Αποθήκη 9, Τεύχος 10

Καλή Χρονιά Χρόνια Πολλά Καλή Χρονιά Χρόνια Πολλά Καλή Χρονιά Χρόνια Πολλά Καλή Χρονιά

ΑΠΟΘΗΚΗ ΝΟ.9 Ιστορικό αποτύπωμα της αύρας των ανθρώπων που πέρασαν

Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013 - www.emthrace.org/apothiki9

2

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013

Τέλος εποχής!

Ν

έα εποχή,νέες ελπίδες,όνειρα και προσδοκίες περίεργα φτωχά σε σχέση με άλλες χρονιές, διάχυτα παντού.Ίσως γιατί ποτέ μέχρι τώρα δεν είχαμε δεί το τέλος μιας χρονιάς ως τέλος εποχής και ως ευκαιρία για αλλαγή.Γύρω μας άνθρωποι ενδεείς και σε ανάγκη, για την συνθήκη των οποίων προσπαθούμε να πούμε «δεν φταίω εγώ». Είμασταν όμως εμείς που με την ανοχή και τους πολιτικούς μας, αφήσαμε τα πράγματα να φτάσουν εκεί. Σήμερα δηλώνουμε ότι ξέρουμε! Ομως «οι συνέπειες των πράξεων μας, μας αδράχνουν απο τα μαλλιά αδιαφορώντας

αν στο μεταξύ έχουμε γίνει καλύτεροι.»(Νίτσε) Βιώνουμε την μεγαλύτερη συνέπεια της διαφθοράς των πολιτικών και των φίλων τους. Γελοιοποιήσαμε την εντιμότητα και την κάναμε άχρηστη και ξεπερασμένη εξαίρεση.Τώρα που τουλάχιστο δηλώνουμε οτι ξέρουμε ας είναι το τέλος αυτής της χρονιάς ένα «τέλος εποχής». Ισως μάλιστα με την στερνή αυτή μας γνώση να αξίζει πια να έχουμε όνειρα, ελπίδες και προσδοκίες πιο βάσιμα από κάθε προηγούμενη φορά. Χριστόφορος Αδαμίδης, Φιλόλογος

ΑΠΟΘΗΚΗ Νο 9 Υπεύθυνος έκδοσης: Αδαμίδης Χριστόφορος. Συντακτική Επιτροπή: Γιαννακίδου Αγγέλα, Γκόγκου Γιαννούλα, Σωκράτους Βαλεντίνα, Κουκμάς Γιάννης. Δ/ΝΣΗ: 14ης Μαϊου 63 • ΤΗΛ.: 2551036663 • e-mail:info@emthrace.org • www.emthrace.org

3

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013

Νέα ποδηλατική επανάσταση

Α

ντίθετα με τα όσα πολύ πιστεύουν, η επανάσταση στις αστικές ατομικές μετακινήσεις δεν ξεκίνησε με την εξάπλωση του αυτοκινήτου στις αρχές του 1900 στις ΗΠΑ και αργότερα αλλού. Αντίθετα ξεκίνησε μια εικοσαετία νωρίτερα με την εξάπλωση του ποδηλάτου το οποίο έδωσε την δυνατότητα στον αστό να μετακινείται πιο γρήγορα και πιο μακριά απ το να περπατά. Η έλευση και εξάπλωση του φτηνού αυτοκινήτου όμως, γρήγορα μονοπώλησε τις εξελίξεις στον τομέα αυτό και σύντομα το ποδήλατο κατέληξε να είναι ένα παιχνίδι για παιδιά, ένα ακριβό άθλημα ή απλώς ένα χόμπι για μερικούς ξεχασμένους και γραφικούς τύπους. Παρ όλα αυτά το ποδήλατο ξαναγυρίζει. Απ την δεκαετία του 80 στην δυτική και βόρεια Ευρώπη και τα τελευταία χρόνια ξανά και στην Ελλάδα ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν το ποδήλατο ως ένα βασικό μέσο αστικής και περιαστικής μετακίνησης. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι αποκλειστικό αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής και τρόπου ζωής, αλλά και αποτέλεσμα αντικειμενικών πλέον δυσκολιών μετακίνησης στα αστικά κέντρα, όπως επίσης και απόρροια της οικονομικής κρίσης. Όποιος όμως και να είναι ο λόγος, η χρήση του ποδηλάτου έχει αποδεδειγμένα ευεργετικές αλλά και μετρήσιμες επιπτώσεις στην καθημερινότητα μας και συμβάλει θετικά στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στην πόλη. Σίγουρα ένα μεταφορικό μέσο που είναι φτηνό, δεν μολύνει, δεν καταναλώνει καύσιμα, είναι αθόρυβο, χρειάζεται ελάχιστο χώρο και βελτιώνει την υγεία πρέπει να είναι μια αυθόρμητη επιλογή του κόσμου καθώς και μια βασική παράμετρος τις πολίτικης και σχεδιασμού τις πολιτείας. Δυστυχώς όμως δεν είναι έτσι τα πράγματα. Υπάρχουν ακόμη διλήμματα ως προς την χρήση του και από μεριάς του κόσμου αλλά και απ την μεριά τις πολιτείας. Το σημαντικότερο δίλημμα απ την πλευρά του κόσμου, που δρα ως βασικό εμπόδιο της καθοδικότερης εξάπλωσης του μέσου, πηγάζει απ την διάχυτη εντύπωση ότι η ποδηλασία είναι εξ ορισμού επικίνδυνη. Η εντύπωση αυτή επιδεινώνεται απ το γεγονός ότι σ' ένα ατύχημα που περιλαμβάνει ένα ποδηλάτη, ο χαμένος πάντα είναι ο ποδηλάτης άσχετα με το αν έφταιγε ή όχι. Η αλήθεια είναι ότι η ποδηλασία, όπως πολλές άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες μπορεί να είναι επικίνδυνη, αλλά ο κίνδυνος αυτός είναι αποτέλεσμα του ανθρώπινου παράγοντα (ποδηλάτη, πεζού ή οδηγού) και όχι της ποδηλασίας αυτής καθ αυτής. Η σωστή εκπαίδευση, η λήψη μέτρων προσωπικής προστασίας, ο σεβασμός του ΚΟΚ και η κοινή λογική απ την μεριά του ποδηλάτη εκμηδενίζουν τους οποίους κίνδυνους. Βέβαια είναι πολύ σημαντικό, αντίστοιχα, η εκπαίδευση και των οδηγών στα δικαιώματα και την προστασία των ποδηλατών. Το θέμα της ποδηλατικής εκπαίδευσης είναι αρκετά

παρεξηγημένο, αφού οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι εφόσον μπορούν να ισορροπήσουν, να κινούνται μπροστά και να στρίβουν δεξιά-αριστερά, ξέρουν και ποδηλασία. Όμως η ποδηλασία, ειδικά μέσα σε πόλεις, είναι εξαιρετικά περίπλοκη και απαιτητική απ την μεριά του ποδηλάτη, πολλές φορές δε, είναι ποιο εύκολη η οδήγηση αυτοκινήτου παρά η ποδηλασία. Είναι επιτακτικό λοιπόν ο ποδηλάτης να είναι σωστά εκπαιδευμένος και καταρτισμένος. Θα μπορούσε η κατάρτιση αυτή να γίνει μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά προσωπική μου θέση είναι ότι η ποδηλατική εκπαίδευση πρέπει να ξεκινάει νωρίτερα από το σπίτι. Η πολιτεία απ την άλλη, ειδικά στο τοπικό επίπεδο, σαν ο ουσιαστικός φορέας σχεδιασμού στέλνει μηνύματα πολλές φορές αντιφατικά. Το βασικό ερώτημα που μπορεί να τεθεί είναι «Πρέπει ο αστικός κυκλοφοριακός σχεδιασμός να συμπεριλαμβάνει τα ποδήλατα;» Ακούγεται λίγο παράλογο ως δίλημμα γιατί η απάντηση «φυσικά και ναι» εμφανίζεται νομοτελειακά, αλλά δυστυχώς η Ελληνική πραγματικότητα συνηγορεί ακριβώς στο αντίθετο: Μόνο μια πόλη στην Ελλάδα έχει κάνει εκ βαθέων ποδηλατικό σχεδιασμό. Όλες οι άλλες προσπάθειες, εάν έγιναν, είναι επιφανειακές, πρόχειρες και για κατανάλωση Ευρωπαϊκών, ως επί το πλείστον, κονδυλίων. Οι λόγοι είναι πολλοί: Έλλειψη πίεσης «από τα κάτω», αδυναμία πρωτοποριακού οράματος απ τις τοπικές αρχές, αντιλήψεις κολλημένες στην χρήση του αυτοκινήτου, περιφρόνηση του ποδηλατικού «κινήματος». Υπάρχουν τέλος οικονομικά συμφέροντα, που μπορεί να μην συμβάλουν πάντα ενεργά στο να εμποδίζουν την πολιτεία να δρα υπέρ των ποδηλάτων, σίγουρα όμως δεν βοηθούν. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσο κοστίζει η αγορά και τα ετήσια έξοδα ενός αυτοκινήτου σε καύσιμα, ανταλλακτικά, επισκευές, ασφάλειες και τέλη κυκλοφορίας και να τα αντιπαραβάλει με αυτά ενός ποδήλατου (τίποτα δηλαδή) ώστε να γίνει αντιληπτό το οικονομικό μέγεθος που τόσο εξάλλου τα τελευταία χρόνια μας απασχολεί! Αρίων Βαραγιάννης, Ποδηλάτης-Μηχανικός

4 Εν Επι Δια

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013

δράση

Παρουσιάση ου βιβλίου της Ιφιγένειας Θεοδώρου σε συνεργασία με τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ και το βιβλιοπωλείο Αφροδίτης Δεληγιάννη. Το βιβλίο παρουσίασε η κ. Λιανοπούλου Ελένη, Διδάκτωρ Αριστοτελείου Παν/μιου Θεσ/νικης πρώην Σχ/κη Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Έβρου.

Τ

Εργαστήρια που συνεχίζονται: ργαστήρι Κόμικς για εφήβους και νέους Σας αρέσουν τα κόμικς ή τα μάνγκα; Ελάτε να μας συναντήσετε κάθε Πέμπτη 6 με 8 το απόγευμα στο χώρο του Μουσείου. Σχεδιασμός και επιμέλεια εργαστηρίων: Νίκος Καμπασελέ ζωγράφος, απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών με μεταπτυχιακές σπουδές στα κόμικς (Master 1 και 2). Εργαστήριο για την εκμάθηση της τεχνικής της δαντέλας με κοπανέλι άν έχετε μεράκι και θέλετε να μάθετε να δημιουργείτε με τα χέρια σας έργα ιδιαίτερης αισθητικής αξίας, ελάτε στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, κάθε Τρίτη και ώρα 17:00-19:00 (επαναληπτικά κάθε Παρασκευή 10:00-12:00). Το εργαστήριο λειτουργεί για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά δωρεάν. Η κ. Κεραμάρη Μαρία διδάσκει την ξεχασμένη τεχνική της δαντέλας με κοπανέλια. Θα σας μάθει τις βασικές τεχνικές και θα σας μυήσει στην ομορφιά της δαντέλας, που έγινε αντικείμενο έρευνας και μελέτης.Η κ. Κεραμάρη παθιασμένη με αυτό το είδος της δαντέλας αλλά και με την μετάγγιση αυτής της γνώσης που κατέχει, δένει με τις κλωστές και τα κοπανέλια της το νήμα αυτής της παραδοσιακής τεχνικής, που κάποτε κατείχαν οι γυναίκες των αστικών κέντρων της Θράκης.Σήμερα στην Κρήτη, την Αίγινα, τη Μήλο, την Αττική, τη Σαλαμίνα, τα Μέγαρα, τη Μυτιλήνη, την Κεφαλονιά, την Ιθάκη, τη Χίο οι λιγοστές πλέκτριες αξιοποιώντας τις εξειδικευμένες τεχνικές του τόπου τους, εξακολουθούν να δημιουργούν με τα χέρια τους αριστουργήματα χρηστικά ή διακοσμητικά, που ομορφαίνουν την καθημερινότητά τους ή τους παρέχουν εισόδημα. Το 1989 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Φίλων Διασώσεως και Διαδόσεως του Κοπανελιού Χριστίνα από τις μαθήτριες της Χριστίνας Κουστουράκη-Κουκουλάρη, και τα μέλη του είναι και μέλη της Παγκόσμιας οργάνωσης OIDFA (Organisation Internationale de la Dentelle au Fuseau et a l Aiguille). Σε χώρες του εξωτερικού, όπως η Τσεχία, Σλοβενία, Μάλτα κ.λπ., η δαντέλα είναι ενταγμένη στην εκπαίδευση.

Ε

Ε

«Τα παιδιά του ζεόλιθου» φυσικός ζεόλιθος, ένα πορώδες πέτρωμα, εντοπίζεται σε υψηλή ποιότητα και σε μεγάλα αποθέματα στο νομό Έβρου και βρίσκει πολυάριθμες και πολύμορφες περιβαλλοντικές, βιομηχανικές, κτηνοτροφικές, γεωργικές και υδατικές εφαρμογές.Η διάλεξη του Δρ. Νίκου Λυγερού στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης έδωσε την ευκαιρία στους προσκόπους να γνωρίσουν τον φυσικό ζεόλιθο μέσα από εφαρμογές και πειράματα.

Ο

5

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013 H ιστορίας της Αλεξανδρούπολης με μία νέα πρωτοποριακή προσέγγιση από το Ε.Μ.Θ. και το Δημοτικό Ωδείο Αλεξανδρούπολης ο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης με την ερευνήτρια και εμπνεύστρια του Αγγέλα Γιαννακίδου ανοίγει το πλούσιο ιστορικό και φωτογραφικό υλικό του στους σπουδαστές του Δημοτικού Ωδείου Αλεξανδρούπολης σε μια καινοτόμο σύμπραξη. Οι σπουδαστές θα έχουν την ευκαιρία μέσα από μοναδικές λεπτομέρειες να κατακτήσουν την ιστορία της πόλης από τη γέννηση της μέχρι σήμερα, να εμπεδώσουν τις επιδράσεις των πολέμων, συμμαχιών, απελευθέρωσης, ανάπτυξης στον κοινωνικό ιστό της περιοχής, να φανταστούν τους ήχους από τη ζωή της πόλης και της ακμής των επαγγελμάτων στις διάφορες αντίστοιχες εποχές και περιόδους έως σήμερα, να ανακαλύψουν τις ζυμώσεις της πολυπολιτισμικότητας του τόπου μας και το ιδίωμα της παραδοσιακής μουσικής. Όλη αυτή τη γνώση και έμπνευση οι σπουδαστές του Ωδείου θα την μεταφέρουν σε προσωπικές μουσικές συνθέσεις ανάλογες με την ηλικία και το ταλέντο τους, κάποιοι για οργανικά σύνολα ή σόλο δημιουργίες, άλλοι για φωνητική ή μελοποιημένη χορωδιακή μουσική. Οι νέοι συνθέτες θα προσπαθήσουν πάντα με την καθοδήγηση της Διευθύντριας και των δασκάλων του Ωδείου να αποτυπώσουν μουσικά τις εικόνες και την αισθητική της πορείας του τόπου μας που κέρδισαν με το εργαλείο της ιστορίας. Η ιδιαίτερη αυτή παραγωγή προετοιμάζεται για την περίοδο των Ελευθερίων της πόλης μας και θα πραγματοποιηθεί τον Μάιο του 2014.

Τ

Αγγελική Γιαννακίδου Ερευνήτρια-Ιδρύτρια του Ε.Μ.Θ.

Γούρι 2014 Χειροποίητο φτιαγμένο από άλπακα και διακοσμημένο με μεταξωτές κλωστές. Σχεδιασμός παραγωγή ΕΜΘ

Μερόπη Κολλάρου Σολίστ Πιάνου Διευθύντρια του Δ.Ω.Α.

ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΒΑΤΙΤΣΗ Κύπρου 5•Αλεξανδρούπολη•Τηλ.: 25510-26721 & 23512

Βοηθώ τον τόπο μου - Στηρίζω ενεργά το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης Ενδιαφέροντα – Προτάσεις – Συμμετοχή Μελών Ονοματεπώνυμο...................................... Διεύθυνση.............................................. Τηλέφωνο ............................................ email............................. Ενδιαφέροντα: ....................................... Πώς θα μπορούσα να συμβάλλω ενεργά (π.χ. Αρχειοθέτηση, εκπαιδευτικά προγράμματα, έντυπο, ξενάγηση κ.α.) .......................... ............................................................ ............................

6

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013

Γνωρίζω τον τόπο μου και την ιστορία του

Μια φιλόδοξη προσπάθεια του Σωματείου Φίλων του Ε.Μ.Θ. Ένα ταξίδι στη Βυζαντινή Πολη με τον Θ. Κούγκουλο

Σ

το δρόμο, Παρασκευή μεσημέρι, για την Ισταμπούλ, την Κωνσταντινούπολη, τη βασιλεύουσα που το 2000 είχε ξεπεράσει τα 14.000.000, μιλήσαμε για την τοπογραφία και το περιβάλλον της Μεγαρικής αποικίας Βυζάντιο. Για τη θαλάσσια λεκάνη της Προποντίδας, τη θάλασσα του Μαρμαρά όπως αποκαλείται γιατί εκεί βρίσκεται η αρχαία Προικόνησος με τα υπέροχα μάρμαρα. Μιλήσαμε γι αυτήν την αγκαλιά της Θρακικής γης όπως λέει η Μαριάννα Κορομηλά, που είναι με το ένα χέρι στο Βόσπορο και το άλλο στον Ελλήσποντο και που μόνο με το Αιγαίο μπορεί να συγκριθεί. Το βράδυ ανηφορίσαμε για την Ιστικλάρ. Κατευθυνθήκαμε στον 5ο οροφο ενός νεοκλασικού, να ακούσουμε μουσική από το περίφημο ταταύλα- κειφί. Η ατμόσφαιρα καταλυτική, στο να δηλώσουν όλοι, ακόμη και οι κινέζοι που λικνίζονταν παράτερα, διαθέσιμοι να αφεθούν στη διασκέδαση. Σάββατο πρωϊ ξεκινήσαμε την περιήγησή μας από το ξενοδοχείο που βρίσκονταν στην περιοχή του Πέραν. Από το λόφο που κορυφώνεται στην πλατεία Ταξίμ, και οι νότιες πλευρές του κατηφορίζουν για την συνοικία του Γαλατά και τον Κεράτιο. Οι ανατολικές του πλευρές οδηγούν στο Βόσπορο, στις αποβάθρες του Καράκιοι και στη γειτονιά του Τοπ Χανέ όπου κατασκευάζονταν τα Οθωμανικά κανόνια. Ξεκινήσαμε την ξενάγηση της Βυζαντινής ΚΠολης από την αντίπερα την απέναντι, ακτή του Κερατίου Κόλπου, τη 14η συνοικία των Βυζαντινών που ονόμαζαν Συκιαί και περιβάλλονταν από τείχη. Εκεί που γύρω στο 500 ο Αναστάσιος έκτισε έναν πανύψηλο πύργο, παρατηρητήριο, που σώζεται μέχρι σήμερα με διάφορες προσθήκες και επισκευές, ο γνωστός πύργος του Γαλατά. Στις Βυζαντινές Συκιές μετά τον 10ο και 11ο αιών άρχισαν να συγκεντρώνονται πολλοί ξένοι κυρίως Γενοβέζοι οι οποίοι ένιωθαν μεγαλύτερη ασφάλεια ζώντας απέναντι από την ακτή καθώς τα αντιλατινικά αισθήματα φούντωναν κάθε τόσο κυρίως μετά το σχίσμα του 1.054. Η παλιά ονομασία αχρηστεύτηκε και από την 13η Ρεγεώνα=διαμέρισμα των Βυζαντινών περνούσε όλη η Γενοβέζικη ναυσιπλοΐα και το εμπόριο την περίοδο της Φραγκοβενετοκρατίας (Απρίλιος του 1204 – Ιούλιος του 1261). Ο Γαλατάς στον οποίο κατοίκισαν και άλλες εθνότητες πέραν των Γενοβέζων, θα παρέμενε μια πλουσιότατη εμπορική παροικία που ακολουθούσε τους δικούς της ρυθμούς αντικρίζοντας τη Βυζαντινή πρωτεύουσα. Η «μεγαλόπρεπη κοινότητα του Πέραν» κατά τον Πορθητή της Βασιλεύουσας έμεινε ανέπαφη. Από τα τέλη του 16ου έγιναν οι πρώτες Πρεσβείες και ο Γαλατάς παρέμεινε ως ένα είδος ελεύθερης πόλης και λιμανιού διατηρώντας το ύφος και τους ρυθμούς του καθώς διασφαλίστηκαν η ζωή, οι εκκλησιαστικές περιουσίες και θρησκευτικές ελευθερίες των κατοίκων του και μετά το 1453. Η ανάμεικτη σύνθεση του πληθυσμού αποτυπώνονταν χωροταξικά στις εθνικές γειτονιές Εβραϊκή Γενοβέζικη Αρμένικη με πολυπληθέστερη την Ελληνική. Η συσπείρωση των Ρωμιών στην περιοχή του Γαλατά πραγματοποιήθηκε πριν την ανέγερση της εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου το 1720 Κατευθυνθήκαμε στο σημαντικότερο μνημείο του Βυζαντίου, τη Μονή της Χώρας αφιερωμένη στον Χριστό τη χώρα των ζώντων και στην Παναγία.- την χώρα του αχωρήτου που είναι κτισμένη στον έκτο λόφο στη θέση της σημερινής συνοικίας

Από την έκθεση της κ. Λεμού στις 11 Σεπτεμβρίου στο Ιωακείμιο Παρθεναγωγείο, με τίτλο «I Am I Between Worlds and Between Shadows», στο πλαίσιο της 13ης Μπιενάλε στην Τουρκία.

Εντιρνέ Καπού. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το χερσαίο Θεοδοσιανό τείχος και πολύ κοντά στο ανάκτορο των Βλαχερνών το κύριο αυτοκρατορικό ανάκτορο των Κομνηνών Αγγέλων. «Χώρα» η «Χωρίον» έλεγαν οι Βυζαντινοί την έξω από τα χερσαία τείχη γη. Υπήρχε παλαιότερος ναός έξω από τα τείχη του Κωνσταντίνου Α'. και όταν ο Θεοδόσιος ο Β έχτισε τα νέα τείχη, η μονή διατήρησε τον παραδοσιακό προσδιορισμό «εν τη Χώρα». Η μονή της Χώρας είναι συνδεδεμένη με την οικογένεια των Κομνηνών – Αλεξίου καθώς ο 3τοκος γιός του Ισαάκιος Κομνηνός την ανοικοδόμησε όταν πήρε τον τίτλο του Σεβαστοκράτορα. Στη Μονή της Χώρας, γνωστή σήμερα ως Καριγιέ Τζαμί που κατά το 16ο αιώνα λειτούργησε ως τζαμί και από το 1958 ως μουσείο, στα ψηφιδωτά της εκφράστηκε η ζύμωση του λογιοτατισμού και του λαϊκού πολιτισμού, αποτυπώνεται η αναγέννηση του Βυζαντίου που διακόπηκε από την κατάκτηση των Οθωμανών. Προχωρήσαμε για τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, που λειτουργεί ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το κόκκινο κάστρο όπως αποκαλείται λόγω της εξωτερικής του όψης, το οποίο ιδρύθηκε μετά την άλωση για την ανασυγκρότηση της διαλυμένης Πατριαρχικής Ακαδημίας, το 1821 έκλεισε για 4 χρόνια και άλλαξε αρκετές τοποθεσίες έως το 1454 Από τότε η Σχολή λειτουργεί συνεχώς παρέχοντας υψηλού επιπέδου μόρφωση σε μαθητές Έλληνες και όχι μόνο. Μέχρι σήμερα στέκει εκεί και δεσπόζει για να μας συγκινεί κάθε φορά που την επισκεπτόμαστε. Δίπλα λίγα μέτρα πιο πέρα η Παναγία η Μουχλιώτισσα κτισμένη στα τέλη του δεκάτου τρίτου αιώνα -το καταφύγιο ψυχής-που έμεινε ανέπαφη και δεν έγινε ποτέ τζαμί . Ο ναός της Μαρίας Παλαιολογίνας, της νόθης θυγατέρας του Μιχαήλ Παλαιολόγου που την πάντρεψαν για διπλωματικούς λόγους, με τον Χάνη Μογγόλο. Η «Δέσποινα των Μογουλίων» μετά τον θάνατο του συζύγου της επέστρεψε και κατοίκησε στην Κωνσταντινούπολη, όπου αγόρασε μεγάλο κτήμα με περιβόλια, αμπελώνες και σπίτια «επί τιμήματι υπερπύρων ευστάθμων τετρακισχιλίων». Μετά την άλωση η εκκλησία δωρίθηκε στον Χριστόδουλο, ο οποίος έλαβε ως ανταμοιβή μάλλον όλη την περιοχή, διότι ήταν ο αρχιτέκτονας του τεμένους του κατακτητή που ανεγέρθη στα ερείπια του ναού των Αγίων Αποστόλων. Στη συνέχεια της περιήγησης κοντά στην Εκκλησία της Πανα-

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013 γίας του Μουχλίου η έκπληξη, το Ιωκείμιο Παρθεναγωγείο το οποίο ιδρύθηκε το 1882 με δωρεά του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Β΄ για να καλύπτονταν οι μορφωτικές ανάγκες των κοριτσιών που κατοικούσαν στις λαϊκές κυρίως συνοικίες της Κωνσταντινούπολης. Διευθυντές στο Παρθεναγωγείο, το οποίο σταμάτησε να λειτουργεί το 1988 λόγω έλλειψης μαθητριών, υπήρξαν σημαίνοντα πρόσωπα της εκπαιδευτικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης. Ο χώρος άνοιξε στο κοινό με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεσης της κ. Λεμού στις 11 Σεπτεμβρίου, με τίτλο «I Am I Between Worlds and Between Shadows», στο πλαίσιο της 13ης Μπιενάλε στην Τουρκία. Οι εγκαταλειμμένοι χώροι ζωντάνεψαν, μέσα από επτά υποβλητικά γλυπτά και την ηχητική εγκατάσταση που περιλάμβανε μαθητικές φωνές, τραγούδια παιδιών και παραμύθια. Ήταν συγκλονιστική εμπειρία. Η μνήμη αυτού του χώρου εγγεγραμμένη στους ξεφτισμένους επάλληλα χρωματισμένους τοίχους, τα χαραγμένα θρανία, στην όλη χωροταξία και το σχολικό εκπαιδευτικό υλικό μιας άλλης εποχής και συνθήκης που παρήγαγε τα κατά καιρούς γυνακεία πρότυπα. Η γλυπτικη εγκατάσταση μια υπόμνηση, διαδρομή από τα μυθικά πρόσωπα της γυναίκας μέχρι την κακοποίηση των γυναικών και το λάβωμα της αξιοπρέπειάς τους έως σήμερα. Μέσα στο πλαίσιο της επανάχρησης των χώρων επισκεφθήκαμε λίγο πιο κάτω από το Ιωακείμιο Παρθεναγωγείο, το μεζεδοπωλείο Αγορά, που ξαναζωντανεύει χάρη στον σκηνοθέτη Χρόνη Πεχλιβανίδη γνωστό από τη σειρά «Ταξιδεύοντας με τη Μάγια» και την πασίγνωστη Κωσταντινοπολίτισα Σούλα Μπόζη. Μας μίλησε μας τράταρε υπέροχες πολίτικες λακέρδες και ρακί και ξεκινήσαμε για το καφέ του Γάλλου ρομαντικού συγγραφέα Pierre Loti, πάνω από τα μνήματα Εγιούπ, που φτάσαμε με το τελεφερίκ. Ο Pierre Loti, επισκεπτόταν συχνά το καφενείο αυτό, το οποίο λάτρεψε από την πρώτη στιγμή που είχε έρθει στην ΚΠολη το 1876. Έγινε γνωστός και από τον έρωτά του για τα "τα πράσινα μάτια" μιας παντρεμένης Τουρκάλας, γυναίκας ενός πλούσιου Τούρκου επιχειρηματία, ιστορία που αναφέρει στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Αζιγιαντέ» μεταφρασμένο και στα Ελληνικά. Από το διάσημο καφενείο μπορείς να έχεις ένα εξαιρετικό μάθημα τοπογραφίας. καθώς στα πόδια σου απλώνεται το Χρυσούν κέρας (Halitc) και απέναντι σου όλο το ιστορικό κομμάτι ανάμεσα: στον Κεράτιο, τη θάλασσα του Μαρμαρά και τα Βυζαντινά χερσαία τείχη. Ο 1ος λόφος η ακρόπολις του αρχαίου Βυζαντίου, η θέση κλειδί επικοινωνίας της Μαύρης θάλασσας με την προποντίδα, το Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Το πιο κατάλληλο σημείο της απάτητης και ανεξερεύνητης έως τότε περιοχής που έκρυβε πολλούς κινδύνους-έλλειψη νερού και χερσαίας άμυνας, καθώς δίπλα ήταν τα εχθρικά Θρακικά φύλλα. Στο σημείο που έκτισαν οι Μεγαρείς σύμφωνα με τους νεώτερους μελετητές το 640 -625π.χ την αποικία τους, τεκμήριο της στρατηγική τους ιδιοφυίας. Αγναντεύεις κατά μήκος του Κεράτιου τη θάλασσα του Μαρμαρά τα Βυζαντινά χερσαία τείχη, τη Βοσπόριο άκρα στη Πούντα, όπου υπήρχε ο βωμός της Αθηνάς Εκβασίας και το ιερό του Πυθίου Απόλλωνα του Αρχηγέτη. Βλέπεις το σταθμό Σιρκεζι, και τις αποβάθρες του λιμανιού Εμίνονου από όπου φεύγουν τα πλοία για την ασιατική πλευρά, προσπαθώντας να φανταστείς την λειτουργία του αρχαίου λιμανιού του Προσφοριανού. Κάπου εκεί πρέπει να ήταν το θέατρο και το στάδιο, ο Ναός του Ποσειδώνα πάνω στον οποίο κτίστηκε 10-11 αιώνες αργότερα η πύλη του Βυζαντινού τείχους. Η Θεμελίωση της Νέας Ρώμης, που 13 αιώνες αργότερα θα ονομαστεί Βυζαντινή, ξεκίνησε μεσούντος του Σκορπιού, το Φθινόπωρο του 324 π.χ. στις 8 Νοέμβρη. Οι γιορτές των εγκαινίων της πόλης άρχισαν μεσούντος του Ταύρου του 330 στις 11Μαίου. Και ενώ μιλούσαμε για όλα αυτά που καθόρισαν τον πλούτο και τη δόξα της Πόλης κατευθυνθήκαμε προς το Ορτάκιο. Μια

7 πολύβουη αγορά με ατέλειωτα φαγάδικα, πραματευτάδες. Άνθρωποι νέοι κυρίως που πηγαινοέρχονται μέσα στο πλαίσιο μιας σύγχρονης νεοτουρκικής αισθητικής. Κυριακή πρωί, φτάσαμε στην καρδιά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην πλατεία της Αγίας Σοφίας με κατεύθυνση το Αρχαιολογικό Μουσείο. Επιλέξαμε το τμήμα με τους Δρόμωνες τη μεγαλύτερη πρόσφατη ανακάλυψη της υποβρύχιας αρχαιολογίας που έγινε στη στεριά. Να δούμε κάτι από τα 32 βυζαντινά πλοία του 1000 μ.Χ. που ήρθαν στο φως στο λεγόμενο «Λιμάνι του Θεοδοσίου». Το βέβαιο είναι ότι κάθε φορά που βρίσκομαι στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πόλης δεν μπορώ να αποφύγω την συναισθηματική φόρτιση παρ όλη την εξαιρετική επιστημονική ξενάγηση του Θ. Κούγκουλου που οδηγεί σε μια ψύχραιμη ματιά. Στη συνέχεια του δρόμου μας το Μουσείο ψηφιδωτών το κοσμικό Βυζάντιο η ομορφιά της ζωής αποκαλυπτική στα αριστοτεχνικά ψηφιδωτά των ανακτόρων. Και μετά στο Καντιλάρ Παζαρί, δίπλα στο Υδραγωγείο, στο σύγχρονο περιθώριο της Πόλης που αξιοποιείται τουριστικά μέσα από την νέα αντίληψη και διαχείριση της πολιτικής Ερντογάν. Τσαντόρ και άσπρα καπέλα στα κεφάλια των γενιοφόρων ανδρών, εξαιρετικά φαγάδικα, αριάνια σερβιρισμένα στις χάλκινες κούπες του Γκαζιαντέπ, χαλβάδες με παγωτό και μπακάλικα που σε παραπέμπουν στις αραβικές αγορές συνθέτουν την εικόνα μιας άλλης ζωής που ακροβατεί μεταξύ θρησκευτικής παράδοσης και εκσυγχρονισμού. Σε λίγο κατηφορίσαμε για τα Ψαμαθιά που οφείλει την ονομασία της στη συσσωρευμένη ψάμμο στην παραλία από τους νότιους ανέμους. Μια περιοχή «κατά το πλείστον ελληνική» στην οποία κατοικούσαν επίσης Αρμένιοι και μουσουλμάνοι κατά μήκος των τειχών. Εδώ στεγάστηκε το Αρμενικό Πατριαρχείο μέχρι το 1640, οπότε και μεταφέρθηκε στη γειτονική συνοικία του Κουμ Καπί Κοντοσκάλι Μετά την Άλωση, στο πλαίσιο της Οθωμανικής εποικιστικής πολιτικής στην περιοχή εγκαταστάθηκαν επίσης χριστιανοί τουρκόφωνοι από την Καππαδοκία και τη Λυκαονία (επαρχίες Καισάρειας και Ικονίου), οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό συσπειρώθηκαν γύρω από την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης και η συνοικία επονομαζόταν Καραμανία. Στα Ψαμαθιά υπήρχαν 5 ορθόδοξες εκκλησίες και ισάριθμες ενορίες: του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, του Αγίου Μηνά, του Αγίου Νικολάου, της Αναλήψεως και του Αγίου Γεωργίου του Κυπαρισσά. Κάθε ενορία είχε τα σχολεία και τους συλλόγους τις θεσμοθετημένες αδελφότητες γεγονός ενδεικτικό της ευρωστίας και της πρωτοπορίας της εδώ ορθόδοξης κοινότητας. Αντικρύσαμε τα ερείπια των τεράστιων εκκλησιών εκτός από τον ναό του Αγίου Γεωργίου ο οποίος είναι συντηρημένος και περιφραγμένος με συρματόπλεγμα και δεν έχει κανείς τη δυνατότητα να μπει χωρίς την άδεια του Πατριαρχείου Στην ταραγμένη δεκαετία του 1970 λόγω του Κυπριακού προβλήματος η δημογραφική αποψίλωση της Ελληνικής κοινότητας ήταν πλέον εμφανής Το Δεκέμβριο του 1975 οι ενορίες αριθμούσαν γύρω στις 62 Εμείς συναντήσαμε τα 5 από τους 20 εναπομείναντες ηληκιωμένους. Από τα Ψαμαθιά που περνούσε η βυζαντινή Μέση οδός και στα νεώτερα χρόνια είχε «ειδυλλιακούς κήπους» και «χλοερά περιβόλια», αποτελώντας «ευχάριστον αντίθεσιν προς τα λοιπά άθλια μέρη της πτωχής Κωνσταντινουπόλεως». Δεν έμεινε τίποτε εξαιτίας της άναρχης δόμησης παρά μόνον τα μικρομάγαζα και οι ψαροταβέρνες. Ξεκινήσαμε το ταξίδι με τη Δόξα του Βυζαντίου – τη Μονή της Χώρας και τελειώσαμε με τη θλίψη της Πόλης Ψαμαθιά το γενέθλιο τόπο της μητέρας του Καβάφη. Ήταν εξαιρετικό γιατί είδαμε μια άλλη Κωσταντινούπολη έξω από τουριστικούς προορισμούς, χάρις στον συνεργάτη του ΕΜΘ Θ. Κούγκουλο του οποίου η ευρυμάθεια δίνει άλλη οπτική και διάσταση στις εικόνες και τη ζωή της πρωτεύουσας Πόλης για 1593 χρόνια. Αγγελική Γιαννακίδου

8

Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 10, Δεκέμβριος 2013

Δευτέρα, 23 Δεκεμβρίου 2013 - 21:00 «Χριστός γεννάται σα νιο φεγγάρι» Οι μελωδίες, οι ρυθμοί και ο λόγος των παραδοσιακών χριστουγεννιάτικων τραγουδιών της Θράκης, της Ικαρίας, της Κρήτης, του Πόντου αποδομούνται και φτιάχνονται ξανά από την αρχή από τις φωνές και την δημιουργική σκέψη των παιδιών σε μια συναυλία που φωτίζει την ανάγκη της μουσικής πρακτικής και την ομορφιά των εθίμων.

Ερμηνεία: Ensemble Catrame e Piuma. Συμμετέχουν οι σπουδαστές του Ωδείου Φαέθων. Διδασκαλία - Επιμέλεια συναυλίας: Άννα Παπαγιαννάκη - Διβανή, ιστορικός μουσικολόγος - vocal performer

Από το πωλητήριο του Μουσείου bazaar 21-22-23 Δεκεμβρίου 2013 Πρωτότυπα δώρα θρακικής έμπνευσης και δημιουργίας για τους αγαπημένους σας από το πωλητήριο του Μουσείου.

Θα ακολουθήσει θεματική βραδιά απο τις 21.0023.30, με δωρεάν είσοδο, θα προβληθούν ντοκιμαντέρ, παρουσιάσεις & ομιλίες πάνω στην μουσική, κουλτούρα, πολιτισμό της Βραζιλίας και caipirinha Trials, fix it yourself.

Κοπή Βασιλόπιτας των Φίλων ΕΜΘ 10-1-2014 Το κόψιμο της Βασιλόπιτας με ένα ποτήρι κρασί, ευχές και μουσική από το συγκρότημα «Χίλια χρόνια».