∆ΙΕΘΝΗ
Η ΕΠΟΧΗ 4 Οκτωβρίου 2015
Πικρή νίκη για τους οπαδούς της ανεξαρτησίας
21
ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ
Του Στίβεν Φόρτι*
Ο
ι καταλανικές περιφερειακές εκλογές της περασμένης Κυριακής, 27 Σεπτεμβρίου, σηματοδότησαν την επιβεβαίωση των οπαδών της ανεξαρτησίας· πρόκειται όμως για μια «πικρή νίκη», όπως ανέφερε στον τίτλο του τη ∆ευτέρα το «El Peridico de Catalunya». Τα αποτελέσματα, πράγματι, μπορεί να έχουν μια διπλή ανάγνωση. Με πάρα πολύ μεγάλη συμμετοχή (77%), τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας κατέκτησαν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών (72 στις 135), μα όχι των ψήφων: σταμάτησαν στο 48%, χωρίς να υπερβούν το όριο του 50%, που θα νομιμοποιούσε μια δήλωση ανεξαρτησίας. Στο νέο περιφερειακό κοινοβούλιο, το Junts pel S (Μαζί για το ναι) – ο συνασπισμός που ενώνει τους νεοφιλελεύθερους συντηρητικούς της Converg ncia Democr tica de Catalunya (CDC), την κεντροαριστερά της Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) και τις δύο ενώσεις υπέρ της ανεξαρτησίας, που οργάνωσαν τις μεγάλες διαδηλώσεις των Diadas των τελευταίων τριών χρόνων, την Assemblea Nacional Catalana (ANC) και την Omnium Cultural (OC) – θα μπορεί να υπολογίζει σε 62 βουλευτές (που αντιστοιχούν με το 39,7% των ψήφων). Για να σχηματιστεί κυβέρνηση θα χρειαστεί η στήριξη της Candidatura d’Unitat Popular (CUP), κόμματος της αντικαπιταλιστικής αριστεράς υπέρ της ανεξαρτησίας, που με τους 10 βουλευτές του (8,25% των ψήφων) εμφανίζεται ως ρυθμιστής Όμως, η συμφωνία δεν είναι δεδομένη, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των δύο σχηματισμών. Η CUP, υπέρ της εξόδου από την ΕΕ και από το ευρώ, δήλωσε ότι δεν θα στηρίξει μια νέα κυβέρνηση του Αρτούρ Μας και ότι, εφόσον τα κόμματα υπέρ της απόσχισης δεν κατέκτησαν την πλειοψηφία, δεν είναι δυνατό να προχωρήσουν σε μια μονομερή δήλωση ανεξαρτησίας. Ταυτόχρονα, δήλωσε ότι η διαδικασία soberanista (ΣτΜ για την ανεξαρτησία) δεν μπορεί και να εμποδιστεί. ∆εν είναι ακόμη ξεκάθαρο τι σημαίνουν όλα αυτά.
Στο μέτωπο υπέρ της ένωσης
Στο μέτωπο υπέρ της ένωσης, οι Ciudadanos έχουν μια σημαντική επιτυχία,
περνώντας από τις 9 έδρες στις 25 (18% των ψήφων), και ανακηρύσσονται πρώτο κόμμα της αντιπολίτευσης. Έντονα αντι-αποσχιστικό, το κόμμα της κεντροδεξιάς υπό την ηγεσία του Αλμπέρτο Ριβέρα εδραιώνεται κυρίως στα προάστια της Βαρκελώνης, ανέκαθεν φέουδο των σοσιαλιστών οι οποίοι, με ένα πρόγραμμα υπέρ μιας ομοσπονδιακής μεταρρύθμισης του ισπανικού Συντάγματος του 1978, περνούν από τις 20 στις 16 έδρες (12,8% των ψήφων) και κατορθώνουν να διασωθούν. Οι μεγάλοι ηττημένοι αυτών των εκλογών είναι δύο. Το Λαϊκό Κόμμα μπαίνει στο περιθώριο (περνάει από τους 19 στους 11 βουλευτές και έχει μόνο το 8,55% των ψήφων), λόγω των σκληρότατων πολιτικών λιτότητας που εφαρμόστηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια και λόγω της πολιτικής μυωπίας, που έδειξε στο καταλανικό ζήτημα. Οι χριστιανοδημοκράτες της Uni Democr tica de Catalunya (UDC), που διέσπασαν την ομοσπονδία που υπήρχε από το 1978 με το CDC, εξαιτίας της αντίθεσής τους με την ανεξαρτησία, δεν κατόρθωσαν καν να μπουν στη βουλή και σταμάτησαν στο 2,5% των ψήφων.
Κατώτερο των προσδοκιών
Πολύ κατώτερο των προσδοκιών (11 έδρες, που αντιστοιχούν με το 9% των ψήφων) το αποτέλεσμα του Podemos, που συμμετείχε στο συνασπισμό του Catalunya S Que es Pot (Καταλονία Ναι μπορούμε), μαζί με τους οικοσοσιαλιστές της Iniciativa per Catalunya Verds (ICV), με την καταλανική ομοσπονδία της Izquierda Unida (Esquerra Unida i Alternativa, EUiA) και του Equo. Ένα αρνητικό αποτέλεσμα, αν συγκριθεί με το αποτέλεσμα που πέτυχε η ICV-EUiA το 2012 που μόνη της είχε κατακτήσει 13 έδρες (σε απόλυτους αριθμούς στην ουσία διατηρούν τους ίδιους ψηφοφόρους που είχαν πριν τρία χρόνια), που καταδεικνύει ότι το φαινόμενο Podemos δεν ακούστηκε μεταξύ του Έβρου και των Πυρηναίων. Οι αιτίες είναι πολλές: πάνω απ’ όλα, το ότι δεν κατόρθωσαν να μεταφέρουν στο κοινωνικό μια συζήτηση που επικεντρωνόταν ολόκληρη στο εθνικό ζήτημα. Το Catalunya S Que es Pot στράφηκε ολοκληρωτικά στο θέμα της οικονομικής κρίσης (το οποίο στις δημοσκοπήσεις, μαζί με την ανεργία,
που σήμερα βρίσκεται στο 19,7% στην Καταλονία, θεωρούνταν ως το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους Καταλανούς), κάνοντας σκληρή κριτική στις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν από τις κυβερνήσεις του Αρτούρ Μας μεταξύ του 2010 και του 2015. Ο συνασπισμός δεν τάχθηκε υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας, αλλά προσπάθησε να αναπτύξει μια συζήτηση υπέρ της πραγματοποίησης ενός δεσμευτικού δημοψηφίσματος, στο οποίο οι Καταλανοί να μπορούν ουσιαστικά να αποφασίσουν αν θα μείνουν ή όχι στο ισπανικό κράτος. Πιθανά αυτή να ήταν η πιο σωστή λύση, αν λάβουμε υπόψη ότι οι Καταλανοί που είναι υπέρ της πραγματοποίησης ενός δημοψηφίσματος, είναι το 80%, ενώ εκείνοι που είναι υπέρ της ανεξαρτησίας, σύμφωνα με μια πρόσφατη δημοσκόπηση, είναι το 42,9%. Όμως σ’ αυτό το στρατηγικό λάθος προστίθενται άλλα: η επιλογή του ονόματος του συνασπισμού δεν ήταν πολύ επιτυχημένη ούτε και η επιλογή του επικεφαλής, του ιστορικού ακτιβιστή Λουίς Ραμπέλ, που δεν έδειξε να έχει τη γοητεία της Άντα Κολάου. Ο προσδοκώμενος απόηχος του Barcelona en Com , της παράταξης που κέρδισε τις δημοτικές εκλογές στη Βαρκελώνη, δεν υπήρξε. Επίσης, η ίδια η παρουσία των ηγετικών στελεχών του Podemos στην έντονη προεκλογική εκστρατεία δεν έφερε ψήφους. Την επόμενη μέρα ο Ιγκλέσιας παραδέχτηκε, χωρίς υπεκφυγές, την ήττα, ασκώντας κριτική στον υπερσυντηρητισμό της κυβέρνησης Ραχόι και τη μονομέρεια των δυνάμεων υπέρ της ανεξαρτησίας και στρέφοντας τη συζήτηση στις προσεχείς ισπανικές εκλογές του ∆εκεμβρίου: «Αν κερδίσουμε τις εκλογές, δήλωσε ο Ιγκλέσιας, θα ζητήσουμε να διεξαχθεί ένα δεσμευτικό δημοψήφισμα και θα κάνουμε εκστρατεία για το «όχι». Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα σχέδιο στην Ισπανία, μέσα στο οποίο να υπάρχει και η Καταλονία, γιατί η Ισπανία είναι ένα πολυεθνικό
κράτος».
Ενστάσεις
Πιο κριτικός αντίθετα υπήρξε ο Χουάν Κάρλος Μονεδέρο, που αποχώρησε από την ηγεσία του κόμματος στα τέλη Απριλίου, λόγω διαφωνιών στην τακτική και στη στρατηγική εν όψει των εκλογών της 24ης Μαΐου στην αυτοδιοίκηση. Ο Μονεδέρο επανέλαβε την αντίθεσή του στη «σούπα των αρχικών των διαφόρων κομμάτων» και εξέφρασε την ανάγκη να ακουστεί περισσότερο η βάση. Στο μέτωπο των συμμάχων του Podemos, ενώ ο Ζουάν Κοσκουμπιέλα, ηγέτης της ICV, δεν έθεσε υπό συζήτηση τη συμμαχία στην Καταλονία με το κόμμα του Ιγκλέσιας για τις γενικές εκλογές, ο Αλμπέρτο Γκαρθόν, υποψήφιος της Izquierda Unida (IU), επανέλαβε την άποψη για την ανάγκη να καταλήξουν σύντομα σε συμφωνία, όπως υποστηρίζει η πλατφόρμα Ahora en Com n, που συγκεντρώνει κάποιους κριτικούς τομείς του Podemos και μεγάλο μέρος της IU. Όμως, μέσα στην IU δεν υπάρχει ομοφωνία: Η Izquierda Abierta – το ρεύμα που καθοδηγείται από τον Γκασπάρ Λιαμαζάρες, πρώην γραμματέα της IU και ισχυρό άνδρα στις Αστούριες, όπου τον Μάιο η IU πέτυχε καλά αποτελέσματα – αμφισβήτησε τη χρησιμότητα μιας συμφωνίας με το Podemos. Επίσης, στην περιοχή της Βαλένθια, στις Βαλεαρίδες και στην Γκαλίτσια δεν είναι ακόμη βέβαιες οι συμφωνίες μεταξύ του κόμματος του Ιγκλέσιας και των σχηματισμών της τοπικής αριστεράς (Comprom s, MES και Maree), έπειτα από την επιτυχία τους στις δημοτικές και στις περιφερειακές του Μαΐου.
* Ο Στίβεν Φόρτι είναι ερευνητής στο Istituto de Història Contemporanea – Universidade Nova de Lisboa)
Μετάφραση Τόνια Τσιτσοβιτς
Εν όψει των εθνικών εκλογών
Τ
ο παιχνίδι είναι ακόμη εντελώς ανοιχτό. Για το Podemos ο δρόμος είναι ανηφορικός. Η δημοσκόπηση της Metroscopia στα μισά του Σεπτέμβρη έδινε στο κόμμα του Ιγκλέσιας 18,6%, λίγο πάνω από τους Ciudadanos (16,1%), και μακριά από το PSOE (24,6%) και από το PP (23,4%). Η Izquierda Unida εμφανιζόταν στο 5,1%. Θα έχει μεγάλη επίδραση το καταλανικό ζήτημα και η θέση που θα πάρει η κυβέρνηση Ραχόι. Το PP φαίνεται ότι είναι ακόμη πεπεισμένο ότι η Ισπανία μπορεί να κυβερνηθεί ενάντια στην Καταλονία, στοιχηματίζοντας τα πάντα στις ψήφους που θα μπορούσε να του φέρει μια αδιάλλακτη στάση προς τους οπαδούς της ανεξαρτησίας στην υπόλοιπη χώρα. Προς αυτή την κατεύθυνση πηγαίνουν οι πρόσφατες δηλώσεις του Χοσέ Μαρία Αθνάρ, που ζητά ακόμη σκληρότερη στάση ενάντια στους οπαδούς της απόσχισης και η είδηση ότι ο Αρτούρ Μας πρέπει να παρουσιαστεί μπροστά στους δικαστές την προσεχή 15η Οκτωβρίου, ως κατηγορούμενος για τη διοργάνωση του μη δεσμευτικού δημοψηφίσματος της περασμένης 9ης Νοεμβρίου, στο οποίο συμμετείχαν δύο εκατομμύρια τριακόσιες χιλιάδες Καταλανοί. Για άλλη μια φορά δύο εθνικισμοί, ο ισπανικός και ο καταλανικός, μοιάζουν να τρέφονται αμοιβαία και να υποστηρίζονται στις δύσκολες στιγμές. Ένας κατηγορούμενος, ο Αρτούρ Μας, θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα είδος μάρτυρα και να κερδίσει αρκετές ψήφους, ώστε να επανεκλεγεί πρόεδρος της καταλανικής Generalitat στις αρχές Νοέμβρη, όταν θα συσταθεί η νέα καταλανική Βουλή. Η Μαδρίτη ή θα αποφασίσει να αρχίσει έναν διάλογο με τη Βαρκελώνη και να διαπραγματευτεί σοβαρά με την περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας ή η ένταση δεν μπορεί παρά να αυξηθεί. Και για το Podemos ένα παρόμοιο σενάριο, επικεντρωμένο εξ ολοκλήρου στο εθνικό ζήτημα θα ήταν, πιθανότατα, το χειρότερο δυνατό. •