Lesvos Turkish Guide 2011

Lesvos Turizm Rehberi

Lesvos Turizm Rehberi

Atina - Selanik - Kavala - Adalar gazetesi imzasΚyla

1 LESVOS TURIZM REHBERI

2 LESVOS TURIZM REHBERI

LESVOS TURİZM REHBERİ - www.lesvosgreece.gr “Empros” Gazetesinin özel baskısı Metinler: Tzeli Hatzidimitriou Metin editörlüğü: Panagiotis Myritzis, Maria Selaha Türkçeye çeviren: Berin Myisli Fotoğraf: Giannis Giannelos, “Empros” arşivi, Belediye Arşivleri Kapak resmi: Giannis Giannelos Sanat Direktörü: Hristos Paraskevaidis Maketler: Maria Aristotelous, Hariklia Mantzourani, Myrto Papadelli, Efi Myrmigkou Yayın Koordinatörü: Efi Stravoskoufi Ticari Bölüm Sorumlusu: Nikolas Mageiras Reklam Departmanı: Maria Kordera, Kalliopi Psarianou, Konstantina Moutzourelli, Efi Stravoskoufi, Lampros Anemas Prodüksiyon: “EPIKOINONIA LESVOU A.E.” Ciltleme – Baskı: Vivliosynergatiki grafik sanat Harita: Geopsis “Empros” Gazetesi Kara Tepe, 81100 Midilli Tel. 22510 41619 Faks 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr LESVOS TURİZM REHBERİ Yayıncının yazılı izni olmaksızın rehber materyalinin tamamının veya bir kısmının reprodüksiyonu, çoğaltılması, kopyalanması ve genel olarak her şekil ve yoldan nakli yasaktır.

3 LESVOS TURIZM REHBERI

çindekiler 5............................................... Giriş 9................Önemlişehirler ve köyler 11...........................................Midilli 22.......Osmanlı Midilli’sinde bir tur 26..........................Midilli Civarında 34........................................Plomari 38.........................................Ayasos 40....................................Polihnitos 44.........................................Kalloni 48.............................. Mantamados

50............................Molivos - Petra 60............................... Eresos - Sigri 66....................Arkeolojik mekanlar 70....................................... Müzeler 74............... Kiliseler ve manastırlar 81................................. Gastronomi 87........................................Sahiller 90....................................Şifalı sular 92.............................Yürüyüş Yolları 96..............................Önemli kişiler 98.............................................Spor 99....................................Etkinlikler 110........................................ Harita

5 LESVOS TURIZM REHBERI

Giriş

B

u turistik rehber Lesvos adasına gelen Türk ziyaretçilerin tatillerinin keyfini çıkarmaları, adayı tanımaları, ada sakinleriyle iletişim kurmaları, geçmişten anılar araştırmaları ve genel olarak “kendilerini evlerinde gibi” hissetmeleri için özenle yazılmıştır.

Ancak ilk tanışma için bütün adalar arasından neden Lesvos’u öneriyoruz? Ege adalarının çoğunun güzel olduğu kesin ve ziyaret etmeye gerçekten değer. Lesvos’un özelliği, büyüklüğü ve manzara çeşitliliğinden dolayı, ziyaretçiye diğer birçok adaya birçok seyahat gerçekleştirerek görebileceği birçok şeyi tek bir seyahat ile görme fırsatı sunmasıdır. Mutlaka diğer adaların da avantajları vardır, ama hiçbirinde Lesvos’taki çeşitlilik yoktur.

6 LESVOS TURIZM REHBERI

Asomatos

Skala Skamias

Bazı yerlerde Yunanistan anakarasını, bazı yerlerde “klasik” bir adayı andıran, büyük çam ormanları, uçsuz bucaksız zeytinlik alanları, tekrar çam ağaçları ve bodur çalılık sınırlarında olan bodur bitki örtüleriyle, herkesin memnun kalacağı kesin. Sadece gözünün doğal çevrede görmek istedikleriyle değil, aynı zamanda ıssız sahillerden veya dağ patikalarından, “tampa tumpa” müzikli sahillere kadar, yerel mezeler sunan pitoresk lokantalardan iyi restoranlara veya lüks kafelere kadar, yüreğinin istediği eğlence şekliyle de memnun kalacaktır.

Tabii, bir de görülecek yerler vardır; gerek doğal anıtlar düzeyinde, gerekse kültürel anıtlar düzeyinde bol miktarda görülecek yer vardır. Günümüze kadar gelen kalıntılarıyla veya sistemli olarak birçok kaydadeğer müzede tanıtıldıkları şekilde, uzun bir tarih ve değişik kültürlerle yüklü büyük bir adada.

Demek ki, her zevke hitap eden bir yer mi? Neden olmasın, ama bazıları için kesin fazlası var. Eşsiz bir şey; bu da Batı Lesvos bölgesindeki fosilleşmiş ormandır. Dünya çapında sadece 2-3 benzer örneği olan eşsiz bir doğal anıt ve bu doğal anıtı destekleyen, mükemmel bir şekilde kurulmuş, işlevsel bir Doğal Tarih Müzesi. Özel ve ilginç özellikleri mi? Pek çok. Büyük zeytinlik alanı, özellikle uzoya yakışan yerel gastronomi, gerek folklorik, gerekse zarif mimariden olağanüstü mimari unsurlar, her adımda farkedilen tarih ve kültür ve sonuç olarak kesin olan tek bir şey vardır: Lesvos’ta günlerce de kalsanız, tekrar da gelseniz,

7 LESVOS TURIZM REHBERI

Molivos

Vatera

Eresos

zor sıkılırsınız.

Ancak bu kadar giriş yeter. Lesvos’ta tercih ettiklerinizi bulmanız ve seyahatinizi daha iyi organize etmeniz için kullanışlı bir rehber oluşturmaya çalıştık.

Yönünüzü tayin edebilmeniz ve bütün ada hakkında bir fikir edinebilmeniz için “Önemli şehirler ve köyler” hakkında bir bölümle başlıyoruz, görülecek yerlere – arkeolojik mekanlar, Müzeler, Tapınaklar ve Manastırlar – ile devam ediyoruz, Osmanlı anıtlarına uğrayıp, gastronomi ve gerekli sahillerle ilerliyoruz. Kaplıcalara özel bir sunum yapıyoruz çünkü eksik değerlendirmeye rağmen çok büyük ilgi toplamaktalar, fazlasını görmeniz için Yürüyüş yollarıyla devam ediyoruz ve önemli şahsiyetlerle bitiriyoruz, çünkü muhtemelen biliyorsunuzdur, yüksek sayıda ve ilginç şahsiyetleri vardır.

Size seyahatinizden sonra Lesvos’u andıracak veya arkadaşlarınıza Lesvos’u tavsiye edecek bazı özel baskılarla kapatırken, aynı zamanda kalışınız esnasında başka faaliyetler hakkında çeşitli olanaklar ve kalışınızı daha hoş hale getirmek üzere, ulaşım, konaklama, eğlence, alışveriş vs hakkında bilgi veriyoruz. İyi eğlenceler Panagiotis Miritzis

8 LESVOS TURIZM REHBERI

Molivos Mantamados

Skala Kallonis

Skala Eresos

9 LESVOS TURIZM REHBERI

Ayasos

Plomari

Midilli

Önemli şehirler ve köyler

Ayia Paraskevi

Vatera

Petra

10 LESVOS TURIZM REHBERI

Tarihteki önemli anlar • Adada m.ö. 3300’den itibaren Pelasgialılar, Lelegler ve Tirinniler yaşamıştır. Daha sonra Eoloslular ile Akalar gelmiştir.

• M.ö. 7nci – 6ncı yüzyıl. Arkaik çağ Lesvos’un “altın çağıdır”.

• M.ö. 2nci yy – m.s. 4üncü yy.

Adaya Romalılar hakim olur.

• 1355-1462: Ada Cenovalı 1inci Francis Gateluzluya Maria Paleologou ile düğününe istinaden çeyiz olarak verilir.

• 1462: Lesvos’u Fatih Sultan Mehmet ele geçirir.

• 1912: Ada amiral Kountouriotis tarafından özgürlüğüne kavuşturulur.

• 1922-23: Nüfus mübadelesi gerçekleşir.

•1941: Ada Alman ordusuna teslim edilir.

•1944: Alman orduları adadan ayrılır.

11 LESVOS TURIZM REHBERI

Midilli Y

unanistan’ın en eski şehirlerinden biri olan Midilli, Amali yarımadasının doğu kısmında, Türkiye sahillerinin karşısında kuruludur.

Antik Midilli bugün kalenin bulunduğu ve o zamanlar karadan meşhur Evripos ile ayrılan küçük adada inşa edilmiştir. Kuzey ucunda Megas veya Ti-

12 LESVOS TURIZM REHBERI

Midilli Antik Tiyatrosu cari Liman, güneyinde Triirikos – Savaş Gemileri – Limanı bulunan dar bir deniz geçidi. Evripos kanalı, şehri ölü şehirden ve şehir dışındaki kutsal alanlardan ayırarak savunma duvarını destekleyen doğal kaleyi oluşturmaktaydı.

M.Ö. 2nci yüzyıldan itibaren kanal ile iki liman, karşılıklı, şehrin kültürel, dini ve ekonomik yaşamı ile ilgili en önemli binaların inşa edildiği merkez ekseni oluşturmaktaydı. Bu yolun etrafında günümüze kadar şehrin ekonomik hayatı yer almaktadır.

Midilli’deki gezinize bir arkeoloji yürüyüşüyle başlayın; iki liman arasındaki bölgede agoranın içinden geçerek, Epano Skala kuzey limanına çıkan yol, antik tiyatronun bulunduğu Agia Kiriaki tepesine çıkan sahil yolundan devam eder. Geçeceğiniz mahallelerde Midilli’nin öğle saatlerinden akşam geç saatlere kadar açık olan en iyi uzo meyhaneleri bulunmaktadır. Yol boyunca Maloentas limenas olarak da adlandırılan Büyük Limanı göreceksiniz. Burada Atinalılar M.Ö. 428’de başkaldıran Midillilileri kuşatmış ve yenmişlerdir.

Tepeden inerken neoklasik öğeleri ve gül ağaçlarıyla dolu küçük avluları bulunan güzel iki katlı evler bulunan Agios Evdokimos mahallesinden geçeceksiniz. Oradan dar bir yol sizi eski agoranın merkezine götürecektir; burada minaresi bulunmayan müslüman camisi, Yeni Cami bulunmaktadır.

Bundan biraz önce kubbeleri boyalı olan, restore edilmiş merkezi hamam Çarşı Hamamı göreceksiniz. Burada Midilli’nin en eski dükkanları, eskiciler, seramik atölyeleri ve çeşitli küçük dükkanlar bulacaksınız.

Camiden yaklaşık 200 metre sonra, Ermou caddesinin sol tarafında bir ara sokakta, şehrin en eski kilisesi olan ve antik çağlardaki görkemli dorik binanın kalıntıları üzerine inşa edilen Aghi Theodori kilisesi bulunmaktadır. Bugünkü kilise yangında tahrip olan eski bizans kilisesinin bulunduğu

13 LESVOS TURIZM REHBERI

14 LESVOS TURIZM REHBERI

Ermou yerde 1795 yılında inşa edilmiştir. Biraz ileride, 30 metre yüksekliğinde özel gotik çan kulesi olan Agios Athanasios Metropolit kilisesi vardır; bu kilise size şehirdeki gezmelerinizde referans noktası olarak da yardımcı olacaktır.

Kilise çapraz, üç geçitli bazilika tipindedir, kayıtlı kubbesi vardır ve 1706 yılından itibaren metropolit olduğu düşünülmektedir. Çan kulesi gibi, bu da Ayvalık’tan Sarmısak taşocağından getirilen kızıl dik dörtgen taşla inşa edilmiştir. 1901 yılında yoğun rönesans etkileri bulunan Lesvoslu ressam Vasilios Kesanlis tarafından tasvir edilmiştir. Mabedi, Mihrap ve başrahip koltuğu, Lesvos’daki bizans sonrası tahta oymacılığı sanatının en güzel örneklerinden olup, üzerilerinde bitki ve hayvan aleminden görüntülerle başka semboller bulunmaktadır. Kilisedeki çok önemli kutsal bir eşya Bizans yeni şehidi ve şehrin koruyucusu olan Agios Theodoros kalıntılarıdır.

Kilisenin tam önünden geçen yol, Mitropoleos caddesi, Ladadika’ya ve

15 LESVOS TURIZM REHBERI

16 LESVOS TURIZM REHBERI

oradan da birçok kafesi olan rıhtıma çıkar, çapraz olarak ise Ermou caddesi çarşının nispeten daha yeni olan bölümüne doğru devam eder. Çarşının bu kısmının sonunda, yani Ermou caddesinin ucunda, ilginç mimarisi olan ancak bir zamanlar kozmopolit olan şehrin ortamına uyan görkemli Agios Therapontas kilisesini görmemeniz mümkün değil. Ünlü Lesvoslu mimar Argiris Adalis’in eseridir. Sarmısak’tan kızıl yontma taşla inşa edilmiştir ve çinko yapraklarla kaplı olan büyük merkezi kubbesi 40 metre yüksekliğe varıp Metropolit kilisenin çan kulesini aşar. Dört köşesini dört tane daha küçük kubbe örtmektedir, bunları destekleyen kalkan duvarlarda ise, çemberler trampetli melek heykelleriyle çevrili görüntülerle süslüdür. Ön cephesinde iyon ve korint ritminde sütun sıraları vardır. Kilisenin içi de aynı şekilde etkileyicidir. Agios Therapontas’ın avlusunda Midilli Dini Bizans Müzesi (tel.

22510 28916) bulunmaktadır.

Ermou üzerinde şehrin geriye kalan bakkalarını göreceksiniz; burada tuzlu balıktan – Midilli’nin meşhur tuzlu balıkları – çobandan taze peynire, her türden çay türleri ve uzo çeşitlerinden, mevsimi ise kilo ile satılan taze ıhlamura kadar birçok ürün bulabilirsiniz. Rıhtım tarafına doğru Kolonların arka tarafında meyve sebzenizi, sabahları mahallenin en iyi balıkçısından balıklarınızı, nefis yoğurulmuş ve siyah ekmek, en lezzetli yerli sosisleri ve mükemmel pastırma almaya gidebilirsiniz.

Ermou caddesinin güney ucunda gördüğünüz dorik girişe sahip olan muhteşem bina vardır; bu 1890 tarihinde Argiris Adalis tarafından inşa edilen meşhur Midilli Erkek Ortaokuludur. Karşı tarafta ağaçların gölgesinde dinlenebileceğiniz Aya İrini Parkına doğru mallarını satan ve meydana Şark

17 LESVOS TURIZM REHBERI

18 LESVOS TURIZM REHBERI

pazarı havası katan çeşitli seyyar satıcılar vardır. Adanın köylerine giden şehirler arası otobüs garajı da oradadır, ortaokul ile park arasındaki meydan ise hem köylere hem havaalanına doğru gidebileceğiniz kavşak noktadır. İkinci geziniz Eski Arkeoloji Müzesinden başlar, eski şehrin ortasından, Kioski ve Kulbara semtlerinden devam eder, Yeni Müzede tekrar durur, devamla Kaleye çıkar ve Belediye Resim Galerisi’nde son bulur. Kioski semtinde büyüleyici bir doğu ve neoklasik mimari karışımına sahip olan, şahane çakıl taşlı zeminli bahçeleri olan ve hepsi de 19uncu yüzyılda zengin tüccar burjuva sınıfının varlığını gösteren muhteşem konaklar keşfedeceksiniz.

8is Noemvriou caddesinde devam ederek sağınızda Midilli kalesine giden taş döşemeli, çam ağaçlarıyla çevrili yolla karşılaşacaksınız, biraz ileride bugünkü Ege ve Adalar Politikası Genel Sekreterliğinin konaklandığı,

19 LESVOS TURIZM REHBERI

20 LESVOS TURIZM REHBERI

Sapfo Meydan Osmanlı Ege Denizi vilayeti yönetiminin barındığı ve 1912’de Osmanlı Yöneticisinden Yunan Ordusuna Midilli şehrinin teslimatının yapıldığı binayı göreceksiniz. Güzel bahçesi ve neoklasik girişi olan, 1891 yılında inşa edilen etkileyici Mahkemeler binası karşıdadır. Bu bina adanın Müslüman cemaatinin çocukları için kurulan Osmanlı Yarı-Ortaokuludur. Biraz aşağıda, Adramitiou caddesinin köşesinde bugün Midilli Belediye Resim Galerisi’nin barındığı ve “Halim Bey Konağı” olarak bilinen bina bulunmaktadır. Bu yol eski limana ve Epano Skala semtine gider. Deniz tarafında şehrin son tersanesini göreceksiniz, ki burada hâla ahşap kayıklar tamir edilmektedir. Kato Kastro’ya girerken de bir yeraltı havuzu içinde Ay Yanni ile Panagia Galatousa kilisesini görürsünüz. Kalenin etrafını tamamlarken Tsamakia adlı küçük ormana ve limana ulaşırsınız.

Rıhtımda, yani Kountouriotou caddesinde Sapfo Meydanında, ki KTEL şehir otobüslerinin (22510 28534) ve taksilerin kalkış yeri de burada bulunmaktadır, büyük şairin, İngiliz şair Ross Macaulay tarafından şehre bağışlanan heykelinin yanısıra, Midilli Belediyesinin Turizm Bürosu da bulunmaktadır.

Midilli Folklor Müzesi de (tel. 22510 44 165) aynı mekanda barınmaktadır.

Rıhtımın devamında eski otel “Büyük Britanya”yı, eski Belediye Sarayının neoklasik binasını, Belediye Tiyatrosunu ve Devlet Sandığını mutlaka hayranlıkla seyredeceksiniz.

21 LESVOS TURIZM REHBERI

22 LESVOS TURIZM REHBERI

Osmanlı Midilli’sinde bir tur

S

abah erken saatte veya akşamüstü geç saatte, Midilli yeni arkeoloji Müzesinin girişindeki Kioski meydanıdır. Banka oturun ve 150 yıl geriye seyahat edin...

Antik çağlarda Afrodit tapınağının bulunduğu bu noktada, Kaptan Paşa, Osmanlı donanmasının kaptan-ı deryası Hasan Paşa Cezayirli, Midilli’yi ziyaret eden donanmasının mürettebatını konaklatmak için şık bir köşk kurmuştur. İşte böylece eski ismi olan Tavuk Tarlası unutulmuş ve bugüne kadar kullanılan Köşk ismi yerini almıştır.

8is Noemvriou caddesi boyunca yürüyün, Kalenin Orta Kapısına giden yoldan biraz önceki bir araziyi geçin, bu arazinin denize kadar varan badem ağaçlarıyla dolu bir avlusu olan Mevlevi tekkesini barındırdığını hayal edin.

Belirli bir noktadan sonra 8is Noemvriou Mikras Asias caddesine dönüşür.

Solunuzda, bugün Mahkemeyi barındıran bina vardır. 1891 yılında inşa edilen bu bina İdadiye olarak bilinen, adadaki tek yedi sınıflı Türk ortaokuluydu.

Tam karşısında, bugün Ege ve Adalar Politikası Genel Sekreterliğini barındıran, 1893 yılında Midilli Mütesarifi Hıfzı Paşanın inşa ettirdiği Osmanlı Yönetim Binası vardır. Önceleri adanın Yönetim Binası olarak faaliyet göstermekteydi, daha sonra ise 1912’ye kadar Ege Denizi adaları vilayeti oldu.

8is Noemvriou caddesinden aşağı doğru inerken, büyük kırmızı bir konağın, bir zamanlar Halim bey konağı olan Belediye Resim Galerisinin önünden geçeceksiniz. Denize ulaşınca sağa dönün, Sultan Beyazıt’ın harap olmuş bir Bizans kalesinin bir kısmını da tamir ettirerek inşa ettirdiği aşağı Kaleye girin.

Aşağı Kalenin içinde çok az sayıdaki Türk evleri kalmıştır; hem burası hem de Bizans kalesi bir zamanlar insan doluydu, ikisi de iki dünya savaşı arasındaki dönemde yıktırılmıştır.

Denize doğru dönün, kuzeye doğru deniz boyunca yürüyün, bir savaş sayesinde inşa edilen ve barış sembolü olan Mikrasyalı Ana heykelinin önünden geçerek Agios Nikolaos kilisesine ulaşın. Mekke’ye doğru bakan tek ortodoks kilisesidir. Bu kilise Viğla Camiidir; 1462 yılında Midilli’yi ele geçirmenin anısına ve özellikle kaleyi Gateluzların savunucularından almak için toplarını yerleştirdiği yerin anısına Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa ettirildiği söylenen, Midilli’nin en eski camisidir. Eski cami 1870’deki büyük depremde yıkıldı ve yerine bugünkü bina inşa edildi. 1923’den sonra, 1922 mültecilerinin dini ihtiyaçlarını karşılamak üzere eski xami hristiyan tapınağına dönüştürülmüştür.

Viğla Caminin arkasındaki bölgenin sokaklarından güneye doğru dönün.

Lesvonaktor sokağını ve oradaki muhteşem Türk Kız okulunu bulmaya çalışın. Burada küçük bir hamam ile Kalenin dışında yaşayan, şehrin Türk burjuva sınıfına ait birçok Türk evi bulunmaktadır.

Roma çarşısının büyük arkeoloji alanının bulunduğu sahil yoluna geri dönünce, Roma çarşısının arkasında bulunan park eski büyük Türk mezarlığının bulunduğu yerdir. Osmanı dönemi Midilli Mezarlığı. Zirai ürünler satan

23 LESVOS TURIZM REHBERI

Yeni Cami

Çarşı Hamamı bir dükkan ibadet amaçlı olan mekanın kullanımını birbuçuk asırdır gizlemektedir. Yalı Cami de büyük depremden sonra inşa edilmiştir. Tura devam ederek büyük yokuştan önce sağa dönün ve Dikeli sokağını bulun. Bugün eski Türk hastanesinin binasında Midilli Deneme Ortaokulu barınmaktadır.

Sağa dönün, Ermou caddesine çıkın ve güneye doğru yürüyün. Solunuzda Yeni Cami bulunmaktadır. 1825 yılında Midilli’nin büyük nazırı Mustafa Ağa Kulaksız tarafından inşa ettirilmiştir. Karşısındaki dar sokakta yine Mustafa Ağa Kulaksız tarafından inşa edilen Çarşı Hamamı bulunmaktadır. Sola Adrmitiou sokağına dönün, yokuş yukarı çıkın ve gezinizi Osmanlı Midilli’sinin merkezinde, Mustafa Ağa Kulaksız’ın torunu Halim Beyin konağına bir ziyaretle tamamlayın. Bugün bu mekanda önemli sanat eserleri ile Belediye Resim Galerisi barınmaktadır.

Yorulduysanız sahildeki tavernalara döerek bir uzo için veya öğle ya da akşam yemeğinizi yiyin. Eğer yorgun değilseniz, önemli Osmanlı anıtlarının korunmuş olduğu, aynı zamanda Kale Camiinin harabelerinin bulunduğu Kaleyi ziyaret edin. Bu da bir hristiyan kilisesi üzerine inşa edilmiştir; bu durun Osmanlı İmparatorluğunun “Altın Adası”nın altınının, adanın çok kültürlülüğünün olduğuna bir kanıttır.

26 LESVOS TURIZM REHBERI

Roma Su Kanalizasyonu

Agios Rafail

Pirgi Thermis

Midilli Civarında A. Doğu sahillerini kuzeye doğru takip ederek

Ş

ehrin kuzey çıkışından çıkarak, eski limandan sonra, dar sokaklarında güzel mimarisi ve deniz kenarında, orijinal Lesvos mutfağını tatmanızı bekleyen minik tavernaları olan pitoresk köylere rastlarsınız. Otantik

Afalonas tepeye tırmanmış olup Türkiye sahillerine doğru mükemmel bir manzaraya sahiptir, güzel sanayi tipi binaları olan Panagiouda ise boydan boya denize bakar, Pamfila’da ise kulelerle pitoresk sokaklar başlar.

Thermi’ye doğru yol alırken Thermi Kulelerine rastlarsınız; burada nefis kule evlerinin yanısıra Panagia Trouloti bizans kilisesini ve denize doğru M.Ö.

27 LESVOS TURIZM REHBERI

Sarlıca Panagia Trouloti

3.000’e ait antik yerleşim bölgesini bulacaksınız. Thermi Spa’sının İskelesinde harika minik tavernalar, eski şifalı hamam binaları, yeni hamam ve bir zamanlar muhteşem bir otel olan Sarlıca otelinin kalıntıları bulunmaktadır.

Köye doğru çıkarken civar bölgede kurtarma kazıları bulguları olan arkeolojik mekanı bulacaksınız, pitoresk yerleşim bölgesinin çıkışındaki bir yol ise birkaç kilometre sonra Agios Rafail manastırına ulaşır. Bir asfalt yol Thermi’den Pigi ve Komi’ye gider. Burada yapılan Tavros panayırı meşhurdur ve adada yaz dönemi başlarında bulunuyorsanız, bu panayırı kaçırmamanız gerekir.

28 LESVOS TURIZM REHBERI

Kagiani

Aklidio

B. Doğu sahillerini güneye doğru takip ederek

M

idilli’deyken yapabileceğiniz en yakın gezi, Amali yarımadası turudur. Havaalanın da bulunduğu Kratigo’ya kadar olan bölge, 19uncu yüzyılın ikinci yarısından, adanın ekonomik gelişiminin sonunu getiren Mikrasya felaketine kadar Midilli zenginlerinin sayfiye yeriydi. Bugünde aynı şey geçerlidir, zira günümüz Midillilileri eski banliyölere yayılmışlardır ve bunlar artık birbirine bitişik olarak inşa edilen tekdüze mezonetlerden oluşarak başkente başlanmışlardır. İyi ki konaklardan bazıları muhteşem bir şekilde restore edilmiştir. Merkezden gelirken bunları yolun iki kenarında görebilirsiniz. Bu semtin adı Surada’dır, kule evleri ile eklektik ritimdeki binalar, şehre ve Midilli kırlarına mükemmel bir manzarası olan Aklidio tepesinin üzerinden sağ taraftan devam ederler.

29 LESVOS TURIZM REHBERI

Theofilos Müzesi

Teriade Müzesi Güzel bahçeleri ve zeytinlik alanları olan eski banliyö Baria’da Midilli’nin en önemli müzelerinden ikisi, Theofilos Müzesi ve Teriade Müze – Kütüphane bulunmaktadır. Müzelerden hemen sonra virajın üzerinde, sağdaki yol Akrotiri yerleşim bölgesine gider, oradan da Hamamlara çıkar. Yokuş yukarı çıkarak Agia Marina ve Kagiani veya Taksiarhis’e ulaşırsınız. Bu bölgenin adı mimari açıdan Agios Therapontas’ı andıran aynı ismi taşıyan kiliseden al-

30 LESVOS TURIZM REHBERI

Agios Erimogenis mıştır ve aynı mimarın, Argiris Adalis’in eseridir. Güzel manzaranın yanısıra, iki köyde harika uzo meyhaneleri bulabilirsiniz. Kagiani’den Loutra’ya giden toprak yolu takip ederek, isterseniz Amali dağında dağ yollarına çıkabilirsiniz; burada çam ağaçları arasında Panagia Amali’nin kilisesi bulunmaktadır.

Kratigo ve havaalanına giden sahil yolu minik tavernalar ve yüzebileceğiniz küçük koylarla doludur. Hamamlara doğru devam ederken, bazen çam ağaçları arasında, bazen de yanık gövdeleri arasında Haramida adlı güzel sahili ve mavi-yeşil sularıyla Agios Erimogenis pitoresk koyunu bulacaksı-

31 LESVOS TURIZM REHBERI

32 LESVOS TURIZM REHBERI

Skala Loutron

Skala Loutron

Gera Körfezi nız. Pitoresk Loutra’da zeytin ağaçları arasına tırmanmış olarak, Lesvos’un en güzel zeytin baskı fabrikalarından birini göreceksiniz. Skala Loutron anayolun güneyinde, adada görebileceğiniz en yaşlı ve yumrulu gövdeleri olan zeytinlik alanları içinde, ılımlı dağlar arasından ilerleyerek küçük balıkçı köyünde son bulan Yunanistan’ın en güvenli koylarından birinde bulunmaktadır. Burada, tıpkı yandaki Kountouroudia’da olduğu gibi, adanın en güzel balıkçı tavernalarından bazılarını bulabilirsiniz. Kountouroudia deneyimler çemberini kayıkla karşıdaki Gera kıyısına geçmeniz tamamlar.

33 LESVOS TURIZM REHBERI

34 LESVOS TURIZM REHBERI

Agios İsidoros

Plomari Plomari’ye giden yol Gera körfezinin deniz hayvanlar aleminden geçer, İppios ile zeytinlikler arasındaki muhteşem Sikounta’yı, deniz kenarındaki Dipi’yi aşarak büyük bir çataldan devam eder. Sakin körfez Gera’nın batı sahilini takip ederek, Pigadakia’dan geçer, Gera köyleri sakinlerinin sayfiye evlerinin olduğu Evriaki boyunca devam eder ve Lesvos’un ekonomik zenginliğini gösteren sanayi tipi evlerle Türkiye’den gelen göçmenlerin yer evleri ile karışan Perama’ya varır. Zengin körfezin dar girişine ulaşmak için devam ederken Pirgi adında küçük balıkçı köyüne rastlarsınız. Bütün yol boyunca tavernalar kalite, tazelik ve konum açısından birbirileriyle yarışırlar. İç taraftaki yol sizi Paleokipos, Plakados, mükemmel binaları ve Vrana Zeytin Pres Favrikası Müzesi olan Papados’a götürür, zeytin ağaçları olan tepede ise Skopelos ve güzel Zoodohou Pigis kilisesiyle Mesagros bulunmaktadır; burada, halk ressamı Theofilos tarafından ekmeğin tarihinin anlatıldığı büyük bir duvar resimi ve eski bir fırın olan küçük bir müze vardır.

Skopelos meydanında çok çıkışlı mermer çeşmeyi ve lağımı veya kilisenin altında bulunan ve ikonanın bulunmasıyla bağlantılı olan mezarlığı ile meşhur Agia Magdalini kilisesini görürsünüz. Devam ederseniz Tarti’ye giden

35 LESVOS TURIZM REHBERI

ve zeytin ağaçları dağların üzerinden denize kadar dalgalı bir şekilde inen kavşağı geçerek çınar ağaçları olan ırmağın içinde geçip, Barbagianni ailesinin Uzo Müzesi’nden ve eski sanayi binalarının kalıntılarından biraz sonra büyük altın renkli Agios İsidoros sahiline ulaşırsınız.

Denizci Plomari, bugün gördüğünüz konumda 1843’den sonra, yani bugünkü Megalohori veya Palio Plomari’yi tahrip eden üç büyük yangından sonra var olmaya başlamıştır. Plomari Lesvos’un en çok fabrikaya sahip şehri haline

36 LESVOS TURIZM REHBERI

Melida

gelmiştir, limanının küçük merdivenlerinde ise Marseille ve Mısır’a gitmek üzere yelkenliler, dört kenarlı küçük yelkenliler, çernikiler, küçük ve küçük yelkenliler ile balıkçı tekneleri mal yüklemekteydi. Tersanecilik de ticaret ile sıkı ilişki içinde gelişmiştir. Plomari yerleşim yerinin evleri sanki tepeye tutunmuş gibi bir görünüme sahiptir; çoğu iki ve üç katlı konak evleri olup, Lesvos geleneğine göre güzel renklerle boyanmış büyük pencere ve balkonlara sahip. Balkonların demirlikleri, taş oymalar ve ahşap kapılardaki dekoratif desenler gerçek birer sanat eseridir.

Binaların en güzelini rıhtım meydanında göreceksiniz; bu da geleneksel “kilise kahvehanesi” olarak bilinen Athanasiadio’dur. Büyük ahşap cam kapıları, alınlıkları ve ön cephesinde bağışlayanın parafıyla inşaat tarihini (1900) görebilirsiniz. Platanos’a doğru ilerlerken, çarşı yolunda Sabun fabrikası müzesine rastlayacaksınız. Çarşıda kitaptan yerel ürünlere ve hediyelere kadar birçok şey alabilirsiniz, meydanda ise ağaçların serinliğinde nefis tavernalar ve uzo meyhaneleri bulup, Plomari sakinlerinin uzolarını nasıl içtiklerini keşfedebilirsiniz. Plomari’nin uzonun memleketi olduğu bilinir ve Belediye her yaz buna yönelik, içkinin su gibi aktığı, mezelerin birbirinden lezzetli olduğu şölenler düzenler.

Merkezi terk edip Melinta’ya doğru yol aldığınızda, dar sahil yolu sizi yokuş yukarı Plomari’nin çıkışındaki Ammoudeli’ye götürür. Ancak en eski mahalleyi ve en güzel manzarayı Megalohori’ye doğru yokuş yukarı çıkarken bulacaksınız. Burada bir zamanlar korsanlardan gizlenen, evlerin tepenin batı yakasına tutunmuş ve birbirine bitişik olduğu, denize doğru inen rengarenk bir nehire benzeyen Potamos mahallesidir.

Plomari’yi terk edince, en az iki seçeneğiniz vardır. İlki Melinta sahilini,

37 LESVOS TURIZM REHBERI

Krifi Panagia

Krifi Panagia’yı, özgün Paliohori ve son derece güzel restore edilmiş bir zeytin pres fabrikası bulunan izbe Neohori’yi ziyaret etmektir. İkincisi Megalohori’den, yani eski Plomari’den Ayasos’a çıkmaktır. Megalohori’de 1809 yılına ait ağaç oymalı mabedi ve 1819 yılına ait çifte çeşmesi olan, mermer ve trakitten yapılma, bizans yazısıyla yazılmış yazıtlara sahip olan Ay-Yanni Theologos kilisesi vardır.

Köyün ana yolunda ilerlerken Mega Horion’dan olan “Lesvoslu bilge Benyamin”in anıtını gösteren bir tabela görürsünüz. Aşağı meydanda Metomorfoseos tis Sotiros kilisesi (1767) vardır.

38 LESVOS TURIZM REHBERI

Ayasos 475

metre yükseklikte zeytin, kestane, elma, ceviz ve büyük çam ağaçlarından oluşan ormanlar arasında kurulu olan Ayasos yeşil bir denizin ortasında, koruma altında olan bir dağlık yerleşim bölgesidir.

Yunanistan’ın özel güzelliğiyle bilinen 449 bölgesinin arasındadır ve son derece zengin florası ile faunası vardır. Bölge aynı zamanda “Lesvos’un İsviçre’si” olarak bilinmektedir ve Ayasos kestane alanına yapacağınız geziden sonra bu tanımlamayı haklı bulacaksınız.

Sciurus anomalous burada yaşamaktadır ve bütün Avrupa’da bu küçük sincaba rastlayabileceğiniz tek nokta burasıdır. Yerlilerin adlandırdığı adıyla “galies” olarak bilinen bu sincaplar bütün adada vardır ancak Ayasos ormanı hem bunların hem de son derece ender olan orta ağaçkakan gibi daha birçok hayvanın en çok sevdikleri yerdir. İlkbaharda doğa severler burada yaklaşık 30 ila 35 çeşit vahşi orkide keşfedebilirler!

Ayasos mükemmel mimariye sahip olan orijinal ve geleneksel bir köydür.

Olimpos dağının yokuş yukarı yakasında amfiteatrik bir şekilde kurulu olan köy, ön cephesi dar olan avlusuz, çeşitli renklerde boyalı ve ahşap cumbaları kapalı balkon gibi dışa doğru çıkan üç katlı evleriyle, zamandan etkilenmemiş bir sahneye benziyor. Ayasos varlığı ve tarihi Ortodoks dünyasının en büyük ibadet yerlerinden biri olan Panagia kilisesi ile bölünmez bir şekilde bağlantılıdır; bu kilisede Aziz Zion’dan m.s. 800’de Efesli rahip Agathon’un

39 LESVOS TURIZM REHBERI

adaya getirdiği, 4üncü yüzyıla ait olan Panagia Vrefokratousa’nın mucizevi ikonası bulunmaktadır. 1170 yılında ilk kilise kurulmuş olup, zaman içinde bu kilisenin etrafında köy kurulmuştur. Onbeş Ağustos’da bütün Yunanistan’dan inanırlar buraya akın ederek, köye kadar olan yolun büyük bir kısmını yaya olarak katederek Meryem Ana’yı kutlama gününde onurlandırırlar.

Ayasos seramik sanatı ve tahta oymacılığında gelenek sahibidir. Seramikçileri ve tahta oymacıları el sanatını gerçek bir sanata dönüştürmüş olup, sizler de bu çalışmaların harika parçalarından satın alabilirsiniz.

Açık alanda yapılan ve birkaç gün süren Ayasos karnavalı da çok meşhurdur; bir halk etkinliği olan bu panayırda kostümlü insanlar sokaklara ve kahvehanelere dökülürler, her yerde bir şölen havası hakim olur. Köyün girişinde Karnaval Müzesini ziyaret edebilirsiniz.

Ayasos’tan Polihnito’ya devam edebilirsiniz ve yol üzerinde Agios Dimitrios’ta Bayan Rini’nin küçük güzel kahvehanesinde bir mola verebilirsiniz veya önce Asomatos’ta bir mola vererek Midilli’ye dönebilirsiniz.

Asomatos mükemmel mimarisi, taş döşemeli sokaklar ve çarşı meydanındaki eski kahvehanelerde beş yapraklı sarmaşığın gölgesinde klasik bir dağ köyüdür. Asomatos kilisesi 1796 yılında kurulmuş olup, köyün de adını aldığı Taksiarhis’e adanmıştır (Taksiarhis Asomatos, yani gayri maddi sayılır). Avlusunda küçük bir kilise ve folklor müzesi barınmaktadır. Kilisenin dışında Gera bölgesinden başlayıp Olimpos dağına çıkan “Theofrastia geçitleti” hakkında bir bilgilendirme tablosu göreceksiniz.

Asomatos’tan yaprak döken ağaçlarla dolu harika Antrigia oluğunaa doğru inebilir ve bir serinlik vahası olan, aynı isimli kilisenin de bulunduğu yemyeşil Aghi Anargiri’ye çıkabilirsiniz. Oradan Sikounta ve Gera körfezine doğru devam edebilirsiniz.

Midilli’ye giden anayol büyük çınar ağaçları ve sularıyla ünlü, ününü bir parça ekmek için resim yaparak burada birkaç gününü geçiren Theofilos’a da borçlu olan meşhur Karini’den geçer. Sadece soluk bir duvar resmi kalmıştır.

Ayrıca nefis bir manzara içinden Asomatos’a, oradan da Ayasos’a doğru çıkan mükemmel taş döşemeli yol “Patomeni” başlamaktadır. Eski yıllarda onbeş Ağustos günü dindarların takip ettiği yol buydu; günümüzde dahi Ayasos Meryem Ana kilisesine yaya gitmeyi vaad eden insanlarla dolup taşar.

40 LESVOS TURIZM REHBERI

P

Polihnitos

olihnitos adı yüksek ihtimalle m.s. 15inci yüzyılda birçok küçük şehrin (polihnes) bulunduğu sahil bölgesi sakinlerince kurulmasından kaynaklanmaktadır; bu şehirler korsan saldırıları esnasında boşalmıştır.

Günümüzde iki bin nüfusa sahip olan büyük köy 20nci yüzyılın başlarında kalkınmıştır ve bu refahın sonuçları yerleşim bölgesindeki fabrikalarda, şahane konaklarda ve mağazalarda kendini göstermektedir. Yukarı çarşının etrafındaki mahallede, Yunanistan’daki en güzel taş evlerden bazılarını görebilirsiniz; bunlar şahane oymalı ön cephelere sahiptir ve bir yürüyüş yapmanıza kesinlikle değecektir. Köyde bol miktarda bulunan geleneksel kahvehanelerde dinlenebilir ve kahvenizi, hatta iştahı da açan uzonuzu içebilirsiniz. Polihnitos’un kuzey tarafındaki tepenin eteklerinde 1805 yılına ait büyük üç geçitli bazilika tarzındaki Agios Georgios kilisesi bulunmaktadır; bu kiliseyi etkileyici üç katlı çan kulesi ve tahta oymalı mabedi için ziyaret etmeye değer.

Polihnito’dan Vatera’ya doğru devam ederken, köyün eski sanayi binalarından sonra, Polihnitos Sifali Sulara giden kavşağa varırsınız ve oraya 1.3

41 LESVOS TURIZM REHBERI

Agios Fokas km sonra ulaşırsınız. Bir sonraki durağınız şahane evleri ve üç geçitli Zoodohou Pigis bazilika tipi kilisesi olan güzel Vriza köyüdür. Buradaki kilise 1803 yılında inşa edilmiş olup, olağanüstü tahta oymalı mabedi ile ünlüdür. Köy adını Dionysos tanrısını büyüten peri kızından almıştır. Burada ayrıca eski kız lisesinin güzel binasında barınan ve paleontolojik fosillere sahip olan Fizik Tarihi koleksiyonunu ziyaret edebilirsiniz.

Sekiz kilometre uzunluğunda ve tamamıyla organize olan Vatera sahilinin kumu biraz kalın, gri renklidir ve birçok restoran ve kafesi olan sahil yolu boyunca uzanır. Belde turizm amaçlı kurulmuştur ve temel olarak kiralık odalar, oteller ve birçok yeni sayfiye evinden oluşmaktadır. Uçsuz bucaksız sahil – birçok kişiye göre adanın en güzel sahili -, hem yüzüp hem de müzik eşliğinde içkinizi içebileceğiniz güzel barlar ve temiz sular adanın bu ucuna gelmeniz için kesinlikle iyi bir nedendir.

42 LESVOS TURIZM REHBERI

Vatera Vatera’nın batısında, otantik Agios Fokas’ta m.ö. 1inci yüzyıla ait olan “Dionisou tou Vrisagenous” kilisesi bulunmaktadır. Kilisenin harabeleri üzerine hristiyanlar eski hristiyan bazilikasını inşa etmişlerdir ve bunun mihrabının temelleri kalmıştır, devamla da bölgeye adını veren Agios Fokas kilisesini kurmuşlardır.

Vatera sahilinin doğu ucunda asfalt başlar, sonraları düzgün bir toprak yola dönüşür ve bu yoldan küçük köyler Ano Stavros ve Kato Stavros’a ulaşırsınız, devam ederek de Olimpos’un yamacına tırmanan güzel köy Ampeliko’ya ulaşırsınız, sonrasında ise Akrasi’ye varırsınız.

Kalloni körfezinin girişindeki Nifida’da yüzebilir ve leziz uzo mezeleri ta-

43 LESVOS TURIZM REHBERI

Skala Polichnito

Nifida dabilirsiniz. Küçük limanı balık tekneleriyle dolup taşan Polihnitos İskelesi 20nci yüzyılın başlarında sık uğrak yeri olan limanıyla bir sanayi merkezi olmuştur. Yol boyunca ve dar sokaklarda o döneme ait boş binalara rastlayabilirsiniz. Burada ayrıca tuzlalar vardır, oluşan su yaşam aleminde ise birçok göçmen kuş görebilirsiniz.

Kalloni körfezi boyunca merkeze doğru sahil boyunca ilerledikçe Skamnioudi veya Lisvori İskelesi, Alikoudi, Vasilika İskelesi ve Agios Pavlos’a rastlayacaksınız. Aziz Pavlos Lesvos’u ziyaret ettiğinde, kendisini getiren kayığın buraya yanaştığı söylenir; hristiyanlık dininin yayılması da buradan başlamıştır. Bölgede m.ö. 5inci yüzyıldan mezarlar ile bütün dönemlerden demir paralar bulunmuştur, ki bu sürekli olarak ikamet edildiğini göstermektedir.

Körfezin girişinde, Ahladeri’de Plinios’un bahsettiği üzere m.ö. yaklaşık 3üncü yüzyılda batan antik Pirra akropolü bulunmaktadır.

Midilli’ye doğru giden anayol Lisvori ve Vasilika köylerinden geçer, bir yan yol ise sizi Damandri Manastırına ulaştırır. Polihnitos etrafındaki köyler mimari gelenekleriyle meşhurdur, göreceğiniz evler veya dükkanlar ise küçük birer taştan sanat eseridir. Lisvori’den yerli, haşlamalık bakliyat, ekmek satın alabilirsiniz, köyün biraz dışına ise Şifalı Sular bulunmaktadır. Adı “kral köylerinden”, yani Bizans imparatoriçesi Atinalı İrini’nin İkona savaşları esnasında İstanbul’dan kovulduğunda aldığı tazminattan gelen Vasilika’da (kraliyet köyleri) mutlaka çarşıda bir tur atmanız ve köyün kahvehanelerinde oturmanız gerekir.

44 LESVOS TURIZM REHBERI

Skala Kallonis

K

Kalloni

alloni adanın merkezinde yer alır ve uzun mesafeler katetmeden her yeri görmek isteyenler için çıkış noktası olarak çok elverişlidir. Civar bölgede antik çağlardan beri yerleşim mevcuttur. Zengin ovanın iç kısmında bulunan tepenin yamacına, Meson kilisesi ile Klopedi arasında kurulan antik Arisvi adanın altı kentinten biriydi, ancak Mithimna’nın hakimiyetine girmiş ve haritadan silinmiştir (m.ö. 7nci-6ncı yy). Bizans Kalloni’si, antik Arisvi ile aynı mekanda kuruluymuş ve imparatorluğun en zengin bölgelerinden biri, son derece önemli bir kültür ve ticaret merkeziymiş.

Bugünkü Kalloni’de ve civar köylerde dolaşırken göreceğiniz evler şehir evlerinin özelliklerine sahiptir. Genelde iki katlıdır, yola doğru bakan ön cepheleri vardır ve taştan inşa edilmişlerdir. Küçük alınlıklar, oyma Eolik sütun başları ve sanatsal demirlikler dekoratif öğeler olarak kullanılmıştır. Dikkatinizi muhakkak “kardeş kaderi”, yani bir ara duvarla ayrılan ikiz evler çekecektir; bunlar Kalloni şehrinin özelliklerinden biri olup, ailelerin ilk kızları için bir çeyizdi.

Kalloni’den Molivos’a doğru giderken Mirsiniotissa Manastırına rastlarsınız, Eresos’a giden yolda ise Limonos stavropigiaki Manastırı vardır.

Kalloni ile İskelesini, zengin ovayı geçerek ve pitoresk köyler Papiana, Kerami ve Argiana’dan geçen dar ve düz bir yol birbirine bağlar, serin bir çam ağaçları geçidi ise yolculuğu son derece hoş hale getirir.

45 LESVOS TURIZM REHBERI

Skala Kallonis Kalloni İskelesi adanın alan olarak en büyük körfezinin sahilinde bulunmaktadır; antik çağlarda Pirreos Evripos olarak bilinen, günümüzde ise Kalloni körfezi olarak adlandırılan bu körfezin kıyılarında adanın ilk yerleşim

46 LESVOS TURIZM REHBERI

Kalloni Körfezi Messa

bölgeleri kurulmuştur (Kourtir, Makara, Apothika, Halatses). Ovayı verimli hale getiren nehirler körfezin dibini bol gıdayla zenginleştirmişlertir, çıkış noktalarında ise binlerce göçmen kuşa konaklık eden su yaşam alemleri oluşmuştur, aynı şekilde komşu olan tuzlalar da zengin hale gelmiş olup, dağlar tuzdan dolayı ışıldamaktadır. Ne yazık ki, kontrolsüz ve aşırı balık avı ile insanların aç gözlülüğü genel olarak körfezin dibini “kurutmayı” başarmıştır ve böylece antik dönemde Theofrastos ile öğrencisi Fainias’ın incelediği türlerin birçoğu kaybolmuştur.

Skala’da (İskele) balık yiyebilirsiniz, üstelik sardalye. Sabah tuzlanıp akşama kadar hazır olan, sizi lezzet açısından çıldırtacak olan ve son derece pahalı olan sushi’nin efsanesini yıkan Kalloni tuzlu sardalyeleri enfes bir mezedir. Yerlilerin bunu nasıl yediğini izleyerek “sardalye gibi yırtarım” sözünün nereden çıktığını anlayabilirsiniz. Yazları Skala’da sardalye şöleni düzenlenir.

Kalloni yakınlarında ünlü büyük köy Agia Paraskevi vardır; burada muhteşem taştan konaklar, binalarda oymalı özenle yapılmış ön cepheler, eski zeytin pres fabrikaları, hâla kullanılan ahşap kapı ve penceresi olan dükkanlar, taştan ana sokaklar ile bol miktarda güzel kahvehaneler görebilirsiniz.

Ada önde gelenlerinin uğrak yeri olan, sinemalı, eski “Omonia” Kulübü son derece ilgi çekicidir.

47 LESVOS TURIZM REHBERI

Agia Paraskevi Taş döşemeli bir sokak meydandan başlayıp köyün taştan yapılan enfes kilisesi Taksiarhis’e gider, oradan da mezarlığa devam eder. Burada köye ismini veren Agia Paraskevi mağarası vardır. Taksiarhis kilisesinin yanında kahvehaneleri ve birçok küçük dükkanı olan bir meydan daha bulacaksınız.

Agia Paraskevi’nin çarşısındaki tavernalarda bol bol et yiyebilirsiniz, ayrıca peynir ve süt ürünleri alabilirsiniz, çünkü hemen hemen bütün köylüler hayvancılıkla meşguldür.

Anayol üzerindeki eski zeytin pres fabrikası köyün birçok zeytin pres favbrikasından biri olup, Sınai Zeytincilik Müzesine dönüştürülmüştür, Kalloni çıkışındaki etkileyici okul binasıyla konaklara dikkatlice bakmaya değer.

Tabii, Agia Paraskevi’nin meşhur olduğu olay Boğa Panayırıdır. Ziraat Derneğinin desteğiyle yapılan Panayırın düzenlenme tarihi “kulbatzi”ye, yani masrafları karşılayan kişiye bağlıdır ve genelde yaz başlarında yapılır. Kesilecek olan boğanın köyün sokaklarında dolaştırılmasıyla Cuma günü başlar ve üç gün sürer; Agios Haralampos küçük kilisesinde yapılan büyük eğlenceden sonraki at yarışlarıyla sona erer. Panayırın oldukça fazla paganist öğesi vardır, yerliler eğlencenin baş rolünde olan atlarla ilgili bazı şeyleri abartılı yaparlar ve bu durum çoğu kez hayvansever izleyicilerde çelişki yaratır. Kökenleri antik inançlara dayanan bu panayırda neler olduğunu gerçekten anlamak istiyorsanız, başından itibaren izlemenizi tavsiye ederim (Ziraat Derneğinden bilgi edinebilirsiniz, tel.: 22530-31 670).

Kalloni adanın doğu sahilleri ve Mandamado’ya bir bir asfalt yolla bağlanır. Bu yolun her iki tarafında, Agia Paraskevi’den sonra Klopedi’de Napaios Apollon tapınağı, Halinado eski hristiyan tapınağı, Agios Dimitrios eski hristiyan tapınağı, Tourloti tepesi, ki burada Eolik sütun başları bulunmuştur ve Kremasti asma köprüsü bulunmaktadır. Napi’de bölgedeki kazılardaki bulguların bulunduğu ilginç bir arkeoloji koleksiyonu bulunmaktadır.

48 LESVOS TURIZM REHBERI

Taxiarchis

M

Mantamados

idilli’den Mantamado’ya doğru giderken, Thermi’den sonra Petalidi, Ksampelia ve Pedi sahilleriyle sahil beldeleri Skala Mistegnon ile Skala Neon Kidonion’a rastlarsınız. Yamaçta kurulu Mistegna köyü ilgi çekicidir, Aspropotamos kavşağından ise, aynı ismi taşıyan bizans kilisesinin bulunduğu seramikçiler köyü Agios Stefanos’u ziyaret edebilirsiniz.

Toprak yoldan devam ederek kayaların üzerinde Miken mezarları bulunan ıssız Palio’ya ulaşırsınız. Karava platosunun karşısında gördüğünüz adalar Aspronisia adalarıdır. Lesvos Türkiye sahilleriyle 100 ada grubu Moshonisia ile birleşmekte veya ayrılmaktadır ve Yunan Aspronisia adaları bu grubun bir bölümüdür.

Taştan evleriyle pitoresk Mandamados bu şeklini 19uncu yüzyılın sonlarından itibaren almıştır. İnsanlar buradaki korunaklı ovaya korsanlardan kur-

49 LESVOS TURIZM REHBERI

Agios Stefanos

Tsonia tulmak için civardaki beldelerden toplanmıştır ve böylece Mantamado’nun ekonomik açıdan zengin kenti oluşmuştur. Mantamadolular, tıpkı Ayasoslular ve komşu Agia Paraskevililer gibi Lesvos toplumu içinde özel ırklardır, karakterleri ve kültürleri yerel koşullardan dolayı özel bir şekilde oluşmuş olup, diğer Lesvoslulardan farklılardır. Köy evleri tabii ki taştan inşa edilmiş olup, çoğunluğu iki katlıdır ve uyumlu tepelerin içinde kaybolmaktadır; güzel avluları ve kavisli pencerelerindeki desenleri vardır, sokakları ise dar ve taş döşemelidir.

Midilli’den girişte, çınarların altında ve büyük viraj üzerinde, mükemmel alçı resimli ürünlerle kumdan ürünlerin girişte sergilendiği seramik atölyeleri bulabilirsiniz. Ayrıca köyün eski zeytin pres fabrikasını görebilirsiniz; burası bir kültür merkezine dönüştürülmüş olup, küçük de bir açıkhava amfitiyatrosu vardır. Yaz aylarında bu mekanda Lesvos Seramik Fuarı düzenlenmektedir. Mandamados meydanında ve az sayıda kalan eski kahvehanelerin bulunduğu sokaklarında yoğurt ve sütlaç yiyebilirsiniz, köy çarşısı ise peynir ürünleri ve kalitesi garanti olan et alabileceğiniz ideal yerdir.

Mandamado’dan Skamnia’ya doğru giderken adanın en önemli adak yeri olan, Lesvos adası ve nüfusunun koruyucusu ve bekçisi olan Başmelek

50 LESVOS TURIZM REHBERI

Skala Skamnias

Mihail’e adanmış Taksiarhis manastırı vardır. Devamla bir yan yol, ilginç mimarisi olan pitoresk köyler Kapi, Pelopi, İpsilometopo ve Stipsi’ye, oradan da Molivos’a çıkar. Başka bir yan yol sahil beldeleri Tsonia – Skala Klious’a çıkar, ki buradaki kırmızı kumlu sahil sizi çok etkliyecektir; ayrıca balıkçı köyü Neo (Yeni) Limani Skala Kapis’e de çıkar. Anayol muhteşem taş binaları olan Kliou’dan geçer ve koruma altında olan Skamnia beldesine gider. Skamnia edebiyatçı Stratis Mirivilis’in memleketi olan Lepetipos’un yamacına tırmanır. Skamnia’dan ayrıca, ormanlık ve yanardağ yatağı olan, mükemmel manzarası olan Lepetimnos’tan Lepetimnos köyüne, Argeno ve güzel tavernaları olan Vafeio’ya ulaşırsınız, oradan da Molivos’a varırsınız.

Molivos’a giden sahil yolu Kagia sahiline giden yan yoldan geçer ve Skala Skamnias’a varır. Kaçak tüccarlar köyü olan eski ve ıssız balıkçı köyü son yıllarda çok moda olmuştur. Limanı bir zamanlar küçüktü, kayıkları ahşaptan, bir folklorik Meryem Ana, kilisenin içinde balık kuyruğu resimli Panagia Gorgona beyaz kilisesinin bulunduğu kaya, dar bir toprak parçasıyla karaya bağlıydı. Bugün balıkçı tekneleri, gölgeli meydanı ve balık kalıntılarını bekleyen sayısız kedisiyle pitoresk halinin bir kısmını korumayı başarmıştır. Deniz kenarından geçen rahat bir toprak yol sizi Eftalou ve Molivos’a götürür.

51 LESVOS TURIZM REHBERI

M

Molivos – Petra

ithimna, adaya ilk yerleşen Makara’nın beş kızından birinin adını almıştır. Kudretli şehir Bakır çağının sonlarında kurulmuş olup, özellikle m.ö. 8inci yüzyıldan sonra kalkınmıştır; Ege sahillerinde kolonileri olan şehir daima Midilli şehrinin en büyük rakibi olmuştur. Burada 7nci yüzyılın sonlarında gitarcı Arionas doğmuştur ve liriyle yunusları büyü-

52 LESVOS TURIZM REHBERI

lemiştir. Molivos – Mithimna’nın günümüzde anıldığı adı – yerleşim bölgesi orijinalliğini ve özelliğini 19uncu yüzyıldan beri korumuştur, ki aslında bu özelliğini de 19uncu yüzyıl boyunca oluşturmuştur. Küçük Kaynarca antlaşmasından sonra, Molivos’da kısa sürede güçlü bir borjuva sınıfının oluşumuna yol açan yoğun bir ticari faaliyet gelişmiştir. Binalarının çoğunluğu iki katlıdır, dört katlı çatı ve bizans kiremitlerine sahiptir ve sıvasız toplu taşla inşa edilmiştir. Birinci katlarında ise mekanı büyüten karakteristik ahşap balkonları, yani cumbaları vardır. 19uncu yüzyılın ilk yarısından itibaren Molivos’da bir hayli miktarda korunmuş olan ilk neoklasik evler yapılmaya başlanmıştır; bunların demirliklerinde çeşitli desenler vardır, çatı çıtasının aldınta ise dalgalı levha bantları mevcuttur.

Son yıllarda pitoresk belde birçok sanatçının sevdiği bir yer haline gelmiştir, özellikle de ilk yıllarda kendine has yoğun bir yaşamı vardı, tavernaları ise yerlilerle dolup taşardı.

53 LESVOS TURIZM REHBERI

54 LESVOS TURIZM REHBERI

Molivos’da yürüyüş Ortaçağ kalesi, antik Mithimna akropolünün ve devamla bizans kulesinin bulunduğu yerde, yerli gri ve kırmızı trahit taşından inşa edilmiştir.

Oradan dar merdivenlerden yokuş aşağı inerek turizmin bozmadığı çiçekler, renkler ve hayat dolu gizli köşeler keşfedebilirsiniz. İlk durağınız Taksiarhis bazilikası olup, bu kilise 1795 yılına inşa edilmiş ve Molivos’un en önemli mimari anıtlarından biridir. Yokuş aşağı inerken Krallis Konağına rastlarsınız; burası 1965 yılından beri Güzel Sanatlar Fakültesi şubesine ev sahipliği yapmaktadır ve burada Yunanistan’ın en büyük ressamları ağırlanmış ve çalışmıştır. Binanın içinde günlük yaşamdan ve doğadan sahnelerin canlandırıldığı eski duvar resimleri ve desenli tavanlar korunmuştur.

Biraz ilerdeki bir dar sokakta üç bölmeli 1844 yılında baş usta Stratis Karekos tarafından yapılan Agios Panteleimonas kilisesini görebilirsiniz. Oradan itibaren taş döşemeli ölümsüz, mis kokulu salkımlarla örtülü olan çarşı yolu başlar. Kahvehanelerle eski mağazalar günümüzde özellikle tanıdık turistik eşyalardan satan dükkanlara dönüşmüştür. Belediye park alanına doğru düz devam edince “Agora” adlı bütün yıl boyunca açık olan belediye kahvehanesine rastlayacaksınız. Köyün yaşlıları burada toplanıp iskambil ve tavla oynarlar. Çarşının üç yol ağzından sağa dönerek limana doğru ilerlerseniz çok güzel pastaneler ve restonranlar bulabilirsiniz; küçük balkonları olan ve adeta uçurumun ucundan asılı gibi duran bu mekanlarda manzaranın keyfini çıkararak lezzetli bir şeyler yiyebilirsiniz.

55 LESVOS TURIZM REHBERI

Beldenin girişinden organize sahile giden küçük sokaklar vardır; bu sahilde insanlar ağaçların ve şemsiyelerin altına sıkışarak kumsalın tadını çıkarırlar. Sahil oldukça dardır, ince çakıl taşı vardır ve denizi genelde dalgalı değildir, ancak bütün Lesvos’ta olduğu gibi burada da neredeyse daima soğuktur. Deniz kıyısında Molivos’un en turistik barlarıyla restoranlarından bazılarını bulabilirsiniz.

Otantik limana doğru gitmenin en iyi saati, sıcağın azaldığı ve havanın kömürde ahtapot koktuğu saat olan günbatımından biraz öncesidir. Bütün civar bölge unutulmaz akşamlar geçireceğiniz birbirinden güzel barlar ve pitoresk tavernalarla doludur. Eski zamanlardan hatıra olarak, taş döşeme meydanın kıyısındaki balıkçı teknelerinin tamir edildiği eski tamirhane vardır.

56 LESVOS TURIZM REHBERI

Eftalou Molivos’tan Eftalou’ya doğru giderken bütün adadaki tek organize kamp olan Molivos Belediye Kamp’ını ( (tel. 22530 71079 ve 22530 71169) göreceksiniz. Eftalou’da şifalı sular vardır ve binaları neredeyse denizin üzerindedir. Oradan itibaren siyah çakıl taşları, tepelerin bittiği yerde aslında beş değişik sahili olan Aghi Anargiri sahili başlamaktadır. Aghi Anargiri kilisesinin çakıl taşlı bahçesinde, bir zeytin ağacının altında edebiyatçı Argyris Eftaliotis (1849-1923) ile karısının mezarı bulunmaktadır. Toprak yol oradan Skamnia İskelesine devam eder.

57 LESVOS TURIZM REHBERI

Petra

58 LESVOS TURIZM REHBERI

Petra’ya doğru anayolu takip ederek, tabii herkesin özellikle gün batımında durduğu virajda duracaksınız ve kalesi tarafından taçlanarak denizin içine giren pitoresk Molivos beldesini seyredeceksiniz.

Yeşil ovanın ucunda, Molivos’un sol tarafında, eski sanayi binaları ve rıhtım hattını takip eden konaklarıyla Petra bulunur, bütün bu binaların üstünde ise köye adını veren meşhur kaya tepesinde, köye adını veren Panagia Glykofilousa kilisesi ile görkemli bir şekilde durur. Sahilin kuzey ucundaki limandan, organize, duşlu, kabinli ve deniz sporları olan büyük geniş kumsal başlar. Rıhtım boyunca hepsinin de mükemmel deniz manzarası olan restoranlarla barları dizilmiş olarak bulabilirsiniz. Sahil yolu köyün gölgeli meydanına götürür. Oradan turistik mağazalarla dolu olan çarşı yolu başlar.

Meydanın arkasında Vareltzidena Konağı vardır; etkileyici bir taş bina olan konağın ahşap cumbaları vardır ve anadolu, neoklasik ve bizans mimarisini kombine edip, Kuzey Yunanistan konaklarını andırır. Tavanlarında ve duvarlarında iki gencin aşk hikayesini anlatan duvar resimleri vardır (Pazartesi dışında hergün açıktır). Diğer koruma altındaki bina Agios Nikolaos kilisesidir, yine meydanın arkasındadır ve içinde mükemmel duvar resimleri mevcuttur. Devasa çınarıyla kilisenin bahçesi sıcak öğleler için bir serinlik vahasıdır, civar dar sokaklarda ise beldenin en güzel taş konaklarından bazılarını

59 LESVOS TURIZM REHBERI

Anaksos görebilirsiniz.

Petra’nın karşısındaki Agios Giorgis, Glaronisi ve Mirmingi kayalık adalar yaban kuşlar için koruma bölgesi oluşturur ve ziyaret etmek mümkündür. Petra Belediyesi Ligona bölgesindeki su değirmenlerini de bakımlı tutmaktadır ve burayı yaya olarak gezebilirsiniz, bir toprak yol ise özgün Lafionas’tan harabe olan Agios Aleksandros manastırına gider, oradan da yine aynı şekilde harabe olan Klapados köyüne çıkar. Bakımlı olan geleneksel belde Petri’ye manzarayı ve özellikle gün batımını izlemek için, ayrıca da güzel yemek için çıkabilirsiniz.

Sahil yolu Avlaki’ye doğru devam eder, biraz ileride ise adanın en güzel sahillerinden birine sahip olan Anaksos bulunmaktadır. Oradan özgün köyler Skoutaro – Filia – Skalohori – Anemotia’ya devam edebilirsiniz; bu köylerdeki binaların geleneksel mimarisine hayran kalacak ve kahvehanelerdeki gerçek köy hayatını tanıyacaksınız. Bu köylerin iskeleleri (Mikri Tsihranta, Megali Tsihranta, Kalo Limani) kum sahili, güzel küçük tavernaları olan pitoresk koylarda bulunmaktadır ve oldukça iyi durumda olan toprak yollarla köylere bağlanırlar. Devamla yol Eresos-Kalloni eski ana yol şebekesi ile birleşir.

60 LESVOS TURIZM REHBERI

A

Eresos - Sigri

ntik Lesvos’un beş polis-devletlerinden biri olan Eresos adını adanın efsanevi mukimi Makareas’ın oğlu Eresos’tan adını almıştır. Adanın güneybatı bölgesinde bulunmaktadır ve başkentten 95 km mesafededir.

Başlangıcı Prehistorik çağın derinliklerinde kaybolur, yanardağ yatağı olan dağlarla garip İncil’den çıkma şekillere sahip kayalıklar arasındaki zengin ova ise antik çağlardan kalan kolonlar ve kolon başlıklarıyla doludur. Büyük bir şöhrete sahip olan şehrin zenginliği ticaret ve denizciliğin kaydettiği büyük gelişime bağlıydı.

Eresos bütün çağların en büyük lirik şairi, Platon’a göre Onuncu İlham Perisi olan eşsiz Sapfo’nun – Eolik lehçede Psapfa – memleketidir; şair m.ö. 617612 dolaylarında Eresos’ta doğmuştur. Yine çağdaş bitki biliminin temellerini atan Theofrastos burada doğmuştur. Antik kentin limanı bugünkü yerinde bulunmaktaydı, antik akropolü ise Vigla tepesindeydi; bugün bu noktada gördüğünüz ise Gateluzların inşa ettiği ortaçağ kalesinin kalıntılarıdır.

Hristiyan Eresos iki eski hristiyan bazilikasının kalıntıları arasında hayatta kalmıştır. Agia Anastasia (5inci yy) veya daha çok bilindiği adıyla Agios Andreas bazilikasını beldenin merkezinde yeni Agios Andreas kilisesinin arkasında görebilirsiniz. Afentelli eski hristiyan kilisesi sahilin batı ucunda bir tarla içinde bulunmaktadır.

Eresos köyü büyük taş evleri olan büyük bir köydür, volkanik kayalıkları-

61 LESVOS TURIZM REHBERI

nın arasında gömülüdür ve hemen yanından Karasaris nehri akar, nehrin kıyılarında ise eski su değirmenlerinin kalıntıları vardır. İskelerden ayırt etmek için “köy” olarak anılan Eresos sahilin yaz kalabalığını sevmeyenler için çok iyi bir seçenektir. Dut ağaçlarından oluşan bir yol köyü İskele ile birleştirir. Koyu renk kumlu ve sonsuz gibi gözüken mavi denizi olan uçsuz bucaksız (3 km) güzel sahilin önünde ahşap rıhtımlar beldenin tavernaları ile barlarını ağırlar.

Eresos’tan ayrılıp Kalloni’ye ve et kesimhanelerine doğru giden yeni yolu takip ettiğinizde Pithari Manastırına doğru tabelayı (3 km. X1) göreceksiniz.

Kıvrımlı yol adeta İncil’den çıkmış bir manzaranın içinden Mesotopos köyüne devam eder. Mesotopos’un iskelesi, güzel tavernaları bulunan Tavari’dir.

Süt ve peynir ürünleri alabileceğiniz Agra eski volkanik kalderanın yamacına tırmanmış şekilde göze çarpar. Bir sonraki durağınız otantik Apothika’dır; bölgedeki en güvenli limana sahip olan köyde çok az ev ve şahane tavernalar vardır. Ancak buraya antik çağların Lesvos yapılarının nefis bir örneği olan

62 LESVOS TURIZM REHBERI

Sigri Kalohtisto veya Rototoiho için de geleceksiniz. Koyu kırmızı taşlarıyla toprağı tutan, elli metre uzunluğunda ve yaklaşık altı metre yüksekliğinde bir set duvarıydı; bu şekilde oluşturduğu plato üzerinde muhtemelen önemli bir anıt bulunmaktaydı. Taşlar bombeli taraflarıyla birbirilerine tam uymaktadırlar, asırlar boyunca ise üstlerinde bir tek ot dahi çıkmamıştır. Apothika’nın sağında Miken mezarlarının keşfedildiği ıssız Makara sahili bulunmaktadır.

Zengin Parakoila ovasındaki Parakoila yol dışı gezileri sevenlerin, ender bitki türleri ve ilkbaharda açıp bütün mekanı sarhoş edici kokusuyla saran sarı gül ağacı bulunan Profitis İlias tepesine tırmanabilirler. Yol deniz düzeyinde devam eder ve dokuz kemerli köprüyü geçtikten sonra Kalloni İskelesine ulaşırsınız.

Eresos’tan Sigri’ye kadar dar ve virajlarla dolu yolu ve çıplak yanardağ yatağı olan dağların ortasında mantar gibi beliren garip kaya şekilleriyle dolu 15 km.lik bir mesafe vardır. Ordymnos volkanik koni üzerindeki Ypsilos Manastırına gitmek için Antissa’ya doğru devam eden anayol kavşağını geçer geçmez bir tabela göreceksiniz.

Biraz ileride, büyük tabelalar 4.5 km sonra sizi Lesvos Fosil Ormanı Jeoparkına yönlendirir. Jeoparktan sonra yakın zamana kadar izole olan Sigri beldesine inebilirsiniz. Neredeyse hiç dinmeyen kuzeyden esen rüzgara rağmen, Sigri’nin güney tarafı, küçük limanları, ahşap rıhtımları ve balıkçı tekneleriyle sakin durmaktadır. İnce kumlu ve ağaçlı güzel bir koy yüzmeye müsaittir, ancak denizi sevenler köyün yaklaşık 3 km kuzeyinde bulunan büyük Faneromeni sahilini tercih edeceklerdir. Sigri balıkçı köyünde Lesvos Fosil Parkı Fizik Tarihi Müzesini ve Osmanlı kalesini ziyaret etmeniz şarttır.

Sigri’den Eresos’a çıplak manzara içinden geçen 12 km.lik sığ bir X1 yolu gider.

Eresos’tan anayola dönünce kavşaktan Antissa’ya devam edebilirsiniz. Çınar ağaçlarının serinliğinde, güzel meydanda kısa bir mola vermeye karar

64 LESVOS TURIZM REHBERI

verirseniz, uzo meyhaneleri ve kahvehaneler bulabilirsiniz. Antissa’dan çıkınca kavşaktan sola doğru Gavatha’ya giden yola rastlarsınız. Küçük balıkçı köyündeki sığ ve sıcak deniz Lesvosluların sevdiği bir sahildir, dalgaların vurduğu noktada biten tavernalar ise taze balıklarıyla meşhurdur. Oradan sahil toprak yolunu takip ederseniz, üç km uzunluğundaki ıssız Kampos sahili’ne ulaşırsınız; yumuşak kum tepeleri, hünnapları ve derinliklerde ağaçları olan son derece enfes güzellikte bir manzaradır. Sahildeki antik Antissa karşınıza çıkacak bir sonraki beldedir; müttefiki Midilli ile Romalılar tarafından işgale uğradığı m.ö. 167’ye kadar ortak bir tarihi rota çizmiştir. Ortaçağ döneminde yarımada üzerindeki kale, terkedilmiş olarak göreceğiniz günümüz Ovriokastro’su tekrar kale halini almış ve devamla Gateluzlar tarafından ele geçirilmiştir. Toprak yol oradan Kalo Limani’ye (Skalohori İskelesi) devam eder.

Sahil yolunu takip etmezseniz Kalloni’ye giden anayoldan devam edebilirsiniz. Voulgari nehrindeki küçük köprüden sonra solda Perivoli Manastırına giden kavşağa rastlarsınız ve yemyeşil, sakin ve serin bir vahaya doğru inersiniz. Perivoli Manastırından sonra Vatousa’daki yanardağ manzarasıyla karşılaşacaksınız. Vatousa köyü, Lesvos’un en etkileyici köylerinden biri olup, güzel taş evleri ve göz alıcı renklerde boyalı kapı pencereleriyle, dağın yamacına, aslında yanardağ kalderasının göbeğine dalgalı bir şekilde yayılır. Çınar ağaçlarıyla kaplı meydana çıkarken birçok su yolu ve iyon kolon başları bulunan etkileyici mermer çeşmeye rastlarsınız, biraz yukarıda ise 1890 yılında yapılan ve bugün Vatousa Kültür Merkezi ile Folklor Müzesine konaklık eden Gogos Konağı bulunmaktadır (tel.: 22530-51 110).

Vatousa’nın arkasında ressam Giorgos Iakovidis’in memleketi olan hayvan yetiştiriciliği ile meşhur Hidira köyleri bulunmaktadır; adanın tek şarap üretimi ve şahane Methymnaios şarabının üretildiği şaraphane de burada bulunmaktadır. Yine Vatousa’nın arkasında büyük sanat eseri kolektörü Evripidis Koutlidis’in memleketi olan Fterounta bulunmaktadır. Oradan yoğun bir toprak yollar ağı sizleri çam ağaçları ile sarı gül ağaçları arasından Parako-

65 LESVOS TURIZM REHBERI

Faneromeni ila, Agra ve Anemotia’ya götürür.

Anayol devam ederek pitoresk Skalohori, güzel şarabı olan Anemotia ve özgün evleri olan Filia ile karşılaşır; hepsi de uğrayıp birkaç saatinizi geçirmeye değer köylerdir.

66 LESVOS TURIZM REHBERI

Arkeolojik mekanlar Midilli Kalesi Kale şehrin iki limanı arasında stratejik bir şekilde inşa edilmiş olup, Akdeniz’in en büyük kalelerinden biri olarak bilinir. Sözkonusu alanda en eski çağlardan itibaren yerleşim mevcuttu ve şehrin akropolü de oradaydı. İlk Bizans döneminin İoustinianos yıllarında (m.s. 6ncı yüzyıl) olduğu tahmin edilmektedir, bugünkü şekli ise Gateluzların (1355-1462) ve özellikle ilk hükümdarları Frangiskos’un ve Osmanlıların eseridir; Osmanlılar 1677 yılında eski binalardan ve özellikle antik Tiyatrodan inşaat malzemesi kullanarak kulenin en alt kuzey kısmını inşa etmişlerdir. Çok uzun yıllar boyunca kale içinde şehrin müslüman cemaatinin büyük bir kısmı yaşamaktaydı.

1912’den sonra Yunan Ordusunun kışlası olarak kullanılmış, 1922 yılında mültecilerin gelişiyle de kaleden inşaat malzemesi bu mültecilerin evlerinin inşaatında kullanılmıştır. Bu müslüman cemaatinden kalan çok az sayıda evi bugün de görmeniz mümkündür.

Bizans antik yapıları idaresi tarafından restore edilmiştir.

Kaleye, 8is Noemvriou caddesinden yukarı doğru çıkarak arkeoloji müzesinden sonra tabelalar rehberliğinde girebilirsiniz. İdarenin telefonu 22510 27 970 Çalışma saatleri: Pazartesi günleri hariç her gün 8:00-14:30 arasında açıktır.

Molivos Kalesi Antik Mithimna akropolünün ve devamla Bizans kulesinin bulunduğu yerde yerli gri ve kızılımsı volkanik taşlarla inşa edilmiştir. Akdeniz’in en iyi korunan kalelerinden biri olarak bilinir. Toplam yedi adet kale burcu vardır; dördü dörtköşe, üçü de yarım daire şeklindedir ve nihai şekli Gateluzlarla Osmanlı-

67 LESVOS TURIZM REHBERI

lar tarafından verilmiştir. Edremit körfezine doğru kuzey geçişin kontrolünde kullanılmıştır. Yokuş yukarı olan beldenin tepesinden pitoresk küçük limanı olan koruma altındaki belde ile ovaya doğru enfes bir manzara vardır. İdare telefonu: 22530 71803 Çalışma saatleri: Salı ila Pazar arası 08.00-20.00, Pazartesi günleri 13.30-20.00 Sigri Kalesi Sigri balıkçı köyünde özellikle bölgenin kalker taşından olan kırmızı ve beyaz taşlardan inşa edilmiş olan Osmanlı kalesi bulunmaktadır. 1757 yılında Gateluzlar kulesinin harabeleri üzerine kurulmuş ve bölgenin korsanlardan korunmasında faydalı olmuştur. Ana kale kapısı şahane bir Arap tekniği örneği teşkil eder.

Midilli Antik Tiyatrosu Erken Helenistik çağda inşa edildiği tahmin edilmekte olup, son inşa aşaması olan Son Roma dönemindeki şekli günümüzde korunmuştur. 10.000 seyircinin sığdığı tahmin edilmektedir, dairesel orkestrası ise 24.20 m. çapa sahipti.

M.ö. 55’de Pompey Midilli’yi ziyaret ettiğinde gördüğü tiyatroyu aynen kopyalayarak Roma’da, Roma tiyatrolarının sonraki mimarisi açısından bir örnek teşkil edecek olan bir tiyatro inşa ettirmiştir. Akustiği Epidavros tiyatrosunun akustiğine denk olarak değerlendirilir. Bugün bütün mermer yerleri ve yazıtları çağdaş kentin kalesi, komşu evleri, kiliseleri ve sokakları için inşaat malzemesi oluşturmuşlardır.

Arkeoloji müzesinde bilgi için tel.22510 40223 Çalışma saatleri: Salı – Pazar arası 08.30-15.00, Pazartesi günleri kapalıdır Roma Su Kanalizasyonu Midilli’nin biraz dışında, Moria’da bulacaksınız. Roma Su Kanalizasyo-

68 LESVOS TURIZM REHBERI

nu, onyedi kemerli, 27 m. yüksekliğinde, 1.70 m. uzunluğunda olup, suyu Olimpos dağından Midilli şehrine ovadan geçerek taşımaktaydı. İmparator Adrianos’un projesi olduğu (m.s. 2nci yy sonları veya 3üncü yy başları) sanılmaktadır ve mükemmel şekilde korunmaktadır. Ayrıca çam ağaçları ormanında, Lampou Milous yakınlarında, bir orman yoluna yakın mesafede bir bölümü bulunmaktadır.

Arkeoloji müzesinde bilgi edinebilirsiniz tel. 22510 40223 Messa Tapınağı M.ö. 4üncü yüzyıldan itibaren ortak ibadet ve adanın beş antik polis – devletinin temas merkezi olmuştur. M.ö. 2nci yüzyılın başlarında Lesvoslular Topluluğunun, zengin bir federal devletin merkezi olmuştur.

Tapınak büyük boyutlarda sekiz kolona sahipti, iyon sütun başlarını destekleyen beyaz liparitten yapılan yüksek sütunlara sahipti m.ö. 4üncü yüzyılın ikinci yarısına aittir. Lesvos Üçlüsü, yani Zeus Antinaos (İkesios), Eolia Theou Panton Genethla (Eois ırklarının Büyük Annesi, evlilik tanrıçası ve kadınların koruyucusu Tanrıça Hera ile özdeşleşmiştir) ve Zonisos Omistas (Dionisos)’a tapılırdı. Miken ve antik çağ yıllarında ibadet açık alanda yapılıyor ve sunaklarla sınırlı olsa gerekti. Burada “güzellik yarışları” düzenlenmekteydi ve bu yarışlarda Sapfo, Gorgo, Andromeda ve başka kadın şairlerin okullarında eğitim gören kızlar koşu, dans, şiir ve müzikte yarışmaktaydı.

Antik tapınağın mihrabının harabelerinin üzerinde ilk hristiyanlık yıllarında bir mezarlık bazilikası ve daha sonra bir Bizans kilisesi inşa edilmiştir. Tapınak alanı kısa süre önce düzenlenmiştir, girişin sol tarafında ise tapınağın mimari parçalarına ev sahipliği yapan yarı açık bir müze inşa edilmiştir.

Yeri Kalloni körfezinde, anayol ekseninden biraz sonradır.

Arkeoloji müzesinde bilgi edinebilirsiniz tel. 22510 40223 Çalışma saatleri: Salı – Pazar 08.30-15.00, Pazartesi günleri kapalıdır Klopedi Tapınağı ve daha fazlası...

Agia Paraskevi’nin biraz dışında antik Mithimna topraklarına ait olan ve meşhur olan Napaios Apollonas tapınağı vardır. İlk tapınağın m.ö. 8inci yüzyılda inşa edilmiş olması gerekir, ancak nihai şeklini m.ö. 6ncı yüzyılın yaklaşık ortalarında almıştır. Tipik antik çağ ebatlarındadır (37,50 x 16,25), gri

69 LESVOS TURIZM REHBERI

trahit taşından yapılan ve antik çağ inanırına ağaç gövdesi izlenimi veren, pervazsız sütunlara dayanan 46 eolik sütun başına sahip idi. Midilli’nin eski arkeoloji müzerinde ve Napi arkeoloji koleksiyonunda bulacağınız ve adanın sembolü olan eolik sütun başları bundan gelir.

Kilisenin yakınında İpsilometopo’ya giden bir toprak yolda Gateluzlar’ın (1355-1462) eseri olan muhteşem, taştan Kremasti asma köprüsü bulunmaktadır. 8.50 metre yüksekliği vardır, enlemesine yerleştirilen bir sıra dikdörtgn taşlardan inşa edilmiş ince bir kemeri vardır ve Klopedi tapınağının ve komşu eski hristiyan bazilikasının parçaları ile inşa edilmiştir. İpsilometopo’dan biraz önce, ulaşımı oldukça zor olan bir toprak yolda, m.s.

6ncı yüzyılda inşa edilen Agios Dimitrios eski hristiyan bazilikasını bulabilirsiniz. Yapıdan sadece sütunlar kalmıştır, Orlandos’un 1928’deki kazılar esnasında görüntülediği muhteşem mozaik ise tamamen yok olmuştur.

Agia Paraskevi’nin yaklaşık altı kilometre dışında, başka bir toprak yol Halinado eski hristiyan kilisesine çıkar; bu kilisenin kızılımsı sütunları muhtemelen 6ncı yüzyıldan olup hala korunmaktır. Bu kilise çitlerle çevrili bir çiftlik içinde, çam ağaçlarının altında çok güzel bir noktada olup, küçük bir gezi için müsaittir.

Eressos’taki Agios Andreas Bazilikası Yüksek sütunlarla bölünen üç bölmeden oluşan, iyon tipi sütun başlarına sahip, ebatları 32,20 x 12,5o m. olan 5inci yüzyıla ait Suriye tipi bu iki katlı bazilikadan çok az şey geriye kalmıştır. Ancak yerdeki, mükemmel karşılıklı tavuz kuşları ve canlı renkleri olan mozaik, üzerinden geçen uzun ve yorucu yıllara rağmen, sizi etkileyecektir. Büyük bazilika muhtemelen Dionisos veya Apollon’a adanan antik tapınağın yerine inşa edilmiştir.

Bilgi için Bizans antik eserler idaresiyle temas kurabilirsiniz tel. 22510 40135 και 22510 401356.

Prehistorik Thermi 1935 yılında İngiliz arkeolog W. Lamb İlk Bakır Döneminde gelişen prehistorik beldeyi gün ışığına çıkarmıştır; bu keşif çok büyük öneme sahiptir zira böylece “Truva Medeniyeti” olarak bilinen medeniyetin sadece yerel bir öneminin olmadığı, bütün Kuzey Ege’ye yayıldığı kanıtlanmıştır. Birbiri üzerine inşa edilmiş olan ve ömürleri m.ö. 3 binlerin başlarından ortalarına kadar süren beş kentin kalıntıları meydana çıkmıştır, bunların kalıntıları üzerine kurulmuş olan bir altıncı kentin kalıntıları ise bu kentin de m.ö. iki binlerin ortalarında kurulduğuna işaret etmektedir. Kısa süre önce restore edilmiş olan ve ziyaretlere müsait olan arkeoloji alanını ziyaret edebilirsiniz.

Bilgi için arkeoloji müzesi ile görüşebilirsiniz tel.22510 40223

70 LESVOS TURIZM REHBERI

Müzeler Theofilos Müzesi ile Teriade Modern Sanat Müzesi Midilli’nin bir semtinde, Varia’da, küçük bir zeytinlik alan içinde, Stratis Eleftheriadis Teriade’nin evinin önünde bulunmaktadır. Ünlü Lesvoslu mimar Giorgos Gianoulellis tarafından büyük sanat eleştirmeninin siparişi üzerine inşa edilmiştir. İnce uzun Theofilos müzesinde (1965), halk ressamının son döneminden (1927-1934), Teriade’ın kendisini himayesi altında aldığı dönemden 86 eser sergilenmektedir. Teriade Modern Sanat Müzesinde, Theofilos’un en güzel eserlerinden bazılarını, Tsarouhis, Kanellis, Kalligiannis’in ve Teriade’ın koleksiyonundan daha birçok çağdaş meşhur Yunanlı sanatçının yağlı boya tablolarını görebilirsiniz; diğer mekanlarda ise, Andre Beaudin, Pierre Bonnard, Marc Chagall, Alberto Giacometti, Henri Matisse, Joan Miro, Pablo Picasso, Le Corbusier, Brack ve çağdaş resim sanatının birçak büyük ismi daha Verve dergisinin sayfalarında sanatlarını sergilemektedirler. Büyük Kitaplar birinci katta sergilenmektedir ve bunların arasında mükemmel “Dafnis ve Chloe”, “La Fontaine masalları”, “Sirk” ve Chagall’ın renklendirilmiş Büyük Kitapları “Kitap 1” ve “Kitap 2”, aşık Picasso’nun olağanüstü çizimleri, Giacometti’nin şahane çizimlere sahip “Paris”i ve görmeye değer daha birçok tablo dikkat çekmektedir.

Theofilos müzesi tel. 22510 41.644 Çalışma saatleri Salı-Pazar 10.00-16.00 Teriade müzesi tel. 22510 23372 Çalışma saatleri Salı-Pazar 09.00-17.00 (Ekim-Mart) 09.00-14.00 ve 17.00-20.00 (Nisan-Eylül) Müzeler Pazartesi günleri kapalıdır, ziyaret etmeden önce bilgi edinmenizi tavsiye ederiz.

Midilli Eski Arkeoloji Müzesi 1912 yılında İzmirli mimar Vafiadis tarafından eklektik ritimde inşa edilen Vournazos ailesi konağında barınmaktadır. Prehistorik dönemden Roma dönemine kadarki figürinler, seramikler ve mücevherler, mezar taşları, sunaklar, heykeller ve mimari parçalar sergilenmektedir. Sergilenen eşyalar arasında Roma yıllarından gelen devasa oturan arslan ve Klopedi tapınağından sütun başları etkileyicidir.

Kioski’deki Yeni Arkeoloji Müzesi eski müzeden sadece 300 metre uzaklıkta olup, çağdaş müzelerin bütün standartlarına uygun olup, Helenistik ve Roma dönemi Lesvos’tan eşyalar sergilemektedir, aynı zamanda da periyodik sergilere konaklık etmektedir. Burada ziyaretçi Lesvos’un m.ö.

2nci yüzyıldan m.s. 3üncü yüzyıla kadarki günlük yaşamı hakkında bir fikir edinir, zira antik çağ evleri, kullanışlı eşyalar ve heykeller, duvar resimleri ve “Menandros evi”ndekiler gibi mozaikler sunulmaktadır.

Eski bina Arg. Eftalioti 7, Midilli (ticari limanın üzerinde) Tel.22510 28032 Yeni bina 8is Noemvriou, Kioski, Midilli Tel.22510-40223 Çalışma saatleri Salı-Pazar 8,30-15.00 Pazartesi günleri kapalı Midilli Belediye Resim Galerisi Lesvoslu Türk burjuva Halim Beyin konağında barınmaktadır. Giorgos Petris Simos’un şehre hediye ettiği ve

71 LESVOS TURIZM REHBERI

Sigri esvos Fosil Parkı Fiziki Tarih Müzesi

meşhur Yunan ressamlarının 101 eserini içeren kaydadeğer Petri Koleksiyonu burada konuk edilmektedir. Theofilos’un, Giannis Tsarouhis’in, Hronis Botsoglou’nun, Hristos Karras’ın, Gounaropoulos’un, Lesvoslu Orestis Kanellis ve Antonis Protopatsis’in, Vaso Katraki’nin, Mitaras, Fasianos ve Sikeliotis’in ve daha birçok ressamın ilginç eserlerini görebilirsiniz. Ayrıca adanın eski haritalarını göreceksiniz.

Tel. 22510 48002 Salı-Pazar 10.00-16.00 Pazartesi günleri kapalı Agios Therapontas kilisesinin bahçesinde Midilli Kilise Bizans Müzesi bulunmaktadır. Müzede taşınır ikonalar, altın işlemeli kıyafetler, 13üncü yüzyıldan kitaplar sergilenmektedir. Çalışma saatleri: Pazartesi – Cumartesi 9:00 – 13:00. Pazar günleri kapalı Tel. 22510-28.916.

Midilli Folklor Müzesi Midilli rıhtımında, Sapfo meydanında, eski liman başkanlığı binasında barınmaktadır. Koleksiyonda silahlar, Lesvos giysileri, el işleri, seramik, tahta oyma kasalar yer almaktadır; bunların hepsini yerliler bağışlamıştır. Çalışma saatler: Her gün 8:00-15:00 Cumartesi ve Pazar günleri kapalı Tel. 22510 44.742 Lesvos Fosil Parkı Fiziki Tarih Müzesi Sigri’de bulunmak olup, 1994 yılında kurulmuştur. Müzenin kuruluş amacı sadece fosilleri korumak değil, aynı zamanda özel çevresel, jeolojik ve paleontolojik değere sahip olarak, doğanın korumalı anıtı ilan edilen Ormanın bakımı, etüdü, araştırılması ve sunulmasıdır. 2004 yılından itibaren Unesco’nun Dünya Jeoparklar Ağına dahil edilmiştir.

Müzeyi barındıran mimari açıdan olağanüstü olan binaya girdiğinizde karşılaşacağınız ilk salon “Fosil Orman” bitkilerin dünyadaki gelişimini sergilemektedir; gezegende 3.5 milyar yıl önce meydana gelen tek hücreli organizmalardan gelişmiş bitkilerin oluşmasına ve fosil ormanın oluşumuna kadar gelişme görülebilir. İkinci salon “Ege’nin gelişimi” temalı olup, fosil ormanın oluşumuyla bağlantılı olan jeolojik fenomenler ve oluşumlar ve Ege havzasının son 20 milyon yıllık jeolojik tarihi sergilenmektedir.

Ayrıca geniş çevrenin litosferik plakalarının hareketi ve Ege’deki jeolojik

72 LESVOS TURIZM REHBERI

gelişimin diğer etkileyici canlandırmaları sergilenmektedir.

Müzenin girişinde, merdivenlerin etrafında Yunan florasının örneklerini ve özellikle aromalı bitkilerle fosilleşmiş ağaçların gövdelerinden örnekler görebilirsiniz. Fosil Orman bölgesinde bulunan bitkilerin çağdaş örneklerinin sergilendiği sağa doğru giden bir yol, Sigri Jeoparkına çıkar. Burası müzenin yanında bulunan 20 dönümlük bir mekandır ve burada 343 metrelik dairesel bir yolda kökenleri bozulmamış olan fosilleşmiş kozalaklı ağaçlar (16 adet dik gövde) göreceksiniz. Çalışma saatleri: Pazartesi-Pazar arası 9.00-18:00, yaz döneminde 1/ 6’dan 30/9’a kadar.

Kış döneminde ise Salı-Pazar arası 9.00-17.00 (1/10’den 31/5’e kadar) Pazartesi günleri kapalı Tel. 22530-54.434 www.lesvosmuseum.gr Lesvos Fosil Orman Jeoparkına giden yol Sigri’ye doğru giderken karşılaşacağınız bir yan yoldur. Park Bali Alonia mevkiinde 286 dönümlük koca bir dağ yamacını kapsar. Mekanik araçlarla oluşmamış olan patiskalarda yürürken küçük kümeler oluşturan İlk Çam Ağaçlarından eşsiz manzaralar, 22 metre uzunluğundaki en büyük uzanan gövdeyi, ayakta duran birçok ilkel sekoya şekilleri ve Avrupa’daki en büyük ayakta duran 7,02 metre boyunda ve 8,58 metre çapında gövdeyi göreceksiniz. Fosil orman 20 milyon yıl önce Kuzey Ege bölgesindeki yanardağ faaliyeti sonucunda oluşmuştur. Orta ve batı Lesvos’u büyük lav ve kül miktarları kaplamıştır ve bölgedeki her tür yaşam türünü fosil hale getirmiştir. Fosilleşmiş gövdelerin büyük bir kısmı deniz altında, özellikle Sigri’nin karşısındaki Nisiopi adacığında bulunmaktadır; yaz aylarında burası ziyarete müsaittir. Çalışma saatleri: Pazartesi-Pazar 8.30-19:00 yaz dönemi Ve kış döneminde Pazartesi-Pazar arası 8.30-16.30 Tel.22530-54.434 www.petrifiedforest.gr “Giorgos Iakovidis” Dijital Müzesi. Ressamın memleketi olan Hidira’da sanatçının eserleriyle teknoloji aracılığıyla temas kurduğunuz, ileri teknolojiye ve estetiğe sahip çok ilginç interaktif müze faaliyet göstermektedir. Çalışma saatleri: 09.00-17.00, Pazartesi hariç her gün.

09.00-17.00 Temmuz-Ağustos Hidira tel.22530 51128 www.jakobides-digital-museum.gr Agia Paraskevi’deki Lesvos Sınai Zeytincilik Müzesi. Eski bir zeytincilik atölyesi olup, mükemmel bir şekilde korunmuş ve modern bir mekana dönüştürülmüştür; burada teknoloji sayesinde ziyaretçi zeytinin işlenmesi ve ticareti hakkındaki her şeyi öğrenme şansına sahiptir. Ayrıca kültürü ile zenginliğinin büyük bir kısmını sahip olduğu 11.000.000 adet zeytin ağacına borçlu olan adanın sosyal yapısı hakkında da birçok bilgi edinmek mümkündür.

Agia Paraskevi tel. 22530-32 300 Çalışma saatleri: Salı hariç her gün sabah 10- akşamüstü 6, 1/3-15/10 Ve Salı hariç her gün sabah 10-akşamüstü 5, 16/10-28/2

73 LESVOS TURIZM REHBERI

Varvagianni içki fabrikası Uzo Müzesi Plomari’de bulunmaktadır.

Ailenin ilk kazanı (1860) ve şişeleme ile etiketin uzo şişelerine yapıştırılmasına yarayan aletler ve damıtma işleminde eklenen bitkilerin örnekleri sergilenmektedir.

Plomari tel.: 22520-32 741 Çalışma saatleri: 9.00-16.00 Pazartesi-Cuma 1/4- 15/10 10.00-14.00 Pazartesi-Cuma 16/10-31/3 Haftasonları ve tatil günlerinde ziyaret için iletişim kurun Plomari Sabun Fabrikası Müzesi Ioannis Poulias’ın (1880) eski sabun fabrikası daha sonra tütün kurutma deposu olarak kullanıldı, şimdi ise Eski Plomari Belediyesinin Kültür Merkezi olarak kullanılmaktadır. 19uncu yüzyıl ortalarında ve 20nci yüzyılın başlarında Plomari’nin filosunu oluşturan teknelerin çizimlerini, resimlerini ve tarifini, sabunun geleneksel imalat şeklini açıklayan resimler ve metinleri ve Poulias, Papoutsanis ve bölgenin diğer sabun imalatçılarının özel hayatından eşyalar görebilirsiniz.

Plomari tel.: 2253 50101 Çalışma saatleri: Pazartesi-Cuma 8.00-14.00 iletişim kurarak ziyaret edebilirsiniz. Haftasonları kapalı Napi arkeolojik koleksiyonu. Napi ilkokulunun bodrum katında barınmaktadır. Özenli mekanın içinde adanın sembolü olan Klopedi tapınağından Taksiarhis Troulotis kilisesinde bulunan Eolik sütun başları ve bölgeden daha birçok önemli bulgu bulunmaktadır; bütün bunlar bölgenin bugünüyle tarihini birleştirmenize yardımcı olacaktır.

Napi Çalışma saatleri: Pazartesi hariç her gün, 9:00-16:00 Vrana Zeytinyağı atölyesi Müzesi. Pappados Gera’da, Vrana ailesinin 1887 yılında şait Odysseas Elytis’in dedesi Nikolaos tarafından inşa edilen eski zeytinyağı atölyesi “Arhipelagos” şirketi tarafından restore edilmiştir. Mekanik teçhizatı tamamıyla korunmuştur, mekanlarında ise fabrikanın faaliyet döneminden ender arşiv materyali, resim tabloları ve eski eşyalar sergilenmektedir.

Papados Gera tel. 22510 82007 Çalışma saatleri: 9.00-16.00 kış döneminde ve 9.00-17.00 yaz döneminde Fizik Tarihi koleksiyonu eski kız lisesinin şahane binasında (1909) barınmaktadır ve 2,5-5 milyon yıllık paleontolojik fosiller sergilemektedir. Bunlar arasındaki en önemlileri iki fil türü hortum burunlu, yüksek bacaklı atlar, gergedanlardır, hepsinden etkileyici olan ise 2.5 metrelik devasa bir kaplumbağanın fosil kemikleridir! Çalışma saatleri: her gün 9.30-15.30 Pazartesi-Salı günleri kapalı (EkimNisan) Her gün 9.30-15.30 (Mayıs-Haziran) Her gün 9.30-15.30 ve 16.00-20.00 (Haziran-Eylül) Vrisa tel.: 22520-61.711

74 LESVOS TURIZM REHBERI

Kiliseler ve manastırlar Koruyucu Taksiarhis Mantamado’daki Taksiarhis manastırı (Melek taburlarının Kumandanı) Lesvos’un büyük hac yeridir. Taksiarhis’e ibadet, muhtemelen köylülerin bilincinde bütün Lesvos’ta çok geniş olan Apollon ibadetinin yerini alarak ilk Bizans yıllarında başlar. İlk olarak bir kayadaki mağara içinde ibadet edilmekteydi, daha sonra bir gülhatminde, ta ki efsaneye göre Aziz kendisi ustaların aletlerini, kilisesinin inşa edilmesini istediği noktaya taşımıştır. Efsaneye göre, korsanlar manastıra saldırıp 40 rahibin 39’unu öldürmüştür. Kurtulan rahip Taksiarhis’in ikonasını mum ile talihsiz arkadaşlarının kanıyla sulanan topraktan yapmıştır. Kilisede rahibin yaptığı bütün vücudu değil, sedefle süslenmiş bir ahşap kutu içinde sadece kabartmalı kafayı görebilirsiniz. Yıllar geçtikçe, mumlarla tütsüler yüzünü tamamen karartmıştır ve gümüşlerin arkasından görülen görüntü kimileri için hoş, kimileri için ürkütücüdür.

Bölgedeki inanca göre, Taksiarhis seni nasıl görüyorsa, sen de onu o şekilde görürmüşsün. Sen vahşi bir şekilde görüyorsan, o da vahşi bir şekilde görür.

Sen hoş bir şekilde görüyorsan, o da seni bu şekilde görür.

Manastır muhtemelen Bizans döneminden beri vardı ve ada 1462 yılında Osmanlılar tarafından işgal edilince boşaltıldı. Eski bir çeşmedeki bir yazıtta okuduğumuz üzere, 1662 yılında kesin vardı. 18inci yüzyılda, muhtemene manastırın kabul yeri olan küçük kilisesinin yerine daha büyüğü yapılmıştır, 1879 yılıdna ise bugünkü şeklini almıştır; yani, üç bölmeli güzel bir bazilika, Mantamado sakinlerinin hediyesi.

Taksiarhis haccı, kilisenin etrafında bulunan hücrelerde, Paskalya’dan iki hafta sonra, Mir Taşıyan kadınlar Pazarı panayırına üç günlük konaklama sağlar. Manastı panayırı, Limonos manastırının panayırı ile beraber adanın en büyüklerindendir. Boğa kurbanı ve geleneksel “kiskeç” (keşkek) yemeğinin yapımı eşlik eder ve bu yemek devamla hacca gelenlere dağıtılır. İnsanlar genelde adanın çok uzak yerlerinden ve bütün Yunanistan’dan yaya veya süslenmiş atlarla gelirler.

Lesvoslular için koruyucu Taksiarhis ile bağlarının derin kökleri vardır ve onlar için hayatlarının her anında bir dost ve destektir.

Manastır telefonu: 22530 61 214 Limonos veya Agios İgnatios Manastırı.

Lesvos’un alan olarak en büyük manastırı Kalloni’nin dışında Filia’ya doğru giderken bulunmaktadır. Manastır 1526 yılında inşa edilmiş ve Taksiarhis’e adanmıştır, ancak kutlama günü 14 Ekim’de, kurucusu Aziz İgnatios’un anısına yapılmaktadır. Manastırda ana tapınak mekanında, Osmanlı barok tarzındaki tahta oyma ve altın kaplama ibadet yeri ile şahane aziz ikonalarını sadece erkekler seyredebilir, zira kadınlara giriş yasaktır.

Manastır Osmanlılar döneminde önemli eğitim ve kültür merkezi olmuştur.

Manastırın müzesinde ender ikonalar, bizans el yazmaları, rahip kıyafetleri,

75 LESVOS TURIZM REHBERI

Taksiarhis olağanüstü tahta oymalı kasalar, folklorik eşyalar vs. konuk edilmektedir, kütüphanede ise 9uncu yüzyıldan kitaplar vardır.

Manastır telefonu 22530 22 289 Myrsiniotissa Manastırı Molivos’a giden yolda, Kalloni’nin biraz dışında Aziz İgnatios’un bir Bizans manastırının kalıntıları üzerine inşa ettiği bu manastır vardır. Adını bölgede çok rastlanan “mersin” veya myrtus adlı bitkiden almıştır. Burada kalan az sayıdaki yaşlı kadınlar manastırı bir sessizlik cennetine dönüştürmüşlerdir; manastırın çiçekli bahçesinde sıcak öğlen saatlerinde dinlenebilirsiniz. Ma-

76 LESVOS TURIZM REHBERI

Ipsilos Manastiri nastırın ana ibadet yerinde Aziz İgnatios’un mezası bulunmaktadır. Osmanlı döneminde manastırda, bölgedeki kızların eğitimine yönelik okul faaliyet göstermekteydi.

Agios Ioannis Theologos veya İpsilos Manastırı Sigri yakınlarında, kule mimarisine sahip, yanardağ kunisinin tepesine kurulmuş olan, Lesvos ve açık denize olağanüstü bir manzarası olan bir Bizans manastırıdır. İbadet yeri, söylentilere göre 1101’de inşa edilmiştir. 1832 yılında rahipler bizzat yıkmışlar, zira Manastırın ihtiyaçları açısından yetersiz kalıyormuş ve Anemotia’lı baş usta Stratigis Karekos’tan yenisini inşa etmesini istemişlerdir.

Manastırın kütüphanesi ve müzesi ilgi çekicidir.

Manastır telefonu 22530 56 259 Perivoli Manastırı Eski Kalloni-Eressos yolunu takip ederek, Vatousa’dan sonra yemyeşil, sakin ve serin bir vahaya inersiniz. İnşa edildiği tam tarih bilinmese de, manastırın Bizans dönemine ait olduğu düşünülmektedir. Aziz ikonalarının iki aşamada, iki ayrı ressam tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir; bunlardan birinde ortodoks aziz ikonalarının geleneğine aynen uyulmaktadır, diğerinde ise halk tarzı dikkat çekmektedir. Duvar resimleri büyük ilgi çekmektedir ve yüksek estetik değere sahiptir.

Manastır sabah 10’dan öğle 1’e kadar ve akşamüstü 5’den 7’ye kadar açıktır.

Manastır telefonu 22530 56249 Agios Rafail Manastırı Geleneğe göre, Karyes tepesinde, Thermi yakınlarında bir kadın manastırı varmış ve korsanlar tarafından 1235’de yıkılmış. 1454 yılında Lesvos’a rahip Rafail ile rahip Nikolaos gelmiş ve keşiş Rouvim’in yaşadığı yarı harabe manastıra sığınmışlardır. Ancak 9 Nisan 1463 akşamı Osmanlılar Manastıra varmış ve rahiplerle oraya sığınanlar şehit düşmüşlerdir.

Yeni Manastır 1963 yılında inanırların hayalleri sayesinde inşa edilmiştir; bun-

77 LESVOS TURIZM REHBERI

Pithari lar sabırla belirli noktaları göstermişler, buralarda kazılar yapılmış ve antik manastır ile insanlarının kalıntıları gün ışığına çıkmıştır.

Manastır telefonu 22510 71259 Damandri Manastırı Polihnito’dan yaklaşık üç kilometre önce, Midilli’ye doğru gelirken solunuzda sizi manastıra görüten bir tabelaya rastlarsınız. Manastır Kimisis tis Theotokou’ya adanmış olan koruma altında bir anıttı ve Bizans döneminden beri faal olduğu düşünülmektedir. Narteks ile ana tapınakta 18inci yüzyıla ait olağanüstü duvar resimleri göreceksiniz.

Manastır telefonu 22520 41319 Pithari veya Pammegiston Taksiarhon Manastırı Eresos’tan dört kilometre önce toprak bir yol bu manastıra gider. Tam olarak ne zaman inşa edildiği bilinmemekle beraber, 1548 yılına ait bir Osmanlı defteri kebirde anılmaktadır. Giderek tenhalaştığından dolayı 1931 yılında komşu olan İpsilo Manastırı ile birleşmiştir. O zamandan beri ve 1964 sonrasına kadar bir kilise cezaevi olarak kullanılmıştır. Manastır bugün tamamen restore edilmiştir, kule tipindedir ve dağın altında, devasa mavi kayalar altında tırmanmışcasına, 2002 yılında barajdan dolayı oluşan yapay gölde, meşe ağaçlarıyla serin olukların arasında bulunmaktadır.

Manastır telefonu 22530 53.239 Petra’daki Panagia Glikofilousa Geleneğe göre, 1600 civarında Galaksidi’den bir gemi gelerek fırtınadan korunmak için karşı adalara demir atmıştır. İçinde kendilerini kötülüklerden koruması için Meryem Ana ikonası varmış. Ancak bir akşam ikona kaybolmuş ve ovada yükselen kayanın tepesinde hafif bir ışık belirmiş. Ne olup bittiğini anlamak için oraya tırmandıklarında ikonayı bulmuşlar ve gemiye geri götürmüşler. Ertesi akşam Meryem Ana ikonası yine karçmış ve bu durum birkaç kez tekrarlanmış, ta ki karar vermişler ve ikonayı yeni yerine bırakmışlar ve orada ikonanın barınması için küçük bir kilise kurmuşlar. Sarp kayaya sadece

78 LESVOS TURIZM REHBERI

Limonos bir insanın sığabildiği çok dar olan 114 basamak kazımışlar. Yeni kilise 1840 yılında yetli baş usta Stratigis Karekos tarafından inşa edilmiştir (planları olmaksızın!). Kilisenin sol bölmesinde mermer ağızlı bir kuyu vardır ve ayazma olan bu su kayadaki sulardan kaynaklanmaktadır. Çevresini çeviren, mazgal gibi küçük pencereleri olan yüksek duvarlar, hisar izlenimi yaratmaktadır, oradaki manzara ise en az etkileyicidir. Onbeş Ağustos’ta büyük bir panayır gerçekleşir.

Ayasos’taki Meryem Ana Kilisesi Ayasos’un varlığı ve tarihi 4üncü yüzyıla ait olan Panagia Vrefokratousa (Çocuk Tutan Meryem Ana)’nın mucizevi ikonasıyla ayrılmaz bir parçadır. Bu ikonayı m.s. 800’de rahip Efesli Agathon Kutsal Zion’dan getirmiştir. Agathon inziva yerini Karya bölgesindeki güvenli ve ıssız bir yere yapmıştır ve burada 9uncu yüzyıl başlarında, ibadet etmek için gelen mukimler tarafından küçük bir manastır kurulmuştur. 1170 yılında ilk kilise kurulmuş ve sonradan yavaş yavaş etrafında köy kurulmaya başlamıştır.

Ayasos Meryem Anası Ortodoks dünyasının en büyük haclarından biri sayılır ve 15 Ağustos’ta bütün Yunanistan’dan akın akın insan toplar; bu insanlar Meryem Ana yortusunun arifesinde Midilli şehrinden veya bulundukları herhangi bir yerden, onu onore etmek için kiliseye yaya giderler.

Varolan kilise 1815 yılında inşa edilmiştir ve Lesvos’un en büyük kilisesidir. Adanın sonraki bütün kiliseleri için mimari örnek teşkil etmiştir. Üç nişi ve üç kutsal Trapeza’dan oluşan üç bölmeli bir bazilikadır ve Sultan II Mahmut’un bizzat verdiği izinle inşa edilmiştir; Sultan ikonanın mucizevi etkisinden etkilenmiş ve böylece buranın sakinlerine imtiyazlar vermişti. Bu olay tekstil ile ticaretin gelişmesine yol açmıştır.

Bizans kalıntıları Thermi Pirgi’de eski mermer çeşmesi olan küçük meydanda Panagia Trouloti kilisesi bulunmaktadır. Kimisi tis Theotokou’ya (Meryem Ananın ölümü) adanmıştır, Bizans ritminde, olağanüstü bir tapınağı ve duvar resimleri vardır ve

79 LESVOS TURIZM REHBERI

muhtemelen 14üncü yüzyıldan önce inşa edilmiştir. Lesvos’un en eski, mükemmel bir şekilde korunan kilisesidir ve taş işlemeleri üzerinde antik kabartmalar vardır.

Agios Stefanos Bizans Kilisesi Mantamado’dan önce, aynı ismi taşıyan beldede bir zeytin alanının içinde bulunmaktadır. Bir sadelik şaheseridir, adadaki en güzel Bizans mimari örneğidir, ve az sayıdaki ziyaretçisi sayesinde sükunet içinde bırakılmış ve zeytin alanı içinde korunmuştur. 11inci ile 13üncü yüzyıllar arasında yerli kızıl taştan inşa edilmiştir, duvarlarında ise entegre şekilde antik yazıtlarla sütun başları mevcuttur ve bu durum bölgede hristiyanlık önceli yüzyıllardan beri yaşam olduğuna şahitlik etmektedir.

Midilli kiliselerinde Midilli şehrinin içindeki kiliseler son derece ilgi çekicidir.

Agios Athanasios Metropolit Kilisesi çok uzun gotik tarzındaki çan kulesi sayesinde şehrin neresinde olursanız olun, görülmektedir. Burada Sultanın ressamı Nikolaos Kesanlis tarafından çizilen sanat eserleri görebilirsiniz, kilisenin içinde ise Midilli’nin koruyucusu olan Agios Theodoros’un kemikleri saklanmaktadır.

Kilisenin arkasında, muhtemelen antik olan şehir Rektörlük Binasına sahip açık arkeolojik mekan etkileyicidir.

Eski Mitropolis, Evangelistria veya Agion Theodoron Kilisesi, Fatih Sultan Mehmet Midilli’yi 1462’de ele geçirdiğinde şehirde kalmalarına izin verdiği yoksul Midillililer cemaasi ile özdeşleşmiştir. Hayatınızda göreceğiniz en güzel kiliselerden biri olan bu kilise, antik bir tapınağın mimari parçaları üzerine inşa edilmiş olup, Midillili Müslüman Türk vatandaşlarının da Azizlere yaptıkları adaklar açısından etkileyicidir.

Agios Therapondas şehrin simgesidir ve büyük ebatlardaki kubbesiyle şehre hakimdir. 19uncu yüzyılın sonlarında muhtemelen tedavi eden Asklipios’a adanan antik bir tapınağın yıkıntıları üzerine inşa edilmiştir. Aradaki yıllarda burada hayırseverlik mekanları vardı ve Osmanlıların Lesvos’taki son yıllarında şehirde bulunan yoksullar ve yabancılar için bir hastane ile küçük bir kilise vardı.

80 LESVOS TURIZM REHBERI

81 LESVOS TURIZM REHBERI

L

Gastronomi

esvos kültürünün bir bölümü de mutfağından oluşur. Damak tadları karşı sahillerinkilerle neredeyse aynıdır.

Yerlilerin rakı dediği, ada ve ada toplumuyla özdeşleşmiş bir ürün olan uzo ile başlayalım.

Damıtma ürünü olan içkiler ilk olarak Bizans’ta ve aynı zamanda Arap dünyasında ortaya çıkmıştır, ancak teknik bilginin oluşması İzmir ve İskenderiye’de meydana gelmiştir. O bölgelerdeki Lesvoslular memleketlerine dönünce veya birçok sebepten dolayı kovalanarak buraya varanlar, günümüze kadar bir aile sırrı olarak tuttukları gizli tariflerini beraberlerinde getirmişlerdir. Adada birçok ailenin kendi uzosunu ürettiği bir gerçektir; her bir markanın tamamen farklı özellikleri vardır, bu durum da kullandıkları değişik aromalı bitki karışımından kaynaklanmaktadır.

Uzo bugün artık direk üzümlerin damıtılmasından yapılmamaktadır; “damıtma veya ıslatma yoluyla anason tohumları ve muhtemelen rezene ve başka aromalı tohum ve meyvelerle aromalandırılmış olan alkollerin harmanlanması ile üretilmektedir”. Uzonun, uzo adını alabilmesi için aromalı alkolün, ürünün alkol oranının en az %20’sini temsil etmesi gerekir ve genelde çoğu içki üreticisi bu oranda kalır. %100 damıtma ürünü olan uzoyu tercih edin (şişede yazması gerekir); biraz “ağır” olabilir ancak sizi baş ağrısı ile mide bozukluklarından kurtaracaktır. Ayrıca uçucu yağları dondurarak uzonun tadını bozan, mide yanması ve baş ağrısına yol açan buzdan kaçının.

Uzoyu içip tadını çıkarman için ağır bir tempo, deniz kokusu ve her şeyden önce iyi arkadaşlar gerekir. Lesvos’un size sundukları da tam olarak bunlardır! Sade veya kuruyemiş ile içilmez, ne de tek başına sarhoş olmaya uygundur. Neşe, eğlence, dans gerekir. Yavaş yavaş içmen, damağını yakar-

82 LESVOS TURIZM REHBERI

ken tadına varman, bitkilerin kokularını hissetmen ve küçük bir tabakta merakla yapılmış mezelerle zenginleştirmen gerekir. Mezeler yavaş yavaş gelir, kahvecinin keyfine bağlı olarak her defasında farklıdırlar, tadı uyandırmalı ve uzoya yakışmalıdır. Kahvehanelerde yapılan ve küçük tabaklarda meze olarak getirilen tencere etleri hariç, Lesvos’ta etle uzo bir arada sunulmaz. En basit durumda domates, zeytin ve meşhur yağlı peynirden tutun da tuzlu, “ince” balıklara, acılı mezelere, deniz mahsulleri ve özellikle Kalloni sardalyesi ve bütün yerli mezelere, örneğin sugania, gözlemeler, kızartma veya pirinçle doldurulmuş kabak çiçekleri, naneli köfteler, taze ve kuru bakla, güveç subyeye kadar, liste sonsuzdur. Lesvos’ta uzo genelde yemekten önce mezelerle

83 LESVOS TURIZM REHBERI

birlikte, iştah açıcı olarak içilir, ana yemek değildir; gerçi bazı kahvehanelerde sunacakları meze çeşidi ana yemeğin gayet güzel yerini tutabilir.

Lesvos mutfağı Türkiye sahillerindeki yemeklerin lezzet ve hayalgücüne, Anadolu bitki ve baharatlarının aromasına sahiptir, aynı zamanda ise mide için çok ağır olmamaktadır.

Tatlı olarak “gemata” (dolu) denemelisiniz; bu gülsuyu ile yapılan bir ba-

86 LESVOS TURIZM REHBERI

demli türüdür. Ayrıca nişan için yapılan baklava ve elde bükmeli yapılan yufkaya ceviz doldurup üstüne tarçın ve karanfil şurubu dökülen ve zor bulunan platsentayı denemelisiniz.

Lesvos’ta kesin olabileceğiniz tek şey, yemek kaygılarınızın tamamen karşılanacağıdır; istediğiniz kadar alkol tüketin, yemek konusu çok iyi fiyatlara karşılanacaktır.

Adanın en turistik yerinde bile bulunsanız, aşçı kadının domates salatasına nane koyacağı ve kendi evinde yaptığı mezelerden birini hazırlayacağı ve böylece sizi büyük restoranların soğuk muamelesinden kurtaracağı bir kahvehane mutlaka vardır. Lesvos’un yakın tarihinde şarap üretimi geleneğinin olmadığını söylemek gerekir; halbuki antik çağlarda Lesvos şarabı ünlüydü.

Ancak son yıllarda adada küçük şarap üreticileri tarafından bir çaba başlatılmış ve sonuç vermeye başlamıştır. Bulduğunuz yerde Lesvos şaraplarını deneyin. Olgun meyveli tadları hoşunuza gidecek.

Lesvos mutfağının çok önemli bir unsuru, adanın yamaçlarını Gateluzlar döneminden beri kaplayan 11.000.000 adet zeytin ağacından elde edilen zeytinyağıdır. Rengi şeffaf ve altın tonundadır, şeffaftır ve damağa ağır gelmeyen meyveli bir tadı vardır. Salatalara ve bütün zeytinyağlılara şahane bir lezzet katar, ızgara balıkta ise olağanüstüdür. Hatta son dönemlerde adada, son teknolojiye göre kurulan modern zeytin sıkma fabrikalarının kurulumu ile organik zeytin yetiştirme de yayılmıştır. Bu durum gerek kooperatiflere, gerekse küçük bağımsız üreticilere yağın kalitesini ciddi anlamda geliştirme fırsatı vermiştir, ayrıca birçok Avrupa ödülü de kazanma fırsatı vermiştir.

Yağ ve uzonun dışında, Lesvos sadece keçi ve koyun sütünden üretilen peynir ürünleriyle de meşhurdur. Bunların en ünlüsü yağlı peynirdir; yağda muhafaza edilen bu yağ artık piyasada üzerine parafin sürülmüş şekilde satılmaktadır. Ayrıca kaşar il graviyer peynirleri, genelde yumuşak olan feta (beyaz peynir), mitzithra ve anthotiro (lor peyniri türü) Midilli balı ile mükemmel bir lezzet kazanır. Küçük köylerin kahvehanelerinde ailelerin yaptığı ev peynirlerini ve orijinal yağlı peyniri deneyin. Özel bir deneyimdir.

Kaçırmamanız gereken diğer deneyim ünlü Kalloni sardalyesidir; bu sardalyenin ünü bütün Yunanistan’a ve ülke dışına kadar yayılmıştır.

Ancak bu balığı layıkıyla yiyebilmeniz için birkaç küçük sır bilmeniz gerekir. Mevsimi yazdır, denizden çıkarır çıkarmaz en küçük sardalyeleri seçip bir kapta kalın tuzla bastırırlar. Sözkonusu sardalyeler ince ve tatlı olduğundan, beş saat sonra kabuklarını soyup enfes bir meze olarak yiyebilirsiniz. Hiç tuzlu değildir, uzoya olağanüstü bir meze oluşturur ve sanıldığı gibi balık kokusuna sahip değildir. Bunları Midilli usulü yemek için çatalla bıçağı unutun ve meşhur Yunanca ifade “seni sardalye gibi yırtarım”ı hatırlayın; yani, sardalyeyi elinizle kuyruğundan tutup ikiye ayırırsınız. Ayrıca sırtından ağzınızla ısırıp, armonika çalar gibi yiyebilirsiniz veya olduğu gibi ağzınıza atıp sadece kemiğini çıkarabilirsiniz. Tuzda ne kadar uzun süre kalırsa o kadar tuzlu olur ve bilinen tuzlu balıklara benzer.

Lesvos’ta yaklaşık 17 tane Kadın Zirai Turizm Kooperatifi mevcuttur; bunlar hareketsizliklerini ve küçük toplum ön yargılarını sonlandırıp iş hayatına atılmaya karar veren kadın arkadaş gruplarıdır. Bu şekilde aile bütçesine katkıda bulunmanın yanısıra, Lesvos ziyaretçilerine son derece kaliteli lezzetler de sunmaktadırlar. Bunları en küçük köylerde bile bulmanız mümkündür, ürünleri ise Midilli’nin merkezi dükkanlarında da satılmaktadır.

87 LESVOS TURIZM REHBERI

Eftalou

Sahiller Midilli başkenti yakınlarında. Şehirde bulunuyorsanız, taşıt aracınız yoksa ve serinlemek istiyorsanız, limanın yanında, kalenin altında bulunan organize plaj “Tsamakia”ya gidebilirsiniz veya liman kolunun dış tarafında, özgürlük heykelinin bakışlarının altında bulunan blokakia’dan serbest bir dalış yapabilirsiniz. Aksi taktirde, havaalanına doğru ilerleyin, Kratigos bölgesinde beğendiğiniz noktada yol boyunca durabilirsiniz. Daha iyi bir kumsal için şehirden daha da çok uzaklaşacaksınız.

Amali yarımadasının etrafında Loutra’ya doğru tur atarak kantinleri bulunan Haramida sahilinde veya uzonuzu içebileceğiniz küçük bir tavernası bulunan Agios Ermogenis’in pitoresk kucağında yüzebilirsiniz.

88 LESVOS TURIZM REHBERI

Anaksos

Gera ve Kalloni Körfezi Körfezlerdeki kumsal ve denizin dibi kabuklu mahsuller ve son derece lezzetli balıklar açısından uygundur ama su sıcak olmasına rağmen yüzmeye uygun değildir. Gera’daki en iyi seçenekleriniz Evriaki kumsalıdır, Kalloni’de ise İskele, Polihnitos’taki kumsal ve genel olarak körfezin girişine daha yakın olan noktalardır.

Doğu kıyıları Midilli’den Mantamados’a doğru giderken Thermi yakınlarındaki (12 km.), tavernaları ile kafeleri olan organize sahil Kanoni’de yüzebilirsiniz. Devam ederseniz, organize küçük beldeler olan Mystegna İskelesi, Nea Kydonia İskelesi veya Baltsiki (Balçık) ile daha ıssız sahillere sahip olan ve yine aynı şekilde gölge ve yemek için tavernalarla kantinlere sahip olan Ksampelia, Petalidi ve Pedi’ye rastlarsınız. Mantamados’tan önce Aspropotamos’a doğru saptığınızda yerlilerin sıkça geldiği Agios Stefanos sagilini bulacaksınız. En güzel sahiller Aspropotamos’tan Palio’ya kadardır, ancak yol toprak yoldur ve bazı sahillere ulaşmak için azarilerden geçmeniz gerekecek.

Kuzey kıyıları Kumsal ve deniz açısından burada durum daha iyi olmaya başlar.

Mantamados’tan Eftalou’ya doğru, kırmızı kumlu ve mükemmel balık tavernaları olan Tsonia’yı bulacaksınız. Ayrıca, yüzmek için pek değil de, son derece taze yemek için otantik bir limana ulaşmak isterseniz yandaki Kapi İskelesi veya Yeni Limana gelebilirsiniz. Skamnia İskelesine doğru devam ettiğinizde, güzel tavernaları olan çakıl taşlı Kaya sahili vardır. Oradan Eftalou’dan önceki Hrisi Akti’nin (Altın Kumsal) mükemmel, büyük, kumlu sahiline kadar toprak yol boyunca yüzebilirsiniz. Birçok tavernası olan Eftalou’da şifalı sulardaki sıcak banyo ile genelde soğuk olan denize atlamak arasındaki gelgit bir gelenektir. Genel olarak, doğu, kuzeydoğu kıyılarındaki sahillerde kalın çakıl taşı mevcuttur, çok az noktada kuma rastlanır.

89 LESVOS TURIZM REHBERI

Tarti

Kuzey ve batı kıyıları Çakıl taşlı sahilinde yüzeceğiniz muhteşem Molivos’tan başlayıp, dükkanların önündeki Petra’nın büyük kumlu sahiline ilerlersiniz ve muhteşem Anaksos’a, oradan da biraz ıssız olan Ampelia’ya devam edersiniz. Filia İskelesi veya diğer bir deyişle Tsihranta güzel deniz ve yemek sunar, ancak Skalohori iskelesi – Kalo Limani’de bulunan iki tavernada özellikle Lesvos yemekleri tatmak için gideceksiniz. Oradan Antik Antissa’nın çakıl taşlı sahiline, Kampos büyük kumsalına ve Gavatha’nın ince kumlu sahiline giden düzgün toprak yola gireceksiniz. Bu sahillerde Skalohori-Sigri anayolundan da ulaşabilirsiniz. Bu yolun sonunda uzak ancak mükemmel olan Sigri bulunmaktadır; beldenin içindeki küçücük kumsalı ve Faneromeni’deki büyük ve çoğu kez fırtınalı sahili bulunur.

Batı-güneybatı kıyıları Adanın güneybatı ucunda büyük, kumlu, birçok barı vr 3.000 yıllık tarihi olan Eresos bulunmaktadır. Midilli’ye doğru giden yolu takip ederek Mesotopo İskelesi veya Tavari’ye inersiniz ya da pitoresk Apothika’da dinlenmek ve orada bulunan 50 metrelik bir duvardaki en güzel Lesvos yapısı örneğini görmek isterseniz Makara’ya denize gidersiniz. Burada Miken mezarları ve siyah çakıl taşları bulunur, Lesvos’un en eski yerleşim noktalarından biridir. Ayrıca Hrouso sahili de çok güzeldir.

Güney kıyıları Gera körfezinin batı tarafında, Kalloni körfezinin batı ucuna kadar adanın en güzel sahillerinden bazılarını bulacaksınız. Mükemmel kuma sahip olan Tarti’deki kapalı kucaktan başlayarak, daha büyük, altın kumlu Agios İsidoros’a ve büyük çakıl taşlı ancak daha küçük olan Plomari ve Melinta sahillerine devam ederek altı kilometrelik Vatera kumsalında son bulur. Bütün bu yerlerde barlarla tavernalar bulabilirsiniz, ayrıca şemsiye ve şezlong gibi sahil teçhizatı da vardır.

90 LESVOS TURIZM REHBERI

Şifalı sular Thermi Hamamları Midilli –Mantamados sahil yolunun 12nci km.dedir.

Thermi hamam şehri bölgesi 5.000 yıllık tarihe sahiptir, ancak hamamlar inşa ederek şifalı suları kullanan ve yaygın hale getiren, ayrıca Thermi’li Artemis adına tapınak inşa eden Romalılar döneminde zirveye çıkmıştır. Bunların kalıntısı olan iki kubbe, neredeyse tamamıyla toprağa gömülü olarak Thermi köyüne doğru döndüğünüz an sağınızda durmaktadır. Antik mermerden yapılan az sayıdaki basamağı inerek Roma dönemi mermer havuz ile çatıyı destekleyen sütun başını görürsünüz. Girişinde üzeri yazılı tabanları olan batıdaki küvet erkeklere aitti. Merdivenleri çıkarak kadın küvetine girmek için doğu tarafına ilerlersiniz. Bizans’taki gerilemeden sonra, 1785 yılında, Lesvos’u seven Hasan Paşa Cezayirli, eski havuzların üzerine bugün gördüğünüzü kubbetli binaları yaptığı zaman yeniden doğmuşlardır.

Bugün 11 adet kişisel küvet vardır. Klor-sodyum-demir içeren kaynak suları, 46,9ο C sıcaklığında olup, kadın hastalıkları ve romatizma hastalıkları için uygundur. Haziran’dan Ekim’e kadar açıktır.

Telefon 22510 71497 Hamamın dışında günümüzde harabe olan, bir zamanların lüks oteli “Sarlitza Pallas” ı görebilirsiniz. Şahsi küvetleri olan bu otel 1909 yılında Hasan Efendi Molla Mustafa tarafından inşa ettirilmiş, ancak otelin hikayesi talihsiz bazı olaylarla bağdaşmıştır. 1930 yılından beri Sağlık Memurları Emeklilik ve Sigorta Sandığına geçmiş ve harabe olak üzere kendi haline terkedilmiştir.

Korfos veya Therma Hamamları Midilli şehrinden sadece 7.5 km uzaktadır. Osmanlı döneminde, 1794 yılında Hasan Paşa Cezayirli erkek kısmında bulunan mermez havuzu inşa ettirmiş ve harabe olan binaları tamir ettirmiştir. Bu hamamlar eskiden beri, arabalar ve kayıklarla gelen ve bunları sakin körfezin ahşap rıhtımına bağlayan başkent ile komşu köylerin insanlarını toplardı. Şeffaf mucizevi su 39,7 ο C sıcaklığında oluğ, günümüze kadar arslan şeklindeki mermer kafalardan tazyikli bir şekilde çıkar ve oradan denize akar. Artrit, romatizma, deri hastalıklarına tavsiye edilir, tüp bebek yapma bilimi gelişmeden önce kadın kısırlığını tedavi etmekle meşhurdu. Burada ayrıca olağanüstü bir masaj yaptırabilirsiniz.

Tatil günleri hariç her gün açıktır, kışları 9:00-17:00, yazları 8:00-19:00 tel.

22510 41.503.

Eftalou Hamamları Molivos’tan 3.5 km mesafededir. İnce uzun bombeli kubbesi ile dalgaları andıran hamamlar binası Lesvos’un en güzel binasıdır. 17nci yüzyılda nemden korunmayı sağlamak için çimentodan yapılan binanın iç kısmında mistik bir atmosfer yaratan küçük ışıklıklar mevcuttur. Sular radyasyonludur, Τα νερά είναι ραδιενεργά, 46,5º C sıcaklığındadır ve oldukça az bir tazyikle çıkmaktadır, ancak sürekli yenilenerek denize akarlar. Romatizma, artrit, siyatik, safra taşı, kadın hastalıkları için tavsiye edilir, deri hastalıklarında ise mucizeler yaratırlar.

Mayıs başlarından Ekim sonlarına kadar açıktır.

91 LESVOS TURIZM REHBERI

Polihnitos Şifalı Suları Beldenin 1.5 km dışındadır. Sular, volkanik birincil ve ikincil taşlar içinden, birçok kaynaktan çıkmaktadır. Suyun derecesi 67ο C ile 92ο C arasında değişmektedir ve Avrupa’daki en sıcak sular olduğu düşünülmektedir.

Klor-sodyumludur, 15-25 MACHE birimi doğal radyo ışınlarıyla zenginleştirilmiştir ve Almanya’da Wiesbaden’deki sularla eşittir. Havuzların içinde su 4244ο C sıcaklığındadır ve tortular duvarları kırmızıya boyamaktadır, halbuki normalde su şeffaf ve kokusuzdur. Romatizma ve artrit hastalıkları gibi birçok hastalığın tedavisi için tavsiye edilir. Yaz döneminde, sabahları mekanda rahatlatıcı veya tedavi edici masaj amacıyla fizyoterapist bulunur, personel ise banyo yapanları yüksek sıcaklıktan dolayı herhangi bir rahatsızlanma durumu için sürekli kontrol eder. 1/ 4’den 31/ 10’a kadar Şifalı Sular her gün 9:0015:00 ve 16:00-20:00 arası çalışır, kışları ise mesai değişir ve Pazartesi’den Cumartesi’ye kadar 14:00-18:00 Pazarları ise 10:00-19:00 açıktır.

Tel. 22520-41.229. Kantin vardır Lisvori Şifalı Suları Lisvori’nin biraz dışındadır. Suların bileşimi ve özellikler Polihnitos sularıyla benzerdir , ancak buradaki suların sıcaklığı 69ο C’ye ulaşmaktadır.

Tel.: 22520-71 159

92 LESVOS TURIZM REHBERI

Olymbos

S

Yürüyüş Yolları

ürekli gelişen eko-turizm çerçevesinde ve şimdiye kadar az olan altyapıya rağmen, özel ilgili alanları olan iki turist grubu adayı giderek daha büyük sıklıkla yaz dönemi dışında ziyaret etmektedir; kuş gözlemcileri (bird watchers) ve yürüyüş yapanlar. Kendilerine takılan lakaba göre “kuşçular” kuşların göç ettiği dönemde gelirler ve Kalloni körfezi tuzlalarında, Gera Körfezi Dipi bölgesi ve civar bölgedeki daha küçük su yaşam bölgelerinde dolaşırlar. Kallonik körfezinde ana yol eksenine yakın mesafede iki tane gözetim evi vardır, ancak Kalloni İskelesinde nehrin çıkışında, Polihnitos İskelesi tuzlalarında ve Gera körfezi kamışlık alanında da gözlem yapılabilir. Ayrıca Petra’nın karşısındaki Ay Yorgi, Glaronisi ve Mirmingi adacıkları yaban tavuğu koruma bölgesi teşkil ederler.

Lesvos’un bugüne kadar – birkaç bölge dışında – oldukça küçük olan turistik kalkınması, adayı Yunanistan’da çok az sayıda kalan, gelenek ve doğayı hala yaşayabileceğiniz cennet parçaları arasına dahil etmektedir. Lesvos’ta yürüyüş açısından ilgi çekici olan birçok bölge vardır, ancak belirli bir yolu tamamlamanızı sağlayacak işaretli patikalar henüz oldukça azdır. Unutulmuş kaldırımlar, şahane manzaralı küçük kiliseler, turizmin ulaşmadığı bakir köyler, nadir yaban çiçeği türleri ve nefes kesen manzaraları keşfederek yürümek istiyorsanız, kendi kendinize plan yapmanız veya size gerekli pratik bilgileri temin edecek uzman bir seyahat acentasına başvurmanız gerekecektir. Son dönemde belediyeler oldukça modernleşmiştir, dolayısıyla internet üzerinden ve bilgilendirme broşürlerinden adada gerçekleşen ekolojik ilgi alanına giren olaylar hakkında bilgi edinebilirsiniz. Ayrıca, düşük turistik kalkınmaya sahip pitoresk bölgelerde özenli konuk evleri olan agroturizm birimleri

93 LESVOS TURIZM REHBERI

oluşturulmaya başlanmıştır; böylece Lesvos’taki kalışınızda değişik ve ilginç bir deneyim yaşamış olursunuz. Aynı zamanda, Lesvos’u yılın bütün mevsimlerinde ve özellikle yazın kalabalığı dışında çekici kılan dağ bisikleti, at biniciliği, dalış vs. gibi alternatif turizm şekilleri gelişmektedir. Bu sayede yolcu adanın ve ada sakinlerinin özel niteliklerini derinlemesine tanıma şansına sahip olur.

Lesvos Fosil Ormanı Fiziki Tarih Müzesi (tel. 22530-54.434) ve Kuzey Ege Yönetim Bölgesi Turizm Müdürlüğü tarafından, ilgili belediyelerle işbirliği içinde organize yürüyüş yolları da çizilmiş ve işaretlenmiştir, ancak bakımları meşhuldür. En organize çabanın Lesvos Yerel Kalkınma Şirketi (ETAL tel.

22510-29.400) tarafından yapılanın olduğu anlaşılmaktadır. Sözkonusu şirket adanın yürüyüş turizmi için yeni ufuklar açacağa benzeyen, eski patikaların tanınması ve açılması hakkında çok ilginç bir çalışma yapmıştır. Halen patikaların çok iyi işaretlenmesi, yolun devamı için sizi aydınlatacak olan haritalar bulabileceğiniz dinlenme noktaları, kuru taşların özenli bakımı ve doğanın korunmasına yönelik iyi çalışmalar içeren ilk geziler gerçekleşmiştir. Patikalar artık belirli kriterlere göre seçilmektedir; örneğin, jeolojik anıtlar, ekolojik ilgiye sahip bölgeler, bölgenin jeotermisi, tarihi ve antik bulgular, mimari geleneği ve dini anıtlar.

Lesvos’ta Jeoturistik Patikalar (Zeytin Patikaları), Lesvos Fosil Orman Fiziki Tarih Müzesinden (tel. 22530-54.434) Gera zeytin alanında jeoturistik yolculuk Papados-Paliokastro – Mesagros – Skopelos, 6 km.

Papados – Mana – Paliokastro – Papados, dairesel yolculuk 5 km.

Skopelos – Karionas – Skopelos, dairesel yolculuk 7 km.

Paleokipos – Paliokastro – Mesagros – Papados, 7 km.

Orta Lesvos’ta jeoturistik yolculuk Krinelia – Agia Paraskevi, 3.4 km.

Agia Paraskevi – Gefiri Kremastis – İpsilometopo, 12.3 km.

Agia Paraskevi – Gefiri Kremastis – Klopedi, 8.5 km.

Batı Lesvos’ta jeoturistik yolculuk: “Orfeas’ın yolculuğu” Petra – Ligonas – Petri, 5 km.

Skalohori – Gavathas, 15 km.

Gavathas – Ligeri – Lapsarna, 7.4 km.

Lapsarna – Sigri, 14 km.

Lava Patikaları Fosil Orman Parkı – Eresos 6.5 km.

Fosil Orman Parkı * Hamandroula Parkı-Tsihliontas-Fiziki Tarih Müzesi 13 km.

Sigri-Sigri Parkı-Plaka Parkı-Eresos 15 km.

Gavathas – Lapsarna 7 km.

Ligeri – Lapsarna 6 km.

Belediye topluluklarının yürüyüş yolları Yaya yolcu olan sarı tabeladan tanırsınız. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

94 LESVOS TURIZM REHBERI

Vatera - Gera Vatera-Kato ve Ano Stavros – Ampeliko – Megali Limni – Pigi Tsigkou – Agios Dimitris – Ayasos – Megalohori – Plomari – Mesounas – Karionas – Gera Petra - Lapsarna Petra-Anaksos – Mikri Tsihranta – Megali Tsahranta – Kalos Limenas – Antik Antissa – Kampos Gavatha – Lapsarna Kapi - Skamnia Kapi – Pelopi – İpsilometopo – Stipsi – Vafeios – Argenos – Halikas – Lepetimnos – Sikamnia Sigri-Eresos Sigri – Tsihlionta – Eresos

ETAL tarafından gerçekleştirilen yürüyüş yolları Evergetoula’da Asomatos – Pan. Kamariotissa – Ag. Anargiri Ag. Anargiri – Taksiarhes yan geçidi Mantamado’da Pelopis – Rema Ligiona – Prof. İlia tepesi – Lepetimnos tepesi – Monoplatanos – Pelopi Mezarlık – Kato Psirados (taş köprücük) Mithimna’da 1.Sikaminia – Ay İlias – Kria Vrisi – Lepetimnos 2.Lepetimnos Dağı – Halikas – Agia Anna – Krita Ag. Anna – Ag. Konstantinos – Sikaminia Thermi Hamam Şehrinde Pigi – Komi – Tavros deresi – Tavros – Ag. Haralampos – Dentrelli – Komi

95 LESVOS TURIZM REHBERI

Petra’da Petra – Likeia – Moiradelia – Ag. Foteini – Miloi – Piges Leigona – Monastirelia Kalloni’de Parakoila – Anemotia yolculuğu Polihnitos’da Polihnitos Sıcak Kaynakları – Ag. Georgios Melanta – Damandri ManastırıAghi Anargiri – Lisvori Sıcak Kaynakları – Vasilika.

Gera’da 1.Paleokipos – Panagia Krifti – Agkathero – Paleokastro – Manna – Plakados Plakados – Sapouni – Kalikavenas – Manna Agia Paraskevi’de Ag. Paraskevi – Prini köprüsü – p. Tsiknia – Taksiarhis – Kortsante – Iero Klopedis – Metohi Taksiarhon – Papa Lakos – Koiti Tsiknia – Stivota – Ag. Paraskevi .

Metohi Taksiarhon – Leimonas Manastırı – Kremastes – Ag. Therapon – Kremasti Taş Köprüsü (Kamara) – Stivota.

Midilli’de Aya Marina – Panagia – Amali Plomari’de Plomari – Kato Horio – Hristos (Agkatheri) – Kournela – Melinta – Apothamenes – Logaras – Levres – Kato Horio – Plomari Ayasos’ta Ayasos (İroo) – Kammeno Aloni – Marmaro – Olympos Ayasos (Apesos) – Patsavoura – Marmaro Ayasos (Sfageio) – Kasteli – Karkavoura – Ag. Dimitris Ayasos (Apesos) – Ag. Giannis – Ag. Konstantinos – Ag. Efstratios – Antik Penthili – Panagiouda – Koutsidi – Valanias – Folifi – Ayasos.

96 LESVOS TURIZM REHBERI

L

Önemli kişiler

esvos antik çağlardan beri sanatla ve özellikle şiirle sıkı sıkıya bağlıdır, zira lirik şiir burada doğmuştur. Mitolojiye göre, Orfeas’ın, antik çağın en önemli müzisyeninin liri ve kafası dalgalar tarafından sürüklenerek adanın kuzeybatı sahillerine, Orfikia denen bölgeye gelmiştir. Dionisos’un rahibeleri Mainades, kutlamalarına katılmayı reddediği için onu cezalandırmak istediklerinden dolayı parçaladıktan sonra, uzuvlarını denize atmışlardır. Lesvoslular bunları toplamış ve onurlandırmıştır ve Orfeas onları memnun etmek için adayı himayesi altına almıştır.

Orfeas’ın lirini toplayan Terpandros antik Antissa’da doğmuş olup, “varvitos” adı verilen yedi telli liri keşfeden ve Apollon tanrısı onuruna ilahileri sunarken temel olarak kullandığı tonlama sistemi “Nomos”u oluşturan kişidir.

Mithimna’lı Arionas tanrılar şerefine koro şarkıları bestelemiş ve Dionisos’un Aristotelis’e göre trajediye doğru gidişatı şekillendiren - ditirampını geliştirmiştir. Bir zamanlar Sicilya’dan Korinth’e doğru yolculuk yaparken korsanlar tarafından yakalanmış ve denize atılmış, ancak Apollon’un kutsal hayvanı olan yunus onun müziğinden büyülenerek köpüklerin üstüne çıkmış ve müzisyeni sahile kadar sağ bir şekilde götürmüş.

Alkaios, aristokrat bir ailenin oğlu olup, Pittakos ile aynı dönemde yaşamış ve onun yeminli düşmanı olmuştur; “isyancı” şarkıları, yani mücadele ve ihtilal şarkılarıyla Midilli parti mücadelelerine iki katı karışan Batının ilk şair politikacıdır. Siyasi görüşlerinden dolayı Sapfo ile birlikte sürülmüştür.

Orfeas’ın layık bir torunu olan bütün dönemlerin en büyük kadın şairi, Platon’a göre Onuncu İlham Perisi, Sapfo Lesvos Eresos’ta m.ö. 617 ile m.ö.

612 arasında bir tarihte aristokrat bir ailenin kızı olarak doğmuştur. Sapfo Lesvos Aiolik diyalektiğinde şiirler yazar, aşkın tutkusu ve acısından, bedeni ve aklı felç eden dağıtıcı arzudan bahseder. Dünyada ilk kez “ben” ve günlük tutkular yüceltilmeye değer bulunmaktadır. Diğer çağdaş kadın şairler gibi, tanrılara ibadetle bağlantılı olan kız fakülteleri faaliyet göstermekteydi; burada kızların karakteri müzik sanatlarına göre geliştirilmekteydi. Kızlar Hera tapınağında, Meson tapınağında, tanrıçanın onuruna yapılan yıllık şölene, “güzellik yarışmasına” katılırlardı ve güzelllik ve zarafet, şarkı ve dans, ayrıca koşuda yarışırlardı.

M.ö. 4üncü yüzyıldan 3üncü yüzyıla doğru, Gezginci Okulunda Aristotelis’in halefi olan Eresos’lu Theofrastos dikkat çeker. Bu kişi, toplam 240 kitabından geriye kalan iki tanesiyle çağdaş bitki biliminin temellerini atmıştır; “Bitkilerin tarihi hakkında” ve “Bitkilerin sebepleri hakkında”.

Büyük rönesansçı Lesvoslu Benyamin 1812’de Plomari’de doğmuş ve Ayvalık’ta eğitim vermiştir.

Giorgos Iakovidis 1852’de Hidira’da doğmuş, Litra’nın öğrencisi olmuştur ve akademik resmin en önemli temsilcilerinden biri olarak dikkat çeker.

1900’de Harilaos Trikoupis tarafından Milli Resim Galerisini düzenlemeye da-

97 LESVOS TURIZM REHBERI

vet edilir ve buranın ilk müdürü olur.

Sanat ve edebiyattaki gerçek patlama İzmir Felaketinden sonra gelir ve Mirivilis’in deyimiyle “Lesvos İlkbaharını” getirir. Dimitrios ve Grigorios Vernardakis, Argiris Eftaliotis, Stratis Mirivilis, İlias Venezis, Stratis Doukas, Fotis Kontoğlu, Antonis Protopatsis, Asimakis Panselinos, Kostas Kontos, Giannis Kontos, Orestis Kanellis, Takis Eleftheriadis, Terpandros Anastasiadis, Stratis Papanikolas Lesvos’un misafirperver alanına sığınan ve Yunanistan’ın aydın yaşamının gelişimine katkıda bulunan 1930 nesli aydınlarından sadece bazılarıdır.

Stratis Eleftheriadis, daha çok bilindiği adıyla Teriade 1897 yılında Midilli’de doğmuş ve ondokuz yaşında Paris’e hukuk okumaya gitmiş, ancak kısa bir süre sonra sanat kendisini kazanmıştır. Hemşerisi Christian Zervos, 1925 yılında Cahiers d’Art’ı kurar ve kendisine modern sanat bölümünü emanet eder. Devamla Teriade modern sanat alanında en büyük yayıncılarla işbirliği yapar ve kısa sürede Minotaure, Verve ve 20nci yüzyılın en önemli ressamlarının litografilerini içeren enfes Büyük Kitaplar dergileriyle dünya çapında meşhur olur.

Bütün bunları büyük sanat eleştirmeni Lesvos’a bağışlamıştır; bunlar Vareia’daki baba çiftliğinde inşa ettiği olağanüstü Müze-Kütüphanede barınmaktadır. Burada kurduğu bir diğer müzede ise Theofilos’un eserleri korunmaktadır.

1930’lu yıllarda Stratis Eleftheriadis, Theofilos’u keşfeder. Theofilos 1867 ile 1875 yılları arasında bir yılda Vareia’da doğmuştur. Küçük yaştan itibaren ilginç karakterinden dolayı bütün köyün alay konusuydu. Üzgün bir şekilde onsekiz yaşında İzmir’e gitmiş, orada Yunan Konsolosluğunda çalışmış ve aynı zamanda resimle ilgilenmeye başlamıştır.

Kahramanların dünyası onu tam anlamıyla içine çekti ve “garip” sanatçının izolasyonuna bir çıkış noktası verdi. Devamla Pilio’ya giderek bir parça ekmek be yatacak bir yatak için resim yaptı. Pilio’dan sonra sevgili Lesvos’una döndü, en küçük köylerde, kahvehanelerde ve evlerde, tenekeler ve fırınlarda resim yaptı; “terbiyeli” Lesvoslular tarafından hep hor görüldü, ta ki Teriade tarafından keşfedildi.

Odisseas Elitis (1911-1996) Yunanistan’ın en önemli şairlerinden biri olup, Girit’in İraklio şehrinde Odisseas Alepoudellis adıyla doğmuştur, ancak kökeni Lesvos adasındandır. Gera Pappados’ta annesinin evi bulunmaktadır, Vrana ailesinin zeytin fabrikası ise kısa süre önce restore edilmiş ve zeytin üretim müzesine dönüştürülmüştür. Şahir Lesvos ile çok sıkı ilişki içinde olmuştur ve şiirlerinde sık sık ondan bahsetmektedir, zira adanın atmosferi ve ışığı onun için sürekli bir ilham kaynağı olmuştur. Şair 1979 yılında Nobel ödülü almıştır.

98 LESVOS TURIZM REHBERI

Spor Tenis Tel.: 6944652750 ή 22510 61602 Yetkili kişi: Tsakiris Dimitris (Güney Ege Milli Antrenörü) Midilli’de, Neapoli bölgesinde (PIKPA kampları) dört adet cushion life Olimpiyat standartlarında faaliyet gösteren korta sahip modern Tenis merkezi ve üç adet yardımcı green set kortu vardır. Kort ayarlamak için iletişim kurun.

Yelkencilik Midilli limanı, Sağ Fener Tel.: 22510 20204, www.oscl.gr Lesvos Açık Deniz Yelkencilik Kulübü 1993 yılında kurulmuş olup, günümüzde önemli sayıda deniz sporları teknelerine sahiptir.

Her yıl (11-13 Haziran) “Lesvos Turu” yarışı düzenler, ayrıca başka kulüplerin yarışlarına da katılır ve Aegean Regatta’ya yeterli sayıda tekne göndermektedir.

Ayrıca teori ve pratik ders veren okul faaliyet göstermektedir, ayrıca bu yıl programda çocuklar için de bölümler vardır.

Yarışlar ve dersler hakkında daha çok bilgi edinmek için yukarıda verilen telefondan iletişim kurabilirsiniz.

Midilli Denizcilik Kulübü Makris Yalos, Midilli Tel.: 6973004872 1932 yılından beri şehrin en meşhur spor derneğidir. Yunanistan şampiyonları ve Olimpiyat şampiyonları ile 40 yıldır 1inci ligde oynayan bir polo takımı tarihinden sadece bazı bölümleridir.

99 LESVOS TURIZM REHBERI

Bugün Kürek Çekme, Su topu – küçük dostlarımız için Polo Akademisi – ve Yüzme bölümleri mevcuttur.

Yüzme Midilli Belediye Havuzu Liman (Özgürlük Heykeli) Tel.: 22510 26477 Halka açık olduğu saatler (Ağustos dışında) her gün 12.00 ile 15.30 arazı, Cumartesi ve Pazar günleri hariç.

Briç Lesvos Briç Yarışması Derneği (SLAM) Denizcilik Kulübü Tesisleri Makris Yalos, Midilli Tel.: 6937374992 Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri sabah 8.30’da çift yarışları.

Etkinlikler Öncelikle şehirde ve adanın köylerinde gerçekleşen birçok kültürel etkinlikten birini seçin. Köylerde panayırlar, Midilli ve Molivos kalelerinde konserler, tiyatro ve dans gösterileri ve daha birçok etkinlik vardır.

Midilli Havacılık Kulübü Midilli Devlet Havalimanı Tel.: 22510 38765 www.mitiliniairclub.gr

100 LESVOS TURIZM REHBERI

Havacılık Kulübü (kuruluş yılı 1979) orman korumasına ve kayıp kişileri havadan arama ve bulma çalışmalarına katılımının yanısıra, genel havacılık özel uçak Flying inn hizmeti sunmaktadır.

Uçakların ikmal ihtiyaçlarını destekleyerek, adada bu tür yakıt bulunmadığından dolayı, kendisine ait olan 100 LL yakıttan sağlar.

Bir kişinin Havacılık Kulübüne üye olarak kaydıyla, adanın geniş çevresinde Cessna 172 uçağı ile alışma ve aşinalık uçuşlara yapma olanağı mevcuttur ve böylece memleketimizin görülecek yerlerini yüksekten seyretme şansını yakalar.

Dalışlar Deniz sporları LESVOS SCUBA DIVING CENTER www.lesvosscuba.gr

Sinema CINE ARION Smyrnis 9, Midilli Tel.: 22510 44456 Günlük gösterimleri olan klimalı salon Yürüyüş Adada yürüyüş düzenleyebilirsiniz, zira çok güzel gezi yolları vardır. Ayrıca bütün sene yürüyüş düzenleyen derneklerle iletişime geçebilirsiniz: “Oreias” Lesvos Dağcılık – Yürüyüş Derneği Çevrenin korunması ve kültürün kurtulması için. Dernek birçok yürüyüş turları ve mağaralara ziyaretler düzenler.

Tel.: 6972553505 “Lesvos ve Ekoloji” Derneği Dernek doğada birçok yürüyüş turu ve faaliyetler düzenler. Ayrıca «Lesvos Adventures» ile işbirliği içinde tırmanış, okçuluk, rappel, Mantamado’daki Man’ Katsa şelalelerinde flying fox düzenler.

E-mail: Infoxlx@gmail.com

Zirai Turizm Milies’te “Toumpa” Ekolojik Çiftliği Burada gerçek anlamda doğada yaşayabilirsiniz. Sakin atlar ve çiftlik sorumlusu eşliğinde binicilik yapma olanağı vardır. Bölge ayrıca yürüyüş ve bisiklet sürme için uygundur. Ayrıca konuk evlerinde kalıp, karşılığında çiftliğin mevsimlik işlerine yardım edebilirsiniz.

Tel.: 6932447517 (Kostas Moukas)

Motosiklet L.A.M.M Midilli Yarış Motosikleti Kulübü Tel.: 6932616675, 22510 29954

101 LESVOS TURIZM REHBERI

L

esvos coğrafi olarak Kuzeydoğu Ege adalar grubuna aittir, idari açıdan ise Lesvos Belediyesini oluşturur. Midilli idari merkez ve Aegean University’nin merkezidir.

Alanı 1630 m2’dir, kıyı uzunluğu 370 km ve yaklaşık 80.000 sürekli nüfus vardır. Türkiye’den 5 ila 8 deniz mili uzaklığındadır.

Nasıl gidilir

Aegean Airlines Merkez: Tel. 210 - 6261000 Midilli: Havaalanında Tel. 22510 - 61120 Sky Express Tel. 2810- 223500/223800 Midilli “Odisseas Elitis” Havalimanı şehrin 8 km güneyinde, sahil yolu üzerindedir. (Tel. 22510 - 38700)

Midilli Atina ve Selanik ile her gün Olympic Air, Aegean Airlines ve Athens Airways seferleriyle bağlantı kurar. Bu seferler 40 ila 50 dakika arasında sürer..

Midilli ayrıca Dedeağaç, Limni, Sakız, Sisam, Rodos ve Heraklion ile Sky Express uçak seferleriyle bağlantı kurar.

Rezervasyon ve bilgi için şirketlerin merkez ofisleri veya adadaki turizm acentaları ile temas kurun.

Gemi ile Pire’den her gün Midilli limanına seferler düzenlenmektedir.

Pire Liman Başkanlığı Tel. 210- 4511310-7

Olympic Air Merkez: Tel.: 210-3550500 Midilli: Havaalanında Tel. 22510 - 61590

Lesvos Denizcilik Şirketi Pire: Tel. 210 4115015 Midilli: Tel. 22510 20251, 28690 Merkezi Acenta: Tel. 22510 37755

Midilli limanı gemi yoluyla Limni, Ay Strati, Kavala, Selanik, Sakız, Sisam ve İkarya ile bağlanır.

Batı Lesvos’taki Sigri limanı Selanik, Sisam, Rodos, Sakız, İstanköy, Kilimli ile bağlantılıdır.

102 LESVOS TURIZM REHBERI

Hellenic Seaways Merkez: Tel. 210 – 4199000 Midilli: Tel. 22510 – 20716

sayıda ATM bulundurur (Liman, havalimanı, hastane, kasaba meydanları vs.).

ANEK Merkez: Tel. 2104197420 Midilli: Tel. 22510 - 27000

Sağlık

Türkiye ile bağlantı Gemi yoluyla Midilli Ayvalık, Dikili ve Foça ile bağlantılıdır. Turizm acentalarından bilgi edinebilir ve bilet kesebilirsiniz.

Bankalar Midilli şehrinde çoğu Yunan Bankasının şubesi mevcuttur ve bunlarda ATM makinaları vardır. Diğerlerinin yanısıra Alpha Bank (22510 29336), Aspis (22510 24736), Agrotiki Bank (2251023155), Emporiki Bank (2251054300), Lesvos-Limni Kooperatif Bankası (22510 43333), Eurobank (22510 47691), Bank of Cyprus (22510 48360), Geniki Bank (22510 20971), National Bank of Greece (22510 57103), Millennium Bank (22510 37527), Piraeus Bank (22510 34100) ve Marfin Egnatia Bank (22510 40265).

Kalloni’de Alpha Bank, Agrotiki Bank, Emporiki Bank, Lesvos-Limni Kooperatif Bankası, National Bank ve Piraeus Bank şubeleri vardır.

Plomari’de Agrotiki Bank, Emporiki Bank, National Bank ve Lesvos-Limni Kooperatif Bankası şubeleri vardır.

Gera’da National Bank, Agrotiki Bank ve Lesvos-Limni Kooperatif Bankası şubeleri vardır.

Ayrıca National Bank’ın Agia Paraskevi ve Mithimna’da, Emporiki Bank’ın Polihnito’da şubeleri vardır.

Lesvos-Limni Kooperatif Bankası Petra, Eresos, Polihnito, Ayasos, Papado ve Plomari’de kasalar bulundurur.

Son olarak, çoğu banka şubelerinde bulundurdukları ATM makinaları dışında, faydalı noktalarda da yeterli

Özel doktorlar Dahiliyeciler Zerdelis Ioannis Tel. 22510 - 42874 Smyrnis 7, Midilli KTEL şehirlerarası otobüs garajı karşısı Kalp doktorları Tapanlis N. Efstratios Tel. 22510 - 47788 / 6949696854 Kavetsou 5 (zemin kat), Midilli Mikrobiyolog – Biyopatologlar Korovesi Tapanli Nikoletta Ag. Eirinis 1, 2. Kat, Midilli Tel. 22510 23818 & 6944564159 Vostaneio Hastanesi Midilli Tel. 22510 - 57700 IKA (SSK) Epano Skala, Midilli Tel. 22510 - 26155 Sağlık Merkezleri Antissa Tel. 22530 - 56440 Kalloni Tel. 22530 - 22410 Polihnito Tel. 22520 - 41666 Plomari Tel. 22520 350000, 31111,22520 32151

22520

Bölgesel Revirler Thermi 22510 - 71255 Mantamado 22530 - 61217 Molivos 22530 - 71509

103 LESVOS TURIZM REHBERI

Petra................................22530 - 41210 (Petra Eczanesi 22530 - 41319) Stipsi................................22530 - 91209 Skoutaros.......................22530 - 92222 Eresos..............................22530 - 53221 Agra................................22530 - 95333 Anemotias.....................22530 - 98888 Parakoilon.....................22530 - 94044 Filia...................................22530 - 98254 Ag. Paraskevi 22530 - 31250 Ayasos.............................22520 - 22225 Ippeio..............................22510 - 93150 Kato Tritoi......................22510 - 93955 Yunanca dersleri AIOLIS – Yabancılar için Yunanca dersleri Skala Loutron 81100,

Tel: (+30)2251091660, (+30)2251091661 web: www.aeolis.edu.gr, info@aeolis.edu.gr

Faks: e-mail

Faydalı telefonlar MİDİLLİ Hastane (Vostaneio) 22510 57700 Polis................................22510 – 41911 Belediye ........................22510 - 27777 Radyo taksi....................22510 - 25900 Şehirlerarası otobüs garajı KTEL Otobüsleri ....................22510 - 28873 Şehir Otobüsler Durağı . .........................22510 – 46436 Liman Başkanlığı . ......22510 - 24115 Gümrük..........................22510 - 28311

104 LESVOS TURIZM REHBERI

Şahane bir hatıra veya temsili bir hediye olarak kullanılabilecek bazı seçkin yayınlar •Midilli’nin Bilinmeyen Elitis’i (Dimitris Nikoretzos, Aiolida Yayınları) •Midilli Lezzetleri (Efi Gialousi – Hatzihristou, Aiolida Yayınları) •Antonis Protopatsis (Asterias Yayınları) •Taşın ruhuyla konuşmak. Lesvos’un zirai mimarisi (Tzeli Hatzidimitriou, Girit Üniversite Yayınları) •Lesvos Çok Ciltli Kitabı. Tarihten, sanattan ve edebiyattan (I.D. Kontis, Aiolida Yayınları) •Midilli santuri’si. Lesvos melodileri ve dansları. Cd içerir (Dim. Kofteros, Aiolida Yayınları) •Lesvos. Sapfo’dan Elitis’e (Topio Yayınları) •Lesvos Fosil Ormanı (Fiziki Tarih Müzesi) •Kutsal su. Lesvos’un şifalı suları (Tzeli Hatzidimitriou) •Keşfedilmemiş Lesvos (Tzeli Hatzidimitriou) •39 kahvehane ve bir berber (Tzeli Hatzidimitriou, Girit Üniversite Yayınları)

105 LESVOS TURIZM REHBERI

•Ressam Theofilos H. Mihail. Kişiliği ve çalışmaları. Theofilos müzesi. Teriade kimdi (Giorgos N. Giannoulellis, Vasilopoulos Yayınları) •Lesvos Leimonos Manastırı Görüntüleri (Georgios Gounaris, University Studio Press) •Eresos incirleri. İncirli eski ve yeni tarifler (Kiriaki Kotsini) •Ag. Therapontas Kilisesi. Kilisenin tarihi ve mimarisi (p. Athanasios Giousmas) •Midilli şiirlerimiz (Yerli şivede şiirler, Argiris Aravanopoulos) •Midilli kalesi (Pan. Paraskevaidis) •Plomari. Fotoğraf Yolculuğu (Bambis Petsikos, Aiolida Yayınları) •Yürüyüş yolları rehberi. Plomari (Apostolos Makaratzis, Aiolida Yayınları) •Lesvos Takvimi. Edebiyat-Sanat-Kültür. (Dim. Geros resimleriyle, Editör: Pan. Skordas) •Eski kart-postal koleksiyonları: Midilli rıhtımı, Lesvos Kiliseleri, Midilli’nin kamu ve sanayi binaları, Yüzyıl önce Midilli, Midilli’nin son Osmanlı yılları.

106

Notlar

LESVOS TURIZM REHBERI

107

Notlar

LESVOS TURIZM REHBERI

108

Notlar

LESVOS TURIZM REHBERI

109

Notlar

LESVOS TURIZM REHBERI

110 LESVOS TURIZM REHBERI

111 LESVOS TURIZM REHBERI

112 LESVOS TURIZM REHBERI

Lesvos Turizm Rehberi

Lesvos Turizm Rehberi

Atina - Selanik - Kavala - Adalar gazetesi imzasΚyla