Κυριακή 01-03-2015 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 1 Μαρτίου 2015 • Αρ. φ. 1240 • 2 €

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΟΜΟΒΡΟΝΤΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟ∆ΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΠΟΛΛΗ ∆ΟΥΛΕΙΑ

Τι θα γίνει με τα πρωτογενή πλεονάσματα και ποιες θεωρούνται μονομερείς ενέργειες; σελ. 10, 11

...

Θ. Χατζόπουλος: Ιδιωτικοποιήσεις και νέα κυβέρνηση

Πόσο διαφέρει η κατάργηση από την αναμόρφωση; σελ. 14

...

Π. Τότσικας: Μαύρα σύννεφα πάνω από το Ελληνικό

Η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου κάνει επιλεκτική χρήση των στοιχείων σελ. 2

...

Α. Καψάλης: Για μια εθνική καμπάνια ενάντια στην αδήλωτη εργασία Πώς θα επιτευχθεί η παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση σελ. 16

∆ΙΕΘΝΗ Μ. Καραγιαννίδου - Σταμπουλή: ∆εν πενθούμε, επαναστατούμε Η γυναικοκτονία στην Τουρκία αυξήθηκε κατά 1.400% από τότε που ανέλαβε ο Ερντογάν σελ. 21

Λαύριο: Για να μη θρηνήσουμε και εκεί θύματα

Επιτακτική ανάγκη συντήρησης του κτιρίου στο Ανοικτό Κέντρο Αιτούντων Ασύλου

Σελ. 22

«Η αξιοπρέπεια της χώρας προσβάλλεται» Tου Κύρκου ∆οξιάδη*

ατά το διάστημα των περίπου δυόμισι ετών που μεσολάβησε από τις εκλογές του Μαΐου του 2012 έως εκείνες του Ιανουαρίου του 2015, το κοινωνικο-οικονομικό καθεστώς και οι πολιτικές και επικοινωνιακές δυνάμεις που το στήριζαν είχαν εφεύρει ένα προπαγανδιστικό τέχνασμα πολλαχώς προσοδοφόρο. Είχαν καταφέρει να πείσουν μια σημαντική μερίδα του ελληνικού πληθυσμού ότι οι μνημονιακές πολιτικές είναι αναγκαίο κακό. Τούτο το επικοινωνιακό στρατήγημα, που αντλεί την καταγωγή του από το νεοφιλελεύθερο θατσερικό ιδεολόγημα TINA («There Is No Alternative – ∆εν υπάρχει εναλλακτική λύση»), είχε το εξαιρετικά ωφέλιμο για το καθεστώς πλεονέΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Από τη διαπραγµάτευση στη διακυβέρνηση Ο απολογισμός του πρώτου μήνα της νέας κυβέρνησης είναι προφανές ότι περιέχει ελάχιστο καθαρά κυβερνητικό έργο. Η εξουδετέρωση της ασφυκτικής παγίδας που της είχαν ετοιμάσει, απαίτησε από την κυβέρνηση υπερβολική δαπάνη χρόνου και ανθρώπινων δυνάμεων. Η καθυστέρηση στο νομοθετικό έργο, καθώς και στην οργάνωση κρίσιμων τομέων της διοίκησης, όπως, για παράδειγμα, οι φορολογικοί μηχανισμοί, θα μπορούσε να εκθέσει την κυβέρνηση σε μια -έστω και άδικη- κριτική ότι είναι σε θέση να διαπραγματεύεται με τους δανειστές, αλλά δεν δείχνει την ίδια ετοιμότητα και να κυβερνήσει. Η συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την περασμένη Παρασκευή ήρθε να καλύψει το κενό, με τον πρωθυπουργό να ανακοινώνει τις άμεσες νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης

Λήγει το μαρτύριό τους

και να δίνει στους υπουργούς το μήνυμα «λιγότερα συνθήματα και πιο πολλή δουλειά». Με νομοσχέδια που κατατίθενται μέσα στην επόμενη βδομάδα (για την ανθρωπιστική κρίση, την προστασία πρώτης κατοικίας, τις ληξιπρόθεσμες οφειλές και τη φοροδιαφυγή, με την ανακοίνωση της ανάκλησης μελέτης για τις Σκουριές και το κλείσιμο των στρατοπέδων κράτησης μεταναστών κάνει η κυβέρνηση το επίσημο ντεμπούτο της στο δύσκολο πεδίο του κυβερνητικού έργου. Όπου θα κριθεί σε σημαντικό βαθμό και η ικανότητά της να αξιοποιεί στο έπακρο τα περιθώρια δράσης, που της ορίζουν τα ασφυκτικά πλαίσια της καταστροφικής λιτότητας. Και, συνεπώς, η ικανότητά της να αντιστοιχηθεί τόσο με τις δεσμεύσεις των προγραμματικών δηλώσεων, όσο και με τις ανάγκες των λαϊκών τάξεων, αλλά και της οικονομικής ανάκαμψης.

Οι 182 μετανάστες που κρατούνται στη ∆ιεύθυνση Αλλοδαπών στην Πέτρου Ράλλη έχουν ξεκινήσει αποχή από το συσσίτιο διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες κράτησης και την παράταση της κράτησής τους πλέον του 18μηνου. Την Παρασκευή, κλιμάκιο του τμήματος ∆ικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ, του Κοινωνικού Ιατρείου-Φαρμακείου Αθήνας και του ∆ικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά ∆ικαιώματα βρέθηκε στα κρατητήρια, όπου διαπίστωσε τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης, ενώ συνομίλησε με κρατούμενους, πολλοί από τους οποίους αντιμετωπίζουν ιατρικά προβλήματα λόγω της πολύμηνης κράτησης. Όπως ανακοινώθηκε από τη ∆ευτέρα θα ξεκινήσουν και εκεί οι απελευθερώσεις κρατουμένων. Εν τω μεταξύ, στην Αμυγδαλέζα καθημερινά αφήνονται ελεύθεροι 20-30 άνθρωποι, που είναι σε θέση να δηλώσουν κάποια κατοικία.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η κυβέρνηση διεκδικεί βαθμούς ελευθερίας και ευελιξίας

Ο Κώστας Μελάς για την κάλυψη των χρηματοδοτικών υποχρεώσεων σελ. 8, 9

Ήρθε η στιγμή να τεθούν όλα τα ζητήματα

Η βουλευτής Χαλκιδικής Κατερίνα Ιγγλέζη μιλά για την εξόρρυξη στις Σκουριές και τις δεσμεύσεις της

κυβέρνησης σελ. 15

Φωτογραφία: Κατερίνα Αργυρού

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ Ν. Χέρινγκ: Μια αποκρυπτογράφηση της ανακοίνωσης του Γιούρογκρουπ

Ειλικρίνεια, δουλειά και ενότητα

Το μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κορωνάκης μιλά για τη διαπραγμάτευση και το ρόλο του

κόμματος. σελ. 6, 7

Θα φτάσουμε μέχρι τέλους για να πατάξουμε τη γηπεδική βία

Ο Σταύρος Κοντονής μιλά για τα μέτρα εξυγίανσης του αθλητισμού σελ. 12, 13

«Η αξιοπρέπεια της χώρας προσβάλλεται» ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

κτημα ότι όσοι πείθονταν από αυτό είχαν μάθει να ανέχονται τη μιζέρια τους -περίπου όπως ένας σοβαρά ασθενής μαθαίνει να ζει με τις επιπτώσεις της επώδυνης θεραπείας που του επιβάλλουν οι γιατροί. Το σύστημα δεν χρειαζόταν τον -ανέφικτο πλέον- εξωραϊσμό του. Για τους ευπειθείς, είτε είχαν χωνέψει το «Μαζί τα φάγαμε» είτε όχι, η δική τους και η τριγύρω τους αθλιότητα δεν ήταν παρά οι μοιραίες παρενέργειες της αναπόφευκτης φαρμακευτικής αγωγής. Το τέχνασμα του αναγκαίου κακού, όμως, είχε κι άλλο ένα ατού για το καθεστώς, ίσως ακόμη πιο σημαντικό. Παρείχε τη δυνατότητα στους κυβερνώντες και στους ποικιλόμορφους υποστηρικτές τους, την ίδια ακριβώς στιγμή που αποδέχονταν και εφάρμοζαν τα μνημονιακά μέτρα, να αυτο-προβάλλονται ως αντι-μνημονιακοί -φανατικά κιόλας. Καθ’ ότι... «αναγκαίο» μεν, «κακό» δε. Η επικοινωνιακή αυτή στρατηγική μπορούμε να θεωρήσουμε ότι έφτασε στο αποκορύφωμά της κατά την τελευταία περίοδο πριν από τις πρόσφατες εκλογές, κατά την οποία η κυβέρνηση προσπαθούσε να μας πείσει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι όσο πιο πολλά μνημονιακά μέτρα φάμε στη μάπα τόσο πιο γρήγορα θα απαλλαγούμε από δαύτα. Η τεράστια πολιτική ανατροπή που επέφεραν τούτες οι εκλογές έχει περιπλέξει λίγο τα πράγματα. Από τη μια, οι πρώην κυβερνώντες εξακολουθούν να παρουσιάζονται ως αντι-μνημονιακοί, κατηγορώντας την τωρινή κυβέρνηση ότι οδηγεί τη χώρα πίσω στα μνημόνια -ενώ εκείνοι την είχαν βγάλει ή έστω σχεδόν βγάλει από αυτά. Από την άλλη, κάποιοι πιο «πονηροί» εκπρόσωποι του μνημονιακού καθεστώτος, ιδίως όσοι εξ αυτών δεν συμμετείχαν άμεσα στα προηγούμενα κυβερνητικά σχήματα, «επιχαίρουν» ερμηνεύοντας τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης της Αριστεράς με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς ως ένδειξη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «έβαλε μυαλό». Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, όμως, είτε καταδικαστικά και επιθετικά, είτε «επιδοκιμαστικά» και «θετικά», καθώς και στις διάφορες παραλλαγές μεταξύ των δύο, απλώς και μόνο το γεγονός ότι η κυβέρνηση διαπραγματεύεται εμφανίζεται ως εκ των υστέρων δικαίωση της θεωρίας του αναγκαίου κακού. Μια καλά δοκιμασμένη, και μέχρις ενός σημείου επιτυχημένη, προπαγανδιστική στρατηγική δύσκολα εγκαταλείπεται. Υπ’ αυτή την έννοια, το «κείμενο των 42» που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες με τον τίτλο: «Η αξιοπρέπεια της χώρας προσβάλλεται», αποτελεί επικοινωνιακή παραφωνία. Σε αυτό, η διαπραγμάτευση της τωρινής κυβέρνησης παρουσιάζεται ως σκέτη ζητιανιά: καμία σχέση με -καλοδεχούμενη ή καταδικαστέασυνέχιση των μνημονίων ή επιστροφή σε αυτά. Στο κείμενο αυτό, η επίθεση στην Αριστερά δεν αποσκοπεί στη δικαίωση του «αναγκαίου κακού». Η Αριστερά παρουσιάζεται ως αυτό που «είναι» για το κοινωνικο-οικονομικό καθεστώς: «λαϊκιστική», συντεχνιακή, κρατιστική, εθνικιστική, ξενοφοβική και συμπλέουσα με τη Χρυσή Αυγή -χαρακτηρισμοί που συμπληρώνονται με κάποια επιπλέον κοσμητικά επίθετα, όπως «γελοία», «αμετροεπής», αχάριστη (απέναντι στην ευεργετική χρηματοδότρια Γερμανία) κ.λπ. Χαρακτηρισμοί που όλοι μαζί συγκροτούν το κεντρικό επιχείρημα του κειμένου: ότι με την κυβέρνηση της Αριστεράς η χώρα χάνει την αξιοπρέπειά της. Ας το θέσουμε ωμά: Για την Αριστερά, τούτο το κείμενο είναι ενθαρρυντικό. Όταν οι απολογητές της πιο στυγνής και ξεδιάντροπης εκδοχής του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού αναγκάζονται να προσφύγουν στην έννοια της «θιγμένης αξιοπρέπειας», σημαίνει ότι ως Αριστερά τα πάμε καλά. Λες και το κατάλαβε, ένας από τους επιφανέστερους συνυπογράφοντες τούτου του κειμένου έσπευσε τρεις μέρες αργότερα να κυκλοφορήσει δικό του άρθρο, με τίτλο: «Μπας κι είμαι αριστερός;» Σε αυτό, όχι απλώς διαφοροποιείται απόλυτα από τα περί χαμένης αξιοπρέπειας, αλλά επαναφέρει τη «θεωρία του αναγκαίου κακού», προκειμένου να την μετατρέψει σε «θεωρία της αναγκαίας Αριστεράς». Ο έπαινος του αρθρογράφου για τα «σημεία-προτάσεις που υπέβαλε η κυβέρνηση στο Eurogroup» καταλήγει υπαινικτικά στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται μια Αριστερά για να επιβάλει τα νεοφιλελεύθερα μέτρα που δεν τόλμησε ή δεν κατάφερε να επιβάλει η ∆εξιά. Έχοντας επίγνωση ότι στόχος του είναι να μας σπάσει το ηθικό, ως αριστεροί/ές οφείλουμε να δηλώσουμε ότι δεν πτοούμαστε.

“

Όταν οι απολογητές της πιο στυγνής και ξεδιάντροπης εκδοχής του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού αναγκάζονται να προσφύγουν στην έννοια της “θιγμένης αξιοπρέπειας”, σημαίνει ότι ως Αριστερά τα πάμε καλά.

* Ο Κύρκος ∆οξιάδης διδάσκει κοινωνική θεωρία με ειδίκευση στην επικοινωνία στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και ∆ημόσιας ∆ιοίκησης του ΕΚΠΑ.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

ΘΕΜΑΤΑ

Mαύρα σύννεφα πάνω από το Ελληνικό

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Στις 24 Φεβρουαρίου ανακοινώθηκαν μέσω του μέιλ Βαρουφάκη- οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης προς τους «δανειστές» μας σχετικά με τις ιδιωτικοποιήσεις και τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας. Ταυτόχρονα, το ίδιο βράδυ, ανακοινώθηκε και η αναμενόμενη προ πολλού απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη νομιμότητα της σύμβασης για το Ελληνικό μεταξύ ΤΑΙΠΕ∆ και της εταιρείας Lamda Development του Ομίλου Λάτση. Σύμπτωση; Όχι βέβαια. Η προαναφερόμενη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου είχε ληφθεί από τις 9 Φεβρουαρίου. Το «δόγμα του σοκ», στην ελληνική του εκδοχή.

ο κείμενο των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων έχει πολλαπλές ερμηνείες. Η πρόσφατη απόφαση 1183/2015 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποφαίνεται ότι όσον αφορά τη σύμβαση μεταξύ ΤΑΙΠΕ∆ και Ομίλου Λάτση, όλα έγιναν σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και αυτό θεωρείται τελεσίδικο. Η προηγούμενη απόφαση 3800/2014 είχε αποφανθεί ότι αυτή η σύμβαση μπάζει από πολλές πλευρές και εν τέλει δεν προωθεί το δημόσιο συμφέρον. Παράλληλα, υπάρχουν μια σειρά εκκρεμότητες, σε ελληνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια, όπου αμφισβητείται η νομιμότητα όχι μόνο της συγκεκριμένης σύμβασης αλλά γενικότερα της διαγωνιστικής διαδικασίας, του ύψους του συμφωνηθέντος τιμήματος εξαγοράς της συνολικής έκτασης κ.ά. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της «Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό»: «…Με την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αγνοούνται μια σειρά παρανομίες της διοίκησης του ΤΑΙΠΕ∆, η οποία εξακολουθεί να παραμένει στο απυρόβλητο, αλλά και μία σύμβαση παραχώρησης που -παραμένοντας μέχρι σήμερα αδημοσίευτη- δίνει «γη και ύδωρ» στη Lamda Development. (…) Άλλωστε, το ζήτημα του ευτελούς αντιτίμου για την πώληση του Ελληνικού αποτελεί αντικείμενο εισαγγελικής έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να κρίνει τη νομιμότητα του σχεδίου σύμβασης με βάση την πολιτικά κατευθυνόμενη αυτή απόφαση, αλλά με βάση τις αρχές του ελληνικού και ευρωπαϊκού δικαίου, οι οποίες παραβιάζονται κατάφωρα. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες νομικές και πο-

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3630523, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

λιτικές ενέργειες για να ακυρώσει τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης του Ελληνικού. Πρέπει να μην εγκρίνει στη Βουλή την απαράδεκτη σύμβαση με τον Όμιλο Λάτση και να προχωρήσει στην κατάργηση του νόμου 4062/2012, στον οποίο στηρίζονται τα καταστροφικά σχέδια για τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης στο Ελληνικό και την παραλία του Αγίου Κοσμά…» Με βάση τα παραπάνω, θεωρούνται απαράδεκτες οι δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης κ. Σταθάκη για το Ελληνικό ότι «…δεν θα διώξουμε τον επενδυτή αλλά θα επιδιώξουμε αλλαγές στους όρους παραχώρησης…». Γιατί, βεβαίως, με λιγότερα χρόνια παραχώρησης του Ελληνικού και της παραλίας του Αγ. Κοσμά στον Όμιλο Λάτση, ή με ένα μεγαλύτερο τίμημα, δεν αντιμετωπίζεται ένα περιβαλλοντικό έγκλημα, ένα πολεοδομικό έκτρωμα και ένα οικονομικό σκάνδαλο. Το επόμενο διάστημα θα φανεί αν η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να ακολουθήσει μια πορεία αντιπαράθεσης, αποτρέποντας τα σχέδια του Ομίλου Λάτση για την ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού και της παραλίας του Αγίου Κοσμά, ή θα υποκύψει στις πιέσεις ντόπιων και ξένων κερδοσκόπων- «επενδυτών» και αυτών που τους στηρίζουν.

“

Πάνος Τότσικας

Η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κάνοντας επιλεκτική χρήση των διαθέσιμων στοιχείων, στρέφεται καταφανώς ενάντια στο δημόσιο συμφέρον. Αλλωστε, το ζήτημα του ευτελούς αντιτίμου για την πώληση του Ελληνικού αποτελεί αντικείμενο εισαγγελικής έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Ένα θέμα όχι και τόσο μικρής σημασίας

Όσοι περίμεναν ότι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, η ομόθυμη και δρώσα υποστήριξη του κόσμου στις διαπραγματευτικές του προσπάθειες, οι δυσκολίες να υλοποιηθεί ένα απαιτητικό αριστερό πρόγραμμα σε συμμαχία με έναν ιδιότυπο σύμμαχο, οι μέγιστες δυσκολίες που προκύπτουν από τη συμφωνία με τους δανειστές και η αδήριτη ανάγκη στο τέλος του τετραμήνου να υπάρχουν απτά αποτελέσματα που να ισχυροποιούν τη διαπραγματευτική μας θέση, συνιστούν δεσμευτικό πλαίσιο συμπεριφοράς για την ηγεσία, κυβέρνησης και κόμματος, καθημερινά έχουν λόγους να αισθάνονται ακάλυπτοι. Το πρώτο ερώτημα που ανακύπτει είναι πότε προλαβαίνουν υπουργοί και άλλοι αξιωματούχοι να κυβερνήσουν παραγωγικά, να θέσουν προτεραιότητες, να συντονιστούν με όμορους κυβερνητικούς χώρους που υπάρχουν επικαλύψεις, να επικοινωνήσουν με την κοινωνία. Η τόσο μεγάλη σπατάλη χρόνου στα μέσα ενημέρωσης τους απομακρύνει, σίγουρα, από το έργο τους. Το δεύτερο, όχι ερώτημα αλλά πρόβλημα που ανακύπτει είναι, ότι λόγω της μεγάλης έκθεσης και αποσπασματικής, όπως φαίνεται, διατύπωσης θέσεων για την λύση ορισμένων προβλημάτων, η εξαγγελία μέτρων ακολουθείται συχνά από την τροποποίηση ή την αναίρεσή τους, πράγμα που δημιουργεί σύγχυση στους πολίτες και ενισχύει την προπαγάνδα ότι η κυβέρνηση δεν έχει επεξεργασμένες θέσεις. Το τρίτο ζήτημα, που ανακύπτει πάλι από τις τοποθετήσεις αξιωματούχων είναι η μερικές φορές περιττή και επιβλαβής αντιπαράθεση με κύκλους δανειστών ή, απαντήσεις σε κάθε, ακόμη και άνευ πολιτικής σημασίας, τοποθέτησή τους. Με τον τρόπο αυτό παρακάμπτουμε την ατζέντα των σοβαρών προβλημάτων που με τόσο κόπο επιβάλαμε. Το τέταρτο συμπέρασμα που συνάγεται, είναι ότι συχνά ο αναγκαίος διάλογος ή και η έκφραση διαφωνίας ξεφεύγουν από τη στόχευση της συνεισφοράς, ή και της διόρθωσης της ακολουθητέας γραμμής κόμματος και κυβέρνησης και μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για αύξηση της επιρροής μέσα στο κόμμα. Είμαστε μάρτυρες δημόσιων τοποθετήσεων κορυφαίων στελεχών της κυβέρνησης ή του κόμματος που ασκούν κριτική εκ των υστέρων ενώ θα μπορούσε, αν είχαν ισχυρή άποψη, να εργαστούν έγκαιρα για την αποτροπή τού, κατ’ αυτούς, λάθους. Η ενημέρωση των πολιτών και η ανταπόκριση στις υποχρεώσεις που απορρέουν από την εργασία των δημοσιογράφων και τον ρόλο του Τύπου δεν πρέπει επ’ ουδενί να περιορισθεί. Αλλά απ’ αυτό το σημείο, έως αυτό που συμβαίνει, απέχουμε παρασάγγας.

Η συμφωνία που προκαλεί διαφωνίες

“

είναι πολύ θετικό που εξασφαλίστηκε μια τετράμηνη περίοδος, στη διάρκεια της οποίας θα μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να εργαστεί, ούτως ώστε να αρχίζει να εφαρμόζει σταδιακά το πρόγραμμά της και στο τέλος του τετραμήνου να μπορεί να διαπραγματευθεί από πιο ισχυρή θέση. Ασφαλώς, στο διάστημα αυτό οι δανειστές θα επιδιώξουν να παρεμβάλουν εμπόδια, να εκβιάσουν μέσω των χρηματοδοτικών και δημοσιονομικών αναγκών.

ε τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο υπουργικό συμβούλιο, την Παρασκευή το βράδυ, άρχισε, ουσιαστικά, η κυβέρνηση να εργάζεται με συγκεκριμένο σχέδιο. Η σημασία της εξαγγελίας των πέντε νομοθετημάτων, για σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα των λαϊκών τάξεων, είναι πολλαπλή. Πρώτον, και σημαντικότερο, έπρεπε να δοθεί το σήμα ότι οι τέσσερις επόμενοι μήνες είναι οι πιο καθοριστικοί του έτους, ίσως και της τετραετίας, και ότι καμία μέρα δεν πρέπει να πάει χαμένη. ∆εύτερον, η κυβέρνηση ήθελε να δώσει ένα σαφές αριστερό σήμα στην ελληνική κοινωνία ότι αυτή η κυβέρνηση, ενήμερη των σοβαρών εμποδίων, δεν θα απεμπολήσει τον πυρήνα του προγράμματός της, έστω και αν χρειαστεί να εισάγει στους σχεδιασμούς της τη σταδιακότητα.

εξαγγέλθηκαν. Όμως, αυτή η πρωτοβουλία στηρίζεται στην σωστή εκτίμηση ότι η συμφωνία είναι ανοιχτή, ότι εμπεριέχει δυναμική που στηρίζεται στα θετικά της σημεία και εναπόκειται στην εργασία και τις δράσεις τής ελληνικής πλευράς να το επαληθεύσει. Το βασικότερο σημείο της συμφωνίας είναι ότι σταματά τη συνέχιση της λιτότητας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά εξουδετερώθηκε το σχέδιο ασφυξίας που είχε φιλοτεχνηθεί τόσο από τους δανειστές όσο και από εγχώριες δυνάμεις για έναν ξαφνικό θάνατο μέσω της κατάρρευσης των τραπεζών. Η σύναψη της συμφωνίας, από αυτή την άποψη, ήταν πράξη ευθύνης. Ήταν το καλύτερο δυνατόν που μπορούσε να αποσπαστεί, στηριζόμενη στις διαφωνίες των δανειστών αλλά και την τρομακτική ισχύ τους, ιδίως της Γερμανίας.

Από τις ερμηνείες στην πράξη

Τετράμηνο πιέσεων

Τρίτον, είναι μια πρωτοβουλία που επιχειρεί να αλλάξει το κλίμα των ημερών, να μετατοπισθεί η συζήτηση από τις ερμηνείες της συμφωνίας στα ουσιαστικά ζητήματα και να υπάρξει εδώ η αντιπαράθεση. Επιπλέον, να δοκιμαστεί πόσο μπορεί να κινηθεί η κυβέρνηση παρά τους περιορισμούς της συμφωνίας. Τέταρτον, με την πρόταση ειδικά για τη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής για τη διερεύνηση των συνθηκών και ευθυνών της επιβολής μνημονίων, θέλει επίσης, να ισχυροποιήσει τη σταθερή αντίθεση του ΣΥΡΙΖΑ προς κάθε είδος μνημονίου, και αυτό που φιλοτεχνείται ήδη από τους πιο επιθετικούς κύκλους των δανειστών να επιβληθεί, όταν θα τελειώσει το τετράμηνο. Το μνημόνιο τέλειωσε τυπικά και ουσιαστικά, σημείωσε με έμφαση, ο πρωθυπουργός. Ας το ξεχάσουν το τρίτο μνημόνιο, πρόσθεσε. Σημειώσαμε προηγουμένως ότι το νομοθετικό μπαράζ που εξαγγέλθηκε, επιχειρεί να απαντήσει στην πράξη -ή να δοκιμάσει;- στις κριτικές που ασκήθηκαν ότι η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και Γιούρογκρουπ δεν επιτρέπει την υλοποίηση βασικών προγραμματικών εξαγγελιών. Ούτε η κριτική είναι αβάσιμη ούτε έχει λυθεί ότι δεν θα παρεμβληθούν δυσκολίες ακόμα και στα νομοσχέδια που

Από εκεί και πέρα είναι πολύ θετικό που εξασφαλίστηκε μια τετράμηνη περίοδος, στη διάρκεια της οποίας θα μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να εργαστεί, ούτως ώστε να αρχίζει να εφαρμόζει σταδιακά το πρόγραμμά της και στο τέλος του τετραμήνου να μπορεί να διαπραγματευθεί από πιο ισχυρή θέση. Ασφαλώς, στο διάστημα αυτό οι δανειστές θα επιδιώξουν να παρεμβάλουν εμπόδια, να εκβιάσουν μέσω των χρηματοδοτικών και δημοσιονομικών αναγκών. Ιδίως μετά τον Ιούνιο όταν οι υποχρεώσεις θα είναι εξαιρετικά μεγάλες και οι πιέσεις αναμένονται να είναι εξουθενωτικές. Στη στάση των δανειστών, ιδίως της Γερμανίας, εκείνο που πρυτάνευε, πέρα από τα οικονομικά δεδομένα, ήταν το ιδεολογικό στοιχείο. Ο ΣΥΡΙΖΑ στα μάτια τους ήταν το αριστερό μικρόβιο στην Ευρώπη που έπρεπε να μπει σε καραντίνα για να αυτοπροστατευθούν. Αυτό δεν μπόρεσε να συμβεί. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις δυσκολίες, θα προωθήσει το έργο της, ενώ το πολιτικό κλίμα θα αλλάζει συνεχώς στην Ευρώπη και θα συμπεριλαμβάνει και τη Γερμανία. ∆εν πρέπει να διαφεύγει το γεγονός ότι, ενώ η γερμανική κυβέρνηση ξεκίνησε με ένα απόλυτο nein (όχι), μέσω του ηπιότερου χαρακτηρισμού του

δούρειου ίππου, τα ψευδή στοιχεία κτλ κατέληξε στην υπογραφή της συμφωνίας. Το ότι τώρα ξανά σκληραίνει τη θέση της δείχνει μάλλον έλλειψη ψυχραιμίας. Οι, πάσης φύσεως, δυσκολίες, που είναι θεσμοθετημένες στη συμφωνία, δεν πρέπει να αποσιωπούνται, ενώ το τετράμηνο δεν επαρκεί. Αλλά είναι, επίσης, αληθές ότι μια αποφασισμένη, εργατική, συγκροτημένη και μελετημένη κυβέρνηση αν δουλέψει σοβαρά, μπορεί να φτάσει στο τέλος του τετραμήνου πολύ πιο ισχυρή, για να αποσπάσει μια καλύτερη συμφωνία. Η επιτυχής εργασία της κυβέρνησης, ούτως ώστε στο τέλος του τετραμήνου να διαπραγματευτεί αποτελεσματικά, και στη διαδρομή να παρακαμφθούν οι δυσκολίες, έχει προϋποθέσεις εντελώς προσεγγίσιμες. Η πρώτη, είναι η αρραγής και συλλογικά εργαζόμενη κυβέρνηση. Η δεύτερη είναι ένα κόμμα ενωμένο με σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης στο εσωτερικό του, με δημοκρατική ζωή ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές. Η τρίτη, είναι η ενεργή σχέση κυβέρνησης και κόμματος με την κοινωνία. Είναι πολύ ενθαρρυντικά όλα τα στοιχεία που προκύπτουν από τις δημοσκοπήσεις, ακόμα και μετά την υπογραφή της συμφωνίας, τα οποία δείχνουν ότι συντριπτικά ποσοστά συμφωνούν με τη διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης ή εγκρίνουν την επιλογή της κυβέρνησης να υπογράψει τη συγκεκριμένη συμφωνία. Η τέταρτη προϋπόθεση είναι να ενισχυθεί το κίνημα αλληλεγγύης διεθνώς, να παρεμβαίνει διαμορφώνοντας ένα μέτωπο κατά της λιτότητας στην Ευρώπη, το οποίο ταυτόχρονα θα ενισχύει και τη θέση της ελληνικής κυβέρνησης. Υπάρχουν, τελικά, οι προϋποθέσεις ώστε η αποτυχία να συμφωνήσουν οι δανειστές και να επαληθευθεί το σχέδιο της ασφυξίας να μην είναι πρόσκαιρη. Να μετασχηματιστεί σε άνοιγμα του δρόμου προς την υλοποίηση του προγράμματος της κυβέρνησης την επόμενη τετραετία.

Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Τα social media στηρίζουν Τσίπρα

Οι “φίλιες” αντιδράσεις στα πρώτα αποτελέσματα της διαπραγμάτευσης και ο αντίκτυπός τους στη διαδικτυακή “κοινωνία”.

αθαρά ∆ευτέρα. Την ημέρα εκείνη τα παραδοσιακά κούλουμα εξαντλήθηκαν σε κλειστούς χώρους, εν μέσω έντονων βροχοπτώσεων και θορυβωδών διαλόγων και διαξιφισμών. Στο μάτι του κυκλώνα, ο κεραυνός Γλέζου που, ενώ προ αρκετών ωρών εκτοξεύτηκε, εξακολουθούσε να δονεί την ατμόσφαιρα της περιρρέουσας αντιμνημονιακής οχλαγωγίας. Μια μέση – αποστασιοποιημένη, αλλά διόλου κακόβουλη – ανάγνωση των αρνητικών αντιδράσεων στους χειρισμούς της κυβέρνησης (κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της διαπραγμάτευσης) έδειχνε σύγκλιση των κ. κ. Βόλφγκανκγ Σόϊμπλε, Αντώνη Σαμαρά, Ευάγγελου Βενιζέλου, ∆ημήτρη Κουτσούμπα, Μανώλη Γλέζου, Αλέξη Μητρόπουλου, Κώστα Λαπαβίτσα και, πάταγος στα ΜΜΕ, ορυμαγδός στο διαδίκτυο! Ο πάταγος στα ΜΜΕ είχε τον ήχο του τεχνητού πολλαπλασιασμού των συριζαίικων φάλτσων – το χρώμα της συστημικής αναθάρρησης μπροστά στο ενδεχόμενο αποτυχίας της κυβέρνησης να κερδίσει τον χρόνο – γέφυρα που διεκδικούσε, μήπως… Μήπως τους βγει έτσι, απροσδόκητα, (από συριζαίικο αυτογκόλ) το όνειρο της «αριστερής παρένθεσης». Ο ορυμαγδός στο διαδίκτυο είχε το ρυθμό, την «κίνηση» την πολύσημη αρμονία του αρχαίου χορού. Εκατοντάδες, χιλιάδες χρήστες των social media, σώματα από το «σώμα» της συντριπτικής πλειοψηφίας των απλών Ελλήνων που στηρίζουν τους χειρισμούς της κυβέρνησης Τσίπρα, χόρευαν την αντίθεσή τους στον αντικυβερνητικό, αριστερίστικο ή μη, βερμπαλισμό. Που, στο χρόνο και στο χώρο που εκδηλώθηκε, συναντήθηκε και ταυτίστηκε με τις συστημικές αντιδράσεις: «Το 80% των Ελλήνων εγκρίνουν τους χειρισμούς της κυβέρνησης Τσίπρα! (διαφωνούν οι κ. κ. Αντώνης Σαμαράς, Ευάγγελος Βενιζέλος, ∆ημήτρης Κουτσούμπας, Αλέξης Μητρόπουλος, Μανώλης Γλέζος καθώς και μια κομμουνιστική... τάση), ήταν το πλέον αιχμηρό σχόλιο του διαδικτυακού χορού.

Ο διαδικτυακός αναστεναγμός

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Στο διαδίκτυο η Ελλάδα αναστενάζει! Όχι μόνο η Ελλάδα, ο κόσμος ολόκληρος. Έγραφα, εδώ, στην ίδια στήλη, ότι «στον αντίποδα του διεθνοποιημένου νεοφιλελεύθερου οικονομισμού αναπτύσσεται ένας πραγματικά μεταμοντέρνος «διεθνισμός», ο ιντερνετικός – ας τον πούμε, διεθνισμός. Μια άτυπη «Πέμπτη ∆ιεθνής» που σχηματίζεται (και διαρκώς ανασχηματίζεται) από μυριάδες χρήστες του διαδικτύου, σπάει

τους παραδοσιακούς κοινωνικούς κώδικες, ανατρέπει την πολιτική και κομματική τάξη, γκρεμίζει τα εθνικά σύνορα και τα γεωπολιτικά τείχη. Είναι μια «διεθνής» που ανιχνεύεται μαζικά στη μπλογκόσφαιρα, στα social media εν γένει και, μέλος της είναι το ελληνικό διαδικτυακό «έθνος», η ελληνική κοινωνία των social media. Την ανιχνεύει, αλήθεια κανείς εκεί στην Κουμουνδούρου; Την ανιχνεύω και τη φέρνω εδώ, κομμάτια κι αποσπάσματα των διαδικτυακών «αναστεναγμών» του «80%» των Ελλήνων που (σε πείσμα των «αντιδρώντων» κυβερνητικών και κομματικών παραγόντων του ΣΥΡΙΖΑ, στηρίζουν ΣΥΡΙΖΑ: την «κυβέρνηση Τσίπρα», όπως τη λένε, και τους χειρισμούς της στη διαπραγμάτευση: «Νωρίς αρχίσατε την υπονόμευση της κυβέρνησης εκ των ένδον»^ «Εύκολος «αριστερός» βερμπαλισμός, από κάποιους που έζησαν τη ζωή τους με την ονείρωξη της κατάληψης των χειμερινών ανακτόρων εξ εφόδου (εξαιρείται ο Μανώλης Γλέζος)^ «με την πρώτη θαλασσοταραχή, σας έπιασε ο καιρός»^ «στηρίζουμε το οικονομικό επιτελείο στις διαπραγματεύσεις, γιατί είναι ό,τι πιο προοδευτικό, συγκροτημένο και έντιμο είχε η χώρα τα τελευταία 50 χρόνια»…

Ισότητα στην «αριστεροφροσύνη»

Εκατοντάδες παρόμοιοι ανηρτημένοι «αναστεναγμοί». Και ύβρεις, και σαρκασμοί, και αναθέματα. Και ευγενείς και αξιοπρεπείς, και αντιπροσωπευτικές του πολιτικού ήθους του μέσου ψηφοφόρου του ΣΥΡΙΖΑ αναρτήσεις, όπως αυτή: «Ως ψηφοφόρος και ως πολίτης που έχω στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως μετά τις εκλογές, έχω την απαίτηση να μην θεωρεί κάποιος για κανένα λόγο ότι είναι περισσότερο ίσος από όλους εμάς που έχουμε στηρίξει τις ελπίδες μας σε αυτήν την κυβέρνηση. »∆εν χρειάζεται να προκαταλαμβάνει (σ. σ: εννοεί τον Μανώλη Γλέζο) αποφάσεις λόγω ηλικίας. Η σοφία δεν μετριέται με τα χρόνια, είναι θέμα στάσης ζωής και υπευθυνότητας. Και ας κοιτάξει κάποιος τον πολιτικό του βίο ως σύνολο. ∆εν του αναγνωρίζεται ο ρόλος του Νέστορα. Από εμένα τουλάχιστον όχι. »Παρά το ότι τον ψήφισα στις Ευρωεκλογές, τον τιμώ και τον σέβομαι, δεν το έκανα για να υπονομεύει αυτούς που εκλέξαμε ως κυβέρνηση, και που έλαβαν εντολή να φέρουν σε πέρας αυτή τη δύσκολη διαπραγμάτευση που παρακολουθούμε τόσον καιρό με κομμένη την ανάσα: να δίνουν «μάχη σαν λιοντάρια« στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.» ∆εν έχω χώρο για περισσότερα και δεν νομίζω ότι χρειάζονται. Ένα τελευταίο σχόλιο μόνο (ισοπεδωτικό μεν, σαρκαστικό δε) που αλίευσα στο facebook προς το τέλος της εβδομάδας. Επειδή εκφράζει θαυμάσια το… θεραπευτικό σκοπό αυτού του κειμένου: το 80% των Ελλήνων εξακολουθεί να στηρίζει την κυβέρνηση Τσίπρα, πιστεύοντας ότι η «συμφωνία – γέφυρα» δίνει ανάσα στον λαό αποτρέποντας τη μεθοδευμένη πρόκληση χρηματοπιστωτικής ασφυξίας που στόχευε στην «αριστερή παρένθεση». Το άλλο 20% είναι… αριστεροί(!)

O σύντροφος “ομπρελοκράτης” προστατεύει τον γραμματέα στη συγκέντρωση του ΚΚΕ, την Παρασκευή το βράδυ. Αυτό πάει να πει κατάργηση του διαχωρισμού πνευματικής και χειρονακτικής εργασίας...

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Η τελευταία ΠΓ όπως την ξέρουμε

την εν εξελίξει διαδικασία της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ εκτός από την αναγκαία συζήτηση για την πολιτική συγκυρία και το κείμενο της συμφωνίας θα γίνει και η εκλογή της νέας Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και του νέου Γραμματέα που θα αντικαταστήσει τον βουλευτή, ∆ημήτρη Βίτσα. Η νέα Πολιτική Γραμματεία θα έχει έντεκα μέλη συν τον Γραμματέα και τον Πρόεδρο του κόμματος, άρα 13. Αυτοί θα έχουν και δικαίωμα ψήφου. Βέβαια η πρόθεση είναι στις συνεδρίες του οργάνου να παρευρίσκονται τόσο το Προεδρείο της ΚΟ όσο και τα μέλη του κόμματος που κατέχουν υπουργικές θέσεις. Όσο για τον νέο Γραμματέα, εκτός απροόπτου, θα είναι ο Τάσος Κορωνάκης, συνέντευξη του οποίου μπορείτε να διαβάσετε στις επόμενες σελίδες.

Για να ξεκαθαρίζουν τα πράγματα

πειδή σε αρκετές εφημερίδες και ιστοσελίδες διαβάσαμε ότι η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ συγκλήθηκε την Πέμπτη από την Πρόεδρο

Σταύρο, καλό ταξίδι Ε

της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου, να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα για να μην δημιουργούνται παρεξηγήσεις. Η συνεδρίαση συγκλήθηκε με απόφαση του Προεδρείου της ΚΟ και μετά από αίτημα πολλών νέων βουλευτών που ήθελαν να ενημερωθούν για τα διαδικαστικά ζητήματα που αφορούν τις εργασίες του ελληνικού κοινοβουλίου και τις κοινοβουλευτικές επιτροπές. Επιπλέον, επειδή γράφτηκε ότι πολλοί βουλευτές υποστήριξαν ότι χρειάζονται τα αυτοκίνητα και τους άντρες ασφαλείας που τους παρέχονται από τη Βουλή να πούμε ότι για το συγκεκριμένο ζήτημα θα αποφασίσουν τα κομματικά όργανα. Η πρόεδρος της Βουλής, πάντως, δεσμεύτηκε ότι θα βρεθούν οι τρόποι, ούτως ώστε το κονδύλι που πληρώνει η Βουλή για τη μίσθωση αυτοκινήτων να μειωθεί αισθητά.

Άμεση μεταγωγή

κρατούμενος Γιώργος Σοφιανίδης, την παραμονή Πρωτοχρονιάς, κρίθηκε ότι πληρούσε τα κριτήρια για να μεταχθεί στην επαίσχυντη φυλακή τύπου Γ στο ∆ομοκό. Τι και αν είναι φοιτητής στο ΤΕΙ Πειραιά και, ταυτόχρονα, σπουδαστής στο ΙΕΚ της φυλακής Κορυδαλλού. Ας διαγραφεί από τη σχολή του, ούτως ή άλλως κρίθηκε από το κράτος «επικίνδυνος». Ο νυν υπουργός ∆ικαιο-

ντελώς ξαφνικά, έφυγε από τη ζωή, μόλις στα 57 του χρόνια, ο σύντροφος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος, πανεπιστημιακός και μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ. Όσοι από εμάς τον ζήσαμε θα θυμόμαστε πάντα τη ρητορική του ικανότητα, τη μαχητικότητα, την ευφυΐα, το χιούμορ του. Η ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ σε ανακοίνωσή της, εκφράζει τα συλλυπητήριά της τονίζοντας: «Θα είναι επώδυνη η απώλειά του, ιδιαίτερα σήμερα που η Αριστερά έχει επωμιστεί το ιστορικό καθήκον της πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής. Θα μας λείψεις, Σταύρο, θα μας λείψει η δημοκρατική προσήλωσή σου στη διαμόρφωση και διεκδίκηση της αριστερής ηγεμονίας στη χώρα μας». Την περασμένη Κυριακή δημοσιεύσαμε το τελευταίο του, δυστυχώς, άρθρο με τον τίτλο «Οι άριστοι και οι μηδαμινοί».

σύνης, Νίκος Παρασκευόπουλος, ανακοίνωσε στις προγραμματικές δηλώσεις, μεταξύ άλλων, την κατάργηση των φυλακών τύπου Γ. Όμως, ο Γ. Σοφιανίδης δεν μπορεί να περιμένει τη σχετική νομοθετική ρύθμιση. Ξεκίνησε απεργία πείνας την περασμένη Παρασκευή, ζητώντας την άμεση μεταγωγή του στη φυλακή Κορυδαλλού. Το μόνο που απαιτείται είναι η πολιτική βούληση για να συνεχίσει τις σπουδές του και ένα εισιτήριο, χωρίς επιστροφή, από τον ∆ομοκό στον Κορυδαλλό. ∆εν ακούγεται και τόσο δύσκολο.

Υπερπροβολή

«Λ

ιγότερα λόγια και περισσότερη δουλειά» ήταν η προτροπή του πρωθυπουργού προς το υπουργικό συμβούλιο. Στην ίδια λογική φάνηκε να είναι και ο Γ. Βαρουφάκης, που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ συνεντεύξεων ή δηλώσεων σε ΜΜΕ λέγοντας στον Γ. Παπαδάκη «Μέχρι τώρα ήμασταν στις Βρυξέλλες και τσακωνόμασταν για κάτι παλιόχαρτα, γιατί παλιόχαρτα ήταν. Θέλω να κάτσω στο γραφείο μου να δουλέψω.» Και κάπου εκεί κάναμε ένα μεγάλο ουφ, νομίζοντας ότι ο υπουργός Οικονομικών θα κάτσει και λίγο πίσω από τις κάμερες. Αλλά πολύ γρήγορα μας έδειξε ότι δεν το εννοούσε. Έδωσε συνέντευξη στο ραδιόφωνο του Άλφα, στον Γ. Αυτιά και αύριο θα βρεθεί ενώπιον του Ν. Χατζηνικολάου. Ε μάλλον το παράκανε λίγο...

Ε όχι και έτσι...

νάντια στον κυβερνητισμό είναι μία από τις βασικές θέσεις της αναρχίας. Γι’ αυτό και όταν ψηφίζονταν μνημόνια δεν καλούσε στις συγκεντρώσεις, όταν ξέσπασε το κίνημα των πλατειών δεν συμμετείχαν, όταν έγιναν εκλογές κάλεσαν σε αποχή. Και μέχρι εδώ καλά. Όμως, την περασμένη Πέμπτη κάλεσαν σε αντικρατική πορεία. Και εδώ καμία αντίρρηση. Κατά τη διάρκεια της πορείας που πραγματοποίησαν, άγνωστο γιατί, έσπασαν στάσεις λεωφορείων, βιτρίνες και τηλεφωνικούς θαλάμους. Θεώρησαν ευκαιρία την απουσία των αστυνομικών δυνάμεων και είπαν να μην την αφήσουν ανεκμετάλλευτη. Αυτή η στάση, όμως, δεν μπορεί να πηγάζει από καμία ιδεολογία. Και πρέπει να απομονωθεί.

“

Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

∆ύσκολοι καιροί για αριστερούς

* Παλεύοντας με τη λιτότητα στο έδαφός της

ναρωτιέμαι: Αν το εξασέλιδο κείμενο που προέκυψε από το τελευταίο Γιούρογκρουπ, της περασμένης Τρίτης, είναι τόσο κακό για εμάς, γιατί από την επόμενη κιόλας στιγμή η νέα ελληνική κυβέρνηση δέχεται πανταχόθεν, από εντός και από εκτός, ασφυκτικές πιέσεις που το ερμηνεύουν ως ανεπαρκές για τους δανειστές και τους εκπροσώπους τους; Μήπως μπροστά στον –κοινό– κίνδυνο, που ήταν ταυτόχρονα και «ένοπλη» απειλή, δηλαδή της κατάρρευσης της Ελλάδας εντός του ευρώ, συμφωνήθηκε ένα κείμενο που πραγματικά αφήνει –μικρά έως ελάχιστα, έστω– περιθώρια στη νέα ελληνική κυβέρνηση να κινηθεί οργανώνοντας προς όφελός της τον περιορισμένο χώρο που θα μπορούσε να εξασφαλίσει; Εξηγούμαι: Το εξασέλιδο κείμενο που παρήγαγε το Γιούρογκρουπ της Τρίτης είναι αρκετά μακριά από τις επιθυμίες και τις προσδοκίες όλων μας. Το ερώτημα δεν είναι ποιανού οι προσδοκίες είναι αριστερότερες, αλλά τι καλύτερο για τον εργαζόμενο λαό μπορούσε να εξασφαλιστεί. Υπάρχουν ορισμένοι που έχουν ήδη απαντήσει σ’ αυτό το ερώτημα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο: υπό ορισμένες –υποκειμενικές– προϋποθέσεις θα είχαμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα… Όσο, όμως, οι προϋποθέσεις παραμένουν στο πεδίο των υποκειμενικών επιλογών, της κυβέρνησης, τα πράγματα δύσκολα μπορούν να μετρηθούν αντικειμενικά. Το ίδιο και οι ισχυρισμοί τους.

Το καίριο ερώτημα

Υπάρχουν, όμως, κι άλλοι που απαντούν στο ερώτημα μ’ ένα άλλο ερώτημα: Μπορεί να αναζητήσει κανείς στο πλαίσιο της ευρωζώνης λύσεις ικανοποιητικές για μια κυβέρνηση της ριζοσπαστικής αριστεράς; Ή με το ακόμα πιο στοιχειώδες ερώτημα: Μπορεί κανείς να ασκήσει πολιτική κατά της λιτότητας στην ευρωζώνη, που κυριαρχείται –για την ώρα και το ορατό μέλλον– από το δόγμα της λιτότητας; Θα πρότεινα να θέσουμε υπό ακόμα πιο σκληρή – αυστηρή μορφή το σχετικό ερώτημα: Επιτρέπεται μια δύναμη της ριζοσπαστικής αριστεράς να θέσει αυτό το ζήτημα εντός της ευρωζώνης, ή υποχρεούται να το τοποθετήσει εξ αρχής –ή κατ΄αρχήν– εκτός; Αν απαντήσουμε καταφατικά στο δεύτερο σκέλος της διάζευξης, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το κάνουμε σαν επιλογή και όχι σαν «σχέδιο β’» ή σαν πιθανό ακραίο ενδεχόμενο σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης. Και υπό αυτή την προϋπόθεση οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι ως συλλογικό πολιτικό υποκείμενο ο

Μπορεί κανείς να ασκήσει πολιτική κατά της λιτότητας στην ευρωζώνη, που κυριαρχείται – για την ώρα και το ορατό μέλλον– από το δόγμα της λιτότητας; Επιτρέπεται μια δύναμη της ριζοσπαστικής αριστεράς να θέσει αυτό το ζήτημα εντός της ευρωζώνης, ή υποχρεούται να το τοποθετήσει εξ αρχής –ή κατ΄αρχήν– εκτός;

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ΣΥΡΙΖΑ (αλλά και ο εταίρος του στην κυβέρνηση, οι ΑΝΕΛ) στα πολιτικά τους προγράμματα δεν περιλαμβάνουν αυτή την εκδοχή. Πέραν αυτού, ούτε στην προεκλογική περίοδο έθεσαν ποτέ υπό την κρίση του εκλογικού σώματος ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τέλος, και μετά το εκλογικό αποτέλεσμα και το σχηματισμό κυβέρνησης, δεν χαράχθηκε διαπραγματευτική γραμμή με βάση αυτή την επιλογή. Αντίθετα, έχει επιλεγεί –ενσυνείδητα υποθέτω– η γραμμή της σκληρής διαπραγμάτευσης με στόχο τον αμοιβαία επωφελή συμβιβασμό.

Το εφικτό και το ανέφικτο

Όλα αυτά προϋποθέτουν μια παραδοχή: ότι υποθέτουμε, μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου, πως έχουμε τη δυνατότητα να θέσουμε το θέμα της ανατροπής της πολιτικής τής λιτότητας εντός της ευρωζώνης, με πλήρη συνείδηση των δυσκολιών και των όρων που αυτό το εγχείρημα απαιτεί για να έχει επιτυχία. Ίσως γι’ αυτό και οι πιο πολλοί –αν όχι όλοι– απ’ όσους δεν ικανοποιούνται από την κατάληξη του Γιούρογκρουπ της Τρίτης, κατέθεσαν τις αντιρρήσεις τους στην πρόσφατη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν τις επεξέτειναν μέχρι του σημείου να ζητήσουν αλλαγή στρατηγικής, τελικού στόχου. Αλλά ας μην κάνουμε ερμηνεία προθέσεων. Όσο δεν αλλάζει ο στρατηγικός στόχος της τρέχουσας περιόδου, δηλαδή η επιδίωξη άσκησης πολιτικής που αμφισβητεί τη λιτότητα και προσδοκά η αμφισβήτηση αυτή να συναντήσει και να ενωθεί με αντίστοιχες αμφισβητήσεις εντός της ευρωζώνης στο άμεσο μέλλον, μπορούμε να έχουμε και να εκφράζουμε πολλές αντιρρήσεις για συγκεκριμένες επιλογές εντάσσοντάς τις στη γενική προσπάθεια της νέας κυβέρνησης να δοκιμάσει στην πράξη, με τεράστιες δυσκολίες, τη στρατηγική που όλοι μαζί, δημοκρατικά επιλέξαμε. Και η οποία, από τις επιθέσεις που δέχεται, φαίνεται ότι εκτιμάται από τον αντίπαλο ως πραγματική απειλή. ∆εν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι προσπάθειές μας θα έχουν ευτυχή κατάληξη. ∆ρόμο ανοίγουμε, δεν οδηγούμε το γιωταχί μας σε λεωφόρο. Και η διάνοιξη οδού έχει ανάγκη έχει ανάγκη από τη μεγαλύτερη δυνατή συγκέντρωση δυνάμεων στο στόχο. Κι αν πρόκειται να σκε-

φτούμε έναν άλλο δρόμο, δεν γίνεται να το κάνουμε σαν μια τακτική κίνηση, αλλά με πλήρη συνείδηση –ως κόμμα– και με προσφυγή σε νέα λαϊκή ετυμηγορία– ως κυβέρνηση.

Και μαζί και χώρια

Ως τότε, καλό είναι να ασκούμαστε πιο εντατικά σε μια αντίληψη για τη σχέση κυβέρνησης –κόμματος– κινήματος, που, θεωρητικά, μάλλον την έχουμε αποδεχθεί, αλλά στην πράξη δεν έτυχε να την έχουμε δοκιμάσει. Η κυβέρνηση είναι κυβέρνηση συντρόφων μας στη συντριπτική πλειοψηφία της. Έχει συγκεκριμένη δουλειά να κάνει, δηλαδή να κυβερνήσει με ταξικό πρόσημο περνώντας μέσα από τις συμπληγάδες που ακροθίξαμε πιο πάνω. Μπορεί να μην πάρει άριστα, αλλά λίαν καλώς ή καλώς. Πάλι «δικιά» μας κυβέρνηση θα είναι και θα έχουμε κάθε λόγο να συμβάλουμε στη βελτίωση της απόδοσής της. Άλλη, όμως, είναι η δουλειά η δικιά της κι άλλη η δουλειά του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει το πρόγραμμά του. Κι αυτό δεν περιορίζεται στο κυβερνητικό πρόγραμμα ούτε βέβαια στις πραγματικές δυνατότητες εφαρμογής του από την εκάστοτε κυβέρνηση. Πολύ περισσότερο που η εφαρμογή του δεν είναι θέμα υποκειμενικών αλλά και αντικειμενικών συνθηκών. Τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, και ως πολιτικά δρώντες αλλά και ως κοινωνικά δρώντες, στο κίνημα, όσο συντροφικά κι αν νιώθουν με τα κυβερνητικά στελέχη, έχουν διαφορετικό τρόπο να εκφράσουν τη στήριξή τους στην κυβέρνηση από τον «αυτονόητο» απολογητικό: όταν επιδιώκουμε τη σχετική αυτοτέλεια της κυβέρνησης – δημόσιας διοίκησης από το κόμμα, δεν το κάνουμε μόνο για να μην «κομματικοποιηθεί το κράτος», αλλά και για να μην «κρατικοποιηθεί το κόμμα». Κι αυτή η σχετική αυτοτέλεια, με κριτική υποστήριξη είναι απαραίτητος όρος για να έχουμε μια κυβέρνηση που τη νιώθουμε δική μας, γιατί τη βλέπουμε να παλεύει για τους κοινούς στόχους, πότε με επιτυχία πότε με αστοχίες, κι όχι μια κυβέρνηση Σαμαρά και Σία ή μια κυβέρνηση «εθνικής συνεννόησης», όπως επίμονα προτείνεται ενόψει των δυσκολιών και των ασφυκτικών πιέσεων. Χ. Γεωργούλας

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015 Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Στην κυβέρνηση θεωρούν κομβικής σημασίας το κυβερνητικό έργο που θα παραχθεί μέσα στους τέσσερις αυτούς μήνες, καθώς καλούνται όχι μόνο να αποδείξουν ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις δανειακές υποχρεώσεις μέσω του δικού τους προγράμματος, αλλά και να φανούν αντάξιοι της εμπιστοσύνης του κόσμου μέσα από τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που, σε πρώτο στάδιο, θα αντιμετωπίσουν την ανθρωπιστική κρίση.

Μετά τη συμφωνία, δουλειά Ο

λο το προηγούμενο διάστημα τα κυβερνητικά στελέχη αναφέρονταν σε ένα πρόγραμμα γέφυρα, που θα αποτελούσε έναν «αμοιβαία επωφελή συμβιβασμό» μεταξύ της ελληνικής πλευράς και των δανειστών. Ο συμβιβασμός αυτός, για κάποιους αναγκαίος και βιώσιμος για άλλους επώδυνος, καταγράφηκε στη συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου και πλέον τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ καλούνται να πορευθούν με αυτόν, τουλάχιστον για το τετράμηνο που ακολουθεί.

Συζήτησαν για τη συμφωνία

Η εβδομάδα που πέρασε, ήταν εβδομάδα «εσωτερικών διαπραγματεύσεων», καθώς τα όργανα του κόμματος ασχολήθηκαν διεξοδικά με το περιεχόμενο της συμφωνίας, αλλά και με τα επόμενα βήματα της κυβέρνησης. Αρχικά, ήταν η συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, που έγινε την Τετάρτη. Ήταν μια πρωτοφανής διαδικασία που κράτησε περίπου δώδεκα ώρες και στην οποία έγινε ενδελεχής ενημέρωση τόσο για την διαδικασία της διαπραγμάτευσης όσο και για το περιεχόμενο της συμφωνίας από τον Αλέξη Τσίπρα και τους Γιάνη Βαρουφάκη, Γιάννη ∆ραγασάκη και Ευκλείδη Τσακαλώτο. Όπως υποστήριξαν, η συμφωνία έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και αυτό πρέπει με ειλικρίνεια να ειπωθεί. Αρκετοί βουλευτές ζήτησαν να οργανωθεί άμεσα ένας σχεδιασμός για τους επόμενους τέσσερις μήνες που θα αφορά και την καλύτερη προετοιμασία της διαπραγμάτευσης αλλά και την αναγκαία ανασυγκρότηση του κόμματος. Στη συζήτηση που ακολούθησε και στην οποία τοποθετήθηκε η πλειοψηφία των βουλευτών του κόμματος, έγιναν ερωτήσεις και τοποθετήσεις προκειμένου να διευκρινιστούν ζητήματα που αφορούσαν την δεσμευτικότητα της συμφωνίας και τον τρόπο που θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Υπήρξαν μάλιστα και αντιδράσεις για συγκεκριμένες πρόνοιες της συμφωνίας και κυρίως για αυτές που αφορούν τις ιδιωτικοποιήσεις. Ορισμένοι βουλευτές ζήτησαν η κυβέρνηση να μην απεμπολεί την στρατηγική της ρήξης και έθεταν το ερώτημα κατά

πόσον μπορεί να λειτουργήσει μια αριστερή κυβέρνηση στο πλαίσιο της Ε.Ε. Καθώς το ζήτημα θεωρήθηκε ιδιαιτέρως σημαντικό αποφασίστηκε, για πρώτη φορά, να γίνει ενδεικτική ψηφοφορία, κατά την οποία η συμφωνία εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία, ενώ υπήρξαν περίπου δέκα λευκά και κατά. Η συζήτηση συνεχίστηκε την επόμενη μέρα και στην Πολιτική Γραμματεία, όπου μάλιστα ακούστηκε και η σκέψη να μην τεθεί η συμφωνία σε ψηφοφορία στη Βουλή. Οι υποστηρικτές της άποψής αυτής θεωρούν ότι τυχόν ψήφιση της συμφωνίας από τη Βουλή μπορεί να εκληφθεί ως συνέχιση των μνημονιακών συμφωνιών. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εποχής», πάντως, η συμφωνία αναμένεται να έρθει (άγνωστο όμως με ποιο τρόπο) στη Βουλή εντός της εβδομάδας, καθώς κορυφαία κυβερνητικά στελέχη θεωρούν ότι, από τη στιγμή που επικυρώθηκε στα κοινοβούλια των ευρωπαϊκών χωρών, δεν μπορεί αυτό να μη γίνει από το ελληνικό κοινοβούλιο.

Τα πρώτα νομοθετικά μέτρα

Στο Μαξίμου, πάντως, θεωρούν κομβικής σημασίας το κυβερνητικό έργο που θα παραχθεί μέσα στους τέσσερις αυτούς μήνες, καθώς καλούνται όχι μόνο να αποδείξουν ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις δανειακές υποχρεώσεις μέσω του δικού τους προγράμματος, αλλά και να φανούν αντάξιοι της εμπιστοσύνης του κόσμου μέσα από τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που, σε πρώτο στάδιο, θα αντιμετωπίσουν την ανθρωπιστική κρίση. Σε αυτό το μήκος κύματος, άλλωστε, κινήθηκαν και οι τοποθετήσεις του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, τόσο στην Κοινοβουλευτική Ομάδα όσο και στη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας. «Το επόμενο διάστημα των τεσσάρων μηνών θα δίνουμε μάχη μέρα με τη μέρα». Αυτό είναι το σύνθημα που επικρατεί στα κυβερνητικά επιτελεία, και για αυτό το λόγο ήδη από αυτή την εβδομάδα θα έρθουν τα πρώτα νομοσχέδια στη Βουλή, με στόχο να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις για την πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς και την ανασυγκρότηση της δημόσιας διοίκη-

σης, να ξηλωθεί το καθεστώς του μνημονίου στον κρατικό μηχανισμό, να υλοποιηθεί το βασικό μέρος των προεκλογικών δεσμεύσεων στα λαϊκά στρώματα και να αξιοποιηθεί η γεωπολιτική δυναμική της χώρας στη διαπραγμάτευση. Έτσι, άμεσα θα πάνε στη Βουλή πέντε νομοσχέδια. Όπως ανακοίνωσε ο Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου,τη ∆ευτέρα θα κατατεθεί νομοσχέδιο για την ανάσχεση της ανθρωπιστικής κρίσης ενώ την Πέμπτη 3 Μαρτίου κατατίθεται το νομοσχέδιο για την επαναλειτουργία της ΕΡΤ. Μέσα στο επόμενο δεκαήμερο θα κατατεθούν και τα νομοσχέδια που αφορούν την προστασία της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς, τη διευθέτηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών (100 δόσεις και «κόκκινα δάνεια») και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ορισμένα από τα πέντε αυτά νομοσχέδια δεν δημιουργούν δημοσιονομική επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό και ως εκ τούτου δεν καθίστανται αντικείμενο της υπό εξέλιξη διαπραγμάτευσης. Όσο για αυτά που πιθανόν να επιβαρύνουν τα κρατικά δημοσιονομικά, άρα και να συνιστούν μονομερή ενέργεια κατά μία άποψη, στην κυβέρνηση ξεκαθαρίζουν ότι δεν έχουν πρόθεση να βάλουν βασικούς πυλώνες του προγράμματος αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης σε διαπραγμάτευση με τους εταίρους και τα νομοσχέδια αυτά θα πάνε κατευθείαν στην ελληνική Βουλή. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στις υπόλοιπες κυβερνητικές πρωτοβουλίες που θα παρθούν το αμέσως επόμενο διάστημα. Ήδη, μάλιστα, το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την ανάκληση της μελέτης στις Σκουριές ενώ η αναπληρώτρια υπουργός μετανάστευσης, Τασία Χριστοδουλοπούλου ανακοίνωσε το κλείσιμο όλων των στρατοπέδων συγκέντρωσης μεταναστών και όχι τη μετατροπή τους σε ανοιχτά κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας. Τέλος, όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, την επόμενη βδομάδα θα κατατεθεί στη Βουλή πρόταση για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τα Μνημόνια. Αδάμος Ζαχαριάδης

Μετά από τρεις βδομάδες διαπραγματεύσεων έχουμε καταλήξει σε μια συμφωνία. Θα ήθελα μια πρώτη αξιολόγηση και της συμφωνίας, αλλά και της διαδικασίας που οδήγησε μέχρι εδώ. Το πρώτο που πρέπει να δούμε, είναι τα όσα μας έλεγαν πριν αναλάβουμε την κυβέρνηση σχετικά με τη διαπραγμάτευση. Έλεγαν ότι η διαπραγμάτευση θα είναι μισή ώρα, θα μας πουν όχι και τέλος. Επέμεναν πως η κυβέρνηση θα είναι απομονωμένη, ότι δεν έχει σχέδιο. Εμείς, από την άλλη, υποστηρίζαμε ότι πάμε σε μια διαπραγμάτευση μεγάλου διαστήματος με στόχο το συμφέρον της ελληνικής κοινωνίας αλλά και των λαών της Ευρώπης. Στο μυαλό μας ήταν ιδανικό ένα σενάριο που ήθελε τη διαπραγμάτευση να εξελίσσεται με τον κόσμο στους δρόμους, όπως και έγινε. Άρα, το πρώτο που πρέπει να πούμε είναι ότι παρά τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, το δικό μας σενάριο έγινε τελικά πράξη όσο και αν κάποιοι δούλεψαν για το αντίθετο. Επιπλέον, καταφέραμε να αποφύγουμε την παγίδα που μας έστησαν με τη δίμηνη αντί για εξάμηνη παράταση της δανειακής σύμβασης που είχε συμφωνηθεί. Χτίσαμε μια πρωτόγνωρη λαϊκή συμμαχία, με κινητοποιήσεις σε όλη την Ελλάδα, αλλά και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, διαμορφώσαμε συμμαχίες με κυβερνήσεις, που, αν και ιδεολογικά δεν είναι μαζί μας συνειδητοποιούν πλέον την ανάγκη τερματισμού της λιτότητας, και έτσι δοκιμάσαμε για πρώτη φορά τα όρια της πραγματικής διαπραγμάτευσης. Το πραγματικό ερώτημα που μπαίνει, είναι αν μπορεί να υπάρξει μια αριστερή κυβέρνηση στην Ευρώπη και αν μπορεί η Ευρώπη να αλλάξει. Πώς απαντάτε σε αυτό το ερώτημα; Αυτό πιστεύαμε και φτάσαμε ως εδώ. Τώρα έχει έρθει η ώρα να το αποδείξουμε κιόλας. Με το ερώτημα αυτό, όμως, στο μυαλό πρέπει να κρίνουμε και τη συμφωνία, που είναι το πρώτο βήμα της διαπραγμάτευσης, καθώς η επιτυχία ή η αποτυχία της νέας ελληνικής κυβέρνησης θα επηρεάσει και την κατάσταση της Αριστεράς και του κινήματος στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και τις γενικότερες αλλαγές που μπορούν να γίνουν. Ήταν, λοιπόν, κομβικής σημασίας να αποφύγουμε την παγίδα που μας έστησαν, το σενάριο της αριστερής παρένθεσης, αν θέλετε να το μεταφράσουμε σε ορολογία Σαμαρά. Από εκεί και πέρα με τις εκλογές που είναι προγραμματισμένες σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και την ανάπτυξη των κοινωνικών αντιδράσεων κατά της λιτότητας, και με την εκκίνηση του νομοθετικού έργου της κυβέρνησης και την στήριξη της κοινωνίας, πιστεύουμε πως υπάρχει η δυνατότητα η Ευρώπη να αλλάξει και αυτό εξαρτάται πια και από εμάς. Για αυτό το λόγο ο παράγοντας χρόνος γίνεται ιδιαίτερα σημαντικός στην προσπάθεια που γίνεται και πρέπει να έχουμε συναίσθηση πως μόλις ξεκινήσαμε έναν τιτάνιο αγώνα. Τη συμφωνία αυτή καθ΄ αυτή πώς την κρίνετε; Θα έλεγα ότι ήταν ένας πολύ δύσκολος συμβιβασμός. Ήρθαμε αντιμέτωποι με τα θηρία, πήγαν να μας πνίξουν και βγήκαμε ζωντανοί. Ίσως για πρώτη φορά δεν έγινε αυτό που ήθελε η Γερμανία. ∆εν έγινε βεβαίως, και αυτό που θέλαμε εμείς, καθώς μέσα στη συμφωνία υπάρχουν στοιχεία που δεν μας αρέσουν, σε έναν συμβιβασμό όμως χάνεις και πράγματα. Το σίγουρο είναι πως κερδίσαμε χρόνο και είναι λάθος να το μηδενίζει κανείς αυτό. Έτσι, το αν ήταν επιτυχημένη η συμφωνία ή όχι, θα κριθεί ουσιαστικά από το τι θα κάνεις σε αυτό τον χρόνο. Πρέπει όμως να μείνουμε και στην ουσία κάποιων ακόμα πραγμάτων που

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ειλικρίνεια, δουλειά και ενότητα Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΓ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΤΑΣΟ ΚΟΡΩΝΑΚΗ

“

Ένας μήνας κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και μια βδομάδα από την υπογραφή της συμφωνίας με τους δανειστές, συζητάμε με το μέλος της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, Τάσο Κορωνάκη για τα συμπεράσματα από τη διαπραγμάτευση, την πολιτική μάχη στην Ευρώπη και το ρόλο που θα διαδραματίσει το κόμμα στο επόμενο διάστημα. Αυτό είναι κάτι που λέγαμε εμείς από την αρχή και για αυτό θεωρώ ότι αποτελεί μεγάλη μας νίκη το γεγονός ότι διεθνοποιήσαμε το ελληνικό ζήτημα, καθώς η νεοφιλελεύθερη λιτότητα είναι κάτι που αφορά όλους τους λαούς της Ευρώπης. Η διαπραγμάτευση ξεκίνησε με ένα Eurogroup που ήταν απολύτως εχθρικό, και συνεχίστηκε με κινητοποιήσεις σε όλη την Ευρώπη και την ανίχνευση συμμαχιών όχι μόνο εντός της ηπείρου, αλλά και με κυβερνήσεις όπως η αμερικάνικη, η κινέζικη και η ρωσική να διαδραματίζουν ρόλο στις διαπραγματεύσεις αυτές.

κερδίσαμε. Η αμφισβήτηση των σκληρών όρων στα πλεονάσματα, που ουσιαστικά αφορά την καρδιά της λιτότητας, είναι ίσως το πιο σημαντικό. Όμως και η αλλαγή της ορολογίας δεν έχει απλά συμβολικό ρόλο. Η βασική στρατηγική του Σόιμπλε ήταν: «Έχετε ένα άλογο και πρέπει να αποφασίσετε αν ζει ή αν πέθανε». Αυτό ήταν το μνημόνιο. Το γεγονός ότι καταφέραμε να απεμπλέξουμε τη δανειακή σύμβαση από τους όρους του μνημονίου, ήταν μεγάλη επιτυχία, καθώς καταφέραμε να εντάξουμε στη συμφωνία μεγάλο μέρος του προγράμματός μας που αφορά την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, τις 100 δόσεις, τα κόκκινα δάνεια κοκ. Τέλος, τελειώσαμε με την Τρόικα. ∆εν ισχύει αυτό που λένε ότι απλά πήρε το όνομα «θεσμοί». Έχει τελειώσει αυτός ο εξωθεσμικός οργανισμός υπαλλήλων που μπαινόβγαινε στα υπουργεία υποδεικνύοντας πώς πρέπει να γίνουν τα πράγματα. Μήπως, όμως, σε ορισμένα από αυτά που δεν σας αρέσουν, έχει δεσμευτεί η ελληνική κυβέρνηση; Θα ήθελα πολύ καθαρά να πω ότι η ειλικρίνεια απέναντι στον κόσμο θα παίξει σημαντικό ρόλο στο επόμενο διάστημα. Το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης ο κόσμος ήταν σταθερά ενήμερος, είναι μια σημαντική ποιοτική διαφορά από την προηγούμενη κατάσταση. Έτσι και τώρα θεωρώ ότι πολύ ανοιχτά πρέπει να πούμε ότι δεν είναι ώρα ούτε για πανηγυρισμούς ούτε για ηττοπάθεια. Να πούμε ότι πράγματα που περιλαμβάνονται στη συμφωνία, είναι αντίθετα με τα πιστεύω μας. Υπάρχει όμως εδώ το ερώτημα που θέτετε σχετικά με το βαθμό δέσμευσης. Αυτό μένει ανοιχτό από τον περίφημο όρο της «εποικοδομητικής ασάφειας», τον οποίο θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν και οι δύο πλευρές. Άρα, πρόκειται για μια πολιτική μάχη που θα δοθεί μέρα –

μέρα μέσα σε αυτό το τετράμηνο. Η πολιτική μάχη αυτή θα δοθεί μόνο μεταξύ Ελλάδας και δανειστών ή είναι μια μάχη στην οποία έχουν πλέον ενταχθεί όλες οι πολιτικές δυνάμεις της ηπείρου;

Αναφέρεστε συχνά στη σημασία της λαϊκής κινητοποίησης. Σας ανησυχεί το ενδεχόμενο αυτή να στραφεί κατά της κυβέρνησης; ∆εν νομίζω ότι είμαστε σε τέτοια φάση. Θα είναι πολύ κρίσιμο, όμως, το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης. Το προηγούμενο διάστημα είχαμε αφιερωθεί στη διαπραγμάτευση. Τώρα πρέπει να δούμε τη διακυβέρνηση, που έχει μείνει λίγο πίσω, αλλά και τη σχέση κυβέρνησης - κόμματος - κοινωνίας. ∆εν υπάρχουν περιθώρια αδράνειας, πρέπει να ανασυγκροτηθούμε και να μπούμε με όλες τις δυνάμεις μας στη μάχη. Όρος για την επιτυχή έκβαση της μάχης αυτής είναι η ειλικρίνεια, η ενότητα στο εσωτερικό μας και η ενότητα του λαού στο πλάι αυτής της κυβέρνησης.

Κομβικής σημασίας το κόμμα

Ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι σε τέσσερις μήνες πρέπει να γίνουν πολλά. Ποιος θα είναι ο ρόλος του κόμματος σε αυτή την προσπάθεια; Νομίζω ότι και στο επίπεδο της κυβέρνησης και στο επίπεδο του κόμματος θα είναι μια μάχη με τον εαυτό μας. Πρέπει να κάνουμε κάτι πολύ πιο μεγάλο από όσα έχουμε συνηθίσει, αλλά αυτή την επιλογή την έχουμε κάνει εδώ και πολλά χρόνια. Σήμερα παίζεται κάτι πολύ μεγαλύτερο από τη γραμμή της Αριστεράς. Μπήκαμε σε αυτή τη λογική και η δέσμευσή μας το προηγούμενο διάστημα είναι ότι αναλαμβάνουμε να παίξουμε καθοριστικό ρόλο σε ένα σχέδιο για ολόκληρη την κοινωνία και όχι μόνο για την Αριστερά και άρα χρειάζεται να απλώσουμε τη διαδικασία της μάχης μέσα στην κοινωνία. Βασικός ρόλος του κόμματος πρέπει να είναι η στήριξη, ο έλεγχος, αλλά και η υλοποίηση των προσπαθειών που θα κάνει η κυβέρνηση μέσα στην κοινωνία. Αυτό είναι πολύ δύσκολο και για να το πετύχουμε χρειάζεται να έχουμε πολύ πιο ανοικτή σχέση με την κοινωνία.

Πώς θα συμβεί αυτό; Υπάρχουν σκέψεις που θα υλοποιηθούν το επόμενο διάστημα; Εδώ θα χρειαστεί θέληση για άνοιγμα, διαδικασίες συμμετοχής και επινοητικότητα, για να δοκιμάσουμε και νέες ιδέες. Οι διαδικασίες λαϊκών συνελεύσεων πρέπει να αποκτήσουν άλλη λογική. Η διαδικασία του κοινωνικού ελέγχου σε μια σειρά από δημόσιες υπηρεσίες είναι αναγκαία. Τι σημαίνει συνδικαλισμός τη νέα περίοδο και ποιος ο ρόλος του στον έλεγχο της κυβέρνησης, στην καταπολέμηση της διαφθοράς και του πελατειακού κράτους; Είναι κομβικά ερωτήματα στη νέα φάση. Μεγάλες μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται να γίνουν σε τομείς όπως η υγεία

Με τις εκλογές που είναι προγραμματισμένες σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και την ανάπτυξη των κοινωνικών αντιδράσεων κατά της λιτότητας, και με την εκκίνηση του νομοθετικού έργου της κυβέρνησης και την στήριξη της κοινωνίας, πιστεύουμε πως υπάρχει η δυνατότητα η Ευρώπη να αλλάξει και αυτό εξαρτάται πια και από εμάς

και η παιδεία πρέπει να μπουν σε κοινωνική διαβούλευση με επιστήμονες, με πολίτες, με φορείς. Ακόμα και πρωτοβουλίες στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το ερώτημα που συζητήσαμε πριν σχετικά με το αν μπορεί η Ευρώπη να αλλάξει και πως μπορεί να σταθεί σήμερα μια κυβέρνησης της ριζοσπαστικής αριστεράς θα πρέπει να συζητηθεί με ανοιχτούς όρους μαζί με τα κινήματα, τα κόμματα, τις κοινωνικές πρωτοβουλίες που υπάρχουν σε όλη την ήπειρο.

Το κόμμα όμως ατόνησε το προηγούμενο διάστημα. Πώς θα τα κάνει όλα αυτά; Είναι η πιο κατάλληλη, αλλά και αναγκαία στιγμή το κόμμα να συνδυάσει την σοβαρή εσωκομματική λειτουργία με το άνοιγμα στην κοινωνία και παράλληλα να διαμορφώσει ένα διαφορετικό υπόδειγμα αλληλεγγύης και συμμετοχής που θα ελέγχει άλλα κυρίως θα στηρίζει την κυβέρνηση. Οι διαφορετικές απόψεις πρέπει να λέγονται ανοιχτά, αλλά εντός των οργάνων που πρέπει να λειτουργούν. Αυτός θα είναι ένας ωφέλιμος τρόπος και για την κυβέρνηση και για το κόμμα. Σήμερα πρέπει να επικεντρωθούμε στο μεγάλο σχέδιο, που μας εμπιστεύτηκε ο λαός να φέρουμε σε πέρας και να το αποδείξουμε στην πράξη. Πρέπει να νιώθει η κοινωνία πως το πελατειακό κράτος τέλειωσε και πως η δικαιοσύνη και η δημοκρατία επιστρέφουν. Είναι η ώρα να υπερβούμε εν κινήσει αδυναμίες που αναδείχτηκαν στις πρωτόγνωρες για μας συνθήκες και να σχεδιάσουμε ενωτικά και με αυτοπεποίθηση την λειτουργία και την δράση του κόμματος στην κοινωνία. Σε αυτή την προσπάθεια σημαντικό ρόλο έχουν να παίξουν και οι βουλευτές μας. Πέρα από τον σημαντικό ρόλο τους στο κοινοβούλιο μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην παρουσία του κόμματος σε όλη την χώρα. Να μην μείνει χωριό, γειτονιά και χώρος δουλειάς που δεν θα πάμε να μιλήσουμε με τον κόσμο, να εξηγήσουμε με ειλικρίνεια τι συμβαίνει και κυρίως να ακούσουμε, να πάρουμε ιδέες και να συμβάλουμε με όλες μας τις δυνάμεις για να σταθεί και να εδραιωθεί αυτή η κυβέρνηση, για να υλοποιήσουμε το πρόγραμμά μας, για να βγει η κοινωνία όρθια από την καταστροφή. •

OIKONOMIA

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Η κυβέρνηση διεκδικεί βαθμούς ελευθερίας-ευελιξίας ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Οι χρηματοδοτικές υποχρεώσεις μας μπορούν να καλυφθούν Θα μπορέσουμε να καλύψουμε τις χρηματοδοτικές και τις δημοσιονομικές ανάγκες της χώρας; Θα ξεπεράσουμε τους σκόπελους της ρευστότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος; Το σταμάτημα της λιτότητας είναι αρκετό για την επανεκκίνηση της εγχώριας οικονομίας; Απαντήσεις σαφείς, και κατανοητές και από τους μη ειδικούς, από τον καθηγητή Κώστα Μελά. Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός Πήραμε, αναμφίβολα, μια ανάσα με τη συμφωνία. Όμως αμέσως εμφανίστηκαν και δυσκολίες. Για παράδειγμα, οι άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες. Πόσο σοβαρές είναι; Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας μέσα στο 2015 ήταν γνωστές. Περίπου 22,5 δισ. ευρώ στο εναπομείναν δεκάμηνο. Είναι ομόλογα προς την ΕΚΤ, δάνεια προς το ∆ΝΤ, ελάχιστα χρήματα για ομόλογα ιδιωτών, που δεν μπήκαν στο PSI του 2012, και οι τόκοι. Με τη συμφωνία, όμως, η οποία έγινε, δεν προβλέφθηκε κανένας τρόπος κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών μέχρι τον Ιούνιο. Γιατί δεν τέθηκε, ούτως ώστε να περιληφθεί στη συμφωνία; Κατά τη γνώμη μου διότι οι Γερμανοί και οι εταίροι έθεσαν ως βασική προϋπόθεση, για να παρθούν αυτά τα χρήματα, να μπορέσει η ελληνική κυβέρνηση να περάσει μια αξιολόγηση γι’ αυτά τα οποία έχει υποσχεθεί ότι θα εφαρμόσει το τετράμηνο. Από την άλλη πλευρά, ο υπουργός των Οικονομικών δεν έθεσε αυτό το ζήτημα δεδομένου ότι η προσέγγισή του ήταν λίγο διαφορετική. Πάντως, το υπουργείο Οικονομικών πρέπει να ξεκαθαρίσει πώς σκέφτεται να αντιμετωπίσει το ζήτημα μετά τη συμφωνία. Πώς, λοιπόν, μπορεί να καλυφθεί το κενό; Οι ανάγκες ως τα τέλη Μαΐου - Ιουνίου υπολογίζονται γύρω στα 6 δισ., χωρίς να υπολογίζουμε την πληρωμή των ομολό-

γων της ΕΚΤ, που λήγουν τον Ιούλιο και Αύγουστο. Το θέτω έτσι διότι όπως δήλωσε την Πέμπτη ο κ. Ντάισελμπλουμ, μόνο τον Ιούνιο, εφόσον η Ελλάδα περάσει την αξιολόγηση, η Ελλάδα θα πάρει το ποσό των 1,9 δισ. από τα κέρδη της ΕΚΤ. Τα οποία όμως, έχουν σταλεί στις κεντρικές τράπεζες των χωρών και γράφτηκαν στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Άρα οι χώρες μέλη, πια, πρέπει να τα επιστρέψουν όχι η ΕΚΤ. Για τα 6 δισ., λοιπόν, που αναφέραμε υπάρχει η δυνατότητα, και νομίζω αυτό θα κάνει η ελληνική κυβέρνηση, να δανεισθεί από τους δημόσιους οργανισμούς της γενικής κυβέρνησης και τα ασφαλιστικά ταμεία, ένα ποσό που μπορεί να υπερβεί ως και τα 3 – 4 δισ. Επίσης, υπάρχει και 1 δισ. από το κοινό λογαριασμό της Τράπεζας Ελλάδος. Αν γίνουν όλα αυτά, νομίζω, θα καλυφθούν οι υποχρεώσεις της χώρας ως το τέλος Μαΐου. Παράλληλα, θα τίθεται συνεχώς το αίτημα στην ΕΚΤ της δυνατότητας έκδοσης εντόκων γραμματίων, πάνω από τα 15 δισ. του ορίου, ας πούμε 3 – 4 δισ. ακόμη. Αθροιστικά δίνεται η δυνατότητα να καλυφθούν οι υποχρεώσεις της χώρας μέχρι τον Ιούνιο που θα τελειώσει η αξιολόγηση. Τότε, υπάρχει μεγάλη δυνατότητα, εάν τελικά το αποφασίσει η ελληνική κυβέρνηση, να πάρει τα χρήματα που έχουν απομείνει από το πρόγραμμα του 2014, που ανέρχονται σε 7,5 δισ. ευρώ. Επίσης, θα πρέπει να σημειώσω ότι επειδή το ∆ΝΤ συνεχίζει το πρόγραμμά του μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016, μέσα στο διάστημα αυτό έχει υπολογισθεί ότι μπορεί να δώσει στην Ελλάδα ακόμη μια δόση από αυτές του 2015 ύψους 1,8 δισ. Αλλά αυτό δεν μπορεί να βεβαιωθεί, δεν ξέρουμε από τι θα

εξαρτηθεί. Αν μπει κι αυτό στο πλαίσιο της αξιολόγησης του τετραμήνου, τότε πιθανά θα δοθεί. Η κυβέρνηση πρέπει, πάντως, να το θέσει.

Οι δημοσιονομικές ανάγκες

Σχετικά με το δημοσιονομικό κενό που δημιουργείται πώς θα αντιμετωπισθεί; Θα αρχίσει να εμφανίζεται, πλέον. ∆εκέμβρη και Γενάρη είχαμε μεγάλη υστέρηση εσόδων. Από τη δουλειά του υπουργείου Οικονομικών, θεωρώ ότι θα εξαρτηθεί, σε μεγάλο βαθμό, η εξέλιξη των πραγμάτων. ∆ιότι η κυβέρνηση έχει πάρει μια υπόσχεση ότι θα μειωθεί το πρωτογενές πλεόνασμα το 2015 από 3% του ΑΕΠ στο 1% - 1,5%, ανάλογα με τις δυνατότητες της οικονομίας. Αυτή η μείωση δεν θα πρέπει να προέλθει, επ’ ουδενί, από την υστέρηση εσόδων, ώστε να έχει τη δυνατότητα η κυβέρνηση αυτά τα 2,5 – 2,8 δισ., τα οποία θα περισσεύουν από τη μείωση του πλεονάσματος, να χρησιμοποιηθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να βοηθηθεί και η μεγέθυνση της οικονομίας, κυρίως μέσα από την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. ∆εν πρέπει να έχουμε καμιά υστέρηση εσόδων. Βεβαίως, τα έσοδά μας - αυτή τη στιγμή είναι στο 46,1% του ΑΕΠ παραπάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης - θα πρέπει να διατηρηθούν αλλά όπως έχει υποσχεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, θα πρέπει και να αναδιαρθρωθούν. ∆ηλαδή να μη συνεχίσουν να πληρώνουν, οριζόντια, οι πολλοί αλλά να αρχίσουν να έρχονται έσοδα από εκείνες τις πηγές, οι οποίες δεν είχαν αγγιχθεί: διαφθορά, λαθρεμπόριο, φοροδιαφυγή κτλ. Μέχρι τον Απρίλιο που θα γίνει η πρώτη αξιολόγηση και θα είναι δύσκολο η κυβέρνηση

Η πραγματική οικονομία

Ας υποθέσουμε ότι οι εξελίξεις, με βάση τη συμφωνία, θα είναι ομαλές. Πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε μια πολιτική ούτως ώστε η εύθραυστη ανάπτυξη να σταθεροποιηθεί και ενισχυθεί σημαντικά; Πρέπει να φανεί το επόμενο τετράμηνο. Από τη συμφωνία προκύπτει ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. ∆εν αφήνει πολλές ευκαιρίες για αναπτυξιακά μέτρα. Αφήνει, όμως, ένα σημείο που είναι πάρα πολύ σημαντικό και το οποίο είναι βάση, νομίζω, της επιτυχίας που προβάλλει η κυβέρνηση, όταν υποστηρίζει ότι η συμφωνία συνιστά επιτυχία. Είναι το σταμάτημα της λιτότητας, όχι περισσότερη λιτότητα. ∆εν είναι ανατροπή της λιτότητας. Από τη στιγμή που δεν θα έχουμε περισσότερη λιτότητα, όπως θα συνέβαινε με το e-mail Χαρδούβελη και τα νέα μέτρα που περιλάμβανε, σε συνδυασμό και με την πιθανολογούμενη μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος που μεταφράζεται περίπου σε 2,8 δισ. ευρώ για το 2015, έχεις τη δυνατότητα να επιχειρήσεις μέσα στο 2015 όχι μόνο να σταθεροποιήσεις την οικονομία σου, αλλά, εν πάση περιπτώσει, να πάρεις μια βαθειά ανάσα και να συνεχιστεί αυτή η τάση μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας. Φτάνει, όμως, αυτά τα 2,8 δισ. να επανέλθουν στην οικονομία με τρόπο που να λειτουργήσουν υπέρ της μεγέθυνσης. ∆εν υπάρχει κίνδυνος να διαφύγουν οι πόροι αυτοί σε εισαγωγές; Πάντα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος σε μια οικονομία όπως η ελληνική. Αν όμως η κατανομή τους γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε οι πόροι να πάνε σε ανθρώπους με στοιχειώδεις ανάγκες, που έχουν μεγάλη ροπή προς κατανάλωση, νομίζω ότι θα τον αποφύγουμε, παρότι ως κίνδυνος είναι υπαρκτός. Από την πλευρά των επενδύσεων πώς μπορεί να ενισχυθεί η άνοδος του ΑΕΠ; Θα πρέπει να περιμένουμε ακόμη. Να δούμε πώς θα αρθρωθεί το νέο ΕΣΠΑ, πώς θα αρθρωθούν οι νέες δημόσιες επενδύσεις και από εκεί και πέρα πώς θα συνεχισθεί η ροή

“

OIKONOMIA

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Τι περιλαμβάνει η νέα φορολογική πολιτική

Από τη συμφωνία προκύπτει ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. ∆εν αφήνει πολλές ευκαιρίες για αναπτυξιακά μέτρα. Αφήνει, όμως, ένα σημείο που είναι πάρα πολύ σημαντικό και το οποίο είναι βάση, νομίζω, της επιτυχίας που προβάλλει η κυβέρνηση, όταν υποστηρίζει ότι η συμφωνία συνιστά επιτυχία. Είναι το σταμάτημα της λιτότητας, όχι περισσότερη λιτότητα.

να βάλει πολύ συγκεκριμένα νούμερα στο τραπέζι, θα πρέπει μαζί μ’ αυτά να παρουσιάσει απαραιτήτως τα αντίστοιχα νομοσχέδια και να δείξει ότι έχει έτοιμους μηχανισμούς. ∆ιότι, νομίζω, θα είναι πάρα πολύ ενωρίς να έχουμε αριθμούς και πρέπει να περάσει επιτυχώς την πρώτη αξιολόγηση. Η ύπαρξη του υπουργείου για τη διαφθορά είναι μια καλή πρωτοβουλία και η δουλειά του κ. Νικολούδη καλή. Ο μήνας Μάρτιος είναι θεμελιώδης για την εξέλιξη των εσόδων. Πάση θυσία πρέπει να διατηρηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα, δηλαδή το δημόσιο να καλύπτει τα έξοδά του (χωρίς τοκοχρεολύσια) από τα έσοδά του. Η αποτίμηση του δημοσιονομικού αποτελέσματος το πρώτο τρίμηνο θα έχει καθοριστική σημασία για τη συνέχεια. Η ρευστότητα του των τραπεζών πώς εξελίσσεται τώρα; Όπως είδα και στα στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, η καταθετική βάση των τραπεζών έχει πάει στο χαμηλότερο σημείο από το 2008, γύρω στα 145 δισ. ευρώ. Έχουν μια τρομακτική πίεση και καλύπτονται από τον ELA. Θα επανέλθουν βέβαια ορισμένα χρήματα από αυτά τα οποία αναλήφθηκαν, διότι δεν έχουν βγει στο εξωτερικό, αλλά τοποθετήθηκαν από τους καταθέτες σε διάφορες «κρύπτες». Μέχρι τα τέλη Απριλίου, νομίζω, ότι θα έχουμε μια καλυτέρευση περίπου 5 – 6 δισ. Αλλά, όπως και πριν, αυτό δεν λύνει το πρόβλημα. Σημαντικότατο είναι, σ’ αυτή τη φάση, όπως δήλωσε την Τετάρτη και ο κ. Ντράγκι, ότι εάν υπάρξει πρόγραμμα, αν στο τέλος Απριλίου έχει περαιωθεί θετικά η αξιολόγηση, θα επανέλθει η ΕΚΤ στη γνωστή της θέση να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα και να δίνει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες. ∆εν είναι σίγουρο βέβαια αυτό, διότι υπάρχουν και απόψεις που λένε ότι θα περιμένουμε τέλος Ιουνίου. Τότε, η κατάσταση θα

έσσερα έως πέντε είναι τα σημεία όπου επικεντρώνεται η συμφωνία όσον αφορά τη φορολογική πολιτική και γενικώς τη διαχείριση των ∆ημόσιων Οικονομικών και Εσόδων. Είναι ίσως από τους τομείς με άφθονη τη «δημιουργική ασάφεια», που παρέχει μεγάλα περιθώρια και ισχυρά επιχειρήματα στην ελληνική πλευρά έναντι των δανειστών. Με τη βοήθεια του μέλους της Ομάδας Φορολογίας του ΣΥΡΙΖΑ και συνεργάτη της «Εποχής» Βαγγέλη Καραγρηγορίου.

Τι θα γίνει με τον ΦΠΑ

είναι πολύ πιο δύσκολη για τις εξελίξεις συνολικά στην ελληνική οικονομία.

Η ρευστότητα ως μοχλός πίεσης

Αυτό θα αξιοποιηθεί και για μοχλός πίεσης, εφόσον θα είναι ανοιχτή ακόμη η διαπραγμάτευση. Είναι βέβαιο, δεν μπορούμε να το κρύψουμε κάτω από το τραπέζι, θα ασκηθεί έμμεση πίεση και από την ΕΚΤ. Ρωτούν πολλοί πώς θα ήταν, τελικά, αυτό το σχέδιο ασφυξίας κατά της Ελλάδας; Κανένας δεν μπορεί να το επιβεβαιώσει ως υπάρχον, αλλά, το πιο πιθανό, υπήρχε. Εάν δεν υπήρχε η συμφωνία της Παρασκευής, την Τρίτη – μετά την Καθαρή ∆ευτέρα – θα υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να μπουν έλεγχοι καταθέσεων, να τίθενται όρια στην ανάληψη καταθέσεων. Ποιος ζητάει αυτό το μέτρο η κυβέρνηση ή η κεντρική τράπεζα; Η κυβέρνηση σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος μαζί με την ΕΚΤ. Αυτοί θα έκριναν αν χρειάζεται ή όχι. Αν συνεχιζόταν αυτή η εκροή, δεν ήταν δυνατό να αντέξει το τραπεζικό σύστημα. Προσωπικώς, δεν είμαι αντίθετος σε κρίσιμες στιγμές στην επιβολή του συγκεκριμένου μέτρου , από την άποψη της οικονομίας επιβάλλεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Αν σκεφθεί , όμως, κανείς τι σημαίνει κοινωνικά και πολιτικά θα ήταν μια καταστροφή. Η κυβέρνηση θα δεχόταν πολλαπλά πυρά, επειδή δεν εξασφάλισε τη σταθερότητα και την απρόσκοπτη λειτουργία της οικονομίας. Το τραπεζικό σύστημα θα εξακολουθήσει να είναι, εύθραυστη κατάσταση, μέχρις ότου αποκατασταθεί η σταθερότητα στην ελληνική οικονομία και η σχέση της με το διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον. Αυτό θα αργήσει, νομίζω. •

και η ανάκαμψη

νέων κεφαλαίων, εάν υπάρχει, προς τη χώρα. Αλλά το βασικό σ’ αυτό το σημείο είναι τα προερχόμενα 2,8 δισ. από την πιθανολογούμενη μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος και η επιλογή να συνεχίσουν δημόσιες επενδύσεις, όχι να μειωθούν, όπως έκανε κάθε χρόνο, ως τώρα, η προηγούμενη κυβέρνηση. Ύστερα είναι σημαντικό το πώς θα γίνει η αναδιάρθρωση του Προϋπολογισμού, ποιοι βαθμοί ελευθερίας απορρέουν απ’ αυτή. Ο Προϋπολογισμός, τα μεγέθη του, ισχύουν αλλά αυτός μπορεί να αναδιαρθρωθεί. Ο υπουργός, κ. Μάρδας, δήλωσε ότι θα επαναξιολογηθεί κάθε δαπάνη, κάποια κονδύλια θα αλλάξουν κωδικό. Αυτό πιθανά θα έχει ικανή επίπτωση στο ύψος των δαπανών. Αλλά χρειάζεται σχεδιασμό. Για παράδειγμα, εάν μειωθεί ο ΕΝΦΙΑ ή τα 2,5 δισ. προέλθουν από άλλους τομείς, αμέσως – αμέσως το διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται σε μια σειρά νοικοκυριά. Με την υπάρχουσα ροπή προς κατανάλωση μπορεί και να καταλήξει σε άνοδο εισοδήματος. Οι εταίροι, όμως, όλα αυτά τα κατ’ ουσίαν ορθολογικά θα τα διευκολύνουν ή θα τα θεωρούν αριστερά και θα τα υπονομεύουν; Νομίζω, ότι σε πολλά πράγματα θα είναι άτεγκτοι. Όμως έχουν αποφασίσει ό, τι έχουν αποφασίσει, λόγω και των διαπραγματευτικών δυνατοτήτων, πλέον, της κυβέρνησης, που για πρώτη φορά έθεσε αυτά τα προβλήματα, αλλά και των ρωγμών που υπάρχουν εντός της Γερμανίας και της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην Ευρωζώνη. Έχει αποφασιστεί – και πρέπει να το διεκδικήσει με κάθε θυσία η κυβέρνηση, και νομίζω ότι θα τα καταφέρει – να δοθεί μεγαλύτερος βαθμός ελευθερίας, ευελιξίας στην ελληνική κυβέρνηση. Είναι πολύ σημαντικό, φτάνει να το εκμεταλλευθεί συνετά. •

Εδώ, το δύσκολο για την ελληνική πλευρά είναι η αναφορά για «εξορθολογισμό των συντελεστών» «οι οποίοι θα εξομαλυνθούν με τρόπο που θα μεγιστοποιεί τα πραγματικά έσοδα χωρίς αρνητική επίπτωση στην κοινωνική δικαιοσύνη και με σκοπό να περιοριστούν οι εξαιρέσεις, εξαλείφοντας ταυτόχρονα τις παράλογες εκπτώσεις». Οι έως τώρα δηλώσεις των αξιωματούχων της κυβέρνησης είναι ότι κάποιες αποσπασματικές αυξήσεις θα γίνουν, εξαιρώντας εκ προοιμίου παραμεθόριες περιοχές, νησιά, είδη λαϊκής κατανάλωσης κτλ. Όμως, το σπουδαιότερο επιχείρημα που αναμένεται να προσκομίσει η κυβέρνηση, κατά τις συζητήσεις, είναι – η πίεση που άσκησε η τρόικα στην προηγούμενη κυβέρνηση για αυξήσεις στον ΦΠΑ είναι γνωστή – ότι το κρίσιμο στην ελληνική περίπτωση δεν είναι το ύψος των συντελεστών, που μάλιστα είναι υψηλό σε σχέση με όσα ισχύουν στην ΕΕ αλλά η μειωμένη εισπραξιμότητά του. Στην Ελλάδα εισπράττεται το 60% των προϋπολογισμένων εσόδων από ΦΠΑ έναντι του 80% στην ΕΕ. Αυτή η διαφορά ισοδυναμεί με δύο ΕΝΦΙΑ! Τα διαφεύγοντα έσοδα, δηλαδή, είναι τεράστια και άρα εδώ πρέπει να δοθεί το κύριο βάρος. M’ άλλα λόγια είναι απαραίτητος ο ειδικός σχεδιασμός για ΦΠΑ, με ειδική μονάδα στο υπουργείο, που θα παρακολουθεί την εισπραξιμότητά του.

Οι εκατό δόσεις για τις οφειλές

Τα ανείσπρακτα έσοδα αυξάνονται κάθε μήνα, η προηγούμενη ρύθμιση δεν απέδωσε. Το κρίσιμο σημείο, που μπορεί να προταχθεί από την ελληνική πλευρά, είναι ότι θα βρει τρόπο, θεσμικό, να ξεχωρίζει αυτός που δεν μπορεί να πληρώσει, αντικειμενικά, απ’ αυτόν που προσποιείται. Αυτό δεν μπόρεσε να το κάνει το προηγούμενο σχέδιο. Θα εισαχθούν, λοιπόν, τα εισοδηματικά – περιουσιακά κριτήρια ως οδηγός. Ο Νόμος δηλαδή θα ξεκινά εξαιρετικά ελαστικός και να γίνεται εξαιρετικά αυστηρός. Όχι με όριο του τι χρωστάς, αλλά τη φοροδοτική σου ικανότητα. Αυτός ο αστερίσκος, εκτιμάται, ότι δεν είναι αδιάφορος για τους δανειστές.

Τι θα απογίνει ο ΕΝΦΙΑ

Ο ΕΝΦΙΑ δεν αναφέρεται καθόλου στο κείμενο της συμφωνίας. Καταρχάς, θα είναι θέμα του δεύτερου εξάμηνου, όχι του τετράμηνου. Άρα δεν σημαίνει ότι η μη αναφορά του υπονοεί ότι δέχονται ότι θα καταργηθεί. Από την ελληνική πλευρά η εργασία αντικατάστασης του ΕΝΦΙΑ, πρέπει να αρχίσει από τώρα, διότι είναι εξαιρετικά δύσκολη μαθηματική εξίσωση. Και τούτο διότι πρέπει να έχει δείξει η κυβέρνηση ότι είναι ικανή να βρει ισοδύναμα για να μπορεί να κατεβάσει τον ισχύοντα στόχο. Αν μείνει ο ίδιος στόχος, τότε δεν θα εισαχθεί κοινωνικά διαφορετικός φόρος.

Το αφορολόγητο όριο

Το ζήτημα του αφορολόγητου των 12.000 δεν αναφέρεται στη συμφωνία, εκτός και αν υπονοείται στην αναφορά - είναι το πιθανότερο - ότι πρέπει να καταργηθούν οι φορολογικές απαλλαγές. Οι πρώτες, μετά τη συμφωνία, τοποθετήσεις υπουργών μιλούν για το μέτρο και ότι θα εφαρμοστεί από το 2016, όχι αναδρομικά από το 2015. Είναι γνωστό ότι η απώλεια εσόδων θα είναι μεγάλη, άρα πρέπει να εξισορροπηθούν από κάποιες άλλες πηγές. Εδώ έχει μεγαλύτερη σημασία ένα σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, ανεξάρτητα αν ξεκινήσει από το 8.000 ή 9.000 ή 10.000 το αφορολόγητο (τώρα είναι 9.550, με αποδείξεις, για το μισθωτό και συνταξιούχο και μηδέν για τους επαγγελματίες). Καλύτερα να πεις φέτος ορίζω 8.000 ως αφορολόγητο με προοπτική αύξησής του με βάση τα μεγέθη της οικονομίας και της δημοσιονομικής ανάγκης.

Ανεξαρτησία Φορολογικής ∆ιοίκησης

Είναι κατ’ εξοχήν θέμα που τίθεται από το ∆ΝΤ. Η τρόικα το θεωρούσε κομβικό θέμα, διότι φοβούνται τις παρεμβάσεις που έχουν ως συνέπεια να χάνονται έσοδα. Ουσιαστικά, η Γραμματεία βάσει εγκυκλίων (όπως προέκυψε από τη διαμάχη Θεοχάρη – Σούρλα) νομοθετεί. Άρα αυτό που πρέπει να υιοθετηθεί είναι η ενίσχυση της αυτονομίας και ανεξαρτητοποίηση της Γενικής Γραμματείας σε επιχειρησιακό επίπεδο αλλά όχι να μπορεί να παρεμβαίνει τροποποιώντας νόμους, θεσμικά. Π.Κλ.

Μια αποκρυπτογ της ανακοίνωσης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Την ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ της 20ης Φεβρουαρίου 2015, που εκδόθηκε με βάση την επιστολή της ελληνικής κυβέρνησης προς αυτό, τη γνωρίζουν πια οι κάτοικοι αυτής της χώρας. Μεγάλο ποσοστό τους, μάλιστα, πιθανότατα την έχουν διαβάσει με υπομονή. Σχεδόν όλοι, πάντως, έχουν μείνει με απορίες που οφείλονται είτε στη «δημιουργική ασάφεια», είτε στη δυσνόητη τεχνική ορολογία. Οι απορίες, βέβαια, πολλαπλασιάζονται και από πολιτικές αιτίες. Το κείμενο αυτό έγινε και εξακολουθεί να γίνεται αντικείμενο πολιτικής διαμάχης, με αποτέλεσμα να διασταυρώνονται πάνω από το κεφάλι -ή και μέσα σ‘ αυτό- τα πυρά κυβέρνησης, αξιωματικής αντιπολίτευσης, Tου Νόρμπερτ Χέρινγκ*

τις 16 Φεβρουαρίου κατέρρευσαν οι διαπραγματεύσεις στο Γιούρογκρουπ όταν η Ελλάδα απέρριψε προσχέδιο ανακοίνωσης και οι ευρωπαίοι εταίροι τής έδωσαν τελεσίγραφο να ζητήσει παράταση του τρέχοντος προγράμματος πριν την 20η Φεβρουαρίου. Η Ελλάδα απέστειλε επιστολή και το Γιούρογκρουπ συνεδρίασε εκ νέου στις 20 Φεβρουαρίου, συμφωνώντας σε ανακοίνωση για την Ελλάδα. Για να κατανοήσουμε τι ακριβώς συνέβη, θα χρειαστεί να συγκρίνουμε τα δύο κείμενα για να αξιολογήσουμε αν τελικά οι αλλαγές ήταν υπέρ της Ελλάδας ή όχι. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Το Γιούρογκρουπ σημειώνει, στο πλαίσιο τις υπάρχουσας συμφωνίας, το αίτημα από την ελληνική πλευρά για μια παράταση της Master Financial Agreement Facility Agreement (MFFA), η οποία βασίζεται σε μια σειρά από δεσμεύσεις. Μετάφραση: Η Ελλάδα ζητά παράταση της χρηματοοικονομικής στήριξης, την οποία χρειάζεται για να μπορέσει να αποπληρώσει ομόλογα που λήγουν και πιστωτικά συμβόλαια. Το Γιούρογκρουπ θέτει το αίτημα στο πλαίσιο του «τρέχοντος διακανονισμού», ενός αόριστου όρου που αποφεύγει το όνομα «πρόγραμμα», αλλά δείχνει ότι -με κάποιον τρόποαυτή η συνεχιζόμενη οικονομική στήριξη συνοδεύεται από ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Αλλαγές: Στο απορριφθέν προσχέδιο η Ελλάδα θα ζητούσε εξάμηνη «τεχνική παράταση» του τρέχοντος προγράμματος. Στην ανακοίνωση, οι έξι μήνες αντικαθίστανται από ένα «μέγιστο τεσσάρων μηνών», που θα αποφασιστεί αργότερα. ∆εν είναι πλέον «τεχνική» παράταση του «προγράμματος», αλλά παράταση της χρηματοδοτικής συμφωνίας, συν αόριστοι όροι. Το «τεχνική» τείνει να αφορά το επίπεδο εργασίας. Έτσι, το θέμα έχει ανέβει σε ένα επίπεδο όπου μπορούν να λαμβάνονται και να αλλάζουν αποφάσεις, και όχι μόνο να εκτελούνται. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Ο σκοπός της παράτασης είναι η επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης στη βάση των όρων του τρέχοντος προγράμματος, με την καλύτερη χρήση της υπάρχουσας ευελιξίας, που θα εξεταστεί από κοινού από τις ελληνικές αρχές και τους θεσμούς. Η παράταση αυτή θα γεφυρώσει επίσης (bridge) τον χρόνο για την πραγματοποίηση συζητήσεων σε μια πιθανή νέα συμφωνία μεταξύ του Γιούρογκρουπ, των θεσμών και της Ελλάδας. Μετάφραση: Ούτε το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, ούτε η αξιολόγησή του ολοκληρώθηκαν εγκαίρως, που θα σήμαινε, μεταξύ άλλων, ότι κανονικά η ΕΚΤ θα σταματούσε να χρηματοδοτεί τις ελληνι-

κές τράπεζες μετά τη λήξη του προγράμματος που δεν έχει επιθεωρηθεί. Η παράταση αποφεύγει τέτοιου είδους συνέπειες. Αλλαγές: ∆εν υπάρχει πλέον αναφορά σε «επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος», ούτε του «προγράμματος» στο κείμενο. Αντ’ αυτού, μια επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης των «όρων του τρέχοντος διακανονισμού», είναι ο νέος όρος. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στην Ελληνική κυβέρνηση να συνεχίσει να λέει πως το παλιό πρόγραμμα δεν μπορεί να είναι επιτυχημένο. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα αλλαγών στο πρόγραμμα, καθώς η διατύπωση «όροι του διακανονισμού» επίτηδες είναι πιο ασαφής. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Οι ελληνικές αρχές θα παρουσιάσουν μια λίστα από μεταρρυθμιστικά μέτρα, με βάση την τρέχουσα συμφωνία, ως το τέλος της ∆ευτέρας της 23ης Φεβρουαρίου. Οι θεσμοί θα προσφέρουν μια πρώτη εκτίμηση για το αν αυτή θα είναι επαρκώς συνεκτική, ώστε να αποτελέσει ένα έγκυρο σημείο εκκίνησης για μια επιτυχημένη ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Η λίστα αυτή θα εξειδικευτεί περαιτέρω και στη συνέχεια θα συμφωνηθεί με τους θεσμούς ως το τέλος του Απριλίου. Μετάφραση: Τα μέτρα που ήδη βρίσκονται στο πρόγραμμα που έχει συμφωνηθεί με την τρόικα, δεν είναι πλέον απαράβατα. Η Αθήνα μπορεί να φτιάξει δική της λίστα, χρησιμοποιώντας ως βάση μόνο τον τρέχοντα «διακανονισμό». Ο διακανονισμός δεν ισοδυναμεί με το πρόγραμμα, καθώς είναι ένας πιο ασαφής όρος. Η νέα ελληνική κυβέρνηση, ως εκ τούτου, γίνεται αποδεκτή ως διαπραγματευτικός εταίρος και όχι ως παθητικός εκτελεστής όλων των μέτρων που έχουν αποφασιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Γίνεται αποδεκτό πως αυτή η λίστα των μέτρων, εάν κριθούν επαρκή από τους «θεσμούς», μπορεί να αποτελέσει τη βάση της απαιτούμενης επιτυχούς ολοκλήρωσης αξιολόγησης. Το «θεσμοί» αντί του «τρόικα» σημαίνει –σύμφωνα με τις εξηγήσεις του Βαρουφάκη ως προς το γιατί απέρριψε την τρόικα- ότι η ελληνική κυβέρνηση θα θέσει τις προτάσεις της και οι προτάσεις αυτές θα κριθούν από τους τρεις θεσμούς και όχι από μια ομάδα απεσταλμένων που ονομάζονται τρόικα. Το πρόγραμμα δεν χρειάζεται να ολοκληρωθεί, μόνο η αξιολόγησή του. Η Αθήνα είναι αυτή που εξειδικεύει περαιτέρω τη λίστα, αφού έχει αξιολογηθεί από τους θεσμούς, και οι θεσμοί θα συμφωνήσουν ή όχι μέχρι το τέλος Απριλίου, κάτι που καθιστά σαφές ότι δεν είναι οι θεσμοί που θα καταρτίσουν τη λίστα των μέτρων. Αλλαγές: Το απορριφθέν προσχέδιο χρησιμοποιούσε τη λέξη πρόγραμμα σε

όλο το κείμενο και επέτρεπε σχεδιασμούς και προτεραιότητες της ελληνικής κυβέρνησης μόνο για την εκτέλεση αυτού του προγράμματος, αρκεί να το επέτρεπε η «ενσωματωμένη ευελιξία» του προγράμματος. Έτσι, δεν υπήρχε καμία αναφορά λίστας μεταρρυθμιστικών μέτρων στο απορριφθέν προσχέδιο, καθώς μόνο τα μέτρα στα οποία είχε ήδη δεσμευτεί η Ελλάδα θα έπρεπε να υλοποιηθούν. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Μόνο η έγκριση της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης της παρατεταμένης συμφωνίας από τους θεσμούς θα επιτρέψει οποιαδήποτε εκταμίευση της δόσης που εκκρεμεί από το τρέχον πρόγραμμα του EFSF και την μεταφορά των κερδών από τα ομόλογα του προγράμματος SMP το 2014. Και τα δύο υπόκεινται στην έγκριση από το Γιούρογκρουπ. Μετάφραση: Οι υπουργοί οικονομικών του Γιούρογκρουπ θα αποφασίσουν, μόνο όμως αφού οι «θεσμοί» έχουν δώσει ή

όχι την έγκρισή τους. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Εν όψει της αξιολόγησης των θεσμών, το Γιούρογκρουπ συμφωνεί ότι οι πόροι που είναι διαθέσιμοι αυτήν την στιγμή στο μαξιλάρι του ΤΧΣ, θα περάσουν στον EFSF, ελεύθεροι από δικαιώματα τρίτων μερών για τη διάρκεια της παράτασης της MFFA. Οι πόροι θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμοι για τη διάρκεια της παράτασης MFFA και θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και για κόστη εκκαθάρισης. Θα μπορούν να απελευθερωθούν μόνο μετά από αίτημα από την ΕΚΤ και τον Eνιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM). Μετάφραση: Η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει τους εναπομείναντες πόρους του προγράμματος στήριξης για να στηρίξει τις τράπεζές της, εάν χρειαστεί, όπως είχε ζητήσει. Όμως η ΕΚΤ θα πρέπει να κρίνει ότι είναι απαραίτητο, πράγμα που δεν αναμένεται να είναι ένα με-

Τι θα γίνει με τα πρωτογενή πλεονάσματα;

• Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης δεσμευτεί να διασφαλίσουν τα κατάλληλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα ή τα χρηματοδοτικά έσοδα που απαιτούνται για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, σύμφωνα με ανακοινωθέν του Γιούρογκρουπ τον Νοέμβριο του 2012. Τα θεσμικά όργανα θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015 για το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος. Μετάφραση: Η κυβέρνηση θα διασφαλίσει πως το πλεόνασμα των εσόδων έναντι των δαπανών, εξαιρουμένης της εξυπηρέτησης χρέους, θα είναι αρκετά υψηλό ώστε να πετύχει τις μεγάλες μειώσεις στο λόγο χρέους/ΑΕΠ που προβλέπονται στην ανακοίνωση του Νοεμβρίου 2012. Αυτό ακούγεται δύσκολο. Ωστόσο, η ανακοίνωση του 2012 υπόσχεται στην Αθήνα περαιτέρω υποχωρήσεις, όπως χαμηλότερα επιτόκια ή παράταση των λήξεων των ομολόγων, εάν επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα, πράγμα που έκανε. Ο Βαρουφάκης ισχυρίζεται πως τέτοιες υποχωρήσεις θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν, όταν θα υπολογίζεται το πρωτογενές πλεόνασμα που απαιτείται για τη βιωσιμότητα του χρέους. Οι αλλαγές από το απορριφθέν προσχέδιο δείχνουν πως το Γιούρογκρουπ συμφωνεί σε κάποιον βαθμό με αυτή την άποψη. Η τελευταία φράση καθιστά σαφές ότι θα πρέπει να υπάρχει στόχευση για πλεόνασμα μόνο αν αυτό δεν καταστρέφει την οικονομία, αυξάνοντας έτσι το λόγο χρέους/ΑΕΠ, αντί να τον μειώνει. Αλλαγές: Στο προηγούμενο κείμενο έλεγε «και τα χρηματοδοτικά έσοδα», τώρα λέει «ή» τα χρηματοδοτικά έσοδα, κάτι που αποτελεί σημαντική αλλαγή. Το «ή» σημαίνει πως αν η χρηματοδότηση δεν βελτιώσει το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα, αλλά βελτιώσει τη βιωσιμότητα του χρέους, π.χ. με χαμηλότερα επιτόκια, τότε αυτό θα είναι αρκετό. Είναι ασαφές στο σημείο αυτό τι σημαίνει η αλλαγή του όρου «χρηματοδότηση» με τον όρο «χρηματοδοτικά έσοδα», όμως πιθανότατα κάτι θα σημαίνει. Η πιο σημαντική αλλαγή σε ολόκληρο το κείμενο: η προσθήκη της πρότασης «τα θεσμικά όργανα θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015 για το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος.» Το υπερβολική, αυτοκαταστροφική λιτότητα έχει βγει. Μόνο ο στόχος για το 2015 αναφέρεται, διότι οτιδήποτε πέρα από αυτό θα πρέπει να αποτελέσει μέρος ενός νέου διακανονισμού, για τον οποίο δεν έχει ακόμα ξεκινήσει η διαπραγμάτευση. Απαλείφθηκε: Η φράση «επιπλέον, όποια νέα μέτρα πρέπει να χρηματοδοτούνται, και να μην θέτουν σε κίνδυνο την χρηματοοικονομική σταθερότητα». Πιθανότατα αυτή η φράση κρίθηκε απλώς περιττή, καθώς οι θεσμοί πρέπει να εγκρίνουν τα μέτρα που θα καταγράψει η Αθήνα.

ράφηση του Γιούρογκρουπ Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ελάσσονος αντιπολίτευσης και πάει λέγοντας. Πέφτοντας πάνω στο κείμενο που ακολουθεί, του οικονομικού συντάκτη της έγκυρης γερμανικής εφημερίδας Handelsblatt, το εισπράξαμε σαν μια προσπάθεια ψύχραιμη και όσο γίνεται αντικειμενικής αποτίμησης από κάποιον παρατηρητή σε απόσταση από τις αντιμαχόμενες πλευρές. ∆ηλαδή, σαν ένα κείμενο, που μπορεί να βοηθήσει τον αναγνώστη του να σχηματίσει, μαζί και με άλλες προσλαμβάνουσες, όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένη γνώμη για το θέμα, χωρίς κατ‘ ανάγκη να συμφωνούμε με όλες τις εκτιμήσεις του. •

γάλο εμπόδιο. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Υπό το πρίσμα αυτό, καλωσορίζουμε την δέσμευση των ελληνικών αρχών να εργαστούν σε στενή συνεννόηση με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς και εταίρους. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε την ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Συμφωνήσαμε επίσης ότι το ∆ΝΤ θα συνεχίσει να παίζει τον ρόλο του. Μετάφραση: Προφανές. Αλλαγή: Η συμφωνηθείσα ανακοίνωση προσθέτει την αναφορά στην ανεξαρτησία της ΕΚΤ. Είναι ασαφές το γιατί γίνεται αυτό και γιατί προστίθεται στο συγκεκριμένο σημείο του κειμένου. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Οι ελληνικές αρχές έχουν εκφράσει την ισχυρή δέσμευσή τους σε μια ευρύτερη και βαθύτερη διαδικασία διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με στόχο τη διαρκή βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης και απασχόλησης, διασφαλίζοντας την σταθερότητα και την ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα και την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι αρχές δεσμεύονται να εφαρμόσουν τις επί μακρόν εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, καθώς και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να κάνουν τη βέλτι-

στη χρήση της συνεχιζόμενης παροχής τεχνικής βοήθειας. Μετάφραση: Προφανές. Αλλαγές: Προστέθηκε η διατύπωση «ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης» και η «αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα» αντικατέστησε το «αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης». • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Οι ελληνικές αρχές επαναλαμβάνουν την κατηγορηματική δέσμευσή τους να τηρήσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις προς όλους τους πιστωτές, πλήρως και

έγκαιρα. Μετάφραση: Η Ελλάδα δεν θα ζητήσει κούρεμα. Αν και οι υποχρεώσεις θα μπορούσαν να αλλάξουν σύμφωνα με την ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ του Νοεμβρίου του 2012. Αλλαγή: Προστέθηκε η φράση «πλήρως και έγκαιρα» καθιστώντας τη δέσμευση ισχυρότερη. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Επί τη βάσει αυτού του αιτήματος, των δεσμεύσεων των ελληνικών αρχών, τις συστάσεις των θεσμών και της σημερινής συμφωνίας, θα ξεκινήσουμε τις εθνικές διαδικασίες με το βλέμμα στην κατάληξη μιας τελικής απόφασης για την παράταση της τρέχουσας ΜFFΑ ως και για τέσσερις μήνες από το διοικητικό συμβούλιο του EFSF. Καλούμε επίσης τους θεσμούς και τις ελληνικές αρχές να συνεχίσουν άμεσα την εργασία, που θα επιτρέψει την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Μετάφραση: Τα κοινοβούλια της Φινλανδίας, της Γερμανίας και ορισμένων άλλων χωρών θα πρέπει να ψηφίσουν άμεσα για το θέμα αυτό. • Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Παραμένουμε προσηλωμένοι στην παροχή επαρκούς στήριξης προς την Ελλάδα, έως ότου επανακτήσει πλήρη πρόσβαση στις αγορές, όσο τηρεί τις δεσμεύσεις της στο πλαίσιο του συμφωνηθέντος πλαισίου. Μετάφραση: Χωρίς έγκριση, δεν έχει λεφτά.

* Ο Νόρμπερτ Χέρινγκ είναι οικονομικός συντάκτης της Handelsblatt, συνιδρυτής και διευθυντής του World Economics Association και συντάκτης του World Economic Review. Το κείμενο αναρτήθηκε στα ελληνικά από το euro2day.gr.

Ποιες θεωρούνται “μονομερείς ενέργειες”

• Ανακοίνωση του Γιούρογκρουπ: Υπό το πρίσμα αυτών των δεσμεύσεων, καλωσορίζουμε ότι σε ορισμένους τομείς, οι ελληνικές πολιτικές προτεραιότητες μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση και καλύτερη ολοκλήρωση της παρούσας συμφωνίας. Οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να απέχουν από οποιαδήποτε κατάργηση των μέτρων και μονομερείς αλλαγές των πολιτικών και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους,

Συνοπτική αξιολόγηση

Άξιζε τελικά η φασαρία της απόρριψης του προσχεδίου της 16ης Φεβρουαρίου, μόνο και μόνο για να γίνει αποδεκτή η ανακοίνωση τέσσερις ημέρες μετά; Για την Αθήνα, σίγουρα, άξιζε. Πήρε την υπόσχεση ότι δεν θα της ζητηθεί πλέον αυτοκαταστροφική, υπερβολική λιτότητα, τη διαβεβαίωση ότι θα μπορεί να καταρτίσει μόνη της τις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές της, αρκεί να μην επηρεάζουν αρνητικά τα συμφέροντα των εταίρων της, αντί να πρέπει να εκτελεί και να διατηρεί όλα εκείνα τα μέτρα που αποδέχθηκε η προηγούμενη κυβέρνηση και που απέρριψε ο λαός. Αυτές είναι τεράστιες βελτιώσεις για την Αθήνα, χωρίς σημαντικό μειονεκτικό αντιστάθμισμα έναντι της 16ης Φεβρουαρίου.

την οικονομική ανάκαμψη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, όπως αξιολογείται από τα θεσμικά όργανα. Μετάφραση: Το Γιούρογκρουπ παραδέχεται πως η Αθήνα έχει κάποιο δίκιο, πως κάποια μέτρα του προγράμματος ήταν αντιπαραγωγικά και πως δεν έχουν συμπεριληφθεί σημαντικά μέτρα. Αλλαγές: Στο απορριφθέν προσχέδιο θα απαγορεύονταν οι μονομερείς ενέργειες. Τώρα, επιτρέπονται η κατάργηση μέτρων και οι «μονομερείς αλλαγές σε πολιτικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», εάν δεν επηρεάζουν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους, την οικονομική ανάκαμψη ή τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Αυτό είναι ένα τεράστιο κέρδος πολιτικής εξουσίας για την Αθήνα. Στο σημείο αυτό, η φράση «θα εργαστούν σε στενή συνεργασία με τους ευρωπαίους και διεθνείς εταίρους, ιδιαίτερα στους τομείς της φορολογικής πολιτικής, των ιδιωτικοποιήσεων, των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, στο χρηματοπιστωτικό τομέα και στις συντάξεις» έχει αφαιρεθεί, δίνοντας στην κυβέρνηση περιθώριο να αποφασίσει για αυτά τα «καυτά» θέματα μόνη της, αρκεί να τηρούνται οι προαναφερθέντες όροι.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ποιες αλλαγές έρχονται σε ασφαλιστικό και εργασιακά

ε το χρόνο ήδη να «κυλά» αντίστροφα, η νέα πολιτική ηγεσία καλείται να φέρει σε πέρας τις δεσμεύσεις που έλαβε έναντι των δανειστών με τη γνωστή «λίστα Βαρουφάκη». ∆ύο από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των επόμενων τεσσάρων μηνών αφορούν στις αλλαγές τις οποίες θα επιχειρήσει να υλοποιήσει στο Σύστημα ∆ημόσιας Ασφάλισης και στην αγοράς εργασίας. Τα ερωτήματα και οι ανησυχίες οι οποίες προκλήθηκαν από τη λίστα των μεταρρυθμίσεων τόσο εντός, όσο και εκτός των κοινοβουλευτικών ομάδων του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ, έως ένα βαθμό είναι εύλογα. Ο φόβος της ανατροπής των προεκλογικών δεσμεύσεων εντείνεται εξαιτίας του διαφαινόμενου χρηματοδοτικού κενού από τα τέλη Μαρτίου και μετά, καθώς και του «ειδικού νομικού καθεστώτος» στο οποίο έδεσαν την Ελλάδα οι μνημονιακές κυβερνήσεις Παπανδρέου, Παπαδήμου και Σαμαρά υπογράφοντας συμφωνίες, βάσει των οποίων η χώρα τέθηκε εκτός ενωσιακού ∆ικαίου. Το γεγονός αυτό επιβεβαίωσε ο Επίτροπος Π. Μοσκοβισί απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κ. Χρυσόγονου. «Το Μνημόνιο δεν είναι νομοθετική πράξη της ΕΕ, αλλά ένα μέσο που συμφωνήθηκε διμερώς μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών της (…) Κατά την εφαρμογή μέτρων στο πλαίσιο μιας τέτοιας διακυβερνητικής ρύθμισης, οι εθνικές αρχές δεν εφαρμόζουν την ενωσιακή νομοθεσία» ανέφερε ο κ. Μοσκοβισί ξεκαθαρίζοντας επί της ουσίας ότι το ελληνικό Κράτος, μετατράπηκε σε μια «ειδική οικονομική ζώνη» της ΕΕ.

Οι μεγάλες προκλήσεις

Η πρώτη μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, είναι η υλοποίηση της δήλωσης στην οποία προχώρησε την περασμένη Πέμπτη ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας καλώντας τα μέλη της κυβέρνησης του και την κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ να δώσουν «μάχη μέρα – μέρα για να ξηλωθεί το μνημόνιο και να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις». Όσον αφορά την αγορά εργασίας και, κυρίως, το ασφαλιστικό, εκτιμάται ότι είναι σχεδόν αδύνατον να μην θιγούν ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Ωστόσο, το κρίσιμο ζητούμενο είναι εάν μέσα από τον περιορισμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, την περαιτέρω ενοποίηση ασφαλιστικών ταμείων και τη δημιουργία ενός στενότερου δεσμού ανάμεσα σε εισφορές και συνταξιοδοτικές παροχές θα επιτευχθεί ένας εξορθολογισμός υπέρ της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών. Αν και ο αναπληρωτής υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων ∆. Στρατούλης, μόλις την Παρασκευή, δήλωσε ότι δεν θα υπάρξουν ψαλίδια στις συντάξεις, ούτε ποινές για τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, ασφαλισμένοι κυρίως από το χώρο του ∆ημοσίου και των τραπεζών, οι οποίοι δεν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, θεωρείται σχεδόν απίθανο να μην θιγούν. Αρνητικές μεταβολές θα προκαλέσει για τα «ρετιρέ» ορισμένων φορέων κοινωνικής ασφάλισης και η συνέχιση των ενοποιήσεων, με τον κεντρικό στόχο της κυβέρνησης, σύμφωνα με πληροφορίες, τη σταδιακή υπαγωγή όλων των ταμείων στα οποία υπάγονται μισθωτοί εντός του ΙΚΑ. Επίσης, ιδιαίτερα κρίσιμο θεωρείται το «στοίχημα» της κατάργησης των κοινωνικών πόρων και της διαμόρφωσης ενός νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων. Όσον αφορά στα εργασιακά, δεδομένη θεωρείται εντός του Μαρτίου η επαναφορά της ισχύος των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της μετενέργειας των συμβάσεων. Το θέμα της επαναφοράς του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ εκτιμάται ότι θα δοθεί στους κοινωνικούς εταίρους

(ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ και ΣΕΤΕ) για να το επανακαθορίσουν μέσω μίας νέας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Φυσικά, τα πάντα θα κριθούν όταν αρχίσει η εξειδίκευση των μεταρρυθμίσεων στις οποίες η κυβέρνηση δεσμεύτηκε έναντι των δανειστών.

Τα βασικά σημεία για Ασφαλιστικό και Εργασιακά

Όσον αφορά το ∆ημόσιο Σύστημα Ασφάλισης, οι αρχές θα: * Συνεχίσουν την ενοποίηση των συνταξιοδοτικών πολιτικών και την εξάλειψη των «παραθύρων» και κινήτρων που αυξάνουν τον υπερβολικό ρυθμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων σε όλη την οικονομία και πιο συγκεκριμένα, στον τραπεζικό και δημόσιο τομέα. * Ενοποιήσουν συνταξιοδοτικά ταμεία. * Καταργήσουν σταδιακά τις χρεώσεις υπέρ τρίτων με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο. * Εδραιώσουν στενότερο δεσμό μεταξύ συνταξιοδοτικών εισφορών και παροχών, θα εκσυγχρονίσουν τα επιδόματα, θα ενισχύσουν τα κίνητρα για τη δήλωση εργασίας και θα παράσχουν στοχευμένη βοήθεια σε υπαλλήλους ηλικίας 50 - 65 ετών, μέσω του προγράμματος Εγγυημένου Εισοδήματος, ώστε να εξαλειφθούν οι πιέσεις για πρόωρη συνταξιοδότηση. Όσον αφορά τα εργασιακά, η Ελλάδα δεσμεύεται να: * Υιοθετήσει τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ σε όλο το εύρος της νομοθεσίας που αφορά την αγορά εργασίας μέσω διαβουλεύσεων με κοινωνικούς εταίρους. * Επεκτείνει τα υπάρχοντα σχέδια που παρέχουν προσωρινή απασχόληση στους ανέργους (..) εφόσον υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια και να αναβαθμίσει τα προγράμματα επιμόρφωσης των μακροχρόνια ανέργων. * Να μεταβεί σε μια «έξυπνη» νέα προσέγγιση στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας με ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και δικαιοσύνης. Αυτό περιλαμβάνει σε βάθος χρόνου την αύξηση του κατώτατου μισθού με ένα τρόπο που θα διαφυλάξει την ανταγωνιστικότητα και τις προοπτικές της απασχόλησης. Η έκταση και ο χρόνος των αλλαγών στον κατώτατο μισθό θα γίνουν με διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τους Ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς.

“

Νάσος Χατζητσάκος

Το κρίσιμο ζητούμενο είναι εάν μέσα από τον περιορισμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, την περαιτέρω ενοποίηση ασφαλιστικών ταμείων και τη δημιουργία ενός στενότερου δεσμού ανάμεσα σε εισφορές και συνταξιοδοτικές παροχές θα επιτευχθεί ένας εξορθολογισμός υπέρ της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών.

“

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Το αυτοδιοίκητο δεν είναι πάνω από τις κυρίαρχες συνταγματικές επιταγές. Κανείς δεν είναι υπεράνω της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας και του ελέγχου Βουλής και της κυβέρνησης. Σεβόμαστε τους κανονισμούς που υπάρχουν, και για αυτό το λόγο, έχουμε κάνει και θα συνεχίσουμε να κάνουμε αλλεπάλληλες συναντήσεις με την ΕΠΟ. Mιλώντας στην «Εποχή» ο υφυπουργός Αθλητισμού, Σταύρος Κοντονής δηλώνει αποφασισμένος να φτάσει μέχρι το τέλος για να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα στον ελληνικό αθλητισμό και ιδιαίτερα στο χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ο Υφυπουργός Αθλητισμού μιλά επίσης για τις δεσμεύσεις που οφείλουν να πάρουν οι ΠΑΕ, την πρόθεσή του να νομοθετήσει με κύριο στόχο να αποκτήσει η πολιτεία εργαλεία παρέμβασης αλλά και τη βούλησή του να βάλει τέρμα στην ανομία.

Τη συνέντευξη πήρε ο Νίκος Γιαννόπουλος

Αρχικά υπήρχε η αίσθηση ότι θα αποφασίζατε αναστολή επ‘ αόριστον. Τελικά επιλέχθηκε η λύση της μίας εβδομάδας. Γιατί; Η απόφαση αναβολής της αγωνιστικής ήταν ένα έκτακτο μέτρο που έπρεπε να λάβουμε ως Πολιτεία για να αποτρέψουμε χειρότερες καταστάσεις μετά τα όσα θλιβερά ζήσαμε την τελευταία περίοδο. Ένα τέτοιο μέτρο δεν εντάσσεται στη στρατηγική μας κατά της βίας. Πολύ περισσότερο που θα πρέπει να γίνει κατανοητό απ’ όλους ότι το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο έχει θέσει, απαραδέκτως κατά τη γνώμη μου, ασφυκτικά όρια στην παρέμβαση της πολιτείας. Εξαντλήσαμε αυτά τα όρια τα και σύντομα, νομοθετικά θα ρυθμίσουμε αυτό το κενό. Να αναφέρω, ότι για τη λήψη αυτού του μέτρου απαιτείται η προηγούμενη εισήγηση της αστυνομίας και της Επιτροπής Αντιμετώπισης της Βίας. Η Πολιτεία δεν διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία για να παρέμβει και αυτό αποτελεί ευθύνη των προηγούμενων κυβερνήσεων, που υπέκυπταν στις απαιτήσεις των ποδοσφαιρικών παραγόντων. διοργανωτριών αρχών. Το χειρότερο είναι ότι η ίδια η Πολιτεία είχε επιδείξει πλήρη ανοχή στη μη εφαρμογή των νόμων. Τι ήταν αυτό που περισσότερο απ‘ όλα σας ώθησε σ‘ αυτήν την απόφαση; Η αναστολή του πρωταθλήματος της Σούπερ Λίγκας ήταν αναγκαία και απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτροπή σοβαρής διατάραξης της δημόσιας τάξης, μετά τα όσα συνέβησαν τις τελευταίες μέρες στο χώρο του ποδοσφαίρου. Αποκορύφωμα αυτών ήταν τα ανεπίτρεπτα γεγονότα που συνέβησαν στα γήπεδα, ιδίως στον αγώνα της Λεωφόρου και στη συνεδρίαση της Σούπερ Λιγκ, όπου εκεί υπήρξαν ακόμη και βι-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Θα φτάσουμε μέχρι τέλους προκειμένου να πατάξουμε τη βία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΤΑΥΡΟ ΚΟΝΤΟΝΗ

είμαστε πεπεισμένοι ότι κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Επίσης, νομίζω ότι οι κινήσεις αυτές συναντούν την ευρύτατη αποδοχή της κοινωνίας, που εκτιμά ότι πια δεν πάει άλλο, και ότι κάτι πρέπει να γίνει.

αιοπραγίες. Κάνατε μία δήλωση που θεωρήθηκε σκληρή. Ότι δεν σας ενδιαφέρει αν θα παίξουν οι ελληνικές ομάδες στην Ευρώπη. Σας φοβίζει το πολιτικό κόστος μίας τέτοιας απόφασης; ∆εν θα είμαι ευτυχής εάν υπάρξει μία τέτοια εξέλιξη, πλην όμως δεν θα διστάσουμε να φτάσουμε μέχρι το τέλος,για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στον ελληνικό αθλητισμό. ∆εν επιθυμούμε να έλθουμε σε σύγκρουση με κανέναν, ιδίως τις διεθνείς ομοσπονδίες, αλλά το καθήκον μας είναι ν’ αποκαταστήσουμε τη νομιμότητα, την ισονομία και τη διαφάνεια παντού. Είναι το χρέος μας απέναντι σε όλους τους πολίτες που αγαπούν τον αθλητισμό και κυρίως τους νέους. Ποιες ακριβώς δεσμεύσεις περιμένετε από τους θεσμικούς φορείς του ποδοσφαίρου για να ανάψετε το πράσινο φως για την επανεκκίνηση του πρωταθλήματος; Η εγκατάσταση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου κι η δημιουργία λεσχών είναι οι δύο δεσμεύσεις που ζητάμε από τις διοργανώτριες αρχές. Και εδώ να τονίσω ότι πρωτάθλημα από το νέο έτος δεν πρόκειται να ξεκινήσει, εάν δεν ισχύσει πλήρως για τις ομάδες της Super League το ηλεκτρονικό εισιτήριο και το σύστημα ελέγχου στους αθλητικούς χώρους. Το ηλεκτρονικό εισιτήριο όπως και οι λέσχες φιλάθλων έπρεπε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, να έχουν ήδη ισχύσει. Την ίδια στιγμή, προετοιμαζόμαστε για να λάβουμε άμεσα νομοθετικά μέτρα που θα παρέχουν τη δυνατότητα στην Κυβέρνηση να παρεμβαίνει ουσιαστικά στα φαινόμενα βίας και διαφθοράς. Πιστεύετε ότι οι ΠΑΕ έχουν πραγματικά τη βούληση να διαλύσουν τους συνδέσμους και να πάνε σε λέσχες φιλάθλων με την υπογραφή και στη σφρα-

Αυτοδιοίκητο. Πως μπορείτε να ισορροπήσουν τα θέλω της Πολιτείας μ‘ αυτό; Το αυτοδιοίκητο δεν είναι πάνω από τις κυρίαρχες συνταγματικές επιταγές. Κανείς δεν είναι υπεράνω της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας και του ελέγχου Βουλής και της κυβέρνησης. Σεβόμαστε τους κανονισμούς που υπάρχουν, και για αυτό το λόγο, έχουμε κάνει και θα συνεχίσουμε να κάνουμε αλλεπάλληλες συναντήσεις με την ΕΠΟ. Όμως όταν πρόκειται για θέματα προστασίας του κοινωνικού συνόλου και της νεολαίας η πολιτεία πρέπει με όλα τα μέσα να πράξει τα αυτονόητα. γίδα τους; ∆εν μπορεί η Πολιτεία να κάνει «δίκη προθέσεων». Λαμβάνω σοβαρά υπ’ όψιν όσα μου λένε όταν τους συναντώ. Αν μία ΠΑΕ δεν επιθυμεί να συγκροτήσει λέσχη φίλων της ομάδας είναι δικαίωμά της, δεν γίνεται όμως να συνεχίσει και να υποθάλπει στους κόλπους της άλλες συλλογικότητες. Κατά τις συναντήσεις μας οι εκπρόσωποι των ΠΑΕ δεσμεύτηκαν να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα, θα δούμε στην πράξη εάν τα προχωρήσουν. Γιατί επιμένετε τόσο πολύ στο ηλεκτρονικό εισιτήριο; Η εισαγωγή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου σε όλα τα γήπεδα της Σούπερ Λίγκ θα συμβάλλει καθοριστικά στην πάταξη των φαινομένων της βίας και της φοροδιαφυγής, εφ’ όσον λειτουργήσει σύμφωνα με όσα προβλέπονται και κυρίως

Οι πρώτες κινήσεις για να σπάσει το απόστημα της βίας

πρώτη μεγάλη ρήξη του Σταύρου Κοντονή με το ποδοσφαιρικό κατεστημένο της χώρας έγινε την περασμένη Τετάρτη με την απόφαση του υφυπουργού να αναστείλει το πρωτάθλημα της Superleague λόγω των φαινομένων βίας τόσο εντός όσο και εκτός αγωνιστικών χώρων. Ο υφυπουργός αθλητισμού είχε ζητήσει ηρεμία και αυτοσυγκράτηση από τους κορυφαίους παράγοντες της χώρας τους οποίους είχε δει σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Οι υποσχέσεις όμως πήγαν περίπατο στο ντέρμπι της προηγούμενης Κυριακής μεταξύ του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού όπου όλοι γίναμε μάρτυρες ακραίων περιστατικών βίας που θα μπορούσε να στοιχίσουν ακόμα και ανθρώπινες ζωές.

Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι

Το γεγονός όμως που ξεχείλισε το ποτήρι της υπομονής του κ. Κοντονή ήταν τα όσα έγιναν στη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Σούπερ Λίγκ την Τρίτη κατά το οποίο οι κύριοι Αλαφούζος και Μαρινάκης λίγο έλειψαν να πιαστούν στα χέρια ενώ άνθρωπος ασφαλείας

να είναι συνδεδεμένα όλα τα γήπεδα με ένα κεντρικό τερματικό, μέσω του οποίου θα πραγματοποιείται ο έλεγχος από τις κρατικές υπηρεσίες. Με την εγκατάσταση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου θα ελέγχονται τόσο τα άτομα όσο και τα έσοδα των ΠΑΕ. Σας επισημαίνω ότι το ελληνικό δημόσιο δαπάνησε περίπου 13 εκατ. ευρώ για να δημιουργηθούν οι προδιαγραφές λειτουργίας του συστήματος και δεν έχει γίνει τίποτα μέχρι σήμερα. ∆ιατυπώθηκε η κατηγορία ότι εσείς και ο Πρωθυπουργός προσπαθείτε να επιβάλλετε το θατσερικό μοντέλο. Συμφωνείτε; Το θέμα δεν είναι εάν κάτι προσδιορίζεται ως θατσερικό ή όχι, αλλά εάν έχει αποτελέσματα ή όχι. Και εδώ πρέπει να είμαστε σαφείς, ότι οι προϋποθέσεις που έχουμε θέσει στις διοργανώτριες αρχές

του δεύτερου φέρεται να γρονθοκόπησε τον Βασίλη Κωνσταντίνου. Οι δε διάλογοι που είδαν το φως της δημοσιότητας θύμιζαν συνομιλίες ανθρώπων του υποκόσμου. Ο υφυπουργός αποφάσισε να κινηθεί άμεσα και ενημέρωσε σχετικά τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα τον οποίο και συνάντησε δύο φορές. Αμέσως μπήκαν και συγκεκριμένα πράγματα στο τραπέζι. Η καθολική εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου και η διάλυση των συνδέσμων όπως το γνωρίζαμε ως σήμερα αποτέλεσαν τα δύο πρώτα προαπαιτούμενα έτσι ώστε να αρθεί η αναστολή του πρωταθλήματος της Superleague μετά το πέρας της πρώτης εβδομάδας. Ειδικά το δεύτερο είναι πολύ σοβαρό ζήτημα καθώς οι μεγάλες ΠΑΕ χρησιμοποιούν χρόνια τώρα μερίδα των συνδέσμων οπαδών ως ιδιωτικό στρατό με τον οποίο επιδιώκουν να επιβάλλουν τη δική τους θέληση χωρίς κανένα νομικό κόστος. Πλέον η Πολιτεία τους ζητά αναλάβουν την καθολική ευθύνη της λειτουργίας των λεσχών φιλάθλων οι οποίες θα λειτουργούν μόνο με την υπογραφή και τη σφραγίδα των ΠΑΕ!

Οι δυσκολίες

Φυσικά, εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι η εξυγίανση, ή τέλος πάντων, και αυτά τα πρώτα μέτρα που αξιώνει ο υφυπουργός από τις ΠΑΕ, δεν μπορούν να εφαρμοστούν από τη μία μέρα στην άλλη. Για παράδειγμα η εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, που έτσι και αλλιώς προβλέπεται από το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, δεν μπορεί να γίνει άμεσα πραγματικότητα σε όλα τα γήπεδα γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει ο υλικοτεχνικός εξοπλισμός. Το

Πώς μπορεί να βοηθήσει η Πολιτεία έτσι ώστε οι ποδοσφαιρικές υποθέσεις που βρίσκονται στη δικαιοσύνη να εκδικαστούν και να αποδοθούν ευθύνες; Ο χώρος του επαγγελματικού ποδοσφαίρου έχει σκεπαστεί με ένα πέπλο αδιαφάνειας, διαφθοράς και βίας που προκαλεί συνεχώς το κοινό αίσθημα και αναπαράγει τη βία. Ήδη σε αυτήν την κατεύθυνση, πραγματοποίησα επαφή με τον Υπουργό ∆ικαιοσύνης κ. Νίκο Παρασκευόπουλο για να προχωρήσουν αυτές οι υποθέσεις, όσο γίνεται πιο γρήγορα. Για μένα και ως δικηγόρο έχει μεγάλη σημασία να κατανοήσουμε ότι ο κατηγορούμενος διατηρεί μέχρι την ενδεχόμενη καταδίκη του το τεκμήριο της αθωότητας, το οποίο και θα πρέπει να σεβαστούμε όλοι, αναμένοντας τις αποφάσεις της δικαιοσύνης. •

γήπεδο της Κομοτηνής, για παράδειγμα στο οποίο αγωνίζεται ο Πανθρακικός, δεν διαθέτει ούτε τουρνικέ, ούτε κάμερες ασφαλείας. Ο κ. Κοντονής είναι ενήμερος των δυσκολιών, ήθελε ωστόσο να ταρακουνήσει τις ομάδες και να αποσπάσει δεσμεύσεις, ακόμα και έγγραφες, ότι κάτι θα αρχίσει να αλλάζει. Προς την κατεύθυνση της πίεσης άλλωστε ήταν και η δήλωση που έκανε στον ΑΝΤ1 την Πέμπτη το πρωί στην οποία τόνισε ότι δεν τον ενδιαφέρει αν οι ελληνικές ομάδες αγωνιστούν στα ευρωπαϊκά Κύπελλα της επόμενης σεζόν. Σκληρή δήλωση η οποία όμως αναδείκνυε την επιθυμία ρήξης προς όφελος τελικά των Ελλήνων φιλάθλων. Τις αμέσως επόμενες εβδομάδες εξάλλου ο κ. Κοντονής αναμένεται να πάρει και τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αλλαγή του τοπίου. Αποτελεί βούλησή του να νομοθετήσει έτσι ώστε η δυνατότητα επέμβασης της Πολιτείας στα κοινά του ποδοσφαίρου να αυξηθεί και οι όποιες εξαγγελίες να γίνονται πράξη. Και εδώ αναμένεται να υπάρξει αντίδραση, και μάλιστα δυναμική, από την ΕΠΟ η οποία σε κάθε τέτοια συζήτηση επικαλείται το περίφημο αυτοδιοίκητο και ουσιαστικά οχυρώνεται πίσω από αυτό. Στη συνάντηση που είχε προ δύο εβδομάδων όμως ο υφυπουργός με το νέο πρόεδρο της ΕΠΟ Γιώργο Γκιρτζίκη έγινε σαφές ότι η Πολιτεία είναι αποφασισμένη να προχωρήσει την κάθαρση του ποδοσφαίρου σε όλα τα επίπεδα. Το θέμα του αυτοδιοίκητου τέθηκε και πάλι από την άλλη πλευρά ως δύναμη ανάσχεσης αλλά το μήνυμα της πολιτικής ηγεσίας ήταν ξεκάθαρο. Η Πολιτεία θα έχει τον τελευταίο λόγο. Ν.Γ.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πόσο διαφέρουν η κατάργηση από την αναμόρφωση; Ι∆ΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

θεί ένας προωθητικός ή έντιμος συμβιβασμός; Το πραγματικό ερώτημα που τίθεται σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτό και όχι κανένα άλλο.

Ένα νέο τοπίο πολύ πιο σύνθετο και περίπλοκο από αυτό που περιέγραφαν οι έως σήμερα διακηρύξεις του ΣΥΡΙΖΑ στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων προκύπτει από τη συμφωνία στο Eurogroup. Και αυτό γιατί θα πρέπει να αποσαφηνιστεί -και αυτό είναι πολύ κρίσιμο για την εικόνα της κυβέρνησης- σε τι αφορά η δέσμευση για τη μη κατάργηση των ιδιωτικοποιήσεων που έχουν ολοκληρωθεί και την επανεξέταση όσων δεν έχουν προκηρυχθεί.

ο γεγονός ότι αυτές οι διατυπώσεις ερμηνεύονται διαφορετικά από κάθε πλευρά έγινε φανερό και από την απάντηση που έδωσε σε ερώτηση για τις ιδιωτικοποιήσεις ο εκπρόσωπος του Σόιμπλε. «Ναι μεν έχει συμφωνηθεί μια κάποια «ευελιξία» στο πρόγραμμα», είπε ο εκπρόσωπος, αλλά για οποιαδήποτε απόφαση που αφορά σταμάτημα ιδιωτικοποιήσεων η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να συνεννοηθεί με τους δανειστές. Ο κ. Γέγκερ αναφερόταν στις δηλώσεις Λαφαζάνη για τη ∆ΕΗ, αλλά η δήλωση θα μπορούσε να αφορά και τα περιφερειακά αεροδρόμια καθώς και εκεί έχουμε να κάνουμε με διαγωνισμό που έχει ολοκληρωθεί και μάλιστα με πλειοδότη γερμανική και κατά βάση κρατική εταιρεία. Την Πέμπτη, ο Γιώργος Σταθάκης δήλωσε πως δεν πρόκειται να συνεχιστεί η διαδικασία, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το ενδεχόμενο να αλλάξουν οι όροι προκήρυξης ώστε να εισέλθει ως μέτοχος με πλειοψηφικό ποσοστό το ελληνικό δημόσιο, να μειωθεί ο χρόνος παραχώρησης των 40 ετών και συνεπώς να μειωθεί και το τίμημα των 1,234 δισ. ευρώ που έχει συμφωνήσει να καταβάλει η κοινοπραξία Fraport - Slentel. Η σύμβαση δεν έχει προωθηθεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο, γεγονός που επιτρέπει στη νέα κυβέρνηση να επανεξετάσει τους όρους παραχώρησης, τους οποίους ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επικρίνει επισημαίνοντας ότι θα αυξήσει το κόστος μετακίνησης και θα πλήξει τον τουρισμό. Η προσφορά της γερμανικής εταιρείας θεωρήθηκε έκπληξη καθώς είναι μακράν το μεγαλύτερο ποσό που έχει προσφερ-

“

Το Ελληνικό

θεί για «φιλέτο» του δημοσίου στις ιδιωτικοποιήσεις που προωθούσε η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου. Το πόσο κρίσιμο είναι να αποσαφηνιστεί το θέμα φαίνεται και από το γεγονός πως οι δημοσιογράφοι του περιοδικού «Stern» είχαν ρωτήσει σχετικά τον Αλέξη Τσίπρα πριν δέκα μέρες. Εκεί ο πρωθυπουργός είχε χαρακτηρίσει δίκαιη την τιμή του ενός δισεκατομμυρίου αλλά είχε προσθέσει: «τα αεροδρόμια είναι μέρος του τουριστικού τομέα μας. Έτσι κερδίζει η Ελλάδα τα προς το ζην. Είναι και αυτό κάτι που πρέπει να επανεξετάσουμε». Αν, λοιπόν, καταλαβαίνουμε καλά, η υπόθεση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, για την κυβέρνηση δεν εντάσσεται στην κατηγορία των ιδιωτικοποιήσεων που έχουν ολοκληρωθεί και συνεπώς δεν καταργούνται αλλά αυτών που υπάρχει πρόθεση να επανεξεταστούν. Ως τον Οκτώβριο που προβλέπει η συμφωνία με το ΤΑΙΠΕ∆. Αν αυτό όντως συμβεί, τότε δεν θα έχουμε ξεπουλήσει ένα από τα ασημικά του ∆ημοσίου όπως είπε και ο Γιάννης Βαρουφάκης στη συνέντευξή του στον Real fm. Αλλά και πάλι θα πρόκειται για ιδιωτικοποίηση. Με άλλους όρους βεβαίως. Με πλειοψηφική συμμετοχή του ∆ημοσίου, που τώρα δεν υπάρχει, με παραμερισμό ίσως του έλληνα μεσάζοντα (του Ομίλου Κοπελούζου) και χωρίς την αποικιοκρατική διάρκεια ισχύος της σημερινής σύμβασης, αλλά σαφώς με τη συμμετοχή ξένων κεφαλαίων στο σχήμα, και υπό τον όρο πως θα γίνει δυνατή αυτή η επαναδιαπραγμάτευση. Αρκεί αυτό για να θεωρη-

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ εκδηλώσεων

Κυριακή 1 Μαρτίου

** Οι Σπόροι Ζωής και η κατάληψη του Βοτανικού Κήπου Πετρούπολης διοργανώνουν ενημέρωση-συζήτηση για τη συμφωνία ΤΤΙP και ολοήμερο βιωματικό εργαστήριο για τους Αστικούς Συνεργατικούς Λαχανόκηπους Αυτάρκειας, στις 10π.μ., στην κατάληψη. ** Η Ομάδα Πολιτισμού του Λιμανιού της Αγωνίας διοργανώνει επίσκεψη-ξενάγηση από την τουρκολόγο Ελισάβετ Καρανοπούλου στην έκθεση του ζωγράφου Θεόδωρου Ράλλη «Με το βλέμμα στην Ανατολή», στις 12.15μ.μ., στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης (Αγίων Ασωμάτων 22). ∆ηλώστε συμμετοχή: 2104206900, 2104282160, 6977127004, 6945281476

Τρίτη 3 Μαρτίου

** Εκδήλωση με θέμα «Η Χρυσή Αυγή στη ∆ικαιοσύνη» διοργανώνουν η Κίνηση Κατοίκων της 6ης ∆ημοτικής Κοινότητας, ο Αντιφασιστικός Συντονισμός Αθήνας - Πειραιά και η Κίνηση «Απελάστε τον Ρατσισμό», με ομιλητές τον ∆ημήτρη Ψαρά και την Ελένη Πορτάλιου, στις 6.30μ.μ., στον Πολυχώρο Τέχνης Αλεξάνδρεια (Σπάρτης 14, Πλατεία Αμερικής). ** Το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών και η Ιταλική Σχολή Αθηνών διοργανώνουν την παράσταση «Cantata Greca», ο Moni Ovadia ερμηνεύει Γιάννη Ρίτσο, στις 9μ.μ., στο Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης (Πειραιώς 206).

Συνεπώς η εικόνα που διαμορφώνεται είναι η εξής: η κυβέρνηση δεν έχει νομική δυνατότητα να ακυρώσει την ιδιωτικοποίηση και προσανατολίζεται σε έναν «ανταρτοπόλεμο» με τον όμιλο Λάτση για τους όρους δόμησης που αναμφίβολα θα κρατήσει για χρόνια και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την έκβασή του. Και αυτό ανεξάρτητα από τη συμφωνία στο Eurogroup. Θα μπορούσε να κάνει κάτι διαφορετικό; Η κατάργηση του νόμου 4067/2012 θα ήταν ένα ενδεχόμενο αλλά με την απόφαση του Eurogroup έχει αποκλειστεί. Μεγαλύτερη πιθανότητα θα είχε η επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού, καθώς, σε αντίθεση με τα αεροδρόμια, εδώ εμφανίστηκε μόνο ένας πλειοδότης και κατά συνέπεια θα μπορούσε να αμφισβητηθεί η εγκυρότητά του σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ. Από τις δηλώσεις των υπουργών δεν προκύπτει κανένα από τα δύο σενάρια. Συνεπώς, η κυβέρνηση δεν φαίνεται μεν να «ξεχνάει» το Ελληνικό, αλλά αναπροσαρμόζει τις πρόσφατες διακηρύξεις της.

Η Cosco και τα λιμάνια

«Αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στις υφιστάμενες κινεζικές δραστηριοποιήσεις στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Cosco», είπε πριν μερικές μέρες από τον Πειραιά ο Αλέξης Τσίπρας. Ο πρωθυπουργός εξέφρασε την εκτίμηση ότι υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης των διμερών σχέσεων ειδικά στους τομείς των μεταφορών και των σιδηροδρομικών συνδέσεων, σημειώνοντας ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει σημαντική πύλη για την Κίνα στην Ευρώπη. Το μόνο θέμα που απομένει να διευκρινιστεί όχι με δηλώσεις αλλά με συγκεκριμένες ενέργειες είναι τι θα γίνει με την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ και του ΟΛΘ όπου οι δηλώσεις και «πληροφο-

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ρίες κύκλων» ήταν αντικρουόμενες. Η κυβέρνηση Σαμαρά είχε προκρίνει πέρυσι την Cosco και τέσσερις ακόμη «μνηστήρες» ως πιθανούς αγοραστές του 67% των μετοχών του ΟΛΠ. «Ήδη εξαγγείλαμε τη δέσμευσή μας για το σταμάτημα της ιδιωτικοποίησης του ΟΛΠ και του ΟΛΘ και την κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα των λιμανιών της χώρας» λέει ο Θ. ∆ρίτσας.

Από την κατάργηση στην αναμόρφωση

Ο κατάλογος των ιδιωτικοποιήσεων είναι μακρύς και για πολλές από αυτές η κυβέρνηση δεν έχει αποφασίσει. Αλλά όλες οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν έναν κοινό παρονομαστή: το ΤΑΙΠΕ∆. Και σ’ αυτό το θέμα υπάρχει ομολογουμένως μεταστροφή. Η προεκλογική εξαγγελία κατάργησης του ΤΑΙΠΕ∆ αντικαταστάθηκε από τη δέσμευση στο Eurogroup με την πρόθεση της κυβέρνησης να ενταχθούν στο Ταμείο άλλοι φορείς διαχείρισης κρατικών περιουσιακών στοιχείων (όπως η ΕΤΑ∆ και η Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ), με στόχο την ανάπτυξη της κρατικής περιουσίας και την αύξηση της αξίας της. Πρόκειται για μια επιλογή που σηκώνει συζήτηση, καθώς η εκποίηση ακινήτων του ∆ημοσίου σε πολλές περιπτώσεις αντί να εισφέρει έσοδα επιβάρυνε με επιπλέον δαπάνες τον κρατικό προϋπολογισμό. Η Πρωτοβουλία Πολιτών για την κατάργηση του ΤΑΙΠΕ∆, για παράδειγμα, κατήγγειλε το σκάνδαλο με τα 28 δημόσια ακίνητα που πουλήθηκαν σε δύο θυγατρικές τραπεζών με υποχρέωση του κράτους να τους πληρώνει νοίκι για είκοσι χρόνια. Σύμφωνα με την Πρωτοβουλία, τα συγκεκριμένα ακίνητα δεν αποτελούν ιδιωτική περιουσία και δεν μπορούν να μεταβιβαστούν, επομένως η πώλησή τους είναι παράνομη και αντισυνταγματική. Επιπλέον, η μεταβίβαση έγινε σε θυγατρικές εταιρείες της Εθνικής Τράπεζας και της Eurobank, που ήταν οι... χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι του ΤΑΙΠΕ∆ στο πρόγραμμα πώλησης αυτών των ακινήτων!

Πέμπτη 5 Μαρτίου

Θάνος Χατζόπουλος

** Παρουσίαση του βιβλίου του Ετιέν Μπαλιμπάρ «Κράτος, μάζες, πολιτική», από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής, στο Νέο Ελληνικό Θέατρο του Γιώργου Αρμένη. ** Το νέο λεξικό του Νίκου Πλατή «Index Maladictus / Το Βρωμολεξικό» θα παρουσιαστεί στις 7.30μ.μ., στο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει (Ακαδημίας 42). ** Με τη συμπλήρωση 64 χρόνων από την εκτέλεση του νεολαίου αγωνιστή της ειρήνης Νίκου Νικηφορίδη, το Παρατηρητήριο ∆ιεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑ∆ΟΠ), πραγματοποιεί εκδήλωση - συζήτηση, στις 8μ.μ., στον πολυχώρο «Λαμπηδόνα» Βύρωνα.

Παρασκευή 6 Μαρτίου

** Η Εκδοτική Ερμής και ο Αλέκος Ζάννας παρουσιάζουν το τρίτομο μυθιστόρημα της Πηνελόπης ∆έλτα «Ρωμιοπούλες», στις 7μ.μ., στο βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ (Τσιμισκή 11, Θεσσαλονίκη).

Σάββατο 7 Μαρτίου

** Η ποιητική συλλογή του Σπύρου Ποταμίτη «Εκκρεμότητες» παρουσιάζεται, στις 6.30μ.μ., στον πολυχώρο «Αίτιον» (Τζιραίων 8 - 10). •

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΙΓΓΛΕΖΗ

Ήρθε η στιγμή να τεθούν όλα τα ζητήματα Είναι αδύνατο να συνεχίσει τη δραστηριότητά της η Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική

Όπως ανακοινώθηκε το απόγευμα της Παρασκευής, το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακάλεσε τη θεώρηση της Αρχιτεκτονικής και της Ηλεκτρομηχανολογικής μελέτης της «Μονάδας Εμπλουτισμού Σκουριών», προκειμένου να γίνει επανέλεγχος για το κατά πόσο οι μελέτες είναι σύμφωνες με τις κείμενες πολεοδομικές και περιβαλλοντικές διατάξεις. Συζητάμε με τη βουλευτή Χαλκιδικής, Κατερίνα Ιγγλέζη, για τις εξελίξεις στις Σκουριές και τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης. Τη συνέντευξη πήρε ο Γιώργος Βελεγράκης Την περασμένη βδομάδα, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ. Τσιρώνης δήλωσε ότι μέχρι στιγμής το υπουργείο έχει εξετάσει μόνο ζητήματα πολεοδομικής φύσεως και επομένως δεν μπορεί να έχει εμπεριστατωμένη θέση για το αν θα σταματήσουν ή όχι κάποιες εξορυκτικές δραστηριότητες. Πώς το σχολιάζεις; Το εξορυκτικό σχέδιο της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική, είναι ένα τεράστιο έργο, με πολλά επιμέρους υποέργα. Είναι φυσιολογικό για ένα υπουργείο, που δεν έχει ούτε ένα μήνα ζωής και έχει να διαχειριστεί πολλά και περίπλοκα θέματα, να χρειάζεται χρόνο. Το θέμα της Χαλκιδικής βρίσκεται μεταξύ των άμεσων προτεραιοτήτων του ΥΠΑΠΕΝ, που σκοπεύει να εξετάσει προσεκτικά και σε βάθος τόσο τις αδειοδοτήσεις όσο και την εφαρμογή των όρων αυτών των αδειοδοτήσεων. Το γεγονός ότι κάποιο έργο έχει αδειοδοτηθεί δεν σημαίνει αυτόματα ότι είναι νόμιμο κι ότι εξελίσσεται σύμφωνα με τους όρους της αδειοδότησης. Ήδη ο κ. Λαφαζάνης υπέγραψε την ανάκληση των πολεοδομικών αδειών για το εργοστάσιο εμπλουτισμού στις Σκουριές. Καταλαβαίνω και συμμερίζομαι την ανυπομονησία των κατοίκων, που εδώ και πολλά χρόνια αγωνίζονται. Γνωρίζουν καλά ότι η Ελληνικός Χρυσός έχει διαπράξει σωρεία παρανομιών, που κανένα ευνομούμενο κράτος δε θα μπορούσε να παραβλέψει. Η διαδικασία επανεξέτασης των αδειών και διερεύνησης των καταγγελιών δεν φοβίζει τους κατοίκους. Αυτό είναι που τόσα χρόνια ζητούσαν, αλλά προσέκρουαν στον τοίχο της πολιτικής αδιαλλαξίας κι ενός, σχεδόν ανύπαρκτου και πιεζόμενου - κρατικού ελεγκτικού μηχανισμού. Ήρθε η στιγμή να τεθούν, επί μηδενικής βάσης, όλα τα ζητήματα. Είμαι σίγουρη ότι θα αποδειχθεί, πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι ακόμη και με δεδομένο την – απαράδεκτη κατά τη γνώμη μου - παραχώρηση και αδειοδότηση, η εταιρεία έχει διαπράξει τόσες πολλές και σοβαρές παρανομίες που είναι αδύνατο να συνεχίσει τη δραστηριότητά της στη Χαλκιδική. Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Π. Λαφαζάνης, βέβαια, κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης δήλωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αντίθετος με την επένδυση στις Σκουριές και θα αξιοποιήσει όλα τα δυνατά νόμιμα μέσα για να προωθήσει αυτή τη θέση. Τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ, από τη θέση πλέον της κυβέρνησης, μπορεί να το πράξει αυτό; Η δήλωση του συντρόφου Παναγιώτη Λαφαζάνη αντικατοπτρίζει την αδιαπραγμάτευτη πολιτική και ιδεολογική θέση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως αυτή έχει εκφραστεί και σε συνέδριο του κόμματος. Είμαστε αντίθετοι στην επένδυση στις Σκουριές, γιατί δεν εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, έχει αναπόφευκτες, δραματικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις σε ζωτικούς πόρους, όπως το νερό, το έδαφος, τον αέρα και τα οικοσυστήματα, ανταγωνίζεται και εμποδίζει άλλες παραγωγικές δραστηριότητες, όπως η

γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, τουρισμός κ.ά. Σταθήκαμε, ως κόμμα, από την πρώτη στιγμή στο πλευρό των αγωνιζόμενων κατοίκων. Σήμερα, ως κυβέρνηση, δουλεύουμε ασταμάτητα για να τεκμηριώσουμε το αναπόφευκτο, κατά τη γνώμη μου, της ακύρωσης του εξορυκτικού σχεδίου στη Χαλκιδική. Θεωρώ ότι η πολιτική βούληση είναι βασική προϋπόθεση, κι αυτή την έχουμε.

Για το καλό του τόπου μας

Στην τελευταία πορείας των κατοίκων στις Σκουριές υπήρξε και αντι-συγκέντρωση από τη πλευρά των εργαζομένων. Έχεις δηλώσει ότι πρέπει να διασφαλισθεί η εργασία των εργαζομένων στα μεταλλεία, αλλά και της συντριπτικής πλειοψηφίας του κόσμου στην βορειοανατολική Χαλκιδική, που έχει πληγεί η οικονομία της από την εξόρυξη. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι να σταματήσει η μονοκαλλιέργεια των μεταλλείων στην περιοχή και να προχωρήσουμε σε μια αειφόρο ανάπτυξη, με σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Κατανοώ την αγωνία των εργαζομένων στα μεταλλεία, που για γενιές δεν έχουν διανοηθεί πως θα μπορούσαν να ασχοληθούν με κάποια άλλη εργασία. Η λύση, όμως, δεν είναι να διαιωνίζουμε αυτή την κατάσταση. Για το καλό όλων μας εκεί, για το καλό του τόπου μας, πρέπει να σταματήσουμε να ξεπουλάμε τους κοινούς πόρους και να καταστρέφουμε τον τόπο μας, με μόνο αντάλλαγμα κάποιες θέσεις εργασίας. Κάποια στιγμή πρέπει ν΄ αρχίσουμε να δημιουργούμε τις προϋποθέσεις μιας ανάπτυξης που θα έχει χώρο για όλους, χωρίς να καταστρέφει. Είναι καιρός και οι εργαζόμενοι να δουν το όλο θέμα μακροπρόθεσμα και να επενδύσουν στο μέλλον των παιδιών τους. Έχεις δηλώσει ότι πρέπει και μπορεί

να υπάρξει μια άλλη ανάπτυξη για την περιοχή της Χαλκιδικής. Μπορείς να μας περιγράψεις κάποιους άξονες αυτής της εναλλακτικής ανάπτυξης και αν μπορούν να συνυπάρξουν με τις μεταλλευτικές δραστηριότητες; Η Χαλκιδική είναι ένας τόπος με εξαιρετικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Συνδυάζει απίστευτης ομορφιάς φυσικό περιβάλλον, πολιτισμική κληρονομιά και ιστορικότητα. Εκεί είναι η γενέτειρα του Αριστοτέλη και η Πύλη του Αγίου Όρους. Είναι σχεδόν παρανοϊκό λοιπόν να ισχυρίζεται κανείς ότι ο μόνος τρόπος οικονομικής δραστηριότητας και ανάπτυξης είναι τα μεταλλεία. Η εξορυκτική και μεταλλευτική δραστηριότητα είναι από τις πλέον ρυπογόνες, είναι επεμβατική σε μη αναστρέψιμο βαθμό, καταστρέφει χώρο και πόρους για άλλες δραστηριότητες, έχει ημερομηνία λήξεως και δημιουργεί κοινωνικές εντάσεις. Θεωρώ – όχι μόνο εγώ αλλά και επιστήμονες - ότι δεν μπορεί να συνυπάρξει με σχεδόν καμία άλλη παραγωγική δραστη-

∆εν πτοείται η μαχητικότητα του κινήματος

Το τελευταίο διάστημα μία προσφυγή στο ΣτΕ των κατοίκων πήρε αναβολή εκδίκασης, ενώ βγήκε και αρνητική απόφαση για προηγούμενη προσφυγή. Πως επηρεάζουν αυτές οι εξελίξεις το κίνημα; Το αποδυναμώνουν; Να κάνουμε αρχικά σαφές ότι όλες οι προσφυγές των κατοίκων είναι ενάντια στη διοίκηση και τις διοικητικές αποφάσεις. Οι αποφάσεις του ΣτΕ, που ανακοινώθηκαν πριν λίγες μέρες, αφορούσαν δύο από τις τρεις συνολικά προσφυγές που έγιναν το 2011, ενάντια στην απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για το εξορυκτικό σχέδιο στη Χαλκιδική. Οι υποθέσεις αυτές συνδικάστηκαν τον Ιούνη του 2012 και οι απορριπτικές αποφάσεις ανακοινώθηκαν πριν λίγες μέρες. ∆εν θα θεωρούσα συνομωσιολογική την εκτίμηση, ότι πρόκειται για

ριότητα. ∆εν έχουμε πια την πολυτέλεια του χρόνου. Πρέπει άμεσα να ξεκινήσει μια παραγωγική ανασυγκρότηση με επίκεντρο τις ανάγκες και τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών, την προστασία του περιβάλλοντος, τη βούληση των τοπικών κοινωνιών και τα δικαιώματα των επόμενων γενεών. Έχουμε ήδη αρχίσει τη επεξεργασία μια πρότασης παραγωγικής ανασυγκρότησης που θα κινείται σε τρεις βασικούς άξονες: Ο πρώτος, είναι η ακύρωση της λεγόμενης επένδυσης με πρόνοια και σχέδιο προστασίας των ανθρώπων που εργάζονται σήμερα στα μεταλλεία - και ο αποχαρακτηρισμός ολόκληρης της μεταλλευτικής περιοχής. Ο δεύτερος, είναι η περιβαλλοντική αποκατάσταση. Ο τρίτος άξονας, είναι η ανασυγκρότηση της τοπικής οικονομίας και παραγωγής με απόλυτο σεβασμό στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και με ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας.

προειλημμένες αποφάσεις, που για κάποιο λόγο η ανακοίνωσή τους καθυστέρησε για πάνω από δύο χρόνια και έγινε στην παρούσα χρονική συγκυρία. ∆εν είναι φυσικά ευχάριστο για τους κατοίκους να απορρίπτονται οι προσφυγές τους, αλλά το πολιτικό και οικονομικό κλίμα που επικρατούσε όταν εκδικάστηκαν καθώς και το σκεπτικό της πρώτης απόφασης – που προέκρινε τα οικονομικά οφέλη έναντι των περιβαλλοντικών καταστροφών - προϊδέαζαν για την τύχη και των άλλων δυο προσφυγών. Η προσφυγή που κατατέθηκε πρόσφατα αφορούσε τα φράγματα και τα τέλματα αποβλήτων, και η εκδίκασή της αναβλήθηκε. Μια τέτοια εξέλιξη είναι λογική, καθώς η διοίκηση – ενάντια στις αποφάσεις της οποίας γίνεται η προσφυγή – έχει αλλάξει και η φιλοσοφία της διαφέρει ριζικά από αυτή της προηγούμενης. Θεωρώ ότι οι εξελίξεις με τις προσφυγές στο ΣτΕ δεν έχουν πτοήσει την αποφασιστικότητα, τη μαχητικότητα και τις ελπίδες του κινήματος. Οι προσφυγές στα ανώτατα δικαστήρια είναι το έσχατο μέσο του πολίτη απέναντι σε αποφάσεις του Κράτους που θεωρεί άδικες. Μέχρι πριν λίγο καιρό, οι κάτοικοι δεν είχαν κανένα δίαυλο επικοινωνίας και διαλόγου με τις κυβερνήσεις, που ευθαρσώς δήλωναν “επενδύσεις με κάθε κόστος”. Ούτε έβρισκαν ανταπόκριση από τους κρατικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς, παρά την εξαιρετική τεκμηρίωση των καταγγελιών τους. Ένα από τα μέσα λοιπόν που τους απέμεναν ήταν η προσφυγές στα ανώτατα δικαστήρια. Αυτή η κατάσταση έχει αλλάξει δραστικά.

•

“

ΕΡΓΑΣΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Για μια εθνική καμπάνια ενάντια στην αδήλωτη εργασία Πώς θα επιτευχθεί παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση; Του Αποστόλη Καψάλη*

ια την πλειοψηφία του κόσμου του καθημερινού μόχθου και των κινημάτων, ανεξάρτητα μάλιστα από την ψήφο του καθενός και της καθεμιάς, το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Γενάρη σηματοδοτεί, όχι απλά την πολυπόθητη αλλαγή σελίδας ή κεφαλαίου στην ιστορική διαδρομή της χώρας, αλλά την κατάκτηση ενός νέου βιβλίου. Το βιβλίο αυτό, καινοτόμο στη γραφή και στο περιεχόμενό του, αφορά ιδίως στο κυβερνητικό πρόγραμμα και στις πρωτοβουλίες αυτενέργειας του λαϊκού παράγοντα, αλλά έχει μια βασική ιδιαιτερότητα. Είναι ένα ζωντανό βιβλίο, το οποίο θα γράφεται και θα αναγιγνώσκεται συλλογικά και ταυτόχρονα, ελλείψει της πολυτέλειας του διαθέσιμου ιστορικού χρόνου για την περάτωση και κυκλοφορία του υπό την μορφή ολοκληρωμένου οδικού χάρτη. Υπάρχει, όμως, μια μεθοδολογική παγίδα που, εφόσον δεν αποφευχθεί, τίθεται σε διακινδύνευση ή σε καθυστέρηση η όλη προσπάθεια αναστήλωσης μιας οικονομικά και κοινωνικά ερειπωμένης χώρας. Ο λόγος για την απουσία της απαραίτητης συνοχής των επιμέρους μερών του συγγράμματος και, ειδικότερα, η πλημμελής οργανική διασύνδεση πολλών εκ των κεντρικών κυβερνητικών πολιτικών μεταξύ τους, αλλά και με τις δομές και τις μορφές κοινωνικής επαγρύπνησης και συμμετοχής.

Οι προκλήσεις της ζοφερής πραγματικότητας Σήμερα, οι επισήμως άνεργοι είναι περίπου 1,5 εκατομμύρια, οι απλήρωτοι εργαζόμενοι έως και 15 μήνες υπολογίζονται σε 1,2 εκατομμύρια, εκατοντάδες χιλιάδες εργάζονται σε συνθήκες ημι-απασχόλησης και φτώχειας ή χωρίς άδεια διαμονής (μετανάστες), η καταγεγραμμένη αδήλωτη εργασία κινείται μεσοσταθμικά σε επίπεδα κοντά στο 30%, ενώ αναρίθμητες επιχειρήσεις βρίσκονται στη γκρίζα ζώνη ανάμεσα στην εγκατάλειψη και στην πτώχευση. Ποιο είναι, κατόπιν τούτων, το ακριβές περιεχόμενο της παραγωγικής ανασυγκρότησης; Οι πολιτικές καταπολέμησης της ανεργίας, το καθεστώς εργασίας των μεταναστών, η αύξηση του κατώτατου μισθού, η επαναρύθμιση των ατομικών και συλλογικών εργασιακών σχέσεων, η πάταξη της εισφοροδιαφυγής και της φοροδιαφυγής, δεν είναι απολύτως διακριτά πεδία παρέμβασης ή αυτόνομα κεφάλαια του κυβερνητικού σχεδιασμού. Γι’ αυτό θα πρέπει εγκαίρως να υιοθετηθεί μια πληθυντική προσέγγιση για τη μεγιστοποίηση των προοπτικών ταχείας και αποτελεσματικής επίτευξης των διακηρυγμένων στόχων. Κατά τη χάραξη και υλοποίηση των απαιτούμενων ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων για την επανεκκίνηση της οικονομίας, και κυρίως για την αποφυγή της ανατίναξής της, ένας συνδετικός κρίκος, ίσως από τους πλέον σπουδαίους, είναι η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Οι απώλειες από την ευρεία διάδοση αυτού του φαινομένου δεν περιορίζονται μόνο στο επίπεδο της εισροής εσόδων και εισφορών στα κρατικά και ασφαλιστικά ταμεία αντίστοιχα. Η προσχηματική και ελάχιστη συμμόρφωση προς τις διατάξεις της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας αλλοιώνει, αφενός, τα πραγματικά ποσοστά ανεργίας και, αφετέρου, κατοχυρώνει στην πράξη όλες τις εκδοχές ευελιξίας και πλημμελούς ή με-

Κατά τη χάραξη και υλοποίηση των απαιτούμενων ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων για την επανεκκίνηση της οικονομίας, και κυρίως για την αποφυγή της ανατίναξής της, ένας συνδετικός κρίκος, ίσως από τους πλέον σπουδαίους, είναι η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.

ρικής δήλωσης των εργασιακών σχέσεων.1

Η ανάγκη για μια Εθνική Στρατηγική Συμμαχία

Η αναβάθμιση των όρων εργασίας της μεγάλης πλειοψηφίας των μισθωτών της χώρας και η διασφάλιση της δυνατότητας απασχόλησής τους είναι μια σημαντική πρόκληση για την ανασυγκρότηση της οικονομίας και της κοινωνίας. Μια βιώσιμη Εθνική Στρατηγική Συμμαχία για τη νομιμότητα στην εργασία θεμελιώνεται σε δύο βασικούς πυλώνες. Πρώτον, η έμφαση δίνεται σε καινοτόμους μηχανισμούς και στοχευμένες δράσεις πρόληψης και αποτροπής εκδήλωσης φαινομένων καταστρατήγησης της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, στη βάση μιας σειράς εξειδικευμένων θεσμικών και οικονομικών κινήτρων και αντικινήτρων. ∆εύτερον, οι οικείες πολιτικές προϋποθέτουν μια ευρεία κοινωνική συναίνεση, που ξεπερνά συχνά το πλαίσιο της κλασσικής συλλογικής διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε συνδικάτα και εργοδότες. Μια τέτοια κοινωνική συμφωνία μεταφράζεται συνήθως σε μεικτές δομές αποτελούμενες από εκπροσώπους και εμπειρογνώμονες όλων των παραγωγικών ή άλλων εμπλεκομένων φορέων, όπως ιδίως της τοπικής αυτοδιοίκησης και των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών, οι οποίες παρεμβαίνουν σε όλα τα στάδια σχεδιασμού, παρακολούθησης και αξιολόγησης των συνομολογούμενων δράσεων. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) θα μπορούσε να αναλάβει ρόλο συντονισμού μιας εθνικής καμπάνιας ενάντια στην αδήλωτη εργασία.

Πεδία δράσης Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής χωρίς περιορισμό του φαινομένου της (ψευδο) αυτοαπασχόλησης σε εύλογα επίπεδα δεν είναι νοητή. Η «κανονικοποίηση» όλων των μορφών απασχόλησης που υποκρύπτουν μισθωτή εργασία εντάσσεται βεβαίως στη γενικότερη μέριμνα ανάσχεσης της ακραίας ευελιξίας στην αγορά εργασίας και στην εμπέδωση ενός σύγχρονου προτύπου τυπικής εργασιακής σχέσης. Η πλήρης ένταξη στην εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία όλων όσοι απασχολούνται με σχέση εξαρτημένης εργασίας επιτρέπει, επιπρόσθετα, τη χάραξη μιας

ορθολογικής φορολογικής πολιτικής και αυξάνει τις πιθανότητες βιωσιμότητας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Οι νέες τεχνολογίες παρακολούθησης και ταυτοποίησης των ροών απασχόλησης και όλων των ποιοτικών και ποσοτικών παραμέτρων της εργασιακής σχέσης (ιδίως σύστημα ΕΡΓΑΝΗ) δύνανται να αξιοποιηθούν προς μια διπλή κατεύθυνση. Από την μια, μπορούν να επιτρέψουν την απόκτηση διοικητικών ιχνών και τη ρύθμιση των όρων εργασίας των εκατοντάδων χιλιάδων περιστασιακά εργαζομένων και των πολύ-απασχολούμενων της χώρας. Η σύσταση ενός δυναμικού ηλεκτρονικού και πλήρως απογραφειοκρατικοποιημένου Μητρώου οικονομικής και εργασιακής δραστηριότητας (ΜΟΕ∆) και η ένταξή του στη στρατηγική καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας επιτρέπει, ενδεικτικά, την δραστική μείωση κρουσμάτων καταναγκαστικής εργασίας τύπου Μανωλάδας (όπως συνέβη στην περίπτωση της Ιταλίας) και στην εγγύηση αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας για τους εργαζόμενους στην οικία του εργοδότη, οικόσιτους και μη (όπως συνέβη στην περίπτωση του Βελγίου). Προφανώς, όταν πρόκειται για κλάδους στους οποίους απασχολούνται κατά κύριο λόγο μετανάστες, μια ολοκληρωμένη πολιτική καταπολέμησης της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας προϋποθέτει και ένα μηχανισμό επανόδου ή πρόσβασης σε νόμιμο καθεστώς διαμονής και εργασίας. Από την άλλη, οι νέες τεχνολογικές δυνατότητες παρακολούθησης της εργατικής και ασφαλιστικής νομιμότητας, δύνανται να αξιοποιηθούν για την προληπτική διαπίστωση κρουσμάτων εν δυνάμει αφερεγγυότητας του εργοδότη, ώστε να αποτρέπεται έγκαιρα η εγκατάλειψη μιας επιχείρησης με τις γνωστές ολέθριες συνέπειες (μη καταβολή δεδουλευμένων, απώλεια θέσεων εργασίας, παραγωγική καταστροφή κλπ). Η δημιουργία ενός χωροχρόνου υποδοχής τέτοιων περιπτώσεων με ευθύνη ενός κράτους-εργοδότη άμεσης εγγυητικής παρέμβασης στη βάση των διδαγμάτων της γαλλικής εμπειρίας και του θεσμικού πλαισίου για την προσωρινή «εθνικοποίηση» επιχειρήσεων, θα μπορούσε να συνδράμει τα κινήματα και τα εγχειρήματα της Οικονομίας των εργαζομένων στην προσπάθεια απάντησης-ανάσχεσης της μαζικής ανεργίας. Επιπλέον, στο πλαίσιο της επικείμενης τριμερούς διαβούλευσης για τη σύναψη της συλλογικής συμφωνίας με στόχο τη

σταδιακή και προοδευτική αύξηση του κατώτατου μισθού, κατ’ αρχήν στα 751 ευρώ, θα μπορούσε να προβλεφθεί και ένα πακέτο εφαρμόσιμων μέτρων τήρησης μιας αμοιβαίας δέσμευσης για πρόληψη και μηδενική ανοχή μεθόδων άμεσης ή έμμεσης παραβίασης των κατωτάτων ορίων των αποδοχών σε όλα τα επίπεδα (όπως στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου με τη δημόσια λίστα διαπόμπευσης της οικείας παραβατικής συμπεριφοράς). Τέλος, η απορρόφηση των απογειωμένων ποσοστών ανεργίας επιβάλλεται να στηριχθεί και σε μέτρα «αυτοχρηματοδότησης» στοχευμένων κλαδικών ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, με πόρους που προέρχονται από έσοδα, τα οποία προκύπτουν από την εν γένει φορολογική, εργασιακή και ασφαλιστική νομιμοποίηση της αγοράς εργασίας και αφετέρου, από το συστηματικό και αναβαθμισμένο εφαρμοσμένο έλεγχο και από τον αυστηρό κολασμό των κρουσμάτων παραβατικότητας. Το αρμόδιο υπουργείο Εργασίας, μέχρις ότου οι ρυθμοί ανάπτυξης παγιωθούν σε ποσοστά άνω του 4% και κυρίως λόγω της επισφάλειας σχεδόν όλων των χρηματοδοτικών πόρων που προκρίνονται σήμερα2, θα μπορούσε να διαχειρίζεται αυτά τα χρήματα για την προσωρινή και υπό προϋποθέσεις κάλυψη μέρους του εργασιακού κόστους για τη δημιουργία σταθερών θέσεων πλήρους απασχόλησης στους επιλεγμένους κλάδους ή επιχειρήσεις,. Το εργατικό κίνημα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες για τη στήριξη των προσπαθειών αναβάθμισης της εργασίας και ανασυγκρότησης της οικονομίας σε ένα πολιτικό περιβάλλον, αν μη τι άλλο, μη εχθρικό. Όσο δε για την ερώτηση στο εσωτερικό του κινήματος σχετικά με το αν πρόκειται για κυβέρνηση της (ριζοσπαστικής) αριστεράς ή απλά για μια (ρεφορμιστική) κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, η απάντηση που δίνεται αυτή την στιγμή είναι μια: «παντελώς αδιάφορο!». * Ο Αποστόλης Καψάλης είναι ερευνητής εργασιακών σχέσεων

1. Καψάλης Α. (2015), Η αδήλωτη εργασία στην Ελλάδα: αξιολόγηση των σύγχρονων μέτρων καταπολέμησης του φαινομένου, Κείμενα Τεκμηρίωσης ΙΝΕ/ΓΣΕΕ (Ιανουάριος 2015, υπό έκδοση). 2. Βλ Μαριόλης Θ. και Σώκλης Γ., «Πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας στην Ελλάδα», Εποχή 15/02/2015, (http://www.epohi.gr/portal/politiki/18751-politikes-antimetopisis-tis-anergiasstin-ellada).

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Ο γύρος τού

∆ΙΕΘΝΗ Ουκρανία: Κατάπαυση του πυρός μετ’ εμποδίων

ΚΟΣΜΟΥ Το Βερολίνο έτοιμο για αντεπίθεση Με όπλο την πιθανή οικονομική στενότητα, αλλά και τους εν Αθήναις οπαδούς του το επιτελείο Σόιμπλε σκοπεύει να μην αφήσει την ελληνική κυβέρνηση να πάρει ανάσα

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

πορεί η συμφωνία για το ελληνικό πρόγραμμα να εγκρίθηκε με μια άνετη πλειοψηφία από τη γερμανική Βουλή, αλλά αυτό κάθε άλλο παρά σημαίνει ότι τα βάσανά μας τελείωσαν. Και όχι βέβαια επειδή η BILD θα συνεχίσει τα λαϊκίστικα πρωτοσέλιδα, που θα καλούν την κυβέρνηση Μέρκελ να μας πετάξει εκτός ευρωζώνης και οι σοβαρές συντηρητικές εφημερίδες σαν την FAZ και τη Welt θα εμφανίζουν κάθε τόσο προγνώσεις για την ανικανότητά μας να ανταποκριθούμε στο χρέος ή επικρίσεις γιατί δε μπορούμε να ευθυγραμμιστούμε με τη γραμμή Σόιμπλε. Η «άνεση», με την οποία ο γερμανός υπουργός Οικονομικών υποστήριξε την επικύρωση της συμφωνίας, δεν σημαίνει ότι θα σταματήσει τις επιθέσεις εναντίον μιας κυβέρνησης, που απειλεί να φέρει αναστάτωση σε ολόκληρη την Ευρώπη και τις προειδοποιήσεις ότι για να πάρει έστω και ένα σεντ η Αθήνα θα πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της και τις υποχρεώσεις της.

Ζήτημα τιμής να ρίξουν την κυβέρνηση

Στο Βερολίνο δεν είναι διατεθειμένοι να δεχτούν σε καμιά περίπτωση την αυτοτέλεια, που προσπαθεί να διεκδικήσει η κυβέρνηση Τσίπρα και θεωρούν ότι διαθέτουν μια τεράστια υπεροπλία σε ότι αφορά τα εργαλεία που θα επιστρατεύσουν εναντίον του. Κατ’ αρχήν θα επιχειρήσουν να περιορίσουν όσο μπορούν τη ρευστότητα της χώρας μας, έτσι ώστε να μπορούν να απαιτήσουν περαιτέρω υποχωρήσεις με αποκορύφωμα το τέλος της τετράμηνης

Το εμετικό πρωτοσέλιδο της BILD την περασμένη Πέμπτη προκάλεσε την αντίδραση της Ένωσης Γερμανών ∆ημοσιογράφων που της ζήτησε να σταματήσει την «εκστρατεία κατά της Ελλάδας». παράτασης, όταν και η χώρα μας θα βρίσκεται πάλι ενόψει αυξημένων δανειακών αναγκών. Θα προσπαθήσουν να επαναφέρουν στην τάξη την Κομισιόν, που φάνηκε να διαφοροποιείται από τις δικές τους θέσεις σε κάποιες κρίσιμες φάσεις της διαπραγμάτευσης. Σε αυτή την κατεύθυνση, δεν αποκλείεται να εκμεταλλευτούν και κάποιες νέες αποκαλύψεις, σχετικά με τα σκάνδαλα φοροαποφυγής, με κύριο δράστη το Λουξεμβούργο, κατά τη διάρκεια της θητείας του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Είναι εντυπωσιακές οι χρονικές συγκυρίες που έχει ως τώρα αξιοποιήσει ο γερμανικός Τύπος για να υπενθυμίζει διακριτικά στο σημερινό πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παλιές του αμαρτίες. Επίσης, στο επιτελείο των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών επιδιώκουν να ανασυντάξουν και να συντονίσουν τις δυνάμεις τους με όλες τις συντηρητικές δυνάμεις στην Ευρώπη και στοχεύοντας παράλληλα και στην ενίσχυση των συντηρητικών κυβερνήσεων σε Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία, όπου θα γίνουν εκλογές μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο. Και τελευταία το γερμανικό μπλοκ φαίνεται ότι έχει αποκτήσει ακόμα ένα «υπερόπλο» στο πρόσωπο εκείνων των «διανοούμενων» εντός της Ελλάδας, η αξιοπρέπεια των οποίων τελευταίως ομιλεί μόνο γερμανικά. ∆εν είναι τυχαία η κινητοποίηση και του διπλωματικού προσωπικού στην Αθήνα, που προσπαθεί να συνάψει σχέσεις με παράγοντες, που θεωρείται ότι επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Στο Βερολίνο έχουν αναγάγει σχεδόν σε ζήτημα τιμής ή να ρίξουν τη σημερινή κυβέρνηση ή έστω να της κόψουν τα φτερά και να την αναγκάσουν σε άτακτη υποχώρηση. Για αυτό και ολοένα και συ-

χνότερα υποστηρίζουν ή και ακόμα ανοικτά διακινούν σενάρια για οικουμενικές κυβερνήσεις ή έστω ευρύτερες συναινέσεις με τη συμμετοχή και δυνάμεων που έχουν δώσει τα φιλομνημονιακά τους διαπιστευτήρια. ∆εν είναι καθόλου τυχαία επίσης η απευθείας γραμμή, που υπάρχει μεταξύ κάποιων ελληνικών και γερμανικών μέσων, που αναπαράγουν το ένα τις «ειδήσεις» του άλλου και έτσι δημιουργείται ένας κύκλος δίχως τέλος, με κατευθυνόμενες ειδήσεις, που στόχο έχουν να πλήξουν την κυβέρνηση και στο εξωτερικό και στο εσωτερικό. Ξαφνικά, οι γερμανοί αναγνώστες έχουν μάθει τα ονόματα των «ανταρτών» του ΣΥΡΙΖΑ και οι Έλληνες των βουλευτών της Χριστιανοδημοκρατίας από κάποια χωριά της Βαυαρίας ή της Σουηβίας, που απειλούν να μας κλείσουν τη στρόφιγγα της χρηματοδότησης.

Σύμμαχοι στην Ευρώπη

Το ζητούμενο είναι αυτό, που ήταν και προεκλογικά: Να φοβηθεί ο ψηφοφόρος, αλλά και η κυβέρνηση. Αφού οι Έλληνες δεν υπέκυψαν στους προεκλογικούς εκβιασμούς, τώρα θα πρέπει να βρεθούν αντιμέτωποι με πολύ σκληρότερους μετεκλογικούς. Υπάρχουν βεβαίως και οι ανεξάρτητες φωνές, που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα άξιζε να κερδίσει έστω και αυτά τα ελάχιστα, που κατόρθωσε να διασφαλίσει από τη διαπραγμάτευση. Ακόμα και σε εφημερίδες, που κάθε άλλο παρά φιλικά είχαν σταθεί απέναντι στην κυβέρνηση γράφτηκε ότι η γερμανική στάση ήταν υπέρμετρα σκληρή και αλαζονική και προξένησε περιττές αντιπάθειες και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η Handelsblatt κατέληγε στο συμπέρασμα, ότι «άξιζε τον

“

Τουρκία: «∆εν πενθούμε, επαναστατούμε»

Η γυναικοκτονία αυξήθηκε κατά 1.400% από όταν ανέλαβε την εξουσία ο Ερντογάν. σελ. 21

Στο Βερολίνο έχουν αναγάγει σχεδόν σε ζήτημα τιμής ή να ρίξουν τη σημερινή κυβέρνηση ή έστω να της κόψουν τα φτερά και να την αναγκάσουν σε άτακτη υποχώρηση. Για αυτό και ολοένα και συχνότερα υποστηρίζουν σενάρια για οικουμενικές κυβερνήσεις ή έστω ευρύτερες συναινέσεις με τη συμμετοχή και δυνάμεων που έχουν δώσει τα φιλομνημονιακά τους διαπιστευτήρια.

κόπο η φασαρία» και η ZEIT εκτιμούσε ότι «ο Τσίπρας έδωσε τέλος στην ταπείνωση». Τέλος, με ένα άρθρο του καταπέλτη, στην ηλεκτρονική έκδοση του Spiegel ο εκδότης της εφημερίδας Der Freitag, Γιάκομπ Αουγκστάιν τασσόταν ανοιχτά υπέρ της νέας ενίσχυσης της Ελλάδας και έπλεκε το εγκώμιο των Αλέξη Τσίπρα και Γιάνη Βαρουφάκη. Συμπλήρωνε μάλιστα ότι κακώς υποτίμησε τους Έλληνες η γερμανική πλευρά και τόνιζε ότι «Η Ελλάδα ήθελε να ελέγχει και πάλι τα του οίκου της και τώρα όντως οι Έλληνες μπορούν να ελπίζουν ότι δεν θα ακολουθήσουν άλλες ιδιωτικοποιήσεις και περικοπές θέσεων εργασίας». Ο Αουγκστάιν είχε βέβαια και προεκλογικά ταχθεί υπέρ μιας κυβέρνησης της Αριστεράς με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ. Τέτοιους συμμάχους στην γερμανική κοινή γνώμη είναι σίγουρο ότι θα τους χρειαστεί η Ελλάδα και η αριστερή κυβέρνησή της και το αμέσως επόμενο διάστημα, προκειμένου να αντιμετωπίσει την ασφυκτική πίεση, που θα της ασκήσει η νεοφιλελεύθερη συμμαχία της Ευρώπης. Βεβαίως τέτοια δημοσιεύματα αντιμετωπίζονται ως πρόκληση από τον κ. Σόιμπλε που δεν έχει σκοπό να αφήσει τους Ελληνες να πάρουν ανάσα. Να σημειωθεί τέλος ότι το εμετικό πρωτοσέλιδο της BILD την περασμένη Πέμπτη προκάλεσε την αντίδραση της Ένωσης Γερμανών ∆ημοσιογράφων που της ζήτησε να σταματήσει την «εκστρατεία κατά της Ελλάδας». Έντονες ήταν και οι αντιδράσεις στο διαδίκτυο, γεγονός που αποδεικνύει ότι τελικά δεν έχει αποχαυνωθεί ολοκληρωτικά ο γερμανικός λαός. •

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Κατάπαυση του πυρός μετ’ εμποδίων

στα δίκτυα του κόσµου

OYΚΡΑΝΙΑ www.sindicatoandaluz.org

Αλληλεγγύη στους μετανάστες ∆εκάδες μέλη της Ένω σης Εργαζομένων της Ανδαλουσίας (SAT) και πολλοί

αλληλέγγυοι σταυρώθηκαν τη ∆ευτέρα στην κεντρική πλατεία του Κάντιθ, σε μια πράξη διαμαρτυρίας για τις συνθήκες δουλείας, στις οποίες ζουν και εργάζονται οι μετανάστες εργάτες της γης στην περιοχή (12ωρο καθημερινά για 30 ευρώ την εβδομάδα, διαμονή σε άθλια καταλύματα, κ.λπ.). Να σημειωθεί ότι λόγω των κινητοποιήσεών τους τα μέλη της SAT έχουν καταδικαστεί συνολικά με 400 χρόνια φυλακή και με πρόστιμα που ξεπερνούν το 1.000.000 ευρώ. www.ajdemakedonija.mk

Παραίτηση του υπουργού, τώρα

Συνεχίζονται για δεύτε ρη εβδομάδα στα Σκόπια οι διαδηλώσεις με αφορμή το

θάνατο μιας εννιάχρονης, που έπασχε από μια σπάνια πάθηση στη σπονδυλική στήλη, επειδή το υπουργείο καθυστέρησε να δώσει την έγκριση για να κάνει εγχείρηση στο εξωτερικό. Η υπόθεσή της έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο αυθόρμητο κίνημα ενάντια στην κρατική αναλγησία και δύο αξιωματούχοι του υπουργείου Yγείας αναγκάστηκαν να παραιτηθούν, ενώ οι διαδηλωτές δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίζουν μέχρι να παραιτηθεί και ο υπουργός Νικόλα Τοντόροφ.

www.facebook.com/FermiamoliMaiConSalvini

Ανεπιθύμητος ο Σαλβίνι

Χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν χτες στην Ρώμη ενάντια στην άφιξη στην πόλη του ηγέτη της Λίγκας του Βορρά Ματέο Σαλβίνι, που περιοδεύει στην κεντρική και την νότια Ιταλία. Η κινητοποίηση υποστηρίχτηκε από δεκάδες κινήματα πόλης, κοινωνικά κέντρα, διανοούμενους, καλλιτέχνες και άλλους, που απέναντι στην ξενοφοβία, την ομοφοβία και το ρατσισμό της λαϊκίστικης ιταλικής ακροδεξιάς, προσπαθούν να αναδείξουν την ανάγκη οικοδόμησης μιας διαφορετικής κοινωνίας όπου όλοι θα είναι ίσοι, αυτόνομοι και κοινωνικά αλληλέγγυοι.



∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

Την περασμένη Πέμπτη το Κίεβο ανακοίνωσε την έναρξη απομάκρυνσης των βαρέων όπλων από τη γραμμή της σύγκρουσης. Οι αυτονομιστές αμφισβητούν αυτή την πληροφορία, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται το σημείο κλειδί της συμφωνίας του Μίνσκ 2 υλοποιείται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από τις δύο πλευρές.

απομάκρυνση των βαρέων όπλων είχε αποφασιστεί στις 12 Φλεβάρη από το κουαρτέτο της Νορμανδίας (Ρωσία, Γαλλία, Γερμανία, Ουκρανία). Στην απόφαση υπογραμμιζόταν ότι η απομάκρυνση των βαρέων όπλων από τη γραμμή της σύγκρουσης πρέπει να γίνει όχι αργότερα από δύο μέρες μετά την κατάπαυση του πυρός και ότι θα ολοκληρωθεί αυστηρά στη διάρκεια δύο εβδομάδων. Η αρχή της κατάπαυσης του πυρός ορίστηκε για τις 15 Φλεβάρη. Οι αυτονομιστές δήλωσαν ότι άρχισαν την απομάκρυνση των βαρέων όπλων στις 24 Φλεβάρη. Ο ουκρανικός στρατός υποστήριξε, ότι οι αυτονομιστές μετέφεραν τα όπλα σε άλλα σημεία του μετώπου. Το Κίεβο άργησε την απομάκρυνση με δικαιολογία ότι οι αυτονομιστές δεν τηρούν πλήρως τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός. Οι αυτονομιστές από την πλευρά τους αμφισβητούν την έναρξη απομάκρυνσης των βαρέων όπλων του ουκρανικού στρατού την περασμένη Πέμπτη και ο επικεφαλής της Λαϊκής ∆ημοκρατίας του Ντονιέτσκ, Αλεξάντρ Ζαχάρτσενκο έστειλε τελεσίγραφο, στο οποίο τονίζεται ότι δίνεται στο Κίεβο χρόνος μέχρι την Παρασκευή, στις 19:00, για να ξεκινήσει την απομάκρυνση των βαρέων όπλων. Σε περίπτωση μη τήρησης των συμφωνηθέντων, η Λαϊκή ∆ημοκρατία του Ντονιέτσκ θα μεταφέρει το βαρύ οπλισμό στα σημεία που ήταν πριν. Σύμφωνα με τη Συμφωνία του Μινσκ 2, από τη στιγμή που θα γίνει απομάκρυνση των βαρέων όπλων από τις δύο πλευρές, ακόμη και με προβλήματα, θα πρέπει να ξεκινήσει διάλογος για διενέργεια τοπικών εκλογών στα εδάφη των δύο περιοχών όπου θα ληφθεί υπόψη ο νόμος της Ουκρανίας για το προσωρινό καθεστώς της τοπικής αυτοδιοίκησης στις περιφέρειες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ (Ντονμπάς).

∆ύσκολη η κατάληξη

Στο σημείο αυτό, το ουκρανικό κοινοβούλιο (Βερχόβνα Ράντα) θα πρέπει να εγκρίνει εγκύκλιο που να προβλέπει ποια συγκεκριμένα εδάφη θα καλύπτει το ειδικό καθεστώς. Ως προς αυτό, δεν ξεκαθαρίζονται πολλά πράγματα, ούτε ποιοι θα συμμετέχουν στο διάλογο. Η ουκρανική κυβέρνηση δήλωσε ότι η αμνηστία που προβλέπεται στη συμφωνία του Μίνσκ 2 δεν καλύπτει τους ηγέτες της Λαϊκής ∆ημοκρατίας του Ντονιέτσκ και της Λαϊκής ∆ημοκρατίας του Λουγκάνσκ Αλεξάντρ Ζαχάρτσενκο και Ίγκορ Πλότνιτσκι. Πολύ δύσκολα θα υπάρξει κατάληξη για τις περιοχές που θα υπάγονται σε ει-

“

Το πάγωμα της σύγκρουσης και η συντήρηση της τρέχουσας κατάστασης φαίνεται να συμφέρει όλες τις πλευρές, με την κάθε πλευρά να ελπίζει ότι η χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην άλλη πλευρά. δικό καθεστώς. Αν, η Ουκρανία προτείνει ξανά το νόμο για το περυσινό ειδικό καθεστώς στις δύο δημοκρατίες δεν θα περιλαμβάνονται η Μαριούπολη και το Σλαβιάνσκ και εκτός των άλλων θα πρέ-

πει να αναγνωρίσουν ότι το Ντονιέτσκ και το Λουγκάνσκ αποτελούν τμήματα της Ουκρανίας. Το Κίεβο καταλαβαίνει ότι δεν διαθέτει τις πολιτικές δυνατότητες να εντάξει οργανικά τις δύο περιοχές. Γι’ αυτό προτιμάει το πάγωμα της σύγκρουσης από οποιαδήποτε αυτονομία που προβλέπεται στις συμφωνίες του Μινσκ. Η Ρωσία θα προτιμούσε την τήρηση των συμφωνιών για αυτονομία των περιοχών, αλλά δεν θα ήθελε από μόνη της να σηκώσει το βάρος της ανασυγκρότησης των δύο περιοχών και επίσης προσωρινά δεν επιθυμεί την αυτονόμησή τους με δική της συμβολή και υποστήριξη, αναλογιζόμενη τις συνέπειες που μπορεί να έχει από ένα ενδεχόμενο νέο πακέτο κυρώσεων. Προς το παρόν, το πάγωμα της σύγκρουσης και η συντήρηση της τρέχουσας κατάστασης φαίνεται να συμφέρει όλες τις πλευρές, όπου η κάθε πλευρά ελπίζει ότι η χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην άλλη πλευρά.

Εξετάζεται η παροχή φυσικού αερίου

Μιχάλης Ρένεσης

«Γκαζπρόμ» εξετάζει την παροχή φυσικού αερίου στις περιοχές των ανακηρυσσόμενων Λαϊκών ∆ημοκρατιών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ. Αυτό δήλωσε ο εκπρόσωπος του ρώσικου κολοσσού Σεργκέι Κουπριάνοφ στο πρακτορείο Ρία Νοβόστι. Η Ουκρανία προχώρησε στον αποκλεισμό αυτών των περιοχών από το ρωσικό φυσικό αέριο στις 19 Φλεβάρη, με τη δικαιολογία ότι έχουν καταστραφεί οι υποδομές μεταφοράς του. Ο εκπρόσωπος Τύπου του Βλαντίμιρ Πούτιν Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η παροχή φυσικού αερίου στις ανατολικές περιοχές θα γίνει δωρεάν γιατί σε διαφορετική περίπτωση ο ενεργειακός αποκλεισμός στον οποίο προχώρησε η Ουκρανία εναντίον του Ντονίετσκ και του Λουγκάνσκ θα βαθύνει ακόμη περισσότερο την ανθρωπιστική καταστροφή που συντελείται εκεί σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΣΕ. Ο Βλ. Πούτιν είπε ότι ο αποκλεισμός των περιοχών του Ντονμπάς από το φυσικό αέριο μυρίζει γενοκτονία. Η ουκρανική πλευρά ανέφερε ότι δεν θα δώσει τις προκαταβολές αν η Ρωσία συνεχίσει να δίνει φυσικό αέριο στο Ντονμπάς. Τότε η «Γκαζπρόμ» απείλησε την Ουκρανία ότι δεν θα πάρει αέριο αν δεν προπληρώσει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε στη «Γκαζπρόμ» να ξεχωρίσει τις ποσότητες φυσικού αερίου που προορίζονται για την Ουκρανία και τις ποσότητες που προορίζονται για το Ντομπάς (Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ). Την περασμένη Τετάρτη, ο Βλ. Πούτιν δήλωσε ότι η Ουκρανία δεν θα παραλάβει φυσικό αέριο αν δεν δώσει προκαταβολή. Ο επικεφαλής της «Γκαζπρόμ» έστειλε επιστολή στην ουκρανική «Ναφτογκάζ» με την υπενθύμιση ότι η προηγούμενη προκαταβολή φτάνει για προμήθεια φυσικού αερίου για τρία μόνο εικοσιτετράωρα. Η ουκρανική πλευρά δήλωσε ότι παρέλαβε μόνο το 40% της προκαταβολής και το υπόλοιπο παραδόθηκε στο Ντονμπάς.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Όλα για τις δόσεις AΛΒΑΝΙΑ

Μετά από πολλούς μήνες δύσκολων διαπραγματεύσεων για μια σειρά θεμάτων, το ∆ΝΤ ενέκρινε τελικά την Κυριακή την εκταμίευση 53 εκατομμυρίων ευρώ του δανείου για την Αλβανία. Η γειτονική χώρα είχε υπογράψει τριετή συμφωνία, τον ∆εκέμβριο του 2013, έχοντας ως στόχο την εδραίωση της δημοσιονομικής θέσης της και τον περιορισμό του δημόσιου χρέους, με αντάλλαγμα δάνειο 330 εκατομμυρίων ευρώ από το ∆ΝΤ.

ο δάνειο είχε προγραμματιστεί να καταβληθεί σε εννέα δόσεις. Η πρώτη δόθηκε τον Φεβρουάριο του 2014 και ακολούθησε η δεύτερη τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, με το ∆ΝΤ να επαινεί τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που προωθούσε η κεντροαριστερή κυβέρνηση του Έντι Ράμα. Στη συνέχεια, οι σχέσεις των δύο πλευρών μπήκαν σε μια περίοδο εντάσεων και τον Σεπτέμβριο του 2014, η δεύτερη αξιολόγηση της συμφωνίας αναβλήθηκε, με αποτέλεσμα κάτω από τις πιέσεις που ασκήθηκαν η αλβανική κυβέρνηση να υποχρεωθεί σε αλλαγές στο σχέδιο του προϋπολογισμού αυξάνοντας τις περικοπές των κοινωνικών δαπανών. Παράλληλα, και ενόψει της συμφωνίας που επιτεύχθηκε τον ∆εκέμβριο, επιβλήθηκε μεγάλη αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα, τον καπνό και τα εισοδήματα, με στόχο την αύξηση των εσόδων του 2015 κατά περίπου 112 εκατομμύρια ευρώ, ενώ η ρυθμιστική αρχή ενέργειας ανα-

Ο αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα. κοίνωσε αύξηση στις τιμές τις ηλεκτρικής ενέργειας κατά 15%. Σύμφωνα με τις αρχικές προβλέψεις του ∆ΝΤ, η οικονομία της Αλβανίας αναμενόταν να αυξηθεί κατά 2% του ΑΕΠ μέσα στο 2014, ωστόσο παρά την αύξηση των εξαγωγών και τη μικρή ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης, ο στόχος δεν επιτεύχθηκε. Σήμερα, η παραγωγή παραμένει κατώτερη των προσδοκιών και οι τράπεζες είναι απρόθυμες να δανείσουν, ενώ παρά την αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, που έγινε με συνεργασία της

Νέα ενεργειακή στρατηγική στην Ευρώπη

∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικύρωσε την περασμένη Τετάρτη τη νέα στρατηγική για δημιουργία Ενεργειακής Ένωσης. Εκτός των άλλων θέτει υπό τον έλεγχό της όλες τις συμφωνίες για την προμήθεια υδρογονανθράκων και άλλων ενεργειακών πρώτων υλών των χωρών-μελών της ΕΕ. Στόχος για τα επόμενα χρόνια είναι η μείωση της εξάρτησης από το ρώσικο φυσικό αέριο και η αντικατάσταση μέρους του από τις χώρες της Κασπίας. Η στρατηγική αυτή στην πράξη σημαίνει, ότι η αποφάσεις για προμήθεια υδρογονανθράκων δεν θα λαμβάνονται από τις χώρες με βάση τις ανάγκες τους, αλλά θα εγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

ίναι φανερό, ότι η διάταξη αυτή μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη Ρωσία. Οι κοινές προϋποθέσεις για όλες τις χώρες της ΕΕ προς το παρόν προσκρούουν στη σημερινή πραγματικότητα, αφού η διαφορά στις τιμές, για παράδειγμα που πουλάει η «Γκαζπρόμ», κυμαίνονται από χώρα σε χώρα στο 20-30%. Οι κοινές προδιαγραφές δεν είναι σίγουρο ότι συμφέρουν όλες τις χώρες-μέλη της ΕΕ. Αν και στο τελικό κείμενο δεν κατονομάζεται η «Γκαζπρόμ», ρώσοι ειδικοί θεωρούν ότι το ρώσικο μονοπώλιο «υπονοείται πίσω από κάθε γράμμα της νέας στρατηγικής». Η ΕΕ, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφτσοβιτς, ενδιαφέρεται για τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία και σκοπεύει να προμηθεύεται φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, το Καζαχστάν και να αυξήσει τις προμήθειες από την Αλγερία. Σε συνέντευξή του στους «Financial Times» υποστήριξε ότι η ΕΕ ρίχνει μεγάλο βάρος στην υλοποίηση του «Νότιου ∆ιαδρόμου Φυσικού Αερίου», που θα ενοποιήσει τη διεύρυνση του αγωγού του Νοτίου Καυκάσου (Μπακού, Τιφλίδα, Ερζερούμ) με τον ΤΑΝΑΡ και τον ΤΑΡ. Ο ΤΑΡ θα είναι ο τελευταίος κρίκος, ο οποίος μέσω της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Αδριατικής θα καταλήγει στη Νότια Ιταλία. Ο κ.

αλβανικής κυβέρνησης και της Παγκόσμιας Τράπεζας, πολλοί οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα μακροπρόθεσμα θα αντιμετωπίσει προβλήματα βιωσιμότητας. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι μετά την πτώση του υπαρκτού, μόνο 500.000 εργαζόμενοι πληρώνουν τακτικά τις εισφορές τους. Οι υπόλοιποι, είτε πηγαινοέρχονται στο εξωτερικό, είτε ζουν σε μια μόνιμη εργασιακή περιπλάνηση, είτε είναι αυτοαπασχολούμενοι στον τομέα της γεωργίας. Παράλληλα, η κρίση της κοινωνικής

“

Ενόψει της συμφωνίας που επιτεύχθηκε τον ∆εκέμβριο, επιβλήθηκε μεγάλη αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα, τον καπνό και τα εισοδήματα, ενώ η ρυθμιστική αρχή ενέργειας ανακοίνωσε αύξηση στις τιμές τις ηλεκτρικής ενέργειας κατά 15%. ασφάλισης έχει επιδεινωθεί και από τη γήρανση του πληθυσμού, με αποτέλεσμα το έλλειμμα του συνταξιοδοτικού συστήματος να αντιπροσωπεύει περίπου το 2,5% του ΑΕΠ. Ο νέος νόμος, που τέθηκε σε ισχύ από την αρχή του 2015, αυξάνει σημαντικά το ποσό των εισφορών, μειώνει τα επιδόματα στους συνταξιούχους και αυξάνει την ηλικία συνταξιοδότησης κατά δύο μήνες το χρόνο για τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι να φτάσει τα 67 χρόνια και για τα δύο φύλα. Ως αντιστάθμισμα για τις αντιδράσεις προκλήθηκαν, η αλβανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι όσοι δεν έχουν δώσει καμία συνταξιοδοτική εισφορά, είναι πάνω των 70 χρόνων και έχουν ζήσει στην Αλβανία για τα τελευταία πέντε χρόνια, μπορούν να πάρουν την λεγόμενη κοινωνική σύνταξη, που είναι 6.650 λεκ (50 ευρώ) το μήνα.

∆ημήτρης Γκιβίσης

Σέφτσοβιτς δήλωσε ότι το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία έχουν εκδηλώσει έντονο ενδιαφέρον για την υλοποίηση του « Νότιου ∆ιαδρόμου» και ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο μέσω αυτού του δικτύου αγωγών να περνάει και φυσικό αέριο από το Τουρκμενιστάν.

Επιφυλάξεις και διαφωνίες

Είναι φανερό ότι γίνονται προσπάθειες να εξευρεθούν νέες ποσότητες φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν ή ενδεχομένως από το Ιράν, γιατί οι ποσότητες του κοιτάσματος Σαχ - Ντενίζ είναι πολύ μικρές (περίπου 1 δισ. κυβικά και αυτές οι ποσότητες, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα είναι διαθέσιμες όχι νωρίτερα από το 2024-2025). Υπάρχουν, όμως, έντονες επιφυλάξεις αν το Τουρκμενιστάν μπορεί να συνδεθεί με το «Νότιο ∆ιάδρομο Φυσικού Αερίου» επειδή τις μεγαλύτερες ποσότητες τις πουλάει ήδη στην Κίνα και, με βάση τα συμβόλαια που έχει ήδη υπογράψει μαζί της, θα πρέπει να προχωρήσει σε νέες εξορύξεις. Επίσης, δεν έχει ακόμη πλήρως προσδιοριστεί το καθεστώς της Κασπίας και τα δικαιώματα που απορρέουν για τις χώρες που την περιβάλλουν. Υπάρχουν διαφωνίες για κάποια κοιτάσματα μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Τουρκμενιστάν. Για παράδειγμα, το Αζερμπαϊτζάν εκμεταλλεύεται το κοίτασμα «Κιαπάζ», ενώ το Τουρκμενιστάν θεωρεί ότι είναι δικό του. Είναι δύσκολο να μειωθεί δραστικά η προμήθεια φυσικού αερίου της ΕΕ από τη Ρωσία. Η «Γκαζπρόμ» προμηθεύει ετησίως τις χώρες της ΕΕ με 140-150 δισ. κυβικά φυσικού αερίου. Έξι χώρες-μέλη της ΕΕ (Βουλγαρία, Εσθονία Λετονία, Λιθουανία, Φινλανδία και Σλοβακία) εξαρτώνται 100% από το ρώσικο φυσικό αέριο. Μ.Ρ.

ΕΥΡΩΠΗ

Ελλάδα: Αγώνας διάρκειας και αντοχής

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ΠΩΣ ΚΡΙΝΟΥΝ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΙΝΤΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ∆ΥΝΑΜΕΙΣ ∆ΙΕΘΝΩΣ

ρεις εβδομάδες πυκνών και έντονων συζητήσεων, τρεις συνεδριάσεις, που συνοδεύτηκαν με τελεσίγραφα και απειλές, κατέληξαν τελικά στο Γιούρογκρουπ της 20ης Φεβρουαρίου, για να υπογράψουν 19 υπουργοί Οικονομικών ένα κείμενο συμφωνίας. Οι υποχωρήσεις της Ελλάδας και οι αρνήσεις που πρόβαλε η Γερμανία στις 19 Φεβρουαρίου, δείχνουν ότι οι θέσεις της κάθε πλευράς είναι μπλοκαρισμένες, αναφέρει η γαλλική «Λα Τριμπιούν». Το περιεχόμενο αυτής της συμφωνίας, όπως ήταν αναμενόμενο, απασχόλησε ευρύτατα τα μίντια, ειδικούς αναλυτές και πολιτικούς. Τα σχόλια ήταν «αλληλoσυγκρουόμενα», έγραψε στο μπλογκ του ο Ζακ Σαπίρ (γνωστός από τα κείμενά του στην εφημερίδα μας) και συνεχίζει: «Για να καταλάβουμε αυτή τη συμφωνία και για να την αναλύσουμε, θα πρέπει να δούμε το οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο σήμερα. Και ακόμα να δούμε τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η συμφωνία βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Η συμφωνία αυτή είχε σαν στόχο της να αποφευχθεί άμεσα μια κρίση, αναφέρει ο Ζ. Σαπίρ. «Μια κρίση σε λιγότερο από ένα μήνα μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης θα προκαλούσε χάος» επισημαίνει. Επιπλέον, αυτή τη συμφωνία θα πρέπει να τη δούμε πολύ προσεκτικά, γιατί, όπως αναφέρει και ο Πολ Γκρούγκμαν, εκ των πραγμάτων η Ελλάδα κέρδισε αρκετά πράγματα. • Η Ελλάδα δεν είναι υποχρεωμένη να έχει ένα πρωτογενές πλεόνασμα υπερβολικό, 3% για το 2015. • Η συμφωνία τετράμηνης διάρκειας χαρακτηρίζεται αποκλειστικά σαν μεταβατική για μια νέα συμφωνία, που μένει να τη δούμε. • Η τρόικα δεν υπάρχει σαν θεσμός, ακόμα και αν οι θεσμοί που τη συνέθεταν υπάρχουν. Αυτό σημαίνει ότι μια ομάδα ανθρώπων με τα μαύρα κουστούμια που πήγαιναν στην Ελλάδα για να υπαγορεύσουν τους όρους υποταγής στην Αθήνα, τελείωσε το έργο της. • Στο εξής η Ελλάδα θα καθορίζει την ημερησία διάταξη των μεταρρυθμίσεών της και βεβαίως μπορούν να λένε την άποψή τους οι εταίροι μετά. Αυτό είναι ένα πλεονέκτημα για την ελληνική κυβέρνηση, γιατί κατάφερε να σπάσει την ομοφωνία του Γιούρογκρουπ και υποχρέωσε την Γερμανία να αποκαλύψει τα σχέδιά της.

Η Ελλάδα, όμως, υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει προς το παρόν το χρέος της. Στα συμπεράσματα αυτά κατέληξαν όχι μόνο αναλυτές της αριστεράς, αλλά και τα μίντια που δεν λειτουργούν σαν γραφεία Τύπου των Βρυξελλών και του Βερολίνου.

Άλλαξε την ατζέντα

Η γαλλική «Λα Τριμπιούν» σημείωσε ότι η Ελλάδα επιδίωξε –και πέτυχε– ν’ αλλάξει την ατζέντα σε σχέση με τις απαιτήσεις της τρόικας στο προηγούμενο πρόγραμμα. Αυτές δεν υπάρχουν πια και είναι σημαντικό σημείο». Ωστόσο, «η τρόικα που βαφτίστηκε θεσμοί παραμένει ακόμα, έστω κι αν θα κάνει τον έλεγχο εκ των υστέρων». Η εφημερίδα αναφέρεται ιδιαίτερα στη λίστα των μεταρρυθμίσεων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τη μάχη κατά της διαφθοράς, την αναδιάρθρωση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης.

Η Ελλάδα στην κόψη του ξυραφιού

Από την πλευρά της, η εφημερίδα «Λε Μοντ» βλέπει στα μέτρα αυτά τη συνέχιση του προηγούμενου προγράμματος και την «αναδίπλωση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ» (βλέπε διπλανή

Τα ψέματα της “Μοντ” για τον ΣΥΡΙΖΑ

«Η

λίστα που επέβαλε η Αθήνα στις Βρυξέλλες, περιλαμβάνει μέτρα που ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταγγείλει όταν ήταν στην αντιπολίτευση», αναφέρει η Σεσίλ Ντυκουτιό στις 24 Φεβρουαρίου στη «Μοντ». Ποια είναι τα μέτρα αυτά που υποχρεώνεται σήμερα η ελληνική κυβέρνηση για να εφαρμόσει; Είναι όλα όσα είχε συμφωνήσει η προηγούμενη κυβέρνηση σύμφωνα με τη γαλλίδα δημοσιογράφο. ∆εν μένει, όμως, στις επισημάνσεις αυτές, αναφέρεται και στο ζήτημα της αύξησης του κατώτατου μισθού. Γράφει: «Εάν η κυβέρνηση Τσίπρα προχωρήσει σ’ αυτή την ενέργεια, έξι ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πολύ χαμηλότερους μισθούς, όπως η Σλοβενία και η Ισπανία θα υποχρεωθούν να χρηματοδοτήσουν την Αθήνα για μια πολιτική που είναι τελείως απαράδεκτη». Πού βρήκε αυτή την ιδέα η δημοσιογράφος της «Μοντ»; ∆εν γνωρίζει ότι «η αύξηση του κατώτατου μισθού αφορά τον ιδιωτικό τομέα, δηλαδή τις επιχειρήσεις, και όχι το δημόσιο;» απαντά ο συνάδελφός της Ελιάς Ντιπάρκ από την ιστοσελίδα «Mediapart».

στήλη). Παρόμοια δημοσιεύματα βρίσκει κανείς σχεδόν σε όλα τα μίντια. Όμως «κατάπληξη προκαλεί η κριτική που ασκείται από τ’ αριστερά στη συμφωνία που κατέληξε η Ελλάδα με το Γιούρογκρουπ», αναφέρει το γαλλικό περιοδικό «Politis» στις 23 Φεβρουαρίου και συνεχίζει: «Σύμφωνα με τις κριτικές αυτές, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδιπλώθηκε». Ο τίτλος είναι χαρακτηριστικός: «Ο Αλέξης Τσίπρας, μια παρτίδα πόκερ με τους Ευρωπαίους… και οι νεκροθάφτες». Αν δούμε, όμως, από κοντά τα πράγματα, συνεχίζει το περιοδικό «Politis», «ο Αλέξης Τσίπρας είχε ζητήσει απλά χρόνο, για να έχει την ευκαιρία να θέσει στο τραπέζι των συζητήσεων τις πολιτικές του θέσεις. Βέβαια, η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε τεράστια προβλήματα. Νέα παρτίδα πόκερ θα παιχθεί προσεχώς. ∆ύσκολο να προβλέψουμε ποια χαρτιά θα αποκαλύψει η κυβέρνηση. ∆ιαπιστώνουμε, όμως, μια νευρικότητα ηττοπάθεια των αριστερών σχολιαστών, επειδή προφανώς δεν παίχτηκε το πόκερ που θέλαμε». Το γαλλικό περιοδικό επανήλθε μετά από δύο ημέρες με τίτλο αυτή τη φορά «Ελλάδα: Μια παρτίδα περισσότερο περίπλοκη …» Οι προτάσεις της Ελλάδας προς το Γιούρογκρουπ στις 24 Φεβρουαρίου «δεσμεύουν την κυβέρνηση Τσίπρα να διαπραγματευθεί σ’ ένα στενό πλαίσιο μεγάλης αβεβαιότητας με την τρόικα. Τίποτα όμως μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχει χαθεί…»

Μια άλλη πολιτική για τον ΣΥΡΙΖΑ;

Ο Πιερ Καλφά, με άρθρο του στο «Mediapart», αναλύει την κατάσταση μετά τη συμφωνία. ∆ιαπιστώνει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού και επιχειρεί να δώσει απάντηση αν υπήρχαν άλλες δυνατότητες για την Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει: «Στόχος της γερμανικής κυβέρνησης και της ΕΚΤ, που είχαν τη στήριξη σε διαφορετικό βαθμό από τις κυβερνήσεις των άλλων χωρών της ευρωζώνης, να θέσουν την Ελλάδα μπροστά στο δίλημμα συνθηκολόγηση ή έξοδος από το ευρώ». Η ελληνική κυβέρνηση επιχείρησε να ξεφύγει από

αυτό το δίλημμα και να αγωνιστεί για ένα συμβιβασμό. Η επιτυχία αυτής της πολιτικής εξαρτάται από το συσχετισμό δυνάμεων. Η κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να προκαλέσει ισχυρές διαφοροποιήσεις στις άλλες κυβερνήσεις, ιδιαίτερα της Γαλλίας και της Ιταλίας. Οι λαϊκές κινητοποιήσεις που επεκτάθηκαν σε όλες τις χώρες, δεν ήταν τόσο ισχυρές όσο απαιτούσαν οι στιγμές. Τι στιγμή που οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είχαν σαφή άποψη για το τι παίζεται, μια επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ θα έθετε σε κίνηση τη διαδικασία αμφισβήτησης του νεοφιλελευθερισμού, που έχει επικρατήσει εδώ και 30 χρόνια. Από την άλλη, η πολιτική στήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν στο ύψος των περιστάσεων και «η Ελλάδα παρέμεινε σχεδόν δραματικά μόνη της». Και συνέχισε: Είναι η χαρακτηριστική η περίπτωση της Γαλλίας, αν σκεφθούμε ότι το συνδικαλιστικό κίνημα, ιδιαίτερα οι οργανώσεις που είχαν απορρίψει τη λιτότητα, η CGT και η FSU, δεν πήραν καμιά πρωτοβουλία. Και κατέληξε: «Το διακύβευμα είναι, συνεπώς, η βοήθεια και η στήριξη της Ελλάδας. Γιατί δεν κρίνεται μόνο το μέλλον της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της Ευρώπης».

Ευρωπαϊκό Φόρουμ στο Παρίσι

Στο ίδιο πνεύμα έκαναν δηλώσεις και οι άλλες δυνάμεις της Αριστεράς και κινήματα. Η Attac Γαλλίας έχει προγραμματίσει μεγάλη συγκέντρωση για τις 18 Μαρτίου στην Φραγκφούρτη. Ο Πιερ Λοράν με δηλώσεις του τόνισε την ανάγκη να συνεχιστούν οι κινητοποιήσεις με κάθε τρόπο και να ασκηθεί πίεση προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Θεωρούμε είπε ότι είναι ανάγκη να καθορίσουμε μια ημέρα πανευρωπαϊκής κινητοποίησης για τη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης. Ταυτόχρονα, εργαζόμαστε για την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ όπου θα τεθεί και το πρόβλημα του χρέους και ο ρόλος της ΕΚΤ, καθώς και οι δυνατότητες για μια εναλλακτική πολιτική. Το Φόρουμ θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι στις 30 και 31 Μαρτίου. Μ. Κ.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

“

Στην κηδεία της Εζγετσάν Ασλάν, οι γυναίκες, αγνοώντας την εντολή του ιμάμη να μείνουν στο πίσω μέρος της τελετής, σήκωσαν και έθαψαν αυτές το φέρετρο φωνάζοντας ότι “δεν θα την ξαναγγίξει αντρικό χέρι”.

«∆εν πενθούμε, επαναστατούμε» ΤΟΥΡΚΙΑ

Η γυναικοκτονία αυξήθηκε κατά 1.400% από όταν ανέλαβε την εξουσία ο Ερντογάν

ταν θέμα χρόνου να ξεσπάσει η συσσωρευμένη οργή για την όλο και αυξανόμενη βία κατά των γυναικών στην Τουρκία. Η άγρια δολοφονία την Εζγετσάν Ασλάν έγινε επιτέλους η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Καθημερινή είδηση οι γυναικοκτονίες

Οι δολοφονίες, οι βιασμοί και οι βιαιοπραγίες σε βάρος γυναικών είναι καθημερινή είδηση στον τουρκικό τύπο και οι φεμινιστικές οργανώσεις κάνουν λόγο για συστηματική βία κατά των γυναικών. Το να παρακολουθεί κανείς ανελλιπώς τα τοπικά νέα, είναι και ο μόνος τρόπος να αποκτήσει μια εικόνα για τη συχνότητα των κρουσμάτων, καθώς τα στοιχεία αυτά δε συγκεντρώνονται από κάποια επίσημη πηγή. Η γυναικεία οργάνωση Mor Ηat?, μάλιστα, έκρινε σκόπιμο να διεξαγάγει έρευνα με θέμα την απουσία ερευνών για το ζήτημα αυτό, τονίζοντας ότι οι διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει το τουρκικό κράτος το υποχρεώνουν να συγκεντρώνει δεδομένα και να χρηματοδοτεί μελέτες. Η τελευταία στατιστική που είδε το φως της δημοσιότητας, ωστόσο, είναι συγκλονιστική, αφού αναφέρει αύξηση κατά 1400% στους φόνους γυναικών από το 2009, όταν ανέλαβε την εξουσία το Κόμμα ∆ικαιοσύνης και Ανάπτυξης ως το 2011. Σύμφωνα με το ανεξάρτητο ειδησεογραφικό πρακτορείο bianet, που διατηρεί το πιο πλήρες αρχείο καταγραφής κρουσμάτων βίας κατά των γυναικών στην Τουρκία, το 2013 στο 66% των δολοφονιών γυναικών ο δράστης ήταν ο νυν ή πρώην σύζυγος ή σύντροφος. Πολλές είναι και οι περιπτώσεις ενός θύτη πατέρα, αδερφού ή γείτονα, ενώ οι δολοφονίες από αγνώστους, όπως αυτή της Εζγετσάν Ασλάν φτάνουν μόλις το 1%. Τα ΜΜΕ, λοιπόν, δεν μπόρεσαν αυτή τη φορά να μιλήσουν για έναν άντρα που παρασύρθηκε από πάθος ή από αίσθημα τιμής ή για έναν τυχαίο καυγά που απλώς συνέβη να ξεφύγει από τα όρια, όπως συνηθίζουν να παρουσιάζουν τις γυναικοκτονίες. ∆εν μπόρεσαν καν να επισημάνουν ότι το θύμα ήταν αποκαλυπτικά ντυμένο, είχε πιει ή είχε προκλητική συμπεριφορά. Η 20χρονη φοιτήτρια είχε τη σπάνια «τύχη» για θύμα δολοφονίας μετά από απόπειρα βιασμού να δείχνει από κάθε πλευρά αθώα. Το γεγονός ότι η μοίρα της δεν της ήταν εντελώς απροσδόκητη, αφού κουβαλούσε μαζί της σπρέι πιπεριού για αυτοάμυνα, δίνει ακόμα μια τραγική πινελιά στην ιστορία της.

Επανάσταση ενάντια στο μισογυνισμό

Από τις 13 Φεβρουαρίου, που βρέθηκε το καμένο και κακοποιημένο πτώμα της Ασλάν, οι διαδηλώσεις γυναικών αλλά και αντρών δεν έχουν σταματήσει, ενώ στην κηδεία της, οι γυναίκες αγνοώντας την εντολή του ιμάμη να μείνουν στο πίσω μέρος της τελετής, σήκωσαν και έθαψαν αυτές το φέρετρο φωνάζοντας ότι «δεν θα την ξαναγγίξει αντρικό χέρι». Το κεντρικό σύνθημα στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας είναι «∆εν πενθούμε, επαναστατούμε», και πράγματι οι Τουρκάλες έχουν κάθε λόγο να επαναστατήσουν απέναντι στο μισογυνισμό που επικρατεί στην κοινωνία όπου ζουν και απέναντι στην απροκάλυπτα σεξιστική πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν, που φέρει μεγάλη ευθύνη για τη γιγάντωση του φαινομένου. Το κυβερνών κόμμα AKP ακολουθεί έναν ολέθριο συνδυασμό οπισθοδρομικής ισλαμικής ρητορικής και νεοφιλελευθερισμού που επιδεινώνει τις συνθήκες ζωής ολόκληρου του πληθυσμού. Υπουργοί του AKP έχουν δηλώσει δημοσίως ότι η θέση της γυναίκας είναι η μητρότητα και η οικιακή εργα-

σία. Οι αριθμοί δείχνουν τη βαρύτητα τέτοιων δηλώσεων: μόνο το 30% των εργαζομένων στην Τουρκία είναι γυναίκες. Όταν στο πλαίσιο έρευνας ρωτήθηκαν οι γυναίκες που δεν εργάζονται για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό, οι περισσότερες απάντησαν ότι δεν προλαβαίνουν, λόγω του φόρτου των καθηκόντων τους στο σπίτι. Από την άλλη πλευρά, η ανεργία των γυναικών -δηλαδή το ποσοστό των γυναικών που θέλουν εργασία και δε βρίσκουν- ανέρχεται στο 25%.

Με πρόσχημα τη θρησκεία

Ο τότε πρωθυπουργός Ερντογάν έχει εκφράσει με σαφήνεια την πεποίθησή του ότι άντρες και γυναίκες δεν είναι ίσοι, μπροστά σε εκπροσώπους γυναικείων ΜΚΟ σε μια συνάντηση το 2010. Το 2011, το υπουργείο Γυναικείων Υποθέσεων και Οικογένειας αντικαταστάθηκε από ένα υπουργείο Οικογενειακής και Κοινωνικής Πολιτικής. Η πρόταση για απαγόρευση των εκτρώσεων δεν έγινε τελικά νόμος, αλλά στην πράξη είναι πια σχεδόν αδύνατο να κάνει μια γυναίκα έκτρωση σε δημόσιο νοσοκομείο, μετά τη δυνατότητα που δόθηκε στους γιατρούς από το

Οι τούρκοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν...

«Αυτά που λέγονται για τη βία κατά των γυναικών είναι υπερβολές» Ταγίπ Ερντογάν, για την αύξηση κατά 1400% των φόνων γυναικών «Οι γυναίκες από τη φύση τους δεν είναι ίσες με τους άνδρες. Οι φεμινίστριες δεν καταλαβαίνουν τη μητρότητα» Ταγίπ Ερντογάν «Θεωρώ την έκτρωση φόνο» Ταγίπ Ερντογάν «Όποια έχει υποστεί βιασμό πρέπει να γεννήσει. Το κράτος θα βοηθήσει για τις ανάγκες του παιδιού». Ριτζέπ Ακντάτζ, υπουργος (AKP) «Ο βιαστής είναι πιο αθώος από το θύμα βιασμού, το οποίο κάνει έκτρωση» Αϊχάν Σεφέρ Ουστούν, βουλευτής AKP, πρόεδρος της επιτροπής για τα ανθρώπινα δικαιώματα «Ακόμα και σε περίπτωση βιασμού δεν πρέπει να γίνει έκτρωση. Οι Βόσνιες που έπεσαν θύματα βιασμών γέννησαν». Αϊχάν Σεφέρ Ουστούν «Η γυναίκα πρέπει να έχει ηθική για να μη χρειαστεί να κάνει έκτρωση» Μελίχ Γκοκτσέκ, (AKP) δήμαρχος Άγκυρας

2012 να αρνηθούν να πραγματοποιήσουν την επέμβαση για λόγους συνείδησης. Η πρόσβαση σε αντισύλληψη και σε κρατικές υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού έχει επίσης μειωθεί σημαντικά. Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει υποστηρίξει δημοσίως ότι η έκτρωση είναι φόνος και ότι κάθε γυναίκα πρέπει να γεννάει τρία με πέντε παιδιά. Αύξηση της βίας, επίθεση στις σεξουαλικές και ατομικές ελευθερίες, επισφάλεια στην εργασία ή αποκλεισμός από αυτή και όλα αυτά με ένα περιτύλιγμα σεβασμού στη θρησκεία, που δυστυχώς έχει μεγάλη απήχηση στον αγροτικό πληθυσμό και στα άτομα με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο: σίγουρα πρόκειται για ένα μείγμα καταστροφικό για τον αγώνα για ισότητα. Ας αναλογιστούμε τι συνέπειες έχει αυτή η οπισθοδρόμηση ως προς τα γυναικεία δικαιώματα αλλά και ως προς την εκκκοσμίκευση, που τόσο σημαντικό ρόλο έχει παίξει στην ιστορία της Τουρκίας, και πόσο επιτακτικό είναι για τους κατοίκους της αλλά και για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής να αναχαιτιστεί από το γυναικείο κίνημα. Ματίνα Καραγιαννίδου-Σταμπουλή

«Γιατί πρέπει να πεθάνει ένα παιδί επειδή η μητέρα του έπεσε θύμα βιασμού; Η μητέρα να πεθάνει.» Μελίχ Γκοκτσέκ «Έπρεπε να είχαν την κόρη τους υπό έλεγχο». Σελαλετίν Σεράχ, διευθυντής της αστυνομίας Κωνσταντινούπολης για τη δολοφονία της Μουνεβέρ Καραμπουλούτ (18χρονη φοιτήτρια, την οποία ο φίλος της σκότωσε και έκοψε κομματάκια) «Τα ΜΜΕ υπερβάλλουν, ο τρόπος που προβάλλουν το θέμα της βίας κατά των γυναικών είναι επιλεκτικός» Φατμά Σαχίν, υπουργός (AKP) «∆εν σου φτάνει η δουλειά σου στο σπίτι;» Βεϊσέλ Έρογλου, υπουργός (AKP), Απαντώντας σε μια γυναίκα που του ζητούσε βοήθεια για να βρει δουλειά «Η ανεργία είναι υψηλή επειδή οι γυναίκες αναζητούν εργασία» Μεχμέτ Σιμσέκ, υπουργός (AKP) «Όταν τα κορίτσια σπουδάζουν, οι άντρες δε βρίσκουν γυναίκες να παντρευτούν». Ερτχάν Εκμεκτσί, (AKP) μέλος του Γενικού Συμβουλίου «Οι έγκυες δεν πρέπει να κυκλοφορούν στο δρόμο, είναι ντροπή. Αν θέλουν να βγουν έξω, μπορούν να πάνε βόλτα με το αυτοκίνητο του συζύγου τους». Ομέρ Τουργούλ Ιναντσέρ, “Στοχαστής του Ισλάμ”, δικηγόρος «Η Τουρκάλα είναι κόσμημα για το σπίτι της». Βετσντί Γκιονούλ, υπουργός (AKP •

KOINΩΝΙΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ΑΝΟΙΧΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΛΑΥΡΙΟΥ

Για να μην θρηνήσουμε και εκεί θύματα

Επιτακτική η ανάγκη συντήρησης του κτιρίου

ταν σε ένα κέντρο κράτησης μεταναστών, όπως αυτό της Αμυγδαλέζας, χάνονται ζωές είναι σαφές ότι οι συνθήκες διαβίωσης δεν απέχουν μόνο από τις προβλεπόμενες, αλλά αντιτίθενται και στα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Και όμως, μια βόμβα είναι έτοιμη να εκραγεί στο Κέντρο Ασύλου Προσφύγων Λαυρίου. Αυτό το γεγονός μας κινητοποιεί να αναδείξουμε τα μεγάλα προβλήματα του Κέντρου, προκειμένου να προλάβουμε τα ολέθρια αποτελέσματα που θα έχει μια τέτοια απευκταία εξέλιξη. Ας τα πάρουμε, λοιπόν, από την αρχή:

Άθλιες συνθήκες

Το ανοιχτό Κέντρο Αιτούντων Ασύλου Προσφύγων Λαυρίου, όπως ακριβώς πρέπει να αναφέρεται το Κέντρο, δημιουργήθηκε το 1949. Το κτίριο ανήκει στο υπουργείο Οικονομικών. Σήμερα χρηματοδοτείται από το υπουργείο Εργασίας, ενώ η διαχείριση του Κέντρου έχει ανατεθεί στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Το Κέντρο περιλαμβάνει τρία κτίρια (Α, Β και Γ), με δυνατότητα φιλοξενίας 320 προσφύγων. Σήμερα φιλοξενούνται 300 άτομα, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι πρόσφυγες πολέμου από τη Συρία. Συγκεκριμένα στα δύο πρώτα κτίρια διαμένουν κούρδοι πολιτικοί πρόσφυγες και πρόσφυγες πολέμου, ενώ στο τρίτο διαμένουν πρόσφυγες από το Αφγανιστάν. Τα τελευταία χρόνια οι πρόσφυγες του Κέντρου ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες, που έχουν να κάνουν τόσο με τη διαβίωσή τους όσο και με την ασφάλειά τους. Από το 1951 τα κτίρια έχουν αφεθεί στη μοίρα τους, με αποτέλεσμα σήμερα να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στατικότητας, όπως διαπιστώθηκε και σε τρεις αυτοψίες που έγιναν από το 2005-2010, κατόπιν εντολής του υπουργείου Υγείας. Από τις αυτοψίες

Μέχρι τώρα η πολιτεία ήθελε να βγάλει τους πρόσφυγες εκτός της πόλης του Λαυρίου. Ελπίζουμε ότι η Περιφέρεια και η νέα κυβέρνηση δεν θα επιτρέψουν να συμβεί αυτό αφού το Κέντρο είναι κομμάτι της ιστορίας και της κοινωνίας του Λαυρίου. προέκυπτε επιτακτική ανάγκη συντήρησης των κτιρίων, ωστόσο το υπουργείο δεν προχώρησε ποτέ σε ανάθεση της σχετικής μελέτης. Οι πρόσφυγες ζουν σε ένα Κέντρο κατεστραμμένο, που θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο, παρότι ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός χρηματοδοτείται από το υπουργείο Εργασίας για τις ανάγκες του Κέντρου. Στο κτίριο Α δεν υπάρχει ζεστό νερό ούτε θέρμανση, ενώ έχουν πέσει και συνεχίζουν να πέφτουν σοβάδες από τα δωμάτια. Οι φιλοξενούμενοι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα σίτισης και καθαριότητας, καθώς τα τελευταία πέντε χρόνια καθυστερεί αρκετούς μήνες η υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης για αυτές τις υπηρεσίες. Οι πρόσφυγες, μη έχοντας άλλο τρόπο να διαμαρτυρηθούν, αναγκάστηκαν να κάνουν απεργία πείνας. Να σημειώσουμε δε ότι πολλοί από τους φιλοξενούμενους

αναμένουν εδώ και 15 ή 20 χρόνια να τους δοθεί άσυλο και το μόνο που τους έχει χορηγηθεί είναι το «ανθρωπιστικό αίτημα», το οποίο δεν τους παρέχει ταξιδιωτικά έγγραφα για να πάνε σε όποια χώρα ζει η οικογένειά τους.

Εν αναμονή

Η Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, όλο το προηγούμενο διάστημα, άσκησε σοβαρή πίεση στην κυβέρνηση, προκειμένου να υπογραφεί σύμβαση μεταξύ του υπουργείου κα του Ερυθρού Σταυρού. Ταυτόχρονα, δομές αλληλεγγύης, κινήματα εντός και εκτός Αττικής, κοινωνικές κουζίνες και πολλές οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ έδειχναν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους, συγκεντρώνοντας τρόφιμα, φάρμακα και ρούχα. Η καμπάνια που διοργάνωσε το ραδιόφωνο Στο Κόκκινο 105,5 ανακούφισε σε μεγάλο βαθμό τους πρόσφυγες. Τον περασμένο ∆εκέμβριο, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Κέντρο, κατόπιν πρωτοβουλίας του ΣΥΡΙΖΑ. Στη σύσκεψη συμμετείχε επιτροπή προσφύγων του Κέντρου, ο αντιπεριφερειάρχης Π. Φιλίππου, ο δήμαρχος Λαυρεωτικής ∆. Λουκάς, ο διευθυντής του Κέντρου Β. Λυριτσής και δύο μέλη της Ο. Μ. Λαυρεωτικής με θέμα τα σοβαρά στατιστικά και όχι μόνο προβλήματα των κτιρίων. Σε αυτή τη σύσκεψη, οι πρόσφυγες το-

ποθετήθηκαν και εξέφρασαν τους φόβους τους όσον αφορά τη ζωή τους, όπως επίσης και ο διευθυντής του Κέντρου, δηλώνοντας ότι εάν δεν παρθούν άμεσα μέτρα, είναι πολύ πιθανόν να θρηνήσουμε θύματα. Ο δήμαρχος κ. Λουκάς δεσμεύτηκε ότι ο δήμος θα παρέχει κάθε είδους βοήθεια, όπως επίσης και τη μεταφορά των προσφύγων όσο διαρκούν οι εργασίες στα Κτίρια. Η Περιφέρεια δεν δεσμεύτηκε έως ότου συλλέξει στοιχεία όσον αφορά τη μεταφορά και το οικονομικό κόστος των εργασιών. Ακολούθησε συνάντηση του αντιπεριφερειάρχη Π. Φιλίππου, παρουσία της περιφερειάρχη Ρένας ∆ούρου, με τον τότε υφυπουργό Εργασίας κ. Κεγκέρογλου. Στη σύσκεψη αυτή η Περιφέρεια πρότεινε να αναλάβει τις επισκευές αποκατάστασης των κτιρίων με προγραμματική σύμβαση που θα υπογραφεί ανάμεσα στο υπουργείο Εργασίας και την Περιφέρεια. Ο πρώην υφυπουργός συμφώνησε να υπογραφεί η προγραμματική σύμβαση, αφού ετοιμαστεί ο σχετικός προϋπολογισμός.

Άμεση λύση

Μετά τις εκλογές και με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουμε ότι η Περιφέρεια θα ενεργήσει άμεσα, όπως μας διαβεβαίωσε ο αντιπεριφερειάρχης, έτσι ώστε να προχωρήσουν οι απαραίτητες επισκευαστικές εργασίες, προκειμένου να μην θρηνήσουμε θύματα. Μέχρι τώρα η πολιτεία ήθελε να βγάλει τους πρόσφυγες εκτός της πόλης του Λαυρίου. Τόσο για να μην φαίνεται το μεγάλο πρόβλημα όσο και να έχει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης των κτιρίων που αποτελούν «φιλέτο» μιας και βρίσκονται στο κέντρο του Λαυρίου δίπλα στη θάλασσα. Ελπίζουμε ότι η Περιφέρεια και η νέα κυβέρνηση δεν θα επιτρέψουν να συμβεί αυτό αφού το Κέντρο είναι κομμάτι της ιστορίας και της κοινωνίας του Λαυρίου, χωρίς να βάζουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Ελπίζουμε και πιστεύουμε να επιταχύνουν τις διαδικασίες έτσι ώστε να δοθεί γρήγορα λύση πριν είναι πολύ αργά. Στέλιος Καφετζής

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ∆ΙΟΙΚΗΤΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΟΣ κ. ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ ΣΤΗΝ 82η ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015

ΕΞΟ∆ΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Συμφωνία με τους εταίρους για να μην ανακοπεί η ανάκαμψη και να ενισχυθεί η ανάπτυξη Το 2014, για πρώτη φορά μετά από έξι χρόνια μεγάλης ύφεσης, ανακόπηκε η πτώση και σημειώθηκαν θετικοί ρυθμοί μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας. Με βάση τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με την εξάλειψη των μεγάλων ελλειμμάτων του ∆ημοσίου και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, καθώς και με την πραγματοποίηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων, μπορεί να υποστηριχθεί ότι υπάρχουν πλέον βασικές προϋποθέσεις προκειμένου η ελληνική οικονομία να εξέλθει οριστικά από την κρίση και να προχωρήσει σε ταχεία ανάπτυξη στο άμεσο μέλλον. Ωστόσο, η αισιόδοξη αυτή προοπτική σκιάζεται από μια παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας που κορυφώθηκε τις τελευταίες εβδομάδες. Η απόφαση του Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου για την παράταση της δανειακής σύμβασης και η έγκριση των ελληνικών προτάσεων για μεταρρυθμίσεις στο Eurogroup της 24ης Φεβρουαρίου περιορίζουν την αβεβαιότητα και δίνουν στη νέα κυβέρνηση τη δυνατότητα να ολοκληρώσει μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούν, θέτοντας παράλληλα τις δικές της προτεραιότητες. Οι αποφάσεις αυτές είναι θετικές, διότι αποτρέπουν μια ρήξη με τους εταίρους που θα είχε ανυπολόγιστες συνέπειες για την ελληνική οικονομία και όχι μόνο. Για να εκμεταλλευθούμε όμως αυτό το παράθυρο ευκαιρίας, πρέπει να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους σε πνεύμα συνεργασίας και εμπιστοσύνης για να καταλήξουμε σύντομα σε μια αμοιβαίως επωφελή τελική συμφωνία. Την κρίσιμη αυτή στιγμή απαιτείται συντεταγμένη εθνική προσπάθεια, σε στενή συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς, για να διασφαλιστούν οι θυσίες των Ελλήνων πολιτών και να συνεχιστεί η ανασυγκρότηση της οικονομίας με στόχο τη διατηρήσιμη ανάπτυξη. Η Τράπεζα της Ελλάδος από την δική της πλευρά θα συμβάλει με όλες τις δυνάμεις της σ’ αυτή την προσπάθεια.

Ανάκαμψη της οικονομίας το 2014 σε περιβάλλον αποπληθωρισμού Το έτος 2014 σηματοδοτεί την επιστροφή της οικονομικής δραστηριότητας σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής μετά από έξι έτη συνεχούς και βαθιάς οικονομικής κρίσης, που αποτιμώνται σε σωρευτική υποχώρηση του AEΠ πάνω από 25%. Τα δημοσιευμένα τριμηνιαία στοιχεία του ΑΕΠ δείχνουν σαφή αποκλιμάκωση της ύφεσης από το α΄ τρίμηνο του 2014, με αποτέλεσμα στο σύνολο του έτους να καταγράφεται θετικός ρυθμός μεγέθυνσης της τάξεως του 0,8%, για πρώτη φορά μετά το 2007. Κινητήριες δυνάμεις αυτής της εξέλιξης ήταν η αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών και η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Συγκεκριμένα, στο διάστημα ΙανουαρίουΣεπτεμβρίου του 2014: Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 8,4%, σε μεγάλο βαθμό λόγω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Οι τουριστικές υπηρεσίες και η ναυτιλία είναι βασικοί τομείς που παρουσίασαν ισχυρή επεκτατική εξαγωγική δυναμική. Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 1,5%, υποστηριζόμενη από τη σταθεροποίηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, τη μείωση του γενικού επιπέδου των τιμών, αλλά και τη μείωση της αβεβαιότητας. Σημαντικές θετικές εξελίξεις αποτελούν επίσης η ανάκαμψη της συνολικής απασχόλησης κατά 0,3% και της μισθωτής απασχόλησης κατά 2,3%, ενώ ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 3,3%, για πρώτη φορά μετά το 2008. Παρά ταύτα, το ποσοστό ανεργίας παραμένει υψηλό και είναι το υψηλότερο στην ΕΕ. Επιπλέον, το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων συνεχίζει να αυξάνεται, με κίνδυνο να απαξιωθεί ένα μεγάλο μέρος των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκε περαιτέρω το 2014, λόγω της αύξησης της παραγωγικότητας και της μείωσης των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Η διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας παρουσιάζει ενδείξεις βελτίωσης από το 2013. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα ανέβηκε στην 81η από την 91η θέση το 2012 στο δείκτη παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum, ενώ σύμφωνα με το δείκτη “ευχέρειας του επιχειρείν” της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα ανέβηκε στην 61η από την 65η και 89η θέση αντιστοίχως τα δύο αμέσως προηγούμενα έτη. Ωστόσο, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, η γραφειοκρατία και το συνεχώς μεταβαλλόμενο φορολογικό περιβάλλον παραμένουν πλέον τα σημαντικότερα εμπόδια στη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Η υπερκάλυψη του δημοσιονομικού στόχου (όσον αφορά την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος) του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής (ΠΟΠ) κατά 1,2% του ΑΕΠ το 2013 αποτέλεσε σημαντική παρακαταθήκη, θέτοντας στέρεες βάσεις για την εκπλήρωση του δημοσιονομικού στόχου το 2014 για τρίτο συναπτό έτος. Εντούτοις, το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης για το 2014 υπόκειται σε επισφάλειες, που σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις αβεβαιότητες των τελευταίων εβδομάδων του έτους σε συνδυασμό με την οπισθοβαρή κατανομή των εσόδων. Οι αβεβαιότητες αυτές έχουν ενταθεί μετά την ολοκλήρωση της εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού του 2014, η οποία κατέγραψε σημαντικές αποκλίσεις στο σκέλος των φορολογικών εσόδων, ειδικότερα κατά το μήνα ∆εκέμβριο. Οι συνολικές επενδύσεις παραμένουν ιδιαίτερα χαμηλές, παρά την αύξηση των δημοσίων επενδύσεων, αντανακλώντας τη μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων κυρίως λόγω του περιορισμού της τραπεζικής χρηματοδότησης και του υψηλού κόστους δανεισμού. Η πτώση των ιδιωτικών επενδύσεων εντοπίζεται ιδίως στις επενδύσεις σε κατοικίες, ενώ οι παραγωγικές επιχειρηματικές επενδύσεις έχουν αρχίσει να δείχνουν σημάδια ανάκαμψης. Η αναιμική αύξηση των επενδύσεων κατά 1% το γ΄ τρίμηνο του 2014, που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά μετά το 2008, πιθανώς σηματοδοτεί ανάκαμψη των επενδύσεων η οποία ενδέχεται να συνεχιστεί τα επόμενα έτη.

∆ιεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές Οι συνθήκες στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές συνέχισαν να βελτιώνονται κατά τη διάρκεια του α΄ εξαμήνου του 2014. Σταδιακά ωστόσο, από το γ΄ τρίμηνο του 2014, η αύξηση της επενδυτικής αβεβαιότητας για τον τραπεζικό τομέα των χωρών της ζώνης του ευρώ, οι ενδείξεις εξασθένησης της οικονομικής δραστηριότητας στη ζώνη του ευρώ, καθώς και η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, οδήγησαν σε αύξηση της μεταβλητότητας στις ευρωπαϊκές αγορές κεφαλαίων. Υπό αυτές τις συνθήκες και δεδομένων των δυσμενών ειδικών παραγόντων στην αποτίμηση των ελληνικών κρατικών ομολόγων (που σχετίζονταν κυρίως με αβεβαιότητες όσον αφορά τις πολιτικές εξελίξεις), οι αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων αυξήθηκαν σημαντικά και επέστρεψαν στα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί το γ΄ τρίμηνο του 2013.Οι εξελίξεις στην αγορά των ομολόγων των ελληνικών μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων ήταν επίσης αρνητικές το 2014. Κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους, οι αποδόσεις των ομολόγων των ελληνικών μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων εμφάνισαν μεταβολές σε συνάφεια με εκείνες των αντίστοιχων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν καλύτερη πιστοληπτική διαβάθμιση. Όμως από τα τέλη Οκτωβρίου αποσυνδέθηκαν από τις αποδόσεις των ευρωπαϊκών εταιρικών ομολόγων και ακολούθησαν την έν-

τονα ανοδική εξέλιξη των αποδόσεων των ελληνικών κρατικών ομολόγων. Οι εξελίξεις στην αγορά μετοχών στην Ελλάδα ήταν επίσης αρνητικές το 2014, αν και όχι καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η υποχώρηση των τιμών των μετοχών στο Χρηματιστήριο Αθηνών ήταν σημαντική, ιδίως των τίτλων των τραπεζών, παρά την επιβεβαίωση της κεφαλαιακής τους επάρκειας στο πλαίσιο της πρόσφατης Συνολικής Αξιολόγησης από την ΕΚΤ του τραπεζικού συστήματος των χωρών-μελών της ζώνης του ευρώ.

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παραμένει ισχυρό παρά τους κλυδωνισμούς H ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης και της προ προβλέψεων κερδοφορίας, οι πρώτες ενέργειες στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης του ζητήματος των δανείων σε καθυστέρηση και η ενεργοποίηση, από τις 4 Νοεμβρίου 2014, του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ) αποτέλεσαν τις βασικές εξελίξεις για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα το 2014. Ειδικότερα, στις αρχές του 2014 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που είχε διοργανωθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος, γεγονός που διευκόλυνε (παράλληλα με την αποκλιμάκωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων) τις τράπεζες να αντλήσουν πόρους από τις αγορές κεφαλαίων, ενώ προς τα τέλη του έτους ολοκληρώθηκε η Συνολική Αξιολόγηση της ΕΚΤ, η οποία επανεπιβεβαίωσε την επάρκεια της κεφαλαιακής βάσης των συστημικών ελληνικών τραπεζών. Παρά τις θετικές εξελίξεις, το τραπεζικό σύστημα συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, με κυριότερη την ανάγκη αντιμετώπισης των προβληματικών δανείων. Ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων διατηρήθηκε σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο (Σεπτέμβριος 2014: 34,2%, ∆εκέμβριος 2013: 31,9%). Θετικές ωστόσο εξελίξεις αποτέλεσαν η αισθητή επιβράδυνση που παρατηρήθηκε στο ρυθμό δημιουργίας νέων δανείων σε καθυστέρηση και η σημαντική αύξηση του ποσοστού κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από συσσωρευμένες προβλέψεις. Τέλος, από τις 4 Νοεμβρίου 2014 ενεργοποιήθηκε ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (ΕΕΜ), δηλαδή το νέο σύστημα τραπεζικής εποπτείας το οποίο αποτελείται από μία υπερεθνική αρχή, την ΕΚΤ, και τις αρμόδιες εθνικές αρχές των συμμετεχουσών χωρών. Οι φορείς αυτοί συνεργάζονται βάσει ενιαίας δέσμης κανόνων και στο πλαίσιο των Μικτών Εποπτικών Ομάδων, οι οποίες ορίζονται για κάθε συστημική τράπεζα και στις οποίες συμμετέχουν στελέχη της ΕΚΤ και των εθνικών αρμόδιων αρχών. Η ΕΚΤ ασκεί άμεση εποπτεία σε 120 σημαντικούς τραπεζικούς ομίλους, συμπεριλαμβανομένων και των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών. Η άμεση εποπτεία θα περιλαμβάνει εξέταση των δανειοδοτικών, δανειοληπτικών και επενδυτικών δραστηριοτήτων των τραπεζών και γενικότερα της συμμόρφωσής τους προς το ευρωπαϊκό και εθνικό εποπτικό δίκαιο. Η απόφαση του ∆ιοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ της 4ης Φεβρουαρίου 2015 (για άρση της εξαίρεσης της χρεογράφων που έχει εκδώσει ή εγγυηθεί το Ελληνικό ∆ημόσιο από τις προϋποθέσεις ελάχιστης πιστωτικής διαβάθμισης για την αποδοχή τους ως εξασφαλίσεων κατά τις πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος) δεν δημιουργεί προβλήματα ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, καθώς το τραπεζικό σύστημα έχει ανασυγκροτηθεί σε νέες υγιείς βάσεις, έχει επαρκή κεφαλαιακή βάση και μπορεί να αντλήσει ρευστότητα από την Τράπεζα της Ελλάδος με το μηχανισμό της έκτακτης χρηματοδότησης (ELA), αν και με σημαντικά υψηλότερο κόστος. Η απόφαση αυτή θα επανεξεταστεί σύντομα και αναμένεται να ανακληθεί, όπως συνέβη και σε προηγούμενες ανάλογες περιπτώσεις, εφόσον υλοποιείται επιτυχώς η πρόσφατη συμφωνία της Ελλάδος με το Eurogroup και τους τρεις θεσμούς.

Θετικές προοπτικές για το 2015 Με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα, εκτιμάται θετικός ρυθμός μεγέθυνσης το 2015, ενώ προβλέπεται να επιταχυνθεί το 2016. Τα βασικά στοιχεία αβεβαιότητας ως προς την προοπτική της οικονομικής δραστηριότητας μεσοπρόθεσμα εντοπίζονται στην υλοποίηση της μεταβατικής συμφωνίας με τους εταίρους μας, στην πιθανή χειροτέρευση των δημοσιονομικών συνθηκών και στη χαλάρωση στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αν περιοριστούν οι αβεβαιότητες αυτές, η οικονομία μπορεί και αναμένεται να συνεχίσει την πορεία ανάκαμψης και το 2015. Ειδικότερα, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών και η ιδιωτική κατανάλωση θα δώσουν ώθηση στην οικονομία, ενώ και η άνοδος των επιχειρηματικών επενδύσεων θα συνδράμει στην ίδια κατεύθυνση. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αναμένεται να συνεχίσουν να αποτελούν έναν από τους πυλώνες ανάπτυξης και το 2015, λόγω της αναμενόμενης βελτίωσης του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος, με επιτάχυνση των ρυθμών ανάπτυξης τόσο στις αγορές της ΕΕ όσο και στις λοιπές αγορές, και της ενίσχυσης του παγκόσμιου εμπορίου. Επίσης θετικά θα συμβάλει και η περαιτέρω βελτίωση της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας και ενδεχομένως της ανταγωνιστικότητας κόστους, σε συνδυασμό αφενός με την αποκατάσταση της ομαλής πρόσβασης των ελληνικών επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση και αφετέρου με τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Η εξέλιξη του διαθέσιμου εισοδήματος, η μείωση του γενικού επιπέδου των τιμών, αλλά και η μείωση της αβεβαιότητας, εκτιμάται ότι θα επηρεάσουν θετικά την καταναλωτική δαπάνη κατά τη διάρκεια του 2015. Συνεπώς εκτιμάται ότι η ιδιωτική κατανάλωση στο σύνολο του έτους θα αυξηθεί, συνεπικουρούμενη και από την πτώση των τιμών του πετρελαίου, η οποία αναμένεται ότι θα ενισχύσει το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών. Στη θετική προοπτική των επενδύσεων εκτιμάται ότι θα συνεισφέρουν: (α) η αξιοποίηση από τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα και τις επιχειρήσεις της ρευστότητας του ΕΣΠΑ και των συγχρηματοδοτήσεων και εγγυοδοσιών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EΤΕπ) και του Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ), (β) η περαιτέρω πρόοδος των έργων υποδομής ― κυρίως στους τέσσερις μεγάλους αυτοκινητοδρόμους ― αλλά και η δυναμική των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (Σ∆ΙΤ), που προσδίδουν άμεσο αναπτυξιακό αποτέλεσμα και κινητοποιούν επενδυτικούς πόρους στη βιομηχανία υλικών και στις υποστηρικτικές υπηρεσίες, (γ) το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Σχέδιο που δρομολογείται από κοινού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΕΤΕπ μέσω της δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, καθώς και (δ) η εξαιρετικά διευκολυντική ενιαία νομισματική πολιτική, η οποία αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης των υγιών επιχειρήσεων. Η υλοποίηση του στόχου των 6,4 δισεκ. ευρώ του Προγράμματος ∆ημοσίων Επενδύσεων για το 2015 θα συντελέσει επίσης στη θετική εξέλιξη των επενδύσεων. Επιπροσθέτως, σημαντική δυναμική στο επενδυτικό κλίμα θα μπορούσε να προσδώσει και η ολοκλήρωση σημαντικών ιδιωτικοποιήσεων. Όπως έχει αναφερθεί και στο παρελθόν, οι ιδιωτικοποιήσεις εκείνες που συνιστούν ταυτόχρονα παραγωγικές ξένες άμεσες επενδύσεις μπορούν να συμβάλουν στην εισαγωγή τεχνογνωσίας, στον εκσυγχρονισμό και στην αύξηση της αποτελε-

σματικότητας των επιχειρήσεων που ιδιωτικοποιούνται, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και στην ενίσχυση της εξωστρέφειας της οικονομίας, αλλά και στον περιορισμό των δανειακών αναγκών του Ελληνικού ∆ημοσίου και ― τελικά ― στη μείωση του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα.

Η ανάκαμψη είναι εύθραυστη και δεν επιτρέπεται εφησυχασμός Όπως προαναφέρθηκε, βασικά στοιχεία αβεβαιότητας για τις προοπτικές της οικονομικής δραστηριότητας μεσοπρόθεσμα είναι η ολοκλήρωση της μεταβατικής συμφωνίας με τους εταίρους της χώρας και η χαλάρωση που παρατηρείται στα πεδία του προϋπολογισμού και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Σαφείς ενδείξεις της αβεβαιότητας παρατηρήθηκαν ήδη στους δείκτες οικονομικού κλίματος, οι οποίοι φάνηκε να χάνουν τη θετική δυναμική τους κατά τους τελευταίους μήνες του 2014 και τον Ιανουάριο του 2015, αλλά και στην εκτέλεση του προϋπολογισμού που παρουσίασε απόκλιση έναντι των στόχων το ∆εκέμβριο του 2014 και τον Ιανουάριο του 2015. Ο χαμηλότερος του προσδοκώμενου ρυθμός μεγέθυνσης στην οικονομία της ζώνης του ευρώ, καθώς και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, αποτελούν επιπλέον δυνητικούς παράγοντες αβεβαιότητας. Αντίθετα, η περαιτέρω μείωση των τιμών του πετρελαίου, η εξαιρετικά διευκολυντική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ που επενεργεί προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των συνθηκών χρηματοδότησης, η πιθανή ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων μετά την εξάλειψη της οικονομικής αβεβαιότητας, καθώς επίσης και η διολίσθηση του ευρώ, προσδοκάται ότι θα έχουν θετικές συνέπειες στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα.

Υιοθέτηση εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής με έμφαση στις μεταρρυθμίσεις, για την οριστική έξοδο από την κρίση και την επίτευξη διατηρήσιμης ανάπτυξης Η θετική πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών το 2014 και οι αισιόδοξες προοπτικές είναι απόρροια σημαντικών αλλαγών που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια με ορατά επωφελή αποτελέσματα, αλλά και σοβαρές αρνητικές παρενέργειες. Στα επιτεύγματα περιλαμβάνονται η αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας, καθώς και η ουσιαστική εξάλειψη του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η οποία εν μέρει αντανακλά τη μεγάλη υποχώρηση της εγχώριας καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης και εν μέρει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Επίσης, προχώρησαν ορισμένες διαρθρωτικές αλλαγές στη λειτουργία του κράτους, έγιναν βήματα εκσυγχρονισμού του φορολογικού συστήματος και των φοροεισπρακτικών μηχανισμών και άρχισε η διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Από την άλλη πλευρά όμως, τα θετικά αποτελέσματα είχαν υψηλό κόστος για την οικονομία και την κοινωνία, σε όρους εισοδημάτων, απασχόλησης και ανθρώπινου και πάγιου κεφαλαίου. Οι βασικές αλλαγές πρέπει να διατηρηθούν και να εμπεδωθούν, γιατί αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της προσδοκώμενης στροφής σε ένα νέο, εξωστρεφές αναπτυξιακό πρότυπο. Γι’ αυτό πρέπει να εξαλειφθούν οι αβεβαιότητες και να αποσοβηθούν οι κίνδυνοι που θα μπορούσαν να ακυρώσουν τη μεγάλη πρόοδο που έχει επιτευχθεί και να υπονομεύσουν την ανάπτυξη. Οι μεγάλες θυσίες που κατέβαλε η ελληνική κοινωνία δεν πρέπει να πάνε χαμένες. Σημαντικά ζητήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη την περίοδο αυτή είναι οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με τους εταίρους και η διασφάλιση συνθηκών ομαλής χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος. Το κύριο στοιχείο που θα διευκολύνει την ολοκλήρωση της συμφωνίας είναι η πρόοδος στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που εκκρεμούν. Σημειωτέον ότι οι εναπομείνασες υποχρεώσεις είναι συγκριτικά περιορισμένες και έχουν χαμηλό κόστος σε σχέση με τον τεράστιο όγκο των αλλαγών που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια και το βαρύ τίμημα που έχει ήδη καταβάλει η ελληνική κοινωνία. Με την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων η οικονομία έχει μπροστά της μόνο οφέλη. Βεβαίως η χώρα πρέπει στη συνέχεια να εφαρμόσει δικό της πρόγραμμα περαιτέρω μεταρρυθμίσεων για να διασφαλιστούν η διατηρήσιμη ανάπτυξη και η κοινωνική ευημερία. Αν τηρήσουμε τις δεσμεύσεις που αναλάβαμε, οι εταίροι από την πλευρά τους θα πρέπει να επαναβεβαιώσουν την απόφασή τους για ελάφρυνση του χρέους που είχε εκφραστεί ρητά στη σύνοδο του Eurogroup της 27ης Νοεμβρίου 2012. Η ελάφρυνση του χρέους με μεθόδους που είχαν επίσης προβλεφθεί σε εκείνο το Eurogroup ή και με άλλες, θα ενδυναμώσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας, υπό τον όρο βέβαια ότι η οικονομική πολιτική θα παραμείνει προσηλωμένη στη δημοσιονομική προσαρμογή, στην επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων και στις μεταρρυθμίσεις που προωθούν την παραγωγική επανεκκίνηση. Η ελάφρυνση του χρέους θα επιτρέψει τη σταδιακή μείωση των απαιτούμενων υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων που αποστερούν αναπτυξιακούς πόρους από την οικονομία. Επιπρόσθετα, η ελάφρυνση του δημόσιου χρέους που αποφασίστηκε τότε ενείχε και μία δεύτερη διάσταση: της ανταμοιβής της Ελλάδος για τη μακρά και επίπονη δημοσιονομική προσαρμογή. Η προσαρμογή αυτή είναι πλέον γεγονός. Μια νέα συμφωνία με τους εταίρους είναι αναγκαία προϋπόθεση για να συνεχιστεί και να ισχυροποιηθεί η ανάκαμψη της οικονομίας που έχει ήδη αρχίσει. ∆εν είναι όμως και ικανή από μόνη της να δώσει την αποφασιστική ώθηση που χρειάζεται. Στο μεταίχμιο που βρισκόμαστε σήμερα, απαιτείται ένα ενιαίο συνεκτικό πρόγραμμα ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην ενίσχυση της παραγωγικής δυναμικής μέσω επενδύσεων και κυρίως μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Πρώτα μέτρα άμεσης εφαρμογής που θα ανοίξουν το δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση είναι: α. Η ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων που έχουν ξεκινήσει, η συνέχιση των διαρθρωτικών αλλαγών στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών και η ενίσχυση της “έξυπνης οικονομίας”. Η περαιτέρω απελευθέρωση επαγγελμάτων, καθώς και εκείνων των αγορών αγαθών και υπηρεσιών που, σύμφωνα και με τις προτάσεις του ΟΟΣΑ, παρουσιάζουν σχετική υστέρηση στην ένταση του ανταγωνισμού, θα πρέπει να προωθηθεί με ταχύτερους ρυθμούς. Η στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων καλείται να θέσει ως προτεραιότητα την επιτάχυνση εκείνων των υφιστάμενων διαδικασιών που μπορούν, όπως προαναφέρθηκε, να συμβάλουν στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των ιδιωτικοποιούμενων επιχειρήσεων, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την ενίσχυση της εξωστρέφειας της οικονομίας και – τελικά – στη μείωση του δημόσιου χρέους. Παράλληλα πρέπει να αξιοποιηθούν οι διαθέσιμοι ευρωπαϊκοί πόροι (ΕΣΠΑ, Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Σχέδιο) ως κινητήριος μοχλός για την προώθηση της γνώσης και της καινοτομίας και την αξιοποίηση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων σε τομείς της “έξυπνης οικονομίας”, περιλαμβανομένου του τομέα του πολιτισμού και της δημιουργίας. β. Η διασφάλιση των δημοσιονομικών επιτευγμάτων. Τα δημοσιονομικά επιτεύγματα θα πρέπει να διασφαλιστούν και να εδραιωθούν. Η προσπάθεια οφείλει να επικεντρωθεί στις διαρθρωτικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση της αυτοτέλειας και της αποτελεσματικότητας της φορολογικής διοίκησης, με στόχο την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Κεντρικοί πυ-

λώνες αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να είναι η εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών φορολογικού ελέγχου βάσει συστημάτων ανάλυσης κινδύνου και η ενεργοποίηση του περιουσιολογίου. γ. Η επανεξέταση του καθεστώτος των φοροαπαλλαγών και άλλων ευνοϊκών ρυθμίσεων. Παράλληλα, θα πρέπει να επανεξεταστεί το καθεστώς των φοροαπαλλαγών και άλλων ευνοϊκών φορολογικών ρυθμίσεων, περιλαμβανομένων των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ. Από τώρα θα μπορούν να εξεταστούν, να κοστολογηθούν και να αρχίσουν να αίρονται οι ποικίλες εξαιρέσεις από τις γενικές φορολογικές διατάξεις, εκτός αν αφορούν: (α) κοινωνικές ομάδες που πλήττονται έντονα από την κρίση ή βρίσκονται σε συνθήκες φτώχειας και (β) αναπτυξιακά κίνητρα, η συμβολή των οποίων στην οικονομική ανάπτυξη είναι μείζονος σημασίας. δ. Η μείωση των φορολογικών συντελεστών και η επανεξέταση της αποδοτικότητας των δημόσιων δαπανών. Στο βαθμό που υλοποιείται το προηγούμενο μέτρο, μπορούν να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές, τόσο της άμεσης όσο και της έμμεσης φορολογίας, με θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η διατηρησιμότητα των δημοσιονομικών μεγεθών. Στο σκέλος των δαπανών, θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια για αποτελεσματικότερη στόχευση των κοινωνικών παροχών, ενώ θα πρέπει να επανεξεταστούν οι υφιστάμενες εξαιρέσεις από τις γενικές διατάξεις του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η ενίσχυση του οικονομικού πλαισίου λειτουργίας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης οφείλει να ολοκληρωθεί, με στόχο την αποτροπή της συσσώρευσης ληξιπρόθεσμων οφειλών, ενώ θα πρέπει να αξιοποιηθεί και να ενισχυθεί το πρόσφατα θεσπισμένο Ανεξάρτητο ∆ημοσιονομικό Συμβούλιο. ε. Η αποτελεσματικότερη λειτουργία του κράτους. Θα πρέπει να προωθηθούν οι λοιπές μεταρρυθμίσεις που αφορούν κυρίως τη λειτουργική αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα, καθώς και την ενίσχυση της διαφάνειας και την εξασφάλιση της ισονομίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια ώστε να γενικευθεί η χρήση αυτοματοποιημένων και απρόσωπων διαδικασιών κατά την επικοινωνία και τις συναλλαγές των πολιτών και των επιχειρήσεων με το ∆ημόσιο, ως ανάχωμα στα φαινόμενα διαφθοράς. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προχωρήσει η ολοκλήρωση στοιχειωδών προαπαιτούμενων όπως το κτηματολόγιο, αλλά και η προσπάθεια άρσης των χρόνιων αγκυλώσεων στη λειτουργία και την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης. Βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της λειτουργίας του κράτους είναι η αποτελεσματική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και η εδραίωση ενός διαφανούς πλαισίου αξιολόγησης και επιβράβευσης της παραγωγικότητας και του επαγγελματικού ήθους. στ. Η ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών στην αγορά εργασίας και μείωση του αριθμού των ανέργων. Η απορρόφηση των ανέργων αναμένεται ότι θα είναι μια σταδιακή διαδικασία που θα απαιτήσει χρόνο, δεδομένου και του τρέχοντος βαθμού υποαπασχόλησης του εργατικού δυναμικού. Στην αποκλιμάκωση της ανεργίας ― και ιδιαίτερα της ανεργίας των νέων και των μακροχρόνια ανέργων ― και τη σταδιακή ανάκαμψη του ποσοστού απασχόλησης θα συμβάλουν, πέρα από την ανάπτυξη, και οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, καθώς τίθενται σταδιακά σε εφαρμογή προγράμματα και δράσεις που χρηματοδοτούνται με πόρους που έγιναν διαθέσιμοι από το ΕΣΠΑ της περιόδου 2014-2020. Σημαντικό ρόλο στη μείωση της ανεργίας και στην αντιμετώπιση της διαρθρωτικής της διάστασης θα έχουν δράσεις για προώθηση της απασχόλησης μέσω προγραμμάτων κοινωφελούς χαρακτήρα, προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης κ.λπ. Ωστόσο, η ενίσχυση των πολιτικών αυτών θα πρέπει να συνδυαστεί με έλεγχο και αξιολόγηση της αποδοτικότητάς τους, καθώς και με την καταπολέμηση της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας. ζ. Η αποτελεσματική διαχείριση των δανείων σε καθυστέρηση. Η αποτελεσματική διαχείριση των δανείων σε καθυστέρηση θα έχει θετικές και αλυσιδωτές επιδράσεις στην πιστοδότηση της υγιούς επιχειρηματικότητας, καθώς η δυνατότητα των τραπεζών να χορηγήσουν νέες πιστώσεις είναι αλληλένδετη με την ομαλή και έγκαιρη εξόφληση των υφιστάμενων δανείων. Το μοντέλο διαχείρισης που θα επιλεγεί πρέπει: (α) να μη δημιουργεί κίνητρα για αθέτηση οφειλών στους δανειολήπτες που έχουν δυνατότητα να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και (β) να συνεισφέρει στην εξεύρεση της καταλληλότερης, κατά περίπτωση, λύσης και, εφόσον είναι δυνατόν, στην ελάφρυνση των δανειοληπτών που αποδεδειγμένα βρίσκονται σε πρόσκαιρη δυσχέρεια αποπληρωμής των υποχρεώσεών τους. Βεβαίως, πέρα από την αποτελεσματική διαχείριση, σημαντικό παράγοντα για τη βελτίωση του ποσοστού είσπραξης των απαιτήσεων από τα δάνεια σε καθυστέρηση θα αποτελέσει και η παγίωση θετικών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης. Η εξέλιξη αυτή θα δημιουργήσει μια αυτοτροφοδοτούμενη διαδικασία μείωσης των προβληματικών δανείων καθώς θα βελτιώνονται οι δυνατότητες αποπληρωμής από νοικοκυριά και επιχειρήσεις. η. Η εξασφάλιση ομαλής χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας. Η δυνατότητα του τραπεζικού συστήματος να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία εξαρτάται όχι μόνο από την κεφαλαιακή επάρκεια, αλλά και από τη ρευστότητά του. Οι τράπεζες, μετά τις πρόσφατες αυξήσεις κεφαλαίων, έχουν επαρκή κεφαλαιακή βάση, αλλά οι πιέσεις που δέχεται η ρευστότητά τους ― ιδίως κατά τους τελευταίους μήνες ― παραμένουν έντονες. Το υπόλοιπο των καταθέσεων είναι σήμερα σημαντικά μικρότερο σε σχέση με αυτό που υπήρχε πριν από την εκδήλωση της κρίσης, ενώ οι τράπεζες δεν έχουν ακόμη πρόσβαση στις αγορές χρήματος. Κατόπιν της τελευταίας απόφασης του ∆ιοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ (4 Φεβρουαρίου 2015) για αποκλεισμό από τις αποδεκτές εξασφαλίσεις των τίτλων που έχει εκδώσει ή εγγυηθεί το Ελληνικό ∆ημόσιο, η αξία των τίτλων στο χαρτοφυλάκιο των ελληνικών τραπεζών που είναι αποδεκτοί για χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα έχει περιοριστεί σημαντικά. Οι τράπεζες μπορούν να αντλήσουν χρηματοδότηση μέσω του έκτακτου μηχανισμού της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA), πράγμα που, με βάση τους κανόνες του Ευρωσυστήματος, αναγκαστικά συνεπάγεται σημαντικά υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης. Γι’ αυτό πρέπει σύντομα να υλοποιηθεί η πρόσφατη συμφωνία με το Eurogroup και τους τρεις θεσμούς, ώστε να ανακληθεί η απόφαση αυτή. *** Τα τελευταία χρόνια διανύσαμε ένα δύσβατο δρόμο με υψηλό κόστος για όλη την ελληνική κοινωνία. Αν αντιμετωπίσουμε τις σχετικά περιορισμένες εκκρεμότητες προκειμένου να κλείσει η πρώτη φάση της προσπάθειας που άρχισε το 2010 και να μπορέσουμε να μπούμε σε μια νέα φάση, τότε οι αναπτυξιακές δυνατότητες της οικονομίας θα ενισχυθούν σημαντικά. Η ταχεία ανάπτυξη θα επιτρέψει να εφαρμοστούν πιο αποτελεσματικές πολιτικές για την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής που έχει πληγεί, με κύριους στόχους τη μείωση της ανεργίας και τη διόρθωση των ανισοτήτων στην κατανομή του κόστους της προσαρμογής. Προϋπόθεση όμως για να συμβεί αυτό είναι να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας και να υλοποιήσουμε το συντομότερο δυνατόν την πρόσφατα συναφθείσα συμφωνία.

ΘΕΜΑΤΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Η ΕΡΤ επιστρέφει Την Πέμπτη κατατίθεται στη βουλή το νομοσχέδιο επαναλειτουργίας της

Στο πνεύμα και στις γενικές κατευθύνσεις του νομοσχεδίου θα αποτυπώνονται επίσης τα καινούργια στοιχεία που προέκυψαν από τη λειτουργία της ERT open όλο αυτό το διάστημα.

ετά από είκοσι μήνες αγώνα, την εβδομάδα που πέρασε οι αγωνιζόμενοι εργαζόμενοι της ΕΡΤ είχαν την ευκαιρία να καταθέσουν τις απόψεις τους για το πώς πρέπει να είναι η δημόσια ραδιοτηλεόραση σε αλλεπάλληλες συναντήσεις με τον υπουργό Επικρατείας. Με τις συναντήσεις αυτές που έγιναν σε καλό κλίμα, όπως μεταδίδουν συμμετέχοντες, ολοκληρώθηκε η διαδικασία για την επανασύσταση και επαναλειτουργία της ΕΡΤ. Όπως ανακοινώθηκε, την Πέμπτη 3 Μαρτίου θα κατατεθεί στη Βουλή το νομοσχέδιο για την ΕΡΤ Α.Ε., το οποίο αποτελεί το αναγκαίο πλαίσιο επίλυσης των ζητημάτων διαδοχής, αλλά και ελέγχου των οικονομικών στοιχείων και πεπραγμένων, με σκοπό την εύρυθμη και ταυτόχρονα εξορθολογισμένη λειτουργία της ΕΡΤ. Επιπλέον, όπως σημειώνεται, η επαναλειτουργία της ΕΡΤ δεν καθίσταται αντικείμενο της υπό εξέλιξης διαπραγμάτευσης, καθώς δεν δημιουργεί δημοσιονομική επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό. «Αντίθετα την τροφοδοτεί με το επιχείρημα της ουσιαστικής ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης και της καλής νομοθέτησης», τονίζουν από το αρμόδιο υπουργείο.

Ετήσιο πλάνο ανασυγκρότησης

Όπως έχει ήδη γράψει η «Εποχή», το νομοσχέδιο θα προβλέπει την επιστροφή όσων εργαζομένων απολύθηκαν στις 11 Ιουνίου 2013 και το επιθυμούν, «χωρίς ρεβανσισμούς», αλλά και χωρίς να υποβαθμίζεται ο κόσμος του αγώνα, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε. Οι άνθρωποι που στήριξαν με τη συμμετοχή τους το μόρφωμα της ΝΕΡΙΤ δεν μπορεί να είναι το πρόσωπο της νέας ΕΡΤ δηλώνουν οι εργαζόμενοι και σ’ αυτό συμφωνεί το υπουργείο. Εκείνο που δεν συζητήθηκε σ’ αυτές τις συναντήσεις, και δεν τέθηκε για προφανείς λόγους από τη μεριά των εργαζομένων, ήταν τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν τις θέσεις-κλειδιά. Πρόκειται για ένα κρίσιμο σημείο στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ με τις επιλογές του πρέπει να δώσει πολύ σαφή δείγματα γραφής. Η άποψη του υπουργείου είναι πως στο νομοσχέδιο πρέπει να αποτυπώνονται σαφώς η φιλοσοφία και η δομή της εταιρείας (που δεν θα έχει καθεστώς ∆ΕΚΟ ώστε να κατοχυρώνεται η ανεξαρτησία της ως αντικειμενικού και ποιοτικού φορέα ενημέρωσης και πολιτισμού) και να δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές ενός ετήσιου πλάνου ανασυγκρότησης. Στο πλαίσιο αυτού του πλάνου θα εξε-

ταστούν όλα τα ανοικτά οικονομικά ζητήματα σχετικά με τη διαχείριση του εικοσαμήνου όσον αφορά τις εμπορικές συμφωνίες, τις αναθέσεις κλπ. Η σκέψη είναι να συγκροτηθεί μια «Task Force», μια ειδική ομάδα που θα αναλάβει το «ξεσκόνισμα» αυτού του αδιαφανούς καθεστώτος. Στο πνεύμα και στις γενικές κατευθύνσεις του νομοσχεδίου θα αποτυπώνονται επίσης τα καινούργια στοιχεία που προέκυψαν από τη λειτουργία της ERT open όλο αυτό το διάστημα. Ενας από τους πυλώνες της νέας ΕΡΤ θα πρέπει να είναι η ίδια η κοινωνία και το νομοσχέδιο πρέπει να προβλέπει τη διασύνδεσή της με αυτήν, ειπώθηκε στο υπουργείο αν και οι προτάσεις για το πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο δεν έχουν ακόμη μορφοποιηθεί.

Αυτοδιαχειριστική λειτουργία

Όσον αφορά το θέμα της εισαγωγής μορφών αυτοδιαχείρισης στην καθημερνή λειτουργία της νέας ΕΡΤ το νομοσχέδιο θα θέτει τις βάσεις για ένα σύγχρονο Γενικό Κανονισμό Προσωπικού, ο οποίος θα αποκρυσταλλωθεί με διαβουλεύσεις σε δεύτερο χρόνο. Πάντως το νομοσχέδιο θα περιέχει και στο θέμα

Ο Βαρουφάκης, ο Μηλιός κι ο Λαπαβίτσας

αυτό, όπως και στα εργασιακά, δικλείδες ασφαλείας ώστε να μην είναι δυνατή η επιστροφή στο κακό παρελθόν. Το θέμα της αυτοδιαχειριστικής λειτουργίας του νέου φορέα έχει και άλλες διαστάσεις πέρα από αυτές που έχει θέσει το κείμενο της Πανελλαδικής συνέλευσης των εργαζομένων της ελεύθερης ΕΡΤ. Περίπου εβδομήντα παραγωγοί του παλιού ∆εύτερου Προγράμματος για παράδειγμα, που έτρεξαν για κάποιο διάστημα ένα υψηλών προδιαγραφών ραδιοφωνικό πρόγραμμα στα πλαίσια της ERT open εδώ και κάμποσους μήνες έχουν στήσει σε εθελοντική βάση το metadeftero.gr, και εκπέμπουν από το πατάρι του Music Corner. Χωρίς τα τεχνικά μέσα που διαθέτει η ΕΡΤ λειτουργούν ένα αυτοδιαχειριζόμενο ραδιόφωνο πολιτιστικής και πολιτικής παρέμβασης. Οι περισσότεροι από τους παραγωγούς όσοι είναι άνεργοι ή δεν έχουν άλλη δουλειά- είναι διατεθειμένοι να επιστρέψουν και να συμβάλλουν στη νέα ΕΡΤ με όρους πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Η διασύνδεση με την κοινωνία και η παραγωγή πολιτιστικού προϊόντος υψηλών προδιαγραφών περνάει και μέσα από το μπόλιασμα της νέας ΕΡΤ με τέτοιες πρακτικές. Ορέστης Φ. Αθανασίου

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

νέκαθεν, στην ελληνική κοινωνική και πολιτική ζωή, υπήρχαν διλήμματα για τα οποία ήταν επιτακτική ανάγκη να πάρει κάποιος θέση. Για τους παλιότερους, στην πολιτική κυριαρχούσε για πολλά χρόνια το δίπολο Καραμανλής και Παπανδρέου, στον κινηματογράφο και το θέατρο η ξανθιά Βουγιουκλάκη κι η μελαχρινή Καρέζη, στην ξένη μουσική η ντίσκο με τη ροκ, στην ελληνική μουσική ο Χατζιδάκις με τον Θεοδωράκη, στο λαϊκό τραγούδι ο Καζαντζίδης με τον Μπιθικώτση και στο ποδόσφαιρο ο Ολυμπιακός με τον Παναθηναϊκό. Στην τρέχουσα πολιτική σκηνή και μάλιστα στη διακεκαυμένη ζώνη της οικονομίας, θα μας απασχολήσει ένα νέο δίπολο: ο ένας, μοδάτος υπουργός Οικονομικών που ξεκίνησε με ύφος κι αυτοπεποίθηση και κατέληξε με την ουρά στα σκέλια κι ο άλλος, υπεύθυνος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ

που κρατώντας αποστάσεις στην προεκλογική περίοδο διαφοροποιείται εντόνως μετεκλογικά. Βαρουφάκης, λοιπόν, ή Μηλιός; Κοσμοπολίτης καθηγητής πανεπιστημίου ο Γιάννης Βαρουφάκης, παρουσίασε ένα εντυπωσιακά αντισυμβατικό προφίλ, κατέγραψε μια σύντομη ιστορία με έξυπνες δηλώσεις και μεγάλες προσδοκίες, τελικά, όμως, έκανε ολοταχώς όπισθεν προς τον πολιτικό ρεαλισμό της λιτότητας που επιβάλλει η Γερμανία. Πανεπιστημιακός κι ο Γιάννης Μηλιός, μέχρι πρότινος στο περιβάλλον του Αλέξη Τσίπρα, ξαναθυμάται το παρελθόν του όπως εκφραζόταν στο ρηξικέλευθο περιοδικό «Θέσεις» και δηλώνει ότι η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν μία μόνο οδό εξόδου από το αδιέξοδο του νεοφιλελεύθερου ευρωπαϊκού κλοιού: την έφοδο προς τα εμπρός με όχημα την αλήθεια.

Από τα δύο αυτά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, η στήλη προτιμά ένα τρίτο: ο σταθερός στις απόψεις του Κώστας Λαπαβίτσας θέτει τα παρακάτω ερωτήματα, επισημαίνοντας ότι η δημοκρατική νομιμοποίηση της κυβέρνησης εδράζεται στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Το ελάχιστο που απαιτείται είναι μια ανοιχτή συζήτηση στα κομματικά όργανα και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα. Πρέπει άμεσα να δοθούν καίριες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα ώστε να διατηρηθεί η μεγάλη στήριξη και η δυναμική που δίνει ο ελληνικός λαός. Οι απαντήσεις που θα δοθούν το αμέσως επόμενο διάστημα θα κρίνουν το μέλλον της χώρας και της κοινωνίας. - «Πώς θα χρηματοδοτηθεί το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης, όταν τα 3 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι πλέον εκτός ελληνικού ελέγχου; Η αφαίρεση αυτών των κονδυλίων κάνει ακόμη πιεστικότερη τη συλλογή μεγάλων ποσών από τη φοροδιαφυγή και την εκκαθάριση χρεών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Πόσο εφικτή είναι αυτή η προοπτική; - Πώς θα προχωρήσει η διαγραφή του χρέους, όταν η Ελλάδα δεσμεύεται να εκπληρώσει πλήρως και εγκαίρως όλες τις χρηματοοικονομικές της υποχρεώσεις προς τους εταίρους της;

- Πώς θα υπάρξει άρση της λιτότητας, όταν η Ελλάδα δεσμεύεται να πετύχει «κατάλληλα» πρωτογενή πλεονάσματα για να καταστήσει το υπάρχον τεράστιο χρέος «βιώσιμο»; Η «βιωσιμότητα» του χρέους – όπως την εκτιμούσε η τρόικα – ήταν ακριβώς η αιτία για το παράλογο κυνήγι πρωτογενών πλεονασμάτων. Καθώς το χρέος δεν θα μειωθεί σημαντικά, πώς θα πάψουν να υπάρχουν πρωτογενή πλεονάσματα που είναι καταστροφικά για την ελληνική οικονομία και αποτελούν την ουσία της λιτότητας; - Πώς θα προχωρήσει οποιαδήποτε προοδευτική αλλαγή στη χώρα, όταν οι «θεσμοί» θα ασκούν αυστηρή εποπτεία και θα απαγορεύουν μονομερείς ενέργειες; Θα επιτρέψουν οι ‘θεσμοί’ την υλοποίηση των πυλώνων «της Θεσσαλονίκης» δεδομένου ότι έχουν άμεσο, ή έμμεσο δημοσιονομικό κόστος; - Τι ακριβώς θα έχει αλλάξει στους επόμενους τέσσερις μήνες της «παράτασης», ώστε η νέα διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας να γίνει από καλύτερες θέσεις; Τι θα αποτρέψει την επιδείνωση της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης της χώρας;»

Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

“

Το να μπορέσει κανείς να ανασυστήσει την πολιτική έστω ως “τέχνη του εφικτού”, όπως λέγεται συχνά, αλλά ακριβώς τέχνη, όχι συμπίλημα τεχνασμάτων, αυτό και μόνο είναι ήδη και πολύ και σύμφορο.

Περί «κωλοτούμπας» Στις αναλύσεις περί «κωλοτούμπας» -του όρου που έχει πια στοιχειώσει το πολιτικό λεξιλόγιο- κυριαρχεί μάλλον η ποσοτική αντιμετώπιση: πόσες μοίρες είναι η αναστροφή, η οπισθοχώρηση. Σπανίως θίγεται η ποιοτική πλευρά του θέματος, η οποία έχει να κάνει με το κατά πόσο συνειδητοποιείς το τι κάνεις και γιατί το κάνεις, εντάσσοντάς το σε μια λογική και χρονική συνέχεια, και, κατά δεύτερον, κατά πόσο όλο αυτό το κοινοποιείς, το καθιστάς σαφές στο λαό. Έτσι, για να έρθουμε στο ιστορικό παράδειγμα το οποίο συζητήθηκε αρκετά με αφορμή τη συμφωνία στο Γιούρογκρουπ, ένας λόγος για τον οποίο η συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί «κωλοτούμπα» ήταν οι βαρύτατοι χαρακτηρισμοί («ταπεινωτική και επαχθέστατη») που της απέδωσε ο ίδιος ο Λένιν.

ουτέστιν, μπορεί κανείς να αμφιβάλλει για το κατά πόσο μπορούσε και έπρεπε τώρα να επιχειρήσει ένα πιο ριζοσπαστικό βήμα η κυβέρνηση. Αλλά, νομίζω ότι υπάρχει μια βεβαιότητα για το τι μπορεί και πρέπει να κάνει από δω κι εμπρός: οι κινήσεις της να δύνανται να χαρακτηριστούν από ορισμένες κοινότοπες λέξεις: επίγνωση, καθαρότητα, διαφάνεια, αλήθεια. Καταρχάς, με βεβαιότητα «μπορεί», γιατί αυτή η στάση ανήκει στα «εφ’ ημίν», που έλεγε ο Επίκτητος . Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να μας την αφαιρέσουν οι εξωτερικές αναγκαιότητες, παρά μόνο αν εμείς αφηνόμαστε και θέλουμε να μας αφαιρεθεί, εάν εμείς δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι μας γίνεται και εάν παράλληλα υποτασσόμαστε σε εκείνη τη λογική που θεωρεί αναγκαία τη διγλωσσία προκειμένου να επιτευχθεί ένας σκοπός -πάντα «ανώτερος» και «ευγενής» σκοπός. Και με βεβαιότητα «πρέπει», όχι τόσο βάσει θεωρητικών συλλογισμών που αναφέρονται στη διαφορά εν σχέσει με την αντίληψη και την πρακτική της πολιτικής που (υποτίθεται ότι) σηματοδοτεί η αριστερά. Νομίζω ότι, ακόμα κι αν κανείς δει το ζήτημα με καθαρά, και βραχυπρόθεσμα, πραγματιστικούς όρους, είναι μονόδρομος για την αριστερά σήμερα το να κάνει αυτή τη διαφορά.

Επιστροφή στην πολιτική

Εξηγούμαι: Θεωρώ ότι μείζον εμπόδιο πάνω στο οποίο προσέκρουε ο αριστερός, ο χειραφετητικός πολιτικός λόγος γενικότερα, δεν ήταν μόνο η έλλειψη «προγράμματος» ή ενός «ρεαλιστικού» πολιτικού λόγου, δηλαδή το γνωστό «καλοί είστε στη θεωρία, αλλά αυτά δεν

γίνονται στην πράξη». Τουλάχιστον κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, τρισμέγιστο εμπόδιο ήταν το πασίγνωστο «όλοι το ίδιο είστε», δηλαδή συνολικά η απαξίωση της πολιτικής, η οποία εξάλλου αποτέλεσε κατά κοινή ομολογία εύφορο έδαφος για την εκκόλαψη των νεοναζί. Εάν είναι έτσι, εάν με απλά λόγια, ο κόσμος έχει μπουχτίσει τον πολιτικαντισμό και την κάθε λογής διαφθορά που τον συνοδεύει, τότε το να μπορέσει κανείς να ανασυστήσει την πολιτική έστω ως «τέχνη του εφικτού», όπως λέγεται συχνά, αλλά ακριβώς τέχνη, όχι συμπίλημα τεχνασμάτων, αυτό και μόνο είναι ήδη και πολύ και σύμφορο –παρότι μπορούμε να συνεχίσουμε επί μακρόν να συζητάμε ποιο ακριβώς είναι το εκάστοτε «εφικτό». Αυτή η ανέλπιστα τεράστια υποστήριξη που κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνησή του αυτές τις πρώτες της μέρες, ήταν η αγανάκτηση για αυτούς που μας ρήμαξαν, η ελπίδα ότι είναι δυνατή μια

ανάσα αξιοπρέπειας με όρους υλικής διαβίωσης, ή ήταν ένα καλώς -ενίοτε και κακώς- νοούμενο αίσθημα πατριωτισμού; Νομίζω ότι ήταν όλα αυτά και ακόμα κάτι πολύ περισσότερο: η προσδοκία για μια νέα σχέση με την πολιτική γενικότερα, αλλά και ένα ορισμένο βίωμα συνομιλίας με την πολιτική, με τα δημόσια πράγματα, στον ενικό. Και, μαζί με αυτά, ένα αίσθημα, αν όχι εμπιστοσύνης, πάντως σεβασμού στον πολιτικό φορέα που τα προκάλεσε, δηλαδή τον ΣΥΡΙΖΑ.

Υπερβολικές προσδοκίες

Ας διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού, όσο μπορούμε, αυτήν την προσδοκία και τη λειψή, έστω, εμπειρία της επιστροφής στην πολιτική. Αλλά αυτό το «μπορούμε» εξαρτάται -για να συνοψίσω- όχι τόσο από τις μοίρες στις οποίες μπορούν να μετρηθούν οι οπισθοχωρήσεις μας, όσο από το κατά πόσο

Μυθιστόρημα με την πολιτική στο προσκήνιο

“Μαζί τους”

του Κώστα Σβόλη, από τις εκδόσεις των συναδέλφων

ίναι συγκινητικό και ταυτόχρονα παράξενο να γράφεις για το βιβλίο ενός καλού φίλου, για την ακρίβεια ενός πολύ καλού φίλου και συντρόφου –ιδιότητα που έχει το προσόν να μην ξεθωριάζει εύκολα–, και μάλιστα στην εφημερίδα που έμαθε και στους δυο μας πολλά πράγματα για το αντικείμενο, για το πώς να γράφουμε δηλαδή. Θα προσπαθήσω, όμως, να το κάνω όσο πιο καλά μπορώ. Το «Μαζί τους», το πρώτο μυθιστόρημα του Κώστα Σβόλη, κυκλοφόρησε λίγο πριν από τα Χριστούγεννα από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων και παρουσιάστηκε πριν από κάποιες μέρες – πού άλλου;– στο Αυτόνομο Στέκι σε μια βραδιά οργανωμένη από φίλους, με μουσική, αναγνώσεις και χαλαρή κουβέντα. Για όσους γνωρίζουν τον Κώστα και έχουν βαδίσει στους ίδιους δρόμους μαζί του το βιβλίο νομίζω ότι θα λειτουργήσει πρώτα απ’ όλα σαν αναμνησιακό τριπάκι αλλά και λίγο σαν παιχνίδι, καθώς όλες οι αναφορές είναι εκεί: ο Νικολαΐδης, η beat ατμόσφαιρα, οι μουσικές, τα στέκια, οι βόλτες, ακόμα και κάποιοι χαρακτήρες που εμπνέονται ή παραπέμπουν σε υπαρκτά πρόσωπα. Όμως και χωρίς αυτά τα κλειδιά (ίσως και καλύτερα χωρίς αυτά), η on the road αφήγηση που είναι το «Μαζί τους» σε παίρνει μαζί της στους δρόμους της πόλης, σου συστήνει ανθρώπους αληθινούς, σε βάζει να καθίσεις στο ίδιο τραπέζι με τα γεμάτα τασάκια και τα υπαρξιακά και πολιτικά αδιέξοδα, σε συγκινεί με όλη την κίνηση που διαθέτει αυτή η λέξη. Όπως είπε ίδιος ο Κώστας στην παρου-

δίνουμε σε αυτές το όνομά τους, εξηγούμε τους λόγους τους και περιγράφουμε τις εναλλακτικές, ρωτώντας, εξάλλου, το λαό σε μια κομβική στιγμή ποια προτιμάει. Ως προς αυτή τη στάση, νομίζω, δεν διαπρέψαμε ως τώρα, εφόσον ομολογουμένως καλλιεργήθηκαν προεκλογικά με ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ υπερβολικές προσδοκίες εν σχέσει με τη δυνατότητα άμεσης ανατροπής της υφιστάμενης κατάστασης. Από την άποψη αυτή τουλάχιστον, οι μομφές περί «κωλοτούμπας», έσωθεν και έξωθεν, εν σχέσει με τη συμφωνία στο Γιούρογκρουπ, δεν είναι αδικαιολόγητες –χωρίς να παραβλέπει κανείς ότι, ευτυχώς, η αποτίμηση της συμφωνίας αυτής από τα κυβερνητικά χείλη ήταν λελογισμένη και κάθε άλλο παρά θριαμβολογική. Ακόμη, πάντως, δεν είναι αργά. Χρυσούλα Μητσοπούλου

σίαση, αποφάσισε να αρχίσει να γράφει την ιστορία του, βλέποντας έναν άστεγο που καθισμένος στο γιατάκι του διάβαζε ένα βιβλίο. Και συνέχισε να γράφει μέχρι που σχηματίστηκε μια παρέα, διαλυμένη ύστερα από εκείνον τον φλεγόμενο Φλεβάρη που τους έβαλε στη δίνη του, μια παρέα που ξανασμίγει στη σκιά ενός μεγάλου απόντα. Είναι ο Λεό, η Μαρίνα, η Λένα και ο Αρκούδος και φυσικά ο Θάνος, το φάντασμα που τους χωρίζει και τους ενώνει, που οι φυγόκεντρες δυνάμεις τον πέταξαν έξω – ή όπως λέει ο ίδιος «η στροφή ήταν πολύ κλειστή κι εγώ την πήρα με μεγάλη ταχύτητα». Αναζητώντας τον όλοι τους θα βρουν πολλά. Ο χρόνος είναι τώρα και ο τόπος είναι εδώ, παρότι τίποτα από τα δύο δεν ορίζεται από τον συγγραφέα. Όπως και τα ερωτήματα, τα ζόρια και τα αδιέξοδα των ηρώων θα φανούν, αν όχι σε όλους σε πολλούς από εσάς, εξαιρετικά οικεία. Γιατί –και πάλι χρησιμοποιώ τα λόγια του Κώστα– ενώ ο σκοπός του ήταν να γράψει ένα καθαρόαιμο μυθιστόρημα, «η γαμημένη η πολιτική ξέφευγε διαρκώς από το φόντο και ερχόταν στο προσκήνιο». Μετά το τέλος της παρουσίασης ένας φίλος έκανε την πολύ εύστοχη παρατήρηση ότι σε αντίθεση με τον αγαπημένο του Νικολαΐδη που επιφύλασσε πάντα ένα μαύρο, λυτρωτικό τέλος για τους πλάνητες και περιθωριακούς χαρακτήρες του, ο συγγραφέας αφήνει τα πράγματα ανοιχτά έστω και αν το άνοιγμα είναι μόλις μια χαραμάδα. Θα πρόσθετα λοιπόν ότι αυτό, πέρα από αγάπη και τρυφερότητα του Σβόλη για τους δικούς του ήρωες (έχει γενικά έναν τρόπο να το κάνει αυτό, όχι άκριτα αλλά σαν να είναι κάτι εύκολο), φανερώνει και την απέχθειά του για τα δεδομένα πλαίσια και τις αναπόδραστες νομοτέλειες. Όπως λέει και μια κόκκινη αφίσα μάλλον σημαντική για την εξέλιξη της ιστορίας «Για να κερδίσουμε τα πάντα πρέπει να θυμηθούμε τι μπορούμε να γίνουμε». Καλή ανάγνωση… Ρόζα Κοβάνη

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Η «Αναφορά σε μια Ακαδημία» γράφτηκε από τον Κάφκα το 1917, δύο περίπου χρόνια μετά την «Μεταμόρφωση», με την οποία έχει άμεση συνομιλία. Ένας πίθηκος που έχει αιχμαλωτιστεί από κυνηγούς και μεταφέρεται κακήν κακώς στην Ευρώπη μέσα στα αμπάρια ενός πλοίου, αρχίζει να αντιγράφει τη συμπεριφορά των ανθρώπων που βλέπει και να μετατρέπεται σε άνθρωπο, όχι από επιθυμία να τους μοιάσει, να γίνει ένας από αυτούς, αλλά γιατί είναι ο μόνος τρόπος που βρήκε για να βγει από το κλουβί του.

Ελευθερία ή ενσωμάτωση;

“Αναφορά ή Ένας πίθηκος που έγινε άνθρωπος” του Φραντς Κάφκα από την ομάδα Roswitha θρωπο: τη χρήση αλκοόλ. Τα παυσίλυπα δεν του ταιριάζουν. Θέλει να έχει την αυτοκυριαρχία και τη νηφαλιότητά του. Ελέγχει το κλουβί του, αυτός ξέρει ότι είναι αιχμάλωτος, σε αντίθεση με τους ανθρώπους γύρω του. Που δεν βλέπουν το κλουβί τους. Που τελικά φοβούνται την ελευθερία τους και αντιπαραβάλλουν τον εαυτό τους με το κωμικό άλλο του ανθρωποποιημένου πιθήκου, νοιώθοντας ίσως καλά που δεν είναι αυτός, που είναι απέναντί του. Αλλά ποιος είναι απέναντι σε ποιον; Όμως, στο δύσκολο αίτημα της ελευθερίας, ούτε ο Κόκκινος Πέτρος απαντά καταφατικά. Κάνει ό,τι μπορεί για να ενσωματωθεί στον κόσμο των ανθρώπων, να παίξει το ρόλο του και να επωφεληθεί από την επιτυχή μίμηση. Ο ήρωας του καφκικού κόσμου δεν είναι «ήρωας», κοιτάζει να επιβιώσει, χρησιμοποιώντας τα ταλέντα του. Ενσωματώνεται στον κόσμο των πολιτισμένων ανθρώπων. Αναδημιουργεί το κλουβί του. ∆εν αλλάζει τίποτε, διεκδικεί απλώς για τον εαυτό του την ελεύθερη πορεία ως εκεί που φτάνει το σχοινί του ή το κλουβί του.

ο έργο εντάσσεται σε μια λογοτεχνική παράδοση σύμφωνα με την οποία τα όρια μεταξύ ζώου και ανθρώπου είναι εκατέρωθεν διαπερατά και η μεταμόρφωση χρησιμεύει ως κοινωνική μεταφορά. Η παράδοση ξεκινά από την αρχαιότητα (μύθοι μεταλλαγών όπως αυτός της ∆άφνης, έργα όπως «Ο Χρυσός Γάιδαρος» του Απουλήιου κτλ) και φτάνει ως τα νεώτερα χρόνια (ένα ενδιαφέρον ελληνικό δείγμα είναι ο «Πίθηκος Ξουθ» του Συριανού Πιτσιπίου, έργο του 18ου αιώνα, ενώ κλάδος της ίδιας παράδοσης είναι τα έργα με παιδιά χαμένα σε ζούγκλες και δάση, όπως ο Ταρζάν). Στον 20ό αιώνα, τη σκυτάλη πήρε ο κινηματογράφος με ταινίες συνήθως βασισμένες σε βιβλία, των οποίων όμως υπερτερούν σε δημοτικότητα (π.χ. Το «Νησί του ∆όκτορα Μονρώ» κτλ). Η «Αναφορά» είναι σύντομο διήγημα διαποτισμένο από την καφκική ειρωνεία, με πολυεπίπεδες αναγνώσεις. Το κλουβί είναι ο βαθύς πυρήνας του. Ποιος είναι ο Κόκκινος Πέτρος -αυτό το όνομα δίνουν στον αιχμαλωτισμένο πίθηκο οι κυνηγοί τουκαι τι θέλει; Να βγει από το πραγματικό κλουβί, την υλική φυλακή, υποκρινόμενος τον άνθρωπο. Ουσιαστικά, όμως, και το ξέρει, για να βγει από μια φυλακή εισέρχεται σε μια άλλη: απεκδύεται τον

πραγματικό εαυτό του, το ελεύθερο ζώο που υπήρξε, για να γίνει άνθρωπος, αυτό το ζώο που του στέρησε την ελευθερία και το οποίο με τη σειρά του κουβαλά τη φυλακή του, το δικό του κλουβί δούλος των παθών, των κερδών και της στρεβλής εικόνας δύναμης και ευτυχίας.

Βλέπεις το κλουβί σου; Ο κυρίαρχος της φύσης κυριαρχούμενος και υποταγμένος στην αλλοτριωμένη ανθρωπινότητα. Το καράβι που τον μεταφέρει είναι μια φυλακή για τους ανθρώπους, σύμβολο του κόσμου και των συνθηκών ζωής, των ψευδαισθήσεων και κυρίως των ατέλειωτων περιορισμών. Το ίδιο είναι και η μεγάλη πόλη στην οποία καταλήγουν και όπου ο ήρωάς μας δουλεύει ως θεώμενο αντικείμενο, σε ζωολογικό κήπο ή στο θέατρο. ∆εν είναι καθόλου τυχαίο που, ο ήρωας του διηγήματος, γίνεται ηθοποιός του βαριετέ, ένας αεικίνητος περφόρμερ, που μπορεί να παίζει ρόλους και να ανατρέπει καταστάσεις και βεβαιότητες ή απλώς να διασκεδάζει ανώδυνα το κοινό του. Σε ένα πράγμα δυσκολεύεται να μιμηθεί τον άν-

Παραδοσιακές μουσικές και τραγούδια

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Ευρηματική και δυναμική ερμηνεία

Χώρος Τέχνης «Ιδιόμελο» φιλοξενεί την Λαουτάρικη Κομπανία με παραδοσιακές μουσικές και τραγούδια. Ο Κωστής Καλαϊτζάκης στο λαούτο, ο Κλέαρχος Κορκόβελος στο κύμβαλο και η Πολυτίμη Τόλη στο τραγούδι ταξιδεύουν το κοινό τους στη στεριανή (Πελοπόννησος, Ήπειρος, Θεσσαλία) και νησιωτική Ελλάδα, αλλά και στην Κωνσταντινούπολη και τα Μικρασιάτικα παράλια. Το Σάββατο 7 Μαρτίου, στις 9μ.μ., στο Ιδιόμελο (Ελευθερίου Βενιζέλου 17 και Βασιλέως Κωνσταντίνου, Μαρούσι, κοντά στον ΗΣΑΠ, τηλ.: 210 6817042).

Από το Βέγκας στα Ιλίσια

ομεντί, τσίρκο, ταχυδακτυλουργίες, διαδραστικά παιχνίδια… Μια παράσταση που απευθύνεται σε όλη την οικογένεια, με το Γιώργο Λούκα και τον Αλέξανδρο Ζερβάνο. Κάθε Σάββατο, στις 7.30μ.μ., στο Τσάι στη Σαχάρα (Λαοδικείας 18, Ιλίσια, τηλ. 211 0120936)

Η ∆ανάη Σπηλιώτη, που δεν ασχολείται πρώτη φορά με την «Αναφορά», πράγμα που δείχνει ότι την προβληματίζει και την ιντριγκάρει, είδε αυτή τη διάσταση του διηγήματος και σκηνοθέτησε ευφυώς την παράσταση, θέτοντας το πολύ επίκαιρο ερώτημα: ελευθερία ή ενσωμάτωση; Ελευθερία ή διέξοδος από το ατομικό αδιέξοδο; Αλλάζουμε την πραγματικότητα ή μεταρρυθμίζουμε; Κριτικά στέκει στο ερώτημα, προφανώς υπερασπίζοντας την πλευρά που ισχυρίζεται ότι καμιά μεταρρύθμιση δεν φέρνει την αλλαγή, αλλά και γνωρίζοντας καλά πως οι ανατροπές δεν απαιτούν μιμητές ανθρώπων αλλά αποφασισμένους αγωνιστές. Όπως το λέει ο Κόκκινος Πέτρος: «∆εν ήθελα ελευθερία αλλά μια διέξοδο. Αν ήθελα ελευθερία, θα διάλεγα να πηδήξω στον ωκεανό με κίνδυνο να πνιγώ». Γι’ αυτό και η παράσταση λούζεται στην κόκκινη ειρωνεία των φωτισμών (Ν. Βασιλόπουλος). Μεγάλο ατού της παράστασης η ευρηματική και δυναμική ερμηνεία του Θοδωρή Σκυφτούλη, που αξιοποιεί κάθε εκφραστικό μέσο και παίζει με μια πλούσια υποκριτική γκάμα από το γκροτέσκο μέχρι το αδιόρατα τραγικό, σχολιάζοντας το ρόλο και τις υποδηλώσεις του ανά πάσα στιγμή. Ιδιαίτερα επιτυχημένη η μετάβαση από το μονόλογο στο διάλογο με τους θεατές, όπου καταφέρνει να δημιουργήσει μετά από την πρώτη αμηχανία, ένταση και χρήσιμες α-πορίες.

«Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα»

Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

του Λ. Πιραντέλο

ο έργο που γράφτηκε το 1921 και άνοιξε νέους δρόμους στο σύγχρονο ευρωπαϊκό δραματολόγιο, εκθέτοντας τους περιορισμούς του θεάτρου ως μέσο αφήγησης, ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Άγγελου Καλίνογλου. Έξι φανταστικοί χαρακτήρες που ισχυρίζονται ότι είναι ήρωες ενός ημιτελούς θεατρικού έργου, εισβάλλουν στο θέατρο την ώρα που γίνεται πρόβα και ζητούν από τον σκηνοθέτη να ανεβάσει έργο με θέμα τη δική τους ζωή. Υπερασπίζονται την αλήθεια της ύπαρξής τους και ζητούν επίμονα να τους δοθεί ζωή και να τους επιτραπεί να αφηγηθούν την ιστορία τους. Παίζουν: Γιάννης Μπόγρης, Χρυσάνθη Κάντζου, Ελεάννα Παναγουλέα, Άγγελος Καλίνογλου, Κωνσταντίνα Μελαχροινούδη, Ντέιβιντ Κουκ, Νεφέλη Παπαδερού, Γιάννης ∆ουράτσος. Παραστάσεις: Πέμπτη και Παρασκευή στις 9μ.μ., Σάββατο στις 6.30μ.μ., στο Olvio (Ιερά Οδός 67 και Φαλαισίας 7, Βοτανικός, τηλ. 210 3414118, 69732 47721). •

1084

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Περί ψευδωνυμίας

να ψευδώνυμο ανέκαθεν άφηνε να διαφανεί μέρος της προσωπικότητας εκείνου που το είχε υιοθετήσει, το βαθύτερο είναι του αλλά και η εποχή του. Παλαιότερα, στο χώρο του βιβλίου, περισσότερο στα λογοτεχνικά περιοδικά, η ψευδωνυμία αποτελούσε προσφιλή συνήθεια. Πριν έναν αιώνα, ο Ξενόπουλος την είχε αναγάγει σε απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή των συνδρομητών στην κίνηση του περιοδικού του, τη γνωστή «∆ιάπλαση των παίδων». Μεταπολιτευτικά η χρήση ψευδωνύμου υποχώρησε, σχεδόν εξαφανίστηκε στον έντυπο λόγο. Στα λογοτεχνικά περιοδικά, σπάνια εντοπίζεται ψευδώνυμος συνεργάτης. Βεβαίως, κυριαρχεί στον διαδικτυακό χώρο, αλλά εκεί η σκοπιμότητά της και συνακόλουθα, η χρήση της είναι διαφορετικής φύσης. Η απόκρυψη της ταυτότητας δεν εκφράζει παιγνιώδη διάθεση, ούτε αναγκαιότητα οικογενειακή ή επαγγελματική. Εξακολουθεί, πάντως, το είδος του ψευδωνύμου που επιλέγεται να αποτελεί, πέραν όλων των άλλων, και καθρέφτη των καιρών. Για παράδειγμα, στο πρόσφατο τεύχος του περιοδικού «Φρέαρ» (Ιαν. 2015), το βραβείο σε διαγωνισμό “μικροδιηγήματος”, που έθετε ως όριο τις 150 λέξεις και τη λέξη “φρέαρ” να βρίσκεται ενσωματωμένη στο κείμενο, δόθηκε στον φέροντα το ψευδώνυμο Π. Ένιγουεϊ. Τι μπορεί να δηλώνει ένα παρόμοιο ψευδώνυμο; Μήπως κάποιον με στραμμένους τους οφθαλμούς προς τον αγγλόφωνο κόσμο ή έναν φανατικό της ξένης λογοτεχνίας; “Πολύ ενδιαφέρουσα θα είταν μια ψυχαναλυτική μελέτη πάνω στα λογοτεχνικά μας ψευδώνυμα”, αποφαινόταν ο Στράτης Μυριβήλης, με αφορμή εκείνα παλαιότερων εποχών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, γεννιέται η πρόσθετη απορία για το πώς μπορεί να λειτούργησε το ψευδώνυμο στην τριμελή κριτική επιτροπή (∆. Νόλλας, Μ. Κουγιουτζή, Γ. Παλαβός). Επηρέασε τους κριτές ή το προσπέρασαν ως αδιάφορο, εστιάζοντας στο συγκεκριμένο “μικροδιήγημα”, που τιτλοφορείται «Φρέαρ» και έχει περισσότερο ανεκδοτολογικό χαρακτήρα; ∆είχνει, πάντως, κομμένο και ραμμένο στα γούστα των μελών της, όπου το μοναδικό βιβλίο του νεότερου έχει τίτλο «Το αστείο». Με μόλις 32 λέξεις, δεν θα χαρακτηριζόταν διήγημα, ούτε καν “μικροδιήγημα”. Είναι περισσότερο ένα πονηρό κλείσιμο του ματιού, με κύριο χαρακτηριστικό τη διακειμενικότητα. Πιθανώς, η διάκριση του διηγήματος του κυρίου Ένιγουεϊ να αποτελεί αντίδραση στο γιγαντωμένο μυθιστόρημα και γι’ αυτό να εκφράζει ένα επίλεκτο τμήμα της σημερινής λογοτεχνικής κοινότητας. Όλα αυτά, αν υποθέσουμε ότι η ψευδωνυμία δεν είχε διαρρεύσει προ της βράβευσης, καθώς, τελικά, ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον του ∆ιαδικτύου. ναν αιώνα πίσω, οι έφηβοι, που απάρτισαν τη “γενιά του ’20”, επέλεγαν ελληνοπρεπή ψευδώνυμα για να τα υποβάλλουν στο κριτήριο του Ξενόπουλου και έτσι να γίνουν αποδεκτοί ως διαπλασόπουλα. ∆ίκην παραδείγματος, θυμίζουμε τα ψευδώνυμα ορισμένων ποιητών από τους πρωτοκλασάτους της λεγόμενης και “γενιάς του Καρυωτάκη”. Πλην του Καρυωτάκη, που ξεκίνησε ως διαπλασόπουλο, με το όνομά του. Ενώ, όταν το ψευδώνυμο τέθηκε ως προϋπόθεση συμμετοχής, είχε ήδη στραφεί σε άλλα “παιδικά περιοδικά”. Ως “Αιθήρ” καταγράφηκε ο Λαπαθιώτης, ως “Κορινθιακόν κύμα” ο Ιωάννης Οικονομόπουλος, που μετέπειτα προτίμησε το Ρώμος Φιλύρας, ως “Νικητής της Αύριον” ο Μήτσος Παπανικολάου. Όπως θυμίζει η Έλλη Φιλοκύπρου στο βιβλίο της, που έχει ως θέμα την εν λόγω γενιά, ήταν “μια ομάδα ποιητών που συνέθεσαν ποιήματα απαισιοδοξίας και ήττας σε μια εποχή εθνικής έξαρσης και νικηφό-

ρων Βαλκανικών Πολέμων”. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πως τα ψευδώνυμά τους προμήνυαν τον ρομαντισμό που διέκρινε τη μετέπειτα στάση τους. Εξαίρεση αποτελεί το Τέλλος Άγρας του Ευαγγέλου Γ. Ιωάννου, το οποίο, αντί για διάθεση φυγής, διαπνέεται από εθνική υπερηφάνεια. Σύμφωνα με τη διατύπωση, που βρίσκουμε στα λήμματα παλαιότερων εγκυκλοπαιδειών, “το Τέλλος Άγρας είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του ποιητού Ευαγγέλου Γ. Ιωάννου”. Μόνο που δεν υπάρχει καμία λογοτεχνική εμφάνιση του Ευαγγέλου Γ. Ιωάννου. Αυτός υπήρξε μόνο δημόσιος υπάλληλος. Εξαρχής, ο άνθρωπος των γραμμάτων, ποιητής και κριτικός, εμφανίστηκε με το όνομα ενός Μακεδονομάχου. Για να ακριβολογούμε, με το ψευδώνυμο ενός

λέμου”. Οι δυο καπετάνιοι, ο Μίκης Ζέζας, όπως ήταν το ψευδώνυμο του Μελά, και ο Τέλλος Άγρας, έπεσαν θύματα δόλου Βούλγαρων κομιτατζήδων. Στον Μακεδονικό Αγώνα συνέβαλαν πρωτίστως μαχόμενοι. Στην έκβαση, όμως, του Αγώνα, βάρυνε ο μύθος, που καλλιεργήθηκε γύρω από αυτούς και τον θάνατό τους. Από μια σημερινή, πραγματίστικη άποψη, και οι δυο διαπνέονταν από πατριωτικό ρομαντισμό. Το ίδιο και ο, κατά 19 χρόνια νεότερος του Καπετάν Άγρα, ποιητής Τέλλος Άγρας. άποιοι, σε διαφορετικές εποχές, είχαν απορήσει με την επιλογή του ψευδώνυμου. Ένας από αυτούς, ο Νάσος ∆ετζώρτζης, δώδεκα χρόνια μικρότερος του Άγρα, που τον διάβαζε από το δημοτικό στη «∆ιάπλαση των παίδων».

Τέλλος Άγρας ο Μακεδονομάχος (αριστερά), Τέλλος Άγρας ο ποιητής (δεξιά). Στην ιστοσελίδα της BiblioNet, η φωτογραφία του πρώτου παρατίθεται στο λήμμα του δεύτερου. ∆ηλαδή, τι Σαχτούρης ναυαρχός, τι Σαχτούρης ποιητής, φωτογραφικά το ίδιο και το αυτό.

Μακεδονομάχου. ∆ηλαδή, πρόκειται για δάνειο ψευδώνυμο. Αν ο Ευάγγελος Γ. Ιωάννου πήρε υποχρεωτικά ψευδώνυμο για να δημοσιεύει στη «∆ιάπλαση των παίδων» και να συμμετέχει στους διαγωνισμούς της, ο Σαράντος Αγαπηνός, καθόσον ανθυπολοχαγός, απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων, χρειάστηκε ψευδώνυμο για να περάσει στην οθωμανοκρατούμενη Μακεδονία. Το Τέλλος ήταν υποκοριστικό του ονόματός του, Σαράντος ή και Σαραντέλος, γι’ αυτό απαντάται και με ένα λάμδα. Ως δευτερότοκος γιος είχε πάρει το όνομα του εκ μητρός πάππου, του Λάκωνα Σαράντου Μαλτσινιώτη. Ο πατέρας του, εφέτης στο Ναύπλιο, το 1880, που γεννήθηκε ο δεύτερος γιος του, φρόντισε να τον γράψει στα Μητρώα Αρρένων της δικής του γενέτειρας, τους Γαργαλιάνους. Εκεί, δήλωσε και τους τρεις γιους του για να συνεχιστεί το ένδοξο γένος των Αγαπηνών. Μέλη της Φιλικής Εταιρείας ήταν ο πατέρας και ο αδελφός του πατέρα του, οπλαρχηγοί στον Αγώνα του 1821, ∆ημογέροντες. Οι πατρικές φιλοδοξίες επαληθεύτηκαν. Ο δευτερότοκος γιος του κατόρθωσε να γραφεί στις δέλτους της Ιστορίας, αλλά ως Τέλλος Άγρας. Άγρας, όπως η Αγροτέρα Άρτεμις, καθώς παιδιόθεν ονειρευόταν να βγει προς άγραν των Τούρκων, για να εκδικηθεί το κυνήγι από τους Τούρκους των Ελλήνων αξιωματικών στον Πόλεμο του 1897. Αυτήν την ντροπή επεδίωκαν τότε να ξεπλύνουν οι νεαροί Ευέλπιδες. Ο Αγαπηνός δεν ήθελε τη θέση στη Φρουρά της Αθήνας, που, ως αριστούχος της Σχολής, εδικαιούτο. Ζητούσε από τον τότε ∆ιάδοχο Κωνσταντίνο μετάθεση στη μεθοριακή γραμμή. Ανθυπολοχαγός, απόφοιτος της Σχολής Εύελπιδων, αλλά του 1891, ήταν και ο Παύλος Μελάς. ∆έκα χρόνια μεγαλύτερος του Αγαπηνού, εκείνος συμμετείχε το 1897 και στις πολεμικές επιχειρήσεις του λεγόμενου “ατυχούς Πο-

∆εκαετίες αργότερα, αφού γνωρίστηκαν και έγιναν φίλοι, σε κείμενό του, δημοσιευμένο πολύ μετά τον θάνατο του Άγρα, απορεί: “Τι άβυσσους μπορεί να έκρυβε από τότε...τι ειρωνεία η εκλογή ενός τέτοιου ψευδωνύμου από ένα παιδί έντεκα χρόνων, που ήταν να γίνει ο ήσυχος συνεσταλμένος άνθρωπος...” Ενώ, ο Μυριβήλης, νεκρολογώντας τον, αναρωτιέται, “Γιατί τάχα πήρε αυτό το ψευδώνυμο”, καθώς τον συγκρίνει, “ασθενικό και δειλό”, με “τον λεβέντη και άφοβο Μακεδονομάχο Καπετάνιο”. Και συνεχίζει τα ρητορικά του ερωτήματα: “Ο ποιητής Ιωάννου από τι ψυχόρμητο τάχα σπρωγμένος πήρε τόνομα του ήρωα Τέλλου Άγρα; Ήταν η λαχτάρα του για την αντρίκεια λεβεντιά που τούλειπε και την ποθούσε, ή απλώς τόνε τράβηξε η μουσική των ήχων και του τονισμού που περιέχεται στις τέσσερις συλλαβές;” Λησμονεί ο Μυριβήλης, πως ο ίδιος, εννέα χρόνια μεγαλύτερος του Άγρα, τον Σεπτέμβριο του 1912, μαζί με άλλους Λέσβιους φοιτητές, ζητούσε από τον Βενιζέλο να στρατευθεί, καθώς είχε αρχίσει η επιστράτευση για την προέλαση στο μακεδονικό χώρο, που σήμανε το ξεκίνημα του πρώτου Βαλκανικού πολέμου. Εκείνο το φθινόπωρο, ο Ιωάννου έφθανε στην Αθήνα για να γραφεί στο Γυμνάσιο και να αρχίσει να δημοσιεύει ως Τέλλος Άγρας στη «∆ιάπλαση των Παίδων», δίνοντας τις μάχες των διαγωνισμών της. Είχε από την προηγούμενη χρονιά εγκεκριμένο το ψευδώνυμό του, που όλα δείχνουν, πως το είχε επιλέξει πολύ νωρίτερα. Τότε, συμμετείχε στους διαγωνισμούς και έτερου περιοδικού που εξέδιδε το Γαλλικό Λύκειο Αθηνών, το «Παιδικός Αστήρ». Μάλιστα, στον δεύτερο διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού, άνοιξη του 1912, επαινούνται τα διηγήματα Άγρα και Καρυωτάκη. Μαχόταν με σθένος, αν κρίνουμε από τα παράπονά του, όταν παίρνει ένα δεύτερο βραβείο σε διαγωνισμό της «∆ιάπλασης των Παί-

δων». Ούτε ασθενικός ούτε δειλός, αλλά ένα “enfant sublime”, σύμφωνα με τον Ξενόπουλο, που, ευθύς εξ αρχής, τον ξεχώρισε. Και οι δύο, πάντως, καθώς και άλλοι που εκφράζουν παρόμοιες απορίες, εμμένουν στην ηλικία του Ευάγγελου Ιωάννου, όταν επέλεξε το εν λόγω ψευδώνυμο, παρακάμπτοντας τον χρόνο, που έγινε αυτό και την ατμόσφαιρα που τότε επικρατούσε. Από το 1907, ο Ιωάννου ήταν συνδρομητής του περιοδικού με το όνομά του. ∆εκέμβριο 1910, που ο Ξενόπουλος επισήμως έφτιαξε Στήλη Συνεργασίας Συνδρομητών, και μάλιστα, με τον αυστηρό κανονισμό, οι συνδρομητές να πάρουν ψευδώνυμα, έσπευσε από τους πρώτους να υποβάλει το δικό του προς έγκριση. Μήπως, όμως, το είχε επιλέξει πολύ νωρίτερα; Στις 7 Ιουνίου 1907, οι Βούλγαροι απαγχονίζουν τον Καπετάν Άγρα και τον σύντροφό του Αντώνη Μίγγα. Στις 9 Ιουνίου, παραμονή της Πεντηκοστής, Ψυχοσάββατο, τους βρίσκουν οι συμπολεμιστές τους και γίνεται η ταφή τους. Την επομένη φθάνει η είδηση στο Υπουργείο με τηλεγράφημα του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρου Κορομηλά. Στις 14 Ιουνίου, έχουν την είδηση πρωτοσέλιδο οι ελληνικές εφημερίδες. Στο «Μακεδονικό Ημερολόγιο» του 1908, ο Μακεδονομάχος και συμπολεμιστής του Καπετάν Άγρα, Κων. Μαζαράκης-Αινιάν δημοσιεύει νεκρολογία. Στις 23 Ιουνίου 1907, “τον νέο μάρτυρα θρήνησε, τον Τέλλο τον Αγαπηνό”, και ο Σουρής από τις στήλες του «Ρωμηού». Οχτώ χρόνων, δηλαδή ακριβώς το 1907, εξομολογείται ο Ιωάννου, πως έγραψε το πρώτο ποίημά του, επηρεασμένος από τα σατιρικά του Σουρή, καθώς ο πατέρας του, σχολάρχης τότε στο Λαύριο, παρακολουθούσε τον «Ρωμηό». Αλλά στην οικία του σχολάρχη έφθαναν ακόμη η «Εστία» του ∆ροσίνη αλλά και “η προστάτις των λαϊκών τάξεων” «Εσπερινή» του Πέτρου Γιάνναρου, με τα δραματικά μυθιστορήματα σε συνέχειες. Εκεί, διάβασε ο Ιωάννου, παιδί του δημοτικού, το μυθιστόρημα «Ο Κατσαντώνης της Μακεδονίας» και έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα. Μήπως, λοιπόν, το 1907, όταν γράφεται συνδρομητής με το όνομά του, σε κατάσταση οιστρηλασίας από όσα διαβάζει και ακούει να συζητούν οι μεγάλοι, αποφασίζει το ψευδώνυμό του; ψευδώνυμη συνωνυμία Μακεδονομάχου και ποιητή έχει προκαλέσει αρκετή σύγχυση. Όταν, για παράδειγμα, στα οδωνυμικά, βρίσκεις οδό Τέλλου Άγρα, πρέπει να κάνεις βόλτα στη γειτονιά για να διαπιστώσεις κατά πόσο οι παράπλευροι δρόμοι φέρουν ονόματα στρατιωτικών ή ποιητών. Λ.χ., στην Αγία Παρασκευή, η οδός Τέλλου Άγρα τέμνει την Παύλου Μελά και την Στρατάρχου Παπάγου. Άρα, εκεί τίμησαν τον Μακεδονομάχο. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, η “γενιά του Καρυωτάκη”, με εξαίρεση το ζεύγος Καρυωτάκη-Πολυδούρη, δεν ήλκυσε δημοτικές αρχές και λοιπούς υπεύθυνους για τις ονομασίες δρόμων και δρομίσκων της περιοχής πρωτευούσης. Στις εγκυκλοπαίδειες παρατηρείται ευταξία, προηγείται το λήμμα του Μακεδονομάχου, έπεται του ποιητή. Ως προς την έκταση, τα κριτήρια είναι τα ιδεολογικά της κάθε εποχής. Συν τω χρόνω, μικραίνει το λήμμα του Μακεδονομάχου, φτάνοντας σήμερα να είναι μόλις το ένα τέταρτο εκείνου του ποιητή. Αναμενόμενο. Μόνη παραφωνία αποτελεί η ιστοσελίδα της BiblioNet του ΕΚΕΒΙ, όπου το λήμμα για τον Τέλλο Άγρα εικονογραφείται με τη φωτογραφία του Καπετάν Άγρα. Που σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι, αλλά και όσοι τη συμβουλεύονται, αγνοούν αμφοτέρους, τουλάχιστον φυσιογνωμικά. Τι άλλο να υποθέσουμε; Μόνο προχειρότητα;

Μ. Θεοδοσοπούλου

28 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Συναυλία αφιέρωμα στον ∆ημήτρη Χριστοδούλου

Ντουέτο ουτιστών «RIMA oud duo»

ο μοναδικό ντουέτο ουτιστών στον ελλαδικό χώρο, οι RIMA oud duo, παρουσιάζουν την πρώτη τους δισκογραφική δουλειά. Πρόκειται για δέκα πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις υπό το γενικό τίτλο «RIMA oud duo» που ισορροπούν μεταξύ Ανατολής και ∆ύσης. Η μουσική τους αναδύεται μέσα από μια ζωντανή αλληλεπίδραση, με έντονο το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού, που πλαισιώνει και αναδεικνύει τις συνθέσεις του ντουέτου, έχοντας ως τελικό αποτέλεσμα μια ξεχωριστή αισθητική εμπειρία. Το ούτι, ένα όργανο-φορέας τεράστιου μουσικού πολιτισμού, πρωταγωνιστεί με τον ιδιαίτερο ήχο του, αλλά και μας παρουσιάζεται με νέα στοιχεία μέσα από τη διαφορετική προσωπική προσέγγιση του ντουέτου, δημιουργώντας ένα ηχητικό τοπίο ικανό να συνεπάρει, να ταξιδέψει και να μαγέψει το κοινό. Το ντουέτο RIMA δημιουργήθηκε το 2013 και αποτελείται από τους ουτίστες Χρήστο Σύγγελο και Σταύρο Παπακυρίτση. Μέχρι σήμερα έχουν παρουσιάσει τη δουλειά τους ζωντανά σε χώρους στην Αθήνα αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα. Συμμετέχουν οι: Αλέξης Νόνης στα κρουστά και Μύρωνας Γρεβετζάκης στη λύρα. Την Παρασκευή 6 Μαρτίου, στις 10.30μ.μ., στο Κελάρι του Athenaeum (Αδριανού 3, Θησείο, τηλ.: 210 3210239 & 6945 160385). Είσοδος ελεύθερη.

ο Μουσικό περιοδικό Μετρονόμος οργανώνει συναυλία αφιέρωμα στον ποιητή ∆ημήτρη Χριστοδούλου. Ο ∆ημήτρης Χριστοδούλου (4 Απριλίου 1924 - 5 Μαρτίου 1991) γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη ∆ραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και παρακολούθησε μαθήματα στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών της Παντείου Σχολής. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έγινε μέλος του ΕΑΜ και το 1944 κρατήθηκε από τους άγγλους στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα στην Αίγυπτο. Κατά τη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας έζησε αυτοεξόριστος στο Παρίσι. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1952 με τη δημοσίευση του ποιήματος «Νυχτοφύλακες» στο περιοδικό Μακεδονικά Γράμματα και το 1954 κυκλοφόρησε η ομώνυμη πρώτη ποιητική συλλογή του. «Αντιπροσωπευτικό ποιητή της γενιάς του» χαρακτηρίζει ο Τάσος Λειβαδίτης τον ∆ημήτρη Χριστοδούλου σε κριτική του για το βιβλίο «Οι προμάχοι» («Αυγή», 3.3.65). Αυτό που έκανε ευρύτερα γνωστό και αγαπητό τον ∆ημήτρη Χριστοδούλου είναι τα τραγούδια του. Τα ποιήματά του που έγιναν τραγούδια αρχής γενομένης το 1960 με τον Μίκη Θεοδωράκη. Στη συνέχεια στίχους του μελοποίησαν ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Μάνος Λοΐζος, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Νίκος Μα-

μαγκάκης, ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, , ο Λίνος Κόκοτος, ο Μίμης Πλέσσας, ο Ζορζ Μουστακί κ.ά. Ερμηνεύουν: Νίκος Ανδρουλάκης, Σοφία Παπαζογλου, Μπέττυ Χαρλαύτη. Παίζουν οι μουσικοί: Κώστας Παπακωστόπουλος - κιθάρα, Βασίλης ∆ρογκάρης - ακορντεόν, Βασίλης Κορακάκης - μπουζούκι, Νίκος Καρατζάς - κρουστά, Θανάσης Σοφράς - κοντραμπάσο. Ενορχήστρωση: Θανάσης Σοφράς. Επιμέλεια προγράμματος: Θανάσης Συλιβός. Την Πέμπτη 5 Μαρτίου, στις 9μ.μ., στο Ρυθμό Stage (Λεωφόρος Μαρίνου Αντύπα 38, Ηλιούπολη, τηλ.: 210 9750060). Είσοδος σε τραπέζι: 12 ευρώ με μπύρα ή κρασί. Με κάθε εισιτήριο, δωρεάν το μυθιστόρημα του ∆ημήτρη Χριστοδούλου «Το Γούπατο» (εκδ. Μετρονόμος).

Yiorgos Limakis Quintet

συνθέτης και κιθαρίστας Γιώργος Λιμάκης παρουσιάζει την πρώτη του ολοκληρωμένη προσωπική δουλειά με τίτλο «Νever the same». Κρατώντας «κινηματογραφική στάση» συνδυάζει στοιχεία κλασικής, world και ethnic μουσικής, χρησιμοποιώντας το μηχανισμό της τζαζ, στην πιο ευρωπαϊκή εκδοχή του. Ο Γιώργος Λιμάκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1980. Σε ηλικια 6 ετών ξεκίνησε κλασική κιθάρα και στα 14 ηλεκτρικό μπάσο. Σήμερα φέρει στις αποσκευές του, εκτός από το πτυχίο στην κλασική κιθάρα και στην κλασική αρμονία ένα Bachelor of Arts (music) και ένα Μaster of Arts (music) από το Middlesex University of London όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη σύγχρονη κλασική μουσική. To σχήμα συμπληρώνουν σπουδαίοι μουσικοί της τζαζ σκηνής όπως ο Γιώτης Κιουρτσόγλου στα μπάσα, ο Ντέιβιντ Λιντς στα σαξόφωνα, ο Γιάννης Κιριμκιρίδης στα πλήκτρα και ο Αλέξανδρος ∆ράκος Κτιστάκης στα τύμπανα. Την Τρίτη 3 Μαρτίου, στις 10.30μ.μ., στη μουσική σκηνή «Χίλιες και ∆ύο Νύχτες» (Καραϊσκάκη 10, Ψυρρή, τηλ.: 210 3317293). Είσοδος: 5 ευρώ.

Συναρπαστική μονομαχία εγχόρδων-κρουστών!

α δοξάρια των εγχόρδων της Καμεράτα θα διασταυρωθούν με τις μπαγκέτες κρουστών του ∆ημήτρη ∆εσύλλα και του συνόλου Τύπανα υπό την καθοδήγηση του μαέστρου και καλλιτεχνικού διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Μύρωνα Μιχαηλίδη. Σε αυτή τη μουσική «μονομαχία» με τίτλο «Τυμπανοκρουσίες», θα αναμετρηθούν στο ευρηματικό Κοντσέρτο για σόλο κρουστά και ορχήστρα εγχόρδων του αμερικανού συνθέτη Τζον Κοριλιάνο. Με ένα Όσκαρ, ένα Πούλιτζερ και πέντε Γκράμι, ο Τζον Κοριλιάνο γοητεύει εδώ και δεκαετίες το μουσικόφιλο αλλά και κινηματογραφόφιλο κοινό με τις μαγικές δημιουργίες του. Συνεργάτης του διάσημου μαέστρου και συνθέτη Λίοναρντ Μπέρνσταϊν, έχει στο ενεργητικό του περισσότερες από 100 συνθέσεις σε διαφορετικά στιλ. Το Κοντσέρτο για σόλο κρουστά και ορχήστρα εγχόρδων με τίτλο Conjurer που θα ακουστεί στη συναυλία με σολίστ τον ∆ημήτρη ∆εσύλλα, απέσπασε πέρυσι βραβείο Γκράμι στην κατηγορία «Καλύτερο οργανικό σόλο κλασικής μουσικής». Ο έντονος ρυθμός και η έμφαση στο ρόλο

των κρουστών είναι τα δύο κοινά σημεία με τη Σουίτα «Κάρμεν» του Ρώσου συνθέτη και πιανίστα Ροντιόν Σεντρίν. Η ευρηματικά ενορχηστρωμένη σύνθεση του πολυβραβευμένου Σεντρίν παρουσιάζεται στο δεύτερο μέρος της συναυλίας με τη συμμετοχή του Συνόλου κρουστών Τύπανα, συνδυάζει θέματα από την ομώνυμη όπερα του Ζορζ Μπιζέ, καθώς και από την Αρλεζιάνα. Ο Ροντιόν Σεντρίν κατάφερε να ανακαλύψει εκ νέου την ηρωίδα του Μπιζέ και του Μεριμέ μέσα από αναπάντεχες μεταμορφώσεις των μελωδιών του πρωτότυπου έργου, μέσα από εξωτικούς συνδυασμούς στα κρουστά και μέσα από φράσεις γεμάτες κλιμακούμενο πάθος αλλά και χιουμοριστική διάθεση, ιδίως στα σημεία όπου τα μουσικά θέματα της Κάρμεν συμπλέκονται αρμονικά με εκείνα της Αρλεζιάνας. Την Τετάρτη 4 Μαρτίου, στις 8.30μ.μ., στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής. Τιμές εισιτηρίων: 11, 20, 28 και 40 ευρώ. Ειδικές τιμές: 6,50 ευρώ (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 8,50 ευρώ (πολύτεκνοι, 65+).

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

200 κιθαριστές… “Μεριμνούν”

Το κάλεσμα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Μέριμνα» να επαναληφθεί η πολύ πετυχημένη συναυλία του 2012, αποδέχτηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό ο Βαγγέλης Μπουντούνης, η Μάρω Ραζή, οι «String demons» και οι «Κιθαριστές. Ο Βαγγέλης Μπουντούνης εμπνευστής και ιδρυτής της μοναδικής αυτής ορχήστρας κιθαριστών δηλώνει ότι «ο ενθουσιασμός έγινε ακόμα μεγαλύτερος όταν διαπιστώσαμε το κέφι και την όρεξη κιθαριστών, δασκάλων, Ωδείων και όλων των συντελεστών, να συμμετάσχουν και να συμβάλουν στην επιτυχία της συναυλίας. Αυτός ο γενικευμένος ενθουσιασμός ξεκινά από το γεγονός ότι θέλουμε να πάμε κόντρα στη μετριότητα που μας περιβάλλει και να διατρανώσουμε πως η αλληλεγγύη και ο πολιτισμός είναι τα μόνα μέσα για να ξεφύγουμε από αυτό το τέλμα. Πρόθεσή μας είναι να αποδείξουμε ότι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι και ειδικά η νεολαία αυτού του τόπου δημιουργεί! Η «Μέριμνα» παρέχει ανακουφιστική φροντίδα στο σπίτι σε παιδιά που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες και προσφέρει ψυχολογική στήριξη σε παιδιά που έχουν βιώσει το θάνατο συγγενικού τους προσώπου. Πέρα από το γενικό συμβολικό χαρακτήρα της συναυλίας, μας δίνεται η ευκαιρία να γιορτάσουμε όλοι μαζί τη συμπλήρωση 20 χρόνων από τότε που ξεκίνησε τη δράση της η ομάδα των ανθρώπων που αποτελούν την «Μέριμνα». Στο πρόγραμμα αυτής της συναυλίας, της οποίας τα έσοδα θα διατεθούν εξ ολοκλήρου για την ενίσχυση της «Μέριμνας», συμμετέχουν, επίσης, η Ελεάννα Κωνσταντά στο τραγούδι, η σοπράνο Χριστίνα Σπηλιακοπούλου, η χορωδία του ∆ημοτικού Ωδείου Αμαρουσίου, ο Χαράλαμπος Γούλας στην κιθάρα και τα κρουστά ο Όσβαλντ Αμιράλης στο κοντραμπάσο, ο Χάρης Παναγιωτόπουλος στα κρουστά, το τρίο κιθάρας «Αντελετακ» καθώς και πολλοί σολίστ και καθηγητές της κιθάρας. Το Σάββατο 7 Μαρτίου, στις 8.30μ.μ., στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Τιμές εισιτηρίων:35, 25, 18, 6 και 3.50 ευρώ το φοιτητικό. •

Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

«BIRDMAN» ΚΑΙ «ΤΙΜΠΟΥΚΤΟΥ»

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Ο κύριος Σέζαρ και ο κύριος Όσκαρ

«Τιμπουκτού» Του Στράτου Κερσανίδη

ε πολλά ταρατατζούμ και με τα φώτα στραμμένα στο Χόλιγουντ πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή τα ξημερώματα η απονομή των 87ων βραβείων Όσκαρ. Όπως και στο παρελθόν έχω υποστηρίξει, ο ντόρος που προκαλείται κάθε χρόνο αναφορικά με την εν λόγω απονομή είναι αντιστρόφως ανάλογη με τη σημαντικότητα των βραβείων, τουλάχιστον σε σχέση με άλλα, εξίσου σημαντικά, κινηματογραφικά βραβεία. Γνωρίζουμε, βέβαια, πως όλο αυτό συμβαίνει επειδή το Χόλιγουντ θεωρείται το κέντρο της κινηματογραφικής βιομηχανίας όπου τα οικονομικά συμφέροντα των εταιρειών και το γκλάμουρ της υπόθεσης υπερτερούν του ίδιου του καλλιτεχνικού προϊόντος. ∆εν θέλω να υποτιμήσω τα Όσκαρ και τις ταινίες που βραβεύονται, απλά θέλω να σημειώσω πως υπάρχουν κι άλλα, εξίσου σημαντικά κινηματογραφικά βραβεία, τα οποία όμως δεν τυγχάνουν ανάλογης προβολής. Για παράδειγμα, τα βραβεία Σεζάρ, τα οποία απονεμήθηκαν το βράδυ της Παρασκευής στο Παρίσι και τα οποία δεν έτυχαν της ίδιας προβολής ούτε πριν ούτε και μετά την απονομή. Μάλιστα πολλοί αποκαλούν -λανθασμένα- τα Σεζάρ «ευρωπαϊκά Όσκαρ», αποδεχόμενοι έτσι την πρωτοκαθεδρία των βραβείων που απονέμονται στο Λος Άντζελες.

Αγριότητες τζιχαντιστών

Η ταινία η οποία έκλεψε την παράσταση στην 40η απονομή των Βραβείων Σεζάρ, κερδίζοντας 7 συνολικά διακρίσεις, (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, φωτογραφίας, ήχου και μοντάζ) ήταν το «Τιμπουκτού» (Timbuktu), του μαυριτανού σκηνοθέτη, Αμπεραμάν Σισακό. Ο Σισακό αφηγείται μια ιστορία τρόμου σε ένα ισλαμικό καθεστώς. Χρονικά τοποθετεί τα όσα συμβαίνουν την περίοδο 2012-2013, όταν μια οργάνωση φανατικών ισλαμιστών, στα πρότυπα της Αλ Κάιντα, κατέλαβε το Βόρειο Μάλι και εφάρμοσε το νόμο της σαρία. Στο Τιμπουκτού, την εξωτική αυτή πόλη της αφρικανικής χώρας, τα χρώματα και οι μουσικές έχουν αντικατασταθεί από το σκοτάδι και τη σιωπή. Οι γυναίκες έχουν γίνει σκιές, ο τρόμος κυριαρχεί. Εκεί ζει ο Κιντάν με τη γυναίκα του, Σατίμα, ένα ζευγάρι βοσκών Τουαρέγκ με τα δυο τους παιδιά, την Τόγια και τον Ισάν. Μετά από ένα ατυχές περιστατικό, ο Κιντάν θα βρεθεί αντιμέτωπος με την καινούρια δικαιοσύνη, με τον ισλαμικό νόμο και την αυθαίρετη και σκληρή εφαρμογή του. Λέει ο Σισακό: «Ο δυτικός Τύπος μι-

«Birdman» λάει πολύ για τους ομήρους που έχουν απαχθεί επειδή οι όμηροι είναι και οι ίδιοι ∆υτικοί. ∆εν μιλάνε για τις γυναίκες στην αγορά που υποχρεώνονται να φοράνε γάντια, αλλά αντιστέκονται. ∆εν μιλάνε για τα αγόρια που παίζουν ποδόσφαιρο. Μιλάμε περισσότερο για στρατούς, ενώ οι άνθρωποι που αγωνίζονται και μάχονται σε καθημερινή βάση μένουν στην αφάνεια». Η ταινία θα προβάλλεται στη χώρα μας από τις 5 Μαρτίου.

Ο άνθρωπος-πουλί

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, τέσσερα Βραβεία Όσκαρ (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και φωτογραφίας) κέρδισε το μεγάλο φαβορί, η ταινία «Birdman ή η Απρόσμενη αρετή της αφέλειας», του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου. Ένας εκπληκτικός Μαίκλ Κίτον (έχασε το βραβείο από τον Έντι Ρέντμεϊν της «Θεωρίας των Πάντων»), ερμηνεύει τον Ρίγκαν Τόμσον, έναν ηθοποιό ο

οποίος έγινε διάσημος στο παρελθόν ερμηνεύοντας έναν υπερ-ήρωα, τον Birdman. Τώρα ανεβάζει ένα θεατρικό έργο σε μια προσπάθεια να αναβιώσει την καριέρα του. Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα ούτε στην επαγγελματική αλλά ούτε και στην προσωπική ζωή του Τόμσον. Κι ενώ προσπαθεί να τα βγάλει πέρα τον στοιχειώνει ο ρόλος που τον έκανε διάσημο. Ως ένας άλλος εαυτός, ο Birdman έρχεται να τον επιπλήξει αλλά και να τον εμψυχώσει, ο Τόμσον μοιάζει παγιδευμένος μέσα του, αγωνίζεται να δραπετεύσει από τον εφιάλτη. Κι όταν τα πράγματα φθάνουν στο απροχώρητο, θα είναι εκείνος που θα του δώσει φτερά, θα τον οπλίσει με δύναμη κι ο ξοφλημένος ηθοποιός θα βρει τη δύναμη να πετάξει, να γίνει αληθινός ήρωας, να κερδίσει το στοίχημα της ζωής. Μια μεγάλη ταινία, στην οποία ο Ινιαρίτου προσεγγίζει με σκηνοθετική μαεστρία τον ήρωά του και τις πτυχές του χαρακτήρα του, κάνοντας τη φαντασία πραγματικότητα και κλείνοντας με ένα

ονειρεμένο φινάλε. Με τον Ινιαρίτου να κερδίζει το Όσκαρ μέσα στην κοιλιά του κτήνους, παίρνουν εκδίκηση όλοι ο μεξικανοί μετανάστες που προσπαθούν με κάθε τρόπο να περάσουν στον «παράδεισο» των ΗΠΑ. Ο σκηνοθέτης παραλαμβάνοντας το βραβείο ευχήθηκε «να υπάρξει μεγαλύτερος σεβασμός για τους συμπατριώτες του μετανάστες, που συμμετείχαν στη δημιουργία αυτού του μεγάλου κράτους των μεταναστών». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Σον Πεν, ο οποίος ανοίγοντας το φάκελο με το βραβείο, αναφώνησε: «Ποιος έδωσε πράσινη κάρτα σε αυτόν της πουτάνας το γιο;», κάνοντας τη συντηρητική Αμερική να ανατριχιάσει με αυτή την πολιτικώς ανορθόδοξη προσφώνησή του, αποδεικνύοντας πως εκτός από μεγάλος ηθοποιός είναι και ένας δημοκρατικός πολίτης. strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

 «Cake» του Ντάνιελ Μπαρνζ: Η Κλερ Σίμονς είναι μια γυναίκα που μετά από κάποιο ατύχημα έχει κληρονομήσει πόνους σε ολόκληρο το σώμα αλλά και ψυχολογικά τραύματα. Είναι πικρόχολη και απότομη, παίρνει ηρεμιστικά και ο μόνος άνθρωπος που της συμπαραστέκεται είναι η οικιακή βοηθός της. Συμμετέχει σε μια ομάδα ψυχολογικής στήριξης και μετά από την αυτοκτονία μιας κοπέλας από την ομάδα αρχίζει να ενδιαφέρεται να μάθει για τη ζωή της. Η γνωριμία της με τον άνδρα και το παιδί του θύματος αρχίζει να την οδηγεί σε λυτρωτικούς δρόμους. Το τραυματικό της παρελθόν αρχίζει να ραγίζει και να αχνοφαίνεται το ελπιδοφόρο μέλλον. Ενδιαφέρουσα ταινία με την Τζένιφερ Άνιστον εντελώς αγνώριστη σε μια θαυμάσια ερμηνεία, Πολλοί μίλησαν για το «ρόλο της ζωής της» και μάλλον έχουν δίκιο.

 «John Wick» των Ντέιβιντ Λιτς, Τσαντ Σταχέλσκι: Ο Τζον Γουίκ, πρώην εκτελεστής, επανέρχεται στην ενεργό δράση. Μετά το θάνατο της γυναίκας του παίρνει ένα μικρό κουτάβι. Αποστολέας είναι η νεκρή γυναίκα του η οποία φρόντισε να του στείλει για να την θυμάται. Όμως, μια συμμορία εισβάλει στο σπίτι του, τον χτυπά, του κλέβει το αυτοκίνητο και σκοτώνει το κουτάβι. Ο Γουίκ αποφασίζει να το εκδικηθεί και το κάνει. Έτσι ανοίγει ένας κύκλος εκδίκησης. Αντίπαλός του η ρωσική μαφία για την οποία δούλευε στο παρελθόν. ∆ράση, σκοτωμοί, κλισέ και μετριότητα.  «Έμφυτο ελάττωμα» (Inherent vice) του Πολ Τόμας Άντερσον: Το 7ο και πιο αστείο βιβλίο του Τόμας Πίντσον μεταφέρεται στο σινεμά ως η 7η ταινία του Άντερσον. Πρόκειται για ένα αστυνομικό φιλμ νουάρ που «βυθίζεται» στην ψυχεδελική ομιχλώδη ατμόσφαιρα και τη νέον λάμψη της αμερικανικής υποκουλτούρας των ’60s. Κεντρικός ήρωας ο Ντοκ Σπορτέλο, ένας ιδιωτικός ντέντεκτιβ, τον οποίο επισκέπτεται η πρώην αγαπημένη του, θέ-

λοντας να τον μπλέξει στο σχέδιο απαγωγής του νυν ζάπλουτου μεγαλοεργολάβου εραστή της, τον οποίο η επίσημη σύζυγός του σχεδιάζει να κλείσει σε ένα υπερπολυτελές τρελάδικο προκειμένου να του πάρει την περιουσία!

 «Επιχείρηση Μαύρη Θάλασσα» (Black Sea) του Κέβιν Μακντόναλντ: Ένα γερμανικό υποβρύχιο γεμάτο χρυσάφι βρίσκεται βυθισμένο στη Μαύρη Θάλασσα από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ρόμπινσον, ειδικός σε υποθαλάσσιες έρευνες απολύεται ξαφνικά από την εταιρεία που εργάζεται. Όταν του γίνεται πρόταση να πάρει μέρος σε μια αποστολή ανεύρεσης του χαμένου ναυαγίου, δέχεται αμέσως. Με ένα παλιό ρωσικό υποβρύχιο και ένα ανομοιογενές πλήρωμα, ξεκινά για να εξερευνήσει τα παγωμένα νερά της Μαύρης Θάλασσας. Μια συγκλονιστική προδοσία, μια αναπάντεχη αποκάλυψη, μια αναπόφευκτη και ολοένα αυξανόμενη δυσπιστία που καλλιεργείται ανάμεσα στα μέλη, αναφορικά με την ύπαρξη, ή όχι, του τελικού προορισμού, αναγκάζουν τους άνδρες να στραφούν ο ένας ενάντια στον άλλο. Οι καταστάσεις είναι οριακές και η οι ζωές τους κινδυνεύουν.

«Αρκούδες» (Bears) των Άλιστερ Φόδεργκιλ, Κιθ Σόλεϊ: Ένα πρωτότυπο και αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ που έχει ως επίκεντρο μια οικογένεια καφέ αρκούδων από την Αλάσκα. Θα παρακολουθήσουμε με συναρπαστικό τρόπο πώς τα μικρά αρκουδάκια παίρνουν τα σημαντικά μαθήματα που θα τους χρησιμεύσουν στο υπόλοιπο της ζωής τους. Το ταξίδι τους ξεκινάει με το τέλος του χειμώνα, όταν οι αρκούδες ξυπνάνε από τη χειμερία νάρκη στην οποία είχαν πέσει. Ο κόσμος έξω είναι τόσο ελκυστικός, αλλά και τόσο επικίνδυνος. Σινεφίλ

“

ΘΕΩΡΙΑ

Τα Κοινά, η Wikipe Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

Τα ψηφιακά Κοινά είναι περιεχόμενο, πληροφορίες, και δεδομένα, που συλλογικά ανήκουν και διοικούνται από μια κοινότητα χρηστών, ιδίως μέσω του ∆ιαδικτύου. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι πολλοί χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση στις ίδιες πηγές ψηφιακών πόρων χωρίς καμία επίδραση στην ποσότητα ή την ποιότητά τους. Της Ράνιας Καλαντζή

α κοινωνικά κινήματα, στην προσπάθειά τους να επινοήσουν νέους όρους, που θα συνεπάγονται και νέες πρακτικές δράσης ικανές να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της ιστορικής περιόδου και να είναι πολιτικά αποτελεσματικές. Χρησιμοποιούν όλο και πιο συχνά έννοιες που χρειάζεται να οριστούν.

Η Ιδέα των Kοινών και τα Κοινά των Ιδεών

Η έννοια των Κοινών αγαθών, ή απλώς Κοινών, έχει μακρύ παρελθόν. Οι Ρωμαίοι διέκριναν τρεις κατηγορίες κυριότητας: res privatae – πράγματα που μπορούσαν να ανήκουν σε ένα άτομο ή μία οικογένεια res publica – ό,τι κατασκεύαζε το κράτος για δημόσια χρήση res communes- που τα παρείχε η φύση και ανήκαν σε όλους (αέρας, νερό, άγρια ζώα κλπ) Η Wikipedia αναφέρει ότι «τα κοινά είναι αγαθά που κληρονομήθηκαν από τις προηγούμενες γενιές, δημιουργήθηκαν συλλογικά ή αποτελούν φυσική κληρονομιά». Με βάση αυτό τον ορισμό έχουμε τα φυσικά κοινά, όπως το νερό, τον αέρα, τον ουρανό, τη γη, τα άγρια ζώα, τους σπόρους, αλλά και τα κοινά που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος με τη δραστηριότητά του, όπως η γλώσσα, η παράδοση, η επιστήμη, η λαϊκή τέχνη, αλλά και οι δρόμοι, οι πλατείες ή οι νόμοι. Η ορμητική είσοδος του καπιταλισμού στο προσκήνιο της ιστορίας άρχισε με την περίφραξη κοινών γαιών, δηλ. με υφαρπαγή και σφετερισμό των Κοινών, στο πλαίσιο της πρωταρχικής συσσώρευσης. Και από τότε η επίθεση ενάντια στα Κοινά, δηλαδή η προσπάθεια μετατροπής τους σε ιδιωτική περιουσία, συνεχίστηκε αμείωτη, με τη θέση περί «τραγωδίας των Κοινών» (Hardin, 1968) να αποτελεί ένα περίφημο επιχείρημα υπέρ της ατομικής ιδιοκτησίας. Το σύστημα, στο πλαίσιο της καπιταλιστικής εξάπλωσης και μεγέθυνσης, αντιμετώπισε τα Κοινά της φύσης σαν να είναι πόροι πρακτικά ανεξάντλητοι Η αλόγιστη κατασπατάλησή τους στο κυνήγι του κέρδους με κάθε τίμημα, οδήγησε σε καταστρεπτικές συνέπειες που γίνονται πλέον αισθητές σε όλον τον κόσμο. Οι φυσικοί πόροι εξαντλούνται, το κλίμα απορρυθμίζεται, η ισορροπία των οικοσυστημάτων απειλείται. Τα οικονομικά μοντέλα που θεωρούσαν τη φύση ανεξάντλητη πηγή πλουτισμού, αναγκάζονται να συμπεριλάβουν και τον περιβαλλοντικό παράγοντα. Επειδή όμως, όπως υποστηρίζουν οι

Νέγκρι και Χαρντ στο Commonwealth, η πρωταρχική συσσώρευση δεν ήταν ένα επεισόδιο, αλλά μία διαδικασία που επανέρχεται και συνυπάρχει με την παραγωγική διαδικασία, το κεφάλαιο προχωράει σε νέες περιφράξεις, αυτή τη φορά «άυλων» αγαθών, όπως είναι η πνευματική δημιουργία, η κουλτούρα, το DNA, οι πληροφορίες, ή οι ιδέες. Όπως επισημαίνει ο Γ. Παπανικολάου (γιατρός και μέλος του Peer to Peer Foundation) τα άυλα αγαθά, όπως η γνώση, η επιστημονική ανακάλυψη ή η καλλιτεχνική δημιουργία, σε αντίθεση με τα υλικά αγαθά, είναι μη ανταγωνιστικά δηλ. δεν εξαντλούνται όταν μοιράζονται και μπορούν να αναπαραχθούν με μικρό ή καθόλου κόστος. Παρ΄ όλα αυτά, η εμπορευματοποίησή τους πετυχαίνεται χάρη σε μια σειρά από πολύπλοκους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας. “Eνώ τα υλικά προϊόντα έχουν τιμή και αξία, στην περίπτωση των άυλων αγαθών η τιμή που πληρώνουμε δεν είναι για το ίδιο το προϊόν αλλά για την άδεια χρήσης του. Το προϊόν πωλείται συνεχώς πάνω από την αξία του (αφού η αναπαραγωγή του δεν κοστίζει) δημιουργώντας χρήμα από το πουθενά”.1 Έτσι, ενώ η γνώση αποτελεί το κατ’ εξοχήν συλλογικό ή κοινό αγαθό, μετατρέπεται σε εμπόρευμα μέσω του copyright και των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Στην αναδυόμενη οικονομία της γνώσης, δηλ. στην οικονομία που η γνώση καταλαμβάνει ολοένα και πιο σημαντική θέση στην παραγωγική διαδικασία, η πνευματική ιδιοκτησία αποτελεί κομβικό σημείο.

Ελεύθερη - ανοιχτή πρόσβαση στη γνώση

Η πρόσβαση στη γνώση και την επιστήμη προστατεύεται από το άρθρο 27 της Οικουμενικής ∆ιακήρυξης ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αναφέρει ότι όλοι έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν ελεύθερα στην πνευματική ζωή της κοινότητας, να χαίρονται τις καλές τέχνες και να μετέχουν στην επιστημονική πρόοδο και τα αγαθά της. Σήμερα, το αίτημα της ανοιχτής πρόσβασης στη γνώση διεκδικεί δικαιώματα: • Στην ανθρώπινη γνώση (εκπαίδευση, τεχνογνωσία ή δεξιότητες που συγκροτούν το ανθρώπινο κεφάλαιο) • Στην πληροφορία (ειδήσεις, δεδομένα, προβλέψεις καιρού, ιατρικές πληροφορίες) • Στα αγαθά που η παραγωγή τους ενσωματώνει γνώση, όπως τα φάρμακα ή το λογισμικό των υπολογιστών • Στα εργαλεία που χρειάζονται για την κατασκευή των παραπάνω αγαθών, όπως εργαλεία για επιστημονική έρευνα και πειραματισμό ή υλικό υπολογιστών. Η Ανοιχτή πρόσβαση στη Γνώση είναι

ένα αναδυόμενο κίνημα, που περιλαμβάνει τους προγραμματιστές ελεύθερου λογισμικού, που αντιδρούν στις πατέντες και στο copyright, αλλά και ακτιβιστές στη μάχη κατά του AIDS, που ανάγκασαν πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες να πουλήσουν πολύ φθηνότερα αντίγραφα των φαρμάκων τους στην Νότια Αφρική, καθώς και φοιτητές που έχουν δημιουργήσει ένα νέο κίνημα «ελεύθερης κουλτούρας», για να υπερασπιστεί τα νέα «ψηφιακά κοινά».2 Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής ∆ικαίου στο Γέηλ, Τζακ Μπάλκιν, το κίνημα της ελεύθερης πρόσβασης στην

φιακών πόρων θεωρήθηκαν από ένα κομμάτι της κοινωνίας (και περισσότερο της νεολαίας) σαν παρεμπόδιση στην πρόσβαση και διάδοση ιδεών. Η αντίδραση και η από τα κάτω απάντηση, ήταν η αύξηση των ψηφιακών Κοινών. Τα ψηφιακά Κοινά είναι περιεχόμενο, πληροφορίες, και δεδομένα, που συλλογικά ανήκουν και διοικούνται από μια κοινότητα χρηστών, ιδίως μέσω του ∆ιαδικτύου. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι πολλοί χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση στις ίδιες πηγές ψηφιακών πόρων χωρίς καμία επίδραση στην ποσότητα ή την ποιότητά τους.

γνώση υποστηρίζει ότι, με τις σωστές πολιτικές για την παραγωγή πληροφορίας και γνώσης, μπορεί να αυξηθεί η συνολική παραγωγή γνωσιακών αγαθών, ενώ η διανομή θα γίνει πιο εξισωτική.

Το ∆ιαδίκτυο επέτρεψε την οργάνωση της συνεργασίας ανάμεσα σε μεγάλο αριθμό δημιουργών, ξεπερνώντας το εμπόδιο του χώρου και του χρόνου, και έτσι προέκυψε μια μεγάλης έντασης παραγωγή γνώσης, ειδικά στο χώρο του λογισμικού. Το λογισμικό αυτό άρχισε να διατίθεται ελεύθερα, χωρίς οι δημιουργοί του να ενδιαφέρονται για δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Έτσι, άρχισε να αναπτύσσεται το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού

Ψηφιακά Κοινά

Με την επανάσταση των νέων τεχνολογιών και του ∆ιαδικτύου, νέες δυνατότητες άρχισαν υπονομεύουν τους θεσμούς και τους μηχανισμούς, οι οποίοι, μέχρι τότε, διαχειρίζονταν προνομιακά τις πληροφορίες και τη γνώση. Η αναπαραγωγή και διανομή έργων (μουσική, βιβλία, ταινίες) και η πρόσβαση σε πληροφορίες έγινε μέσω των ψηφιακών τεχνολογιών εύκολη και ανέξοδη. Η αντίδραση στην κατάσταση αυτή ήταν μία ένταση των «περιφράξεων» είτε στο χώρο των βιομηχανιών περιεχομένου ( π.χ. μουσική και κινηματογραφική βιομηχανία) είτε στο χώρο των επιχειρήσεων που παράγουν προϊόντα που ενσωματώνουν γνώση (π.χ. φαρμακευτικές εταιρείες). Έτσι, η νομοθεσία περί «πειρατείας» έγινε ακόμη αυστηρότερη, ενώ μεγαλύτερη έμφαση αλλά και διάρκεια δόθηκε στην προστασία «πνευματικών δικαιωμάτων» και στις πατέντες. Οι περιορισμοί στην διακίνηση ψη-

Ελεύθερο Λογισμικό

Σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Στάλμαν, ιδρυτή του Ιδρύματος Ελεύθερου Λογισμικού και συνολικά της έννοιας του ελεύθερου λογισμικού: «Όταν λέμε το λογισμικό «ελεύθερο», εννοούμε ότι σέβεται τις βασικές ελευθερίες του χρήστη: την ελευθερία να το εκτελέσει, να το μελετήσει και να το αλλάξει, και να αναδιανείμει αντίγραφα του, με ή χωρίς αλλαγές. Αυτό είναι ένα θέμα ελευθερίας, όχι κόστους. Αυτές οι ελευθερίες είναι ζωτικής σημασίας. Είναι απαραίτητες, όχι μόνο για το καλό του χρήστη, αλλά επειδή προωθούν την κοινωνική αλληλεγγύη — μια που υπάρχει μοίρασμα και συνεργασία.» Η απάντηση όσων δημιουργούν και εργάζονται παρακινούμενοι, όχι από το

ΘΕΩΡΙΑ

dia και η Εκπαίδευση Η ΕΠΟΧΗ 1 Μαρτίου 2015

οικονομικό κέρδος αλλά από τη χαρά της προσφοράς και την αναγνώριση από την κοινότητα, στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και στο copyright, είναι η Γενική Άδεια ∆ημόσιας Χρήσης (GPL) και το copyleft.

Copyleft, η απάντηση στο copyright

Η Γενική Άδεια ∆ημόσιας Χρήσης (GPL) είναι η πιο δημοφιλής άδεια ελεύθερου λογισμικού, η οποία εγγυάται στους τελικούς χρήστες τις ελευθερίες για χρήση, μελέτη, αναπαραγωγή και τροποποίηση του λογισμικού. Λογισμικό που επιτρέπει τα συγκεκριμένα δικαιώματα καλείται ελεύθερο λογισμικό. Συμπληρωματική στην GPL είναι η ρήτρα copyleft, που αποτρέπει τη δυνατότητα κάποιου ενδιάμεσου, κάνοντας τροποποιήσεις στο αρχικό έργο, να το μετατρέψει σε ιδιόκτητο. ∆ηλαδή το copyleft επιτρέπει αντιγραφή, τροποποίηση και αναδιανομή ενός πνευματικού έργου, με την προϋπόθεση ότι συνοδεύεται από την ίδια άδεια χρήσης που θα παραχωρεί τις ίδιες ελευθερίες. Σε παρόμοια φιλοσοφία κινούνται και οι άδειες creative commons, που επιτρέπουν στους δημιουργούς να δηλώσουν ποια δικαιώματα διατηρούν, και ποια δικαιώματα παραχωρούν στους

χρήστες ή σε άλλους δημιουργούς.

Οικονομία του δώρου ή Οικονομία των Κοινών;

Το ελεύθερο λογισμικό και τα άλλα έργα που προσφέρονται στο κοινό μέσω ελεύθερων αδειών δεν χαρακτηρίζονται ως δώρο, γιατί το δώρο κρύβει μέσα του την έννοια της ανταπόδοσης - κάτι που δεν συμβαίνει στον κόσμο του ελεύθερου λογισμικού. Μιλάμε, λοιπόν, για μια ομότιμη οικονομία (p2p economy) ή οικονομία των κοινών (commons economy), όπου ο καθένας συνεισφέρει σύμφωνα με τις δυνατότητές του και χρησιμοποιεί / καταναλώνει σύμφωνα με τις ανάγκες του, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να δώσει για να πάρει.

Ομότιμη παραγωγή

Έτσι, φθάνουμε στην έννοια της ομότιμης παραγωγής (p2p production), όπου άτομα ή κοινότητες ατόμων συστρατεύονται χωρίς κανείς να τους το αναθέτει, αυτόοργανώνονται και συνεργάζονται για την πραγματοποίηση ενός κοινού έργου και με τον τρόπο αυτό δημιουργούν κοινά αγαθά γνώσης. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα ομότιμης παραγωγής αποτελούν το λειτουργικό σύστημα Linux και η εγκυ-

“Ανοιχτό” σχολείο

αίρνοντας υπόψη τα παραπάνω και τις εφαρμογές που θα μπορούσαν να έχουν στον τομέα της εκπαίδευσης, θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε κάποιες προτάσεις: • Ελεύθερο Λογισμικό στα σχολεία, για λόγους οικονομικούς αλλά ακόμη περισσότερο ηθικούς και πολιτικούς. Το ήθος που διαμορφώνει το κίνημα του Ελεύθερου Λογισμικού, προωθεί τη συνεργασία, την αλληλεγγύη και την κοινοκτημοσύνη. • Ο χώρος της εκπαίδευσης μπορεί να είναι προνομιακός για την εφαρμογή μιας πολιτικής, που έχει σκοπό να προστατεύσει και να αυξήσει τον πλούτο των Κοινών Αγαθών, επικεντρώνοντας στην προκειμένη περίπτωση σε αγαθά γνώσης. Έτσι θα μπορούμε να έχουμε: • Σχολικά βιβλία που θα εκδίδονται με άδειες creative commons ώστε να επιτρέπεται να αναπαραχθούν, να τροποποιηθούν και να ενημερωθούν, όπως και να χρησιμοποιηθούν ολόκληρα ή τμήματά τους από τους εκπαιδευτικούς χωρίς προσκόμματα εξαιτίας copyright. • «Ανοιχτό» εκπαιδευτικό υλικό: Στον τομέα της Πρωτοβάθμιας και ∆ευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ήδη υπάρχει συνεργασία και διαμοιρασμός εκπαιδευτικού υλικού (μέσω του ΠΣ∆ και όχι μόνο), είναι καλό όμως αυτό να γενικευθεί και να θεσμοθετηθεί. Έτσι, εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων θα μπορούν να συμμετέχουν σε ομότιμες πλατφόρμες για την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, ίσως σε συνεργασία και με τους εκπαιδευόμενους/ες. Από την μία η συμμετοχή σε ένα κοινό project που παράγει νέες ιδέες και γνώση, είναι μία κοινωνική λειτουργία μεγάλης αξίας, από την άλλη, το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας θα ανήκει στη δημόσια σφαίρα και θα διατίθεται ελεύθερα πίσω στην εκπαιδευτική κοινότητα και σε όλον τον κόσμο. • Ανοιχτά σχολεία κυριολεκτικά και μεταφορικά: Η έννοια του ανοιχτού σχολείου αφορά ένα δημόσιο χώρο, που προσφέρεται στη νεολαία αλλά και σε όλη τη γειτονιά, τις ώρες της μη τυπικής του λειτουργίας, για να τον χρησιμοποιήσουν και αξιοποιήσουν δημιουργικά. Η έννοια αυτή θα μπορούσε να διευρυνθεί με τον ορισμό της «ανοιχτότητας», όπως γίνεται αντιληπτή στο πλαίσιο της ομότιμης παραγωγής: Η ανοιχτότητα (οpeness) είναι μία αντίληψη ή φιλοσοφία, που δίνει έμφαση στη διαφάνεια, στην ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και στην πληροφορία, καθώς και σε έναν συνεργατικό τρόπο διοίκησης και λήψης αποφάσεων.

“

Η έννοια του ανοιχτού σχολείου αφορά ένα δημόσιο χώρο, που προσφέρεται στη νεολαία αλλά και σε όλη τη γειτονιά, τις ώρες της μη τυπικής του λειτουργίας, για να τον χρησιμοποιήσουν και αξιοποιήσουν δημιουργικά. Η έννοια αυτή θα μπορούσε να διευρυνθεί με τον ορισμό της “ανοιχτότητας”.

κλοπαίδεια Wikipedia, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ομότιμη παραγωγή περιορίζεται αποκλειστικά στο λογισμικό. Να αναφέρουμε εδώ ότι η Wikipedia, μία εγκυκλοπαίδεια γραμμένη από άγνωστους μεταξύ τους ανθρώπους, που συνεργάζονται δημοκρατικά για ένα κοινό μη κερδοσκοπικό στόχο, έχει εκτοπίσει σε μεγάλο βαθμό τις εγκυκλοπαίδειες που δημιουργούνται με το κλασσικό σύστημα παραγωγής και ελέγχου. Η δημιουργία της έχει χαρακτηριστεί σαν πετυχημένο παράδειγμα δημοκρατικής ουτοπίας και είναι μεταφρασμένη σε 229 συνολικά γλώσσες. Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι η ομότιμη παραγωγή : • Ανατρέπει την κυρίαρχη πίστη ότι ο άνθρωπος, ως ορθολογικό ον, στοχεύει αποκλειστικά στη μεγιστοποίηση του προσωπικού του χρηματικού κέρδους • ∆ημιουργεί μια διαφορετική κουλτούρα, που διεκδικεί ομότιμη διακυβέρνηση και νέες μορφές ιδιοκτησίας, που να προστατεύουν τη συλλογική εργασία από την ατομική ιδιοποίηση • Βοηθά να ξεπεραστεί η διάκριση ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη, αφού παράγει προϊόντα που ενσωματώνουν την έρευνα και την καινοτομία. Το ελεύθερο λογισμικό δεν αποκόβεται από τους δημιουργούς του, ούτε δημιουργεί παθητικούς καταναλωτές αλλά αντιθέτως ενώνει δημιουργούς με καταναλωτές. Το ομότιμο κίνημα βασίζεται σε ένα «ήθος» συνεργασίας, σεβασμού, αλληλεγγύης και κοινοκτημοσύνης. Βιβλιογραφία 1. “Πέρα από το κράτος και την αγορά: Η ομότιμη προοπτική”, Βορει-

οδυτικές Εκδόσεις : Συνεργατικό βιβλίο στα ελληνικά, με τη συμμετοχή ερευνητών και ακτιβιστών από όλo τoν κόσμο, διατίθεται ελεύθερα και δωρεάν στο : http://voreiodytikes.blogspot.gr/2014/05/ 14-x-205.html 2. Michael Hardt and Antonio Negri (2009), «Commonwealth”, Harvard University Press 3. «Access to Knowledge in the Age of Intellectual Property», Ελεύθερα προσβάσιμο στην διεύθυνση: http://mitpress.mit.edu/sites/default/files/titles/free _download/9781890951962_Access_to_ Knowledge_in_the_Age_of_Intellectual_Property.pdf 4. Jack Balkin’s «What is Access to Knowledge?” http://balkin.blogspot.com/2006/04/what -is-access-to-knowledge.html 5. Yochai Benkler’s «The Idea of Access to Knowledge» http://research.yale.edu/isp/wikiuploads/ybenklerpp.pdf 6. Γιώργος Παπανικολάου - Τα «Κοινά»: Σκέψεις για το χώρο https://vimeo.com/4166147 7. Γιώργος Παπανικολάου – «Κοινός πλούτος και Ομότιμη παραγωγή» http://slideplayer.gr/slide/1962266/

Σημειώσεις 1. Graham Seaman – Οι δύο Οικονομίες στο «Πέρα από το Κράτος και την Αγορά: Η ομότιμη προοπτική» 2. Σύμφωνα με το βιβλίο «Access to Knowledge in the Age of Intellectual Property»

“

Και τα αγάλµατα πεθαίνουν

Κίνητρο αυτής της πράξης είναι το μίσος. Το μίσος των φασιστών του χαλιφάτου προς οποιοδήποτε άλλη κουλτούρα, θρησκεία ή ακόμη και ερμηνεία του Ισλάμ. Τα αγάλματα ανασταίνονται λοιπόν απλά για να πεθάνουν οριστικά. Όχι μέσα στον ήρεμο θάνατο του μουσείου, αλλά στην απόλυτη εξαφάνιση του τρυπανιού, της βαριοπούλας και του κομπρεσέρ.

Του Θωμά Τσαλαπάτη

«Ο

ταν οι άνθρωποι πεθαίνουν μπαίνουν στην ιστορία. Όταν τα αγάλματα πεθαίνουν μπαίνουν στην τέχνη.» Κάπως έτσι ξεκινά το αριστουργηματικό, μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ του Alain Resnais και του Chris Marker «Les Statues Meurent Aussi» (απ όπου είναι δανεισμένος και ο τίτλος του άρθρου). Η ταινία- δοκίμιο έχει σαν θέμα της την αφρικανική τέχνη μέσω της οποίας καταλήγει σε μια κριτική της αποικιοκρατίας και του δυτικού τρόπου. Ο θάνατος των αγαλμάτων συνίσταται στην απώλεια των αρχικών του ιδιοτήτων, της λειτουργικής του φύσης, των διαδικασιών (λατρευτικών, τελετουργικών, συγκεκριμένα αισθητικών, ή πολιτικής εξουσίας) τις οποίες εξυπηρετούσε. Τα αγάλματα μπαίνουν στα μουσεία νεκρά και γυμνά, όπως οι σημαντικοί άνθρωποι καταχωρούνται στα βιβλία της ιστορίας μετά τον θάνατό τους. Οι πρόσφατες πράξεις βανδαλισμού στο μουσείο της Μοσούλης από τους φασίστες του Ισλαμικού κράτους περιγράφουν την κίνηση αυτή αντιστρόφως και στη συνέχεια μεταφέροντάς την σε ένα νέο επίπεδο: τα αγάλματα ανασταίνονται από τον μουσειακό τους θάνατο και αποκτούν στιγμιαία τις ιδιότητες και την αρχική τους ταυτότητα. Κίνητρο αυτής της πράξης είναι το μίσος. Το μίσος των φασιστών του χαλιφάτου προς οποιοδήποτε άλλη κουλτούρα, θρησκεία ή ακόμη και ερμηνεία του Ισλάμ. Τα αγάλματα ανασταίνονται λοιπόν απλά για να πεθάνουν οριστικά. Όχι μέσα στον ήρεμο θάνατο του μουσείου, αλλά στην απόλυτη εξαφάνιση του τρυπανιού, της βαριοπούλας και του κομπρεσέρ.

Τα γεγονότα

Το παρόν της Μοσούλης βρίσκεται θαμμένο κάτω από μια σειρά στρώσεων πολιτισμών και μνημείων: Μήδοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Έλληνες, Πάρθοι, Σελτζούκοι και Οθωμανοί και πολλοί άλλοι άφησαν πίσω τους 1.791 κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία. Σήμερα η Μοσούλη είναι η μεγαλύτερη πόλη υπό την κατοχή του Ισλαμικού κρά-

τους. Την περασμένη εβδομάδα, οι στρατιώτες του ISIS πυρπόλησαν χιλιάδες χειρόγραφα της Οθωμανικής Βιβλιοθήκης σε κεντρική πλατεία, μπροστά σε πλήθος ανθρώπων. Σπάνια κειμήλια, πολλά από τα οποία είχαν καταχωρηθεί στον κατάλογο σπάνιων έργων της UNESCO κάηκαν μαζί με τα επιστημονικά βιβλία του Πανεπιστημίου της Μοσούλης. Σύμφωνα με τη γενική διευθύντρια της UNESCO, Ιρένε Μπόκοβα: «Αυτή η καταστροφή σηματοδοτεί μια νέα φάση «πολιτιστικής κάθαρσης» (όρος που παραπέμπει στην εθνοκάθαρση), σε περιοχές που ελέγχονται από τους ένοπλους εξτρεμιστές του Ιράκ. Η συστηματική καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς και ο κατατρεγμός των μειονοτήτων στοχεύουν στον αφανισμό της πολυ-πολιτισμικότητας του ιρακινού λαού». Λίγες μέρες μετά, το Ισλαμικό κράτος ανήρτησε βίντεο με την εισβολή στρατιωτών στο κεντρικό μουσείο της Μοσούλης, οι οποίοι εμφανίζονται να καταστρέφουν με πάθος αγάλματα χιλιάδων χρόνων. Στην αρχή του βίντεο ένας εκπρόσωπος του Χαλιφάτου μας εξηγεί πως οι Ασσύριοι και οι Ακκάδιοι υπήρξαν πολυθεϊστές, επιχείρημα που επεξηγεί την καταστροφή των μνημείων. «Όπως ο Μωάμεθ κατέστρεψε με τα ίδια του τα χέρια τα είδωλα [στη Μέκκα], έτσι κι εμείς θα συνεχίσουμε το έργο του». Οι πράξεις αυτές πολιτιστικής κάθαρσης συνέβησαν ύστερα από προσωπική εντολή του, αρχηγού του Χαλιφάτου Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι.

Η εικόνα του βανδαλισμού

Οι εικόνες βανδαλισμών δεν μας είναι ξένες. Η δημόσια καύση βιβλίων μας παραπέμπει κατευθείαν στο ναζιστικό προηγούμενο και οι λεηλασίες μουσείων είχαν ως πρόσφατο προηγούμενο το πλιάτσικο του αμερικανικού στρατού στη Βαγδάτη και σε άλλες μεγάλες πόλεις του Ιράκ. Παρ’ όλα αυτά το αναχρονιστικό και σκοταδιστικό επιχείρημα και η επεξήγηση, η εικόνα των βανδαλισμών και του φανατισμού, η καταστροφή ως αυτοσκοπός, ο ήχος της βαριοπούλας στο κρανίο της ιστορίας αποτελούν κάτι πρωτόγνωρο.

Πιστεύω πως η σημασία της καταστροφής των αγαλμάτων δεν μπορεί να αποκαλυφθεί παρά μόνο αν προστεθεί στη σειρά των αποτρόπαιων βίντεο που κατά καιρούς το Ισλαμικό κράτος χαρίζει στην ανθρωπότητα. Ίσως να ακούγεται άγαρμπο αλλά η καταστροφή των αγαλμάτων προϋποθέτει την δολοφονία ανθρώπων για να πάρει τις πραγματικές του διαστάσεις. Όπως και στα προηγούμενα βίντεο η ίδια η πράξη προϋποθέτει την κινηματογράφησή της. Καμία κάμερα δεν στήθηκε τυχαία μέσα στο μουσείο. Όπως και στα βίντεο των εκτελέσεων και των αποκεφαλισμών, έτσι και εδώ οι πράξεις είναι οριοθετημένες από σκηνοθεσία. Το βίντεο δεν αποτελεί μια ακατέργαστη καταγραφή, αντίθετα είναι μονταρισμένο με ρυθμό και κινηματογραφικά τρικ (όπως π.χ. η αργή κίνηση της πτώσης των αγαλμάτων). Όπως και τα προηγούμενα βίντεο έτσι και αυτό, αποτελούν μία δήλωση με αποδέκτη τους εχθρούς του Ισλαμικού Κράτους (τον ∆υτικό κόσμο, τους Μουσουλμάνους και μάλλον γενικά τους πάντες). Μια επαναδιαπραγμάτευση των ορίων του φανατισμού και της καταστροφής, μια εκ νέου τοποθέτηση στο απόλυτο της μίας και μόνο αλήθειας και του τι επιπτώσεις μπορεί να έχει. Μιας υπεροχής που ξεριζώνει οτιδήποτε θεωρεί κατώτερο. Από σώματα αγαλμάτων μέχρι σώματα ανθρώπων. Τελειώνοντας θα μπορούσαμε να διακινδυνεύσουμε ένα ακόμα συμπέρασμα και μια ακόμη συγκεκριμένη ομοιότητα του βίντεο καταστροφής των αγαλμάτων με τα βίντεο των εκτελέσεων. Όπως τα βίντεο αυτά υπόσχονται και απειλούν για επέκταση του Χαλιφάτου στον χώρο, σε μια γεωγραφική περιοχή που φτάνει μέχρι τη Ρώμη (όχι την πόλη ως γεωγραφικό σημείο αλλά την πόλη ως φαντασιακό τρόπαιο και ιστορική συμπαραδήλωση), έτσι και τα βίντεο με τους βανδαλισμούς περιγράφουν μια επέκταση στον χρόνο. Σβήνοντας το παρελθόν και τις καταγραφές του, ορίζοντας το παρόν και τις ιστορικές στιγμές που επικαλείται ως την μόνη αλήθεια. Και τόσο στον χώρο όσο και στον χρόνο, τα χειρότερα μοιάζουν να μην έχουν φτάσει ακόμη. http://tsalapatis.blogspot.gr/