In ’t kort

Quotes

‘Een half of een heel muntje bepaalt of een patatje een prijs van twee of vier euro meekrijgt. Dat gaat niet meer.’ Lowlands-directeur Eric van Eerdenburg meldt bij BNR Nieuwsradio dat het festival in 2023 waarschijnlijk afscheid neemt van de festivalmunt als betaalmiddel.

‘Voor ons is de schade enorm, maar het precedent wat met deze beslissing wordt geschapen kan ook andere evenementen raken.’ De burgermeester van Terschelling heeft festival eilân geen evenementenvergunning verleend. De festivalorganisatie is diep teleurgesteld.

‘This is exactly why we do what we do.’ Nachtclub Shelter is als enige Nederlandse nachtclub te vinden in de Top 100 Clubs, die door DJ Mag wordt samengesteld. Shelter is te vinden op de 81ste plek. Programmeur Onomé Sarawi is tevreden.

‘Met pijn in mijn hart, maar met een vrolijk gemoed verlaat ik Music Meeting. Mijn persoonlijke drijfveer was om prachtige muziek en boeiende musici aan een groter publiek te introduceren. En dat is gelukt.’ Maite Hontelé stopt per 1 september na vier jaar als artistiek leider van Music Meeting Festival. Mede dankzij de onderzoeken van Fieldlab Evenementen kon de live-industrie weer snel overeind krabbelen. Tim Boersma van Fieldlab geeft ons een update.

INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW

Kun je vertellen waar Fieldlab nu mee bezig is?

“We verrichten op drie vlakken onderzoeken: Kennisverrijking, Bezoekersstromen en Innovatie. Het doel van Kennisverrijking is om het risicotaxatiemodel, dat is ontwikkeld door de TU Delft en Fieldlab, verder te verfijnen en inzichtelijker te maken voor gebruik door externe partijen. Bij Bezoekersstromen richten we ons op het verbeteren van de doorstroom, het verminderen van de wachttijd en het verlagen van de dichtheid. Dit kan extra onderbouwing geven aan het openhouden van de branche ten tijde van een pandemie. Daarnaast kan het mogelijk een bijdrage leveren aan het tackelen van het personeelstekort. Bij Innovatie ligt de nadruk op digitalisering en op welke wijze digitale ontwikkelingen meetbaar bijdragen aan de beleving van de bezoeker, zodat organisatoren en opdrachtgevers handelingsperspectief wordt geboden in tijden van crisis. Ook wordt ingespeeld op toekomstige kansen en bedreigingen door de digitale ontwikkelingen.”

Die kennis is ook online te vinden?

“We hebben het COVID Kenniscentrum voor Evenementen opgezet (ckve.nl). Hier is alle kennis vanuit de onderzoeken van Fieldlab terug te vinden en aan de hand van elf kernonderwerpen kunnen organisatoren, vergunningverleners en -aanvragers, adviesorganen en overige belangstellenden relevante informatie raadplegen.”

In hoeverre worden de onderzoeken van Fieldlab op hun waarde geschat? Soms wordt geroepen dat de overheid niets met de aanbevelingen heeft gedaan?

“Fieldlab Evenementen is als bepalend voor het openingsplan benoemd. Daarmee kreeg het veel waardering, maar er werd onvoldoende duidelijk gemaakt dat de evenementensector een eigen maatregelenpakket als richtlijn had kunnen krijgen. Dit was achteraf beter voor de sector geweest. Er is een dubbel gevoel ten aanzien van de implementatie. Zeker na het opnieuw sluiten van de sector in de zomer van 2021, toen bleek dat in België de uitkomsten omarmd en juist geïnterpreteerd werden en daar succesvol bleken. Minister Adriaansens van EZK gaf onlangs aan: "De aanbevelingen vormden mede de bouwstenen voor de OMT-adviezen en hebben daarmee onder andere de basis gevormd voor de toenmalige besluitvorming in het kader van de heropening van sectoren. Fieldlab Evenementen heeft geleid tot waardevolle inzichten." Er is dus zeker geen sprake van weggegooid geld. Daarnaast is de evenementensector veel geroemd door beleidsbepalers vanwege de constructieve en coöperatieve houding. Dat zal ook op de lange termijn zijn waarde behouden.”

ADVERTENTIE

COLUMN

Pluk de dag!

Als ik dit tik is het midden juni en ik zit in het vliegtuig van Barcelona terug naar Nederland. Ik kan me niet herinneren dat ik voor het laatst zoveel geld heb betaald voor een Europese vlucht en nooit eerder voelde ik zoveel vliegschaamte. De kans is echter vrij groot dat ik over een jaartje terugkijk op dit moment en me realiseer dat deze tickets een koopje waren. Het plafond voor (vlieg)reizen is nog lang niet bereikt en hoewel energie duurder is dan ooit, moet de échte energiecrisis nog komen.

Ik hoor je denken: lekker dan, Nostradamus Hendrixen, dit is EB Live, val mij niet lastig met je trips en gedoemdenk. Indirect heeft dit vliegverhaal zeker iets te maken met de live-industrie. De inflatie en energietekorten ga je ook terugzien op de toekomstige festvialweide en in de venues. Maar eerst nog even dit.

Terwijl Rutte in geen velden of wegen te bekennen is, worden de Duitsers wekelijks voorbereid met persconferenties op de energiepleuris. Ja, het is waar dat onze Oosterburen met 40 procent afhankelijker zijn van de toevoer van Russisch gas dan wij met ‘maar’ 15 procent. Maar dat gezamenlijke Europa zorgt ervoor dat we als een Siamese tweeling aan elkaar vergroeid zijn. Als er ergens tekorten komen, voelen wij dat ook en we hebben bovendien een leveringsplicht aan de Duitsers. Experts voorspellen een energiestijging met een factor 10 tot 15.

Laat nu de livebranche ook een grote energieslurper zijn. Denk alleen maar aan de reiskosten van de artiesten, het koelen én verwarmen van de zalen tot de performance zelf. Zonder energie, geen show. Hoewel er goede initiatieven genomen worden om het energieniveau te verminderen met groene stroom en zonnepanelen, kan dat groene ondernemen volgens mij wel een standje harder: genoeg ruimte op de daken van de grote concertzalen. Laten we daarnaast de inflatie niet vergeten. Ik schrok al van kaartjes van 150 euro plus, maar het zou me niks verbazen dat we eind 2023 tegen tickets van meer dan 300 euro aankijken.

Ik hoop echter oprecht dat mijn marketingplannen een stuk beter zijn dan mijn toekomstvoorspelkwaliteiten. Het grootste gedeelte van wat hierboven staat, hangt gelukkig af van tal van variabelen. Variabelen die het tij toch weten te keren. De belangrijkste factor is het enthousiasme waarmee de duizenden professionals alles uit de kast trekken om het staartje van de festival- en concertzomer tot een onvergetelijke ervaring te maken voor al die bezoekers. Bezoekers die na al het slechte nieuws ook weleens een avondje willen ontspannen. En hoe kan dat nu beter dan met livemuziek? Geniet de komende tijd dus extra van het optreden van je favoriete artiest. Zoals Paul McCartney zong op z’n laatste album: ‘Seize The day!’

Over Mike

Mike Hendrixen is 20 jaar werkzaam in de entertainmentindustrie. Na een rol als Marketing Director North & Central Europe bij Codemasters, startte hij in 2013 Vertigo 6 Marketing & PR, dat werkzaam is voor onder meer. EA, Koch Media, Logitech, ASUS, Asmodee en Riot Games. Vertigo 6 staat op de eerste plaats in de FONK 100 en werd dit jaar overgenomen door de Happy Horizon Groep. In Entertainment Business schrijft hij op persoonlijke titel over marketingontwikkelingen binnen de industrie.

Cijfers

Sinds de opening van de Ziggo Dome in 2012 is Ziggo als naamgevend partner en hoofdsponsor aan de Amsterdamse concertlocatie verbonden. Beide partijen hebben hun samenwerking met nog eens tien jaar verlengd.

10

9,3 miljoen

Een voorlopige analyse van Respons laat zien dat dit jaar het aantal evenementen en bezoeken richting het niveau van 2019 gaat. In april van dit jaar bedroeg het aantal bezoeken 9,3 miljoen, 13 procent lager dan in 2019.

120

De nieuwe editie van het festival Zwarte Cross gaat het nieuwe 120 kVA zon-aggregaat van Volta Energy gebruiken. Hiermee wordt er 7,5 kiloton minder CO2 uitgestoten.

Essam Jansen neemt na 14 jaar afscheid als mede-eigenaar bij evenementenorganisator E&A Events. Jansen vertrekt om zich meer te focussen op zijn djcarrière als Sem Vox.

900 BASIS, EKKO en De Helling hebben de handen in elkaar geslagen en organiseren op 1 oktober een dansestafette onder de noemer 900 Minuten. Dit jaar wordt namelijk gevierd dat Utrecht 900 jaar stadsrechten heeft.

‘Dancemuseum’ Our House in Amsterdam is weer open. Bezoekers kunnen ‘sleutels van het museum’ aanscha en, in de vorm van 1.980 unieke digitale eigendomsbewijzen (NFT’s).

14

1980

VAN LINKS NAAR RECHTS: CLIFF WIERTZ, LEONIE BOON, EN DAVE PISTERS

‘Afvalreductie heeft voor ons de hoogste prioriteit’

Collect & Clean zou je kunnen omschrijven als de nieuwe generatie dienstverlener. Het bedrijf helpt festival- en eventorganisatoren te verduurzamen door zoveel mogelijk afval te reduceren en grondsto en op een goede manier te recyclen. We spreken met Dave Pisters, Leonie Boon en Cli Wiertz van Collect & Clean over hun benaderingswijze en de uitdagingen voor de komende jaren. “Afvalverwerking en grondsto enrecycling was tot voor kort een ondergeschoven kindje, maar mag wat ons betreft op de eerste plaats komen.”

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE / FOTO’S: IMEDIATE | STEVEN VAN KOOIJK

“Op het gebied van afval verwerking en duurzaamheid maakt de festivalwereld een transitie door”, vertelt Dave Pisters van Collect & Clean. “Het is zaak om nu in actie te komen, zeker ook met de nieuwe regels en wetgeving in het vooruitzicht. Als er niets gebeurt, leidt dit volgens ons binnen afzienbare tijd tot problemen. Daarom is Collect & Clean gestart. Met Collect & Clean maken we de slag van een partij die simpelweg ‘puinruimt’ na afl oop van een festival of evenement, naar een partij die helpt bij de verduurzaming van onze branche.” Joris Joosen van The Support Group: “Vanuit The Support Group investeren wij in bedrijven die het evenementenlandschap verbeteren en professionaliseren. Grondstoffenmanagement wordt steeds belangrijker in onze branche. In maart vorig jaar hebben we de stoute schoenen aangetrokken, een fors investeringsbudget samengebracht en zijn we gaan bouwen aan een goed team en met Leonie, Cliff en Dave hebben we echt een ijzersterke basis neergelegd.”

Ontzorgen

“We komen allemaal uit de evenementensector en ieder van ons heeft zijn eigen expertise”, vertelt Leonie Boon. “We hebben alles in huis om organisatoren goed te kunnen informeren hoe ze afval kunnen verminderen, aan welke regels ze moeten voldoen en hoe ze zo duurzaam mogelijk hun event organiseren. Daarnaast wordt het steeds belangrijker om tijdens het evenement in actie te komen om alles in goede banen te leiden. En dat heeft gevolgen voor onze werkwijze en dienstverlening.” In het verleden dachten organisatoren weliswaar na over afval en afvalverwerkingen, maar werden de schoonmaakbedrijven meestal niet meegenomen in de voorbereidende fase, zo vertelt Boon. “Het schoonmaakbedrijf kon daardoor vaak niet alle plannen vanuit de organisatie uitvoeren. Onze kracht is dat wij juist de organisatoren in het hele traject kunnen ontzorgen. Wij denken niet in afval, maar in grondstoffen. We denken mee over de plannen voor afvalreductie en grondstofmanagement en hebben ook tot aan het einde toe contact met bijvoorbeeld verwerkers en onze medewerkers op het terrein.”

‘We hebben alles in huis om organisatoren volledig te ontzorgen’

“In de toekomst heb je geen afval meer op een evenement”, aldus Joosen. “Het zijn allemaal grondstoffen waarmee je iets nieuws kunt doen. De investeringen die nodig zijn om stappen te zetten, zijn gigantisch. Daar moet je echt een langetermijnvisie voor ontwikkelen. De afgelopen tijd hebben we heel veel geïnvesteerd in de bedrijfsvoering. Nu gaan we samen met onze partners en opdrachtgevers de diepte in.”

Focus

Hoewel de regels over afvalverwerking en de eisen voor duurzaamheid elkaar in snel tempo opvolgen (zie het kader hieronder), is dit meestal niet iets waar organisatoren de volledige focus op hebben “Het is een misverstand om te denken dat je dit er even bij doet”, aldus Dave Pisters. “Als organisatie moet je hier daadwerkelijk mee aan de

Alle regels op een rijtje

Sinds 3 juli 2021 geldt in de EU een verbod op plastic wegwerpartikelen zoals rietjes, bestek en borden. Het verbod geldt ook voor producten die gedeeltelijk gemaakt zijn van plastic of bioplastic. Bij consumptie onderweg en afhaal geldt per juli 2023 dat je een bedrag moet betalen voor plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen, bovenop de prijs voor de ko e of de maaltijd. Verkooppunten mogen hier zelf de prijs voor bepalen. Wel moeten zij herbruikbare alternatieven aanbieden. Daarnaast zijn vanaf 3 juli 2024 losse doppen niet meer toegestaan. Vanaf 2024 zijn wegwerpbekers en -bestek niet meer toegestaan in de horeca of op festivals. Op deze plekken zijn herbruikbare borden of bekers dan verplicht. Kartonnen ko ebekertjes met een laagje kunststof worden ook in de ban gedaan. Daarnaast werkt de overheid toe naar een volledig circulaire economie in Nederland in 2050. In 2030 moet er 50% minder gebruik van (primaire) grondsto en worden gemaakt, zodat we in 2050 een economie hebben waarbij hernieuwbare grondsto en worden gebruikt en producten en grondsto en een nieuw leven krijgen.

UPV Producenten van wegwerpplastic moeten meebetalen aan het inzamelen van het afval en het opruimen van zwerfafval. Deze regel – onder de noemer UPV, oftewel ‘uitgebreide producenten verantwoordelijkheid’ - gaat vanaf 5 januari 2023 stapsgewijs in. De komende jaren komt de Europese commissie met meer maatregelen. Zo moet 25% van frisdrank- en waterfl essen vanaf 2025 gemaakt zijn van gerecycled materiaal. Vanaf 2030 wordt dit percentage verhoogd tot 30%.

STATIEGELD De Nederlandse overheid neemt daarnaast aanvullende maatregelen om zwerfafval tegen te gaan. Sinds 1 juli 2021 geldt een statiegeldsysteem voor kleine plastic drinkfl esjes. Op fl esjes van minder dan 1 liter zit 15 cent statiegeld. Producenten van de fl esjes zijn verantwoordelijk voor de invoering van het statiegeldsysteem. Horeca en kleine bedrijven hoeven de fl esjes niet in te zamelen. Per 1 januari 2023 komt er ook 15 cent statiegeld op blikjes voor frisdrank, water en bier. Hoe en waar je de blikjes in moet leveren is nog niet bekend.

BEZOEKERS Volgens brancheorganisatie VVEM wordt er al langer gewerkt aan het verminderen van plastic afval. Woordvoerder Willem Westermann: “Sommige materialen kunnen op het festival zelf alweer worden gebruikt. De meeste andere materialen worden op het festival ingezameld om dan opnieuw te worden gebruikt, zoals allerlei soorten zachte plastic bekers.’’ VNPF laat weten voorstander te zijn van ‘het tegengaan van zoveel mogelijk troep’. “Duurzaamheid staat hoog in het vaandel”, zegt VNPF-voorzitter Berend Schans . “Alles valt of staat met het gedrag van de bezoekers. Zij zullen hier even aan moeten wennen, maar wij hebben alle vertrouwen dat dat gaat lukken.”

slag en met een plan komen. Daar kunnen wij hen zoals gezegd heel goed bij helpen. Overigens zijn de meeste organisatoren er zich wel degelijk van bewust dat ze in actie moeten komen, maar het ontbreekt hen vaak aan kennis en personeel met voldoende expertise op dit gebied. Veel organisatoren zijn bijvoorbeeld bezig met een statiegeldsysteem voor bekers, maar er is nog veel meer nodig om aan alle doestellingen en eisen te voldoen.” Boon: “Neem de grote meerdaagse events (met camping), zij zorgen voor een geweldige hoeveelheid afval – dat is niet meer van deze tijd.”

De cirkel is rond

Dat niet alle organisatoren even ver zijn, blijkt ook uit de regionale verschillen. “De gemeente Amsterdam hanteert bijvoorbeeld al sinds 2018 een duurzaam

‘We willen vooral een stabiele partij zijn, waarop festivals kunnen bouwen’

evenementenbeleid, inclusief een statiegeldsysteem voor bekers”, vertelt Leonie Boon. “Dat was een aantal jaren geleden redelijk vooruitstrevend, nu zie je dat ook de rest van Nederland volgt. Vergeet ook niet dat dat voor de bezoeker soms wat verwarrend kan zijn. Bij het ene festival moeten ze hun bekertje inleveren, bij een ander festival wordt gebruikgemaakt van hardcups. Ook het personeel moet snel kunnen schakelen. Het zou in de toekomst een hele hoop schelen als iedereen op dezelfde manier zou werken.” “Voorheen belandde de restafvalstroom in kliko’s die vervolgens werden wegbracht naar een afvalverwerker”, legt Joris Joosen uit. “Wij willen dit op het terrein zelf doen en bijvoorbeeld backstage een afvalverwerkingsmachine plaatsen. Uiteindelijk krijgt iedereen een hamburger op een bordje van bamboe of duurzaam hout. Maar wat gaan we vervolgens doen met al die bordjes? Daar kun je grondstoffen van maken. Het probleem is alleen dat houten bordjes op dit moment niet gebruikt mogen worden als compost. Het duurt simpelweg nog te lang voor het houten bordje en het houten bestek gecomposteerd zijn. Misschien beginnen we dus wel een composteerbedrijf. Als we op die manier al het ‘afval’ opnieuw kunnen aanbieden, dan is de cirkel rond en hebben we echt een goed verhaal.”

Anticiperen

“Als reinigingsbedrijf ben je uiteindelijk altijd afhankelijk van anderen”, legt Cliff Wiertz uit. “Niet in de laatste plaats van de festivalbezoekers. Hoe gedragen zij zich? Is het een internationaal publiek? Hoe gaan zij om met afval? Waar wordt de meeste drukte verwacht? Dat zijn allemaal zaken waar je op voorhand al enigszins rekening mee kunt houden. Alle andere bedrijven die er werken – variërend van tenten bedrijven en podiumbouwers, tot security en EHBOmedewerkers - iedereen produceert afval. We zijn afhankelijk van alles wat om ons heen gebeurt en daar anticiperen we constant op.”

Tekorten?

Hoewel de live-industrie weer volop draait, is de impact van corona nog altijd voelbaar. Zo is er een groot personeelstekort. Wat merkt Collect & Clean daarvan? Pisters: “Wij hebben daar gelukkig zelf geen last van, maar we merken dat door de personeelstekorten bij toeleveranciers het op- en afbouwen meer tijd in beslag neemt, waardoor wij ook langer bezig zijn.” Wiertz: “Het zou voor ons het makkelijkst zijn als een terrein de maandag na een festival of event helemaal leeg zou zijn. In de praktijk komt dit zelden tot nooit voor. Podia en tenten moeten afgebroken worden, de toiletten ingezameld en noem het maar op – en wij werken hier een beetje omheen. Er is geen magische formule om te berekenen hoeveel medewerkers je nodig hebt; er spelen talloze factoren een rol. Wordt een event bijvoorbeeld op asfalt georganiseerd? Hoeveel podia zijn er? Is het terrein overal goed bereikbaar? Het is ontzettend veel maatwerk.”

Samenwerking

Wat zijn de uitdagingen voor de komende tijd? Leonie Boon is stellig. “Uiteindelijk is het zaak om een realistisch en uitvoerbaar plan te maken. De uitdaging zit ‘m in het feit dat je met veel organisatoren en leveranciers te maken hebt. Als een organisatie de ambitie uitspreekt om duurzamer, circulair of restafval vrij te worden, dan kunnen wij daaraan bijdragen, maar daar hebben we alle partijen voor nodig. Hoe krijg je al die partijen op één lijn? Bij de foodcourts staan bijvoorbeeld vaak allerlei kleine cateringbedrijfjes. Het is belangrijk om hen zover te krijgen afval en grondstoffen op een duurzame manier te scheiden en vooraf al na te denken over de manier om spullen mee te nemen naar een evenement.” Afval was tot een aantal jaren geleden een ondergeschoven kindje, aldus Cliff Wiertz. “Grondstoffenmanagement wordt weliswaar steeds belangrijker, maar wat ons betreft mag dit gewoon op de eerste plaats komen en de hoogste prioriteit hebben. Organisaties moeten hier echt over na gaan denken. Nu worden we soms nog letterlijk in een hoekje gestopt waar we wat containers neer mogen zetten. Dit is echt onvoldoende als je op een goede en duurzame manier wilt inzamelen.” Dave Pisters: “Daarom is het nood zakelijk dat we al in een vroeg stadium bij zowel organisatoren als toeleveranciers aan tafel zitten. Maar het belangrijkste is wel dat we vooral een stabiele partij willen zijn, waarop festivals kunnen bouwen.” ◾

Sena wil constructief samenwerken met (dance)evenementen

Eind november vorig jaar kwam er een einde aan een lange en slepende juridische procedure tussen organisatoren van (dance)evenementen en Sena over de openbaarmaking van materiaal waar naburig recht op rust. Dat betekent dat organisatoren nu een deel van de recette moeten reserveren voor de afdracht aan Sena. Aanleiding voor Sena om samen met organisatoren naar constructieve samenwerkingen te zoeken en duidelijke afspraken te maken, zeker nu er na de afgelopen twee moeilijke coronajaren eindelijk weer een mooi evenementenseizoen in het verschiet ligt.

DOOR: EDGAR KRUIZE

Sena (Stichting ter Exploitatie van Naburige Rechten) is als collectieve beheersorganisatie (CBO) belast met de uitvoering van de wet op de naburige rechten. Dat betekent dat het vergoedingen incasseert bij openbaarmaking van muziek, te weten commerciële fonogrammen, en deze uitbetaalt aan de makers. Of, zoals de in 1993 ingevoerde wet het omschrijft ‘muzikanten en producenten hebben recht op een billijke vergoeding indien de door hen uitgebrachte commerciële fonogrammen ten gehore worden gebracht’. In die zin is het werk van Sena vergelijkbaar met het voor velen meer bekendere Buma, dat dit voor auteurs en componisten doet. “Waar wij als Sena tegenaan lopen, is dat wij als CBO nog relatief onbekend zijn”, zo stelt Willem van Soomeren, Accountmanager Media & Evenementen bij Sena. “Dat betekent dat wij veel werk te doen hebben om ook in die sector onze naamsbekendheid te vergroten en vooral het hoe en waarom van ons werk duidelijk te maken. We gaan tenslotte een langetermijnrelatie aan met de organisatoren van deze evenementen en het moet nu ook echt een onderdeel van het exploitatiemodel worden.” Recht op vergoeding Hoewel de juridische kwestie ruim 14 jaar heeft gespeeld, is dat veel evenementenorganisatoren ontgaan. De zaak ging over wat nu precies een billijke vergoeding is voor het muziekgebruik op (dance)evenementen en het hof heeft uiteindelijk bepaald dat het billijk is om uit te gaan van een tarief van 1,625 procent van de recette bij gebruik van 60 procent (of meer) Senarepertoire. “De reacties die wij vanuit de evenementenorganisatoren horen, zijn tweeledig”, zo zegt Van Soomeren. “Vaak is een instinctieve reactie ‘maar we betalen de artiest in kwestie toch al, waarom moeten we dan alsnog een vergoeding betalen?’ Waarop het antwoord uiteraard is dat een dj ook met grote regelmaat platen van anderen draait en dat de uitvoerenden en producenten daarvan een vergoeding

WILLEM VAN SOOMEREN

‘Naburige rechten zijn nu ook echt een onderdeel van het exploitatiemodel’

verdienen. En andere reacties die we krijgen is dat (dance)evenementen niet altijd van ons hebben gehoord of begrijpen wat wij doen. Dat geldt overigens ook voor rechthebbenden op dit gebied, zij weten ook niet altijd dat ze recht op een vergoeding hebben als een plaat waarop zij te horen zijn wordt gedraaid tijdens de set van een dj. Maar als we dan uitleggen wat Sena is en waar we voor staan, dan merken we dat veel organisatoren het eigenlijk ook wel logisch vinden en het wel begrijpen.”

Geen ‘zwart gat’ Chantal Rooke, Manager Licenties bij Sena, voegt toe dat de opgehaalde gelden niet in een ‘zwart gat’ verdwijnen. “Dat is ook een opmerking die we nog weleens horen. Onze werkzaamheden zijn echter enorm transparant. Wij zijn een relatief kleine organisatie, zonder winstoogmerk. Wij betalen de geïncasseerde gelden op basis van een zo breed mogelijk referentierepertoire binnen de (dance)evenementensector zo snel mogelijk – vier keer per jaar – tegen een zo laag mogelijke overhead door, om op deze manier de makers te kunnen uitbetalen waar zij recht op hebben. Het is zeker niet zo dat de vergoedingen die we ophalen bij een (dance)evenement terecht komen bij willekeurige uitvoerenden. Als CBO hebben wij zowel een haal- als brengplicht. Dat betekent dat we dus niet alleen incasseren, maar ook inspanningen moeten doen om rechthebbenden te achterhalen. Daarom reserveren we opgehaalde gelden dan ook voor een termijn van drie jaar, zodat iedere rechthebbende – die zich overigens kosteloos aan kan melden bij Sena – hier ook ruim na een evenement nog aanspraak op kan maken. Op onze site en in de MySenaapp staan ook de titels van tracks waarvan nog niet iedere uitvoerende zich heeft gemeld. Dat geld verdwijnt dus niet richting andere uitvoerenden of andere genres, we gaan daar als CBO secuur mee om.”

Actief evenementen benaderen De uitsprak van de Hoge Raad vorig jaar maakt dat Sena nu eindelijk voor hun rechthebbenden kan gaan innen bij (dance)evenementen, ook met terugwerkende kracht. Dat betekent ook dat er dit eerste post-corona evenementenseizoen veel eerste of hernieuwde kennismakingen zijn met organisatoren. Van Soomeren stelt dat het Sena eraan gelegen is om op een gezonde en eerlijke manier in dialoog te blijven met de branche. “Tot nu toe heeft nog niet iedereen met ons te maken gehad. We merken dat dit heel vaak onbewust is – men weet simpelweg niet dat we er zijn – en deels zijn er ook organisatoren die bewust hun hoofd onder het maaiveld hebben gehouden. Maar we zijn sinds de uitspraak actief bezig iedereen te benaderen. Samen met andere CBO’s werken

‘Door nu goede afspraken te maken met organisatoren, zorgen we ervoor dat de rechthebbenden ook in de toekomst nieuwe muziek kunnen blijven maken’

we met een systeem waarmee we vrijwel alle evenementen in Nederland op de kaart krijgen en dat heeft meer dan 10.000 leads opgeleverd die we nu aan het opvolgen zijn, van kleine lokale (dance)evenementen tot grote outdoorevenementen. Het is nu eenmaal in de Nederlandse wet verankerd dat er voor muziekgebruik in een openbare ruimte, waar (dance)evenementen dus ook onder vallen, een licentie nodig is, dus we vinden en benaderen iedereen.”

Maatwerk Met het oog op de verplichting die (dance) evenementen hebben om opgave te doen van hetgeen ze hebben georganiseerd en welke muziek er is gebruikt, zijn er via Sena eenvoudig in te vullen formulieren te verkrijgen, die het doen van zo’n opgave zo makkelijk mogelijk maken. “Het lijkt oprecht meer werk dan het is”, zo zegt Van Soomeren. “We willen het proces zo laagdrempelig en toegankelijk mogelijk maken voor organisatoren.” Rooke voegt toe dat het begrijpelijk is dat er bij veel (dance)organisatoren nog vragen zijn. “Dat gaat van de defi nitie van ‘dance’ en de inzet van livestreams tot aan de verantwoordelijkheid voor rechtenafdracht indien er sprake is van gehuurde locaties en hoe we omgaan met hybride festivals waar livemuziek – waar geen mechanische rechten op rusten – en dj-sets door elkaar lopen. Zeker op dat laatste vlak zie je steeds meer evenementen ontstaan en dat betekent dat het ook voor ons maatwerk is om daar op een gerechtvaardigde wijze mee om te gaan. We staan dus altijd open voor de dialoog, organisatoren kunnen ons benaderen via evenementen@sena.nl en binnenkort openen we voor dit specifi eke segment ook een eigen portal, waar we organisatoren tegemoet komen op het gebied van hun vragen en waar we ook nogmaals op open wijze ons verhaal doen. Wij zijn er voor de rechthebbenden en door nu goede afspraken te maken met organisatoren, kunnen we ervoor zorgen dat die rechthebbenden ook in de toekomst nieuwe muziek kunnen blijven maken.” ◾

Scan de QR-code of ga naar www.sena.nl/evenementen voor meer informatie.

Meer vrouwelijke artiesten op festivals: ‘Bewustwording helpt!’

Kijkend naar de festivala ches van 2022 kunnen we één duidelijke conclusie trekken: er staan meer vrouwen op de bühnes dan ooit. Toch valt er nog veel te winnen, luiden stemmen binnen de muziekindustrie. We laten managers, boekers en programmeurs aan het woord, evenals initiatiefnemers van projecten die vrouwen in de muziekwereld ondersteunen. “Ieder initiatief, alles dat iets bijdraagt, is een stapje in de goede richting”, aldus Layla Sala van Buma/Stemra.

DOOR: PIERRE OITMANN

Het was jarenlang een vaak gehoorde kritiek: ‘Waarom staan er zo weinig vrouwen op festivals geprogrammeerd?’ Bij een analyse van persbureau ANP kwam echter uit de bus dat het aantal vrouwelijke artiesten op de grote Nederlandse festivals ten opzichte van 2019 over vrijwel de gehele linie signifi cant toeneemt. Met name dancefestival DGTL is op de goede weg; hier maken vrouwen 37 procent van de line-up uit. “We realiseerden ons dat de man-vrouwverhouding op het podium uit balans was en proberen deze te herstellen”, stelt Marco Muhring van organisator Apenkooi Events. “Afgelopen keer was de verhouding bijna zes op vier. Als dat in toekomst op een natuurlijke wijze naar fi fty-fi fty zou kunnen gaan, zou dat fantastisch zijn.” Een ander festival waar de verhouding tussen mannen en vrouwen evenwichtiger wordt, is Awakenings. “We kijken naar een goede verdeling en representatie”, zegt music director Michiel Tettero. “Niet alleen van vrouwen, maar ook uit andere communities. Sinds we hier bij het boeken meer de nadruk op leggen, zien we ook dat er meer talent komt bovendrijven. We stimuleren de ontwikkeling van jong talent door hen een plek te bieden bij onze wekelijkse podcast en spots in het programma. We zien dat dit goed werkt en ze daarna opgepikt worden bij andere events.”

Alle genders op de radar

Het aloude excuus dat er niet genoeg vrouwen te vinden zijn binnen een bepaald genre, wuift Tettero van de hand. “Er zijn echt heel veel talentvolle vrouwelijke artiesten. Je ziet bij ons dat headliners als Charlotte de Witte en Amelie Lens, die we sinds hun opkomst al supporten, echt voorbeelden zijn voor opkomende talenten.” Muhring ziet duidelijk een verandering in de attitude naar artiesten van alle genders toe. “Getalenteerde vrouwelijke, non-binaire en trans-artiesten zijn er altijd geweest, het verschil is dat hier de laatste tijd meer aandacht voor is. Jarenlang stonden op festivals voor het merendeel, zo niet uitsluitend, witte mannen, mede vanwege het feit dat de line-ups door diezelfde mannen werden gemaakt. Dankzij aandacht op verschillende fronten, zoals publicaties in de media en op conferenties en panels wereldwijd, is dit op de radar komen te staan. Daarbij komt dat dankzij sociale media opkomende artiesten veel makkelijker connecten met fans en groeien, waar je in het verleden verschillende gatekeepers had die de poorten gesloten hielden.”

Afspiegeling

Een artiest die geregeld aan de poorten van de gatekeepers staat te rammelen, is Aafke Romeijn. Ze heeft zich eerder uit-

FOTO: NIELS KNELIS

FLOOR JANSEN

gelaten over de achtergestelde positie van vrouwen in de muziekindustrie, maar is positief over de vooruitgang die wordt geboekt. “Je ziet dat de Nederlandse muziekindustrie zich op een positieve, originele wijze ontwikkelt, waarbij er steeds meer ruimte is voor Nederlandstalig product en je ziet dat vrouwen daarin excelleren. Er is steeds meer ruimte voor eigenheid en originaliteit.” Volgens Romeijn groeit de populariteit van vrouwelijke artiesten in zijn algemeenheid. “Bij Spotify zie je dat de meest gestreamde artiesten vaak nog altijd mannen zijn, maar dat verandert snel; steeds meer vrouwen staan best wel hoog. Dat is een afspiegeling van wat er geluisterd wordt en je ziet dat vrouwen steeds meer evenredig gewaardeerd worden.” Artiestenmanager Froukje Bouma sluit zich daarbij aan. “Er is meer bewustzijn over de man-vrouwverdeling. Dat komt ook door dingen als Black Lives Matter en #MeToo, waarbij het streven naar een gelijkwaardige wereld naar voren komt. Gelijkwaardigheid voor vrouwen is daarvan een onderdeel.”

Wezenlijk andere carrière

Voor MOTEL Artist Management vertegenwoordigt Bouma zangeressen S10, Froukje en Wende. Voorheen werkte ze bij SPEC, waar ze voor Famke Louise het management verzorgde. “Ik vond dat superleuk,

KARSU

want ik had nog nooit een meisje gemanaged. Ik werk heel graag met vrouwen; er is sprake van een leuke dynamiek en ik begrijp waar ze vandaan komen. Je kunt je makkelijker in de ander verplaatsen. Het was een heel ander klimaat waarin Famke Louise opkwam. Zij was toen een van de weinige vrouwen in de hiphop. Er was sowieso vrij veel om haar heen wat reacties opriep, nog los van het feit dat ze een vrouw is.” In een paar jaar tijd is er veel verbeterd, vindt Bouma. “De afgelopen jaren zijn er stappen gezet voor een veilig klimaat waarin vrouwen hun plek kunnen hebben. Het feit dat vrouwelijke artiesten het nu zo goed doen, komt ook omdat er bij labels en managements veel vrouwen werken die betrokken zijn en weten hoe ze vrouwelijke artiesten moeten positioneren. De carrière van een vrouw is wezenlijk anders dan die van een man. Ik ben blij met alle vrouwelijke managers en labelmedewerkers, maar ik ben óók blij met alle mannen die eraan meewerken dat sommige dingen meer vanzelfsprekend worden.”

Verdienmodel

Romina Derby-Pizzatti Sertorelli herkent het beeld dat Bouma schetst uit haar tijd als dj. “Toen ik begon was op één hand te tellen hoeveel vrouwelijke hiphop-dj’s er in Nederland draaiden”, lacht ze. Ze trad op onder de naam Romina Luciana en is ▶

AMBER ARCADES

‘We helpen vrouwelijke artiesten, maar de bedoeling is dat je jezelf op een gegeven moment overbodig maakt’

Ayu Lestari

EMMA HEESTERS

MEROL sinds tien jaar eigenaresse van management- en boekingsbureau Robin Banks. Ze ziet nog steeds verschillen qua boekingen van dj’s. “Bij de bovenlaag krijg ik voor vrouwelijke dj’s minder snel een hoog bedrag er doorheen dan bij mannelijke dj’s. Dat heeft met populariteit te maken, wat dan weer komt omdat vrouwelijke dj’s doorgaans minder gigs hebben, dus minder zichtbaar zijn en minder in de charts staan. Dat probleem begint bij het aantal shows. Als een dj een vollere agenda heeft, gaat de prijs automatisch omhoog.” Dat heeft grote gevolgen voor de carrière van een vrouw. “Ik ken veel vrouwen die begonnen zijn als dj, maar veel eerder stoppen, omdat het verdienmodel voor vrouwen gewoon heel anders is dan voor mannen. Op een gegeven moment gaat een vrouwelijke dj een bijbaantje zoeken of verder studeren, terwijl de meeste mannen er veel sneller hun fulltime job van kunnen maken.”

Iedereen is verantwoordelijk

Buma/Stemra lanceerde begin dit jaar Rise Up, een programma ter verbetering van de positie van vrouwen in de muziekindustrie, met onder andere netwerkevenementen en een podcast. Dit nadat de auteursrechtenorganisatie erachter kwam dat slechts veertien procent van de bij hun aangesloten componisten en tekstdichters vrouw is. “In het tempo zoals het nu gaat, zou het nog honderd jaar duren voordat de manvrouwverhouding bij Buma/Stemra-leden fi fty-fi fty is”, berekent marketing- en communicatiemedewerker Layla Sala. In de laatste afl evering van de Rise Up-podcast wordt specifi ek aandacht besteed aan podiumprogrammering. “Het is iets waar iedereen mee bezig is en waar ook iedereen een beetje mee worstelt. Wij zijn net zo verantwoordelijk als iedere andere schakel.” Hoewel ze blij is om te horen dat het aantal vrouwen op festivalpodia toeneemt, komt uit de podcasts naar voren dat het probleem in de gehele muziekindustrie zichtbaar is. “Als je kijkt naar de muziekopleidingen, zie je dat de aanmeldingen ongeveer fi fty-fi fty verdeeld zijn. Als je dan gaat kijken hoeveel vrouwen professioneel deelnemen in de muziekindustrie, is die verhouding best scheef.”

Meer zichtbaarheid

Een ander initiatief dat vrouwen in de muziekindustrie een zetje in de rug geeft, is Sisters In Songwriting, in 2019 opgezet door Hester Terpstra en muzikante Ayu Lestari. Onlangs componeerde Lestari de soundtrack voor de Videoland-serie Meer Soundos. “Er waren destijds weinig initiatieven, dus ik dacht: ‘Laat ik het zelf maar gaan doen.’ In 2020 hebben we een writingcamp georganiseerd; het eerste writingcamp waar alleen maar vrouwen aan mee hebben gedaan, met Spotify als partner. Spotify gaf een masterclass over hoe artiesten zich beter kunnen profi leren, dus hele waardevolle informatie. Met pijn en moeite ben ik daar binnengekomen, maar ik zag dat ze deze zaken heel belangrijk vonden. Zo zijn er best veel artiesten die helemaal niet zo bekend waren en nu op de radar van Spotify staan en in hun lijstjes komen.” Meer zichtbaarheid op Spotify leidt ook weer tot meer boekingen op festivals, zo redeneert Lestari. “We helpen vrouwelijke artiesten, maar de bedoeling is dat je jezelf op een gegeven moment overbodig maakt.”

Apart podium voor vrouwen

Radiozender NPO FunX houdt zich als geen ander bezig met diversiteit. Zo verzorgt FunX op 10 september de invulling van een ‘female stage’ op het Parels van de Stad Festival in Amsterdam. “Ik vind een festival een geschikte plek om op een positieve manier een statement te maken of een thema te belichten”, vertelt Rik Sietzema, general manager van organisator E&A Events. “Daarom hebben we gekozen om met FunX als hostingpartner samen te werken, omdat zij met het idee kwamen en hier een NPO-documentaire aan koppelen. Dit resulteert in meer aandacht voor vrouwelijke artiesten op festivals, waar wij als organisatie ons helemaal in kunnen vinden. Ik hoop dat meer organisaties binnen onze sector hiernaar kijken en erover gaan nadenken.” Hij benadrukt dat er elders op de line-up eveneens vrouwen te vinden zijn, niet enkel op de FunXstage. “Als organisatie zijn we er nu wel bewuster mee bezig. Voor mijn gevoel stijgt het aantal vrouwelijke artiesten de laatste

AAFKE ROMEIJN

‘Je hoeft mensen niet op een rationele manier te overtuigen dat vrouwen goede muzikant zijn, want vrouwen z n goede muzikanten’

Aafke Romeijn

jaren, omdat er meer vrouwen een podium krijgen dan enkele jaren geleden.”

Geen onderscheid maken

De meningen over de ‘female stage’ van Parels van de Stad zijn verdeeld. De optredende artiesten Sarita Lorena en Nafthaly Ramona zijn geboekt door Derby-Pizzatti Sertorelli. “Laat ik vooropstellen dat ik blij ben dat het gebeurt, want nu hebben we het erover. Dus het heeft zeker de functie van bewustwording. Bij FunX zijn ze daar heel zorgvuldig in. Of het altijd zo moet? Zeker niet!” Sala is het daarmee eens. “Het is belangrijk dat er iets in gang wordt gezet, maar een podium met alleen vrouwen is wat krampachtig. Je komt niet voor vrouwen, je komt voor muziek. Er is ook geen tent voor mannen met snorren. Het is geen genre. Het moet niet de uitzondering zijn; het moet gewoon zijn.” Bouma vindt het lastig. “Froukje en S10 willen geprogrammeerd worden, maar niet vanuit een minderheidspositie. De wens is om als gelijkwaardig gezien te worden. Een allfemale line-up is een uitzonderingspositie. Ik ben blij dat ze erover nadenken, al denk ik niet dat dit de oplossing is.” Hoewel Romeijn overtuigd is van de goede intenties, vindt ze niet dat de nadruk er zo op moet liggen. “Je hoeft mensen niet op een rationele manier te overtuigen dat vrouwen goede muzikant zijn, want vrouwen zí n goede muzikanten. Als mensen het horen, weten ze het. Dan hoef je ze niet daarnaast een pamfl et te laten zien.”

Metal is een mannenwereldje

Binnen het domein van de stevige gitaarmuziek blijft het aantal vrouwelijke artiesten nog wat achter, concludeert Sander Waterschoot, programmeur van Dynamo Metalfest. “Metal is nog steeds een mannenwereldje. Programmeurs kijken naar verkoopcijfers, niet naar de bezetting van de bands. Toch had Dynamo Metalfest al twee keer een female-fronted headliner. Achter het podium zie je wel steeds meer vrouwen, dat was een aantal jaren geleden anders. In de moderne metal zijn er steeds meer meiden bezig. Een band als Jinjer doet het enorm goed.” Mocht er ruimte voor zijn, dan wil hij in de toekomst zeker meer vrouwelijke artiesten op het festival programmeren. “We maken er geen big deal van, maar we vinden het als programmeurs wel gezond om daar aandacht voor te hebben.” Desondanks vindt hij het geen noodzaak. “Of daar een man of vrouw op het podium staat, is niet relevant. We denken dat de fans dat ook niet per se interessant vinden; zij willen gewoon een goeie pot herrie.”

Inclusief en divers

Conclusie: het is belangrijk dat er niet óver maar mét vrouwen gesproken wordt. “We leven in een tijd waarin er veel collectieve trauma’s zijn”, beschrijft Lestari. “Het zijn juist vrouwen zijn die het bespreekbaar maken. Dit soort thema’s zijn echt vrouwelijke geluiden.” Voor Awakenings blijft het een belangrijk thema, aldus Tettero. “We blijven monitoren om alle talenten die matchen met onze sound een kans te geven en blijven talentvolle vrouwen supporten. Dat er steeds meer vrouwelijk talent ontpopt is geweldig. Laten we er met z’n allen voor zorgen dat diezelfde ontwikkeling ook in andere communities te zien is. Mooi dat anderen met ons in deze industrie al meer nadruk leggen op inclusie en gelijke kansen voor iedereen.” Want ja, als we het in 2022 nog hebben over de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen is er nog wel werk aan de winkel. “Vanaf nu moet er gewoon goed, inclusief en divers geprogrammeerd worden”, zegt DerbyPizzatti Sertorelli stellig. Sala ziet daarin een rol weggelegd voor Rise Up. “Het zou te gek zijn als partijen zich bij ons aansluiten om samen aan oplossingen te werken, want die behoefte is er. Als we samen aan de slag gaan, kunnen we dat proces versnellen. Mochten er gegadigden zijn, hoor ik dat graag!” ◾