View 172 by Επικοινωνία Αιγαίου Α.Ε.

TEYXOΣ 172 ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Υγεία ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

TEYXOΣ 172ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015 ΚΩΔΙΚΟΣ: 8173 Ιδιοκτήτης - Εκδότης - Διευθυντής: Μανόλης Μανώλας Συντάκτες: Ανθή Παζιάνου Σ΄αυτό το τεύχος γράφουν: Αμπατζής Πολύδωρος, Βογιατζής Πολύδωρος, Βουλέλλη Αλεξάνδρα, Δάσσου Φωτεινή, Ζαμπάκος Γεώργιος, Κλέππερ - Κωφοπούλου Ντανιέλλα, Κούσκος Γεώργιος, Κωφόπουλος Σάββας, Μάλλιας Ιωάννης, Μαντζώρου Μαρία, Μαυρογένης Γεώργιος, Μόσχου Μαρία, Παπαδόπουλος Αναστάσιος, Πλούκος Κωνσταντίνος, Ρούπας Νικόλαος Επιμέλεια κειμένων: Μαριάνθη Παρασκευά Μαριάνθη Προκοπίου Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «VIEW» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Σελιδοποίηση: Mαρία Αριστοτέλους Συντονισμός τεύχους: Στέλλα Ηλία Εμπορικό - Διαφημιστικό: Στέλλα Ηλία, Γιώργος Χρυσίδης, Kαλλιόπη Ψαριανού Παραγωγή - Eκτύπωση: Eπικοινωνία Αιγαίου A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 41619 - Fax 22510 27300 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr «VIEW» Kυκλοφορεί κάθε μήνα Οι διαφημιστικές καταχωρήσεις του εντύπου, αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΕ και η αναδημοσιευσή τους χωρίς την άδειά της διώκεται ποινικά. 4

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

περιεχόμενα 6 Οι σωστά ενημερωμένοι γονείς μπορούν να τα έχουν όλα 8 Εικονική ομάδα ειδικών για τον αυτισμό 11 Οι εμβοές 12 Θυρεοειδίτιδα Hashimoto 13 Δυσκοιλιότητα - Ένα συχνό πρόβλημα στα παιδιά 15 Τραυλισμός – Κεκεδισμός - Βατταρισμός 16 Baby Led Weaning ή αλλιώς… «Το τέλος των αλεσμένων τροφών» 19 Πώς οι γονείς μπορούν να αποτρέψουν την παιδική παχυσαρκία 21 Αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, με πόνο στη μέση και πρωινή δυσκαμψία 23 Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς 26 Αιμορραγία στις γυναίκες μετά από το κολπικό σεξ 27 Φυσιολογικές καταστάσεις που ανησυχούν τους νέους γονείς 28 Πώς να διευκολυνθούν οι ηλικιωμένοι στις εργαστηριακές τους εξετάσεις 29 Τελευταίες εξελίξεις στην αναζωογόνηση του προσώπου 33 Ολοκληρωμένο σύστημα υγείας με έμφαση στην πρόληψη, από την «Interamerican» 34 Ορθοπρωκτικές παθήσεις Νεότερες χειρουργικές εξελίξεις 36 Προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος – Αποτροπή αιφνίδιου θανάτου σε νέα άτομα 38 Διόρθωση πρεσβυωπίας 40 Εντεροσκόπηση με κάψουλα. Τεχνολογία αιχμής στο μέγεθος ενός χαπιού! 42 Γίνε δωρητής μυελού των οστών

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Οι σωστά ενημερωμένοι γονείς μπορούν να τα έχουν όλα Τ

α βλαστικά κύτταρα από τον ομφάλιο λώρο, χρησιμοποιούνται για να θεραπεύσουν πάνω από 80 ασθένειες. Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου αποτελούν τη μεγαλύτερη και εύκολα προσβάσιμη διαθέσιμη πηγή βλαστικών κυττάρων. Τα τελευταία χρόνια υπολογίζεται πως έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 30.000 μεταμοσχεύσεις με τη χρήση ομφαλοπλακουντιακού αίματος. Αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό είναι το πώς η συζήτηση για τη φύλαξη των βλαστικών κυττάρων, έχει μετατοπιστεί από το «πρέπει να φυλάξω τα βλαστικά κύτταρα του μωρού σε μία τράπεζα βλαστικών κυττάρων», στο «ποια εταιρεία βλαστικών κυττάρων ομφάλιου λώρου πρέπει να διαλέξω». Οι γονείς που έχουν αποφασίσει να αποθηκεύσουν το ομφαλοπλακουντιακού αίμα του μωρού τους, θέλουν να κάνουν το σωστό από την αρχή, και να αποφασίσουν τί θέλουν να κάνουν πολύ πριν τη γέννηση του μωρού τους. Θέλουν να είναι σίγουροι πως έχουν πάρει τις σωστές αποφάσεις. Σήμερα, είναι πολλοί οι γονείς αλλά και γιατροί που επιλέγουν να καθυστερήσουν την απολίνωση του ομφάλιου λώρου (Delayed Cord Clamping), μια πρακτική στην οποία ο ομφάλιος λώρος δεν συσφίγγεται αμέσως, αλλά συνεχίζει να πάλλεται με μέσο όρο 30 δευτερόλεπτα έως 180 δευτερόλεπτα. Αν και συνεχώς βγαίνουν νέες επιστημονικές ανακοινώσεις για το 6

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

θέμα αυτό, φαίνεται πως η καθυστερημένη απολίνωση του ομφάλιου λώρου είναι πιο αποτελεσματική μέθοδος σε περιπτώσεις πρόωρων βρεφών, καθώς και σε γεννήσεις σε υπανάπτυκτες χώρες, όπου η αναιμία λόγω ανεπάρκειας σιδήρου, είναι συχνή. Σε μερικές περιπτώσεις, είναι αναγκαία η φύλαξη των βλαστικών κυττάρων για μελλοντικές θεραπευτικές ανάγκες και αυτό είναι προτιμότερο από το να έχει προτεραιότητα μονάχα η έγχυση πρόσθετων ερυθρών αιμοσφαιρίων στο βρέφος κατά τη γέννηση. Μια παρατεταμένη καθυστέρηση στην απολίνωση του ομφάλιου λώρου, θα επιτρέψει στο αίμα του ομφάλιου λώρου να πήξει, και η ευκαιρία για τη συλλογή του αίματος για τα βλαστικά κύτταρα θα χαθεί. Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα στον ιστό του ομφάλιου λώρου, έχουν πολλές μοναδικές λειτουργίες, όπως είναι η ικανότητα να αναστέλλουν τη φλεγμονή μετά από βλάβη των ιστών και να διαφοροποιούνται από πολλούς τύπους κυττάρων, συμπεριλαμβανο-

μένων νευρικών κυττάρων, των κυττάρων των οστών, των κυττάρων του λίπους και των χόνδρων. Το είδος αυτό των βλαστικών κυττάρων, όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται στην αναγεννητική ιατρική για ένα ευρύ φάσμα ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων της καρδιάς και νεφρικής νόσου, ALS (αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση), για την επούλωση τραυμάτων καθώς και αυτοάνοσων ασθενειών. Αυτό που πολλοί γονείς δεν συνειδητοποιούν είναι ότι μπορούν να κάνουν και τα δύο. Οι σωστά ενημερωμένοι γονείς μπορούν να τα έχουν όλα. Υπάρχουν πολλές έγκυρες μελέτες που υποστηρίζουν ότι οι γονείς μπορούν και να ακολουθήσουν τη μέθοδο καθυστερημένης απολίνωσης του ομφάλιου λώρου και να αποθηκεύσουν τα βλαστικά κύτταρα από το αίμα του ομφάλιου λώρου, χωρίς να χρειάζεται να επιλέξουν. Ωστόσο, δεν είναι όλες οι μέθοδοι επεξεργασίας αίματος ομφάλιου λώρου, ίδιες. Η «�� Salveo�� » εγγυάται την ποιότητα και μεθοδολογία κατά την απομόνωση και φύλαξη των βλαστικών κυττάρων του μωρού σας. Σε συνεργασία πάντα με τους ειδικούς, κάνουμε ό,τι χρειάζεται ώστε να διασφαλίσουμε ό,τι καλύτερο για εσάς και το μωρό σας.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

κός υπεύθυνος του έργου, Βασίλης Βουτσινάς, και καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών μιλά σήμερα στο «�� View�� » για το καινοτόμο αυτό έργο.

Μια καινοτομία της Ψυχικής Υγείας, που παρέχεται δωρεάν μέσω διαδικτύου!

Εικονική ομάδα ειδικών για τον αυτισμό Γράφει η ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ

τη Μυτιλήνη παρουσιάστηκε το Πρότυπο Σύστημα Υποστήριξης Ατόμων με Αυτισμό, βασιζόμενο σε ένα ευφυές Πληροφοριακό Σύστημα τον περασμένο Οκτώβριο. Το σύστημα παρέχει τη δυνατότητα καταχώρησης περιστατικού που χρήζει παρέμβασης αλλά και εμπλουτισμού της βάσης Γνώσης με καταχώρηση περίπτωσης. Επιπλέον, προσφέρει τη δυνατότητα αξιολόγησης των προτεινόμενων παρεμβάσεων αλλά και μιας πρώιμης διάγνωσης με τη μορφή ειδικά σχεδιασμένων και προσαρμοσμένων ερωτήσεων. Η ημερίδα στη Μυτιλήνη διεξήχθη στο πλαίσιο των δράσεων δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων του έργου «ΠΑΥΕΥΣ», το οποίο χρη8

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 20072013, ενώ συνολικά υλοποιήθηκαν 14 ημερίδες στις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας. Ο επιστημονι-

Ποια είναι η καινοτομία του «ΠΑΥΕΥΣ»; «Το βασικό παραδοτέο του έργου είναι το σύστημα “ΠΑΥΕΥΣ”, ένα βασισμένο σε γνώση ευφυές Πληροφοριακό Σύστημα για την υποστήριξη, με τη μορφή αυτόματης παροχής πληροφοριών και συμβουλών προς όλους όσοι συνδέονται με άτομα με αυτισμό (γονείς, ειδικούς, παρόχους υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης κ.λπ.). Αυτές οι πληροφορίες και συμβουλές αφορούν είτε την άμεση είτε και τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπεριφορών καθώς και συγκεκριμένων εκπαιδευτικών θεμάτων, που συνδέονται με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος». Τι περιλαμβάνει; «Σχεδιαστικά, το “ΠΑΥΕΥΣ” περιλαμβάνει μία “Βάση Γνώσης”, η οποία αποτελείται αφενός από γενικούς κανόνες παρεμβάσεων σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και εκπαιδευτικά θέματα και αφετέρου από πραγματικά περιστατικά παρεμβάσεων σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και εκπαιδευτικά θέματα (περίπου 3.000 περιστατικά και κανόνες). Οι κανόνες και τα περιστατικά έχουν ηλεκτρονικά καταγραφεί και ελεγχθεί από διαφόρων ειδικοτήτων εμπειρογνώμονες στον αυτισμό σε Ελλάδα και Αγγλία. Αποτελούν, δηλαδή, καλές πρακτικές στην αντιμετώπιση συμπεριφορών ατόμων με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ). Επίσης, περιλαμβάνει ένα φιλικό περιβάλλον αλληλεπίδρασης του “ΠΑΥΕΥΣ” με τους διαφορετικούς τύπους χρηστών του. Το πε-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ριβάλλον αυτό επιτρέπει πρόσβαση μέσω ιστοσελίδων από Η/Υ αλλά και κινητές συσκευές (smart phones), από έξυπνα συστήματα τηλεόρασης (smart TVs), από αυτοματοποιημένα τηλεφωνικά συστήματα παροχής υπηρεσιών φωνής και, τέλος, από αυτοματοποιημένα συστήματα fax με χρήση προτυπωμένων φορμών σε συνδυασμό με τεχνικές αναγνώρισης χαρακτήρων. Άρα υποστηρίζονται όλοι οι χρήστες ανεξαρτήτως της γεωγραφικής θέσης τους και ανεξαρτήτως των τεχνολογικών δεξιοτήτων τους. Τέλος, αποτελείται από ένα υποσύστημα αυτόματης πρώιμης ανιχνευτικής διάγνωσης ΔΑΦ, βασισμένο σε ένα μοντέλο που αναπτύχθηκε ειδικά για το “ΠΑΥΕΥΣ” με χρήση ερωτήσεων του τύπου Ναι/ Όχι. Το υποσύστημα ανιχνεύει ενδείξεις για ΔΑΦ και παραπέμπει στους ειδικούς». Είναι αξιόπιστο; «Με απλά λόγια, το σύστημα “ΠΑΥΕΥΣ” “διαθέτει” στο χρήστη του μία

Ο Βασίλης Μουτσινάς κατά την ομιλία του στο Επιμελητήριο

εικονική ομάδα ειδικών όλων των σχετικών ειδικοτήτων, την οποία μπορεί να “συμβουλεύεται” οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, προκειμένου να αντιμετωπίσει συμπεριφορές που σχετίζονται με ΔΑΦ. Η αξιοπιστία του έχει μετρηθεί και είναι πολύ υψηλή για τέτοιου είδους συστήματα: έχει μετρηθεί ότι κοντά στο 95% των παρεμβάσεων που προτείνει είναι αποδεκτές από ειδικούς. Το σύστημα “ΠΑΥΕΥΣ” είναι σύμφωνο με τη διαρκώς αυξανόμε-

νη τάση για παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας (e-health), πρωτοπορώντας παγκοσμίως στην περιοχή της ψυχικής υγείας (e-mental health). Μέχρι τώρα το σύστημα έχει περί τους 700 χρήστες και παρέχεται φυσικά δωρεάν. Από την ιστοσελίδα του συστήματος (απαιτείται εγγραφή στην ιστοσελίδα) παρέχεται η δυνατότητα εγγραφής στο σύστημα, ενώ υποστηρίζεται από εγχειρίδια χρήσης, forum και συχνές ερωτήσεις».

Υποστηρίζονται τρεις τύποι χρηστών: - Ο Δοκιμαστικός Χρήστης, ο οποίος απευθύνει ερωτήματα προς το σύστημα με την εισαγωγή ελάχιστων πληροφοριών, ώστε να είναι εύκολη η δοκιμή του. - Ο Κανονικός Χρήστης, ο οποίος έχει και τη δυνατότητα να διατηρεί μία λίστα ατόμων μαζί με τα προφίλ τους, για τα οποία απευθύνει ερωτήματα προς το σύστημα. - Ο Προχωρημένος Χρήστης, ο οποίος έχει και τη δυνατότητα να εισάγει την εμπειρία του στο σύστημα για καθένα από τα άτομα που υποστηρίζει, έτσι ώστε να λαμβάνει εξατομικευμένη πληροφόρηση από το σύστημα. Στοιχεία Επικοινωνίας: τηλ. 2610 969838, 996400, fax 2610 969838, E-mail: payeys@upatras.gr, web: www.pavefs.gr

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Οι εμβοές Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. ΠΛΟΥΚΟΣ*

ι εμβοές (κοινώς βουητά) είναι ένα σύμπτωμα και όχι ασθένεια που βασανίζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα πρόβλημα για το οποίο πολλές φορές οι θεράποντες ιατροί παρέχουν λάθος πληροφορίες στους ασθενείς τους.

Ταξινομούνται σε μη-σφύζουσες, που γίνονται αντιληπτές σαν σφύριγμα, βόμβο μέλισσας, ήχο τζιτζικιών κ.λπ., και σφύζουσες, οι οποίες γίνονται αντιληπτές σαν το σφυγμό. Είναι συχνότερες σε ηλικίες 50 έως 70 ετών, το αντρικό φύλο προσβάλλεται συχνότερα και έχουν ισχυρή συσχέτιση με τη βαρηκοΐα. Τα αίτια των εμβοών είναι πολυάριθμα. Όσον αφορά τις μη σφύζουσες, μπορεί να ευθύνεται η πρεσβυακουσία (βαρηκοΐα λόγω ηλικίας), η βαρηκοΐα από θόρυβο, η νόσος �� Meniere�� , η ωτοσκλήρυνση, το ακουστικό νευρίνωμα (ένας σχετικά σπάνιος καλοήθης όγκος), τραύματα και κακώσεις της κεφαλής και του αυχένα. Μπορεί να προκληθούν ακόμα και από βύσμα κυψελίδας (κερί στο αυτί), φλεγμονές όπως οξεία και χρόνια ωτίτιδα αλλά και σακχαρώδη διαβήτη, υπερλιπιδαιμία και σκλήρυνση κατά πλάκας. Συχνά και σημαντικά αίτια είναι οι χρήση φαρμάκων όπως ασπιρίνη και άλλα αντιφλεγμονώδη, η κατάχρηση καφεΐνης και νικοτίνης, η κατάθλιψη καθώς και διαταραχές στην κροταφογναθική άρθρωση. Οι σφύζουσες έχουν κυρίως αγγειακή αιτιολογία στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου. Σε αυτήν την κατηγορία αξίζει να αναφερθεί η καλοήθης ενδοκράνια υπέρταση που προσβάλλει κυρίως νεαρές παχύσαρκες γυναίκες. Οι εμβοές πρέπει πάντα να αξιολογούνται ενδελεχώς από το θεράποντα ιατρό, γιατί μπορεί να υποκρύπτουν σπάνιες και σοβαρές παθήσεις αλλά και γιατί είναι συχνά ένα βασανιστικό σύμπτωμα για τον ασθενή, σε σημείο που να τον επηρεάζει στην καθημερινότητά του, στην εργασία του, στις κοινωνικές υποχρεώ-

σεις, στην προσωπική του ζωή και στον ύπνο του. Σημαντικά σημεία προς αξιολόγηση είναι η εντόπισή τους (μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη), ο χρόνος έναρξης, η ένταση καθώς και η συνύπαρξη με άλλες καταστάσεις όπως βαρηκοΐα, αϋπνία, άγχος και κατάθλιψη. Επίσης, ο θεράπων ιατρός δεν πρέπει ποτέ να αποθαρρύνει τους ασθενείς του, γιατί υπάρχουν πολλές μορφές εμβοών που αντιμετωπίζονται. Η θεραπεία μπορεί να έχει πολλές μορφές. Η ενημέρωση του ασθενούς από τον ιατρό είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι αυτής. Οδηγίες όπως η αποφυγή έκθεσης σε θόρυβο και λήψη ουσιών όπως καφεΐνη, νικοτίνη, ασπιρίνη και αντιφλεγμονώδη μπορεί να είναι ευεργετική. Ένα άλλο σημαντικό κομμάτι της θεραπείας είναι η ηχοκάλυψη, η εφαρμογή δηλαδή ενός εξωτερικού ήχου που επικαλύπτει τις εμβοές. Αυτό μπορεί να γίνει με απλές συσκευές όπως η τηλεόραση και το ραδιόφωνο αλλά ακόμα καλυτέρα από εξειδικευμένες συσκευές που μπορεί να είναι φορητές ή όχι. Σε περιπτώσεις συνύπαρξης βαρηκοΐας, τα ακουστικά βαρηκοΐας βοηθούν και στα δύο προβλήματα. Η φαρμακευτική θεραπεία χρησιμοποιείται κατά κόρον με διάφορα σκευάσματα και με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Έχουν χρησιμοποιηθεί αντικαταθλιπτικά, ήπια ηρεμιστικά αλλά και φυτικά σκευάσματα. Τέλος, υπάρχουν πιο εξειδικευμένες θεραπείες όπως η χειρουργική θεραπεία σε συγκεκριμένες ενδείξεις. Συμπερασματικά, οι εμβοές είναι ένα σύμπτωμα που ταλαιπωρεί και προβληματίζει ολοένα και περισσότερους συνάνθρωπους μας, είναι ένα πρόβλημα που πολλές φορές μπορεί να επιλυθεί ή τουλάχιστον να βελτιωθεί και απαιτεί πάντα σχολαστικό έλεγχο από τον ιατρό για αναζήτηση των αιτίων και ανακούφιση του ασθενούς. * Ο κ. Κωνσταντίνος Π. Πλούκος είναι ωτορινολαρυγγολόγος, χειρούργος κεφαλής και τραχήλου.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Θυρεοειδίτιδα Hashimoto

θυρεοειδίτιδα Hashimoto�� ή χρόνια αυτοάνοση λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα, αποτελεί τη συχνότερη νόσο του θυρεοειδούς. Είναι μία, εν μέρει, κληρονομική οικογενής πάθηση και ανήκει σε μια μεγάλη κατηγορία νοσημάτων που λέγονται αυτοάνοσα. Στον πολιτισμένο κόσμο αποτελεί την πιο συχνή αιτία υποθυρεοειδισμού και βρογχοκήλης. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο εμφανίζονται 0,3 - 1,5 νέες περιπτώσεις σε κάθε 1.000 άτομα. Περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1912 από τον Ιάπωνα χειρουργό Hakaru Hashimoto από τον οποίο έλαβε και το όνομά της. Προσβάλει περισσότερο τις γυναίκες μέσης ηλικίας περίπου δέκα φορές περισσότερο απ’ ό,τι τους άνδρες. Η πάθηση οφείλεται σε μια δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Στην περίπτωση της θυρεοειδίτιδας �� Hashimoto�� , ο οργανισμός του ασθενούς θεωρεί τα φυσιολογικά κύτταρα του θυρεοειδούς ως ξένα, ως «εχθρό». Γι’ αυτό παράγει έναν στρατό από αντισώματα προκειμένου να καταστρέψει τα κύτταρα αυτά. Οι πάσχοντες από τη νόσο, για πολλά χρόνια μπορεί να μην έχουν συμπτώματα και η διάγνωση να γίνει τυχαία από τις εργαστηριακές εξετάσεις. Όμως αν ο θυρεοειδής έχει υποστεί εκτεταμένη βλάβη, τότε μπορεί να εμφανιστούν διόγκωση του αδένα, δηλαδή βρογχοκήλη, ή συμπτώματα υποθυρεοειδισμού. Η διάγνωση λοιπόν της νόσου μπορεί να γίνει από τον ενδοκρινολόγο με τη φυσική εξέταση, όπου ανευρίσκεται βρογχοκήλη και με την αναγνώριση των συμπτωμάτων του υποθυρεοειδισμού σε συνδυασμό με την επιβεβαίωση από τις κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις. Η ανεύρεση αυξημένου τίτλου ειδικών αντισωμάτων, συνήθως μας βάζει τη διάγνωση. Τα συνήθως αυξημένα αντιθυρεοειδικά αντισώματα είναι τα Αnti-TPO (αντιθυρεοειδική υπεροξειδάση) σε ποσοστό 95% και Anti-TG (αντιθυρεοσφαιρίνη) σε ποσοστό 60-80%.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Γράφει ο ΣΑΒΒΑΣ ΚΩΦΟΠΟΥΛΟΣ* Όμως τα ίδια αντισώματα απαντώνται και σε άλλες θυρεοειδικές νόσους. Η TSH είναι συνήθως ελαφρώς αυξημένη και υποδηλώνει έναν υποκλινικό υποθυρεοειδισμό. Οι θυρεοειδικές ορμόνες Τ4 και Τ3 είναι συνήθως φυσιολογικές. Στο υπερηχογράφημα θυρεοειδούς εμφανίζεται χαμηλή ηχογένεια του παρεγχύματος που περιγράφεται ως ανομοιογένεια. Μπορεί να συνυπάρχει διόγκωση του αδένα (βρογχοκήλη) ή ρικνή εικόνα του αδένα ή οζώδης υφή. Η χορήγηση χαμηλών δόσεων θυροξίνης αποτελεί τη συνήθη θεραπεία της νόσου κυρίως όταν τα επίπεδα της TSH�� είναι ελαφρώς αυξημένα ή συνυπάρχει βρογχοκήλη ή και υπερλιπιδαιμία. Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι γενικώς μια ήπια χρόνια νόσος του θυρεοειδούς, που χρήζει θεραπείας για να μην οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό ή οζώδη βρογχοκήλη ή σε θηλώδες καρκίνωμα. Επίσης πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως όταν διαγνωσθεί ένα άτομο ότι πάσχει από θυρεοειδίτιδα Hashimoto, καλό είναι να ελέγχονται και τα υπόλοιπα άτομα της οικογένειας για τυχόν ύπαρξη της νόσου. Τέλος, ως αυτοάνοσο νόσημα συνυπάρχει ή υπάρχει αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης και άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως είναι η λεύκη, η αλωπεκία, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι, ο υποπαραθυρεοειδισμός, η επινεφριδιακή ανεπάρκεια κ.ά.. * Ο Σάββας Κωφόπουλος είναι Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος.

Δυσκοιλιότητα

Ένα συχνό πρόβλημα στα παιδιά Η

φυσιολογική λειτουργία του εντέρου είναι σημάδι καλής υγείας και ευεξίας. Είναι λοιπόν φυσιολογικό οι γονείς να ανησυχούν όταν το παιδί τους δυσκολεύεται να ενεργηθεί. Η δυσκοιλιότητα στα παιδιά αποτελεί συχνό πρόβλημα και τείνει να έχει αυξητικές τάσεις. Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής της σύγχρονης οικογένειας, το άφθονο άγχος, η πρόχειρη τροφή και η έλλειψη άσκησης είναι κάποια από τα αίτια που επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Πώς ορίζουμε τη δυσκοιλιότητα

Ως δυσκοιλιότητα ορίζουμε την καθυστέρηση ή τη δυσκολία στη λειτουργία της αφόδευσης, ικανή να προκαλέσει δυσφορία στο παιδί. Για να χαρακτηρίσουμε ένα παιδί δυσκοίλιο αξιολογούμε πιο πολύ το βαθμό δυσκολίας και τον πόνο κατά την αφόδευση καθώς και τη σκληρή σύσταση των κοπράνων παρά τη συχνότητα των κενώσεων. Άλλωστε το εύρος της φυσιολογικής συχνότητας διαφέρει από άτομο σε άτομο και από ηλικία σε ηλικία. Τα βρέφη μπορεί να έχουν από πολλαπλές κενώσεις ημερησίως μέχρι μια κένωση κάθε λίγες μέρες. Τα βρέφη που θηλάζουν μπορεί να έχουν από 7-10 κενώσεις ημερησίως έως και μία κένωση την εβδομάδα. Στην ηλικία 1 – 2 ετών τα παιδιά έχουν κατά μέσο όρο 1 – 2 κενώσεις ημερησίως έως και μία παρά μέρα, ενώ μετά τα 4 – 5 έτη ζωής η συχνότητα προσομοιάζει των ενηλίκων, δηλαδή από 3 φορές ημερησίως έως 3 φορές εβδομαδιαίως. Όσον αφορά τη σύσταση, οι κενώσεις των βρεφών που θηλάζουν είναι κρεμώδεις και ελαφρά υδαρείς, χρώματος μουσταρδί, ενώ αυτών που τρέφονται με γάλα σκόνη είναι συνήθως πιο σχηματισμένες και χρώματος καφεκίτρινου ή καφεπράσινου. Το «σφίξιμο», ήπιο βογγητό και κοκκίνισμα προσώπου είναι φυσιολογικές εκδηλώσεις (μέρους της προσαρμογής του

Γράφει η ΝΤΑΝΙΕΛΛΑ ΚΛΕΠΠΕΡΚΩΦΟΠΟΥΛΟΥ* οργανισμού του βρέφους) κατά την αφόδευση τις πρώτες εβδομάδες ζωής του, αρκεί τα κόπρανα να είναι μαλακά. Πρέπει να ξέρουμε ότι παροδική δυσκοιλιότητα έχουμε συνήθως κατά την αλλαγή διατροφής του βρέφους π.χ. από αποκλειστικό θηλασμό σε σκόνη γάλα ή από υδαρή διατροφή σε προσθήκη στερεών τροφών. Σημεία που υποδηλώνουν δυσκοιλιότητα είναι: • Δύσκολη και επώδυνη αφόδευση. • Πόνος στην κοιλιά. • Σκληρά και ογκώδη κόπρανα ή μικρά και αφυδατωμένα σαν κουτσουλιές. • Στίγματα αίματος πάνω στα κόπρανα, στα εσώρουχα ή στο χαρτί υγείας. • Συχνότητα κενώσεων μικρότερη από τρεις φορές την εβδομάδα (για μεγαλύτερα του ενός έτους παιδιά). • Λέρωμα εσωρούχων από ακούσια διαφυγή εντερικών υγρών (ψευδοδιάρροιες από υπερπλήρωση) ή κοπράνων (εγκόπριση).

Αίτια δυσκοιλιότητας

Ευτυχώς στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων η δυσκοιλιότητα στα παιδιά είναι παροδική και δεν οφείλεται σε οργανική βλάβη ή υποβόσκουσα νόσο. Τα συνήθη αίτια στο 95% των περιπτώσεων είναι: 1. Αναβλητικότητα του παιδιού να πάει στην τουα-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

λέτα την στιγμή που έχει έπειξη (την ανάγκη) για αφόδευση. Οι λόγοι είναι πολλοί: π.χ. δε θέλει να διακόψει το παιχνίδι, σιχαίνεται τη δημόσια τουαλέτα, είχε προηγηθεί επώδυνη κένωση και φοβάται. Ένα συχνό πρόβλημα, αποτέλεσμα αλλά και αίτιο δυσκοιλιότητας, είναι οι ραγάδες πρωκτού (επώδυνες σχισμές). 2. Κακοί χειρισμοί που έγιναν κατά την εκπαίδευση στην τουαλέτα. 3. Δεν πίνει αρκετό νερό ή άλλα υγρά. Θέλουμε τα παιδιά να πίνουν 1,5 λίτρο νερό ημερησίως. 4. Πίνει πολύ γάλα εις βάρος άλλων χρήσιμων ομάδων τροφών. Δε θέλουμε πάνω από τρία ποτήρια γάλα την ημέρα σε παιδιά άνω του έτους. 5. Δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες. 6. Ανάρρωση από κάποια λοίμωξη. 7. Αλλαγές στους φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής (π.χ. κάποιο ταξίδι, έναρξη παιδικού σταθμού). 8. Stress. 9. Έλλειψη άσκησης. 10. Παρενέργειες κάποιων φαρμάκων (π.χ. λήψη σιδήρου ή αντικαταθλιπτικών). Μόνο στο 5% των περιπτώσεων έχουμε παθολογικά αίτια όπως: Ανατομικές ανωμαλίες εντέρου (π.χ. συγγενές μεγάκολο, εκτοπίες πρωκτού, μετεγχειρητικές στενώσεις) Ενδοκρινοπάθειες (π.χ. υποθυρεοειδισμός, διαβήτης, διαταραχές ασβεστίου) Ινοκυστική νόσος Νευρομυικές παθήσεις Αλλεργία στο γάλα αγελάδας Κοιλιοκάκη Φλεγμονώδεις παθήσεις εντέρου Ψυχιατρικά νοσήματα

Συμβουλές για αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάθεται τακτικά στην τουαλέτα, ιδίως μετά τα γεύματα και για 5-10 λεπτά τουλάχιστον. Αυτό χρειάζεται βέβαια ηρεμία και χρόνο. Καλό είναι να ακουμπούν τα πόδια του σε σκαλάκι για να σφίγγεται καλύτερα. Χορηγήστε στο παιδί σας άφθονο νερό και φυσικούς χυμούς. Εμπλουτίστε τη διατροφή του με φρούτα (ωμά, αποξηραμένα ή κομπόστες), λαχανικά, όσπρια, δημητριακά και ψωμί ολικής αλέσεως. Περιορίστε επεξεργασμένες και πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά τροφές (π.χ. έτοιμα κέικ, κρουασάν, χάμπουργκερ, αλλαντικά). Προσθέστε ωμό ελαιόλαδο στην τροφή. Φροντίστε τα παιδιά σας να ασκούνται καθημερινά και να έχουν μια ισορροπημένη ζωή. 14

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Θα πρέπει να ανησυχήσετε όταν: Τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας επιμένουν πάνω από δύο εβδομάδες. Πρόκειται για δυσκοιλιότητα σε βρέφος, ιδίως όταν αυτό παρουσιάζει γκρίνια, εμετούς, διάταση κοιλίας, ελλιπή πρόσληψη βάρους. Σε εμετούς. Σε ανορεξία και απώλεια βάρους σώματος. Η κοιλιά είναι διατεταμένη και επώδυνη. Βλέπετε πρόσμιξη αίματος ή μαύρα κόπρανα. Το παιδί σας παρουσιάζει ακούσια διαφυγή υγρών ή κοπράνων. Βλέπετε ραγάδες ή έλκη πρωκτού ή προβολή βλεννογόνου στη περιοχή του πρωκτού. Επικοινωνήστε με τον παιδίατρό σας. Αυτός θα κρίνει τη σοβαρότητα της κατάστασης και θα ζητήσει τον απαραίτητο έλεγχο. Η δυσκοιλιότητα στα αρχικά στάδια μπορεί να χρειασθεί για την αντιμετώπισή της πέρα από τα μέτρα που αναφέρθηκαν και ήπια φάρμακα (π.χ. υπόθετα γλυκερίνης, προσθήκη σκόνης φυτικών ινών στην τροφή, περιποίηση ραγάδων με βαζελίνη ή απλή θεραπευτική αλοιφή, ήπιο υπακτικό φάρμακο που θα μαλακώσει τα κόπρανα του παιδιού). Αν χρονίσει όμως το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας, τότε η θεραπεία γίνεται πιο σύνθετη και απαιτεί σαφώς μεγαλύτερο χρόνο η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου. * Η κ. Ντανιέλλα Κλέππερ-Κωφοπούλου είναι παιδίατρος

ΤραυλισμόςΚεκεδισμός Βατταρισμός Γράφει η ΜΑΡΙΑ ΜΟΣΧΟΥ*

τραυλισμός (κεκεδισμός - βατταρισμός) είναι πιο συχνός στους νέους ανθρώπους. Το 5% των παιδιών της προσχολικής ηλικίας τραυλίζουν. Για την πλειοψηφία, η κατάσταση αυτή είναι προσωρινή και την ξεπερνούν καθώς μεγαλώνουν, αλλά το 1/3 με 1/4 αυτών είναι σε κίνδυνο για να αναπτύξουν τραυλισμό και στην ενήλικο ζωή αν δεν βοηθηθούν έγκαιρα. Ο τραυλισμός εμφανίζεται στην ηλικία των 2 με 5 και κανένας δεν γνωρίζει τι τον προκαλεi. Υπάρχει όμως γενετική προδιάθεση, καθώς τα παιδιά γονέων που τραυλίζουν, είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν και εκείνα τραυλισμό. Τα αγόρια τραυλίζουν περισσότερο από τα κορίτσια σε ένα ποσοστό 4 προς 1! Παραδείγματα τραυλισμού: Επαναλαμβανόμενοι ήχοι Παρατεταμένοι ήχοι (σσσσσχολείο) Παύσεις μέσα στις συλλαβές ή

μέσα στις λέξεις Δεν έχουν ρέοντα και ομαλό λόγο Επίσης, προκαλείται μεγάλο άγχος στην προσπάθειά τους να μιλήσουν σωστά, που αποκτούν κάποια τικς των χεριών ή μορφασμούς του προσώπου.

Επιπτώσεις στην καθημερινότητα του παιδιού Ο τραυλισμός μπορεί να μειώσει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση ενός παιδιού, να επηρεάσει τις σχέσεις του με τους υπόλοιπους, και να παρεμποδίσει την εκπαίδευσή του. Έτσι το παιδί μπορεί να αποφεύγει να μιλάει φοβούμενο μήπως πέσει θύμα κοροϊδίας ή σχολικού εκφοβισμού. Αρκετά παιδιά 2-5 χρόνων, παρουσιάζουν έναν «παροδικό» τραυλισμό, σε περιόδους ταχείας ανάπτυξης του λόγου, και τον εκδηλώνουν κυρίως όταν είναι ενθουσιασμένα με κάτι. Ενήλικες μπορεί να πιέσουν το παιδί να μιλήσει πιο γρήγορα, πιο καθαρά, πιο σωστά, το διακόπτουν,

το διορθώνουν και αρχίζουν να μιλούν αντί για εκείνο, επιδεινώνοντας το πρόβλημα. Σε περίπτωση που ο τραυλισμός επιμένει, καλό είναι να καταφεύγουμε στην πρώιμη λογοθεραπευτική παρέμβαση, που μπορεί να αποτρέψει τον μόνιμο τραυλισμό. Η λογοθεραπευτική παρέμβαση θα βοηθήσει το άτομο που τραυλίζει, παρέχοντάς του τεχνικές ομιλίας που θα βοηθήσουν στη μείωση του τραυλισμού και στην καλύτερη αντίληψη του προβλήματος. Όσοι γονείς εντοπίσετε ένα τέτοιο σοβαρότατο πρόβλημα, μην το αμελήσετε. Η αποτελεσματική θεραπεία του τραυλισμού εξαρτάται από την έγκαιρη συμβουλή του λογοθεραπευτή. Όσοι γνωρίσετε ποτέ άτομα με τραυλισμό, να είστε ευγενικοί και να τους δίνετε το χρόνο που χρειάζονται για να ολοκληρώσουν αυτό που θέλουν να πουν, χωρίς να τα πιέζετε. * Η Μόσχου Μαρία είναι Λογοθεραπεύτρια.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Baby Led Weaning ή αλλιώς…

«Το τέλος των αλεσμένων τροφών» Γράφει η ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ

λοι έχουμε βρεθεί σε γεύματα με φίλους, όπου αποκλειστικό μέλημά τους ή δικό μας ήταν να φάει το παιδί και ας ήταν 4, 5, 6, 7 χρόνων και πάει λέγοντας. Η εικόνα μιας γιαγιάς ή μαμάς με ένα κουτάλι να κυνηγάει ένα παιδί για να φάει κρατάει χρόνια και αποτελεί αναπαράσταση μιας ολόκληρης κοινωνίας. Από το σπίτι έως την παραλία, τη γειτονιά έως και λίγα χρόνια αργότερα… την εργασία! Αφήνοντας όμως κατά μέρος τα στερεότυπα του φύλου αναφορικά με την ανατροφή των παιδιών, αλλά και όλες τις φορές που γελάσαμε περιγράφοντας τέτοιου είδους περιστατικά, ας ρίξουμε μια ματιά στην τάση της παιδιατρική, που τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλύψει οι μαμάδες στην Ελλάδα αλλά και στη Μυτιλήνη. Ξεκινά από την πολύ νεαρή ηλικία του παιδιού, όταν αυτό είναι βρέφος και λέγεται baby�� led�� weaning�� . Μεταφρά16

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ζεται ως απογαλακτισμός (με την έννοια της εισαγωγής στις στερεές τροφές), καθοδηγούμενος μάλιστα από το μωρό και… χωρίς να μπαίνει η τροφή στο μπλέντερ για άλεση. Αρκεί να έχετε μία, δύο, τρεις αλλαξιές για σας και για κείνο, αλλά και λίγη υπομονή. Η τάση όμως αυτή υπόσχεται να σας δώσει άνεση μακροπρόθεσμα χωρίς κυνηγητά γύρω από το τραπέζι, αλλά και λιγότερες πιθανότητες, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, να γίνει το παιδί σας παχύσαρκο.

Ένα μωρό μπορεί; Μα ένα μωρό ξέρει; Μπορεί να τρώει μόνο του; Κι όμως οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι ένα μωρό γνωρίζει πολύ καλύτερα την ποσότητα που μπορεί να καταναλώσει, καθώς και να την κουμαντάρει! Παραδοσιακά τα βρέφη μας περνούν από τη φάση της αλεσμέ-

Κι όμως το μωρό σας μπορεί να διαλέξει τι και πόσο θα φάει.

νης τροφής, της κρέμας και του πουρέ, όταν εγκαταλείπουν τον αποκλειστικό θηλασμό ή την αποκλειστική σίτιση με γάλα. «Πόσο πραγματικά απαραίτητο όμως ή ωφέλιμο είναι αυτό το στάδιο;» αναρωτιέται ο παιδίατρος Στέλιος Παπαβέντσης και αναφέρει ότι, σύμφωνα με τελευταία μελέτη που έγινε στη Μεγάλη Βρετανία, βρέφη που ταΐζονται από τους γονείς με κουτάλι κατά τη διάρκεια της εισαγωγής στερεών τροφών είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν υπέρβαρα, συγκριτικά με βρέφη που έπαιρναν από την αρχή δική τους πρωτοβουλία και έπιαναν την τροφή με τα χέρια τους. Με δεδομένη την επιδημική διάσταση της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας, «οι διατροφικές συνήθειες κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής πρέπει να απασχολήσουν περισσότερο τους επιστημονικούς φορείς και την πολιτεία» προσθέτει. Επίσης οι ερευνητές συμπέραναν ότι τα παιδιά που παίρνουν δική τους πρωτοβουλία στο φαγητό και το τάισμά τους είναι λιγότερο πιθανό να είναι δύσκολα στο φαγητό (fussy eaters) και αυτό γιατί έτσι εκτίθενται σε μεγαλύτερη ποικιλία γεύσεων και ερεθισμάτων από την αρχή. Επίσης, ο κ. Παπαβέντσης τονίζει ότι η υπερβολική εμμονή στα αλεσμένα και ο μη έλεγχος της πρόσληψης τροφής από το βρέφος και το νήπιο μπορεί να οδηγούν σε στέρηση δεξιοτήτων γνωστικής αντίληψης, γλωσσικής ανάπτυξης και επικοινωνίας, λεπτής κινητικότητας και συνεργασίας – συντονισμού χεριού ματιού

Να δοκιμάσει αλλά και να παίξει με το φαγητό του

– σύλληψης αντικειμένων. Επιπλέον μπορεί να προδιαθέτει κάποια παιδιά σε υπερφαγία και παχυσαρκία, ενώ άλλα σε δυσκολίες σίτισης, άρνηση φαγητού και περιορισμένο εύρος τροφών και γεύσεων. Τέλος αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, καταλήγει, μπορεί να αφαιρεί χαρά και εξερεύνηση από μικρά παιδιά και τους γονείς τους και να μετατρέπει μια καθημερινή, φυσιολογική, ευχάριστη διαδικασία σε πεδίο μάχης και διαρκές αναίτιο άγχος.

Μα δε θα πνιγεί;

Μια μαμά μάς εξηγεί: «Από τότε που ξεκινήσαμε να εφαρμόζουμε το baby led weaning, αφήνοντας τη μικρή μας να παίξει, να πειραματιστεί με το φαγητό και τελικά να το βάλει μόνη της στο στόμα της, η μόνιμη ένσταση φίλων, γιαγιάδων και γενικώς όποιων άκουγαν γι’ αυτό που κάναμε ήταν: “Μα δε φοβάστε μήπως πνιγεί;” ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Αυτό που συνειδητοποιήσαμε εφαρμόζοντας αυτήν τη μέθοδο ήταν ότι η μικρή μας έμαθε πολύ νωρίτερα από άλλα παιδάκια συνομήλικά της (που τρέφονταν σχεδόν αποκλειστικά με αλεσμένα) να μασάει και να καταπίνει σωστά το φαγητό της, καθώς και να βάζει στο στόμα της τη σωστή σε μέγεθος μπουκιά για εκείνη. Είναι γεγονός ότι με τον τρόπο αυτό καταλήξαμε να αισθανόμαστε πολύ ασφαλείς όταν διαχειριζόταν το φαγητό της μόνη της. Αυτό που μας τρόμαξε στις αρχές και που ακόμα μας κάνει να αισθανόμαστε λίγο άβολα (στους 12 μήνες συμβαίνει πολύ σπάνια πια) είναι όταν, ενώ τρώει, της έρχεται τάση για εμετό. Στην αρχή νομίσαμε ότι όντως το παιδί πνίγεται, διαβάζοντας όμως και ψάχνοντας το θέμα καλύτερα, διαπιστώσαμε ότι πρόκειται για έναν μηχανισμό ασφαλείας που διαθέτουν τα βρέφη, προκειμένου να απομακρύνουν την τροφή από επικίνδυνα μονοπάτια. Το αντανακλαστικό αυτό ενεργοποιείται προφανώς όταν μια μπουκιά είναι πολύ μεγάλη για να την καταπιεί το μωρό. Ανοίγει το στόμα και σπρώχνει την τροφή με τη γλώσσα προς τα έξω, σαν να είναι έτοιμο να κάνει εμετό (όπως όταν ο παιδίατρος μάς έβαζε το γλωσσοπίεστρο για να ελέγξει λαιμό και

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

αμυγδαλές, θυμάστε;). Συνήθως μάλιστα, αφού η τροφή βγει από το στόμα ή έρθει στο μπροστινό σημείο του στόματος, το μωρό συνεχίζει να τρώει σα να μη συνέβη απολύτως τίποτα».

Ρωτήστε το γιατρό σας

Στον ιστότοπο www.babyledweaning.gr μπορείτε να βρείτε άρθρα, καθώς και οδηγίες σχετικά με το θέμα. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι κάθε μωρό είναι διαφορετικό και έχει διαφορετικές ανάγκες. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν εφαρμόσετε οποιοδήποτε τρόπο εισαγωγής στερεών τροφών στο μωρό σας. Ακολουθήστε τις συμβουλές του για το πότε θα εισάγετε κάθε νέα τροφή. Ακολουθείτε πάντα τον κανόνα των τεσσάρων ημερών προκειμένου να ελέγχετε το μωρό σας για τυχόν αλλεργίες. Χρησιμοποιείτε πάντα καθαρά σκεύη και μαχαιροπήρουνα όταν ετοιμάζετε το φαγητό. Πλένετε πάντα τα χέρια, τα δικά σας και του μωρού, πριν διαχειριστείτε τις τροφές. Αν το μωρό σας έχει γεννηθεί πρόωρα, αν υπάρχει διαπιστωμένη αλλεργία ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών, συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας.

Πώς οι γονείς μπορούν να αποτρέψουν την παιδική παχυσαρκία Γράφει η ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΤΖΩΡΟΥ*

παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Ένα στα τρία παιδιά είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Η Ελλάδα κατέχει τα πρωτεία με το 44% των αγοριών και το 39% των κοριτσιών, να έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος, ενώ η περιφέρεια Β. Αιγαίου παίρνει το ασημένιο μετάλλιο στα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας! Παρόλα αυτά, το 30-40% των γονέων δεν μπορεί να αναγνωρίσει

αν το παιδί του έχει υπερβάλλον σωματικό βάρος. Το γεγονός αυτό, όχι μόνο διαιωνίζει το πρόβλημα με επιπτώσεις για την υγεία του παιδιού στο μέλλον, αλλά κάνει και πιο δύσκολη την πρόληψη και την αντιμετώπιση του αυξημένου βάρους. Οι γονείς, ως υπεύθυνοι για την υγεία των παιδιών τους, αλλά και ως πρότυπα, μπορούν να τα βοηθήσουν ιδιαίτερα, ακόμη και από την εμβρυική ηλικία! Όταν η μητέρα έχει φυσιολογικό σωματικό βάρος, δεν καπνίζει, δεν παίρνει υπερβάλλον βάρος και έχει φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D κατά την εγκυμοσύνη, τότε το παιδί βρίσκεται σε μικρότερο κίνδυνο για εμφάνιση παχυσαρκίας. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, η διατροφή της μητέρας παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων των παιδιών. Το αμνιακό υγρό και το μητρικό γάλα αλλάζουν γεύση ανάλογα με τη διατροφή της μητέρας και το έμβρυο / βρέφος εξοικειώνεται με αυτές τις γέυσεις, τις οποίες προτιμά αργότερα.

Επομένως, οι μέλλουσες μητέρες και οι θηλάζουσες πρέπει να ακολουθούν μια ισορροπημένη, πλήρη και ποικίλη διατροφή. Το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη τροφή για τα βρέφη, με τα παιδιά που δεν έχουν θηλάσει να είναι κατά μέσο όρο 6 κιλά βαρύτερα από αυτά που έχουν. Όμως, είτε ένα βρέφος θηλάζει είτε όχι, όταν φαίνεται ότι έχει χορτάσει, είναι καλό να σταματήσει το γεύμα. Η παρακολούθηση του σωματικού βάρους είναι χρήσιμο εργαλείο για να καταλάβετε αν το παιδί σας τρέφεται αρκετά. Ο απογαλακτισμός στο σωστό χρόνο, στους 4-6 μήνες, είναι σημαντική εποχή για τη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων. Η ποικιλία τροφίμων που προσφέρεται στο παιδί, συμβάλλει στο να συνηθίσει σε όλες τις γεύσεις, ακό-

Μαρία Μαντζώρου MSc Κλινική Διαιτολόγοσ - Διατροφολόγοσ Απόφοιτοσ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου & King’s College London

Κωνσταντινουπόλεωσ 5 (4οσ όροφοσ), Μυτιλήνη Λέσβου, Τ.Κ.81100 Τηλέφωνα: 22511 03358, 6936 865437 e-mail: mantzorou.m@gmail.com - www.mantzorou.gr

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

μα και το πικρό, ώστε να δέχεται τα νέα τρόφιμα πιο εύκολα. Ένα συχνό φαινόμενο στα παιδιά είναι η νεοφοβία, δηλαδή η απόρριψη νέων τροφίμων, το οποίο όμως δεν χρειάζεται να αποθαρρύνει τους γονείς. Χρειάζονται πέντε με δέκα εκθέσεις σε ένα νέο τρόφιμο μέχρι το παιδί να συνηθίσει και να το αποδεχτεί! Μπορείτε να «πείσετε» έμμεσα το παιδί να δοκιμάσει το νέο τρόφιμο, δείχνοντας και λέγοντάς του πόσο γευστικό είναι ή μπορείτε να το συνδυάσετε με γνώριμα, αρεστά στο παιδί, φαγητά. Μάλιστα, τα παιδιά που εκτίθενται σε μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών, έχουν αυξημένες πιθανότητες να καταναλώνουν περισσότερα φρούτα και λαχανικά αργότερα. Όταν το παιδί είναι σε ηλικία που αυτοσιτίζεται, έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τον κορεσμό και να σταμάταει όταν χορτάσει και δεν χρειάζεται να πιέζεται να καταναλώσει όλο το φαγητό του. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 3 ετών, καταναλώνουν όση τροφή χρειάζονται μέχρι να χορτάσουν, ενώ σε μεγαλύτερη ηλικία καταναλώνουν όσο φαγητό τούς προσφερθεί. Είναι λοιπόν συνετό οι μερίδες των παιδιών να είναι μικρότερες από αυτές των ενηλίκων και να τους τονίζετε ότι δεν χρειάζεται να αδειάσουν το πιάτο τους αν έχουν χορτάσει. Η τακτική παρακολούθηση του ρυθμού της ανάπτυξης των παι20

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

διών, είναι ιδιαιτέρως σημαντική, ώστε να προληφθεί ή αντιμετωπιστεί εγκαίρως ο υπερβάλλον ρυθμός αύξησης του βάρους. Πολλές φορές τα παιδιά μπορεί να φαίνονται νορμοβαρή, αλλά στις καμπύλες ανάπτυξης να βρίσκονται στην κλίμακα του υπέρβαρου ή της παχυσαρκίας! Η υιοθέτηση των υγιεινών διατροφικών συνηθειών από μικρή ηλικία ακολουθούν τα παιδιά για χρόνια. Η βελτίωση τους όμως, δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη και χρειάζεται «οικογενειακή προσπάθεια», υπομονή και επιμονή. Η αντικατάσταση των επίμαχων τροφών είναι απαραίτητη. Είναι πιο δύσκολο κάποιος να σταματήσει μια συνήθεια από το να την αντικαταστήσει με κάποια άλλη. Τα έτοιμα σνακ (κρουασάν, σοκολάτα, πατατάκια κ.ά.) αν και πολλές φορές προορίζονται για παιδιά, είναι τρόφιμα πλούσια σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη. Η αντικατάστασή τους πρέπει να γίνει με ένα «εύκολο» τρόφιμο που να φυλάσσεται σε προσβάσιμο, εμφανές σημείο, όπως το τραπέζι ή ο πάγκος της κουζίνας ή σε εμφανή θέση στο ψυγείο. Αυτά τα σνακ μπορεί να είναι μπάρες δημητριακών χωρίς ζάχαρη, φρούτα και λαχανικά, που τα παιδιά μπορούν να καταναλώσουν χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν μαχαίρι ή που έχετε κόψει νωρίτερα, σπιτικά αρτοσκευάσματα, σπιτικά ποπ-κορν χωρίς αλάτι, και γιαούρτι χωρίς πρόσθετη ζάχαρη. Μερικές φορές η «διακόσμηση του πιάτου» (το �� food�� styling) με φαντασία, μπορεί να εγείρει την περιέργεια των παιδιών και να κάνει το φαγητό πιο ελκυστικό! Πολλές φορές οι αγαπημένες συνταγές μπορούν με μικρές τροποποιήσεις να γίνουν

πιο υγιεινές, απλά μειώνοντας το ελαιόλαδο και τη ζάχαρη ή αντικαθιστώντας το βούτυρο με ελαιόλαδο, και προτιμώντας το αλεύρι ολικής άλεσης. Φυσικά, η σωματική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική. Εκτός του ότι είναι ευχάριστη ασχολία, η συστηματική άσκηση δυναμώνει τα οστά, μειώνει το άγχος, αυξάνει την αυτοπεποίθηση και βοηθάει στον έλεγχο του βάρους. Τα παιδιά πρέπει να ασκούνται τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα για όσο περισσότερες μέρες την εβδομάδα γίνεται. Ομαδικά παιχνίδια, βόλτες, χορός και μπάνιο στη θάλασσα είναι μερικοί από τους τρόπους εκγύμνασης και διασκέδασης! Εξίσου σημαντική είναι και η μείωση των καθιστικών δραστηριοτήτων! Συστήνεται τα παιδιά κάτω των 2 ετών, να μην παρακολουθούν τηλεόραση, ενώ τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας είναι καλό να την περιορίσουν σε λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα. Η παιδική παχυσαρκία δεν έχει μόνο μια αιτία, αλλά είναι απόρροια πολλών παραγόντων. Η πρόσληψη ενέργειας και η φυσική δραστηριότητα είναι παράγοντες που στοχεύουμε! Ενεργοποιώντας όλη την οικογένεια να βελτιώσει τον τρόπο ζωής της, μπορεί να προληφθεί ή και να αντιμετωπιστεί το αυξημένο σωματικό βάρος στα παιδιά!

Αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, με πόνο στη μέση και πρωινή δυσκαμψία Γράφει ο ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ*

αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα (ΑΣ) είναι μία χρόνια, φλεγμονώδης ρευματολογική νόσος της σπονδυλικής στήλης και αποτελεί την πιο αναγνωρισμένη υποκατηγορία της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας. Είναι μια επώδυνη, χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του ανοσοποιητικού συστήματος, που προσβάλλει κυρίως τη σπονδυλική στήλη και προκαλεί πόνο στη μέση και δυσκαμψία. Τα συμπτώματα της ΑΣ μπορεί να ποικίλουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν πόνο στην πλάτη και δυσκαμψία εξαιτίας της φλεγμονής που μπορεί να οδηγήσει σε συνένωση των ιερολαγόνιων αρθρώσεων. Πλήττει κυρίως νέους ανθρώπους (15 έως 40 ετών) και η συχνότητα εμφάνισής της είναι τριπλάσια στους άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες. Η ΑΣ έχει γενετικό υπόβαθρο και σχετίζεται με το γονίδιο HLA-B27. Σε μερικές περιπτώσεις η παρουσία του γονιδίου αυξάνει την πιθανότητα προσβολής από τη νόσο. Η γενετική προδιάθεση μπορεί, επί-

σης, να παίζει κάποιο ρόλο. Τα ενοχλήματα είναι μη ειδικά και δύσκολο να διακριθούν από τη χρόνια οσφυαλγία. Κύρια συμπτώματα είναι: - ελαφρύς πόνος χαμηλά στη μέση, - τυπικός πόνος αρθρίτιδας (νυκτερινό άλγος και πρωινή δυσκαμψία, δηλ. ο ασθενής παρουσιάζει δυσκολία στο σκύψιμο το πρωί καθώς σηκώνεται από το κρεβάτι του), - η προοδευτική εγκατάσταση δυσκαμψίας σε όλη τη σπονδυλική στήλη σε συνδυασμό με οστεοπό-

ρωση και - η σπονδυλική παραμόρφωση (υπερκύφωση και αγκύλωση που οδηγεί σε αδυναμία του ασθενή να κοιτάξει μπροστά). Πρόσθετες εκδηλώσεις μπορεί να είναι: - η ενθεσίτιδα - η ραγοειδίτιδα, - η ιριδοκυκλίτιδα, - φλεγμονές του εντέρου, των πνευμόνων ή των καρδιακών βαλβίδων και - μειωμένη έκπτυξη του θώρακα.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Διάγνωση Η έγκαιρη διάγνωση της αγκυλοποιητικής σπονδυλαρθρίτιδας μπορεί να είναι δύσκολη λόγω των μη ειδικών συμπτωμάτων και απεικονιστικών ευρημάτων από τη σπονδυλική στήλη. Η διάγνωση θα πρέπει να βασιστεί αρχικά στην κλινική υποψία. Ο διαγνωστικός έλεγχος περιλαμβάνει λεπτομερή κλινική εξέταση, εργαστηριακές (HLA-B27) και απεικονιστικές εξετάσεις. Στόχος είναι η εντόπιση της νόσου σε αρχικά στάδια και η έγκαιρη έναρξη θεραπείας. Τα συνηθέστερα εργαστηριακά ευρήματα σε ασθενείς με αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα είναι: - Αυξημένη ταχύτητα καθίζησης ερυθρών αιμοσφαιρίων (στο 40% των ασθενών) - Αυξημένη C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) (στο 40% των ασθενών) - Αντιγόνο ιστοσυμβατότητας Β27 θετικό (στο 92% των ασθενών) Ενώ σε μερικούς ασθενείς μπορεί

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

να βρεθεί: - Αναιμία χρόνιας νόσου - Αυξημένη αλκαλική φωσφατάση Εάν δε διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί σωστά η νόσος, μπορεί να εξελιχθεί και να προκαλέσει σημαντικό βαθμό αναπηρίας. Ποια μέτρα πρέπει να πάρω για να έχω καλύτερη ποιότητα ζωής; - Να προσέχεις το βάρος σου. Η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους θα μειώσει την καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης και η ισορροπημένη διατροφή είναι ουσιαστική για τη συνολική κατάσταση της υγείας σου και της ενεργητικότητάς σου. - Να τρως υγιεινά (άφθονα λαχανικά, φρούτα και προϊόντα ολικής αλέσεως, ψάρια, 8-10 ποτήρια νερό την ημέρα, όχι στο αλκοόλ ή στα τρόφιμα που μπορεί να αλληλεπιδράσουν με το φάρμακό σου.

- Να ασκείσαι τακτικά. Οποιαδήποτε δραστηριότητα που αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς μπορεί να σας βοηθήσει να ηρεμήσετε. Ακόμη και η άσκηση μέτριας έντασης βοηθά στην ανακούφιση του άγχους με την απελευθέρωση ενδορφινών στον οργανισμό. Οι ενδορφίνες θεωρείται ότι προάγουν το αίσθημα ευεξίας και μπορούν να ανακουφίσουν παροδικά τον πόνο. Να συζητάτε πάντα με το γιατρό σας πριν από την έναρξη οποιουδήποτε προγράμματος άσκησης. - Να προσέχεις πού και πώς κάθεσαι. - Να αποκτήσεις σχετικά σκληρό κρεβάτι. - Να σταματήσεις το κάπνισμα. - Να μη χάνεις το κουράγιο σου -το γέλιο μπορεί να έχει θεραπευτικό όφελος. * Ο κ. Πολύδωρος Βογιατζής είναι χειρούργος ορθοπαιδικός με εξειδίκευση στην οστεοπόρωση.

Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς Γράφει ο ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ Π. ΑΜΠΑΤΖΗΣ*

ια από τις συνηθέστερες κυριότερες εξετάσεις για τον έλεγχο και τη διάγνωση των παθήσεων του θυρεοειδούς, είναι το υπερηχογράφημα. Είναι μια ανώδυνη απεικονιστική εξέταση για τη μελέτη των παθήσεων του θυρεοειδούς, που πρέπει να γίνεται από τον ειδικό ακτινολόγο - ακτινοδιαγνώστη γιατρό. Δεν χρειάζεται κάποια ειδική προετοιμασία του εξεταζόμενου και διαρκεί μερικά λεπτά της ώρας. Τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί την εξέταση πρώτης επιλογής γιατί μας δίνει πολλές πληροφορίες. Ελέγχουμε αρχικά τη θέση και το μέγεθος του αδένα και μελετάμε το εσωτερικό του για παρουσία αλλοιώσεων. Κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο του θυρεοειδούς, γίνεται παράλληλα και έλεγχος για τυχόν παρουσία λεμφαδένων στον τράχηλο. Το συχνότερο εύρημα είναι η παρουσία όζων. Όζος θεωρείται μια περιοχή του θυρεοειδούς, συνήθως σχήματος σφαιρικού ή οβάλ αλλά και μερικές φορές ακανόνιστου, που διαφέρει από το υπόλοιπο παρέγχυμα. Ένας όζος μπορεί να είναι από λίγα χιλιοστά έως μερικά εκατοστά, μπορεί να αποτελείται από συμπαγή ιστό ή μόνο από υγρό (κύστη), ή και τα δύο (μεικτός). Κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο του θυρεοειδούς, μπορεί να βρεθεί ένας, μερικοί ή πολλαπλοί όζοι. Όλα τα χαρακτηριστικά του όζου του θυρεοειδούς, δεν μπορούν να θέσουν αξιόπιστα τη διάγνωση για το αν αυτός είναι καλοήθης ή κακοήθης. Η μεγάλη πλειοψηφία των όζων του θυρεοειδούς είναι καλοήθεις και ένα μικρό ποσοστό, λιγότερο από 5%, κακοήθεις εκ των οποίων το 98% αντιμετωπίζεται άκρως ικανοποιητικά και μόνο το 2% έχουν κακή πρόγνωση (δηλαδή ένας στους χίλιους όζους). Ο έλεγχος της αγγείωσης του όζου του θυρεοειδούς με έγχρωμο υπερηχογράφημα, επίσης δεν μπορεί να θέσει τη διάγνωση μεταξύ καλοήθους και κακοήθους όζου. Η αυξημένη αγγείωση αποτελεί μια ελάχιστη ένδειξη αλλά όχι ουσιαστική Υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις για τη διενέργεια υπερηχογραφήματος:

1) Διερεύνηση ψηλαφητής μάζας στο θυρεοειδή ή τράχηλο. 2) Διερεύνηση παθολογικών καταστάσεων που βρέθηκαν από άλλες εξετάσεις. 3) Διερεύνηση του μεγέθους και της μορφολογίας του θυρεοειδούς. 4) Έλεγχος ατόμων με μεγάλο κίνδυνο κακοήθειας στο θυρεοειδή. 5 Παρακολούθηση γνωστών όζων του θυρεοειδούς. 6) Παρακολούθηση χειρουργημένων ασθενών με καρκίνο του θυρεοειδούς για πιθανή υποτροπή ή παρουσία παθολογικών λεμφαδένων. 7) Δευτερεύουσες ενδείξεις αποτελούν οι καρδιακές αρρυθμίες, οι διαταραχές του μεταβολισμού, δύσπνοια, βήχας, δυσκαταποσία, υπερκινητικότητα, υπνηλία κ.ά.. 8) Η κληρονομικότητα των παθήσεων του θυρεοειδούς δεν έχει αποδειχθεί, αλλά θα ήταν καλός ο προληπτικός έλεγχος σε άτομα με συγγενείς που πάσχουν από θυρεοειδοπάθειες. Τέλος, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα ευρήματα στο υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς δεν συσχετίζονται με τις υπόλοιπες εργαστηριακές εξετάσεις αίματος, δηλαδή μπορεί να υπάρχουν παθολογικά ευρήματα στο υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αλλά οι εξετάΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

σεις αίματος να είναι φυσιολογικές ή και το αντίστροφο, γι’ αυτό ο ολοκληρωμένος εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει και τα δύο. Όλα μαζί τα χαρακτηριστικά μαζί με την ψηλάφηση από το θεράποντα γιατρό και τις εξετάσεις στο αίμα, πρέπει να αξιολογηθούν ώστε αν υπάρχει βάσιμη υποψία κακοήθειας, να γίνει βιοψία, η οποία γίνεται πιο εύκολα και αξιόπιστα με παρακέντηση υπό υπερηχογραφική παρακολούθηση. Συνήθως γίνεται παρακέντηση σε όζους μεγαλύτερους από 10 χιλιοστά ή σε όζους που μεγαλώνουν απότομα. Είναι μια ανώδυνη διαδικασία που γίνεται στο ακτινολογικό εργαστήριο χωρίς χρήση φαρμάκων και μόνο με μια κανονική βελόνα και σύριγγα με τη βοήθεια των υπερήχων. Ο ακτινοδιαγνώστης γιατρός εντοπίζει τον όζο που πρόκειται να ελεγχθεί και εισάγει από το δέρμα μια λεπτή βελόνα, που την προωθεί προς το κέντρο του όζου. Την πορεία της βελόνας παρακολουθεί με τον υπερηχογράφο. Όταν η βελόνα βρεθεί στην σωστή θέση, ασκεί ισχυρή αναρρόφηση με μια σύριγγα. Με αυτόν τον τρόπο αποσπά κύτταρα από τον όζο. Το υλικό της παρακέντησης ελέγχεται στο μικροσκόπιο από τον ειδικό κυτταρολόγο γιατρό, ο οποίος θέτει τη διάγνωση αν ο όζος είναι καλοήθης ή κακοήθης, χωρίς να αποκλείονται αμφίβολα αποτελέσματα. Δεν χρειάζεται κάποια ειδική προετοιμασία πριν την παρακέντηση εκτός από διακοπή λήψης φαρμάκων που 24

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

επηρεάζουν την πήξη του αίματος, όπως η ασπιρίνη, το salospir και τα αντιπηκτικά. Επίσης δεν υπάρχει κανένας περιορισμός μετά την παρακέντηση εκτός από τη μη λήψη των ίδιων φαρμάκων. Σε σπάνιες περιπτώσεις, το υλικό της παρακέντησης μπορεί να μην περιέχει αρκετά κύτταρα και να είναι αδύνατο να δοθεί διάγνωση. Στην περίπτωση αυτή, ο έλεγχος επαναλαμβάνεται. Όταν η κυτταρολογική είναι αρνητική, συνεχίζεται η παρακολούθηση του θυρεοειδούς όπως και πριν την παρακέντηση. Εάν η κυτταρολογική είναι θετική για κακοήθεια, ο θυρεοειδής αφαιρείται χειρουργικά. Στις περιπτώσεις που η κυτταρολογική είναι αμφίβολη, συνεκτιμάται με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του όζου και ή αφαιρείται ή παρακολουθείται και επανελέγχεται. Εκτός από τη διερεύνηση των όζων του θυρεοειδούς, το υπερηχογράφημα συμβάλει στη διερεύνηση και άλλων παθήσεων και καταστάσεων του θυρεοειδούς, όπως η αυτοάνοσες θυρεοειδίτιδες (Νόσος Hashimoto), της οζώδους ή απλής βρογχοκήλης κλπ.. Επίσης με το υπερηχογράφημα παρακολουθούνται όσοι έχουν κάνει επέμβαση θυρεοειδεκτομής μια φορά το χρόνο. * Ο Πολύδωρος Π. Αμπατζής είναι ακτινοδιαγνώστης.

• • • • • • • •

(

)

( ,

. )

3D (

(

)

RAMERICAN GENERALI KAI

. 7 .: 2251028222 - Fax :2251028558 .: 6948522245 -mail: ampatzispp@gmail.com Site: www.ampatzispp.wix.com/ampatzispp ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Αιμορραγία στις γυναίκες μετά από το κολπικό σεξ Γράφει ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΟΥΠΑΣ*

παρουσία αίματος στον κόλπο της γυναίκας μετά από το σεξ δεν είναι φυσιολογικό, παρά μόνο εάν η γυναίκα βρίσκεται στη φάση της περιόδου της. Οι γυναίκες που παρουσιάζουν αιμορραγία μετά από το κολπικό σεξ είναι σημαντικό να ζητούν τη συμβουλή του γιατρού τους. Συνήθως το αίμα που παρουσιάζεται μετά από κολπικό σεξ οφείλεται σε προβλήματα που έχουν σχέση με τον τράχηλο της μήτρας. Είναι στις γυναίκες ηλικίας από 20 έως 40 ετών που παρατηρείται με μεγαλύτερη συχνότητα το πρόβλημα της αιμορραγίας μετά από τη συνουσία. Είναι σε αυτές τις ηλικίες που ο τράχηλος της μήτρας είναι με τη μεγαλύτερη συχνότητα η πηγή προέλευσης του αίματος που παρατηρείται στον κόλπο μετά από το σεξ. Βασικά πριν από την εμμηνόπαυση, συνήθως είναι ο τράχηλος που για διάφορους λόγους αιμορραγεί μετά τη συνουσία. Στις γυναίκες που ο τράχηλος της μήτρας έχει οποιαδήποτε ανωμαλία, συμπεριλαμβανομένης και της φλεγμονής, κατά τη συνουσία υφίσταται βλάβη λόγω της τριβής με αποτέλεσμα να χάνει αίμα.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Η παρουσία αίματος στον κόλπο μετά από το σεξ στις γυναίκες, που γνωρίζουν ότι αυτό δεν έχει σχέση με την περίοδό τους, προκαλεί μεγάλη ανησυχία ιδιαίτερα όταν το πρόβλημα είναι επαναλαμβανόμενο. Μερικές γυναίκες φοβούνται ότι ίσως αυτό είναι ένα σημείο καρκίνου των γεννητικών οργάνων. Πρέπει να σημειωθεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν πρόκειται για καρκίνο, αλλά για παθήσεις του τράχηλου της μήτρας που θεραπεύονται αποτελεσματικά. Στις άλλες περιπτώσεις η ανίχνευση του προβλήματος μετά από μια κολπική αιμορραγία επιτρέπει τη διάγνωση και την έγκαιρη έναρξη θεραπείας που μεγιστοποιεί τις πιθανότητες ίασης. Το σημαντικό είναι οι γυναίκες οποιασδήποτε ηλικίας να μεριμνούν να συμβουλεύονται το γιατρό εάν παρουσιάζουν αιμορραγία μετά από το σεξ η οποία δεν έχει σχέση με την περίοδο τους, ιδιαίτερα εάν αυτή η απώλεια αίματος επαναλαμβάνεται. Οποιαδήποτε και εάν είναι η αιτία πρέπει να γίνε-

ται η διάγνωση για καλύτερη αντιμετώπιση. Στις συχνότερες παθολογικές αιτίες που προκαλούν κολπική αιμορραγία μετά από το σεξ περιλαμβάνονται: - Παθήσεις του τραχήλου της μήτρας: Δυσπλασίες (προκαρκινικές αλλοιώσεις των κυττάρων) ή καρκίνος τραχήλου της μήτρας, πολύποδες του τραχήλου, τραχηλίτιδα (φλεγμονή ή μόλυνση του τραχήλου), εκτρόπιο του τραχήλου. - Παθήσεις της μήτρας: Καρκίνος ενδομητρίου, ινομυώματα, λειτουργικές αιμορραγίες. - Προβλήματα του κόλπου: Κολπίτιδα, στεγνότητα του κόλπου (ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση), καρκίνος του κόλπου. - Φάρμακα: Αντισυλληπτικά χάπια, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. - Μολυσματικές, φλεγμονώδεις παθήσεις του κόλπου. * Ο κ. Νικόλαος Ρούπας είναι Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος

Φυσιολογικές καταστάσεις που ανησυχούν τους νέους γονείς Γράφει η ΦΩΤΕΙΝΗ ΔΑΣΟΥ* ● Τα βρέφη συχνά παρουσιάζουν ρουθούνισμα και

φτέρνισμα. Μην ανησυχείτε, δεν έχουν αρρωστήσει! Είναι φυσιολογική κατάσταση, αν όμως οι βλέννες στη μυτούλα ενοχλούν το μωρό σας στον ύπνο ή στο τάισμα, να τις απομακρύνετε με φυσιολογικό ορό. ● Ο λόξυγκας είναι ακόμη ένα φυσιολογικό φαινόμενο, που θα ενοχλήσει περισσότερο εσάς παρά το μωρό σας. Εμφανίζεται τους πρώτους μήνες ζωής, λίγο μετά το φαγητό. Για να μειώσετε την πιθανότητα να το πιάσει λόξυγκας, ταΐστε το μωρό σας όταν είναι ήρεμο και προτού πεινάσει πολύ. ● Το ρέψιμο οφείλεται στην κατάποση αέρα κατά τη σίτιση, ο οποίος διαστέλλει το στομάχι του βρέφους. Για να μπορέσει να συνεχίσει το γεύμα του θα πρέπει να το βάλουμε να ρευτεί. Στο τέλος του γεύματος αφιερώνουμε σε όλα τα μωρά 10-15 λεπτά για το ρέψιμο. Αν μέσα σε αυτό το χρόνο δε ρευτούν, δεν ανησυχούμε και τα βάζουμε για ύπνο. ● Οι αναγωγές είναι η μικρή ποσότητα γάλακτος που βγάζουν τα βρέφη την ώρα που ρεύονται, αλλά και οποιαδήποτε άλλη στιγμή. Κατά την αναγωγή το μωρό δεν ενοχλείται, δε βήχει και δεν έχει φόβο να πνιγεί. Αντίθετα στον εμετό η ποσότητα είναι μεγαλύτερη και το μωρό είναι ανήσυχο. Για να μειώσετε τις αναγωγές,

δοκιμάστε να το ταΐζετε σε ήρεμο μέρος, να ρεύεται συχνά και να μην κάνετε έντονες κινήσεις μόλις φάει. Η ανάρροπη θέση ύπνου (τοποθετούμε κάτω από το στρώμα μία κουβέρτα, ώστε το κεφάλι να βρίσκεται ψηλότερα από το στομάχι) επίσης βοηθά. ● Τέλος, το αλληθώρισμα, τρεμούλιασμα ή ξάφνιασμα με το παραμικρό, όλα είναι φυσιολογικά στα νεογνά.

Πότε τελικά ανησυχούμε;

Όταν ένα μωρό κλαίει απαρηγόρητα με έναν τρόπο που δε συνηθίζει ή αντίθετα γίνεται νωθρό, βογκάει, αρνείται να φάει και γενικώς έχει διαφορετική εικόνα από αυτή που ξέρετε. Επίσης, αν κάνει εμέτους, κενώσεις με αίμα, δεν παίρνει βάρος ή έχει πυρετό (›37,2˚C στη μασχάλη, ›37,6˚C στο ορθό) πρέπει να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρό σας αμέσως. Αυτός είναι ο μόνος κατάλληλος για να διαπιστώσει τι συμβαίνει με το μωρό σας. Ίσως τα πράγματα είναι τώρα λίγο πιο εύκολα και απλά; Καλή επιτυχία και να θυμάστε: οι στιγμές που ζείτε είναι μοναδικές. Με το περίσσευμα αγάπης που κρύβετε μέσα σας για το παιδί σας, όλα θα πάνε καλά! * Η κ. Φωτεινή Δάσου είναι παιδίατρος

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Πώς να διευκολυνθούν οι ηλικιωμένοι στις εργαστηριακές τους εξετάσεις Γράφει η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΒΟΥΛΕΛΛΗ*

υτό που φαίνεται σαν απλή ιατρική εξέταση στο μέσο ενήλικα μπορεί να είναι εξαιρετικά απαιτητικό σε ηλικιωμένους ασθενείς, των οποίων η υγεία είναι πιο ευάλωτη.

Παρακάτω περιγράφουμε μερικούς λόγους για τη λήψη ειδικών μέτρων όταν εξετάζονται ηλικιωμένοι ασθενείς. Οι ηλικιωμένοι είναι πιθανότερο να έχουν προβλήματα όρασης, ακοής και αντίληψης, που τους δυσκολεύουν να εφαρμόζουν οδηγίες ή να κατανοούν τι πρέπει να κάνουν για να συλλεχθεί σωστά το δείγμα. Οι ηλικιωμένοι έχουν περισσότερα προβλήματα ισορροπίας και κινητικότητας, παράγοντες που μπορεί να κάνουν τη λήψη κάποιων δειγμάτων δυσκολότερη ή πιο επικίνδυνη. Ακόμη και μία εξέταση αίματος μπορεί να είναι πιο δύσκολη, επειδή το δέρμα είναι λεπτότερο, ο υποδόριος ιστός είναι λιγότερο σταθερός και τα αγγεία πιο εύθραυστα με τάση να σχίζονται όταν τρυπιούνται. Για άτομα με άνοια, ακόμη και μία σύντομη δειγματοληψία μπορεί να είναι τραυματική και να οδηγήσει

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

σε καταστροφικές αντιδράσεις του ασθενούς. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να ελεγχθεί συστηματικά η ανάγκη εκτέλεσης εξετάσεων. Πέρα από τις φυσικές και συναισθηματικές προκλήσεις, οικονομικά προβλήματα και λεπτομέρειες μπορεί να αποτρέψουν ηλικιωμένους από ιατρικές εξετάσεις, με σοβαρό αντίκτυπο στη θεραπευτική αγωγή και την ποιότητα ζωής τους.

Τρόποι να διευκολυνθούν τα παιδιά στις εργαστηριακές τους εξετάσεις

Τα παιδιά χρειάζονται συνήθως σπανιότερα ιατρικές εξετάσεις από τους ενήλικες, αλλά κάποιες φορές πρέπει να τις κάνουν και τότε χρειάζονται βοήθεια για να ανταπεξέλθουν. Ένας ενήλικας μπορεί να βοηθήσει το παιδί να τα βγάλει πέρα με το φυσικό πόνο ή τη δυσφορία, το φόβο, την ανησυχία ή τις διάφορες συναισθηματικές αντιδράσεις κατά τη δειγματοληψία. Παρακάτω ακολουθούν κάποιες γενικές συστάσεις για την παροχή βοήθειας σε παιδιά κατά τη διάρκεια ιατρικών διαδικασιών, όπως και συστάσεις για τη λήψη δειγμάτων αίματος, ούρων, κοπράνων και

φαρυγγικού επιχρίσματος. Προετοιμάστε το παιδί - Εξηγήστε του ήρεμα πώς και γιατί θα συλλεχτεί το αίμα, δίνοντάς του χρόνο να προσαρμοστεί στην ιδέα, πριν κάποιος το αγγίξει. Κάνετε πρόβα – Στο σπίτι ή σε άλλο κατάλληλο κα άνετο χώρο, προτείνετε στο παιδί να προβάρει τη διαδικασία. Μπορεί να του δείξετε τι θα γίνει και να του ζητήσετε να το επαναλάβει σε μία κούκλα ή ένα λούτρινο παιχνίδι. Βοηθήστε το παιδί να συσχετίσει – Συσχετίστε το δύσκολο μέρος της διαδικασίας, αυτό που εσείς πιστεύετε ότι το παιδί θα βρει δυσκολότερο να αντέξει, με κάτι που το παιδί αναγνωρίζει ή κάνει εύκολα, για παράδειγμα εξηγήστε του ότι διαρκεί όσο το ανέβασμα των σκαλιών στο σπίτι ή όσο διαρκεί ένα αγαπημένο του τραγούδι ή κάποια φάση της αγαπημένης του ομάδας. Προγραμματίστε ανταμοιβή – Έχει αποδειχτεί χρήσιμο να περιμένει το παιδί κάποια ειδική ανταμοιβή μετά τη δειγματοληψία. * Η κ. Αλεξάνδρα Βουλέλλη είναι ιατρός μικροβιολόγοςβιοπαθολόγος.

Τελευταίες εξελίξεις στην αναζωογόνηση του προσώπου Γράφει ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΑΜΠΑΚΟΣ*

Lifting προσώπου με νήματα (Lunch Time facelift - Silhouette Soft Lift)

ο Lifting προσώπου με νήματα ανάρτησης, είναι μια ανώδυνη και αναίμακτη μη χειρουργική παρέμβαση για την αντιμετώπιση της γήρανσης, της χαλάρωσης και της πτώσης των ανατομικών στοιχείων του προσώπου με τη χρήση απορροφήσιμων νημάτων. Πώς λειτουργεί το lifting με νήματα ανάρτησης; Τα νήματα ανάρτησης «Silhouette Soft» είναι ράμματα από πολυγαλακτικό οξύ, ένα απορροφήσιμο υλικό από το οποίο κατασκευάζονται τα χειρουργικά ράμματα, τα οποία έχουν σε κάποιο τμήμα τους, κόμπους που συγκρατούν ειδικά διαμορφωμένους μικροσκοπικούς κώνους από το ίδιο απορροφήσιμο υλικό (πολυγαλακτικό οξύ). Οι κώνοι αυτοί είναι διαταγμένοι σε αντίθετες κατευθύνσεις στα δύο μισά του νήματος έτσι ώστε όταν περάσουν μέσα από το δέρμα, να «σκαλώνουν» μέσα σε αυτό και έτσι να μπορούν να το τραβήξουν και να το ανορθώσουν στην επιθυμητή θέση. Σε ποιές περιοχές μπορούν να εφαρμοστούν τα νήματα ανάρτησης; Τα νήματα ανάρτησης μπορούν να εφαρμοστούν σχεδόν σε όλες τις περιοχές του προσώπου, όπως περίγραμμα, προγούλι και διπλοσάγονο, λαιμό, παρειές, ζυγωματικά

και μέτωπο (φρύδια). Πώς γίνεται η εφαρμογή τους; Η εφαρμογή των νημάτων γίνεται ανώδυνα και αναίμακτα με τοπική αναισθησία στο ιατρείο και η όλη διαδικασία διαρκεί 30-60 λεπτά. Για κάθε νήμα που θα τοποθετηθεί, γίνεται τοπική αναισθησία σε τρία μόλις σημεία. Ένα σημείο από το οποίο θα μπει το νήμα και δύο σημεία από τα οποία θα βγουν οι δύο άκρες του νήματος, έτσι ώστε η όλη εμπειρία να είναι τελείως ανώδυνη. Στη συνέχεια κάνουμε μία μικρή τρυπούλα με μία βελόνα στο σημείο εισόδου και από εκεί περνάμε το ένα μισό του νήματος, με τη βοήθεια της ειδικής βελόνας που διαθέτει. Το νήμα τοποθετείται σε βάθος 3-5 χιλιοστά στην κατεύθυνση που θέλουμε να «σηκώσουμε» τους ιστούς. Μόλις βγει το πρώτο μισό του νήματος από το σημείο που έχουμε επιλέξει, εισάγουμε και το άλλο μισό του νήματος από το ίδιο σημείο εισόδου προς την αντίθετη κατεύθυνση. Μόλις βγουν και τα δύο μισά του νήματος, τα τραβάμε προσεκτικά σε αντίθετες κατευθύνσεις κάνοντας απαλό μασάζ στο δέρμα για να το τεντώσουμε, και κόβουμε τις άκρες του! Πόσα νήματα πρέπει να χρησιμοποιηθούν; Ο αριθμός των νημάτων που θα χρησιμοποιηθούν, εξαρτάται από

την έκταση της ανόρθωσης που επιθυμούμε. Συνήθως χρησιμοποιούνται 1-2 νήματα σε κάθε πλευρά. Πότε γίνεται εμφανές το αποτέλεσμα της εφαρμογής τους; Το αποτέλεσμα της εφαρμογής των νημάτων «Silhouette Soft» είναι άμεσο, αλλά απαιτούνται 1014 ημέρες για να υποχωρήσει τελείως το οίδημα και να ομαλοποιηθεί η εικόνα το δέρματος πάνω από νήματα. Τι πρέπει να προσέξω μετά την επέμβαση; Μετά την εφαρμογή των νημάτων ανάρτησης, μπορεί να παρατηρηθούν ελαφρό οίδημα, ερυθρότητα και μώλωπες. Για το λόγο αυτό, αμέσως μετά την επέμβαση, τοποθετούμε λίγο πάγο για να περιοριστεί το οίδημα, ενώ συνιστάται η λήψη ενός αναλγητικού τύπου Depon για τυχόν ενοχλήματα που ενδεχομένως να υπάρχουν. Συνιστάται επίσης η εφαρμογή μίας αντιβιοτικής κρέμας στα σημεία εισόδου και εξόδου των νημάτων για 5 ημέρες. Μερικές φορές μπορεί να παρατηρηθούν ελαφρά βαθουλώματα ή μικρά εξογκώματα κατά μήκος της πορείας των νημάτων και στα σημεία εισόδου και εξόδου, τα οποία υποχωρούν σε 10-14 ημέρες. Αντίστοιχα μπορεί παρατηρηθεί μία μικρή πτύχωση («σούρα») του δέρματος στο κέντρο της έλξης του ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

νήματος, η οποία υποχωρεί επίσης σε 10-14 ημέρες. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί τις πρώτες μέρες μετά την επέμβαση ώστε να μην μετακινηθούν τα νήματα και χαθεί το αποτέλεσμα τους. Για το λόγο αυτό θα πρέπει για 1-2 εβδομάδες μετά την επέμβαση, να πλένετε και να σκουπίζετε το πρόσωπό σας με απαλές κινήσεις, χωρίς τρίψιμο, να βάζετε make up ή αντίστοιχα για τους άνδρες να ξυρίζεστε πάλι με απαλές κινήσεις, να αποφεύγετε το μασάζ του προσώπου ή άλλες αισθητικές θεραπείες προσώπου, να αποφεύγετε τα σπορ και γενικά τις αθλητικές δραστηριότητες, να αποφύγετε επισκέψεις στον οδοντίατρο, και τέλος να προτιμάτε να κοιμάστε ανάσκελα. Πόσο καιρό διατηρείται το αποτέλεσμα της παρέμβασης; Μετά την τοποθέτηση των νημάτων, ο οργανισμός μας δημιουργεί κολλαγόνο γύρω από το νήμα και τους κώνους με αποτέλεσμα μέσα σε 10-14 μέρες αυτό να σταθεροποιείται και να μην μπορεί να «ξεσκαλώσει». Αν για κάποιο λόγο θέλουμε να αντιστρέψουμε το αποτέλεσμα της εφαρμογής του νήμα30

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

τος, απλώς το κόβουμε στο κέντρο του, οπότε η έλξη του στους ιστούς παύει να υφίσταται. Η διάρκεια του αποτελέσματος ποικίλλει ανάλογα με την ποιότητα και την ελαστικότητα του δέρματος. Το νήμα και οι κώνοι απορροφούνται μετά από 6-8 μήνες, αλλά το κολλαγόνο που έχει δημιουργηθεί κατά μήκος του, συνεχίζει να υποστηρίζει το δέρμα του προσώπου μέχρι και ένα χρόνο μετά την εφαρμογή των νημάτων. Πόσο ασφαλή είναι τα νήματα «Silhouette Soft»; Τα νήματα «Silhouette Soft» παράγονται στις ΗΠΑ και υπόκεινται σε αυστηρούς ποιοτικούς και υγειονομικούς ελέγχους. Τα υλικά από τα οποία παράγονται, έχουν έγκριση από το FDA για τις ΗΠΑ και πιστοποίηση CE για την Ευρώπη. Είναι εντελώς απορροφήσιμα, χωρίς παρενέργειες ή επιπλοκές. Τα νήματα «Silhouette Soft» είναι κατάλληλα για όλους τους τύπους δέρματος, ενώ δεν έχουν παρατηρηθεί αλλεργικές αντιδράσεις. Μπορούν να συνδυαστούν με άλλες θεραπείες αντιγήραν-

σης; Τα νήματα ανάρτησης μπορούν εφαρμοστούν συνδυαστικά με άλλες θεραπείες, όπως η θεραπεία με βοτουλική τοξίνη (Botox©/ Dysport©) και η θεραπεία με ενέσιμα εμφυτεύματα υαλουρονικού οξέως, χωρίς κανένα πρόβλημα συμβατότητας. Ποια είναι η διαφορά του «Silhouette Soft Lift» από το κλασικό Facelift; Το κλασσικό facelift εξακολουθεί να παραμένει το μέτρο σύγκρισης για όλες τις παρεμβάσεις που προσπαθούν να διορθώσουν τη χαλάρωση του προσώπου, ιδίως σε μεγαλύτερες ηλικίες, με έντονη χαλάρωση. Υπάρχουν όμως πολλές περιπτώσεις ασθενών που δεν έχουν φτάσει ακόμα στο σημείο να χρειάζονται facelift, επιθυμούν όμως κάποιου είδους «φρεσκάρισμα» της εικόνας τους, χωρίς τομές, χωρίς μεγάλη αποθεραπεία και είναι διατεθειμένες να δεχτούν ένα ηπιότερο αποτέλεσμα με μικρότερο χρόνο διάρκειας. Στις περιπτώσεις αυτές, το «Silhouette Soft Lift» αποτελεί την ιδανική λύση.

Αυτόλογη μεσοθεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια (Platelet Rich Plasma Treatment)

αυτόλογη μεσοθεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια -Platelet Rich Plasma (PRP), όπως είναι η επιστημονική της ονομασία- είναι μια πρωτοποριακή θεραπεία αντιγήρανσης, που εκμεταλλεύεται τις επουλωτικές και αναπλαστικές ιδιότητες του οργανισμού του ίδιου του ασθενούς για την αναζωογόνηση του δέρματος.

Τα αιμοπετάλια είναι κύτταρα του αίματος που παίζουν σημαντικό ρόλο στην επούλωση των τραυμάτων και την αναγέννηση των ιστών, μέσω της απελευθέρωσης αυξητικών παραγόντων. Οι αυξητικοί αυ-

τοί παράγοντες προάγουν τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών και των κερατινοκυττάρων, των κυττάρων δηλαδή που παράγουν το κολλαγόνο, το υαλουρονικό οξύ, την ελαστίνη και την κερατίνη, ενεργοποιούν τα βλαστοκύτταρα του δέρματος (stem cells), ενώ παράλληλα παίζουν σημαντικό ρόλο στην αγγειογένεση. Η όλη διαδικασία αυτή έχει ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση του δέρματος, την αύξηση του πάχους και τη βελτίωση της υφής της επιδερμίδας, τη βελτίωση των λεπτών ρυτίδων και γενικά την αναστροφή της διαδικασίας της γήρανσης του δέρματος. Η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε

αιμοπετάλια, εφαρμόζεται με επιτυχία εδώ και πολλά χρόνια στην ορθοπαιδική για την επούλωση ορθοπαιδικών κακώσεων, καθώς και στην επανορθωτική χειρουργική για την επούλωση δύσκολων τραυμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο κορυφαίος τενίστας Rafael Nadal, που έκανε θεραπεία με PRP για την αντιμετώπιση μίας τενοντίτιδας που τον ταλαιπωρούσε στο αριστερό γόνατο, με αποτέλεσμα την επιστροφή του στα γήπεδα και την κατάκτηση τριών τίτλων. Άλλο τρανταχτό παράδειγμα είναι ο κορυφαίος παίκτης του Golf, Tiger Woods που έκανε θεραπεία με PRP στο γόνατό του το 2008.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Εκτός από την ορθοπαιδική και την επανορθωτική χειρουργική που αναφέραμε, η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια, εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στην αισθητική χειρουργική ως θεραπεία αντιγήρανσης και αναζωογόνησης του δέρματος, για την αντιμετώπιση ουλών ακμής και ραγάδων, αλλά και στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης με την επιβράδυνση της τριχόπτωσης και την ενδυνάμωση των θυλάκων των τριχών. Πώς γίνεται; Η θεραπεία είναι εξαιρετικά απλή. Λαμβάνεται μικρή ποσότητα αίματος από τον ασθενή, σαν μία γενική εξέταση αίματος, το οποίο υφίσταται ειδική επεξεργασία με φυγοκέντρηση, ώστε να απομονωθεί το πλάσμα με σχεδόν το σύνολο των αιμοπεταλίων του αίματος. Στη συνέχεια, ανάλογα με το είδος της εφαρμογής, τα αιμοπετάλια μπορούν να ενεργοποιηθούν με ιόντα ασβεστίου ώστε να απελευθερώσουν όλους τους αυξητικούς τους παράγοντες ταυτόχρονα (η μέθοδος αυτή προτιμάται στην ορθοπαιδική, στην επανορθωτική χειρουργική και στη θεραπεία της τριχόπτωσης), ή μπορούν να αφεθούν χωρίς ενεργοποίηση, ώστε να απελευθερώνουν τους αυξητικούς παράγοντες σταδιακά για διάστημα μέχρι και 5 ημερών (αυτή η μέθοδος προτιμάται στη θεραπεία αντιγήρανσης και αναζωογονησης του δέρματος) και γίνεται ένεση του πλάσματος στο δέρμα με τη βοήθεια εξαιρετικά λεπτής βελόνας. Η θεραπεία είναι τελείως ανώδυνη γιατί χρησιμοποιείται αναισθητική κρέμα στο δέρμα για μία ώρα 32

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

πριν τη θεραπεία, με αποτέλεσμα τα τσιμπήματα να μην γίνονται αισθητά. Η όλη θεραπεία διαρκεί περίπου 1 ώρα και 15 λεπτά, όπου περιλαμβάνεται η 1 ώρα που βάζουμε την αναισθητική κρέμα. Ο καθαρός χρόνος της θεραπείας είναι 20-30 λεπτά. Η θεραπεία συνιστάται να γίνει αρχικά δύο-τρεις φορές με μεσοδιαστήματα 1-3 μηνών, ώστε να πετύχουμε τη μέγιστη ενεργοποίηση των επουλωτικών μηχανισμών του οργανισμού, ενώ στη συνέχεια συνιστάται επανάληψη μία φορά κάθε 12-18 μήνες. Υπάρχουν παρενέργειες; Η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια, δεν έχει καμία παρενέργεια γιατί είναι τελείως φυσική. Προέρχεται από τον ίδιο μας τον οργανισμό και δεν περιέχει καμία ξένη ουσία που θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις. Πώς χρησιμοποιείται στη θεραπεία της τριχόπτωσης; Ειδικά για τη θεραπεία της τριχόπτωσης, το PRP έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται με επιτυχία από το 2009, με πρωτοπόρους τους Dr. Greco στις ΗΠΑ, και τους Dr. Amgar και Bouhanna στη Γαλλία. Η θεωρία πίσω από τη χρήση του PRP στη θεραπεία της τριχόπτωσης, βασίζεται στη δράση των αυξητικών παραγόντων των αιμοπεταλίων, οι οποίοι ενεργοποιούν τα ενήλικα βλαστοκύτταρα του τριχωτού της κεφαλής καθώς και τα κύτταρα των θυλάκων των τριχών, ενώ παράλληλα αυξάνουν το αγ-

γειακό πλέγμα γύρω από τους θυλάκους των τριχών. Οι δράσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της απόπτωσης των τριχών και την ενδυνάμωση των υπαρχόντων τριχών, που μεταφράζονται σε πυκνότερα μαλλιά. Η θεραπεία είναι αποτελεσματική στην Ανδρογενετική Αλωπεκία, στη Γυναικείου Τύπου Ανδρογενετική Αλωπεκία, στη Γυροειδή Αλωπεκία, ως θεραπεία δεύτερης εκλογής, εφόσον η θεραπεία με στεροειδή και άλλα φάρμακα πρώτης εκλογής, δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, καθώς και στην Ουλωτική Αλωπεκία, όπου η θεραπεία με PRP φαίνεται να θέτει υπό έλεγχο τους μηχανισμούς του δέρματος που οδηγούν στην ουλωτική αλωπεκία, αλλά και να διεγείρει τα βλαστικά κύτταρα των θυλάκων των τριχών που δεν έχουν καταστραφεί από την ουλωτική διεργασία. Τέλος, η θεραπεία με PRP χρησιμοποιείται συμπληρωματικά κατά τη μεταμόσχευση μαλλιών, όπου φαίνεται ότι αυξάνει σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης των μοσχευμάτων. Οι διάφορες ερευνητικές ομάδες χρησιμοποιούν η κάθε μία τα δικά της πρωτόκολλα, αλλά φαίνεται πως σε γενικές γραμμές, για την ανδρογενετική αλωπεκία χρειάζονται δύο θεραπείες με μεσοδιάστημα 2 μηνών μεταξύ των θεραπειών και στη συνέχεια μία θεραπεία κάθε 6-12 μήνες, για τη γυροειδή αλωπεκία χρειάζονται 3 θεραπείες με μεσοδιάστημα 2 μηνών μεταξύ των θεραπειών, ενώ τέλος για την ουλωτική αλωπεκία χρειάζονται 2-3 θεραπείες με μεσοδιάστημα 2 μηνών μεταξύ των θεραπειών. * Ο Γεώργιος Ζαμπάκος είναι πλαστικός χειρουργός.

Ολοκληρωμένο σύστημα υγείας με έμφαση στην πρόληψη, από την «Interamerican»

την πρωτοβάθμια υγεία εστιάζει η «Interamerican», καλύπτοντας, ωστόσο, σφαιρικά και σε όλο το φάσμα, τις σύγχρονες ανάγκες στον ασφαλιστικό τομέα της υγείας, από την πρόληψη και τον ιατρικό έλεγχο μέχρι τη νοσηλεία, το χειρουργείο και την αποκατάσταση. Η εταιρεία έχει οργανώσει ένα πρότυπο για την Ελλάδα, σύστημα υγείας, το «�� Medisystem�� ». Το σύστημα τέθηκε σε λειτουργία το 1998 και έκτοτε, έχει αναπτυχθεί με σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές, καθώς και με ενίσχυση από τη διεθνή εμπειρία. Η εταιρεία αντλεί και εξειδικευμένη τεχνογνωσία, τόσο από τον μητρικό όμιλο «Achmea» όσο και από τον συνεταιρισμό διακεκριμένων ευρωπαϊκών εταιρειών «Eurapco», καθώς και από τον παγκόσμιο οργανισμό «Federation of Health Plans», στους οποίους συμμετέχει. Είναι σημαντικό ότι διενεργείται ετησίως ποιοτικός έλεγχος της λειτουργίας του «�� Medisystem�� », ενώ λειτουργεί μόνιμα μηχανισμός υποδοχής και διαχείρισης παραπόνων.

Το Δίκτυο υγείας Το Δίκτυο υγείας αποτελεί τον «πυρήνα» του ολοκληρωμένου συστήματος υγείας «�� Medisystem�� », περιλαμβάνοντας σήμερα 1.395 συνεργαζόμενους ιατρούς όλων των ειδικοτήτων, 256 συνεργαζόμενα διαγνωστικά κέντρα και 19 συνεργαζόμενες κλινικές σε όλη την επικράτεια. Ειδικότερα, στους συνεργαζόμενους ιατρούς περιλαμβάνονται 522 χειρούργοι – ειδικοί συνεργάτες, οι οποίοι αμείβονται για της επεμβάσεις που πραγ-

ματοποιούν απευθείας από την «Interamerican», χωρίς την οποιαδήποτε εμπλοκή του ασφαλισμένου στη συναλλαγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο επίπεδο των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών λειτουργούν και οι δύο ιδιόκτητες μονάδες, αυτή της γενικής κλινικής «Αθηναϊκή Κλινική» στο κέντρο της Αθήνας και το πολυϊατρείο «�� Medifirst�� » στα νότια προάστια της πρωτεύουσας.

Medicare για την πρωτοβάθμια φροντίδα Τον προϊοντικό «χάρτη» της στην ασφάλιση υγείας ενισχύει η «Interamerican» με το νέο πρόγραμμα πρωτοβάθμιας φροντίδας Medicare. Πρόκειται για ετησίως ανανεούμενο πρόγραμμα, που παρέχει δυνατότητα επιλογής υπηρεσιών στις ιδιόκτητες μονάδες υγείας του Ομίλου –την «Αθηναϊκή Mediclinic�� » και το «�� Medifirst�� » - καθώς επίσης και στη «Euromedica», γενική κλινική στη Θεσσαλονίκη. Το πρόγραμμα είναι ιδιαίτερα προσιτό οικονομικά και προβλέπει έκπτωση 5% στο σύνολο για περισσότερους από έναν ασφαλισμένους σε ένα συμβόλαιο. Απευθύνεται σε άτομα μέχρι 60 ετών, με εκτιμώμενη την ασφαλισιμότητά τους στη βάση δηλώσεων υγείας που η εταιρεία επεξεργάζεται με την ψηφιακή εφαρμογή «Genius».

Απαραίτητη η ιδιωτική ασφάλιση υγείας Οι σύγχρονες συνθήκες επιτάσσουν –για τη συμπλήρωση έστω της κοινωνικής ασφάλισης υγείας αν υφίσταται– την αναζήτηση λύσεων στην ιδιωτική ασφάλι-

ση. Η εταιρεία, ασφαλιστικά πρωτοπόρος στον τομέα της υγείας, με συνεχή βελτίωση και απλοποίηση των προγραμμάτων της και με προτάσεις που παρέχουν τη δυνατότητα της επιλογής που ταιριάζει στις προσωπικές και οικογενειακές ανάγκες κάθε ενδιαφερόμενου, φέρνει σήμερα την ασφάλιση υγείας πιο κοντά στον πολίτη. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Ορθοπρωκτικές παθήσεις

Νεότερες χειρουργικές εξελίξεις Οι

ορθοπρωκτικές παθήσεις είναι μια μεγάλη κατηγορία πολύ συχνών παθήσεων, η οποία περιλαμβάνει κατά βάση τις αιμορροΐδες, τη ραγάδα δακτυλίου, τα περιεδρικά συρίγγια, τα περιεδρικά αποστήματα, την κύστη κόκκυγος. Πρόκειται για καλοήθης παθήσεις, που όμως προκαλούν μεγάλη ταλαιπωρία, όπως πόνο, αιμορραγία, δύσοσμες εκκρίσεις, δυσλειτουργία του πεπτικού, κ.λπ.. Κάποιες φορές οι παθήσεις αυτές μπορούν να γίνουν επικίνδυνες για τη ζωή, όπως μια ανεξέλεγκτη αιμορραγία από τις αιμορροΐδες, ένα περιεδρικό απόστημα – συρίγγιο που οδηγεί σε σηπτική κατάσταση και γάγγραινα του περιναίου, κ.λπ.. Τις περισσότερες φορές λόγω της καλοήθους φύσης των παθήσεων αυτών, οι ασθενείς επιλέγουν την συντηρητική φαρμακευτική θεραπεία έναντι της χειρουργικής. Ο κυριότερος λόγος είναι η διαχέουσα φήμη για έντονο μετεγχειρητικό πόνο και αυξημένη νοσηρότητα στις περιπτώσεις της χειρουργικής 34

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

θεραπείας. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς να μην μπορούν να δώσουν οριστική θεραπεία στο πρόβλημα τους, να ταλαιπωρούνται μόνιμα και να υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής τους. Δυστυχώς, πολλοί επιλέγουν λόγω του φόβου του χειρουργείου, να ζήσουν με την αιμορραγία και τον πόνο των αιμορροΐδων, τον πόνο και τις εκκρίσεις της κύστης κόκκυγος, τον αφόρητο πόνο και τη δυσκοιλιότητα της ραγάδας δακτυλίου, τον πόνο, τη δυσοσμία, την έλλειψη της σωστής υγιεινής και τον κίνδυνο αποστήματος – σήψης από τα περιεδρικά συρίγγια. Ευτυχώς σήμερα, υπάρχουν καινοτόμες χειρουργικές τεχνικές που εξασφαλίζουν την άμεση λύση στα προβλήματα των ορθοπρωκτικών παθήσεων. Με τις τεχνικές αυτές, οι αιμορροΐδες, η ραγάδα, το περιεδρικό συρίγγιο – απόστημα και η κύστη κόκκυγος θεραπεύονται χειρουργικά, ταχύτατα με τοπική αναισθησία, ανώδυνα, αναίμακτα και με νοσηλεία λίγων ωρών ή ακόμα και χωρίς νοσηλεία. Ο ασθενής επιστρέ-

Γράφει ο ΔΡ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ* φει άμεσα στην καθημερινότητα του, βελτιώνεται εντυπωσιακά η ποιότητα της ζωής του και δίνεται άμεση και οριστική λύση σε προβλήματα που τον ταλαιπωρούσαν μακροχρόνια. Οι καινοτόμες τεχνικές σε συνδυασμό με υψηλής τεχνολογίας εργαλεία (�� laser�� , μαχαίρι υπερήχων, κ.λπ.) μπορούν πλέον να δώσουν άμεση και οριστική λύση στις παθήσεις της ορθοπρωκτικής χώρας. * Ο Δρ. Αναστάσιος Παπαδόπουλος, �� MD��, �� PhD�� , είναι Χειρουργός, Διδάκτωρ Χειρουργικής Α.Π.Θ., Συνεργάτης «Medisystem» (τηλ. 2310 220646), www.surgicaliasis.gr, info@surgicaliasis.gr.

κύρος βιογραφικό

πληροφόριση αναγνωρισ

ιατρικές υ

επικοινωνία

βιογραφικό

αναγνωρισιµότητα βιογραφικό χρήσιµες συµ κύρος επικοινωνία κύρος ραφικό κύρος αναγνωρισιµό επικοινωνία σιµότητα

ιατρικές υπηρ

κατοχύρωση ονόµατος βιογ ιατρικές υπηρεσίες χρήσιµες συµβουλές

ιστοσ ιατρικές υπηρεσίε χρήσιµες συµβουλές

κύρος

κύρος επικοινωνία

µότητα βιογραφικό

αναγνωρισι

ιατρικές υπηρ βιογραφικό αναγνωρισιµότητα

κύρος επικοινωνία

κύρος

χρήσιµες συµβου αναγνωρισιµότητα

ογραφικό

χρήσιµες συµβουλές ιατρικές υπηρεσίες βιογραφικό €

499

Είστε γιατρός;

αποκτήστε τη δική σας ιστοσελίδα έξυπνα και οικονοµικά SARDINE

DIGITAL MEDIA www.sardine.gr

Τηλ.: 22510 27804 Fax: 22510 27607

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος – Αποτροπή αιφνίδιου θανάτου σε νέα άτομα Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΚΟΥΣΚΟΣ*

αιφνίδιος θάνατος (απρόσμενος θάνατος που επέρχεται αμέσως ή έως μία ώρα μετά από ξαφνική αλλαγή της κλινικής κατάστασης), ελλοχεύει σε κάθε καρδιακή πάθηση. Η ξαφνική, όμως, απώλεια νέων ατόμων, χωρίς γνωστό ιστορικό καρδιοπάθειας, τη στιγμή που βρίσκονται στη καλύτερη τους φυσική κατάσταση, προκαλεί ένα οδυνηρό αίσθημα ήττας και απόγνωσης. Αν και υπάρχουν ακόμα πολλά κενά στις γνώσεις μας σχετικά με την παθοφυσιολογία του αιφνίδιου θανάτου στους νέους, η συστηματική μελέτη των κλινικών δεδομένων, σε συνδυασμό με ορισμένες παρακλινικές εξετάσεις και στη συνέχεια με στοχευμένες παρεμβάσεις, μπορεί να οδηγήσουν σε αποτροπή του δραματικού αυτού γεγονότος. Η επίπτωση του αιφνιδίου θανάτου σε άτομα <35ετών, είναι περίπου 10 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού/έτος. Για τα παιδιά και τους εφήβους, το κύριο αίτιο είναι η μυοκαρδίτιδα, οι συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών και τα σύνδρομα μακρού QT. Οι μυοκαρδιοπάθειες συνήθως εγκαθίστανται λίγο 36

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

αργότερα, ενώ μετά τα τριάντα, η αθηρωμάτωση των στεφανιαίων αρτηριών αποτελεί την κύρια αιτία.

Ποιος έλεγχος πρέπει να γίνεται προληπτικά; Ο έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει αρχικά το ιστορικό και την αντικειμενική εξέταση: Ατομικό αναμνηστικό: 1. Έχει αισθανθεί ο αθλητής πόνο ή δυσφορία στο στήθος στη διάρκεια της άσκησης; 2. Έχει υποστεί ανεξήγητη συγκοπή; 3. Έχει αισθανθεί ανεξήγητη και έντονη δύσπνοια/κόπωση στη διάρκεια της άσκησης; 4. Έχει γνωστό φύσημα; 5. Έχει ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης; Οικογενειακό ιστορικό: 6. Θάνατος (αιφνίδιος ή μη) συγγενούς σε ηλικία <50 χρόνων λόγω καρδιακής πάθησης; 7. Σοβαρή καρδιακή πάθηση σε πρώτου βαθμού συγγενή ηλικίας <50 ετών;

8. Γνωστό οικογενειακό ιστορικό υπερτροφικής ή διατατικής μυοκαρδιοπάθειας, μακρού ή βραχέως QT, συνδρόμου Brugada, συνδρόμου Marfan ή σοβαρών αρρυθμιών; Φυσική εξέταση: 9. Έλεγχος για καρδιακό φύσημα. 10. Ψηλάφηση μηριαίων αρτηριών (για αποκλεισμό στένωσης ισθμού αορτής). 11. Στίγματα Marfan [αφορούν το σκελετό (κυρίως μακριά, λεπτά άκρα) και τα μάτια]. 12. Μέτρηση αρτηριακής πίεσης σε καθιστή θέση. Στη συνέχεια συνήθως γίνεται και ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): Είναι παθολογικό στο 95% των περιπτώσεων υπερτροφικής μυοκαρδιοπάθειας, είναι παθογνωμονικό στην αρρυθμιογόνο δυσπλασία της δεξ. κοιλίας, μπορεί να διαγνώσει την κοιλιακή προδιέγερση - σύνδρομο WPW, ενώ μπορεί να αποκαλύψει σπάνιες παθήσεις που συνοδεύονται από υψηλό αρρυθμικό κίνδυνο, όπως τα σύνδρομα μακρού ή βραχέος QT και το σύνδρομο Brugada. Απ’ την άλλη μεριά όμως, φυσιολογικό ΗΚΓ δε σημαίνει και απουσία καρδιακής πάθησης. Υπερηχοκαρδιογράφημα (έγχρωμο triplex καρδιάς): Η εξέταση πρέπει να γίνεται εφόσον υπάρχει υποψία καρδιοπάθειας (βοηθά στη διάγνωση σχεδόν όλων των οργανικών καρδιοπαθειών, προσοχή στη δεξιά κοιλία, στην έκφυση των στεφανιαίων αρτηριών και στη διαμόρφωση του αορτικού τόξου - ισθμού αορτής). Άλλες εξετάσεις: Οι προηγούμενες εξετάσεις και η κλινική υποψία μπορεί να μας οδηγήσουν σε περαιτέρω έλεγχο (δοκιμασία κόπωσης, σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου, Holter

ρυθμού, όψιμα δυναμικά, μαγνητική τομογραφία καρδιάς και τέλος καθετηριασμό καρδιάς – στεφανιογραφία- ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο).

Επίλογος

Ο αιφνίδιος θάνατος είναι ένα τραγικό γεγονός, που μπορεί να εμφανιστεί σε νέα άτομα με φυσιολογική καρδιά ή ακόμα και σε αθλητές με τέλεια φυσική κατάσταση. Προκαλείται συνήθως από σοβαρή αρρυθμία, που είναι επακόλουθο κάποιας οργανικής καρδιοπάθειας, που παραμένει αδιάγνωστη ή σπανιότερα από κάποιο πρωτοπαθές αρρυθμικό σύνδρομο. Σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχει κληρονομική προδιάθεση, οπότε ο κίνδυνος αφορά και ασυμπτωματικά άτομα της οικογένειας. Με συστηματική διερεύνηση, οι ασθενείς υψηλού κινδύνου μπορούν να εντοπιστούν έγκαιρα, στη συνέχεια να υποβληθούν στην κατάλληλη παρέμβαση (π.χ. μόνιμο εμφυτεύσιμο απινιδωτή) και να έχουν, πλέον, μια φυσιολογική επιβίωση. * Ο Γεώργιος Π. Κούσκος είναι Ειδικός Καρδιολόγος.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Διόρθωση πρεσβυωπίας Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΜΑΛΛΙΑΣ*

το Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής που πραγματοποιήθηκε στο Άμστερνταμ από 5-9 Οκτωβρίου 2013, παρουσιάστηκε μια καινούρια επαναστατική μέθοδος για την διόρθωση της πρεσβυωπίας. Πρόκειται για τον ενδοκερατοειδικό δακτύλιο «�� Kamra�� » της εταιρείας «�� Acufocus�� », o�� οποίος διορθώνει την όραση, τόσο για κοντά όσο και για ενδιάμεσες αποστάσεις χωρίς να επηρεάζει την μακρινή όραση. Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό δακτύλιο, που στο κέντρο του έχει ένα άνοιγμα διαμέτρου 1,6 χιλιοστών, και ο οποίος τοποθετείται μέσα (σε μία τσέπη) στον κερατοειδή χιτώνα στο μη επικρατές μάτι του ασθενούς. Η τσέπη αυτή παρασκευάζεται με τη χρήση του «Fempto Second Laser» μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα χωρίς τη 38

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

χρήση νυστεριού. Η εμφύτευση του δακτυλίου είναι απλή και σύντομη διαδικασία και το μόνο που χρειάζεται είναι η καλή επικέντρωση του δακτυλίου στον οπτικό άξονα του κερατοειδούς. Ο δακτύλιος φέρει 8.400 μικροοπές, έτσι ώστε να μην επηρεάζεται η φυσιολογία του κερατοειδούς, και να παραμένει ο κερατοειδής υγιής με το πέρασμα του χρόνου.

Πώς ο δακτύλιος διορθώνει την πρεσβυωπία; Όταν ο δακτύλιος τοποθετηθεί στον κερατοειδή, μπλοκάρει τις μη

εστιασμένες ακτίνες του φωτός και επιτρέπει μόνο στις εστιασμένες ακτίνες να φτάσουν στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, αυξάνοντας κατά αυτό τον τρόπο το βάθος πεδίου. Με τον τρόπο αυτό ο ασθενής απολαμβάνει ένα μεγαλύτερο εύρος βελτιωμένης όρασης για όλες τις αποστάσεις (κοντά, μακριά και στις ενδιάμεσες αποστάσεις). Η τεχνολογία αυτή, προσφέρει καλύτερη ποιότητα όρασης από τις τεχνολογίες που στηρίζονται στη δημιουργία πολυεστιακού κερατοειδούς. Πίσω από το μικροσκοπικό αυτό

δαχτυλίδι, υπάρχει έρευνα και πειράματα σχεδόν μιας δεκαετίας. Ο δακτύλιος «�� Kamra�� » έχει λάβει πιστοποίηση CE mark από το 2005 και έχει εμφυτευτεί ήδη σε χιλιάδες ασθενείς στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων υπάρχουν και αρκετοί οφθαλμίατροι, οι οποίοι ζουν κι εργάζονται στο εξωτερικό και οι οποίοι έχουν υποβληθεί επιτυχώς στην επέμβαση. Η επέμβαση μπορεί να συνδυαστεί στον ίδιο χρόνο με την γνωστή επέμβαση Lasik�� , η οποία αφορά τη διόρθωση μυωπίας, υπερμετρωπίας και αστιγματισμού. Επίσης η τεχνική αυτή μπορεί να εφαρμοστεί σε ασθενείς που έχουν κάνει Lasik ή επέμβαση καταρράκτη στο παρελθόν. Ασθενείς οι οποίοι έχουν υποβληθεί στην επέμβαση αυτή, αναφέρουν ότι μπορούν να εκτελούν καθημερινές δραστηριότητες για κοντά, όπως να βλέπουν το ρολόι του χεριού, να βλέπουν τα μηνύματα στο κινητό τους τηλέφωνο, τις τιμές στο super�� market�� και τα ονόματα στα κουδούνια στις εισόδους πολυκατοικιών, καθώς και το menu στο εστιατόριο χωρίς να χρησιμοποιούν κοντινά γυαλιά. Είναι αξιοσημείωτο ότι η επέμβαση είναι εύκολα αναστρέψιμη και μπορεί να επαναφέρει το μάτι του ασθενούς στην αρχική του κατάσταση χωρίς συνέπειες. Σε περίπτωση που μετά από χρόνια ο ασθενής εμφανίσει καταρράκτη, είναι δυνατόν να πραγματοποιη-

θεί επέμβαση της αφαίρεσης του καταρράκτη χωρίς να χρειαστεί η αφαίρεση του ενδοκερατοειδικού δακτυλίου. Η επέμβαση είναι σύντομη, δεν απαιτεί νοσηλεία και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες από την επόμενη κιόλας μέρα. Η βελτίωση

στην κοντινή όραση είναι εμφανής από την πρώτη κιόλας μετεγχειρητική ημέρα και σταδιακά η όραση για κοντά, συνεχίζει να βελτιώνεται μέχρι και 3 μήνες μετά την επέμβαση. * Ο Ιωάννης Α. Μάλλιας είναι Χειρουργός Οφθαλμίατρος.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Εντεροσκόπηση με κάψουλα

Τεχνολογία αιχμής στο μέγεθος ενός χαπιού! Τι είναι η ενδοσκόπηση με κάψουλα; Τα τελευταία 10 χρόνια έχουν γίνει ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο των ενδοσκοπήσεων, που επιτρέπουν στους γαστρεντερολόγους να εξερευνήσουν τα πιο απόμακρα σημεία του γαστρεντερολογικού σωλήνα, όπως το λεπτό έντερο. Με τα κλασσικά ενδοσκόπια είναι δυνατή η εξέταση του οισοφάγου, του στομάχου, του παχέος εντέρου και ενός πολύ μικρού τμήματος του λεπτού εντέρου. Τι γίνεται όμως με τα 7 μέτρα του λεπτού εντέρου, που είναι απροσπέλαστα; Το ιατρικό αυτό πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με τη δημιουργία ενδοσκοπίων σε μέγεθος χαπιού, τα οποία διαθέτουν μικροσκοπικές κάμερες υψηλής ευκρίνειας με φλας, εσωτερική κάρτα μνήμης και μπαταρία. Πότε είναι απαραίτητη η ενδοσκόπηση με κάψουλα; H κλασσική ένδειξη της ενδοσκόπησης με κάψουλα, είναι η σιδηροπενική αναιμία ανεξήγητης αιτιολογίας. Άλλες ενδείξεις είναι η χρόνια διάρροια, η νόσος του Crohn, η κοιλιοκάκη και οι υποτροπιάζουσες μέλενες κενώσεις. Συνήθως έχει προηγηθεί γαστροσκόπηση, ειλεο-κολονοσκόπηση, και γυναικολογικός έλεγχος χωρίς παθολογικά ευρήματα. Άλλες τεχνικές, όπως η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία, μπορούν να διαγνώσουν μόνο μεγάλους όγκους και έντονες φλεγμονές του λεπτού εντέρου, αλλά αδυνατούν να εντοπίσουν μικρές βλάβες, όπως έλκη, διαβρώσεις, αγγειοδυσπλασίες, μικρές νεοπλασίες. Αυτά τα ευρήμα40

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Φωτογραφία της κάψουλας

Γράφει ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ* τα απαιτούν την εξέταση του εσωτερικού του εντέρου με κάμερα. Πώς γίνεται η εξέταση; Η εξέταση γίνεται το πρωί. Ο ασθενής φοράει μία ειδική ζώνη που επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών με την κάψουλα, την οποία καταπίνει με λίγο νερό. Η κάψουλα καταγράφει την πορεία της από τον στόμαχο μέχρι και το παχύ έντερο. Οι φωτογραφίες αποθηκεύονται προσωρινά στην εσωτερική κάρτα μνήμης και στη συνέχεια μεταφέρονται ασύρματα σε ένα εξωτερικό σκληρό δίσκο, που έχει μαζί του

ο ασθενής καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης. Κατά τη διάρκεια της καταγραφής, ο εξεταζόμενος μπορεί να συνεχίσει τις δραστηριότητές του (με εξαίρεση την έντονη φυσική άσκηση και την επαφή με το νερό). Το βράδυ της ίδιας μέρας, ο σκληρός δίσκος αποσπάται και το οπτικό υλικό διάρκεια 9-12 ωρών μεταφέρεται στον υπολογιστή, όπου και θα γίνει η ανάγνωση. Η κάψουλα είναι μίας χρήσης και αποβάλλεται μετά από λίγες μέρες. Πόσες διαφορετικές κάψουλες υπάρχουν;

Φωτογραφία μίας αιμορραγικής αγγειακής βλάβης, που εντοπίστηκε με κάψουλα

Η επιστημονικά τεκμηριωμένη εφαρμογή των εξετάσεων με κάψουλα, είναι η μελέτη του λεπτού εντέρου. Πληθώρα μελετών έχουν καθιερώσει την κάψουλα ως την εξέταση εκλογής για το λεπτομερή έλεγχο του λεπτού εντέρου. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια, νέες κάψουλες έχουν σχεδιαστεί, οι οποίες επιτρέπουν την εξέταση και άλλων τμημάτων του γαστρεντερολογικού σωλήνα, όπως ο οισοφάγος και το παχύ έντερο. Η ιδέα μίας κάψουλας που μπορεί να αντικαταστήσει τη διαγνωστική γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση, είναι ιδιαιτέρως ελκυστική τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους ιατρούς. Διότι η εξέταση είναι ανώδυνη, δεν απαιτείται χορήγηση αναισθησίας, ούτε νοσηλεία. Ωστόσο αυτές οι κάψουλες ενδείκνυνται μόνο σε επιλεγμένα περιστατικά, όπου η κλινική κατάσταση του ασθενούς δεν επιτρέπει την πραγματοποίηση ενδοσκόπησης με εύκαμπτο ενδοσκόπιο. Ο βασικός λό-

γος είναι ότι με την παρούσα τεχνολογία δεν υπάρχει δυνατότητα λήψης βιοψιών με κάψουλα ούτε μπορεί να «καθαρίσει» ο φακός της κάμερας από ακαθαρσίες. Ωστόσο το μέλλον των ενδοσκοπήσεων με κάψουλα θα είναι συναρπαστικό καθώς οι νέες υπό μελέτη κάψουλες έχουν τη δυνατότητα τηλεχειρισμού από απόσταση και μικροεργαλεία για τη λήψη βιοψιών. Ποιά είναι τα συνήθη ευρήματα μιας ενδοσκόπησης με κάψουλα; Εξαρτάται από την αιτιολογία της εξέτασης. Σε ασθενείς με σιδηροπενική αναιμία, μπορεί να βρεθούν αγγειοδυσπλασίες, δηλαδή μικρά αγγεία τα οποία αιμορραγούν περιοδικώς, διαβρώσεις ή έλκη που οφείλονται σε νόσο του Crohn ή σε φάρμακα (πχ. αντιφλεγμονώδη) και πιο σπάνια όγκοι ή πολύποδες. Σε ασθενείς με διάρροια, η κάψουλα μπορεί να διαγνώσει μια φλεγμονώδη εντεροπάθεια ή κοιλιοκάκη.

∆ιαγνωστικέσ εξετάσεισ Γαστρεντερολογικό - Ενδοσκοπικό Ιατρείο Μυτιλήνης

Μαυρογένης Γεώργιος Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος

τ. ιατρός πανεπιστηµιακών νοσοκοµείων Στρασβούργου (NouveI ΗôpitaΙ Civil), Γαλλία Βρυξελλών (Saint Luc), Βέλγιο και Σαρλερουά (GHDC), Βέλγιο

Γαστροσκόπηση Ρινογαστροσκόπηση Κολονοσκόπηση Εντεροσκόπηση με κάψουλα Ενδοσκοπικός υπέρηχος Μελέτη γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης με Εμπέδηση-Πεχαμετρία οισοφάγου Τεστ αναπνοής για Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού Ελεγχος δυσανεξίας λακτόζης, φρουκτόζης,σορβιτόλης Διερεύνηση ακράτειας κοπράνων Μελέτη κινητικότητας στομάχου Μελέτη κινητικότητας παχέος εντέρου

Διάγνωση όγκου του λεπτού εντέρου με κάψουλα

Υπάρχουν κίνδυνοι και αντενδείξεις στην ενδοσκόπηση με κάψουλα; Πρόκειται για μία ασφαλή εξέταση με σπάνιες αντενδείξεις. Ασθενείς με υποψία στένωσης λεπτού εντέρου ή απόφραξη καθώς και οι ασθενείς με βηματοδότη, είναι οι ομάδες ασθενών όπου δεν μπορεί να γίνει η εξέταση. * Ο Γεώργιος Μαυρογένης είναι Χειρουργός Οφθαλμίατρος. Επεµβάσεισ

www.endoskopisi.com

Θεραπεία αιμορροιδοπάθειας (Banding) Ενδοσκοπική αφαίρεση - προκαρκινικών βλαβών οισοφάγου, στομάχου, παχέος εντέρου με ESD/EMR Πολυπεκτομή Θεραπεία οισοφάγου Barrett Θεραπεία αγγειοδυσπλασιών Θεραπεία κιρσών οισοφάγου Βιοψία λεμφαδένων-παγκρέατος με EUS-FNA Τοποθέτηση ενδοπροθέσεων (stent) Γαστροστομία ERCP Ενδοσκοπική θεραπεία παχυσαρκίας με μπαλόνι

Καβέτσου 10, (4oς όροφος), Μυτιλήνη - κινητό: 6984 121212, ιατρείο: 22510 55557, οικία: 22510 86080 - email: mavrogenis@gmail.com

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Η διαδικασία γίνεται μέσω αιμοδοσίας Ενημερώσου από το ΣΕΑΜ

Γίνε δωρητής μυελού των οστών Γράφει η ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ

άθε 4΄ ένας άνθρωπος διαγιγνώσκεται με έναν τύπο καρκίνου, συχνά λευχαιμία (η πιο συνήθης μορφή καρκίνου στα παιδιά) αλλά και λέμφωμα. Για πολλούς η μόνη ελπίδα ζωής είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών από έναν εθελοντή δότη με συμβατό ιστικό τύπο. Η εύρεση, όμως, δότη μυελού των οστών για έναν ασθενή είναι πολύ δύσκολη, δεδομένου ότι θα πρέπει τα δύο άτομα να είναι ιστοσυμβατά, κάτι εξαιρετικά σπάνιο δεδομένης της μεγάλης ποικιλομορφίας των ιστικών τύπων στους πληθυσμούς. Ανάμεσα σε αδέρφια η πιθανότητα συμβατότητας είναι περίπου 30%. Εκτός οικογενείας, οι πιθανότητες πέφτουν κατακόρυφα στο 1:20.000 έως 1:1.000.000 ή ακόμα χαμηλότερα όταν ο ιστικός τύπος ενός ατόμου είναι σπάνιος. «Η μόνη τους ελπίδα είσαι ΕΣΥ» λέει ο Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών και Δωρητών Οργάνων Μυτιλήνης (ΣΕΑΜ), πιστοποιημένος πλέον συνεργάτης του ΚΕΔΜΟΠ – «Χάρισε Ζωή», που στοχεύει στην ενημέρωση των συμπολιτών μας για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα, με κύριο σκοπό την εγγραφή εθελοντών δοτών στην ελληνική και παγκόσμια Δεξαμενή Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών. «Μπορείς να τους χαρίσεις ζωή με το να εγγραφείς και να ενταχθείς στη δεξαμενή Εθελοντών Δοτών Μυελού των οστών». Εντελώς ακίνδυνη διαδικασία 42

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Το ΚΕΔΜΟΠ (Κέντρο Ενημέρωσης και Προσέλκυσης Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών Πανεπιστημίου Πατρών) – «Χάρισε Ζωή», σε συνεργασία με τα κέντρα δοτών παγκοσμίως, ανοίγει το δρόμο για τη δωρεά μυελού των οστών σε ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες που χρήζουν μεταμόσχευσης. Η ανάπτυξη και η διερεύνηση της Δεξαμενής Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών θα βοηθήσει αποτελεσματικά ώστε να γίνουν στο μέλλον παρελθόν οι αιματολογικές κακοήθειες. Η διαδικασία δωρεάς μυελού των οστών είναι εντελώς ακίνδυνη, προστατεύοντας τόσο το δότη

όσο και τον ασθενή. Δεν απαιτεί πλέον χειρουργείο (παρακέντηση), αλλά μπορεί να γίνει μέσω αιμοδοσίας, ενώ για να καταγραφεί κανείς εθελοντής δότης το μόνο που χρειάζεται είναι να δώσει ένα δείγμα στοματικού επιχρίσματος (σάλιο). Λήψη δείγματος γίνεται οποιαδήποτε ώρα και σε οποιοδήποτε σημείο. Καμία οικονομική επιβάρυνση δεν προϋποθέτει η επιθυμία μας να αποτελέσουμε μέρος της αλυσίδας για ένα ζήτημα τόσο ζωτικής σημασίας, όπως αυτό της εθελοντικής προσφοράς Μυελού των Οστών. Περισσότερες πληροφορίες για το ΚΕΔΜΟΠ – «Χάρισε Ζωή» μπορείτε να αναζητήσετε και στην ιστοσελίδα του Κέντρου www.xarisezoi. gr. Μπορούμε περισσότεροι Στη γειτονική μας Κύπρο, ένας στους επτά πολίτες αποτελεί μέλος της Δεξαμενής Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών! Στη χώρα μας, μόλις 1 στους 700 συμπλήρωσε αίτηση ως συνειδητοποιημένος πολίτης της δράσης για την εθελοντική δειγματοληψία Μυελού των Οστών. ▶

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Μια απλή πράξη γενναιοδωρίας αποτελεί η δωρεά μοσχεύματος. Μπορεί σήμερα το δικό σου μόσχευμα να χαρίζει ζωή σε κάποιον άγνωστο ασθενή, αύριο όμως κάποιος άλλος εθελοντής μπορεί να χαρίσει ζωή σε σένα ή σε κάποιο δικό σου συγγενικό πρόσωπο. Ας θυμόμαστε πως ένας δότης μπορεί να επιλέγει. Ένας ασθενής όμως δεν έχει επιλογή! Επικοινωνήστε με το ΣΕΑΜ στο 22510 40777.

Η Μαρίνα Σταμάτη, εκ μέρους του ΣΕΑΜ, σε ενημερωτική συνάντηση για τη δωρεά μυελού των οστών στο café «Monkey»

Μύθοι και αλήθειες Μύθος: Οι περισσότεροι ασθενείς θα λάβουν μόσχευμα από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους. Αλήθεια: Το 70% των ασθενών που χρειάζονται μεταμόσχευση δε διαθέτουν ιστοσυμβατό αδελφό και θα αναζητήσουν κατάλληλο μόσχευμα από μη συγγενή δότη από το Παγκόσμιο Μητρώο Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών. Μύθος: Ο μυελός των οστών λαμβάνεται από τη σπονδυλική στήλη ή αφαιρείται κομμάτι από το οστό. Αλήθεια: Ο μυελός των οστών είναι ρευστός ιστός που βρίσκε-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ται στις κοιλότητες των οστών και περιέχει αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα. Αν σας ζητηθεί να δωρίσετε μυελό των οστών, η συλλογή γίνεται από τα οστά της λεκάνης. Κατά τη διάρκεια της λήψης συλλέγεται λιγότερο από το 5% των κυττάρων του μυελού. Είναι πολύ σημαντικό να θυμάστε ότι οι μεταμοσχεύσεις που γίνονται με μόσχευμα που προέρχεται από περιφερική λήψη αιμοποιητικών κυττάρων αγγίζουν το 80%, σε αντίθεση με αυτές του μυελού των οστών. Μύθος: Υπάρχει συνήθως συμβατός δότης για τον ασθενή μέσα στην οικογένειά του.

Αλήθεια: Το ποσοστό των ασθενών που βρίσκει συμβατό δότη μέσα στην οικογένειά του ανέρχεται μόλις στο 30%. Το υπόλοιπο 70% πρέπει να αναζητήσει εθελοντή μη συγγενή δότη για τη μεταμόσχευσή του. Η εθνικότητα και η καταγωγή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, επειδή υπάρχει ισχυρή γενετική και φυλετική συσχέτιση μεταξύ ομοεθνών, διότι μοιράζονται πιο συχνά κοινά αντιγόνα ιστοσυμβατότητας (HLΑ). Έτσι επιτυγχάνεται η ταχύτερη ανεύρεση του κατάλληλου δότη και η πραγματοποίηση της μεταμόσχευσης σε σύντομο χρόνο. Έχει υπολογιστεί με στατιστικά μοντέλα ότι σε μια χώρα

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Γίνεσαι δότης μόνο με τη λήψη σάλιου!

με 10.000.000 ομοιογενούς φυλετικά πληθυσμού, όπως η χώρα μας, η πιθανότητα εύρεσης συμβατού δότη για ένα ασθενή αγγίζει το 80%, με την προϋπόθεση ύπαρξης 200.000 Ελλήνων εγγεγραμμένων εθελοντών δοτών. Για αυτό το λόγο είναι καθοριστικό να αυξηθεί ο αριθμός των εθελοντών δοτών στη χώρα μας. Μύθος: Μπορεί να βρεθεί συμβατός δότης κάποιος απ’ αυτούς που έχουν ήδη εγγραφεί. Δε χρειάζεται να εγγραφώ και εγώ. Αλήθεια: Αν και υπάρχουν πολλά εκατομμύρια εγγεγραμμένοι εθελοντές δότες, παρ’ όλα αυτά πολλοί ασθενείς δε βρίσκουν έγκαιρα συμβατό δότη. Γι’ αυτό το λόγο ο εμπλουτισμός των Τραπεζών με νέους δότες, ιδιαίτερα νεαρής ηλικίας, θα προσφέρει την πιθανότητα ίασης σε περισσότερους ασθενείς που χρειάζονται μεταμόσχευση. Αυτό είναι ιδιαίτερα αναγκαίο για τη 46

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

χώρα μας όπου ο αριθμός των εγγεγραμμένων εθελοντών δοτών είναι μικρός. Πολλοί δεν είχαν καν σκεφτεί να εγγραφούν ως δότες μυελού των οστών μέχρι τη στιγμή που κάποιος γνωστός νόσησε και χρειάστηκε μεταμόσχευση. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε πως η εθελοντική δωρεά μυελού των οστών/αιμοποιητικών κυττάρων είναι ένα κοινωνικό θέμα σε διεθνή κλίμακα και μας αφορά όλους. Αν ένας γνωστός μας χρειαστεί μεταμόσχευση, θα επιθυμούσαμε να βρεθεί ένας εθελοντής, από οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη, για να τον σώσει. Μύθος: Είμαι εθελοντής αιμοδότης, οπότε δε χρειάζεται να εγγραφώ στην Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών. Αλήθεια: Η δωρεά αίματος και η δωρεά αιμοποιητικών κυττάρων/μυελού των οστών είναι δύο τελείως διαφορετικά και ξε-

χωριστά προγράμματα. Ο εθελοντής αιμοδότης δεν είναι απαραίτητα και εθελοντής δότης μυελού των οστών και απαιτείται ξεχωριστή διαδικασία για την εγγραφή σας στην Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών. Εξάλλου το σύστημα ομάδων αίματος (ABO) είναι τελείως διαφορετικό από αυτό της ιστοσυμβατότητας (HLA). Μύθοι: Δε μπορώ να γίνω δότης μυελού των οστών, γιατί έχω αποκλειστεί ως αιμοδότης (έχω αναιμία/είμαι διαβητικός κ.λπ.) Αλήθεια: Τα ιατρικά κριτήρια για τη δωρεά αίματος είναι πολύ διαφορετικά απ’ αυτά για τη δωρεά αιμοποιητικών κυττάρων/ μυελού των οστών. Άτομα για παράδειγμα με αναιμία, διαβητικοί οι οποίοι δε λαμβάνουν ινσουλίνη, άτομα με χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορούν να γίνουν άφοβα εθελοντές δότες μυελού.

ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ Γραφτείτε συνδροµητήσ στην εφηµερίδα ΕΜΠΡΟΣ ή ανανεώστε τη συνδροµή σασ µέχρι 31 Μαρτίου 2016 και σασ επιστρέφουµε τα µισά χρήµατα τησ συνδροµήσ σε ισόποσησ αξίασ βιβλία των εκδόσεών µασ «ΑΙΟΛΙ∆Α» τησ δικήσ σασ επιλογήσ! ▶ Ετήσια συνδροµή στην έντυπη έκδοση 100 Ευρώ και η εφηµερίδα είναι κάθε πρωί στο χώρο σασ µε το ταχυδροµείο ή µε το δικό µασ διανοµέα. Άµεση επιστροφή σε βιβλία των εκδόσεων ΑΙΟΛΙ∆Α αξίασ 50 € ▶ Ετήσια συνδροµή στην έκδοση σε ηλεκτρονική µορφή (PDF) 50 Ευρώ και η εφηµερίδα είναι κάθε πρωί στον υπολογιστή σασ (προτείνεται για συνδροµητέσ εκτόσ Λέσβου ή και στο εξωτερικό) Άµεση επιστροφή σε βιβλία των εκδόσεων ΑΙΟΛΙ∆Α αξίασ 25 €

Μπορείτε να παραλάβετε τα βιβλία σασ * Από το υποκατάστηµά µασ (Καβέτσου 14 - Μυτιλήνη, ∆ευτέρα έωσ Παρασκευή, ώρεσ αγοράσ) µε την επίδειξη τησ απόδειξησ πληρωµήσ τησ συνδροµήσ σασ * Ζητώντασ µασ να σασ τα στείλουµε µε Κούριερ στη διεύθυνση που θα µασ υποδείξετε, καταβάλλοντασ επιπλέον τησ συνδροµήσ σασ έξοδα αποστολήσ 5 Ευρώ (ανεξαρτήτωσ όγκου δέµατοσ βιβλίων) Σηµείωση: Σε περίπτωση που επιλέξετε βιβλία µεγαλύτερησ αξίασ καταβάλετε την διαφορά είτε στο υποκατάστηµα είτε (σε περίπτωση που ζητήσετε αποστολή µε κούριερ) κατά την εξόφληση τησ συνδροµήσ σασ και των εξόδων αποστολήσ. Η προσφορά ισχύει µέχρι εξαντλήσεωσ των αποθεµάτων.

ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 22510 41619 (Εσωτ.:2) Νίκη Γαλάνη ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015 47

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015