Νησιωτικό Αγρόκτημα 4

νησιωτικό

∞ÁÚfiÎÙËÌ· Î ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ – ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΤΕΥΧΟΣ 4Ο

το περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

™À¡∂¡∆∂À•∏ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ: Η κυβέρνηση στηρίζει τα καρτέλ

ƒ∂¶√ƒ∆∞∑ Ευεργετικά τα αρωματικά φυτά για το γάλα Ελληνικό κρασί: Φιλόδοξα βήματα μιας μεγάλης πορείας «Χαμηλές πτήσεις» για το λάδι

∞ƒ£ƒ∞ Αχιλλέας Καραγκιοζόπουλος Γενικός γραμματέας της ΠΑΣΕΓΕΣ Μιχάλης Βουμβουλάκης Α΄ αντιπρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ Βαγγέλης Αποστόλου Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΝ

∞ºπ∂ƒøª∞:

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·» ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘ ı¤ÏÂÈ ÛÙ‹ÚÈÍË

Mνησιωτικό

...Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘

™

ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ O

TEYXOΣ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 Eκδότης - ∆ιευθυντής: Mανόλης Mανώλας Yπεύθυνος σύνταξης: Νίκος Μανάβης Αρθρογραφούν: Μανώλης Τσακαλάκης Νίκος Βερβέρης Αχιλλέας Καραγκιοζόπουλος Μιχάλης Βουμβουλάκης Βαγγέλης Αποστόλου

ΕΞΩΦΥΛΛΟ: Αγρότισσες καθαρίζουν από ζιζάνια χωράφι με γλυκάνισο

∆ιόρθωση κειµένων: Χριστίνα Καλλέργη Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Yπεύθυνη Eµπορικού Tµήµατος: Aναστασία Mπαµπούλα Yπεύθυνη ∆ιαφήµισης: Μαρία Κορδερά ∆ιαφηµιστικό Τµήµα: Kαλλιόπη Ψαριανού Κωνσταντίνα Μουτζουρέλλη Στρατής Πλωμαρίτης Παραγωγή - Eκτύπωση - Bιβλιοδεσία: EΠIKOINΩNIA ΛEΣBOY A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 27801 Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr

ε εποχή οικονοµικής κρίσης, σε εποχή που 43 εκατοµµύρια Ευρωπαίοι δεν µπορούν να εξασφαλίσουν µε επάρκεια τις καθηµερινές διατροφικές τους ανάγκες, αποφασίσαµε να ανοίξουµε το φάκελο της «άλλης γεωργίας» του Αιγαίου. Στα νησιά του Αιγαίου παράγονται ή φύονται µια σειρά προϊόντων σε µικρή κλίµακας παραγωγές, κυρίως για να καλυφθούν οι ανάγκες των κατοίκων των νησιών. Οι κλιµατικές και γεωµορφολογικές ιδιαιτερότητες των νησιών έχουν διαµορφώσει στο πέρασµα του χρόνου τοπικές ποικιλίες, µε ιδιαίτερα γευστικά και µορφολογικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο το υψηλό κόστος παραγωγής, οι χαµηλές αποδόσεις, η χρόνια έλλειψη επιστηµονικής έρευνας για τη γενετική βελτίωση των ποικιλιών αυτών, αλλά κυρίως η σταδιακή εγκατάλειψη των νησιωτικών αγρών, θέτουν επί τάπητος το θέµα της βιωσιµότητας αυτών των ποικιλιών. Το θέµα έχει άµεση σχέση µε τη βιοποικιλότητα αλλά και µε τη συνέχιση της γεωργικής παραγωγής στα νησιά του Αιγαίου. Κι αυτό γιατί πάρα πολλές ποικιλίες προϊόντων (π.χ. καλαµπόκι, σιτάρι, πατάτες) που έχουν µετατραπεί σε υβρίδια, είναι πρακτικά αδύνατο να καλλιεργηθούν στα νησιά αφού οι απαιτήσεις τους σε θρεπτικά στοιχεία και σε νερό είναι δύσκολο να καλυφθούν. Προσπαθούµε, λοιπόν, να διερευνήσουµε τα πλεονεκτήµατα αυτών των προϊόντων και τις δυνατότητες να συνεχιστεί η παραγωγή τους στο νέο σκηνικό που διαµορφώνεται από την παγκόσµια οικονοµική κρίση. Ακόµη, το «Νησιωτικό Αγρόκτηµα» συνεχίζει να παρακολουθεί τα όσα συµβαίνουν στους κύριους κλάδους της αγροτικής παραγωγής που ενδιαφέρει τα νησιά του Αιγαίου. Έτσι, τον Οκτώβριο το περιοδικό µας βρέθηκε στην έκθεση «Κρέας 2008» και κατέγραψε τις νέες τάσεις που διαµορφώνονται στην αγορά του κρέατος. Μιας και βρισκόµαστε στην έναρξη της ελαιοκοµικής περιόδου, δε θα µπορούσε να λείπει µια αναφορά στις τελευταίες εξελίξεις στο µόνιµο καηµό των ελαιοπαραγωγών του Αιγαίου, τις τιµές του ελαιολάδου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η συνέντευξη του πρώην υφυπουργού Γεωργίας, Βαγγέλη Αργύρη, που κάνει κριτική εφ’ όλης της ύλης στην πολιτική του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς και τα συµπεράσµατα από το συνέδριο για το γάλα, που έγινε τον Οκτώβριο στην Αθήνα.

ÂÚȯfiÌÂÓ· Επικαιρότητα ........................................................5-9 Ρεπορτάζ .......................................................10-25 - Μόλις 1% των εξαγωγών από το βόρειο Αιγαίο - Νόμος 6085: Περί οργανώσεως της οινοπαραγωγής Σάμου - Ευεργετικά τα αρωματικά φυτά για το γάλα - Αναζητεί τη δική του δυναμική ο κλάδος του κρέατος

Η σύνταξη - Κινδυνεύει το σκληρό σιτάρι της Λήμνου - Σάμος: Μικρές καλλιέργειες μεγάλης σημασίας - Ικαρία: Ικαριώτικα προϊόντα «άλλης γεωργίας»

Ρεπορτάζ .......................................................48-59 - Ελληνικό κρασί: Φιλόδοξα βήματα μιας μεγάλης πορείας - «Χαμηλές πτήσεις» για το λάδι - Επιτέλους ανοίγουν οι χρηματοδοτήσεις

Συνέντευξη .......................................................13-17

∆ιάλογος .......................................................60-64

- ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ: Η κυβέρνηση στηρίζει τα καρτέλ

- Συζήτηση για το μέλλον των συνεταιρισμών ÕÚıÚ· Αχιλλέας Καραγκιοζόπουλος Πρόεδρος της ΕΑΣ Παγγαίου,

Αφιέρωµα: «Η άλλη γεωργία» .........................26-47 - Έχει ανάγκη στήριξης η «άλλη γεωργία» - Μάχη κατά της επιμόλυνσης των τοπικών ποικιλιών - Γλυκάνισος: Μυρουδιά από το Λισβόρι - Το ρεβύθι του Λισβορίου - Το μανταρίνι της Χίου αναγνωρίστηκε - Κατέκτησε τη Χίο το μαστέλο - Ανοιχτή πρωτοβουλία διάσωσης-διάδοσης ντόπιων σπόρων

γενικός γραμματέας της ΠΑΣΕΓΕΣ, πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Καπνού Μιχάλης Βουμβουλάκης Α΄ αντιπρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ

Βαγγέλης Αποστόλου Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας ΣΥΝ και πρώην βουλευτής Ευβοίας

Αγροτική ατζέντα ..............................................65-66

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ¶‹Ú ٷ ¿Óˆ ÙÔ˘ ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ύξηση 15,2% και 7,7% σηµείωσαν τον Αύγουστο το κόστος παραγωγής και οι τιµές αντίστοιχα, στη ΓεωργίαΚτηνοτροφία, σύµφωνα µε προσωρινά στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας. Ειδικότερα οι τιµές τον Αύγουστο του 2008, σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο δείκτη του Αυγούστου 2007, σηµείωσαν αύξηση 7,7%, έναντι αυξήσεων 9,6% και 7,5%, που είχαν σηµειωθεί κατά τις αντίστοιχες συγκρίσεις των ετών 2007 προς 2006 και 2006 προς 2005. Ο Γενικός ∆είκτης κατά το µήνα Αύγουστο 2008, σε σύγκριση µε το δείκτη του προηγούµενου µήνα Ιουλίου 2008, παρουσίασε µείωση 1,0%, έναντι αύξησης 1,2% και µείωσης 3,6%, που σηµειώθηκαν κατά τις αντίστοιχες συγκρίσεις των ετών 2007 και 2006. Το κόστος παραγωγής τον Αύγουστο, σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο µήνα του 2007, σηµείωσε αύξηση 15,2%, έναντι αυξήσεων 5,7% και 4,0%, που είχαν σηµειωθεί κατά τις αντίστοιχες συγκρίσεις των ετών 2007 προς 2006 και 2006 προς 2005.

∞

°ÎÏ·‚¿Î˘: «∂˘ÓÔ˚Τ˜ ÔÈ Ú˘ıÌ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÂÏ·ÈfiÏ·‰Ô» υνοϊκές για τη χώρα µας και το ελ∂ ληνικό ελαιόλαδο χαρακτηρίζει ο ευρωβουλευτής της Ν.∆. Γι ά νν ης Γκλαβάκης τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υποχρεωτική αναγραφή της προέλευσης της πρώτης ύλης (ελιές) στις ετικέτες των συσκευασιών του παρθένου και εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου. Παράλληλα, χαρακτηρίζει ως θετική τη δυνατότητα που παρέχεται στα κράτη-µέλη να διατηρήσουν την εθνική τους νοµοθεσία, η οποία απαγορεύει την ανάµιξη ελαιόλαδου µε σπορέλαια για εγχώρια κατανάλωση. Η αναθεώρηση του κοινοτικού κανονισµού για την επισήµανση και τους κανόνες εµπορίας του ελαιόλαδου ικανοποιούν - κατά την άποψη του κ. Γκλαβάκη - τις ελληνικές θέσεις, καθώς αυτές αποτελούν ένα «δίχτυ ασφαλείας» αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι στην παγκόσµια αγορά εισέρχονται δυναµικά και άλλες χώρες που δεν είχαν αξιόλογη παραγωγή ελαιόλαδου µέχρι τώρα, όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Αργεντινή, ακόµα και η Κίνα.

O κ. Γκλαβάκης τονίζει ότι η ελαιοπαραγωγή αποτελεί εθνικό κεφάλαιο για τη χώρα µας, που πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί, γιατί στηρίζει την οικονοµία της περιφέρειας, συµβάλλει στη διατήρηση του τοπίου και στην ανάπτυξη του αγροτοτουρισµού.

¶ÈÔ ¯·ÌËÏ¿ ÙÔ Î·Ï·ÌfiÎÈ 12 λεπτά το κιλό άγγιξε σε ορισµένες περιοχές της ∆ αχώρας η τιµή παραγωγού στο καλαµπόκι, συνεχίζοντας την πτωτική της πορεία το δεύτερο 10ήµερο του Οκτωβρίου. Οι καλλιεργητές, ιδίως στο χώρο της βόρειας Ελλάδας, εκφράζουν την ανησυχία τους µπροστά στο ενδεχόµενο περαιτέρω συρρίκνωσης των τιµών, που ήδη βρίσκονται σε χαµηλά επίπεδα. Η τιµή του καλαµποκιού στην εγχώρια αγορά έχει υποχωρήσει µέχρι και 30% και σίγουρα είναι σαφώς χαµηλότερη από την αντίστοιχη περσινή τέτοια εποχή.

∫ÔÈÓÔÙÈ΋ ÚÔÂȉÔÔ›ËÛË ÁÈ· ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ· Επιτροπή αποφάσισε να απευθύνει στη χώ∏ Ευρωπαϊκή ρα µας γραπτή προειδοποίηση για τη µη εφαρµογή της κοινοτικής νοµοθεσίας για τη βιοποικιλότητα και συγκεκριµένα για το µη ορισµό επαρκούς αριθµού προστατευόµενων περιοχών για τα άγρια πτηνά. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει ήδη παραπεµφθεί και καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο για το θέµα αυτό, δεν έχει ακόµα ορίσει - όπως υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

5

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· Επιτροπή - εκείνες τις ζώνες προστασίας για τα αποδηµητικά και τα ευπαθή άγρια πτηνά, παραβαίνοντας έτσι τις διατάξεις της κοινοτικής νοµοθεσίας. Πέρυσι τον Οκτώβριο το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για παράληψη ορισµού επαρκούς αριθµού προστατευόµενων περιοχών για 12 είδη πτηνών, που σύµφωνα µε την κοινοτική νοµοθεσία χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία για την εξασφάλιση της βιοποικιλότητας (πωγωνοφόρος γυπαετός, ανατολικοευρωπαϊκός βασιλαετός κ.ά.), καθώς θεωρούνται απειλούµενα είδη.

την πλήρη επέκταση του µέτρου σε όλα τα προϊόντα και τις εκτροφές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε στο Συµβούλιο των υπουργών Γεωργίας της Κοινότητας να διατηρηθεί η δυνατότητα των κρατών-µελών να ορίζουν εκείνα, µε βάση τις ιδιαιτερότητες και τις τοπικές συνθήκες, τα ποσοστά σύνδεσης και αποσύνδεσης των κοινοτικών ενισχύσεων στους τοµείς των θηλαζουσών αγελάδων, των προβάτων και των κατσικιών. Στη χώρα µας ισχύει η πλήρης αποσύνδεση των κοινοτικών ενισχύσεων (πριµοδοτήσεων) και στους δύο αυτούς τοµείς. Η πρόταση αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει ότι σήµερα τα προγράµµατα είναι εντελώς διαφορετικά από το 2003. Τότε θεωρείτο ότι η πλήρης αποσύνδεση ήταν η λύση για όλες τις στρεβλώσεις στην αγροτική παραγωγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τώρα που στην Ευρώπη έχουν δηµιουργηθεί τεράστια ελλείµµατα τροφίµων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλάζει ρότα και αφήνει στα κράτη-µέλη τη διαχείριση του ζητήµατος αυτού. Άλλωστε τώρα πια προκρίνεται ως λύση η περιφερειοποίηση των επιδοτήσεων, ένα µέτρο που θα το δούµε να µπαίνει επιτακτικά το 2013.

¶∞™À: ¶·ÓÂÏÏ·‰ÈΤ˜ ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÛÙ· Ù¤ÏË °ÂÓ¿ÚË ην πραγµατοποίηση πανελλαδικών ∆ κινητοποιήσεων στο τελευταίο

∆Ô Ó¤Ô ÙÔ›Ô ÛÙȘ ÂÓÈÛ¯‡ÛÂȘ ÙÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜ Επιτροπή θεωρεί ότι η αποσύνδεση των ∏ Ευρωπαϊκή κοινοτικών ενισχύσεων από τον όγκο παραγωγής αγροτικών προϊόντων, που θεσµοθετήθηκε µε την αναθεώρηση της ΚΑΠ το 2003, είναι ένα επιτυχές µέτρο. Σεβόµενη, όµως, τις επιφυλάξεις για ορισµένους τοµείς, παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη-µέλη να ορίσουν εκείνα σε ποια ποσοστά επιθυµούν τη σύνδεση-αποσύνδεση των ενισχύσεων (πριµοδοτήσεων) στις θηλάζουσες αγελάδες και τα επιλέξιµα αιγοπρόβατα. Επειδή όµως σε ορισµένες περιοχές της Κοινότητας (ιδίως ορεινές και µειονεκτικές) διατυπώθηκαν επιφυλάξεις για

6 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

10ήµερο του ερχόµενου Γενάρη αποφάσισε σήµερα το µεσηµέρι η Παναγροτική Αγωνιστική Συσπείρωση, κατά τη διάρκεια πανελλαδικής σύσκεψης, που πραγµατοποιείται στο Εργατικό Κέντρο Λάρισας. Τα βασικά αιτήµατα των αγροτοσυνδικαλιστών παραµένουν τα ίδια, ενώ το στοιχείο που έρχεται πλέον Ο κ. Βαγγέλης να προστεθεί είναι η «στοχοποίηση» των Μπούτας τριτοβάθµιων αγροτοσυνδικαλιστικών οργανώσεων (ΣΥ∆ΑΣΕ, ΓΕΣΑΣΕ) αλλά και της ΠΑΣΕΓΕΣ, στις οποίες επιρρίπτονται σοβαρότατες ευθύνες για την «ύπνωση» του αγροτικού κινήµατος. Ο πρόεδρος της ΠΑΣΥ, Βαγγέλης Μπούτας, αναφερόµενος στον πρόεδρο της ΕΑΣ Λάρισας, Θανάση Κοκκινούλη, τον κατηγόρησε για προσπάθεια συγκράτησης των αγροτών και πρόσθεσε µε νόηµα ότι «φέρνει ως αιτήµατα των αγροτών προτάσεις που συνηγορούν στο ξεκλήρισµά τους, (όπως το να µην πάρουν επιστροφή φόρου πετρελαίου οι µη κατά κύριο επάγγελµα αγρότες), τα οποία στη συνέχεια ο υπουργός εγκρίνει, λέγοντας ότι αποτελούν απαίτηση των αγροτών».

∞Ó·˙ËÙÂ›Ù·È Ï‡ÛË ÁÈ· ÙÔ Ù˘ÚfiÁ·ÏÔ να βρεθεί λύση στο θέµα της διαχείρισης ¶ ροσπάθεια του τυρόγαλου καταβάλλει η διεύθυνση Κτηνιατρικής της νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης Λάρισας, πριν την έναρξη της νέας γαλακτοκοµικής περιόδου. Σε σύσκεψη που συγκάλεσε στην αίθουσα του Νοµαρχιακού Συµβουλίου µε τους τυροκόµους του νοµού, οι αντινοµάρχες Πρωτογενούς Τοµέα, Βασίλης Ντόκος, και Περιβάλλοντος, Γιώργος Φα-

ÂÈηÈÚfiÙËÙ· κής, τόνισαν ότι η επιβολή προστίµων στους παραβάτες δεν είναι λύση. Η νοµαρχία Λάρισας επιθυµεί την ανάπτυξη των τυροκοµικών επιχειρήσεων, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος. Σε αυτήν την κατεύθυνση, όπως είναι γνωστό, συνάφθηκε προγραµµατική σύµβαση της νοµαρχίας Λάρισας µε το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας για την αΟ κ. Απόστολος Ρίζος ντιµετώπιση του ζητήµατος της διαχείρισης του τυρόγαλου. Οι λύσεις που υπάρχουν προς το παρόν αφορούν στη µεταφορά του σε εργοστάσιο της Καρδίτσας, όπου θα µετατρέπεται σε πρωτεΐνη, ή στη διάθεσή του σε χοιροτροφικές µονάδες ως ζωοτροφή. Ο πρόεδρος της Οµοσπονδίας Τυροκόµων Ν. Λάρισας, Απόστολος Ρίζος, είπε ότι έχει κατατεθεί µελέτη στην Περιφέρεια Θεσσαλίας για την κατασκευή µονάδας, που θα εκµεταλλεύεται τα λύµατα από τα τυροκοµεία και θα προστατεύει το περιβάλλον, και η έγκρισή της αναµένεται. Τη συγκεκριµένη µελέτη εκπόνησε για λογαριασµό της Οµοσπονδίας, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Πετρωτός σε συνεργασία µε το ΤΕΙ Λάρισας και υποβλήθηκε στα µέσα Σεπτεµβρίου. Στη σύσκεψη παρευρέθηκε η επικεφαλής της µείζονος αντιπολίτευσης στο Νοµαρχιακό Συµβούλιο, Ευαγγελία Λιακούλη, η οποία µεταξύ άλλων είπε πως πρόκειται για ένα θέµα που απαιτεί τη συναίνεση όλων για να λυθεί. Αυτά συµβαίνουν στη Λάρισα, στη Λέσβο το πρόβληµα διάθεσης του τυρόγαλου δεν έχει αντιµετωπισθεί ως σήµερα. Οι αρµόδιοι ασχολούνται µε αυτό κάθε φορά που βγαίνει στη δηµοσιότητα κάποια καταγγελία. Τα κόµµατα της αντιπολίτευσης αρκούνται σε αντιπολιτευτικές κορώνες ή αποφεύγουν να πάρουν θέση.

την παραγωγή τροφίµων. Τα βουνά από βόειο κρέας, βούτυρο και γάλα στο βορρά και οι ατελείωτες αποθήκες σιτηρών και φρούτων στο νότο ανήκουν σε µια εικόνα της δεκαετίας του ’90, µε τη νέα πολιτική της για την παραγωγή τροφίµων να εξανεµίζει τόσο γρήγορα τα αποθέµατά της. Για να καταπολεµήσει σήµερα το φαινόµενο της φτώχιας στους κόλπους της, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα απευθυνθεί στους καναδικούς σιτοβολώνες και στα λιβάδια της Αργεντινής για κρέας και γάλα. Θυµίζουµε ότι µόλις στο προηγούµενο τεύχος του περιοδικού µας ανοίξαµε το ζήτηµα της διατροφικής κρίσης.

ÕÏÏÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÈÛˆÙÈ΋; Απόφαση, που εκδόθηκε τρεις µήνες µεª ιατά Υπουργική την κατάθεση των αιτήσεων για την εξισωτική αποζηµίωση, έφερε τα πάνω-κάτω για τους αγρότες των νησιών µας. Στη Λέσβο 1.284 παραγωγοί κόπηκαν από την επιδότηση και στη Χίο τα τοπικά µέσα ενηµέρωσης έκαναν λόγο για απώλεια της επιδότησης από 135 δικαιούχους. Η επιδότηση αυτή είχε δοθεί το ∆εκέµβρη του 2007 προκαταβολικά, µε απόφαση του κ. Κοντού, για να ενισχυθούν οι κτηνοτρόφοι που αντιµετώπιζαν πρόβληµα επιβίωσης λόγω του υψηλού κόστους των ζωοτροφών.

ÀÔÛÈÙÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ ∂˘Úˆ·˚΋ ŒÓˆÛË τις 17 Σεπτεµβρίου µε ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή ™ Επιτροπή παραδέχθηκε ότι 43.000.000 Ευρωπαίοι πολίτες δεν µπορούν σήµερα να τραφούν επαρκώς. Πληθυσµός περίπου όσο της Ιταλίας δεν έχει τη δυνατότητα να πληρώσει ένα γεύµα από κοτόπουλο, κρέας ή ψάρι. Για να καλύψει αυτήν την κοινωνική ανισότητα και για να αποτρέψει κοινωνικές αναταραχές στους κόλπους της, σχεδιάζει πρόγραµµα επισιτισµού απόρων. Στην ίδια ανακοίνωση, η Επιτροπή παραδέχεται ότι τα «αποθέµατα παρέµβασης» σε αγροτικά προϊόντα δεν έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τις ανάγκες αυτών των ανθρώπων. Αλλά και στο άµεσο µέλλον δεν προβλέπει να γίνεται κάτι µε την αποθεµατοποίηση προϊόντων που µπορεί να παράγει µόνη της. Με προϋπολογισµό 500 εκατοµµυρίων ευρώ, στρέφεται στην ελεύθερη αγορά για την κάλυψη των τροφίµων αυτών. Τελικά αποδεικνύεται ότι η νέα ΚΑΠ και η υποταγή της Ευρώπης στις αµερικανικές πιέσεις αποδυνάµωσαν την ισχυρή Ευρώπη από το σηµαντικότερο στρατηγικό της «όπλο»,

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∆ÚÈ‹ÌÂÚÔ ÁÈ· ÙË Ì·ÛÙ›¯·

∏

Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου και το Πολιτιστικό Ίδρυµα του Οµίλου Πειραιώς διοργάνωσαν το 11ο τριήµερο εργασίας για τη µαστίχα της Χίου στο Οµήρειο Πνευµατικό Κέντρο του δήµου Χίου από τις 17 ως τις 19 Οκτωβρίου 2008. Στόχος του τριηµέρου ήταν η προώθηση της ιστορικής έρευνας και η καταγραφή της παράδοσης σχετικά µε τους τρόπους παραγωγής, µεταποίησης, εµπορίας και κατανάλωσης της µαστίχας Χίου. Η πραγµατοποίηση του τριηµέρου συµπίπτει µε την προετοιµασία από το Π.Ι.Ο.Π. θεµατικού τεχνολογικού Μουσείου αφιερωµένου στη Μαστίχα. Βασική επιδίωξη των εργασιών του τριηµέρου θα είναι η διεπιστηµονική και διαχρονική προσέγγιση του θέµατος, καθώς και η διερεύνηση της οικονοµικής, κοινωνικής και

πολιτισµικής του διάστασης. Το πρόγραµµα των εργασιών αυτών αποτελείται από 34 συνολικά ανακοινώσεις, οι οποίες κατατέθηκαν από ένα ευρύ φάσµα ειδικοτήτων έγκριτων επιστηµόνων και επιχειρούν να αναδείξουν νέες πτυχές της ιστορίας και του πολιτισµού της µαστίχας.

Άγ. Κήρυκος

√ÏÔÎÏËÚÒıËΠÙÔ ÊÚ¿ÁÌ· ÛÙ· ∫Ô˘ÚÔ‡ÓÈ· ο µικρό ανασχετικό φράγµα στα Κουρούνια της Χίου ο∆ λοκληρώθηκε και είναι έτοιµο να δεχθεί νερό. Το έργο, που κατασκευάστηκε από τη νοµαρχία Χίου, είχε προϋπολογισµό 480.000 ευρώ και χρηµατοδοτήθηκε από πόρους της νοµαρχίας και της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η χωρητικότητα του φράγµατος είναι 16.500 κυβικά µέτρα. Το φράγµα στα Κουρούνια εντάσσεται στο συνολικό Νοµαρχιακό Σχεδιασµό για την αντιµετώπιση του αρδευτικού-υδρευτικού προβλήµατος της Χίου και στοχεύει στην άρδευση των αµπελώνων.

ŒÓ· ·ÎfiÌË ÊÚ¿ÁÌ· ˙ËÙ¿ Ë Ã›Ô˜ νοµαρχία Χίου επιδιώκει να εντάξει και να εξασφαλίσει ∏ χρηµατοδότηση για ένα ακόµη φράγµα του νησιού. Συγκεκριµένα, θέλει να εντάξει στο τοµεακό πρόγραµµα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης το φράγµα Κοντού στο Πυργί, το οποίο αναµένεται να βοηθήσει σηµαντικά στην αντιµετώπιση των αρδευτικών αναγκών της περιοχής της νοτιοδυτικής Χίου. Σε επιστολή που απέστειλε ο νοµάρχης Χίου, Πολύδωρος Λαµπρινούδης, προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέξανδρο Κοντό, ζητά την ένταξη στο πρόγραµµα «Αγροτική Ανάπτυξη» ολοκληρωµένης πρότασης, η οποία θα προβλέπει την επικαιροποίηση της παλαιότερης µελέτης, που έχει εκπονηθεί από το υπουργείο, και στη συνέχεια την κατασκευή του φράγµατος.

∑ËÙÔ‡Ó ∞ÁÚÔÓÔÌÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ πηڛ· ε οµόφωνη απόφασή του το Νοµαρχιακό Συµβούλιο ª Σάµου ζητά να αντιµετωπισθεί η µάστιγα, όπως αποκαλείται, της αποίµενης κτηνοτροφίας στην Ικαρία. Σε αυτό το πλαίσιο ζητείται η ίδρυση και στελέχωση παραρτήµατος Αγροφυλακής στο νησί. Όταν η Αγροφυλακή υπαγόταν στις νοµαρχίες, λειτουργού-

σε το Αγρονοµείο στον Άγιο Κήρυκο Ικαρίας. Με την επανίδρυση της Αγροφυλακής και την υπαγωγή της στο υπουργείο Εσωτερικών δεν προβλέφτηκε Αγρονοµείο στον Άγιο Κήρυκο, παρά το ότι διορίστηκαν αγροφύλακες εκεί. Στο ψήφισµα του Νοµαρχιακού Συµβουλίου ζητείται η άµεση σύσταση και στελέχωση του Αγρονοµείου µε άτοµα που δεν κατάγονται από την Ικαρία, γιατί η διαχείριση της κατάστασης, όπως έχει διαµορφωθεί µε την ασυδοσία της αποίµενης κτηνοτροφίας, θα φέρει σε πολύ δύσκολη θέση οποιονδήποτε τολµήσει να εφαρµόσει το νόµο και κατάγεται ή είναι µόνιµος κάτοικος του νησιού.

ªfiÓÔ Ë ª‡ÚÈÓ· ÛÙÔ Leader Μύρι∆ ηνναςένταξηστοτου δήµου πρόγραµµα LEADER εξασφάλισαν οι φορείς της Λήµνου, σε συνάντηση που είχαν στα µέσα του Οκτωβρίου µε τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλέκο Κοντό. Συγκεκριµένα, εξασφαλίστηκε η συµµετοχή όλου του δήµου Μύρινας στο συγκεκριµένο πρόγραµµα. Ο υπουργός απέρριψε το αίτηµα για συµµετοχή και χωριών από τους τρεις άλλους δήµους του νησιού, υποσχέθηκε όµως την ένταξη των δήµων Μούδρου, Νέας Κούταλης και Ατσικής στο LEADER Αλιείας, το οποίο θα χρηµατοδοτεί σηµαντικά έργα υποδοµών, αλιευτικά καταφύγια αλλά και δρόµους που οδηγούν σ’ αυτά. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, αλλά και τις νέες προϋποθέσεις που έχουν τεθεί για την ένταξη στο συγκεκριµένο πρόγραµµα, µόνο τα χωριά του δήµου Μύρινας πληρούσαν τις προδιαγραφές για συµµετοχή τους σε πρόγραµµα LEADER. Στη συνάντηση ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης δεσµεύτηκε και για την εξασφάλιση της βιωσιµότητας της Αναπτυξιακής Εταιρείας Λήµνου, η οποία διαχειρίστηκε µε µεγάλη επιτυχία την υλοποίηση όλων των προγραµµάτων τα προηγούµενα χρόνια.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

9

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∞ÁÚÔÙÈο ÚÔ˚fiÓÙ·

ªfiÏȘ 1% ÙˆÓ ÂÍ·ÁˆÁÒÓ ·fi ÙÔ ‚fiÚÂÈÔ ∞ÈÁ·›Ô

£

λιβερή είναι η εικόνα που παρουσιάζουν οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων του βορείου Αιγαίου για το 2007. Η µελέτη του Συνδέσµου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, που παρουσιάσθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 30 Οκτωβρίου, έδειξε ότι ο πρωτογενής τοµέας των νησιών µας δεν έχει εξαγωγικό προσανατολισµό. Είναι κι αυτό ένα σύµπτωµα της γενικότερης καχεξίας του πρωτογενή τοµέα στα νησιά του Αιγαίου. Ο κλάδος που παρουσιάζει τη σηµαντικότερη άνοδο είναι ο τοµέας των παρασκευασµάτων κρεάτων και ψαριών, ο οποίος το 2003 είχε δώσει εξαγωγές ύψους 3,7 εκατοµµυρίων ευρώ και το 2007 έφθασε στα 15 εκατ. ευρώ. Επίσης άνοδο παρουσιάζουν οι γόµες και οι ρητίνες, αφού οι εξαγωγές τους, από τα 2,4 εκατοµµύρια, έφθασαν τα 7,1 εκατοµµύρια ευρώ. Κάµψη παρουσιάζεται στις εξαγωγές των ποτών αλλά και στις εξαγωγές ελαιόλαδων. Συγκεκριµένα, οι εξαγωγές ελαιόλαδου και άλλων λιπών έχουν υποχωρήσει από τα 17,1 εκατοµµύρια ευρώ στα 1,6 εκατοµµύρια ευρώ, κάτι που είναι αποτέλεσµα της πολύ µειωµένης παραγωγής ελαιόλαδου.

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Από τους τρεις νοµούς του βορείου Αιγαίου, ο µόνος που παρουσιάζει άνοδο των εξαγωγών είναι ο νοµός της Χίου. Εκεί δηλαδή που συγκεντρώνεται ο βασικός όγκος των ιχθυοκαλλιεργητικών µονάδων. Η Σάµος εµφανίζει µια σχεδόν σταθερή κίνηση, µε τάσεις µείωσης των εξαγωγών. Ο νοµός Λέσβου εµφανίζει µεγάλο όγκο εξαγωγών τις χρονιές που υπάρχει παραγωγή ελαιόλαδου και µεγάλη κάµψη τις χρονιές που δεν υπάρχει παραγωγή. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων από τα νησιά του βορείου Αιγαίου είναι ένα πολύ µικρό ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Περιφέρειάς µας. Συγκεκριµένα, το 2003 αποτελούσαν µόλις το 1,20% και το 2007 µόλις και µετά βίας σκαρφάλωσαν στο 1,43%. Σε πανελλαδικό επίπεδο οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων του βορείου Αιγαίου αποτελούν µόλις το 1% των συνολικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων της χώρας µας. Αξίζει εδώ να σηµειωθεί ότι σε τρεις Περιφέρειες της χώρας, την Κεντρική Μακεδονία, την Πελοπόννησο και την Αττική, συγκεντρώνεται το 70% των εξαγωγών. Το βαρύ πυροβολικό των ελληνικών εξαγωγών αγροτι-

ÚÂÔÚÙ¿˙

M Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων από τα νησιά του βορείου Αιγαίου είναι ένα πολύ µικρό ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Περιφέρειάς µας .

L

κών προϊόντων είναι τα παρασκευάσµατα φρούτων και λαχανικών, δηλαδή οι κονσερβοποιηµένες κοµπόστες. Ακολουθούν οι εξαγωγές καπνού, ένας κλάδος όµως που παρουσιάζει ραγδαία πτώση, καθώς έχουµε µεγάλη µείωση της παραγωγής καπνού στη χώρα µας. Την τρίτη θέση καταλαµβάνουν τα νωπά φρούτα, ενώ µεγάλη ανάκαµψη παρουσιάζουν οι εξαγωγές γαλακτοκοµικών προϊόντων. Συγκεκριµένα, από τα 31,3 εκατοµµύρια ευρώ που ήταν το 2003, έφθασαν στα 62,3 εκατοµµύρια ευρώ το 2007. Την πέµπτη θέση καταλαµβάνουν τα δηµητριακά, που οι εξαγωγές τους ανήλθαν στα 61,3 εκατοµµύρια ευρώ το 2007, από τα 32,8 που ήταν το 2003.

™∂µ∂ - ¶∞™∂°∂™ Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της µελέτης ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, κ. Θωµαΐδης, αναφέρθηκε στη σηµαντική συνεισφορά του αγροτικού κλάδου στις ελληνικές εξαγωγές, καθώς για το 2007 αποτελεί το 17,8% του συνολικού εξαγωγικού όγκου της χώρας. Είναι γεγονός ότι ο κλάδος των αγροτικών παραδοσιακά αποτελούσε κλάδο αιχµής για την ελληνική οικονοµία, ωστόσο τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία δεν είναι το ίδιο ενθαρρυντικά. Πιο συγκεκριµένα, το 2007 οι αγροτικές εξαγωγές παρουσίασαν µηδενική αύξηση, ενώ αντιθέτως το σύνολο των ελληνικών εξαγωγών αυξήθηκαν για το ίδιο έτος κατά 3%. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων στην πενταετία 2003 - 2007 δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν σε αξία το φράγµα των 3 δισ. ευρώ. Είναι γεγονός ότι οι ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων δεν ακολουθούν την αυξητική τάση που παρουσιάζει ένα µεγάλο ποσοστό των ευρωπαϊκών οικονοµιών στον αγροτικό κλάδο. Ενδεικτικά, για την πενταετία 2003 - 2007 οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της Πολωνίας «έτρεξαν» µε µέσο ετήσιο ρυθµό 36,7%, της Τσεχίας µε 36,2%, της Λιθουανίας άνω του 50% και της Σλοβακίας σχεδόν 40%. Ο γενικός γραµµατέας της ΠΑΣΕΓΕΣ, κ. Αχιλλέας Καραγκιοζόπουλος, εξέφρασε την ανησυχία του για τα ολοένα

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

και αυξανόµενα προβλήµατα που αντιµετωπίζει το τελευταίο χρονικό διάστηµα ο αγροτικός κλάδος. Ο κ. Καραγκιοζόπουλος επεσήµανε την ανάγκη για τη λήψη γενναίων µέτρων στήριξης των οικονοµικά ασθενέστερων, µέσω παρεµβάσεων για τη µείωση του κόστους παραγωγής στον πρωτογενή τοµέα, τη σηµαντική αύξηση των επενδύσεων στο γεωργικό τοµέα και την απρόσκοπτη χρηµατοδότηση του προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο έχει µείνει αρκετά πίσω στη υλοποίησή του. Για την αποτελεσµατικότερη προώθηση των ελληνικών εξαγωγών ο ΣΕΒΕ προτείνει: ∆ηµιουργία παρατηρητηρίου εξαγωγιµότητας αγροτικών προϊόντων. Χρηµατοδότηση και ενίσχυση των αγροτών. Υλοποίηση Ολοκληρωµένων Προγραµµάτων Regional Marketing. Τυποποίηση και Πιστοποίηση της ποιότητας. Βιώσιµη ανάπτυξη: Υλοποίηση δράσεων µε γνώµονα την ορθολογική και ελεγχόµενη αξιοποίηση του φυσικού πλούτου και την επίτευξη της διάρκειας στην παραγωγή. Νέες, εναλλακτικές µορφές καλλιέργειας. Έµφαση στο ανθρώπινο δυναµικό: Προσέλκυση νέων αγροτών, µε γνώσεις και καινοτόµες ιδέες για την ποιοτική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου. Ο γενικός γραµµατέας της ΠΑΣΕΓΕΣ πρότεινε: Πάγωµα των οφειλών των Συνεταιριστικών Οργανώσεων και όλων των µικροµεσαίων επιχειρήσεων για τουλάχιστον µία τριετία, καθώς η εγγυοδοσία των 28 δισ. ευρώ προς τις τράπεζες, χωρίς την κυκλοφορία του χρήµατος, δεν έχει κανένα νόηµα. Αναπροσαρµογή του προϋπολογισµού µε γενναία αύξηση του κονδυλίου για το Πρόγραµµα ∆ηµόσιων Επενδύσεων. Το Π∆Ε του αγροτικού τοµέα χρειάζεται γενναία αύξηση, γιατί οι ανάγκες επενδύσεων είναι τεράστιες. Πιο συγκεκριµένα, για τις δαπάνες του Π∆Ε στον αγροτικό τοµέα παρατηρείται µια µείωση από 379 εκ. € το 2008 σε 313 εκατ. € το 2009, µείωση της τάξης του 17,4%. Αύξηση και ορθολογική επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης πετρελαίου στους αγρότες, µε βάση τα πραγµατικά στοιχεία, καθώς το ποσό που πιστώθηκαν φέτος οι αγρότες ανήλθε σε 116 εκατ. €, έναντι 229 εκατ. € που είχε εκτιµήσει η ΠΑΣΕΓΕΣ. Εναλλακτικά µπορεί να εξεταστεί αύξηση της επιστροφής ΕΦΚ µε συντελεστή 4% επί ακαθάριστων εσόδων, µε επιπλέον κόστος 44 εκατ. €. Αναπροσαρµογή του συντελεστή επιστροφής ΦΠΑ στους αγρότες µε ενιαίο συντελεστή 12% τουλάχιστον, για όλους τους κλάδους της φυτικής και ζωικής παραγωγής.

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË µ·ÁÁ¤Ï˘ ∞ÚÁ‡Ú˘

∏ ΢‚¤ÚÓËÛË ÛÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ηÚÙ¤Ï

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στο Νίκο Μανάβη

™

υνεταιριστής, υφυπουργός Γεωργίας και τώρα βουλευτής Ιωαννίνων και εισηγητής στον Κοινοβουλευτικό Τοµέα Έργου Αγροτικής Ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ, ο Βαγγέλης Αργύρης είναι από τους ανθρώπους που γνωρίζουν όσο λίγοι τον αγροτικό τοµέα. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Νησιωτικό Αγρόκτηµα» µιλάει ανοιχτά. Αναφέρεται στα λάθη του ΠΑΣΟΚ, κάνει σκληρή κριτική στη σηµερινή πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και χτυπάει το καµπανάκι του κινδύνου, υπογραµµίζοντας ότι θα έρθουν πολύ δύσκολες µέρες για τους αγρότες της αν δεν αλλάξει η πολιτική της κυβέρνησης για την αξιοποίηση των πόρων του προγράµµατος αγροτικής ανάπτυξης.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

13

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË Κύριε Αργύρη, έχετε διατελέσει υφυπουργός Γεωργίας και είστε από τους ανθρώπους που γνωρίζουν πολύ καλά τον αγροτικό τοµέα. Την τρέχουσα δεκαετία ο αγροτικός κόσµος της χώρας µας βλέπει µια ραγδαία συρρίκνωση του εισοδήµατός του. Είναι αυτό αποτέλεσµα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής ή ευθύνεται η πολιτική της κυβέρνησης; «Τα όποια αρνητικά της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής πολλαπλασιάστηκαν από την πολιτική της κυβέρνησης. Οι Έλληνες αγρότες που εµπιστεύτηκαν τη Νέα ∆ηµοκρατία το 2004 προσδοκούσαν πολλά και περίµεναν να ζήσουν καλύτερες ηµέρες. Πολύ γρήγορα ήρθε η απογοήτευση, κυριάρχησε η ανασφάλεια και τώρα, µετά από πέντε χρόνια, κυριαρχεί η απαισιοδοξία και ο φόβος για το µέλλον. Οι τραγικά χαµηλές τιµές που πιέζονται όλο και προς τα κάτω από τους µεσάζοντες, το υπέρογκο κόστος παραγωγής προς όφελος των εµπόρων των αγροτικών εφοδίων, η ανικανότητα της κυβέρνησης να δώσει τις ενισχύσεις δίκαια και στην ώρα τους, η υστέρηση στην αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισµό του τοµέα, έφερε τα σηµερινά δυσάρεστα αποτελέσµατα στο αγροτικό εισόδηµα και στην αγροτική ανάπτυξη. Η έλλειψη σχεδίου και στρατηγικής, η επιλογή πολιτικής στήριξης των καρτέλ, η εµµονή για ικανοποίηση των γαλάζιων παιδιών, αποτέλεσαν τροχοπέδη για την ανάπτυξη του αγροτικού µας τοµέα.» Η συµφωνία για την αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής έγινε το καλοκαίρι του 2003, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Αργότερα βέβαια έγιναν κι άλλες επιµέρους ρυθµίσεις. Πιστεύετε ότι ο τρόπος που εφαρµόζεται η νέα ΚΑΠ στη χώρα µας µπορούσε να είναι καλύτερος; Τι διαφορετικό θα µπορούσε να έχει γίνει µε την κατανοµή του εθνικού αποθέµατος και των ποιοτικών παρακρατηµάτων; «Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ έδωσαν την οικονοµική ασφάλεια στον αγρότη µέχρι το 2013 για να αντέξει τις αλλαγές και να µπορέσει να προσαρµοστεί στα νέα δεδοµένα. Η κυβέρνηση αναλαµβάνοντας την εξουσία είχε την υποχρέωση να διαπραγµατευτεί για τις επιµέρους πολιτικές στον καπνό, το λάδι, το βαµβάκι, τα τεύτλα, τα οπωροκηπευτικά, και η αποτυχία της ήταν µια κακή αρχή για την εφαρµογή της νέας ΚΑΠ. Στη συνέχεια, το πολιτικό και χρηµατοδοτικό πλαίσιο της προώθησης της ποιοτικής γεωργίας που είχε δηµιουργήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, µε την παραγωγή προϊόντων επώνυµων, παραδοσιακών, βιολογικών, ολοκληρωµένης διαχείρισης της παραγωγής, µε µεθόδους που σέβονται το περιβάλλον και ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς, δεν ήταν στις προτεραιότητες της κυβέρνησης της Νέας ∆ηµοκρατίας. Παρά τις βαρύγδουπες προεκλογικές εξαγγελίες για στήριξη του αγροτικού τοµέα και του αγροτικού εισοδήµατος, στην πράξη ακυρώθηκε από την κυβέρνηση ο σεβασµός που ο-

14 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

φείλουµε στην προσφορά του τοµέα και των αγροτών στην οικονοµία και την ελληνική ύπαιθρο. Η αδιαφανής κατανοµή των δικαιωµάτων, η διανοµή του εθνικού αποθέµατος και των ποιοτικών παρακρατηµάτων, χωρίς αντικειµενικά κριτήρια, έγινε στα χέρια της κυβέρνησης, όχι εργαλείο ποιοτικής ανάπτυξης και προώθησης του αγροτικού µας τοµέα, αλλά εργαλείο ρουσφετολογικό για εξυπηρέτηση των ηµετέρων. Φανταστείτε ότι τα ποιοτικά παρακρατήµατα, ενώ θεσπίστηκαν από την κυβέρνηση σε υψηλά ποσοστά και λείπουν από τις τσέπες των αγροτών 250 εκατοµµύρια ευρώ ετησίως, δεν επιστρέφουν σε αυτούς µε τη µορφή δράσεων ποιοτικής αναβάθµισης της γεωργίας. Αυτό δεν είναι αγροτική πολιτική, είναι κάτι άλλο για το οποίο η κυβέρνηση θα λογοδοτήσει.» Πώς κρίνετε τη στάση της κυβέρνησης στις διαπραγµατεύσεις για την ενδιάµεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (health check); Πιστεύετε ότι υπερασπίζεται µε επάρκεια τα συµφέροντα των Ελλήνων αγροτών; «Όπως σε όλα τα µεγάλα θέµατα, έτσι και τώρα, το µόνο που γνωρίζουν οι αγρότες είναι ο τίτλος «τεστ υγείας», ότι θα γίνει µια αναθεώρηση. ∆εν έχει προηγηθεί καµµία συζήτηση, ούτε σε επίπεδο φορέων των αγροτών, ούτε και µέσα στη Βουλή, παρό-

M Θέλουµε τον αγρότη βασικό κρίκο της περιφερειακής ανάπτυξης.

L

τι επανειληµµένως έχουµε καλέσει τον υπουργό για ανάλογες συζητήσεις. Η ουσία βρίσκεται στην απουσία σχεδίου, οράµατος και στρατηγικής από την κυβέρνηση στον αγροτικό τοµέα. Ελλείψει αυτής της βασικής προϋπόθεσης, δε δύναται να είναι επαρκής η υπεράσπιση των ελληνικών συµφερόντων του αγροτικού τοµέα όταν δεν έχεις ξεκαθαρίσει τι ακριβώς επιδιώκεις για να προσπαθήσεις και να το επιβάλεις. Η κυβέρνηση απέδειξε ότι δεν έχει το κύρος που είχαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ στο εξωτερικό. Η κυβέρνηση και οι υπουργοί της είναι ουραγοί και όχι συνδιαµορφωτές των εξελίξεων. Άγονται και φέρονται όπως µε το παράδειγµα του καπνού, όπου στις διαπραγµατεύσεις του 2004 αφαίρεσαν το 50% των επιδοτήσεων του καπνού από τις τσέπες των παραγωγών υπέρ της αγροτικής ανάπτυξης. Μετά από πιέσεις των αγροτών και του ΠΑΣΟΚ από τη θέση της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι στις διαπραγµατεύσεις της ενδιάµεσης αναθεώρησης θα προσπαθούσε να διορθώσει το λάθος της. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση αυτή µάς έχει αφαιρέσει το δικαίωµα να ελπίζουµε ότι θα µας εκπλήξει, αποκτώντας ξαφνικά διαπραγµατευτικές ικανότητες στα πλαίσια των συζητήσεων για την ενδιάµεση αναθεώρηση της ΚΑΠ.» Με βάση τα δεδοµένα που διαµορφώνονται στον κόσµο και στην Ευρώπη από τη διατροφική κρίση και από την οικονοµική κρίση, θεωρείτε ότι το πλαίσιο µέσα στο οποίο κινείται η ενδιάµεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (health check) είναι ικανοποιητικό; ∆ηλαδή, µπορεί να διαµορφώνει µια νέα δυναµική για την ευρωπαϊκή αγροτική παραγωγή και να δώσει λύση στα επισιτιστικά προβλήµατα που δηµιουργούνται στα κράτηµέλη; «Είναι γεγονός ότι η Κοινή Αγροτική Πολιτική προσπαθεί να προλάβει τις ταχύτατες παγκόσµιες οικονοµικές και κοινωνικές εξελίξεις. Η ενδιάµεση αναθεώρησή της είναι µια προσπάθεια προσαρµογής που προκαλεί πολλές συζητήσεις, διαφωνίες, και βλέπουµε πόσο δύσκολα παίρνονται οι τελικές αποφάσεις. Όπως βλέπουµε και πόσο εύκολα µπορεί η Ε.Ε. να “πάρει πίσω” µια απόφασή της λόγω έκτακτων αναγκών, όπως έγινε µε την έλλειψη στην παγκόσµια παραγωγή των σιτηρών. Αναγκάστηκε να αφαιρέσει το µέτρο της υποχρεωτικής αγρανάπαυσης για να καλλιεργηθούν περισσότερες εκτάσεις στην Ενωµένη Ευρώπη µε σιτάρι. Αυτό όµως που πρέπει να είναι σταθερός στόχος και να διασφαλίσει η Κοινή Αγροτική Πολιτική, είναι η συνέχεια

Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË της αγροτικής παραγωγής στην Ευρώπη µε την αντίστοιχη χρηµατοδότηση και η προσφορά στον Ευρωπαίο καταναλωτή ποιοτικών και ασφαλών για την υγεία αγροτικών προϊόντων, παραγόµενων σε αρµονία µε το φυσικό περιβάλλον της Ευρώπης.» Ως βουλευτής Ιωαννίνων γνωρίζετε πολύ καλά τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι. Φέτος το κόστος των ζωοτροφών µειώνεται, ωστόσο οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε αναβρασµό για τις χαµηλές τιµές του γάλακτος. Πρόκειται για ένα πρόβληµα που δεν προέκυψε σήµερα και θυµάµαι ότι στη Μυτιλήνη γίνονται κινητοποιήσεις από τους κτηνοτρόφους της Λέσβου από το 1995 για τις χαµηλές τιµές του γάλακτος. Γιατί όλα αυτά τα χρόνια οι κυβερνήσεις, τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της Ν.∆., δεν κατάφεραν να δώσουν λύση σε αυτό το ζήτηµα; «∆εν µπορώ να µην παραδεχτώ ότι ο κτηνοτροφικός τοµέας δεν κατάφερε τα προηγούµενα χρόνια να αναπτυχθεί και να εκσυγχρονισθεί στο βαθµό που θα µπορούσε και του άξιζε. Αυτό, στην πολιτική της ποσότητας που εφήρµοζε η ΚΑΠ, ήταν µειονέκτηµα, όµως σήµερα µε τη νέα ΚΑΠ και τη στροφή στην ποιότητα αυτό αποτελεί συγκριτικό µας πλεονέκτηµα που οφείλουµε να το αξιοποιήσουµε. Η τελεσίδικη κατοχύρωση της φέτας ως προϊόντος Προστατευόµενης Προέλευσης, δικαιούµενο να παράγεται µόνο στην Ελλάδα, και η συνεχώς αυξανόµενη ζήτησή της, δεν µπορεί να µας αφήσει αδρανείς. Επιπλέον, η αναγκαστική από τη νέα ΚΑΠ και τις ανάγκες της αγοράς εγκατάλειψη παραδοσιακών καλλιεργειών δίνει τη δυνατότητα να παραδώσουµε στην κτηνοτροφία ένα µεγάλο ποσοστό των εκτάσεων αυτών και να καλλιεργηθούν µε κτηνοτροφικά φυτά. Η λύση, λοιπόν, είναι µπροστά µας και η κτηνοτροφία στο πρόγραµµα του ΠΑΣΟΚ αποτελεί ιδιαίτερο κεφάλαιο, όπου προτείνονται οι δράσεις για την ανάπτυξή της, όπως έχει κατοχυρωθεί στις συνειδήσεις µας, ως µια δραστηριότητα απολύτως συµβατή µε το περιβάλλον της ελληνικής περιφέρειας. Σε αυτό το σχεδιασµό ο Έλληνας κτηνοτρόφος στηρίζεται, τόσο για ένα αξιοπρεπές εισόδηµα, όσο και για τον εκσυγχρονισµό της µονάδας του, συνδυάζοντας την ποιοτική παραγωγή µε την ασφάλεια και την υγιεινή των ζώων, την περιβαλλοντική συνείδηση και τα οφέλη της, κοινωνικά, ακόµη και οικονοµικά.» Θεωρείτε επαρκείς τις χρηµατοδοτήσεις που έχει εξασφαλίσει το πρόγραµµα «Αλέξανδρος Μπαλτατζής » για την αναδιάρθρωση του αγροτικού τοµέα; Θα βοηθήσει τους αγρότες µας να γίνουν ανταγωνιστικοί και να επιβιώσουν; «Το Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης της ∆΄ Προγραµµατικής Περιόδου είναι σηµαντικά µειωµένο σε σχέση µε τα διαθέσιµα κονδύλια του Γ΄ ΚΠΣ, παρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου του πρωθυ-

16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

πουργού, κ. Καραµανλή. Έχουµε, λοιπόν, άλλη µια διαπραγµατευτική αποτυχία της κυβέρνησης που µεταφράζεται σε 22% λιγότερα κονδύλια από το προηγούµενο πρόγραµµα για την ελληνική περιφέρεια. Για να καλυφθεί αυτή η αδυναµία, ο κ. υπουργός περιφέρεται σαν Άι-Βασίλης και µοιράζει αφειδώς υποσχέσεις χωρίς σχέδιο και πρόγραµµα και ενώ γνωρίζει ότι δεν µπορούν να πραγµατοποιηθούν. Όλα αυτά, στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής της κυβέρνησης να επικεντρώνεται στην κάλυψη των δηµοσιονοµικών στοιχείων, αδιαφορώντας και αφαιρώντας ακόµη και από την αγροτική ανάπτυξη. Αν, δε, συνυπολογίσουµε και τη χρηµατοδότηση των έργων-γέφυρες από το Γ΄ ΚΠΣ, που αφειδώς και εκτός προγραµµατισµού και σχεδιασµού έταξε στους ηµετέρους η κυβέρνηση, καταλαβαίνετε ότι τα διαθέσιµα κονδύλια για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισµό του αγροτικού µας τοµέα µειώνονται περαιτέρω. Το σηµαντικότερο είναι ότι το Πρόγραµµα ακολουθεί την ίδια επικοινωνιακή τακτική της κυβέρνησης, όπου βάζουµε έναν τίτλο «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», και στην ουσία δεν υπάρχει σχεδιασµός, δεν προωθείται η αναδιάρθρωση του αγροτικού τοµέα, αφού υποχρηµατοδοτούνται δράσεις για την ποιότητα, την ανάπτυξη και την επιχειρηµατικότητα. Αυτό, αν δεν το προσέξουµε, θα σηµατοδοτήσει µια περίοδο οικονοµικής και κοινωνικής αποσταθεροποίησης στις αγροτικές περιοχές της χώρας, µε δυσµενείς επιπτώσεις στο εισόδηµα και την ποιότητα ζωής του Έλληνα αγρότη και την εγκατάλειψη του επαγγέλµατος και των αγροτικών περιοχών, κυρίως από τους νέους.» Πώς κρίνετε τον κτηνοτροφικό νόµο που πρόσφατα πέρασε από τη Βουλή; «Περίµεναν οι κτηνοτρόφοι δύο χρόνια το πολυεξαγγελλόµενο από την κυβέρνηση και το υπουργείο κτηνοτροφικό νοµοσχέδιο. Το πόσο σηµαντικό ήταν τελικά για την κυβέρνηση, φάνηκε από το χρόνο

M

Η αδιαφανής κατανοµή των δικαιωµάτων, του εθνικού αποθέµατος και των ποιοτικών παρακρατηµάτων, έγινε στα χέρια της κυβέρνησης εργαλείο ρουσφετολογικό για εξυπηρέτηση των ηµετέρων.

L

που το έθεσε για συζήτηση και ψηφοφορία στη Βουλή, εν µέσω θερινών διακοπών και κατόπιν πιέσεων από τις αγανακτισµένες φωνές και τις κινητοποιήσεις των κτηνοτρόφων. Χαρακτηριστικό του κτηνοτροφικού νοµοσχεδίου είναι ότι το µισό και πλέον δεν αφορά την κτηνοτροφία, αλλά γραφειοκρατικού τύπου ρυθµίσεις, ενώ αφήνει εκκρεµή πολλά από τα ζητήµατα που οδηγούν τον κτηνοτροφικό κόσµο της χώρας στους δρόµους. Τα σοβαρά προβλήµατα, που δηµιούργησε η κυβέρνηση και τα καρτέλ στον κλάδο, δε λύνονται µε νόµους και µέτρα-ασπιρίνες. Λείπει από την κυβέρνηση ένα ολοκληρωµένο σχέδιο για την ανάπτυξη της ελληνικής κτηνοτροφίας και αυτό αποτυπώνεται καθαρά στο πρόσφατο κτηνοτροφικό νοµοσχέδιο, αλλά και στη σηµερινή απογοητευτική εικόνα που παρουσιάζει ο κτηνοτροφικός κλάδος και στη δεινή οικονοµική κατάσταση του Έλληνα κτηνοτρόφου, που χειροτερεύει καθηµερινώς. Η κυβέρνηση που έφερε αυτό το νόµο, η ίδια γιγάντωσε και τα καρτέλ.» Μπορεί αυτός ο νόµος να λειτουργήσει ως αντίβαρο στη ζηµιά που προκάλεσαν και προκαλούν στον κλάδο τα καρτέλ, που συνέθλιψαν το εισόδηµα του κτηνοτρόφου; «Ασφαλώς όχι.» Οι έρευνες που έχει κάνει τα προηγούµενα χρόνια η ΠΑΣΕΓΕΣ δείχνουν ότι υπάρχουν πολύ µεγάλες αποκλίσεις τιµών από το χωράφι ως το ράφι. Οι αγρότες µας φωνάζουν ότι υποχρεώνονται να πουλήσουν τα προϊόντα τους κάτω από το κόστος παραγωγής και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που αυτά τους µένουν απούλητα. Ποιος ευθύνεται για την απορρύθµιση της αγοράς των τροφίµων; «Η διαµόρφωση σήµερα των τιµών παραγωγού γίνεται µε όρους ασύδοτης αγοράς µε τις πλάτες της κυβέρνησης. Αυτό από µόνο του δηµιουργεί ανασφάλεια στον αγρότη, που αδυνατεί να αντεπεξέλθει στους νέους κανόνες του “παιχνιδιού”. Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται και η µεγάλη ευθύνη της κυβέρνησης της Νέας ∆ηµοκρατίας. Άφησε τους αγρότες στο έλεος των εµπόρων, των µεσαζόντων, εξέθρεψε τα καρ-

τέλ. Είναι θέµα καθαρά πολιτικών επιλογών. ∆ιαλέγεις µε ποιόν είσαι και ποίων τα συµφέροντα υπηρετείς και εξυπηρετείς.» Στις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενδιάµεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής τέθηκε ως ζήτηµα να κοπούν οι επιδοτήσεις από τους µικρούς παραγωγούς, που είτε παίρνουν λιγότερα από 250 ευρώ είτε καλλιεργούν λιγότερα από 10 στρέµµατα. Φαίνεται ότι η πρόταση αυτή δεν πέρασε από την Επιτροπή Γεωργίας της Ευρωβουλής. Ωστόσο υπάρχει ένα ζήτηµα πρέπει τα ευεργετικά µέτρα που ισχύουν για τους κατά κύριο επάγγελµα αγρότες να ισχύουν και για τους µικρούς ή όχι; Ποια είναι η δική σας θέση για το ζήτηµα αυτό; «Η ελληνική γεωργία στηρίχτηκε στους µικρούς παραγωγούς που αποτέλεσαν τη δυναµική της. Αυτό που τους αφήνει ανυπεράσπιστους και µικρούς είναι η απουσία κλαδικών συνεταιρισµών, που θα συνένωνε, θα µεταποιούσε και θα εµπορευόταν την παραγωγή τους. Είµαστε αντίθετοι µε την απόφαση της Ε.Ε., γιατί στην Ελλάδα ο περιορισµός αυτός αφορά 207.000 δικαιούχους και επιδοτήσεις 50 εκατοµµυρίων ευρώ. ∆εν πιστεύουµε ότι θα σωθούν τα δηµοσιονοµικά της Ε.Ε. από την περικοπή αυτή και εν πάση περιπτώσει ας είναι οι πλέον εύρωστοι οικονοµικά της Ε.Ε. αυτοί που θα “πληρώσουν τη νύφη” και όχι ο µικρός κλήρος των Ελλήνων αγροτών.» Στις εκλογές του Μαρτίου του 2004 φάνηκε ότι οι αγρότες γύρισαν την πλάτη στο ΠΑΣΟΚ. Το κόµµα σας έχει κατανοήσει γιατί συνέβη αυτό; Έχει αλλάξει αυτή η κατάσταση και τι έχει να προτείνει σήµερα στους αγρότες το ΠΑΣΟΚ; Το ΠΑΣΟΚ για τα λάθη του τιµωρήθηκε και από τους αγρότες και οδηγήθηκε στην αντιπολίτευση. Έγινε µεγάλη συζήτηση µέσα στα όργανά µας και µε τον αγροτικό κόσµο σε όλη τη χώρα, για όλα αυτά που έκαναν τους πολίτες να γυρίσουν την πλάτη στο ΠΑΣΟΚ. Κατανοήσαµε ότι οι καλύτερες µέρες θα υπάρξουν για τον Έλληνα αγρότη, αν καταφέρουµε να γίνει το επάγγελµα επιλογή. Και θα γίνει επιλογή όταν η διαµονή στην ύπαιθρο αποκτήσει όλα τα αστικά προνόµια σε υποδοµές, λ.χ. υγείας, παιδείας, ψυχαγωγίας, πολιτισµού. Όταν δηµιουργηθούν υπηρεσίες µιας στάσης για την εξυπηρέτηση του αγρότη. Όταν ο αγρότης γίνει ο βασικός κρίκος στην αλυσίδα της περιφερειακής ανάπτυξης, που είναι η αιχµή του δόρατος στο πρόγραµµα του ΠΑΣΟΚ. Όταν παράγει στο όνοµα της ποιοτικής ταυτότητας των ελληνικών αγροτικών προϊόντων και της προστασίας του περιβάλλοντος. Αυτό είναι το στοίχηµα του ΠΑΣΟΚ για τον Έλληνα αγρότη και τον αγροτικό µας τοµέα. Γι’ αυτό θέλουµε την εµπιστοσύνη του, δεν υπάρχει χρόνος για σπατάλη, έπρεπε να είχαµε ξεκινήσει χθες. Κύριε υπουργέ, σας ευχαριστούµε για τη συνέντευξη.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

17

ÚÂÔÚÙ¿˙ Àfi ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙÔ ÓÔÌÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ŒÓˆÛ˘ √ÈÓÔÔÈËÙÈÎÒÓ ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÒÓ ™¿ÌÔ˘

ΑΡΘΡΟ του Μανώλη Τσακαλάκη Γενικού ∆ιευθυντή ΕΟΣ Σάµου

¡fiÌÔ˜ 6085: ¶ÂÚ› ÔÚÁ·ÓÒÛˆ˜ Ù˘ ÔÈÓÔ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ™¿ÌÔ˘

Άρθρο 1: Εις εκάστην κοινότητα ή πλείονας τοιαύτας, της νήσου Σάµου, ως και εις τον ∆ήµον Λιµένος Βα«Ά θέος Σάµου χωριστά ή οµού µετά Κοινότητος, συνιστάται εις Οινοποιητικός Συνεταιρισµός, ου µέλη είναι υποχρεωτικώς πάντες οι εν τη περιφερεία αυτού αµπελοκτήµονες.» «Άρθρο 5: Εις την έδραν του νοµού Σάµου ιδρύεται ένωσις των εν τοις ηγουµένοις άρθροις συνεταιρισµών, εις ήν µετέχουσιν ούτοι. Τίτλος της ενώσεως ταύτης είναι: “Ενωσις Οινοποιητικών Συνεταιρισµών Σάµου”. Σκοπός της ενώσεως ταύτης είναι, η δια παντός νοµίµου µέσου προστασία της οινοπαραγωγής Σάµου, η συγκέντρωσις αυτής, η επεξεργασία, η οινοποίησις τη συνεργασία των µελών Συνεταιρισµών, και η υπό ενιαίαν διεύθυνσιν διάθεσις και κατανάλωσις των οίνων τούτων, ως και η ενίσχυσις ηθικώς και υλικώς των µελών συνεταιρισµών. Αι λεπτοµέρειαι των µέσων της εκπληρώσεως των σκοπών τούτων ορισθήσονται δια του καταστατικού της Ενώσεως». χώθηκε καταλλήλως. ∆ηµιούργησε επίσης δίκτυο αάπως έτσι ξεκίνησε το 1934 η ντιπροσώπων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ένωση Οινοποιητικών ΣυνεταιΠέρα από τη διασφάλιση του εισοδήµατος των ρισµών Σάµου. Είχε προηγηθεί µααµπελοκαλλιεργητών, διασφάλισε διαχρονικά και κρά περίοδος σταδιακής οικονοµικής εξαθλίωσης των αµπελουργών, την ποιότητα των παραγόµενων οίνων «ΣΑΜΟΣ». Σ’ αυτήν τη συνεχή αναβάθµιση της ποιότητας των οίοι οποίοι ήταν όµηροι στα χέρια των οινεµπόρων. Υπήρχε µόνιµη αβεβαιότητα για την τιµή και το χρό- νων «ΣΑΜΟΣ», σηµαντικότατο ρόλο έπαιξε ο 6085, αφού χάρη στην απουσία ιδιωτών, δεν υπήρξαν φαινο παραλαβής που όριζαν εκβιαστικά οι οινέµπονόµενα προσµίξεων µε ξένα φθηνά κρασιά ή υποροι, ενώ κάποιες προηγούµενες προσπάθειες συβαθµισµένα (χάριν του κέρδους) κρασιά «ΣΑΜΟΣ», νεταιριστικής οινοποίησης είχαν αποτύχει. Στις 11 Απριλίου 1934 συνέρχεται η Α΄ Γενική Συνέ- ως συνέβη κατά κόρον σε άλλες ελληνικές περιολευση που καταρτίζει και ψηφίζει το καταστατικό και χές. Η ονοµασία προέλευσης «ΣΑΜΟΣ» ήταν πάντα το πρώτο διοικητικό συµβούλιο της Ε.Ο.Σ.Σ.. Όργανα ταυτόσηµη µε υψηλή ποιότητα. της Ενώσεως είναι το διοικητικό συµβούλιο, το προε- ¢ÈÂıÓ‹˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË δρείο, ο γενικός διευθυντής και παλαιότερα και το ε- Το 1955 ήλθε η πρώτη σηµαντική αναγνώριση για ποπτικό συµβούλιο. Η γενική συνέλευση, το ανώτατο τα κρασιά «ΣΑΜΟΣ» από τη Γαλλία, και το V.D.L. όργανο, αποτελείται από τους αντιπροσώπους των SAMOS έγινε το πρώτο και µόνο ελληνικό κρασί πρωτοβάθµιων Συνεταιρισµών. Σήµερα κάθε Συνεται- που εισαγόταν εκτός ποσοστώσεως στη Γαλλία. Στη ρισµός έχει ένα µέχρι πέντε αντιπροσώπους, ανάλο- Συµφωνία των Αθηνών το 1962, για τη σύνδεση Ελλάδας - ΕΟΚ και στο πρωτόκολλο 14, περιλήφθηγα µε την παραγωγή του. Η γενική συνέλευση εκλέγει τα έξι αιρετά µέλη του κε ειδική διάταξη για τις εισαγωγές γλυκών κρασιών διοικητικού συµβουλίου. Αρχικά το ∆.Σ. ήταν εννε- «ΣΑΜΟΣ» στη Γαλλία, η οποία επεκτάθηκε στο Βέλαµελές, αφού πέρα από τα αιρετά µέλη συµµετείχαν γιο, την Ολλανδία και το Λουξεµβούργο. Μεταγενέο διευθυντής της διευθύνσεως Γεωργίας νοµού στερα, χάρη στον Κανονισµό 1019/1970 απαλλάσΣάµου, ο διευθυντής ΑΤΕ Σάµου και ο πρόεδρος του σονταν της αντισταθµιστικής εισφοράς. Γεωργικού Επιµελητηρίου Σάµου. Ο τελευταίος σήµε- Με το Π.∆. 680/20-10-1970, αναγνωρίζονται νοµορα δεν υπάρχει και διά τούτο το διοικητικό συµβού- θετικά ως «Οίνοι Ελεγχόµενης Ονοµασίας Προέλευσης ΣΑΜΟΣ». Το 1982 µε το Π.∆. 212 αναγνωρίζολιο είναι οκταµελές. Η Ε.Ο.Σ.Σ., χάρη στον 6085, σα µόνη οινοποιητική ε- νται τα V.D.N. GRAND CRU και µπαίνουν οι βάσεις πιχείρηση του νησιού, µπόρεσε και επιβίωσε τα πρώ- για µεγάλες εξαγωγές στη γαλλική αγορά. Σήµερα τα δύσκολα χρόνια. ∆ηµιούργησε δύο ιδιόκτητα οινο- δε, µε βάση το άρθρο 30 του Κανονισµού (ΕΚ) ποιεία, στο Μαλαγάρι και στο Καρλόβασι, και στελε- 753/2002, το «ΣΑΜΟΣ» είναι το µόνο ελληνικό

K

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κρασί που µπορεί να κυκλοφορεί µε µόνη την ένδειξη «ΣΑΜΟΣ», µαζί µε τη Champagne από τη Γαλλία, το Porto από την Πορτογαλία και λίγα άλλα. Οπωσδήποτε δεν είναι τυχαία τα εκατοντάδες χρυσά µετάλλια.

Àfi ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÔÈ ·Ó·ÁηÛÙÈÎÔ› Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ› Σήµερα, µετά από δύο προσφυγές στο Συµβούλιο της Επικρατείας, ο 6085 τίθεται υπό αµφισβήτηση. Η Ε.Ο.Σ.Σ. µε κάθε µέσο αγωνίζεται για τη διατήρηση του νόµου, ενώ στον αγώνα της συµπαραστέκεται όλη η κοινωνία της Σάµου, όχι µόνο οι αµπελοκαλλιεργητές, αλλά όλοι οι Σαµιώτες. Όλοι αναγνωρίζουν τη σηµαντικότατη προσφορά της Ε.Ο.Σ.Σ., όχι µόνο στο κρασί, αλλά γενικότερα στον τόπο µας. Αυτή την προσφορά πιστεύουµε ότι δε θα την αγνοήσει το δικαστήριο. ∆εν µπορεί επίσης να αγνοήσει το γεγονός ότι σ’ αυτή τη διαµάχη από τη µία πλευρά υπάρχουν δυο-τρεις ιδιώτες και από την άλλη κάποιες χιλιάδες φτωχοί αµπελοκαλλιεργητές, για τους οποίους δε διακυβεύεται µόνο το πενιχρό εισόδηµά τους, αλλά και η ίδια η παραµονή τους στο ακριτικό νησί µας, αφού δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις γι’ αυτούς. Η Ε.Ο.Σ.Σ., σα σοβαρή επιχείρηση, οφείλει να προετοιµάζεται για όλα τα πιθανά σενάρια της δικαστικής διαµάχης. Αυτό ακριβώς πράττει. Άλλωστε, προς αυτή την κατεύθυνση στοχεύει η διεύρυνση των αγορών και η βελτίωση της οικονοµικής θέσης, που επιτεύχθηκαν τα τελευταία χρόνια. Επειδή όµως οφείλουµε να είµαστε ειλικρινείς, πρέπει να παραδεχθούµε ότι η κατάργηση του 6085 θα επιφέρει βαρύ πλήγµα στην Ε.Ο.Σ.Σ. και πιθανόν στη διεθνή αναγνώριση των κρασιών «ΣΑΜΟΣ». Η διεθνής κρίση στον αµπελοοινικό τοµέα οδηγεί τις ιδιωτικές οινοποιίες στην παραγωγή όλο και µεγαλύτερων ποσοτήτων, επώνυµων µεν, αλλά συνεχώς χαµηλότερης τιµής και αµφίβολης ποιότητας κρασιών. Η πιθανή έλευση τέτοιων ιδιωτών στη Σάµο, αντιλαµβάνεστε τι συνέπειες θα έχει για το µέλλον των κρασιών µας.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ŒÚ¯ÂÙ·È ÙÔ ¶√¶ Ï·‰ÔÙ‡ÚÈ ∑·Î‡ÓıÔ˘ ΑΡΘΡΟ του Νίκου Βερβέρη Προϊσταµένου του εργαστηρίου Μυτιλήνης του ΕΛΟΓΑΚ

∂˘ÂÚÁÂÙÈο Ù· ·ÚˆÌ·ÙÈο Ê˘Ù¿ ÁÈ· ÙÔ Á¿Ï·

∆

ο πρώτο Πανελλήνιο Επιστηµονικό Συνέδριο για το γάλα και τα προϊόντα του, που πραγµατοποιήθηκε στις 9 και 10 Οκτωβρίου, µας προκάλεσε µια ευχάριστη έκπληξη λόγω της πολύ µεγάλης συµµετοχής συνέδρων, παρά τα αυστηρά, επιστηµονικής δοµής, θέµατά του. Ο πλουραλισµός της ιδιότητας των συµµετεχόντων (ειδικοί επιστήµονες, µεταποιητές γάλακτος, επιχειρηµατίες, κτηνοτρόφοι, εργαζόµενοι) ήταν ένα ακόµη ευχάριστο στοιχείο του συνεδρίου. ∆ιοργανωτής ήταν η Εθνική Επιτροπή Γάλακτος, µέλος της ΙDF (∆ιεθνούς Οµοσπονδίας Γάλακτος). Το συνέδριο πραγµατοποιήθηκε υπό την αιγίδα υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και ενδεικτικό του ενδιαφέροντός του ήταν η συνεχώς γεµάτη αίθουσα, καθώς και η ευρεία συµµετοχή µε δηµιουργικές ερωτήσεις στους εισηγητές. Αλήθεια, ποιοι από εµάς (καταναλωτές και εµπλεκοµένους στην αλυσίδα παραγωγής του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών) δεν εκθειάσαµε το γάλα του τόπου µας για τις οργανοληπτικές του ιδιότητες και δεν τις αποδώσαµε στη χλωρίδα των νησιών µας που είναι πλούσια σε αρωµατικά φυτά; Η εισήγηση των Π. Σιµιτζή, Ι. Μπιζέλη, Σ. ∆εληγιώργη και Θ. Μασούρα από το Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών ήταν η παρουσίαση της έρευνάς τους σχετικά µε τη χρησιµοποίηση των αρωµατικών φυτών και των αντίστοιχων αιθέριων ελαίων στη διατροφή των µικρών µηρυκαστικών και η επίδρασή τους στα χαρακτηριστικά του παραγόµενου γάλακτος. Ο κύριος στόχος της έρευνας είναι η αντικατάσταση των αντιβιοτικών στην τροφική αλυσίδα των µηρυκαστικών, µε αιθέρια έλαια σαν εναλλακτικά συµπληρώµατα διατροφής. ∆ιαπίστωση της έρευνας ήταν ότι η χρήση των φυτικών αυτών ουσιών µείωσε σηµαντικά τα προβλήµατα που σχετίζονται µε την υγιεινή κατάσταση των ζώων, τις µεταδοτικές νόσους, καθώς και τη ρύπανση του περιβάλλοντος (παραγωγή µεθανίου, ουρίας, αµµωνίας). Ο µηχανισµός δράσης τους είναι ακόµα υπό έρευνα, αν και είναι διαπιστωµένο ότι η χρησιµοποίησή τους στα µηρυκαστικά αυξάνει την πεπτικότητα των θρεπτικών ουσιών, ενώ παράλληλα δρουν σα ρυθµιστές των µικροβιακών ζυµώσεων στο πεπτικό σύστηµα των ζώων.

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

M ∆ιαπίστωση της έρευνας ήταν ότι η χρήση των φυτικών αυτών ουσιών µείωσε σηµαντικά τα προβλήµατα που σχετίζονται µε την υγιεινή κατάσταση των ζώων, τις µεταδοτικές νόσους, καθώς και τη ρύπανση του περιβάλλοντος.

L

Όλα τα παραπάνω έχουν θετική επίδραση στη σύσταση του παραγόµενου γάλακτος, όσον αφορά στην περιεκτικότητά του σε λίπος, πρωτεΐνη και στερεά συστατικά.

Ανάλογου αντικειµένου ήταν άλλη εργασία που παρουσιάσθηκε από το Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, αυτή τη φορά µε το συγκεκριµένο αιθέριο έλαιο της ρίγανης. Τα συµπεράσµατα της έρευνας ήταν πάλι θετικά, όσον αφορά στην περιεκτικότητα του παραγόµενου γάλακτος σε πρωτεΐνες, λιπαρά οξέα και ολικά στερεά. Αναπτύχθηκαν επίσης στο τελικό προϊόν (γάλα) οι ουσίες καρβονιλική θοµόλη που δίνουν το χαρακτηριστικό άρωµα και γεύση στη ρίγανη. Σταθήκαµε εσκεµµένα στις παραπάνω δύο εργασίες, δεδοµένου ότι τα νησιά µας είναι κατάφυτα από πλήθος διαφόρων ποικιλιών αρωµατικών φυτών (ειδικά ρίγανης). Η κατανάλωσή τους από τα ζώα βοηθά, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα των ερευνών, στην αξιοποίηση της αυτοφυούς βοσκήσιµης χλωρίδας, η οποία κατά γενική παραδοχή δεν είναι και τόσο πλούσια για τον αριθµό των αιγοπροβάτων που βόσκουν.

ŒÚ¯ÂÙ·È ÙÔ Ï·‰ÔÙ‡ÚÈ Ù˘ ∑·Î‡ÓıÔ˘ Θα έπρεπε επίσης να µην παραλείψουµε να αναφερ-

θούµε στο ότι το µυτιληνιό λαδοτύρι σύντοµα θα έχει «παρέα» το ζακυνθινό λαδοτύρι, το οποίο παρουσιάσθηκε από οµάδα ερευνητών του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, µε έτοιµο φάκελο για αναγνώρισή του ως προϊόντος µε ονοµασία προέλευσης ΠΟΠ. Ενδιαφέρουσα, πιστεύουµε, παρουσία στον τοµέα των τυροκοµικών, αν το συνδυάσει κανείς µε το γεγονός ότι ωριµάζει και συντηρείται σε λάδι και ως εκ τούτου δεν είναι λαδοτύρι µόνο κατ’ όνοµα. Κλείνοντας, θα πρέπει να τονίσουµε τη θετικότατη παρουσίαση των Ευρωπαίων εισηγητών. Πρώτος ο R. Mildon από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος εστίασε σε θέµατα του τοµέα της γαλακτοκοµίας στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, παροτρύνοντας το αντίστοιχο ελληνικό υπουργείο (Αγροτικής Ανάπτυξης) σε αυτενέργειες και όχι µόνο σε αναµονή αποφάσεων από τον «Πύργο των Βρυξελλών», όπως χαρακτηριστικά είπε. Ακολούθως ο Κ.Ι. Seifert της I.D.F. (∆ιεθνούς Οµοσπονδίας Γάλακτος) στάθηκε σε θέµατα που απασχολούν την παγκόσµια γαλακτοκοµία και τη συµβολή της I.D.F. στην επίλυσή τους.

AÏÌÂÎÙÈο Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· H A˘Á¤ÚÔ˜ A.E. ÂÈÛ¿ÁÂÈ Î·È ÂÁηıÈÛÙ¿ ·ÏÌÂÎÙÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ·ÁÂÏ¿‰ˆÓ Î·È ·ÈÁÔÚÔ‚¿ÙˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ù‡ˆÓ. ∆Ô Î·Ù¿ÛÙËÌ· Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜ ÛÙÔÓ ∞ÏÈÛÛfi ∞¯·˝·˜ ‰È·ı¤ÙÂÈ ÌÈ· ÂÎÙÂٷ̤ÓË Áο̷ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È Ï‹ÚË ÛÂÈÚ¿ ·ÓÙ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ.

∆·Èӛ˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ¢È·Ù›ıÂÓÙ·È Ù·Èӛ˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ – ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜ – ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ̋ÎÔ˜, Á·Ï‚·ÓÈṲ̂Ó˜ ÂÓ ıÂÚÌÒ, Ì ۇÛÙËÌ· ÂÁÎψ‚ÈÛÌÔ‡. ¢ÂÓ ··ÈÙÂ›Ù·È ÙÛÈÌÂÓÙ¤ÓÈ· ‚¿ÛË. ¢È·Ù›ıÂÙ·È ÂÓÛ›ÚˆÛË Î·Ï·ÌÔÎÈÔ‡ ·Ú›ÛÙ˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Û ۿÎÔ˘˜

¶ÔÈÌÓÈÔÛÙ¿ÛÈ· Ù‡Ô˘ ÙÔ‡ÓÂÏ ÀÂÚÛ‡Á¯ÚÔÓ· ÔÈÌÓÈÔÛÙ¿ÛÈ·, Û‡Ìʈӷ Ì fiϘ ÙȘ ÚԉȷÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ∞ÁÚÔÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘. ¢È·ı¤ÙÔ˘Ó ¤ÁÎÚÈÛË Ù‡Ô˘ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÍË Ù˘ ηٷÛ΢‹˜ ÛÙ· ™¯¤‰È· µÂÏÙ›ˆÛ˘. √ÚÔÊ‹ ·fi Ï·Ì·Ú›Ó· ‚ÈÔÌ˯·ÓÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ‹ ¿ÓÂÏ. ∞·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ·fi ¿‰ÂÈ· ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹˜.

∂ÓÛÈÚԉȷÓÔÌ›˜ ∂ÓÛÈÚԉȷÓÔ̤·˜ Û˘ÚfiÌÂÓÔ˜ ‹ ·˘ÙÔÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ˜, ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜, ÂȉÈο ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓÔ˜ ÁÈ· ÚÔ‚·ÙÔÙÚÔÊÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜.

*ŸÏ· Ù· ·ÓˆÙ¤Úˆ Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ ÂÁÎÚ›ÛÂȘ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÍË ÛÙÔ˘˜ ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜. * ∞Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ηٷÛ΢¤˜ Ì ÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ Ù¯ÓÈÎÔ‡˜ Û fiÏË ÙË ¯ÒÚ·.

AY°EPO™ A.E.: AÏÈÛÛfi˜ A¯·˝·˜, ÙËÏ.: 26930 72210-11, Fax: 26930 72212, Site: www.avgeros.gr, E-mail: avgerosd@otenet.gr

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∆È Â›‰·Ì ÛÙËÓ ¤ÎıÂÛË «∫Ú¤·˜ 2008»

∞Ó·˙ËÙ› ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ô ÎÏ¿‰Ô˜ ÙÔ˘ ÎÚ¤·ÙÔ˜ 22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∆

ο πρώτο δεκαήµερο του περασµένου Οκτωβρίου πραγµατοποιήθηκε η πρώτη έκθεση για το κρέας και τα προϊόντα του στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στον Πειραιά. Το «Νησιωτικό Αγρόκτηµα», συνεπές στις υποσχέσεις του, βρέθηκε και σε αυτή την έκθεση, αφού τα νησιά του Αιγαίου παράγουν εξαιρετικής ποιότητας αρνίσιο, κατσικίσιο αλλά και βόειο κρέας, όπως επίσης και εξαιρετικό κρέας πουλερικών. Το µικρό µέγεθος της έκθεσης έχει να κάνει µε το ότι για πρώτη φορά διοργανώθηκε µια έκθεση για τον κλάδο του κρέατος. Παράλληλα, όµως, δείχνει τα µεγάλα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η ελληνική κτηνοτροφία αλλά και ο τοµέας επεξεργασίας και τυποποίησης του κρέατος. ∆εν πρέπει να ξεχνάµε ότι η χώρα µας είναι ελλειµµατική στο βόειο, στο χοιρινό, στο κατσικίσιο και στο πρόβειο κρέας. Αν δούµε όµως το ποτήρι µισογεµάτο, κι όχι µισοάδειο, θα διαπιστώσουµε ότι στην έκθεση παρουσιάστηκαν ορισµένες από τις πιο δυναµικές ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου. Σχεδόν όλες παρουσίασαν καινοτόµα προϊόντα. Το συµπέρασµα από την έκθεση είναι πως, έστω και µε µεγάλη καθυστέρηση, ο κλάδος του κρέατος στη χώρα µας αλλάζει και µάλιστα µε ρυθµούς που από χρόνο σε χρόνο επιταχύνονται. Τα στοιχεία που θα σφραγίσουν τις εξελίξεις στον κλάδο του κρέατος και της κτηνοτροφίας τα επόµενα χρόνια είναι η διαφοροποίηση του προϊόντος, η καθετοποίηση της παραγωγής, η τυποποίηση του κρέατος και των κρεατοσκευασµάτων. Οι διατροφικές κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας έχουν στρέψει το καταναλωτικό κοινό στην αναζήτηση υγιεινού και ασφαλούς κρέατος. Αυτός είναι ο λόγος που παρουσιάζει µεγάλη ανάπτυξη η αγορά του βιολογικού κρέατος. Το επόµενο διάστηµα θα δούµε πιστοποιηµένα προϊόντα κρέατος. Άλλωστε, στις αρχές του Οκτωβρίου έγινε γνωστό ότι πιστοποιήθηκε ως ΠΟΠ το αρνάκι Ελασσόνας. Μεγάλη ανάπτυξη παρουσιάζει ο τοµέας των παραδοσιακών αλλαντικών. Είναι κάτι που στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Μικρός αλλά εξαιρετικά δυναµικός είναι ο κλάδος των νέων ειδών κρέατος, όπως είναι το κρέας του βου-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

23

ÚÂÔÚÙ¿˙

Τα αλλαντικά από κρέας ελαφιού, στρουθοκάμηλου, αγριογούρουνου της Gold Ostrich κέρδισαν το ενδιαφέρον των επισκεπτών

βαλιού, του ελαφιού, του αγριόχοιρου και της στρουθοκαµήλου. Η αγορά του κρέατος είναι γνωστό ότι αντιµετωπίζει σηµαντικά προβλήµατα από τις επιστηµονικές έρευνες, που διαπιστώνουν ότι η υπερβολική κατανάλωση κρέατος δηµιουργεί προβλήµατα στην υγεία του ανθρώπου. Έτσι, εµφανής ήταν η προσπάθεια πολλών επιχειρήσεων να δείξουν ότι το κρέας που παράγουν ή που επεξεργάζονται είναι χαµηλής περιεκτικότητας σε χοληστερίνη και σε λίπος. Ιδιαίτερα έντονη ήταν η προσπάθεια αυτή από τις επιχειρήσεις που πωλούν ή επεξεργάζονται κρέας από βουβάλι, ελάφι και στρουθοκάµηλο. Το κρέας που παράγεται στα νησιά του Αιγαίου έχει εξαιρετική φήµη, ωστόσο είναι δυσεύρετο αλλά και κυρίως κανείς δεν µπορεί να πιστοποιήσει την προέλευση και την ποιότητά του. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να αλλάξουν πολλά σε όλη την αλυσίδα παραγωγής. Οι κτηνοτρόφοι των νησιών κι όλος ο κλάδος θα πρέπει να δώσουν βάρος στη διαφοροποίηση των προϊόντων που παράγουν, την πιστοποίησή τους και την τυποποίησή τους, ώστε να γίνουν επώνυµα. Αν δε διαφοροποιηθεί το κρέας που παράγεται στα νησιά

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

µας, τα επόµενα χρόνια θα αντιµετωπίσει τεράστια προβλήµατα όλος ο κλάδος. Εξαιρετικά κρίσιµο ζήτηµα για την προώθηση του νησιωτικού κρέατος στην αγορά είναι η βελτίωση και η πιστοποίηση των ιδιαίτερων γευστικών χαρακτηριστικών που δίνει το κρέας των αρνιών που προέρχονται από τις φυλές Χίου και Λέσβου.

°¿ÁÁÚ·ÈÓ· ÔÈ ÂÏÏËÓÔÔÈ‹ÛÂȘ Μεγάλο πρόβληµα για τον κλάδο του κρέατος είναι οι συνεχιζόµενες παράνοµες ελληνοποιήσεις χοιρινού, βόειου και αιγοπρόβειου κρέατος, µε αποτέλεσµα οι καταναλωτές να αγοράζουν εισαγόµενα κρέατα τα οποία πληρώνουν σε τιµές ελληνικών. Πεποίθηση των παραγόντων της αγοράς είναι ότι τα συµφέροντα των εισαγωγέων κρέατος είναι πολύ ισχυρά. Αντιθέτως οι Έλληνες κτηνοτρόφοι δεν έχουν καταφέρει ως σήµερα να πιέσουν αποτελεσµατικά την ελληνική Πολιτεία για να πάρει µέτρα προστασίας και στήριξης του ελληνικής παραγωγής κρέατος. Η συζήτηση του προβλήµατος αυτού κυριάρχησε σε όλες τις συζητήσεις µεταξύ των παραγόντων της αγοράς. Τα προηγούµενα χρόνια έγινε προσπάθεια να βελτιω-

M Οι κτηνοτρόφοι των νησιών κι όλος ο κλάδος θα πρέπει να δώσουν βάρος στη διαφοροποίηση των προϊόντων που παράγουν, την πιστοποίησή τους και την τυποποίησή τους ώστε να γίνουν επώνυµα.

L

θούν οι συνθήκες υγιεινής στα σφαγεία, τα κρεοπωλεία, στη µεταφορά του κρέατος κ.λπ., ενώ αναμένεται στο άμεσο μέλλον να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στη διασφάλιση της υγιεινής και στους χώρους σταβλισµού και βόσκησης των κτηνοτροφικών ζώων. Αυτό εκ των πραγµάτων επιβάλλει τη δηµιουργία µεγάλων σύγχρονων κτηνοτροφικών εκµεταλλεύσεων που θα µπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες απαιτήσεις για την υγιεινή και την ασφάλεια των τροφίµων. Απ’ την άλλη, οι µικρές κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις θα µειωθούν, αφού οι περισσότερες από

αυτές δε θα µπορούν να αντέξουν στα δεδοµένα της νέας εποχής. Τα σφαγεία είτε θα εξελιχθούν σε σύγχρονες µονάδες σφαγής είτε θα υποχρεωθούν να κλείσουν. Άλλωστε τα µικρά δηµοτικά σφαγεία, που δεν πληρούν τους σύγχρονους κανόνες υγιεινής, ήδη βρίσκονται µεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Ακόµη όµως και τα µεγάλα βιοµηχανικά σφαγεία για να επιβιώσουν θα πρέπει να συνδεθούν µε µονάδες τεµαχισµού και τυποποίησης του κρέατος, αλλά και µε µονάδες παρασκευής και εµπορίας κρεατοσκευασµάτων.

∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿

∂

νδιαφέροντα ήταν τα στοιχεία που ακούστηκαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου που πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια τις έκθεσης. Συγκεκριµένα, ανακοινώθηκε ότι το κρέας είναι κεντρικό σηµείο διατροφής του ανθρώπου. Επισηµάνθηκε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση των «15» υπολογίζεται ότι καταναλώνονται περίπου 35.000.000 τόνοι κρέατος, που αναλογούν σε 92 κιλά ετησίως κατ’ άτοµο. Το κρέας των βοοειδών αποτελεί το δεύτερο µεγαλύτερο τοµέα στα πλαίσια της αγροτικής παραγωγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αντιπροσωπεύει το 10% της συνολικής αγροτικής παραγωγής. Ο Έλληνας καταναλώνει µοσχαρίσιο κρέας σε ποσοστό 61,7%, χοιρινό 38,6%, αµνοερίφια 2,5%. Εµπιστεύεται, δε, για τις αγορές του κυρίως το κρεοπωλείο (80,6%) σε σχέση µε το σούπερ µάρκετ (17,9 %). Το 74% των καταναλωτών θεωρεί ότι τα ελληνικά κρέατα είναι καλύτερα από τα εισαγόµενα και το 76,7% θα πληρώσει ακριβότερα ένα ελληνικό κρέας από ένα εισαγόµενο. Για το βιολογικό κρέας εκείνο που ειπώθηκε είναι ότι παραµένει µεγάλο πρόβληµα το υψηλό κόστος των ζωοτροφών. Τα παραδοσιακά προϊόντα κρέατος παρουσιάζουν µια σχετικά χαµηλή ζήτηση στη χώρα µας, καθώς η κατανάλωσή τους δεν ξεπερνά τα 7 κιλά κατά κεφαλή ετησίως, κι αυτό οφείλεται στη δυσπιστία και την έλλειψη γνώσεων του Έλληνα καταναλωτή στα συγκεκριµένα προϊόντα. Επίσης υπογραµµίσθηκε η ανάγκη να δηµιουργηθεί ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση, που θα αποτελέσει το βασικό συνοµιλητή της Πολιτείας για το σχεδιασµό, σε όλους τους κλάδους της κτηνοτροφίας και στα προϊόντα κρέατος, καθώς και στη θεσµική στήριξή τους στην αγορά.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

25

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·» ∏ «¿ÏÏË

Ανθισμένος γλυκάνισος σε χωράφι του Λισβορίου

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊȤڈ̷

ÁˆÚÁ›·» ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘

του Νίκου Μανάβη

A

ν υπάρχει µια περιοχή της Ελλάδας όπου µπορεί να συναντήσει κανείς την «άλλη γεωργία» σε όλα τα µήκη και πλάτη, είναι τα νησιά του Αιγαίου. Γιατί υπάρχει µια µεγάλη γκάµα προϊόντων, τα οποία παράγονται στα νησιά εδώ και πολλούς αιώνες. Πρόκειται για προϊόντα που έχουν προσαρµοστεί στις κλιµατολογικές και εδαφολογικές ιδιαιτερότητες κάθε νησιού, ενώ ορισµένα από αυτά κινδυνεύουν να χαθούν κι άλλα έχουν χαθεί οριστικά. Μια τέτοια περίπτωση είναι οι τοπικές ποικιλίες σταριού που παράγονταν µέχρι το πρώτο µισό του περασµένου αιώνα στη Λέσβο. Για να διασωθούν οι τοπικές ποικιλίες, κάποιοι γεωπόνοι χρειάστηκε να δώσουν πραγµατικές µάχες. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η µη αντικατάσταση της κολοβής, της αδραµυτινής και της λαδολιάς στη Λέσβο από την Καλαµών, ήταν ένα ζήτηµα που επί µια δεκαετία τουλάχιστον (στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και ως τα µέσα της δεκαετίας του 1990) συστηµατικά προωθούταν από κύκλους του υπουργείου Γεωργίας. Όλες τις φωτογραφίες καλλιέργειας γλυκάνισου, μας τις παραχώρησε το τοπικό συμβούλιο Λισβορίου

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

27

·ÊȤڈ̷

Γυναίκες καθαρίζουν καλλιέργεια γλυκάνισου από αγριόχορτα

Σήµερα πολλοί περισσότεροι είναι αυτοί που διαπιστώνουν ότι το λάδι της Λέσβου, που παράγεται από τις τοπικές ποικιλίες, κερδίζει διεθνείς διακρίσεις χάρη στην ιδιαίτερη γεύση που του δίνουν οι τοπικές ποικιλίες. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι τοπικές ποικιλίες προϊόντων διασώθηκαν από τη δύναµη της συνήθειας και το πείσµα των παραγωγών. Άλλο ένα στοιχείο που έχει παίξει καταλυτικό ρόλο είναι ότι οι τοπικές ποικιλίες των νησιών δίνουν πάντα καλύτερες αποδόσεις από τις υβριδικές ποικιλίες, που καλλιεργούνται σε ηπειρωτικά εδάφη. Κι αυτό γιατί καµµία µεγάλη εταιρεία δεν πρόκειται να δηµιουργήσει µια ποικιλία σιταριού για να καλλιεργείται µόνο στη Λήµνο ή µια ποικιλία πορτοκαλιών που θα ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες του κάµπου της Χίου. Από αυτήν τη σκοπιά, τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν ένα πραγµατικό καταφύγιο διάσωσης της βιοποικιλότητας. Σε αυτή την κατεύθυνση σηµαντικό ρόλο παίζουν και ορισµένες τοπικές πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται στα νησιά του βορείου Αιγαίου.

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Φυσικά όλα αυτά δεν αρκούν. Ο κίνδυνος να χαθούν πολλά τοπικά προϊόντα είναι υπαρκτός. Ιδιαίτερα τώρα που η γεωργία και η κτηνοτροφία, ακόµη και στα νησιά, οδηγείται σε µια πιο επαγγελµατική οργάνωση. Πώς αλήθεια να επιβιώσουν τα ατζούρια (ξυλάγγουρα) της Λέσβου αν δεν υπάρχει κάποιος να τα καλλιεργήσει στα χωριά; Πώς θα διασωθεί το σχεδόν κατίκ, που παράγεται στη δυτική Λέσβο µόνο από την οικιακή τυροκοµία που κάνουν ορισµένες γυναίκες στα µέρη αυτά; Υπό µια ευρεία έννοια, στο πλαίσιο της «άλλης γεωργίας» του Αιγαίου θα µπορούσαν να ενταχθούν και παραγωγικές µονάδες που για τα δεδοµένα των νησιών παράγουν καινοτόµα προϊόντα, όπως είναι η µονάδα παραγωγής µανιταριών στο Σκόπελο της Λέσβου, Αριούσιος Α.Ε., που έβαλε τη Χίο ξανά στο χάρτη παραγωγής κρασιού της χώρας µας και η Ανθοκοµική Επιχείρηση ΑΝΘ.Ε.Α. στη Σάµο, που παρουσιάσαµε στο δεύτερο τεύχος του περιοδικού µας. Κρίσιµο ρόλο στη διάσωση των τοπικών ποικιλιών, τό-

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

σο στο φυτικό κεφάλαιο όσο και στο ζωικό, είναι ένα ζήτηµα που χρειάζεται επιστηµονική οργάνωση και κρατική χρηµατοδότηση. Αυτό είναι ένα ζήτηµα που θα µπορούσε να αντιµετωπισθεί από ένα Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, αλλά δυστυχώς φαίνεται ότι ο σχεδιασµός για την ανάπτυξη της γεωργικής έρευνας σταµατά εκεί που αρχίζει το Αιγαίο. Όµως πολύ πιο σηµαντικό ζήτηµα κι από αυτό, είναι οι τοπικές ποικιλίες όχι µόνο να διασωθούν αλλά και να διαδοθούν ξανά. Κι αν είναι δυνατόν, να αντικαταστήσουν τις ξενόφερτες ποικιλίες. Αυτό απαιτεί πρόσθετη επιστηµονική έρευνα για τη γενετική βελτίωση των ποικιλιών αυτών. Απαιτεί την ανάδειξη των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών τους και των γευστικών ιδιαιτεροτήτων τους, ώστε να αποκτήσουν ξανά τα προϊόντα αυτά τη χαµένη αίγλη τους. Να αποκτήσουν πολλαπλάσια εµπορική αξία, έτσι ώστε ο µικρός όγκος παραγωγής τους να αποδίδει ικανοποιητικό εισόδηµα στον παραγωγό. Η αναζωογόνηση της «άλλης γεωργίας» του Αιγαίου οπωσδήποτε πρέπει να βάλει σε νέα βάση την αξιο-

ποίηση των βοτάνων που φύονται στα νησιά µας. Αυτός είναι ένας ολόκληρος κλάδος της γεωργικής παραγωγής που είναι ανύπαρκτος στα νησιά, παρ’ όλο που η ανάπτυξή του θα µπορούσε να δώσει σηµαντικό εισόδηµα και να καταστήσει παραγωγικές εκτάσεις που σήµερα παραµένουν χέρσες. Μέσα από το ίδιο πνεύµα µπορεί και πρέπει να αντιµετωπισθεί η παραγωγή µανιταριών. Η δηµιουργία ενός συλλόγου Φίλων των Μανιταριών στη Λέσβο έχει δείξει ότι στο νησί παράγονται πολλά είδη µανιταριών που είναι φαγώσιµα, ορισµένα από αυτά δε, εξαιρετικά σπάνια. Η συντριπτική πλειοψηφία των µανιταριών αυτών δεν είναι καλλιεργήσιµα, θα µπορούσε όµως να γίνει οργανωµένη συλλογή αυτού του είδος μύκητα, ώστε να διατίθενται στο εµπόριο. Η υλοποίηση όσων αναφέρουµε πιο πάνω απαιτεί σηµαντικά κονδύλια που θα επενδυθούν από το κράτος, όµως και εδώ αυτό δεν αρκεί. Χρειάζεται οργάνωση της παραγωγής, µα πάνω από όλα καινοτόµες ιδέες που θα κάνουν τις αδυναµίες των τοπικών προϊόντων πλεονεκτήµατα.

Συγκομιδή του γλυκάνισου με τα χέρια. Οι αγρότες φτιάχνουν δεμάτια τα οποία τα συγκεντρώνουν σε στοίβες

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

29

·ÊȤڈ̷ Œ¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ÛÙ‹ÚÈ͢ Ë «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

Κάστανα και ξινόμηλα Αγιάσου στη Γιορτή του Κάστανου που γίνεται κάθε χρόνο στο χωριό

∏

«άλλη γεωργία» του Αιγαίου ενισχύεται σχεδόν αποκλειστικά από τους πόρους του ειδικού προγράµµατος στήριξης της γεωργίας των µικρών νησιών του Αιγαίου. Πρόκειται για στρεµµατικές ενισχύσεις που δίνονται στους παραγωγούς που καλλιεργούν τα προϊόντα αυτά. Οι ενισχύσεις αυτές είναι µικρές κι αυτό οφείλεται στο ότι όλη η φιλοσοφία του προγράµµατος εστιάζει στη χορήγηση συµπληρωµατικών ενισχύσεων που θα αντισταθµίζουν το υψηλό κόστος παραγωγής στα νησιά του Αιγαίου. Ο κύριος όγκος των πόρων του προγράµµατος αυτού δεν κατευθύνεται σε προϊόντα της «άλλης γεωργίας», κατευθύνεται σε άλλες δράσεις, όπως είναι η επιδότηση του κόστους µεταφοράς των ζωοτροφών, η στρεµµατική ενίσχυση των ελαιώνων κ.ά..

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Πρέπει να σηµειωθεί ότι τα περισσότερα προϊόντα της «άλλης γεωργίας», που χρηµατοδοτούνται από το συγκεκριµένο κανονισµό, εντάχθηκαν στις ευεργετικές του διατάξεις το 2006, όµως στις ενισχυόµενες καλλιέργειες δεν περιλαµβάνονται όλα τα προϊόντα και για όλο το σύνολο της παραγωγής τους. Στο νοµό Λέσβου τα προϊόντα που ενισχύονται είναι τα φασόλια και οι πατάτες. Στο νοµό Σάµου ενισχύονται η φάβα, τα εσπεριδοειδή και τα φασόλια. Στη Χίο, οι πατάτες, τα φασόλια, η µαστίχα και τα εσπεριδοειδή. Στα πλαίσια του ίδιου προγράµµατος ενισχύεται η παραγωγή οίνων µε ονοµασία προέλευσης στη Λήµνο και τη Σάµο. Σε όλα τα νησιά ενισχύεται η παραγωγή µελιού, όµως οι µελισσοκόµοι διαµαρτύρονται ότι το κονδύλι που δίνεται για την ενίσχυσή τους είναι µικρό, µε αποτέλεσµα τα χρήµα-

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

M

Σε όλα τα νησιά ενισχύεται η παραγωγή µελιού, όµως οι µελισσοκόµοι διαµαρτύρονται ότι το κονδύλι που δίνεται για την ενίσχυσή τους, είναι µικρό.

τα που παίρνουν να µη φθάνουν ποτέ τα 12 ευρώ ανά κυψέλη. Αξίζει πάντως να αναφερθεί ότι εκτός των επιδοτήσεων του κανονισµού αυτού είναι η παραγωγή εσπεριδοειδών στη Λέσβο, η αµπελοκαλλιέργεια στη Χίο, η παραγωγή της τοπικής ποικιλίας σιταριού στη Λήµνο και µια σειρά άλλα προϊόντα, όπως είναι ο γλυκάνισος και τα ρεβύθια που παράγονται στη βόρεια Λέσβο, τα κεράσια και τα κάστανα που παράγονται στην Αγιάσο της Λέσβου, τα δαµάσκηνα που παράγονται στη βόρεια Λέσβο, τα σύκα της Χίου. Ακόµα, τα βερύκοκα και τα καρύδια της Ικαρίας, τα αρωµατικά βότανα των Φούρνων, τα σύκα και τα αµύγδαλα της Λήµνου κι αρκετά άλλα. Για να επιδοτηθούν οι παραπάνω καλλιέργειες, όπως και αρκετές άλλες, πρέπει να καταγραφούν οι καλλιεργούµενες εκτάσεις και ο όγκος παραγωγής κι όπου είναι δυνατό να κινηθεί η διαδικασία πιστοποίησης των προϊόντων αυτών ως Προϊόντα µε Ονοµασία Προέλευσης ή Προϊόντα µε Γεωγραφική Ένδειξη.

°Ú·ÊÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·» Η εργασία αυτή θα µπορούσε να αποτελέσει αντικείµενο του γραφείου για την «άλλη γεωργία» που έχει δηµιουργηθεί στον ΟΠΕΓΕΠ. Άλλωστε, σκοπός του γραφείου αυτού είναι να καταγράψει και να δώσει ώθηση σε καλλιέργειες και προϊόντα ήσσονος µέχρι σήµερα σηµασίας, που µε κατάλληλες παρεµβάσεις µπορούν να εξελιχτούν σε σηµαντικές, από άποψη οικονοµικού, διατροφικού και τοπικού ενδιαφέροντος. Επίσης, ανάµεσα στις αρµοδιότητες του γραφείου αυτού είναι: να προτείνει στο υπουργείο την ενθάρρυνση των

παραγωγών στη συστηµατική καλλιέργεια ειδικών παραδοσιακών προϊόντων, µικρού οικονοµικού ενδιαφέροντος, προκειµένου να αναδειχθούν εµπορικά και να δώσουν πρόσθετο εισόδηµα. να προστατευτεί ο κοινωνικός ιστός της ελληνικής υπαίθρου, εκµεταλλευόµενοι το συγκριτικό πλεονέκτηµα των άριστων κλιµατικών και εδαφικών συνθηκών που διαθέτει η χώρα µας. να µελετήσει, σε συνεργασία µε πανεπιστήµια και ερευνητικά ιδρύµατα, την εύρεση καλλιεργειών που µπορούν να επεκταθούν και να δώσουν προοπτική ανάπτυξης στις διάφορες αγροτικές περιοχές της χώρας µας, δίνοντας έµφαση σε ορεινές και ηµιορεινές περιοχές. να συλλέξει στοιχεία για την ακριβή έκταση καλλιέργειας του κάθε προϊόντος, τις καλλιεργούµενες ποικιλίες, τα γεωγραφικά διαµερίσµατα κάθε καλλιέργειας, καθώς και την ετήσια παραγωγή και τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει. να ενηµερώσει τους αγρότες, µέσω των ραδιοτηλεοπτικών του παραγωγών και των έντυπων µέσων, για τις ειδικές καλλιεργητικές τεχνικές και τις απαιτήσεις της αγοράς, όσον αφορά στην ποιότητα και στην τυποποίηση, στη σύσταση οµάδων παραγωγών, καθώς επίσης και για τις διαφαινόµενες προοπτικές τους. να προβάλει τα προϊόντα της «άλλης γεωργίας» σε διεθνείς και εγχώριες εκθέσεις.

¶¤Ú· ·fi ÙȘ ÂȉÔÙ‹ÛÂȘ Αναφέραµε πιο πάνω την ανάγκη να επιδοτηθεί η παραγωγή των προϊόντων της «άλλης γεωργίας» του Αιγαίου. Ωστόσο η χορήγηση µιας επιδότησης δεν αρκεί να λύσει το πρόβληµα επιβίωσης αυτών των καλλιεργειών. Πολύ πιο σηµαντικό ζήτηµα είναι να βρουν τα προϊόντα αυτά το δρόµο για την αγορά, να διασφαλιστεί η ποιότητά τους και να πιστοποιηθεί η παραγωγή τους, έτσι ώστε οι αγρότες που τα παράγουν να απολαύσουν καλύτερο εισόδηµα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

31

·ÊȤڈ̷ ∆Ú¿Â˙· ™fiÚˆÓ ∞ÈÁ·›Ô˘ ÛÙËÓ πηڛ·

ª¿¯Ë ηٿ Ù˘ ÂÈÌfiÏ˘ÓÛ˘ ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ÔÈÎÈÏÈÒÓ

Φροντίδα για τη συγκέντρωση σπόρων από την Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου

∆

ο Ινστιτούτο Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου «Αρχιπέλαγος», είναι µια µη κερδοσκοπική, µη κυβερνητική περιβαλλοντική οργάνωση, µε έδρα την Ικαρία και δράση σε ολόκληρο το Αιγαίο. Στο πλαίσιο των προσπαθειών του για τη διάσωση της χλωρίδας και της πανίδας των νησιών του Αιγαίου, το 2005 δηµιούργησε την Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου, η οποία έχει την έδρα της στις Ράχες της Ικαρίας και ως στόχο τη συγκέντρωση και µακροχρόνια φύλαξη σπόρων, καθώς και τον πολλαπλασιασµό και τη διάδοση της καλλιέργειας των τοπικών ποικιλιών καλλιεργούµενων φυτών από τα νησιά του Αιγαίου. Η Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου, στο διάστηµα που λειτουργεί, κατάφερε να συγκεντρώσει σπόρους από διάφορες περιοχές της χώρας, µε αποτέλεσµα να δηµιουργηθεί η Πανελλαδική Τράπεζα Φυτογενετικού Υλικού «Κιβωτός», η οποία συνεργάζεται µε την Τράπεζα Σπόρων Φυτογενετικού Υλικού του Εθνικού Ιδρύµατος Αγροτικής Έρευνας, µη κυβερνητικές οργανώσεις, φορείς που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τοµέα και συλλόγους αγροτών. Οι σπόροι φυλάσσονται υπό κατάλληλες συνθήκες για µακροχρόνια συντήρηση και καλλιεργούνται πειραµατικά για µορφολογική παρατήρηση, έτσι ώστε να εξεταστεί ο τυχόν βαθµός επιµόλυνσης και να ε-

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

πιτευχθεί ο πολλαπλασιασµός τους µε στόχο τη διανοµή τους, κατ’ αρχήν, σε επιλεγµένους αγρότες των νησιών. Οι αγρότες αυτοί, που χρησιµοποιούν τοπικές ποικιλίες για τις καλλιέργειές τους, συνεργάζονται µε τους επιστήµονες του «Αρχιπελάγους», έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι καλλιεργούν υπό ασφαλείς συνθήκες, δηλαδή συνθήκες τέτοιες που αποκλείουν κίνδυνο επιµόλυνσης από ξένες ποικιλίες, αλλά και που θα επιτρέπουν τον πολλαπλασιασµό των τοπικών ποικιλιών, µε µεθόδους βιολογικής καλλιέργειας. Έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 700 σηµαντικές ποικιλίες από νησιά, νησίδες, βραχονησίδες και παράκτιες περιοχές του Αιγαίου, καθώς και περιοχές της Στερεάς Ελλάδας. Ανάµεσα σε αυτές είναι τοπικές ποικιλίες δενδρωδών, κηπευτικών, σιτηρών, ψυχανθών, αµπέλου και βοτάνων.

¶Ò˜ ÂÈÌÔχÓÔÓÙ·È ÔÈ ÙÔÈΤ˜ ÔÈÎÈϛ˜ Έως και τα µέσα του περασµένου αιώνα οι αγρότες των νησιών και των περισσότερων περιοχών της Ελλάδας καλλιεργούσαν σχεδόν αποκλειστικά τοπικές ποικιλίες και κάθε χρόνο φυλούσαν τους σπόρους για την καλλιέργεια της επόµενης χρονιάς. Τις τελευταίες δεκαετίες, όµως, όλο και περισσότεροι

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

MΈχουν συγκεντρωθεί πάνω από 700 σηµαντικές ποικιλίες από νησιά, νησίδες, βραχονησίδες και παράκτιες περιοχές του Αιγαίου, καθώς και περιοχές της Στερεάς Ελλάδας.

L

αγρότες αγοράζουν τους σπόρους για τις καλλιέργειές τους. Οι σπόροι που είναι διαθέσιµοι στο εµπόριο είναι από ξένες προς τα νησιά ποικιλίες, ενώ πολύ συχνά είναι και υβριδικοί. Ο µεγάλος όµως κίνδυνος που προκύπτει από την ανεξέλεγκτη καλλιέργεια υβριδίων είναι ότι κατά τη γονιµοποίησή τους, µέσω των εντόµων ή του αέρα, µπορούν να επιµολύνουν τοπικές ποικιλίες που βρίσκονται έως και 2 χλµ. µακριά. Έτσι οι τοπικές ποικιλίες, που πολλοί αγρότες προσπαθούν ακόµα να διατηρούν και να καλλιεργούν, συχνά επιµολύνονται εν αγνοία τους. Η επιµόλυνση µπορεί να συµβεί µόνο ανάµεσα σε φυτά του ίδιου είδους και όταν αυτά ανθοφορούν την ίδια περίοδο.

∆È ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Για να αντιµετωπισθεί αυτή η κατάσταση πρέπει να κινητοποιηθούµε, τόσο σε ατοµικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Για παράδειγµα, οι αγρότες ενός οικισµού, χωριού, ή ακόµα κι ενός νησιού, µπορούν να πάρουν µία συλλογική απόφαση, έτσι ώστε να σταµατήσουν να εισάγονται στην περιοχή τους σπόροι ή φυντάνια από υβριδισµένες ποικιλίες. Επίσης, η εισαγωγή αυτών µπορεί να σταµατήσει σε τοπικό επίπεδο, µε σχετική απόφαση των τοπικών γεωργικών συνεταιρισµών, των εµπόρων γεωργικών προϊό-

ντων, αλλά και των γεωπόνων, οι οποίοι συχνά εµπορεύονται υβρίδια αντί να συµβουλεύουν τους αγρότες ενάντια στη χρήση τους. Όσοι επιθυµούν να συµβάλουν στην προσπάθεια της Τράπεζας Σπόρων Αιγαίου για τη διάσωση και διάδοση των τοπικών ποικιλιών µπορούν να απευθύνονται στη διεύθυνση: Αρχιπέλαγος - Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου, Τ.Θ. 1 Ράχες 83301, Ικαρία. Για οποιαδήποτε πληροφορία χρειαστείτε, µπορείτε να επικοινωνήσετε στα τηλέφωνα 22750 41673, 6932-274235 και στο e-mail: info@archipelago.gr Για την κάθε ποικιλία που αποστέλλεται, ο αποστολέας λαµβάνει µία βεβαίωση ότι φυλάσσεται στην Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου, καταχωρηµένη στο όνοµά του. Εφόσον η ανάλυση δείξει ότι οι σπόροι φέρουν χαρακτηριστικά παραδοσιακής ποικιλίας, χωρίς να έχουν δεχθεί επιµόλυνση, οι σπόροι θα φυλαχθούν υπό κατάλληλες συνθήκες για µακροπρόθεσµη συντήρηση, για σποροπαραγωγή και πολλαπλασιασµό. Οι δότες σπόρων και η οικογένειά τους έχουν δικαίωµα να παραλάβουν σπόρους από τις ποικιλίες που έχουν προσφέρει προς φύλαξη, καθώς επίσης έχουν προτεραιότητα να λάβουν σπόρους από άλλες ποικιλίες που επιθυµούν, όταν αυτοί είναι διαθέσιµοι σε επαρκείς ποσότητες.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

33

·ÊȤڈ̷ °Ï˘Î¿ÓÈÛÔ˜

ª˘ÚÔ˘‰È¿ ·fi ÙÔ

Δεμάτια από γλυκάνισο φορτώνονται στην πλατφόρμα του τρακτέρ

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

§ÈÛ‚fiÚÈ

του Νίκου Μανάβη

∏

καλλιέργεια του γλυκάνισου είναι µια πολύ δύσκολη καλλιέργεια, που όπως λένε οι αγρότες του Λισβορίου µια φορά στα 10 χρόνια δίνει καλό εισόδηµα. Αυτός είναι και ο λόγος που κανένας αγρότης της περιοχής δε σπέρνει µεγάλες εκτάσεις µε γλυκάνισο. Πρόκειται για µια παραδοσιακή καλλιέργεια της περιοχής, που λόγω του έντονου αρώµατος του φυτού οι ντόπιοι τον αποκαλούν «µυρουδιά». Λίγο µετά τη συγκοµιδή του γλυκάνισου στα µέσα του Ιούλη, αρχίζουν οι εργασίες για τη νέα χρονιά. Συγκεκριµένα, όταν το χωράφι δε φιλοξενεί άλλη καλλιέργεια ή προέρχεται από αγρανάπαυση πρέπει να οργωθεί από τον Αύγουστο για να το «χτυπήσει» ο ήλιος, να λιαστεί. Μετά πρέπει να µπει στο κτήµα ο καλλιεργητής (εργαλείο) για να σπάσουν οι µεγάλοι βόλοι και να στρωθεί το χώµα. Κοντά στα Χριστούγεννα, όταν θα έχουν πέσει αρκετές βροχές, θα πρέπει να µπει ξανά καλλιεργητής στο χωράφι για ένα δεύτερο επιφανειακό όργωµα, ώστε να ξεριζωθούν και να ανακατευτούν µε το χώµα τα χόρτα που έχουν φυτρώσει.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

35

·ÊȤڈ̷

M

Στο Λισβόρι οι αγρότες επιλέγουν να σπείρουν γλυκάνισο πάντα στα χωράφια που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα και είναι βορεινά.

L

Το Φεβρουάριο, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι κατάλληλες και το χωράφι είναι βατό, γίνεται το τελευταίο όργωµα και η απολύµανσή του για την καταπολέµηση των ζιζανίων. Τρεις ώρες µετά την απολύµανση γίνεται φρεζάρισµα, προκειµένου το φυτοφάρµακο να έρθει σε επαφή µε όλο το χώµα κι έτσι να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες εµφάνισης ζιζανίων. Μετά από δύο ηµέρες, αν δεν έχει βρέξει, γίνεται η σπορά είτε µε τον παραδοσιακό τρόπο (µε το χέρι) είτε µε σπαρτική µηχανή. Η ανώτερη ποσότητα που µπορεί να σπαρθεί σε ένα χωράφι είναι 2 κιλά ανά στρέµµα και η µικρότερη 1,3 κιλά ανά στρέµµα. Σηµαντικό ρόλο για την ποσότητα του γλυκάνισου

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

που θα σπαρθεί παίζει και το αν ο σπόρος είναι ψιλός ή χοντρός. Στη συνέχεια το χωράφι θα σβαρνιστεί µε τη σβάρνα. Αν το θέρισµα πρόκειται να γίνει µε θεριστική µηχανή, τότε πρέπει να γίνει κυλινδράρισµα του χωραφιού, ώστε να πατηθεί ελαφρά το χώµα και να µπορεί να γίνει εύκολα το θέρισµα. Αν πρόκειται το θέρισµα να γίνει µε τα χέρια, τότε δε χρειάζεται αυτή η διαδικασία. Από εκεί και ύστερα ο αγρότης περιµένει να έρθουν οι βροχές για να πάρει καλή παραγωγή. Αν το κτήµα είναι ποτιστικό, τότε ποτίζεται. Ένα ξερικό χωράφι δίνει από 50 ως 90 κιλά γλυκάνισο το στρέµµα. Ένα ποτιστικό χωράφι δίνει 250 κιλά γλυκάνισο το στρέµµα. Μια ακόµη καλλιεργητική φροντίδα που χρειάζεται ο γλυκάνισος είναι το βοτάνισµα. ∆ηλαδή όταν το φυτό έχει αναπτυχθεί, πρέπει να καθαριστεί το χωράφι από ζιζάνια κι άλλα χόρτα, ώστε να µη µαζευτούν κατά το θέρισµα.

∫›Ó‰˘ÓÔÈ Î·È Â¯ıÚÔ› ÙÔ˘ ÁÏ˘Î¿ÓÈÛÔ˘ Οι καιρικές συνθήκες είναι ένα από τα µεγάλα προ-

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

Μετά τη συγκοµιδή, ο γλυκάνισος συγκεντρωνόταν στην αποθήκη. Εκεί, τα δεµάτια τρίβονταν για να κρατηθεί ο σπόρος από τα κοτσάνια

βλήµατα που αντιµετωπίζει η καλλιέργεια του γλυκάνισου. Μια καλή βροχή το Μάη ή τον Ιούνη είναι αρκετή για να καταστρέψει τους κόπους µιας χρονιάς. Κρίσιµο ζήτηµα είναι και η επιλογή του κατάλληλου κτήµατος. Στο Λισβόρι οι αγρότες επιλέγουν να σπείρουν γλυκάνισο πάντα στα χωράφια που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα και είναι βορεινά. Με αυτόν τον τρόπο αντιµετωπίζουν τον κίνδυνο να καταστραφεί η

καλλιέργειά τους από έναν καύσωνα. Όπως λένε, η αύρα της θάλασσας και τα βορεινά αεράκια σώζουν τις καλλιέργειες στις ηµέρες του καύσωνα. Καλλιέργειες σε ορεινά κτήµατα και πεδινά κτήµατα, µακριά από τη θάλασσα, καταστρέφονται από τον καιρό. Σήµερα το θέρισµα του γλυκάνισου γίνεται µε θεριστική µηχανή, ενώ στο παρελθόν γινόταν µε τα χέ-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

37

·ÊȤڈ̷

Όλη η οικογένεια βοηθάει στο καθάρισµα του γλυκάνισου Με το κοσκίνισµα γίνεται ο διαχωρισµός του σπόρου από τα µικρά φύλλα και κλαράκια

M Ένα ξερικό χωράφι δίνει από 50 ως 90 κιλά γλυκάνισο το στρέµµα. Ένα ποτιστικό χωράφι δίνει 250 κιλά γλυκάνισο το στρέµµα.

L

ρια για να χάνεται όσο το δυνατόν λιγότερος σπόρος. Εκείνες τις εποχές το θέρισµα κρατούσε µέρες, αφού ένα χωράφι τεσσάρων στρεµµάτων για να θεριστεί χρειαζόταν ως και µια εβδοµάδα. Στη συνέχεια, για να διαχωριστεί ο σπόρος από τα κοτσάνια και να καθαριστεί απαιτούταν δουλειά δύο µηνών, στην οποία επιστρατευόταν όλη η οικογένεια, γυναίκες, παιδιά, γιαγιάδες παππούδες. Σήµερα κι αυτή η εργασία γίνεται µε µηχανικό τρόπο. Οι αγρότες του Λισβορίου πωλούν το γλυκάνισό τους στις ποτοποιίες της Λέσβου για την παραγωγή ούζου. Όπως µας είπαν, η τιµή που το δίνουν είναι 10 ευρώ το κιλό. Στην Τουρκία όµως είναι πολύ φθηνότερο (3 ευρώ το κιλό), µε αποτέλεσµα ορισµένες ποτοποιίες να µειώνουν την ποσότητα του

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

γλυκάνισου που αγοράζουν από το Λισβόρι και ν’ αυξάνουν τις ποσότητες που αγοράζουν από την Τουρκία. Ωστόσο, στις ετικέτες των ούζων που παρασκευάζουν, αναφέρουν ότι ο γλυκάνισος προέρχεται από το Λισβόρι. Βέβαια ορισµένες ποτοποιίες έχουν αγοράσει κτήµατα στο Λισβόρι και παράγουν οι ίδιες γλυκάνισο για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·» ∆Ô Ú‚‡ıÈ ÙÔ˘ §ÈÛ‚ÔÚ›Ô˘

™

ε περισσότερα από 200 στρέµµατα στην παράκτια περιοχή του Κόλπου Καλλονής, στα όρια του δηµοτικού διαµερίσµατος Λισβορίου, καλλιεργείται το ρεβύθι του Λισβορίου. Η ετήσια παραγωγή εκτιµάται ότι ανέρχεται σε 150 τόνους ετησίως και οι αγρότες της περιοχής εκτιµούν ότι είναι αποδοτική, αφού δίνει καλό εισόδηµα στον παραγωγό. Μεγάλο πρόβληµα είναι η κατάτµηση του κλήρου στην περιοχή, που ανεβάζει το κόστος παραγωγής. Η σπορά του ρεβυθιού γίνεται στις αρχές της άνοιξης. Ένα βαθύ όργωµα και δισκοσβάρνισµα είναι αρκετά για να γίνει η εγκατάσταση της καλλιέργειας του ρεβυθιού. Το ρεβύθι του Λισβορίου παρουσιάζει µεγάλη ανθεκτικότητα, µπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών από τα ελαφρά αµµώδη µέχρι και τα αργιλώδη. Αυτό το δεδοµένο τού δίνει τη δυνατότητα να επιβιώνει στα δύσκολα εδάφη της Λέσβου και να δίνει ικανοποιητική ποσότητα καρπού. Το ρεβύθι είναι φυτό πολύ ανθεκτικό στην ξηρασία. Η άρδευσή του, όµως, στην περίοδο της άνθησης και της καρποφορίας αυξάνει κατά πολύ στις αποδόσεις. Ο αντιπρόεδρος της ΕΑΣ Λέσβου, Θεόδωρος Χατζηπαναγιώτης, µας λέει ότι τα ρεβύθια της περιοχής είναι πολύ νόστιµα και βραστερά κι αυτό έχει ως αποτέλεσµα να προτιµώνται από τους καταναλωτές. Επιδίωξή του είναι να αναγνωριστεί ως προϊόν µε Γεωγραφική Ένδειξη ή µε Ονοµασία Προέλευσης. Πιστεύει ότι έτσι θα αποκτήσουν καλύτερο όνοµα στην αγορά και θα γίνουν αναγνωρίσιµα.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

39

·ÊȤڈ̷ ∆Ô Ì·ÓÙ·Ú›ÓÈ Ù˘ Ã›Ô˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÙËÎÂ

™

τις 22 του περασµένου Μάη ανακοινώθηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, µε απόφαση του υφυπουργού Κώστα Κιλτίδη, η ένταξη του µανταρινιού της Χίου στα προϊόντα µε γεωγραφική ένδειξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρωτοβουλία για την καταχώρηση ανήκει στον Αγροτικό Συνεταιρισµό Εσπεριδοκαλλιεργητών Χίου (ΑΣΕΧ), στον οποίο συµµετέχουν 363 µέλη - συνέταιροι, όλοι εσπεριδοκαλλιεργητές. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια του Συνεταιρισµού για τη στήριξη της καλλιέργειας στο νησί, προκειµένου αυτή να καταστεί περισσότερο ανταγωνιστική και να υπερβεί τους περιορισµούς που προσδιορίζει το νησιωτικό της περιοχής. Το µανταρίνι Xίου καλλιεργείται στο νησί επί σειρά δεκαετιών, έχοντας γνωρίσει κατά το παρελθόν έντονη εξάπλωση, η οποία οφείλεται µεταξύ άλλων: Στην πρώιµη ωρίµανση του καρπού, γεγονός που επέτρεπε την ολοκλήρωση της συγκοµιδής πριν την εµφάνιση των αντίξοων καιρικών συνθηκών του χειµώνα. Σε ορισµένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καρπού, όπως το ότι είναι εξαιρετικά νόστιµος, πολύ πιο γλυκός από το πορτοκάλι και καθαρίζεται εύκολα µε το χέρι. Στη συρρίκνωση της καλλιέργειας της λεµονιάς, λόγω έντονης προσβολής από την ασθένεια κορυφοξήρα, που παρατηρήθηκε τη δεκαετία του 1920 - 1930. Η φήµη του προϊόντος «Μανταρίνι Χίου» διαδόθηκε ευρέως στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, χάρη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προϊόντος, σε συνδυασµό µε την έντονη εµπορική δραστηριότητα των κατοίκων της Χίου, η οποία είχε ως αποτέλεσµα την εξαγωγή του προϊόντος σε αρκετές αγορές, µεταξύ των οποίων περιλαµβάνονται αυτές της Οδησσού, της Σµύρνης, της Κωνσταντινούπολης, της Τεργέστης κ.λπ.. Το µανταρίνι Χίου, εκτός της κατανάλωσής του ως επιτραπέζιο φρούτο, αποτελεί τη βάση για την παραγωγή προϊόντων όπως χυµοί, µαρµελάδες και γλυκά κουταλιού, ενώ τα αιθέρια έλαιά του χρησιµοποιούνται στην ποτοποιία, την αρωµατοποιία και τη ζαχαροπλαστική. Τέλος, τα υποπροϊόντα από τις διαδικασίες παραγωγής µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως ζωοτροφή, κυρίως για τα ζώα γαλακτοπαραγωγής, για τα οποία θεωρείται άριστη τροφή. Το µανταρίνι Χίου είναι ο καρπός δένδρων της ποικιλίας «κοινό χιώτικο» και χαρακτηρίζεται από: τη δυνατότητα να αναπτύσσεται σε µεγάλη ποικιλία εδαφών, τα µικρά, βαθυπράσινα, επιµήκη ωοειδή, οξύληκτα και δερµατώδη φύλλα, τα λευκά, ερµαφρόδιτα άνθη, τα οποία έχουν συνήθως πέντε πολύ λεπτά και εύοσµα πέταλα,

40 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

την πλαγιόκλαδη και κρεµοκλαδή κόµη, χωρίς αγκάθια, το ύψος του, πού µπορεί να φθάσει τα 4 - 5 µέτρα, ανάλογα µε τον τύπο του κλαδέµατος, το φαινόµενο της παρενιαυτοφορίας, δηλαδή το φαινόµενο κατά το οποίο µετά από µία χρονιά υψηλής παραγωγής καρπών ακολουθεί χρονιά χαµηλής ή ασήµαντης καρποφορίας και το αντίστροφο. Χαρακτηριστικά στοιχεία του καρπού είναι το βάρος του, που κυµαίνεται µεταξύ 60 και 150 γραµµαρίων, η κυµαινόµενη διάµετρος µεταξύ 55 και 60 χιλιοστών και ο φλοιός, που κυµαίνεται από 1,5 ως 3,5 χιλιοστά. Η περιεκτικότητα σε χυµό κυµαίνεται µεταξύ 25% και 45%.

√ ÙfiÔ˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ως τόπος παραγωγής του µανταρινιού της Χίου έχει οριστεί ολόκληρος ο νοµός Χίου, όπου καλλιεργείται συστηµατικά για εµπορικούς σκοπούς ή σποραδικά για αυτοκατανάλωση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία των χαρτών. Έτσι, σήµερα, οι περιοχές στις οποίες συγκεντρώνεται το µεγαλύτερο µέρος των καλλιεργειών είναι: Η πεδινή περιοχή του Κάµπου, που απλώνεται κατά µήκος της κεντροανατολικής πλευράς του νησιού, σε πλάτος 2 και µήκος 10 σχεδόν χιλιοµέτρων. Ο δήµος Καµποχωρίων στο κεντροανατολικό τµήµα του νησιού. Η ευρύτερη περιοχή των Καρδαµύλων, που βρίσκεται στο βορειοανατολικό τµήµα του νησιού. Στην ευρύτερη περιοχή της Βολισσού του δήµου Αµανής, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό τµήµα της Χίου. Τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά που βρίσκονται βορειοανατολικά και δυτικά της Χίου, καλύπτοντας έκταση περίπου 4.000 στρεµµάτων.

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·» ∫·Ù¤ÎÙËÛ ÙË Ã›Ô ÙÔ Ì·ÛÙ¤ÏÔ

∆

ο µαστέλο (mastello) είναι ένα πλατύ ξύλινο δοχείο µε το οποίο µεταφέρεται γάλα, λέξη που παρέµεινε από τον καιρό της ενετοκρατίας στο νησί. Σήµερα όµως το µαστέλο είναι τυρί που παράγεται στη Χίο και χαρακτηρίζεται από την ελαστικότητά του. Όσοι έχουν επισκεφθεί τη Χίο σίγουρα έχουν γευτεί το µαστέλο. Το τυρί παράγεται από αγελαδινό χιώτικο γάλα. Το µαλακό αυτό τυρί της Χίου είναι λευκό, µε µαλακή υφή µάζας χωρίς επιδερµίδα, εύπεπτο και γευστικό. Την ελαφρώς αλµυρή του γεύση την οφείλει στην ολιγοήµερη παραµονή του στην άλµη. Τα εστιατόρια και οι ταβέρνες της Χίου το σερβίρουν πολύ συχνά σε σαγανάκι ή ψητό στη σχάρα. Η παραγωγή του µαστέλου είναι η λύση για την κτηνοτροφία της Χίου, αφού στο νοµό δεν επιτρέπεται η παραγωγή που παραδοσιακού ελληνικού µαλακού τυριού φέτας. Σήµερα το µαστέλο είναι από τα πιο γνωστά προϊόντα του νησιού και έχει γίνει τόσο γνωστό που κάποιοι το µιµούνται, µε αποτέλεσµα να κυκλοφορεί «µαϊµού» µαστέλο στην Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη. Ας σηµειωθεί ότι µέχρι σήµερα δεν έχει πιστοποιηθεί ως προϊόν µε ονοµασία προέλευσης ή με γεωγραφική ένδειξη.

To µαστέλο συνοδεύει το φαγητό ως επιτραπέζιο τυρί αλλά είναι και ένα θαυµάσιο υλικό για πρωτότυπες συνταγές. Έχει 29% λιπαρά, 48% υγρασία και 1,2 - 1,6% ποσοστό άλατος. ∆ιατίθεται σε κεφαλάκια των 700γρ. περίπου, συσκευασµένο σε κενό αέρα και διατηρείται στο ψυγείο για δύο µήνες. Στην αγορά κυκλοφορεί το «άλµης µαστέλο», το οποίο φτιάχνεται από παστεριωµένο πλήρες αγελαδινό γάλα. Είναι λευκό, χωρίς επιδερµίδα, γιατί ωριµάζει µέσα σε δυνατή άλµη

M

Η φυσική χλωρίδα της Χίου δίνει ιδιαίτερα γευστικά χαρακτηριστικά στο γάλα, που περνούν στο τελικό προϊόν και το χαρακτηρίζουν.

L

και η µάζα του είναι συµπαγής και σκληρή. Έχει δυνατή, αλµυρή γεύση και είναι το τυρί που οι Χιώτες προτιµούν για να συνοδεύουν τα ζυµαρικά τους. Χρησιµοποιείται µε επιτυχία σε τυρόπιτες, ανακατεµένο µε µυζήθρα και αρωµατισµένο µε λίγο δυόσµο. Το «κατσικάκι µαστέλο» είναι λευκό µαλακό τυρί, χωρίς επιδερµίδα µε συµπαγή µάζα, έχει ελαστική υφή και η γεύση του είναι γαλακτώδης. Φτιάχνεται από παστεριωµένο πλήρες κατσικίσιο γάλα, που παράγεται από κατσίκες που ζουν στα χιώτικα βουνά. Η φυσική χλωρίδα της Χίου δίνει ιδιαίτερα γευστικά χαρακτηριστικά στο γάλα, που περνούν στο τελικό προϊόν και το χαρακτηρίζουν. Το «βιολογικό Κατσικίσιο Μαστέλο» φτιάχνεται από 100% παστεριωµένο πλήρες αίγειο βιολογικό γάλα. Τα ζώα που διατρέφονται στις ορεινές περιοχές της Χίου δίνουν αγνό βιολογικό γάλα που πιστοποιείται από τη ΒΙΟΕΛΛΑΣ. Τα τυριά «µαστέλο» παράγονται στην περιοχή του Κάµπου της Χίου, από την τυροκοµική επιχείρηση Τοµάζου.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

41

·ÊȤڈ̷ ¢›ÎÙ˘Ô ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ÓÙfiÈˆÓ ÛfiÚˆÓ §¤Û‚Ô˘

∞ÓÔȯً ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ‰È¿ÛˆÛ˘‰È¿‰ÔÛ˘ ÓÙfiÈˆÓ ÛfiÚˆÓ

∆

ο ζήτηµα της διάσωσης των τοπικών ποικιλιών σπόρων απασχολεί και τη δράση του «∆ικτύου Ανταλλαγής Ντόπιων Σπόρων Λέσβου». Είναι µια προσπάθεια ανθρώπων που ζουν στο νησί και ψάχνουν µια διαφορετική σχέση µε τη φύση, την παραγωγή τροφής και τους ανθρώπους, µακριά από το χρήµα, το κέρδος και την εκµετάλλευση. Κύρια δραστηριότητα του ∆ικτύου είναι η συλλογή, η διάσωση, η καλλιέργεια και η ανταλλαγή σπόρων από ντόπιες (παραδοσιακές) ποικιλίες. Το ∆ίκτυο είναι ανοιχτό σ’ όποιον και όποια θέλει να µαζέψει, να καλλιεργήσει και ν’ ανταλλάξει ντόπιους σπόρους χωρίς χρήµατα. ∆εν έχει καµµία σχέση µε

42 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

εταιρείες, κόµµατα και κρατικούς φορείς, όπως αναφέρει στο φυλλάδιό του. Επίσης δεν έχει προεδρείο και οι δράσεις του αποφασίζονται και εκτελούνται απ’ όσους συµµετέχουν σ’ αυτό. Οι λόγοι που το δίκτυο επιδιώκει τη διάσωση και διάδοση των τοπικών σπόρων είναι οι ακόλουθοι: Πρόκειται για σπόρους προσαρµοσµένους στον τόπο καλλιέργειάς τους, αντέχουν σε ασθένειες, δε χρειάζονται πολλά νερά, λιπάσµατα, φάρµακα, έχουν γεύση και άρωµα. ∆ίνουν αυτονοµία στον καλλιεργητή που δεν αναγκάζεται ν’ αγοράζει κάθε χρόνο νέους σπόρους, αφού µπορεί να κρατάει τους δικούς του. Αποτελεί µια απάντηση στην επιβολή των µεταλ-

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·»

M

Το ∆ίκτυο είναι ανοιχτό σ’ όποιον και όποια θέλει να µαζέψει, να καλλιεργήσει και ν’ ανταλλάξει ντόπιους σπόρους χωρίς χρήµατα.

L

λαγµένων σπόρων και προϊόντων από τις πολυεθνικές που απειλούν την ασφάλεια της τροφής µας και την επιβίωση εκατοµµυρίων ανθρώπων στον πλανήτη. Ένας ενδεικτικός κατάλογος των τοπικών σπόρων της Λέσβου που διαθέτει το ∆ίκτυο είναι αγγούρι από το Πέραµα Λέσβου, ατζούρι από την Καλλονή Λέσβου, κολοκυθάκι από το Μεγαλοχώρι Λέσβου, κουκιά (µικρός καρπός) από το Λισβόρι Λέσβου, λάχανο από τον Άγιο ∆ηµήτριο Λήµνου, λάχανο άσπρο για ορεινές περιοχές από το Μεγαλοχώρι, µαρούλι από τον Άγιο ∆ηµήτριο Λήµνου, µελιτζάνα από το Παλαιοχώρι Λέσβου, µελιτζάνα στρογγυλή από τη Μόρια Λέσβου, µελιτζάνα µικρή µακρουλή από τον Ασώµα-

το Λέσβου, µπάµιες από την περιοχή Πηγαδάκια Λέσβου, τοµάτα από το Μεσότοπο, τοµάτα κρασουλιά από την Αγιάσο, τοµάτα µεγάλη στρογγυλή από το Μεσαγρό, πιπεριές κέρατο από το Πέραµα Λέσβου, ρεβύθια από το Λισβόρι Λέσβου, φασόλια (µπαρµπούνια) από το Πλωµάρι Λέσβου, φασόλια (πράσινα όψιµα) Μεγαλοχωρίου Λέσβου, φασόλια πήχες από τη Μυτιλήνη. Από την υπόλοιπη Ελλάδα το δίκτυο διαθέτει σπόρους, όπως: Ηλιόσπορο, καλαµπόκια (διάφορα και µικρό µαύρο για ζωοτροφή), καρπούζια (διάφορα και ξερικά), κολοκύθες (για πίτα και γλυκό), κουκιά (διάφορα και µικρά µαύρα), λάχανα και µαρούλια (ίσια και σγουρά), µελιτζάνες (διάφορες και άσπρες), µπάµιες, µπρόκολα, τοµάτες (διάφορες και για γλυκό), πεπόνια (διάφορα και ξερικά), πιπεριές (καυτερές, Φλωρίνης, κέρατα, γεµιστές), ρεβύθια, σπανάκια, φασόλια (άσπρα, γίγαντες-ελέφαντες Πρεσπών). Όσοι θέλουν να επικοινωνήσουν µε το ∆ίκτυο για ανταλλαγή σπόρων µπορούν να επικοινωνήσουν στους: Μεγαλοχώρι 22520 33289 (Όλγα, Χάρης), Μυτιλήνη 22510 37347 (Στέργιος), 6932199605 (Κατερίνα), Παράκοιλα 22530 94119 (Χρήστος), Πλωµάρι 22520 32088 (Βαγγέλης).

·ÊȤڈ̷ ∫ÈÓ‰˘Ó‡ÂÈ ÙÔ ÛÎÏËÚfi ÛÈÙ¿ÚÈ Ù˘ §‹ÌÓÔ˘

Ã

άρη στις πεδινές της εκτάσεις, η Λήµνος ήταν από την αρχαιότητα περιοχή παραγωγής σιταριού. Τα ιστορικά βιβλία αναφέρουν ότι στην εποχή του Ανδριανού η Λήµνος τροφοδοτούσε µε σιτάρι την Αθήνα, της οποίας ήταν κτήση. Αιώνες πριν, ο Όµηρος έµεινε έκθαµβος όταν αντίκρισε τους σιτοβολώνες της Λήµνου. Από τη µια η µακρά ιστορική παράδοση στην παραγωγή σιταριού, από την άλλη ο νησιωτικός χαρακτήρας της Λήµνου, έδωσαν στο νησί τη δυνατότητα να αναπτύξει µια δική του ιδιαίτερη ποικιλία σκληρού σιταριού. Στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει αναπτύξει το σιτάρι της Λήµνου έχουν συµβάλει η µεγάλη ηλιοφάνεια του νησιού και το ηφαιστιογενές χώµα του που δίνουν στο παραγόµενο αλεύρι µια ιδιαίτερη γεύση, ένα φίνο λεπτό άρωµα και το κιτρινωπό χρώµα του. Ένα ακόµα χαρακτηριστικό του σιταριού της Λήµνου είναι ότι δείχνει µεγάλη ανθεκτικότητα στην έλλειψη νερού και παράλληλα δίνει καλές αποδόσεις στις ξερικές καλλιέρ-

44 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

γειες. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970 το σιτάρι της Λήµνου θεωρούταν προϊόν εξαιρετικής ποιότητας και πολλοί φούρνοι της βόρειας Λέσβου το χρησιµοποιούσαν για την παραγωγή ψωµιού. Το ίδιο σιτάρι χρησιµοποιούταν και από τις λίγες γυναίκες που ζύµωναν το δικό τους ψωµί. Από τότε µέχρι σήµερα, όµως, πολλά έχουν αλλάξει. Η καλλιέργεια σιταριού στη Λήµνο ακολουθεί φθίνουσα πορεία. Οι περισσότεροι σιτοπαραγωγοί χρησιµοποιούν υβρίδια που διατίθενται στο εµπόριο και έτσι η καλλιέργεια του ληµνιού σιταριού έχει περιοριστεί τόσο ώστε να κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Μια προσπάθεια να διασωθεί το ληµνιό σιτάρι καταβάλλει ο επιχειρηµατίας Βαγγέλης Σταµατέρης µαζί µε σιτοπαραγωγούς της Λήµνου, θεωρώντας πως η διάσωση και ανάδειξη της ποικιλίας του σκληρού σιταριού της Λήµνου µπορεί να βάλει τη χειµαζόµενη σιτοκαλλιέργεια της Λήµνου σε νέα αναπτυξιακή τροχιά, που θα διασφαλίζει ικανοποιητικό εισόδηµα στους παραγωγούς του.

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·» ™¿ÌÔ˜

ªÈÎÚ¤˜ ηÏÏȤÚÁÂȘ… ÌÂÁ¿Ï˘ ÛËÌ·Û›·˜

¶

έρα από τις γνωστές και εκτεταµένες στη Σάµο αµπελοκαλλιέργειες, αλλά και την ελαιοκαλλιέργεια, µια σειρά άλλων προϊόντων µε ειδικό χαρακτήρα απαντώνται τόσο στη Σάµο όσο και στην Ικαρία και τους Φούρνους και έχουν ειδική βαρύτητα στην παραγωγική διαδικασία και στη φυσιογνωµία του πρωτογενή τοµέα του νοµού. Πρόκειται για µικρής έκτασης καλλιέργειες, µε προϊόντα που θεωρούνται παραδοσιακά ή ιδιαίτερου τοπικού χαρακτήρα, κάποια από τα οποία καλλιεργούνται, ενώ κάποια άλλα, παρ’ ότι είναι καλλιεργήσιµα - όπως πιστοποιούν οι γεωπόνοι - δεν έχει γίνει ή καµµία ή µικρές προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Έτσι στη Σάµο τα εσπεριδοειδή, που ευδοκιµούν πολύ καλά σε χαµηλά υψόµετρα και σε υπήνεµες και αρδευόµενες περιοχές, υπάρχουν διάσπαρτα ως συστηµατικές καλλιέργειες στην περιοχή Μύλων, στο νότιο τµήµα, περιοχή που πληροί αυτές τις προϋποθέσεις. Αν και τα κάθε είδους οπωροφόρα ευδοκιµούν στη Σάµο, συστηµατικές καλλιέργειες δεν υπάρχουν, ενώ τα σποραδικά δένδρα αφθονούν, κυρίως στο βόρειο τµήµα και στα ορεινά. Εκεί συναντώνται κερασιές, βυσσινιές και µηλιές, που είναι φυτά ψυχρών περιοχών και δεν ευδοκιµούν στα χαµηλά. Σε ό,τι αφορά προϊόντα του πρωτογενή τοµέα, ιδιαίτερα γνωστό για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του είναι το σαµιώτικο µέλι. Η οµάδα παραγωγών µελιού Σάµου, που συστήθηκε την 6η Ιουνίου 1995, αποτελείται από 167 µελισσοκόµους που διαθέτουν 13.176 κυψέλες. Η ετήσια παραγωγή µελιού κυµαίνεται περίπου στα 85.400 κιλά, ενώ η έδρα της οµάδας είναι ο Πύργος, όπου βρίσκεται και ο µεγαλύτερος αριθµός µελισσοκόµων. Τα µελίσσια βόσκουν σε µια µεγάλη ποικιλία φυτών του δάσους, αλλά και σε παραγωγικά φυτά, όπως: πεύκο, ελάτη, κισσός, θυµάρι, καστανιά, δενδρολίβανο, κουµαριά, αγριολεβάντα, µέντα, µηδική, ρίγανη, τσάι του βουνού, φακελωτή, ροδακινιά, µηλιά, κερασιά, θρούµπι, εσπεριδοειδή, ρείκι, αµυγδαλιά, χαρουπιά. Τοπικά προϊόντα του νησιού, που υπάρχουν ωστόσο σε µικρές εκτάσεις και παραγόµενες ποσότητες οι οποίες δεν είναι επαρκώς καταγεγραµµένες, είναι οι ελιές χαµάδες, ένας είδος αγριοσυκιάς η Μπούκνα, το µακρύ κρεµµύδι που παράγεται στα Κουµέικα, τα αµπελοφάσουλα, καθώς και τα µπουρνέλια δηλαδή τα τοµατίνια που παράγονται στην περιοχή του Άνω

M Στη Σάµο τα εσπεριδοειδή ευδοκιµούν πολύ καλά σε χαµηλά υψόµετρα και σε υπήνεµες και αρδευόµενες περιοχές.

L

Βαθέος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα βότανα που απαντώνται στη Σάµο και τα οποία είναι πολύ µεγάλης ποικιλίας. Μερικά από τα βότανα αυτά είναι τα εξής: Ινούλα, Βερσµπάσκο, Σπλώνος, Ζοχαδόχορτο, Φικάρια, Ζαµπούκος, Κουφοξυλιά, Λεβάντα, Αγριολεβάντα, Θυµάρι, Καλέντουλα, Κίτρινη Μαργαρίτα, Νεκρολούλουδο, Τεύκριο, Άγριο Αµάραντο, Στοµαχοβότανο, Βάλσαµο, Υπερικό, Προδρόµου βότανο, Φασκοµηλιά, Αλισφακιά, Αδίαντο, Πολυτρίχι, Αγριοκάροτο, ∆αύκι. Σχεδόν όλα έχουν φαρµακευτικές ιδιότητες γνωστές σε αρκετούς κατοίκους, που τα χρησιµοποιούν είτε στη µαγειρική είτε για φαρµακευτικούς και ιατρικούς σκοπούς είτε ως µυρωδικά χώρου.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

45

·ÊȤڈ̷ πηڛ·

πηÚÈÒÙÈη ÚÔ˚fiÓÙ· «¿ÏÏ˘ ÁˆÚÁ›·˜»

∏

Ικαρία εµφανίζει µία ιδιαίτερη ποικιλότητα σε κλιµατολογικές και εδαφολογικές συνθήκες, σε αντίθεση µε τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Σε ό,τι αφορά στη γεωργική παραγωγή, ποτέ δεν ευδοκίµησε στο νησί η εντατική καλλιέργεια ή η µονοκαλλιέργεια. Βάσει του Ν.2092, που ουσιαστικά είναι η νοµοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον τρόπο παραγωγής των βιολογικών προϊόντων, η Ικαρία ανέκαθεν παράγει βιολογικά προϊόντα, εφόσον, ούτως ή άλλως, τα µόνα λιπάσµατα που χρησιµοποιούνται είναι το θειάφι και η γαλαζόπετρα. Σήµερα η Ικαρία έχει αρκετά γνωστά παραδοσιακά προϊόντα, όπως τα βερύκοκα της περιοχής του Ξυλοσύρτη Αγίου Κηρύκου, τα αµύγδαλα, τα σύκα και τα οπωροκηπευτικά. Επίσης, η Ικαρία είναι µια περιοχή, όπου λόγω των δυσµενών γεωφυσικών συνθηκών (τραχύ, ανώµαλο και σε πολλά σηµεία µε µεγάλες κλίσεις ανάγλυφο, χωρίς πεδινές εκτάσεις), αλλά και ιστορικών συνθηκών, αναπτύχθηκε η αιγοπροβατοτροφία και κυρίως η αιγοτροφία, µε αποτέλεσµα να έχει µια µεγάλη παράδοση στην παραγωγή γαλακτοκοµικών προϊόντων µε ιδιότυπα χαρακτηριστικά. Η «καθούρα» είναι ένα παραδοσιακό τυρί, που παράγεται τουλάχιστον από το 17ο αιώνα, αποκλειστικά από κατσικίσιο γάλα. Είναι ένα δηµοφιλές στους ντόπιους τυρί άλµης. Θα µπορούσε να λεχθεί ότι είναι το πιο χαρακτηριστικό τυρί της Ικαρίας και πολλοί Ικαριώτες την αποκαλούν και «καθουρίτσα». Η καθούρα, που ωριµάζει στην άλµη, χαρακτηρίζεται από το λευκό χρώµα της, τη συνεκτική της µάζα, το ιδιαίτερα ευχάριστο άρωµα και την ευχάριστη, ελαφρά πικάντικη, γεύση που εντείνεται µε το χρόνο ωρίµανσής της, η οποία διαρκεί τουλάχιστον τρεις µήνες. Η ποιότητα και η µορφή της καθούρας που παρασκευάζεται στην Ικαρία, δε συναντάται σε καµµία άλλη περιοχή της Ελλάδας. Στα παραδοσιακά προϊόντα της Ικαρίας πρέπει να αναφερθούν αφενός το ονοµαστό, από πολύ παλιά επίσης, µέλι Ικαρίας και αφετέρου τα άφθονα και ωραία καρύδια, που στο νησί αυτό βρίσκουν εκείνες τις κατάλληλες κλιµατολογικές συνθήκες που χρειάζονται για να αναπτυχθούν και να ευδοκιµήσουν. Επίσης, ο Πράµνιος οίνος, µαύρο και βαρύ από άποψη αλκοολικών βαθµών κρασί, γνωστό από την εποχή ακόµη του Οµήρου (περίπου δηλ. από το 850 π.Χ.). Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την καταγωγή του ονόµατος Πράµνιος: Μία είναι ότι το όνοµα προέρχεται από το ότι «πραΰνει το µένος» και µία άλλη ότι υπάρχει ένα οινο-

46 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Το τριαντάφυλλο Ικαρίας έχει αξιόλογες θεραπευτικές ιδιότητες

φόρο όρος στην Ικαρία, η Πράµνη, όπου αναπτύσσονται τα αµπέλια («πραµνία άµπελος») από τα οποία προέρχεται ο πράµνιος οίνος. Σηµειώνεται ότι και οι δύο αυτές εκδοχές ανάγονται στην αρχαιότητα. Σε κάθε περίπτωση, είναι βέβαιο ότι ο «πράµνιος οίνος» ήταν ένα εξαιρετικό είδος κρασιού, που είχε από τα αρχαία χρόνια διαφηµιστεί στις ελληνικές πόλεις της εποχής. Οι γεωργοί της Ικαρίας, µε συστηµατική καλλιέργεια και εξειδίκευση, είχαν κατορθώσει να αξιοποιήσουν µε τον καλύτερο τρόπο τα γνωστά αµπέλια του νησιού, παράγοντας και διακινώντας ένα επώνυµο παραδοσιακό προϊόν. Ακόµη, τo Καΐσι Ικαρίας. Είναι ένας τύπος βερύκοκου, του οποίου µάλιστα τρώγεται και ο πυρήνας: «Και το κουκούτσι αµύγδαλο», όπως χαρακτηριστικά λέγεται στην Ικαρία. Το συγκεκριµένο δένδρο κατάγεται από την Αρµενία. Στην Ικαρία η καλλιέργειά του άρχισε περίπου στα µισά του 19ου αιώνα. Το δένδρο έχει ύψος τρία περίπου µέτρα και οι καρποί του ωριµάζουν την άνοιξη. Το καΐσι είναι αρκετά γνωστό στην Ελλάδα. Η επιτόπια παραγωγή το 1940 έφθανε τους 500 τόνους και την εποχή εκείνη πραγµατοποιούνταν εξαγωγές απ’ το νησί στην Αθήνα. Σήµερα η παραγωγή έχει σχεδόν υποδεκαπλασιαστεί και προορίζεται κυρίως για την τοπική κατανάλω-

∏ «¿ÏÏË ÁˆÚÁ›·» ση. Τα καΐσια τρώγονται είτε ωµά είτε σε µορφή γλυκού κουταλιού. Τα Ρασκά Ικαρίας είναι αγριοκάτσικα λευκού ή µαύρου χρώµατος και µε νοστιµότατο κρέας, που µάλιστα έχει πολύ λίγο λίπος. Είναι κατσίκια µετρίου αναστήµατος, ελευθέρας βοσκής που όµως χωρίζονται σε κοπάδια. Το κάθε κοπάδι έχει από έναν «αρχηγό», που του έχει φορεθεί στο λαιµό ένα κουδούνι και είναι αναγνωρίσιµος από το κουδούνισµα. Τα νεογέννητα ρασκά (ριφάκια) ακολουθούν τη µητέρα τους και σε µικρό χρονικό διάστηµα µαθαίνουν τον ήχο του κουδουνιού και εντάσσονται στην αγέλη. Η κατανάλωση του κρέατος των αγριοκάτσικων χρονολογείται από τις αρχές του 17ου αιώνα, που ενσκήπτει η πειρατεία στο νησί και αρχίζει ο αιώνας της «αφάνειας» για τους Ικάριους, δηλαδή η εποχή κατά την οποία οι κάτοικοι αυτοαποµονώθηκαν σε αθέατη περιοχή του νησιού, για το φόβο των πειρατών. Το κρέας τους καταναλώνεται βραστό ή ψητό. Βόσκουν ελεύθερα και τα σκοτώνουν µε τουφέκια σαν άγριο θήραµα. Τα «ρασκά» ανήκουν σε κάθε ορεινή κοινότητα του νησιού και προορίζονται για την τοπική κατανάλωση (οικιακή χρήση και λαϊκά πανηγύρια), ενώ πραγµατοποιούνται και εξαγωγές στην Αθήνα. Ο αριθµός αυτών των ζώων που είναι επάνω στο νησί υπολογίζεται σε 22.000 περίπου. Το τριαντάφυλλο Ικαρίας είναι το γνωστό γλυκό κουταλιού µε την ιδιαίτερη γεύση και την οσµή τριαντάφυλλου. Γραπτές µαρτυρίες δεν υπάρχουν για το γλυκό αυτό, αλλά η προφορική παράδοση τοποθετεί την αρχή της κατασκευής του στη Μικρά Ασία. Στην Ελλάδα, η παρασκευή αυτού του γλυκού άρχισε στην Ικαρία και τοποθετείται χρονολογικά στη δεκαετία του ‘30 στα νοικοκυριά. Η βιοτεχνική παραγωγή του γλυκού άρχισε το 1950 στον Άγιο Κήρυκο, την πρωτεύουσα του νησιού. Τα τριαντάφυλλα συλλέγονται το Μάιο από τις αγριοτριανταφυλλιές (αυτοφυής θαµνώδης βλάστηση) που βρίσκονται στις πλαγιές της νότιας Ικαρίας. Τα πέταλά τους «καθαρίζονται» και βράζουν σε µεταλλικό σκεύος αρχικά, µε νερό, όπου στη συνέχεια τοποθετείται ζάχαρη µέχρι το σιρόπι να φθάσει τα 75 Brix. Παράγονται περίπου 2 - 3 τόνοι το χρόνο και η συνήθης συσκευασία είναι σε µεταλλικά κουτιά των 800 γραµ.. Πραγµατοποιούνται «εξαγωγές» προς τις παροικίες των Ικαρίων στην Αθήνα αλλά και στις διάφορες χώρες που είναι εγκατεστηµένοι απόδηµοι του νησιού, κυρίως σε Αυστραλία και ΗΠΑ. Σηµειώνεται ότι το τριαντάφυλλο Ικαρίας έχει και αξιόλογες θεραπευτικές ιδιότητες, κυρίως σε ό,τι αφορά την καταπολέµηση της δυσκοιλιότητας.

ºÔ˘ÚÓÈÒÙÈη ÚÔ˚fiÓÙ· Από τα πιο γνωστά προϊόντα των Φούρνων είναι το µοναδικό σε γεύση και άρωµα θυµαρίσιο µέλι. Επίσης, το ντόπιο κατσικίσιο τυρί, η µυζήθρα και το αλµυρό, τα αρωµατικά βότανα. Περιορισµένη αλλά ικανοποιητική είναι η κτηνοτροφία του νησιού, η οποία το Πάσχα εφοδιάζει όλους τους κατοίκους µε το παραδοσιακό κατσικάκι.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ∂ÏÏËÓÈÎfi ÎÚ·Û›

ºÈÏfi‰ÔÍ· ‚‹Ì·Ù· ÌÈ·˜ ÌÂÁ¿Ï˘ ÔÚ›·˜

™

ηµαντικά κονδύλια, ύψους 4 εκατοµµυρίων ευρώ, θα δαπανηθούν για την προώθηση του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές µέχρι το 2013. Η Εθνική ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Αµπέλου και Οίνου στις 17 Οκτωβρίου, σε εκδήλωση που πραγµατοποιήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, παρουσίασε το σχεδιασµό της. Όπως τόνισε ο πρόεδρος της ∆ιεπαγγελµατικής, Γιάννης Μπουτάρης, ήδη εκπονείται µελέτη από την εταιρεία PRC. Η µελέτη έχει τίτλο «Χάραξη της εθνικής στρατηγικής marketing και branding του ελληνικού κρασιού σε εθνικό επίπεδο». Στην εκδήλωση πήραν µέρος ο πρόεδρος της Εθνικής ∆ιεπαγγελµατικής Οργάνωσης, Γιάννης Μπουτάρης, ο πρόεδρος του Συνδέσµου Ελληνικού Οίνου, Στέλιος Αλεξάκης, συνεταιριστές οινοπαραγωγικών ενώσεων συνεταιρισµών, όπως και της ΚΕΟΣΟΕ. Το σύνολο του ποσού που θα διατεθεί µέσω της νέας Κοινής Οργάνωσης Αγοράς αµπελοοινικών, για την προβολή των ελληνικών κρασιών στην εσωτερική και κυρίως τη διεθνή αγορά, ανέρχεται σε 10 εκατοµµύρια ευρώ. Από αυτά, τα 6 εκατοµµύρια ευρώ θα διατεθούν σε δράσεις των οινοποιείων και των φορέων τους και τα 4 εκατ. θα δοθούν για την εφαρµογή της εθνικής οινικής στρατηγικής που θα ακολουθήσει η χώρα µας. «Η συµµετοχή µας σε αυτήν την εθνική προσπάθεια αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχή της έκβαση. Είναι πεποίθησή µας ότι το έργο θα δώσει την ευκαιρία στην “ελληνική προέλευση” να εδραιωθεί ως ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στην παγκόσµια οινική αγορά, προσθέτοντας αξία στα προϊόντα των ελληνικών εταιρειών του κλάδου», δήλωσε ο πρόεδρος της ∆ιεπαγγελµατικής, Γιάννης Μπουτάρης. Ο κ. Κουρής εκ µέρους της PRC σηµείωσε πως «στην Ελλάδα έχει αναπτυχθεί η παραγωγή ποιοτικού κρασιού. Το ίδιο έχει γίνει όµως και σε όλο τον κόσµο. Για το λόγο αυτό, το περιβάλλον που έχει διαµορφωθεί σε διεθνές επίπεδο είναι έντονα ανταγωνιστικό. Από εκεί και πέρα υπάρχουν διάφορες τάσεις και διαµάχες, όπως µεταξύ τοπικών ποτών (π.χ. µπύρας) και οίνου, µεταξύ χωρών µε παράδοση στο κρασί και αναπτυσσόµενων οινικά χωρών, ανάµεσα στη “σοφιστικέ” αντίληψη που “θέλει” τον οίνο κάτι εξαιρετικό και στην άποψη “πίνουµε το

48 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κρασί όπως το αναψυκτικό” και άλλες, οι οποίες χρειάζεται να αναλυθούν σωστά.».

∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙÔ˘ ÎÚ·ÛÈÔ‡ Το διεθνές περιβάλλον γίνεται έντονα ανταγωνιστικό και από την είσοδο νέων χωρών στην παραγωγή του κρασιού, όπως της Κίνας η οποία και σε αυτόν τον τοµέα χαρακτηρίζεται ως ανερχόµενη δύναµη. Άλλες χώρες που µπαίνουν στην παραγωγή κρασιών είναι η Αγγλία και η Γεωργία. Ιδιαιτέρως εντυπωσιακό είναι το στοιχείο της έρευνας στη διεθνή αγορά ότι το 55% της κατανάλωσης κρασιού γίνεται από γυναίκες! Επίσης, οι νέοι ηλικίας από 21 έως 27 χρόνων έχουν αυξήσει κατά πολύ την κατανάλωσή τους σε κρασί. Οι κλιµατικές αλλαγές παίζουν σηµαντικό ρόλο στην παραγωγή του οίνου. Γάλλοι οινοπαραγωγοί αγοράζουν γη στην Αγγλία για να καλλιεργήσουν εκεί γαλλικές ποικιλίες οινοστάφυλων! Πρώτη στις εξαγωγές κρασιού έρχεται η Ιταλία µε µερίδιο αγοράς 22% και µε µεγάλη διαφορά ακολουθούν η Ισπανία και η Γαλλία. Επίσης µε µεγάλη διαφορά από την τρίτη χώρα, ακολουθούν άλλες όπως οι Αυστραλία, Χιλή, Ν. Ζηλανδία. Στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης, σχεδόν ανύπαρκτη στη διεθνή αγορά, είναι η Ελλάδα µε µερίδιο 0,2%. Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση χρειάζεται στρατηγική ανταγωνιστικής τοποθέτησης και δηµιουργία ισχυρής οινικής ταυτότητας της χώρας µας, αποτελεσµατικών προγραµµάτων marketing αλλά και δοµών που θα επιτελέσουν το marketing.

Internet - ‰ÈÂıÓ‹ ̤۷ ÂÓË̤ڈÛ˘ - ‰È·ÓÔÌ‹ Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις των µελετητών, ελκυστικές αγορές εισαγόµενων κρασιών είναι η Γερµανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ρωσία, η Ολλανδία, ο Καναδάς, η Κίνα και οι ΗΠΑ που καταναλώνουν το 70% του εισαγόµενου (σε αυτές τις χώρες) κρασιού. Από αυτές οι τέσσερεις είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριµένα οι ΗΠΑ, Καναδάς, Κίνα, Ρωσία. Κατέχουν το 97% της παγκόσµιας αύξησης της κατανάλωσης και το 61% της αύξησης της κατα-

M

Οι κλιµατικές αλλαγές παίζουν σηµαντικό ρόλο στην παραγωγή του οίνου. Γάλλοι οινοπαραγωγοί αγοράζουν γη στην Αγγλία για να καλλιεργήσουν εκεί γαλλικές ποικιλίες οινοστάφυλων!

L

νάλωσης εισαγόµενου κρασιού. Η κατανάλωση εισαγόµενων σε αυτές τις χώρες κρασιών γίνεται από κατοίκους 16 πόλεων. Κατά συνέπεια, λοιπόν, οι αναπτυσσόµενες αγορές του κρασιού είναι συγκεκριµένες και οι κινήσεις σε αυτές χρειάζεται να είναι στοχευµένες. Με βάση τα αποτελέσµατα της έρευνας, οι µελετητές κατέθεσαν σειρά προτάσεων, ορισµένες από τις οποίες είναι: ∆ηµιουργία portal (σελίδα στο Διαδίκτυο) από το οποίο θα παρουσιάζονται σε πολλές γλώσσες η εθνική ταυτότητά µας στον τοµέα του οίνου, τα ελληνικά κρασιά, η ιστορία του προϊόντος και γε-

νικά τα πάντα γύρω από το κρασί στην Ελλάδα, µε προσεκτικό και εύστοχο τρόπο ∆ηµιουργία µηχανισµών παρέµβασης στα µεγάλα, διεθνή µέσα ενηµέρωσης που επηρεάζουν τις τάσεις της κατανάλωσης του κρασιού παγκοσµίως ∆ηµιουργία συστήµατος παρέµβασης σε αυτά τα µέσα. Με λίγα λόγια, για να παρέµβεις πρέπει κάτι να έχεις να πεις… Είσοδος σε δίκτυα διανοµής. Όποια διαφήµιση κι αν γίνει, χωρίς διανοµή καθίσταται άκυρη. Αν ο καταναλωτής δεν ξέρει πού να βρει το προϊόν, τότε το ξεχνά

Βιολογική Γεωργία επενδύουµε στην γεωργία προστατεύουµε το περιβάλλον Βιολογική Κτηνοτροφία στηρίζουµε τα νησιά µας Νέοι αγρότες

Σχέδια βελτίωσης Επενδύσεις Αγροτουρισµού Σύµβουλοι Αγροτικών εκµεταλλεύσεων Επενδύσεις Μεταποίησης Πιστοποιήσεις ISO 9001:2000, ISO 22000:2005,

∫∞∆™∞µ∂§§∏™ - ∫√∆∆π∫∞ ∆™∞∫√°§√À - º§øƒπ¢∏™ √.∂.

HACCP/GHP/Codex Alimentarius, BRC, IFS, ISO 14001:2004)

ª˘ÙÈÏ‹ÓË ™Ì‡ÚÓ˘ 1 ∆∫ 81100 ∆ËÏ 22510 44226 fax 22510 44362 ∫ÈÓ. 6978331590 - 92 & ∞Á›· ¶·Ú·Û΢‹ §¤Û‚Ô˘ www.agro.agrlesvos.gr e-mail alesvos@otenet.gr

ÚÂÔÚÙ¿˙ ¢›ÛÂÎÙÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ Î·È ÙÔ 2009

50 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

«Ã·ÌËϤ˜ Ù‹ÛÂȘ» ÁÈ· ÙÔ Ï¿‰È

™

το ξεκίνηµα της νέας ελαιοκοµικής χρονιάς οι τιµές του ελαιόλαδου οδηγούνταν από το κακό στο χειρότερο. Θα ήταν εύκολο να αποδοθεί η εξέλιξη αυτή στη γενικότερη οικονοµική κρίση, αλλά και στη διαφαινόµενη µείωση της κατανάλωσης του ελαιόλαδου σε παγκόσµιο επίπεδο, είναι χρήσιµο όµως να δούµε τις εξελίξεις στην παγκόσµια αγορά του ελαιόλαδου σε πιο µακροπρόθεσµη βάση, δηλαδή µαζί µε τα δεδοµένα της συγκυρίας να συνεκτιµήσουµε τα όσα συµβαίνουν στην παγκόσµια αγορά του ελαιόλαδου, αφού έχουµε σειρά εξαγορών και ανακατατάξεων. Αυτό είναι αναγκαίο για να κατανοήσουµε γιατί πέφτουν οι τιµές και τι πρέπει να γίνει για να αναστραφεί αυτή η πορεία, αν αυτό είναι εφικτό. Ακόµη αυτό θα µας βοηθήσει να δούµε γιατί πέφτουν οι τιµές στην Ελλάδα µε πολύ πιο έντονο ρυθµό από την Ισπανία. Η παγκόσµια οικονοµική κρίση είναι σίγουρα ένα από τα σηµαντικότερα στοιχεία που επηρεάζουν την αγορά του ελαιόλαδου. Κι αυτό γιατί το ελαιόλαδο ήταν και είναι ένα εξαιρετικά ακριβό τρόφιµο. Τα ανταγωνιστικά του προϊόντα, το ηλιέλαιο, το σογιέλαιο, το βαµβακέλαιο κ.λπ. είναι ως και τρεις φορές φθηνότερα. Η οικονοµική κρίση µειώνει τις δυνατότητες επέκτασης του ελαιόλαδου σε νέες αγορές, ιδιαίτερα στις χώρες που δεν είναι γνωστές οι ευεργετικές του ιδιότητες. Σαφής εικόνα για τα διεθνή αποθέµατα ελαιόλαδου, για τις εκτιµήσεις της νέας σοδειάς, θα έχουµε µετά τα µέσα του Νοεµβρίου, όταν δηµοσιευθεί η

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

51

ÚÂÔÚÙ¿˙

Διαχρονική εξέλιξη των τιμών ελαιόλαδου

έκθεση του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιολάδου. Την τελευταία ηµέρα του Οκτωβρίου, όταν έκλεισε η ύλη του περιοδικού µας, είχε γίνει γνωστό ότι η παγκόσµια παραγωγή ελαιόλαδου θα είναι αυξηµένη κατά 100.000 τόνους σε σχέση µε τον προηγούµενο χρόνο. Θα φθάσει δηλαδή στα 2,7 εκατ. τόνων από 2,6 εκατοµµύρια που ήταν πέρυσι. Αυξηµένα, όµως, είναι και τα αποθέµατα ελαιόλαδου από την προηγούµενη χρονιά, που µαζί µε την παραγωγή αναµένεται να δώσουν µια ποσότητα 3,35 εκατ. τόνους. Αύξηση αναµένεται να παρουσιάσει και η παγκόσµια κατανάλωση ελαιόλαδου, που θα αγγίξει τα 2,9 εκατ. τόνους. Αυτό σηµαίνει ότι το φθινόπωρο του 2009 τα αποθέµατα ελαιόλαδου σε όλο τον κόσµο θα είναι περίπου 450.000 τόνοι, δηλαδή θα έχουµε στις αποθήκες 200.000 τόνους λαδιού λιγότερους. Φυσικά όλα τα παραπάνω στοιχεία µπορούν πολύ εύκολα να διαφοροποιηθούν, καθώς οι καιρικές συνθήκες πάντα επηρεάζουν τον όγκο της παραγωγής. Παράλληλα, δηµοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι οι ιταλικές τυποποιητικές επιχειρήσεις, που στην ουσία ελέγχουν το παγκόσµιο εµπόριο ελαιόλαδου, καταγράφουν µείωση στις πωλήσεις τους κατά 20%. Αντιθέτως, ανοδικά κινούνται οι εξαγωγές ελαιόλαδου της Ισπανίας. Σύµφωνα µε την έκθεση του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Ελαιολάδου κατά τον περασµένο Μάη, οι εξαγωγές ελαιόλαδου της Ισπανίας αυξάνονταν µε ρυθµό 5,4% σε σχέση µε το 2007. Επίσης ήταν αυξηµένες κατά 12,8% σε σχέση µε τα µέσα επίπεδα της τελευταίας τετραετίας. Αν και είναι πολύ πρόωρο να εξάγουµε ασφαλή συµπεράσµατα, φαίνε-

52 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ται πως η Ισπανία τείνει να κερδίζει έδαφος στη διεθνή αγορά του ελαιόλαδου σε βάρος της Ιταλίας.

√È ÚÒÙ˜ ÙÈ̤˜ Οι πρώτες αγοραπωλησίες ελαιόλαδου δείχνουν µια απογοητευτική εικόνα. Στους Αγίους Αποστόλους Λακωνίας πουλήθηκε λάδι της ποικιλίας αθηνολιά προς 3,12 ευρώ το κιλό, όταν ένα χρόνο πριν η πρώτη αγοραπωλησία είχε γίνει στα 3,85 ευρώ το κιλό. Στη Μεσσηνία οι πρώτη αγοραπωλησία ελαιόλαδου από ελιές της ποικιλίας µαυρολίσιου έγινε στα 2,55 ευρώ το κιλό.

∏ ·ÁÔÚ¿ ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ο τοµέας της εµπορίας του ελαιόλαδου έχει µπει στη δίνη µεγάλων ανακατατάξεων. Αυτό δηµιουργεί τεράστιες δυνατότητες αλλά και πολύ µεγάλους κινδύνους. Οι ανακατατάξεις στην αγορά δηµιουργούν τις προϋποθέσεις νέες επιχειρήσεις να αποκτήσουν σηµαντικά τµήµατα της παγκόσµιας αγοράς του ελαιόλαδου και να ανατρέψουν, ή καλύτερα να µεταβάλουν, τις υπάρχουσες ισορροπίες. Οι κίνδυνοι προέρχονται από το ότι στη χώρα µας δεν υπάρχουν οι επιχειρήσεις εκείνες, είτε συνεταιριστικές είτε ιδιωτικές, που µπορούν να παρακολουθήσουν αυτές τις εξελίξεις. Έτσι, όχι µόνο κινδυνεύει το ελληνικό λάδι να µη βρει ποτέ το δρόµο για τις µεγάλες αγορές, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει κίνδυνος να χαθούν και παραδοσιακοί πελάτες που αγόραζαν το ελληνικό λάδι χύµα. Στις πρώτες µέρες του Οκτωβρίου, στους Financial Times, δηµοσιεύθηκε ένα άρθρο των έγκριτων δηµο-

ÚÂÔÚÙ¿˙

σιογράφων Jenny Wiggins και Elizabeth Rigby για τη Unilever. Σε αυτό σηµειωνόταν ότι ο βρετανοολλανδικός όµιλος βρίσκεται µπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόµι, καθώς καλείται να αποφασίσει αν θα αποσχιστεί ο κλάδος των τροφίµων από τον κλάδο των ειδών οικιακής και προσωπικής φροντίδας. Το ζήτηµα αυτό φαίνεται ότι ταλανίζει τη Unilever εδώ και χρόνια, ωστόσο ο ανταγωνισµός µε άλλους οµίλους, όπως είναι ο ελβετικός Νestle και ο αµερικανικός Procter & Cample, θέτουν το ζήτηµα πιο επιτακτικά από κάθε άλλη φορά. Έτσι ο νέος διευθύνων σύµβουλος της Unilever, Πολ Πόλµαν, καλείται να απαντήσει σε αυτό το δίληµµα. Στο άρθρο τονιζόταν ότι ο κ. Πόλµαν είναι από εκείνους που δεν αρέσκονται στη στασιµότητα και στην απλή διαχείριση της υπάρχουσας κατάστασης. Λίγες µέρες αργότερα, στον οικονοµικό Τύπο της Ελλάδας κυκλοφόρησε η είδηση ότι η Unilever πουλάει τις δραστηριότητες της Ελαΐδος στην Ελλάδα, δηλαδή την τυποποίηση ελαιόλαδου και τοµατοπολτού. Ποιος όµως µπορεί να αγοράσει το µεγαλύτερο brand name του τυποποιηµένου ελληνικού ελαιόλαδου, το «Άλτις»; Θα είναι κάποια ελληνική επιχείρηση ή κάποια επιχείρηση από το εξωτερικό; Κάποιοι αναλυτές, µε ακροβατισµούς, προσπάθησαν να συνδέσουν αυτήν την είδηση µε τα όσα έγιναν στην Ιταλία, µε την εξαγορά του οίκου Bertoli που ανήκε στη Unilever από τη SOS Cuetara, υποστηρίζοντας ότι το ίδιο σκηνικό θα επαναληφθεί και στη χώρα µας. Μάλλον πρόκειται για µια ατυχή προσοµοί-

54 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ωση των όσων συµβαίνουν στην Ιταλία, στα ελληνικά δεδοµένα. Κι αυτό γιατί ο ισπανικός κολοσσός ενδιαφέρεται να αποκτήσει επιχειρήσεις που κάνουν εξαγωγές ελαιόλαδου. Οι εξαγωγές του συνόλου των ελληνικών τυποποιητικών επιχειρήσεων, όµως, είναι ελάχιστες και κατά συνέπεια ο όµιλος της SOS Cuetara δεν έχει κανένα λόγο να ενδιαφερθεί για την εξαγορά µιας ελληνικής επιχείρησης τυποποίησης ελαιόλαδου. Άλλωστε, µόλις στις 28 Σεπτεµβρίου, στην εφηµερίδα «Θάρρος» της Μεσσηνίας, σε άρθρο του ο δηµοσιογράφος Κώστας Κοντοθανάσης εξηγούσε ότι ο όµιλος SOS Cuetara προσπαθεί να µειώσει το δανεισµό του, γι’ αυτό και έχει επιδοθεί σε µια προσπάθεια ανεύρεσης αγοραστή για δραστηριότητες που δεν τις θεωρεί πλέον στρατηγικού χαρακτήρα. Τι σηµαίνουν όλα αυτά τα επιχειρηµατικά παιχνίδια για τον Έλληνα παραγωγό ελαιόλαδου και ιδιαίτερα για το νησιώτη παραγωγό; Σηµαίνουν ότι το κέντρο βάρους της παγκόσµιας αγοράς ελαιόλαδου µετατοπίζεται οριστικά από την Ιταλία στην Ισπανία. Οι ιταλικές φίρµες, που παραδοσιακά προµηθεύονταν λάδι από την Ελλάδα για την τυποποίησή τους, θα περιορίσουν τις ποσότητες που αγοράζουν. Αυτή είναι µια εξέλιξη που το περιοδικό «Ελιά και Ελαιόλαδο» επισηµαίνει από τις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας, ωστόσο µέχρι σήµερα δεν έχει γίνει κατανοητή. Η µείωση του χύµα ελληνικού ελαιόλαδου που θα καταλήγει στην Ισπανία θα γεµίζει τις αποθήκες παραγωγών και συνεταιρισµών στην Ελλά-

M Όχι µόνο κινδυνεύει το ελληνικό λάδι να µη βρει ποτέ το δρόµο για τις µεγάλες αγορές, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει κίνδυνος να χαθούν και παραδοσιακοί πελάτες που αγόραζαν το ελληνικό λάδι χύµα.

L

δα και σταδιακά θα µειώσει τις τιµές που ήδη βρίσκονται σε πολύ χαµηλά επίπεδα. Αν, λοιπόν, πριν µερικά χρόνια έπρεπε να τρέξουµε για να αποκτήσει η χώρα µας ένα σηµαντικό κοµµάτι της αγοράς του τυποποιηµένου ελαιόλαδου στην Ευρώπη και στις τρίτες χώρες, τώρα πρέπει να διανύσουµε ένα µαραθώνιο µε ταχύτητα σπρίντερ. Αυτό δε σηµαίνει ότι θα πρέπει να αντιγράψουµε τους Ισπανούς και τους Ιταλούς. Η ελληνική ελαιοκοµία έχει πολλές διαφορές µε την ελαιοκοµία της Ισπανίας. Το ελληνικό λάδι έχει υψηλό κόστος παραγωγής και είναι εξαιρετικής ποιότητας. Οι διαφορές

γίνονται ακόµη πιο έντονες όταν µιλάµε για το νησιωτικό ελαιόλαδο. Αυτό λοιπόν που πρέπει να κάνουµε είναι να βρούµε τις αγορές εκείνες που µπορούν και θέλουν να αγοράσουν το ελληνικό ελαιόλαδο, για όλες τους τις δραστηριότητες. Επίσης, πολύ καλό θα είναι να πάµε το ελληνικό λάδι στις νέες αγορές (Ρωσία, Κίνα, Ινδία κ.λπ.), αξιοποιώντας τα προγράµµατα προβολής και προώθησής του που αναπτύσσουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ∆ιεθνές Συµβούλιο Ελαιολάδου. Τεράστιο πλεονέκτηµα θα αποκτήσει το ελληνικό λάδι αν δώσουµε στις χώρες, που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν την ελαιοκοµία, την ελληνική τεχνογνωσία και τις ελληνικές ποικιλίες ελιάς. Γιατί το καταναλωτικό κοινό των χωρών αυτών θα µάθει να τρώει το λάδι µε τη γεύση που έχει στην Ελλάδα και έτσι θα είναι πολύ πιο εύκολη η είσοδος του ελληνικού ελαιόλαδου στις χώρες αυτές. Πέραν τούτου, θα δηµιουργηθεί στους κατοίκους των χωρών αυτών η εικόνα ότι η Ελλάδα είναι η πατρίδα της ελιάς, στοιχείο που επίσης µπορεί να βοηθήσει την προώθηση του ελληνικού ελαιόλαδου στις αγορές αυτές.

ÚÂÔÚÙ¿˙ ªÈÎÚ¿ Û¯¤‰È· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘, ÁˆÚÁÈÎÔ› Û‡Ì‚Ô˘ÏÔÈ Î·È Ó¤ÔÈ ·ÁÚfiÙ˜ Â›Ó·È Ù· ÚÒÙ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·

∂ÈÙ¤ÏÔ˘˜ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÔÈ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÂȘ

T

ο ένα µετά το άλλο ανοίγουν τα χρηµατοδοτικά προγράµµατα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Η αρχή έγινε µε το πρόγραµµα Γεωργικοί Σύµβουλοι και ακολούθησαν τα µικρά σχέδια βελτίωσης για τους κτηνοτρόφους και οι Νέοι Αγρότες. Οι Γεωργικοί Σύµβουλοι είναι ένα νέο πρόγραµµα που στόχο έχει τη διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των τροφίµων που παράγονται στα νησιά µας. Είναι νέο πρόγραµµα και προβλέπεται η εφαρµογή του από την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Επιδίωξη είναι µέσα από αυτό τα όσα λαµβάνονται ως αποφάσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία του περιβάλλοντος, την παραγωγή υγιεινών και ασφαλών προϊόντων, τις µεθόδους παραγωγής, τη χρήση και κτηνιατρικών φαρµάκων και φυτοφαρµάκων, να φθάνουν στο χωράφι και στο στάβλο. Τα µικρά σχέδια βελτίωσης απευθύνονται αποκλειστικά σε υπάρχουσες κτηνοτροφικές µονάδες αιγοπροβάτων, µε στόχο τον εκσυγχρονισµό της παραγωγής γάλακτος ως προς τις συνθήκες της υγιεινής της άρµεξης (αντικατάσταση χειρονακτικής άρµεξης µε µηχανική). Ο προϋπολογισµός του προγράµµατος (δηµόσια δαπάνη) ανέρχεται στα 100 εκατοµµύρια ευρώ και η εκτίµηση του συνολικού κόστους των επενδύσεων, που τελικά θα πραγµατοποιηθούν, ανέρχεται περίπου στα 200 εκατοµµύρια ευρώ. Οι Νέοι Αγρότες είναι το γνωστό πρόγραµµα που στόχο έχει να ενισχύσει τους νέους που θέλουν να ασχοληθούν µε την αγροτική παραγωγή. Από τις πρώτες ανακοινώσεις για τα παραπάνω προγράµµατα είναι φανερό ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αυτή τη φορά έκανε µια αποφασιστική στροφή στην επιχειρηµατική γεωργία. ∆ίνεται προτεραιότητα στην ενίσχυση των κατά κύριο επάγγελµα αγροτών, δηλαδή εκείνων που έχουν τις προϋποθέσεις να επιβιώσουν στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Αυτή η επιλογή θα γίνει πολύ πιο εµφανής τα επόµενα χρόνια, όταν θα φανούν τα αποτελέσµατα από την υλοποίηση των παραπάνω προγραµµάτων.

∆∞ ªπ∫ƒ∞ ™Ã∂¢π∞ µ∂§∆πø™∏™ Το πρόγραµµα για τα µικρά σχέδια βελτίωσης προβλέπει ότι επιλέξιµες επενδύσεις θα είναι υποχρεωτικά η αγορά αρµεκτικής µηχανής και προαιρετικά: Η κατασκευή κτηρίου άρµεξης και χώρου γάλα-

56 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

κτος ή διαµόρφωση υπάρχοντος χώρου. Η αγορά µηχανών γαλουχίας αµνοεριφίων. Η αγορά παγολεκάνης. Η αγορά γεννήτριας. Η αγορά και εγκατάσταση εξοπλισµού παραγωγής ζωοτροφών για τις ίδιες ανάγκες της µονάδας. Η αγορά και εγκατάσταση σιλό συνολικής χωρητικότητας µέχρι 40 κυβικών µέτρων. Η κατασκευή αποθηκευτικών χώρων θερµοκηπιακού τύπου για ζωοτροφές. Η κατασκευή µικρού βιολογικού καθαρισµού για το χειρισµό των υγρών αποβλήτων της µονάδας. Η αγορά και εγκατάσταση ηλιακού θερµοσίφωνα για τις ανάγκες συντήρησης του εξοπλισµού άρµεξης και συντήρησης του γάλακτος. ∆εν ενισχύονται οι επενδύσεις που δε συµπεριλαµβάνονται στην ανωτέρω λίστα, οι επενδύσεις απλής αντικατάστασης, ο ΦΠΑ, η αγορά µεταχειρισµένου εξοπλισµού και η αγορά εξοπλισµού πριν την ηµεροµηνία έγκρισης.

¶ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ¤ÓÙ·Í˘ Για να ενταχθεί στο πρόγραµµα µια κτηνοτροφική εκµετάλλευση θα πρέπει να ανήκει νόµιµα σε: Φυσικά πρόσωπα, ηλικίας από 18 έως 60 ετών, τα οποία: Α) είναι κατά κύριο επάγγελµα αγρότες, δηλαδή αντλούν τουλάχιστον το 50% του εισοδήµατός τους από γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες και ταυτόχρονα είναι ασφαλισµένοι στον ΟΓΑ. Κατ’ εξαίρεση, για τους κατοίκους της νησιωτικής χώρας (πλην Κρήτης και Εύβοιας) το ανωτέρω ελάχιστο ποσοστό διαµορφώνεται στο 25%. Β) υποβάλλουν Ενιαία ∆ήλωση Εκµετάλλευσης στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Γ) δεν είναι άµεσα συνταξιοδοτούµενα από οποιοδήποτε ταµείο εσωτερικού ή εξωτερικού και ταυτόχρονα δεν έχουν ενταχθεί ως δικαιούχοι στο πρόγραµµα της πρόωρης συνταξιοδότησης. ∆) έχουν λευκό ποινικό µητρώο κατά την ηµεροµηνία υποβολής της αίτησης ή έχει παρέλθει τριετία από την έκτιση της οποιασδήποτε ποινής. Επίσης, στους υποψηφίους, κατά το χρόνο υποβολής και εξέτασης του επενδυτικού τους σχεδίου, δε θα πρέπει να έχουν επιβληθεί διοικητικές

κυρώσεις για παραβίαση κοινοτικών κανονισµών ή εθνικής νοµοθεσίας. ∆ικαιούχοι µπορούν να είναι και νοµικά πρόσωπα που έχουν νοµική µορφή Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ο.Ε., Ε.Ε. και Συνεταιρισµοί. Θα πρέπει όµως να διαθέτουν άδεια λειτουργίας ή βεβαίωση δηµάρχου ότι οι σταβλικές εγκαταστάσεις, στις οποίες χωροθετούνται οι προτεινόµενες επενδύσεις, βρίσκονται εκτός ορίου οικισµού, και πράξη χαρακτηρισµού από το οικείο δασαρχείο για το χώρο που είναι εγκατεστηµένη η µονάδα. Τόσο τα φυσικά όσο και τα νοµικά πρόσωπα που είναι δικαιούχοι θα πρέπει: 1. να βελτιώνουν τις επιδόσεις της εκµετάλλευσης µέσω της βελτίωσης των οικονοµικών επιδόσεων του τοµέα της ζωικής παραγωγής της εκµετάλλευσης, ως συνέπεια του συνόλου των προτεινόµενων επενδύσεων. Η κατάδειξη της βελτίωσης των συνολικών επιδόσεων της εκµετάλλευσης θα γίνεται µε τη χρήση προεγκεκριµένης µελέτης.

2. να δραστηριοποιούνται στην αιγοπροβατοτροφία µε τουλάχιστον 150 ζώα, όπως το µέγεθος αυτό έχει δηλωθεί στην Ενιαία ∆ήλωση Εκµετάλλευσης του 2008 (ΟΠΕΚΕΠΕ).

3. οι νόµιµοι κάτοχοί τους να µην έχουν υπάρξει δικαιούχοι Σχεδίου Βελτίωσης κατά την τελευταία πενταετία πριν την υποβολή της αίτησής τους για ενίσχυση από το παρόν καθεστώς.

4. οι νόµιµοι κάτοχοί τους να µην έχουν λάβει ενίσχυση µέσα από Σχέδιο Βελτίωσης κατά την τελευταία τριετία πριν την υποβολή της αίτησής τους για ενίσχυση από το παρόν καθεστώς.

√È ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ Όσοι τελικά ενταχθούν στο πρόγραµµα, αναλαµβάνουν τις ακόλουθες δεσµεύσεις: Να αποδεχθούν τη δηµοσίευση των στοιχείων του ονόµατός τους, του δήµου µόνιµης κατοικίας τους και της ενίσχυσης που θα λάβουν σε σχετική ιστοσελίδα του ΟΠΕΚΕΠΕ. Να υλοποιήσουν το εγκεκριµένο επενδυτικό σχέδιο εντός 6 µηνών στην περίπτωση που δεν επενδύουν σε κτηριακές εγκαταστάσεις ή 12 µηνών σε αντίθετη περίπτωση. Να συγκεντρώσουν και να τηρούν σε αρχείο όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά για τη σύσταση και τον έλεγχο του φακέλου πληρωµής. Οι δικαιούχοι του προγράµµατος δεν έχουν δικαίωµα να επανυποβάλουν σχέδιο βελτίωσης για µια τριετία από την ηµεροµηνία που θα λάβουν την τελευταία ενίσχυση που θα απορρέει από το παρόν

M

Τα µικρά σχέδια βελτίωσης απευθύνονται αποκλειστικά σε υπάρχουσες κτηνοτροφικές µονάδες αιγοπροβάτων, µε στόχο τον εκσυγχρονισµό της παραγωγής γάλακτος.

L

πρόγραµµα. Για µια τουλάχιστον πενταετία από την ηµεροµηνία έκδοσης της απόφασης αποπληρωµής του επενδυτικού τους σχεδίου, θα πρέπει: i. Να διατηρήσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις ένταξής τους στο καθεστώς ενίσχυσης, όπως ορίζονται στην παρούσα. ii. Να αξιοποιήσουν, κατά τον πλέον ορθολογικό τρόπο, τις επενδύσεις για τις οποίες ενισχύθηκαν. iii. Να τηρούν την πολλαπλή συµµόρφωση στην κτηνοτροφική τους εκµετάλλευση. iv. Να µην προβούν σε ενέργειες που έχουν σχέση µε καλλιέργεια, κατοχή, διάθεση, εµπορία ναρ-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

57

ÚÂÔÚÙ¿˙

M

κωτικών ουσιών, ζωοκλοπή, καταστροφή του περιβάλλοντος. v. Να τηρούν αρχείο µε όλα τα έγγραφα που αφορούν στις επενδύσεις για τις οποίες έχουν υποβάλει αίτηση συγχρηµατοδότησης. vi. Να δέχονται και να διευκολύνουν τους ελέγχους που διενεργούν Εθνικά και Κοινοτικά όργανα.

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αυτή τη φορά έκανε µια αποφασιστική στροφή στην επιχειρηµατική γεωργία.

∞›ÙËÛË ˘Ô„ËÊÈfiÙËÙ·˜

σον δεν είναι εξ αρχής ασφαλισµένοι στον κλάδο κύριας ασφάλισης του ΟΓΑ και δε διαθέτουν επαρκή επαγγελµατική κατάρτιση, να εγγραφούν στον ΟΓΑ και να παρακολουθήσουν µαθήµατα διάρκειας τουλάχιστον 150 ωρών σε πιστοποιηµένο κέντρο κατάρτισης εντός τριετίας από την ηµεροµηνία ένταξής τους στο πρόγραµµα. Το ύψος εφάπαξ ενίσχυσης κυµαίνεται από 20.000 ευρώ έως 40.000 ευρώ και διαφοροποιείται µε βάση την κατηγορία της µόνιµης κατοικίας του νέου αγρότη (ορεινή, µειονεκτική και κανονική), τον προσανατολισµό της παραγωγής της εκµετάλλευσης (κτηνοτροφική, φυτική και µικτή) και το επίπεδο εισοδήµατος της εκµετάλλευσης. Η καταβολή της ενίσχυσης γίνεται σε τρεις δόσεις. Η πρώτη δόση καταβάλλεται µε την ένταξη στο πρόγραµµα και αντιστοιχεί σε ποσοστό 40% του συνολικού ύψους ενίσχυσης. Η δεύτερη δόση ανέρχεται σε ποσοστό 30% επί του συνολικού ύψους ενίσχυσης και καταβάλλεται από το µεθεπόµενο έτος της ένταξης µε την εγγραφή στον ΟΓΑ, την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης και τη συµµόρφωση όπου απαιτείται προς ισχύοντα κοινοτικά πρότυπα. Η τρίτη δόση ανέρχεται σε ποσοστό 30% επί του συνόλου του ύψους ενίσχυσης και καταβάλλεται όταν ο δικαιούχος αποκτήσει το σύνολο των προϋποθέσεων. Η δεύτερη και η τρίτη δόση µπορούν να καταβληθούν ταυτόχρονα µε την επίτευξη των αντίστοιχων στόχων του επιχειρησιακού σχεδίου. Όσοι ενταχθούν στο πρόγραµµα έχουν δυνατότητα να αξιοποιήσουν και τα παρακάτω προγράµµατα: Γεωργικοί Σύµβουλοι Σχέδια βελτίωσης Συµµετοχή αγροτών σε συστήµατα για την ποιότητα τροφίµων ∆ραστηριότητες ενηµέρωσης και προώθησης

Ο υποψήφιος µπορεί να λάβει την αίτηση υποψηφιότητας και αφού τη συµπληρώσει, να την καταθέσει στην οικεία διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης ή στο οικείο Τοπικό Κέντρο Αγροτικής Ανάπτυξης. Για τους κατοίκους των νησιών η κατάθεση µπορεί να γίνει και µέσω των οικείων δήµων ή κοινοτήτων. Προς το παρόν, οι ανωτέρω υπηρεσίες, ύστερα από στοιχειώδη έλεγχο πληρότητας του φακέλου υποψηφιότητας και στην περίπτωση που δεν παρατηρηθούν βασικές ελλείψεις, προωθούν άµεσα το φάκελο στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, προκειµένου να ξεκινήσει η διαδικασία ελέγχου και έκδοσης απόφασης ένταξης. Σε αντίθετη περίπτωση επιστρέφουν το φάκελο στον υποψήφιο, για συµπλήρωση των ελλείψεων και άµεση επανυποβολή. Για την αποπληρωµή του σχεδίου θα υποβάλλεται συνολικά ένας φάκελος, µετά την υλοποίηση της επένδυσης. Ο φάκελος αυτός θα περιέχει τόσο τα δικαιολογητικά πληρωµής όσο και τα απαραίτητα δικαιολογητικά που θα αποδεικνύουν το αληθές της αρχικής αίτησης του επενδυτή. Στην περίπτωση που ο δικαιούχος το επιθυµεί, θα µπορεί να αιτηθεί τη λήψη της ενίσχυσης µέχρι και σε δύο συνολικά δόσεις. Θα µπορεί δηλαδή να υλοποιήσει κάποιες επενδύσεις αρχικά, να πληρωθεί γι’ αυτές και στη συνέχεια να υλοποιήσει και να πληρωθεί και τις υπόλοιπες.

¡∂√π ∞°ƒ√∆∂™ 305 εκατοµµύρια ευρώ θα διατεθούν για τη χρηµατοδότηση των νέων που θα επιλέξουν να ασχοληθούν µε το αγροτικό επάγγελµα. Αυτήν τη φορά το πρόγραµµα νέων αγροτών θα το διαχειριστούν οι Περιφέρειες της χώρας. Το πρόγραµµα θα είναι ανοιχτό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και οι αποφάσεις έγκρισης θα εκδίδονται εντός τετραµήνου από την υποβολή της αίτησης. Στο φάκελο υποψηφιότητας οι νέοι αγρότες µεταξύ άλλων υποβάλλουν και επιχειρηµατικό σχέδιο, την υλοποίηση του οποίου πρέπει να πετύχουν εντός διαστήµατος πέντε ετών. Επιπλέον, οι ενταγµένοι νέοι αγρότες οφείλουν, εφό-

58 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

L

°∂øƒ°π∫√π ™Àªµ√À§√π Το πρόγραµµα Γεωργικοί Σύµβουλοι απευθύνεται σε µεγάλους αγρότες, οι οποίοι µέχρι τις 31 ∆εκεµβρίου θα µπορούν να υποβάλουν αιτήσεις για να υπα-

Πρόβατα σε βοσκότοπο λίγο πιο έξω από την Άντισσα

χθούν σε αυτό. Το κόστος των υπηρεσιών που θα προσφέρουν οι γεωργικοί σύµβουλοι θα χρηµατοδοτείται κατά 80% από τους πόρους του προγράµµατος, µε ανώτατο όριο τα 1.500 ευρώ ανά παρεχόµενη υπηρεσία. Οι ενισχύσεις αυτές καθιερώνουν το νέο Σύστηµα Παροχής Συµβουλών στις αγροτικές εκµεταλλεύσεις, το οποίο για τη χώρα µας υπολογίζεται ότι θα δηµιουργήσει ένα συνολικό κύκλο εργασιών περί τα 65 εκατοµµύρια ευρώ. Σύµφωνα µε τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Α λέ ξαν δρ ο Κο ν τό, ο θεσµός των γεωργικών συµβούλων θα βοηθήσει ώστε να αξιοποιηθούν στο µέγιστο δυνατό βαθµό τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα που διαθέτει η ελληνική γεωργία για την τήρηση των απαιτήσεων µιας σύγχρονης, υψηλής ποιότητας γεωργίας, µε εξασφαλισµένες τις επιδοτήσεις της νέας ΚΑΠ ως το 2013. Ο Οργανισµός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (ΟΠΕΓΕΠ) ορίστηκε µε απόφαση του κ. Κοντού, ως φορέας πιστοποίησης των Γεωργικών Συµβούλων. Επίσης, η εποπτεία, ο συντονισµός και ο έλεγχος των γεωργικών συµβούλων ανατίθεται στη γενική διεύθυνση Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Ο γεωργικός σύµβουλος είναι υπεύθυνος µέχρι και 100% της αµοιβής του σε περίπτωση που αποδειχθεί ότι η συµβουλή που είχε δώσει στο γεωργό ήταν εσφαλµένη µε συνέπεια ο γεωργός να τιµωρηθεί για παράβαση της πολλαπλής συµµόρφωσης. Τα χρηµατικά ποσά από τις παραπάνω ποινές αποδίδο-

νται στο γεωργό. Εποπτεύουσα Αρχή για τη λειτουργία του συστήµατος παροχής γεωργικών συµβουλών, καθώς και του φορέα πιστοποίησης, θα είναι η γενική διεύθυνση Εφαρµογών και Έρευνας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Για την ορθή εφαρµογή του θα διενεργούνται κατ’ έτος έλεγχοι σε γεωργικούς συµβούλους και σε δείγµα τουλάχιστον 5% των ατοµικών επιχειρήσεων, νοµικών προσώπων και συνεταιρισµών, καθώς και 5% των φυσικών προσώπων που δε συµµετέχουν σε ατοµικές επιχειρήσεις ή νοµικά πρόσωπα ή συνεταιρισµούς. Ανώτατο όριο ενίσχυσης ορίζονται τα 1.500 ευρώ και η ενίσχυση ανά θεµατική ενότητα συµβουλευτικής υπηρεσίας δεν µπορεί να υπερβεί τα παρακάτω ποσά: Περιβάλλον 350 ευρώ ∆ηµόσια Υγεία - Υγεία ζώων 250 ευρώ ∆ηµόσια Υγεία - Υγεία φυτών 250 ευρώ Κοινοποίηση των ασθενειών 150 ευρώ Συνθήκες διαβίωσης των ζώων 150 ευρώ Ορθές Γεωργικές και Περιβαλλοντικές Πρακτικές 350 ευρώ Στις συµβουλές για τις ανωτέρω θεµατικές ενότητες περιλαµβάνονται υποχρεωτικά και συµβουλές για την εργασιακή ασφάλεια. Ο αρχικός φάκελος θα κατατίθεται σε ηλεκτρονική µορφή στην ηλεκτρονική βάση δεδοµένων του ΟΠΕΚΕΠΕ.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

59

‰È¿ÏÔÁÔ˜

™˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ

Η άλλοτε κραταιά συνεταιριστική γαλακτοβιομηχανία «ΑΓΝΟ» σήμερα λειτουργεί στα πλαίσια του ομίλου «ΚΟΛΙΟΣ»

60 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÙˆÓ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÒÓ

H

συγκρότηση των αγροτικών συνεταιρισµών στην Ελλάδα έχει ακολουθήσει µια πολύ διαφορετική πορεία από αυτή των συνεταιρισµών της δυτικής Ευρώπης. Κατά την διάρκεια του 20ού αιώνα βοήθησαν τους µικρούς αγρότες να κερδίσουν τη µάχη της επιβίωσης. Παρά τις κατά καιρούς στρεβλώσεις, οι συνεταιρισµοί λειτούργησαν πάντα ως αποκούµπι για τους µικρούς και τους µεσαίους αγρότες, αφού η δράση τους προστάτεψε το εισόδηµά τους. Είναι αλήθεια ότι οι αγροτικοί συνεταιρισµοί στη χώρα µας δεν έχουν τύχει τόσο µεγάλης ανάπτυξης όπως στη δυτική Ευρώπη. Παρ’ όλα αυτά διαθέτουν ένα πολύ εκτεταµένο δίκτυο, ιδιαίτερα µεγάλη ακίνητη περιουσία και υποδοµές, χωρίς τις οποίες θα ήταν πρακτικά αδύνατο να λειτουργήσει ο τοµέας της πρωτογενούς παραγωγής. Αλλά η εποχή έχει αλλάξει, βρισκόµαστε σε µια περίοδο όπου κυριαρχούν σε παγκόσµιο επίπεδο επιχειρήσεις πολυεθνικές και ταυτόχρονα πολυκλαδικές. Οι επιχειρήσεις αυτές παράγουν µια πολύ µεγάλη γκάµα προϊόντων και υπηρεσιών πολλών διαφορετικών κλάδων και σε ποσότητες που µπορούν να καλύψουν τα ράφια των σούπερ µάρκετ πολλών χωρών. ∆ιαθέτουν άνετη πρόσβαση στα µεγάλα δίκτυα εµπορίου κι αυτό τους εξασφαλίζει πολύ µεγάλους τζίρους και µεγάλα κέρδη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καλούνται να βρουν το δικό τους δρόµο οι αγροτικοί συνεταιρισµοί. Οι οποίοι δεν αρκεί απλά να επιβιώσουν, πρέπει να δώσουν τη δυνατότητα στους αγρότες να προσαρµοστούν στα δεδοµένα που βάζει η Κοινή Αγροτική Πολιτική, αλλά και να προετοιµαστούν για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, όπως αυτή θα διαµορφωθεί µετά το 2013. Πολλοί πιστεύουν ότι οι συνεταιρισµοί πρέπει να συγχωνευθούν, να φύγουµε από το µοντέλο του ενός συνεταιρισµού σε κάθε χωριό. Να δηµιουργηθούν µεγάλοι συνεταιρισµοί για να είναι αποτελεσµατικοί. Άλλοι πιστεύουν ότι πρέπει να δηµιουργηθούν κλαδικοί συνεταιρισµοί (π.χ. ελαιοκοµικοί, κτηνοτροφικοί, γαλακτοπαραγωγικοί, οινοποιητικοί κ.λπ.), διότι εκτιµούν ότι έτσι θα λειτουργούν πιο αποτελεσµατικά. Μια τρίτη άποψη λαµβάνει υπόψη την καλή πορεία που έχουν ορισµένοι συνεταιρισµοί και ενώσεις και εκτιµά ότι είναι προτιµότερο να υπάρχει ένας µικρός και αποτελεσµατικός συνεταιρισµός. Εκ των πραγµάτων, λοιπόν, τίθεται το ζήτηµα αν µπορούν οι αγροτικοί συνεταιρισµοί, µε τη σηµερινή δοµή που έχουν, να λειτουργήσουν αποτελεσµατικά. Μπορούν να ξεπεράσουν τις παθογένειες του παρελθόντος και να ανοιχτούν στον ανταγωνισµό; Ποια είναι η δοµή που µπορεί να βοηθήσει τους συνεταιρισµούς να πετύχουν το στόχο τους; Αρκεί µόνο η δοµή ή απαιτούνται κι άλλες αλλαγές στην οργάνωση, στη διοίκηση, στο προσωπικό; Αυτά τα ζητήµατα προσπαθούµε να διερευνήσουµε ανοίγοντας τη συζήτηση για το µέλλον των συνεταιρισµών. Επιδίωξή µας είναι ο διάλογος να µη σταµατήσει εδώ, αλλά να συνεχιστεί και στα επόµενα τεύχη.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

61

‰È¿ÏÔÁÔ˜ ∂ÍÂÏ›ÍÂȘ Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜ ÙˆÓ ∞ÁÚÔÙÈÎÒÓ ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÒÓ ι Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις αποτεΑΡΘΡΟ λούν την κυρίαρχη δοµή του Αχιλλέα Καραγκιοτου αγροτικού τοµέα στη χώρα µας. Με τις πωλήζόπουλου Πρόεδρου της ΕΑΣ Παγγαίου, σεις προϊόντων που παράγουν, µε τη διάθεση εφοδίων για την αγροτική παγενικού γραµµατέα της ΠΑΣΕΓΕΣ, πρόεδρου ραγωγή, αλλά και µε την παροχή ποτης Εθνικής ∆ιεπαγγελµατικής λυάριθµων υπηρεσιών, παρέχουν πολΟργάνωσης Καπνού λαπλά οφέλη στους αγρότες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο συνολικός κύκλος εργασιών των αγροτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων υπερβαίνει σήµερα το ύψος του 1 δισεκατοµµυρίου ευρώ, προερχόµενος κυρίως από πωλήσεις αγροτικών προϊόντων και από τη διάθεση εµπορευµάτων και εφοδίων στην αγορά. Ο κορµός των συνεταιριστικών επιχειρήσεων βασίζεται κατά κύριο λόγο στις δραστηριότητες των Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισµών, οι οποίες απασχολούν σήµερα περισσότερους από 2.500 εργαζόµενους, χωρίς να υπολογισθεί το εποχικό προσωπικό. Υπολογίζεται ότι το 20% του προσωπικού αυτού αποτελείται από έµπειρους επιστήµονες, µεταξύ των οποίων φυσικά περιλαµβάνονται και οι γεωτεχνικοί. Σήµερα εκτιµάται ότι στις ΕΑΣ υπηρετούν περισσότεροι από 430 γεωτεχνικοί µε εξαιρετική γνώση, εµπειρία και προσφορά στα ζητήµατα της φυτικής, αλλά και της ζωικής παραγωγής. Σηµαντική προοπτική αποτελεί η πλευρά της παροχής υπηρεσιών προς τα µέλη των συνεταιρισµών και τους αγρότες γενικότερα. Ζητήµατα όπως η παροχή γεωργικών συµβουλών, η πιστοποίηση αγροτικών προϊόντων και τροφίµων, η λεγόµενη συµβολαιακή, αλλά και η συµβουλευτική γεωργία, αποτελούν κρίσιµους τοµείς, στους οποίους ασκείται ήδη παρέµβαση από τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις, που οφείλει να καταστεί εντονότερη και σηµαντικότερη. Στο επίπεδο της αγοράς, η λειτουργία 50 και πλέον καταστηµάτων λιανικής πώλησης (super markets) διασπαρµένων στην ύπαιθρο, αποτελεί αναµφίβολα µία σηµαντική προσφορά, που οφείλεται να αναπτυχθεί περισσότερο, έτσι ώστε το συνεταιριστικό κίνηµα να συµβάλει ουσιαστικότερα ως µοχλός παρέµβασης στην αγορά των διατροφικών προϊόντων. Σήµερα, ο κύκλος εργασιών των συνεταιριστικών super markets υπερβαίνει τα 80 εκατοµµύρια ευρώ, απασχολώντας 500 περίπου εργαζοµένους. Θα ήταν χρήσιµο και σκόπιµο να πολλαπλασιαστεί αυτή η παρέµβαση γιατί είναι καθολικά αναγνωρισµένη η συµβολή των συνεταιρισµών στην εξυγίανση της αγοράς και κυρίως στη µείωση της ψαλίδας των τιµών παραγωγού και εκείνων που πληρώνει ο καταναλωτής. Στη σηµερινή συγκυρία, η επιδείνωση του οικονοµικού κλίµατος µε τη µεγάλη άνοδο της τιµής του πετρελαίου, των φυτοφαρµάκων και των λιπασµάτων, µε τη συνεχή αύξηση των επιτοκίων, µε το άδικο και άνισο φορολογικό σύστηµα και φυσικά µε την επιβράδυνση της ανάπτυξης, έχει δηµιουργήσει ένα ασφυκτικό πλαίσιο και στον αγροτικό χώρο. Οξύνονται έτσι τα προβλήµατα του αγροτικού τοµέα και των συνεταιριστικών επιχειρήσεων, που ήδη προέρχονται από µία κρίσιµη περίοδο, τόσο εξαιτίας των πολύ δυσµενών καιρικών συνθηκών της διετίας 2006 - 2007, όσο και από τις επιπτώσεις της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. ∆υστυχώς διαπιστώνεται συνεχής µείωση του αγροτικού εισοδήµατος, πτώση των επενδύσεων στον πρωτογενή τοµέα και εξαιρετικά σηµαντική µείωση της αγροτικής παραγωγής σε σηµαντικά αγροτικά προϊόντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο διάστηµα της τετραετίας 2004 - 2007

√

62 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

το κόστος της αγροτικής παραγωγής αυξήθηκε αθροιστικά κατά 23%, όταν το ίδιο διάστηµα οι τιµές παραγωγού σηµειώνουν αύξηση 15% περίπου. Από την άλλη πλευρά, στη διετία 2006 - 2007 διαπιστώνεται µεγάλη κάµψη στην παραγωγή των περισσότερων αγροτικών προϊόντων, µε χαρακτηριστικές τις περιπτώσεις του καπνού (-89%) και των τεύτλων, ως αποτέλεσµα της ασκούµενης εµπορικής πολιτικής της µεταποίησης αλλά και άστοχων διαπραγµατεύσεων στις Βρυξέλλες. Εξαιρετικά σηµαντική ήταν και η µείωση της παραγωγής σε µία σειρά άλλων προϊόντων - που οφείλεται σε δυσµενείς καιρικές συνθήκες, όπως στη σταφίδα (-46%), στο βαµβάκι (-30%), στα σιτηρά (-25%), στο ελαιόλαδο (-22%), στο κρασί (-14%). Κρίση εξάλλου υφίσταται και η κτηνοτροφία, κυρίως εξαιτίας του διπλασιασµού των τιµών των ζωοτροφών. Από την άλλη πλευρά, παρουσιάστηκαν ορισµένες προοπτικές στην καλλιέργεια των σιτηρών, που ξεκίνησε µε ανεβασµένες τιµές από την αρχή της χρονιάς. Οπωσδήποτε το στοιχείο αυτό θα συνεισφέρει καλύτερα αποτελέσµατα στις συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Οφείλεται, ωστόσο, να εκτιµηθεί η αρνητική επίδραση του διπλασιασµού των τιµών των λιπασµάτων, η οποία θα επιδράσει δυσµενώς σε ορισµένες καλλιέργειες, όπως για παράδειγµα το καλαµπόκι, στο οποίο τα λιπάσµατα και τα φυτοφάρµακα καλύπτουν το 30% και πλέον του κόστους παραγωγής. Οι εξελίξεις, πάντως, και εδώ δεν προβλέπονται θετικές, µια και ήδη εκπέµπονται µηνύµατα πτώσης των εµπορικών τιµών στα σιτηρά, γεγονός που οφείλεται στην υπερπροσφορά. Είναι προφανές ότι απαιτούνται µέτρα στήριξης του συνεταιριστικού κινήµατος, µε στόχο να αποτελέσουν οι αγροτικοί συνεταιρισµοί ένα ισχυρό εργαλείο παρέµβασης, ώστε να φθάσει το προϊόν από το χωράφι στο ράφι, παρακάµπτοντας τους ενδιάµεσους, για καλύτερα και φθηνότερα διατροφικά προϊόντα. Στην ΠΑΣΕΓΕΣ πιστεύουµε ειλικρινά ότι η στήριξη αυτή πρέπει να βασίζεται σε δύο πυλώνες. Ο πρώτος αφορά στο διατροφικό µοντέλο, που πρέπει να αποτελέσει κορυφαίας σηµασίας επιλογή στο επίπεδο της αγροτικής πολιτικής, έτσι ώστε από τη µια µεριά να ανταποκριθούµε στη συνεχώς αυξανόµενη ζήτηση των τροφίµων και από την άλλη να περιορίσουµε το έλλειµµα στο αγροτικό εµπορικό ισοζύγιο, το οποίο συνεχώς µεγεθύνεται αρνητικά (-2,6 δισεκατοµµύρια ευρώ το 2007). Ο δεύτερος πυλώνας της πολιτικής µας αφορά τους κατά κύριο επάγγελµα αγρότες, που αποτελούν τον πυρήνα ανάπτυξης του αγροτικού τοµέα. Θα προσθέταµε και ένα τρίτο, εξαιρετικά κρίσιµο ζήτηµα, που είναι η διαθεσιµότητα αρδευτικού νερού για τη γεωργία, γεγονός φυσικά που απαιτεί σηµαντικές επενδύσεις σε υποδοµές, αλλά και σοβαρά µέτρα εξοικονόµησης νερού µε τη λειτουργία σύγχρονων και αποτελεσµατικών φορέων διαχείρισης του πολύτιµου αυτού πόρου. ∆ύο βασικές προτάσεις εκπορεύονται από την ΠΑΣΕΓΕΣ. Η πρώτη έχει σχέση µε τη λογική απαίτηση υιοθέτησης ενός γενναίου κοινωνικού πακέτου για τα ασθενέστερα αγροτικά νοικοκυριά, µε ελάχιστο ύψος σύνταξης ΟΓΑ για τον υπερήλικα αγρότη, όχι µικρότερο από 600 ευρώ. Η δεύτερη συνδέεται άµεσα µε µέτρα που συµβάλλουν στη µείωση του κόστους παραγωγής και αυτό µπορεί να επιτευχθεί µε την αύξηση της επιστροφής ΦΠΑ στους αγρότες, αλλά και µε τη σηµαντική αύξηση της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης πετρελαίου κίνησης, ζήτηµα που προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις, µια και µε την πρόσφατη απόφαση το ύψος του επιστρεφόµενου ποσού υπολείπεται κατά 50% των συνολικών αναγκών των αγροτών.

‰È¿ÏÔÁÔ˜ ∏ ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È ÎÔÈÓˆÓÈο ·Ó·Áη›· o συνεταιριστικό κίνηµα στην Ελλάδα, παρά τα τόσα προβλήµατα του Μιχάλη που είχε να αντιµετωπίΒουµβουλάκη σει, παρά τους λάθος Α΄ αντιπροέδρου δρόµους και προσδιορισµούς από της ΠΑΣΕΓΕΣ τη γένεσή του, που το κράτος εξανάγκαζε να κάνει - µε τους διάφορους νόµους και ελέγχους τις εποπτείες από πλευράς υπουργείου - ΑΤΕ - νοµαρχίες κ.ά., προσέφερε στον αγρότη, στον αγροτικό τοµέα, αλλά και στην εθνική οικονοµία πάρα πολλά. Θα αποφύγω τον πειρασµό να κάνω διαπιστώσεις για την ιστορική εξέλιξη του συνεταιριστικού κινήµατος στην Ελλάδα, γιατί θα χάναµε την ουσία του θέµατος που απασχολεί σήµερα τον αγρότη, τον καταναλωτή, την αγροτική οικονοµία γενικότερα. Οι αλλαγές που έχουν πραγµατοποιηθεί τα τελευταία χρόνια µε την ένταξη της χώρας µας στη Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ιδιαίτερα µε την παγκοσµιοποίηση της αγοράς, έχουν αλλάξει τη δοµή, το µέγεθος της γεωργικής εκµετάλλευσης. Επίσης έχουν αλλάξει τη δοµή και τα προβλήµατα των συνεταιρισµών στον αγροτικό τοµέα. Γενικότερα έχουµε πρόβληµα σε παραδοσιακά σηµαντικά προϊόντα για την Ελλάδα όπως καπνά, σταφίδα, βαµβάκι κ.ά.. Άλλα προϊόντα λόγω του διεθνούς ανταγωνισµού έχουν εγκαταλειφθεί και άλλα αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα στην παραγωγή και διάθεσή τους. Έχει αποδειχθεί ότι εξ αιτίας του µεγέθους των γεωργικών εκµεταλλεύσεων και της πολυµορφίας των εδαφών των αγροτικών νοικοκυριών γενικότερα, τα προϊόντα που παράγονται από εκτατικές καλλιέργειες δεν αντέχουν στο διεθνή ανταγωνισµό. Άρα καταλήγουµε αβίαστα στο συµπέρασµα ότι στην Ελλάδα πρέπει να παράγουµε τρόφιµα, εκµεταλλευόµενοι τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα εδαφοκλιµατικά για την παραγωγή τροφίµων υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών. Το ερώτηµα είναι αν παραχθούν αυτά τα προϊόντα, ποιος θα τα τοποθετήσει στην αγορά και πώς ο καταναλωτής θα τα προµηθευτεί. Σε ποιες τιµές θα τα αγοράσει; Πόσο ανόθευτα θα είναι; Τι τιµές θα εισπράξει ο παραγωγός; Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα θεοποιήθηκε η ιδιώτευση και διαπιστώνουµε την εκµετάλλευση του παραγωγού, του καταναλωτή, τις νοθείες προϊόντων, τα καρτέλ, την καταστρατήγηση του υγιούς ανταγωνισµού κ.λπ.. Πιστεύω απόλυτα ότι ο µονός δρόµος για τη λύση αυτών των σοβαρών προβληµάτων είναι η κοινωνική οργάνωση και κατ’ επέκταση ο συνεταιρισµός. Χρειαζόµαστε λοιπόν ένα ισχυρό αγροτικό συνεταιριστικό κίνηµα στην Ελλάδα και όταν λέω χρειαζόµαστε, το χρειαζόµαστε και οι αγρότες και οι καταναλωτές. Σήµερα στην Ελλάδα υπάρχουν Συνεταιρισµοί και Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισµών που βρίσκονται σε κάποιο σηµείο εξέλιξης στην κατεύθυνση να καλύψουν βασικές ανάγκες των αγροτών. Υπάρχουν όµως πολλές περιοχές όπου οι συνεταιρισµοί έχουν µεγάλα προβλήµατα. Είναι, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη να αντιµετωπίσουµε τα προβλήµατα που έχουµε και τα προβλήµατα που έρχονται, όπως η διατροφική κρίση, η κρίση στην αγορά. Η ανασυγκρότηση του συνεταιριστικού κινήµατος είναι επιβεβληµένη και κοινωνικά αναγκαία. ∆εν µπορεί να υ-

ΑΡΘΡΟ

∆

πάρξει ένα πρότυπο της δοµής που θα έχουν οι συνεταιρισµοί, δεν µπορεί να υπάρξει ένα µοντέλο συνεταιρισµού για όλη την Ελλάδα. Πιστεύω ότι χρειαζόµαστε ένα ισχυρό πρόγραµµα εξυγίανσης και ανασυγκρότησης του συνεταιριστικού κινήµατος στη χώρα µας, που να έχει συγκεκριµένους στόχους και πρώτο απ’ όλους τη συνολική ανασυγκρότηση του αγροτικού τοµέα. Η συγχώνευση συνεταιρισµών - ενώσεων - αγροτικών συνεταιρισµών µε στόχο την αγορά, τη µεγέθυνση των επιχειρήσεων αυτών που χρειάζεται να αντέχουν τον ανταγωνισµό, είναι επιβεβληµένη. Η κλαδική οργάνωση των παραγωγών σε πολλά προϊόντα (όπως π.χ. οι τοµείς οπωροκηπευτικών και κτηνοτροφίας) και ιδιαίτερα η πρώτου βαθµού οργάνωση, που θα µπορεί να επεκτείνεται και εκτός των ορίων µιας κοινότητας, ενός δήµου κ.ο.κ., θα συµβάλει στην καλύτερη ανάπτυξη και µεγέθυνση των συνεταιρισµών αυτών, προκειµένου να τοποθετηθούν τα προϊόντα στην αγορά. Η ανασυγκρότηση του αγροτικού τοµέα γενικότερα και ειδικότερα των συνεταιρισµών στην Ελλάδα, πιστεύω απόλυτα ότι είναι ένα βαθιά πολιτικό ζήτηµα µε εθνικές διαστάσεις που έχει να κάνει µε τη δηµογραφική µας ισορροπία, µε τις διατροφικές ανάγκες του λαού µας, µε χιλιάδες θέσεις εργασίας, αλλά και µε πολλές άλλες εκφάνσεις. Έτσι λοιπόν, άµεσα, πρέπει να υπάρξει ένας σχεδιασµός στον οποίο δεν µπορεί να είναι απούσα η πολιτεία.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

63

‰È¿ÏÔÁÔ˜ «∞·ÈÙÂ›Ù·È ¤Ó· Ó¤Ô ·ÁÚÔÙÈÎfi ΛÓËÌ·» ΑΡΘΡΟ του Βαγγέλη Αποστόλου Μέλους της Πολιτικής Γραµµατείας ΣΥΝ και πρώην βουλευτή Ευβοίας

ολλά τα προβλήµατα που κυριαρχούν αυτήν την περίοδο στην πολιτική σκηνή του τόπου µας, από τη λεηλασία της δηµόσιας περιουσίας µέχρι την οικονοµική κρίση και βέβαια τα ερωτήµατα που προκύπτουν είναι πολλά και αναπάντητα. Όµως για τον αγροτικό χώρο τα πράγµατα είναι πολύ χειρότερα κι έχουν ξεκινήσει εδώ και χρόνια: Όταν οι αγρότες µειώνονται κάθε χρόνο… ήδη είναι λιγότεροι από 500.000. Όταν το αγροτικό εισόδηµα έχει µειωθεί τα τελευταία 10 χρόνια τουλάχιστον κατά 25%. Όταν ελάχιστοι νέοι ενδιαφέρονται πλέον για τη γεωργία. Όταν οι αυξήσεις σε λιπάσµατα, φάρµακα, πολλαπλασιαστικό υλικό και ζωοτροφές ξεπερνούν το 100%. Όταν η διακίνηση και το εµπόριο σ’ όλα τα πεδία του πρωτογενή τοµέα έχουν αφεθεί σε επιχειρηµατικά χέρια. Όταν η κυβέρνηση παρακολουθεί τις εξελίξεις µε ευχολόγια, πετώντας το µπαλάκι των ευθυνών στους άλλους. Όταν… δεκάδες εδραιώνουν την εξαφάνιση του αγροτικού χώρου, τότε όλοι όσοι ασχολούνται µε αυτόν πρέπει ν’ απαντήσουν σ’ ένα άλλο ερώτηµα: χρειάζονται ναι ή όχι οι συνεταιρισµοί; Κι επειδή πιστεύω ότι όλοι συµφωνούµε στο ναι, πρέπει να απαντήσουµε γιατί δεν µπορούν ν’ ανταποκριθούν στο ρόλο τους. Μέχρι τώρα τα φορτώνουµε όλα στις κυβερνητικές πολιτικές, που πράγµατι έχουν σήµερα µεγάλες ευθύνες… αποφεύγουµε όµως ν’ αναλάβουµε κι εµείς τις δικές µας. Η σηµερινή εικόνα του αγροτικού συνδικαλιστικού κινήµατος χαρακτηρίζεται από την έλλειψη της «έξωθεν καλής µαρτυρίας». Οι ίδιοι οι αγρότες δεν το εµπιστεύονται πλέον και ούτε προσδοκούν στη στήριξή του. Οι αγροτικοί συνεταιρισµοί και σύλλογοι έχουν αδρανοποιηθεί, εκφυλίζονται, χρεωκοπούν και έχουν χάσει τον αγωνιστικό τους προσανατολισµό. Η κατάσταση είναι ακόµη χειρότερη στις δευτεροβάθµιες οργανώσεις που έχουν µετατραπεί σε γραφειοκρατικούς µηχανισµούς, σε προθάλαµους παραγοντισµού και σε εκλογικούς µηχανισµούς νοµής της εξουσίας. Η τακτική αυτή τους οδήγησε στην υπερχρέωση και την καταρράκωση της αξιοπιστίας τους, ακόµη και στα ίδια τους τα µέλη. Έτσι, το συνεταιριστικό κίνηµα οδηγήθηκε σε εκφυλισµό και παρακµή, τη στιγµή µάλιστα που η διεθνής εµπειρία δείχνει ότι είναι η µόνη λύση για να µπορεί να σταθεί αποτελεσµατικά απέναντι στις τάσεις της αγοράς ο µικρός και µεσαίος αγρότης. Αφού χρησιµοποιήθηκε µε ευθύνη των διοικήσεών του από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, δυσφηµίστηκε, υπερχρεώθηκε και αδυνατεί να παρέµβει στην αγορά. Σ’ όλο τον κόσµο οι συνεταιρισµοί αναπτύχθηκαν από τη συλλογική δράση και

¶

64 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

οργάνωση των παραγωγών, αλλά στη χώρα µας θεωρήθηκε ότι µπορούν να είναι «δηµόσιες» υπηρεσίες εξυπηρέτησης κοµµατικών επιδιώξεων. Πότε επιτέλους θα πάψει να αποτελεί το σηµαντικότερο εργαλείο για την κατάληψη, ακόµη και του µικρότερου αξιώµατος στο συνεταιριστικό χώρο, η κοµµατική επίδοση; Η απαξίωση του συνεταιριστικού κινήµατος έχει προηγηθεί αυτής της πολιτικής που υπηρετούν οι δυνάµεις του δικοµµατισµού. Όταν κινδυνεύει µε αποδιάρθρωση η πρωτογενής παραγωγή µε τεράστιες επιπτώσεις σε παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα, όταν ανοίγεται ο δρόµος δηµιουργίας µακροπρόθεσµα σοβαρότατου προβλήµατος διατροφικής εξάρτησης της χώρας, όταν εµφανίζεται ραγδαία επιδείνωση της εξαγωγικής θέσης της στο εµπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων, τότε έχουµε να κάνουµε µε κατάρρευση αυτού του ίδιου του παραγωγικού µοντέλου της χώρας. Κι αυτή η κατάσταση κρίσης επιδρά όχι µόνο στον πρωτογενή τοµέα, αλλά και επηρεάζει πολυεπίπεδα όλες τις πλευρές της κοινωνικο-οικονοµικής ζωής του τόπου. Μάλιστα σήµερα, που άλλα βασικά εργαλεία στήριξής του, όπως είναι οι υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων αλλά και θεσµοί, όπως το ΓΕΩΤΕΕ, είτε διαλύονται και αποδιαρθρώνονται, είτε υπονοµεύονται και τελικά εκφυλίζονται. Ο ΣΥΝ πιστεύει ότι υπάρχει ελπίδα ανατροπής αυτής της κατάστασης. Κι αυτή βρίσκεται στη συσπείρωση όλων των αγροτών στο χώρο τους γεωγραφικό και κλαδικό -, που ενώ βλέπουν τα προβλήµατα και αµφισβητούν τις εφαρµοζόµενες πολιτικές, παραµένουν αµέτοχοι, περιµένουν από άλλους ή αφήνουν σε άλλους να διαχειρίζονται τις τύχες τους, αποκοµµένοι από τη συλλογική αγωνιστική δράση. Χρειάζεται λοιπόν να γίνει ένα ξεκίνηµα. Πρώτιστα όµως πρέπει να δηµιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ένα ανανεωµένο και αυτόνοµο συνεταιριστικό κίνηµα. Όσοι παρακολουθούν από κοντά τις εργασίες της ΠΑΣΕΓΕΣ διαπιστώνουν ότι, ενώ εντοπίζει τα προβλήµατα και τα προσεγγίζει µε συγκεκριµένες προτάσεις που µερικές φορές µπορούν να συµβάλουν θετικά, αδυνατεί να υπηρετήσει αποτελεσµατικά τον αγροτικό χώρο. Κι αυτό γιατί έχει χρεωθεί µε κοµµατικές συµπεριφορές και καρεκλοκένταυρη νοοτροπία, αφού ήδη συµπληρώνει τρίτη θητεία στο διοικητικό συµβούλιο και µάλιστα ως συνέχεια µιας άλλης, πολύχρονης, του ίδιου κοµµατικού χώρου. Καιρός είναι, λοιπόν, να δώσουν τη θέση τους σε νέους ανθρώπους που ακόµη και αν προέρχονται από τους ίδιους κοµµατικούς χώρους θα λειτουργήσουν πιο αυτόνοµα και αποδοτικά. Γι’ αυτό και πρέπει άµεσα ο αγροτικός χώρος να βρει εκείνη τη συνδικαλιστική και συνεργατική έκφραση, που όχι µόνο θα τον ξεµπλοκάρει από τον ασφυκτικό κοµµατικό εναγκαλισµό αλλά και θα τον µετατρέψει σε ουσιαστικό εκφραστή και υπηρέτη των αγωνιών του Έλληνα αγρότη.

Ë ·Ù˙¤ÓÙ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ ΕΓΙΝΑΝ - ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ 5 έως 7 Νοεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί η 18η Πανελλαδική συνάντηση χρηστών ArcGIS λογισµικών Συστηµάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών, στη Θεσσαλονίκη, στο ξενοδοχείο «Ηλέκτρα Παλλάς». ∆ιοργανωτής είναι η MDS Marathon Data System, τηλέφωνο 210 6198866, www.marathondata.gr

6 έως 9 Νοεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί η Έκθεση Βιολογικής Γεωργίας ECOFESTIVAL στο εκθεσιακό κέντρο HELEXPO Palace Λ. Κηφισίας 39, Μαρούσι Αθήνα. ∆ιοργάνωση ∆ΗΩ Αριστοτέλους 38, 10433 Αθήνα τηλ.: 210 822384 - Fax: 210 88.48164 - e-mail: magazine@dionet.gr - Ιστοσελίδα: www.dionet.gr

13 έως 15 Νοεµβρίου 2008 πραγµατοποιείται το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μεγάλων Φραγµάτων στη Λάρισα. ∆ιοργανωτής είναι το Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας. Περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 2410 257.866, e-mail: earab@central.tee.gr

14 και 15 Νοεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί σεµινάριο BRC και IFS (έκδοση 5). Πρόκειται για τις τελευταίες εκδόσεις των δύο πιο σύγχρονων προτύπων πιστοποίησης στο χώρο των τροφίµων, το αγγλικό BRC (British Retail Consortium) και το γαλλογερµανικό IFS (International Food Standard). Το διήµερο σεµινάριο που οργανώνει η AgroSpeCom παρουσιάζει τις αλλαγές που περιλαµβάνουν οι νέες εκδόσεις. Το σεµινάριο είναι επιδοτούµενο από τον ΟΑΕ∆ και αίτηση συµµετοχής µπορείτε να λάβετε από το info@agrospecom.gr

20 Νοεµβρίου λήγει η προθεσµία για τους µελισσοκόµους που θέλουν να υποβάλουν αιτήσεις για να ενταχθούν και να επιδοτηθούν από τα κοινοτικά προγράµµατα αντικατάστασης κυψελών, καταπολέµησης της βαρροϊκής ακαρίασης και τεχνικής στήριξης της µελισσοκοµίας, τα οποία θα εφαρµοστούν το 2009. Μαζί µε την αίτηση, θα πρέπει να έχουν την αστυνοµική τους ταυτότητα, φωτοαντίγραφο της πρώτης σελίδας του βιβλιαρίου της ΑΤΕbank, φωτοαντίγραφο του Ε1 της φορολογικής δήλωσης του 2008 και φωτοαντίγραφο θεωρηµένου µελισσοκοµικού βιβλιαρίου, επικυρωµένου από τη διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης. Όσοι επιθυµούν να συµµετάσχουν στο πρόγραµµα τεχνικής στήριξης της µελισσοκοµίας, που έχει να κάνει µε την επιδότηση της µεταφοράς µελισσοσµηνών, θα πρέπει να είναι κατά κύριο επάγγελµα αγρότες, να κατέχουν τουλάχιστον 150 µελισσοσµήνη και να προσκοµίσουν επιπλέον και την άδεια κυκλοφορίας του µελισσοκοµικού τους αυτοκινήτου.

21 και 22 Νοεµβρίου 2008 πραγµατοποιείται το 9ο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, στην Αθήνα. Πληροφορίες στο τηλέφωνο 210 5294388, efxil@aua.gr

21 και 22 Νοεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί το 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την τυποποίηση, τα πρότυπα και την ποιότητα. ∆ιοργανωτής είναι η Ένωση Ελλήνων Επιστηµόνων για την προτυποποίηση και τυποποίηση.

27 ως 30 Νοεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί το 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αγροτικής Οικονοµίας: «Ανταγωνιστικότητα - Περιβάλλον - Ποιότητα Ζωής & Αγροτική Ανάπτυξη», στη Θεσσαλονίκη, στο Πανεπιστήµιο Μακεδονίας. ∆ιοργανωτής είναι η Εταιρεία Αγροτικής Οικονοµίας, www.etagro.gr

6 και 7 ∆εκεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί η οινογαστρονοµικού χαρακτήρα Έκθεση, «Χάρτης των Γεύσεων», από τη Wine Plus.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

65

Ë ·Ù˙¤ÓÙ· ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁÔ‡ 11 και 12 ∆εκεµβρίου 2008 θα πραγµατοποιηθεί το 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Ζιζανιολογικής Εταιρείας, µε θέµα «Περιβαλλοντικές Αλλαγές και Ζιζανιολογία». Το Συνέδριο θα πραγµατοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη, στο ξενοδοχείο Grand Hotel Ρalace ΠληΚίτσιος ∆ήµας). ροφορίες: τηλ. 2310 791339 (Κ

2009 5 ως 8 Φεβρουαρίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η 6η ∆ιεθνής Έκθεση για την Κτηνοτροφία και την Πτηνοτροφία Zootechnia 2009 Οργάνωση: HELEXPO. τηλ.: 2310 291101, Fax: 2310 291551, zootechnia@helexpo.gr

6 ως 9 Μαρτίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η 2η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων Biologica 2009. Οργάνωση: HELEXPO. τηλ.: 2310 291201, Fax: 2310 291658, bilogica@helexpo.gr

6 ως 9 Μαρτίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η 20ή ∆ιεθνής Έκθεση Τροφίµων, Ποτών, Μηχανηµάτων και Εξοπλισµού Detrop 2009. Οργάνωση: HELEXPO. τηλ.: 2310 291201, Fax: 2310 291551, detrop@helexpo.gr

6 ως 9 Μαρτίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η Έκθεση Προϊόντων Ιδιωτικής Ετικέτας Private Label 2008. Οργάνωση: HELEXPO. τηλ.: 2310 291201, Fax: 2310 291551, detrop@helexpo.gr

6 ως 9 Μαρτίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η 2η ∆ιεθνής Έκθεση Οίνου ΟΙΝΟΣ 2009. Οργάνωση: HELEXPO, τηλ.: 2310 291201, Fax: 2310 291551, detrop@helexpo.gr

19 ως 22 Μαρτίου 2009 θα πραγµατοποιηθεί η 2η ∆ιεθνής Έκθεση Ψύξης - Θέρµανσης, Συµβατικών και Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας Energy Tech 2009 Οργάνωση: HELEXPO τηλ.: 2310 - 291548, Fax: 2310 291.553, energy@helexpo.gr

10 ως 12 Απριλίου 2009 θα πραγματοποιηθεί στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στον Πειραιά το 3ο Φεστιβάλ Ελαιολάδου και Ελιάς. Την έκθεση θα επισκεφθούν πρέσβεις και εμπορικοί ακόλουθοι από όλο τον κόσμο, προμηθευτές αλυσίδων σούπερ μάρκετ, ξενοδοχειακών και ναυτιλιακών επιχειρήσεων καθώς και εστιατορίων και χώρων σίτισης. Στα πλαίσια της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί το συνέδριο για τους ελαιοτριβείς και το marketing του ελαιολάδου. Διοργανωτής της έκθεσης είναι το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Περιφερειακής Ανάπτυξης.

25 Απριλίου 2009 Θα πραγματοποιηθεί η 9η Πανελλαδική γιορτή ανταλλαγής ντόπιων ποικιλιών στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Ανατολής Κισσάβου. Οργάνωση Πελίτι, πληροφορίες 25240 – 22059.

8 ως 10 Μάη 2009 θα πραγµατοποιηθεί η Μεσογειακή Έκθεση Ελιάς και Ελαιολάδου «Ελαιοτεχνία». Η έκθεση θα πραγµατοποιηθεί στις εγκαταστάσεις Ξιφασκίας, στο Ολυµπιακό Κέντρο Ελληνικού. Πληροφορίες: www.eleotexnia.gr/exhibition.html

31 ∆εκεµβρίου 2009 λήγει η προθεσµία έκδοσης αδειών για τις στάνες από τους κτηνοτρόφους.

66 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ