9 minute read
Digitalisering rechtspraak
from EB juni / juli 2021
by iMediate
Digitalisering van de rechtspraak
Net als de rest van Nederland, gingen ook rechtbanken tijdelijk op slot vanwege het coronavirus. En net als de rest van Nederland werd een oplossing gevonden in digitale tools om zittingen in te halen. “Ik mis vooral het menselijk contact en de non-verbale communicatie.” DOOR: JEROEN NOORDELOOS
Aan de ontbijttafel de belangen van een cliënt behartigen. Wie dat in 2019 had voorspeld, was voor gek verklaard. Toch zijn er het afgelopen jaar vele rechtszaken behandeld middels videoconferencing. Gedaagden, de verdedigende partij en rechters kwamen samen op één (klein) scherm. Welk platform daar vooral voor werd gebruikt? Skype. Net als de rest van Nederland, is vanwege de coronacrisis ook de rechtspraak het afgelopen jaar vergaand gedigitaliseerd. “Een aparte gewaarwording”, gaf advocaat René Otto van Van Iersel Luchtman Advocaten vorig jaar al aan. “Maar het houdt het vak ook dynamisch.”
Prima alternatief
Inmiddels hebben de meeste kantoren de laptop aan de keukentafel verruild voor een digitale vergaderruimte op kantoor om verschillende rechtszaken af te kunnen handelen. Daardoor hebben de kwaliteit en professionaliteit van de digitale zitting het afgelopen jaar een fl inke inhaalslag gemaakt. Otto: “Het hebben van zittingen via Skype is in het afgelopen jaar een bijzondere ervaring gebleken. Wel voelt de ambiance van een fysieke zitting natuurlijk heel anders aan dan bij een digitale zitting via een laptop vanuit kantoor.” Toch wordt ook in 2021 een groot deel van de zittingen digitaal behandeld worden. Daarnaast zijn er al plannen om de digitale middelen ook na de coronacrisis in te blijven zetten. Dat maakte de Rechtspraak in haar jaarverslag bekend: “De coronacrisis raakte ook de informatievoorziening van de Rechtspraak en dat heeft ertoe geleid dat een aantal ontwikkelingen versneld werd doorontwikkeld, zoals veilig e-mailen en de mogelijkheid van online zittingen. Mede door deze uitbreiding is het de Rechtspraak gelukt om tijdens de coronacrisis te blijven functioneren.” Volgens Otto zijn videobelverbindingen een prima alternatief gebleken voor een zitting. “Wat mij betreft ook na corona. Maar het is dan wel belangrijk om met de cliënt op dezelfde (fysieke) locatie aanwezig te zijn. Op die manier is het makkelijk om kort te overleggen en af te stemmen. Door de mogelijkheid om te ‘muten’ zelfs zonder dat het verstorend werkt voor de rechter of wederpartij.” Vorig jaar zomer lieten Advocatie en Sdu onderzoek doen naar de invloed van de coronacrisis op hun werk. Wat bleek: acht van de tien advocatenkantoren had de directe ontmoetingen met cliënten voor de helft of meer vervangen door digitale varianten. Margriet Koedooder, partner en advocaat bij De Vos & Partners Advocaten, herkent het beeld: “Aan het begin van de coronacrisis leek het wel alsof iedereen alleen maar wilde videobellen met elkaar. Dat is inmiddels wel weer aan het veranderen. Tegenwoordig gaat mijn mobiele telefoon weer een stuk vaker over of komen cliënten langs op kantoor.” Wel merkt zij op dat het thuiswerken in de praktijk goed heeft gewerkt. “Mensen die verder bij ons
na de coronacrisis in te blijven zetten. Dat maakte de Rechtspraak in haar jaarverslag bekend: “De coronacrisis raakte ook de in- kantoor vandaan wonen zijn net zo effecformatievoorziening van de Rechtspraak tief, of soms zelfs productiever te werk geen dat heeft ertoe geleid dat een aantal gaan dan dat zij op kantoor konden zijn. Dat ontwikkelingen versneld werd doorontwik- is niet alleen voor ons, maar natuurlijk voor keld, zoals veilig e-mailen en de mogelijk- heel Nederland een eyeopener geweest.” heid van online zittingen. Mede door deze uitbreiding is het de Rechtspraak gelukt om tijdens de coronacrisis te blijven functioneren.” Volgens Otto zijn videobelverbindingen een prima alternatief gebleken voor een zitting. “Wat mij betreft ook na corona. Maar het is dan wel belangrijk om met de cliënt op dezelfde (fysieke) locatie aanwezig te zijn. Op die manier is het makkelijk om kort te overleggen en af te stemmen. Door de mogelijkheid om te ‘muten’ zelfs zonder dat het verstorend werkt voor de rechter of wederpartij.” Vorig jaar zomer lieten Advocatie en Sdu onderzoek doen naar de invloed van de coronacrisis op hun werk. Wat bleek: acht
RENÉ OTTO
Veranderde werkwijze
Vanwege de coronacrisis ontstond vorig jaar al snel een ‘corona-achterstand’ van zaken die nog op de rol stonden van de rechtbank. In juli stond de teller op 17.000 geschillen die beslecht moesten worden. Er werden door de Raad voor de Rechtspraak daarom verschillende plannen gepresenteerd om ▶
die achterstand weg te werken, zoals de inzet van één in plaats van drie rechters. Die plannen werden niet altijd even enthousiast ontvangen, omdat juristen bang waren dat zaken ‘platgeslagen’ zouden worden. Toch werd een deel van de vertragingen ook veroorzaakt door rechtbanken zelf, onder andere omdat het stramien van de zitting door teleconferencing veranderde. Waar normaal gesproken tijdens het kort geding eerst de advocaat van de eisende partij aan het woord komt, volgt daarna de gedaagde. Meestal vraagt de rechter daarna aan beide partijen om eventueel tot een schikking te komen. Als dat niet lukt, krijgen beide partijen normaliter nogmaals de kans om zich uit te spreken over zaak, waarna de rechter aangeeft wanneer vonnis wordt gewezen. Koedooder: “Dat was een heel duidelijk stramien. Nu merk ik in digitale zittingen dat een zitting soms heel anders verloopt. Zo heb ik al een aantal keer meegemaakt dat de advocaten wel hun pleidooi hadden voorbereid, maar hier niet eens aan toe kwamen. Dit doordat de rechter had besloten een stortvloed aan vragen te stellen aan partijen. Dat leidt ertoe dat de digitale zitting heel anders verloopt dan de fysieke zitting. Ik vind dat niet prettig. Wat mij betreft moeten de eiser en gedaagde leidend zijn op de zitting en niet de rechter.”
Begin april presenteerde de Rechtspraak een jaarrapport over 2020. Daaruit bleek dat het aantal afgehandelde rechtszaken daalde met 11 procent ten opzichte van 2019. In totaal werd vorig jaar in 1,37 miljoen zaken rechtgesproken, ongeveer 170.000 minder dan een jaar eerder. Niet zo vreemd, aangezien alle rechtbanken de toegang op 14 maart 2020 moesten beperken. Daardoor ontstond al snel een achterstand van meer dan 17.000 rechtszaken. Die achterstand zou volgens het jaarverslag al in december 2020 zijn ingelopen, mede dankzij de inzet van digitale videoconferencing. Ook in 2021 blijft worden ingezet op digitale middelen. Daarnaast zegt de Rechtspraak ernaar te streven om aan de slag te gaan met de duurzame inzet van digitale zittingen waar dat mogelijk is.
MARGRIET KOEDOODER
Afstand
De digitale behandeling van een rechtszaak is Koedooder ook op andere vlakken niet altijd goed bevallen. “Natuurlijk is het prettig dat je niet naar Groningen op en neer hoeft om een zitting bij te wonen. Maar het is fi jn als je het fysieke contact hebt met een cliënt en iemands lichaamstaal kan lezen, ook die van de rechter en de wederpartij. Voor mij en de cliënt werkt dat een stuk prettiger. Een digitale zitting voelt toch een beetje alsof je televisie zit te kijken, alleen praat de persoon op het scherm tegen je terug. Er is toch een behoorlijke afstand tot elkaar, en even schikken op de gang zit er niet in.” Die afstand wordt ook gevoeld door c liënten, schetst Koedooder. “Zij willen van de rechter graag aandacht voor hun probleem krijgen, maar ook voor hun emoties. Dat dat niet mogelijk is, voelt voor hun wel als een gemis. Ik hoop dan ook dat we snel weer terugkeren naar vanouds.” Ook Otto ziet dat schikken via videoconferencing een stuk lastiger is geworden. “Een schikkingsonderhandeling is wat mij betreft gewoonweg prettiger face-to-face te voeren.” ◾
