Νησιωτικό Αγρόκτημα 9

νησιωτικό

∞ÁÚfiÎÙËÌ· Î ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2010 ΤΕΥΧΟΣ 9Ο

το περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

™‡ÚÔ˜ ¢·Ó¤ÏÏ˘: «∏ Ó¤· ∫∞¶ ı· ÛÙËÚ›ÍÂÈ fiÛÔ˘˜ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó» ª˘ÙÈÏËÓÈ¿ χÛË ÁÈ· ÙÔÓ Î·ÙÛ›Á·ÚÔ ∞ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi˜ ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌfi˜ °˘Ó·ÈÎÒÓ ªÂÛÔÙfiÔ˘ ¢ËÌÔÚ·Ù‹ÚÈÔ √ˆÚÔÎË¢ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Mechelse

...Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘

ª

ε το µεγάλο ζήτηµα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής καταπιάνεται τούτη τη φορά το περιοδικό που κρατάτε στα χέρια σας. Πρόκειται για ένα κεφαλαιώδες ζήτηµα που θα καθορίσει το µέλλον των νησιών µας σε πολύ µεγάλο βαθµό. Από τη µορφή που θα πάρει η ΚΑΠ από το 2014 και µετά, τις ρυθµίσεις που θα γίνουν (ή δε θα γίνουν) για τα νησιά του Αιγαίου δηλαδή, θα εξαρτηθούν πολλά. Πρώτα από όλα, η αγροτική παραγωγή των νησιών µας που έτσι κι αλλιώς δε βρίσκεται στην καλύτερή της φάση. Οι αγροτικοί συνεταιρισµοί και µια σειρά επιστηµόνων και επαγγελµατιών που εφοδιάζουν και προσφέρουν υπηρεσίες στους αγρότες µας. Αλλά και το σύνολο των µικρών µεταποιητικών επιχειρήσεων που έχουν µείνει να λειτουργούν στα νησιά του Αιγαίου. ∆ιότι, αν δεν υπάρχουν αγρότες που παράγουν ελιές και σταφύλια, δε θα υπάρχουν ούτε ελαιοτριβεία, ούτε αποθήκες ελαιολάδου, ούτε οινοποιεία. Αν διαλυθεί ο κτηνοτροφικός κλάδος, δε θα υπάρχει παραγωγή γάλακτος και θα κλείσουν όλες οι µονάδες που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή γιαουρτιού, τυποποιηµένου γάλακτος και τυριών. Να µην ξεχνάµε, έτσι οικονοµική καταστροφή θα επέλθει και για

τους χονδρεµπόρους κρέατος των νησιών µας. Συνεπώς η διαµόρφωση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένα ζήτηµα ευρύτερης σηµασίας για τις τοπικές νησιωτικές κοινωνίες. ∆εδοµένου ότι οι δυνατότητες στροφής σε άλλες παραγωγικές δραστηριότητες είναι πολύ περιορισµένες, εκτιµούµε ότι πρέπει να απασχολήσει σοβαρά το πολιτικό σύστηµα των νησιών. Να γίνει εκτενής συζήτηση και ενηµέρωση επ’ αυτού και, τέλος, µέσα από δηµοκρατική συζήτηση, να διαµορφωθεί ένα πλαίσιο θέσεων και διεκδικήσεων που θα προστατεύει και θα αναδεικνύει την τοπική αγροτική παραγωγή, θα προστατεύει τη βιοποικιλότητα των νησιών, θα αναβαθµίζει το αγροτικό περιβάλλον και θα εξασφαλίζει ικανοποιητικό εισόδηµα για τους αγρότες. Η αρνητική εµπειρία του 2003 - 2004, όταν διαµορφώθηκε η ΚΑΠ που σήµερα εφαρµόζεται, δεν πρέπει να επαναληφθεί. Τότε είχε δοθεί η δυνατότητα να προστατευτεί η αγροτική παραγωγή των νησιών, χωρίς όµως να αξιοποιηθεί, µε αποτέλεσµα τις αρνητικές συνέπειες που σήµερα βιώνουν οι αγρότες των νησιών. Αν και τούτη τη φορά δε γίνουν οι αναγκαίες παρεµβάσεις ώστε να διαµορφωθεί ειδικό πλαίσιο για την αγροτική οικονοµία των νησιών, οι εξελίξεις θα είναι πραγµατικά καταστροφικές.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

3

t

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ TEYXOΣ 9O ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2010 Eκδότης - ∆ιευθυντής: Mανόλης Mανώλας Yπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Μανάβης

Σε αυτό τεύχος συνεργάστηκαν: Έλενα Χουσνή Βαγγελιώ Χρηστίδου Μαρία Σελάχα ∆ιόρθωση κειµένων: Χριστίνα Καλλέργη Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης

ÂÚȯfiÌÂÓ· ∂ÈηÈÚfiÙËÙ· .......................................................................................................................................................................................5

Yπεύθυνη Eµπορικού Tµήµατος: Aναστασία Mπαµπούλα

ƒÂÔÚÙ¿˙ .................................................................................................................................................................................12-18 - √ ηٷÚÚÔ˚Îfi˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ˘fiıÂÛË ÌfiÓÔ Ù˘ §¤Û‚Ô˘ - ª˘ÙÈÏËÓÈ¿ χÛË ÁÈ· ÙÔÓ Î·ÙÛ›Á·ÚÔ

Yπεύθυνη ∆ιαφήµισης: Μαρία Κορδερά ∆ιαφηµιστικό τµήµα: Kαλλιόπη Ψαριανού Κωνσταντίνα Μουτζουρέλλη Παραγωγή - Eκτύπωση: EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 27801 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

4 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∞ÊȤڈ̷: ∫∞¶.................................................................................................................................................................18-33 - ∆Ô Ì¤ÏÏÔÓ Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È - ∆Ô ∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ ÙÒÚ· ÈÔ ÈÛ¯˘Úfi - ∞ÏÏ¿˙Ô˘Ó fiÏ· ÛÙËÓ ∫∞¶ - ¢ËÌÔÚ·Ù‹ÚÈÔ √ˆÚÔÎË¢ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Mechelse: ∂Λ Ô˘ ÔÈ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈṲ̂ÓÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ οÓÔ˘Ó ı·‡Ì·Ù· - ™‡ÚÔ˜ ¢·Ó¤ÏÏ˘: «∏ Ó¤· ∫∞¶ ı· ÛÙËÚ›ÍÂÈ fiÛÔ˘˜ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó» ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË...................................................................................................................................................................................34 - ∞ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi˜ ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌfi˜ °˘Ó·ÈÎÒÓ ªÂÛÔÙfiÔ˘: ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ƒÂÔÚÙ¿˙..................................................................................................................................................................................39-41 - √È ÚÔ‚ÔÏ›˜ ÛÙ· Û·ÌÈÒÙÈη Î·È ÈηÚÈÒÙÈη ÚÔ˚fiÓÙ· - °Â‡ÛË, ¿ÚˆÌ· Î·È ¯ÚÒÌ· ·fi ÙÔÓ ∫¿ÌÔ Ù˘ Ã›Ô˘ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ·Ù˙¤ÓÙ· ........................................................................................................................................................................42

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· Œ¯Ô˘Ó ̤ÏÏÔÓ ÔÈ ÂÂÓ‰‡ÛÂȘ ÛÙÔÓ ÚˆÙÔÁÂÓ‹ ÙÔ̤· άνοδο των τιµών των τροφίµων βλέπει ™ηµαντική για τα επόµενα χρόνια ο ∆ιεθνής Οργανισµός

¶ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ù· ηÓfiÓÈ· ÙˆÓ ¯ÔÓ‰ÚÂÌfiÚˆÓ ÎÚ¤·ÙÔ˜ εκατοµµύρια ευρώ έχασαν κτηνοτρόφοι α¶ολλά πό την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα από χονδρεµπόρους κρέατος που τους πήραν τα ζώα τους αλλά δεν τους πλήρωσαν ποτέ. Σύµφωνα µε δηµοσίευµα της εφηµερίδας «Το Βήµα», συνήθως πρόκειται για µικρού και µεσαίου µεγέθους επιχειρήσεις που δεν είναι βιώσιµες. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες τους γεµίζουν «φέσια» την αγορά και στη συνέχεια εξαφανίζονται. Τα «κανόνια» έσκασαν λίγο πριν το Πάσχα κι αυτό θα πρέπει να προβληµατίσει σοβαρά τους κτηνοτρόφους των νησιών, προκειµένου να συνεργαστούν µε φερέγγυους και αξιόπιστους εµπόρους, ώστε να µην αντιµετωπίσουν κι εκείνοι τα ίδια προβλήµατα. Σύµφωνα µε ρεπορτάζ της εφηµερίδας, αφετηρία αυτού του εξαιρετικά δυσάρεστου οικονοµικού κύκλου είναι η απόφαση των τραπεζών να περιορίσουν τις πιστωτικές γραµµές των επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά, το λιανεµπόριο - ανεξαρτήτως µεγέθους -, πιεζόµενο από τον περιορισµό της κατανάλωσης, «τράβηξε παραπίσω» τις πληρωµές των προµηθευτών (µεταξύ αυτών και των χονδρεµπόρων), βοηθούντος του ανορθολογικού τρόπου λειτουργίας αρκετών εξ αυτών των επιχειρήσεων, αλλά και του έντονου ανταγωνισµού µεταξύ των δικτύων λιανικής πώλησης (π.χ. κρεοπωλεία - σούπερ µάρκετ). Η πτώση στον Καιάδα της καταστροφής ήταν πλέον θέµα χρόνου. Εκτιµάται, πάντως, ότι αυτή η κατάσταση το επόµενο διάστηµα θα συνεχιστεί και µάλιστα θα διευρύνεται. Εξάλλου, όπως λέγεται χαρακτηριστικά, είναι και αυτός ένας τρόπος συγκέντρωσης της αγοράς...

Τροφίµων και Γεωργίας (FAO). Στην έκθεση «Κατάσταση πραγµάτων στα τρόφιµα και τη γεωργία» που δόθηκε στη δηµοσιότητα, ο διεθνής οργανισµός, αν και επιβεβαιώνει ότι οι τιµές των τροφίµων υποχώρησαν από τα υψηλά επίπεδα στα οποία είχαν ανέλθει το 2008, λόγω της πτωτικής στροφής της οικονοµίας, προειδοποιεί ταυτόχρονα ότι «πολλοί - προς το παρόν λανθάνοντες - παράγοντες µπορεί να προκαλέσουν µια επιστροφή σε ακόµη υψηλότερες τιµές τροφίµων». Ο FAO αναµένει αύξηση 12% της αγροτικής παραγωγής στις βιοµηχανικά ανεπτυγµένες χώρες τα επόµενα δέκα χρόνια σε σχέση µε το 2000, ενώ στη Λατινική Αµερική, την Ασία και τις πρώην σοβιετικές χώρες αναµένει αύξηση 75%, 53% και 58% αντιστοίχως. Καθώς η αύξηση της παραγωγικότητας επιβραδύνεται σε πολλές χώρες, η αύξηση της παραγωγής θα απαιτεί υψηλότερο κόστος ανά µονάδα, λέει ο FAO. Προειδοποιεί, επίσης, ότι µέτρα προστατευτισµού, συµπεριλαµβανοµένου του περιορισµού των εξαγωγών στον οποίο προχώρησαν ορισµένες χώρες κατά τη διάρκεια της τελευταίας διατροφικής κρίσης, θα αποσταθεροποιήσουν τις αγορές και θα οδηγήσουν σε υψηλότερα επίπεδα τις τιµές των τροφίµων, καθιστώντας τες πιο ευµετάβλητες. Απαιτούνται αυξηµένες επενδύσεις για την ώθηση της αγροτικής παραγωγής, µε στόχο τη διατροφική ασφάλεια, υπογραµµίζει ο ∆ιεθνής Οργανισµός. Καθώς η παγκόσµια οικονοµική κρίση ώθησε τον αριθµό των ανθρώπων που πεινούν σε επίπεδα άνω του 1 δισεκατοµµυρίου, ο FAO έχει πει ότι απαιτούνται επενδύσεις άνω των 83 δισ. δολλαρίων σε αγροτική παραγωγή µέσα στα επόµενα 40 χρόνια ώστε να εξασφαλιστεί η διατροφή ενός παγκόσµιου πληθυσµού πάνω από 9 δισεκατοµµύρια, το 2050.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

5

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ¶ÚˆÙ¿ıÏËÌ· ÛÙ· ÔÚÙÔοÏÈ· ı¤ÏÂÈ Ë µÚ·˙ÈÏ›· στόχαστρο των επιδιώξεων της Βραζιλίας ανα™τοφορικά µε την αύξηση των εξαγωγών, µπαίνει η παραγωγή πορτοκαλιών. Για τη σαιζόν 2009 - 2010 υπολογίζεται ότι η παραγωγή θα ανέλθει στα 427 εκατοµµύρια κιβώτια. Σηµειωτέον ότι, σύµφωνα µε προηγούµενους υπολογισµούς, η παραγωγή αναµενόταν να φτάσει «µόνο» τα 407 εκατοµµύρια κιβώτια. Οι ιδανικές καιρικές συνθήκες, όµως, έδωσαν µεγάλη ώθηση στην παραγωγή. Από αυτά, τα 335 εκατοµµύρια κιβώτια αποτελούν τις ποικιλίες Hamlin, Pera Rio, Natal και Valencia. Ωστόσο, για τη σαιζόν 2010 2011 οι ειδικοί κάνουν λόγο για περαιτέρω αύξηση της παραγωγής κατά 2%, φτάνοντας τελικά τα 435 εκατοµµύρια κιβώτια. Ήδη συζητείται η αύξηση στην παραγωγή του είδους Navel, ποικιλία που καλλιεργείται κατ’ εξοχήν στην Ελλάδα.

µÈÔÏÔÁÈΤ˜ ηÏÏȤÚÁÂȘ ÚÔˆı› Ë ¶ÂÈÚ·ÈÒ˜ πενδύσεις 50 δισεκατοµµυρίων ευρώ ∂ στην πράσινη επιχειρηµατικότητα έως το 2020 αναµένεται να υλοποιηθούν, σύµφωνα µε τον πρόεδρο της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλη Σάλλα. Παράλληλα, η Τράπεζα έχει ετοιµάσει χρηµατοδοτικό πρόγραµµα ύψους 1,5 δισεκατοµµυρίου ευρώ. Εκτός των άλλων, χρηµατοδοτήσεις θα δοθούν για τη δηµιουργία 10 Ολοκληρωµένων Περιβαλλοντικών Επιχειρηµατικών Πάρκων (ΟΠΕΠ) σε νησιά, ύψους 560 εκατοµµυρίων ευρώ. Τα ΟΠΕΠ έχουν στόχο να: - παρέχουν ενεργειακή ασφάλεια µε µέγιστη διείσδυση καθαρών και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και συστηµάτων αποθήκευσης ενέργειας, ιδίως σε αυτόνοµα νησιωτικά δίκτυα, - παρέχουν ασφάλεια και επάρκεια στον εφοδιασµό νερού σε περιοχές µε ελλιπή ή ακατάλληλα αποθέµατα υδάτινων πόρων, - συντελούν στην περιβαλλοντικά φιλική διαχείριση απορριµµάτων µε ανάκτηση υλικών (ανακύκλωση,

6 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κοµποστοποίηση), - παρέχουν παραγωγή βιολογικών προϊόντων σε νησιά µε την ανάπτυξη καινοτόµων υδροπονικών βιολογικών καλλιεργειών σε σύγχρονα ηλιακά θερµοκήπια. Η ανάλυση για τα νησιά πραγµατοποιήθηκε µε βάση τις ανάγκες σε ενέργεια, νερό, νωπά λαχανικά και όγκο απορριµµάτων προς διαχείριση και έδειξε ότι η σταδιακή δηµιουργία τουλάχιστον 10 ΟΠΕΠ είναι εφικτή και βιώσιµη. Ανάλογα µε την τελική επιλογή, ο εξυπηρετούµενος πληθυσµός θα είναι από 200.000 έως 250.000 µόνιµοι κάτοικοι συν εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες. Τα πρότυπα ΟΠΕΠ θα πιστοποιηθούν από αρµόδιους φορείς ως προς τη φιλοπεριβαλλοντική τους διάσταση και αναµένεται να αποτελέσουν πόλο έλξης τουριστών µετά από κατάλληλη προβολή.

πÛ¯˘Ú¿ Ï‹ÁÌ·Ù· ÛÙȘ ˙ˆÔ·ÓıÚˆÔÓfiÛÔ˘˜ Αρχή Ασφάλειας Τροφίµων (EFSA) ∏Ευρωπαϊκή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) δηµοσίευσαν την ετήσια έκθεσή τους σχετικά µε τις ζωοανθρωπονόσους και τις τροφιµογενείς εστίες λοιµώξεων για το 2008, η οποία παρέχει µια γενική εικόνα για τις λοιµώξεις στον άνθρωπο και τα ζώα και τις ασθένειες που προκαλούνται από την κατανάλωση µολυσµένων τροφίµων. Η έκθεση δείχνει ότι µειώθηκαν τα κρούσµατα για τις τρεις πιο συνηθισµένες ζωοανθρωπονόσους το 2008 από ό,τι το 2007. Η καµπυλοβακτηρίωση παρέµεινε η ζωοανθρωπονόσος µε την υψηλότερη συχνότητα αναφοράς σε ανθρώπους σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, µε 190.566 περιπτώσεις να κοινοποιούνται το 2008 από τις 200.507 του 2007. Το καµπυλοβακτηρίδιο στα τρόφιµα µπορεί να προκαλέσει διάρροια και πυρετό και εντοπίζεται κυρίως στο ωµό κρέας των πουλερικών. Σε ζώντα ζώα, το καµπυλοβακτηρίδιο βρέθηκε σε πουλερικά, χοίρους και βοοειδή. Η σαλµονέλα, η δεύτερη πιο διαδεδοµένη ζωοανθρωπονόσος, µειώθηκε σηµαντικά για πέµπτη συνεχή χρονιά. Είχαµε 131.468 κρούσµατα το 2008 από 151.998 το 2007, δηλαδή είχαµε µείωση 13,5%. Παρέµεινε, ωστόσο, η πιο συχνή αιτία λοιµώξεων από τα τρόφιµα. Η σαλµονέλα εντοπίζεται πιο συχνά στο κοτόπουλο, τη γαλοπούλα και το χοιρινό κρέας. Με 1.381 επιβεβαιωµένα κρούσµατα το 2008, οι λοιµώξεις από λιστέρια παρουσίασαν µείωση κατά 11% σε σύγκριση µε το 2007. Αν και λιγότερο συχνή σε ανθρώπους σε σύγκριση µε την καµπυλοβακτηρίωση και τη σαλµονέλα, η λιστέρια είναι γνωστό ότι έχει υψηλό ποσοστό θνησιµότητας, καθώς πλήτ-

¡¤Â˜ ‰ÈÔÈ΋ÛÂȘ Û √¶∂∫∂¶∂ Î·È ∂º∂∆ µήνες καθυστέρηση ορίστηκαν οι νέªεεςπολλούς διοικήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ και του ΕΦΕΤ. Πρόεδρος στον ΟΠΕΚΕΠΕ ορίστηκε ο Αθανάσιος Καπρέ λης και στο δεύτερο, ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Γεώργιος - Ιωάννης Νυχάς. Η απόφαση για τη στελέχωση του ΕΦΕΤ στάλθηκε στην αρµόδια επιτροπή της Βουλής για έγκριση των θέσεων προέδρου και αντιπρόεδρου του ΕΦΕΤ. Τα νέα διοικητικά συµβούλια έχουν ως εξής:

√¶∂∫∂¶∂ Πρόεδρος: Αθανάσιος Καπρέλης του Σωκράτη Αντιπρόεδρος: Γεώργιος Κορµέντζας Αντιπρόεδρος: Μόσχος Κορασίδης του Νικολάου Γενικός διευθυντής: Γεώργιος Κοσµίδης Μέλη: Παύλος Σπυρόπουλος του Αχιλλέα µε αναπληρωτή τον Κυριάκο Κυριακίδη του Βασιλείου Ιωάννης Παπαϊορδανίδης του ∆ηµητρίου µε αναπληρωτή τον Αθανάσιο Σωτηριάδη του Αλέξανδρου Ευθύµιος Φωτεινός του Κωνσταντίνου µε αναπληρωτή τον Κωνσταντίνο Χαραλαµπίδη του Γεωργίου Χρήστος Κακογιάννης του Θεοφάνη µε αναπληρωτή τον Παναγιώτη Μαλαµή του Άγγελου Γιώργος Μαρνέλλος του Νώντα µε αναπληρωτή το Μιχάλη Ανδρεοπούλη του Ιωάννη τονται περισσότερο ευάλωτες οµάδες όπως οι ηλικιωµένοι. Στα τρόφιµα, η µελέτη διαπίστωσε λιστέρια πάνω από το νόµιµο όριο ασφάλειας σε ορισµένα έτοιµα προς κατανάλωση τρόφιµα, κυρίως καπνιστά ψάρια και µαγειρεµένα προϊόντα κρέατος και τυριών. Η έκθεση παρέχει επίσης µια επισκόπηση των τροφογενών λοιµώξεων για το 2008: καταγράφηκαν 5.332 εστίες που επηρέασαν πάνω από 45.000 άτοµα και προκάλεσαν 32 θανάτους. Τα περισσότερα από τα κρούσµατα αυτά προκλήθηκαν από τη σαλµονέλα (35%) και ακολουθούν ιοί και βακτηριακές τοξίνες. Οι πιο συχνές διατροφικές πηγές αυτών των επιδηµιών ήταν τα αυγά και τα προϊόντα αυγών (23%), το χοιρινό κρέας και τα παράγωγα προϊόντα του (10%).

∫˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó Ù· ÂÏÏËÓÈο Ù˘ÚÈ¿ της συνολικής κατανάλωσης στα τυριά, ∞ύξηση µε µέσο ετήσιο ρυθµό 3,5% την περίοδο 2003 - 2008, καθώς και σταθερή προτίµηση των καταναλωτών στα ελληνικά τυριά, καταγράφει κλαδική µελέτη της ΙCΑΡ για τον κλάδο. Σε ό,τι αφορά στις τρέχουσες εξελίξεις, παράγοντες του κλάδου εκτιµούν

Αθανάσιος Μαλτεπιώτης µε αναπληρωτή την Ταλίτα - Μαρία Τσεκούρα του Βασιλείου Λάζαρος Αποστόλου του Θωµά µε αναπληρωτή το Γεώργιο Θεοδωρόπουλο του Γρηγορίου (εκπρόσωποι υπουργείου Οικονοµικών) Γεώργιος Σιγαλός του Παναγιώτη µε αναπληρωτή το Νικόλαο Στουπή του Λουκά (εκπρόσωποι ΓΕΩΤΕΕ) Χαράλαµπος Παναγόπουλος του Θωµά µε αναπληρωτή το Νικόλαο Μπαχάρη του Στυλιανού (εκπρόσωποι εργαζοµένων ΟΠΕΚΕΠΕ)

∂º∂∆ Πρόεδρος: Γεώργιος - Ιωάννης Νυχάς του Εµµανουήλ, καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αντιπρόεδρος: Τιµολέων Ράλλης του Σταύρου, καθηγητής Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. Μέλη: Γεώργιος Αποστολόπουλος του Βασιλείου, χηµικός Λεωνίδας Ανωµερίτης του ∆ηµητρίου, φαρµακοποιός Ιωάννης Τσιάλτας του Πέτρου, γεωπόνος Γεώργιος Λεχουρίτης του Παναγιώτη, εκπρόσωπος Εθνικού Συµβουλίου Καταναλωτών Ασπασία Μαρούγκα του Αναστασίου, εκπρόσωπος εργαζοµένων ΕΦΕΤ ότι η συνολική κατανάλωση τυριών (σε ποσότητα) δεν παρουσιάζει αξιόλογη µεταβολή το 2009 σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Οι εξελίξεις του κλάδου των τυροκοµικών προϊόντων αποτυπώνονται σε κλαδική µελέτη που εκπόνησε η ∆ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών της ICAP Group. Ο κλάδος των τυροκοµικών προϊόντων αποτελεί µέρος του ευρύτερου κλάδου των γαλακτοκοµικών προϊόντων, η ανάπτυξη του οποίου τις τελευταίες δεκαετίες έχει οδηγήσει στην επίτευξη υψηλού παραγωγικού δυναµικού, καθώς και στην επέκταση του εύρους των προσφερόµενων προϊόντων. Στον παραγωγικό τοµέα των τυροκοµικών προϊόντων, η εγχώρια αγορά χαρακτηρίζεται από ευρεία διασπορά, µε την ύπαρξη µεγάλου αριθµού µικροµεσαίων κυρίως επιχειρήσεων (οι περισσότερες τοπικής εµβέλειας), καθώς και ορισµένων µεγάλων βιοµηχανιών. Οι µεγάλες παραγωγικές µονάδες καλύπτουν σηµαντικό µέρος της εγχώριας αγοράς (κατανάλωσης). Πρόκειται για µονάδες οι οποίες διαθέτουν σύγχρονο µηχανολογικό εξοπλισµό τον οποίο ανανεώνουν διαθέτοντας σηµαντικά κονδύλια για επενδύσεις, ενώ µέσω των µεθόδων προώθησης που εφαρµόζουν και του οργανωµένου και ευρύτατου δικτύου

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

7

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· 50 παραγωγικών επιχειρήσεων του κλάδου προκύπτουν τα εξής: Οι συνολικές πωλήσεις τους αυξήθηκαν κατά 7,09% το 2007 σε σχέση µε το 2006, ενώ τα κέρδη προ φόρου εισοδήµατος παρουσίασαν ποσοστιαία µείωση 62,3% την ίδια περίοδο, ως αποτέλεσµα της µείωσης του λειτουργικού αποτελέσµατος. Το περιθώριο EBITDA διαµορφώθηκε σε 7,65% το 2007 από 8,45% το 2006 και η αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων σε 1,76% από 5,02% αντίστοιχα. Από την ανάλυση του οµαδοποιηµένου ισολογισµού 12 εισαγωγικών επιχειρήσεων του κλάδου προκύπτουν τα εξής: Οι συνολικές πωλήσεις τους αυξήθηκαν κατά 13,2% το 2007/2006, τα µικτά κέρδη κατά 21,69%, µε αποτέλεσµα τα συνολικά κέρδη προ φόρου εισοδήµατος να παρουσιάσουν άνοδο κατά 43,8%. Το περιθώριο EBITDA διαµορφώθηκε σε 5,6% το 2007 και η αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων σε 49,49%. διανοµής τους, έχουν κατορθώσει να καλύπτουν το µεγαλύτερο µέρος της ελληνικής επικράτειας. Εκτός από τον παραγωγικό τοµέα, ο κλάδος περιλαµβάνει αξιόλογο πλήθος µεγάλων εισαγωγικών εταιρειών, οι οποίες κατέχουν ανάλογη θέση και στην εγχώρια αγορά γαλακτοκοµικών προϊόντων. Ορισµένες δε απ’ αυτές βρίσκονται σε άµεση ή έµµεση σχέση µε πολυεθνικές εταιρείες. Στον εισαγωγικό τοµέα εντάσσονται και αρκετές µικρότερου µεγέθους εταιρείες, που πραγµατοποιούν εισαγωγές στα εξεταζόµενα είδη. Σηµαντικό µέρος των εισαγωγών αφορούν σε προϊόντα που προορίζονται για επαγγελµατική χρήση (επιχειρήσεις µαζικής εστίασης, catering), ενώ εισαγωγές πραγµατοποιούν και αρκετές παραγωγικές εταιρείες, κυρίως µεγάλου µεγέθους, µε σκοπό τον εµπλουτισµό της σειράς των προϊόντων τους. Η συνολική εγχώρια κατανάλωση τυροκοµικών προϊόντων (σε ποσότητα) παρουσίασε διαχρονική άνοδο την περίοδο 1996 - 2002, µε µέσο ετήσιο ρυθµό 3,2%, ενώ είχε παρουσιάσει αυξοµειώσεις µεταξύ των ετών 1993 - 1996. Την τελευταία εξαετία (2003 - 2008) η συνολική κατανάλωση αυξήθηκε µε µέσο ετήσιο ρυθµό 3,5%. Το µεγαλύτερο µέρος της συνολικής κατανάλωσης καλύπτεται από τα ελληνικά τυριά, των οποίων το µερίδιο στη συνολική αγορά διαµορφώθηκε σε 64,3% το 2008. Στο πλαίσιο της µελέτης έγινε εκτενής χρηµατοοικονοµική ανάλυση τόσο παραγωγικών, όσο και εισαγωγικών επιχειρήσεων του κλάδου, βάσει επιλεγµένων αριθµοδεικτών. Επίσης, συνετάχθη οµαδοποιηµένος ισολογισµός βάσει αντιπροσωπευτικού δείγµατος επιχειρήσεων, για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιµα στοιχεία ισολογισµών των χρήσεων 2006 και 2007. Από την ανάλυση του οµαδοποιηµένου ισολογισµού

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

¢ÈÂıÓ‹˜ ‰È¿ÎÚÈÛË ÁÈ· ÙÔ ÓËÛÈÒÙÈÎÔ Ì¤ÏÈ η δεύτερη διοργάνωση του διε√λοκληρώθηκε θνούς βραβείου βιολογικής µελισσοκοµίας BIOLMIEL, στο Πάρκο της Αίτνας, στην Ιταλία. Στην εκδήλωση συµµετείχε σηµαντικός αριθµός µελισσοκόµων, από πολλές χώρες, αποδεικνύοντας ότι το επίπεδο ποιότητας των προϊόντων τους βελτιώνεται συνεχώς. Η διεθνής κριτική επιτροπή αξιολόγησε τα περισσότερα από 130 προϊόντα των συµµετεχό-

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ντων, στα οποία είχε προηγηθεί χηµική ανάλυση, και καθόρισε τους νικητές. Για την Ελλάδα, τη διοργάνωση ανέλαβε ο Οργανισµός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ∆ΗΩ. Από τους 11 Έλληνες µελισσοκόµους, που πήραν µέρος µε 12 προϊόντα στο διεθνή διαγωνισµό, οι τρεις επιστρέφουν νικητές, έχοντας αποδείξει την ποιότητα του ελληνικού βιολογικού µελιού σε διεθνές επίπεδο. Οι Έλληνες µελισσοκόµοι που διακρίθηκαν σε συγκεκριµένα είδη µελιού, είναι οι: Μέλι από Θυµάρι: ∆ηµήτριος Γονίδης (∆ρυοπίδα, Κύθνος) Μέλι από Μελίττωµα Ελάτης: Νίκος Ουρανός - ΕΒΙΟΝ (Άνω Καλεντίνη, Άρτα) Μέλι Ερείκης: Φασιλής Κωνσταντίνος (Λεωνίδιο, Αρκαδία) Στη διεθνή κριτική επιτροπή συµµετείχε και ο ειδικός µελισσοκοµίας, τέως προϊστάµενος του Τµήµατος Μελισσοκοµίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και διακεκριµένος γευσιγνώστης, εγγεγραµµένος στο Ευρωπαϊκό Μητρώο Γευσιγνωστών Κριτών, Νικόλαος Κοντόλαιµος. Σύµφωνα µε τον κ. Κοντόλαιµο, «η όλη διαδικασία ήταν απόλυτα αντικειµενική, καθώς οι 12 κριτές χωρίστηκαν σε 3 οµάδες, τα δε ανώνυµα δείγµατα σε 6 τραπέζια, και η γευσιγνωστική δοκιµή έγινε µε κλήρωση. Όσον αφορά στις ελληνικές συµµετοχές, τα αµιγή µονοανθικά µέλια κρίθηκαν µεταξύ των καλυτέρων και υπάρχει δυνατότητα για ακόµα υψηλότερες βαθµολογίες.». Η υπεύθυνη δηµοσίων σχέσεων του Οργανισµού Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ∆ΗΩ, κ. Ελευθερία Γεωργιάδη, σηµείωσε: «Τα αποτελέσµατα του διαγωνισµού αποτελούν θρίαµβο για τη χώρα µας. Αυτή η διεθνής αναγνώριση ποιότητας δικαιώνει τη βιολογική µελισσοκοµία στην Ελλάδα και αποτελεί κίνητρο για συνεχή βελτίωση από την πλευρά των παραγωγών, καθώς προσφέρει ισχυρά εξαγωγικά κίνητρα.»

§·ıÚÂÌfiÚÈÔ Ì·ÛÙ›¯·˜ «Αλήθεια» της Χίου, σε ρεποτάζ της Χριστί ™την νας Ψυλλή, διαβάσαµε ότι λαθρεµπόριο της µαστίχας ανθεί και στις µέρες µας. Σε µια εποχή που κανείς συναντά τη µαστίχα σε µια τεράστια γκάµα προϊόντων διατροφής, κοσµητολογίας κ.λπ., δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι κάποιοι επιχειρούν να τη διακινήσουν λαθραία, όπως ο Σύριος υπήκοος που πιάστηκε στην τσιµπίδα του λιµεναρχείου γιατί επεχείρησε να βγάλει εκτός Χίου 87 κιλά και 200 γραµµάρια. Το κουβάρι της ιστορίας άρχισε να ξετυλίγεται στη

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Χίο, πριν αποπλεύσει για Πειραιά το πλοίο «Μυτιλήνη», όταν η αξιωµατικός φυλακής του λιµεναρχείου όπως τόνισε ο λιµενάρχης Χ. Μπουρνιάς -, αξιοποιώντας πληροφορίες και ενεργώντας γρήγορα και αποτελεσµατικά, διαπίστωσε ότι µέσα στο χώρο των αποσκευών υπήρχαν ορισµένοι σάκκοι οι οποίοι περιείχαν ακατέργαστη φυσική µαστίχα. Αµέσως οι σάκκοι µεταφέρθηκαν στο λιµεναρχείο, ζυγίστηκαν και διαπιστώθηκε ότι περιείχαν 87,2 κιλά µαστίχας. Στη συνέχεια (µε διαφορετικό περιεχόµενο) επανατοποθετήθηκαν στο χώρο αποσκευών και ενηµερώθηκε η ασφάλεια του λιµεναρχείου Πειραιά µε τον κατάπλου του πλοίου να διαπιστώσει ποιος θα τους παραλάµβανε. Στις 9 το πρωί της Τετάρτης συνελήφθη από άνδρες του λιµεναρχείου Πειραιά ο Σύριος υπήκοος, ο οποίος πήγε να τους παραλάβει και σύµφωνα µε τον κ. Μπουρνιά το πιο πιθανό είναι ότι και ο ίδιος ταξίδευε µε το πλοίο. Περισσότερο φως στην υπόθεση αναµενόταν να ρίξει το λιµεναρχείο Χίου, το οποίο συνεχίζοντας την έρευνα ανέµενε την επιστροφή του Σύριου, που θα γινόταν ακτοπλοϊκώς, προκειµένου να απολογηθεί και στη συνέχεια να προσαχθεί ενώπιον της εισαγγελικής αρχής. Αργότερα αποδείχθηκε ότι ο Σύριος είχε τιµολόγιο για τη µαστίχα. Ωστόσο το ζήτηµα του λαθρεµπορίου παραµένει ανοιχτό.

κό», ενώ µε τη δεύτερη «ζητά να υπάρξει υποχρεωτική αναγραφή του ονόµατος του παραγωγού στα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ, όταν το προϊόν κυκλοφορεί στην αγορά µε την εµπορική ονοµασία φορέα λιανικού εµπορίου (ιδιωτική ετικέτα)». Η έκθεση αυτή, στη µορφή που υιοθετήθηκε, θα τεθεί σύντοµα προς ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο κ. ∆ανέλλης δήλωσε ότι οι τροπολογίες αυτές τονίζουν τη σηµασία της ποιοτικής διαφοροποίησης των γεωργικών προϊόντων και της ιχνηλασιµότητας της γεωργικής παραγωγής στην εξασφάλιση καλύτερων τιµών για τον παραγωγό, µεγαλύτερης ενηµέρωσης και προστασίας του καταναλωτή και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού τοµέα.

∑ËÌȤ˜ ÛÙÔÓ ∫¿ÌÔ Ù˘ Ã›Ô˘ που ζήσαµε το πρώτο 15νθήµερο √ιτουπαγωνιές Φεβρουαρίου είχαν και φέτος τις επιπτώσεις τους στα εσπεριδοειδή της Χίου. Η έκταση των ζηµιών δεν είχε γίνει γνωστή ως την ώρα που έκλεισε η ύλη του περιοδικού µας, ωστόσο οι πρώτες εκτιµήσεις έλεγαν ότι µεγάλο µέρος της είχε ήδη συγκοµιστεί. Αυτό σηµαίνει πως οι ζηµιές θα είναι περιορισµένης έκτασης.

¶¤Ú·ÛÂ Ë ÙÚÔÔÏÔÁ›· ÁÈ· Ù· ÓËÛȈÙÈο ÚÔ˚fiÓÙ· εκτές έγιναν στην Επιτροπή Γεωργίας ¢ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίουοι τροπολογίες για την προώθηση των ορεινών και νησιωτικών γεωργικών προϊόντων στα πρότυπα εµπορίας και για την προστασία του παραγωγού προϊόντων ποιότητας έναντι της ιδιωτικής ετικέτας των µεγάλων αλυσίδων λιανεµπορίου. Η Επιτροπή Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπερψήφισε, στις 23 Φεβρουαρίου, δύο εξαιρετικά σηµαντικές τροπολογίες του ευρωβουλευτή ΠΑΣΟΚ Σπύρου ∆ανέλλη στην έκθεση που υιοθέτησε για την πολιτική ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και την οποία θα πρέπει να ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την πρώτη τροπολογία, η Επιτροπή υποστηρίζει την εισαγωγή συµπληρωµατικών προαιρετικών αποκλειστικών όρων για το σαφή ορισµό και τη χρήση των όρων «ορεινό» και «νησιωτι-

∂Ή‹ÏˆÛË ÁÈ· Ù· ÂÏÏËÓÈο ÓËÛÈ¿ Τµήµα των Γυναικών της Ευρώπης, ∆οσεΕλληνικό συνεργασία µε το ∆ίκτυο Αναπτυξιακών Εταιρειών Νησιωτικής Ελλάδας «Νήσων Περίπλους», και µε τη στήριξη των ευρωβουλευτών Ρόδης Κράτσα και Άννυς Ποδηµατά, διοργάνωσαν, την Τρίτη 2 Μαρτίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, µια βραδιά αφιερωµένη στα ελληνικά νησιά. Στην εκδήλωση επρόκειτο να παρουσιαστούν από διακεκριµένους εισηγητές διαδροµές αρχιτεκτονικής, γεύσης, περιήγησης κάστρων, αλλά και θαλάσσιες περιηγήσεις στα ελληνικά νησιά. Στόχος της εκδήλωσης είναι να παρουσιαστεί η µοναδική ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

11

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∂ÌÊ·Ó›ÛÙËΠÛÙË ™¿ÌÔ Î·È Ù· ¢ˆ‰ÂοÓËÛ·

√ ηٷÚÚÔ˚Îfi˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ˘fiıÂÛË ÌfiÓÔ Ù˘ §¤Û‚Ô˘ του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΑΒΗ

√

ι µεγάλες ζηµιές που έχει προκαλέσει ο καταρροϊκός πυρετός τις περιόδους 2008 - 2009 και 2009 - 2010 στη Λέσβο δίνουν την εντύπωση ότι πρό κειται για ένα πρόβληµα που ταλαιπω ρεί µόνο τους κτηνοτρόφους του νησιού. Η πραγµατικότητα, όµως, είναι πολύ διαφορετική. Μια µα τιά στις επίσηµες ανακοινώσεις των νοµαρχιών των νησιών του ανατολικού Αιγαίου δείχνει πως είναι έ να ευρύτερο πρόβληµα. Η επιστηµονική παρακο λούθηση της εξάπλωσης της νόσου σχετικά προ σφάτως, έβαλε και νέες παραµέτρους. ∆ιότι τώρα πια η νόσος εντοπίζεται ακόµη και στη βόρεια Ευρώπη. Ήταν αρχές του Οκτωβρίου του 2009 όταν εµφανίστηκε για δεύτερη φορά η νόσος σε κοπάδια προβάτων της Λέσβου. Ενάµιση µήνα αργότερα εµφανίστηκε η νόσος και στη Σάµο (σε κοπάδια κοντά στο χωριό Χώρα). Η ανακοίνωση της νοµαρχίας Σάµου, που γνωστοποιούσε την εµφάνιση της νόσου, δόθηκε στη δηµοσιότητα στις 26 Νοεµβρίου. Την αµέσως επόµενη ηµέρα ήταν η σειρά της νοµαρχίας ∆ωδεκανήσου να ανακοινώσει την εµφάνιση της νόσου. Γιατί, όµως, ο καταρροϊκός χτυπάει τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου; Ο πρώτος λόγος είναι ότι βρίσκονται πολύ κοντά στα τουρκικά παράλια όπου η νόσος ενδηµεί. Αυτό είναι µια αλήθεια, όµως οι επιστήµονες λένε ότι οι κλιµατικές αλλαγές φέρουν επίσης µεγάλη ευθύνη για την εξάπλωση της νόσου. Συγκεκριµένα υποστηρίζουν ότι οι τρεις ασθένειες των ζώων που εµφανίζονται συχνότερα και καταγράφονται είναι ο καταρροϊκός πυρετός (ή νόσος της κυανής γλώσσας), ο πυρετός της Κοιλάδας του Ριφτ και ο ιός του δυτικού Νείλου.

√È ÎÏÈÌ·ÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ʤÚÓÔ˘Ó ÙÔÓ Î·Ù·ÚÚÔ˚Îfi «Όλο και περισσότερες χώρες αποδίδουν στην κλιµατική αλλαγή την εµφάνιση τουλάχιστον µίας ανερ-

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

χόµενης ή επανεµφανιζόµενης νόσου που πλήττει ή έχει πλήξει το έδαφός τους», δήλωσε ο Μπερνάρ Βαγιά, γενικός διευθυντής του ∆ιεθνούς Οργανισµού Υγείας των Ζώων. Σύµφωνα µε την έρευνα, το 71% των χωρών που συµµετέχουν «έχουν δηλώσει εξαιρετικά ανήσυχες ως προς τις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής στις ασθένειες των ζώων». Για την αντιµετώπιση της κατάστασης αυτής, οι 174 χώρες µέλη του Οργανισµού προτείνουν την ενίσχυση των µέσων επικοινωνίας για «την πρόληψη ή τη µείωση των συνεπειών της κλιµατικής αλλαγής στη ζωική παραγωγή και στις ασθένειες, περιλαµβανοµένων εκείνων που µεταδίδονται στον άνθρωπο», σύµφωνα µε την ανακοίνωση του Οργανισµού. Στις αρχές του περασµένου ∆εκεµβρίου, ο προϊστάµενος της ∆ιεύθυνσης Κτηνιατρικής της νοµαρχίας Λέσβου, Στρατής Αρώνης, ήταν ανήσυχος επειδή οι πολύ καλές καιρικές συνθήκες είχαν ως αποτέλεσµα να συνεχίζεται η εξάπλωση της νόσου σε όλο σχεδόν το νησί. Χρειάστηκε να φθάσουµε στα µέσα του Ιανουαρίου για να πέσει η θερµοκρασία σε χαµηλά επίπεδα και να ανασταλεί η κινητικότητα του κουνουπιού που µεταδίδει τον καταρροϊκό πυρετό, ώστε να σταµατήσει η εξάπλωση.

∏ ‰ÈÂıÓ‹˜ ÂÌÂÈÚ›· Μια πρόχειρη µατιά στο διαδίκτυο αποκαλύπτει ότι το Σεπτέµβριο του 2001 εντοπίσθηκαν κρούσµατα της νόσου στο Κόσσοβο. Όπως αναφέραµε πιο πάνω, ενδηµεί στην Τουρκία και είναι πολύ συχνή στη Βουλγαρία στις περιοχές που συνορεύουν µε την Τουρκία. Ωστόσο, η νόσος εµφανίζεται και πέρα από τα Βαλκάνια. Το Σεπτέµβριο του 2007 η νόσος εντοπίστηκε και στη Βρετανία. Τον Αύγουστο του 2006 επιδηµία καταρροϊκού πυρετού πλήττει τη βόρεια Ευρώπη, που σύµφωνα µε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οφειλόταν σε στέλεχος του ιού που εµφανίστηκε για πρώτη φορά στην γηραιά ήπειρο και προερχόταν από την υπο-

σαχάριο Αφρική. Τα πρώτα κρούσµατα αναφέρθηκαν στις 17 Αυγούστου στη νότια Ολλανδία, ωστόσο η ασθένεια εξαπλώθηκε αργότερα σε φάρµες της Γερµανίας και του Βελγίου. Ο καταρροϊκός πυρετός µέχρι τότε ήταν σχετικά συχνός στη νότια Ευρώπη, όµως δεν είχε εµφανιστεί σε βορειοευρωπαϊκές χώρες. Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από το µπλε χρώµα στη γλώσσα του ζώου (στα αγγλικά ο πυρετός ονοµάζεται Bluetongue, «µπλε γλώσσα»).

∆È Û˘Ó¤‚Ë ÛÙË §¤Û‚Ô Τα επίσηµα στοιχεία της ∆ιεύθυνσης Κτηνιατρικής της νοµαρχίας Λέσβου, από την επανεµφάνιση της νόσου στις αρχές του φθινοπώρου του 2009 µέχρι τις αρχές του 2010, οπόταν και σταµάτησαν τα κρούσµατα, αναφέρουν πως σφάχτηκαν 4.282 πρόβατα και 1.271 αρνιά, δηλαδή συνολικά 5.553 ζώα. Την περίοδο 2008 - 2009 είχαν σφαχτεί 1.139 πρόβατα και 461 αρνιά που είχαν προσβληθεί από τη νόσο και για αποζηµιώσεις είχαν καταβληθεί 147.800 ευρώ. Στη φετινή εµφάνιση της νόσου καταγράφηκαν 180 εστίες στο ανατολικό και το κεντρικό τµήµα της Λέσβου.

t Οι τρεις ασθένειες των ζώων που εµφανίζονται συχνότερα και καταγράφονται είναι ο καταρροϊκός πυρετός (ή νόσος της κυανής γλώσσας), ο πυρετός της Κοιλάδας του Ριφτ και ο ιός του δυτικού Νείλου

s

Καθώς µπαίνουµε στην άνοιξη και οι καιρικές συνθήκες θα βελτιωθούν, ο κίνδυνος για εκτεταµένη επανεµφάνιση της νόσου επανέρχεται, όχι µόνο για τη Λέσβο, άλλα για όλη τη µεθόριο των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Γι’ αυτό και είναι ανάγκη να καταρτιστεί ένα πιο αυστηρό πρόγραµµα για την αντιµετώπιση της ασθένειας αυτής.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

13

ÚÂÔÚÙ¿˙ ÙÈÎfi Û È Â Ï ∞ÔÎ

ª˘ÙÈÏËÓÈ¿ χÛË ÁÈ· ÙÔÓ Î·ÙÛ›Á·ÚÔ του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΑΒΗ

∏

εξάτµιση είναι η λύση που προτείνουν ο Στρατής Γόµος και οι συνεργάτες του για τη διαχείριση του κατσίγαρου, δηλαδή του λιόζωµου που παράγεται από τα ελαιοτριβεία κατά την άλεση των ελιών. Όπως είπε στο «Νησιωτικό Αγρόκτηµα», για πολύ καιρό έψαχνε να βρει ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος επεξεργασίας των αποβλήτων των ελαιοτριβείων και των τυροκοµείων, δηλαδή ο κατσίγαρος και το τυρόγαλο. ∆ιαπίστωσε ότι υπάρχουν πραγµατικά πολλοί τρόποι, όµως το µεγάλο πρόβληµα είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν υ ψηλό λειτουργικό κόστος. Τελικά κατέληξε στην άποψη ότι η καλύτερη λύση για τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων είναι η εξάτµισή τους, µια τεχνική πολύ διαδεδοµένη στις ΗΠΑ. «Το κρίσιµο ζήτηµα για µας ήταν να απαντήσουµε στο πρόβληµα του κόστους λειτουργίας», µας λέει ο κ. Γόµος και συνεχίζει: «Σήµερα ένα ελαιοτριβείο έχει πολύ υψηλό κόστος λειτουργίας. Αν του φορτώσουµε κι άλλο κόστος λειτουργίας, τότε δε θα µπορέσει να αντέξει. Γι’ αυτό δε µας απαΟ Στρατής Γόµος δίπλα στον καυστήρα εξάτµισης του κατσίγαρου σχόλησε να αναπτύξουµε µια µέθοδο διαχείρισης του κατσίγαρου µόνο, αλλά µια µέθοδο Το καινοτόµο σύστηµα Olive Mill Envirotech µπορεί η οποία δε θα επιβαρύνει τα οικονοµικά µεγέθη των να εφαρµοστεί τόσο σε διφασικά όσο και σε τριφαελαιοτριβείων. Ή η όποια επιβάρυνση να είναι τόσο σικά ελαιοτριβεία. Είναι διαθέσιµο σε δύο εκδόσεις: µικρή, ώστε να µη δηµιουργεί προβλήµατα.» Η πρώτη έκδοση, η ολοκληρωµένη, λειτουργεί ως Με αυτό το πνεύµα δηµιουργήθηκε το Olive Mill εξής: Envirotech. Πρόκειται για ένα σύστηµα που αυξάνει Σε ένα κλασσικό τριφασικό ελαιοτριβείο παράγεται αισθητά τα έσοδα του ελαιοτριβείου και αντιµετωπί- λάδι, κατσίγαρος και πυρήνα. Το λάδι το παίρνει ο ζει το πρόβληµα της διαχείρισης των αποβλήτων. Η παραγωγός ή πάει στις αποθήκες του ελαιοτριβείου. επιβάρυνση τους κόστους λειτουργίας για το ελαιο- Η πυρήνα µπαίνει αµέσως στον αποπυρηνωτή µαζί τριβείο είναι µικρότερη από τα πρόσθετα έσοδα και µε τον κατσίγαρο για νέα επεξεργασία. Εκεί γίνεται διαχωρισµός της σάρκας της ελιάς από το κουκούγι’ αυτό αυξάνονται τα έσοδα του ελαιοτριβείου.

14 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Η διαχείριση όλου του συστήµατος γίνεται από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (αριστερά)

τσι, που πλέον είναι καθαρό ξύλο. Στο επόµενο στάδιο, η σάρκα της ελιάς προωθείται σε µαλακτήρα και περνάει την ίδια διαδικασία που περνούν οι ελιές όταν αλέθονται για πρώτη φορά. ∆ηλαδή γίνεται νέα µάλαξη, διαχωρισµός υγρών και στερεών, για να παραχθεί λάδι. Σε αυτήν τη φάση η σάρκα της ελιάς παράγει λάδι σε ποσοστό 1,2% έως 1,5%. Αυτό που µένει τώρα είναι η πυρήνα και ο κατσίγαρος. Ο κατσίγαρος που έχει παραχθεί οδηγείται στη διαδικασία της εξάτµισης. Όµως, πριν από αυτό το στάδιο θα περάσει από µία συστοιχία φίλτρων, τα οποία έχουν την ιδιότητα να απορροφούν το λάδι αλλά να µην απορροφούν καθόλου νερό. «Αυτή η διαδικασία είναι απαραίτητη για να αποφύγουµε την οσµητική ρύπανση», µας εξηγεί ο κ. Γόµος. Μόλις ο κατσίγαρος φιλτραριστεί, είναι έτοιµος να µπει στον καυστήρα από όπου θα εξατµιστεί. Περιγράφοντας πολύ απλοϊκά τον καυστήρα, θα λέγαµε ότι αποτελείται από δύο κύρια τµήµατα: το λέβητα στον οποίο διοχετεύεται ο κατσίγαρος και το κυρίως µέρος που γίνεται η καύση. Η µεγάλη επιτυχία του

Χοάνη υποδοχής της πυρήνας (δεξιά)

t Το µόνο που χρειάζεται να κάνει ο ελαιοτριβέας είναι να ρίξει πυρήνα στον καυστήρα και µία φορά στις τρεις ηµέρες να καθαρίσει τον καυστήρα από τη στάχτη

s

συστήµατος βρίσκεται στο ότι ο µικρός καυστήρας µπορεί να εξατµίσει 8 µε 10 τόνους κατσίγαρου το 24ωρο. Ο µεγάλος καυστήρας έχει τη δυνατότητα να εξατµίσει µέχρι και 20 τόνους κατσίγαρου το 24ωρο. Το καύσιµο που χρησιµοποιείται είναι η πυρήνα. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί αµέσως µετά την έξοδό του από το µηχάνηµα αποπυρηνοποίησης. Αλλά αν

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

15

ÚÂÔÚÙ¿˙

Ξηρός ατµός εξάτµισης του κατσίγαρου

το ελαιοτριβείο επιθυµεί να δίνει την πυρήνα για εκχείλιση, µπορεί να χρησιµοποιεί εκχειλισµένο πυρηνόξυλο. Με τον τρόπο αυτό η διαδικασία εξαγωγής του ελαιολάδου δεν αφήνει καθόλου κατάλοιπα. Η δεύτερη έκδοση απευθύνεται σε µικρότερα ελαιοτριβεία και αποτελείται από τη συστοιχία φίλτρων και τον καυστήρα. Έχει σαφώς µικρότερο κόστος και είναι ιδανικό για ελαιοτριβεία που έχουν δυναµικότητα µέχρι τέσσερις τόνους. Ο χώρος που απαιτείται για να εγκατασταθεί η δεύτερη έκδοση του Olive Mill Envirotech είναι µικρός, πράγµα πολύ σηµαντικό για τα µικρά ελαιοτριβεία που λειτουργούν µέσα σε χωριά και κωµοπόλεις. Τα περισσότερα έχουν πολύ µικρούς ελεύθερους χώρους και συνήθως καταλαµβάνονται από τις ελιές που πρόκειται να αλεστούν.

∞˘ÙÔÌ·ÙÔÔÈË̤ÓÔ Û‡ÛÙËÌ· Πολύ µεγάλο πλεονέκτηµα του συστήµατος Olive Mill Envirotech είναι η πλήρης αυτοµατοποίησή του. «Το µόνο που χρειάζεται να κάνει ο ελαιοτριβέας είναι να ρίξει πυρήνα στον καυστήρα και µία φορά στις τρεις ηµέρες να καθαρίζει τον καυστήρα από τη στάχτη», σηµειώνει ο κ. Γόµος. Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι η όλη λειτουργία του συστήµατος µπορεί να παρακολουθείται µέσα από

16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Η καλύτερη λύση για την διαχείριση των υγρών αποβλήτων είναι η εξάτµηση τους, µια τεχνική πολύ διαδεδοµένη στις ΗΠΑ

s

έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Επίσης, οι αρµόδιες ελεγκτικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τη λειτουργία του συστήµατος από το διαδίκτυο, αρκεί να έχουν τους κωδικούς πρόσβασης του κάθε ελαιοτριβείου. Ο καυστήρας, η συστοιχία των φίλτρων και όλη η διαδικασία αυτοµατοποίησής του σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν στη Μυτιλήνη από τον κ. Γόµο και τους συνεργάτες του. Για την κατασκευή του συστήµατος χρησιµοποιούνται υψηλής ποιότητας υλικά και ηλεκτρονικά συστήµατα, που αντέχουν τη συνεχή λειτουργία και την καταπόνηση από τις υψηλές θερµοκρασίες.

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

™

τα τέλη του προηγούµενου χρόνου βρεθήκαµε στις Βρυξέλλες, µε την ευκαιρία ενός ταξιδιού που οργάνωσε η Ένωση Συντακτών Ηµερησίων Εφηµερίδων Πελοποννήσου και Νήσων σε συνεργασία µε τον ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Σπύρο ∆ανέλλη. Παρά τη µικρή διάρκεια του ταξιδιού, είχαµε την ευκαιρία να δούµε τι αλλάζει στη λειτουργία των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πλέον θα επηρεάζουν πολύ πιο άµεσα την καθηµερινή ζωή µας. Επίσης ενηµερωθήκαµε για τις αλλαγές που έρχονται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το τοπίο όχι µόνο στην καθ’ αυτή αγροτική παραγωγή, αλλά και στον κλάδο της µεταποίησης αγροτικών προϊόντων και στο εµπόριο

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

τροφίµων, θα είναι πολύ διαφορετικό µετά το 2013. Οι αγροτικές επιδοτήσεις δε θα καταργηθούν, αλλά σίγουρα θα είναι µικρότερες και θα αφορούν σε λιγότερους παραγωγούς. Το εισόδηµα των παραγωγών θα εξαρτάται όλο και λιγότερο από τις επιδοτήσεις. Οι απαιτήσεις για την πιστοποίηση της ποιότητας των προϊόντων θα είναι όλο και µεγαλύτερες. Μέσα στο αρκετά σφιχτό πρόγραµµα περιλαµβανόταν και µια επίσκεψη στο δηµοπρατήριο οπωροκηπευτικών του Mechelse. Πρόκειται για την καρδιά µίας σύγχρονης αγροτοδιατροφικής βιοµηχανίας, η οποία ξεκινά από το χωράφι και φθάνει µέχρι το ράφι του σούπερ µάρκετ. Ως βιοµηχανία, στο σηµείο αυτό, εννοούµε ένα σύνολο παραγωγικών δραστηριοτήτων, λειτουργικά συνδε-

·ÊȤڈ̷ ∆Ô «ÓËÛȈÙÈÎfi ∞ÁÚfiÎÙËÌ·» ÛÙȘ µÚ˘Í¤ÏϘ

∆Ô Ì¤ÏÏÔÓ Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È δεµένων µεταξύ τους, που οδηγούν στην παραγωγή σειράς προϊόντων. Φυσικά, ούτε από το δηµοπρατήριο οπωροκηπευτικών του Mechelse λείπουν τα προβλήµατα που δηµιουργεί η οικονοµική κρίση και οι αλλαγές στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά σίγουρα επιχειρήσεις όπως αυτή έχουν πολύ περισσότερες δυνατότητες να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον που γίνεται κάθε µέρα πιο ανταγωνιστικό και πιο απαιτητικό. ∆εν είναι η πρώτη φορά που επισκεφθήκαµε µια σύγχρονη επιχείρηση που έχει καταφέρει να καθετοποιήσει την παραγωγική διαδικασία. Κι όποιοι υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν τέτοια ή ανάλογα παραδείγµατα στην Ελλάδα, κάνουν λάθος. Το στοιχείο που µας εντυπωσίασε είναι ότι όλα τα τµήµατα της

παραγωγικής διαδικασίας είναι πολύ καλά δεµένα το ένα µε το άλλο, ώστε να λειτουργούν σαν καλοκουρδισµένο ρολόι, παρά το ότι οι παραγωγικές µονάδες είναι ανεπτυγµένες στη µισή έκταση του Βελγίου. Χρειάζεται πολλή δουλειά ώστε φρέσκα λαχανικά που παράγονται και συσκευάζονται στη µια άκρη της χώρας να ελεγχθούν ότι πληρούν τα ποιοτικά στάνταρ της επιχείρησης, να εισαχθούν στους αχανείς αποθηκευτικούς χώρους της επιχείρησης και σε 36 ώρες να έχουν πουληθεί και να βρίσκονται στο ράφι του σούπερ µάρκετ φρεσκότατα. Το δηµοπρατήριο οπωροκηπευτικών του Mechelse είναι ένα παράδειγµα που αξίζει να µελετηθεί για να βγάλουµε ουσιαστικά και χρήσιµα συµπεράσµατα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

19

·ÊȤڈ̷ ∆Ô ∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ ÙÒÚ· ÈÔ ÈÛ¯˘Úfi

∏

εφαρµογή της συνθήκης της Λισσαβόνας έχει ενθουσιάσει τους ευρωβουλευτές, διότι µια πρακτική που είχε καθιερωθεί, άτυπα, έχει πλέον θεσµοθετηθεί και επίσηµα. Πρόκειται για τη «Συναπόφαση». Με βάση αυτή την αρχή, το Κοινοβούλιο συναποφασίζει µαζί µε την Ευρωπαϊκή Ένωση για την πλειοψηφία των ζητηµάτων που απασχολούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όµως εκείνο που έχει µεγαλύτερη σηµασία είναι ότι οι αποφάσεις που λαµβάνονται στο Κοινοβούλιο µας αφορούν άµεσα και σε πολλές περιπτώσεις διαµορφώνουν την καθηµερινή µας ζωή. Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική δε θα είναι ένα ζήτηµα που θα διαχειριστούν µόνοι τους οι υπουργοί Γεωργίας των κρατών-µελών. Σηµαντικό ρόλο θα παίξει και το Κοινοβούλιο, το οποίο έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει ριζικά, ακόµη και να απορρίψει µέρος ή το σύνολο των προτάσεων που θα κατατεθούν. Η Συνθήκη της Λισσαβόνας ισχυροποιεί το Κοινοβούλιο ως νοµοθετικό όργανο, καθώς πάνω από 40 νέοι τοµείς εµπίπτουν πλέον στο πεδίο της διαδικασίας της «συναπόφασης». Στους τοµείς αυτούς συγκαταλέγονται η γεωργία, η ενεργειακή ασφάλεια, η µετανάστευση, η δικαιοσύνη και οι εσωτερικές υποθέσεις, η υγεία και τα διαρθρωτικά ταµεία. Το Κοινοβούλιο αποκτά επίσης σηµαντικότερο ρόλο σε θέµατα που άπτονται του κοινοτικού προϋπολογισµού, καθώς καταργείται η παλιά διάκριση µεταξύ «υποχρεωτικών» και «µη υποχρεωτικών» δαπανών. Το Κοινοβούλιο αποφασίζει για το σύνολο του προϋπολογισµού της Ε.Ε. από κοινού µε το Συµβούλιο. Οι ευρωβουλευτές πρέπει επίσης να δίνουν τη συγκατάθεσή τους για ένα µεγάλο φάσµα διεθνών συµφωνιών που διαπραγµατεύεται η Ένωση, σε τοµείς όπως το διεθνές εµπόριο.

t

Τώρα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συναποφασίζει µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πλειοψηφία των θεµάτων που απασχολούν την Ευρωπαϊκή Ένωση

s

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από εδώ και στο εξής, τα αποτελέσµατα των ευρωεκλογών έχουν άµεσο αντίκτυπο στην επιλογή του υποψηφίου για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το σύνολο των επιτρόπων, συµπεριλαµβανοµένου του αντιπροέδρου της και ύπατου εκπροσώπου για θέµατα που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας, χρειάζονται την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν αναλάβουν καθήκοντα. Από τώρα και στο εξής, το Κοινοβούλιο αποφασίζει σχετικά µε το σύνολο του προϋπολογισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης από κοινού µε το Συµβούλιο των Υπουργών. Μέχρι σήµερα, δεν είχε τον τελευταίο λόγο ως προς τις «υποχρεωτικές δαπάνες» (που αντιπροσωπεύουν περίπου το 45% του κοινοτικού προϋπολογισµού), όπως είναι οι δαπάνες που αφορούν τη γεωργία ή διεθνείς συµφωνίες. Τα δεδοµένα αλλάζουν, καθώς το Κοινοβούλιο είναι πλέον συνυπεύθυνο για το σύνολο του προϋπολογισµού της Ε.Ε., µαζί µε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και διαδραµατίζει πλέον αποφασιστικό ρόλο όσον αφορά στον καθορισµό των γενικών προτεραιοτήτων για τις δαπάνες.

∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ı‡Ó˜ Η αύξηση των εξουσιών του Κοινοβουλίου συνεπάγεται περισσότερες ευθύνες. Οι αποφάσεις του Κοινοβουλίου επηρεάζουν πλέον άµεσα και περισσότερο από ποτέ την καθηµερινή ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Είναι έτσι σε θέση να διασφαλίζει το σεβασµό των δικαιωµάτων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύµφωνα µε το Χάρτη των Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων που περιλαµβάνει η Συνθήκη της Λισσαβόνας. Οι ευρωβουλευτές διαδραµατίζουν πλέον ένα νέο ρόλο στις σχέσεις µε τα άλλα θεσµικά όργανα της

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Το Κοινοβούλιο δεν αποφασίζει απλώς για το πώς δαπανώνται τα χρήµατά µας, αλλά και για το ποιοι άνδρες και ποιες γυναίκες θα διοικούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκλέγει πλέον τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βάσει µιας προεπιλογής που κάνουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και η οποία λαµβάνει υπόψη τα αποτελέσµατα των ευρωεκλογών. Επίσης, χρειάζεται η συγκατάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το διορισµό του ύπατου εκπροσώπου για θέµατα που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας, και παράλληλα αντιπροέδρου της Επιτροπής.

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

ÃÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ۯ‰ȷÛÌfi Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÁÈ· ÌË ‚ÁÔ˘Ó ¯·Ì¤ÓÔÈ ÔÈ ÓËÛÈÒÙ˜ ·Ú·ÁˆÁÔ›

∞ÏÏ¿˙Ô˘Ó fiÏ· ÛÙËÓ ∫∞¶

Εδώ, στην Ευρωβουλή, θα δοθούν µεγάλες µάχες για την ΚΑΠ τους επόµενους µήνες

του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΑΒΗ

«Ÿ

λα είναι στο τραπέζι και η συζήτηση ξεκινάει από µη δενική βάση.» Τη φράση αυτή χρησιµοποίησε ο διευθυντής του γραφείου της ΠΑΣΕΓΕΣ στις Βρυξέλλες, Ιωάννης Κολυβάς, προκειµένου να περιγράψει την πορεία των διαπραγµατεύσεων για τη νέα ΚΑΠ που θα εφαρµοστεί µετά το 2013. Mόλις στις 22 Φεβρουαρίου έγινε η νέα συνεδρίαση του Συµβουλίου των Υπουργών Γεωργίας που ασχολήθηκε µε το θέµα. Μέχρι να οδηγη θούµε σε συµφωνία των 27 κρατών-µελών, υπάρχει µεγάλη απόσταση. Εφησυχασµοί δεν επιτρέπο νται. Είναι ανάγκη να διαµορφωθεί ένα πλαίσιο κα λά τεκµηριωµένων θέσεων ώστε η χώρα, αλλά ιδι αίτερα τα νησιά, όχι µόνο να µη χάσουν, µα να κερδίσουν από τη νέα ΚΑΠ. Το πρώτο σηµείο αντιπαράθεσης για τη νέα Κοινή Α-

γροτική Πολιτική είναι οι πόροι που θα διατεθούν για αυτή. Το «µπλοκ» των βόρειων χωρών θέλει πρώτα να προσδιοριστούν οι πόροι που θα διατεθούν για την Κοινή Αγροτική Πολιτική και στη συνέχεια να προσδιοριστούν οι πολιτικές που θα υπηρετηθούν µε αυτήν. Πρόκειται για ένα εξωφρενικό σενάριο, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς ότι οι ίδιες χώρες που υποστηρίζουν αυτήν τη θέση ταυτόχρονα αρνούνται να γίνει οποιαδήποτε περικοπή πόρων της ΚΑΠ που ενισχύει δικά τους προϊόντα. Πιο φιλολαϊκή είναι η άποψη που λέει πρώτα να προσδιοριστούν ποιες ακριβώς είναι οι πολιτικές που πρέπει υπηρετήσει και στη συνέχεια να δούµε το ύψος τον κονδυλίων που απαιτούνται να διατεθούν. ∆ηλαδή, πρώτα να προσδιοριστούν οι ανάγκες και µε βάση αυτές να αποφασιστούν οι πόροι που πρέπει να διατεθούν. Ωστόσο και οι δύο πλευρές έχουν αποδεχθεί ότι οι πόροι που διατίθενται από την ΚΑΠ, είτε σε άµεσες είτε σε έµµεσες ενισχύσεις, θα µειωθούν κι επιπλέον οι πόροι της ΚΑΠ θα µοιραστούν

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

21

·ÊȤڈ̷ σε πολύ περισσότερους αγρότες. ∆ιότι από το 2014 και µετά, επιδοτήσεις θα λαµβάνουν και οι αγρότες των 10 νέων κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο δεύτερος µεγάλος σκόπελος στον οποίο µπορεί να προσκρούσει η νέα ΚΑΠ είναι ο Παγκόσµιος Οργανισµός Εµπορίου (ΠΟΕ) και µια πιθανή συµφωνία για τα αγροτικά προϊόντα σε αυτόν. Ο ευρωβουλευτής Γιώργος Παπαστάµκος σηµειώνει: «Υπάρχει ο κίνδυνος να συµφωνηθούν ορισµένα ζητήµατα στο επίπεδο του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου και στη συνέχεια να µην µπορούν να υιοθετηθούν ορισµένες πολιτικές στην ΚΑΠ, έστω κι αν είναι αποδεκτές από την πλειοψηφία του Κοινοβουλίου και των κρατών-µελών.» Ο κ. Παπαστάµκος φοβάται ότι υπάρχει κίνδυνος αν προηγηθεί µια συµφωνία στο πλαίσιο του ΠΟΕ, αυτή να δεσµεύσει τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρµόσουν πολιτικές στο πλαίσιο της ΚΑΠ που δε θα ήθελαν να εφαρµόσουν. Επί της ουσίας, ο κίνδυνος είναι να γίνει πολύ µεγαλύτερη φιλελευθεροποίηση των εµπορικών ανταλλαγών στον τοµέα των αγροτικών προϊόντων ερήµην των ενδιαφερόµενων κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για ένα ζήτηµα που το έχουν εντοπίσει και οι ευρωπαϊκές αγροτοσυνεταιριστικές οργανώσεις, οι οποίες απαιτούν να µην προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε συµφωνίες στο πλαίσιο του ΠΟΕ πέραν των ορίων της ΚΑΠ.

«¡·È» ÛÙË ÛÙ‹ÚÈÍË Αν στα παραπάνω κάποιοι πιστεύουν ότι υποκρύπτεται ένα είδους προστατευτισµού των αγροτικών προϊόντων που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση έναντι αυτών που παράγονται σε τρίτες χώρες, κάνουν λάθος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η πλέον ανοικτή αγορά, έχει οικοδοµήσει ένα ολόκληρο σύστηµα εµπορικών σχέσεων µε τις ανεπτυγµένες και τις αναπτυσσόµενες χώρες, που είναι µοναδικό. Σήµερα εισάγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερα αγροτικά προϊόντα από όσα εισάγονται σε όλες τις άλλες αναπτυσσόµενες χώρες µαζί. Κι αυτήν τη στιγµή που τα αγροτικά προϊόντα που παράγονται και µεταποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιβαρύνονται από ένα σηµαντικό κόστος προστασίας του περιβάλλοντος και τήρησης ορισµένων στοιχειωδών κοινωνικών κανόνων, τα προϊόντα που παράγονται στις τρίτες χώρες δεν έχουν τέτοιες επιβαρύνσεις. Γι’ αυτόν το λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να στηρίζει την παραγωγή αγροτικών προϊόντων από τις χώρες-µέλη. Κι ίσως αυτό είναι το µόνο ευχάριστο στοιχείο που θα υπάρχει στη νέα ΚΑΠ. ∆ιότι, πολύ απλά, έχει συµφωνηθεί ότι χωρίς στήριξη ευρωπαϊκή, αγροτική παραγωγή δεν µπορεί να υπάρξει. Όµως, άλλο πράγµα η στήριξη κι άλλο οι επιδοτήσεις. Ως στήριξη µπορεί να θεωρηθεί µια

22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

πολιτική που θα ορίζει ότι για να επιτρέπεται το εµπόριο ενός προϊόντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό θα πρέπει να πληροί τις ίδιες προϋποθέσεις που ισχύουν για τα κοινοτικά προϊόντα. Σηµαίνει αυτό ότι θα καταργηθούν ολοσχερώς οι επιδοτήσεις, όπως υποστηρίζουν πολλοί κινδυνολόγοι; Όχι. Μέχρι το 2020 δεν καταργούνται οι επιδοτήσεις και θεωρούµε σχεδόν απίθανο να οδηγηθούµε σε τέτοιες αποφάσεις. Ιδιαιτέρως τώρα που έχει γίνει κατανοητό ότι ο πρωτογενής τοµέας αποκτά όλο και µεγαλύτερη σηµασία σε παγκόσµιο επίπεδο. Αυτό που σίγουρα θα γίνει είναι να αλλάξει η µορφή που δίνονται οι επιδοτήσεις - πιθανότατα θα είναι µειωµένες και δε θα απευθύνονται σε όλους τους παραγωγούς.

¢Â ‚¿˙Ô˘Ó ÙÔ ¯¤ÚÈ ÛÙËÓ ÙÛ¤Ë Ο διευθυντής του γραφείου της ΠΑΣΕΓΕΣ στις Βρυξέλλες, Ιωάννης Κολυβάς, είναι ξεκάθαρος για το τι θα πρέπει να περιµένουµε αναφορικά µε τη νέα ΚΑΠ. Συγκεκριµένα σηµειώνει: «Η στήριξη θα είναι µικρότερη διότι και η συγκυρία δε βοηθάει, εννοώ η οικονοµική. Αλλά και γιατί αυτοί που συνεισφέρουν στον κοινοτικό προϋπολογισµό δεν είναι διατεθειµένοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Περισσότερη Ευρώπη µε τα ίδια - πολύ περισσότερο µε λιγότερα χρήµατα δε γίνεται. Περισσότερη Ευρώπη σηµαίνει ότι την περίοδο 2014 - 2020 θα µπουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάποια ή κάποιες χώρες των δυτικών Βαλκανίων. Ο κοινοτικός προϋπολογισµός είναι περίπου 116 δισ. ευρώ και το 38 - 40% αυτού διατίθεται για την αγροτική ανάπτυξη. Αυτό σηµαίνει ότι το 40% του κοινοτικού προϋπολογισµού απευθύνεται στο 5% των κατοίκων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό υπάρχουν πολλοί που λένε ότι η Κοινή Αγροτική Πολιτική κοστίζει πολλά και θα πρέπει να δικαιολογήσει το κόστος αυτό. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να αλλάξει ριζικά η ΚΑΠ. Έτσι, το ιστορικό µοντέλο και τα ατοµικά δικαιώµατα τελειώνουν το 2013. Η άποψη που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση λέει πως είναι εντελώς παράλογο να πληρώνονται επιδοτήσεις το 2020 σε παραγωγούς επειδή την περίοδο 2000 - 2003 είχαν ένα συγκεκριµένο επίπεδο παραγωγής.

∆· Ó¤· ÌÔÓ٤Ϸ Το µοντέλο της κατανοµής των επιδοτήσεων µε βάση τα ιστορικά δικαιώµατα τελειώνει, αφού κανείς δεν το αποδέχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα µοντέλα που συζητιούνται αυτή την περίοδο είναι το περιφερειακό µοντέλο και εκείνο της κατ’ αποκοπή ενίσχυσης (flat rate). Χονδρικά, περιφερειακό µοντέλο σηµαίνει ότι οι επιδοτήσεις θα κατανέµονται µε βάση ενιαία κριτήρια

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

που θα ισχύσουν το εσωτερικό µιας περιφέρειας. Τα κριτήρια αυτά δε, µπορούν να είναι διαφορετικά από περιφέρεια σε περιφέρεια. Στο µοντέλο αυτό υπάρχουν αρκετές παραλλαγές. Η κατ’ αποκοπή ενίσχυση σηµαίνει ότι θα ληφθεί υπόψη ο µέσος όρος επιδότησης ανά στρέµµα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι αγρότες, ανάλογα µε τα στρέµµατα που αξιοποιούν, θα λαµβάνουν την επιδότηση. Να σηµειωθεί ότι ο µέσος όρος επιδότησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 22 ευρώ το στρέµµα, ενώ στην Ελλάδα είναι 59 ευρώ το στρέµµα. Αν, λοιπόν, περάσει αυτό το µοντέλο, οι Έλληνες αγρότες και συνολικά ο πρωτογενής τοµέας της χώρας µας έχει να χάσει πάρα πολλά έσοδα. Και στο περιφερειακό µοντέλο θα χάσουµε µέρος των εσόδων που λαµβάναµε ως τώρα για επιδοτήσεις, όµως οι απώλειες δε θα είναι τόσο µεγάλες. Ο κ. Κολυβάς εξηγεί ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη η ανάγκη στήριξης της αγροτικής παραγωγής στις νεοεισερχόµενες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ανάγκη στήριξης προϊόντων που µέχρι σήµερα δεν ενισχύονται, όπως είναι τα σπαράγγια, οι πατάτες, όλες οι δενδρώδεις καλλιέργειες (πλην ελιάς και εσπεριδοειδών προς χυµοποίηση), τα αµπέλια. Όπως επίσης πρέπει να γίνει ανακατανοµή πόρων από προϊόντα που λάµβαναν πολύ µεγάλες ενισχύσεις τα προηγούµενα χρόνια, π.χ. βόειο κρέας. Αδικίες, όµως, δεν υπάρχουν µόνο µεταξύ των κρατών-µελών, αλλά και µέσα σε κάθε κράτος-µέλος. Χαρακτηριστι-

Από αριστερά, οι ευρωβουλευτές Σπύρος ∆ανέλλης (ΠΑΣΟΚ), Γιώργος Παπαστάµκος (Ν.∆.) και Γιώργος Χατζηµαρκάκης (Φιλελεύθεροι Γερµανίας) στην ενηµέρωση των δηµοσιογράφων για τη νέα ΚΑΠ

t Περισσότερη Ευρώπη µε τα ίδια - ή πολύ περισσότερο

s

λιγότερα - χρήµατα δε γίνεται

κά, ο κ. Κολυβάς ανέφερε δύο χωριά του νοµού ∆ράµας, το ∆οξάτο και το Νευροκόπι. Το ∆οξάτο είναι κλασσικό καπνοπαραγωγικό χωριό, του οποίου οι αγρότες λαµβάνουν τουλάχιστον 10.000 ευρώ επιδότηση ο καθένας το χρόνο. Όµως από το 2006 έχουν σταµατήσει να παράγουν καπνό. Αντιθέτως, στο Νευροκόπι της ∆ράµας παράγονται πατάτες που δεν επιδοτούνται. Τίθεται λοιπόν το ερώτηµα: είναι κοινωνικά αποδεκτό µέσα στο νοµό ∆ράµας να υπάρχει τόσο διαφορετική αντιµετώπιση; Κατά την άποψη του κ. Κολυβά, µια από τις επιλογές που πρέπει να κάνουµε είναι να επιδιώξουµε να ενταχθούν στις επιδοτούµενες καλλιέργειες και εκείνες που δεν επιδοτούνται, µε στόχο να αυξηθούν οι καλλιεργούµενες εκτάσεις που δικαιούνται επιδότηση στη χώρα µας, ούτως ώστε να µειωθεί ο µέσος όρος επιδότησης ανά στρέµµα χωρίς να χαθούν χρήµατα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

23

·ÊȤڈ̷

∆È ı· Á›ÓÂÈ Ì ٷ ÓËÛÈ¿

ƒ

ωτήσαµε τον κ. Κολυβά τι θα γίνει µε την αγροτική παραγωγή στα νησιά όπου το κόστος παραγωγής αντικειµενικά είναι πολύ υψηλότερο και η αποδοτικότητα των εδαφών σηµαντικά χαµηλότερη από τις ηπειρωτικές περιοχές. Η απάντησή του ήταν πως µέχρι τώρα εκείνο που υπάρχει είναι πως θα συνεχιστεί η επιδότηση του κόστους µεταφοράς των ζωοτροφών και γενικά των εισροών προς τα νησιά. ∆εν προβλέπεται, όµως, να επιδοτηθεί το κόστος µεταφοράς των αγροτικών προϊόντων που παράγονται και τυποποιούνται στα νησιά µας προς τις ηπειρωτικές περιοχές. Ωστόσο, περιθώρια διαπραγµάτευσης υπάρχουν, τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να διεκδικηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο το σύνολο των νησιωτικών περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να έχουν διαφορετική µεταχείριση. ∆εν πρέπει να ξεχνάµε ότι αυτή η πρόβλεψη είχε θεσµοθετηθεί στη συµφωνία για την ΚΑΠ του 2003, αλλά δεν αξιοποιήθηκε από τη χώρα µας. Είναι δυνατόν όµως να αξιοποιηθεί τα επόµενα χρόνια. Το ζήτηµα της νησιωτικότητας µπορεί να χρησιµοποιηθεί στις διαπραγµατεύσεις από τη χώρα µας προκειµένου να αποφευχθεί ή να περιοριστεί η µείωση των επιδοτήσεων που έρχονται στην Ελλάδα από την ΚΑΠ. Σε εθνικό επίπεδο πρέπει να διεκδικηθεί η νησιωτική Ελλάδα να αποτελέσει µια ενιαία περιφέρεια κατανοµής των επιδοτήσεων, στην οποία θα µεταφερθούν πόροι από άλλες περιφέρειες της χώρας, ώστε η µέση επιδότηση ανά στρέµµα στα νησιά να είναι υψηλότερη από τη µέση επιδότηση ανά στρέµµα στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Φυσικά δε σηµαίνει ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθούν άλλα επιχειρήµατα που δείχνουν ότι είναι αναγκαία η διαφοροποίηση των επιδοτήσεων από καλλιέργεια σε καλλιέργεια. Συγκεκριµένα, κ. Κολυβάς αναφέρει: «Άλλο ένα στρέµµα βοσκότοπος, κι άλλο ένα καπνοχώραφο µπασµάς. Το δεύτερο απαιτεί πολύ περισσότερη εργασία για να καλλιεργηθεί και να συγκοµισθεί από ό,τι το πρώτο.» Ωστόσο, τέτοιου τύπου επιχειρήµατα µπορούν να υποστηρίξουν εν µέρει τις ελληνικές θέσεις. Το κρισιµότερο από όλα τα ζητήµατα είναι τι προεργασία θα γίνει στη χώρα µας, προκειµένου η ανακατανοµή των πόρων της ΚΑΠ να µας βγάλει όσο γίνεται µε λιγότερες απώλειες ή, αν είναι δυνατό, και χωρίς καθόλου απώλειες.

√È ÂΉԯ¤˜ ÙÔ˘ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ Τρεις είναι οι εκδοχές του περιφερειακού µοντέλου κατανοµής των επιδοτήσεων που ισχύουν αυτήν τη στιγµή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το στατικό, το δυναµικό και το υβριδικό. Θυµίζουµε ότι από το 2010 προαιρετικώς τα κράτη-µέλη µπορούν να εφαρµόσουν ένα από τα παραπάνω µοντέλα. Η χώρα µας έχει επιλέξει να συνεχιστεί η εφαρµογή του µοντέλου των ιστορικών δικαιωµάτων (δηλαδή αυτό που ισχύει από το 2006 και µετά). Στο στατικό µοντέλο, το κράτος-µέλος ορίζει τις πε-

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ριφέρειες που κατανέµονται οι επιδοτήσεις. Στη συνέχεια υπολογίζει το σύνολο των επιδοτήσεων που πληρώνονται στους παραγωγούς αυτής της περιφέρειας, το διαιρεί µε τα στρέµµατα των εκτάσεων που µέχρι σήµερα επιδοτούνταν και πληρώνει σε όλους τους παραγωγούς το µέσο όρο ανά στρέµµα. Το δυναµικό περιφερειακό µοντέλο προκύπτει όταν στις επιδοτούµενες εκτάσεις ενταχθούν και αυτές που µέχρι τώρα δε λάµβαναν επιδοτήσεις. Επίσης, στο δυναµικό µοντέλο µπορεί να γίνει µεταφορά επιδοτήσεων από περιφέρεια σε περιφέρεια. Το υβριδικό περιφερειακό µοντέλο είναι αυτό που συνδυάζει στοιχεία του δυναµικού, αλλά και του στατικού µοντέλου. Πρέπει εδώ να διευκρινίσουµε ότι οι περιφέρειες κατανοµής των επιδοτήσεων εδώ δεν έχουν καµµία σχέση µε τις διοικητικές περιφέρειες στις οποίες είναι χωρισµένα τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως περιφέρεια κατανοµής των επιδοτήσεων µπορεί να οριστεί ένα νησί, ένας νοµός ή µια πολύ ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Για παράδειγµα, ολόκληρη η ∆ανία είναι µια ενιαία περιφέρεια.

∆Ô Í¯·Ṳ̂ÓÔ non paper Τον περασµένο Νοέµβρη είχε δει το φως της δηµοσιότητας ένα non paper, το οποίο είχε προκαλέσει

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

Ο διευθυντής του γραφείου της ΠΑΣΕΓΕΣ στις Βρυξέλλες, Ιωάννης Κολυβάς

t Περιφερειακό µοντέλο σηµαίνει ότι οι επιδοτήσεις θα κατανέµονται µε βάση ενιαία κριτήρια που θα ισχύουν στο εσωτερικό µιας περιφέρειας

s

σάλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και υποστήριζε ότι θα πρέπει να επανεθνικοποιηθεί η ΚΑΠ. Αυτό το έγγραφο προλογιζόταν από τον κ. Barozo, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και αποδιδόνταν τότε στην επίτροπο Γεωργίας, κ. Boel. Η κ. Boel το αποποιήθηκε, αλλά όλοι κατάλαβαν ότι ήταν µια τροχιοδεικτική βολή, µε στόχο να διαπιστώσει ποιες θα ήταν οι αντιδράσεις σε αυτή την προοπτική. Επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ σηµαίνει ότι το κόστος των αγροτικών επιδοτήσεων θα σταµατήσει να το πληρώνει ο κοινοτικός προϋπολογισµός και θα επιβαρύνει

τους προϋπολογισµούς των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όµως οι κανονιστικές ρυθµίσεις για την παραγωγή θα συνεχίσουν να ισχύουν έτσι όπως έχουν συµφωνηθεί στο πλαίσιο της κοινότητας. Ο σχεδιασµός αυτός επί της ουσίας βολεύει χώρες όπως η Γερµανία, η Αγγλία, η Σουηδία, οι οποίες πληρώνουν την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Φυσικά, η επανεθνικοποίηση θα αποτελούσε καταστροφή για χώρες-µέλη όπως είναι η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουµανία, η Πορτογαλία, που εισπράττουν µεγαλύτερα ποσά από όσα βάζουν. Ο σχεδιασµός αυτός δεν έρχεται για πρώτη φορά στην επιφάνεια. Έχει παρουσιαστεί από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αλλά ποτέ δεν υιοθετήθηκε. Όµως στην κατεύθυνση αυτή έχει ληφθεί σειρά µέτρων. Για παράδειγµα, η απόφαση για την εφάπαξ πληρωµή 15.000 ευρώ ανά αγρότη, ώστε να ξεπεράσει την οικονοµική κρίση, είναι σε αυτή την κατεύθυνση, διότι επιβαρύνει τους προϋπολογισµούς των κρατών-µελών. Στην ίδια κατεύθυνση είναι και οι λεγόµενες επιδοτήσεις de minimis, οι οποίες επίσης επιβαρύνουν τους κρατικούς προϋπολογισµούς των κρατών-µελών. Η Ελλάδα παραδοσιακά είναι πολέµιος της επανεθνικοποίησης της ΚΑΠ.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

25

·ÊȤڈ̷ ¢ËÌÔÚ·Ù‹ÚÈÔ √ˆÚÔÎË¢ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Mechelse

∂Λ Ô˘ ÔÈ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈṲ̂ÓÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ οÓÔ˘Ó ı·‡Ì·Ù·

Η είσοδος στο δηµοπρατήριο οπωροκηπευτικών

∏

απουσία ανταγωνισµού από τη χονδρική αγορά των αγροτικών προϊόντων στη χώρα µας είναι κάτι που το ξέρουν µέχρι και οι πέτρες. Η κερδοσκοπία σε βάρος των παραγωγών και των καταναλωτών είναι τεράστια σε όλα τα προϊόντα, οπωροκηπευτικά, ελαιόλαδο, ρύζι, δηµητριακά, σιτηρά, κρέας, φρούτα Στο Βέλγιο οι παραγωγοί και οι συνεταιρισµοί τους έχουν βρει έναν τρόπο για να περιορίσουν την ψαλίδα τιµών. Το σύστηµά τους στηρίζεται σε πολύ καλό σχεδιασµό της παραγωγής σε κάθε στάδιο ξεχωριστά, αλλά και στο εσωτερικό κάθε σταδίου. Το τελικό αποτέλεσµα είναι να παράγονται προϊόντα υψηλής ποιότητας, που πωλούνται σε ικανοποιητικές τιµές για τους παραγωγούς. Η βάση του συστήµατος είναι η δηµοπράτηση των προϊόντων, ώστε οι χονδρέµποροι να αναγκαστούν να δώσουν τις καλύτερες δυνατές τιµές για τους παραγωγούς. Κατά την επίσκεψη στις Βρυξέλλες είχαµε την ευκαιρία να δούµε πώς λειτουργεί το δηµοπρατήριο οπωροκηπευτικών προϊόντων του Mechelse. Πρόκειται για µια επιχείρηση που συχνά - πυκνά επισκέπτονται ελληνικές αντιπροσωπείες που φθάνουν στη βελγική πρωτεύουσα από την Ελλάδα, όταν απαρτίζονται από δηµοσιογράφους

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

του αγροτικού ρεπορτάζ, συνεταιριστές, αγρότες κ.λπ.. Ο τρόπος που πωλούν τα προϊόντα τους οι παραγωγοί του Βελγίου µοιάζει µε άπιαστο όνειρο για τους Έλληνες παραγωγούς οπωροκηπευτικών. Κανείς στο Βέλγιο δεν µπορεί να φανταστεί ότι ο παραγωγός παράγει τα προϊόντα του, τα βάζει σε τελάρα, τα πηγαίνει στις εγκαταστάσεις του χονδρέµπορου, τα αφήνει εκεί και, αν πουληθούν, ο χονδρέµπορος θα πληρώσει τον παραγωγό. Επίσης κανείς δεν µπορεί να φανταστεί ότι ο χονδρέµπορος θα παίρνει τα προϊόντα σήµερα από τον παραγωγό και θα τον πληρώνει µετά από µήνες, κάτι που είναι συνήθης πρακτική στη χώρα µας. Χάρη στο σύστηµα των δηµοπρατηρίων που έχουν δηµιουργηθεί στο Βέλγιο, η ψαλίδα στις τιµές παραγωγού - καταναλωτή είναι 1 προς 2,5, όταν στην Ελλάδα η ψαλίδα τιµών είναι 1 προς 5. Το δηµοπρατήριο του Mechelse ιδρύθηκε και λειτουργεί από το 1950. Πριν την εν λόγω οργάνωση, οι Βέλγοι παραγωγοί αναγκάζονταν να πωλούν τα προϊόντα τους σε πρωινές λαχαναγορές, χωρίς κανένα συντονισµό και καµµία οµοιόµορφη πρακτική ως προς τη διαµόρφωση των τιµών, τον έλεγχο της ποιότητας, τη συσκευασία και τον τρόπο πληρωµής. Κάτι αντίστοιχο µε τις λαϊκές αγορές που λειτουργούν

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

στη χώρα µας. Η συγκεκριµένη λαχαναγορά τροφοδοτεί την αγορά των Βρυξελλών αλλά και άλλων πόλεων του Βελγίου, ενώ γίνονται και µεγάλες εξαγωγές προς τις αγορές της Γερµανίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας, της ∆ανίας και της Ολλανδίας. Πρόκειται για µια συνεταιριστική επιχείρηση και τα προϊόντα που εµπορεύεται παράγονται από 900 ενεργούς παραγωγούς, από την περιφέρεια της Φλάνδρας κατά κύριο λόγο, µε το σύνολο των µελών της να ανέρχεται στους 2.500 παραγωγούς. Οι παραγωγοί είναι όλοι µέλη επιµέρους συνεταιρισµών που έχουν συµφωνήσει να ενταχθούν στο συνεταιριστικό δηµοπρατήριο. Η εµπορική ονοµασία όλων των προϊόντων είναι «Flandria». Το δηµοπρατήριο βρίσκεται σε µία αγροτική έκταση 500 στρεµµάτων µε στεγασµένους χώρους 250 στρεµµάτων, εκ των οποίων τα 120 είναι ψυκτικοί θάλαµοι. Στην αγορά αυτή απασχολούνται περίπου 220 υπάλληλοι και ο ετήσιος τζίρος ανέρχεται στα 211 εκατοµµύρια ευρώ. Ωστόσο, για το 2009 υπήρχε η εκτίµηση ότι ο τζίρος µπορούσε να υποχωρήσει έως και 50% χωρίς να µειωθούν οι ποσότητες των διακινούµενων προϊόντων. Στο εννεάµηνο του 2009 κατέγραφε µείωση του τζίρου του κατά 14% (ή 21.649.463 ευρώ). Βλέπετε, η οικονοµική κρίση δε χτυπάει µόνο την πόρτα της Ελλάδας. Σε ετήσια βάση τα διακινούµενα προϊόντα ανέρχονται στους 260.000 τόνους. Οι αγρότες-µέλη δηλώνουν ετησίως το είδος και τις ποσότητες των προϊόντων που σκοπεύουν να παράγουν. Τις ποσότητες αυτές είναι υποχρεωµένοι να προσκοµίσουν στο σύνολό τους, καθώς βάσει των ως άνω δηλώσεων ο συνεταιρισµός προβαίνει στις απαιτούµενες προεργασίες για τη διάθεσή τους. Στην περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο κάποιος αγρότης δεν προσκοµίσει την προκαθορισµένη παραγωγή, υποχρεούται να καταβάλει αποζηµίωση στο συνεταιρισµό. Ακόµη και εάν η καλλιέργεια έχει καταστραφεί, διε-

t

Ο διευθυντής του δηµοπρατηρίου Mechelse, κ. Peters, είναι ικανοποιηµένος που µετά από 4 χρόνια διαφήµισης οι καταναλωτές έχουν συνδέσει το όνοµα «Flandria» µε την παραγωγή φρέσκων κηπευτικών

s

νεργείται έλεγχος µε σκοπό τη διαπίστωση των συνθηκών της ζηµίας. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί υπαιτιότητα του παραγωγού, θα είναι και πάλι υποχρεωµένος να αποδώσει στο συνεταιρισµό την αποζηµίωση που του αναλογεί. Κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, η καλλιέργεια παρακολουθείται από γεωτεχνικούς του συνεταιρισµού, οι οποίοι διενεργούν συνεχείς ελέγχους. Παράλληλα, τόσο το καλλιεργήσιµο έδαφος, όσο και τα τελικά προϊόντα, υπόκεινται διαρκώς σε χηµικές αναλύσεις, προκειµένου να ελεγχθεί η χρήση των λιπασµάτων και των φυτοφαρµάκων. Τα προς διάθεση προϊόντα µεταφέρονται συσκευασµένα από τον παραγωγό ή τους επιµέρους συνεταιρισµούς στο συνεταιριστικό δηµοπρατήριο, όπου καταγράφεται το είδος, η ποικιλία, η ποσότητα αλλά και η ποιότητα. Στο Βέλγιο ισχύουν εξελιγµένες τεχνικές τυποποίησης των οπωροκηπευτικών, ενώ ενδεικτικά αναφέρεται ότι η τοµάτα έχει 22 ποιοτικές κατηγορίες κατάταξης. Ο έλεγχος των προϊόντων από το συνεταιρισµό είναι δειγµατοληπτικός. Εφόσον όµως διαπιστωθεί παρατυπία, οι κυρώσεις είναι αυστηρότατες.

Παραγωγός φέρνει τα προϊόντα στο δηµοπρατήριο, ζυγίζονται ηλεκτρονικά και καταγράφονται στην καρτέλα του (αριστερά) Το κλαρκ διαθέτει ηλεκτρονικό υπολογιστή στον οποίο καταγράφονται τα προϊόντα που µεταφέρονται και οι θέσεις που τα τοποθετεί. Όλα τα στοιχεία µεταφέρονται αυτόµατα στον κεντρικό υπολογιστή της επιχείρισης κι έτσι ανα πάσα στιγµή είναι γνωστό πού βρίσκονται (δεξιά)

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

27

·ÊȤڈ̷

Αριστερά, η αίθουσα των δηµοπρασιών ∆εξιά, πλυντήριο για τα καφάσια όπου συσκευάζονται τα κηπευτικά

t

Το 70% των προϊόντων που διακινούνται από το δηµοπρατήριο, εξάγεται σε γειτονικές χώρες

s

∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ‰ËÌÔÚ·ÙËÚ›Ô˘ Από τις 10 το πρωί έως τις 7 το απόγευµα λαµβάνει χώρα η εκφόρτωση των προϊόντων µε τη χρήση µηχανηµάτων και προσωπικού της οργάνωσης, σε συγκεκριµένους χώρους, ενώ στη συνέχεια τα προϊόντα τοποθετούνται στα ψυγεία εγκατάστασης, σε θέσεις που ελέγχονται και προσδιορίζονται ηλεκτρονικά. Από τις 7 έως τις 8 το απόγευµα συγκεντρώνονται τα στοιχεία των προσκοµισθέντων οπωρολαχανικών. Μετά την ώρα αυτή, οι ενδιαφερόµενοι έµποροι µπορούν να πληροφορηθούν τις διαθέσιµες ποσότητες, επισκεπτόµενοι την ηλεκτρονική διεύθυνση του συνεταιρισµού. Την επόµενη ηµέρα, από τις 5:00 έως τις 8:00 το πρωί, όλα τα προϊόντα διατίθενται στο δηµοπρατήριο µε την ακόλουθη διαδικασία: Ο έµποροι προµηθεύονται από το λογιστήριο µια ειδική ηλεκτρονική κάρτα και παρακολουθούν σε µια ειδική αίθουσα τη δηµοπράτηση των προϊόντων. Η τιµή εκκίνησης είναι υψηλή, αλλά οι έµποροι περιµένουν να αρχίσει να πέφτει ηλεκτρονικά, µέχρι να φθάσει σε συµφέρουσα τιµή για να αγοράσουν. Ο κίνδυνος να µην προλάβουν να κατοχυρώσουν τις ποσότητες των προϊόντων που επιθυµούν στην επιδιωκόµενη ποιότητα τους ωθεί να κλείνουν τις παραγγελίες σε αρκετά υψηλή τιµή, προς όφελος των παραγωγών.

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Τη στιγµή που ο έµπορος κατοχυρώνει µια ποσότητα ενός προϊόντος, αυτόµατα το αντίστοιχο ποσό χρεώνεται στον τραπεζικό του λογαριασµό και πιστώνει αντίστοιχα τον τραπεζικό λογαριασµό του συνεταιρισµού. Συγχρόνως, στο λογιστήριο εκτυπώνεται ηλεκτρονικά το τιµολόγιο µε τα στοιχεία του εµπόρου και τις συγκεκριµένες ποσότητες που δηµοπρατήθηκαν, ενώ παράλληλα δίδεται εντολή στους φορτοεκφορτωτές να µεταφερθεί η ζητούµενη ποσότητα στη ράµπα από την οποία θα παραδοθεί στο µεταφορικό µέσο του εµπόρου. Όταν στο δηµοπρατήριο έρχονται παραγγελίες από µεγάλες αλυσίδες σούπερ µάρκετ που θα µπορούσαν να πιέσουν τις τιµές προς τα κάτω, το δηµοπρατήριο µεταφέρει την παραγγελία αυτή σε ανώτερο επίπεδο. ∆ηλαδή σε ένα σύνδεσµο δηµοπρατηρίων. Στόχος είναι να αποφεύγονται οι συναλλαγές σε µη ισότιµη βάση. Με την πρακτική αυτή ενισχύεται ο ανταγωνισµός µεταξύ των εµπόρων και αποσπούνται οφέλη για τους συνεταιρισµένους παραγωγούς. Αξιοµνηµόνευτη είναι, τέλος, η καθαριότητα που επικρατεί στους χώρους της λαχαναγοράς. Κάθε µέρα, στο διάστηµα που µεσολαβεί µεταξύ του τέλους της δηµοπρασίας και της έναρξης εκφόρτωσης των νέων προϊόντων, γίνεται γενική καθαριότητα των χώρων µε ειδικά µηχανήµατα, ενώ µια φορά την εβδοµάδα οι εγκαταστάσεις κλείνουν για να καθαριστούν και να πλυθούν διεξοδικά.

∆·¯‡ÙËÙ· Î·È ‰È·Ê¿ÓÂÈ· Στην περίπτωση που κάποια ποσότητα µείνει αδιάθετη, αποσύρεται για να καταστραφεί. Προηγουµένως, όµως, ειδοποιούνται φιλανθρωπικές οργανώσεις να έλθουν µε δικά τους µέσα να την παραλάβουν, εφόσον τους ενδιαφέρει, εντελώς δωρεάν. Για το λόγο αυτό οι αζήτητες ποσότητες µεταφέρονται σε ειδικό χώρο-ψυγείο, στον οποίο παραµένουν για ένα 24ω-

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

ρο. Αν στο διάστηµα αυτό δεν εκδηλωθεί ενδιαφέρον, καταστρέφονται. Ο κ. Peters µάς εξήγησε ότι µόλις 1% µε 1,5% των προϊόντων πηγαίνει σε φιλανθρωπικά ιδρύµατα. Ο µέσος όρος της τιµής που επιτυγχάνει το κάθε είδος κατά ποικιλία και ποιότητα στο διάστηµα µιας εβδοµάδας δηµοπράτησης, αποτελεί και την τιµή µε την οποία θα πληρωθεί ο παραγωγός. Η πληρωµή του γίνεται το αργότερο δυο εβδοµάδες µετά την προσκόµιση των προϊόντων του στο δηµοπρατήριο. Από την όλη διαδικασία, από τη δήλωση καλλιέργειας, την παρακολούθηση, το γεωτεχνικό έλεγχο, την εκφόρτωση, τη δηµοπράτηση, την τιµολόγηση και τη φόρτωση, ο συνεταιρισµός λαµβάνει προµήθεια µόνο 2,5%. Από το ποσό αυτό, πληρώνει τους µισθούς των 220 µελών του προσωπικού, ενώ εξασφαλίζονται επιπρόσθετα κεφάλαια για µελλοντικές επενδύσεις. Το δηµοπρατήριο διαθέτει, επίσης, για τους συνεταιρισµούς και τα µέλη του αποθηκευτικούς χώρους και µέσα συσκευασίας (τελάρα, κλούβες, υλικά συσκευασίας), µε αντάλλαγµα κάποια πρόσθετη οικονοµική επιβάρυνση. Μετά από διαβούλευση µεταξύ του δηµοπρατηρίου και των συνεταιρισµών, συµφωνήθηκε το δηµοπρατήριο να προµηθεύει τα υλικά συσκευασίας και οι συνεταιρισµοί µε τα µέλη τους να αναλάβουν τη διαλογή και τη συσκευασία των προϊόντων.

ŒÚ¢ӷ Î·È ÈÛÙÔÔ›ËÛË Πέρα από το παρόν, το δηµοπρατήριο του Mechelse δεν ξεχνάει ότι πρέπει να επενδύει και στο µέλλον. Έτσι, κάθε χρόνο δαπανά σηµαντικά κεφάλαια για ερευνητικά προγράµµατα που θα κάνουν τα προϊόντα καλύτερα και αποδοτικότερα. Ένα ερευνητικό πρόγραµµα, για παράδειγµα, ασχολείται µε την ανθεκτικότητα των προϊόντων στη µεταφορά. Το ζήτηµα τούτο θεωρείται πολύ σηµαντικό, διότι µια ντοµάτα που είναι στοιβαγµένη στην καρότσα ενός φορτηγού για

t

Οι έλεγχοι που γίνονται στα τελικά προϊόντα είναι ταχύτατοι. Η επιχείρηση έχει τη δυνατότητα µέσα σε 24 ώρες από την παράδοση των προϊόντων να γνωρίζει αν είναι ασφαλή και υγιεινά για τους καταναλωτές. Αν αποδειχθεί ότι δεν είναι ασφαλή, τα προϊόντα καταστρέφονται και πετιούνται κι ο παραγωγός υποχρεώνεται να πάρει τα κατάλληλα µέτρα

Αριστερά, αποθήκη υλικών συσκευασίας ∆εξιά, µανιτάρια πλευρώτους συσκευασµένα σε καφάσια µε το σήµα της Flandria

s

µερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες χιλιόµετρα καταπονείται σηµαντικά. Πρέπει, λοιπόν, να γίνει έρευνα για να βρεθεί πώς µπορεί να γίνει η ντοµάτα, πιο ανθεκτική. Όπως επίσης πρέπει να γίνει έρευνα ώστε τα τελάρα στα οποία συσκευάζεται η ντοµάτα να προσφέρουν τις καλύτερες δυνατές συνθήκες µεταφοράς. Προκειµένου τα προϊόντα µε το σήµα «Flandria» να έχουν πρόσβαση σε όλες τις αγορές, αλλά και για να διασφαλιστούν υψηλά στάνταρ ποιότητας, όλη η αλυσίδα παραγωγής είναι πιστοποιηµένη µε σειρά προτύπων. Το δηµοπρατήριο είναι πιστοποιηµένο µε ISO 9001:2008, BRC (level A), IFS, SFC Guide Trade και Q& S. Οι παραγωγοί και τα τυποποιητήρια είναι πιστοποιηµένα µε τα πρότυπα Flandria, GlobalGAp Option 2, Biogarantie και FASFC Guide Prim. prod.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

29

·ÊȤڈ̷ ™‡ÚÔ˜ ¢·Ó¤ÏÏ˘: «∆Ô ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô Â›Ó·È ¤Ó· ‰È·Ì¿ÓÙÈ Ô˘ ηٷʤÚÓÔ˘Ì ӷ ÙÔ Î¿ÓÔ˘ÌÂ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ»

∏ Ó¤· ∫∞¶ ı· ÛÙËÚ›ÍÂÈ fiÛÔ˘˜ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó

ª

ια συζήτηση µε έναν ευρωβουλευτή που συµµετέχει στην Επιτροπή Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σε µια περίοδο που έχουν ξεκινήσει οι διαπραγµατεύσεις για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), έχει πάντα µεγάλο ενδιαφέρον. Η συζήτηση µε το Σπύρο ∆ανέλλη αποκτά ακόµα µεγαλύτερη βαρύτητα, καθώς αρνείται να δει τις αλλαγές στην ΚΑΠ από τη συνήθη ελληνική αµυντική λογική. Από τα όσα µας είπε στη συνέντευξη, στο γραφείο του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, έκανε σαφές πως πιστεύει ότι µπορούµε να αλλάξουµε τον πρωτογενή τοµέα της χώρας µας και έτσι να βγούµε κερδισµένοι από τη νέα ΚΑΠ. Επίσης θεωρεί ότι θα πρέπει να αξιοποιήσουµε τα νέα θεσµικά εργαλεία που θα δηµιουργηθούν, για να παράγουµε ανταγωνιστικά προϊόντα. Σε µια τολµηρή δήλωση τονίζει ότι µέχρι σήµερα το ελληνικό ελαιόλαδο είναι ένα διαµάντι που δεν έχουµε αξιοποιήσει.

Κύριε ∆ανέλλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει µια ακόµη αναµόρφωση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η οποία θα ισχύσει από το 2013 έως το 2020. Σε πιο σηµείο βρίσκονται οι διαπραγµατεύσεις; «Κατ’ αρχήν θέλω να σηµειώσω ότι η Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι από τις παλαιότερες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η κοινωνικότερη και σε αυτή απευθύνεται ένα µεγάλο µέρος του κοινοτικού προϋπολογισµού. Είναι βέβαιο ότι µε τη µεταρρύθµιση του 2013, που θα ισχύσει µέχρι το 2020, θα αλλάξουν πάρα πολλά. Είναι επίσης βέβαιο ότι θα µειωθούν οι πόροι του πρώτου πυλώνα (δηλαδή οι άµεσες επιδοτήσεις) και θα ενισχυθούν οι πόροι του δεύτερου πυλώνα (δηλαδή οι πόροι για την ανάπτυξη της υπαίθρου). Θα πρέπει να ξέρουµε ότι θα αυξηθούν οι ενδιαφερόµενοι και θα µειωθεί η πίτα. Οι νέες χώρες-µέλη, δηλαδή οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης, που έχουν πολύ µεγάλο πρωτογενή τοµέα, στη σηµερινή ΚΑΠ είναι οι φτωχοί συγγενείς. ∆ιεκδικούν ένα διαφορετικό ρόλο και θα τον έχουν. Εµείς πρέπει να προετοιµαστούµε κατάλληλα ώστε το 2013 να µη βρεθούµε µπροστά σε µεγάλες εκπλήξεις. Πρέπει να αλλάξουµε πάρα πολλά πράγµατα, δοµικά,

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

θεσµικά, αλλά και σε επίπεδο αντιλήψεων, προτεραιοτήτων, επιλογών και συµπεριφορών. Αυτό πρέπει να το καταλάβει η κυβέρνηση και το αρµόδιο υπουργείο, αλλά θα πρέπει να το καταλάβουν και οι παραγωγοί. Οι αγρότες µε τις συλλογικές τους εκφράσεις, αγροτικούς συλλόγους και συνεταιρισµούς θα πρέπει να αλλάξουν και νοοτροπία και πρακτικές. Με άφρονα τρόπο σπαταλήσαµε πόρους, χάσαµε πολλά χρόνια, δεν προετοιµαστήκαµε. Ζητήµατα που θα µπορούσαµε να τα έχουµε επιτύχει πολλά χρόνια πριν, µε άλλους ρυθµούς, καλούµαστε να τα αντιµετωπίσουµε τώρα, µε στενότητα χρόνου και πόρων. Θα πρέπει επίσης να λάβουµε υπόψη τους νέους όρους που θα ισχύσουν. Όροι όπως είναι η ποιότητα των προϊόντων, η ασφάλεια των προϊόντων σε ζητήµατα υγιεινής, η προστασία της βιοποικιλότητας, η αποφυγή της σπατάλης των φυσικών πόρων και ιδιαίτερα των υδάτων, η αντιµετώπιση των ζητηµάτων που έχουν να κάνουν µε την κλιµατική αλλαγή θα πρέπει να υιοθετηθούν ως βασικές αντιλήψεις στις παραγωγικές διαδικασίες. Αυτά σηµαίνουν ότι πρέπει να κάνουµε πολύ συγκεκριµένα πράγµατα, τα οποία δεν ξέρω σε πιο βαθµό ως Πολιτεία και ως αγροτικός κόσµος είµαστε έτοιµοι να τα υιοθετήσουµε.» Ποια είναι η κόκκινη γραµµή που βάζουµε για τη νέα ΚΑΠ; «Κοιτάξτε, δεν υπάρχει κόκκινη γραµµή, υπάρχουν κοινές αντιλήψεις στις οποίες δεν υπάρχουν διαφοροποιήσεις. ∆εν αµφισβητεί κανείς ότι πρέπει να συνεχιστεί η στήριξη της γεωργίας, η στήριξη των προϊόντων και η διασφάλιση κάποιων µίνιµουµ που έχουν να κάνουν µε τη διατήρηση ενός σηµαντικού κοµµατιού των νέων στην περιφέρεια της Ευρώπης, αλλά και η παραγωγή ποιοτικών και ασφαλών προϊόντων. Αυτά είναι κοινός τόπος, δεν αµφισβητούνται από κανένα. Τίθενται όµως εν αµφιβόλω η λογική και οι διαδικασίες που µέχρι σήµερα χρησιµοποιούνταν οι πόροι για την ενίσχυση του αγροτικού κόσµου.» Θα πρέπει να περιµένουµε δηλαδή δραµατικές αλλα γές στον πρωτογενή τοµέα; «∆ε θα πρέπει να δηµιουργήσουµε αυτή την εντύπωση στους παραγωγούς. ∆εν πρέπει να θεωρήσουµε ότι έρχεται η καταστροφή. Αυτό που κυρίως πρέπει να αντιληφθούµε είναι ότι αλλάζει η νοοτροπία και το πλαίσιο. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η νέα ΚΑΠ θα

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

στηρίξει όσους θα µπορέσουν να αξιοποιήσουν τα νέα δεδοµένα που δηµιουργούνται.» Ποια κατά τη γνώµη σας είναι τα κρίσιµα σηµεία διαπραγµάτευσης για την Κοινή Αγροτική Πολιτική; «Κοιτάξτε, υπάρχει µια άποψη, κυρίως από τις βόρειες χώρες, που λέει ότι στην Κοινή Αγροτική Πολιτική δίνουµε πάρα πολλά χρήµατα χωρίς να βλέπουµε αποτελέσµατα. Γι’ αυτό υποστηρίζουν ότι πρέπει να µειωθούν τα κονδύλια που δίνονται για αυτή. Αυτό είναι κάτι που το έχουµε µπροστά µας, το ξέρουµε. ∆εν ξέρουµε ποιες θα είναι οι προτάσεις από την Κοµισιόν, ποιες θα είναι οι προτάσεις από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο και τι θα έχει να υποστηρίξει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ξέρουµε, όµως, ποιες θα είναι οι κατευθύνσεις. Επίσης ένα άλλο ζήτηµα είναι ότι εµείς στην Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου πρώτα θα πρέπει να αποσαφηνίσουµε τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Οι κατευθύνσεις, οι στόχοι που θέτουµε, δηλαδή ποια προϊόντα θέλουµε να βγάλουµε και στη συνέχεια να δούµε τα κόστη για τις πολιτικές που πρέπει να εφαρµόσουµε. Αντιστρόφως, η δηµοσιονοµική προσέγγιση του ζητήµατος είναι να ορίσουµε τους πόρους που µπορούν να διατεθούν και στη συνέχεια, µε βάση αυτούς, να δούµε τι κατανοµές µπορούµε να κάνουµε. Κάτι που θα είναι ολέθριο και αναποτελεσµατικό.» Από τα όσα µας είπατε είναι φανερό ότι θα χρειαστεί

t Τα όσα έχουν γίνει στον τοµέα του ελαιολάδου δείχνουν µε πόσο λανθασµένο και ανορθολογικό τρόπο έχουµε αξιοποιήσει µέχρι σήµερα την Κοινή Αγροτική Πολιτική

s

να γίνουν συµµαχίες για να περάσει µια «προοδευτική» εκδοχή της ΚΑΠ. Έχουµε προχωρήσει στη δηµιουργία συµµαχιών µε άλλες χώρες; «Ναι, υπάρχουν συγγένειες, µε τις χώρες του νότου έχουµε κοινά ενδιαφέροντα. Βέβαια διαφοροποιούνται πάρα πολλά πράγµατα στα προϊόντα παραγωγής, στον τρόπο διάρθρωσης της παραγωγής και στον τρόπο που έχει αξιοποιηθεί η ΚΑΠ µέχρι σήµερα.» Στη διαπραγµάτευση του 2003 για την ΚΑΠ που σήµερα εφαρµόζεται, η Ελλάδα πέτυχε να κατοχυρώσει ότι η ανά στρέµµα επιδότηση που θα εισρέει στη χώρα θα είναι η µεγαλύτερη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα µπορέσουµε να διατηρήσουµε τις επιδοτή-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

31

·ÊȤڈ̷ σεις σε αυτό το επίπεδο; «Όχι, εκ των πραγµάτων δεν µπορεί να γίνει αυτό. ∆ιότι µικραίνει η πίτα και αυξάνονται τα στόµατα. Το ζήτηµα είναι αν µπορούµε να προσαρµόσουµε, γρήγορα, στη νέα πραγµατικότητα, µηχανισµούς και δοµές, έτσι ώστε να προστατευτούν πραγµατικά τα εισοδήµατα των αγροτών που πλήττονται και θα πληγούν. Ώστε οι επιδοτήσεις να µη λειτουργήσουν ως επίδοµα κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά ως πραγµατική στήριξη της παραγωγικής διαδικασίας. Μέχρι σήµερα είχαµε συνηθίσει τούτο να γίνεται µε άµεσες χρηµατοδοτήσεις και πόρους. Όµως µπορεί να γίνει και µε θεσµικά εργαλεία και νέες αντιλήψεις που θα υιοθετηθούν και θα βοηθήσουν τον παραγωγό, και ιδιαίτερα τους νέους παραγωγούς και του παραγωγούς ποιοτικών προϊόντων.» Πριν από περίπου ένα χρόνο είχε ξεκινήσει µια προσπάθεια για την κατοχύρωση των νησιωτικών προϊόντων, σε ένα επίπεδο αντίστοιχο µε τα ΠΟΠ και τα ΠΓΕ προϊόντα. Σε πιο στάδιο βρίσκεται αυτό το ζήτηµα; «Όλα αυτά τα ζητήµατα είναι σε εξέλιξη. Τα ζητήµατα που αφορούν την πιστοποίηση των αγροτικών προϊό-

ντων απασχολούν την Επιτροπή µας (σ.σ. Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) και είναι σε πρώτη προτεραιότητα. Ό,τι έχει να κάνει µε την πιστοποίηση των προϊόντων, που είναι ένα µεγάλο όπλο της υποστήριξης της ποιότητας των ευρωπαϊκών προϊόντων, είναι σε πρώτη προτεραιότητα. ∆ιότι η κατοχύρωση της ποιότητας είναι βασικό στοιχείο στήριξης της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων. Παράλληλα, όµως, τα προϊόντα µας θα πρέπει να προσαρµοστούν στις απαιτήσεις που έχουν οι αγορές. Η ΚΑΠ, µε τις στρεβλώσεις που είχε όλα τα προηγούµενα χρόνια, περισσότερο στη χώρα µας και λιγότερο στις άλλες χώρες, είχε ως συνέπεια τα προϊόντα που παράγουµε να µην έχουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να είναι ανταγωνιστικά στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές. Ό,τι γίνεται σε αυτή την κατεύθυνση, όπως η πιστοποίηση της ιδιαιτερότητας των νησιωτικών προϊόντων, είναι θετικό. ∆ιότι είναι σηµαντικό εργαλείο στήριξης. Επίσης πολλά µπορούν να προσφέρουν κι άλλα εργαλεία, όπως είναι η συµβολαιακή γεωργία, η ουσιαστική στήριξη των οµάδων παραγωγών, των βιοκαλλιεργητών, όλα αυτά που στην ουσία δεν περπάτησαν,

¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ™‡ÚÔ˜ ¢·Ó¤ÏÏ˘ ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ και συµµετέχει στην Οµάδα της ∂ίναι Προοδευτικής Συµµαχίας των Σοσιαλιστών και ∆ηµοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Γεννήθηκε στις 28 Ιανουαρίου του 1955 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Στο βιογραφικό του σηµείωµα διαβάζουµε ότι πήρε το πτυχίο του στην Αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήµιο της Φλωρεντίας το 1979. Ήταν µέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κόµµατος «Σοσιαλιστική Πορεία» (1976 - 1978). Ιδρυτικό µέλος και µέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κόµµατος «Ελληνική Αριστερά» (ΕΑΡ) (1987 - 1988). Ιδρυτικό µέλος του «Ενιαίου Συνασπισµού της Αριστεράς» (1989). Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του «Συνασπισµού της Αριστεράς και της Προόδου» (1992 - 2000). Μέλος της ελληνικής κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας στη ∆ιεθνή Κοινοβουλευτική Ένωση (IPU) (1996 - 2000). ∆ηµοτικός σύµβουλος Ηρακλείου (1990 - 1994). Αντιπρόεδρος της Κοινότητας Λιµανιού Χερσονήσου και πρώτος πρόεδρος του Συµβουλίου Περιοχής της 9ης Εδαφικής Περιφέρειας του νοµού Ηρακλείου (1994 - 1996). Αντιπρόεδρος της ΤΕ∆Κ Ηρακλείου (2003 - 2006). ∆ήµαρχος Χερσονήσου Κρήτης (2003 - 2009). Βουλευτής Ηρακλείου µε το Συνασπισµού της Αριστεράς και της Προόδου (1996-2000). Ως ευρωβουλευτής είναι µέλος στην Αντιπροσωπεία για τις σχέσεις µε το Παλαιστινιακό Νοµοθετικό Συµβούλιο, όπως επίσης και αναπληρωµατικό µέλος στην Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισµού, καθώς και στην Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου. Αντιπροσωπεία στη Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ε.Ε. Κροατίας. Είναι παντρεµένος µε τη Νένα Γαλανίδου, επίκουρη καθηγήτρια Αρχαιολογίας του Πανεπιστηµίου Κρήτης, και έχει δύο κόρες.

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∫ÔÈÓ‹ ∞ÁÚÔÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋

t Υπάρχει η άποψη, κυρίως στις βόρειες χώρες, που λέει ότι στην Κοινή Αγροτική Πολιτική δίνουµε πάρα πολλά χρήµατα χωρίς να βλέπουµε αποτελέσµατα

s

πρέπει να αλλάξουν, και θα αλλάξουν µε τις νέες ρυθµίσεις της ΚΑΠ.» Ο τοµέας της ελαιοκοµίας τα τελευταία δύο χρόνια βρίσκεται σε µια εξαιρετικά δύσκολη φάση. Υπάρχουν δύο - τρία µεγάλα ολιγοπώλια που ελέγχουν την τυποποίηση και το εµπόριο του ελαιολάδου. Η τιµή παραγωγού έχει πέσει σε πολύ χαµηλά επίπεδα και ως τώρα δε φαίνεται διέξοδος σε αυτή την κατάσταση. Τι θα µπορούσε να αλλάξει κατά τη γνώµη σας για να ξεπεράσουµε αυτήν τη στενωπό; «Αν κάποιος θέλει να δείξει το στρεβλό τρόπο ανάπτυξης της ελληνικής γεωργίας δεν έχει παρά να κά-

νει µια αναφορά στο ελαιόλαδο. Η Ελλάδα, ως χώρα, είναι µεταξύ των µελών ενός εξαιρετικά στενού ολιγοπωλίου που παράγει ελαιόλαδο. Έχουµε δηλαδή ένα διαµάντι στα χέρια µας που καταφέρνουµε να το κάνουµε κάρβουνο. Έτσι το λάδι γίνεται από χρόνο σε χρόνο όλο και µεγαλύτερο πρόβληµα για τον παραγωγό. Τα όσα έχουν γίνει στον τοµέα του ελαιολάδου δείχνουν µε πόσο λανθασµένο και ανορθολογικό τρόπο έχουµε αξιοποιήσει µέχρι σήµερα την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Αυτό που κάναµε ήταν να υιοθετήσουµε προϊόντα ξένα προς εµάς, τα οποία προορίζονταν απ’ ευθείας για τις χωµατερές από τη στιγµή της παραγωγής τους. Κι αφήναµε στην άκρη, στο περιθώριο του ενδιαφέροντός µας, άλλα προϊόντα, όπως είναι το ελαιόλαδο, ένα εκλεκτό προϊόν. Με το οποίο µπορούµε να κάνουµε πάρα πολλά πράγµατα αν αξιοποιήσουµε τα συγκριτικά µας πλεονεκτήµατα. Όλοι αναγνωρίζουν ότι το ελληνικό λάδι είναι το καλύτερο ποιοτικά, όταν όµως δεν ασχολούµαστε µε την ποιοτική του παραγωγή, όταν δεν ασχολούµαστε µε την τυποποίησή του και τη διάθεσή του στις αγορές, αν δεν τα κάνουµε εµείς αυτά, δε θα τα κάνουν οι άλλοι για µας.»

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∞ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi˜ ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌfi˜ °˘Ó·ÈÎÒÓ ªÂÛÔÙfiÔ˘:

¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜

Μέλη του Συνεταιρισµού σε ώρα εργασίας

της ΒΑΓΓΕΛΙΩΣ ΧΡΗΣΤΙ∆ΟΥ Αγροτουριστικός Συνεταιρισµός Γυναικών Μεσοτόπου ιδρύθηκε το ∆εκέµβριο του 1998 µε κύριο αντικεί µενο την παρασκευή παραδοσιακών εδεσµάτων. Από τότε µέχρι σήµερα έχει καταφέρει να απασχολεί ικανοποιητικά τις γυναίκες µέλη του, ως µια συνεχώς αναπτυσσόµενη επιχείρηση. Η ίδρυση του Συνεταιρισµού Γυναικών Μεσοτόπου ξεκίνησε ως ιδέα το 1996, µε πρωτοβουλία της Κοινωνικής Παρέµβασης Μεσοτόπου. Το ∆εκέµβριο του 1998 ιδρύθηκε ο Συνεταιρισµός, µέσα από συνεργασία µεταξύ της Κοινωνικής Παρέµβασης Μεσοτόπου και 25 γυναικών του χωριού, καθώς και της νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης Λέσβου. Οι πρώτες γυναίκες που τον στελέχωσαν, παρακολούθησαν επιδοτούµενα σεµινάρια παραγωγής και τυποποίησης παραδοσιακών προϊόντων της ∆ιεύθυνσης Γεωργίας της νοµαρχίας. Ως αντικείµενο εργασίας επιλέχθηκε η παρασκευή γλυκών κουταλιού και ταψιού, µαρµελάδων, λικέρ, χειροποίητων ζυµαρικών και άλλων εδεσµάτων, που

√

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

στηρίχθηκαν και στηρίζονται σε παραδοσιακές συνταγές, χωρίς προσθήκη συντηρητικών.

¶ÚÔ˚fiÓÙ· Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Σήµερα ο συνεταιρισµός αποτελείται από 34 γυναίκες, διοικούµενος από επταµελές συµβούλιο. Τα 16 µέλη του απασχολούνται καθηµερινά στις εγκαταστάσεις του, καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, ενώ τα υπόλοιπα απασχολούνται εποχικά, ανάλογα µε τις ανάγκες. Κινητήριος δύναµή τους, όπως λένε και τα ίδια τα µέλη του, «η αγάπη για την παράδοση και την επαναφορά ξεχασµένων γεύσεων, αρωµάτων, ήχων και εικόνων, στην καθηµερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου». Στα προϊόντα του συνεταιρισµού περιλαµβάνονται γλυκά κουταλιού, µαρµελάδες, ηδύποτα, ζυµαρικά, γλυκά ταψιού (πίτες, κουλουράκια, σιροπιαστά, τάρτες κ.λπ.), παραδοσιακά ζυµαρικά όπως κουσκούς, τραχανάς, τραχανόσουπα και χάχλες κ.ά.. Πολλά από αυτά, όπως τα γλυκά κουταλιού, διαφοροποιούνται ανάλογα µε την εποχή, ενώ ανάλογα µε την εποχή και τις παραγγελίες, διαφοροποιούνται και οι παραγόµενες ποσότητες.

t Τα εργαστήρια, τα οποία στεγάζονται µέσα στο χωριό, λειτουργούν οκτώ ώρες την ηµέρα, εκτός και αν ο φόρτος εργασίας απαιτεί να λειτουργήσουν περισσότερες ώρες

s

Τα προϊόντα του - συνοδευόµενα πάντα από εγγύηση επιστροφής - προωθούνται κυρίως σε καταστήµατα τοπικών και παραδοσιακών προϊόντων, µίνι µάρκετ και σούπερ µάρκετ της Μυτιλήνης, καθώς και σε µονάδες φιλοξενίας σε περιοχές της Λέσβου όπως η Ερεσός, το Πλωµάρι, ο Μόλυβος, η Πέτρα και η Καλλονή, σε µικρότερες ωστόσο ποσότητες. Τα µέλη του αναλαµβάνουν, επιπλέον, την τροφοδοσία γάµων, βαφτίσεων και άλλων εκδηλώσεων, όπως αυτών που διοργανώνει ανά τακτά χρονικά διαστήµατα το υπουργείο Αιγαίου ή το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, καθώς και άλλες ηµερίδες και συνέδρια, µε µαγειρεµένα «σπιτικά» φαγητά και άλλα προϊόντα, όλα µε αγνές πρώτες ύλες και µαγειρεµένα πάντα µε

ελαιόλαδο Λέσβου. Τέλος, κάθε χρόνο ο Συνεταιρισµός συµµετέχει στη διοργάνωση του Μεσοτοπίτικου Καρναβαλιού, µε µπουφέ που προσφέρεται στους επισκέπτες, ενώ σε συνεργασία µε τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους µπορεί να πλαισιώσει διάφορες εκδηλώσεις µε παραδοσιακή µουσική και χορευτικά συγκροτήµατα. Οι υπηρεσίες τροφοδοσίας µπορούν να υποστηρίξουν εκδηλώσεις µέχρι και 600 ατόµων.

¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÂͤÏÈÍË Ως πρώτη συνεταιριστική µερίδα των γυναικών χρησιµοποιήθηκαν οι 70.000 δραχµές που αντιστοιχούσαν στην καθεµιά από τα σεµινάρια της ∆ιεύθυνσης Γεωργίας. Το υπόλοιπο συνεταιριστικό κεφάλαιο συµπληρώθηκε από τη µετέπειτα κεφαλαιοποίηση των κερδών του

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

35

ÚÂÔÚÙ¿˙

1

2

3 1. Γευστικά ζυµαρικά απ’ το Μεσότοπο 2. Όµορφες συσκευασίες µε ηδύποτα 3. Το παντοπωλείο του Συνεταιρισµού 4. Οι νέες εγκαταστάσεις υπό ανέγερση

4

Συνεταιρισµού. Ακολούθησε ένα διάστηµα δύσκολο για τα µέλη του Συνεταιρισµού Γυναικών Μεσοτόπου: «Στην αρχή όλα ήταν δύσκολα και πρωτόγνωρα, αφού δεν είχαµε κάποιο συγκεκριµένο πλάνο και καµµιά µας δεν είχε ειδικότητα σε κάποιον τοµέα. Πρώτη σηµαντική δυσκολία ήταν η εξεύρεση χώρου παραγωγής. Ήταν σηµαντική η βοήθεια που είχαµε από τη ∆ιεύθυνση Γεωργίας, που για τον πρώτο χρόνο είχε αναλάβει να πληρώνει το ενοίκιο του χώρου που νοικιάστηκε», εξηγεί η πρόεδρος του συνεταιρισµού Ελένη Πίτσα. «Από εκεί και πέρα, επιπλέον, µας δυσκόλεψε η εξεύρεση πελατών, τόσο ντόπιου κόσµου, όσο και επισκεπτών στο χωριό. Είχαµε κι έχουµε, ωστόσο, στήριξη από τους συγχωριανούς µας, αφού εξάλλου στηρίζουµε κι εµείς την τοπική οικονοµία, αγοράζοντας αγροτικά προϊόντα αποκλειστικά από τον τόπο µας. Έχουµε ξεκινήσει ένα µεγάλο έργο, τα οικονοµικά µας συχνά συναντούν δυσκολίες, θέλουµε όµως τα προϊόντα µας να βρίσκουν ανταπόκριση.» ∆εν έλειψαν και τα προβλήµατα συντονισµού µεταξύ των µελών του Συνεταιρισµού, τα οποία όµως πάντα γίνεται προσπάθεια να λύνονται µε συζήτηση, συνεννόηση και συνεργασία. Επιπλέον, µε το πέρασµα των χρόνων και µέσα στα 11 χρόνια λειτουργίας

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Αυτό που προσπαθούν συνεχώς να πετυχαίνουν τα µέλη του Αγροτικού Γυναικείου Συνεταιρισµού Μεσοτόπου είναι η βελτίωση της τεχνογνωσίας και των γνώσεών τους

s

του, οι γυναίκες έµαθαν - όπως λέει η κ. Πίτσα - να προµηθεύονται τις πρώτες ύλες πιο οικονοµικά, ενώ το παντοπωλείο στηρίζεται από όλα τα µέλη του Συνεταιρισµού, που αγοράζουν προϊόντα από αυτό ως πελάτισσες. Σύµφωνα µε την ίδια, από την έναρξη λειτουργίας του Συνεταιρισµού υπήρξε µια συνεχής άνοδος στα οικονοµικά του, την οποία βοήθησε η παραγωγή νέων προϊόντων, πέρα από τα γλυκά κουταλιού και τις µαρµελάδες µε τα οποία ξεκίνησαν για αρχή, καθώς και οι υπηρεσίες τροφοδοσίας. Τα τελευταία τρία χρόνια, ωστόσο, αφενός λόγω της οικονοµικής κρί-

σης και δεδοµένου και ότι δεν έχει γίνει κάποια νέα προσθήκη προϊόντων, ο τζίρος παρουσιάζει τάσεις σταθεροποίησης. Σε ετήσια βάση κυµαίνεται µεταξύ 380.000 και 400.000 ευρώ. Τα τρία τελευταία χρόνια, ο Συνεταιρισµός αντιµετωπίζει προβλήµατα στην είσπραξη οφειλών από ορισµένους πελάτες του. Επιπλέον, σύµφωνα µε την πρόεδρο, οι παραγγελίες έχουν µειωθεί σε κάποιο βαθµό, κάτι στο οποίο, αυτήν τη στιγµή τουλάχιστον, συµβάλλει και η χειµερινή περίοδος, αφού µειώνεται και η προσέλευση επισκεπτών στη Λέσβο. Οι τιµές των προϊόντων, ωστόσο, διατηρούνται στα ίδια επίπεδα εδώ και αρκετούς µήνες. «Οι τιµές µας είναι σταθερές εδώ και καιρό, παρ’ όλο που οι πρώτες ύλες έχουν ανέβει», υποστηρίζει η πρόεδρος. «Έτσι, είναι κατά κάποιο τρόπο σα να τις έχουµε ρίξει. Αυτό που µας ενδιαφέρει, είναι να συνεχιστεί η κίνηση. Το ευτύχηµα και το κέρδος του Συνεταιρισµού είναι ότι αυτήν τη στιγµή δουλεύουν τόσα άτοµα, ενώ τα οικονοµικά κέρδη του Συνεταιρισµού γίνονται επένδυση.»

¶·ÏȤ˜ Î·È Ó¤Â˜ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ Την ίδια στιγµή, τα λειτουργικά έξοδα µόνο για τα ενοίκια του Συνεταιρισµού είναι 13.000 ευρώ, λόγω των πολλών εγκαταστάσεών του. Οι εγκαταστάσεις του Συνεταιρισµού αποτελούνται σήµερα από δύο άρτια οργανωµένα εργαστήρια (ένα που παράγει αποκλειστικά ζυµαρικά και ένα που υποστηρίζει όλη την υπόλοιπη παραγωγή), δύο εκθετήρια-πρατήρια προϊόντων και µια εµπορική επιχείρηση-παντοπωλείο, στο οποίο οι γυναίκες εµπορεύονται διάφορα προϊόντα, διατηρώντας ωστόσο και µια µικρή «λεσβιακή γωνιά», µε ενδεικτικά προϊόντα του νησιού, όπως ούζα, κρασιά, ελιές, παστά, µέλι κ.ά.. Ο εξοπλισµός που περιλαµβάνεται σε όλες τις εγκαταστάσεις είναι σύγχρονος και πληροί όλες τις προδιαγραφές παραγωγής και ποιοτικού ελέγχου. Τα εργαστήρια, τα οποία στεγάζονται µέσα στο χωριό, λειτουργούν οκτώ ώρες την ηµέρα, εκτός και αν ο φόρτος εργασίας απαιτεί να λειτουργήσουν περισσότερες ώρες. Τα εκθετήρια του Συνεταιρισµού - ένα µέσα στο χωριό και ένα στον κεντρικό δρόµο που οδηγεί στην Ερεσό - παραµένουν

ÚÂÔÚÙ¿˙

1

2

1. Η πρόεδρος του Συνεταιρισµού, Ελένη Πίτσα, κατα τη βράβευση από το περιοδικό «Gourmet» της «Ελευθεροτυπίας» 2. Λαδοτύρι σε µικρές συσκευασίες 3. Καλάθι µε χειροποίητα ζυµαρικά 4. Η πρόεδρος ποζάρει σε αναµνηστική φωτό µετά τη βράβευση από τον τέως υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Αλέξανδρο Κοντό

3

4

ανοιχτά κάθε µέρα επί 12 ώρες, ενώ παραµένουν λιγότερες ώρες ανοιχτά το χειµώνα, όταν είναι µικρότερη και η κίνηση. Αυτήν τη στιγµή όλοι οι χώροι είναι νοικιασµένοι. Ο Συνεταιρισµός, ωστόσο, έχει ενταχθεί σε χρηµατοδοτικό πρόγραµµα για τη δηµιουργία, στη θέση «Πλακιά» στην είσοδο του χωριού, µονάδας που θα περιλαµβάνει πολλαπλά εργαστήρια, γραφεία, χώρους συνάντησης επισκεπτών και εκπαίδευσης προσωπικού, χώρο για αναβίωση λαϊκών δρωµένων, παραδοσιακό φούρνο, ενώ στα πιο µακροπρόθεσµα σχέδια εντάσσεται και η δηµιουργία χώρων για οικόσιτα ζώα. «Όταν το 2000 άνοιξαν προγράµµατα µε τον τότε αναπτυξιακό νόµο και κατασκευάσαµε το πρώτο εργαστήριο, είδαµε ότι ο χώρος ήταν µικρός. Με την αύξηση της παραγωγής άρχισε να εντείνεται και η ανάγκη µας για νέο και µεγαλύτερο χώρο και έτσι αυτήν τη στιγµή ετοιµάζεται ένας ιδιόκτητος χώρος, που θα αποτελεί µια ενιαία ενότητα και θα στεγάζει όλες τις δραστηριότητές µας. Αυτό ήταν και το όνειρό µας», εξηγεί η πρόεδρος του Συνεταιρισµού, Ελένη Πίτσα. Αυτό που προσπαθούν συνεχώς να πετυχαίνουν τα µέλη του Αγροτικού Γυναικείου Συνεταιρισµού Με-

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

t Οι εγκαταστάσεις του Συνεταιρισµού αποτελούνται σήµερα από δύο άρτια οργανωµένα εργαστήρια, ένα που παράγει αποκλειστικά ζυµαρικά και ένα που υποστηρίζει όλη την υπόλοιπη παραγωγή

s

σοτόπου είναι η βελτίωση της τεχνογνωσίας και των γνώσεών τους. Όπως οι ίδιοι το βλέπουν, οι συνεταιρισµοί είναι κοινωνικές επιχειρήσεις εργασίας, κατά συνέπεια τα µέλη και η γνώση αποτελούν και το κεφάλαιό τους. Φιλοδοξία τους είναι το εγχείρηµά τους να γίνει υπόδειγµα επιχειρηµατικής δραστηριότητας και κοινωνικής προσφοράς στην περιοχή του Μεσοτόπου, µε στόχο τη διατήρηση της αειφορίας του.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ªÂ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ∂ÈÌÂÏËÙËÚ›Ô˘ ™¿ÌÔ˘

√È ÚÔ‚ÔÏ›˜ ÛÙ· Û·ÌÈÒÙÈη Î·È ÈηÚÈÒÙÈη ÚÔ˚fiÓÙ·

¢

ύο σηµαντικές πρωτοβουλίες έχει πάρει το Επιµελητήριο Σάµου για να προβάλει τα σαµιώτικα και τα ικαριώτικα προϊόντα το αµέσως επόµενο διάστηµα. Συγκεκριµένα, στις 13 Μαρτίου θα προβληθεί στο Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Αθηνών ντοκυµαντέρ για τα προϊόντα της Σάµου, της Ικαρίας και των Φούρνων. Τον επόµενο µήνα θα συµµετέχει στην έκθεση «Γεύσεις και Ζωή» που θα γίνει στο Ζάππειο Μέγαρο στην Αθήνα. Το ντοκυµαντέρ έχει στόχο να αναδείξει τη µοναδικότητα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και την υψηλή τους ποιότητα. Σε ανακοίνωσή του το Επιµελητήριο Σάµου αναφέρει: «Οι επιχειρήσεις µας δεν καλούνται πλέον να διαθέσουν στους καταναλωτές µόνο ποιοτικά προϊόντα, αλλά και αξίες. Αξίες που συνδέονται µε την αξιοπιστία, τη συνέπεια, τη συστηµατική δουλειά.» Στα πλαίσια της προβολής θα λειτουργήσει εκθετήριο τοπικών προϊόντων και θα πραγµατοποιηθούν επιχειρηµατικές επαφές. Το ντοκυµαντέρ, που είναι σκηνοθεσίας Πάνου Ζενέλη, κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2009 σε DVD µε ελληνική και αγγλική αφήγηση. Είναι δοµηµένο σε αυτοτελείς ενότητες (chapters) για το φηµισµένο κρασί που παράγεται στη Σάµο και την Ικαρία, το ούζο, το ελαιόλαδο, το πράσινο σαπούνι, τα αρωµατικά φυτά και βότανα, τις ορχιδέες, το µέλι, τα γλυκά κουταλιού, την τυροκοµία, την κεραµική, τις µελανοταινίες και τα αναλώσιµα υλικά µηχανογράφησης, όλη δηλαδή τη σαµιακή παραγωγή. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην ανάπτυξη της αλιείας στους Φούρνους και τα άλλα δύο νησιά του νοµού. Ο συσχετισµός της παραγωγικότητας των νησιών µε τη διαχρονική πολιτιστική ιστορία τους είναι ο άξονας ανάπτυξης του ντοκυµαντέρ. Τα κείµενά του έγραψαν ο Σωτήρης Μαργιωρής και η Φιλένα Βενάρδου, την πρωτότυπη µουσική οι Φάνης και Κρίτων Σίδερης, την ελληνική αφήγηση έκανε η Μάριον Μπιτσόλα και την αγγλική ο Ίαν Ρόµπερτσον, τη φωτογραφία ο Γιώργος Κουρµούζας, την εκτέλεση παραγωγής για τη Mecano Film η Ανδριάνα Ζενέλη.

™ÙÔ ∑¿ÂÈÔ Το Επιµελητήριο και η νοµαρχία Σάµου διοργανώνουν από κοινού τη συµµετοχή τους στην έκθεση «Γεύσεις και Ζωή» που θα πραγµατοποιηθεί στο Ζάππειο Μέγαρο, από 8 έως 11 Απριλίου 2010. Η έκθεση απευθύνεται τόσο στο ευρύ καταναλωτικό κοινό όσο και στους επαγγελµατίες του χώρου της γεύσης, καθώς συγκεντρώνει όλη την αγορά προϊόντων υψηλής γαστρονοµίας και υπηρεσιών υγιεινής διαβίωσης. Ελληνικά παραδοσιακά και βιολογικά προϊόντα, gourmet προϊόντα µεσογειακής διατροφής, σπάνια προϊόντα περιορισµένης παραγωγής και γεωγραφικής προέλευσης, προϊόντα προστατευόµενης ονοµασίας προέλευσης και προστατευόµενης γεωγραφικής ένδειξης, αλλά και φυτικά καλλυντικά, υπηρεσίες θεµατικού τουρισµού και πολλά ακόµα, θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει ο κάθε επισκέπτης. Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία: να δοκιµάσει αυθεντικές γεύσεις και να γνωρίσει από κοντά τους δηµιουργούς τους, να ενηµερωθεί για τις εξελίξεις στο χώρο της γεύσης, να λάβει µέρος σε εξειδικευµένες γευσιγνωσίες και µαγειρικά events, να παρακολουθήσει παρουσιάσεις και να συµµετάσχει σε συζητήσεις µε επώνυµους ανθρώπους της γαστρονοµίας, να παρακολουθήσει σεµινάρια µαγειρικής, να αξιολογήσει προϊόντα προς βράβευση και άλλα πολλά. Στόχος είναι ο επισκέπτης να µην παρακολουθήσει παθητικά την έκθεση, αλλά να διαδραµατίσει ενεργό ρόλο, δίνοντας το δικό του στίγµα στο θέµα «διατροφή». Η έκθεση «Γεύσεις και Ζωή» θα πραγµατοποιηθεί στο θαυµάσιο χώρο του Ζαππείου Μεγάρου στο κέντρο της Αθήνας, από την Πέµπτη 8 έως την Κυριακή 11 Απριλίου, µε ώρες λειτουργίας 10:00 π.µ. - 8:00 µ.µ. καθηµερινά. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη για τους επαγγελµατίες και εµπόρους µε την επίδειξη πρόσκλησης ή επαγγελµατικής κάρτας. Το εισιτήριο εισόδου για το κοινό θα είναι 5 ευρώ.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

39

ÚÂÔÚÙ¿˙

°Â‡ÛË, ¿ÚˆÌ· Î·È ¯ÚÒÌ· ·fi ÙÔÓ ∫¿ÌÔ Ù˘ Ã›Ô˘

Παραδοσιακό αρχοντικό στον Κάµπο της Χίου

√

Κάµπος της Χίου, όσες φορές και να τον επισκεφθεί κανείς, έχει µια µο ναδική µαγεία. Τα εσπεριδοειδή που παράγει, ως και σήµερα έχουν τη µο ναδικότητα που έχουν όλα τα νησιω τικά προϊόντα. Γύρω από την καλλιέργεια, τη συγκο µιδή και το εµπόριο των εσπεριδοειδών του κά µπου αναπτύχθηκε ένας ολόκληρος πολιτισµός, κι έτσι συµβαίνει µε κάθε αγροτικό προϊόν. Σε αυτό το λαϊκό πολιτισµό µ άς ταξιδεύει το Μουσείο Εσπεριδοειδών Citrus στη Χίο, ένα από τα ελάχιστα οµο ειδή µουσεία σε ολόκληρο τον κόσµο, που δηµι ουργήθηκε το 2008 µε σκοπό να αναδείξει τα τοπι κά προϊόντα αλλά και την ιστορία του εµπορίου των εσπεριδοειδών από το 1500 µέχρι και σήµερα. Αυτή την πρωτότυπη ιδέα εφάρµοσε η εταιρεία Citrus, που δραστηριοποιείται στην παραγωγή και τη µεταποίηση εσπεριδοειδών, προσπαθώντας να συνδυάσει την παράδοση στην καλλιέργεια του Κάµπου µε τις δυνατότητες που δίνει ο αγροτουρι σµός. Τα χρόνια που διανύουµε δεν είναι τα καλύτερα δυ-

40 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

νατά για τον Κάµπο της Χίου. Οι χαµηλές τιµές των εσπεριδοειδών, οι απανωτές καταστροφές της παραγωγής ως αποτέλεσµα των κλιµατικών αλλαγών, έχουν οδηγήσει τον Κάµπο της Χίου σε µια οριακή κατάσταση. Η δηµιουργία του Μουσείου Citrus πριν από δύο χρόνια ήταν η ελπίδα ότι κάτι µπορεί να αλλάξει και η πάλαι ποτέ ακµάζουσα καλλιέργεια των εσπεριδοειδών να ζήσει νέες µέρες δόξας. Στην ιστοσελίδα της Citrus διαβάζουµε ότι η περιοχή του Κάµπου αναπτύχθηκε ως περιαστική του κάστρου περιοχή από τους Γενοβέζους, κατά το 14 αιώνα, ενώ τα εσπεριδοειδή τότε έρχονταν στο νησί. Η ιστορική εξέλιξη του νησιού, τα σηµαντικά γεγονότα όπως η σφαγή του 1822, ο πάγος του 1850 και τέλος ο σεισµός το 1881 επηρέασαν τη συνολική κοινωνική και αρχιτεκτονική φυσιογνωµία του Κάµπου, που αποτελούσε πάντα περιοχή κατοικίας σηµαντικών οικογενειών της Χίου και βέβαια όλης της χώρας. Σήµερα ο Κάµπος έχει χαρακτηριστεί ιστορικός τόπος από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισµού και παραµένει µια σηµαντική αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόµη τα εσπεριδοειδή. Το Μουσείο Εσπεριδοειδών της Citrus είναι ανε-

πτυγµένο σε ενότητες. Η πρώτη είναι αφιερωµένη στην καλλιέργεια και ακολουθεί η ενότητα για τις κοινωνικές σχέσεις, το εµπόριο και το φυσικό περιβάλλον του Κάµπου. Συγκεκριµένα, στο Μουσείο ο επισκέπτης θα περιηγηθεί σε κάθε µία από τις παρακάτω πολιτισµικές και κοινωνικές πτυχές της καλλιέργειας των εσπεριδοειδών: H καλλιέργεια των εσπεριδοειδών στις εποχές του χρόνου, τα εργαλεία και οι µέθοδοι παραγωγής, οι συνήθειες και οι καλλιεργητικές πρακτικές, οι ποικιλίες και τα ιδιαίτερα στοιχεία που κάνουν τα µανταρίνια και άλλα φρούτα τόσο µοναδικά.

H κοινωνία των εσπεριδοειδών, οι άνθρωποι που αποτέλεσαν τον κεντρικό παράγοντα για την άνθηση του µοναδικού µύθου των χιώτικων µανταρινιών και άλλων φρούτων από τους Γενοβέζους, τους εµπόρους που τα ταξίδεψαν στις αγορές του κόσµου, τους καλλιεργητές, τους επιστάτες και βέβαια τους άρχοντες του Κάµπου.

H εµπορική διαδικασία από τις αρχές του 15ου αιώνα προς την Κωνσταντινούπολη και τη Σµύρνη, οι µοναδικές συσκευασίες και το χάρτωµά τους ένα-ένα, οι γνωστοί ως σήµερα εµπορικοί δρόµοι που έκαναν τα εσπεριδοειδή της Χίου είδος πολυτελείας στις ευρωπαϊκές αγορές µέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα.

H εκτεταµένη περιοχή του Κάµπου, µε τα µοναδικά αρχοντικά και τους τοίχους που τα περιβάλλουν, τα περιβόλια, το µάγκανο και τα άλλα στοι-

χεία της περιοχής που της έχουν δώσει µια αρχιτεκτονική ιδιοµορφία που δε συναντάται σε κανένα άλλο µέρος της Ευρώπης.

∏ ÂÙ·ÈÚ›· H Citrus έχει έδρα τον Κάµπο της Χίου, όπου σε ένα µοναδικό αρχοντικό του 1742 καλλιεργεί τρία κτήµατα µε ποικιλίες εσπεριδοειδών. Τα εσπεριδοειδή µεταποιούνται και δίνουν µια αξιόλογη γκάµα προϊόντων, τα οποία διατίθενται και στο Μουσείο: Γλυκά του κουταλιού: Φιρίκι, πορτοκάλι µε άρωµα κανέλλα, άνθος λεµονιάς, φλούδα µανταρινιού, νεράντζι, καρούλι µε φιστίκι Αιγίνης, νεραντζάκι µε αµύγδαλο, νεράντζι πράσινο µε φιστίκι Αιγίνης, ροδέλα πορτοκάλι µε κανέλλα, φέτα πορτοκάλι. Μαρµελάδες: Πορτοκάλι, σαγκουίνι, πορτοκάλισαγκουίνι, µανταρίνι, νεράντζι, λεµόνι. Παραδοσιακά Γλυκά του κουταλιού: Σύκο, τριαντάφυλλο, φιστίκι, κεράσι, καρυδάκι. Λουκούµια εσπεριδοειδών: Λουκούµι µανταρίνι, λουκούµι πορτοκάλι, λουκούµι λεµόνι, λουκούµι νεράντζι. Άλλα προϊόντα: Υποβρύχιο µανταρίνι, υποβρύχιο λεµόνι, υποβρύχιο µαστίχα, αµυγδαλωτό µανταρινιού (τελαράκι). Ακόµη στο χώρο του Μουσείου ο επισκέπτης µπορεί να προµηθευτεί αφίσα Μουσείου, κάρτες (10 θέµατα), πανοραµικές φωτογραφίες, µπλουζάκια, βιβλία.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

41

ΕΓΙΝΑΝ - ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ

Ë ·Ù˙¤ÓÙ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ Έγιναν 3 - 7 Φεβρουαρίου: η έκθεση Agrotica 2010 στο ∆ιεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Πληροφορίες τηλ. 2310 291101, fax 2310 291551, agrotica@helexpo.gr

5 - 8 Φεβρουαρίου: η 23η ∆ιεθνής Έκθεση Τροφίµων, Ποτών και Τεχνολογίας, η έκθεση πραγµατοποιήθηκε στο Εκθεσιακό Κέντρο Metropolitan Expo. ∆ιοργανωτής ήταν η εταιρεία Μack Brooks Hellas A.E.. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 6564411-17.

17 - 20 Φεβρουαρίου: η διεθνής έκθεση για προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας και οργανικές - οικολογικές τροφές BioFach 2010, στη Νυρεµβέργη της Γερµανίας.

5 - 7 Μαρτίου: Πραγµατοποιήθηκε στο ∆ιεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Θεσσαλονίκης, η 3η διεθνής έκθεση βιολογικών προϊόντων Biologika 2010.

Θα γίνουν 12 - 14 Μαρτίου: θα πραγµατοποιηθεί το 4ο Φεστιβάλ Ελαιολάδου και Ελιάς στο εκθεσιακό κέντρο του Οργανισµού Λιµένος Πειραιώς στον Πειραιά.

12 - 15 Μαρτίου: θα πραγµατοποιηθεί στο εκθεσιακό κέντρο MEC στην Παιανία η έκθεση Οινόραµα 2010. Πληροφορίες τηλ. 210 7660560, Fax 210 7660680, e-mail: info@vinetum.gr

19 - 22 Μαρτίου: στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo στο αεροδρόµιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», στην Αθήνα, θα πραγµατοποιηθούν τέσσερις εκθέσεις. Πρόκειται για τις SYSKEVASIA 2010 (12η ∆ιεθνής Έκθεση Συσκευασιών, Μηχανηµάτων, Εκτυπώσεων & Αποθηκεύσεων), PLASTICA 2010 (8η ∆ιεθνής Έκθεση Πλαστικών, Μηχανηµάτων και Καλουπιών), CHEM 2010 (8η ∆ιεθνής Έκθεση Χηµείας και Βιοτεχνολογίας) και ECOLINK 2010 (2η ∆ιεθνής Έκθεση Περιβάλλοντος, Νερού, Ανανεώσιµων Πηγών & Εξοικονόµησης Ενέργειας). Πληροφορίες στο τηλ. 210 8056205-207-208 και www.3ek.com.gr

42 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

10 Απριλίου: θα πραγµατοποιηθεί η 10η Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών (11 το πρωί έως 4 το απόγευµα) στο Μεσοχώρι Παρανεστίου ∆ράµας. ∆ιοργανωτής είναι η εναλλακτική κοινότητα Πελίτι.

16 - 18 Απριλίου: θα πραγµατοποιηθεί η έκθεση Ελαιοτεχνία 2010 στην Αθήνα, στο εκθεσιακό κέντρο EXPO Athens. Πληροφορίες τηλ. 210 7568888.

8 - 16 Μαΐου: στο εκθεσιακό κέντρο ΕΑΝΚΙ «Λιµνοπούλα», στα Ιωάννινα, θα πραγµατοποιηθεί η 2η Πανελλήνια Έκθεση Γεωργοκτηνοτροφικών, Πτηνοτροφικών Προϊόντων, Μηχανηµάτων και Εξοπλισµού Zootechnica Epirus 2010. Τελεί υπό την αιγίδα της νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης και του Επιµελητηρίου Ιωαννίνων. ∆ιοργανωτής της έκθεσης είναι η εταιρεία «Κύκλος», τηλ.

26510 37114.

23 - 27 Αυγούστου: θα πραγµατοποιηθεί στο Ηράκλειο της Κρήτης η 61η Ετήσια Συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Ζωική Παραγωγή. Πληροφορίες: www.eaap2010.org

Προθεσµίες 28 Φεβρουαρίου 2010 έληξε η προθεσµία κατά την οποία οι ελαιοπαραγωγοί που επιθυµούσαν να καταχωρήσουν νέα ελαιοτεµάχια στο Ελαιοκοµικό Μητρώο ή να τροποποιήσουν προηγούµενα στοιχεία που έχουν καταχωρηθεί σε αυτό, µπορούσαν να υποβάλουν τις αιτήσεις-δηλώσεις τους στις κατά τόπους ∆ιευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης των νοµαρχιών.

5 Μαρτίου 2010 έληξε η προθεσµία κατάθεσης των αιτήσεων στο διαγωνισµό βιολογικών ελαιολάδων Biol International 2010. O διαγωνισµός επρόκειτο να πραγµατοποιηθεί τον Απρίλιο στην Ιταλία, ενώ όπως κάθε χρόνο θα γινόταν προκριµατικός διαγωνισµός στην Ελλάδα.

31η ∆εκεµβρίου 2010 λήγει η νέα προθεσµία κατάθεσης δικαιολογητικών για την έκδοση της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή της τεχνικής έκθεσης, που αφορούν σε κτηριακές εγκαταστάσεις κτηνοπτηνοτροφικών µονάδων, όπως προβλέπεται από τη νέα ΚΥΑ.