσει το επίπεδο εµπλουτισµού, επικαλούµενα έκτακτες καιρικές συνθήκες. Ενίσχυση για τη χρήση γλεύκους: Θα επιτρέπεται να χορηγούνται ενισχύσεις για γλεύκη µε τη σηµερινή τους µορφή για µία τετραετία. Μετά τη µεταβατική αυτή περίοδο, οι δαπάνες που αφορούν ενισχύσεις για γλεύκη, θα µπορούν να µετατραπούν σε αποσυνδεδεµένες ενισχύσεις προς αµπελουργούς.

·ÊȤڈ̷ °È¿ÓÓ˘ ∫·Ú·ÁÈ¿ÓÓ˘, Úfi‰ÚÔ˜ ∂√™ ™¿ÌÔ˘

«∆Ô ªÔÛ¯¿ÙÔ ‚ڋΠÙÔ… Û›ÙÈ ÙÔ˘ ÛÙË ™¿ÌÔ»

Ο πρόεδρος της ΕΟΣ Σάµου, Ιωάννης Καραγιάννης, δέχεται βραβείο οίνου σε διεθνή διαγωνισµό στη Θεσσαλονίκη τον Μάρτιο του 2007

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Έλενα Χουσνή

O

πρόεδρος της Ένωσης Οινοποιητικών Συνεταιρισµών Σάµου, Γιάννης Καραγιάννης, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «νησιωτικό Αγρόκτηµα» σκιαγραφεί το προφίλ της Ένωσης, καταγράφει τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα του σαµιώτικου κρασιού και τα περιθώρια βελτίωσης που υπάρχουν στην ποιότητα, αλλά και στην προβολή και προώθησή του στο εξωτερικό. Θα ήθελα να ξεκινήσουµε τη συνέντευξη µε ένα οδοιπορικό στην ιστορία της Ένωσης. Πότε ιδρύθηκε, µε ποιο νοµικό πλαίσιο, καθώς και ποιοι ήταν οι κυριότεροι σταθµοί στην ιστορία της µέχρι σήµερα; «Η Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισµών Σάµου ιδρύθηκε το 1934 µε το Νόµο 6085, και είναι η µόνη δευτεροβάθµια Συνεταιριστική Οργάνωση του νοµού µας, ενώ µέλη της είναι οι πρωτοβάθµιοι Οινοποιητικοί Συνεταιρισµοί. ∆εν θα ορίσω κάποιους σταθµούς στην ιστορία της, αφού όλη της η διαδροµή ήταν αγώνας ποιοτικής αναβάθµισης των κρασιών της, νοµοθετικής κατοχύρωσης διεύρυνσης των αγορών και τελικά διασφάλισης του εισοδήµατος των αµπελουργών.».

42 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Η διάθεση των κρασιών, εµφιαλωµένων ή µη, σε τι ποσοστό γίνεται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και πόσοι τόνοι κρασιού παράγονται κατά µέσο όρο κατ’ έτος; «Η Ε.Ο.Σ.Σ. παράγει ετησίως περίπου 7.000 τόνους κρασιού. Το 80% περίπου της παραγωγής εξάγεται.». Απ’ όσο γνωρίζω, ένα σηµαντικό ποσοστό απορροφάται από τη Γαλλία. Πού θεωρείτε ότι υπερτερούν τα γαλλικά κρασιά έναντι των ελληνικών και δη των σαµιώτικων; «Η υπεροχή της Γαλλίας έναντι της Ελλάδας στο κρασί, εντοπίζεται κυρίως στην παράδοση και στην κουλτούρα.». Ο οινοτουρισµός είναι ένας κλάδος του τουρισµού που αναπτύσσεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Με ποιο τρόπο θα µπορούσε η Σάµος να αναδειχθεί τουριστικά, ακόµη περισσότερο, µέσω των κρασιών της; «Ο οινοτουρισµός θα µπορούσε να προσφέρει πολλά στο νησί µας. ∆υστυχώς όµως, κάτι τέτοιο δεν έχει αναπτυχθεί. Πιστεύουµε ότι πέρα από την Ε.Ο.Σ.Σ., η οποία κάνει κάποια βήµατα µε το Μουσείο Οίνου, πρέπει να δραστηριοποιηθούν και οι άλλοι φορείς του τόπου και συνεργαστούν µεταξύ τους. Πάνω απ’ όλα όµως, για να δηµιουργήσουµε µελλοντικά οινοτουρι-

∫Ú·Û›

t Πιστεύουµε ότι πέρα από την Ε.Ο.Σ.Σ., η οποία κάνει κάποια βήµατα µε το Μουσείο Οίνου, πρέπει να δραστηριοποιηθούν και οι άλλοι φορείς του τόπου και συνεργαστούν µεταξύ τους. σµό, θα πρέπει πρώτα οι Σαµιώτες επαγγελµατίες να προβάλλουν το σαµιώτικο κρασί και όχι αµφίβολης ποιότητας φθηνά, ξένα κρασιά.». Από την εµπειρία της συµµετοχής σας σε εκθέσεις, υπάρχει επαρκής αναγνωρισιµότητα των σαµιώτικων κρασιών; «Τα κρασιά “ΣΑΜΟΣ” είναι από τα πλέον αναγνωρισµένα σ’ όλο τον κόσµο.». Ποια είναι η οικονοµική κατάσταση της ΕΟΣΣ; Το 2007 έκλεισε µε κέρδη ή ζηµιές για την Ένωσή σας; «Τα τελευταία τρία χρόνια, οι ισολογισµοί µας είναι κερδοφόροι, σε αντίθεση µε το παρελθόν που είχαµε ζηµίες. Πιστεύω ότι βελτιωνόµαστε οικονοµικά.». Η παραγωγή σταφυλιών και κρασιού ακολουθεί αυξητική ή πτωτική πορεία στη Σάµο; «Η παραγωγή σταφυλιών και κρασιού τα τελευταία χρόνια, έχει αυξητική πορεία µετά την πτώση που εί-

χαµε τη δεκαετία του 1990.». Οι τιµές που αγοράζετε τα σταφύλια από τους παραγωγούς µέλη σας; «Οι τιµές που απολαµβάνουν οι Σαµιώτες είναι πολλαπλάσιες από άλλες περιοχές. Βέβαια, έχουµε σύστηµα εκκαθάρισης µε την πώληση και όχι τιµή ευθύς εξαρχής.». Πόσα στρέµµατα συνολικά καταλαµβάνουν οι αµπελώνες της Σάµου και πώς αυτά είναι κατανεµηµένα στις διάφορες περιοχές του νησιού; «Οι αµπελώνες της Σάµου είναι περίπου 16.000 στρέµµατα, µε το 98% µοσχάτο, λευκό, µικρόραγο. Κυρίως είναι κατανεµηµένα στο βόρειο και κεντρικό τµήµα του νησιού και πολύ λίγα στο νότιο.». Ποιες είναι οι αποδόσεις σε καρπό ανά στρέµµα της κάθε ποικιλίας; «Οι αποδόσεις για το µοσχάτο είναι 500 - 600 κιλά ανά στρέµµα. Για τις υπόλοιπες ποικιλίες είναι σαφώς µεγαλύτερες.». Το µοσχάτο της Σάµου είναι φηµισµένο από την αρχαιότητα ακόµη. Τι είναι αυτό που το κάνει ξεχωριστό; «Το άρωµά του σε συνδυασµό µε τη γενικότερη σύστασή του. Το µοσχάτο στη Σάµο βρήκε το σπίτι του.». Η Ένωση έχει δηµιουργήσει και το Μουσείο Σαµιακού Οίνου που λειτουργεί από το 2005. Ποιος ήταν ο στόχος αυτής της επένδυσης και πόσο, κατά τη γνώµη σας, έχει αποδώσει µέχρι σήµερα; «Στόχος αυτής της επένδυσης ήταν να αποκτήσει το κρασί µας το σπίτι του. Να αναδειχθεί η ιστορία του και η οινική κουλτούρα µας και παράδοση. Πιστεύουµε ότι έχουµε επιτύχει σε σηµαντικό βαθµό το στόχο µας.».

Το Μουσείο Σαµιακού Οίνου

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

43

·ÊȤڈ̷ ∏ ·Ó·‚›ˆÛË ÙÔ˘ ∞ÚÈÔ‡ÛÈÔ˘ √›ÓÔ˘ ÁÂÌ›˙ÂÈ ÂÏ›‰Â˜ ÙË ‚fiÚÂÈ· ÛÔ

Εδώ στα Κουρούνια της Χίου αναβιώνει ο Αριούσιος Οίνος

T

ο πείσµα και το µεράκι µιας παρέας από τη Χίο είχε ως αποτέλεσµα να α ναβιώσει ο Αριούσιος Οίνος. Το 2006 εµφανίστηκαν τα πρώτα 2.500 µπου κάλια αυτού του κρασιού, ενώ η δηµι ουργία της εταιρείας «Αριούσιος Α.Ε.» έγινε το 1999. Το φθινόπωρο του 2004 η αρχική οµάδα προχώρησε στην ίδρυση της Ανώνυµης Εταιρείας «Αριούσιος οινοποιητική γεωργική τουριστική» ό που συστάθηκε τον Οκτώβρη του 2004 µε έδρα τα Κουρούνια, ένα χωριό της βόρειας Χίου. Η επιχείρηση ξεκίνησε µε την καλλιέργεια 60 στρεµµάτων αµπελιού. Σήµερα στην ευρύτερη περιοχή καλλιεργούνται 300 στρέµµατα. Η µονάδα, εκτός από τον αµπελώνα περιλαµβάνει οινοποιείο και µια αίθουσα για τη φιλοξενία των επισκεπτών που χρηµατοδοτήθηκε από την κοινοτική πρωτοβουλία «Bio Bus».

44 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Για την παραγωγή του Αριούσιου Οίνου χρησιµοποιούνται οι κόκκινες χιώτικες ποικιλίες του κρασερού, του κουρουνιώτικου και του αγιαννίτη, αλλά και οι άσπρες ποικιλίες µπιγλέρι, αθίρι και ασύρτικο. Πολλοί είναι εκείνοι που ελπίζουν µέσα από την αναβίωση του Αριούσιου Οίνου να βρει το δρόµο προς την ανάπτυξη και περιοχή της βόρειας Χίου που αντιµετωπίζει τεράστια προβλήµατα εγκατάλειψης. Στην κατεύθυνση αυτή συµβάλει και η στρατηγική της επιχείρησης που έχει ως στόχους: Την παραγωγή ποιοτικών επώνυµων προϊόντων, µε ιδιαίτερες οργανοληπτικές ιδιότητες, απέναντι σε έναν έντονο ανταγωνισµό που βασίζεται σε µεγάλο βαθµό στην ποιότητα και την τεχνογνωσία. Την καθιέρωση του ονόµατος «Αριούσιος» σαν ένα ξεχωριστό brand name στον τοµέα των κρασιών, αντάξιου της ιστορίας του. Τη γρήγορη εξάπλωσή της σε αγορές όλου του κόσµου, απευθυνόµενη κυρίως σε γευσιγνώστες µε

∫Ú·Û›

ιδιαίτερες ευαισθησίες και υψηλά εισοδήµατα. Την παραγωγή βιολογικού οίνου, συµµετέχοντας στο µέγιστο δυνατό βαθµό και ενθαρρύνοντας τις βιολογικές καλλιέργειες. Στην ενθάρρυνση των κατοίκων της Χίου και ιδιαίτερα των βορειόχωρων, που έχουν στην ιδιοκτησία τους εγκαταλελειµµένους αµπελώνες, ώστε να αρχίσουν να τους καλλιεργούν ή να τους µισθώσουν σε άλλους αγρότες µε σκοπό την εκµετάλλευσή τους και κατευθύνοντας σε συγκεκριµένες ποικιλίες που θα είναι χρήσιµες για την παραγωγή των προϊόντων της. Πιστεύεται ότι η λειτουργία του οινοποιείου στο νοµό, θα έχει σαν αποτέλεσµα τη σηµαντική αύξηση της παραγωγής µούστου τα επόµενα χρόνια, ώστε η εταιρεία θα εξασφαλίζει µεγαλύτερες ποσότητες για οινοποίηση µε αντίστοιχη ανοδική πορεία των οικονοµικών της στοιχείων. Ο συνδυασµός της παραγωγής κρασιού από µια καθετοποιηµένη µονάδα και, παράλληλα, η ανάπτυξη δραστηριοτήτων αγροτουρισµού και οινοτουρισµού, στην περίπτωση της Χίου δείχνει ότι µπορεί να φέρει θετικά αποτελέσµατα τόσο για την επιχείρηση όσο και για την ευρύτερη περιοχή της βόρειας Χίου.

·ÊȤڈ̷ ™Ù· fiÚÈ· Ù˘ ÂÁηٿÏÂȄ˘ Ù· ·Ì¤ÏÈ· Ù˘ §‹ÌÓÔ˘ ΑΡΘΡΟ του Νίκου Μαρινάκη τέως πρoέδρου της ΕΑΣ Λήµνου

To ÓËÛ› Î·È ÙÔ ÎÚ·Û›

ª

παίνοντας κανείς στη Μύρινα, την πρωτεύουσα της Λήµνου, στον τοίχο ενός παραδοσιακού πλέον κτηρίου του εκκοκκιστηρίου της ΕΑΣ Λήµνου, αντικρίζει το λογότυπο «Το νησί και το κρασί». Έτσι ξεκινούσε η διαφηµιστική καµπάνια των κρασιών της Λήµνου πριν από 12 χρόνια περίπου. Είναι ιστορικά αποδεδειγµένο ότι το αµπέλι και η Λήµνος συνυπάρχουν από τους προχριστιανικούς ακόµα χρόνους. Ο Αριστοτέλης, αναφερόµενος στη Λήµνο, κάνει λόγο για τα υπέροχα κόκκινα κρασιά της. Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα απ’ την αρχή, κάνοντας πρώτα µια επιγραµµατική αναφορά στη Λήµνο. Λήµνος, λοιπόν, το νησί του Ηφαίστου, το νησί που φιλοξενεί τον αρχαιότερο ίσως οικισµό της Ευρώπης, την Πολιόχνη. Το νησί της Ηφαιστείας και των Καβείρων, Λήµνος η αναµόεσσα, Λήµνος, η πεταλούδα του Αιγαίου. Γεωγραφικά το όγδοο σε έκταση νησί της Ελλάδας µε 477 τ.χ. συνολική εδαφική έκταση, µε πολύ οµαλό ανάγλυφο, µε µεγαλύτερο υψόµετρο τα 470 µέτρα, µε καλλιεργήσιµα εδάφη που αγγίζουν το 55% της έκτασής του, εδάφη γόνιµα και παραγωγικά εδάφη που εξασφάλιζαν πάντα υπερεπάρκεια προϊόντων, µε αποτέλεσµα οι κάτοικοι αυτού του νησιού να µην πεινάσουν ποτέ. Η Λήµνος είναι το µοναδικό ίσως νησί που προτού γίνει τουριστικός προορισµός -ευτυχώς, για λίγους και µε ικανοποιητικό εισόδηµα επισκέπτες- ήταν γνωστή για την άριστη ποιότητα των προϊόντων που παρήγαγε. Μεταπολεµικά, και όταν στο νησί ζούσαν 35.000 κάτοικοι, στο σύνολο τους γεωργοί, η καλλιέργεια του βαµβακιού για 30 χρόνια περίπου αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά της οικονοµίας του νησιού. Η ποιότητα αυτού του «µακρύινου» βαµβακιού, µόνο µ’ αυτό που καλλιεργούσαν οι Αιγύπτιοι στο δέλτα του Νείλου µπορούσε να συγκριθεί. Το νησί παρήγαγε δικό του βαµβακόσπορο ονοµαστό και περιζήτητο σ’ όλη την Ελλάδα. Για λόγους που δεν είναι του παρόντος να αναλύσουµε, η καλλιέργεια εγκαταλείφθηκε στα µέσα της δεκαετίας του ΄80. Ταυτόχρονα µε τη βαµβακοκαλλιέργεια, τα δηµητριακά της Λήµνου σιτάρι – κριθάρι µέχρι και σήµερα, εκτός του ότι καλύπτουν τις αυξηµένες ανάγκες της κτηνοτροφίας του νησιού, εξάγονται και σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Το περίφηµο σκληρό σιτάρι της Λήµνου - και τα παράγωγά του - έγινε πανελλαδικά γνωστό.

46 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Εκτός όµως απ’ το βαµβάκι και τα δηµητριακά που παρήγαγε το νησί σε µεγάλες ποσότητες, το καλαθάκι Λήµνου, το θυµαρίσιο µέλι, η αρωµατική ρίγανη και παλαιότερα το σησάµι, είναι προϊόντα µε µοναδικές γεύσεις. Έχει φαίνεται τούτο το νησί την ιδιότητα να βάζει τη δική του ταυτότητα στα προϊόντα που καλλιεργούνται σ’ αυτό, σε συνδυασµό µε το ξηρό και δροσερό ταυτόχρονα κλίµα του. Το αµπέλι παράλληλα µε τις παραπάνω καλλιέργειες πάντα υπήρχε στη Λήµνο. Η γηγενής ποικιλία «Καλαµπάκι» που βγάζει το περίφηµο µαύρο µπρούσικο ληµνιό κρασί, καλλιεργείται στη Λήµνο εδώ και αιώνες. Αργότερα ήρθαν από τη Μικρά Ασία το «Φωκιανό», το «Εφτάκιλο», το «Ψιλόρογο» και το «Τσαούσι». Στις αρχές του περασµένου αιώνα Έλληνες της Αιγύπτου έφεραν στο νησί την ποικιλία «Μοσχάτο Αλεξανδρείας», για τους ντόπιους «Εγγλέζικο». Η ποικιλία αυτή άρχισε να καλλιεργείται στα πιο υποβαθµισµένα χωράφια και σε πλαγιές λόφων, και να παράγει ένα µοναδικό σταφύλι, κυρίως από τους πρόσφυγες που ήρθαν από τη Μικρά Ασία το 1922 και εγκαταστάθηκαν στο χωριό Άγιος ∆ηµήτριος. Το σταφύλι αυτό, εκτός απ’ το περίφηµο γλυκό κρασί που έχει κάνει τη Λήµνο παγκοσµίως γνωστή, κυρίως λόγω των πλούσιων αρωµάτων του, της φρουτώδους γεύσης και των σακχάρων του, είναι ένα γευστικότατο επιτραπέζιο σταφύλι, κάνει µια µεγάλη και γλυκιά σταφίδα, ενώ από τα στέµφυλά του παράγονται τα υπέροχα τσίπουρα διπλής απόσταξης του νησιού. Όταν η βαµβακοκαλλιέργεια είχε φθίνουσα πορεία στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το αµπέλι µεταφέρεται σε νέα, ακόµα πιο παραγωγικά χωράφια και η καλλιέργειά του απλώνεται σ’ όλο το νησί. Τέλος, η εγκατάσταση των νέων αµπελώνων γίνεται πάνω σε άγρια υποκείµενα που αντέχουν στη φυλλοξήρα. Για 30 και πλέον χρόνια, το αµπέλι γίνεται η δυναµική καλλιέργεια του νησιού και το εισόδηµα που προκύπτει συµπληρώνει το εισόδηµα µεγάλου αριθµού κατοίκων του. ∆υστυχώς, σήµερα, και η καλλιέργεια αυτή είναι στα όρια της εγκατάλειψης. Οι τιµές του σταφυλιού τα τελευταία δέκα χρόνια παραµένουν καθηλωµένες κάτω από τις τιµές που εισέπρατταν οι παραγωγοί το 1998, ενώ το καλλιεργητικό κόστος είναι δυσβάσταχτο και αν δεν υπήρχε η συναισθηµατική σχέση του αµπελοκαλλιεργητή µε το αµπέλι, η καλλιέργεια θα είχε ήδη εγκαταλειφθεί.

∫Ú·Û›

Η χρονιά αυτή νοµίζω ότι είναι η πιο κρίσιµη. Η αναµενόµενη παραγωγή είναι πολύ µικρή και η ποιότητά της άριστη, όπως και πέρυσι. Αν λοιπόν αυτή τη χρονιά, η ΕΑΣ Λήµνου µε τα γνωστά οικονοµικά της προβλήµατα, αλλά και οι ιδιώτες οινοποιοί δεν ικανοποιήσουν τον παραγωγό, που εδώ και δέκα χρόνια τώρα κάνει υποµονή και περιµένει να αλλάξουν τα πράγµατα, Αν η πολιτεία δεν γίνει συνεπής στις υποχρεώσεις της, καταβάλλοντας έγκαιρα τις επιδοτήσεις. (Η επιδό-

τηση στους βιοκαλλιεργητές αµπελουργούς για το 2006 δεν έχει ακόµα καταβληθεί, αλλά ούτε και η στρεµµατική ενίσχυση του 2007 που καταβάλλεται σε όλους τους παραγωγούς), Αν, τέλος, η πολιτεία δεν λάβει δραστικά µέτρα στήριξης του αµπελοκαλλιεργητή της Λήµνου, εν όψει µάλιστα της συζήτησης που γίνεται σε εθνικό επίπεδο για τη νέα ΚΟΑ που αφορά στο κρασί, τότε φοβάµαι ότι στο λογότυπο που υπάρχει στην είσοδο της πόλης, θα µείνει µόνο το νησί.

Το οινοποιείο της ΕΑΣ Λήµνου

·ÊȤڈ̷

§¤Û‚Ô˜: ¢ÂÈÏ¿ ‚‹Ì·Ù· ÚÔ˜ ÙËÓ Ù˘ÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡

Ÿ

ταν ένα όχηµα µπαίνει στην είσοδο του χωριού Αρίσβη του ∆ήµου Καλλονής στη Λέσβο, αντικρίζει µια ταµπέλα που γρά φει «εδώ πωλείται κρασί χύµα παραγω γή µας». Πίσω από την ταµπέλα, βλέπει ένα καµπίσιο αµπέλι, που κάθε Αύγουστο είναι ζωηρό και φορτωµένο µε σταφύλια. Αυτή η εικόνα χαρακτη ρίζει τα αµπέλια της Λέσβου και την τοπική παραγωγή κρασιού. Πολύ καλά λόγια θα ακούσει κανείς για το κρασί που παράγεται στην Ανεµότια, στο ορεινό Μεγαλοχώρι, ακόµη και σε ορεινές περιοχές της Γέρας. Εκείνο που λείπει από τη Λέσβο είναι η τυποποίηση

48 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

του κρασιού. Πρόκειται για ένα ζήτηµα που σιγά σιγά φαίνεται ότι θα αντιµετωπιστεί χάρη στο µεράκι και το ενδιαφέρον ορισµένων επιχειρηµατιών που δηµιουργούν δικά τους οινοποιία. Η αρχή έγινε από την οικογένεια Λάµπρου, που το 1985 ξεκίνησε τη δηµιουργία του δικού της αµπελώνα στα Χύδηρα της Λέσβου. Ο στόχος που τέθηκε ήταν να αναβιώσει το λεσβιακό κρασοστάφυλο που σχεδόν είχε εξαφανιστεί από το νησί. Έτσι δηµιουργήθηκε ο Μεθυµναίος οίνος. Πρόκειται για κρασί που προέρχεται από τα 20 στρέµµατα βιολογικών σταφύλια που καλλιεργεί η οικογένεια Λάµπρου και τα σταφύλια που προέρχονται από τα βιο-

t

∫Ú·Û›

Βασικό χαρακτηριστικό της αµπελοκοµίας στην Λέσβο είναι ότι αντιµετωπίζεται ως πάρεργο. Οι περισσότεροι αµπελουργοί διαθέτουν µικρής έκτασης αµπέλια και στόχο έχουν να παράγουν το δικό τους κρασί επιχείρηση διαθέτει 60 στρέµµατα ιδιόκτητων αµπελιών και αρκετές νοικιασµένες εκτάσεις στις ορεινές πλαγιές του Μεγαλοχωρίου, ενός χωριού, που βρίσκεται στη νότια πλευρά της Λέσβου. Η ψυχή της προσπάθειας αυτής, ο αντιδήµαρχος Μυτιλήνης, Παντελής Πατερέλλης, µας είπε: «Εκείνο που πρέπει να γίνει είναι να καλλιεργηθούν οι αµπελότοποι της Λέσβου. Υπάρχουν πολλοί και καλοί αµπελότοποι που, δυστυχώς, ως σήµερα δεν καλλιεργούνται». Η δηµιουργία του οινοποιείου χρηµατοδοτείται από πρόγραµµα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για την ενίσχυση των µεταποιητικών επιχειρήσεων, και αναµένεται να λειτουργήσει το 2009. Πέρα από τις δύο αυτές προσπάθειες, υπάρχουν και µικρότεροι παραγωγοί που αξιοποιούν τα δικά τους αµπέλια για να παράγουν κρασί. ∆υστυχώς, οι ποσότητες που τυποποιούν αυτοί οι παραγωγοί είναι περιορισµένες και κατά κύριο λόγο διαθέτουν το κρασί τους χύµα.

∆Ô ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ·Ì¤ÏÈ λογικά αµπέλια της Χυδήρων και των άλλων κοντινών χωριών. Οι ορεινοί αµπελώνες του Μεθυµναίου βρίσκονται σε υψόµετρο 300 µέτρων µέσα στον κρατήρα του σβησµένου ηφαιστείου της ∆υτικής Λέσβου, κοντά στο χωριό Χύδηρα. Το λευκωπό θειώδες και ηφαιστιογενές έδαφος και το µεσογειακό ορεινό κλίµα της περιοχής εκτιµάται ότι είναι ιδανικά για την παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας. Το 2008 ο Μεθυµναίος οίνος απέσπασε το αργυρό βραβείο στο διαγωνισµό των Βιολογικών Κρασιών της ∆ΗΩ. Το οινοποιείο της βρίσκεται στην είσοδο των Χυδήρων, στη δυτική Λέσβο. Μια νέα προσπάθεια τυποποίησης του κρασιού είναι αυτή της εταιρείας «Αικατερίνη Λούπου και Σία», «Οινοφόρος Μεγαλοχωρίου», που δηµιουργεί ένα σύγχρονο οινοποιείο κοντά στη Μυτιλήνη µε δυνατότητα παραγωγής και τυποποίησης 100 τόνων κρασιού. Η

Βασικό χαρακτηριστικό της αµπελοκοµίας στη Λέσβο είναι ότι αντιµετωπίζεται ως πάρεργο. Οι περισσότεροι αµπελουργοί διαθέτουν µικρής έκτασης αµπέλια και στόχο έχουν να παράγουν το δικό τους κρασί. Ακόµη κι οι αγρότες αµπελουργοί δεν αντιµετωπίζουν την παραγωγή κρασοστάφυλων ως βιοποριστική εργασία. Συνήθως είναι µια παράπλευρη δραστηριότητα που ασκείται από κτηνοτρόφους, και ελαιοπαραγωγούς. Επίσης ένας σηµαντικός αριθµός αµπελουργών είναι εταιροεπαγγελµατίες κι ασχολούνται µε την παραγωγή κρασοστάφυλων και κρασιού από µεράκι. Αυτή η οικογενειακού τύπου αµπελοκαλλιέργεια στο πέρασµα του χρόνου έχει διαµορφώσει µια ενδιαφέρουσα κουλτούρα για το κρασί. Ωστόσο, για να αναπτυχθεί η παραγωγή κρασιού στη Λέσβο, απαιτείται η δηµιουργία µεγάλων αµπελιών και οινοποιείων που θα υποδεχθούν τα σταφύλια τους. Ο τρόπος που αγκαλιάστηκε ο Μεθυµναίος από τους αγρότες των Χυδήρων δείχνει ότι υπάρχουν σηµαντικά περιθώρια ανάπτυξης της αµπελοκαλλιέργειας στο νησί.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

49

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ ÚÔ‚ÔÏ‹˜ ÁÈ· ÙÔÈο Î·È ·Ú·‰ÔÛȷο ÚÔ˚fiÓÙ·

°ÈÔÚÙ¤˜ ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ Û ™›ÁÚÈ Î·È Ã›Ô

ª

ία, δύο, τρεις, πολλές γιορτές αγροτουρισµού. Η γιορτή αγρο τουρισµού που διοργανώνει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στο Σίγρι της Λέσβου συµπληρώνει φέτος εννέα χρόνια ζωής. Στη Χίο, η γιορτή αγρο τουρισµού βρίσκεται στον τέταρτο χρόνο ζωής και προχωράει δυναµικά. Στην ίδια κατηγορία µπορούν να συµπεριληφθούν και άλλες, πιο εξειδικευµένες γιορτές, όπως είναι η γιορτή του κάστανου, του κερασιού, της σαρδέλας, της κτηνοτροφίας αλλά και τα «γλυτώµατα» που γίνονται σε ορισµένα ελαιοπαραγωγικά χωριά. Έχει γίνει πια θεσµός, σε κάθε περιοχή της ελληνικής υπαίθρου να δηµιουργείται και µια γιορτή, άλλοτε λιγότερο, και άλλο περισσότερο επιτυχηµένη. Μέσα από αυτές προβάλλονται είτε ένα συγκεκριµένο προϊόν (π.χ. το κεράσι, το κάστανο, η µελιτζάνα κ.λ.π.), είτε ένα σύνολο αγροτικών προϊόντων και τουριστικών υπηρεσιών που προσφέρει µια περιοχή. Στις περισσότερες περιπτώσεις δίνεται η δυνατότητα προβολής σε µικρές επιχειρήσεις, τα προϊόντα των οποίων είναι αδύνατο να προβληθούν µέσα από πανάκριβες διαφηµιστικές καµπάνιες σε εφηµερίδες, περιοδικά και τηλεοπτικούς σταθµούς. Όµως πέρα από την προβολή προϊόντων, δίνεται η δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν το φυσικό περιβάλλον, τον πολιτισµό που έχει αναπτυχθεί γύρω από την παραγωγή κάθε αγροτικού προϊόντος, καθώς και προϊόντα που είναι αδύνατο να βρει κανείς στις µεγάλες αλυσίδες καταστηµάτων π.χ. σπάνια βότανα. Κατά πλειοψηφία οι συγκεκριµένες γιορτές έχουν αναπτύξει ένα πνεύµα φιλικό προς το φυσικό περιβάλλον, γι’ αυτό και είναι προνοµιακός τόπος προβολής βιολογικών προϊόντων, προϊόντων ολοκληρωµένης διαχείρισης, ακόµη και προϊόντων που προέρχονται από ανακύκλωση υλικών.

™ÙÔ ™›ÁÚÈ Στα ειδικά περίπτερα που στήνονται στους χώρους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Σιγρίου βρίσκουν θέση τα καλύτερα προϊόντα των γυναικείων αγροτουριστικών συνεταιρισµών της Λέσβου, τα προϊόντα βιολογικής γεωργίας, τα τυποποιηµένα ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, καθώς και τα παραδοσιακά και µοντέρνα προϊόντα που παρασκευάζουν

50 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

παραγωγοί και βιοτέχνες της Λέσβου. Γεύσεις, αρώµατα και µικρά έργα τέχνης, αντιπροσωπευτικά δείγµατα των προϊόντων που παράγονται και µπορεί ο επισκέπτης να προµηθευτεί είναι γλυκά του κουταλιού και µαρµελάδες, γλυκά ταψιού, τουρσιά, ζυµαρικά, εκλεκτό λαδοτύρι και άλλα τυροκοµικά προϊόντα, ηδύποτα, κρασί και ούζο, αγνό λεσβιακό ελαιόλαδο και σαπούνι, µέλι αφεψήµατα, ξηροί καρποί, αλλά και υφαντά, κεντήµατα, κεραµικά, ξυλόγλυπτα, κοσµήµατα και άλλες κατασκευές. Η γιορτή αγροτουρισµού στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σιγρίου, που λειτουργεί από τον Ιούλιο ως τον Σεπτέµβριο, πλαισιώνεται από µια εντυπωσιακή σειρά υποστηρικτικών και παράλληλων εκδηλώσεων. Βραδιές µε ζωντανή µουσική, χορευτικές παραστάσεις, θεατρικά έργα στο αµφιθέατρο του Μουσείου, δίνουν έναν επιπλέον αλλά σηµαντικό λόγο επίσκεψης στη γιορτή. Παράλληλα, στους χώρους περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου πραγµατοποιούνται παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, γλυπτικής, πολυµέσων, video art κ.ά. Επίσης πραγµατοποιούνται ειδικές εκδηλώσεις προβολής για κάθε συνεταιρισµό ή παραγωγό στους χώρους του Μουσείου, όπου στήνεται ένα µικρό πανηγύρι.

t Εκτός από τοπικά προϊόντα, οι φετινές εκδηλώσεις περιλαµβάνουν πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων που καλύπτουν σχεδόν όλες τις µορφές τέχνης. Έκπληξη για τους επισκέπτες αποτελούν πάντα οι γευστικές απολαύσεις ™ÙË Ã›Ô Ένα πανόραµα γεύσεων και πολιτισµού µας υπόσχεται η 4η Γιορτή Αγροτουρισµού που πραγµατοποιείται από 1 έως 6 Αυγούστου στο ∆ηµοτικό Κήπο της Χίου, και είναι επισκέψιµη από τις 7 το απόγευµα ως τις 10.00 το βράδυ. Η γιορτή, που διοργανώνεται από τη Νοµαρχία Χίου, υπό την αιγίδα της Αγροτουριστικής Α.Ε., περιλαµβάνει 56 περίπτερα στα οποία φιλοξενούνται φορείς και επιχειρήσεις από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Η εκδήλωση έχει καθιερωθεί ως πανηγύρι ποιότητας και αποτελεί πλέον θεσµό στην καλοκαιρινή ζωή του τόπου, λόγω της µεγάλης συµµετοχής των εκθετών και της µαζικής προσέλευσης κοινού στο ∆ηµοτικό Κήπο της Χίου (ενδεικτικά αναφέρεται ότι η περσινή προσέλευση έφτασε τους 20.000 επισκέπτες). Εκτός από τοπικά προϊόντα, οι φετινές εκδηλώσεις περιλαµβάνουν πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων που καλύπτουν σχεδόν όλες τις µορφές τέχνης. Έκπληξη για τους επισκέπτες αποτελούν πάντα οι γευστικές απολαύσεις. Στα περίπτερα των εκθετών οι επισκέπτες µπορούν να βρουν µαστίχα και προϊόντα µαστίχας, αλκοολούχα ποτά, αποξηραµένους καρπούς (σύκα, ξηροί καρποί), παστέλια, αρτοποιήµατα, γλυκά, βότανα, αρωµατικά φυτά, µπαχαρικά, τουρσιά, γαλακτοκοµικά προϊόντα και παγωτά, γλυκά κουταλιού, µέλι, µαρµέλαδες, λουκούµια, ζαχαρώδη, ελαιόλαδο, ελιές, εσπεριδοειδή, χυµούς, ηδύποτα, ζυµαρικά, τραχανά, οπωροκηπευτικά, προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας, παραδοσιακά εδέσµατα. Αλλά και αγιογραφίες, γλυπτά, ξυλόγλυπτα, κεραµικά, αγγειοπλαστικά, κοσµήµατα χειροποίητα, κεντήµατα, υφαντά, εργόχειρα, παραδοσιακά χαλιά, παραδοσιακά µουσικά όργανα, χειροποίητες κούκλες, φορεσιές, κεριά, κοχύλια, καραβάκια, γκραβούρες και πολλά άλλα προϊόντα και υπηρεσίες από επιχειρήσεις της Χίου.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∂Ï›‰Â˜ ÁÈ· ÚfiÛıÂÙÔ ÂÈÛfi‰ËÌ· Û ·ÌÂÏÔ˘ÚÁÔ‡˜ Î·È ÔÈÓÔÔÈÔ‡˜

√ ÔÈÓÔÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ οÓÂÈ Ù· ÚÒÙ· ÙÔ˘ ‚‹Ì·Ù·

Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέξανδρος Κοντός, έκανε σηµαντικές ανακοινώσεις στο συνέδριο Οινοτουρισµού της Λήµνου, στις αρχές Ιουνίου

¶

ρονοµιακός τόπος ανάπτυξης του οινοτουρισµού στη χώρα µας είναι τα νησιά που έχουν παράδοση στην παραγωγή κρασιού, όπως είναι η Λήµνος και η Σάµος. Κι αυτό γιατί τα νησιά µας συνδυάζουν όλα εκείνα τα στοιχεία που κρατούν ζωηρό το ενδιαφέρον του επισκέπτη. Στο πρώτο συνέδριο οινοτουρισµού, που έγινε στη Λήµνο από τις 6 ως τις 8 Ιουνίου, σηµαντικοί επιστήµονες και εµπειρογνώµονες του κλάδου ανάπτυξαν τη δυναµικότητα που χαρακτηρίζει τον οινοτουρισµό. Επεσήµαναν την ανάγκη για ευέλικτες και διαφορετικών τύπων συνεργίες, την ανάγκη ανάπτυξης στρατηγικού σχεδιασµού, αναζήτησης διαφορετικών πηγών χρηµατοδότησης, πολυεπίπεδης εκπαίδευσης και επιµόρφωσης, σεβασµού και προστασίας του αµπελοοινικού τοπίου, δηµιουργικότητας και ανάδειξης της πολιτιστικής ταυτότητας κάθε περιοχής. Στόχος είναι να προστεθούν στα τοπικά µοναδικά χαρακτηριστικά, νέες, πρωτότυπες δραστηριότητες, και µαζί να αποτελέσουν ένα ελκυστικό σύνολο που θα απευθύνεται σε επισκέπτες που θέλουν

52 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

να γνωρίσουν τη ζωή του αµπελουργού, του οινοποιού και να αφεθούν σε νέες εµπειρίες. Στο συνέδριο διαπιστώθηκε ότι είναι άµεση ανάγκη η επίλυση των χρονιζόντων θεσµικών προβληµάτων του αµπελοοινικού τοµέα, όπως η σύσταση σχετικού εθνικού συµβουλίου και η άµεση θεσµοθέτηση του οινοτουρισµού. Οι δυνατότητες ανάπτυξης του οινοτουρισµού είναι πολύ µεγάλες, κάτι που καταδεικνύει και την υστέρηση που χαρακτηρίζει τη χώρα µας σε αυτό τον τοµέα. Ουσιαστικά, το µόνο που έχει γίνει ως τώρα σε αυτό τον τοµέα είναι τα πρώτα διερευνητικά βήµατα. Πλεονέκτηµά του, ωστόσο, είναι ότι συµβάλει στην ανάπτυξη της τοπικής οικονοµίας και την ενδυνάµωση - ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που συνθέτουν την εικόνα κάθε περιοχής. Ο αµπελουργός εντάσσεται και λειτουργεί στο ευρύτερο δίκτυο της τοπικής οικονοµίας. Ένα οργανωµένο και ποιοτικά διαρθρωµένο οινοτουριστικό πρόγραµµα µπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά για το περιβάλλον των οινοπαραγωγικών περιοχών. Όµως για να γίνουν όλα αυτά, απαιτείται ο συνδυασµός

πολλών δράσεων και µια ολοκληρωµένη πολιτική, η συνεργασία µε την τοπική αυτοδιοίκηση και τον ΕΟΤ, αλλά και η ανάδειξη και προβολή της αισθητικής των περιοχών και των οινοποιείων. Στο κλείσιµο του συνεδρίου και ο πρόεδρος της Εθνικής ∆ιεπαγγελµατικής Οργάνωσης Αµπέλου και Οίνου (Ε∆ΟΑΟ) Γιάννης Μπουτάρης, εξήγησε ότι οι αµπελουργοί και οι οινοποιοί, είναι η κινητήρια δύναµη του οινοτουρισµού. Απαιτείται όµως, σε κάθε περίπτωση, η κινητοποίηση των εµπλεκόµενων επαγγελµατικών οµάδων, της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και της κρατικής µηχανής που θα ορίσει τα θεσµικά πλαίσια. Απαιτείται κυρίως η συστηµατική συµµετοχή κάθε τοπικής κοινωνίας όπου αναπτύσσεται ο οινοτουρισµός. Η υποδοχή, η συµπεριφορά, η υπερηφάνεια, ο «άλλος τρόπος ζωής» πρέπει να πηγάζουν και να διατυπώνονται από την τοπική κοινωνία. Η κοινωνική αλληλεγγύη και η συλλογική αντίληψη και συµπεριφορά είναι επίσης αναγκαίες συνθήκες όπου αναπτύσσεται ο οινοτουρισµός. Ο κ. Μπουτάρης επεσήµανε, καταλήγοντας, τις προτεραιότητες της επόµενης µέρας, προκειµένου το κρασί να δείξει ένα νέο τρόπο ζωής κι όχι απλά να αποδείξει ότι είναι ένα ακόµη καλό προϊόν. Οι άµεσοι στόχοι που έθεσε ο πρόεδρος της Εθνικής ∆ιεπαγγελµατικής Οργάνωσης Αµπέλου και Οίνου είναι οι εξής:

∆ιερεύνηση και συντονισµός για την αξιοποίηση χρηµατοδοτικών πρωτοκόλλων από τα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης, Τουριστικής Ανάπτυξης και Πολιτισµού. ∆ηµιουργία ειδικού χρηµατοδοτικού προγράµµατος για τον οινοτουρισµό στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Αναζήτηση χρηµατοδότησης ακόµη και µέσω της νέας ΚΟΑ, αναζήτηση συνεργασίας µε την ΚΕ∆ΚΕ και το ∆ίκτυο των Πόλεων του Κρασιού. Σύσταση µόνιµης οµάδας εργασίας σε συνέχεια των «workshops» και του συνέδριου, ενεργοποίηση των περιφερειακών οργανώσεων καθώς και τη διεξαγωγή τοπικών συνεδρίων κατ’ εικόνα του συνεδρίου της Λήµνου.

√È ˘ÔÛ¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡ Στην οµιλία του στο συνέδριο ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέξανδρος Κοντός, είπε ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι η ενίσχυση των επενδύσεων εκείνων που προβλέπουν εκσυγχρονισµό οινοποιητικών µονάδων, ίδρυση οινοποιείων σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές και ίδρυση µονάδων που επεξεργάζονται βιολογικά παραγόµενα σταφύλια. Στόχος είναι η προσέλκυση και στήριξη νέων ανθρώπων στην αµπελοκαλλιέργεια, καθώς σήµερα το 40% των αµπελουργών είναι ηλικίας πάνω από 65 ετών, και µόνο το 10% είναι νέα άτοµα ηλικίας µέχρι 40 ετών.

3 Βιολογική Γεωργία επενδύουµε στην γεωργία προστατεύουµε το περιβάλλον 3 Βιολογική Κτηνοτροφία στηρίζουµε τα νησιά µας 3 Νέοι αγρότεσ

3 Σχέδια βελτίωσησ 3 Επενδύσεισ Αγροτουρισµού 3 Σύµβουλοι Αγροτικών εκµεταλλεύσεων 3 Επενδύσεισ Μεταποίησησ 3 Πιστοποιήσεισ ISO 9001:2000, ISO 22000:2005,

∫∞∆™∞µ∂§§∏™ - ∫√∆∆π∫∞ ∆™∞∫√°§√À - º§øƒπ¢∏™ √.∂.

HACCP/GHP/Codex Alimentarius, BRC, IFS, ISO 14001:2004)

ª˘ÙÈÏ‹ÓË ™Ì‡ÚÓ˘ 1 ∆∫ 81100 ∆ËÏ 22510 44226 fax 22510 44362 ∫ÈÓ. 6978331590 - 92 & ∞Á›· ¶·Ú·Û΢‹ §¤Û‚Ô˘ www.agro.agrlesvos.gr e-mail alesvos@otenet.gr

ÚÂÔÚÙ¿˙ ¶ËÁ‹ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡ ÂÈÛÔ‰‹Ì·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ „·Ú¿‰Â˜

√ ·ÏÈ¢ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ πηڛ·

™

τις 24 και 25 Ιουνίου, πραγµατοποιή θηκε στον Άγιο Κήρυκο της Ικαρίας το δεύτερο συνέδριο αλιευτικού τουρι σµού. Παράλληλα έγινε και µια πρώτη πιλοτική εφαρµογή του αλιευτικού του ρισµού στα νησιά του βορείου Αιγαίου, όπου υπάρ χουν συνολικά 2.098 αλιευτικά σκάφη, από τα οποία τα 43 βρίσκονται στον Άγιο Κήρυκο της Ικαρίας. Οι εκδηλώσεις αποτελούν µέρος του προγράµµατος που συγχρηµατοδοτείται από την Κοινοτική Πρωτοβουλία Interreg III Β ‘ Archimed, µε επικεφαλής εταίρο την Αγροτουριστική Α.Ε. Η υπεύθυνη του Τµήµατος Ευρωπαϊκών Προγραµµάτων της Αγροτουριστικής και του έργου κ. Ρένα Καπουτσή στην οµιλία της, υπογράµµισε ότι ο αλιευτικός τουρισµός δίνει τη δυνατότητα στους αλιείς να χρησιµοποιούν τα σκάφη τους για ψυχαγωγικό σκοπό, χωρίς να εγκαταλείψουν την κύρια επαγγελµατική τους δραστηριότητα. Μπορούν να επιβιβάζουν τουρίστες, οι οποίοι ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν ή και να συµµετέχουν στη διαδικασία του ψαρέµατος, κάνοντας µια ηµερήσια εκδροµή στη θάλασσα. Το κέρδος από τον αλιευτικό τουρισµό είναι πολλαπλό: στους αλιείς προσφέρει πρόσθετο εισόδηµα, δηµιουργεί θέσεις εργασίας για τις γυναίκες και διαφοροποιηµένες επαγγελµατικές προοπτικές για τα παιδιά τους, ενώ δίνει την ευκαιρία στους τουρίστες να γνωρίσουν από κοντά το επάγγελµα του ψαρά. Ακόµα, µε τον αλιευτικό τουρισµό αναπτύσσονται οικονοµίες κλίµακας, αφού µε την ολοκλήρωση της αλιευτικής εκδροµής οι επισκέπτες µπορούν να γευθούν τα αλιεύµατα εν πλω, στην παραλία ή και σε τοπικό εστιατόριο. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε η κ. Καπουτσή, «η εφαρµογή του αλιευτικού τουρισµού και του ιχθυοτουρισµού στην Ελλάδα αναµένεται να διαφοροποιήσει το προσφερόµενο τουριστικό προϊόν στις περιοχές των οποίων η οικονοµία εξαρτάται από την αλιεία, να ενισχύσει το εισόδηµα των αλιέων και να προωθήσει µια εναλλακτική τουριστική πρόταση που να σέβεται το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον». Με τον αλιευτικό τουρισµό δηµιουργείται η προοπτική αειφόρου ανάπτυξης των παράκτιων περιοχών µε την ενεργό δράση τόσο των αλιέων, όσο και της τοπικής κοινωνίας.

54 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Την έλλειψη ενός ενιαίου και επικαιροποιηµένου νοµοθετικού πλαισίου, που να προβλέπει και να προσδιορίζει τον τρόπο εφαρµογής και ανάπτυξης του αλιευτικού τουρισµού, δίνοντας προτεραιότητα στην παροχή οικονοµικών κινήτρων στους αλιείς και απλοποιώντας χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες, έρχεται να καλύψει η πρόταση νοµοθετικού πλαισίου της Αγροτουριστικής που έχει υποβληθεί προς δηµόσια διαβούλευση στα συναρµόδια υπουργεία, ύστερα από επεξεργασία της αντίστοιχης ευρωπαϊκής, ιταλικής και ελληνικής νοµοθεσίας. Παράλληλα, η ένταξη του αλιευτικού τουρισµού στον Άξονα Επιχειρησιακό Πρόγραµµα «Αλιεία» για την Προγραµµατική Περίοδο 2007 - 2013, αποτελεί βασική προτεραιότητα της Αγροτουριστικής, ώστε να παρέχεται οικονοµική ενίσχυση στους αλιείς εκείνους που θα επιλέξουν να ασχοληθούν µε την εναλλακτική αυτή δραστηριότητα.

¢È¤ÍÔ‰Ô ·fi ÙËÓ ÎÚ›ÛË Σήµερα, ο αλιευτικός κλάδος περνά οικονοµική κρίση κυρίως λόγω της µείωσης των αποθεµάτων. Έτσι πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να παραµείνει ο κλάδος ανταγωνιστικός και οικονοµικά βιώσιµος. Παράλληλα όµως πρέπει να αντιµετωπιστεί η υπεραλίευση, η µείωση των ιχθυοαποθεµάτων, η γήρανση των ψαράδων και να βρεθούν τρόποι συγκράτησης του παράκτιου πληθυσµού στις περιοχές τους. Μια απάντηση στα παραπάνω ζητήµατα είναι ο αλιευτικός τουρισµός που λειτουργεί ως πηγή εναλλακτικού εισοδήµατος για τους ψαράδες. Η νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική στηρίζεται στην

άποψη ότι η διατήρηση της κοινωνικής και οικονοµικής ευµάρειας του πληθυσµού των παράκτιων περιοχών δεν θα βασιστεί µόνο στην «προστασία» του αλιευτικού επαγγέλµατος, αλλά και στη δηµιουργία εναλλακτικών δραστηριοτήτων απασχόλησης για τον πληθυσµό, δηµιουργώντας νέες θέσεις απασχόλησης. Η ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων µέσω της αλιείας συµβάλλει στην ενίσχυση του εισοδήµατος των ψαράδων, χωρίς να απαιτείται η διακοπή του αλιευτικού τους επαγγέλµατος. Με τον τρόπο αυτό συµβάλλουν στη συγκράτηση του πληθυσµού των παράκτιων περιοχών, στην προσέλκυση των νέων στο αλιευτικό επάγγελµα και στη διατήρηση των παραδοσιακών αλιευτικών σκαφών, εργαλείων και µεθόδων αλιείας. Ο αλιευτικός τουρισµός είναι µια ήπια µορφή τουριστικής ανάπτυξης που δεν φέρνει µαζί τις αδυναµίες του µαζικού τουρισµού. Όπως είναι η µεγάλη οικιστική ανάπτυξη (ξενοδοχεία, αερολιµένες, µαρίνες, γήπεδα γκολφ, κ.λπ.) που υποσκάπτουν τη βιωσιµότητα των τοπικών φυσικών πόρων (καταστροφή λιβαδιών Ποσειδωνίας, κοραλλιογενών υφάλων, θαλάσσιας πανίδας, κ.λπ.) και δηµιουργεί προβλήµατα ρύπανσης, υποβάθµισης και διάβρωσης εδαφών, υπερπαραγωγής απορριµµάτων, αποψίλωσης,

t Με τον αλιευτικό τουρισµό δηµιουργείται η προοπτική αειφόρου ανάπτυξης των παράκτιων περιοχών µε την ενεργό δράση τόσο των αλιέων, όσο και της τοπικής κοινωνίας µείωσης των υδάτινων πόρων και καταστροφής των φυσικών οικοσυστηµάτων. Όλα τα παραπάνω προβλήµατα προκαλούν αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης των τοπικών πληθυσµών. Οι εργαζόµενοι στην τουριστική βιοµηχανία προέρχονται κυρίως από άλλες περιοχές, µε αποτέλεσµα ο αυτόχθονος πληθυσµός να µην έχει ουσιαστικό οικονοµικό όφελος. Το µεγαλύτερο µέρος των ντόπιων ασχολείται µε παραδοσιακά επαγγέλµατα, άρρηκτα δεµένα µε τη φυσιογνωµία της περιοχής, όπως η αλιεία. Σκοπός του αλιευτικού τουρισµού είναι η άµβλυνση των παραπάνω προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι κάτοικοι αυτών των περιοχών.

¿Ô„Ë ∏ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ πηڛ·˜

ΑΡΘΡΟ

∞ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌfi˜ Â‰Ò Î·È ÙÒÚ·

του Γιώργου Καρίµαλη οικονοµολόγου - οινοποιού

∞

ν υπάρχει µία λέξη που να χαρακτηρίζει τον αγροτουρισµό, αυτή είναι η λέξη αυθεντικότητα. Άρα, ότι είναι γνήσιο, ό χι δήθεν. Εδώ βρίσκεται και η δυσκολία µε όσους ήδη ασχολούµαστε η όσους θέλουν να ασχοληθούν µε τον αγροτουρισµό στην Ικα ρία ή και οπουδήποτε αλλού. Οι επιτυχηµένοι στον αγροτουρισµό είναι οι γνήσιοι κάτοικοι της αγροτικής υπαίθρου που έχουν βαθιά συνείδηση και αυτοεκτίµηση γι’ αυτό που είναι και κάνουν και την αυθεντικότητά τους αυτή την περνούν στους επισκέπτες τους. Ο αγροτουρισµός είναι ένα ιδιόµορφο και εναλλακτικό τουριστικό προϊόν, όπου έχουµε τη συνάντηση του τουρισµού µε τον τρόπο ζωής και τις δραστηριότητες της αγροτικής υπαίθρου, µε κυριότερη την αγροτική παραγωγή. Ξενοδοχεία ή δωµάτια στην παραλιακή ζώνη, έστω και σε αγροτική περιοχή όπου οι «τουρίστες» πηγαίνουν απλώς για τα καλοκαιρινά τους µπάνια δεν είναι αγροτουρισµός, αλλά συχνά µεταφορά του αστικού τρόπου

56 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ζωής στην αγροτική ύπαιθρο. Στην περίπτωση του αγροτουρισµού χρειαζόµαστε τον υποψιασµένο, τον «ψαγµένο» επισκέπτη - η λέξη τουρίστας δεν υπάρχει στον αγροτουρισµό. Η σχέση είναι αµφίδροµη ανάµεσα στον αυθεντικό οικοδεσπότη και τον προετοιµασµένο φιλοξενούµενο. Ο επισκέπτης Έλληνας ή αλλοδαπός διαµένει κοντά ή µέσα στους χώρους των αγροτικών δραστηριοτήτων. Βιώνει, συµµετέχοντας ή όχι, τη διαδικασία της αγροτικής παραγωγής. Μέσα από κατάλληλα φτιαγµένα ηµερήσια προγράµµατα µαθαίνει ο ίδιος και τα παιδιά του για τη γεωργία και την κτηνοτροφία, τον τρόπο παρασκευής των τροφίµων, τα τοπικά αρωµατικά φυτά, την παραδοσιακή µαγειρική, την οργανοληπτική δοκιµασία κρασιών. Συµµετέχει στην καθηµερινή ζωή της οικογένειας του οικοδεσπότη και ευρύτερα του χωριού. Γνωρίζει τα τοπικά ήθη και έθιµα, την ελληνική γλώσσα (ο αλλοδαπός), παραδοσιακούς χορούς και µουσική, τη χειροτεχνία. Ασχολείται µε την πεζοπορία, την ιππασία, την ορειβασία, το ποδήλατο βουνού.

¿Ô„Ë

Ο αγροτουρισµός εκπληρώνει την ανάγκη του ανθρώπου για επιστροφή στη φύση

Ο αγροτουρισµός αποτελεί καταφύγιο ουσιαστικής αναψυχής και ξεκούρασης για τους κατοίκους των πόλεων. Πεδίο ζωτικής εµψύχωσης και αποφόρτισης από τον ασφυχτικά δοµηµένο αστικό χώρο, τόσο για τους ενηλίκους, όσο και για τα παιδιά τους. Αγροτουρισµό έχουµε όταν πρωταγωνιστές είναι οι αγρότες και οι µόνιµοι κάτοικοι του χωριού και της υπαίθρου. Όταν η εκµετάλλευση και οργάνωση του «τουριστικού πακέτου» γίνεται από άτοµα που δεν ανήκουν στην τοπική κοινωνία γενικά, και ιδιαίτερα από επιχειρηµατίες και tour operators, τότε έχουµε τουρισµό τύπου φολκλόρ. Ο αγροτουρισµός είναι η σε βάθος επαφή και γνωριµία του επισκέπτη µε το φυσικό περιβάλλον και τους ανθρώπους και όχι οι επιφανειακές και τυπολατρικές σχέσεις µε τον τουρίστα - πελάτη. Όταν δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να βιώσει και να ανταποδώσει στην τοπική κοινωνία που επισκέπτεται.

™‡Ó‰ÂÛË Ì ÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›· Στο σηµείο αυτό, θα αρχίσουµε και τη στοιχειοθετηµένη παράθεση προτάσεων για πιθανές επενδυτικές προτάσεις (δράσεις) επερχόµενων ΠΕΠ. Θεµελιώδης προϋπόθεση για την αναβάθµιση του υπάρχοντος αγροτουριστικού προϊόντος είναι η σύνδεσή του µε τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία. Ο επισκέπτης απαιτεί να ζήσει σε ένα καθαρό περιβάλλον και να διατραφεί µε υψηλής ποιότητας τρόφιµα, απαλ-

58 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

λαγµένα από χηµικά υπολείµµατα. Ακόµη, ζητάει να µάθει ο ίδιος και τα παιδιά του τις παραδοσιακές και φυσικές µεθόδους καλλιέργειας φυτών και εκτροφής ζώων. Το καλύτερο είναι το κάθε αγροτουριστικό κατάλυµα να έχει τη δική του ολοκληρωµένη αγροτική φάρµα. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, θα µπορούσε στην πολύ κοντινή περιοχή λειτουργίας αγροτουριστικών καταλυµάτων να δηµιουργηθεί ένα τουλάχιστον ολοκληρωµένο επισκέψιµο εκπαιδευτικό αγρόκτηµα βιολογικών καλλιεργειών και βιολογικής εκτροφής ζώων. Άλλη ουσιαστική προϋπόθεση για την επιτυχία του αγροτουρισµού είναι η χωροθέτηση καταλυµάτων σε αγροκτήµατα, χωριά και εν γένει χώρους που υπάρχει και είναι εγγυηµένη η δραστηριότητα υπαίθρου. Σε καµία περίπτωση να µην επιτρέπεται ή επιδοτείται σε µικρά παραλιακά οικόπεδα ή µέσα σε αστικές ή ηµιαστικές περιοχές. Ουσιαστική βοήθεια εδώ θα δώσει ο περιορισµός του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα των κτηρίων σε πιο παραδοσιακές µορφές και η κατά το δυνατόν απαγόρευση οικοδόµησης ογκωδών και απρόσωπων κατασκευών. Πολύ σηµαντική στην προαγωγή της περιβαλλοντικής ευαισθησίας είναι η χρήση ήπιων µορφών ενέργειας από τα αγροτουριστικά καταλύµατα και µονάδες. Κυρίως της ηλιακής ενέργειας, και συµπληρωµατικά της βιοµάζας (ξύλο/ pellet) για τη θέρµανση νερού και χώρων, ό-

t Ο αγροτουρισµός µπορεί να γίνει ένα πεδίο δηµιουργίας µεσαίων εισοδηµάτων στον αγροτικό χώρο

σο και φωτοβολταϊκών συστηµάτων στην αναπλήρωση της χρησιµοποιούµενης ηλεκτρικής ενέργειας. Υπάρχει ανάγκη για µέτρα και δράσεις που θα µεριµνούν για την επιχορηγούµενη δηµιουργία ενδιάµεσων τοπικών επιχειρηµατικών φορέων - ένα είδος Αγροτουριστικής ΑΕ ή Συνεταιρισµού ιδιοκτητών ανά νοµό, περιοχή ή νησί - που µε το κατάλληλο marketing θα εξασφάλιζαν πελάτες και θα οργάνωναν προγράµµατα εκδηλώσεων για λογαριασµό αυτών των µονάδων. ∆ιότι είναι ήδη διαπιστωµένη η αδυναµία αυτή, και δεν µπορεί να ξεπεραστεί ατοµικά από τον καθένα. Απαραίτητη είναι η συστηµατική εκπαίδευση όσων συµµετέχουν σε προγράµµατα αγροτουρισµού. Τόσο για τη σωστή κατανόηση του πλαισίου λειτουργίας του αγροτουρισµού, όσο και για την ανάπτυξη απαραίτητων δεξιοτήτων. Η επιτυχής από µέρους τους ολοκλήρωση της κατάρτισής τους να είναι προϋπόθεση συµµετοχής τους σε επιχορηγούµενα προγράµµατα ή αποπληρωµής τους εφόσον ήδη συµµετέχουν. Ο αγροτουρισµός µπορεί να γίνει ένα νέο πεδίο δηµιουργίας µεσαίων εισοδηµάτων στον αγροτικό χώρο, συµβάλλοντας µε αυτό τον τρόπο στην υγιή κοινωνική ανάπτυξη. Να ενεργοποιήσει την κοινωνική κινητικότητα φτωχότερων αγροτικών στρωµάτων προς τα πάνω. Να γίνει πολλαπλασιαστής εισοδήµατος στην ύπαιθρο, εφόσον στοχεύσουµε στη λειτουργία του ως µηχανής παραγωγής εισοδηµάτων που θα διαχέονται στον υπό-

λοιπο πληθυσµό. Εξασφαλίζοντας υψηλές πληρότητες, µεγάλη τουριστική περίοδο ή και λειτουργία όλο τον χρόνο, ολοκληρωµένη παραγωγή προϊόντων τοπικά για την όσο το δυνατόν µικρότερη διαφυγή εισοδήµατος. Η Ικαρία ως περιοχή δεν έχει ουσιαστικά γνωρίσει τον συµβατικό µαζικό τουρισµό, κάτι που στο παρελθόν θεωρούνταν βασικό µειονέκτηµα ανάπτυξης. Το µεγαλύτερο µέρος της, λόγω και του εκπληκτικά πολύµορφου φυσικού περιβάλλοντος και ενός θετικού ανθρώπινου κεφαλαίου που διαθέτει, προσφέρουν πολύ καλές δυνατότητες και προοπτικές για την ανάπτυξη του αγροτουρισµού.

*Ο Γιώργος Καρίµαλης είναι πτυχιούχος ∆ιοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστηµίου Πειραιά, έχει εργαστεί ως οικονοµολόγος στον ιδιωτικό τοµέα, αλλά και σαν ελεύθερος επαγγελµατίας. Είναι µόνιµος κάτοικος Ευδήλου Ικαρίας από το 1999 και ιδιοκτήτης οινοποιείου (Οινοποιεία Καρίµαλη) µε ιδιόκτητο αµπελώνα, και παράγει εµφιαλωµένο κρασί (ερυθρός παλαίωσης και λευκός τοπικός µε πιστοποίηση βιολογικής γεωργίας), καθώς και της αγροτουριστικής µονάδας Ikarianwine club (www.ikarianwine.gr) Είναι δοκιµαστής κρασιών (master of wine), ενώ τα τελευταία έξι χρόνια είναι εισηγητής σε διάφορα σεµινάρια στους τοµείς της οικονοµίας, του αγροτουρισµού και της επιχειρηµατικότητας.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

59

Ù·¯˘‰ÚÔÌ›Ô

ªÈÎÚ‹ Ô‰‡ÛÛÂÈ· ÌÈ·˜ ÌÂÁ¿Ï˘ ·‰ÈΛ·˜

¶

ολύ παλιά, πριν ακόµα αρχίσει η διαδικασία επιδότησης των επιλέξιµων αιγοπροβάτων (έτσι λεγόταν τότε) έπρεπε να δηλώσεις στην αίτησή σου το 60% του ζωικού σου κεφαλαίου. Λόγω εντιµότητας το ίδιο έπραξα και εγώ. Κι έτσι ξεκίνησε η δεκαετία του 1990. Τη χρονιά δε που πάρθηκε ως βάση και καθιερώθηκαν τα λεγόµενα «δικαιώµατα», ένα ατύχηµα µε ανάγκασε να µειώσω λίγο τα ζώα µου. Επανήλθα γρήγορα, και αύξησα τα ζώα µου. Και κάθε χρόνο ζητούσα δικαιώµατα. Σε κάποια φάση µου δόθηκαν κάτι λίγα και έπιασα τον αριθµό 135. Το 1998 µπήκα σε πρόγραµµα βελτίωσης µε ποιµνιοστάσιο, αποθήκες, γεώτρηση κτλ., µε αποτέλεσµα ν’ αυξήσω περισσότερο την παραγωγή µου και φυσικά και το ζωικό µου κεφάλαιο. Πάντα, κάθε χρόνο ζητούσα δικαιώµατα. Το 2002 µου παραχωρήθηκαν άλλα 15 επιλέξιµα δικαιώµατα και έγιναν 150. Εγώ όµως είχα τουλάχιστον 250 ζώα και εξακολουθούσα να ζητάω επιλέξιµα δικαιώµατα, µέχρι που έγινε η αλλαγή και πήραν τη σηµερινή τους µορφή. Όταν µου ήρθε το χαρτί µε τα προσωρινά δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης, πήγα στην Καλλονή, στο κλιµάκιο που γίνονταν οι ενστάσεις, για να κάνω κι εγώ, αλλά µου είπαν πως η περίπτωσή µου δεν είναι για ένσταση, διότι δεν έχει γίνει λάθος απ’ τα γραφούµενα των προηγούµενων ετών. Επίσης µου είπαν όταν τον Μάιο γίνει η ενεργοποίηση, να ζητήσω δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης απ’ το Εθνικό Απόθεµα. Τον Μάιο δεν έγινε η ενεργοποίηση, έγινε αργότερα, και µου είπαν ότι δεν µπορώ να ζητήσω δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης γιατί δεν προβλέπεται να δοθούν. Όταν ήρθαν τα οριστικά δικαιώµατα, βγάζοντας κάποιο µέσο όρο κάποιας τριετίας, µου αφαίρεσαν δέκα, επιλέξιµα δικαιώµατα κι έτσι έµεινα µε 140 επιλέξιµα δικαιώµατα. Στη ∆ιεύθυνση Γεωργίας µου είπαν πως αρµόδια πλέον είναι η ΕΑΣ Λέσβου. Στην ΕΑΣ Λέσβου, όσες φορές κινούσα το θέµα, µου έλεγε ο υπεύθυνος ότι δεν προβλέπεται να δοθούν δικαιώµατα, ενώ αν δοθούν, θα τα πάρουν οι µικρότεροι. Έχω γεννηθεί το 1954. Έτσι, µη ξέροντας τι να κάνω, έγραψα ένα γράµµα στον τότε υπουργό κ. Μπασιάκο, µε όλο τούτο το

60 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ιστορικό. ∆εν πήρα απάντηση. Πέρυσι, κάπου στην αίτηση γράψαµε έναν κωδικό. Ήρθαν στο χωριό, στην Άγρα, δύο κοπέλες από την ΕΑΣ Λέσβου, προθυµότατες να βοηθήσουν. Έκαναν κάτι διορθώσεις στα στρέµµατα, σηµείωσαν και το πρόβληµά µου, αλλά µέσα σε λίγες µέρες πήραν τηλέφωνο και µε ενηµέρωσαν πως δεν θα δοθούν πάλι δικαιώµατα. Φέτος, 2008, όταν συµπληρώσαµε την ενιαία αίτηση, µε ρώτησαν αν ζητάω δικαιώµατα και φυσικά απάντησα θετικά. Ανεπίσηµα όµως πληροφορήθηκα ότι θα δοθούν σε µικρότερους. Εγώ όµως είναι πολλά χρόνια που ζητάω, αλλά όταν πρόκειται για επιδότηση 50 χρονών ο άνθρωπος είναι µεγάλος... και απ’ την άλλη συζητάµε για αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης. Τέλος πάντων, το θέµα τούτο µου έχει δηµιουργήσει εκτός από οικονοµικό πρόβληµα (σπουδάζω δύο παιδιά) και ψυχολογικό πρόβληµα. Το λέω αυτό, γιατί είναι παραλογισµός να βλέπει να παίρνουν δικαιώµατα «πεθαµένοι», συνταξιούχοι και τέλος πάντων όσοι έτυχε να δηλώσουν την τριετία 2000 2001 - 2002 κάποια ζώα, ενώ εγώ, κατά κύριο επάγγελµα κτηνοτρόφος, που δεν έχω ασχοληθεί µε τίποτα άλλο στη ζωή µου, κι ενώ είµαι στο απόγειο της δραστηριότητάς µου και της παραγωγής µου, να µην επιδοτούµαι για τα ζώα µου. Ζητάω τα δικαιώµατά µου να αυξηθούν µέχρι ευθυγραµµιστούν µε τα δηλωθέντα στην ενιαία ενίσχυση ζώα µου. Πώς γίνεται αλήθεια στην εξισωτική αποζηµίωση και όπου αλλού χρειαστεί να µου αναγνωρίζουν τα ζώα µου, να παίρνω τη σχετική επιδότηση και να µη µου παραχωρούν τα ανάλογα δικαιώµατα; Ελλάς το µεγαλείο σου! ∆ηµήτρης Σαχτούρης του Σταύρου Άγρα - Λέσβου

(σ.σ.:) Κάποτε, πριν από δέκα χρόνια περίπου, το υπουργείο Γεωργίας, αφού είχε αφήσει να γίνει όργιο πανωγραψιµάτων στο ελαιόλαδο, αποφάσισε να κάνει οριζόντια περικοπή των επιδοτήσεων που δικαιούταν κάθε παραγωγός. Έτσι ο πέλεκυς έπεφτε τόσο σε εκείνους που είχαν κάνει τα πανωγραψίµατα, όσο και σε εκείνους που δεν είχαν κάνει.

Πολλοί αγροτικοί ρεπόρτερ τότε, έκαναν αναλύσεις επί αναλύσεων για το πόσα χρήµατα θα χάσουν οι παραγωγοί της Λέσβου και των άλλων αγροτικών περιοχών της χώρας. Εύστοχες αναλύσεις, πλην ψυχρές. Σε ένα από τα αγροτικά συλλαλητήρια εκείνης χρονιάς, ένας παππούς ελαιοπαραγωγός, κοντά 80 χρόνων, µε τα χέρια σκασµένα από το λιοµάζωµα, λέει στον γράφοντα «δεν είναι που δε µας δίνουν τα λεφτά που δικαιούµαστε. Είναι που 65 χρόνια µαζεύω ελιές, και το κράτος αντί να µου δώσει αυτά που λέει ότι δικαιούµαι, µου λέει ότι είµαι κλέφτης». Τα χρόνια πέρασαν, και οι ηγεσίες του υπουργείου Γεωργίας ποτέ δεν κατανόησαν την πίκρα που κρύβουν αυτά τα λόγια. Το ΠΑΣΟΚ έχασε τις εκλογές και ήρθε στην κυβέρνηση η Ν.∆., το υπουργείο ξαναβαφτίστηκε και ονοµάστηκε υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Κάποια στιγµή, σε µια ηµερίδα που έγινε στη Μυτιλήνη, ένα υψηλόβαθµο στέλεχος του υπουργεί-

ου Αγροτικής Ανάπτυξης και εξαίρετος οικονοµολόγος, µεταξύ πολλών άλλων, είπε «εµείς ως υπηρεσία δεν µπορούµε να διαχειριστούµε την έννοια πανωγραψίµατα». Λίγους µήνες αργότερα, η νέα ΚΑΠ µπήκε σε εφαρµογή και διαπιστώσαµε ότι όσοι είχαν κάνει πανωγραψίµατα κι όσοι δήλωναν κοπάδια που δεν είχαν, κατοχύρωσαν τα δικαιώµατά τους. Τα ονόµατα όλων όσοι παίρνουν επιδοτήσεις χωρίς να τις δικαιούνται είναι ένα προς ένα γνωστά στο υπουργείο (υπάρχουν στο πληροφοριακό σύστηµα του ΟΠΕΚΕΠΕ), ωστόσο, κανείς δεν έχασε τις επιδοτήσεις που παίρνει χωρίς να τις δικαιούται. Μια τελευταία επισήµανση για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, που δεν µπορεί να νιώσει την πίκρα που έχει µέσα του ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος. Αν δεν µπορεί να διορθώσει τα λάθη που δηµιούργησαν αυτή την πίκρα, τότε έχει χάσει το παιχνίδι. Όσο καλές κι αν είναι προθέσεις της, όσο σωστή πολιτική κι αν έχει. Ν.ΜΑΝ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

61

‰È¿ÏÔÁÔ˜

∏ ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ÎÚ›ÛË ¯Ù˘¿

62 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÙËÓ fiÚÙ· Ì·˜

T

ο φάσµα της πείνας επιστρέφει και πάλι στην καθηµερινότητα των κατοίκων της αναπτυγµένης Ευρώπης. Στις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε αποφασίσει να αναθεωρήσει την Κοινή Αγροτική Πολιτική, µεταξύ άλλων, και για να περιορίσει τα πλεονάσµατα στα αγροτικά προϊόντα. Λίγα χρόνια µετά, τα πλεονάσµατα έχουν εξαφανιστεί, οι τιµές των τροφίµων καταγράφουν πολύ µεγάλη αύξηση και ο Παγκόσµιος Οργανισµός Τροφίµων υπογραµµίζει ότι έχουµε µπει σε µια µακρά περίοδο που τα τρόφιµα θα είναι ακριβά. Σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον τελευταίο χρόνο είχαµε σειρά κινητοποιήσεων για τις αυξήσεις στις τιµές των τροφίµων. Οι εφηµερίδες και τα δελτία ειδήσεων των τηλεοράσεων αναφέρουν ότι όλο και περισσότεροι καταναλωτές στην Ευρώπη ψωνίζουν από «discount» µάρκετ. Κι αν αυτά συµβαίνουν στην αναπτυγµένη Ευρώπη, τότε τη συµβαίνει στην Αφρική, την Ασία και την Αµερική; Σε πολλές ασιατικές χώρες, το χειµώνα που πέρασε είχαµε κινητοποιήσεις ενάντια στην αύξηση της τιµής του ρυζιού, ενώ ανάλογες κινητοποιήσεις έγιναν και στην Αφρική. Ποιος άραγε µπορεί να ξεχάσει την τηλεοπτική εικόνα που έδειχνε χιλιάδες Αιγύπτιους να περιµένουν στην ουρά για µια φρατζόλα ψωµί; (η τιµή του επιδοτείται από το κράτος) Αρχικά ως αιτίες της διατροφικής κρίσης είχαν προβληθεί συγκυριακά προβλήµατα. Η αύξηση της κατανάλωσης σιτηρών από την Κίνα και την Ινδία, η χαµηλή παραγωγή σιτηρών σε ορισµένες µεγάλες χώρες παραγωγούς κ.λπ. Όµως η εξέλιξη των πραγµάτων δείχνει ότι η διατροφική κρίση δεν είναι ένα συγκυριακό φαινόµενο, αλλά ένα πρόβληµα που ήρθε για να µείνει. ∆εν µπορεί, λοιπόν, παρά να επηρεάσει την Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και τις διαπραγµατεύσεις που γίνονται στο πλαίσιο του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου, µε στόχο την µείωση του κρατικού παρεµβατισµού στο διεθνές εµπόριο. Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει αποφασισµένη να καταργήσει την υποχρεωτική αγρανάπαυση γαιών, για να αυξήσει την παραγωγή δηµητριακών, παρά τις αντιδράσεις των περιβαλλοντολόγων. Πέρα όµως από το πρόβληµα της επάρκειας των τροφίµων, υπάρχει και το πρόβληµα της ποιότητας.

Η Ευρώπη, η περιοχή του κόσµου που δίνει µεγάλη σηµασία στην προστασία του καταναλωτή έχει βιώσει σειρά διατροφικών σκανδάλων την τελευταία δεκαετία. Στην Ελλάδα, το πιο πρόσφατο διατροφικό σκάνδαλο αφορούσε στο ηλιέλαιο που εισαγόταν από την Ουκρανία και περιείχε ορυκτέλαια. Στη γειτονική Ιταλία, την άνοιξη, αποκαλύφθηκε ότι είχε στηθεί βιοµηχανία νοθείας ελαιολάδου µε σπορέλαια. Η ποσότητα νοθευµένου ελαιολάδου που κατασχέθηκε ανέρχεται στους 25.000 τόνους. Τον Ιούλιο ήρθε στη δηµοσιότητα ένα ακόµη διατροφικό σκάνδαλο, για την ανακύκλωση αλλοιωµένων τυριών. ∆ηλαδή, τυριά που ήταν ακατάλληλα για κατανάλωση, ανακυκλώνονταν και διατίθονταν ξανά στην κατανάλωση. ∆εν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που όλη η Ευρώπη συγκλονιζόταν από το διατροφικό σκάνδαλο των τρελών αγελάδων, στη συνέχεια από το διατροφικό σκάνδαλο µε τα κοτόπουλα που είχαν διοξίνες, ενώ λίγο αργότερα από το σκάνδαλο µε το χοιρινό κρέας που περιείχε µεγάλες ποσότητες αντιβιοτικών. Το κύριο ερώτηµα που προκύπτει, είναι αν όντως µπορεί να λυθεί το πρόβληµα της εξασφάλισης επαρκούς ποσότητας ποιοτικών τροφίµων για όλους τους κατοίκους του πλανήτη. Οι επιστήµονες λένε, ότι οι σηµερινές παραγωγικές δυνατότητες επιτρέπουν την παραγωγή διπλάσιας ποσότητα τροφίµων από αυτή που χρειάζονται οι κάτοικοι του πλανήτη. Τη δεκαετία του ’80, ορισµένοι επιστήµονες υποστήριζαν ότι τα µεταλλαγµένα τρόφιµα θα έδιναν λύση στο πρόβληµα του επισιτισµού. Σήµερα, όµως, η εξάπλωση των µεταλλαγµένων τροφίµων εξελίσσεται σ’ έναν από τους µεγαλύτερους εφιάλτες. Πολλοί, πάντως, υποστηρίζουν ότι η διατροφική κρίση είναι πολιτικό πρόβληµα κι όχι πρόβληµα παραγωγής, ενώ άλλοι ότι η λύση του προβλήµατος θα έρθει µόνο όταν αφεθούν ελεύθεροι, ώστε να λειτουργήσουν, οι νόµοι της αγοράς. Άλλες απόψεις υποστηρίζουν µια σταδιακή προσαρµογή στους νόµους της αγοράς. Σε αυτό το τεύχος προσπαθούµε να προσεγγίσουµε το ζήτηµα της διατροφικής κρίσης µέσα από τα άρθρα των ….

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

63

‰È¿ÏÔÁÔ˜

ΑΡΘΡΟ του Ιωάννη Γκλαβάκη Eυρωβουλευτή της Ν∆

¢È·ÙÚÔÊÈ΋ ÎÚ›ÛË Î·È ÙÚfiÔÈ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹˜ Ù˘

α τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε αύξηση της τιµής των σιτηρών, η οποία προκάλεσε την αύξηση της τιµής των τροφίµων σε παγκόσµιο επίπεδο. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι σύµφωνα µε στοιχεία των Ηνωµένων Εθνών, οι τιµές τους από τον Φεβρουάριο του 2007 µέχρι και τον Ιανουάριο του 2008 «εκτοξεύτηκαν» κατά 35%, ενώ από το 2002 έχουν συνολικά ανατιµηθεί κατά 65%. Μόνο κατά τη διάρκεια του 2007, τα σιτηρά αυξήθηκαν κατά 42%, µε ρύζι, καλαµπόκι και σιτάρι να κινούνται σε ιστορικά επίπεδα ρεκόρ. Αν και η παγκόσµια παραγωγή δηµητριακών έως το τέλος του 2008 θα είναι αυξηµένη κατά 2,6%, οι τιµές δεν αναµένεται να µειωθούν, διότι οι κυβερνήσεις πολλών παραγωγών χωρών µείωσαν τις εξαγωγές, φοβούµενες για την εγχώρια επάρκειά τους. Υπάρχουν τέσσερις βασικές αιτίες οι οποίες ευθύνονται για τη διατροφική κρίση: Καταρχήν κάθε χρόνο ο πληθυσµός της γης αυξάνεται κατά 75 - 80 εκατοµµύρια ανθρώπους, που σηµαίνει ότι αυξάνεται και η ζήτηση τροφίµων, γεγονός που οδηγεί στην αύξηση της τιµής τους. Οµοίως, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σηµαντική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών των αναπτυσσοµένων βιοµηχανικών χωρών, όπως Ινδία, Κίνα και Βραζιλία, γεγονός που συνεπάγεται την αυξανόµενη δυνατότητα κατανάλωσης προϊόντων, µεταξύ άλλων και τροφίµων. Παράλληλα, λόγω των κλιµατικών αλλαγών, παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια ακραία καιρικά φαινόµενα µεγαλύτερης διάρκειας, έντασης και συχνότητας, µε αποτέλεσµα την επαναλαµβανόµενη καταστροφή πολλών καλλιεργειών. Ωστόσο, οι κλιµατικές αλλαγές δεν αποτελούν νέο πρόβληµα, είναι ένα γνωστό, σοβαρό πρόβληµα που µπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στην αγροτική παραγωγή, στο αγροτικό εισόδηµα αλλά και στο κόστος ζωής των πολιτών καθώς µπορούν να οδηγήσουν στην έλλειψη βασικών διατροφικών προϊόντων και στην αύξηση των τιµών τους. Τέλος, είναι η διάθεση των δηµητριακών για την παραγωγή βιοκαυσίµων διότι στραφήκαµε προς τη χρήση φιλικότερων προς το περιβάλλον µορφών ενέργειας. Έτσι δόθηκαν κίνητρα στους γεωργούς για να καλλιεργήσουν πρώτες ύλες για την παραγωγή βιοκαυσίµων. Αυτό είχε ως συνέπεια τη µείωση της παραγωγής τροφίµων, η οποία σε συνδυασµό µε την αυξηµένη ζήτηση οδήγησε σε άνοδο της τιµής των τροφίµων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει µια έντονη κινητοποίηση για την αντιµετώπιση της διατροφική κρίσης. Είναι γεγονός ότι η επάρκεια τροφίµων στην Ε.Ε. είναι η νέα πρόκληση

T

64 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

που πρέπει να αντιµετωπίσει η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και για το λόγο αυτό επανεξετάζονται πολλές πτυχές της προκειµένου να εξασφαλιστεί η σταθερή παραγωγή τροφίµων. Για παράδειγµα, περίπου οκτώ εκατοµµύρια στρέµµατα που ήταν ακαλλιέργητα λόγω αγρανάπαυσης, χρησιµοποιούνται πλέον για την παραγωγή σιτηρών. Επιπλέον, η αντιµετώπιση του προβλήµατος της επάρκειας τροφίµων πρέπει να γίνει και σε εθνικό επίπεδο, διότι σε κάθε κράτος έχει λάβει διαφορετικές διαστάσεις. Επιπλέον δεν έχουν όλα τα κράτη τους ίδιους µηχανισµούς αντιµετώπισης τέτοιων κρίσεων.

H προσωπική µου άποψη είναι ότι η επάρκεια των τροφίµων αποτελεί ένα πολυσύνθετο διεθνές πρόβληµα και απαιτούνται συνδυαστικά µέτρα που να ικανοποιούν το τρίπτυχο: διατήρηση της ευηµερίας της ευρωπαϊκής γεωργίας, διατήρηση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών σε αξιοπρεπή επίπεδα αλλά και διατήρηση της γεωργίας για την παραγωγή πρώτων υλών απαραίτητων για ανανεώσιµες πηγές ενέργειας.

‰È¿ÏÔÁÔ˜

ΑΡΘΡΟ του Βαγγέλη Αποστόλου Μέλος της Πολιτικής Γραµµατείας ΣΥΝ και πρώην βουλευτή Ευβοίας

¢È·ÙÚÔÊÈ΋ ÎÚ›ÛË ∞Ï‹ıÂȘ Î·È „¤Ì·Ù·

ε όλες τις µέχρι σήµερα προσεγγίσεις υπέρ της διεύρυνσης των αγορών και της παγκοσµιοποίησης του εµπορίου, κυριαρχούσε η άποψη ότι µόνον έτσι θα αντιµετωπιστούν τα προβλήµατα ευηµερίας των υπό ανάπτυξη χωρών και διατροφής του τρίτου κόσµου. Αυτά µας έλεγαν µέχρι προχθές οι θιασώτες και ρυθµιστές της ελεύθερης αγοράς. Τώρα, µε πρόσχηµα τις κλιµατικές αλλαγές, -που βέβαια µε ευθύνη τους ήρθαν- και τη διάδοση της χρήσης των βιοκαυσίµων, για να αντιµετωπιστούν οι επιπτώσεις χτυπάνε το καµπανάκι της διατροφικής κρίσης. Τα ερωτήµατα που δηµιουργούνται πολλά: Είναι η κρίση πραγµατική ή κατευθυνόµενη; Υπάρχουν και ποιοι θα βγουν κερδισµένοι από τη κρίση; Ποιες λύσεις απαντούν στο πρόβληµα; Οι απαντήσεις πολλές εξίσου, και βέβαια όχι εύκολες. Στο πλαίσιο της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης και της αναδιανοµής του πλούτου, µε εργαλείο αυτή τη φορά το ενεργειακό, επόµενο είναι να υπάρχουν επιπτώσεις και στη παγκόσµια γεωργία. Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που προωθούνται από τους ισχυρούς της γης θέλουν να επιβάλλουν το δικό τους διατροφικό πρότυπο σ’ όλο τον κόσµο. Είναι οι µεγάλες αµερικανικές βιοµηχανίες τροφίµων και οι αδελφές τους βορειοευρωπαϊκές, που χρησιµοποιούν την πείνα για τον τρίτο κόσµο και το κόστος παραγωγής για τις ανεπτυγµένες χώρες που έχουν το δικό τους διατροφικό πρότυπο. Η γεωργία που υπηρετεί το διατροφικό µοντέλο των ισχυρών, περνά µέσα από τη χρήση µεταλλαγµένων σπόρων, µεγάλων ποσοτήτων χηµικών και λιπασµάτων και βέβαια µονοκαλλιεργειών µεγάλης έκτασης. Είναι ένα µοντέλο που βασίζεται στην εντατική χρήση ορυκτών καυσίµων και υδάτινων πόρων και είναι αυτό που ουσιαστικά συµβάλει στις κλιµατικές αλλαγές. Το πολυεθνικό κεφάλαιο µετά τη κρίση στις διεθνείς χρηµαταγορές έστρεψε το ενδιαφέρον του σε δραστηριότητες που µπορούν µέσα από επενδυτικά και κερδοσκοπικά παιχνίδια να πετύχουν µεγάλες αποδόσεις. Από τη µια η έκρηξη στις πετρελαϊκές τιµές, κι από την άλλη η διάδοση της χρήσης των βιοκαυσίµων, έδωσαν το πρόσχηµα στο κλάδο παραγωγής τροφίµων να µιλά για µείωση της παραγωγής και των καλλιεργούµενων εκτάσεων. Πίσω όµως από αυτές τις απόψεις, κρύβονται οι µεγάλες οικονοµίες - παραγωγοί αγροτικών προϊόντων, όπως ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Ρωσία κ.λ.π. και οι πολυεθνικές τους επιχειρήσεις, που ελέγχουν τόσο την παραγωγή, όσο και τη διάθεση σπόρων, πολλαπλασιαστικού υλικού, λιπασµάτων, χηµικών και βέβαια µαζικών ποσοτήτων προϊόντων. Ο έλεγχος αυτός προκαλεί τεχνητή κρίση και µε πρόσχηµα την αδυναµία κάλυψης των αναγκών από τη συµβατική γεωργία, θα φέρει πιο εύκολα τη γρήγορη εξάπλωση και χρήση των

™

ελεγχόµενων από τις ΗΠΑ µεταλλαγµένων αγροτικών προϊόντων. Η ουσιαστική απάντηση περνά µέσα από την κατανάλωση αγροτικών προϊόντων που παράγονται τοπικά. Οι µικροαγρότες και οι καλλιεργητές πρέπει να στηριχθούν για να µπορούν να καλύψουν τις τοπικές ανάγκες και συνήθειες διατροφής. Ταυτόχρονα όµως, για να προστατευθεί η εγχώρια παραγωγή πρέπει να καταστεί δυνατός ο έλεγχος των εισαγωγών αγροτικών προϊόντων. Χαρακτηριστική για τη χώρα µας περίπτωση είναι αυτή των σιτηρών. Οδηγηθήκαµε από τη µέχρι σήµερα εφαρµοζόµενη ΚΑΠ της Ε.Ε. στην εγκατάλειψη της σιτοκαλλιέργειας, όπου η εικόνα από πλευράς ζήτησης και τιµών έχει φτάσει στα ύψη. Το 2007, η αξία των εισαγόµενων σιτηρών πλησίασε τα 485 εκ. ευρώ, αυξανόµενη κατά 48% σε σχέση µε την προηγούµενη χρονιά. Βέβαια, ανάλογη έως χειρότερη εικόνα θα βιώσουµε και κατά την τρέχουσα χρονιά. Το κυρίαρχο όµως ζήτηµα για τη χώρα µας είναι αν θα συνεχίσει να στέργει στις επιβουλές των ισχυρών της Ε.Ε. και του ΠΟΕ ή θα αντισταθεί µε τη στήριξη του δικού της παραδοσιακού µοντέλου διατροφής. Ένα µοντέλο που είναι από τα πιο πλούσια και υγιεινά στην Ευρώπη, στηριζόµενο στη χρήση παραδοσιακών πρώτων υλών, που τόσο απλόχερα της παρέχει το µεσογειακό κλίµα και το φυσικό ανάγλυφο. Αν συµβεί το πρώτο, όχι µόνο θα επαναλαµβάνονται περιστατικά σε βάρος της υγείας µας (σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια, διοξίνες κ.λπ.), αλλά και θα υπάρξουν επιπτώσεις µέχρι και αφανισµού του αγροτικού τοµέα. Για να συµβεί το δεύτερο χρειάζονται συγκεκριµένες πολιτικές κι ανθρώπους που θα τις εφαρµόσουν. Η στήριξη µιας τέτοιας στρατηγικής περνά µέσα από τη δηµιουργία των προϋποθέσεων εκείνων, που θα επιτρέψουν στους νέους της περιφέρειας να ασχοληθούν µε τη γεωργία. Η επιτυχία της εξασφαλίζεται µέσα από: Τη συνέχιση της ενίσχυσης της γεωργίας τόσο σε επίπεδο Ε.Ε., όσο και εθνικό. Την αναδιάρθρωση της αγροτικής παραγωγής και µεταποίησης προς τη κατεύθυνση παραγωγής προϊόντων ζήτησης στην αγορά, δηλαδή προς την κατεύθυνση της ζωικής παραγωγής και Την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Μια τέτοια γεωργία θα απαντήσει στο πρόβληµα της διατροφικής κρίσης, που µπορεί να µην έχει γίνει αντιληπτό στη χώρα µας ακόµη, αλλά αν συνεχιστούν οι παγκόσµιες τάσεις και εµείς σφυρίζουµε αδιάφορα… ας σταµατήσω εδώ.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

65

Ë ·Ù˙¤ÓÙ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ 7 ως 10 Σεπτεµβρίου 2008 ο

6 Συνέδριο της Euro Fed Lipid «Τα λίπη και τα έλαια την 3 χιλιετία» Αθήνα, ξενοδοχείο Intercontinental.

η

8 Σεπτεµβρίου 2008 θα διεξαχθεί Ηµερίδα για το ελληνικό κοινό στο πλαίσιο του συνεδρίου «Τα λίπη και τα έλαια την 3η χιλιετία» όπου θα γίνουν πολλές και σηµαντικές ανακοινώσεις για το ελαιόλαδο. Οργάνωση Άξιον Αγροτική πληροφορίες τηλ.: 210 3210621.

18 ως 20 Σεπτεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί το 4ο ∆ιεθνές Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Πληροφορικής και Επικοινωνιών στη Γεωργία, τα Τρόφιµα και το Περιβάλλον (ΕΠΕΓΕ). Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, infolab.aua.gr/haicta/conf..

25 ως 27 Σεπτεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί το 2ο ∆ιεθνές Συνέδριο για την Εµπορία και την Ποιότητα των Αγροτικών Προϊόντων, στο ∆ήµο Χερσονήσου Ηρακλείου Κρήτης. ∆ιοργάνωση - Πληροφορίες: Cretacert, τηλ.: 28420 24616, fax 28420 80160, email: cretacert@ ier.forthnet.gr.

7 ως 10 Οκτωβρίου 2008

µων και Ποτών SIAL 2008. Πληροφορίες: τηλ.: 210 9982263, 210 9982236 και 210 9982204.

6 ως 9 Νοεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί η έκθεση βιολογικής γεωργίας ECOFESTIVAL στο εκθεσιακό κέντρο HELEXPO Palace. Λ. Κηφισίας 39, Μαρούσι Αθήνα. ∆ιοργάνωση ∆ΗΩ Αριστοτέλους 38, 104 33 Αθήνα. Πληροφορίες, τηλ.: 210 8224384, Fax: 210 8848164 e-mail: magazine@dionet.gr ιστοσελίδα: www.dionet.gr.

2009 5 ως 8 Φεβρουαρίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η 6η ∆ιεθνής Έκθεση για την κτηνοτροφία και την πτηνοτροφία Zootechnia 2009. Οργάνωση: HELEXPO. Πληροφορίες, τηλ.: 2310 291101, Fax: 2310 291551, zootechnia@helexpo.gr.

6 ως 9 Μαρτίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η 2η έκθεση βιολογικών προϊόντων Biologica 2009. Οργάνωση: HELEXPO. Πληροφορίες, τηλ.: 2310 291201, Fax: 2310 291658, bilogica@helexpo.gr.

6 ως 9 Μαρτίου 2009

θα πραγµατοποιηθεί το 14o Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο στο Ναύπλιο. Πληροφορίες, τηλ.: 210 5294506, Fax: 210 529 4513, e-mail: dimtsi@aua.gr..

θα πραγµατοποιηθεί η 20η ∆ιεθνής Έκθεση Τροφίµων, Ποτών, Μηχανηµάτων και Εξοπλισµού Detrop 2009. Οργάνωση: HELEXPO. Πληροφορίες, τηλ.: 2310 291.201, Fax: 2310 291.551, detrop@helexpo.gr.

8 ως 10 Οκτωβρίου 2008

6 ως 9 Μαρτίου 2009

θα πραγµατοποιηθεί το 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Επιστηµονικής Εταιρείας Γενετικής Βελτίωσης Φυτών, Νάουσα Ηµαθίας. Πληροφορίες, τηλ.: 23320 41548, fax: 23320 41178, www.plantbreeding.gr.

θα πραγµατοποιηθεί η έκθεση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας Private Label 2008 Οργάνωση: HELEXPO. Πληροφορίες, τηλ.: 2310 291.201, Fax: 2310 291.551, detrop@helexpo.gr

9 ως 10 Οκτωβρίου 2008

6 ως 9 Μαρτίου 2009

θα πραγµατοποιηθεί το 1 Πανελλήνιο Επιστηµονικό Συνέδριο για το Γάλα και τα Προϊόντα του στην Αθήνα. Πληροφορίες: Εθνική Επιτροπή Γάλακτος, ndcg@aua.gr.

θα πραγµατοποιηθεί η 2η διεθνής έκθεση οίνου ΟΙΝΟΣ 2009. Οργάνωση: HELEXPO. Πληροφορίες, τηλ.: 2310 291.201, Fax: 2310 291.551, detrop@helexpo.gr.

10 ως 12 Οκτωβρίου 2008

19 ως 22 Μαρτίου 2009

ο

θα πραγµατοποιηθεί η 1η έκθεση για το κρέας και τα προϊόντα του στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στον Πειραιά. Πληροφορίες: τηλ. 210 - 3622205, fax 210 - 3622276

14 ως 17 Οκτωβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί στην Αττάλεια της Τουρκίας το 10th Congress of International Mechanization and Energy in Agriculture. ∆ιοργάνωση: Akdeniz University, Faculty of Agriculture, Department of Agricultural Machinery. Πληροφορίες: www.akdeniz.edu.tr/ageng2008.

19 ως 23 Οκτωβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί στο Παρίσι η διεθνής έκθεση Τροφί-

66 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

θα πραγµατοποιηθεί η 2η διεθνής έκθεση ψύξης - θέρµανσης, συµβατικών και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας Energy Tech 2009 Οργάνωση: HELEXPO Πληροφορίες, τηλ.: 2310 291548, Fax: 2310 291.553, energy@helexpo.gr

31 ∆εκεµβρίου 2009 θα είναι η καταληκτική ηµεροµηνία για την υποχρεωτική σήµανση των προβάτων και των κατσικιών µε ηλεκτρονικούς βόλους των αιγοπροβάτων.

31 ∆εκεµβρίου 2009 λήγει η προθεσµία έκδοσης αδειών για τις στάνες από τους κτηνοτρόφους.