Rolling Stones

The Rolling Stones blijven vernieuwen

Een band die al zo lang meegaat als The Rolling Stones heeft zo’n beetje alle veranderingen in de muziekindustrie aan den lijve ondervonden. Het Britse bedrijf Stufish Entertainment Architects is al sinds 1989 bij alle tournees van de Stones betrokken. “Techniek en creativiteit moeten altijd in balans zijn”, zegt CEO Ray Winkler over de vele tournees waaraan zijn bedrijf meewerkt. “Als het ene het ander overschaduwt, werkt het niet.”

DOOR: PIERRE OITMANN | FOTO'S: STUFISH

Het eerste optreden dat The Rolling Stones buiten het Verenigd Koninkrijk geven, is op 8 augustus 1964 in Scheveningen. Dat legendarische eerste optreden van de Stones in Nederland ontaardt in enkele minuten in totale chaos en de op de bühne aanwezige politieagenten maken al na vier songs een einde aan het eerste bezoek van de Britten. De baldadige jongeren die we op de videobeelden van toen zien, doen in niks denken aan de Stones-fans van nu. Ray Winkler, die al ruim een kwart eeuw met de grootste rockband ter wereld samenwerkt, luistert gefascineerd wanneer we hem over het optreden in het Kurhaus vertellen. “Mensen toen waren nog geen popconcerten gewend”, lacht hij. “Er was ook nog geen sprake van een live-industrie. Er was letterlijk niks.” De daaropvolgende zes decennia zijn de Stones medeverantwoordelijk geweest voor het ontstaan van een vruchtbaar livecircuit en voor de megaconcerten die tegenwoordig de normaalste zaak ter wereld zijn. In de afgelopen jaren werkte Winkler mee aan tournees van onder anderen U2 en Beyoncé.

Sony Jumbotrons

Stufish Entertainment Architects is het geesteskind van Mark Fisher, die in 1989 met de Stones in zee ging voor de Urban Jungle Tour (bekend als de Steel Wheels Tour in de VS). Het was tevens de laatste tournee met bassist Bill Wyman. Het decor was ontworpen om eruit te zien als een vervallen staalfabriek. Het ontwerp bevatte stilistische verwijzingen naar de film Blade Runner en de cyberpunkromans van William Gibson. Met een acht verdiepingen hoog podium was deze tournee destijds ▶

een architectonisch hoogstandje. De eerste twee Europese shows vonden in 1990 in de Kuip plaats. Vijf jaar later keerde de band terug met de baanbrekende Voodoo Lounge Tour. “Wat helemaal nieuw was voor deze tournee waren de gigantische televisieschermen. Dat waren van die loodzware beeldschermen, Sony Jumbotrons.” U2 had die in de twee jaar daarvoor al gebruikt tijdens de Zoo TV Tour en opnieuw in 1997, tijdens de Popmart Tour. “Daarvoor waren er eigenlijk geen of nauwelijks videoschermen bij popconcerten. Nu is het normaal dat je de artiesten op één of meerdere schermen kan zien.”

Bruggenbouwer

De Voodoo Lounge Tour bracht destijds 320 miljoen dollar in het laatje, wat gelijkstaat aan 589 miljoen euro in 2022. Daar gingen de Stones later ruimschoots overheen met A Bigger Bang Tour (2005-2007) en No Filter Tour (2017-2021), maar in de jaren 90 was er geen enkele artiest wiens tournee zoveel geld opleverde. In de kalenderjaren 1997 en 1998 werkte Stufish aan zowel de PopMart Tour van U2 als aan de Bridges To Babylon Tour van de Stones. Beide shows waren visuele spektakels, maar voor Jagger voelde het alsof de fans steeds verder van de band afstonden. “Bij de Stones bestond de wens om dichterbij de fans te komen”, vertelt Winkler. “Ze wilden een kleiner podiumpje elders in de zaal, maar hoe kom je daar? Het idee was om letterlijk een brug te bouwen, de zogenaamde brug naar Babylon. In feite was het een soort uitschuifbare ladder, vergelijkbaar met die van een brandweerwagen. Helaas was die brug pas af nadat de tournee al gestart was, dus tijdens de eerste drie shows was die er nog niet. Dat is wel jammer als je tournee Bridges To Babylon heet.” Uiteindelijk besloten de Stones het uitbundige decor met glanzende barokdecoraties en opblaasbare sculpturen van corpulente naakte vrouwen terug te schalen tijdens de No Security Tour in 1999.

'De ontwikkelingen zijn nu veel subtieler en zitten ‘m vooral in de technologische ontwikkelingen'

Goedkoper, praktischer, zuiniger

Na de eeuwwisseling is pas echt goed te zien hoe de technologie met rasse schreden verbetert. Tijdens de jubileumtournee Forty Licks worden bewegende videoschermen gebruikt en drie jaar later is het eerste ledscherm bij de Stones te zien. Er wordt steeds meer technologie in het decor verwerkt zonder dat er daarvoor meer vrachtwagens nodig zijn om dit allemaal van A naar B te vervoeren. “Als je naar de tournees van The Rolling Stones van de afgelopen tien jaar kijkt, zul je zien dat de ontwikkelingen wat minder duidelijk aan te geven zijn dan in de jaren ervoor. Inmiddels is het publiek gewend geraakt aan grootste decors en immense videoschermen, want dat is de norm geworden voor grote popartiesten. De ontwikkelingen zijn nu veel subtieler en zitten ‘m vooral in de technologische ontwikkelingen. Technologie wordt door de jaren heen steeds goedkoper, lichter, logistiek praktischer en zuiniger. Nu kun je met ledlampen meer en sterker licht produceren dan tien, twintig jaar geleden het geval was met hele zware, grote lampen.”

Voor altijd op tournee

Het decor van de Sixty Tour blinkt volgens Winkler niet zozeer uit in visuele praal als wel in een even kleurrijk als praktisch design. “De grootste uitdaging voor deze tournee was de logistiek en de mankracht. Na twee jaar corona is alles duurder geworden, heeft de infrastructuur stilgelegen en veel arbeidskrachten zijn afgevloeid. Hoe zet je een show op poten die én aan de wensen van de artiesten voldoet én aan de verwachtingen van het publiek en toch nog betaalbaar blijft? Als dat niet haalbaar is, is er geen show.” Winkler kijkt uit naar de nieuwe technologieën die we in de komende jaren gaan zien. “Wie weet kunnen we over veertig jaar nog steeds naar een concert van The Rolling Stones, maar dan met avatars, zoals nu met ABBA in Londen. Ervan uitgaande dat mensen in de toekomst nog naar concerten gaan natuurlijk. Misschien is de technologie dan wel zover dat je de Stones in je huiskamer kunt laten optreden. Maar ik hoop eerlijk gezegd wel dat die grote bijeenkomsten mogelijk blijven. Die ervaring kun je simpelweg niet vervangen.” ◾