Continu alert op nieuwe risico’s

Klimaatveranderingen, personeelstekorten, geweld en veranderende sentimenten in de samenleving hebben steeds meer invloed op de uitpuilende festivalagenda in Nederland.

Syan Schaap, strategisch adviseur bij Event Safety Institute (ESI), waarschuwt voor nieuwe risico’s bij evenementen en is daar met zijn team goed op voorbereid. Maar wat zijn die nieuwe risico’s en hoe kunnen we die voorkomen?

DOOR: PIERRE OITMANN

Event Safety Institute houdt zich bezig met het veiligheidsbeleid van publieksevenementen en het opleiden van professionals binnen de overheid en evenementensector. Het bedrijf is bij grote popfestivals in ons land betrokken, maar ook bij de Formule 1 in Zandvoort en er wordt nauw samengewerkt met de UEFA. Bij de huldiging van Feyenoord, nadat de Rotterdamse club dit jaar landskampioen werd, werd de hulp van ESI’s zusterorganisatie CrowdProfessionals ingeschakeld. Van de kennis en kunde van beiden wordt tot ver over de grens gebruikgemaakt. Zo heeft ESI een kantoor in Australië. Daar werd het team van ESI ingezet voor het vergroten van de crowdmanagementkennis bij de Melbourne Cricket Ground. Hier vonden drie uitverkochte shows plaats van Ed Sheeran — de best bezochte concerten ooit Down Under.

Veiligheid van bezoekers houdt niet op bij de uitgang van een event, zeker niet in Nederland, zegt Syan Schaap. “Dat heeft te maken met goed huisvaderschap, zoals in onze wetgeving is geborgd. Je bent ver- antwoordelijk voor het nakomen van je evenementenvergunning en je hebt ook een maatschappelijke norm. Als jij iets organiseert, mogen mensen van jou verwachten dat je het goed hebt geregeld voor ze. Daar hoort een zorgplicht bij; dat je voor hun veiligheid zorgt.”

Meer analyses

Veiligheid rondom evenementen begint bij een goede risicoanalyse voor aanvang. “Het wordt steeds gebruikelijker om vooraf meer duidelijkheid te hebben over het aantal bezoekers dat je op een evenement ontvangt en binnen hoeveel tijd ze binnenkomen en weer vertrekken. Dat is geen nieuw risico, maar vooral een andere kijk op veiligheid. Waar het tien jaar geleden gebruikelijk was om achteraf te kijken hoe dingen verlopen zijn en dan het jaar daarna te proberen om dat aan te passen zodat het beter zou gaan, worden er tegenwoordig veel analyses vooraf gemaakt. Wat voor doelgroep krijg ik en uit welke richting komen ze? Binnen hoeveel tijd verwacht je dat ze binnenkomen? Dat soort analyses hou je niet alleen voor jezelf, maar je deelt die met gemeentes, zodat die kunnen zien dat je het voor elkaar hebt en dat je weet wat je aan het doen bent.”

Meer fietsers

De toestroom van en naar evenementen verandert constant. “We zien dat er een verschuiving is. Dat er bijvoorbeeld meer mensen met de auto komen. Dat heeft iets met de coronatijd te maken, toen mensen minder het openbaar vervoer gingen gebruiken. Een andere een trend die we nu zien is dat meer mensen met de fiets naar evenementen komen en ook dat leidt weer tot nieuwe uitdagingen. Die fietsers moeten ook weer naar huis en hebben misschien een drankje op, met verkeersrisico’s tot gevolg. Dat zijn dingen waar je constant alert op moet blijven. Dat is een nieuw risico. Organisatoren moeten kijken naar de periferie rondom evenementen. Als mensen massaal een bepaald fietspad nemen, dan moet je daar toezicht hebben. Niet zozeer om boetes uit te delen, maar om in de gaten houden of daar geen ongelukken gebeuren.”

Natuurbranden

Een ander nieuw risico waar Schaap zich veel mee bezighoudt, zijn natuurbranden. “Daarvan hebben we tot nu toe geen hevige incidenten gezien in Nederland, maar als je kijkt wat er in Canada gebeurt, zie je wat het met zich meebrengt. Er zijn inmiddels evenementenorganisaties die zich voorbereiden op het scenario van een natuurbrand. Wij helpen om dat scenario uit te werken in hun planvorming. Daarbij moet je kijken wat de plannen van de lokale overheid zijn op dat vlak. We hebben voor een groot dancefestival dat scenario uitgeplozen en we kwamen samen met de brandweer, de gemeente en de politie tot de conclusie dat de brandweer al bezig was met een dergelijk scenario. De kans bleek zeer klein dat het evenement als geheel door een natuurbrand zou moeten worden ontruimd. Dit type risico wordt wel steeds groter. Tien jaar geleden hadden we het daar niet over.”

Demonstraties

Extremere uitersten in het klimaat gaan gepaard met extremere uitlatingen over dat klimaat. Zo heeft Schaap te maken gehad met zowel protesterende boeren als met Extinction Rebellion — op dezelfde locatie zelfs. “Met de boeren waren goede afspraken te maken. Die hadden een plek langs de route gekregen waar zij hun stem konden laten horen zonder verstorend te zijn. Met Extinction Rebellion kon de organisatie minder goede afspraken maken, maar we waren daarop voorbereid. We hadden bedacht hoe we zouden omgaan met een ongecontroleerde, onverwachte wegblokkade. Tijdens Koningsdag in Rotterdam hebben wij ook de veiligheid begeleid. Daar is een demonstratievak langs de looproute gezet en heeft de koning een handje gegeven aan de demonstranten. Dat is anders bij een sinterklaasintocht, met groepen demonstranten die mogelijk tot geweld overgaan. Daar heb je te maken met potentiële openbare ordeverstoringen, waar je echt goed op moet zijn voorbereid.”

Kettingtrekkers

Diefstal is volgens Schaap een toenemend probleem. “We krijgen steeds meer signalen dat er georganiseerde berovingen plaatsvinden. Kettingtrekkers bijvoorbeeld. We horen over mensen die pepperspray of een andere bijtende vloeistof meenemen naar evenementen en het verstoppen in een aansteker en die dan op de grond kapot gooien. Vervolgens verspreidt de vloeistof zich in een groep mensen, die helemaal ge- desoriënteerd raakt. Op dat moment slaan de dieven toe en trekken de ketting van het lijf. Speciale beveiligingsteams letten op afwijkend gedrag. Een nieuw aandachtspunt is dat je niet alleen bij de instroom bezoekers controleert, maar ook bij de uitstroom. Als mensen eerder weggaan, wil je vragen of ze nog even hun tas leegmaken. Dat moet je wel in je huisregels vastleggen.”

Seksueel geweld

Er wordt op evenementen ook vaker seksueel geweld gesignaleerd. “Je moet kijken wat er redelijkerwijs binnen jouw mogelijkheden ligt om mensen te helpen of te voorkomen dat het gebeurt. Daarin speelt communicatie een belangrijke rol, dus bezoekers erop wijzen dat als er iets is waar ze zich zorgen over maken ze naar iemand toe kunnen gaan. Een risicoanalyse op dit thema kan uitwijzen dat jouw evenement een verhoogd risico heeft op seksueel grensoverschrijdend gedrag en welke maatregelen je kunt nemen. Bijvoorbeeld als er relatief veel mannen komen die veel alcohol gebruiken en er een hoge mate van anonimiteit onder de doelgroepen is. Experts geven aan dat dit meer gelegenheid biedt aan dit soort gedrag. Dat kun je nooit helemaal voorkomen, maar je kunt wél voorkomen dat een dader zich stelselmatig aan mensen vergrijpt. Als je snel reageert, kun je voorkomen dat het veel leed veroorzaakt. De veiligheidsuitdagingen voor evenementen veranderen voortdurend en daarom blijft ESI steeds nieuwe inzichten signaleren en delen met onze achterban en via de website.”