‘De muziekindustrie verkeert in een mentale crisis’

Een groeiende groep Nederlanders kampt met psychische problemen. In 2022 had maar liefst een kwart van de volwassenen last van een of meerdere psychische aandoeningen zoals een angststoornis, depressie, problematisch alcohol- of drugsgebruik of adhd. En onder muzikanten en muziekprofessionals ligt dit percentage zelfs nog hoger. Katja

Keersmaekers ondersteunt mensen vanuit de volledige breedte van de muziekindustrie bij mentale uitdagingen en problemen. “Het zou goed zijn als bedrijven een counselor beschikbaar stellen.”

DOOR: CAS SPIERTZ

Tijdens een interview met het Franse TF1-journaal kreeg de Belgische zanger Stromae vorig jaar de vraag of muziek helpt tegen zijn ‘donkere’ gedachten. Na een korte stilte keek de zanger recht in de camera en begon hij het nummer 'L'enfer' te zingen, waarmee hij miljoenen huiskamers raakte met de regel "J'suis pas tout seul à être tout seul" ("Ik ben niet de enige die alleen is"). In het nummer vertelt Stromae dat hij lange tijd heeft geworsteld met zelfmoordgedachten. In april liet Stromae weten zijn drie shows in de Ziggo Dome te annuleren vanwege ‘gezondheidsklachten’. Hoewel hij hier niet verder op in ging, is het niet ondenkbaar dat hier ook het mentale aspect een rol speelde. In 2022 cancelde de Britse singer-songwriter Sam Fender een groot aantal shows omdat hij kampte met mentale problemen. Ook artiesten als Frank Carter, Arlo Parks en Faith No More-frontman Mike Patton hebben laten weten te kampen met ‘mental health struggles.’ Zij zijn geen uitzondering. In 2021 publiceerde het Journal of Psychiatric Research het rapport ‘Mental health issues among international touring professionals in the music industry’. Uit het Amerikaanse rapport – dat zich baseerde op een voorpandemische enquête onder 1.154 personen – bleek dat muziekprofessionals vaker dan gemiddeld kampen met klinische depressies en stress. Bovendien ligt het zelfmoordpercentage vijf keer hoger.

Onder druk

De mentale druk onder muzikanten is de afgelopen decennia dan ook flink toegenomen. Door streamingdiensten is het onder- liggende economische model veranderd, wat voor onder meer financiële stress zorgt onder artiesten. Om de dalende inkomsten uit de verkoop van cd’s of vinyl te compenseren, moeten sommigen van hen vaker en langer touren. Natuurlijk, de ene tour is de andere niet, maar er is wel een aantal gemeenschappelijke factoren. Denk aan de adrenalinepieken van optredens die gevolgd worden door ‘post-show’-depressies, de invloed en impact van alcohol, eenzaamheid, jetlags en een verstoord slaapritme. Ook de relaties met achtergebleven familie of partner staan onder druk. Om nog maar te zwijgen van de managers en agents, die afhankelijk zijn van het succes van een artiest.

Ondersteuning

Katja Keersmaekers begeleidt als counselor mensen vanuit de volledige breedte van de muziekindustrie bij mentale uitdagingen en problemen. Keersmaekers begon haar loopbaan bij Agents After All en groeide bij het bedrijf door tot senior booker. Vervolgens maakte ze als artist manager de hoogtijdagen van Caro Emerald mee voordat ze zeven jaar lang hoofd boekingen en bestuurslid was bij Friendly Fire.

In haar tijd als manager merkte ze dat er een groot gebrek is aan professionele mentale ondersteuning, specifiek gericht op de muziek- en entertainmentbranche. Begin 2022 richtte ze haar eigen praktijk In ’t Groen Counseling op. Inmiddels heeft ze naast verschillende trainingen ook (bijna) een 2,5-jarige studie aan de Nederlandse Academie voor Psychotherapie afgerond. Vanuit haar praktijk biedt ze één-op-één sessies en trainingen aan, gericht op de bevordering van een duurzame mentale gezondheid.

Beleidsmatig

Keersmaekers is van mening dat de werkcultuur binnen de branche moet veranderen. “In de muziek– en entertainmentindustrie wordt er veel gepraat over mentale gezondheid, maar op de werkvloer zie je nog amper verandering. Sterker nog, de ‘after covid’-werkdruk is op veel plekken hoger dan ooit. Een werkdruk die niet samengaat met een duurzame (mentale) gezondheid. Elke overspannen of medewerker met een burn-out wordt gezien als een afzonderlijk probleem in plaats van dat er vanuit werkgevers beleidsmatig andere keuzes worden gemaakt.”

Levensstijl

De cultuur in de entertainmentbranche en muziekindustrie is veeleisend en werknemers werken vaak meer dan 60 tot 80 uur per week. “Als je jong bent, heb je het naar je zin en ben je blij met jouw plek in dit werkveld. Voor je werk aanwezig mogen zijn op gave plekken tot in de late uurtjes, in weekenden en feestdagen, sluiten nog aan bij je levensfase. Privé en werk lopen daarbij vaak behoorlijk in elkaar over. Ik werk veel met deze jonge doelgroep en ervaar hoe belangrijk het is dat ze zichzelf en hun grenzen leren kennen en bewaken. Naarmate je ouder wordt en in een andere levensfase terechtkomt, wordt het steeds lastiger die levensstijl vol te houden. Men vindt het vaak moeilijk om dit bespreekbaar te maken.”

Counselor

Keersmaekers benadrukt dat bedrijven meer preventief zouden moeten handelen. “Het zou goed zijn als bedrijven een counselor beschikbaar stellen, met wie elke werknemer iedere twee à drie maanden een gesprek heeft. Op die manier kunnen mensen constructief in gesprek gaan over hoe het met hen gaat en gericht aan de slag met de problemen of uitdagingen die zij op dat moment ervaren, vóórdat het uit de hand loopt.”

Structurele begeleiding

Volgens Keersmaekers is het ook commercieel aantrekkelijk voor bedrijven om eerder in te zetten op mentale gezondheid, omdat er uiteindelijk minder uitval van personeel zal zijn. “Bedrijven zijn echter terughoudend om hierin te investeren. Ik heb het idee dat ze niet goed weten waar ze moeten beginnen en er in alle drukte onvoldoende prioriteit aan wordt gegeven om zich erin te verdiepen. Daarbij zien ze het bedrijfsbelang ook niet helemaal in, terwijl de kosten voor preventieve ondersteuning aanzienlijk lager zijn dan die van ziekteverzuim in verband met mentale klachten. Het artiestenbestaan brengt veel uitdagingen met zich mee, denk aan bekendheid, de high’s en lows van het touren en de druk op het schrijven van nieuwe songs en voorstellingen. Ik hoop dat het spoedig de norm wordt dat artiesten naast een manager ook structurele professionele mentale begeleiding krijgen, zodat mentale problemen eerder kunnen worden gesignaleerd én aangepakt.” ◾