Aandrijven en Besturen 8/9 (2016)

Page 1

eenentwintigste jaargang | augustus/september 2016 | nummer 8/9

powered by

Vijf trends in lineaire techniek

INTEGRALE KWALITEIT IN DRIE LETTERS NSK zet veel in beweging - bijvoorbeeld in de Machine tool industrie. Als een van de toonaangevende fabrikanten van rollagers en lineaire systemen, combineert NSK een honderd jaar oud succesverhaal met de claim van een integrale kwaliteit.

www.nskeurope.nl

terecht zijn gekomen, komen wel eens thuis met verhalen dat zij hun leven te danken hebben aan Flipper c.s. ... En voor het laatste stukje meestal toch wat menselijke hulp. Maar toch.

Hoe tekent een dolďŹ jn de aardbol? Niet – want een dolďŹ jn kan niet tekenen. Zeg ik nu. Niet dat ik ooit dacht dat de beestjes het wel konden. Maar er is een tijd geweest dat ik niet meteen met dit antwoord op de proppen zou zijn gekomen. Ooit zag ik een plaatje met als bijschrift – en dit is natuurlijk niet exact want het is een tijdje terug – ‘Zo tekent een dolďŹ jn de wereld’. Ik zag vooral zee. Heel veel zee.

U ziet het lijk natuurlijk al drijven: “Dit gaat over de vluchtelingencrisis. Dat betweterige linkse journalistentuig ook altijd.â€? Had gekund. Maar ik ben natuurlijk geen journalist. Het gaat mij natuurlijk wel om die verschillende wereldbeelden. Ik zit daar ook voor ons vakgebied wel een beetje mee. En daar is het al mee gezegd. We hebben ĂŠĂŠn World of Technology & Science, maar wel een World of Motion & Drives, World of Automation, World of Electronics en World of Laboratory.

Volgens het bijschrift had Flipper nog gelijk ook. Als je ergens in de Stille Oceaan boven een pietepeuterig kleine eilandengroep hangt – ook dat zie ik een dolďŹ jn niet doen – ziet het aangezicht van de wereld eruit als een grote watermassa. Met dus die kleine eilandjes in het midden. Ik geloof dat het plaatje in een oude Kleine Bosatlas staat. Ik zal het nog eens uitzoeken. Ik denk niet dat het de bedoeling was om te laten zien dat iedereen zo zijn eigen kijk op de wereld heeft. Maar het zou daar wel een passende illustratie van zijn.

Eentje zou toch beter zijn – voor het wederzijds begrip? En nee - ik ben niet naĂŻef. Ik weet ook wel dat er dwarse dolďŹ jnen bestaan die zeggen: “Bekijk het maar. Ik ga de boel niet redden.â€? En Flipper? De laatste – het waren er eigenlijk zeven – is in 1997 overleden.

Iedereen heeft natuurlijk ook wel eens verhalen gehoord over het sociale karakter van dolďŹ jnen. Zo schijnen ze er alles aan te doen om hun soortgenoten in moeilijkheden te helpen. En dat niet alleen. Ook mensen in nood die om de een of andere reden, schipbreuk meestal, in de oceaan

ROBIN ZANDER | HOOFDREDACTEUR R.ZANDER@MYBUSINESSMEDIA.NL

Energie-efficiĂŤntie is onze tweede naam! Kom naar onze lezing over energie-opslag met vliegwiel

! $&"

#& # # ! % #

# ! % # !& !

)$ ! # ! #

% #! " ! #

# % !

" % ) # # )& !# & #

$ # ! #( E % F

% !# ! !" ' ".7;8:; ".7;8:; 5<1.:2; 9.@ A7*62,; # 8<8:; ! 7-=;<:2B5. =<86*<2;.:270 *55=// *=.: .*: 8<8: .0. *7-:23/<.,172.4 :.>272 .-.:5*7- C<.: A-:*=52,; *7/8;; 2346*7 5.4<:8<.,172.4 =:*76*<2, .7.5=@ *<87 7-=;<:2.; 5.,<:8 +2 56* 58+*= .7.5=@

5;<8 *7-:23<.,172.4 5<:.@ 8<287 6.:;87 7-=;<:2*5 =<86*<287 7027..:270 "92:2< =,17.: .7.5=@ >.7.6.7<.71*5 *:-.7+.:0 :*485 8?.: =*52<A :87.6*7 :87.6*7 :87.6*7 C-.5 .564. .9,868<287 20=; 778 8<287 :2>. "A;<.6; **:+.=:; .55.: ..<<.,172.4 *99 .7.5=@ 27*4 ,<=*<8: "A;<.6;

#.,178580A #.,178580A 2<;=+2;12 5.,<:2, =:89. =::.5.4<:8724 ( =;27.;;6.-2* ( =;27.;;6.-2* " :*7,. ",1*55 !2<<*5 !8<.:8 855*7- !" 86987.7<; "206* 87<:85 #.5. !*-28 #=:,4 %*7 !8823 5.,<:872,; & .7.5=@ &.2-6C55.: .7.5=@

0<EXVLQHVVPHGLD EY 3RVWEXV $% 'HYHQWHU 8 +, 6,83((5 ZZZ P\EXVLQHVVPHGLD QO 7HOHIRRQQXPPHU 3RVWEXV $% 'HYHQWHU

!6)05 '(5+,8 :

H PDLO U ]DQGHU#P\EXVLQHVVPHGLD QO 69= 6: :

H PDLO M SRW#P\EXVLQHVVPHGLD QO

# % & $& $ # %

39),:/ (4-,89 : H PDLO H ODPIHUV#P\EXVLQHVVPHGLD QO 5 6ZDUW VU 05:,85(:065(3 DFFRXQWPDQDJHU :

H PDLO U VZDUW#P\EXVLQHVVPHGLD QO 6- ;,82667 )055,5+0,59: )DWPD =H\WXQ $QQHW .UHLMNHV RUGHUV HQJLQHHULQJ#P\EXVLQHVVPHGLD QO +;,8:,5:0,73((:905.,5 <68+,5 XLWJHYRHUG RYHUHHQNRPVWLJ GH ¶5HJHOHQ YRRU KHW DGYHUWHQWLHZH]HQ ·

&RORUVFDQ 'HQ +DDJ 'UXNNHULM 5RHORIV (QVFKHGH

# ! # #

# ! " ! !

9RRU YUDJHQ RYHU DERQQHPHQWHQ EH]RUJLQJ HQ RI DGUHV ZLM]LJLQJHQ NXQW X 05:,85(:065(3 *65:(*:9 NODQWHQVHUYLFH#DDQGULMYHQHQEHVWXUHQ QO 0<EXVLQHVVPHGLD EY () 3RVWEXV !6::,8+(4 -DDUDERQQHPHQW 1HGHUODQG ½ -DDUDERQQHPHQW %XLWHQODQG ½

3ULM]HQ ]LMQ H[FO %7: HQ ½ DGPLQLVWUDWLHNRVWHQ H[FOXVLHI %7:

eenentwintigste jaargang | augustus/septem

-DDUDERQQHPHQW JHOGW WRW ZHGHURS]HJJLQJ %HsLQGLJLQJ YDQ KHW DERQQHPHQW NDQ XLWVOXLWHQG VFKULIWHOLMN JHVFKLHGHQ XLWHUOLMN GULH PDDQGHQ YRRU KHW HLQGH YDQ GH DERQQHPHQWVSHULRGH QDGLHQ YLQGW DXWRPDWLVFK YHUOHQJLQJ 73((:9

% !

2YHUQDPH YDQ DUWLNHOHQ WHNHQLQJHQ HQ IRWR·V XLW DE LV VOHFKWV PRJHOLMN QD VFKULIWHOLMNH WRHVWHPPLQJ YDQ GH XLW .,;,8

powered by

*HW LQ 0XOWL7RXFK 6,*0$7(.V QLHXZH (77 ),+0,505.97(5,3,5 ;668 .,(;(5*,,8+, :(2,5 4,: 6730*/:,5+ ),+801-936.6

Vijf trends in lineaire techniek

ber 2016 | nummer 8/9

0<EXVLQHVVPHGLD ¶+HW DXWHXUVUHFKW RS GH LQKRXG YDQ GLW WLMGVFKULIW ZRUGW XLWGUXNNHOLMN YRRUEHKRXGHQ· ""

"0.4( 65:863 % '<639,<,. ( )

(8,5+8,*/:

#,3 RIÀ FH#VLJPDFRQWURO HX ZZZ VLJPDFRQWURO HX

0<EXVLQHVVPHGLD EY OHJW XZ JHJHYHQV YDVW YRRU GH XLWYRH ULQJ YDQ GH DERQQHPHQWV RYHUHHQNRPVW 8Z JHJHYHQV NXQ QHQ GRRU 0<EXVLQHVVPHGLD EY RI ]RUJYXOGLJ JHVHOHFWHHUGH GHUGHQ ZRUGHQ JHEUXLNW RP X WH LQIRUPHUHQ RYHU UHOHYDQWH SURGXFWHQ HQ GLHQVWHQ ,QGLHQ X KLHU EH]ZDDU WHJHQ KHHIW NXQW X GLW PHOGHQ DDQ 0<EXVLQHVVPHGLD EY W D Y $IGHOLQJ 5HODWLHEHKHHU SRVWEXV $% 'HYHQWHU

!

Murrelektronik

NEDERLAND

jaar

O

ELEKTRONICA IN DE SCHAKELKAST

INTERFACE

AANSLUITTECHNIEK

I/O SYSTEMEN

DE BASIS VOOR UW SUCCES Innovatieve oplossingen van Murrelektronik

ÃŽ Murrelektronik | WOTS 2016 | HAL 11 stand B018

www.murrelektronik.nl

! ! " # ! !

ACHTER ELKE SNELLE LEVERING...

...STAAT EEN LEVERANCIER WAAR U OP KUNT REKENEN #N OGGT FCP LCCT KU 45 nU YGTGNFU OGGUV VQQPIGXGPFG NGXGTCPEKGT XCP QPFGT CPFGTG GNGMVTQPKUEJG EQORQPGPVGP QPFGTJQWFUIGTGGF UEJCR GP RTQFWEVGP XQQT RTQEGUCWVQOCVKUGTKPI 45 DGITKLRV FCV XGTVTCIKPI XCP WY YGTM\CCOJGFGP IGGP QRVKG KU &CCTQO JGGHV 45 MYCNKVGKVURTQFWEVGP KP XQQTTCCF &G RTQFWEVGP FKG W XCPFCCI DGUVGNV YQTFGP FG XQNIGPFG YGTMFCI IGNGXGTF <Q DGPV W CNVKLF XGT\GMGTF XCP GGP UPGNNG NGXGTKPI

benl.rs-online.com

Samenwerking Festo en RS Components

RS Components (RS), het handelsmerk van Electrocomponents, heeft sinds de zomer Festo’s pneumatiekproducten in het assortiment. In eerste instantie worden ongeveer duizend producten aangeboden, maar dit moet snel worden uitgebreid. De samenwerking heeft nu betrekking op Europa en Zuid-Afrika. Wel hebben de partijen een principeovereenkomst afgesloten om dit in een later stadium uit te breiden. Dit zal worden ondersteund door diverse verkoop- en marketingactiviteiten op internationaal en lokaal niveau. <

ACE StoĂ&#x;dämpfer GmbH uit het Duitse Langenfeld maakte net voor de zomer bekend dat het met ingang van 30 juni van dit jaar deel uitmaakt van de Stabilus Group. Stabilus produceert gasveren en hydraulische dempers voor onder andere de automobielindustrie. Ook is het bedrijf fabrikant van elektromechanische aandrijvingen (Powerise). Behalve ACE heeft het bedrijf, met het hoofdkantoor in Koblenz, ook twee andere onderdelen van SKF overgenomen: Hahn Gasfedern en Fabreeka/Tech Products. De beursgenoteerde onderneming wil met de acquisitie haar positie als wereldwijd aanbieder van ‘motion control‘- en dempingsoplossingen verder uitbreiden. In het boekjaar 2015 had Stabilus wereldwijd rond de 4400 medewerkers in dienst. De omzet bedroeg in het boekjaar 2015 ongeveer 611 miljoen euro. <

> nl.rs-online.com

> www.ace-ace.de

> www.festo.nl

> www.stabilus.com

Links Gian Paolo Arosio, senior vice president voor Europa bij Festo en rechts Kevin Shield, ‘head of Category A&C’ bij Electrocomponents.

Nieuwe divisie Camozzi op WoTS Camozzi introduceert dit jaar een nieuwe divisie: C_Electrics. Camozzi Benelux zal het assortiment voor het eerst presenteren op de komende World Of Technology & Science (stand 11C037). Het C_Electrics-assortiment bestaat uit lineaire assen (Serie 5E), elektromechanische cilinders met kogelomloopspil (Serie 6E), borstelloze motoren (Serie MTB), stappenmotoren (Serie MTS) en drivers in de versies DRWS en DRWB, voor de gecontroleerde aansturing van motorbewegingen. De lineaire assen uit de Serie 5E zijn leverbaar in drie maten: 50, 65 en 80.

Voor de assen zijn accessoires beschikbaar, die aansluiting van de motor op vier punten mogelijk maken. Dit maakt de Serie 5E bij uitstek geschikt voor toepassingen in de assemblage- en verpakkingssector. Bij de Serie 6E-cilinders zijn verkrijgbaar in de groottes 32, 40, 50 en 63. De afmetingen zijn gebaseerd op de ISO 15552-standaard. Speciale interface kits zorgen dat de motor zowel in lijn als parallel kan worden verbonden en een magneet in de cilinders maakt toepassing van externe magnetische naderingsscha-

kelaars mogelijk. De Serie MTS stappenmotoren zijn er in de maten Nema 23 en 24 en de Series MTB synchrone AC-borstelloze motoren zijn leverbaar met een vermogen van 100, 400 en 750 W. Iedere motorversie kan verbonden worden met de QSet-conďŹ guratiesoftware. < > www.camozzi.nl

SEW-Eurodrive BV werkt aan de uitbreiding van de assemblagefaciliteiten in Rotterdam. Het bedrijf merkt een toenemende behoefte aan korte levertijden, ook op het gebied van de motorreductoren met grotere vermogens. SEW-Eurodrive

wil op de huidige locatie extra assemblagemogelijkheden voor de grote 7-serie motorreductoren. Het doel is ook voor deze modellen tot een levertijd van drie werkdagen of minder te komen. Met de uitbreiding is een investering gemoeid van â‚Ź 500.000 voor onderdelen, gereedschappen, hijsmiddelen en werkplekken. Een nieuwe spuit- en drooginstallatie maakt verfsystemen, bijvoorbeeld OS2 (stralen en drie lagen), in drie werkdagen mogelijk. Het bedrijf verwacht de eerste spoed-aandrijvingen nog vóór het einde van dit kalenderjaar te kunnen leveren. <

> nl.sew-eurodrive.com

Murrelektronik verhuist naar Breda De Nederlandse vestiging Murrelektronik is vanaf 1 september te vinden in Breda: Gert van Dam, Sales manager Benelux: “Ons motto ‘Stay connected’ bevat een volledige bedrijfsďŹ losoďŹ e: Murrelektronik specialiseert zich in het creĂŤren van duurzame verbindingen. Dat doen we niet alleen vanuit technisch oogpunt, maar ook wat betreft de hechte relatie met onze klanten. Om onze groeiende klantenkring perfect van dienst te kunnen zijn, hebben we meer ruimte nodig. Die hebben we gevonden in Breda.â€? Dat het nieuwe kantoor aan de Takkebijsters 3 (4817 BL) meer vierkante meters biedt, is niet het

enige pluspunt: het is ook moderner waardoor het beter voldoet aan de eisen van deze tijd.

6FKDHIĂ HU Schaefer Nederland BV en Spit Elektromechanica BV gaan samenwerken bij de service aan roterende apparatuur zoals elektromotoren, tandwielkasten en pompen. Het doel is om uiteindelijk op een kwalitatief zeer hoog niveau te kunnen voorspellen wanneer en waarom apparatuur in de praktijk faalt. Schaefer richt zich op de levering van lagers en conditiebewakingssystemen. Spit start een service om die gebruikers langere onderhoudsintervallen, gegevensgebaseerd voorspellend onderhoud en verminderde bedrijfskosten beloofd. Spit krijgt toegang tot het data-platform van Schaefer in de cloud en kan daar data-analyses uitvoeren. Schaefer proďŹ teert van de data die Spit inbrengt om hun cloudoplossing te verbeteren. < > www.schaefer.nl > www.spit.nl

<

Van links naar rechts: Jan Heuvelman - sales manager Schaefer NL, Mark Ent - , managing director Spit en Armin Kempkes – vice president Services Industrial & MRO Sectors Europe Schaefer.

> www.murrelektronik.nl

! !

van

tot wireless

Standnr. WOTS 10.A002

Tweede editie IE Motoren Event Omdat boodschappen nu eenmaal aan kracht winnen als je ze herhaalt, organiseert AB op 20 september de tweede editie van het IE Motoren Event. Dit keer in De Fabrique in Utrecht. Dus laten we de cijfers alvast maar eens herhalen: het vaderlandse industriĂŤle elektriciteitsverbruik wordt voor bijna 70% bepaald door met elektromotor aangedreven systemen. Geschat wordt dat daar met moderne efďŹ ciĂŤnte elektrische aandrijfsystemen 20 tot 30% van af te snoepen valt. Wie weet dat de elektriciteitskosten meer dan 90% van de levensduurkosten uitmaken, zou de kassa al moeten horen rinkelen.

Omdat boodschappen nu eenmaal aan kracht winnen als je ze herhaalt, organiseert AB op 20 september de tweede editie van het IE Motoren Event. Dit keer in De Fabrique in Utrecht. Dus laten we de cijfers alvast maar eens herhalen: het vaderlandse industriĂŤle elektriciteitsverbruik wordt voor bijna 70% bepaald door met elektromotor aangedreven systemen. Geschat wordt dat daar met moderne efďŹ ciĂŤnte elektrische aandrijfsystemen 20 tot 30% van af te snoepen valt. Wie weet dat de elektriciteitskosten meer dan 90% van de levensduurkosten uitmaken, zou de kassa al moeten horen rinkelen. ‘Zou’ zeggen we er maar bij. Want van het enorme potentieel is nog maar een fractie gerealiseerd - wereldwijd en ook in Nederland. Niet zo vreemd dat er

daarom regelgeving is, die eisen stelt aan het rendement van laagspanningselektromotoren. De rendementseisen zijn vastgelegd in de norm IEC 60034-301:2014, die vier verschillende rendementsklassen hanteert: IE1 voor motoren met het laagste rendement t/m IE4 voor motoren met een hoog rendement. IE1-motoren mogen al sinds 16 juli 2011 niet meer in Europa op de markt worden gebracht. Sinds het begin van 2015 moeten nieuwe elektromotoren in rendementsklasse IE3 vallen; IE2 is alleen nog toegestaan in combinatie met een frequentieregelaar. Stelt die nu nog rendementseisen aan inductiemotoren met een vermogen van 7,5 kW tot 375 kW. Maar op 1 januari 2017 treedt de volgende fase van EU MEPS in werking, die inhoudt dat de ondergrens wordt verlaagd tot een vermogen van 0,75 kW. Dat de verordening zich richt op motoren met een vermogen van 0,75 tot 375 kW is niet toevallig. Ze maken nog geen 10% uit van het wereldwijd geĂŻnstalleerde aantal motoren, maar zijn wel verantwoordelijk voor twee derde van het elektriciteitsverbruik van die elektromotoren.

Langs de velden

Foto: Bauer Gear Motor

In 2012 hebben verschillende partijen hun handtekening gezet onder de Green Deal EfďŹ ciĂŤnte Elektrische Aandrijfsystemen. Het programma heeft de nodige succesvolle industriĂŤle applicaties weten te verwezenlijken. OfďŹ cieel is dit Green Deal-initiatief eind vorig jaar beĂŤindigd. Zijn we er dan nu? Welke mogelijkheden zijn er, wie kan daar een rol in vervullen, welke kansen biedt dit industrie en toelevering? Maarten van Werkhoven, adviseur energie en duurzaamheid en betrokken bij het Kennisnetwerk EfďŹ ciĂŤnte Elektrische Aandrijfsystemen en het IEA EMSA-programma, neemt u mee langs de verschillende velden.

Foto: Control Techniques & Leroy-Somer.

Extended Product Approach

Sponsoren

Energiebesparing gaat uiteraard verder dan de elektromotor alleen. Kijk naar de complete aandrijfketen. Aan de Universiteit Gent doet onder andere door Kurt Stockman dat. Sinds 2013 is hij professor aan de Universiteit Gent in het vakgebied van de elektromechanische aandrijfsystemen. Maar al sinds 2007 doet hij onderzoek naar de energie-efficiëntie van aandrijfsystemen. In zijn plenaire lezing gaat Stockman in op recente ontwikkelingen op energetisch vlak van typische aandrijfcomponenten, maar geeft hij ook inzicht in het rendement van transmissies (reductiekasten en riemoverbrengingen). Vervolgens staat hij stil bij het streven naar een Extended Product Approach en hoe de regelgeving geleidelijk evolueert om dit mogelijk te maken. Aan de hand van een aantal case studies wordt getoond welk besparingspotentieel door een slimme componentkeuze bij een nieuwe aandrijflijn of bij een retrofit onder handbereik ligt.

Het IE Motoren Event wordt ook dit jaar weer ondersteund door verschillende sponsoren die zich in de breedste zin van het woord met energiebesparing en IE-motoren bezighouden: ABI, ATB Motors, Bauer Gear Motor, Control Techniques/Leroy-Somer, Danfoss, Eaton, Elma, Frakol, Helmke, Lapp Benelux, WEG en Weidmüller. Alle bedrijven zijn vertegenwoordigd op de ´IE/markt´ en negen leveren ook dit jaar weer een kennisbijdrage in het parallelprogramma.

Vragen Een van de belangrijkste vragen die vorig jaar tijdens de eerste editie van het IE Motoren Event werd gesteld: “Maar hoe zit het met de controle en handhaving?” In Nederland is de controle en handhaving van de Ecodesign-verordeningen deel van het takenpakket van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) – onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Carl Huijbrechts, senior-inspecteur en voorzitter van de vakgroep elektronica en verpakkingen bij de ILT, is een van de keynote-sprekers op 20 september aanstaande en kan alle vragen rondom controle en handhaving beantwoorden. Zijn expertise spitst zich onder andere toe op de Europese Richtlijnen betreffende Ecodesign, RoHS en verpakkingen en op internationale samenwerking.

Frequentieregelingen Met frequentieregelingen kan veel sneller en veel meer energie worden bespaard dan in eerste instantie wordt gedacht. Uiteraard is de energie-efficiency van individuele elektrische componenten ook heel belangrijk. Door het simpel regelen van het toerental kan de maximale besparing worden behaald door het slim aan elkaar koppelen en regelen van de verschillende componenten zoals pomp, AC/PM-motor en natuurlijk de frequentieregelaar zelf. Dit ook in het kader van de nieuwste normen op gebied van ‘energy efficiency’ voor complete PDS-oplossingen (Power Drive System).

Pompaandrijving Continue productieprocessen vragen om betrouwbare en energie-efficiënte aandrijfsystemen die de klok rond rendabel blijven. Maar de verschillende technologieën zijn niet altijd zinvol voor elke toepassing en leveren niet het noodzakelijke rendement op. Hoe het wel moet laat Bauer Gear Motor zien bij de wijziging van een pompaandrijving van asynchrone technologie naar synchrone permanentmagneettechnologie (PMSM). Het rendement van de aandrijving is hiermee 20% gestegen. De nieuwe motor is bovendien twee bouwgroottes kleiner. Andere voorbeelden laten zien >

hoe met het gebruik van moderne technologie – ook bij intermitterend bedrijf en onder deellast – een verhoging van de efďŹ ciency kan worden bereikt met een korte terugverdientijd.

Vliegwiel Het opslaan van energie is een ‘hot item’ in de automobielindustrie en scheepvaart maar ook binnen kraantoepassingen. Formule1-wagens rijden in het rond met ERS (Energy Recovery System) om remenergie op te slaan en in te zetten om acceleratie te versnellen. Voor hoogdynamische opslag wordt vaak een keuze gemaakt voor supercondensatoren die zeer snel energie kunnen opslaan en afgeven. Een eenvoudige wijze van kinetische energieopslag is een vliegwielconstructie waarin relatief veel energie kan worden opgeslagen. Meer over deze praktijk case van Control Techniques/Leroy-Somer op pagina 16.

Investeren en (energie) besparen Motor defect. Dan bestel je toch gewoon een nieuwe! Dat is je eerste gedachte, maar waar moet je op letten? Nu en straks? Mag je nog een IE2-motor toepassen, of moet dit een IE3-versie zijn? Wat kunnen we besparen met de nieuwe aandrijvingen? Voldoet de elektrische aandrijving aan de juiste efďŹ ciĂŤntie-klasse? Wat kunnen we eigenlijk aan toekomstige wetgeving verwachten? Behalve vragen zijn er gelukkig ook oplossingen en Danfoss zet ze op een rijtje. Oplossingen die niet alleen helpen bij het terugdringen van het energieverbruik, maar in veel gevallen ook de bedrijfskosten drastisch verminderen. Investeringen die zichzelf binnen korte tijd terugverdienen en die ook in de toekomst veel onkosten te besparen.

IE-motoren beveiligen Fabrikanten van elektromotoren introduceren producten met veel hogere energie-efďŹ ciĂŤntieniveaus. Het is belangrijk om er bij stil te staan dat dit een impact heeft op het ontwerp van deze motoren en de daarvoor gebruikte beveiligingsvoorzieningen. Eaton heeft zijn contactoren en motorbeveiligingscomponenten aangepast zodat deze geschikt zijn voor energiezuinige (IE3) motoren. Zij gaan in op de selectie van de beveiligingscomponenten in toepassingen met IE3-motoren (zie ook pagina 20). Voor toepassingen met IE2 motoren waarbij een frequentieregelaar te veel functionaliteiten biedt is de variabele ‘speed starter’ ontwikkeld.

EfficiĂŤnte bekabeling Kabels zijn belangrijke energietransporteurs in de aandrijfketen stelt Lapp Benelux. De toenemende automatiseringsgraad, 24/7 productie en hoogdynamische toepassingen versterken de noodzaak om de juiste componenten, in casu kabels, te selecteren. Het belangrijkste aspect: het opstellen van objectieve criteria die de basis vormen voor de beslissingsboom. Op basis van elektrische, fysische, mechanische en

normatieve eigenschappen wordt de keuze bepaald. De juiste kabel selecteren is ĂŠĂŠn ding, kabels verbinden en aansluiten is weer iets anders. Om het risico op minderwaardige verbindingen volledig uit te sluiten kun je vooraf geassembleerde motor-, feedback- en communicatiekabels gebruiken (zie ook pagina 34). Ook op het gebied van logistiek en aankoop is dit kostenbesparend.

Netkwaliteit en rendement Netkwaliteit en energie-efďŹ ciency zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een slechte netkwaliteit geeft een slechter rendement en verhoogde verliezen in trafo’s, motoren en kabels. Behalve deze extra “jouleâ€?-verliezen loopt ook de energierekening op. De huidige laagspanningsnetwerken in de industrie worden steeds meer belast met niet-lineaire belastingen. De belastingen zorgen voor netvervuiling doordat ze hogere harmonischen in het net introduceren. De harmonische vervuiling verstoort de werking van elektromotoren en introduceert extra verliezen, waardoor het rendement negatief wordt beĂŻnvloed. Frakol geeft een beeld van de invloed en problemen die een slechte netkwaliteit veroorzaken in relatie tot de energie-efďŹ ciency van onder andere IE3-motoren. Aan de hand van enkele cases worden mogelijke oplossingen besproken om de netkwaliteit en de energie-efďŹ ciency te verbeteren door optimale cosinus-phi-verbetering en passieve en actieve ďŹ lters in het laagspanningsnetwerk.

Na de IE3-motor Bent u al bezig met de volgende stap? Het inzetten van een hoogrendement-motor alleen is nog maar een klein deel van de besparingsmogelijkheden van eindgebruikers. Voor machinebouwers is het inzetten van een hoogrendement-motor alleen niet meer onderscheidend ten opzichte van de (internationale) concurrentie. WEG en EN motoren Nijmegen zijn al meer dan 30 jaar partners op het gebied van slimme aandrijvingen. Zij laten zien welke nieuwe techniek na de IE3-motoren beschikbaar is. Welke mogelijkheden zijn er? En is het zinvol om te investeren in nieuwe, innovatieve oplossingen voor uw (misschien niet zo) alledaagse toepassingen?

Decentralisatie Bij besturingen is de stap richting decentralisatie al lang geleden gezet. Het decentraliseren van verdeelinrichtingen voor motoren volgt. Denk hierbij aan transportsystemen, de automobielindustrie en voedings-en verpakkingslijnen. Aan de hand van voorbeelden wordt tijdens de lezing van WeidmĂźller ingegaan op de vraag hoe de decentralisatie van de energievoorziening van de motoren en andere energiegebruikers kan worden opgezet. <

www.aandrijvenenbesturen.nl/iemotoren

• COS PHI VERBETERING • ENERGIE MANAGEMENT • PASSIEVE FILTERS • ACTIEVE FILTERS • POWER QUALITY ANALYSERS • NETMETINGEN vlgs EN50160 • IE3 MOTOREN • FREQUENTIE OMVORMERS • SERVICE & ONDERHOUD

k ook Bezoe amics x Dyn e p A ker het t spre ar me n i zijn m e s , over Velde r e ie t pedit Edwin ale ex r t u e ien energ ctica. Antar r a a n

APEX DYNAMICS ZOEKT DRONE PILOOT! LEVERANCIER VAN SPELINGSARME REDUCTOREN WOTS LOCATIE: HAL 11, STAND 008 WWW.APEXDYNA.NL +31 (0)492 509 995

Bedrijfsprofielen

ABi bv

A.Hofmanweg 60, 2031 BL HAARLEM tel: (023) 531 92 92, fax: (023) 532 65 99 web: www.abi.nl e-mail: info@abi.nl Leverancier van automatiserings- en systeemoplossingen in aandrijvingen, motion control en robotics. Specialismen: RVS motoren en RVS reductoren (eigen fabrikaat ABI), speciaal aandrijvingen, motorreductoren, motion control (servo-, stap- en draaistroommotoren), robotbesturingen, ABIflexx delta robots, motoren met geĂŻntegreerde intelligentie, lineair aandrijvingen, regelaars, planeetvertragingen en cycloĂŻde vertragingen. Berekening, selectie en inbedrijfname zijn vanzelfsprekende diensten. Onze afdeling engineering ondersteunt klanten met mechatronische oplossingen.

ATB Motors BV

Tasveld 14, 8271 RW IJSSELMUIDEN tel: (038) 443 21 10, fax: (038) 443 21 11 web: www.atb-motors.nl e-mail: sales@atb-motors.nl ATB (opgericht 1919) is een toonaangevende fabrikant van innovatieve elektrische aandrijfsystemen. Vanuit 11 productielocaties wereldwijd produceren wij o.a.; elektromotoren, generatoren, en (frequentie-)regelaars van enkele Watts tot 50MW voor vele toepassingen. Bekende merken binnen de ATB Groep zijn; ATB, Brook Crompton, Schorch en Laurence Scott. Een team van technische specialisten staat voor u klaar voor de (maat) oplossing van uw aandrijving. “ATB, Technology in Motion�.

Bauer Gear Motor GmbH

Eberhard-Bauer-Strasse 37, 73734 ESSLINGEN am Neckar (Dld) tel: + 49 711 3518-0, fax: + 49 711 3518-381 web: www.bauergears.com e-mail: info@bauergears.com Innovatie sinds 1927 Op basis van ons modulaire motorreductor programma biedt Bauer applicatie-specifieke oplossingen voor vele industrieĂŤn. Ons doel is om onze klanten te voorzien van op maat gemaakte producten. We besteden er aandacht aan dat een motorreductor oplossing over de gehele levenscyclus blijvend bijzonder winstgevend is. Omdat laag energieverbruik een bijzonder belang in de toekomst heeft en om tevens lage levenscycluskosten te bereiken zijn onze motorreductoren reeds nu al voorzien van de zeer efficiĂŤnte permanentmagneetmotoren.

Danfoss Drives

Vareseweg 105, 3047 AT ROTTERDAM tel: (010) 249 20 50, fax: (010) 249 20 41 web: www.drives.danfoss.nl e-mail: vltsales@danfoss.nl Als we Danfoss Drives in ĂŠĂŠn woord moeten samenvatten, is dit woord ‘passie’. Danfoss Drives is uniek doordat het bedrijf 100% gefocust is op het ontwikkelen, produceren en leveren van de VLTÂŽ en VACONÂŽ frequentieregelaars. Onze portfolio bestaat uit hoogwaardige, toepassingsgerichte producten die procesprestaties maximaliseren, de meeste energie besparen en emissies minimaliseren. Daarnaast maken onze medewerkers voor u het verschil!

Eaton Industries (Netherlands) B.V.

Ambacht 6, 5301 KW ZALTBOMMEL tel: (0418) 570 200 web: www.eaton.nl/electrical e-mail: electricalnl@eaton.com Eaton’s Electrical Sector is een wereldleider met expertise in energiedistributie en -beveiliging, energiekwaliteit, besturing en automatisering, energiemonitoring en management. Met onze wereldwijde productseries waaronder MoellerŽ, PowerwareŽ en HolecŽ is Eaton in staat klantgerichte oplossingen te bieden die voorzien in de behoeften van datacenters, industriÍle ondernemingen, instellingen, overheid, nutsbedrijven, commerciÍle bedrijven, particuliere sector, IT-bedrijven en markten voor missiekritische toepassingen en OEM

Elma BV

Sterrenbergweg 50, 3769 BT Soesterberg Postbus 65, 3769 ZH Soesterberg Tel: (0346) 35 60 60 web: www.elmabv.nl e-mail: elma@elmabv.nl Elma is een system integrator, gespecialiseerd in elektrische aandrijf- en besturingstechniek. De toegevoegde waarde van Elma wordt geboden door de unieke combinatie van de 4 business units: Projects voor de uitvoering van “turn key� oplossingen, Sales voor de levering van besturingscomponenten, Vortex voor het wikkelen, balanceren en reviseren van motoren en generatoren en Motors voor de levering van elektromotoren.

Bedrijfsprofielen

Emerson Industrial Automation Control Techniques Leroy-Somer

Kubus 155, 3364 DG SLIEDRECHT tel: (0184) 42 05 55, fax: (0184) 42 07 21 web: www.emersonindustrial.nl e-mail: info.nl@emersonindustrial.com Als onderdeel van Emerson produceren Control Techniques en Leroy-Somer frequentieregelaars, (servo)motoren, motorreductoren en generatoren voor veeleisende toepassingen. Emerson biedt oplossingen voor belangrijke industriesectoren, waaronder de machinebouw, procesindustrie, marine & offshore, kranen en duurzame energievoorziening. Het Automation Centre in Sliedrecht heeft onder andere een eigen systeem engineering, systeem assemblage en software ontwikkeling, uitgebreide helpdesk, 24/7/365 bereikbaarheid met een klantgericht kwaliteit- en veiligheidsproces volgens ISO 9001-2008/VCA**.

Frakol Power Quality B.V

FraKol David Ricardostraat 13-1, 7559 SH HENGELO tel: (074) 707 81 21, fax (074) 201 10 99 web: http://www.frakol.nl e-mail: info@frakol.nl Frakol Power Quality levert hoogwaardige oplossingen voor de verbetering van de Power Quality en Energie Efficiency in laagspanningsnetwerken binnen bedrijven. Wij leveren cosinus phi verbeteringsinstallaties, Energie Management Systemen, Actieve en Passieve Netfilters, IE3 Motoren en Frequentie Omvormers. Frakol Power Quality is een kennis en service organisatie die naast de product leveringen ook netmetingen, analyses, inbedrijfstellingen, inspecties en het onderhoud uitvoert.

Helmke BV

Aalbosweg 24, 8171 MA VAASSEN Tel: (0578) 578578, fax: (0578) 578585 web: www.helmke.nl e-mail: info@helmke.nl Helmke BV is leverancier en producent van aandrijftechniek van losse componenten tot complete turn-key projecten. Voornamelijk draaistroommotoren laag, midden en hoogspanning t/m 60 MW, ook ATEX. Daarnaast frequentieregelaars en start/aanloop apparatuur. 4 Proefvelden waarvan de grootste tot 6 MW vollast kan testen. Helmke is Authorised Value Provider van ABB en Solution Partner van SIEMENS. Snelle reactie tijd, flexibel en onafhankelijk.

Lapp Benelux B.V.

WEG Benelux S.A.

Hanzepoort 23c, 7575 DB OLDENZAAL tel: (0541) 57 10 80, fax: (0541) 57 10 90 web: www.weg.net/nl e-mail: info-nl@weg.net WEG is een van de grootste mondiale spelers op het gebied van elektrotechnische, energiezuinige oplossingen. We maken laag- en hoogspanningsmotoren, frequentieomvormers, softstarters, generatoren en transformatoren die wereldwijd worden ingezet. Dankzij onze slimme oplossingen, ons wereldwijde netwerk en onze toegewijde lokale teams die altijd met u meedenken zorgen we ervoor dat u altijd de juiste energiezuinige oplossing vindt als machinebouwer of als eindgebruiker.

Weidmüller Benelux

Van Dijklaan 16, 5581 WG WAALRE tel: (040) 228 50 00, fax: (040) 228 50 10 web: www.lappbenelux.com e-mail: sales.lappbenelux@lappgroup.com

Franciscusweg 221, 1216 SE HILVERSUM tel: (035) 626 12 61 web: www.weidmuller.nl e-mail: verkoop@weidmuller.nl

Lapp produceert flexibele kabels, aansluit- en stuurstroomkabels, kabelaccessoires en datacommunicatiekabels. Oprichter Oskar Lapp introduceerde in 1957 de eerste industriële flexibele stuurstroomkabel met kleurcodering voor de hoogste eisen onder het merk ÖLFLEX®. Lapp heeft een uitgebreid assortiment van flexibele kabels en draden voor de meest uiteenlopende toepassingen. Onze kabels, wartels, connectoren en toebehoren worden het meest ingezet in de elektrische en telecommunicatieengineering, meet-, test- en controlesystemen en machinebouw.

Weidmüller – Partner in Industrial Connectivity Als ervaren experts ondersteunen wij onze klanten en partners over de gehele wereld met producten, oplossingen en services in een industriële omgeving van energie, signalen en gegevens. Wij zijn in uw branches en markten thuis en kennen de technologische uitdagingen van morgen. Gezamenlijk definiëren wij de norm in de Industrial Connectivity. Weidmüller beschikt over productielocaties, verkoopmaatschappijen en vertegenwoordigingen in meer dan 80 landen.

Het (vlieg)wiel opnieuw uitgevonden Voor hijskranen die vanaf pontons opereren is het vaak onmogelijk om de regeneratieve energie die vrij komt bij het vieren van de last elders te gebruiken in het boordnet van de pontoninstallatie. En energieopslagsystemen zijn eenvoudig om toe te passen. Maar je hoeft niet altijd het (vlieg)wiel opnieuw uit te vinden om tot interessante energiebesparingen te komen.

TEUN VAN DER HEIDEN, ACCOUNTMANAGER, CONTROL TECHNIQUES/ LEROY-SOMER

Ook bij havenkranen wordt steeds meer aandacht besteed aan de efďŹ ciency van de totale aandrijftechnische installatie. Vooral bij kranen die worden gevoed door een dieselgeneratorset is het energieverbruik direct merkbaar via de hoeveelheid brandstof die per maand wordt verbruikt. Bij havenkranen die direct op een walvoeding staan, en restenergie die vrij komt bij het dalen van de last in het net kan worden teruggevoerd, kunnen de totale energiekosten met slimme kWh-meters inzichtelijk worden gemaakt. Regeneratieve energie terugvoeren in het boordnet van een ponton voor gebruik door andere verbruikers is vaak onmogelijk. Veelal wordt dan een ballast- of remweerstand toegepast die het surplus aan energie omzet in warmte.

Vliegwiel Om regeneratieve energie op te slaan zijn in de afgelopen jaren veel hybride systemen ontwikkeld die in met name automobieltoepassingen zijn terug te vinden. Denk bijvoorbeeld aan het opslaan van energie in accu’s of supercondensatoren, die in staat zijn respectievelijk een grote hoeveelheid energie in een lange tijd of minder energie in een korte tijd op te slaan. Maar die systemen zijn niet eenvoudig toe te passen en moeten worden voorzien van een eigen managementsysteem om het laad- en ontlaadgedrag te kunnen regelen. Als robuuste oplossing kan ook worden besloten tot het bufferen van energie in een vliegwielconstructie. Hierbij zorgt een roterende massa voor de opslag en afgifte van de kinetische energie in een relatief korte tijd en met hoge energiewaarde. Zeker voor kraaninstallaties met een relatief groot vermogen is deze oplossing uitermate geschikt om de totale efďŹ ciency te verhogen.

Praktijkvoorbeeld In het praktijkvoorbeeld dat op 20 september op het IE Motoren Event ‘Energiemanagement in de aandrijfketen’ verder zal worden uitgediept, worden twee motoren van elk 500 kW voor het hijsen toegepast, voor het zwenken is vier maal 75 kW en voor het toppen vier maal 55 kW beschikbaar. Voor het vliegwiel wordt de reservemotor aan boord van het ponton gebruikt met een vermogen van 500 kW. Om te kunnen reageren op een situatie waarbij sprake is van een overschot of een tekort aan energie voor het aandrijven van de kraan, wordt de vermogensinformatie vanuit het kraansysteem gebruikt. Door een juiste sommatie van de vermogens van alle kraanonderdelen zoals hijsen, grijpen, zwenken en toppen is het mogelijk een berekening uit te voeren om te bepalen wat de energierichting zal zijn van het vliegwiel. De berekening vindt plaats in de optiemodules die in de regelaars zijn geplaatst. Dit zijn extra processoren die de rekentaken kunnen uitvoeren, zonder de snelheid van het aandrijftechnische deel te beĂŻnvloeden. De modules kunnen in optie-slots worden geplaatst, zodat ze direct toegang hebben tot alle parameters voor bijvoorbeeld de weergaven van snelheid, koppel, vermogen en tussenkringspanning. Tevens zijn alle optiemodules van alle kraanbewegingen met elkaar verbonden middels een ProďŹ bus-veldbussysteem waarover alle data wordt gecommuniceerd. In de regelaar die het vliegwiel bestuurt draait een applicatieprogramma voor het volledig autonoom aansturen van het vliegwiel. Dit applicatieprogramma is geheel opgebouwd in een IEC 61131-softwareopzet zodat de software ook in soortgelijke installaties kan worden hergebruikt. Een voorwaarde is wel dat alle regelaars door een DC-busconstructie met elkaar verbonden zijn, zodat er energie-uitwisseling kan plaatsvinden tussen alle aandrijvingen in de kraaninstallatie. Aan de hand van de berekening van het gevraagde vermogen van de kraan zal het vliegwiel de opdracht krijgen om op of af

te toeren. Ook het niveau van de tussenkringspanning is een leidraad voor de beslissing om een toerentalopdracht naar het vliegwiel uit te voeren.

Toerental Voor alle duidelijkheid; het is mogelijk energie op te slaan door het toerental van het vliegwiel tot een bepaalde waarde te verhogen en energie af te staan door de roterende massa sneller af te toeren dan de natuurlijk uitloop. Om zeker te zijn van voldoende energieopslag wordt een berekening gemaakt om de juiste massatraagheid van het wiel te bepalen en het juiste toerenbereik van de set te selecteren. Om een constant vermogen af te kunnen geven bevindt het toerenbereik van het vliegwiel zich boven het nominaal toerental van de motor in het constant vermogensgebied van de drive/motor-combinatie. Uiteraard dient het maximale toerental van de motor en de uitgebalanceerde vliegconstructie in acht te worden genomen om de veiligheid van een dergelijke set te waarborgen. Als extra veiligheden wordt een dergelijke set voorzien van lagerbewaking en trillingsmeting om een veilige werking van het systeem te waarborgen.

Dynamisch gedrag In de praktijk blijkt dat een dergelijk systeem een energiebufferwerking heeft. Hierdoor krijgt de aanspraak op de dieselgeneratorset een geheel afwijkend dynamisch karakter. Dit is met name te zien aan het achterwege blijven van de zwarte rookpluimen die voorheen tijdens het bedrijf van de kraan te zien waren. Met name bij het grijpen en hijsen van de last werd de dieselregulateur op de proef gesteld om snel het vermogen te leveren bij het agressief bedienen van de joystick in de kraancabine. Door de inzet van het vliegwiel is het mogelijk om de energie op zeer korte termijn ter beschikking te krijgen en in te zetten voor de kraaninstallatie. Hierdoor wordt de aanspraak op het dieselvermogen afgevlakt en geoptimaliseerd. Dit is een besparing boven op het feit dat bij een juiste dimensionering van het vliegwiel alle regeneratieve energie bij het dalen van de last kan worden opgeslagen. Een extra mogelijkheid om een dergelijke installatie in te zetten, is de mogelijkheid om extra energie op te slaan in het vliegwiel in de periode waarbij de kraan in ‘idle mode’ staat. Hierdoor is het mogelijk om het

• • • •

Robuuste energieopslag Verlaging brandstofgebruik Onboard energy management Gebruikmaking standaard componenten tot uniek concept

vermogen in de tijd te verdelen over de kraan en het vliegwiel. Uiteraard gaat er een studie aan vooraf om de juiste conďŹ guratie te kunnen selecteren.

Standaard In het praktijkvoorbeeld dat tijdens de presentatie op het IE Motoren Event wordt behandeld is bewezen dat met een brandstofbesparing van ongeveer 15% de vliegwielinstallatie zich op den duur terug zal verdienen. Door het zeer eenvoudige karakter van de opstelling is onderhoud van een dergelijke set relatief laag. Is de hoeveelheid energie richting vliegwiel te hoog of wordt het maximum toerental van de set bereikt, dan zet in dat sporadische geval een remchopper de restenergie om in warmte die met ventilatoren wordt afgevoerd. Zo is extra veiligheid en redundantie in het kraansysteem ingebouwd. Ook de ervaring van de klant met een dergelijk systeem is dat een zeer betrouwbare en robuuste energiebuffer kan worden gebouwd door gebruik te maken van standaard frequentieregelaars met applicatiemodule aan boord, een standaard IEC-draaistroommotor en een forse cilindrische roterende massa met een ruime diameter. < 20 september gaat Teun van der Heiden op het IE Motoren Event ‘Energiemanagement in de aandrijfketen’ dieper in op deze moderne vliegwielapplicatie. www.emersonindustrial.nl

Your Cable. Your Assembly. Your Solution. Start your designs with the connectivity experts. From cable or custom servo assemblies right up to complex drag chain applications. Lapp is with you every step of the way.

lappbenelux.com/oelflexconnect

LINEAIRE ACTUATOREN DE ELEKTRISCHE OPL • • • • • • •

Betrouwbaar Specifiek Kosten efficiënt Gemakkelijk te installere Geen onderhoud Gemakkelijke controle Milieuvriendelijk: geen vloeistoffen geen lekkage en laag verbruik • Accu gevoede opties beschikbaar

AK TECHLINE levert elektrische lineaire tuator-oplossingen ontworpen voor ustriële applicaties. Wij richten ons op wbare en precieze weging om aan uw en specificaties te kunnen voldoen. Zelfs wanneer uw plicatie in de meest e omstandigheden nt te functioneren.

OT HT T 15.000 C A KR IEFST RL ON MAA NEWT

we focus on

INNOVATIVE SOLUTIONS AANDRIJFTECHNIEK

BESTURINGSTECHNIEK

VERBINDINGSTECHNIEK

BEZO EK O NS O P GRONEMAN.NL Amarilstraat 11, 7554 TV HENGELO (O) Info@groneman.nl

Open your eyes to the impressive energy saving W22 range of electric motors from WEG. These motors exceed the demands of current and forthcoming energy efďŹ cient legislation. So you can reduce your carbon footprint, cut your energy bills, improve your productivity and sleep more easily. Transforming energy into solutions. www.weg.net

Wake up to new possibilities in energy efďŹ ciency.

Motorbeveiliging met meerwaarde Motoren zijn de kern van een groot aantal toepassingen. Motorbeveiliging is dus cruciaal om ervoor te zorgen dat een machine, een systeem en zijn bijhorende productieprocessen betrouwbaar en vlot verlopen. Motorbeveiligingsschakelaars kunnen tegenwoordig echter veel meer. Door uitvoerige informatie over de status van een motor te verstrekken, leveren ze een belangrijke bijdrage aan een betere systeembeschikbaarheid.

HERIBERT EINWAG, PRODUCT MANAGER SMARTWIRE-DT, EATON

De veiligheid en levensduur van een motor zijn voor een groot deel afhankelijk van de wijze waarop deze wordt beschermd. Tegenwoordig ligt de beveiligingsbehoefte voor de hand om motoren, bijhorende machines en systemen tegen schade te beschermen. Ze helpen ook om mensen, die betrokken zijn bij het bedienen van apparatuur, te beschermen tegen letsel dat verband houdt met geblokkeerde starters, overbelastingen, kortsluitingen of storingen in de fasegeleiders in driefasige stroomvoorzieningen. Behalve beveiliging willen gebruikers steeds vaker extra functionaliteit. Zo is het bijvoorbeeld nuttig om de stroombelastingstatus te kennen waardoor gebruikers preventieve maatregelen kunnen nemen als de motorbelasting snel toeneemt – voordat de motorbeveiligingsschakelaar plotseling uitschakelt en het systeem tot stilstand komt. Uitvoerige diagnostische informatie over het uitschakelen van de motorbeveiligingsschakelaar kan ook helpen in het probleemoplossingsproces. In staat zijn om het stroomverbruik van individuele motoren te volgen en eventuele wijzigingen te documenteren is bijgevolg uitermate praktisch in deze tijden van energie-efďŹ ciĂŤntie.

registreren en doorgeven. In hedendaagse motorbeveiligingssystemen zien we over het algemeen twee belangrijke technologieĂŤn: de klassieke elektromechanische motorbeveiligingsschakelaar met aanpasbare nominale stroom, die uitschakelt in geval van overbelasting of kortsluiting, en elektronische motorbeveiligingsschakelaars, die gebruikmaken van ProďŹ bus- of Modbus-veldbussystemen om de geregistreerde gegevens door te geven aan bedieningsorganen op hoger niveau. De complexe motorbeheersystemen zijn veel duurder dan een elektromechanische motorbeveiligingsschakelaar. Ze vereisen meer installatieruimte en voorzien over het algemeen niet-noodzakelijke functies. Veldbussystemen zijn ook nog relatief zeldzaam op apparaatniveau, hoewel er veel belangstelling is voor het potentieel van verbeterde, preventieve motorbeveiligingssystemen.

Motorbeveiliging Dit alles implementeren vereist een intelligente motorbeveiliging die relevante gegevens kan

De elektronische motorbeveiligingschakelaar PKE levert een verbeterde motorbeveiliging tegen lagere kosten dan een complex motormanagementsysteem.

SmartWire-DT vervangt ingewikkelde besturingsbedrading en een decentraal I/O-niveau is niet meer nodig.

De PKE – beschikbaar als standalone motorbeveiligingsschakelaar of als volledige motorstartercombinatie voor maximaal 15 kW – dekt een motorstroombereik van 0,3 tot 65 A af.

Motorstroom en overbelasting Een alternatieve oplossing is de motorbeveiligingsschakelaar PKE van Eaton met een elektronische overbelastingsbeveiliging. Het systeem beschikt over de functies die van een compacte ‘state of the art’ motorbeveiliging worden geëist. Dat is niet alleen maar basisbeveiliging. Het systeem registreert ook relevante informatie voor een uitvoerige evaluatie van de motorstatus. Het design is identiek aan dat van een traditionele elektromechanische motorbeveiligingsschakelaar, waardoor de installatie eenvoudig is zonder een negatieve invloed op de ontwikkeling van een project. Dankzij zijn geïntegreerde elektronische trigger kan de PKE relevante informatie registreren, waaronder gegevens over motorstroom, overbelasting en andere diagnostische gegevens, alvorens deze te registreren in de eindtoepassing voor verdere verwerking.

Beschikbaarheid Bij motoren met stabiele stroomvereisten is elke stroomschommeling gemakkelijk te registreren. Toenemende waarden kunnen wijzen op slijtage en een stroomvermindering naar een pomp kan erop wijzen dat deze droogliep. Al deze gegevens kunnen worden gebruikt voor voorspelbaar onderhoud. De mogelijkheid om overbelastingen te registreren als analoge waarde is cruciaal voor de operationele veiligheid. De cijfers helpen operatoren om de belasting in een motor te evalueren en te analyseren en kan het personeel, in het geval van een op handen zijnde uitschakeling, hierdoor gepaste maatregelen nemen om te voorkomen dat de stroomonderbreker uitschakelt zodat er geen storing ontstaat in de aandrijving. Onder afwijkende klimatologische omstandigheden kan de controle van de belastingstatus in een aandrijving die een transportband voedt ook

worden verbeterd om een onopzettelijke uitschakeling van het motorbeveiligingssysteem te voorkomen. In een dergelijk scenario speelt de PKE een belangrijke rol in het garanderen van een veilige werking en een verhoogde beschikbaarheid. Indien uitgeschakeld geeft de PKE uitvoerige informatie over de oorzaak van de fout en biedt hij bescherming. Hier verstrekken traditionele motorbeveiligingsschakelaars alleen informatie over het feit of de uitschakeling voortvloeide uit een overbelasting of uit een kortsluiting en brengen ze een foutbericht over aan de PLC via de traditionele besturingsbedrading. Ter vergelijking, een elektronische motorbeveiligingsschakelaar geeft ook informatie over de mogelijke fasestoring die de uitschakeling heeft veroorzaakt. Doorgegeven waarden zijn ook de thermische instelling en de CLASS-instelling (5-20) van de PKE. Deze gegevens vereenvoudigen het controleren van de parametrisering van het apparaat en hierdoor kan de operator verkeerde instellingen of onbetrouwbare wijzigingen tijdens operaties detecteren. Als gevolg hiervan kan een vroegtijdige uitschakeling of overbelasting van de aangesloten motor worden vermeden.

IE3-compatibel Als het gaat over het selecteren van motorbeveiligingscomponenten in overeenstemming met ErP-richtlijnen (Energy-related Products) zijn PKE-stroomonderbrekers geschikt voor de beveiliging van motoren tot energie-efficiëntieklasse IE3. Schakelapparatuur moet worden gecontroleerd om ervoor te zorgen dat ze geschikt is voor IE3-motoren, aangezien deze worden onderworpen aan veel grotere aanloopstromen. Gelukkig biedt Eaton die compatibiliteit met zijn motorbeveiligingen PKE en PKZ en heeft het deze geoptimaliseerd om te voldoen aan de gewijzigde >

#% # ! "%"#$% #% # Het stekkerbare intelligente bedradings- en communicatiesysteem SmartWire-DT maakt van de multifunctionele elektronische motorstarter (EMS) een communicatievaardig schakelapparaat dat gegevens kan verzamelen zoals motorstroom, overbelasting en nuttige diagnostische gegevens. Vervolgens kan de informatie worden verstrekt aan een toepassing voor verdere verwerking. Ze kan via gateways worden doorgegeven aan alle gemeenschappelijke veldbussen. De gedistribueerde intelligentie biedt de gebruiker verschillende voordelen. Een kritieke motorbelastingstatus wordt in een vroeg stadium aangegeven. Dreigt uitschakeling dan kan de operator vooraf actie ondernemen om uitschakelen en de bijhorende actuatorstoring te voorkomen. Het vergemakkelijkt eveneens de transparantie van de gegevens, de diagnose en het onderhoud omdat de EMS in geval van uitschakeling informatie verstrekt over de oorzaak van de storing – bijvoorbeeld fasestoring. Kenmerken De EMS combineert vier kenmerken: directe motorstart, omgekeerde motorstart, motorbeveiliging en veilige uitschakeling conform de vereisten van Categorie 3 (EN 13849-1). Door het totale aantal componenten te beperken en gebruik te maken van gereedschapsloze, insteekbare technologie, kunnen de bedradingskosten tot 60 procent lager uitvallen dan bij conventionele schakelapparatuur, het aantal vereiste hardwareonderdelen zelfs tot 70 procent. Twee modellen Dankzij het grote stroombereik – 0,18 tot 6,5 A (AC-53a) en 9 A (AC-51) – van de overbelastingsbeveiliging zijn slechts twee modellen vereist. Dit vereenvoudigt selectie en vermindert de voorraad reserveonderdelen. De geïntegreerde hybride circuits functioneren vrijwel zonder slijtage (30 miljoen bedrijfscyclussen). Met een breedte van 30 mm bespaart het toestel ook op kostbare ruimte in de besturingskast vergeleken met de conventionele 45 mm-modellen. Belangrijke toepassingsgebieden voor de EMS, die een output levert tussen 0,06 en 3 kW, zijn onder andere transportbandsystemen voor machinale verwerking en logistieke- en verpakkingsapparatuur. Download de nieuwe whitepaper over intelligente bedradings- en communicatieoplossingen op www.eaton.eu/en/iw/mac.

vereisten (meer informatie op www.eaton.nl/IE3). Van allebei is aangetoond dat ze IE2- en IE3-motoren op een betrouwbare en veilige manier beveiligen. Samen met de DILM-contactoren hebben gebruikers nu toegang tot motorstartercombinaties tot 375 kW die ‘IE3-ready’zijn.

SmartWire-DT Dankzij de intelligente bedradings- en communicatietechnologie SmartWire-DT van Eaton kan de motorbeveiligingsschakelaar PKE in een oogwenk een communicatievaardig schakelapparaat worden. Dit maakt het plannen, ontwerpen, bedraden, testen en in bedrijf stellen van elektrische systemen veel sneller dan conventionele bedrading. Daarnaast vergemakkelijkt intelligente bedrading het verbinden van regel- en signaalapparatuur, magneetschakelaars, motorbeveiligingsschakelaars, softstarters, frequentieregelaars en kan ze deze tegelijkertijd omvormen tot communicatievaardige automatiseringsonderdelen. De gegevens die worden geregistreerd door de &

schakelapparatuur kunnen ook worden doorgegeven aan conventionele industriĂŤle veldbussen door gebruik te maken van gateways. Gateways zijn beschikbaar voor ProďŹ bus, CANopen, ProďŹ net, Modbus-TCP, Ethernet-IP, Powerlink en Ethercat. De gatewayarchitectuur betekent dat gebruikers bij de koppeling met verschillende besturingen alleen de gateway moeten wijzigen. Voor de rest zijn er geen verdere wijzigingen vereist in de randapparatuur. De combinatie SmartWire-DT en PKE helpt ook om onderhoudsschema’s te optimaliseren en kan, in geval van een fout, de reparatietijden verkorten door verbeterde diagnostische gegevens te verstrekken; als bijkomend voordeel zijn het ontwerp en de werking hetzelfde als de motorbeveiligingsschakelaar PKZ. Dankzij de intelligente motorbeveiliging van de PKE kunnen machine- en systeembouwers nu eenvoudigere, kostenefďŹ ciĂŤntere en compactere oplossingen creĂŤren. > > www.eaton.nl

& &

Wetenswaardigheden over Frequentieomvormers Vraag uw exemplaar op bij: Danfoss Drives sylvia.heije@danfoss.nl www.drives.danfoss.nl Tel: 010 – 249 2050

In het boek Wetenswaardigheden over Frequentieomvormers staat alles wat u wilt weten over het toepassen van een frequentieomvormer, de diverse motortechnologieĂŤn, EMC en harmonischen.

onderhoudskosten verlagen en stilstand beperken planetaire- en conventionele aandrijving, hydrauliek en lieren

shipping-technicslogistics (stl) kalkar, duitsland 27-28 september 2016 stand: 148

Investeer direct in de juiste aandrijving Wanneer u een Brevini aandrijfsysteem koopt, dan krijgt u ook technische support en jarenlange kennis op het gebied van engineering aangeboden. Wij zorgen voor een volledige oplossing op maat. Of het nu gaat om planetaire, conventionele, hydraulische aandrijfsystemen of lieren.

Brevini Benelux / benelux@brevini.com / +31 172 42 80 80 / www.brevini.nl

! "

Zuiniger met aandrijftechniek Geen zichzelf respecterende beurs zonder seminar- en evenementenprogramma. Zo ook World of Technology & Science. Wat te denken van bijvoorbeeld – het was mij de sportzomer wel – een dopingseminar? ‘Vertaald’ naar AB zou je nog kunnen zeggen dat het gaat om er zoveel mogelijk uit te halen met zo weinig mogelijk inspanning. Binnen de aandrijftechniek vraagt het vaak iets meer inspanning. In elk geval om energetisch er alles uit te halen wat er in zit. Maar dan heb je meestal ook wel wat. En dat is winst die ze je echt nooit niet kunnen afpakken. Van 4 t/m 7 oktober is het tijd voor de tweede editie van World of Technology & Science die in 2014 als opvolger van de verschillende beurzen van FEDA, FHI en Jaarbeurs haar première beleefde. Locatie is ook dit jaar weer de Jaarbeurs in Utrecht en het evenement valt ook dit jaar weer uiteen in de vier ‘werelden’: World of Laboratory, World of Electronics, World of Automation en World of Motion. Van de vier richt World of Motion en Drives in hal 10 en hal 11 zich het duidelijkst op aandrijven en besturen. Voor die doelgroep heeft de organisatie uit een veel groter seminarprogramma een selectie gemaakt, rondom thema’s zoals - en het zal u niet verbazenIndustrie 4.0/Smart Industry, robotica en ‘cyber security’ op respectievelijk 6, 5 en 4 oktober. Als afronding van het seminargeheel en om alles uit de

wetenschappelijke en technologische hoek dat u tot u heeft genomen in een grotere context te plaatsen, heeft op vrijdagochtend 7 oktober het seminar ‘Disrupties in technologie en maatschappij’ plaats.

Energiebesparing Maar er is natuurlijk meer. En dat weet u omdat u zojuist de bijdragen in deze editie over AB’s komende IE Motoren Event op 20 september in De Fabrique heeft gelezen. In de duidelijke gevallen is er geen overdonderende hoeveelheid statistieken nodig. De Industrie is een grootgebruiker van energie en binnen de industrie wordt de hoofdmoot van de elektriciteit gebruikt voor elektromotoren. Het is een volkomen helder punt. De optimalisatie van motorsystemen en een goede toepassing van andere aandrijf biedt een gemiddeld industrieel bedrijf een enorme potentie aan besparing van de kosten voor de energie. Duidelijke doelstellingen in duurzaamheid, ďŹ nanciĂŤn en concurrentiekracht worden daarmee bereikt. Het is een inkoppertje, maar in de praktijk is er nog heel veel terrein te winnen door onduidelijke obstakels.

Vreemd De tegenstelling is vreemd: de kansen zijn duidelijk en de obstakels niet. Diverse experts zien vertragingen door lastige economische tijden met een onjuist momentum om te investeren of het verschil tussen de belangen van de inkoper en de energieverantwoordelijke binnen een bedrijf. Kortom geld wordt als een obstakel gezien. Tevens wordt er geschermd met onduidelijkheid van normen, richtlijnen, wetgeving en de handhaving. Misschien wordt de complexiteit van technologie aangehaald, maar dat lijkt niet het probleem. #

!!! # #

Biertje? Meestal zijn er voorbeelden nodig om aan te geven dat het niet zo moeilijk is. Tijdens de World of Technology & Science verzorgen zes sprekers op woensdag 5 oktober 2016 een seminar rond energy efďŹ ciency met mechatronica. Door goede keuzes met aandrijftechniek kan er concreet bezuinigd worden door productiebedrijven en machinebouwers. Op basis van bedrijfscases komen die concrete besparingen aan de orde. Een van die cases kent u wellicht nog uit AB nr. 6-7 uit 2014. In het artikel ‘De brouwer en de jachtenbouwer’ (pag. 25 t/m 26) worden twee besparingscases beschreven. Die van brouwer Heineken wordt tijdens het seminar nog eens uit de doeken gedaan door Bosch Rexroth. In eerste instantie vroeg de brouwer Heineken om de installatie van koelers voor de hydrauliekolie in een bestaande installatie met drie palletizers. De oplossing die uiteindelijk na uitvoerige analyse werd uitgedacht is geheel in lijn met Heineken’s slogan ‘Brewing a better future’. Detail engineer Jos Schalks van Heineken wist namelijk destijds al te melden dat hij de totale energiebesparing van de ‘nieuwe’ installatie op 75.000 kWh per jaar had begroot.

Koud hè? Meer jongensdroom en wat visionairder van karakter is Clean2Antartica. Met een zelfontworpen voertuig op zonne-energie en deels gemaakt uit afvalplastic, willen Wilco van Rooijen en Edwin ter Velde naar de Zuidpool. Namens Apex Dynamics komt Ter Velde naar de WoTS. De bedoeling is om in januari 2018 op de Zuidpool aan te komen – energieneutraal, puur op natuurkracht. Deze technologie is de toekomst voor de industrie, hoe kunnen we nu al systemen ontwerpen naar het voorbeeld van de expeditie.

Bewezen energieneutraal Een andere case die ook vooral op gezond verstand lijkt gebaseerd is die van de Ramspolbrug in Flevoland. De energie die vrijkomt bij het sluiten van het beweegbare deel van het brugdek wordt omgezet in

elektriciteit die de motoren aandrijft. De vrijgekomen energie wordt opgeslagen in accu’s en teruggegeven aan het net. Als het net uitvalt, leveren de accu’s van de brug enkele dagen elektriciteit. In combinatie met zonnepanelen levert dit genoeg energie op om de brug weer te openen. Volgens VSE Industrial Automation dat betrokken was bij dit project blijkt uit monitoring dat de brug op jaarbasis meer energie produceert dan verbruikt.

Past het? Wie wil weten hoe zijn of haar bedrijf ook in dit rijtje past komt op woensdagochtend 5 oktober voor de nodige inspiratie naar het seminar Energy EfďŹ cency – mechatronica. Beloofd wordt technische deskundigheid die concrete stappen aanbiedt voor efďŹ ciency in het energiegebruik. Op de WoTS-website is meer informatie over dit seminar te vinden en kunt u zich aanmelden voor een gratis bezoek aan de beurs en het seminar.

>

wots.nl

(QHUJ\ (IĂ€ FLHQF\ ² PHFKDWURQLFD ² RNWREHU -DDUEHXUV 8WUHFKW 08.45–09.15 Ontvangst 09.15–09.45 De schoonste expeditie ooit – Edwin ter Velde namens Apex Dynamics 09.45–10.15 Meer productiviteit met minder energie – Roy Schep, SMC Pneumatics 10.15–10.45 De bierbrouwer en energie besparing – Marcel van den Hurk, Bosch Rexroth 10:45–11:00 Pauze 11.00–11.30 Inzicht in optimalisatie met software – Koen Leeang, Festo 11.30–12.00 Ramspolburg bewezen energieneutraal – Ron Verleun, VSE Industrial Automation 12.00–12:30 Resultaat in Beweging – Arjen Schutte, itsme

Vijf trends in lineaire techniek Als we bekijken hoe de lineaire techniek zich verder ontwikkelt, lijkt dit vooral ĂŠĂŠn richting uit te gaan: lineaire geleidingen en lineaire systemen bewegen steeds grotere lasten steeds gelijkmatiger en met steeds hogere positionerings- en herhalingsnauwkeurigheid.

DR. STEFFEN HAACK, BOSCH REXROTH AG (VERTALING BOSCH REXROTH)

Wie weet hoe alle aandrijftechnologieĂŤn onderling op elkaar kunnen inspelen, ziet het potentieel dat hierachter schuilt. Lineaire techniek kan door de combinatie van elektronica, sensoren en software ook een cruciale bijdrage leveren voor geĂŻntegreerde fabrieken. Vijf trends die intelligente lineaire techniek in de praktijk helpen omzetten.

Modularisering en exibiliteit Inbouwklare elektromechanische cilinders combineren mechanica met de exibiliteit van elektrische aandrijvingen. Een softwarecommando aan de elektrische aandrijving en de cilinders bewegen naar de gewenste posities en voeren complexe bewegingsproďŹ elen uit. Zonder een extra trajectmeetsysteem halen ze een herhaalnauwkeurigheid van maar liefst Âą 0,01 mm. Weegpennen geven de waarden analoog door aan de elektrische aandrijving of de regeleenheid en maken een decentrale procesbesturing mogelijk.

Absolute meetsystemen in kogel- en rollenrailgeleidingen registreren de absolute positie van de as met een resolutie van 0,025 Îźm.

Toestandvoorspellend onderhoud Functionele integratie Als bij moeilijke omgevingsomstandigheden de precisievereisten hoog zijn, stuiten gangbare meetsystemen al vlug op hun grenzen. Absolute meetsystemen die in kogel- en rollenrailgeleidingen zijn geïntegreerd, registreren de absolute positie van de as met een resolutie van 0,025 Οm. Deze herkennen meteen bij het inschakelen van de machine de absolute positie van de as en geven de positie zonder referentierit aan de regeleenheid door. Bovendien hebben moderne systemen geen bufferaccu’s meer nodig die regelmatig moeten worden vervangen.

Sensoren meten temperatuurpieken en trillingen. Deze gegevens vormen de basis waarmee het toestandvoorspellend onderhoud later wordt opgesteld. De gegevens zijn echter pas relevant als ze met de modellen voor de levensduur worden vergeleken. Belastingtests met nieuw ontwikkelde loopwagens hebben aangetoond dat de levensduur van de wagens is verdubbeld door het hogere belastingsvermogen bij dezelfde bouwgrootte. Samen met de gedetecteerde bedrijfstoestanden en het toestandvoorspellend onderhoud zorgt dit ervoor dat de beschikbaarheid van machines en installaties aanzienlijk verhoogt.

Zonder extra trajectmeetsysteem halen elektromechanische cilinders een herhaalnauwkeurigheid van maar liefst Âą 0,01 mm.

Toestandvoorspellend onderhoud verhoogt de beschikbaarheid van machines en installaties.

Digitaal ondersteunde inbedrijfstelling Een ervaren technicus had tot nu toe zo’n twintig minuten nodig om een lineaire as in bedrijf te stellen. Bij de nieuwe mechatronische lineaire assen en actuatoren neemt de inbedrijfstelling slechts drie tot vijf minuten in beslag. Een digitale assistent ondersteunt de technicus hierbij. Deze hoeft alleen een paar asspeciďŹ eke gegevens in te voeren en kan daarna de aandrijving meteen programmeren of parametreren. In de toekomst zal deze functie automatisch via de QR-code beschikbaar zijn.

Met selectiegidsen of softwaretools voor de dimensionering vinden constructeurs de juiste componenten.

Digitale engineerin Steeds meer technische afdelingen schakelen om naar geĂŻntegreerde digitale processen. Met selectiegidsen of softwaretools voor de dimensionering vinden constructeurs via intuĂŻtieve gebruikersinterfaces de juiste

componenten voor lineaire techniek en de juiste mechatronische systemen die zelfs speciďŹ ek op de toepassing kunnen worden geconďŹ gureerd. De elektronisch gegenereerde gegevens belanden dan direct in de digitale constructiemodellen waardoor bijvoorbeeld complexe machinebewegingen virtueel kunnen worden gesimuleerd. Dr. Steffen Haack is lid van de raad van bestuur van Bosch Rexroth AG en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor de Business Unit Industrial Applications en CoĂśrdinatie Verkoop < www.boschrexroth.nl

Standnummer 11D020/11D054

WORLD OF TECHNOLOGY & SCIENCE Een digitale assistent ondersteunt de technicus bij de inbedrijfstelling.

4 T/M 7 OKTOBER 2016 JAARBEURS UTRECHT | WWW.WOTS.NL

Niet langer aan het lijntje Niemand houdt ervan om aan het lijntje te worden gehouden. Dat is de reden waarom de kabels tussen mobiele bedieningsapparaten en de te besturen machines sowieso altijd lang zijn. In het Industrie 4.0- en ‘Internet of Things’-tijdperk niet iets dat ‘state-ofthe-art’ kan worden genoemd. De HGW-1031 is een nieuw mobiel bedienpaneel van Sigmatek, dat in de toekomst ook met een noodstopfunctie zal worden uitgerust. Alles draadloos. Dan kun je nergens over struikelen. Ook dat is veiligheid.

PETER KEMPTNER

Bij industriÍle productie wordt persoonlijke veiligheid en ongevallenpreventie zeer serieus genomen. Om het gevaar op letsel te elimineren zijn de bewegende delen van complexe machines vaak afgeschermd voor de mens. Hetzelfde geldt voor logistieke of robotcellen, die -vaak omringd door hoge beveiligingshekkenop steeds omvangrijker en meer locaties binnen de productie zijn terug te vinden. Dit belemmert vaak het zicht op het proces vanaf het centrale bedienpaneel. Voor operators is toegang tot de cellen daarom noodzakelijk – met de mogelijkheid direct een noodstop in te kunnen schakelen. Vooral in de setup-modus, waarin processen en verplaatsingen in de installatie worden geoptimaliseerd, moeten zij onmiddellijk kunnen reageren op bijvoorbeeld botsingsgevaar.

Langere kabels Machinefabrikanten en automatiseringsspecialisten worden al enige tijd mobiele apparaten aangeboden voor locatieonafhankelijke besturing en monitoring. De draagbare apparaten maken een directe programmabediening ter plaatse mogelijk. “Niemand vindt het leuk wanneer zijn bewegingsvrijheid wordt beperkt. Zeker niet tijdens de installatie van machines of bij het programmeren van robotcellen�, zegt Franz Aschl van Sigmatek. “Onze mobiele bedienapparaten worden dan ook geleverd met steeds langere kabels; 25 meter is daarmee meer regel dan uitzondering.�

Nadelen Dergelijke lange kabels hebben ook nadelen. De combinatie van draden voor stroomvoorziening en

Het draadloze bedienpaneel HGW 1031 houdt gebruikers niet meer aan het lijntje.

gegevensoverdracht gecombineerd met beschermende en robuuste isolatie voor gebruik in een productieomgeving maakt ze zwaar. En omdat het moeilijk is om de kabels altijd zorgvuldig op te rollen, worden ze vaak ongecontroleerd ergens achtergelaten. Op die manier zijn ze een obstakel en leveren een serieus struikelgevaar op voor het personeel. De kabels kunnen ook worden blootgesteld aan beschadiging door bijvoorbeeld vorkheftrucks of palletwagens. Misschien leuk voor de vervangingsmarkt, maar operationeel gezien is kabelbreuk een serieus probleem. Als de verbinding met de noodstopknop in het bedieningspaneel wordt afgesneden, moet het veiligheidscircuit of het besturingselement het systeem naar een veilige stilstand brengen. Een dergelijk ongeplande stilstand is nu juist het tegenovergestelde van wat de machineoperator wil.

Noodstop Vanuit de markt kwam meer vraag naar draadloze bedienapparaten. Reden voor Sigmatek om een variant met, en een variant zonder veiligheidselementen te ontwerpen. Om recepten of parameterinstellingen te wijzigen, productieaantallen te controleren of onderhouds- en bedrijfsmodi aan te passen, zijn geen veiligheidsfuncties vereist. “Maar als een machine of het systeem direct moet worden gecontroleerd met behulp van een mobiel paneel, is de integratie van de noodstopfunctie essentieelâ€?, aldus Aschl. “Want een machineoperator met een apparaat in zijn hand kan zich vrij ver weg positioneren van de volgende permanent geĂŻnstalleerde knop op de machine.â€? De kabelgebonden ‘handhelds’ van bekende fabrikanten – waaronder ook het HGT-bedienpaneel van Sigmatek – zijn daarom voorzien van een geĂŻntegreerde noodstopknop rechtstreeks op het apparaat. Op dit

Franz Aschl, innovatiemanager bij Sigmatek: “Als een machine of het systeem direct moet worden gecontroleerd met behulp van een mobiel paneel, is de integratie van de noodstopfunctie essentieel.�

moment werkt de onderneming uit Salzburg aan een noodstopfunctie via WLAN. “De overdracht van veiligheidssignalen via WLAN met behulp van het ‘Black Channel’-principe is op zichzelf geen probleem�, zegt Aschl. “Echter voor het onbeperkte gebruik in het draadloze netwerk, moet rekening worden gehouden met aspecten die voor bekabelde apparaten geen rol spelen�.

Gelijk gewicht Het begint met het gewicht van de HGW-1031. Het draadloze mobiele paneel heeft net als het HGT 1035 ‘kabelmodel’ een 10.4� aanraakscherm en een EDGE2-processor. Aangezien dezelfde behuizing is gebruikt is de voorzijde ook IP54-beschermd. “Om ‘low-fatigue’-bediening te kunnen garanderen, kun je dergelijke apparaten niet te zwaar maken�, zegt Aschl. Een eis die een bepaalde uitdaging met zich meebrengt: “We hebben ons product zo ontworpen dat het twee uur volledig actief kan worden gebruikt. Daarna moet een voeding worden aangesloten of moet het apparaat worden uitgeschakeld.� Dit heeft het mogelijk gemaakt een apparaat te ontwerpen van 1200 g inclusief ‘battery pack’ – precies hetzelfde gewicht als het ‘kabelmodel’. Maar omdat de kabel ontbreekt, kan de

Volgende stap in de ontwikkeling van het draadloze bedienpaneel: een noodstopfunctie via WLAN.

draadloze variant met aanzienlijk minder inspanning worden bediend.

Aan- en afmelden Nieuw voor de gebruiker van zulke WLAN-bedienpanelen, is de noodzaak je aan te melden bij de toegewezen machine. Dat is belangrijk omdat de verbinding niet wordt afgedwongen door een kabel via de hardware, maar via de programmering van de applicatie of alleen de software. Afmelden voordat je de machineomgeving verlaat of afsluit is net zo belangrijk. Als de verbinding met de geĂŻntegreerde noodstopknop wordt verbroken, moet de veiligheidsbesturing – zoals bij een onderbreking van de kabel – aannemen dat een veiligheidsprobleem is opgetreden en moet de machine worden gestopt. “Sigmatek heeft het noodzakelijke mechanisme hiervoor gemaakt tijdens de ontwikkeling van de software. Daarom is het mogelijk een WLAN-paneel altijd te verbinden aan een speciďŹ eke robot. Dit geldt ook voor de integratie van systeemonderdelen of machineopties die niet altijd beschikbaar of aangezet zijnâ€?, bevestigt Aschl. “Opslag van het uitgeschakelde apparaat zodat de noodstopknop niet per ongeluk kan worden geactiveerd, zoals vereist door professionele organisaties, kan niet technisch maar alleen organisatorisch worden opgelost.â€?

De veiligheidssignalen van de geĂŻntegreerde noodstopknop naar de Dias Safety-modules worden bewaakt met behulp van het ‘Black- Channel’-principe.

Op niveau Het WLAN paneel op ongeveer DIN A4 formaat (264 x 226 x 73.3 mm) communiceert op dezelfde wijze als de kabel-verbonden mobiele apparaten met de veiligheidsbesturing uit de S-Dias-moduleserie. Het paneel wordt geprogrammeerd met het objectgeoriĂŤnteerde softwarepakket Lasal via de ‘HMI-tool’ Lasal

Tijdens transmissie van ‘safety’-relevante data moet rekening worden gehouden met aspecten die voor bekabelde apparaten geen rol spelen.

Screen. Met behulp van een uitgebreide bibliotheek met display- en ontwerpelementen, alarmen, eventfuncties en receptbeheer, kunnen interfaces voor het bedienen en visualiseren van machines en systemen maken. De machine of het systeem kan met het nieuwe veilige WLAN mobiele paneel tijdens het programmeren worden bediend. Dat kan ook met het model met kabel zonder daarbij aanpassingen te maken in de software. “De HGW-1031 kan worden geĂŻntegreerd in een compleet concept voor dezelfde kosten als de met kabel aangesloten HGT 1035â€?, aldus Aschl. “We zijn verheugd dat wij gebruikers van Sigmatek-producten de mogelijkheid kunnen bieden de ergonomie van hun machines en productiecellen op een niveau te brengen dat past bij het komende Industrie 4.0-tijdperk en het Internet of Things.â€? < www.sigmacontrol.eu

Standnummer: 11E038

WORLD OF TECHNOLOGY & SCIENCE 4 T/M 7 OKTOBER 2016 JAARBEURS UTRECHT | WWW.WOTS.NL

leverancier voor de OEM en Machinebouw Van wartel tot HMI panel

T +31 (0)13 536 01 44

E verkoop@dijkman.com

www.dijkman.com

wc

hal 10 / stand d040

World of Motion & Drives ABI b.v.

11B008

SIT

10A046

SMC Pneumatics B.V.

10D026 10C038

Alfagomma Germany GmbH / Dunlophiex

10D040

Stäubli Benelux N.V. Swanenberg Hydrauliek B.V.

11D020

AMCA Hydraulics Controls

10D040

TechAward World of Automation + World of Motion and Drives

11A058

Technifor - Gravograph: Marking & Engraving Solutions

10C062

TELE RADIO BV

10D022

The Text Factory

10E061

Apex Dynamics

11E008

ASI Soest B.V.

10D040

Aventics B.V.

10D012

AXIS & Stuifmeel BV

10D061

B&R IndustriĂŤle Automatisering B.V.

10E036

Balluff B.V.

10A008

Bosch Rexroth B.V.

11D020

TR-Electronic Nederland B.V.

11E020

Trelleborg Sealing Solutions Netherlands B.V.

10D025

Brevini Nederland B.V.

10D040

tsb-bescom bv

11C037

10B052

Camozzi Benelux B.V.

VerAutomation BV

10E026

11E060

CG Drives & Automation

VIPA Nederland B.V.

11B053

11C040

Danfoss B.V.

VSE IndustriĂŤle Automatisering

DeR-Tec Aandrijftechniek BV

10B061

10C038

WAGO Nederland B.V.

11E038

10B008

Dynamic Drives B.V.

Wittenstein Benelux

10B059

10C048

EAO Benelux B.V.

Yaskawa Benelux B.V.

11D020

10C038

EKB Groep B.V.

Yaskawa Benelux B.V.

11E054

11C040

Eldra B.V.

Zilvertron B.V.

10C028

10E012

ELSTO Aandrijftechniek EMC

10D018

Epe-Goldman B.V.

11D020

ESPS B.V.

11D020

Fence Works B.V.

10E061

Framo Morat B.V.

10E052 11D020

GS-Hydro

10D040

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

10D062

Hupico BVBA

10C038

Igus Nederland GmbH

11E026

Itsme Industrial Automation

11C028

Kolmer Elektromotoren

10D040

KTR Benelux B.V.

10D040

Lenze B.V.

11D008

Marvel

10E001

MCA Molenberg / Stamhuis Lineairtechniek

11C040

Mechatronica&Machinebouw

10D040

Metal Work Nederland

10C008

Mitsubishi Electric Europe B.V.

10C038

Ningbo Degson Electronics Co., Ltd. PowerFlex Fluid Handling Products B.V.

10E011 10D040

Rimas B.V.

11D020

Rockwell Automation B.V.

11C054

Routeco B.V.

11C054

Sigma Control BV

11E038

Doorgang Industrial Processing

CATERINGPUNT

Flex-Industries

HAL 10 STAND C028

elsto.eu

VISIT US AT BOOTH 11B040

Doorgang Industrial Processing

wc

FEDA Lounge

wc

wc

11E054

11E026

11E038

11E008

11E020

10E022 10E018

10E036

10E052 10E026

10E012

10E061 11E057 10E021 10E017 11E001

11D058 11D020

11D020

10E011

10E001

11E060

ENTREE WEST

wc

10D062

11D008

10D040

10D026

10D022 10D018

10D012

ENT TREE 11C040

11C002

11C008

11C028

11C003 11C037

10D045

10C048

10C044

10D061 10C062

11C054

10D049

10D025 10D019 10D013 10C038

11C004

10C020

10C028

10C014 10C008

Robotica Paviljoen

11C029 10B041

11C001

11B028

11B040

11B018

11B008 10B052 10B048

10B038

10B013

10B002

11A044

11A008

11A034

10A050 10A046 10A042 10A038

11A039

11A029

11A013

10B001

10A030

10B041 10B059

11A059 11A055

10B008

10B061

11B053

11A058

10B004 10B020

10A020

10A002

11B054

10B030

10C061

10A014 10A008

11A007 10A049

10A043

10A035

10A027

10A017

10A007

10A001

ENT TREE

Test & Meet Paviljoen

wc

Hackathon

wc

8E072

8E068

8E056

8E064 8E058

Catering

Development Club Paviljoen Marijkezaal

wc wc

8E043

ENTREE

Lab Highway ORGANISATIE

PERS

wc

EHBO

ABC-tje voor Lapp en EMAG De componenten die in de C-categorie vallen in een ABC-analyse voor voorraadbeheer. ‘Sexy’ zijn ze meestal niet en hun toevoeging aan de geldelijke waarde van een machine ligt onder de 10%. Maar nodig heb je ze wel. Bij de Duitse gereedschapmachinefabrikant EMAG - vooral bekend van hun verticale draaibanken - heeft onder andere de bekabeling de ‘C-Teile’-classiďŹ catie meegekregen. Voor EMAG is het logistiek lastig en tijdrovend.

ROBIN ZANDER

Dat Lapp Kabel de gereedschapmachinebouwers het nodige uit handen kan nemen is wellicht geen nieuws. Levering van kant-en-klare kabelsamenstellingen - op lengte en met de vereiste kabels en connectoren - is ook voor Lapp geen noviteit. Wel dat het een strategisch aandachtspunt is geworden. Zoals Georg Stawowy het zei : “Het ‘kindje’ heeft een naam: Ă–lex Connect.â€? Stawowy is lid van de raad van bestuur van de Lapp Holding en houdt zich in die hoedanigheid bezig met technologie en innovatie binnen het concern. Zijn ‘annonce’ van de jongste ‘telg’ kwam net voor de zomer op een persbijeenkomst in de productievestiging van EMAG in Salach bij Stuttgart. Daar heeft Lapp’s jongste al wat aardige stappen gezet.

Abc-tje? Het lijkt natuurlijk een abc-tje. Maar toch heeft het wel wat meer voeten in de aarde. EMAG is nog een van de weinige gereedschapmachinefabrikanten die nog

Dr.-Ing. Guido Hegener: “We willen in de toekomst naar een situatie dat zonder ook maar iemand daar naar omkijkt, de kabels worden geleverd en kunnen worden ingebouwd. !

zoveel delen van de machine zelf produceert, weet Dr.-Ing. Guido Hegener als bedrijfsleider van de EMAG Maschinenfabrik GmbH. ‘Hohe Fertigungstiefe’ heet dat zo fraai en dit is sinds jaar en dag een vast en solide kenmerk van het ‘business model’ zoals dat weer ergens anders wordt genoemd. Dit heeft natuurlijk een doel en dat is volgens Hegener om hun klanten de beste productiesystemen te leveren als maar mogelijk is.

Geen machine – een opdracht Die productiesystemen bestaan uit heel wat meer dan de verticale draaimachines waar EMAG zijn furore aan dankt. Die bekendheid dankt het bedrijf vooral aan de ‘pick&place’-functie van de spil in de draaimachines. De spil kan zelf het product van bijvoorbeeld een lopend bandje pakken en na bewerking weer terug zetten zodat het naar de volgende machine kan. In Salach maakt EMAG onder andere productiesystemen voor de automobielindustrie. En daar kan je dan bijvoorbeeld, zuigers, kruk- en nokkenassen en homokinetische koppelingen op produceren. Die systemen kunnen behalve uit draaimachines ook zijn opgebouwd uit en worden gecombineerd met bijvoorbeeld slijp-, frees- en inductieve hardingsmachines. Ook die machines worden allemaal door EMAG in verschillende vestigingen geproduceerd. Want een klant komt niet om een machine, stelt Hegener, maar de klant komt met een maakopdracht: “Ik wil dit draaideel in 35 seconden kunnen maken.�

Zelf doen Ten tijde van het bezoek van AB stond in de hal een productiesysteem van 20 gekoppelde machines, waar het journaille angstvallig bij uit de buurt werd gehouden. Geen eenvoudige transferstraat die een vast programma afdraait, maar een deels zelfsturend ! !

De bekabeling van de nieuwe VSC 250 DUO meerspillige verticale draaibank van EMAG is afkomstig van Lapp.

productiesysteem op basis van RFID. Maar Industrie 4.0 of niet, zowel klant als exacte samenstelling bleven geheim. Wil je als fabrikant je klant dan ook nog een zo kort mogelijke levertijd kunnen garanderen voor zijn of haar complexe productiesysteem, moet je de kans op bijvoorbeeld problemen met langzame toeleveranciers voorkomen. Dit verklaart de keuze van EMAG om zoveel mogelijk zelf te doen. En dat gaat behoorlijk ver. Zo beschikt het bedrijf onder andere over een eigen gieterij om machinebedden uit polymeerbeton te maken, worden mechanische samenstellingen in huis geproduceerd en dat geldt ook voor de energievoorziening achter de machine. De productie van plaatstalen behuizingen, inrichten van de schakelkast en deels ook het assembleren van kabelsamenstellingen – EMAG doet het zelf.

Samenwerken Maar ze doen natuurlijk ook weer niet alles zelf en gaat het over kabels voor de energie- en signaalvoorziening wordt met Lapp samengewerkt. De installaties voor de energievoorziening van klantspeciďŹ eke machines kent bij EMAG een hoog aantal varianten. De klantspeciďŹ caties hebben een grote invloed op de uitvoering. Maar desondanks is de gevraagde levertijd kort. Dat moet logistiek ook allemaal wel adequaat worden opgezet. Voor het ordertraject voor de kabels is maar beperkte tijd beschikbaar. Kabelsamenstellingen moeten ‘just in time’ op de montageplek worden aangeleverd. Bij verschillende machinetypes wordt daarom met een conďŹ gurator gewerkt die de samenstelling van de kabelbundel bepaalt en de opdracht direct bij de kabelfabrikant plaatst.

Cruciale componenten Het gaat hierbij vooral om hoogwaardige kabels: de vermogenskabels, Drive CliQ-kabels en elke kabel die signalen naar encoders stuurt. Want ze mogen dan wel in de C-categorie vallen, het zijn wel kabels waar hoge

eisen aan worden gesteld. Niet in de laatste plaats omdat Hegener claimt dat een ‘Overall Equipment Effectiveness’ van 85% een reĂŤel percentage is. Ongewenste stilstand van de installatie is dan uit den boze en kabels blijken dan behoorlijk cruciale componenten. Behalve dat ze moeten voldoen aan de betreffende DIN- en UL eisen, geldt dat de bewegende kabels minstens vier jaar probleemloos moeten kunnen functioneren. Voor de niet bewegende exemplaren wordt die eis opgeschroefd naar 15 jaar. Tel daar bij op dat kabels in bewerkingsmachines ook bestand moeten zijn tegen emulsies, synthetische koelsmeermiddelen en olies. Uiteraard is dat afhankelijk van de locatie in de machine maar koelsmeermiddelen die in de bewerkingsruimte met 100 bar op het werkstuk worden gespoten zijn geen zeldzaamheid. Daar komen de buigvastheid voor bewegende kabels, de kleine buigradii voor vast gepositioneerde kabels en de integriteit van de afscherming nog bovenop. “Onze kwaliteitseisen zijn erg hoog en we hebben ook goed om ons heengekeken voor we de beslissing hebben genomen met Lapp in zee te gaan. Behalve de excellente kwaliteit, was het ook de uitstekende logistiek die uiteindelijk de doorslag heeft gegevenâ€?, licht Hegener toe.

Toekomst is 4.0 In de toekomst wil EMAG de hele orderafwikkeling verder ontwikkelen. In lijn met de Industrie 4.0-gedachte richting een zelfsturend en communicerend productieapparaat moet dat ook voor het orderafhandelingsproces daar deel van uit gaan maken. Dit betekent dat voor de bekabeling een integraal en geĂŻntegreerd proces ontstaat van kabelconďŹ guratie, opstellen van bestellijsten tot aan de planning en montage. Dat daarvoor buiten de grenzen van de eigen onderneming moet worden gekeken en toeleveranciers in die processen moeten worden geĂŻntegreerd is duidelijk stelt Hegener. Voor standaard machines >

gOĂ H[ &RQQHFW Groeiend dataverkeer, branche-speciďŹ eke eisen zoals in de voedingsmiddelen en farmaceutische industrie – twee hefbomen onder een ambitieus groeiscenario dat Lapp voor zichzelf heeft gedeďŹ nieerd. Tegen 2020 moet het zijn bereikt. Volgens Georg Stawowy, lid van de raad van bestuur was het best even slikken. Veel wordt verwacht – en dat is dan de derde hefboom – van de kabelassemblage en –samenstelling. En dan vooral die volgens klantspeciďŹ catie. Weinig nieuws onder de zon lijkt het, want sinds 1983 bestaat er al zoiets onder de naam Lapp Systems. Drie categorieĂŤn Maar nu is wat ‘die Kabelkonfektionierung’ heet, benoemd tot strategisch speerpunt onder de naam Ă–lex Connect. Het doel is de ontwikkeling van een wereldwijd netwerk, zodat binnen een straal van 500 km een klant zijn of haar speciďŹ eke kabelbundels kant-en-klaar kan bestellen en ook IT-integratie, ‘just in time-‘ of andersoortige klantspeciďŹ eke levering tot de Onder de naam Ă–lex Connect mogelijkheden behoort. Servo levert Lapp compleet op maat geassembleerde servokabels Ă–lex Connect kent drie categorieĂŤn: volgens Siemens, SEW-Eurodrive en - Ă–lex Connect Cables; Rockwell-speciďŹ catie. - Ă–lex Connect Servo; - Ă–lex Connect Chain. Onder Ă–lex Connect Cables vallen de min of meer standard kabelassemblages – op maat, met stekker, gemarkeerd in standaard uitvoering of op maat. Ă–lex Connect Servo behelst uiteraard de assemblage van servokabels met een naar eigen zeggen tot wel vier maal hogere EMC-afscherming van de kabel/stekker-verbinding. Leverde Lapp die al eerder volgens de Siemens-speciďŹ catie voor servokabels, op de Hannover Messe van dit jaar werd daar levering volgens SEW-Eurodrive- en Rockwell-speciďŹ catie aan toegevoegd. Bij Ă–lex Connect Chain tot slot gaat het om het ontwerp en de assemblage van complete kabel- en slangpakketten in kabelrupsen, naar wens inclusief montage op locatie bij de klant.

zijn ze wat dat betreft al heel ver. De bedoeling is dit ook voor klantspeciďŹ eke machines te ontwikkelen. Maar, stelt Hegener, daar staan ze nog maar aan het begin en zover is het nog lang niet en dat gaat ook nog wel enkele jaren duren.

Geen omkijken Het beheer en de logistiek van componenten uit de C-categorie is zeker geen triviale bezigheid. Hegener benadrukt daarom dat het bedrijf blij is met Lapp een partner te hebben gevonden om ‘lean production’ van gereedschapmachines mogelijk te maken. De ‘Geschäftsleiter’ is overtuigd dat dit het juiste concept

is om in de toekomst hoogwaardige technologie tegen een concurrerende prijs aan te kunnen bieden. Op dit moment wordt door EMAG pakweg 60% van de kabelassemblage en -samenstelling uitbesteed. Maar de gereedschapmachinebouwer wil in de toekomst naar een situatie dat zonder ook maar iemand daar naar omkijkt de kabel wordt geleverd en kan worden ingebouwd. Wordt het toch nog een abc-tje. <

lappbenelux.lappgroup.com www.emag.com

GRONEMAN, OOK GROOT IN KRUISKOPPELINGEN

Aandrijftechniek Besturingstechniek Verbindingstechniek

• DIN 808 • Glijlagers • Naaldlagers • Ook in RVS B E ZO EK O NS O P G RO N E M AN. N L

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

w w w . e u c h n e r. n l

MGB

NIEUW

Multifunctional Gate Box 3 interfaces: - EtherNet / IP CIP Safety - ProfiNet / ProfiSafe - Safe OSSD Veiligheidsniveau PLe, Categorie 4 Personaliseerbaar Gedetailleerde diagnose Robuust design

EUCHNER (BENELUX) BV

I

P O S T B U S 11 9

I

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

I

Precisie beweging en controle

Lineair Riemaangedreven Unit Tel: 31 (0) 492 551290

www.hepcomotion.com

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

I

INFO@EUCHNER.NL

TANDWIELVERTRAGINGSKASTEN 6JUFJOEFMJKL ESBBJU IFU OJFU BMMnnO PN SFOEFNFOU FO FOFSHJF WFSCSVJL /FU [P CFMBOHSJKL JT EF LXBMJUFJU MFWFOTEVVS CFUSPVXCBBSIFJE FO TFSWJDF %BBSCJK TQFMFO QSJKT FO WMPUUF MFWFSJOHFO PPL OPH FFO SPM "MT TQFDJBMJTU PQ IFU HFCJFE WBO BBOESJKGUFDIOJFL CJFEFO XJK V FFO DPNQMFFU QSPHSBNNB BBOESJKWJOHFO WBO HFSFOPNNFFSEF QSPEVDFOUFO JO BMMF WFSNPHFOT UPFSFOUBMMFO FO VJUWPFSJOHFO

Â…

SFDIUF NPUPSSFEVDUPSFO

Â…

NJOJ NPUPSSFEVDUPSFO

Â…

WMBLLF PQTUFFLSFEVDUPSFO

Â…

IBBLTF NPUPSSFEVDUPSFO

Â…

QBSBMMFMMF NPUPSSFEVDUPSFO

Â…

SFHFMCBSF NPUPSSFEVDUPSFO

Bedreven in aandrijven "5&, Â… #&(& Â… (4. Â… 45. Â… 453e5&3

Your Global Automation Partner

Veiliger Dan Ooit! Hybride Veiligheid I/O Module Betrouwbare werking door robuuste IP65/67/69K module voor PROFIsafe Maximale flexibiliteit door combinatie van standaard en veiligheid in-/uitgangen en IO-Link in één enkele module Variabel uit te breiden met I/O-hubs tot 32 standaard I/O’s

www.turck.nl

De ErP-richtlijn – verplichting of kans?

5HVRXUFHV DUH WR EH XVHG HIĂ€FLHQWO\ HOHFWULFDO FKDUDFWHULVWLFV PXVW EH PHDVXUHG DQG PRQLWRUHG ZLWK SUHFLVLRQ WR UHGXFH FRVWV DQG VDYH RXU HQYLURQPHQW $IWHU DOO WR RSWLPLVH WKH SRZHU FRQVXPSWLRQ RI PDFKLQHV DQG V\VWHPV \RX KDYH WR PDQDJH GDWD LQ GHWDLO ZLWK DQ HQHUJ\ PDQDJHPHQW V\VWHP 7KUHH SLOODUV IRUP WKH VROXWLRQ ² +DUGZDUH FRPSRQHQWV VRIWZDUH DQG FRQWUROOLQJ FRQVXOWLQJ DQG FRQFHSWLRQ DUH WKH WKUHH FRUQHU SRLQWV RI WKH HQHUJ\ PDQDJHPHQW V\VWHP \RX QHHG :HLGP OOHU RIIHUV HYHU\WKLQJ &RPSDWLEOH DQG VSHFLĂ€F HQHUJ\ PDQDJHPHQW VROXWLRQV IURP D VLQJOH VRXUFH :HLGP OOHU RIIHUV SURGXFWV DQG VHUYLFHV E\ RQH KDQG 2XU VROXWLRQ LV EDVHG RQ WKH UHVXOWV RI H[SHUW NQRZOHGJH DQG H[SHULHQFH :H DUH \RXU SDUWQHU IURP GHVLJQ WR LPSOHPHQWDWLRQ

)RU PRUH LQIRUPDWLRQ SOHDVH YLVLW XV DW

“De ErP-richtlijn opent een wereld van mogelijkheden.â€? Eaton’s uitgebreide assortiment van ErP-ready oplossingen zorgt ervoor dat wettelijke verplichtingen de mogelijkheid creĂŤren om het energiegebruik te verbeteren en om de kosten te verlagen. Ons assortiment van motorstarters en frequentieregelaars is in overeenstemming met de huidige wet- en regelgeving, biedt betrouwbaarheid van wereldklasse en elimineert compatibiliteitsproblemen. De meest eenvoudige manier voor snelheidsregeling van motoren Gebruiksgemak en betrouwbaarheid, of een variabele motorsnelheid voor een betere energie-efficiĂŤntie? Waarom niet beide? Eaton’s nieuwste categorie apparaten overbrugt de kloof tussen motorstarters en frequentieregelaars. Het brengt alle voordelen samen in ĂŠĂŠn apparaat: de PowerXL™ DE1 variabele speed starter en de nieuwe DE11-versie, beide geschikt voor machinebouwers. Ga voor meer informatie over ons assortiment naar eaton.nl/de1 of eaton.nl/moem-ee

Slimme AGV ziet het zwart-wit VDL Weweler in Apeldoorn produceert als toeleverancier vooral veren, schokdempers en complete assen voor vrachtwagens. Voor het interne transport in de afdeling die de veren maakt, heeft Movexx uit Veenendaal een compleet nieuw type AGV ontwikkeld. De winst daarvan is de precisie waarmee de AGV zijn werk doet. Het grootste deel van de automatisering komt van ĂŠĂŠn leverancier: Turck.

Niet alleen het grootste deel van de besturingstechniek voor de AGV’s is geleverd door Turck. Ook de software voor visualisering, bediening en besturing is door hen geschreven op basis van CoDeSys. De HMI VT250besturing van Turck wordt ondersteund door onder meer een RFID-systeem met tags, die de route markeren en statussignalering. De AGV’s zijn uitgerust met verschillende sensoren, zoals optische of lichtsensoren en hoekmetingsensoren. Na een korte inwerkperiode valt al op hoe precies en foutloos de nieuwe AGV’s hun werk doen. Dankzij de centrale HMI VT250-besturing en het RFID-systeem vindt de AGV probleemloos de werkstations waar de robots staan te wachten op de halffabricaten. Het is vooral de precisie waarmee de AGV de halffabricaten positioneert ten opzichte van de robots. Door die precisie pakken de robots de halffabricaten op zonder

Movexx heeft voor VDL Weweler een nieuw type AGV ontwikkeld. Het grootste deel van de automatisering komt van Turck.

daarbij fouten te maken. Met als resultaat dat de productie zonder onderbrekingen door gaat. De automatisering met de nieuwe AGV is een mooi voorbeeld van ‘Industrie 4.0’. Was automatisering ten tijde van de derde industriĂŤle revolutie nog gericht op monotone, repeterende handelingen, zoals lassen, schroeven indraaien of draaiwerk. Nu gaat het bij automatisering om handelingen waar veel exibiliteit is gevraagd. Vooral voor handelingen die tot voor kort handmatig werden uitgevoerd. Kenmerk van Industrie 4.0 is onder meer dat machines nu de intelligentie hebben om zelf beslissingen te nemen en dat soort handelingen uit te voeren.

Onregelmatig ritme De wens van VDL Weweler was een geautomatiseerde transportinrichting die zowel robuust en krachtig moest zijn en tegelijk in staat om opdrachten vanuit de productie in een onregelmatig ritme uit te voeren. De opdrachtgever ontwikkelt en bouwt bladveren, schokdempers en speciale assen voor bussen, vrachtwagens en opleggers. De productie in Apeldoorn is grotendeels geautomatiseerd, waardoor het bedrijf betrouwbaar en just-in-time kan leveren. VDL Weweler produceert 24 uur per etmaal, vijf dagen in de week. De productieplanners zagen wel dat de manier waarop de veren en draagelementen voor opleggers werden getransporteerd moest worden geoptimaliseerd. Tot midden 2015 werd het transport nog uitgevoerd door palletwagens. Draagelementen en veren werden aan het einde van de eerste productiestap door een robot in een rek geschoven. Vervolgens werd het volle rek met een palletwagen afgehaald en naar een van de twee identieke invoerstations van de lakstraat gebracht. Op deze plaats tilden robots de bouwdelen uit het rek en hingen deze in een transportrail voor de lakstraat. Om een idee te geven: een

De HMI VT250besturing is ingebouwd in de deksel en communiceert draadloos via Modbus-TCP met het productiebesturingsysteem (IMS) en stuurt praktisch alle systemen aan van de AGV.

complete veer weegt 35 kilo. In een rek liggen 36 complete veren. Een volgeladen palletwagen inclusief rek weegt dus bijna 2 ton.

Bestemming Een van de nadelen van het oude transportsysteem was de zware fysieke belasting voor medewerkers. Een tweede nadeel was dat het werk niet altijd even precies werd uitgevoerd. De verticale staanders van de rekken behoren namelijk precies op markeringstekens te staan, zodat de robots de veren precies op de juiste plaats kunnen oppakken en wegleggen. Stonden de staanders er naast, dan botsten de robots tegen de rekken aan, werden de rekken verbogen en de productie stilgelegd. Vandaar de beslissing van het management bij VDL Weweler in 2014 om het transport van de rekken te automatiseren. Een belangrijke wens was dat het nieuwe transportsysteem vrij moest kunnen wisselen van bestemming. Bij de eerste productiestap bevinden zich twee innamestations A en B; bij de lakstraat zijn er twee afnamestations C en D. Bert Eilander, productieleider bij VDL Weweler: “Het nieuwe transportsysteem moest zo flexibel mogelijk zijn.”

bouw die nodig was om onder de rekken te kunnen rijden en de hydraulische lift voor zware lasten waren extra’s die ook voor Movexx nieuw waren.” De AGV’s moeten bi-directioneel kunnen rijden, bijvoorbeeld om voorwaarts het laadstation in te rijden en achterwaarts weer weg te kunnen. De hydraulische lift is nodig om het rek twee centimeter van de grond te tillen zodat de AGV met de last kan wegrijden.

Zwart-wit Al tijdens de planning dacht Andreas Versteeg aan Turck voor het ontwikkeltraject van de nieuwe AGV. Movexx gebruikt al langer sensoren en led-verlichting van Turck. Maar in dit geval ging het om meer dan

>

Nieuwe eigenschappen Voor het nieuwe geautomatiseerde transportsysteem heeft het team bij VDL Weweler contact gezocht met Movexx International. Movexx is een Nederlandse bouwer van elektrische trekhulpen en AVG’s. Voor VDL Weweler moest wel een nieuw type AVG worden ontwikkeld. Andreas Versteeg, productmanager AGV bij Movexx en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de AGV voor VDL Weweler: “We hebben voor VDL een AGV ontwikkeld met veel nieuwe eigenschappen. De bi-directionele rijwijze, de extreem lage

Bert Eilander, VDL Weweler: “We wilden een zo flexibel mogelijke transportoplossing.”

De AGV navigeert met behulp van lichtsensoren via de contrastlijnen door de productieruimte. RFID-tags in de vloer, op kruisingen en andere belangrijke punten geven positie-informatie aan de AGV.

betrouwbare componenten. Nu ging het om een complete oplossing waarin vooral de routebesturing van de AGV centraal staat. De oplossing die hiervoor ontwikkeld werd bestaat uit een combinatie van RFID-techniek en lichtsensoren. Voor het volgen van de juiste route zijn op de fabrieksvloer drie parallel lopende strepen aangebracht. In het midden een witte streep en links en rechts twee zwarte strepen. Zowel aan de voor- als achterzijde van de AGV bevinden zich drie lichtsensoren die elk een streep volgen. De sensoren meten voortdurend de lichtwaarde van de streep. Doordat in de sensor de kritische grens tussen zwart en wit is ingesteld weet elke sensor altijd of een streep zwart of wit is. Lopen de strepen rechtdoor, dan zal de middelste sensor een witte streep detecteren. De linkse en de rechtse sensor detecteren dan een zwarte streep. Maken de strepen een bocht naar rechts, dan zal de middelste sensor een zwarte streep detecteren. De besturing van de AGV weet dan dat de AGV een bocht naar rechts moet maken. Vervolgens geeft de besturing een signaal aan de aandrijving van de AGV zodat deze naar rechts gaat.

Langs de lijn Op deze manier volgen de AGV’s hun route van begin- tot eindpunt. De AGV’s rijden vanaf het eindpunt terug zonder daarvoor te hoeven keren. Ze beschikken namelijk aan de voor- Ên de achterzijde over een dubbel uitgevoerde stuuras met bijbehorende sensoren. Behalve op de lijnen en lichtsensoren is de routebesturing gebaseerd op RFID-tags. De RFID-tags zijn langs de lijnen op de grond geplakt. De tags geven aan of de AGV daar moet stoppen of verder gaan. Ook de snelheid van de AGV wordt via deze tags geregeld. De langzame stand dient voor het passeren van bochten en het aansluiten bij laad- en losstations. De hoge snelheid dient voor het vervoer op rechte stukken; in dit geval 1 km/uur. Dat lijkt niet snel, maar voor deze applicatie is dat voldoende. Bovendien

De RFID-schrijf-/ leeskop herkent de tags in de vloer.

voldoet het aan de wettelijk toegestane maximum snelheid voor AGV’s.

Integrated Manufacturing System De AGV is een onbemand voertuig. Maar dat wil niet zeggen dat het zelf beslissingen neemt. De intelligentie bevindt zich namelijk in de koppeling van de AGV aan het hoger gelegen IMS (Integrated Manufacturing System). Het IMS geeft door of de AGV naar een bepaald doel moet rijden. De logica van de AGV vertaalt het doel in een tagnummer en gaat bij elke tag na of het AGV daar moet stoppen, versnellen of vertragen. De besturing van de AGV bepaalt en controleert aan de hand van de RFID-tag ook wanneer de AGV op zijn bestemming is aangekomen. De AGV zet dan het rek weg en gaat verder naar een positie buiten de cel en wacht daar op de volgende opdracht. Het IMS kan ook doorgeven dat de AGV een leeg rek moet meenemen naar de productiehal. Behalve het IMS kunnen ook de operators een opdracht aan de AGV geven. Bijvoorbeeld als het SCADA-systeem aan de operators meldt dat het laadniveau van de accu onder een bepaald minimum daalt. De operators kunnen dan het AGV naar het laadstation sturen. Daar wordt dan de accu handmatig vervangen.

Hardware ĂŠn software Bij de uitrusting van de AGV heeft Movexx gebruikgemaakt van het complete Turck-portfolio. Behalve de lichtsensoren met bijbehorende elektronica van Banner Engineering heeft Turck QR14-hoeksensoren geleverd. De aanrakingsvrije sensoren zijn compact en worden gebruikt voor de hoekmeting van de stuurassen. De toegepaste lichtsensoren herkennen de hub van het platform. Tevens wordt een K50-signaallamp van Banner gebruikt voor weergave van de bedrijfsconditie en controleert een laser-safety-scanner of er objecten zijn op de route van de AGV. Tenslotte is de

Een contactvrije hoeksensor meet aan de stuurmotor de omvang van de draai.

AGV uitgerust met RFID-tags en schrijf-/leeskoppen van Turck voor de positiebepaling van de AGV. Bij de ontwikkeling van de AGV heeft Turck ook de besturing van de AGV geprogrammeerd: de complete navigatie, de verwerking van sensordata en de interfaces voor andere systemen, inclusief communicatie met bovenliggende IMS zijn geprogrammeerd op basis van CoDeSys. De AGV zelf is uitgerust met VT250 als HMI-besturing van Turck. Deze besturing communiceert via een draadloze TCP/IP-verbinding met het IMS en treedt op als Profibus-master. Deze master is verbonden aan een BL20-gateway met in- en uitgangen voor alle signalen van de AGV.

Doorslag Dat alle producten afkomstig zijn van een automatiseringsspecialist biedt veel voordelen – niet alleen voor de programmeur, maar ook voor Movexx als klant: “Wij hadden al eerder de programmeerbare BL67- en BL20-Gateways voor testdoelen in huis. Daar waren we zeer tevreden over. Vervolgens hebben wij voor het project met VDL Weweler ook andere aanbieders van besturingen aangeschreven. Maar uiteindelijk gaf voor ons de doorslag dat Turck ons een complete oplossing voor de automatisering van de AGV kon bieden. Daarom, en vanwege onze goede ervaringen met hun producten hebben wij gekozen voor de oplossing van Turck”, aldus productmanager Versteeg. Om het verhaal volledig te maken voegt hij toe: “Bovendien wil ik voorkomen dat leveranciers in het geval van fouten naar elkaar gaan wijzen en elkaar daarvoor verantwoordelijk houden.”

Volgende stappen Ook VDL Weweler is zeer te spreken over de automatisering van het transportsysteem. Vooral de rustige en

gelijkmatige productie sinds de ingebruikname van de AGV midden 2015 wordt gewaardeerd. In de oude situatie waren er vaak productieonderbrekingen, reparaties en correcties. Vooral als een robot geen delen kon oppakken omdat een palletwagen scheef stond of een andere fout was gemaakt. Dankzij de goede ervaring heeft VDL Weweler besloten ook andere onderdelen van het transport te automatiseren. Het gaat om een ander transportsysteem dat verschillende producten in aparte batches moet vervoeren naar de lakstraat. Om dat te kunnen doen moeten deze in buffers worden opgeslagen. Ook daarvoor gaat VDL Weweler nu een AGV gebruiken. Een ander project betreft de geautomatiseerde levering van onbewerkt staal vanuit de opslag naar de smeedoven. Ook hier denkt VDL Weweler aan het gebruik van AGV’s. < www.vdlweweler.nl movexx.nl turck.nl

Standnummer: 10B020

WORLD OF TECHNOLOGY & SCIENCE 4 T/M 7 OKTOBER 2016 JAARBEURS UTRECHT | WWW.WOTS.NL

" ) & (!' # $%

STRONG BRANDS ONE GROUP ATB Motors B.V. Tasveld 14, 8271 RW IJsselmuiden, Postbus 162, 8260 AD Kampen. E-mail: sales@atb-motors.com Phone: +31 38 4432110 Fax: +31 38 4432111

www.atb-motors.nl

motors

Bestel nu ook via de webshop

The best of both worlds Engineered by the Dutch, Made in China

shop.elmabv.nl

Al 80 jaar uw leverancier voor Elektromotoren Elma bv, Sterrenbergweg 50 | 3769 BT Soesterberg | 0346-35 60 60 | sales@elmabv.nl - www.elmabv.nl

Augmented reality: ‘bovenop’ de machine Met FieldBit Coach, dat sinds april door Raster Products in Nederland op de markt wordt gebracht, krijgen service-engineers toegang tot alle digitale informatie via hun ‘smart glass’. Ze houden niet alleen hun handen vrij maar kunnen ongeacht afstand alle informatie delen met technische experts elders. Te zien op de WoTS. Machines worden steeds complexer en onderhoud vereist steeds meer technische informatie. Dikke mappen met elektrische schema’s, parameterinstellingen, onderhoudsinstructies en onderhoudshistorie hebben al plaats gemaakt voor PDF’s en CAD-ďŹ les. Maar alleen digitalisering helpt service-engineers niet verder: zij houden liever hun handen vrij en willen direct beschikken over informatie die er toe doet. En de technische experts die service-engineers willen ondersteunen? Zij willen contact met de serviceengineer ter plaatse. En het liefste zien wat de service-engineer ook ziet. En dan ook nog live.

vooral het accupack dat voldoende is voor 6 uur verbruik. Na activering van de mobiele app via wiďŹ laat de bril in meerdere ‘layers’ zien dat bepaalde machinedelen gekoppeld zijn aan allerlei technische documentatie. De gebruiker hoeft alleen maar het hoofd naar een speciďŹ ek onderdeel te draaien en de documentatie van dat onderdeel wordt geopend. Dat kan een plattegrond, technische tekening of instructielijst zijn. De documentatie wordt dan in stereo via de brillenglazen zichtbaar gemaakt. Tegelijk blijft de ‘gewone’ waarneming van de machine op de achtergrond intact. De service-engineer ziet dus de documentatie ‘bovenop’ de machine.

‘Bovenop’ Met augmented reality kunnen die wensen worden vervuld. De basis van FieldBit Coach is de software voor AR of augmented reality, ontwikkeld door het IsraĂŤlische FieldBit. De software is toegankelijk via een mobiele app en verkrijgbaar via Play Store (Android) en ITunes (Apple). Heeft de service-engineer internetverbinding en een topkwaliteit smart glass dan is de basis gelegd. FieldBit levert als smart glass de Moverio BT-200, een product van Epson. De reden daarvoor is

Verbinding en voeding De handsfree bediening van de Moverio BT-200 wordt mogelijk door FieldBit Coach. Zonder de app kan de gebruiker van de smart glass geen gebruik maken van FieldBit Coach. Naast de Moverio BT-200 levert Epson als vast onderdeel een controller-voedingsadapter. Voor de gebruikers van FieldBit Coach is de controller belangrijk als router voor draadloos internet en leverancier van voldoende stroom. Echt bedienen van de FieldBit Coach-applicatie gebeurt volledig handsfree. De controller-voedingsadapter is verder uitgerust met een touchscreen, bluetooth en diverse poorten. De gebruiker kan het touchscreen van de controller wel gebruiken voor de bediening van andere apps.

Op afstand Het contact met de technische expert blijft natuurlijk bestaan. Sterker nog, dankzij FieldBit Coach in combinatie met de Meverio ziet de expert op afstand live exact hetzelfde beeld als de service-engineer bij de machine. De camera in de bril zorgt daarvoor. Ook het augmented gedeelte van het beeld is door beide deelnemers te zien. Service-engineer en experts kunnen bovendien met elkaar spreken; de smart glass is uitgerust met twee kleine luidsprekers en heeft een microfoon. Doordat beide partijen hetzelfde beeld

zien, kan er goed over technische details in de machine worden overlegd. Tijdens het overleg kan de expert ook een foto van de machine maken, deze opslaan in een map en met een stylus aantekeningen maken op de foto. Bijvoorbeeld waarschuwingen aan de monteur, als ‘open dit niet’, pijlen of cijfers; het maakt niet uit. Minstens zo interessant is de opslag van complete onderhoudsklussen in de vorm van video’s. De video’s zijn bruikbaar als instructiemateriaal, maar ook als data voor kwaliteitscontrole of als een klus niet is afgerond en een ander onderhoudsteam het later overneemt.

en beheerders van grote leidingwerken zien nu de meerwaarde van augmented reality. FieldBit Coach wordt ook gebruikt voor service en onderhoud van grote, professionele printmachines en machines in de voedingsmiddelenindustrie. Waar wordt gewerkt in beschermende kleding met handschoenen, in zeer lawaaiige en gevaarlijke omgevingen is handsfree werken een must. Even opbellen naar de chef voor extra ondersteuning is dan praktisch onmogelijk en soms strijdig met veiligheidsvoorschriften. FieldBit Coach zorgt daarentegen voor visueel en gesproken contact tussen onderhoudsmedewerkers plus zichtbaarheid van de gewenste documentatie. Volgens gebruikers is het werken daardoor efďŹ ciĂŤnter, makkelijker en veiliger; ook in de moeilijke omstandigheden. www.raster-products.com

Standnummer: 10A035

Applicaties FieldBit Coach heeft zijn nut al aangetoond in een zeer groot drinkwaterbedrijf in IsraĂŤl. Ook energiecentrales

WORLD OF TECHNOLOGY & SCIENCE 4 T/M 7 OKTOBER 2016 JAARBEURS UTRECHT | WWW.WOTS.NL

WoTS 2016 / Stand 10B059

EENVOUDIGE PIEKDRUK DETECTIE Manometer LEO 5 met piekdrukmeting en datalogger

Sterk, robuust en uniek. De Serie 09 joysticks van EAO. Standaard en klantspeciďŹ eke joysticks geschikt voor ruw gebruik in diverse toepassingen.

. Assortiment van standaard joysticks verkrijgbaar . Klantspecifiek is mogelijk . Frontbescherming tot IP65 of IP67 . Geringe inbouwdiepte achterzijde paneel . Deskundig project management

www.eao.nl

Achter de schermen een hoofdrol Bij veel moderne podiumproducties zijn de bewegingen op het toneel een onmisbaar onderdeel van het schouwspel. Artiesten vliegen door de lucht, podiumdelen gaan omhoog en omlaag en lichtinstallaties volgen dynamisch de vertoonde scènes. De elektrische remsystemen van Warner Electric spelen al sinds 2013 een stille, maar vrij cruciale rol in steeds meer belangrijke theater- en podiumproducties, waar ze letterlijk achter de schermen actief zijn. Decorontwerpers – en speciale bedrijven die installaties voor voorstellingen en theaters bouwen – staan steeds voor de uitdaging om spectaculaire effecten met naadloze overgangen te realiseren, die tevens aan alle strenge eisen voldoen. In de veel gebruikte Duitse BGV-C1-voorschriften staan eisen voor podiumbouwers en theaterfaciliteiten in de amusementsindustrie; bepaalde uitrustingsstukken, zoals bewegende lichtspots en vliegsystemen, hebben ook nog speciďŹ eke normen en sommige landen hanteren hun eigen regels. De BGV-C1 schrijft voor dat bewegende delen boven het podium en machines onder het podium en de lasten die ze verplaatsen, beveiligd moeten zijn tegen onbeWarner heeft een speciďŹ eke serie doelde bewegingen en dat ze een theaterproducten ontworpen. inrichting moeten hebben om de last in geval van een storing tot stilstand te brengen. Elektrische aandrijfsystemen voor podiuminstallaties geven ontwerpers veel vrijheid om grote stukken te verplaatsen en meerdere mechanische elementen

vloeiend te coĂśrdineren. Elektrische remmen zijn in veel van deze toepassingen een heel effectief middel om het geheel goed onder controle te houden. De remmen hebben een noodstopfunctie en slaan dicht als de stroom uitvalt. Ze gebruiken namelijk veren om de remkracht te leveren en hebben een elektromagneet die na bekrachtiging de veerkracht overwint en de remschijf vrij laat draaien.

Liftindustrie Warner Electric - onderdeel van de Altra Industrial Motion Group - belandde in de theaterwereld doordat ze de belangrijkste leverancier van elektrische remmen voor de liftindustrie is: een sector die vergelijkbare eisen stelt wat betreft betrouwbaarheid, reactiesnelheid en regelprecisie. “Toen we de toepassingen voor theaters en podia onder de loep namen, zagen we een behoefte aan sterk variĂŤrende remkoppels van 3 tot 5.800 Nmâ€?, legt Bernd Wimmer uit. Hij is de account manager bij Warner voor deze sector. “Al deze toepassingen moeten snel reageren, geruisloos werken en aan de laatste richtlijnen en normen voldoen.â€? Warner wist dat ze de technologieĂŤn in huis had om deze eisen te vervullen. De dempingssystemen gebruiken bijvoorbeeld een speciale folie om lawaai en trillingen te beperken, waardoor de remmen een laag geluidsniveau van maar 45dB(A) bereiken.

Noodstop Snelheid en stilte zijn belangrijk, maar de bediening ook. Podiuminstallaties moeten gecontroleerd vertragen om overbelasting van de componenten te voorkomen en de artiesten te beschermen. Daarom moeten remgrootte, bedrijfsparameters en frictiemateriaal zorgvuldig worden geselecteerd. “De remmen worden doorgaans gebruikt om onderdelen stil te houden, maar ze moeten ook een noodstop kunnen maken, wat vrij lastig is voor de technicus�, aldus Wimmer. “Een kraan kan bijvoorbeeld met volle

De elektrische remsystemen van Warner spelen een stille, maar cruciale rol in steeds meer belangrijke theater- en podiumproducties. (Bron: Newzad)

snelheid hijsen, maar als de aandrijving stopt, zal de last aan de kabel door de traagheid nog wat doorschieten en daarna terugvallen, waardoor alle verbonden delen worden belast.�

Anders benaderen In een omgeving met veelal heel verschillende en vaak eenmalige toepassingen, die meestal in een erg strak tijdschema worden ontworpen en geproduceerd, is het voor decorbouwers vaak moeilijk om de juiste oplossing te vinden. “De korte doorlooptijden en de grote variatie in podiuminstallaties zijn heel anders dan in de liftensector�, zegt Wimmer, “waardoor we de zaak anders moesten benaderen.� Deze aanpak omvat de hele leveringsketen van de remmen: van het productontwerp tot de klantondersteuning.

Theaterproducten Warner heeft een speciďŹ eke serie theaterproducten ontworpen door bijvoorbeeld modulaire designs op basis van de PK-remmen voor lage remkoppels te gebruiken en door Fenix-liftremmen voor zwaardere

toepassingen in te zetten. De modulaire remmen zijn leverbaar met diverse frictiematerialen en bedieningsconďŹ guraties, met enkele of dubbele remschijven en regelcircuits, conform de vereiste redundantie van de toepassing. “Sommige toepassingen hebben twee aparte remmen aan weerskanten van de tandwielkast en dan heb je nog steeds veel controle en genoeg redundantie als de tandwielkast zelf mocht uitvallenâ€?, merkt Wimmer op. Warner’s toepassingstechnici ondersteunen de klanten bij de berekeningen, zodat ze de juiste keuze voor hun toepassing maken. Het modulaire ontwerp van de remmen zorgt er voor dat de gekozen conďŹ guratie snel kan worden opgebouwd en in de fabriek kan worden getest voor ze naar de klant wordt gestuurd. Volgens Wimmer duurt het hele proces van de speciďŹ catie tot de aevering meestal maar acht tot twaalf weken. < www.steminbreitbach.com www.warnerelectric.com

Gateways en Remote access systemen voor PLC’s en industriële netwerken

70 %

van het energieverbruik in de industrie voor rekening van elektromotoren

Met Netbiter en Anybus producten kunnen PLC’s en machines verbonden en gemonitord worden. Ondersteuning van Profibus, CANopen, Bacnet, Profinet, Modbus, J1939, Ethernet/IP en vele andere netwerken. Wereldwijde remote access functies via transparante VPN verbindingen.

Duranmatic B.V. | Robijn 800 | 3316 KE Dordrecht | T+31 (0)78 631 05 99 | www.duranmatic.nl | info@duranmatic.nl

Permanent Magneet Motoren met zekerheid energie besparen Uw voordeel • Energiebesparen nu ook in zone 1 met Exe Permanent Magneet motoren • Frequentieregeling onafhankelijk van het fabrikaat • 30% energiebesparing ook in deellast t.o.v. Asynchroon motoren

vacatturre

Bauer Gear Motor Europe GmbH Branch Office Belgium p/a EEBIC bedrijvencentrum Researchdreef 12 B-1070 Brussel (Anderlecht) Tel: +32 (0) 2529 5943 Fax: +32 (0) 2529 5944

www.BauerPMSM.com info.be@bauergears.com Ihre treibende Kraft - Your driving power

vacatures.engineersonline.nl/mogelijkheden

Veilig draadloos besturen.

www.teleradio.nl

4-7 oktober: World of Technology & Science 2016 Jaarbeurs Utrecht

1/.&-". ! -"1*,231""3

! &.(&,/ 4 &,

*.'/ (1/.&-". ., 555 (1/.&-". .,

/11/2*&#&23&.%*( &7.3&(1&&1%& 65&.+,"(&1 &4&1#""1 *. 5&+&.

" 4//1 )&'2$)1/&'20*.%&,2 .""1 1/.&-".

SENSOR SOLUTIONS AND SYSTEMS For all areas of the automation industry

www.balluff.nl

Balluff B.V. Europalaan 6a, 5232 BC ‘s-Hertogenbosch, Phone +31-73-6579702

De Bodyguard Veiligheidssensoren

De Opzichter Veiligheidssystemen

!

Systems and Service

Industrial Networking and Connectivity

Industrial IdentiďŹ cation

Object Detection

Linear Position Sensing and Measurement

Condition Monitioring and Fluid Sensors

Accessories

Standnummer 10A008

Team Leider ConďŹ gureerbare veiligheidssystemen

www.machine-safety.expert

De Beveiliger Noodstop knoppen

De Bewaker Toegangsbewaking

Hall 11 Stand A044

Mitsubishi Electric FAG SmartCheck De innovatieve oplossing voor het waarborgen van de beschikbaarheid van alle machines Ongemerkt kan bijvoorbeeld een tandwielkast in de nabije toekomst een probleem vormen door een defect. Hebt u de betreffende onderdelen in huis? Het zou mooi zijn om vooraf al een indicatie te krijgen dat er iets niet in orde is en welk onderdeel dat betreft. Pas dan kunt u preventief maatregelen nemen en de stilstand tot een minimum beperken. Het is nu mogelijk om met slechts 1 FAG SmartCheck sensor alle parameters te monitoren van ĂŠĂŠn complete machine. Naast de klassieke procesparameters als temperatuur, druk en bedrijfsuren levert de sensor tevens de status van alle tandwielen, lagers, cavitatie, onbalans, uitlijning etc. Omdat zowel de klassieke als de trilling gebaseerde parameters gemonitord worden is de sensor niet meer weg te denken uit de moderne wijze van machine- en procesbewaking. Scan de QR code voor de speciale actie! Bezoek onze website nl3a.mitsubishielectric.com of neem contact met ons op 0297 250 350 Ontdek wat Mitsubishi voor u kunt betekenen

Vooral bij vrijdragend toegepaste kabelrupsen maken afleggoten het stil aeggen van de onderloop mogelijk. Behalve de versies van verzinkt en roestvast staal biedt igus nu een lichte variant aan van geĂŤxtrudeerd aluminium - corrosiebestendig en optisch passend in het design van moderne machines. De constructie van de aluminium-aeggoot bestaat uit twee zijdelen, die elk van een dempingsproďŹ el en glijstrip zijn voorzien. De kabelrups kan met kunststof vastpuntmodules zonder te boren op de aluminium goot worden bevestigd. In de standaard versie zijn de zijdelen 2 m lang, en dienen om de meter te ondersteunen. Bijna alle standaardmaten van de igus kabelrups is te combineren met de aluminium goot. igus biedt de aluminium-afleggoot samen met de bijpassende kabelrups en (gemonteerde) kabels ook als compleet voorgemonteerd systeem aan. www.igus.nl

Framo Morat heeft het programma planetaire tandwielkasten recent uitgebreid met nieuwe uitvoeringen. De nieuwe aandrijvingen zijn op maat te conďŹ gureren, waarbij keuze is uit de basis overbrengingsverhoudingen 1:10 (1 trap) en 1:100 (2 traps). De tandwielkasten kunnen worden voorzien van meer dan twintig verschillende typen enzen voor aanbouw aan elektromotoren, waarmee vrijwel elke conďŹ guratie is te realiseren. Reduceerhulzen maken conversies naar andere asdiameters mogelijk. Op verzoek kunnen enzen volgens klantspeciďŹ catie worden geleverd. Daarnaast zijn de nieuwe planetaire tandwielkasten aan te sluiten op verschillende bussystemen voor digitale terugkoppeling naar (centrale) besturingen. De levensduursmering garandeert lage onderhoudskosten. Tekeningen zijn te downloaden uit de CAD-bibliotheek van Framo Morat. www.framo-morat.nl

!

! !

Lineaire actuators De LMX2LSA11 is de kleinste kruistafel van Hiwin en meet 320 Ă— 320 Ă— 100 mm. De kruistafel is uitgelegd voor 50 miljoen bewegingscycli en wordt aangedreven met spelingsvrije lineaire motoren uit de LMSA-serie. De herhaalnauwkeurigheid bedraagt 0,003 mm. Speciaal met het oog op laserapplicaties worden het geleidings- en wegmeetsysteem door thermostabiele balgen beschermd. Externe referentieaanslagen en het ‘plug&play‘-concept vereenvoudigen de integratie. De ‘grote zusjes‘ hebben een slag van 150 x 150 mm, 200 x 200 mm en 300 x 250 mm. Voor de aansturing van de lineaire motoren kan een Hiwin D1-N- of vergelijkbare versterker worden gebruikt. www.hiwin.nl

Bestaande uit een LinFinity kunststof moer, hoognauwkeurige RVS spindel en een Lin Engineering stappenmotor.

Het snelwisselsysteem SWS-001 is volgens Schunk het kleinste automatische robotwisselsysteem op de markt. Met een te hanteren gewicht tot 1,4 kg, is het bij uitstek geschikt voor kleine robot types, waar grijpers en gereedschap in enkele seconden automatisch moeten worden gewisseld. Vier geïntegreerde luchtkanalen en tot acht geïntegreerde elektrische doorvoeren zorgen voor een betrouwbare energievoorziening van de gekoppelde modules. Een gepatenteerd zelfborgend sluitsysteem zorgt ervoor dat robots en effector gekoppeld blijven ook als de stroom plotseling uitvalt. Dankzij de ISO ens kan het systeem snel en eenvoudig met verschillende robots verbonden worden. Het complete programma varieert van miniatuurwisselsystemen voor microassemblage tot zware-last wisselsystemen voor ladingen tot 1350 kg.

De kunststof LinFinity AntiBack-lash moer heeft een gepatenteerd intern smeringsreservoir, wat zorgt voor een zeer lange levensduur. Dit resulteert in een aanzienlijk lagere temperatuur ontwikkeling, lage frictie en een laag geluidsniveau. Hierbij is een zeer lange levensduur mogelijk. Bewezen applicaties met 1,5 miljoen cycli van 100 mm zonder enig onderhoud of zichtbare slijtage.

Leverbaar met alle mogelijke opties, zoals moeren met ens, aangepaste spindels, encoder, motorbedrading, motorwindingen, connectors, enz. De combinatie van een Lin Engineering stappenmotor, een spindel en de LinFinity moer resulteert in een innovatief lineair actuator systeem. Nu beschikbaar in Nema size 11, 14, 17 en 23.

Buys Ballotstraat 31 1704 SK Heerhugowaard Tel. 072-5717821 info@mctechnology.nl www.mctechnology.nl

www.schunk.nl

!

De signaalarmaturen uit de Serie 45 zijn geschikt voor de machine-industrie. Dankzij de harmonieuze, niet-verblindende verlichting rondom, de frontramen van 29,45 mm of 38 mm, de zichtbaarheid vanuit elke hoek, de talrijke markeringsopties voor de grote (tekst)vlakken en de IP69K-frontbescherming kunnen deze robuuste signaalarmaturen ook worden gebruikt in zware-industrieomgevingen, zowel voor hoofdbedieningsunits als voor decentrale en mobiele bedieningsunits. De vlak of verhoogd in te bouwen signaalarmaturen hebben een lange levensduur (normaliter 100.000 uur) en zijn geschikt voor een spanningsbereik van 6-230 VAC. De apparaten hebben een laag energieverbruik en kunnen probleemloos worden gebruikt bij bedrijfstemperaturen tussen -25 en +70 °C.

Het ES05-ventieleiland van Aventics is ontwikkeld voor toepassingen met standaardeisen. Het modulaire systeem is compact, alle onderdelen zijn uniek, alle koppelingen zijn van hetzelfde type en het geheel is met een schroevendraaier in elkaar te zetten. Gebruikers monteren de basis- en eindplaten en kunnen het systeem in paren van twee uitbreiden tot twaalf enkele of bi-stabiele ventielen. De schakeltijd bedraagt voor alle ventielfuncties minder dan 35 ms. De ventielen kunnen worden bediend met een directe CI-stekker (ISO 15217), een sub-D verbinding (25-pins), een AES-module of een IO-Link-interface. Elke gewenste conďŹ guratie kan online worden samengesteld en besteld.

www.eao.com www.aventics.nl

De Leroy-Somer IMďŹ nity-inductiemotoren zijn leverbaar als watergekoeld LC-model. Een geavanceerd koelsysteem voorkomt oververhitting en maakt gecombineerde inzet met een frequentieregelaar mogelijk. Het geluidsniveau is gemiddeld 10 tot 20 dB (A) lager dan bij luchtgekoelde motoren. De vloeistofkoeling zorgt ook voor meer vermogen bij eenzelfde motorframe. De motor neemt tot 25% minder ruimte in, vergeleken met een luchtgekoelde motor. In de standaarduitvoering behoren LC-motoren tot klasse IE3 Premium voor vermogens van 150 tot 1.500 kW. De LC-serie kan optioneel worden voorzien van IP56of IP65-bescherming. De motoren hebben een gepatenteerd luchtdoorlatend membraan. Dit membraam (minstens IP 66) zorgt voor een aanzienlijke vermindering van condensatievocht.

Voor de corrosiewerende Neptune kettingserie heeft Tsubaki een oplossing ontwikkeld op basis van twee beschermlagen die worden aangebracht op kettingdelen van koolstofstaal. Een harscoating beschermt de ketting tegen fysieke impact en beschermt tegen corrosieve stoffen. Hieronder zit een basislaag die voorkomt dat de ketting gaat oxideren. Het coatingsysteem wordt aangebracht voordat de ketting wordt samengesteld zodat elk kettingdeel gegarandeerd volledig gecoat is. De coating wordt bij een lage temperatuur aangebracht, zodat de sterkte van de ketting niet wordt beĂŻnvloed. De ketting bezit daardoor dezelfde treksterkte en hetzelfde belastingsvermogen als standaard Tsubaki-kettingen. De coating voldoet aan de RoHS-richtlijn. Toepassingen liggen onder andere in de voedselverwerking, afvalverwerking en verpakkingsindustrie.

www.emersonindustrial.nl

tsubaki.eu

"

!!! " "

SIL2/PLd gecertificeerde inclinometers en versnellingsopnemers

35e Motek Internationale vakbeurs voor automatisering van productie en montage Assemblage-installaties en systeemoplossingen Handlingtechnologie Procestechnologie voor verbinden, bewerken, controleren en kenmerken Componenten voor de speciale machinebouw Software en dienstverlening

10 T/M 13 OKTOBER 2016 STUTTGART www.motek-messe.de

Als gevolg van steeds strengere wet- en regelgeving moeten steeds meer machines en installaties voldoen aan de veiligheidsniveaus SIL2 (conform IEC 62061) en PLd (conform ISO 13489). Dat betekent ten minste gebruik maken van componenten die voor dit veiligheidsniveau zijn gecertificeerd. DIS Sensors komt tegemoet aan deze vraag en heeft haar assortiment uitgebreid met redundant uitgevoerde CANopen Safety sensoren (inclinatie en versnelling) ten behoeve van veiligheidskritische toepassingen. Inclinometers meten de hellingshoek in één of twee assen. De uitvoeringen van DIS Sensors zijn gebaseerd op de robuuste MEMS-technologie. Met behulp van CAN commando’s is het mogelijk om zelf de sensoren aan te passen aan uw voorkeur. Versnellingsopnemers meten de versnelling in één, twee of drie assen. Ook deze sensoren zijn gebaseerd op de MEMS-technologie. Het verschil met de inclinometers is de grotere bandbreedte waardoor dit type in staat is om ook snellere bewegingen goed en nauwkeurig te meten. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rotero Holland. Rotero Holland bv Pompmolenlaan 21 3447 GK Woerden 0348-495150 0348-495171 info@rotero.com www.rotero.com

De IAI ERC3 lineaire elektrische actuatoren met 24V-stappenmotor en geĂŻntegreerde controller beschikken over een kogelomloopspindel en een slede of drijfstang, respectievelijk met slaglengtes van 50 tot 800 mm en 50 tot 300 mm, en snelheid tot 1200 mm/s en 800 mm/s . De sledevariant ontwikkeld voor een maximale horizontale last tot 55 kg en een maximale verticale last van 22 kg. Voor de uitvoering met drijfstand zijn die waarden 70 kg en 25 kg. In de controller kunnen 16 posities vastgelegd worden, aangestuurd vanuit een PLC met digitale I/O. Vanuit de PLC kan de lineaire actuator ook met een puls- richtingsignaal worden aangestuurd.

Eaton heeft de reeks PowerXL DC1-frequentieregelaars uitgebreid met een model voor vermogens tot 22 kW. De reeks loopt nu van 0,37 tot 22 kW. Typische toepassingen voor de DC1’s zijn pompen en ventilatoren, lopende banden, roterende machines, coatingsystemen en vulmachines. Parameterinstellingen kunnen zodra ze zijn vastgelegd, via een copy-stick worden overgedragen naar andere toestellen met slechts ÊÊn druk op de knop. Alle DC1-modellen beschikken over de IP20-beschermingsgraad. De modellen tot 7,5 kW zijn ook in IP66 leverbaar. Via de functionele blokken van CoDeSys kunnen alle PowerXL-frequentieregelaars eenvoudig worden verbonden met de besturingssystemen van Eaton. Behalve communicatie via de standaard Modbus RTU- en CANopen-interface, is verbinding met Eaton’s SmartWire-DT ook mogelijk.

www.atbautomation.eu

www.eaton.nl

In de Athlonix DCP-serie gelijkstroomminimotoren met hoge vermogensdichtheid is nu ook een variant met een diameter van 16 mm beschikbaar: de 16DCP in een kernloos ontwerp met een geoptimaliseerde zelfdragende spoel en een magnetisch circuit. De 16DCP is leverbaar in twee uitvoeringen: commutatie met edelmetalen koolborstels en commutatie met graďŹ etkoolborstels; beide zijn uitgerust met een Alnico-magneet. Het constante-kracht veerontwerp bij de koolborstels zorgt voor consistente prestaties. Een REE-spoel (Restriction of Electro Erosion) is optioneel. Het maximaal continu koppel bedraagt 2,63 mNm. Encoders en reductoren zijn in verschillende afmetingen en verhoudingen leverbaar. www.portescap.com

ASCO heeft een nieuwe ventielgrootte toegevoegd aan het ventieleilandenprogramma. De nieuwe Serie 502-ventielen (IP65) heeft een doorstroomcapaciteit van maximaal 650 l/min. Het 18 mm grote 502 Serie ventiel kan gemakkelijk worden geĂŻntegreerd in bestaande systemen en wordt volledig op een ventieleiland geassembleerd geleverd. De ventieleilanden van ASCO zijn leverbaar met veel verschillende accessoires. De conďŹ guratie van het ventieleiland verloopt via de online conďŹ gurator. Dankzij nieuwe basisplaten kunnen nu ook twee verschillende ventielafmetingen op een eiland worden gecombineerd. www.asconumatics.eu/nl

!

! !

De elektrische motoraandrijving type 2032 voor glijschijfkleppen, zitkleppen en 3-wegkleppen heeft een stelkracht van 800 N. Met een standaard dodebandinstelling van Âą 0,6 % van de totale slag wordt een herhaalnauwkeurigheid van Âą 0,3 % bereikt. De motoraandrijving is leverbaar als open/dicht- en als regelbare aandrijving. Diagnosefuncties kunnen rechtstreeks via de softwaretool Device ConďŹ g worden opgevraagd. De klepaandrijving met aluminium behuizing en metalen koppeling is leverbaar voor 24 V AC/DC en 90 tot 260 VAC. De beschermingsklasse is IP65. Optioneel kan de elektrische aandrijving ook tegen stroomstoringen worden beveiligd met behulp van condensatoren. Ook kan een veiligheidsstand worden ingesteld. Schubert & Salzer Control Systems heeft een Bluetooth-module ontwikkeld, die optioneel ook voor de klepaandrijving 2032 verkrijgbaar is.

De KWS-A serie 5 tot 25 W ingekapselde voedingen met enkelvoudige uitgang hebben dankzij een klasse-II geisoleerde ingang geen aardverbinding nodig. De productlijn bestaat uit vier vermogens (5, 10, 15 en 25 W). De 5 W en 10 W eenheden meten 38,1 x 25,4 x 21,5 mm; de 15 W versie 50,8 x 25,4 x 24 mm en de 25 W modellen 63,5 x 25,4 x 29 mm. De voedingen zijn verkrijgbaar met vier veelgebruikte uitgangsspanningen (5, 12, 15 en 24 V) en werken allemaal met een breed ingangsspanningsbereik van 85 tot 265 VAC, 47 tot 440 Hz. De KWS-A werkt zonder geforceerde luchtkoeling bij omgevingstemperaturen van -40 tot 85 °C. De cijfers voor volledige belasting zijn -10 °C tot +55 °C (45 °C voor de 10, 15 en 25 W modellen met 5 V uitgangsspanning). Het vermogensverbruik bij nullast is lager dan 0,5 W en rendementen bij vollast lopen op tot 88%.

www.schubert-salzer.com

www.nl.tdk-lambda.com

igus de kabelrups ... Energietoevoer simpel gemaakt ... ÂŽ

1m in 2 seconden Bezoek ons: WOTS 2016, Utrecht – Hal 11 Stand 11E026

E2 micro kabelrups met rupsopener Kleine rups voor grote taken. Sterker, stiller met langere levensduur dan zÄłn voorgangers. Eenvoudig te openen met gratis meegelverde opener. Met inwendige hoogte vanaf 10 mm. Online conďŹ gureren en bestellen: igus.nl/E2micro

igus B.V. Tel. 0346-35 39 32 igus.nl@igus.de ÂŽ

Voor Elektronica ontwikkeling, Embedded Software, Windows, Android en iOS Apps en Productontwikkeling kunt u terecht bij Engineering Spirit. Al sinds 1991 voor vele klanten dĂŠ creatieve partner voor slimme elektronica toepassingen. Wensen van de klant verwerken wij tot een volledig en geproduceerd product.

Stand: Development Club Paviljoen standnummer: 9A012.

Engineering Spirit BV • www.engineering-spirit.nl

! !

van

tot hoek

Standnr. WOTS 10.A002

Constructeursdag DE CONSTRUCTEUR: TEKENAAR OF ‘SPIN IN HET WEB’? 29 NOVEMBER 2016

POWERED BY

Constructeur

LOCATIE HIGH TECH CAMPUS EINDHOVEN

Herkent u dit? • Software die zelf het beste ontwerp genereert op basis van belasting of beschikbare ontwerpruimte • Model Based Definition geeft vorm-, p oppervlakteruwheden weer in de juist de juiste gereedschapsbanen en gere

DE CONSTRUCTEUR ZIT E IS DIT DE ‘CON DEZE VRAGEN STAAN CENTRAAL OP DE CONSTRUCTEURSDAG VAN 29 NOVEMBER. MELD U NU ALVAST AAN EN WEES GEGARANDEERD VAN EEN PLAATS!

ENGINEERSONLINE.NL/CONSTRUCTEURSDAG SPONSORED BY:

POWERED BY:

Constructeur

HBM Test and Measurement heeft een nieuwe koppelmeetens op de markt gebracht die speciaal ontwikkeld is voor het meten van koppel bij toerentallen tot 45.000 min-1. De T40HS is gemaakt van licht titanium, heeft een hoge stijfheid en garandeert daardoor maximale nauwkeurigheid. De T40HS biedt een contactloze overdracht van de meetsignalen en een maximale meetnauwkeurigheid. De koppelmeetens heeft een hoge torsiestijfheid, die dynamische koppelmetingen mogelijk maakt. Er zijn geen extra lagers nodig. De koppelmeetopnemer neemt bovendien weinig ruimte in beslag, waardoor de opnemer gemakkelijk in een testbank geïntegreerd kan worden. De T40HS is bij uitstek geschikt voor het testen van highspeed aandrijvingen, turbines, testopstellingen voor versnellingen, verstelbare actuators en voor de monitoring van complete aandrijijnen.

Engineering, Specials, Services & System Solutions

BEZOEK ONS OP

HAL 10 STAND C028 JAARBEURS UTRECHT

www.hbm.com

Aan de modulaire veiligheidsbesturing MSC heeft Euchner zeven modules toegevoegd voor het bewaken van toerental en stilstand (roterende en lineaire bewegingen). Er kunnen naderingsschakelaars of encoders op worden aangesloten. Er zijn modules voor aansluiting van naderingsschakelaars, een of twee TTL-encoders, een of twee HTL-encoders of een of twee sin/cos-encoders. Tot veiligheidsniveau PL e bewaken de modules stilstand, maximale snelheid of een bereik tussen twee waarden, waarbij tevens rekening gehouden wordt met de richting. Per logische output kunnen maximaal vier snelheden worden bewaakt. De encoders worden aangesloten met RJ-45-connectoren, de naderingsschakelaars op schroefklemmen. Maximale input frequenties zijn 500 kHz voor encoders (300 kHz voor HTL) en 5 kHz voor naderingsschakelaars.

Voor Slimme Besturingsoplossingen 9 9 9 9 9

Servobesturingen Servomotorreductoren IndustriÍle reductoren met servo aanbouwens Regeneratieve regelaars Frequentieregelaars (< 1,2 MW)

NIEUW!

Human Machine Interface

T +31(0)88 7865200 F +31(0)88 7865299 E info@elsto.eu

elsto.eu

www.euchner.nl

De energieprestaties van Rittal Blue e – het meest efďŹ ciĂŤnte koelsysteem voor besturingskasten ter wereld –waren niet te overtreffen. Toch is het ons gelukt: de nieuwe Blue e+ koelaggregaten zijn aanzienlijk energiezuiniger dan hun voorganger, en voegt daar nog een paar belangrijke pluspunten aan toe. 75% energiebesparing De gepatenteerde toepassing van de heatpipetechnologie zorgt voor passieve koeling en de afvoer van warmte zodra de omgevingstemperatuur lager is dan de kasttemperatuur. En dat scheelt: Blue e+ is 75% energiezuiniger! Goed nieuws voor uw MVO-prestaties ĂŠn uw energierekening. De investering in Blue e+ is daarom zeer snel terugverdiend. Meer mogelijk met minder varianten Om uw keuze makkelijk te maken, hebben we het Blue e+ programma teruggebracht van 42 tot 6 varianten. Alle modellen zijn uitgerust met een multi-voltage inverterregeling, zodat u elke gangbare spanning kunt aansluiten. Alle varianten hebben voortaan dezelfde sparingsmaat, wat een vlotte montage ten goede komt. De

www.euchner.nl

ventilatoren zijn toergeregeld en zorgen dat de temperatuur in de kast constant blijft. En dat is belangrijk voor zowel de levensduur van de componenten als het energieverbruik. Eenvoudige bediening Nog een primeur: het Blue e+ koelaggregaat is de eerste met een overzichtelijk kleuren display. Hierop ziet u cruciale informatie over kasttemperatuur, koelvermogen, energieverbruik en eventuele waarschuwingen. Via het touch display past u in een handomdraai instellingen aan. Maar dit kan ook via de handige app voor de smartphone. Ook is het mogelijk het aggregaat via ethernet te monitoren. Rittal B.V. - Postbus 246 6900 AE Zevenaar Tel. +31 (0)316 591911

EKS het Electronic Key System van Euchner is er in twee behuizingen en zes interfaces. Bij de EKS-Modular-uitvoering zijn de verwerkingsmodule en de haak waaraan je de sleutelhanger ophangt van elkaar gescheiden. De haak heeft een geĂŻntegreerde antenne en een meerkleurige LED. Die behuizing is IP69k en geschikt voor toepassing in de voedingsmiddelenindustrie. Bij de EKS-Integrated-uitvoering steek je de sleutelhanger rechtstreeks in de verwerkingsmodule die vervolgens in een bedieningspaneel kan worden gemonteerd. De EKS-Modular-uitvoering is nu leverbaar met ProďŹ net-interface. Die was al beschikbaar bij de Integrated-uitvoering. EKS is tevens optioneel verkrijgbaar met FSA-uitgang (For Safety Application).

Stay on track! Gßdel TMF – De industriÍle standaard voor alle merken en typen robots

GĂźdel AG Echelpoelweg 1b 7595 KA Weerselo Netherlands

Phone +31 541 66 22 50 Fax +31 541 66 18 74 info@nl.gudel.com

www.gudel.com

Get In Multi-Touch advanced hmi panel

WOTS 2016, Jaarbeurs Utrecht

04.10. - 07.08.2016 standnummer 11E038

WILT U DEELNEMEN AAN DEZE VAKBEURZEN? evenementenhal.nl/techniek

new INDUSTRIES

new INDUSTRIES

FIT FOR THE FUTURE!

6, 7 EN 8 DECEMBER 2016 Evenementenhal Gorinchem 10.00 - 18.00 uur

powered by www.sigmacontrol.eu

De elektrische grijp-draaieenheid EGS beschikt over een door Schunk gepatenteerde koppeling van het grijp- en draaimechanisme, die continue draaiingen zonder elektrische doorslag mogelijk maakt. De module is uitgerust met stationaire, borstelloze en slijtagevrije 24VDC motoren zonder bewegende kabels, sleepringen of schokdempers. Spelingvrije voorgespannen kruisrolgeleidingen zorgen voor nauwkeurig grijpen en een bijna constante grijpkracht over de gehele lengte van de vingers. Zowel de draaihoek als de grijpkracht kunnen onafhankelijk van elkaar direct aan de module ingesteld worden. Een zoekopdracht is mogelijk via inductieve naderingsschakelaars. De module wordt rechtstreeks digitaal gecontroleerd of via een veldbusverdeler. De complete controle- en vermogenselektronica voor decentrale aansturing van de motoren is direct geĂŻntegreerd in de module. De grijp-draaieenheid meet 58 mm x 45 mm x 89 mm en heeft een koppel van 0,04 Nm en een vrij deďŹ nieerbare draaihoek tussen 40° en 320°. De grijpkracht is 30 N, de slag/klauw 3 mm. De rotatietijd ligt bij 0,18 s/180°, de grijptijd bij 0,05 s/slag.

De R103-serie optische sensoren wordt met behulp van M18-´neus´-schroefdraad aan de voorzijde van de sensor direct op geperforeerde plaat of op het zijpaneel van de ‘material handling’-module gemonteerd. Gevoeligheid, schakeldrempel en operationele modus kunnen worden ingesteld met behulp van een multiturnpotentiometer. ConďŹ guratie van het schakeltype en teach-in van het schakelpunt gebeurt via een drukknop. Alle R103-sensoren zijn optioneel leverbaar met de DuraBeam-lasertechnologie, die de voordelen van de PowerBeam-LEDs van Pepperl+Fuchs met de sterke punten van conventionele laserdiodes combineert. Dit resulteert in optimale detectieprestaties voor grotere werkafstanden, zeer nauwkeurige schakelkarakteristieken, verbeterde energie-efďŹ ciency en een langere levensduur. De multipixeltechnologie (MPT) gecombineerd met een innovatieve optische ASIC maken een uiterst nauwkeurige en betrouwbare afstandsmeting mogelijk, ook bij ‘close-range’-toepassingen. Alle sensorvarianten beschikken standaard over IO-Link. De sensoren zijn optioneel leverbaar met een M8-stekker, M8- of M12-pigtail en een kabelaansluiting. www.pepperl-fuchs.nl

www.schunk.nl

! LQWHUQDWLRQDOH UHJHOJHYLQJ WH YRRUNRPHQ HQ HÆ…FL­QWHUH HQHUJLHEHVSDUHQGH WHFKQLHNHQ WH SUHVHQWHUHQ

must-visit YRRU PDFKLQH ERXZHUV WHFKQLVFK RQWZHUSHUV FRQVWUXFWHXUV HQJLQHHUV LQGXVWUL­OH LQVWDOODWHXUV LQNRSHUV HQ LQGXVWUL­OH HLQGJHEUXLNHUV .õN RS ZZZ DDQGUõYHQHQEHVWXUHQ QO SURJUDPPD YRRU PHHU SURJUDPPD LQIRUPDWLH

IEm motoren ! FraKol

Integrated automation had its day:

The future belongs to SCALABILITY+ www.br-automation.com/ScalabilityPlus

Your machine technology Our technology packages Integrated automation PCs & Panels PLC systems Motion control Safety technology

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.