Κυριακή 11-01-2015 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 11 Ιανουαρίου 2015 • Αρ. φ. 1233 • 2 €

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Π. Κλαυδιανός: Ένα δεξιό «αστικό μέτωπο» εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ

Είμαστε όλοι Σαρλί

Μπήκαμε στην καρδιά της προεκλογικής περιόδουμε την πόλωση να σταθεροποιεί την ηγεμονία της σελ. 3

Για την επίθεση στο Charlie Hebdo και τις συνέπειες αυτής σε όλη την Ευρώπη, γράφουν οι: Σία Αναγνωστοπούλου, Ζαν Φιλίπ Ρεστουέ και Θωμάς Τσαλαπάτης

...

Χ. Γεωργούλας: ∆ημοκρατία εξόριστη

Εγχώριος και ευρωπαϊκός εξορκισμός της λαϊκής βούλησης σελ. 5

...

ΣΥΡΙΖΑ: Mε στόχο την αυτοδυναμία

H συζήτηση και οι διεργασίες, οι πολιτικές συμμαχίες και τα ψηφοδέλτια σελ. 7

Μισέλ Ισόν: Αναδυόμνες χώρες και ιμπεριαλισμός

Η παγκοσμιοποίηση οδήγησε σε μία πραγματική ανατροπή την παγκόσμια οικονομία

∆ΙΕΘΝΗ Αφγανιστάν: Η τρομοκρατία των ναρκωτικών

Σελ. 30, 31

∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΑΥΤΟ∆ΥΝΑΜΙΑ ∆ΥΟ ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΕΣ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Λαϊκό ρεύµα ανατροπής Στην τελική ευθεία προς τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράφεται σταθερά στην πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων ωθούμενος από ένα σαφώς διακρινόμενο λαϊκό ρεύμα ανατροπής. Όλες οι σφυγμομετρήσεις, παρά την εκστρατεία τρομοκράτησης του εκλογικού σώματος, διαπιστώνουν αποδοχή των βασικών θέσεων της ριζοσπαστικής αριστεράς από την μεγάλη πλειονότητα των πολιτών και υποδεικνύουν στη νέα κυβέρνηση διαπραγμάτευση νέας συμφωνίας σε νέα βάση. Επίσης, χαρακτηριστικό της δυναμικής αυτοδυναμίας που διαμορφώνεται είναι το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υποδέχεται νέους ψηφοφόρους από κάθε πλευρά, καθώς οι μετακινήσεις από κόμμα σε κόμμα είναι πάντοτε θετικές για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ακόμα και απευθείας από τη Νέα ∆ημοκρατία μετακινούνται σε πο-

Ο πόλεμος των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν άφησε τη χώρα πολλαπλά εξαρτημένη από τα ναρκωτικά σελ. 11

...

Γερμανία: Τα φαντάσματα κυνηγούν τους δημιουργούς τους

Η διεθνής κατακραυγή περί Grexit ανάγκασε σε αλλαγή πλεύσης την Α. Μέρκελ σελ. 13

...

Λιθουανία: Αντιδράσεις από την είσοδο στην ευρωζώνη Η ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη σημαδεύτηκε από την κερδοσκοπία σελ. 12

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μαρούσι: Ομάδες πολιτισμού ξορκίζουν τη μοναξιά

Η τέχνη του θεάτρου και της μουσικής υπηρετούν το μέγιστο σκοπό της αλληλεγγύης σελ. 24

...

Μ. Θεοδοσοπούλου: Ταξίδι μεταμόρφωσης

Κριτική για το βιβλίο του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε ”Το ταξίδι στην Ιταλία” σελ. 13

Η νεολαία δίνει την εκλογική μάχη

Γράφουν οι: Γιάννος Γιαννόπουλος και Στέφανος Τυροβολάς

Σελ. 22

Σελίδες 2, 16, 17

Η τακτική του εκφοβισμού δεν πιάνει σήμερα

Ο Γιώργος Πλειός μιλά για την τακτική του εκφοβισμού και πώς μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να την αντιμετωπίσει. σελ. 10

σοστά 6-8% ψηφοφόροι που την είχαν προτιμήσει στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση. Αν η τάση αυτή συνεχιστεί και τις δύο τελευταίες εβδομάδες της σύντομης προεκλογικής περιόδου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η επιλογή της πόλωσης εκ μέρους της Νέας ∆ημοκρατίας δεν την ωφέλησε. Αντίθετα, προετοίμασε το έδαφος για υψηλές συσπειρώσεις στα δύο πρώτα κόμματα, και στον ανταγωνισμό η Νέα ∆ημοκρατία φαίνεται να υστερεί. Ταυτόχρονα, οι απόπειρες δημιουργίας αναχωμάτων έναντι της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Τα μόνα εμπόδια σε αυτό το δρόμο, στα οποία θα μπορούσε να ελπίζει η Νέα ∆ημοκρατία είναι οι πιθανές αστοχίες του ίδιου του βασικού αντιπάλου της. •

O φράχτης του Έβρου και ο αντιευρωπαίος κ. Σαμαράς

Ευκαιρία στροφής για όλη την Ευρώπη

Ο ιταλός οικονομολόγος Μάρια Πιάντα αναφέρεται στις προοπτικές που ανοίγει μια κυβέρνηση της Αριστεράς στην Ελλάδα. σελ. 14-15

Η Ευρώπη έχει ανάγκη τη συμφωνία με την Ελλάδα Ο Κώστας Βεργόπουλος, επισημαίνει ότι όλη η Ευρώπη βρίσκεται στο ίδιο αδιέξοδο και η Ελλάδα το αποκαλύπτει. σελ. 8, 9

Γράφει η Αφροδίτη Σταμπουλή και η Ανέτε Γκροτ, βουλεύτρια Die Linke (σελ. 20)

ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ CHARLIE

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

“

Του ΑΛΤΑΝ από τη Βαβέλ

Ένα δεξιό «αστικό μέτωπο» εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ Μ

πήκαμε στην καρδιά της προεκλογικής περιόδου με την πόλωση να σταθεροποιεί την ηγεμονία της. Τα πρώτα γκάλοπ αποκαλύπτουν με καθαρότητα τις συνέπειες της, στα μικρότερα και κυρίως ενδιάμεσα κόμματα. Την ανιχνεύουμε στο βαθμό συσπείρωσης και τον λόγο των δύο συγκρουόμενων κύριων πολιτικών δυνάμεων. Τη συναντάμε, όμως, ως επιδίωξη και στις λίστες των υποψηφίων τους, όπου είναι σαφής η σκοπιμότητα να αποσιωπώνται προβληματικά χαρακτηριστικά και διαδρομές υποψηφίων που άλλοτε θα βάραιναν. Ωστόσο, ας το τονίσουμε για άλλη μια φορά: η πόλωση σ’ αυτές τις εκλογές δεν είναι φραστική δεν έχει κανένα από τα παλιά στοιχεία της σύγκρουσης «∆εξιάςΠΑΣΟΚ», όπου συγκρούονταν δήθεν «το φως και το σκοτάδι». Τώρα έχουμε τα εγκληματικά αποτελέσματα μιας πολιτικής που κρίνεται για την ελληνική κοινωνία. Τώρα η πόλωση είναι πραγματική, η βάση της είναι κοινωνική και πολιτική, η σύγκρουση σκληρή. ∆ιότι τροφοδοτείται από τη συγκυρία του μνημονίου αλλά και από το παρελθόν, δεκαετιών που κρατούσαν στην υποτέλεια τις λαϊκές τάξεις. Αυτές τώρα διευρυμένες ορμούν στο προσκήνιο μέσω του ΣΥΡΙΖΑ, με τη συγκεχυμένη αλλά ορατή ηγεμονία των δυνάμεων της εργασίας.

Οι πρώτες δημοσκοπήσεις

Οι πρώτες δημοσκοπήσεις δίνουν ενδιαφέροντα στοιχεία. Η Ν∆, παρά το γεγονός ότι μείωσε τη διαφορά της με τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι φανερό από τις άμεσες κινήσεις της ότι δεν ένιωσε καθόλου καλά, καθόλου ασφαλής. Επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί κάπως από την κινδυνολογία και να μιλήσει πιο προγραμματικά. Παράλληλα, στα ψηφοδέλτια της, εκτός από τον κ. Νταβρή και την κ. Ιατρίδου που προέρχονται από τους ΑΝΕΛ, συμπεριέλαβε στελέχη –την κ. Γκερέκου, και τον κ. Οικονόμου– από τον κεντροαριστερό χώρο. Η «Καθημερινή», που επιθυμούσε διακαώς από καιρό μια παρόμοια γραμμή για τη Ν∆, έσπευσε να μιλήσει για «σύμπτυξη ενός αστικού μετώπου εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ» ως επιδίωξη

του πρωθυπουργού. Και άλλα δημοσιεύματα σημείωναν επίσης (Α. Ραβανός, «Βήμα») ότι «τροποποιεί εν μέρη η Ν∆ την προεκλογική στρατηγική της και πλέον δεν θα είναι στην πρώτη γραμμή τα επιχειρήματα περί των ενδεχόμενων συνεπειών, όπως έξοδος από το ευρώ, εάν επικρατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ» Για πολλούς λόγους αυτό δεν θα τηρηθεί. Ο πρώτος είναι ότι η σημερινή ηγετική ομάδα της Ν∆ είναι στ’ αλήθεια παλαιοδεξιάς κοπής. Είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς τον πρωθυπουργό να εκλαμβάνει ως ευκαιρία το τραγικό συμβάν στο Παρίσι για να χτυπήσει τον ΣΥΡΙΖΑ για τη φιλομεταναστευτική του πολιτική όταν, μάλιστα, προέκυψε ότι οι εγκληματίες ήταν γάλλοι υπήκοοι. Αυτές οι τοποθετήσεις, εξάλλου, είναι που έφεραν οφέλη στη Ν∆ από τα δεξιά όπως κατέγραψαν τα πρόσφατα γκάλοπ, όπως 19,2% από την Χ.Α. και 9,2% από τους ΑΝΕΛ.

Μαθήματα γλωσσολογίας

Από το περιβάλλον του πρωθυπουργού, εξάλλου, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής» «συνομιλητές του κ. Σαμαρά σημειώνουν ότι τα αναγκαία ανοίγματα της Ν∆ προς τους όμορους μετριοπαθείς χώρους δεν συνεπάγονται και την αποκλιμάκωση των τόνων προς τον ΣΥΡΙΖΑ». Και για να δείξει το πόσο πειστική είναι όταν μιλά για «φιλοευρωπαϊκό μέτωπο» χτύπησε αλύπητα τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί στο ψηφοδέλτιο της Θεσσαλονίκης έχει το γνωστό στέλεχος των οικολόγων-πράσινων και πρώην ευρωβουλευτή Μιχάλη Τρεμόπουλο. ∆ιότι, λέει, είναι γνωστός για τις απόψεις του περί μακεδονικής γλώσσας! Μπορεί η στροφή στο κέντρο να μην είναι σταθερή και πειστική, στο βαθμό όμως που «κλέβει» στελέχη από το κέντρο έχει σοβαρές επιπτώσεις στις σχέσεις μεταξύ Ν∆-ΠΑΣΟΚ. Οι ως τα προχθές στενοί σύμμαχοι ανταλλάσσουν σκληρές κουβέντες προκαλώντας βλάβη, στην αξιοπιστία και των δύο και κυρίως στη Ν∆ που επιχειρεί με χίλιους τρόπους να κάνει έναν κάποιο απολογισμό για το έργο τους στην συγκυβέρνηση. Η φράση «δεν περίμενα ότι η Ν∆

θα συνέπραττε σε μια τόσο ανήθικη και αντιαισθητική πολιτική πράξη, όπως αυτή της κ. Γκερέκου στην Κέρκυρα. Κρίμα» δεν θα ξεχαστεί εύκολα όπως και η κατηγορία περί παλαιοδεξιάς τακτικής. Στο ΠΑΣΟΚ ασκούν κριτική, επίσης, στη Ν∆ ότι καλλιεργεί το φόβο ως κάτι που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Αλλά μην ξεχνώντας και τον διμέτωπο σημειώνουν επίσης ότι θα βρεθούν απέναντι και στον λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ… Από την Χαριλάου Τρικούπη διατυπώνονται πικρόχολα σχόλια εναντίον της Ν∆ σχετικά και με το κόμμα του Γ. Α. Παπανδρέου. Την κατηγορούν ότι ενθάρρυνε τον ΓΑΠ νομίζοντας ότι θα κόψει ψήφους από τον ΣΥΡΙΖΑ και έτσι θα του στερούσε την αυτοδυναμία. Όμως έκοψε κυρίως από το ΠΑΣΟΚ. Ο κ. Βενιζέλος θεωρεί πάντοτε θετικό το έργο της συγκυβέρνησης παρ’ όλα αυτά επανέλαβε την πρόταση του για μετεκλογική συνεργασία ανάμεσα σε όλες τις δημοκρατικές δυνάμεις με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, περιλαμβανομένου του ΣΥΡΙΖΑ εφόσον καταγραφεί ως πρώτο κόμμα… Γενικώς, όλα τα κεντρώα κόμματα «ψάχνουν ρόλο», γι’ αυτό αποφεύγουν να μπουν ευθέως στον καβγά. Όσα καταφέρουν να μπουν τελικά στη Βουλή, και ως φαίνεται δεν θα μπουν όλα, θα επιδιώξουν να φανούν χρήσιμοι σύμμαχοι για την όποια πρώτη πολιτική δύναμη.

Ισχυρό ενδεχόμενο αυτοδυναμίας

Αντίθετα από την Ν∆ η οποία μπορεί να ελπίζει μόνο σε μια υποφερτή διαφορά από τον πρώτο, ο ΣΥΡΙΖΑ κρατάει ανοιχτό το ισχυρό ενδεχόμενο για αυτοδυναμία. Τα πρώτα γκάλοπ μετά την προκήρυξη των εκλογών και την ολοκλήρωση του καταλόγου των κομμάτων που θα πάρουν μέρος επαληθεύουν την προηγούμενη επίδοσή του να μπορεί να παίρνει ψήφους απ΄ όλους τους χώρους. Στη δημοσκόπηση της GPO εμφανίζεται να παίρνει από το Ποτάμι 11,6%, από το ΠΑΣΟΚ 9,3%, από το ΚΚΕ 9,6%, τους ΑΝΕΛ 6,9%, την Ν∆ 5,4% και την Χρυσή Αυγή 5,3%. Πρόκειται γι α ένα όχι συνηθισμένο φαινόμενο και αποδεικνύει ότι ήδη έχει διαμορφωθεί ένα πολιτικό

ρεύμα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ το οποίο μπορεί να συνεχισθεί και μάλιστα να μεγαλώσει. Αυτά τα ευρήματα κανονικά θα ‘πρεπε να έχουν απλοποιήσει και την εργασία της επιλογής υποψηφίων του ΣΥΡΙΖΑ που είχαν ταυτόχρονα στόχο τη σύναψη κάποιων συμμαχιών. ∆ιότι αποδεικνύουν ότι η προσέλευση από όλους τους πολιτικούς χώρους ψηφοφόρων έγινε με βάση την πολιτική που εκπέμπεται και όχι λόγω κάποιων προσώπων. Τα πρόσωπα, ασφαλώς, έχουν τη σημασία τους να συγκεντρώνουν και κάποια κριτήρια διότι διαφορετικά μπορεί και να βλάψουν.

Μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων

Όπως, πάλι, προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις υπάρχει ακόμη πολύ μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων ή όχι σίγουρα και τελεσίδικα αποφασισμένων. Αυτός είναι και ο κρίσιμος πληθυσμός που θα κρίνει πολλά πράγματα και πρώτα απ’ όλα τη δυναμική αυτοδυναμίας του πρώτου. Η Ν∆ εμφανίζεται να περιορίζεται και λόγω της πολιτικής που εφάρμοσε ως τώρα αλλά και λόγω της άγονης αντιπολίτευσής της στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ που ανακοίνωσε στη Θεσσαλονίκη και το οποίο έκανε την απρονοησία να καταγγείλει ως πρόγραμμα παροχών. Ο ΣΥΡΙΖΑ, απεναντίας, βρίσκεται στην πλεονεκτική θέση να ηττάται η πολιτική κινδυνολογίας που ακολούθησε με μεγάλη άνεση η Ν∆ στην ίδια την έδρα της στην Ευρώπη. Ο ένας αξιωματούχος μετά τον άλλον διαβεβαιώνουν ότι δεν τίθεται κάποιο πρόβλημα Grexit. Είναι προφανές ότι αυτή η κινδυνολογία δεν έπληττε παρά ελάχιστα τον ΣΥΡΙΖΑ κάτι που φάνηκε και στις δημοσκοπήσεις καθώς η πλειοψηφία (52,6%) απαντούσε ότι αν συγκρουστούμε με τους εταίρους αυτοί θα αναγκαστούν να υποχωρήσουν. Το 53,7% απάντησε ότι η επόμενη κυβέρνηση πρέπει να κάνει νέα διαπραγμάτευση και νέα συμφωνία, ενώ ένα 20,5% θεωρεί ότι πρέπει να γίνει μονομερής διαγραφή του χρέους. Το 12,6% μόνο θεωρεί ότι πρέπει να ζητήσει παράταση της σημερινής συμφωνίας. Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Αν ψηφίσεις Τσίπρα θα πάθεις Grexit! Του Νίκου Τσαγκρή

ο 2012 ήταν απειλή: «μην ψηφίσεις Τσίπρα γιατί θα πάθεις… Grexit!». «Και γιατί παρακαλώ θα πάθω Grexit αν ψηφίσω Τσίπρα;», ήταν η λογική απορία του πλήθους. Η απάντηση ήταν εκείνος ο αλήστου μνήμης εσμός των στρεβλών αφορισμών κατά Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ με άξονα τον λαϊκό εκφοβισμό, («Ο Τσίπρας θα σκίσει τα μνημόνια», «Οι συνιστώσες μάς πάνε πίσω στη δραχμή», «Θα κηρύξουν στάση πληρωμών», κλπ. κλπ.) που απέδωσαν την οριακή πρωτιά της Ν∆-Σαμαρά. Και εκείνο το συγκυβερνητικό τέρας με κεφάλι Σαμαρά, σώμα Βενιζέλου και ουρά ∆ΗΜΑΡ. Στα δυόμισι χρόνια της τερατώδους διακυβέρνησης της χώρας από το συγκυβερνητικό τέρας (με ή χωρίς… ουρά), η απειλή Grexit ομολογήθηκε από δεκάδες ντόπιους και ξένους συστημικούς πολιτικούς και οικονομικούς αξιωματούχους ως προεκλογική (αλλά και διαρκής) μπλόφα με στόχο τον τρομοκρατικό εκβιασμό του εκλογικού σώματος των Ελλήνων· την καθήλωσή του ελληνικού λαού στην μνημονιακή πραγματικότητα, στην υποτέλεια της τρόικας και των αγορών. Ακόμα και η πολιτική ηγεμών της Ε.Ε., η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ ομολόγησε το Grexit ως μπλόφα αποκαλύπτοντας μετεκλογικά (με πάνω από τρείς δημόσιες δηλώσεις) ότι η αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα αποτελούσε θρυαλλίδα για την διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «συζητήσαμε προκειμένου να μάθουμε (chic) εάν η Ελλάδα θα έπρεπε να φύγει από τη ζώνη του ευρώ και πιστεύω πως εάν αυτό είχε συμβεί, θα έπρεπε όλοι μας να εγκαταλείψουμε την ΟΝΕ σε μεταγενέστερο χρόνο»*.. Αργότερα η απειλή «Grexit «ξεχάστηκε. Ακόμα κι απ’ τον Σαμαρά!

Η σημειολογία του Grexit

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Ωστόσο, η απειλή «Grexit» δεν αποσύρθηκε, δεν πετάχτηκε στον κάλαθο των προεκλογικών αχρήστων μαζί με τα συνήθη προπαγανδιστικά αναλώσιμα του συστήματος. To Grexit δεν ήταν μια απλή προεκλογική μπλόφα Βρυξελλών – ήταν ένα συστημικό πολυεργαλείο που, καθώς δοκιμάστηκε και απέδωσε στις εκλογές του 2012, συντηρήθηκε νεκροζώντανο στα κύτταρα του συστήματος. Ως αντιβίωση στον ιό «Tsipras»!.. Και όχι μόνον: η απειλή Grexit, όπως αποδείχτηκε στην πειραματική χρήση του 2012, είναι μια αμφίσημη μπλόφα, υπό την έννοια ότι διαθέτει δύο διαδραστικές πλευρές. Μια «πολιτική» και

μια «οικονομική», να πούμε. Η πρώτη στοχεύει στην ανάσχεση της πολιτικής ηγεμονίας του ΣΥΡΙΖΑ (και των άλλων αντιμνημονιακών δυνάμεων στην Ελλάδα και στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου εν γένει), και η δεύτερη στην αναζωπύρωση των ασύδοτων κερδοσκοπικών παιγνίων των «αγορών» με τα spent, την αγοραπωλησία ομολόγων και χρηματιστηριακών αξιών, κλπ, κλπ. Προϋπόθεση για την αφύπνιση και τη συμμετρική λειτουργία της απειλής Grexit (και στο επίπεδο ανάσχεσης της ηγεμονίας του ΣΥΡΙΖΑ και στο επίπεδο αναζωπύρωσης της κερδοσκοπίας των αγορών) είναι το έρεισμα «πιστωτικό γεγονός». Που εφευρίσκεται στον αφρό της άναρχης και κομματικά ασύντακτης δημόσιας ρητορείας των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Και ανασκευάζεται, και χαλκεύεται και κατασκευάζεται στα συστημικά εργαστήρια εσωτερικού και εξωτερικού. Και αμπαλάρεται από τα συστημικά μίντια εσωτερικού και εξωτερικού, επίσης. Και… ψεκάζεται στην περιοχή της κοινής γνώμης, από ψεκαστικά μάρκας Βούλτεψη και Πρετεντέρη και Αδώνιδος: Αν ψηφίσεις Τσίπρα θα πάθεις… Grexit !

Με το Grexit στο… χέρι

Σήμερα, δυόμισι χρόνια μετά τις εκλογές του ’12 και δύο εβδομάδες πριν τις κάλπες του Γενάρη, χάρις και στη διόρθωση και την διεθνή ακτινοβολία των ιδεών του ΣΥΡΙΖΑ για την ευρωπαϊκή έξοδο από τον οικονομισμό και την επιστροφή στην πολιτική, η απειλή «Grexit» αποδομείται· σταδιακά καταγράφεται ως το συντομότερο ανέκδοτο της μνημονιακής εποχής, δίπλα στο «success story» του Σαμαρά: «η αντιπαράθεση για μια ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ γίνεται μόνο για να επηρεαστούν οι ψηφοφόροι. Ουδείς θέλει ένα Grexit. Σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας και οι πιστωτές θα αναζητήσουν έναν έντιμο συμβιβασμό» . Αυτή η politically correct θεώρηση της απειλής «Grexit» τείνει να επικρατήσει πια στον χώρο της Ε.Ε., όχι μόνο στις αναλύσεις των διεθνών ΜΜΕ, αλλά ακόμα και στη ρητορεία των Βρυξελλών, ακόμα και στη Γερμανίκή Πολιτεία. Ουσιαστικά, στο εσωτερικό της χώρας μόνο, ο Σαμαράς και οι αντί – ΣΥΡΙΖΑ προπαγανδιστές των διαπλεκόμενων Μέσων Ενημέρωσης, κυκλοφορούν με το Grexit στο… χέρι. Στο δε εξωτερικό, ούτε καν η Μέρκελ· μόνο κάτι γνωστοί κονδυλοφόροι του ευρωπαϊκού και διεθνούς λόμπι των αγορών – κάποιοι σαν τον περιβόητο «Μπάμπη», να πούμε. «Όλοι αυτοί μοιάζουν ανθέλληνες», έγραψε σε μια σχετική ανάρτηση στο face book ένας διαδυκτιακός φίλος: «ψάχνουν να βρουν ποιος Ευρωπαίος έχει κάνει την πιο αρνητική δήλωση για την Ελλάδα και γεμάτοι χαρά την περιφέρουν»... Ψεκάζοντάς την στην περιοχή της κοινής γνώμης, συμπληρώνω: «αν ψηφίσεις Τσίπρα θα πάθεις… Grexit» !..

*Από το τελευταίο περί «Grexit» άρθρο της Deutsche Welle.

Κοπτοραπτική

Η σημειολογία της πλαστής απειλής που καθόρισε το εκλογικό αποτέλεσμα του 2012 και εξακολουθεί να χορηγείται στην κοινή γνώμη ως αντίδοτο στον… ιό “Tsipras”!..

Στασίδι

τα αυτιά μας φτάνουν πληροφορίες ότι πρωτοκλασάτα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, επίδοξοι βουλευτές, έχουν κλείσει από τώρα θέσεις στα μεγάλα κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας. Επειδή ότι είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό, ελπίζουμε οι πληροφορίες μας να μην επιβεβαιωθούν και τις τελευταίες μέρες να υπάρχει πλουραλισμός παρουσίας στις κεντρικές ενημερωτικές εκπομπές και στα δελτία ειδήσεων. Τόσο ο Μαρσέλ όσο και η Μισέλ ξεκαθαρίζουν πάντως ότι θα μαυρίσουν όποιον κινηθεί με ανάλογο τρόπο.

Και οι χειρισμοί θέλουν ικανότητες

∆

εν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν πράγματι προτάθηκε θέση στην κυρία Γιαταγάνα για το Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ. ∆εν υπήρξε πάντως κάποια διάψευση από την Κουμουνδούρου, οπότε το παίρνουμε ως δεδομένο. Η άποψη της στήλης για τη συγκεκριμένη πολιτικό είναι γνωστή και δεδομένη. Αλλά το να σε «αδειάζει» με αυτόν τον τρόπο, λέγοντας ότι δεν κατεβαίνει γιατί θέλει να δώσει τη μάχη του σταυρού δεν το λες και επίδοξο χειρισμό. Το θέμα είναι αν θα γίνει απολογισμός κάποια στιγμή για πρόσωπα και καταστάσεις που είχαν την ευθύνη για τον τρόπο που πήγε το κόμμα στις εκλογές.

∆εν ήταν και τόσο τυπική

ην προηγούμενη βδομάδα κυκλοφόρησε μια κάρτα του Χάρρυ Κλυνν με την οποία ανακοίνωνε την υποψηφιότητά του με τον ΣΥΡΙΖΑ στην περιφέρεια της Α΄ Θεσσαλονίκης. Επικοινωνήσαμε με τον κ.Τριανταφυλλίδη, ο οποίος μας επιβεβαίωσε την πληροφορία λέγοντάς μας πως «έχω ήδη συμφωνήσει και αναμένω την τυπική έγκριση των οργάνων».

Η λίστα που ανακοινώθηκε πάντως από τον ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει μέσα το όνομα του Χάρρυ Κλυνν. ∆εν ξέρουμε με ποιον ή με ποιούς είχε «συμφωνήσει» αλλά η τελική έγκριση μάλλον δεν ήταν και τόσο τυπική.

Τα δέκα υπουργεία

ίναι πράγματι απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ ότι το κυβερνητικό σχήμα θα είναι «μικρό και ευέλικτο». Από αυτό πάντως μέχρι την συγκεκριμένη αναφορά για «δέκα υπουργεία» υπάρχει μια αξιοσημείωτη απόσταση. Όσο και αν ψάξαμε, όσο και αν ρωτήσαμε απαντήσεις δεν πήραμε. Ανατρέξαμε, λοιπόν, στα ενημερωτικά μέσα μήπως μάθουμε περισσότερες πληροφορίες. Έτσι, βρήκαμε στο thetoc.gr ρεπορτάζ του συναδέλφου, Νίκου Παπαδημητρίου, στο οποίο αναφέρεται ότι τα δέκα αυτά υπουργεία είναι: ∆ύο υπερυπουργεία. Το ένα θα αφορά το Κράτος και την Ανασυγκρότησή του, και σε αυτό θα υπαχθούν τα σημερινά Υπουργεία Εσωτερικών, ∆ιοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης, ∆ικαιοσύνης και Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων, ∆ημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Το άλλο θα αφορά στην Ανάπτυξη – Παραγωγική Ανασυγκρότηση, στο οποίο θα υπαχθούν τα σημερινά Υπουργεία Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Υποδομών- Μεταφορών και ∆ικτύων, Ενέργειας, Τουρισμού, Ναυτιλίας και Αιγαίου. Στα δύο αυτά θα προστεθούν τα Υπουργεία Οικονομικών, Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Παιδείας, Πολιτισμού, Υγείας, Εργασίας- Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και Περιβάλλοντος

Έξω τα κόμματα από τα Πανεπιστήμια

κύριος Φορτσάκης, μέχρι πρότινος Πρύτανης του

Πανεπιστημίου Αθηνών, έδινε τη μάχη για ένα πανεπιστήμιο όπου οι κομματικές παρατάξεις δεν θα είχαν χώρο και λόγο. Πρωτοστάτησε μάλιστα στην κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, όπως θυμάστε με πρωτοφανή αυταρχισμό εναντίων των φοιτητών που αντιδρούσαν. Αφού είχε γίνει σύμβολο του αγώνα για ένα ακομμάτιστο πανεπιστήμιο, από τους διάφορου έγκριτους δημοσιολόγους, φώναξε τα ΜΑΤ να τον προστατεύσουν και έδωσε και μια παράσταση συγκρουόμενος με τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που έσπευσαν προς υπεράσπιση των ακαδημαϊκών ελευθεριών. Όλα αυτά...last year που λένε και στο χωριό μου. Από την Παρασκευή είναι ο επικεφαλής στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Ν∆. Έτσι είναι. Σε αυτή τη ζωή όλα έχουν ένα τίμημα και μια τιμή!

Αλληλεγγύη στους τούρκους αγωνιστές

τις 15 Ιανουαρίου αρχίζει στη Μυτιλήνη η δίκη εννιά τούρκων αγωνιστών-πολιτικών προσφύγων, που ιώκονται σύμφωνα με τον τρομονόμο, χωρίς κανένα στοιχείο. Οι κατηγορούμενοι δεν γνωρίζουν τη δικογραφία, καθώς είναι γραμμένη στα ελληνικά και ουδέποτε μεταφράστηκε στα τούρκικα, παρότι ζητήθηκε επανειλημμένα. Εκφράζεται, μάλιστα, ο φόβος ότι η δίκη αυτή θα αρχίσει και θα τελειώσει με ρυθμούς αστραπής. Ανάμεσα στους κατηγορούμενους βρίσκεται και ο Ερκάν Σερίφ Τουρούνς, ο οποίος κατηγορείται για συλλογή πληροφοριών και συγκέντρωση χρημάτων για τούρκους κρατούμενους. Η Επιτροπή Αλληλεγγύης για τους πολιτικούς κρατούμενους στην Τουρκία και το Κουρδιστάν καλεί την τοπική κοινωνία της Μυτιλήνης να παραβρεθεί στο δικαστήριο, ώστε να τους δοθεί το δικαίωμα για μια δίκαιη δίκη.

“

Mαρσέλ & Μισέλ

∆ημοκρατία εξόριστη ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Εγχώριος και ευρωπαϊκός εξορκισμός της λαϊκής βούλησης

α έχετε παρατηρήσει ότι η απειλή εξόδου από την ευρωζώνη διατυπώνεται σ’ αυτές τις εκλογές κάπως διαφορετικά σε σύγκριση με το καλοκαίρι του 2012. Όσο πιο επίσημα, πιο θεσμικά είναι τα χείλη που την εκφωνούν, τόσο πιο «εξευγενισμένη» ακούγεται. Αν το 2012 η διατύπωση ήταν πολύ απλή, έως ωμή: αν δεν ψηφίσετε τους υποστηρικτές των μνημονίων, θα πάρετε πόδι, το 2015 τείνει να διαμορφωθεί ως εξής: μπορείτε να ψηφίσετε ό,τι θέλετε, αλλά θα πρέπει να ξέρετε ότι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα σας, πρέπει να γίνουν σεβαστές. Υπάρχουν τέσσερις τουλάχιστον λόγοι στους οποίους οφείλεται αυτή η διαφορά. Πρώτον, υπήρχαν το 2012 και άλλες χώρες με ανοιχτά παρόμοια προβλήματα, που έπρεπε να παραδειγματιστούν, ώστε να μην πάρουν αέρα. ∆εύτερον, το τι ακριβώς διεκδικούσε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν τόσο σαφές, δεν είχε εκτιμηθεί ακριβώς το μέγεθος της «απειλής». Τρίτον, μόλις προ ολίγων μηνών μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων τής Ν∆ είχαν γαλουχηθεί με αντιμνημονιακά συνθήματα και ήθελαν να αποκλειστεί και ο εξ αυτού κίνδυνος με περισσότερο απόλυτη αυστηρότητα. Τέταρτον, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακόμα ένα κόμμα που μόλις είχε κάνει ένα απρόβλεπτο άλμα από το 5% στο 17%, δεν απειλούσε με τόση βεβαιότητα, όπως σήμερα, να γίνει κυβέρνηση, και μάλιστα πιθανότατα με απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Βασιλικότεροι Ν∆ και ΠΑΣΟΚ

Το παράδοξο είναι ότι, ενώ στην ΕΕ οι διατυπώσεις γίνονται πιο προσεκτικές, χωρίς να γίνονται εκπτώσεις επί της ουσίας, στο εσωτερικό, Ν∆ και ΠΑΣΟΚ, εμφανίζονται βασιλικότεροι του βασιλέως. Οι τοποθετήσεις τους με την έναρξη του προεκλογικού αγώνα γίνονται ακόμα πιο απόλυτες. Ο κ. Σαμαράς, μιλώντας σε συγκέντρωση στη Χαλκίδα, υποστήριξε ότι κάθε διεκδίκηση που αντιβαίνει στα μνημόνια είναι μονομερής ενέργεια! Και, συνεπώς, δικαιολογεί κάθε απειλή για εκδίωξη από την ευρωζώνη. Η πραγματοποίηση αυτής της απειλής νομιμοποιείται από τον ίδιο τον απειλούμενο. Ο δε κ. Βενιζέλος, μιλώντας στην εκπομπή των Λυριτζή-Οικονόμου στον «Σκάι», δεν υποστήριξε απλώς ότι είναι απαράδεκτο «να λες ότι δεν πρόκειται να αποδεχθείς τις δεσμεύσεις». Ανέλυσε την απίστευτη άποψη ότι «το πλαίσιο είναι τέτοιο, καλώς ή κακώς αυτός είναι ο συσχετισμός στην Ευρώπη» και συνεπώς οφείλουμε να συμμορφωθούμε. «Ακόμα και η συντηρητική Ευρώπη, ακόμη και η μυωπική Ευρώπη είναι καλύτερη (…) Μέσα σ’ αυτήν θα διαμορφώσουμε συσχετισμούς ρεαλιστικούς». Και για να μην αφήσει οποιαδήποτε αμφιβολία ότι

Παραδέχονται ότι η οποιαδήποτε εκλογική διαδικασία, μια θεσμική μορφή έκφρασης της λαϊκής βούλησης, δεν είναι σε θέση να μεταβάλει τους πολιτικούς συσχετισμούς και να προκαλέσει διαδικασίες θεσμικής αναδιάταξης δυνάμεων. Πρόκειται για μια βαθύτατα αντιδημοκρατική παραδοχή.

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

ρεαλιστική είναι γι’ αυτόν μόνο η πλήρης αποδοχή των υποδείξεων, συμπληρώνει: «Στην Ευρώπη κυριαρχεί μια αντίληψη νεοφιλελεύθερη οικονομικά. Κυριαρχεί απολύτως, καλώς ή κακώς (…) ∆ιαφοροποιούνται [κάποιοι] μόνο στο όνομα του οικονομικού εθνικισμού»! Είναι καταφανές ότι για τον κ. Βενιζέλο η δυνατότητα επιλογής υπάρχει μόνο στα δεδομένα πλαίσια, που δεν γίνεται να αμφισβητηθούν ούτε από τη λαϊκή βούληση. Υπάρχει εξήγηση και γι’ αυτή την υπερακόντιση σε εθελόδουλες αντιλήψεις περί δημοκρατίας. Εκτός του ότι τους χαρακτηρίζει η επαρχιώτικη αντίληψη ως προς το ρόλο τους στην ΕΕ, δηλαδή η παραδοχή του ρόλου του ουραγού, εκφράζουν μ’ αυτόν τον τρόπο και τη θέση τους για την κολοβή λαϊκή κυριαρχία στο πλαίσιο της ΕΕ. Τη θεωρούν φυσιολογική όχι μόνο λόγω της «μειονεκτικής» θέσης μιας «μικρής» χώρας, αλλά και λόγω του ότι δεν τους ενοχλεί η θεσμική απουσία της λαϊκής παρέμβασης από τη λειτουργία της ΕΕ.

Η αδύναμη λαϊκή βούληση

Είναι κατανοητό ότι μ’ αυτές τις αντιλήψεις, με αυτή τη συγκρότηση είναι αδύνατο να διαπραγματευτούν οτιδήποτε. Το έχουμε πει τόσες φορές που καταντάει μονότονο. Υπάρχει, όμως, «κάτι πιο βαθύ που τους λερώνει» –για να παραφράσουμε τον Ν. Καββαδία. Παραδέχονται ότι η οποιαδήποτε εκλογική διαδικασία, μια θεσμική μορφή έκφρασης της λαϊκής βούλησης, δεν είναι σε θέση να μεταβάλει τους πολιτικούς συσχετισμούς και να προκαλέσει διαδικασίες θεσμικής αναδιάταξης δυνάμεων. Πρόκειται για μια βαθύτατα αντιδημοκρατική παραδοχή. Μαζί με τους πάτρωνές τους στην ΕΕ διατυπώνουν τη θέση –και την υποστηρίζουν ένθερμα– ότι μπορούν να παίρνονται αποφάσεις για τη ζωή, παρούσα και μέλλουσα, των ευρωπαίων πολιτών, οι οποίες είναι αδιανόητο να αλλάξουν είτε με αποφάσεις των λαών σε εθνικό επίπεδο είτε μέσω μιας διαδικασίας πιστοποίησης της λαϊκής βούλησης σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Αποδέχονται από κοινού ότι εκπρόσω-

ποι κυβερνήσεων, χωρίς ρητές και σαφείς εντολές των κοινοβουλίων πολλές φορές, πολύ περισσότερο των εκλογικών σωμάτων, μπορούν να παίρνουν αποφάσεις για τεράστιας σημασίας ζητήματα, οι οποίες απαγορεύεται να αμφισβητηθούν, να ξανασυζητηθούν, να επανεξεταστούν, όσο διαφορετικά κι αν εκφραστούν σε εθνικό επίπεδο οι βουλήσεις των λαών. Πάνω από λαούς και πολίτες στέκουν οι αιώνιες «δεσμεύσεις». Το «λάθος» να θέσουν υπό την έγκριση δημοψηφισμάτων το «ευρωσύνταγμα» ακόμα τους στοιχειώνει.

Αποκήρυξη του δημοκρατικού δικαιώματος

∆εν πρόκειται απλώς για έλλειμμα δημοκρατίας. Πρόκειται για αποκήρυξη της ουσίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Πρόκειται για τη συστηματική καλλιέργεια της αντιδημοκρατικής νοοτροπίας, σύμφωνα με την οποία είναι αδύνατο, στο πλαίσιο μιας τακτικής πολιτικής λειτουργίας, να δηλωθεί και να γίνει σεβαστή η βούληση επανεξέτασης όσων θεωρούνται δεδομένα. Οι πολίτες, η ουσία και η υπόσταση της πολιτείας στη δημοκρατική της σύλληψη («Αθηναίοι πόλις εσμέν» πρέσβευαν κάτι αρχαίοι…) δεν μπορούν να επιχειρήσοτν ν’ αλλάξουν την τύχη τους. Αν το κάνουν, τους απειλεί –και γίνεται αποδεκτό αυτό– η αποπομπή τους στο πυρ το εξώτερον. Αυτό το άχθος με το οποίο φορτώνουν την Ελλάδα και την Ευρώπη, είναι πολύ χειρότερο από οποιοδήποτε χρηματικό χρέος, οποιαδήποτε τοκοχρεολύσια, πρωτογενή πλεονάσματα και άλλα ηχηρά και οδυνηρά. Γιατί τα δάνεια κάποτε ξεπληρώνονται, έστω και με αίμα. Αλλά η κυνική ανάδειξη σε σύμβολο πίστεως του ρωμαϊκού αποφθέγματος «Pacta sunt servanta» (οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται) όσο άδικες και καταστροφικές κι αν είναι, διαμορφώνει κοινωνίες πολιτικά δούλων. Μάλλον δεν είναι τυχαία η κοινή ρίζα (serv–) με το ουσιαστικό servus (δούλος). Χ. Γεωργούλας

Σημειώσεις πριν τη μάχη των εκλογών

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

υνήθως λέμε και το εννοούμε, εμείς οι αριστεροί και οι αριστερές, ότι οι εκλογικές μάχες είναι κρίσιμες. Αυτή τη φορά, όμως, υπάρχει κάτι παραπάνω. Η μάχη αυτή δεν αφορά ένα κόμμα, δεν αφορά μια παράταξη ή μια ιδεολογική και πολιτική πρόταση, μόνο. Αφορά, κυρίως, την κοινωνία των πολλών, των φτωχών και των καταπιεσμένων, που ολοένα πληθαίνουν. Για αυτή την κοινωνία το αποτέλεσμα της κάλπης είναι θέμα αξιοπρέπειας, ζωής και εντέλει επιβίωσης. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, η αυτοδύναμη κυβέρνηση της αριστεράς, είναι ένας συγκλονιστικός, συνάμα εφικτός στόχος. Και αυτή τη μάχη θα τη δώσει ο κόσμος της ριζοσπαστικής αριστεράς με πάθος, παρά τις όποιες ενστάσεις, παρά τις αμφιβολίες για επιλογές που έγιναν. Γιατί αφορά τα υποτελή κοινωνικά στρώματα, τα όνειρα μιας ολόκληρης αγωνιστικής διαδρομής, τα δικαιώματα των ανθρώπων, κυρίως αυτών που βρέθηκαν στο στόχαστρο των μνημονιακών και βαθιά συντηρητικών κυβερνήσεων. Είμαστε, πλέον, στην τελική ευθεία. Ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει τη μάχη ως η νέα δύναμη για αυτό και πρέπει κάθε στιγμή να αποδεικνύει ότι δεν έχει καμία σχέση με το παλαιό, φθαρμένο πολιτικό προσωπικό. Ισχύει ασφαλώς αυτό και για τις εσωτερικές του διαδικασίες. Αυτή η εφημερίδα, που σε δύσκολες στιγμές, όταν πολλοί έλεγαν ότι το εγχείρημα τελείωσε, στήριζε τον ΣΥΡΙΖΑ

με πείσμα και συνέβαλε στην επανεκκίνησή του, έχει το δικαίωμα να λέει τη γνώμη της, ακόμα ακόμα να κριτικάρει κακώς κείμενα, που θεωρεί ότι είναι ικανά να πλήξουν την εικόνα και πιθανώς, αν αυτά επαναλαμβάνονται, την ουσία του εγχειρήματος μας. Και τέτοια υπήρξαν στη διαδικασία επιλογής υποψηφίων. Θα υπερασπιστούμε τώρα τον ΣΥΡΙΖΑ με το ίδιο πάθος, με την ίδια έμπνευση, όπως κάναμε πάντα. Αλλά θα συνεχί-

σουμε να είμαστε μια κριτική φωνή, όταν διακρίνουμε δισταγμούς, διευρύνσεις με πρόσωπα που δεν προσθέτουν, αλλά μάλλον αφαιρούν. Και θα συνεχίσουμε να μιλάμε για την ανάγκη μιας μεγάλης, πρωτίστως κοινωνικής, συμμαχίας, που θα συμβάλει σε ένα πλατύ λαϊκό ρεύμα αμφισβήτησης και ανατροπής. Θα συνεχίσουμε να υπερασπίζουμε το ρόλο του κόμματος, της Νεολαίας του, να υπερασπίζουμε τον κόσμο της αριστεράς, που σε δύσκολες περιόδους

έδωσε τη μάχη με ανιδιοτέλεια, στους δρόμους, στα κινήματα, στους αγώνες. Οι ακαμψίες που συναντάμε πρέπει να αντιμετωπίζονται με συζήτηση και όχι με αφορισμούς και γενικεύσεις. Ιδιαίτερα όταν απορρέουν από επιλογές μη υπερασπίσιμες. Σε αυτόν τον κόσμο θα στηριχθούμε και αύριο. Στην κυβέρνηση της Αριστεράς αυτός θα είναι η κολόνα της νέας μεγάλης προσπάθειας, μαζί με τους ανθρώπους που υποφέρουν και έχουν κάθε λόγο να σταθούν στο πλευρό της αριστεράς, όχι σαν κομπάρσοι, αλλά πρωταγωνιστές της μεγάλης ανατροπής. Η αριστερά δίνει τη μάχη με αρχές και αξιοπρέπεια. Ο κώδικας δεοντολογίας, που ορθώς ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ για τους υποψήφιους βουλευτές του, πρέπει να τηρηθεί κατά γράμμα, για να αποδείξουμε ότι η πολιτική δεν ταυτίζεται, για εμάς, με τον παραγοντισμό και τον «επαγγελματισμό». Και θα στεκόμαστε αυστηρά κριτικά σε κάθε προσπάθεια, κάθε σκέψη, που μπορεί να οδηγήσει, ανεξάρτητα προθέσεων, σε ένα ΣΥΡΙΖΑ, που θα θυμίζει τους άλλους, που θα γυρνά τα μάτι προς το παλιό, το φθαρμένο, είναι οφέλιμο να αποφεύγεται. Τώρα δίνουμε τη μάχη, όλοι μαζί, με αισιοδοξία και εμπιστοσύνη στις ιδέες, τις αξίες και τις προτάσεις μας. «Ε»

Το «Ποτάμι« ως νέα έκφραση της Κεντρoαριστεράς

κατακερματισμός του κεντροαριστερού σε τέσσερα (τουλάχιστον) εκλογικά σχήματα και το σαφές έλλειμμα ιδεολογικού στίγματος που μπορεί να αναδείξει κάποιο από αυτά σε κυρίαρχο, συνιστά ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του προεκλογικού ανταγωνισμού. Η πόλωση, που όπως φαίνεται επιδρά και στην ίδια τη συγκρότηση του κομματικού ανταγωνισμού σε δικομματική βάση, αφήνει έναν πολύ συγκεκριμένο και περιορισμένο πολιτικό χώρο για τις κεντροαριστερές δυνάμεις, οι οποίες εναγωνίως αποπειρώνται να διατυπώσουν το ασαφές ακόμα πλαίσιο ενός νέου «τρίτου δρόμου». Το γεγονός των «ρεαλιστικών» εμφάσεων στις απευθύνεις του ΣΥΡΙΖΑ, λειτουργεί ακόμα πιο περιοριστικά για τις αριστερές εκδοχές του κεντροαριστερού εγχειρήματος, αλλά και η κινδυνολογική αφήγηση της Ν∆ απορροφά τις δεξιές του εκδοχές. Στο πλαίσιο αυτό το «Ποτάμι» κατορθώνει, προς το παρόν τουλάχιστον, να επωφεληθεί, αξιοποιώντας εμφανώς το γεγονός ότι αποτελεί έναν νέο παίκτη στον κομματικό ανταγωνισμό που εμφανίζεται χωρίς πολιτικά «βαρίδια».

Η προεκλογική του παρουσία

Είναι όμως έτσι; Εν μέρει ναι και εν μέρει όχι. Από τη μία πλευρά, η συγκρότηση ενός κόμματος που δεν έχει ρητή αναφορά σε κάποια από τις ελληνικές πολιτικές παραδόσεις, δημιουργεί πράγματι μία αίσθηση περί νέου και άφθαρτου στο εκλογικό σώμα. Από την άλλη πλευρά, ο εύκολος προσεταιρισμός τόσο του ίδιου του κ. Θεοδωράκη από το μιντιακό σύστημα και η ένθερμη συμπερίληψη πρώην στελεχών άλλων κομμάτων, δείχνει ότι το «Ποτάμι» εκφεύγει ελαφρώς της ιδανικής εικόνας που τουλάχιστον το ίδιο θέλει να βγάλει προς τα έξω. Η ευκολία του κόμματος να μετακινείται με άνεση εντός και εκτός «συστήματος» του επιτρέπει να υπερκερνά την έλλειψη ιδεολογικής και οργανωτικής συνοχής. Πιθανόν και αυτή η ευελιξία να είναι και το κλειδί της κυριαρχίας του στον κεντροαριστερό χώρο.

Η έως τώρα προεκλογική παρουσία του «Ποταμιού» εμφανίζει μία σειρά από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τα οποία και θα επισημάνουμε συνθηματολογικά: πρώτον, ο ιδεολογικός εκλεκτικισμός του σχήματος, που περιλαμβάνει προγραμματικές αρχές τόσο από το χώρο της κεντροδεξιάς όσο και από το χώρο της κεντροαριστεράς. ∆εύτερον, η έμφασή του στην έννοια της «κοινής λογικής», στην αναζήτηση δηλαδή πολιτικών λύσεων που μπορεί να κατανοήσει και να σκεφτεί ο μέσος πολίτης. Τρίτον, η ανάδυση μίας πολιτικής της «αυθεντικής οικειότητας», όπου ο ηγέτης του κόμματος επιχειρεί να δείξει την οικειότητά του στους πολίτες όντας ένας από αυτούς και όχι κάποιος που έρχεται σε αυτούς. Τέταρτον, η σχεδόν μόνιμη επίκληση της κυβερνητικής φιλοδοξίας ως νομιμοποιητικής βάσης του εγχειρήματος του «Ποταμιού» που δίνει και απτή υπόσταση και στα τρία προηγούμενα στοιχεία. Ο λόγος του «Ποταμιού» είναι κατεξοχήν προγραμματικός και διανθίζεται από εσκεμμένες «προκλήσεις» και επικοινωνιακά τεχνάσματα. Συνιστούν, ωστόσο, όλα αυτά τεκμήρια για να μιλήσουμε για ένα άλλου τύπου κόμμα;

Με σαφές πολιτικοϊδεολογικό πρόσημο

Η άποψή μας, που την έχουμε διατυπώσει και σε παλαιότερο σημείωμα μας, είναι ότι η «πολιτική χωρίς κομματικό παρελθόν» που ευαγγελίζεται το «Ποτάμι»

είναι η πολιτική απόληξη των «μεταρρυθμιστικών» ρευμάτων στο ελληνικό πολιτικό σύστημα κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο εκλεκτικισμός στην πραγματικότητα ευφημίζει το υπερ-πολιτικό εκσυγχρονιστικό αφήγημα το οποίο πράγματι έτεμνε εγκάρσια τις πολιτικές παρατάσεις, ειδικά στη δεκαετία του 1990. Η στρατολόγηση στελεχών από τη «∆ράση», τη ∆ΗΜΑΡ και το ΠΑΣΟΚ δείχνουν ότι το πολιτικοϊδεολογικό πρόσημο του «Ποταμιού» είναι σαφέστατο και δεν επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Το «στραταρχικό» μοντέλο οργάνωσης του κόμματος - μία χαλαρή οργανωτική δομή που στοιχίζεται πίσω από την ηγεσία - δεν είναι καινοφανές, αλλά αντίθετα κομίζει τις εμπειρίες του ΠΑΣΟΚ επί ηγεσίας ΓΑΠ. Το γεγονός, ωστόσο ότι ένα κόμμα με αυτά τα χαρακτηριστικά τείνει να επικρατεί των λοιπών σχημάτων της Κεντροαριστεράς αποκαλύπτει ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: την έλλειψη μίας ισχυρής ιδεολογικής ταυτότητας και μίας αφήγησης για την Ελλάδα της κρίσης, που μπορεί πειστικά να συγκολλήσει την απολεσθείσα κοινωνική συμμαχία του ΠΑΣΟΚ.

“

Κώστας Ελευθερίου

Το «στραταρχικό« μοντέλο οργάνωσης του κόμματος - μία χαλαρή οργανωτική δομή που στοιχίζεται πίσω από την ηγεσία - δεν είναι καινοφανές, αλλά αντίθετα κομίζει τις εμπειρίες του ΠΑΣΟΚ επί ηγεσίας ΓΑΠ.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Με στόχο την αυτοδυναμία Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

ΣΥΡΙΖΑ

Πώς διασφαλίζεται ο Κώδικας ∆εοντολογίας;

ε την ανακοίνωση των ψηφοδελτίων σε όλη την Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ μπαίνει στην τελική ευθεία της προεκλογικής του εκστρατείας για τη μεγάλη μάχη της 25ης Ιανουαρίου. Η εικόνα των ψηφοδελτίων αποτυπώνει τις ζυμώσεις και τη συζήτηση που έγινε καθόλη την προηγούμενη περίοδο και δίνει το δικαίωμα στους επιτελείς του κόμματος να αισιοδοξούν ότι ο στόχος της αυτοδυναμίας μπορεί να επιτευχθεί. Κομματικά στελέχη, συνεργαζόμενοι, αγωνιστές των κοινωνικών κινημάτων, διανοούμενοι και δημοσιογράφοι, νέοι και νέες, συνθέτουν το μωσαϊκό των ψηφοδελτίων, ενώ αύριο αναμένεται να ανακοινωθεί και το ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Η εβδομάδα που πέρασε ήταν πυκνή πολιτικών εξελίξεων για τον ΣΥΡΙΖΑ. Αρχικά, το προηγούμενο Σαββατοκυρίακο ήταν η σύγκληση της Κεντρικής Επιτροπής και του ∆ιαρκούς Συνεδρίου με το οποίο, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία. Ακολούθησαν πέντε δύσκολες μέρες, απαραίτητες για τη συγκρότηση των ψηφοδελτίων σε όλη την Ελλάδα.

Το ∆ιαρκές Συνέδριο

Η απόφαση για σύγκληση του ∆ιαρκούς Συνεδρίου πάρθηκε μετά από πρόταση του επικεφαλής του κόμματος, Αλέξη Τσίπρα. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, ήθελε, με αυτόν τον τρόπο, να εξασφαλίσει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συναίνεση τόσο για τα θέματα που αφορούσαν το πρόγραμμα όσο και για το ακανθώδες ζήτημα των πολιτικών συμμαχιών και συνεργασιών. Η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα και η παρουσίαση των έξι πυλώνων του προγράμματος είχε θετική απήχηση τόσο στην κοινωνία όσο και στο εσωτερικό του κόμματος. Η σαφής δέσμευση για κατάργηση του μνημονίου, η διευκρίνηση ότι το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης θα εφαρμοστεί ανεξαρτήτως της πορείας των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, η ξεκάθαρη αναφορά και επίθεση στο σύστημα της διαπλοκής ήταν από τα σημεία που βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση τόσο από τους συνέδρους όσο και από όσους παρακολούθησαν την ομιλία από τους δέκτες της τηλεόρασής τους. Ωστόσο, ερωτηματικά προκάλεσαν θέσεις όπως αυτή για υπαγωγή των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους κατευθείαν στον πρωθυπουργό και η αναφορά σε συγκεκριμένο αριθμό υπουργείων που θα διαθέτει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο συγκλήθηκε το ∆ιαρκές Συνέδριο αλλά και η Κεντρική Επιτροπή προκάλεσαν αντιδράσεις εντός του κόμματος. ∆υσαρέσκεια προκάλεσε όμως και ο τρόπος με τον οποίο αποφασίστηκε να ολοκληρωθεί το Συνέδριο, μια μέρα νωρίτερα. Πολλοί σύνεδροι αντέδρασαν, ειδικά όσοι ήρθαν από την επαρχεία και δεν είχαν, τελικά, την ευκαιρία να διατυπώσουν τις απόψεις τους, περιοριζόμενοι σε ρόλο ακροατή των λίγων ομιλιών που έγιναν από στελέχη του κόμματος.

Πολιτικές Συμμαχίες και ψηφοδέλτια

“

Στην Αριστερά και ειδικότερα στον ΣΥΡΙΖΑ μια από τις δύσκολες συζητήσεις ήταν αυτή που αφορούσε τις συνεργασίες και ειδικά την περίοδο των εκλογών. Πόσω μάλλον τώρα, που η Αριστερά βρίσκεται προ των πυλών της κυβέρνησης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η Κεντρική Επιτροπή, που έγινε λίγες ώρες πριν την έναρξη του ∆ιαρκούς Συνεδρίου, αποφάσισε όπως ακολουθηθεί η ήδη συμφωνημένη διαδικασία συγκρότησης ψηφοδελτίων. Μια διαδικασία, δήλαδή, που έδινε μεγάλη δυνατότητα στις Νομαρχιακές Επιτροπές και δικαίωμα αλλαγής από την Κεντρική Επιτροπή, μόνο σε περίπτωση μεγάλης πλειοψηφίας. Η εξαμελής Επιτροπή Ψηφοδελτίων είχε την ευθύνη της συνεν-

νόησης με τις Νομαρχιακές και της υπόδειξης δικών της προτάσεων που θα συμπεριελάμβαναν τόσο τις συνεργαζόμενες πολιτικές δυνάμεις όσο και ορισμένες περιπτώσεις υποψηφιοτήτων που έδιναν το στίγμα της κοινωνικής διεύρυνσης. Η Επιτροπή Ψηφοδελτίων βρισκόταν σε συνεχή συνεδρίαση καθόλη τη διάρκεια της εβδομάδας και τελικά η Κεντρική Επιτροπή ξανασυνεδρίασε, μετά από πολλές αναβολές, την Πέμπτη το βράδυ προκειμένου να εγκρίνει τις τελικές λίστες. Η συνεδρίαση, που έγινε κεκλεισμένων των θυρών, έγινε σε κλίμα έντασης. Μέλη της Κεντρικής Επιτροπής που υπέγραψαν το κείμενο των «53» αλλά και μέρος της Αριστερής Πλατφόρμας, τοποθετήθηκαν στη συνεδρίαση εκφράζοντας τη διαφωνία τους τόσο για την διαδικασία που ακολουθήθηκε όσο και για ονόματα υποψηφίων που δεν είναι υπερασπίσιμα στον κόσμο της Αριστεράς και ταυτόχρονα, δημιουργούν ανασφάλεια ως προς τη συνεκτικότητα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας που θα προκύψει την επόμενη των εκλογών. Όλες οι τοποθετήσεις, πάντως, αναγνώριζαν την ιδιαιτερότητα της περιόδου τονίζοντας, παράλληλα, την ανάγκη να μην πληγεί το κύρος του κόμματος λίγες μέρες πριν την κρίσιμη μάχη των εκλογών. Η Κεντρική Επιτροπή ολοκληρώθηκε αργά το βράδυ, χωρίς να έχουν ξεκαθαρίσει οι δύσκολες περιπτώσεις. Στο κλείσιμο μάλιστα, ο Γραμματέας του κόμματος, ∆ημήτρης Βίτσας, τόνισε ότι η απόφαση

Μένει στις Βρυξέλλες ο Μανώλης Γλέζος

ε δήλωσή του, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, διευκρινίζει ότι θα παραμείνει στο Ευρωκοινοβούλιο. «Είχα δηλώσει, στις παραμονές των Ευρωεκλογών, ότι όταν θα προκηρύσσονταν εθνικές εκλογές, θα ήθελα να παραιτηθώ από το Ευρωκοινοβούλιο, για να είμαι και πάλι υποψήφιος. Η πραγματικότητα, όμως, με υποχρεώνει να τροποποιήσω την επιθυμία μου, με την πεποίθηση ότι, παραμένοντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μπορώ να βοηθήσω πιο ουσιαστικά την αυριανή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή τη στιγμή, η δυνατότητα να αναπτυχθεί ένα ισχυρό κίνημα στήριξης των δίκαιων διεκδικήσεων της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας εμφανίζεται όσο ποτέ ισχυρή. Για να αξιοποιήσω το ευοίωνο αυτό κλίμα, παραμένω στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Παράλληλα, καλώ τους Έλληνες ψηφοφόρους να ενισχύσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, στηρίζοντας όλους εκείνους που αγωνίζονται με ανιδιοτέλεια για το καλό του λαού και της χώρας μας, για να γκρεμίσουν το καθεστώς της υποταγής και να ανοίξουν το δρόμο στη λαϊκή κυριαρχία».

•

πως είχαμε γράψει την προηγούμενη βδομάδα εγκρίθηκε ο Κώδικας ∆εοντολογίας του ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο, σύμφωνα με την απόφαση της Πολιτικής Γραμματείας και της Κεντρικής Επιτροπής, θα κληθούν να υπογράψουν όλοι οι υποψήφιοι βουλευτές του κόμματος. Η είδηση αυτή ανακούφισε και χαροποίησε αρκετό κόσμο, ειδικά τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι διάφορες συμπεριφορές του προηγούμενου διαστήματος. Προβλέψεις όπως η οικονομική διαχείριση των αποζημιώσεων και κανονισμοί για τον τρόπο διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας χαρακτηρίστηκαν αναγκαίες και ελπιδοφόρες για τη νέα δύσκολη κατάσταση της επόμενης περιόδου. Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα ορισμένα κενά. Για παράδειγμα, μέχρι την ώρα που γράφεται αυτή η σελίδα, εκκρεμεί η υλοποίηση μιας σημαντικής παραμέτρου του Κώδικα. Αναφερόμαστε στη σύσταση της Επιτροπής ∆εοντολογίας που, πάντα σύμφωνα με την απόφαση, θα αναλάβει την επίβλεψη της εφαρμογής του Κώδικα αλλά και την διαχείριση τυχόν προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν. Πάντως, δόθηκε η διαβεβαίωση ότι η Επιτροπή θα οριστεί «εντός των επόμενων ημερών».

της ΚΕ πάρθηκε «κατά πλειοψηφία και κατά ανοχή». Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρωί της Παρασκευής στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν γνώριζαν κατά πόσον θα βρίσκονται στα ψηφοδέλτια ονόματα που προκάλεσαν συζήτηση το προηγούμενο διάστημα. Τελικά τα ψηφοδέλτια ανακοινώθηκαν το απόγευμα της Παρασκευής (το βράδυ στάλθηκε και το ψηφοδέλτιο του Κιλκίς) ενώ τη ∆ευτέρα θα ανακοινωθεί και το Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ. Αδάμος Ζαχαριάδης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η Ευρώπη έχ τη συμφωνία Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΚΩΣΤΑ

Αυτοί που μιλούν για Grexit αποκ

“

Ο καθηγητής Κώστας Βεργόπουλος επισημαίνει, στη συνέντευξή του στην «Εποχή», ότι «όλη η Ευρώπη βρίσκεται στο ίδιο αδιέξοδο, του αποπληθωρισμού και η Ελλάδα το αποκαλύπτει» απλώς. Συνεπώς είναι «ρεαλιστικός ένας συμβιβασμός της Γερμανίας» αν έχει απέναντί της και έναν πραγματικό διαπραγματευτή. Ενώ υπογραμμίζει ότι «είναι πιθανό να έχουμε αλλαγές σύντομα και αυτό θα είναι ένα δώρο που θα συμπέσει με την κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα». Παράλληλα, επισημαίνει ότι ο Σαμαράς «διαψεύσθηκε επισήμως από την Μέρκελ, την εκπρόσωπο της Κομισιόν, τον Ντράγκι και τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου» και το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι «αφήνουν να διαδίδεται η κινδυνολογία, αλλά δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη αυτής» επιβεβαιώνει ότι «γνωρίζουν πως δεν υπάρχει θέμα εξόδου από το ευρώ, δεν προβλέπεται ούτε μπορεί να τεθεί παρόμοιο ζήτημα». Επιπλέον, τονίζει ότι η κινδυνολογία περί έλλειψης ρευστότητας είναι παντελώς αβάσιμη, αφού το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι υπό την εποπτεία της ΕΚΤ σημαίνει «ότι δεν θα πτωχεύσουν ποτέ και ότι θα έχουν πάντα ρευστότητα, διότι είναι συστημικές και επομένως η ενδεχόμενη κατάρρευσή τους θα συμπαρασύρει κι άλλες και θα έχει μεγάλο κόστος για όλη την Ευρώπη».

Οι αποφάσεις της ΕΚΤ για ποσοτική χαλάρωση έχουν ήδη ληφθεί με ομοφωνία. Είναι αυτές, που σχεδιάζουν να προμηθεύσουν πρόσθετη ρευστότητα αγοράζοντας απευθείας κρατικά ομόλογα, αλλά και ομόλογα επιχειρήσεων, χωρίς να διέρχονται από τη χρηματοδότηση των τραπεζών.

Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός Την Τετάρτη, το ελληνικό ζήτημα συζητήθηκε στην ΕΚΤ με τρόπο, μάλιστα, μη κινδυνολογικό, αντίθετα απ’ ό,τι γίνεται εδώ. Κατά τα ρεπορτάζ υπήρξε εκνευρισμός και ενόχληση για όσα λέγονται περί Grexit. Χθες θα το συζητούσαν και οι Μέρκελ – Ολάντ. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Βρισκόμαστε σε μια πρωτοφανή αντιστροφή των ρόλων, σε πρωτοφανή σύγχυση από όλες τις πλευρές. Οι δανειστές της Ελλάδας έχουν κάνει ό,τι μπορούν για να γίνει το χρέος, που ήταν από την αρχή μη εξυπηρετήσιμο, ακόμη περισσότερο μη βιώσιμο. ∆ηλαδή, με την πολιτική που έχουν επιβάλει τα τελευταία χρόνια έχουν συρρικνώσει το εισόδημα της χώρας και παράλληλα έχουν αυξήσει το χρέος. Κι αυτό έγινε λόγω της συνταγής που με δογματισμό και αδιαλλαξία εφαρμόστηκε από την τρόικα. Αυτό συνειδητοποιούν, δηλαδή, τώρα και καθώς έρχεται στην κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ προσαρμόζονται; Βέβαια. Φυσικά έπρεπε αυτό να το γνωρίζουν από την αρχή, ήταν πολύ απλό, αλλά δεν ήθελαν. Και τώρα, όταν εμφανίζεται το ενδεχόμενο η Ελλάδα να ζητήσει να διαγραφεί ένα μεγάλο μέρος του χρέους, έπρεπε να καταλαβαίνουν ότι αυτό συντείνει να γίνει το υπόλοιπο χρέος βιώσιμο. Όταν ο Αλέξης Τσίπρας ζητά περίοδο χάριτος και πληρωμές με ρήτρα ανάπτυξης, αυτό το αίτημα είναι ακριβώς προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης του χρέους. Έχουν, λοιπόν, αντιστραφεί οι όροι. Οι δανειστές επιμένουν σε μια πολιτική που δεν βγαίνει πουθενά και επομένως κάνει το χρέος ακόμη περισσότερο μη βιώσιμο. Αλλά, δεν είναι μόνο οι δανειστές, υπάρχουν και θεσμοί, όπως η ΕΚΤ, οι τράπεζες που

έχουν δανείσει την Ελλάδα. Άλλωστε, το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών ομόλογων βρίσκεται στην ΕΚΤ, η οποία τα διαχειρίζεται πλέον με πολιτικά κριτήρια. Χρησιμοποιείται το επιχείρημα ότι, αν διαγραφεί ελληνικό χρέος, θα επιβαρυνθούν γι’ αυτό οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Μάλιστα, ο κ. Σαμαράς είπε ότι δεν μπορεί σε χώρες οι οποίες δανείζονται με υψηλότερο επιτόκιο και μας δανείζουν με χαμηλότερο να τους πούμε στο τέλος ότι διαγράφουμε το χρέος μας προς αυτές. Μα η διαγραφή θα γίνει συναινετικά, με στόχο να εξασφαλισθεί η εξυπηρέτηση του εναπομένοντος χρέους. ∆εν θα υποστούν τη διαγραφή οι φορολογούμενοι, διότι απ’ όλη αυτή τη λεγόμενη βοήθεια προς την Ελλάδα, που ανέρχεται στα 380 δισ. την τελευταία πενταετία, η χώρα μας δεν παρέλαβε σχεδόν τίποτα, αφού το σύνολο διοχετεύθηκε στους δανειστές της. Αυτό λέγεται «βοήθεια» προς την Ελλάδα; Ή μήπως προς τις πιστώτριες τράπεζές τους που έχουν δανείσει – και επομένως πραγματοποιήσει μεγάλα κέρδη – εις βάρος της Ελλάδας;

Η φιλολογία περί Grexit

Καθόλου τυχαίο, λοιπόν, που η ΕΚΤ λέει ότι ενοχλείται από τη φιλολογία για το Grexit. Αλλά αυτό δεν το λέει ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας. Ο Σαμαράς το λέει. Σύμφωνοι, αλλά ούτε και οι επίσημοι Γερμανοί και Ευρωπαίοι. Τα διαχέει ο λαϊκός Τύπος, εκεί τα διοχετεύουν. Ο Σαμαράς τα χρησιμοποιεί για προεκλογικούς λόγους, τρομοκρατεί τους ψηφοφόρους. ∆ιαψεύσθηκε επισήμως από την Μέρκελ, την εκπρόσωπο της Κομισιόν, τον Ντράγκι και τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου. Αν παρ’ολα αυτά ακόμη παίζεται, είναι για πολιτικούς λόγους. Ασφαλώς, προτιμούν μια κυβέρνηση όπως αυτή που υπήρχε παρά μια κυβέρ-

νηση της αριστεράς. Αφήνουν να διαδίδεται η κινδυνολογία, αλλά δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη αυτής, εμφανίζονται άψογοι. ∆ιότι γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει θέμα εξόδου από το ευρώ, δεν προβλέπεται ούτε μπορεί να τεθεί παρόμοιο ζήτημα. ∆εν υπάρχει ούτε μπορεί να υπάρξει. Εξάλλου, αφού η ευρωζώνη είναι πλέον θωρακισμένη, πολύ πιο ισχυρή σε σχέση με το 2012, τότε είναι σε θέση να διαχειριστεί και το ελληνικό πρόβλημα αν υπάρχει, αν υπάρξει μια αναταραχή παροδική. Η ΕΚΤ και η Ευρώπη έχουν ηδη εγγυηθεί ότι οι τέσσερις μεγάλες τράπεζες είναι συστημικές και τις έχουν ήδη εντάξει στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Τι σημαίνει στην πράξη ότι τώρα οι ελληνικές τράπεζες είναι υπό την εποπτεία της ΕΚΤ; Ότι δεν θα πτωχεύσουν ποτέ και ότι θα έχουν πάντα ρευστότητα. ∆ιότι είναι συστημικές και επομένως η ενδεχόμενη κατάρρευσή τους θα συμπαρασύρει κι άλλες, θα έχει μεγάλο κόστος για όλη την Ευρώπη. Η κινδυνολογία περί έλλειψης ρευστότητας, δεν έχει κανένα νόημα ούτε βάση, αφού η ΕΚΤ δεν μπορεί να την διακόψει σε καμιά περίπτωση. ∆εν μπορεί να πυροδοτήσει μόνη της την κρίση. Είναι σαν να βάζεις φωτιά στο σπίτι που κάθεσαι. Ειπώθηκε, ωστόσο, μετά τη συνεδρίαση της ΕΚΤ ότι για να πάρει ρευστότητα η χώρα πρέπει οι τράπεζές της να είναι σε πρόγραμμα; Το επανέλαβε και ο κ. Κερέ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής. Είναι περιττό, είναι διακοσμητικό και μάλλον το ζήτησε ο ίδιος ο Στουρνάρας για λόγους πολιτικούς. Εφόσον οι συνθήκες υφίστανται. Ας φύγουμε, λοιπόν, από την κινδυνολογία του Grexit, ότι δήθεν θα κλείσει η στρόφιγγα. Αυτοί που

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ει ανάγκη με την Ελλάδα Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟ

“

ρύπτουν τη νέα θεσμική συστημική πραγματικότητα

μιλούν για Grexit αποκρύπτουν τη νέα θεσμική συστημική πραγματικότητα, στην οποία έχει ήδη ενταχθεί η χώρα μας. Λέγεται, επίσης, ότι πρέπει να παραμένει σε κάποιο πρόγραμμα, όμως το περιεχόμενο του δεν έχει ορισθεί και μπορεί να γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τη νέα κυβέρνηση. Κάποιοι παίζουν με τα λόγια. Η Ισπανία που δεν βρίσκεται σε πρόγραμμα εφαρμόζει την ίδια πολιτική με την Ελλάδα που βρίσκεται σε πρόγραμμα. Σημασία έχει το περιεχόμενο του προγράμματος, της εφαρμοζόμενης πολιτικής και όχι η λέξη «πρόγραμμα».

Αξιώνουν αύξηση επενδύσεων

Στις δηλώσεις των κορυφαίων αξιωματούχων όπως των Μέρκελ, Μοσκοβισί, Ντράγκι διακρίνεται η ανησυχία ότι η κινδυνολογία άρχισε να γίνεται μπούμερανγκ για την ευρωζώνη. Είναι έτσι; Ισχύει αυτό. Η Μέρκελ μέχρι τώρα υποθάλπει τις αντιδράσεις του υποθετικού γερμανού φορολογούμενου. Στο εξής κινδυνεύει να την πάθει όπως ο βοσκός με τους λύκους: να πέσει θύμα των πιέσεων του λαϊκού Τύπου, που η ίδια έχει εκθρέψει. Γι’ αυτό επιδιώκει να κατευνάσει τις ανησυχίες του. Αφενός, προβαίνει σε αμφίσημες δηλώσεις, αφετέρου, ο επίσημος εκπρόσωπός της στο συμβούλιο της ΕΚΤ ψηφίζει μαζί με τον Ντράγκι, ενώ ο Γενς Βάιντμαν της Μπούντεσμπανκ είναι κάθετος εναντίον των προτάσεών του. Οι αποφάσεις της ΕΚΤ για ποσοτική χαλάρωση έχουν ήδη ληφθεί με ομοφωνία. Είναι αυτές, που σχεδιάζουν να προμηθεύσουν πρόσθετη ρευστότητα αγοράζοντας απευθείας κρατικά ομόλογα, αλλά και ομόλογα επιχειρήσεων, χωρίς να διέρχονται από τη χρηματοδότηση των τραπεζών. Γράφτηκε, ωστόσο, ότι τεχνικά κλιμάκια υπολογίζουν το κόστος εξόδου της Ελλάδας… Μπορεί να τα συζητούν όλα αυτά, εντάξει. Προσθέτω όμως το εξής: ο Ντράγκι προχθές δήλωσε ξεκάθαρα –

δεν είχε κανένα πρόβλημα να το πει έτσι – ότι χώρες που έχουν εμπορικό πλεόνασμα στην ευρωζώνη, όπως η Γερμανία, πρέπει να το ανακυκλώνουν με πρόσθετες επενδύσεις, με αύξηση των επενδύσεων και όχι με μείωση, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα, πρωτοστατούσης της Γερμανίας. Το αυτό αξίωσε και ο υπουργός Οικονομίας του Ολάντ, Εμανουέλ Μακρόν, άνθρωπος της τράπεζας Ρότσιλντ. Η Γαλλία απαιτεί από την Γερμανία να αυξήσει τις επενδύσεις και τις δαπάνες της, αφού αυτή τουλάχιστον έχει πλεονάσματα και είναι σε θέση να το κάνει. Είναι θεσμικός όρος στην ευρωζώνη ότι δεν επιτρέπεται το εμπορικό πλεόνασμα να είναι άνω του 6% του ΑΕΠ μιας χώρας;

Ρεαλιστικός ο συμβιβασμός της Γερμανίας

Ναι, είναι. Η Γερμανία έχει εξωτερικό πλεόνασμα 7,5% του ΑΕΠ, αλλά και 6% είναι πάρα πολύ, έχει υποχρέωση να το ανακυκλώνει. Ομως, αντίθετα, το διατηρεί σε αποταμιεύσεις, με αποτέλεσμα οι επενδύσεις στη Γερμανία εδώ και δέκα πέντε χρόνια να έχουν μειωθεί. Ήταν 24% του ΑΕΠ και τώρα είναι 17%. Ο αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ δεσμεύθηκε ότι στα επόμενα τρία χρόνια οι επενδύσεις στη χώρα του από 17% θα αυξηθούν σε 20%. ∆ηλαδή, και πάλι λιγότερο από πριν. Η Γερμανία δεν επενδύει ούτε στο εξωτερικό. Η Γαλλία, που δεν έχει εξωτερικό πλεόνασμα, αλλά έλλειμμα, επενδύει στο εξωτερικό διπλάσια από την Γερμανία.

Εμφανίζονται σενάρια ότι η Γερμανία ετοιμάζεται για συμβιβασμό με μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πώς το σχολιάζεις; Είναι ρεαλιστικό. Γιατί; ∆ιότι η Ευρώπη έχει πρόβλημα, δεν είναι ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα και η Ευρώπη πάει καλά. Αν η Ευρώπη πήγαινε καλά, αυτό θα μπορούσε να αποβεί σε βάρος μας, να αδιαφορήσει για την Ελλάδα. Αλλά σήμερα πηγαίνουν άσχημα όλοι μαζί. Τα τελευταία στοιχεία λένε ότι ο πληθωρισμός πέρασε κάτω από το μηδέν. ∆ηλαδή, αρχίζει πια όχι η απλή ύφεση, αλλά κάτι χειρότερο, αφού συνδυάζεται με τον αποπληθωρισμό. Καταρρέουν οι επενδύσεις. Όταν οι τιμές εξελίσσονται αρνητικά, ποιος επενδύει; Αλλά να πω και το εξής: Υπάρχει και ένας ειδικός λόγος που η Ευρώπη έχει ανάγκη τη συμφωνία. Η Ελλάδα έχει υποστεί κοινωνική καταστροφή την οποία αναγνωρίζουν όλοι. Με ευθύνη της συνταγής που επέβαλε η Ευρώπη. Είναι λογικό, λοιπόν, η Ελλάδα να ζητήσει την αλλαγή της. Ήδη χθες Σάββατο η Μέρκελ με τον Ολάντ είχαν συνάντηση για όλα τα ζητήματα και για το ελληνικό. Ήδη ο Ολάντ, παρ’ όλες τις μεταστροφές του, αρχίζει και σηκώνει κεφάλι. Φοβούνται, δηλαδή, ότι αν υπάρξει μια διαταραχή θα απειλήσει να επεκταθεί και να αποσταθεροποιήσει μία προβλημα-

Ο Ντράγκι δήλωσε ξεκάθαρα ότι χώρες που έχουν εμπορικό πλεόνασμα στην ευρωζώνη, όπως η Γερμανία, πρέπει να το ανακυκλώνουν με πρόσθετες επενδύσεις. Το αυτό αξίωσε και ο υπουργός Οικονομίας του Ολάντ, Εμανουέλ Μακρόν, άνθρωπος της τράπεζας Ρότσιλντ.

•

τική ευρωζώνη; Όπως έγραψαν οι «Financial Times», η Ελλάδα είναι η κορυφή του παγόβουνου που λέγεται Ευρώπη. Έχει προσαράξει το παγόβουνο και η Ελλάδα είναι στην κορυφή του, αυτό που φαίνεται. Όλη η Ευρώπη βρίσκεται στο ίδιο αδιέξοδο, του αποπληθωρισμού, και η Ελλάδα το αποκαλύπτει. Ο Ντράγκι, από τη θέση του, το γνωρίζει καλύτερα απ’ όλους και γι’ αυτό κάνει ό,τι μπορεί. Ναι, είναι πιθανό να έχουμε αλλαγές σύντομα και αυτό θα είναι ένα δώρο που θα συμπέσει με την κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα.

Κάποια ρεπορτάζ στο εξωτερικό μιλούν για συμφωνία έως τις 28 Φεβρουαρίου! Στις 22 Ιανουαρίου θα βρεθεί! Αυτή την ημέρα η ΕΚΤ θα ανακοινώσει τα νέα μέτρα. Με αφετηρία το πλαίσιο που θα βγει στις 22 Ιανουαρίου, είναι κάτι το αναμενόμενο όχι υπερβολή. Πρέπει να ληφθούν αποφάσεις μέσα σ’ αυτή την προθεσμία. Να χαραχθεί μια πορεία, αν έχει βγει νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα πρέπει να έλθουν σε μία νέα συμφωνία. Στην Ελλάδα, εντούτοις, η συζήτηση γίνεται ανάποδα, όλα αυτά είναι εκτός ύλης. Προσπαθούν να τρομοκρατήσουν τον κόσμο με βάση τα όσα λέγονται (ή δεν λέγονται) και όσα συμβαίνουν. Το πετυχαίνουν αυτό, γιατί δεν υπάρχει αντίλογος. ∆εν υπάρχουν, δεν έχουμε ανθρώπους να βγαίνουν και να εξηγούν στον κόσμο. Οι αντίπαλοι έχουν το μονοπώλιο του Τύπου και, χωρίς σοβαρό αντίλογο, υπάρχει κενό. Ο λόγος μας, ως προς αυτά, είναι αποσπασματικός. •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η τακτική του εκφοβισμού δεν πιάνει σήμερα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΠΛΕΙΟ

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης Πόσο εύστοχη επικοινωνιακά και πολιτικά είναι η στρατηγική του φόβου στην οποία επενδύει το επιτελείο της Ν∆ για την προεκλογική εκστρατεία; Πιστεύω ότι δεν είναι θέμα ευστοχίας ή αστοχίας. ∆εν έχει πολλά περιθώρια από την άποψη ότι δεν έχει να προτείνει κάτι διαφορετικό, κάτι πραγματικά ελπιδοφόρο. Η κυβέρνηση αυτή έχει ήδη δοκιμαστεί και έχει αποτύχει. Ξεκίνησε από αντιμνημονιακές θέσεις για να καταλήξει να εφαρμόζει μια ανάλγητη πολιτική τόσο στο οικονομικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να υποσχεθεί κάτι, δεδομένου, μάλιστα, ότι είναι πλέον γνωστό πως έρχονται και νέα μέτρα. Έτσι, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι μια επιχείρηση εκφοβισμού της κοινωνίας.

Βρίσκει όμως εύφορο έδαφος;

Καταρχήν δεν πρόκειται για μια νέα τακτική. Εφαρμόστηκε με επιτυχία το 2012. ∆εν είναι μια απλή τακτική εκφοβισμού. Πρόκειται για τακτική ψυχολογικών επιχειρήσεων. Θυμίζω εδώ ότι δύο βασικά χαρακτηριστικά των ψυχολογικών επιχειρήσεων είναι τα εξής: Το πρώτο είναι ο εκφοβισμός και το δεύτερο η δαιμονοποίηση του αντιπάλου. Παρατηρούμε ότι το 2012 χρησιμοποιήθηκαν και τα δύο. Όμως αυτού του είδους οι ψυχολογικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούνται σε καιρούς πολέμου και είναι πολύ ενδιαφέρον ότι επέλεξαν να τις ακολουθήσουν σε προεκλογική περίοδο. Τότε, το 2012 αυτή η τακτική, απέδωσε για διάφορους λόγους. Πρώτον, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν μια σχετικά άγνωστη πολιτική δύναμη στο ευρύ κοινό. ∆εύτερον, τον ακολουθούσε η αριστεροφοβία που έχει διαπεράσει την ελληνική κοινωνία μετά το τέλος του εμφυλίου, τις μετεμφυλιακές διώξεις και τη δικτατορία. Τρίτον, το γεγονός ότι έλεγε πως θα καταργήσει τα μνημόνια στο φόντο όλων των εκφοβισμών ενώ η Ν∆ έδινε, παράλληλα με την αντιμνημονιακή της ρητορική, μια ελπίδα καλύτερης διαχείρισης, έκανε κάποιους να φοβηθούν. Τέλος, και αυτό είναι σημαντικό, οι αντιφάσεις στο λόγο του ΣΥΡΙΖΑ για διάφορα θέματα, ειδικά της οικονομίας, συνέβαλαν να βρει ανταπόκριση ο εκφοβισμός. Τα πράγματα σήμερα είναι διαφορετικά. Σήμερα δεν μπορούν να δαιμονοποιήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα, καθώς τόσο ο επικεφαλής του κόμματος όσο και το ίδιο το κόμμα έχουν καταφέρει να αποκτήσουν σημαντικά ερείσματα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ειδικά μετά την υποψηφιότητα του Τσίπρα για την Κομισιόν. Ως εκ τούτου, απομένει μόνο ο εκφοβισμός. Αλλά και αυτός προϋποθέτει δύο όρους οι οποίοι σήμερα, δεν πληρούνται. Πρώτον, δεν υπάρχει αρραγές μέτωπο εκφοβισμού στο εξωτερικό. Σήμερα μια σειρά στελέχη της διεθνούς πολιτικής και οικονο-

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Συζητάμε με τον Γιώργο Πλειό, Καθηγητή στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, για το πόσο αποδοτική μπορεί να είναι η τακτική του εκφοβισμού που χρησιμοποιεί η Ν∆ και πως ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να την αντιμετωπίσει. Επιπλέον, ο κ. Πλειός καταθέτει τις σκέψεις του για τη χρήση των νέων μέσων στην προεκλογική καμπάνια, αλλά και για την πάταξη της διαπλοκής στα ΜΜΕ.

μίας, τάσσονται με το πλευρό της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα, καθώς αντιλαμβάνονται ότι είναι μια χρυσή ευκαιρία να αναχαιτιστεί η πολιτική της λιτότητας όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Επιπλέον, το 2012 και ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ανέτοιμος. ∆εν είχε επεξεργασμένο πρόγραμμα και πολλές φορές έβγαζε αντιφατική εικόνα με την πολυγλωσσία του. Σήμερα αυτό έχει περιοριστεί πολύ και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα πρόγραμμα επεξεργασμένο και κοστολογημένο, ασχέτως αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς μαζί του. Όλα αυτά συντείνουν στο ότι το όπλο του φόβο δεν μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματικό για τη Ν∆ σήμερα. Κι ας μην ξεχνάμε ότι η κατ’ επανάληψη χρήση του εκφοβισμού συνέβαλλε να αναπτύξουν πολλοί ένα είδος μιθριδατισμού, να μην φοβούνται πια τις αυτές τις απειλές.

Η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ

Να περιμένουμε, δηλαδή, τη Ν∆ να χρησιμοποιεί και άλλα επικοινωνιακά χαρτιά; Νομίζω ότι δεν θα περιοριστεί στην εκστρατεία εκφοβισμού. Θα χρησιμοποιήσει και την υποτιθέμενη σταθερότητα, το πρωτογενές πλεόνασμα, και θα δείξει ότι έχει επιτελέσει έργο. Αυτά όμως έχουν περιορισμένη ισχύ γιατί – ακόμα κι αν ισχύουν, που δεν ισχύουν - ο κόσμος ψηφίζει κυρίως με κριτήριο τι θα κάνει κάποιος και όχι τι έχει κάνει. Αυτό το είδαμε και στο παρελθόν. Ποια είναι τα δυνατά επικοινωνιακά χαρτιά του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή την περίοδο; Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα πρέπει να προσπαθήσει να απαντά στην εκστρατεία εκφοβισμού της Ν∆. Πρέπει να επικεντρωθεί στις δικές του προτάσεις για το μέλλον. Νομίζω ότι πρέπει να θέσει τα πραγματικά διλήμματα στον ελληνικό λαό. Θέλει να συνεχιστούν τα μνημόνια που,

“

και αναποτελεσματικά είναι από οικονομική άποψη και καταστροφικά από κοινωνική άποψη, ή όχι; Θέλει να βαθύνει η κοινωνική διάσπαση ή να ενωθεί η κοινωνία; Θέλει να αποκατασταθούν οι αδικίες, να υπάρξει αναζωογόνηση της οικονομίας ή να διατηρηθεί η διαπλοκή και η κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα; Να στοχεύσει, δηλαδή, στα προβλήματα και να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Επιπλέον, να εκμεταλλευτεί όλες τις δυνατότητες που δίνονται από το νόμο για την προεκλογική περίοδο, να προσέξει τα πρόσωπα που τον εκπροσω-

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα πρέπει να προσπαθήσει να απαντά στην εκστρατεία εκφοβισμού της Ν∆. Πρέπει να επικεντρωθεί στις δικές του προτάσεις για το μέλλον. Νομίζω ότι πρέπει να θέσει τα πραγματικά διλήμματα στον ελληνικό λαό.

πούν στα τηλεοπτικά πάνελ και βεβαίως να χειριστεί έξυπνα το διαδίκτυο και να δημιουργήσει πολιτικά γεγονότα μέσα στην προεκλογική περίοδο. Επίσης να φροντίσει να γίνει γνωστή η διεθνής συμπαράσταση, καθώς και το αβάσιμο του εκφοβισμού που συζητείται στο εξωτερικό από έγκυρους πολιτικούς και οικονομολόγους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποχρέωση να πατάξει τη διαπλοκή

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δεσμευτεί ότι θα συγκρουστεί με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα και κυρίως με τους μεγάλους καναλάρχες. Είναι αυτό εφικτό και με ποιον τρόπο; Θεωρώ ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ έχει σκοπό να εφαρμόσει μια αριστερή πολιτική αυτό σημαίνει να θίξει τα συμφέροντα της διαπλοκής και το πελατειακό κράτος. Προκειμένου να το κάνει αυτό πρέπει να περιορίσει τις δυνατότητες και τα εργαλεία της διαπλοκής. Εκεί θα δοθεί η «μητέρα των μαχών», σε πολιτικό επίπεδο, και είναι βέβαιο ότι τα κανάλια που ελέγχονται από τη διαπλοκή θα επιτεθούν σφοδρά στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποχρέωση απέναντι στον εαυτό του και την κοινωνία να δώσει αυτή τη μάχη. Γνωρίζουμε καλά ότι τα Μέσα της διαπλοκής λειτουργούν παράνομα καθώς από το 1995 λειτουργούν χωρίς άδειες και εις βάρος του ελληνικού λαού γιατί δεν πληρώνουν δικαιώ-

Τα νέα μέσα επικοινωνίας

Να μείνουμε λίγο στο ζήτημα του διαδικτύου. Μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικός παράγοντας της προεκλογικής εκστρατείας; Εννοείται. Η Ελλάδα μαζί με την Πορτογαλία είναι δύο χώρες, σε κρίση, με το υψηλότερο ποσοστό, στην Ευρώπη, χρηστών του Facebook μεταξύ των χρηστών του διαδικτύου με ποσοστά κοντά στο 75%. Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 5 εκατομμύρια λογαριασμοί μόνο στο Facebook. Επίσης, το Facebook είναι ο μεγαλύτερος διακινητής ειδήσεων και πληροφόρησης, αλλά σημαντικό ρόλο παίζει και το Twitter. Οι προϋποθέσεις, λοιπόν, υπάρχουν, και το γεγονός ότι η προεκλογική περίοδος θα είναι ιδιαίτερα σύντομη κάνει τη χρήση τέτοιων μέσων ακόμη πιο αναγκαία. Θα είναι μια προεκλογική περίοδος έντασης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρονται για αυτό. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ωφεληθεί από την καλή χρήση των μέσων αυτών και, από επικοινωνιακή άποψη, η άνοδός του εδώ και δυο χρόνια οφείλεται πολύ στο διαδίκτυο. Αυτή η συζήτηση, βέβαια, αφορά κυρίως τις μικρότερες ηλικίες καθώς ουσιαστικά αυτές χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα. Τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες και κυρίως τους 65+ αλλά και τους κατοίκους μη αστικών περιοχών πως τους προσεγγίζεις; Για αυτές τις κατηγορίες ο μόνος εναλλακτικός τρόπος, πέρα από τα παραδοσιακά μέσα, είναι η απευθείας προσέγγιση. Η παραδοσιακή μέθοδος του «πόρτα - πόρτα». Να μιλήσει απευθείας μαζί τους, να απαντήσει στα ερωτήματά τους, να ακούσει τις ενστάσεις τους και τις αμφιβολίες τους, να τελειοποιήσει τις απαντήσεις του στις δικές τους προσλαμβάνουσες και κυρίως να ακούσει τι έχουν να του πουν. •

ματα για αυτές τις δημόσιες συχνότητες. Το ύψος αυτών των οφειλών υπολογίζεται σε πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, τα κανάλια επιβιώνουν με δάνεια, ύψους μερικών δις ευρώ, από τις ελληνικές τράπεζες, που θυμίζω ότι πρόκειται για χρήματα που έχουν μπει στο δημόσιο χρέος γιατί έρχονται από τον μηχανισμό στήριξης, άρα τα πληρώνει ο ελληνικός λαός. Τα Μέσα αυτά πρέπει είτε να εξυγιανθούν είτε να κλείσουν. Μάλιστα, μεγάλο συγκρότημα Τύπου θα έπρεπε ήδη να έχει κλείσει καθώς δεν πληρούσε τους όρους ανακεφαλοποίησης. Επιπλέον, πολλές επιχειρήσεις ΜΜΕ δεν καταβάλουν τις οφειλές τους στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων και τέλος, υπάρχει και η φοροδιαφυγή των μητρικών ομίλων, η οποία στηρίζεται στην πολιτική δύναμη των θυγατρικών ΜΜΕ, που είναι κάποια αρκετά δις ευρώ. Πολλές φορές στο παρελθόν κυβερνήσεις μίλησαν κατά της διαπλοκής αλλά καμιά τους δεν έκανε τίποτα, καθώς ήταν κυβερνήσεις που στηρίζονταν στην διαπλοκή. Άρα, γίνεται αντιληπτό ότι είναι θέμα καθαρά πολιτικής βούλησης να αντιμετωπίσει μια κυβέρνηση αυτό το ζήτημα. Παράλληλα, ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να έχει και μια πρόταση για τους εργαζόμενους αυτών των Μέσων, καθώς είναι μεγάλος ο αριθμός των δημοσιογράφων και άλλων που εργάζονται σ’ αυτά, όπως και πολλοί που είναι άνεργοι, και ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να έχει μια σοβαρή πρόταση σε αυτό το ζήτημα.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

Μάριο Πιάντα: Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ευκαιρία στροφής για όλη την Ευρώπη

Γερμανία: Τα φαντάσματα κυνηγούν τους δημιουργούς τους

Μια συζήτηση για την οικονομία σε Ιταλία, Ελλάδα και ευρωζώνη. σελ. 14-15

Η τρομοκρατία των ναρκωτικών

Ανταπόκριση του ∆. Σμυρναίου για τη διεθνή κατακραυγή μετά τις γερμανικές απειλές περί Grexit. σελ. 13

ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ

Ο πόλεμος των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, για τον οποίο 56% των αμερικανών πιστεύει ότι «δεν άξιζε» σε χρήματα και ανθρώπινες ζωές, δεν ξεκίνησε εναντίον των ναρκωτικών ούτε υπήρχε τέτοια ανάγκη, τελείωσε όμως αφήνοντας τη χώρα πολλαπλά εξαρτημένη από αυτά.

ο 2001, επί ηγεσίας των Ταλιμπάν, μόνο 7.606 εκτάρια οπιούχου παπαρούνας καλλιεργούνταν στη χώρα και απέδιδαν 185 τόνους οπίου. Μετά από 13 χρόνια παρουσίας των δυνάμεων του ΝΑΤΟ, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις υπολογίζονται σε 224.000 εκτάρια (περίπου 554 χιλ. στρέματα). Παράγουν 6.400 τόνους οπίου, 7% περισσότερους από το 2013, δηλαδή 80-90% των παγκόσμιων προμηθειών, με έσοδα που αντιστοιχούν περίπου στο 4% του εθνικού ΑΕΠ, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση 2013 του υπουργείου Καταπολέμησης Ναρκωτικών του Αφγανιστάν (MCN). Με αυτά τα στατιστικά, είναι απορίας άξιο γιατί το Γραφείο Ναρκωτικών και Εγκλήματος του ΟΗΕ (UNODC), καταγράφει ως επιτυχία την κατάσχεση 20 τόνων ναρκωτικών, τα οποία αποτεφρώθηκαν τον περασμένο Οκτώβριο. Η πιο θλιβερή παράμετρος του προβλήματος, όμως, είναι ο αριθμός των αφγανών χρηστών, οι οποίοι ξεπερνούν το 1,5 εκατ. ανθρώπους. Μεταξύ τους, περίπου 70 χιλιάδες παιδιά αλλά και γυναίκες, συνολικά το 2,65% του πληθυσμού, το υψηλότερο ποσοστό παγκοσμίως. Σύμφωνα με την έκθεση του MCN, η εύκολη πρόσβαση στα ναρκωτικά και η περιορισμένη πρόσβαση σε θεραπεία, τα σωματικά και ψυχικά τραύματα από 30 χρόνια πολέμου σε συνδυασμό με τη φτώχεια, την ανεργία και τα οικονομικά προβλήματα, αποτε-

λούν σημαντικές αιτίες για την αύξηση των χρηστών. Παράλληλα, η ενέσιμη χρήση δημιούργησε και αυξάνει αναλόγως τους φορείς HIV.

Οι ΗΠΑ προώθησαν τις οπιο-καλλιέργειες

Τίποτα πιο προφανές από τη ραγδαία αύξηση παραγωγής, εξαγωγών και χρήσης, μετά την αμερικανική εισβολή η οποία όχι μόνο δεν νίκησε στον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας αλλά δημιούργησε ένα κράτος ναρκωτικών, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο άλλοτε πολεμικός ανταποκριτής στο Αφγανιστάν, Ματιέ Άικινς. Το μεγαλύτερο μέρος των στρατευμάτων θεωρητικά μόνον αποχώρησε πριν το τέλος του 2014. Η συμφωνία που υπέγραψαν οι ΗΠΑ με τον αμερικανοτραφή πρόεδρο Ασράφ Γκάνι, προβλέπει τη διατήρηση δύναμης 10.000 ανδρών, ενώ η διμερής συμφωνία BSA με το ΝΑΤΟ, επιτρέπει τη συνέχιση εκπαίδευσης και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τις δυνάμεις ασφαλείας του Αφγανιστάν και αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων εναντίον της Αλ-Κάιντα. Ο πολιτικός αναλυτής Βλαντιμίρ Οντίντσοφ στο «New Eastern Outlook» κατονομάζει διεθνείς εμπειρογνώμονες (συγγραφείς, δημοσιογράφους, αναλυτές), οι οποίοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι ΗΠΑ προώθησαν τις οπιο-καλλιέργειες και τη διακίνηση του προϊόντος σε Ευρώπη, Κεντρική Ασία και Ρωσία, με απώτερο σκοπό την κοινωνικο-πολιτική αποσταθεροποίηση των περιοχών. Επιπλέον, τα αφγανικά καρτέλ χρηματοδοτούν εγκληματικές ομάδες στην Κεντρική Ασία, ενώ το Κόσοβο έχει αναχθεί στον κορυφαίο διακινητή

“

Τραγική πραγματικότητα παραμένει ότι τουλάχιστον μια ολόκληρη γενιά Αφγανών δεν έχει γνωρίσει συνθήκες ειρήνης. Οι σημερινοί τριαντάχρονοι γεννήθηκαν, ανατράφηκαν και έχουν ζήσει μόνο με τον πόλεμο, που είτε ως «εισαγόμενος» είτε ως εμφύλιος δημιούργησε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια πρόσφυγες. οπίου στην Ευρώπη, υπό την κηδεμονία του ΝΑΤΟ. Στα σύνορα με το Ιράν, την κυριότερη από τις πύλες εξαγωγής των παράνομων ναρκωτικών προς Ευρώπη και Ρωσία, φαίνεται να διεξάγεται ένας πολύ πιο αποτελεσματικός πόλεμος εναντίον των λαθρεμπόρων, με σημαντικά θετικά αποτελέσματα αλλά και με κόστος σε χιλιάδες ζωές ιρανών συνοριοφυλάκων. Στον αντίποδα, η Υπηρεσία Πληροφοριών του Πακιστάν (ISI) διατηρεί στενούς δεσμούς με τους λαθρέμπορους, τους οποίους φυγαδεύει σε περιπτώσεις εφόδων, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων που παραθέτει σε άρθρο του στο «Rolling Stone» o Ματιέ Άικινς. Ο ίδιος σημειώνει: «Η δημιουργία του κυκλώματος ανάγεται στη δεκαετία του 1980, όταν η CIA για να εξυπηρετήσει ένα βρώμικο πόλεμο εναντίον των σοβιετικών, συμμάχησε με λαθρέμπορους ναρκωτικών. Μέσω ISI και CIA, διοχετεύθηκαν ποσά για την επιδότηση αγροτών και την αντικατάσταση των καλλιεργειών τους με όπιο.»

Η γενιά που γνώρισε μόνο πόλεμο

Όπως εκτιμά ο ΟΗΕ, εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια αποκομίζουν και οι Ταλιμπάν από τη φορολόγηση οπίου και παράνομων δραστηριοτήτων, αν και τα κέρδη τους είναι ελάχιστα σε σχέση με τα 3 δισ. που εισπράττει το αφγανικό κράτος από τις πωλήσεις. Το Αφγανιστάν είναι μια χώρα όπου κυριαρχεί η διαφθορά, «πληγή» που οι ΗΠΑ ισχυρίστηκαν ότι θα αντιμετωπίσουν. Η ηγεμονία τους μάλλον ενέτεινε το φαινόμενο με έναν επιπλέον τρόπο: Στρατεύματα και ιδιώτες διέθεταν

άφθονα μετρητά και μετέφεραν το πρότυπο της υπερκατανάλωσης το οποίο οι φτωχοί αγρότες δεν θα ήταν δυνατόν να «υπηρετήσουν» με τις παραδοσιακές τους δραστηριότητες αλλά μόνο μέσω τού, έτοιμου, κυκλώματος του οπίου. Τίποτα δεν πείθει ότι οι ΗΠΑ έχουν τη βούληση να αντιμετωπίσουν τη μάστιγα των ναρκωτικών και της καλλιέργειας οπίου, παρά τις δηλώσεις τού επίσημου αμερικανικού κράτους. Η Ουάσινγκτον δεν ενδιαφέρθηκε για το επιτυχημένο σύστημα που πρότεινε ο πρώην επίτροπος εναντίον των ναρκωτικών στην Ινδία. Το δοκιμασμένο και οικονομικά αποδοτικό μοντέλο προβλέπει κρατική αδειοδότηση των αγροτών για πώληση των καλλιεργειών μόνο για ιατρικούς σκοπούς, ώστε να καλύπτεται η ανάγκη που υπάρχει παγκοσμίως, όπως την καταγράφει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, για νόμιμα οπιούχα αναλγητικά αντί των συνθετικών υποκατάστατων. Τραγική πραγματικότητα παραμένει ότι τουλάχιστον μια ολόκληρη γενιά Αφγανών δεν έχει γνωρίσει συνθήκες ειρήνης. Οι σημερινοί τριαντάχρονοι γεννήθηκαν, ανατράφηκαν και έχουν ζήσει μόνο με τον πόλεμο, που είτε ως «εισαγόμενος» είτε ως εμφύλιος δημιούργησε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια πρόσφυγες (το ένα τρίτο των προσφύγων παγκοσμίως). Ας μην απορούμε, λοιπόν, εδώ, στην ευρωπαϊκή Ελλάδα, γιατί οι άνθρωποι διασχίζουν χιλιάδες χιλιόμετρα στις πιο απάνθρωπα αντίξοες συνθήκες, προκειμένου να καταλήξουν να ζουν στις πιο απάνθρωπα αντίξοες συνθήκες που τους εξασφαλίζουμε. Ελισάβετ Πετρίδου

∆ΙΕΘΝΗ

Η Ευρώπη σταθερά προσανατολισμένη στα κατασταλτικά μέτρα

ΕΕ επιχειρεί να δώσει μια απάντηση στην πρόκληση των τζιχαντιστών. Όλοι οι ηγέτες της ΕΕ μετά το χτύπημα των τζιχαντιστών στο “Charlie Hebdo», από τον πρόεδρο του ευρωκοινοβουλίου μέχρι τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφού εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους για την επίθεση αυτή τονίζουν την ανάγκη να παρθούν μέτρα και να συντονιστεί στην Ευρώπη ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας. Τα μέτρα όμως που σκέφτονται να πάρουν διέπονται από το ίδιο πνεύμα και στρέφονται προς την ίδια κατεύθυνση, όπως και στο παρελθόν: της καταστολής και του περιορισμού των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Τέτοια μέτρα πήραν εξαιτίας των πληροφοριών που είχαν ότι μπορούσαν να υπάρξουν τρομοκρατικές ενέργειες. Ενέργειες τις οποίες θα προκαλούσαν ισλαμιστές, στρατολογημένοι από ευρωπαϊκές χώρες που πολέμησαν στο Ιράκ και τη Συρία. Αυτοί υπολογίζεται ότι ήταν περίπου 3.000-5.000. Επέστρεψαν από αυτούς το 20-30% πίσω, οι οποίοι συχνά είναι «διψασμένοι για εκδίκηση», όπως αναφέρθηκε. Έτσι δεν είναι τυχαίο ότι στη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία, την ∆ανία και το Βέλγιο έχουν γίνει πολλές εγκληματικές ενέργειες το τελευταίο διάστημα. Μερικά από τα μέτρα που προτείνονται είναι να εφαρμοστεί το βιβλίο προσωπικών δεδομένων, ένα μοντέλο παρακολούθησης όπως στις ΗΠΑ. Το σχέδιο αυτό όμως απορρίφθηκε από την Επιτροπή της Ελευθερίας των Πολιτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Παράλληλα έχει μπλοκαριστεί και η ανανέωση της συμφωνίας «passenger name record» (PNR) μεταξύ Καναδά και ΕΕ στο τέλος του 2014. Προτείνουν επίσης το συντονισμό ιδιαίτερα ανάμεσα στις οκτώ χώρες-κλειδιά, δίνοντας βάρος στην Τουρκία τώρα που γίνονται οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία κοινής δράσης. Τέλος, η Γαλλία και η Γερμανία θεωρούν ότι πρέπει να βελτιωθεί η Συνθήκη Σένγκεν ώστε να γίνεται έλεγχος και στα σύνορα των χωρών της ΕΕ.

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

Μ.Κ.

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Γνώριμο σκηνικό στη Σουηδία

ΕΝ∆ΕΧΕΤΑΙ ΝΑ ΠΡΟΚΗΡΥΧΘΟΥΝ ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Του Νίκου Σερβετά

πιμένει ο ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους στη Σουηδία ότι οι νέες εκλογές, μόλις έξι μήνες μετά απ’ αυτές του Σεπτεμβρίου είναι η μόνη λύση για το πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η χώρα. Πρόκειται για την μερίδα των ψηφοφόρων που δεν θέλουν να επανέλθει, έστω και έμμεσα, στην κυβέρνηση η «∆εξιά Συμμαχία» με την οποία ήρθε σε συμφωνία λίγο πριν τα Χριστούγεννα, ο σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Στέφαν Λεφβέν.

Χωρίς πλειοψηφία

Στις εκλογές που έγιναν την αρχή του φθινοπώρου οι Σοσιαλδημοκράτες ήρθαν μεν πρώτο κόμμα, αλλά δεν κατάφεραν να πάρουν την πλειοψηφία στη βουλή, καθώς είχαν αποκλείσει, ήδη από την προεκλογική περίοδο, κάθε πιθανότητα συνεργασίας με το κόμμα της Αριστεράς. Από τον πόλεμο και μετά η Αριστερά είτε με ψήφο εμπιστοσύνης είτε με ψήφο ανοχής, σχεδόν πάντα στήριζε τις κυβερνήσεις των Σοσιαλδημοκρατών. Αυτή τη φορά, συνεργάστηκαν με τους Οικολόγους (Κόμμα του Περιβάλλοντος) και πάλι όμως δεν ήταν δυνατόν να πάρουν πλειοψηφία στη βουλή. Καθώς ούτε το συντηρητικό μπλοκ μπορούσε να σχηματίσει πλειοψηφική κυβέρνηση, οι ακροδεξιοί (Σουηδοί ∆ημοκράτες SD) οι οποίοι βγήκαν τρίτο κόμμα έπαιζαν τον καθοριστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή της χώρας. Με δεδομένο ότι κανένα μπλοκ δεν θέλει να συνεργαστεί μαζί τους, οι εκλογές παρουσιάζονταν ως η μόνη λύση στο αδιέξοδο. Στη Σουηδία οι εκλογές γίνονται την τρίτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου, κάθε τέσσερα χρόνια και μεταπολεμικά πρόωρες εκλογές έγιναν μόνο μία φορά στις αρχές της δεκαετίας του ’50.

Αντιδρούν οι πολίτες

Ο επικεφαλής των σοσιαλδημοκρατών έφθασε έως το σημείο να πει ότι θα προκηρυχθούν εκλογές των Μάρτιο, χωρίς όμως να τις προκηρύξει. Λίγες μέρες αρ-

γότερα, ήρθε σε συμφωνία με δύο από τα κεντροδεξιά κόμματα που ανήκουν στον συντηρητικό συνασπισμό, αναφορικά με την οικονομική πολιτική που θα ακολουθήσει. Σήμερα πλέον οι Σουηδοί πολίτες αντιδρούν σε αυτό το ενδεχόμενο καθώς φαίνεται ότι το πολιτικό κατεστημένο αδιαφορεί για τη λαϊκή βούληση, τουλάχιστον όπως αυτή εκφράστηκε στις πρόσφατες εκλογές. Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων που ακολούθησαν τα κόμματα του Συντηρητικού συνασπισμού τα οκτώ τελευταία χρόνια (πρώτη φορά στην μεταπολεμική ιστορία της Σουηδίας οι συντηρητικοί κερδίζουν δύο συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις) αύξησε την ανεργία και οδήγησε σε πολύ μεγάλες περικοπές στο δημόσιο τομέα, ενώ παράλληλα δημιούργησε μεγάλες «φούσκες», όπως για παράδειγμα στο θέμα των ακινήτων και της στέγης. Ο τέως πρωθυπουργός της χώρας, Φρέντρικ Ρέινφελντ, είχε παραδεχθεί την τελευταία εβδομάδα πριν τις εκλογές ότι «δεν συνδέσαμε τις ιδιωτικοποιήσεις με νόμους που θα καθιστούν υποχρεωτική την επανεπένδυση των κερδών των εταιρειών που αγόρασαν δημόσια περιουσία, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών να φεύγει στο εξωτερικό». •

Η είσοδος στην ευρωζώνη δημιουργεί αντιδράσεις

ε την κεντρική τράπεζα της Λιθουανίας να μειώνει τις προβλέψεις της για την οικονομική ανάπτυξη από 3,3% σε 3,1% λόγω της κρίσης στην Ευρωζώνη, και με οικονομικούς αναλυτές να προβλέπουν ότι δεν θα ξεπεράσει το 2%, οι Λιθουανοί αποχαιρέτησαν το λίτας, το εθνικό τους νόμισμα.

Κερδοσκοπία στα είδη πρώτης ανάγκης

Η πρώτη εβδομάδα από την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη σημαδεύτηκε από την κερδοσκοπία στα είδη διατροφής και πρώτης ανάγκης, ενώ η κυβέρνηση του Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις με ανακοινώσεις περί εντατικών ελέγχων, και συνιστά υπομονή ελπίζοντας ότι θα λειτουργήσει ο ανταγωνισμός. Η άνοδος των τιμών ξεκίνησε τον Απρίλιο, τότε που ο υπουργός Οικονομικών διέψευδε την μελέτη του χρηματοπιστωτικού ομίλου «Skandinaviska Enskilda», που έλεγε ότι το φαινόμενο θα συνεχιστεί για όλο το 2015. Τους τελευταίους μήνες οι Σοσιαλδημοκράτες και οι κυβερνητικοί εταίροι τους, το Εργατικό Κόμμα, το δεξιό Κόμμα του Νόμου και της ∆ικαιοσύνης, και το Κόμμα της πολωνικής μειονότητας, έκαναν μια μεγάλη εκστρατεία υπέρ του νομισματικής ένωσης, αλλά οι Λιθουανοί παραμένουν ακόμα επιφυλακτικοί. Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα πρόσφατης δημοσκόπησης, όπου υπέρ του ευρώ ήταν μόνο το 26%, το 57% ζήτησε δημοψήφισμα, ενώ το 64% είπε ότι η υιοθέτηση του ευρώ δεν θα έχει κανένα όφελος. Να σημειωθεί, ότι η πρώτη προσπάθεια της Λιθουανίας για είσοδο

στην ευρωζώνη έγινε το 2007, αλλά απέτυχε αφού, λόγω του υψηλού πληθωρισμού της, υπήρξαν πολλές αντιδράσεις από άλλα κράτη μέλη. Μετά το 2008, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε στην χώρα ένα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, με τεράστιες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, με μειώσεις μισθών και συντάξεων ως και 30%, και με την λιθουανική οικονομία να καταρρέει μειωμένη κατά 20%.

Στόχος η ενδυνάμωση των σχέσεων με τη Γερμανία

Στις εκλογές του 2012 η δεξιά κυβέρνηση του Άντριους Κουμπίλιους έπεσε από τη μεγάλη κοινωνική αγανάκτηση, αλλά η νέα κυβέρνηση του Άλγκιρντας Μπουτκεβίτσιους συνέχισε την ίδια σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική στο όνομα του ευρώ. Σήμερα, η Λι-

θουανία έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά μετανάστευσης στην Ευρώπη, το 21% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, η ανεργία των νέων φτάνει στο 34%, ενώ, σε σχέση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, το προσδόκιμο ζωής είναι εξαιρετικά χαμηλό, και αυτό συνδέεται με την καταστροφική κατάσταση του δημόσιου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και την αύξηση των αυτοκτονιών. Σχεδόν το 60% του εξωτερικού εμπορίου της γίνεται με τις χώρες της περιοχής της Βαλτικής, ενώ ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος είναι η Γερμανία, με περίπου 1.200 γερμανικές επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται στην Λιθουανία με επενδύσεις περίπου ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Η εισαγωγή στο ευρώ, που προωθήθηκε από τις γερμανικές επιχειρήσεις, χρησιμοποιείται από την λιθουανική ελίτ για να δημιουργηθούν στενότεροι δεσμοί με την Γερμανία και την ∆ύση, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από την Μόσχα. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του Βίτας Βασιλάουσκας: «όσο πιο κοντά είμαστε στα δυτικά, όσο απομακρυνόμαστε από την Ανατολή. Ως πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Λιθουανίας δεν θα πρέπει να ασχοληθώ με γεωπολιτικές συζητήσεις, αλλά αυτά είναι τα γεγονότα». Να σημειωθεί, ότι στην ρωσο-ουκρανική σύγκρουση το Βίλνιους πήρε εχθρική στάση απέναντι στην Ρωσία ζητώντας από τις δυτικές δυνάμεις να ακολουθήσουν μια σκληρότερη γραμμή εναντίον της Μόσχας, ενώ χαρακτηριστικό του κλίματος είναι ότι το δημοφιλές εβδομαδιαίο περιοδικό «Feidas» ανακήρυξε άνθρωπο της χρονιάς έναν στρατιώτη του ΝΑΤΟ. ∆ημήτρης Γκιβίσης

στα δίκτυα του κόσµου

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2014

www.greecesolidarity.org

Αλληλεγγύη στον ΣΥΡΙΖΑ

∆ΙΕΘΝΗ

Αντιμέτωπη με δεκάδες  βρετανούς ακτιβιστές της πρωτοβουλίας

Η διεθνής κατακραυγή μετά τις γερμανικές απειλές περί Grexit ανάγκασε σε αλλαγή πλεύσης την Ανγκέλα Μέρκελ, που αναζητά φόρμουλα συμβιβασμού

«Αλληλεγγύη στην Ελλάδα», ήρθε η Μέρκελ την Τετάρτη κατά την επίσκεψή της στο Λονδίνο. Η πρωτοβουλία δημιουργήθηκε το 2012 μετά τις κινητοποιήσεις του ελληνικού λαού ενάντια στο δεύτερο μνημόνιο που ψήφισε η κυβέρνηση Παπαδήμου και προσπαθεί να ακουστεί η φωνή του ΣΥΡΙΖΑ στην Μ. Βρετανία, τονίζοντας ότι η νίκη της αριστεράς θα είναι μια νίκη της δημοκρατίας και ότι μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη των εξελίξεων για όλη την Ευρώπη. www.gefangenengewerkschaft.de

Μισθός στους κρατούμενους

Με σύνθημα «κατώτατος  μισθός για όλους, ακόμα και για όσους βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα», συνεχίζεται η εκστρατεία για το δικαίωμα στον κατώτατο μισθό των κρατουμένων που βρίσκονται στις γερμανικές φυλακές. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από ακτιβιστές της ριζοσπαστικής αριστεράς και της αυτονομίας, και προσπαθεί με διάφορες δράσεις να συνδέσει τον αγώνα των εργαζομένων, των ανέργων και των επισφαλών με αυτόν των κρατουμένων, που προσφέρουν εργασία στο κράτος χωρίς να πληρώνονται.

www.coordinamento.info

∆ικαίωμα στην στέγαση

∆εκάδες κινήματα πόλης  θα συμμετέχουν στην μεγάλη διαδήλωση της

Πέμπτης στο Καπιτώλιο της Ρώμης, ενάντια στα μαφιόζικα κυκλώματα που κερδοσκοπούν μέσα στην κρίση από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβάλλει η κυβέρνηση Ρέντσι. Η κινητοποίηση οργανώνεται από τα κάτω και εντάσσεται στο πλαίσιο των προετοιμασιών για την εθνική διαδήλωση της 31ης Ιανουαρίου για το δικαίωμα στην στέγαση, ενάντια στις πολιτικές της λιτότητας που περιθωριοποιούν μεγάλα τμήματα της ιταλικής κοινωνίας.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

“

Τα φαντάσματα κυνηγούν τους δημιουργούς τους

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

ιχμάλωτη των πνευμάτων, που η ίδια απελευθέρωσε βρέθηκε την εβδομάδα που πέρασε η κυβέρνηση του Βερολίνου, καθώς μετά την διαρροή των υποτιθέμενων σχεδίων της για ένα ενδεχόμενο Grexit βρέθηκε αντιμέτωπη με σειρά επικριτικών δημοσιευμάτων για την προσπάθεια επηρεασμού του ελληνικού λαού, μέσω της τρομοκράτησης του. Παράλληλα θα έλεγε κανείς ότι η οργή για την προσπάθεια παρέμβασης στα εσωτερικά της Ελλάδας ενεργοποίησε πολλούς, ως τώρα ουδέτερους παρατηρητές, που με μια σειρά από διακηρύξεις σε διάφορες χώρες της Ευρώπης στηλίτευσαν τη στάση του Βερολίνου και μίλησαν για την ελπίδα μιας άλλης πολιτικής, που θα μπορούσε να δώσει μια καθαρή εκλογική νίκη της Αριστεράς και ταυτόχρονα να αποτελέσει και το έναυσμα για την αλλαγή ρότας στην Ευρώπη. Κοινός τόπος των παραπάνω εκτιμήσεων ήταν ότι α) η πολιτική που εφαρμόστηκε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα ήταν κοινωνικά καταστροφική, οικονομικά ασυνάρτητη και αναπτυξιακά αποτυχημένη και ότι β) το δημόσιο χρέος της Ελλάδας πράγματι δεν είναι αυτή τη στιγμή «βιώσιμο» και θα χρειαστεί μια απόφαση απομείωσής του, έτσι ώστε να μπορέσει και πάλι η χώρα να μπει πια σε αναπτυξιακή πορεία.

Από την «θεσμική ουδετερότητα» στην δυσαρέσκεια των εταίρων

Εντυπωσιακό ήταν για παράδειγμα, ότι έντονες και μάλιστα επίσημες αντιδράσεις ακούστηκαν και από χώρες που λογίζονται ξεκάθαρα στην «γερμανική ζώνη επιρροής» όπως η Αυστρία, δια στόματος του ίδιου του καγκελαρίου της αλλά και του υπουργού της των Οικονομικών. Ανάλογη δυσαρέσκεια εξέφρασαν και οι Ιταλοί, αλλά και οι Πορτογάλοι. Στη γραμμή της «θεσμικής ουδετερότητας» και σεβασμού της ελεύθερης έκφρασης των Ελλήνων πολιτών κινήθηκαν και όλοι οι εκπρόσωποι των οργά-

νων της ΕΕ, δείχνοντας έστω εμμέσως τη δυσφορία τους για την γερμανική πρόκληση, αλλά προσπαθώντας παράλληλα να ανασκευάσουν την κακή εικόνα που είχε δημιουργήσει η αρχικά χοντροκομμένη τοποθέτηση του προέδρου της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Ακόμα και ο Ολι Ρεν παραδέχτηκε ότι ο Τσίπρας δεν είναι μπαμπούλας, ο Πιέρ Μοσκοβισί είπε ότι υπάρχει περιθώριο να βρεθεί κοινός τόπος με μια αριστερή κυβέρνηση, ενώ ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, που είχε μάλιστα και συνάντηση για το θέμα με τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ ∆ημήτρη Παπαδημούλη, χαρακτήρισε ανεύθυνη και ανόητη σπέκουλα τα περί Grexit και ζήτησε να δοθεί τέρμα στη σχετική φιλολογία από τους συμπατριώτες του. Καθόλου ουδέτερες δεν ήταν πάντως οι επίσημες ανακοινώσεις συνδικαλιστικών φορέων και εκπροσώπων τους, αλλά και ανθρώπων της διανόησης σε Γερμανία, Ιταλία και Γαλλία, που μίλησαν ανοιχτά υπέρ της αναγκαιότητας «αλλαγής σελίδας στην Ελλάδα». Η αλληλεγγύη αυτή θορύβησε τους ιεροκήρυκες του μνημονίου και απέτρεψε τη δημιουργία ενός σκηνικού τρόμου, που είχε προσπαθήσει να στήσει η πανικόβλητη κυβέρνηση Σαμαρά, σε συνεργασία με γνωστά νεοφιλελεύθερα μέσα ενημέρωσης, κυρίως στη Γερμανία και στη Βρετανία.

∆ιαψεύδουν τα «Grexit»

Μετά από όλα αυτά η κυβέρνηση Μέρκελ αναγκάστηκε να επαναλάβει αρκετές φορές την περασμένη εβδομάδα την διατύπωση «η στάση μας απέναντι στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει» και να διαψεύσει πιθανά «σχέδια Β» περί Grexit. Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες, που δημοσίευσε την Πέμπτη η εφημερίδα «die Zeit», η σύγκριση που έχουν αρχίσει να κάνουν τώρα στο Βερολίνο είναι αυτή του Αλέξη Τσίπρα με τον πρώην πρόεδρο της Βραζιλίας Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα και αυτό που αναζητούν είναι ένας εύσχημος τρόπος συμβιβασμού με την επόμενη ελληνική κυβέρνηση που είναι πλέον πεπεισμένοι ότι θα έχει σαφή αρι-

στερό προσανατολισμό. Την ίδια πρόβλεψη έκανε και η «ημιεπίσημη» Deutsche Welle μιλώντας για ένα συμβιβασμό κατόπιν «σκληρών διαπραγματεύσεων», αφού το «ζητούμενο για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές είναι να αποφύγουν πολιτικές και οικονομικές «αναταράξεις» στην ευρωζώνη.» Σε σκληρή γραμμή παρέμειναν μόνο οι γνωστοί «αμετανόητοι» της Bild Zeitung, που έχουν μεγάλη εξειδίκευση στο να επενδύουν στον τρόμο και συνέχισαν το βιολί τους και την περασμένη εβδομάδα. Άλλωστε όσο αδιάφορη και αν προσπάθησε να φανεί η κυβέρνηση Μέρκελ στο ενδεχόμενο της «αλλαγής» στην Ελλάδα και παρά τη συστηματική προσπάθεια να εμφανιστεί ως μη «συστημικός» ο κίνδυνος του Grexit για την υπόλοιπη Ευρωζώνη, οι εκτιμήσεις πολλών σοβαρών οικονομολόγων, που κοιτούν και λίγο πιο πέρα από τους στεγνούς αριθμούς είναι εντελώς διαφορετικές. Πιο χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Πέτερ Μπόφινγκερ, του μοναδικού σταθερά φιλοευρωπαϊστή από τους σοφούς, που συμβουλεύουν τη γερμανική κυβέρνηση και ο οποίος προειδοποίησε για το «τζίνι που άμα βγει από το μπουκάλι» θα είναι δύσκολο να ξαναμαζευτεί.

Επικίνδυνη η «μπλόφα» της Μέρκελ

Συμπερασματικά θα έλεγε κανείς ότι η αρχική «μπλόφα» όπως την είχαν χαρακτηρίσει πολλοί τρίτοι παρατηρητές δεν φαίνεται ιδιαίτερα αποτελεσματική. Αντίθετα εμπεριέχει απρόβλεπτους κινδύνους και για τους εμπνευστές της. Έτσι το πιο χρήσιμο για την Ανγκέλα Μέρκελ θα ήταν, όπως την συμβούλευε και το περιοδικό Foreign Policy «να κάνει την ανάγκη αρετή και να προσφέρει στην Ελλάδα μια ανακούφιση από το χρέος ως ένδειξη αλληλεγγύης. Οφείλει να ξέρει ότι αν το ευρώ καταρρεύσει οριστικά, θα είναι η Γερμανία, που θα βρεθεί κατηγορούμενη για το ότι για μια ακόμα φορά οδήγησε την Ευρώπη σε ναυάγιο».

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ευ για όλη την Ευρώπη ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟ ΜΑΡΙΟ ΠΙΑΝΤΑ

Συζητάμε με τον καθηγητή οικονομικής πολιτικής στο πανεπιστήμιο του Ουρμπίνο για την οικονομία σε Ιταλία, Ελλάδα και ευρωζώνη και τις προοπτικές μιας κυβέρνησης της αριστεράς στην Ελλάδα. Ο Μ. Πιάντα τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι «αν δεν υπάρξουν μέτρα στην Ευρώπη, ακόμη και η έξοδος από το ευρώ δεν θα παρείχε λύσεις, τα εθνικά νομίσματα θα ήταν έρμαιο της κερδοσκοπίας, ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα εξακολουθούσε να επιβάλλει τους νόμους του». Ο Μ. Πιάντα συνεργάζεται με την εφημερίδα «il manifesto» και συμμετέχει στο «Sbilanciamoci!», την καμπάνια 50 συλλόγων και κινημάτων που ζητούν εναλλακτικές λύσεις για την οικονομία, καθώς και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Euro-pen (European Progressive Economists Network).

Τη συνέντευξη πήρε η Τόνια Τσίτσοβιτς Στην Ιταλία η κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι χάνει συναίνεση. Τι συμβαίνει; Η κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι βασίζεται στη συμφωνία με τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι και με τον πρόεδρο της δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, που τώρα παραιτείται. Έχει τη στήριξη σχεδόν όλων των μέσων ενημέρωσης και χρησιμοποιεί με άνεση τη ρητορική του «νέου» και της «αλλαγής», που του έφερε μεγάλη δημοτικότητα και το 41% των ψήφων στις ευρωεκλογές πριν από έξι μήνες. Τους τελευταίους δύο μήνες έχασε κάποια συναίνεση –τόσο στις δημοσκοπήσεις όσο και σε κάποιες τοπικές εκλογές, όπου υπήρξε πολύ μεγάλη αποχή– γιατί τα λόγια δεν τα ακολουθούν οι πράξεις, η κρίση γίνεται όλο και μεγαλύτερη και η κυβέρνηση βρίσκεται, από τη μια πλευρά, μπροστά στο λαϊκισμό της ακροδεξιάς της Λέγκας του Βορρά του Ματέο Σαλβίνι (που προσπαθεί να αναπαράγει στην Ιταλία το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας της Μαρίν Λεπέν) και, από την άλλη, μπροστά στο λαϊκισμό της «αντιπολιτικής» του Κινήματος Πέντε Αστέρων που καθοδηγείται από έναν Μπέπε Γκρίλο όλο και πιο άχρωμο. Ο Ματέο Ρέντσι απαντά με έναν «λαϊκισμό από τα πάνω», που επιτίθεται στα συνδικάτα ως «συντηρητικά» και στοχεύει σε μεταρρυθμίσεις του εκλογικού συστήματος και της Γερουσίας που θα δίνουν περισσότερες εξουσίες στην κυβέρνηση. Όμως ο ρεντσισμός, κατά την άποψή μου, είναι ένα φαινόμενο που πρόκειται να διαρκέσει πολύ. Ο Ρέντσι κληρονόμησε το μπλοκ συμφερόντων του μπερλουσκονισμού και με τη θεωρία του περί «νέου» είναι ένας ηγέτης ευπαρουσίαστος και γι’ αυτούς που κριτικάρουν τους «παλιούς» πολιτικούς. Η ελίτ, προς το παρόν, δεν έχει εναλλακτικές λύσεις και γι’ αυτό οι τηλεοράσεις και οι εφημερίδες του Μπερλουσκόνι τον στηρίζουν μέχρι τέλους, παρόλο που η Forza Italia (το κόμμα του Μπερλουσκόνι) είναι τυπικά στην αντιπολίτευση. Ο Ρέντσι αντιπροσωπεύει την ιταλική μορφή του «μεγάλου συνασπισμού» , που σε πολλές χώρες της Ευρώπης διαχειρίζεται την κρίση υπό το έμβλημα της συνέχειας του νεοφιλελευθερισμού. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο Ρέντσι υπήρξε ο μοναδικός «νέος» ηγέτης, ικανός να κερδίσει, μεταξύ των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της ηπείρου, όμως, στην Ιταλία εκμηδενίζει τις προοδευτικές ρίζες του ∆ημοκρατικού Κόμματος και είναι όλο και περισσότερο ο διαχειριστής μιας διατέμνουσας εξουσίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ερμηνεύει τη φιλο-

σοφία του βιβλίου «Ο Γατόπαρδος»: «Αν θέλουμε να μείνουν τα πάντα όπως είναι, πρέπει όλα να αλλάξουν».

Αντιμετώπιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Η γενική απεργία στην Ιταλία μας ενθάρρυνε. Μπορούμε να ελπίζουμε, έπειτα και από τη σχετική επιτυχία της «λίστας Τσίπρα», ότι μπορούν να υπάρξουν δυνάμεις οι οποίες, εκκινώντας από διαφορετικά σημεία, θα αποτελέσουν έναν πόλο ανατροπής της πολιτικής της λιτότητας, με κάποια προοπτική; Ναι, η γενική απεργία έδειξε την αφύπνιση της κοινωνίας ενάντια στις πολιτικές της κυβέρνησης. Υπάρχουν όμως δύο προβλήματα. Το πρώτο είναι ότι ο κατακερματισμός της διαμαρτυρίας είναι ακόμη πολύ μεγάλος: από τη μια πλευρά οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων που κλείνουν, από την άλλη ο δημόσιος τομέας που έχει πληγεί από τις περικοπές, καθώς και οι νέοι και οι επισφαλώς εργαζόμενοι που δεν έχουν μέλλον. Πρέπει να γίνει πολλή δουλειά για να ανασυντεθούν τα κοινωνικά υποκείμενα που τέθηκαν το ένα απέναντι στο άλλο από την κυβέρνηση και από τα μέσα ενημέρωσης. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι αυτή η κοινωνική διαμαρτυρία δεν έχει ακόμη μια πολιτική εκπροσώπηση, μας λείπει ένα κόμμα σαν τον ΣΥΡΙΖΑ. Η λίστα Τσίπρα πέτυχε ένα καλό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές, αλλά δεν παγιώθηκε σε πολιτικό επίπεδο. Η SEL (Αριστερά Οικολογία και Ελευθερία) κάνει μια γενναία αντιπολίτευση στην κυβέρνηση Ρέντσι, αλλά δεν έχει την αναγκαία οργανωτική δύναμη. Η αριστερά του δημοκρατικού κόμματος διαμαρτύρεται ενάντια στον Ρέντσι, αλλά δεν έχει διεξόδους. Τώρα θα χρειαζόταν ένας νέος ενωτικός πολιτικός σχηματισμός, ριζωμένος στα συνδικάτα, στα κινήματα, στις κοινωνικές διαμαρτυρίες. Την ατζέντα την συμμερίζονται ήδη όλοι: ανατροπή των πολιτικών λιτότητας και αλλαγή στην Ευρώπη. Ποια είναι η κατάσταση της οικονομίας αυτή τη στιγμή; Η ιταλική οικονομία είναι σε ύφεση εδώ και χρόνια, το 2014 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,4%. Οι περικοπές της δημόσιας δαπάνης συνεχίζονται, η βιομηχανική παραγωγή είναι κατά 25% κάτω από το επίπεδο του 2008, δεν υπάρχουν επενδύσεις, η ανεργία των νέων είναι στο 45%, ο νόμος για την εργασία «Jobs act», που μόλις εγκρίθηκε, συνιστά μια μεταρρύθμιση της εργασίας που επιτρέπει στις επιχειρήσεις εύκολες απολύ-

“

σεις και διευρύνει την επισφάλεια. Οι πολιτικές λιτότητας δεν λειτούργησαν. Το βάρος του δημόσιου χρέους επί του ΑΕΠ εξακολουθεί να αυξάνεται, τώρα είναι γύρω στο 140%, όμως, αντίθετα με την Ελλάδα, δύο τρίτα του χρέους είναι στα χέρια ιταλών επενδυτών (τράπεζες και οικογένειες) και τα επιτόκια είναι μειωμένα. Απ’ αυτή την άποψη η κατάσταση είναι λιγότερο δραματική από το 2011, θα μπορούσε όμως σύντομα να επανεκραγεί.

Ολόκληρη η Ευρώπη χρειάζεται να αναπροσαρμόσει το χρηματοπιστωτικό τομέα, να θέσει όρια στις κινήσεις κερδοσκοπικών κεφαλαίων, να διαχωρίσει τράπεζες επενδύσεων και εμπορικές τράπεζες, να χρησιμοποιήσει το τραπεζικό σύστημα για να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία. Υπάρχει «κίνδυνος μετάδοσης», που θα μπορούσε να μεταφέρει ένα νέο κύμα κρίσης, από την Ελλάδα στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία; Ασφαλώς, μια επανάληψη της κερδοσκοπίας κατά της Ελλάδας θα είχε άμεσα αποτελέσματα στην Ιταλία και σε άλλες χώρες: το «spread» των επιτοκίων θα αυξανόταν αμέσως, θα υπήρχε διαφυγή κεφαλαίων, νέες περικοπές της δημόσιας δαπάνης, μια παγίωση της κρίσης. Καμία χώρα δεν μπορεί να επιτρέψει όλα αυτά στον εαυτό της, το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι αναγκαία μια κοινή ανάληψη ευθύνης από την ευρωζώνη για το δημόσιο χρέος, εξαλείφοντας τους χώρους κερδοσκοπίας και ελαφρύνοντας το βάρος του χρέους στις μεμονωμένες χώρες. Χρειάζεται η έκδοση ευρωομολόγου και να δοθεί ρόλος στην ΕΚΤ για τη χρηματοδότηση της ευρω-

παϊκής δημόσιας δαπάνης. Αυτές είναι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για να λειτουργήσει η νομισματική ένωση και το ευρώ. Όμως, γενικότερα, ολόκληρη η Ευρώπη χρειάζεται να αναπροσαρμόσει το χρηματοπιστωτικό τομέα, να φορολογήσει σοβαρά τις χρηματιστικές συναλλαγές, να θέσει όρια στις κινήσεις κερδοσκοπικών κεφαλαίων, να διαχωρίσει τράπεζες επενδύσεων και εμπορικές τράπεζες, να χρησιμοποιήσει το τραπεζικό σύστημα για να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία. Αν δεν υπάρξουν μέτρα αυτού του είδους, ακόμη και η έξοδος από το ευρώ δεν θα παρείχε λύσεις, τα εθνικά νομίσματα θα ήταν έρμαιο της κερδοσκοπίας, ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα εξακολουθούσε να επιβάλλει τους νόμους του.

Η Ευρώπη δεν θα ανταπεξέλθει

Πώς βλέπετε την προοπτική μιας αριστερής κυβέρνησης στην Ελλάδα; Τι είδος διαπραγμάτευσης θα μπορούσε να αρχίσει με την Ευρώπη και σε ποιους συμμάχους θα μπορούσε να ελπίζει ο ΣΥΡΙΖΑ; Μια κυβέρνηση με επικεφαλής τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα θα ήταν μια ευκαιρία στροφής για όλη την Ευρώπη, θα ήταν μια επιτυχία της δημοκρατίας ενάντια στις αγορές, θα έθετε στην ημερήσια διάταξη την έξοδο από τη λιτότητα, τις μεταρρυθμίσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα και του ευρώ, θα άλλαζε την πολιτική ατζέντα και θα ξανάδινε πρωταγωνιστική θέση και ελπίδα σε όλες τις χώρες. Είναι βασικό ότι οι κυβερνήσεις της Ιταλίας και της Γαλλίας ανοίγουν διάλογο και υποστηρίζουν τις μεταρρυθμιστικές προτάσεις. Θα ήταν η ευκαιρία για να ενωθούν τα συμφέροντα της ευρωπαϊκής «περιφέρειας», έτσι ώστε να αντισταθμίσουν την εξουσία της Γερμανίας. Πολιτικές δυνάμεις, συνδικάτα και κινήματα θα μπορούσαν να οικοδομήσουν ένα δίκτυο συμμαχιών και αλληλεγγύης με την Ελλάδα. Πρέπει, όμως, να γνωρίζουμε ότι αυτή η προοπτική είναι πολύ δύσκολη. Στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες, στο Λονδίνο και στην Αθήνα τα κέντρα εξουσίας της οικονομίας και της πολιτικής θα κάνουν τα πάντα για να μη συμβεί αυτό. Απέναντι σε μια κυβέρνηση με επικεφαλής τον ΣΥΡΙΖΑ θα χρησιμοποιήσουν τον εκβιασμό του χρέους που πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί το 2015, θα εξακολουθήσουν να διαιρούν τα κράτη οφειλέτες και να ενώνουν το μέτωπο των πιστωτών, να αρνούνται την παρέμβαση της ΕΚΤ και να υπόσχονται την επιστροφή χρηματοδοτήσεων στις αγορές. Έχουμε ήδη δει ότι όλο αυτό δεν λει-

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

∆ΙΕΘΝΗ

καιρία στροφής

“

Αν δεν αλλάξουν συμπεριφορά, η επέλαση της κρίσης δεν θα αφορά μόνο την Αθήνα, η κερδοσκοπία θα πλήξει όλες τις εύθραυστες χώρες –τον νότο, αλλά και την ευρωπαϊκή ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Μετά από έξι χρόνια ύφεσης η Ευρώπη δεν θα ανταπεξέλθει.

τουργεί. Αν δεν αλλάξουν συμπεριφορά, η επέλαση της κρίσης δεν θα αφορά μόνο την Αθήνα, η κερδοσκοπία θα πλήξει όλες τις εύθραυστες χώρες –τον νότο, αλλά και την ευρωπαϊκή ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας– και μετά από έξι χρόνια ύφεσης η Ευρώπη δεν θα ανταπεξέλθει: θα μπορούσε να επέλθει η διάλυση του ευρώ και μια μη αναστρέψιμη κρίση για την Ευρώπη. Ακόμη και σημαντικοί τομείς της οικονομίας και της χρηματοπιστωτικής πλευράς έχουν τώρα συμφέρον για σταθεροποίηση της Ευρώπης και του ευρώ, και για την έξοδο από την ύφεση. Οι τρόποι επίλυσης των άμεσων προβλημάτων της Αθήνας –με τη στήριξη ενός ευρύτερου μετώπου χωρών και πολιτικών δυνάμεων– υπάρχουν: πρώτα απ’ όλα μεγαλύτερα περιθώρια δράσης για την ΕΚΤ για να αναχρηματοδοτηθούν οι χώρες που είναι σε κρίση –και σ’ αυτό θα μπορούσαμε μέχρι και να βρούμε κάποια διαθεσιμότητα εκ μέρους του Μάριο Ντράγκι, ο οποίος συχνά συγκρούστηκε σκληρά με την Γερμανία. Στη συνέχεια, μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος, η εξάλειψη των περιορισμών της δημόσιας δαπάνης, μέτρα ελέγχου του χρηματοπιστωτικού τομέα. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ κατορθώσει να κερδίσει τις εκλογές και να γίνει κυβέρνηση, οι προτεραιότητες θα μπορούσαν να είναι οι ευρωπαϊκές συμμαχίες και η διαπραγμάτευση σε αυτές τις βάσεις. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι το στοίχημα δεν είναι τα 20 δισεκατομμύρια, που είναι αναγκαία για την αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους, αλλά η έξοδος από τη λιτότητα και η ανασύνθεση όλων των ευρωπαϊκών οικονομιών. Πάνω σ’ αυτό παίζεται το μέλλον της Ευρώπης και της δημοκρατίας.

Η σύγκλιση πρέπει να αφορά την πραγματική οικονομία

Κατά τη γνώμη σας, ως ειδικός των βιομηχανικών ζητημάτων, ποια θα μπορούσε να είναι η διέξοδος για τα ευρωπαϊκά προβλήματα; Η κρίση αυτών των χρόνων ήταν η ευκαιρία να αλλάξει όχι μόνο η ιεραρχία εξουσίας, αλλά και το σχετικό βάρος των ευρωπαϊκών οικονομιών. Οι ανισορροπίες μεταξύ των χωρών δεν αφορούν μόνο το χρέος και το δημόσιο έλλειμμα, αλλά πάνω απ’ όλα τις παραγωγικές ικανότητες, τους λογαριασμούς με το εξωτερικό, τις ροές κεφαλαίων. Η ενοποίηση των αγορών και το ευρώ επέτρεψε στις ισχυρές χώρες –την Γερμανία και τους δορυφόρους της– να κυριαρχήσουν στις ευρωπαϊκές αγορές, με ένα εξωτερικό πλεόνασμα μεγαλύτερο από της Κίνας. ∆εν μπορεί να κρατηθεί ενωμένη μια Ευρώπη κατασκευασμένη μ’ αυτόν τον τρόπο. Αν η κατανάλωση στην Ιταλία, στη Γαλλία ή στην Ισπανία ξανάρχιζε να αυξάνεται, θα είχαμε αμέσως σοβαρά ελλείμματα στους τρεχούμενους λογαριασμούς που θα έπρεπε να αντισταθμιστούν με νέο εξωτερικό χρέος, με νέα αστάθεια. Η σύγκλιση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών πρέπει να αφορά πάνω απ’ όλα την πραγματική οικονομία: την παραγωγή, την απασχόληση, τους μισθούς. Η προτεραιότητα τώρα πρέπει να είναι η ανασύνθεση της παραγωγικής ικανότητας των χωρών της «περιφέρειας», από την Ελλάδα ως την Ιταλία. Από τη στιγμή που οι ιδιωτικές επιχειρήσεις αυτών των χωρών δεν είναι ικανές να το κάνουν αυτό –δεν έχουν κάνει επενδύσεις και καινοτομίες, μετέφεραν τα κεφάλαια στο εξωτερικό και την παραγωγή στις χώρες με χαμηλά ημερομίσθια– χρειάζεται ένας νέος ρόλος

της βιομηχανικής πολιτικής, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θα μπορούσε να προωθηθεί ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων ίσο με το 2% του ΑΕΠ της ΕΕ το χρόνο –περίπου 260 δισεκατομμύρια ευρώ– για δέκα χρόνια, χρηματοδοτημένο από ευρωπαϊκούς πόρους –ευρωομόλογο, πόρους της ΕΚΤ, φορολογία του χρηματοπιστωτικού τομέα κ.λπ.– που θα προωθούσε εκ νέου τη ζήτηση και θα έκανε την Ευρώπη να βγει από την ύφεση. Το θέμα δεν είναι να επιστρέψουμε στις παραγωγές και στις δουλειές του παρελθόντος, αλλά να βάλουμε την Ευρώπη στην τροχιά μιας βιώσιμης ανάπτυξης σε περιβαλλοντικό επίπεδο και ασφαλώς σε κοινωνικό επίπεδο. Οι τομείς κλειδιά θα μπορούσαν να είναι το περιβάλλον –με ανανεώσιμη ενέργεια και με λιγότερες επιπτώσεις στους πόρους και στο κλίμα–, η διάδοση των τεχνολογιών της πληροφορίας και οι δραστηριότητες που συνδέονται με την υγεία και το κοινωνικό κράτος –κι αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο οι ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες είναι οι καλύτερες στον κόσμο. Το να αναπτυχθούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες προς αυτές κατευθύνσεις σημαίνει να προσφέρουμε εργασίες καλής ειδίκευσης, με υψηλούς μισθούς. Σημαίνει να διευρύνουμε το πλαίσιο της δημόσιας δράσης και να μειώσουμε την εξάρτηση από το διεθνές εμπόριο. Εντελώς το αντίθετο απ’ αυτό που σκέφτονται εκείνοι που θεωρούν ότι πρέπει να μειώσουν τους μισθούς για να κάνουν έναν ανέφικτο ανταγωνισμό στην παραγωγή της Ασίας. Ή από το «σχέδιο Γιούνκερ» που υπόσχεται φανταστικές επενδύσεις, όλες μέσα στη λογική του χρηματοπιστωτικού τομέα. Αυτή την πρόταση βιομηχανικής πολιτικής για την Ευρώπη την παρουσιάσαμε στην έκθεση EuroMemorandum, που εδώ και χρόνια προτείνει εναλλακτικές λύσεις για την Ευρώπη, όμως ανάλογες ιδέες ήρθαν και από την DGB (τη γερμανική συνδικαλιστική συνομοσπονδία), από την ευρωπαϊκή συνδικαλιστική συνομοσπονδία, από τους ευρωπαίους Πράσινους. Για την Ελλάδα, νομίζω ότι η προτεραιότητα είναι πραγματικά η δημιουργία νέων δραστηριοτήτων ικανών να ανορθώσουν την οικονομία και να προσφέρουν εργασία.

ΤΟ ΘΕΜΑ

“

Το περιοδικό Σαρλί και τα θύματά του κραυγάζουν αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο σε μια “φωτισμένη” Ευρώπη: όταν η θρησκεία –η οποιαδήποτε θρησκεία- γίνεται φορέας ή προκάλυμμα πολιτικής, τότε γίνεται αντικείμενο πολιτικής κριτικής.

«Είμαι κι εγώ Σαρλί» «Ε

ίμαι κι εγώ Σαρλί», το σύνθημα που υιοθετήθηκε από χιλιάδες ανθρώπους και ιστότοπους, είναι από τις πολύ -διαμοιρασμένες απαντήσεις στον τρόμο της επίθεσης στη «Charlie Hebdo». «Είμαι κι εγώ Σαρλί» σημαίνει ότι το γέλιο, το δικαίωμα στην αμφισβήτηση όλων των δογμάτων, όλων των βεβαιοτήτων, όλων των ολοκληρωτισμών είναι εγγεγραμμένο στο γενετικό κώδικα αυτού του παράξενου λαού, πάντα στα πρόθυρα του εμφυλίου, αφού πολλές γαλατικές φυλές δεν συμφιλιώθηκαν ποτέ από τη ρωμαϊκή εισβολή, περήφανου για τις επαναστάσεις του και μερικές φορές τόσο εκνευριστικού για τους γείτονές του, που εκλαμβάνεται ως αλαζονικός και πάντα έτοιμος να δώσει ένα μάθημα για το ποιοι είναι οι Γάλλοι.

Ο Θεός ως σύμβολο θανάτου

«Είμαι κι εγώ Σαρλί» σημαίνει ότι η ελευθερία της έκφρασης είναι μία και αδιαίρετη όπως η δημοκρατία. Μπορεί να μην αγαπούσαμε πάντα τη «Charlie Hebdo», διάδοχο μιας άλλης εφημερίδας που υποδυόταν «το ηλίθιο και το κακό», μπορεί μερικές φορές να θυμώναμε γκρινιάζοντας ότι «το παρατραβάει», αλλά ξέραμε επίσης ότι ποτέ δεν υπερέβαινε τα εσκαμμένα στοχεύοντας στις ίδιες ομάδες, στους ίδιους ανθρώπους, αλλά επισήμαινε ότι χρειάζεται να τους σεβόμαστε όλους για να μπορούμε να γελάμε με όλους. Η «Charlie Hebdo» μας είχε κάνει όλους να γελάσουμε κάποια στιγμή, γι’ αυτό είμαστε πολλοί σήμερα που αισθανόμαστε τόσο θλιμμένοι. «Είμαι κι εγώ Σαρλί» σημαίνει ότι επικαλούμαστε την ευθύνη μας ως πολιτών και ως μελών της κοινωνίας, ώστε να κατανοήσουμε αυτό που σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί δικαιολογία, πώς δηλαδή δύο νεαροί Γάλλοι που μεγάλωσαν σε αυτή την «ήπια γη», μπόρεσαν να πιστέψουν ότι θα βρουν το νόημα της ύπαρξής τους σκοτώνοντας δώδεκα ανθρώπους, στοχεύοντας με καλάσνικοφ σκιτσογράφους και δημοσιογράφους. «Είμαι κι εγώ Σαρλί» σημαίνει, επίσης, ότι αρνούμαστε πως αυτοί που φωνάζουν «ο Θεός είναι μεγάλος» και ουρλιάζουν για την «εκδί-

κηση του Προφήτη» αντιπροσωπεύουν το Ισλάμ και τους μουσουλμάνους στη Γαλλία και σε όλο τον κόσμο. Κάθε θρησκεία είναι δυνητικά φορέας βίας (και στη Γαλλία η μνήμη του Αγίου Βαρθολομαίου ή της πυράς του Ζαν Φρανσουά ντε λα Μπαρ πρέπει να μας αποτρέπουν από την πεποίθηση ότι ο Χριστιανισμός ήταν ή υπήρξε πιο ήπιος, δίχως να στεκόμαστε στις Σταυροφορίες ή στην άλωση της Κωνσταντινούπολης κατά την τέταρτη Σταυροφορία). Ωστόσο, για πολλούς πιστούς, κάτι το οποίο εγώ δεν είμαι, ισχύει ότι «ου λήψει το όνομα κυρίου του Θεού σου επί ματαίω» και «ο Θεός είναι αγάπη». Όταν ο θεός γίνεται σύμβολο του θανάτου χρειάζεται να συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι ο θεός αξίζει περισσότερα από όσα αποδίδουμε στο όνομά του και ότι ο καθένας μπορεί να διεκδικήσει τους ναούς του και να αφήσει το δημόσιο χώρο στην εκκομίσκευση (μια ακόμα από τις συνδηλώσεις της κοινής μας συμβίωσης στη Γαλλία).

Να ενισχύσουμε τη δημοκρατία

«Είμαι κι εγώ Σαρλί» σημαίνει, τέλος, ότι απάντηση στην τρομοκρατία δεν αποτελούν τα δρακόντεια μέτρα ασφάλειας ούτε ο αποκλεισμός από την κοινή μας συμβίωση όλων αυτών που είναι διαφορετικοί, ως προς το χρώμα του δέρματος, τη θρησκεία, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την κοινωνική τάξη. Όταν η δημοκρατία απειλείται χρειάζεται να την ενισχύσουμε. «Είμαι κι εγώ Σαρλί» σημαίνει ότι σήμερα δίχως αναβολή χρειάζεται να αναλογιστούμε την κοινή μας συμβίωση, σεβόμενοι τη διαφορετικότητα μας και τις διαφορές μας, συμφωνώντας να μην συμφωνούμε, αλλά να κατανοούμε πάντα ότι το γέλιο είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Είναι κυρίως για όλα αυτά που σήμερα «Είμαι κι εγώ Σαρλί».

* Ο Ζ.Φ. Ρεστουέ είναι συντονιστής της Επιτροπής για την Ανώτατη Εκπαίδευση και την Έρευνα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Ο φασισμό με θρησκε «φερετζέ» Της Σίας Αναγνωστοπούλου*

καρδιά της Ευρώπης μάτωσε με το πιο βίαιο τρόπο. Η επίθεση στο εβδ μαδιαίο σατιρικό περιοδικό Σαρλί, πο άφησε πίσω της νεκρούς μερικές από τις σ μαντικότερες πένες της Γαλλίας, πρέπ οπωσδήποτε να λειτουργήσει σαν καθρέφτη για να εμφανιστεί επιτέλους το παραμορφω μένο πρόσωπο μιας Ευρώπης σε πλήρη σύ χυση. Πέρα από κάθε αμφιβολία, η επίθεσ στο Σαρλί συνιστά μια εγκληματική πράξη το κοινού ποινικού δικαίου. Το ζήτημα, ωστόσ δεν είναι να διαπιστώσουμε το αυτονόητ αλλά να ανιχνεύσουμε το ιδεολογικό πρόσημ αυτής της πράξης.

Αναζωπυρώθηκε η ισλαμοφοβία

ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΕΝΑ ΣΥΝΘΗΜΑ

Του Ζαν Φιλίπ Ρεστουέ*

Η ΕΠΟΧΗ 11 Μ

Η εύκολη εξήγηση είναι ότι η πράξη αποτ λεί έκφραση του πιο ακραίου και τρομοκρατ κού ισλαμικού φονταμενταλισμού. Αυτή εξήγηση όμως οδηγεί στην άμεση ή έμμεσ καταδίκη του Ισλάμ ως φορέα τρομοκρατία ∆ηλαδή, ότι το Ισλάμ ως θρησκεία εμπεριέχ

“

«Είμαι κι εγώ Σαρλί» σημαίνει ότι η ελευθερία της έκφρασης είναι μία και αδιαίρετη όπως η δημοκρατία. Η «Charlie Hebdo» μας είχε κάνει όλους να γελάσουμε κάποια στιγμή, γι’ αυτό είμαστε πολλοί σήμερα που αισθανόμαστε τόσο θλιμμένοι.

ακραίο φανατισμό που ενεργοποιείται σε κ τάλληλα περιβάλλοντα. Ακόμα κι αν χρησιμ ποιήσει κανείς ταξικά κριτήρια για να εξηγ σει τον ισλαμικό φονταμενταλισμό –αποκλε σμός και περιθωριοποίηση των μουσουλμαν κού θρησκεύματος ευρωπαίων πολιτών- τ αποτέλεσμα είναι σχεδόν το ίδιο: το Ισλάμ θ ωρείται θρησκεία που εγγενώς εμπεριέχει φ νατισμό. ∆εν είναι τυχαίο που, αρχής γενομένης απ τον κ. Σαμαρά, όλο το ακροδεξιό, δεξ φάσμα εκδήλωσε το ρατσισμό και την ισλ μοφοβία του. ∆εν είναι τυχαίο ότι το Σαρ χρησιμοποιείται ως νομιμοποίηση για τη αναπαραγωγή του ευρωπαϊκού (και ελλην κού) σκοταδισμού, αυτού ακριβώς που οδηγ στον φασισμό. ∆εν είναι, λοιπόν, τυχαίο το γ γονός ότι η επίθεση στο Σαρλί αναζωπύρωσ τα ισλαμοφοβικά αισθήματα μιας πολιτική που εκφράζεται με ιερούς-πολιτισμικού όρους, και όχι διαλεκτικούς και ιδεολογικού Όμως, το ίδιο το περιοδικό Σαρλί και τα θ ματά του κραυγάζουν αυτό που θα έπρεπε ν είναι αυτονόητο σε μια «φωτισμένη» Ευρώπ όταν η θρησκεία –η οποιαδήποτε θρησκεί γίνεται φορέας ή προκάλυμμα πολιτικής, τό γίνεται αντικείμενο πολιτικής κριτικής. Μ άλλα λόγια, η πολιτική αντιπαράθεση δ μπορεί να ιεροποιείται στο όνομα καμιάς θρ σκείας. Η θρησκεία είναι ιερή μόνο μέσ στους χώρους λατρείας και στον ιδιωτικ χώρο του καθενός/μιάς. Στη δημόσια σφαίρ

μός κευτικό έ»

με τον ο εβδολί, που τις σηπρέπει ρέφτης ορφωρη σύγπίθεση άξη του στόσο, νόητο, ρόσημο

αποτεοκρατιΑυτή η έμμεση ρατίας. εριέχει

σε καησιμοεξηγήποκλειυλμανιών- το λάμ θεχει φα-

ης από δεξιό ν ισλαΣαρλί ια την ελληνιοδηγεί ο το γεπύρωσε λιτικής μικούς γικούς. τα θύεπε να υρώπη: σκείας, τότε ής. Με ση δεν άς θρηο μέσα ιωτικό σφαίρα

όμως είναι πολιτικό φαινόμενο, και ως τέτοιο κρίνεται. Συγχρόνως όμως, όταν η πολιτική χρησιμοποιεί πολιτισμικές-θρησκευτικές κατηγοριοποιήσεις, τότε αυτοκαταργείται, τότε ιεροποιείται και ανοίγει το δρόμο για ακραίες ιδεολογίες με ιερά-πολιτισμικά-εθνικιστικά πρόσημα.

Η Ευρώπη ως θερμοκήπιο ακραίων ιδεολογιών

Είναι γνωστό ότι η θρησκεία ως κριτήριο πολιτικής κατηγοριοποίησης κατασκευάστηκε στα πιο ιμπεριαλιστικά εργαστήρια ήδη από την εποχή της αποικιοκρατίας που ανανεώνονται τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι γνωστό επίσης ότι η επιβολή του πιο άγριου καπιταλισμού δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς την κατάρρευση των κοινωνιών και των δημοκρατικών θεσμών, με εργαλείο τον πολιτισμικό-θρησκευτικό-εθνικιστικό, κλπ κατακερματισμό. Είναι τέλος γνωστό ότι ο φασισμός είναι γέννημα-θρέμμα τέτοιας αμοιβαίας κατάρρευσης. Η Ευρώπη σήμερα, παγιδευμένη στην πιο συντηρητική, νεοφιλελευθέρη

πολιτική γίνεται ο κατεξοχήν χώρος κατάρρευσης θεσμών και κοινωνιών, επομένως θερμοκήπιο ακραίων ιδεολογιών, με ή χωρίς φερετζέδες. Η άνοδος τέτοιων ιδεολογιών στην Ευρώπη το επιβεβαιώνει. Το γεγονός ότι ο φασισμός χρησιμοποιεί ιερούς μανδύες για προκάλυμμα, δεν μπορεί να συσκοτίζει την πολιτική ερμηνεία του φαινομένου. Η Αριστερά ερμηνεύει όλα τα φαινόμενα με όρους πολιτικούς και ιδεολογικούς. Με αυτή την έννοια, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι η εκδοχή του φασισμού με φερετζέ ισλαμικό, όπως ο φασισμός φοράει διάφορους φερετζέδες στις διαφορετικές εκδοχές του. Όμως η γενεσιουργός αιτία είναι πάντα η ίδια: η κατάρρευση και ο κατακερματισμός. Σε μια τέτοια Ευρώπη που μαζί με τις ΗΠΑ οδήγησαν σε κατάρρευση τις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής και της ανατολικής Ευρώπης, σε μια τέτοια Ευρώπη που οδηγεί σε κατάρρευση τις ίδιες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και τους δημοκρατικούς θεσμούς, η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά αριστερή. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να εφευρεθεί προκειμένου να ξαναγυρίσει στην Ευρώπη η πολιτική στα χωράφια της διαλεκτικής, της ταξικότητας και της ιδεολογικής αντιπαράθεσης.

* Η Σία Αναγνωστοπούλου είναι υποψήφια βουλεύτρια στην Αχαΐα με τον ΣΥΡΙΖΑ.

ΤΟ ΘΕΜΑ

11 Μαΐου 2014

Η σιωπή που ακολουθεί Όχι μόνο τ’ αθώα παράπονα, που αναποδογυρίζουνε με μια κλοτσιά στο στήθος, όχι μόνο οι φωνές, που τις ξαπλώνουν στις πλατείες, όχι μόνο οι ανύποπτοι ενθουσιασμοί. Πιο δυνατή είναι, πιότερο βαραίνει η σιωπή που ακολουθεί, η σιωπή των πεισμωμένων δρόμων, των κλειστών παραθυριών, η σιωπή των παιδιών μπροστά στον πρώτο σκοτωμένο, η σιωπή μπροστά στην ξαφνική ατιμία, η σιωπή του δάσους, η σιωπή του αλόγου δίπλα στο ποτάμι, η σιωπή ανάμεσα σε δυό στόματα, που δεν μπορούν να φιληθούν, κι εκείνη η «ενός λεπτού σιγή», που παρατείνεται και γιγαντώνεται μες στις καρδιές, μες στους αιώνες, η σιωπή που αποφασίζει τι είναι να μείνει, τι είναι να χαθεί.

του λόγου, τα όρια της σάτιρας, ο ηθικός πανικός γύρω από το Ισλάμ, η μετανάστευση, ο ξαναζεσταμένος πόλεμος των πολιτισμών, η τρομοκρατία, η ασφάλεια, οι ταυτότητες. Ένα σύνολο σκέψεων, αφιερωμάτων, φόρων τιμής για τα θύματα. Και μαζί αναλύσεις για τα αίτια πίσω από τις πράξεις, για τον οριενταλισμό και τις συνθήκες διαβίωσης των μουσουλμάνων στον δυτικό κόσμο, για τη στάση τη δύσης απέναντι στη μέση ανατολή, για την ματωμένη ανατολή του χαλιφάτου,

Ενός λεπτού σιγή (Βύρων Λεοντάρης, Ψυχοστασία)

Του Θωμά Τσαλαπάτη

πάρχει κάτι το βουβό που κατοικεί στη φρίκη των γεγονότων του Παρισιού. Πώς μπορεί κάποιος να μιλήσει για την εκτέλεση των συντακτών και των σκιτσογράφων της Charlie Hebdo; Εννοώ να μιλήσει ουσιαστικά. Τα γεγονότα βρίσκονται εκτός γλώσσας. Στον παραλογισμό, στο αμείλικτο, στο αμετάκλητο. Στον φόβο, στο ρίγος της οργής, στην ανάγκη μιας πράξης που θα μπορέσει να λειτουργήσει ιαματικά στην σύνολη αφήγηση, που θα ξορκίσει ό, τι ταυτίζει τον άνθρωπο με την πιο χυδαία εκδοχή του, τη δυνατότητα με την κατάντια. Ποιες περιγραφές περιγράφουν και ποιο συναίσθημα αισθάνεται; Ποια σκέψη μπορεί να σκεφτεί εκεί που η γλώσσα σιωπά;

Φόβοι για το φόβο

Η έκταση και η σημασία των γεγονότων άνοιξε -όπως ήταν αναμενόμενο- έναν μεγάλο αριθμό θεμάτων, συζητήσεων, αναφορών, μια συλλογή τρομαγμένων ερωτηματικών και οργισμένων θαυμαστικών, δίπλα στον μαζικό θρήνο, τη συλλογική συγκίνηση, την αμηχανία μπροστά στην επεξεργασία των συμβάντων. Η ελευθερία

για τον ισλαμοφασισμό και τον φανατισμό, για τη φύση της σάτιρας του Charlie Hebdo. Και μαζί φόβοι για τη διαχείριση των γεγονότων. Φόβοι για το φόβο ως στοιχείο άμεσης αυτολογοκρισίας, φόβοι για το φανατισμό ως στοιχείο της μωλωπισμένης μας καθημερινότητας, φόβοι για την άνοδο της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού, φόβοι για το φόβο που μασάει τις μέρες μας. Μα έχω την αίσθηση πως οτιδήποτε ειπωθεί τη δεδομένη στιγμή θα είναι λάθος. Λάθος από την αφετηρία του. Ακριβώς λόγω αυτού του βουβού που κατοικεί στην ίδια τη φύση των συμβάντων, που σπρώχνει επιτακτικά προς τον λόγο ενώ ταυτόχρονα τον αποκλείει. Είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε και όμως πρέπει να μιλήσουμε επιτακτικά, να μιλήσουμε τώρα. Η ίδια η φόρτιση των γεγονότων παραμορφώνει τα επιχειρήματα γύρω από τα θέματα που ανοίγουν, μας αφήνει έκθετους και πολύ περισσότερο μας περιγράφει ενώ προσπαθούμε να τα περιγράψουμε. Ίσως γι αυτό ακούγονται τόσο κακόηχοι και χυδαίοι οι διάφοροι βιαστικοί και σκατόψυχοι εκμεταλλευτές της φρίκης. Η Μαρί Λεπέν και ο Νάιτζελ Φάρατζ, οι οποίοι έσπευσαν να εντάξουν τα γεγονότα στην μεταναστευτική

τους ατζέντα και στην ακροδεξιά πολιτική τους. Ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο (παγκοσμίως πια ρεζιλεμένος σε μια σειρά δημοσιευμάτων του διεθνή τύπου) Αντώνης Σαμαράς που αποφάσισαν πως οι δολοφονίες είναι κατάλληλο υλικό προς προεκλογική χρήση.

Ποιοι κίνδυνοι γεννιούνται

Αυτό που έχει σημασία είναι τι είδους άνθρωποι φτιάχνονται απ’ αυτά τα γεγονότα. Ποιος ο απόηχος και ποιο το αποτύπωμα των δολοφονικών ενεργειών σε έναν κόσμο που αλλάζει πολύ πιο γρήγορα απ όσο μπορούμε να αντιληφθούμε. Ποιοι κίνδυνοι γεννιούνται από τους κινδύνους που ήδη βρίσκονται εδώ. Το πώς συγκροτούμε τον κόσμο αυτό που μας συγκροτεί. Ενός λεπτού σιγή λοιπόν. Όχι όμως με τον τρόπο του εύκολου θρήνου. Ενός λεπτού σιγή για τους συντάκτες του Charlie Hebdo, ενώ η σιγή γίνεται λεπτά και χρόνος, στάζει πάνω σε ζωντανούς και νεκρούς και δεν ξεχνά. Ενώ η σιωπή επιστρέφει στη γλώσσα όσα πρέπει να μιληθούν. Μια σιωπή πυκνή, γεμάτη, έτοιμη να μιλήσει χωρίς περιστροφές για το ξημέρωμα ενός νέου κόσμου που ανέτειλε γύρω μας στις 7 Γενάρη.

“

http://tsalapatis.blogspot.gr/

Ενός λεπτού σιγή για τους συντάκτες του Charlie Hebdo, ενώ η σιγή γίνεται λεπτά και χρόνος, στάζει πάνω σε ζωντανούς και νεκρούς και δεν ξεχνά.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Οι άνεργοι τριαντάρηδες και σαραντάρηδες μπροστά στην κάλπη Η ώρα της κρίσης για τις μνημονιακές πολιτικές από τα πληττόμενα στρώματα

ρώτα τους εξαπάτησαν για να υφαρπάξουν τις ψήφους τους με το γνωστό «λεφτά… υπάρχουν» και μετά τους έριξαν μέσα στο τούνελ της κρίσης τάζοντας ότι τα δύσκολα θα διαρκούσαν λίγο και οι θυσίες θα ήταν μικρές και διαχειρίσιμες. Στη συνέχεια, στις εκλογές του 2012, τους υποσχέθηκαν επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Όπως αποδείχθηκε όλα ήταν ψέματα… Πέντε χρόνια μετά την εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών στην Ελλάδα, ένας πρωτοφανής –για τα διεθνή δεδομένα - αριθμός πολιτών από τις παραγωγικές ηλικίες, με τις πάγιες και ανελαστικές δαπάνες, βρίσκεται εκτός αγοράς εργασίας και, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, είτε έχει καταστραφεί οικονομικά βιώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό, είτε είναι «εν δυνάμει» φτωχοί. Οι πρόωρες εθνικές εκλογές, στις 25 Ιανουαρίου, τους δίνουν την ευκαιρία να δώσουν τη δική τους απάντηση, παίρνοντας πολιτική εκδίκηση και διεκδικώντας όσα δικαιούνται.

Ένας στους δύο παραμένει χωρίς δουλειά

Στην Ελλάδα, οι πολιτικές των μνημονίων έριξαν στο καναβάτσο από το 2010 μέχρι σήμερα ένα μεγάλο τμήμα πολιτών που ανήκουν στις παραγωγικές ηλικίες, ναρκοθετώντας παράλληλα το δρόμο των εικοσάρηδων προς την απασχόληση. Μετά από αντιστοίχιση με τα δεδομένα του ΟΑΕ∆, από το σύνολο των 1.245.340 ανέργων με βάση τα -«συντηρητικά»στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για τον Οκτώβριο του 2014, προκύπτει ότι περισσότεροι από 6 στους 10 ανήκουν στις ηλικιακές κατηγορίες 30 έως 54 ετών, σε ποσοστό

62,5% του συνόλου (γεγονός πρωτοφανές για ευρωπαϊκή χώρα σε περίοδο ειρήνης, τα τελευταία 50 χρόνια). Σε απόλυτους αριθμούς, οι άνεργοι των ηλικιακών κατηγοριών από 30 έως 54 ετών ανέρχονται στις 778.125 άτομα, με τον ένας στους δύο (περίπου 330.210 άτομα) να παραμένουν χωρίς δουλειά για περισσότερους από 12 μήνες ενώ επέλεξαν να φύγουν, μόνο τα πρώτα 3 χρόνια της κρίσης, περισσότεροι από 200.000, μεταναστεύοντας κυρίως σε Αγγλία και Γερμανία. Και ενώ προ μνημονίων, οι άνεργοι των παραγωγικών ηλικιών είχαν απασχόληση ή – στη χειρότερη περίπτωση είχαν τη δυνατότητα να επανενταχθούν, καθώς υπήρχαν θέσεις, από το 2010 και μετά, οι τριαντάρηδες και σαραντάρηδες «πλήρωσαν το μάρμαρο» αφού χάθηκαν περίπου 940.000 θέσεις απασχόλησης, κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, μέσα σε

Τα Μέγαρα πολλαπλασιάζονται, ο πολιτισμός;

Η ιστορία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών είναι γνωστή και πολύκροτη. Ενώ ολοκληρώθηκαν τα δύο πρώτα κτίρια το 1991 και λειτούργησαν για πρώτη φορά πειραματικά εκείνη τη χρονιά, υπήρχε ήδη στα σχέδια μια επέκταση. Μετά από δικαστικούς αγώνες με προσφυγές στο ΣτΕ, η επέκταση του Μεγάρου Μουσικής ξεκίνησε να κατασκευάζεται στο τέλος της δεκαετίας του 1990.

∆

ύο ήταν τα κυριότερα προβλήματα: Το ένα ήταν η απόφαση του ΣτΕ, που προέβλεπε ότι οι καινούργιες αίθουσες του Μεγάρου δεν θα είχαν άδεια κτιρίου όπερας, αλλά συνεδριακού κέντρου. Η αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη έπρεπε, επίσης, να είναι υπόγεια γιατί το Μέγαρο είχε σύμφωνα με την απόφαση την υποχρέωση να ανακατασκευάσει το πάρκο Ελευθερίας, που έπρεπε να παραμείνει δημόσιος χώρος πρασίνου. Η εν λόγω αίθουσα, όμως, από την πρώτη στιγμή ήταν σχεδιασμένη για να γίνει σκηνή όπερας. Όταν αποπερατώθηκε το 2004 έγινε η πρώτη υπόγεια(!) αίθουσα όπερας στον κόσμο που επιπλέον λειτουργεί με άδεια συνεδριακού κέντρου! Το δεύτερο πρόβλημα ήταν η χρηματοδότηση: Η επέκταση του Μεγάρου ήταν σχεδιασμένη να ενταχθεί στο Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, όμως το ελληνικό ∆ημόσιο τελικά αποφάσισε αντ’ αυτού να εντάξει το

χρονικό διάστημα μόλις μιας πενταετίας.

Αλίμονο (και) στους νέους

Τα μνημόνια «ισοπέδωσαν» το παρόν και το μέλλον – και - των νεότερων ηλικιακά. Συνολικά, οι άνεργοι εικοσάρηδες ανέρχονται, λίγο πριν τις κάλπες της 25ης Ιανουαρίου του 2015, σε περίπου 282.692 άτομα. Από αυτούς, για περισσότερο από ένα χρόνο, εκτός αγοράς εργασίας μένουν οι 4 στους 10. Και όσοι καταφέρνουν να βρουν μια δουλειά, περνάνε στη μετανεωτερική κατηγορία της «γενιάς των εργαζομένων με 300 ευρώ», που διαμόρφωσαν οι πολιτικές των μνημονίων την τελευταία πενταετία.

Γ. Κουζής: Το μεγάλο στοίχημα για την επόμενη κυβέρνηση

«Χωρίς σε καμιά περίπτωση να υπο-

Μουσείο της Ακρόπολης. Το Μέγαρο Μουσικής τελικά πήρε με την εγγύηση του ελληνικού ∆ημοσίου δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ). Το ΜΜΑ τα επόμενα χρόνια έφτασε σε αδυναμία να εξυπηρετήσει το δάνειο αυτό και τελικά το ανέλαβε το ελληνικό ∆ημόσιο. Σήμερα το συνολικό ποσό των δανείων του Μεγάρου Μουσικής που έχει αναλάβει το ∆ημόσιο ανέρχεται στα 420 εκ. ευρώ, σύμφωνα με την τοποθέτηση του υπουργού Πολιτισμού από το βήμα της Βουλής στις 23 ∆εκεμβρίου 2014. Ο υπουργός Πολιτισμού το προηγούμενο διάστημα συμφώνησε με το Μέγαρο Μουσικής -και υπό τις ευλογίες του νυν προέδρου του διοικητικού συμβουλίου του Ιωάννη Μάνου- να περάσουν στην ιδιοκτησία του ∆ημοσίου όλα τα κτίρια του Μεγάρου, 170 χιλιάδων τ.μ. και αξίας 630 εκ. ευρώ καθώς και ότι το δημόσιο θα αποκτήσει το δικαίωμα να ορίζει την πλειοψηφία του ∆.Σ. του ΟΜΜΑ (6 έναντι 5). Ωστόσο, η συμφωνία αυτή δεν επικυρώθηκε με νόμο από τη βουλή και την καυτή πατάτα της επίλυσης του συγκεκριμένου θέματος θα αναλάβει η καινούργια κυβέρνηση.

Παράδειγμα μεγαλεπίβολης ανάπτυξης

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπως είναι σήμερα ολοκληρωμένο, αποτελεί ένα παράδειγμα μεγαλεπίβολης αστικής και πολιτιστικής ανάπτυξης που εστιάζεται κυρίως στα κτίρια. Τα κτίρια αυτά θεωρούνται οι φορείς του πολιτισμού και δεν γίνεται καμία άλλη επένδυση στην παιδεία και την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Σε μια χώρα με τόσο μεγάλα ελλείμματα σε αυτούς τους τομείς, υπονομεύεται η ίδια η ύπαρξη αυτών των κτιρίων που αδυνατούν να συνδεθούν με το υπόλοιπο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι και άρα την υπόλοιπη κοινωνία, ενώ το καλλιτεχνικό προϊόν που παράγουν απευθύνεται σε μια οικονομική και πνευματική ελίτ. Τα τελευταία χρόνια είχαμε στη Ελλάδα μια πολιτι-

βαθμίζεται το πρόβλημα των νέων, η αντιμετώπιση της κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει οι παραγωγικές ηλικίες αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχήματα για την επόμενη κυβέρνηση» αναφέρει στην «Εποχή» ο καθηγητής στο Πάντειο Γιάννης Κουζής. «Εκτός από τις ηλικίες 30 έως 50 ετών που είτε έχουν φτωχοποιηθεί είτε αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να βρεθούν κάτω από το “κατώφλι” της φτώχειας, το πρόβλημα δεν αφορά μόνο στους ανέργους. Αφορά και σε ένα μεγάλο ποσοστό αυτών που απασχολούνται με αμοιβές οι οποίες προσεγγίζουν τα 500 ευρώ και οι οποίοι αδυνατούν να καλύψουν έστω και τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσής τους. Και μην ξεχνάμε ότι δεν είναι μόνο οι μισθωτοί αλλά και μικρομεσαίοι, ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι οι οποίοι τα έχασαν όλα ή κινδυνεύουν να τα χάσουν όλα», προσθέτει ο κ. Κουζής. Την ίδια στιγμή που, όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής, ένα σημαντικό τμήμα τόσο ανειδίκευτου όσο και άκρως εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού της χώρας (γιατροί και μηχανικοί) οδηγήθηκε στη μετανάστευση προκαλώντας τεράστια και ανεπανόρθωτη «αιμορραγία» στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. «Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, εφ’ όσον προκύψει μετά τις εκλογές, οφείλει να δώσει έμφαση στην επαναφορά εντός της αγοράς εργασίας των τριαντάρηδων και των σαραντάρηδων που βιώνουν στα όρια του κοινωνικού αποκλεισμού είτε σαν άνεργοι, είτε σαν “φτωχοί” εργαζόμενοι δίνοντας έμφαση στην Παιδεία, την Έρευνα και την καινοτομία», καταλήγει ο καθηγητής. Νάσος Χατζητσάκος

στική ανάπτυξη αυτού του τύπου. ∆εν ήταν μόνο στην Αθήνα το Μέγαρο Μουσικής, αλλά αντίστοιχο Μέγαρο, το οποίο επεκτάθηκε μάλιστα, είχαμε και στη Θεσσαλονίκη, στη Βέροια, στην Κομοτηνή. Τα κτίρια αυτά φυτοζωούν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το κτίριο της Κομοτηνής που ακόμα δεν έχει συσταθεί ο καλλιτεχνικός οργανισμός αν και το κτίριο λειτουργεί περίπου 3 χρόνια! Στην Αθήνα πέρα από το Μέγαρο χτίστηκε ένα πανομοιότυπο κτίριο από το Ίδρυμα Ωνάση, ενώ το Ίδρυμα Νιάρχου ανέλαβε την κατασκευή του καινούργιου κτιρίου της ΕΛΣ στο Φαληρικό ∆έλτα, με μια λεόντειο σύμβαση που θα πρέπει να επανεξεταστεί από την καινούργια κυβέρνηση με μεγάλη προσοχή και περίσκεψη. Ίσως η λύση στο πρόβλημα του Μεγάρου Μουσικής θα ήταν να μεταφερθεί μόνιμα η ΕΛΣ στην αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη αντί να πάει στο καινούργιο κτίριο στο Φαληρικό ∆έλτα, πρόταση που έχει γίνει βέβαια πολλά χρόνια πριν αλλά το Μέγαρο αρνιόταν να συναινέσει, ενώ οι ελληνικές κυβερνήσεις τρομοκρατημένες από τη δύναμη του Λαμπράκη δεν έκαναν τίποτα. Αντώνης Σιγάλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

∆ιαγκωνισμός τριών για το -μικρό- Κέντρο Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

έχρι τα ξημερώματα της Παρασκευής το επιτελείο του ΠΑΣΟΚ αναζητούσε τρόπους να επουλώσει τις πληγές που δημιουργούνταν στα ψηφοδέλτιά του, καθώς ουκ ολίγοι υποψήφιοι εγκατέλειπαν το κόμμα βάζοντας πλώρη είτε προς τη Νέα ∆ημοκρατία είτε προς το Κίνημα ∆ημοκρατών Σοσιαλιστών (ΚΙ∆ΗΣΟ). Την ίδια ώρα, είχε να αντιμετωπίσει και την αμηχανία που προέκυψε από το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PES), που αναγκάστηκε να δηλώσει ταυτόχρονη στήριξη στο ΠΑΣΟΚ, το ΚΙ∆ΗΣΟ και το Ποτάμι. Το ΠΑΣΟΚ, στην προσπάθειά του να ξεφύγει από τη συζήτηση για το ποιος έμεινε και ποιος έφυγε, διοργανώνει σήμερα διακαναλική συνέντευξη, όπου θα παρουσιάσει τις θέσεις του.

Στην απόχη της Ν∆

Από τα σύννεφα φαίνεται να έπεσε ο Ευ. Βενιζέλος με τις κινήσεις της Νέας ∆ημοκρατίας να αποσπά υποψήφιους από τα ψηφοδέλτια. «Ανήθικη και αντιαισθητική πολιτική πράξη» χαρακτήρισε με προσωπική επιστολή στον Α. Σαμαρά τη μετεγγραφή της Α. Γκερέκου στα ψηφοδέλτια της Ν∆. Η ίδια ενώ τη ∆ευτέρα δήλωνε ότι θα είναι υποψήφια με το ΠΑΣΟΚ, καθώς «οι πολίτες αξιώνουν καθαρή θέση, συνεπή στάση, υπεύθυνη συμπεριφορά», την Πέμπτη αναθεώρησε την άποψή της καθώς έπρεπε να επιλέξει «ή να γίνει διαιτητής σε έναν εμφύλιο κομματικό εις βάρος της Κέρκυρας και των Ιονίων ή να κάνει μια καινούρια αρχή».

Ριφιφί από τον Γ. Παπανδρέου

Το «πλιάτσικο», όμως, δεν σταματά εδώ. Ο Γ. Παπανδρέου, μέχρι τα ξημερώματα της Παρασκευής, υποδεχόταν υποψήφιους βουλευτές και στελέχη του

ΠΑΣΟΚ στα ψηφοδέλτια, αλλά και στις λίστες μελών, του νέου κόμματός του. Με επιστολή τους, 71 μέλη του ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης προσχώρησαν στο ΚΙ∆ΗΣΟ κάνοντας λόγο για «μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ σε ένα κόμμα στελεχών και παραγόντων, ουραγό των συντηρητικών επιλογών της κυβέρνησης Σαμαρά». Το ΠΑΣΟΚ απαξίωσε την κίνηση αυτή λέγονται ότι «η απόπειρα διάσπασης της οργάνωσής μας απέτυχε», καθώς από τα 5.482 μέλη του, «τα 5.411 είναι εδώ». Την ίδια ώρα, ο Ν. Ανδρουλάκης, με δήλωσή του, προσπαθεί να διαβεβαιώσει τον κόσμο ότι «η συντριπτική πλειοψηφία των θεσμικών οργάνων, των στελεχών και των μελών του ΠΑΣΟΚ είναι εδώ και βγαίνει μπροστά». Σε ελάχιστο χρόνο διαψεύδεται. Στα Γιάννενα προσχώρησαν στο ΚΙ∆ΗΣΟ αντιδήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι, καθώς και οι πρώην δήμαρχοι Κόνιτσας, ∆ωδώνης και Μολοσσών. Στην Άρτα παραιτήθηκαν οχτώ μέλη της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ και της Νεολαίας, ενώ προσχώρησαν στο ΚΙ∆ΗΣΟ ο πρώην δήμαρχος Άρτας και αυ-

τοδιοικητικά στελέχη. Στην Πρέβεζα αποχώρησε η γραμματέας και ο αναπληρωτής της στην τοπική Ν.Ε. Στη Θεσπρωτία παραιτήθηκαν ο αναπληρωτής γραμματέας, η υπεύθυνη Οργανωτικού και μέλη της Ν.Ε. Από τη δεξαμενή του ΠΑΣΟΚ δεν απέφυγε να αντλήσει ούτε το Ποτάμι, που ευαγγελιζόταν ότι αποποιείται το παλιό κομματικό σύστημα, αλλά, εν τέλει, το ενέταξε στα ψηφοδέλτιά του. Η Άννυ Ποδηματά, πρώην αντιπρόεδρος του ευρωκοινοβουλίου με το ΠΑΣΟΚ, θα είναι υποψήφια στην Α Αθηνών και η Νιόβη Παυλίδου στην Α Θεσσαλονίκης.

Στόχος, η τρίτη θέση Υπάρχουν, πάντως, και ορισμένα στελέχη που επιλέγουν την αποχή από το να συμμετέχουν σε αυτές τις κονταρομαχίες. Η Α. ∆ιαμαντοπούλου δήλωσε σχετικά: «οι σημερινοί κομματικοί σχηματισμοί δεν με εκφράζουν», προσθέτοντας ότι «ο κατακερματισμός της Κεντροαριστεράς θυμίζει τη δεκαετία του ’50». Ο

Α. Κακλαμάνης προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες [«Να αποφευχθούν διχαστικές βολές, να υπερασπιστούμε όλοι μαζί με αμοιβαίο σεβασμό, τον ιστορικό μας τίτλο, που ανήκει πρωτίστως στο λαό μας. Να απευθυνθούν και τα δύο σχήματα, όχι διχάζοντας αλλά, ενώνοντας και διευρύνοντάς την στην κοινωνική μας βάση. Να επαναφέρουμε σ’ αυτή όσους, χειραγωγούμενοι από τη δημαγωγία και τις συκοφαντίες των αντιπάλων μας, έφυγαν δεξιά για να αποφύγουν Τσίπρα ή αριστερά για να αποφύγουν Σαμαρά»] και επιλέγει την αποχή. Από την άλλη, «πιο πασόκος από τους πασόκους» δήλωσε ο ανεξάρτητος (;) δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γ. Μπουτάρης, ο οποίος θα στηρίξει τον «Βαγγέλη Βενιζέλο με κεφαλαία». Βέβαια, για καλό και για κακό, ευχήθηκε και στο Ποτάμι καλή επιτυχία. Ο Γ. Παπανδρέου, όμως, συνεχίζοντας την προσπάθεια να καρπωθεί ότι θυμίζει ΠΑΣΟΚ, ανακοίνωσε πως η έδρα του νέου του κόμματος θα είναι τα πρώτα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, στην Πανεπιστημίου και Μπενάκη. Η προεκλογική καμπάνια του ΠΑΣΟΚ και του ΚΙ∆ΗΣΟ, όπως και του Ποταμιού, θα εστιάσει στην προσπάθειά τους να κερδίσουν την τρίτη θέση. Όπως δήλωσε ο Ευ. Βενιζέλος «έχει ενδιαφέρον το ποιος θα είναι πρώτος ή δεύτερος (…), αλλά εξίσου σημαντικό είναι ποιος θα πάρει την τρίτη εντολή και πώς θα διαμορφωθούν συνεργασίες». Στελέχη του ΚΙ∆ΗΣΟ δηλώνουν ότι «στην τελική ευθεία και την ημέρα των εκλογών θα είμαστε διεκδικητές και φαβορί για την τρίτη θέση», παρότι –προς το παρόν- το κόμμα του Παπανδρέου δεν φαίνεται να μπορεί να ξεπεράσει το όριο του 3% για την είσοδο στη Βουλή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όλοι από την ίδια δεξαμενή έχουν να αντλήσουν ψήφου, και αυτή έχει σχεδόν στερέψει. Ιωάννα ∆ρόσου

ΚΟΙΝΗ ΚΑΘΟ∆Ο Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΜΕΤΩΠΙΚΗ ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗ

Αισιόδοξοι, παρά την πόλωση στερα από τη συνεδρίαση του Πανελλαδικού Συντονιστικού Οργάνου (ΠΣΟ) της ΑΝΤΑΡΣΥΑ την προηγούμενη εβδομάδα, επικυρώθηκε η εκλογική συνεργασία με την «Πρωτοβουλία για την Αριστερή, Μετωπική Συμπόρευση», στην οποία έχει ενταχθεί εδώ και καιρό το Σχέδιο Β’. Της συνεργασίας των δύο πλευρών προηγήθηκαν συνεδριάσεις των τοπικών οργανώσεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, στις οποίες η πρόταση για την κοινή κάθοδο υπερίσχυσε, αν και υπήρξαν και διαφορετικές τοποθετήσεις. Περίπου 2.000 μέλη σε όλη την Ελλάδα και μάλιστα σε γιορτινές μέρες συμμετείχαν στις συσκέψεις και η απόφαση για κοινή κάθοδο υπερψηφίστηκε με ποσοστό 65%, ενώ το 31% τάχθηκε κατά την απόφασης (η αντι-εισήγηση από ΣΕΚ και ΟΚ∆Ε – Σπάρτακος δεν μπήκε σε ψηφοφορία). «Είμαστε αισιόδοξοι, παρά την πίεση που θα ασκηθεί λόγω της πόλωσης για το αποτέλεσμα, προκειμένου να δώσουμε συνέχεια στο καλό εκλογικό αποτέλεσμα των περιφερειακών εκλογών και πολλών συνδικαλιστικών φορέων» μας δηλώνουν στελέχη του σχήματος και ελπίζουν ότι σε αυτές τις εκλογές «θα αποτυπωθεί δυναμικά ο αγώνας των εργαζομένων». Ο τίτλος του ψηφοδελτίου που τελικά οριστικοποιήθηκε είναι ΑΝΤΑΡΣΥΑ-ΠΑΜΕΣ, και με υπότιτλο: Πολιτική Συνεργασία ∆υνάμεων και αγωνιστών/τριών. Στην απόφαση του ΠΣΟ πέρα από τα στοιχεία καταδίκης της κυβερνητικής πολιτικής, περιλαμβάνεται και «η ανάγκη προβολής και αγώνα για τη διαγραφή του χρέους, της ρήξης και αποδέσμευσης με ευρωζώνη και ΕΕ, των εθνικοποιήσεων, του εργατικού και κοινωνικού ελέγχου, συνολικά του αναγκαίου αντικαπιταλιστικού δρόμου, για να δικαιωθεί πραγματικά ο λαός και οι εργατικοί και

λαϊκοί αγώνες». Σκληρή κριτική επίσης ασκείται και στην πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ παρά την ανοιχτή πρόσκληση που ο τελευταίος έχει απευθύνει προς την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και στην πολιτική του, η οποία περιγράφεται ως «πολιτική και κυβέρνηση διαχείρισης». Η εκδοχή της αριστερής διαχείρισης θα οξύνει τις κοινωνικές και πολιτικές αντιθέσεις, ιδίως μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο που ορίζει η ΕΕ και η πολιτική των δανειστών, προέβλεψε ο Άγγελος Χάγιος. Σκοπός μας είναι η συγκρότηση μιας εργατικής και κοινωνικής αντιπολίτευσης ακόμα και στο ενδεχόμενο κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Ευρύτερες δυνάμεις συντάσσονται με το ψηφοδέλτιο, καθώς φαίνεται μεταξύ άλλων με αυτό οι Σ. Μαυροειδής, ∆. Πατέλης, Ν. Στραβελάκης, Α. Χρύσης.

σία ανάμεσα στα δύο μέρη δεν αποφασίστηκε χωρίς αντιδράσεις που κυρίως προήλθαν από το ΣΕΚ και από την ΟΚ∆Ε – Σπάρτακος. Το ΣΕΚ κατά τη διάρκεια των συσκέψεων κατέβασε ξεχωριστή εισήγηση και ζήτησε να μην προχωρήσει η συμφωνία ανάμεσα στα δύο μέρη, διότι με αυτόν τον τρόπο, «λειαίνονται οι αιχμές που συγκροτούν ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα που θα έπρεπε να αντιστοιχεί στις ανάγκες της κοινωνίας και στους αγωνιστές». Παρά την διατύπωση της παραπάνω πρότασης, το ΣΕΚ θα δώσει τη μάχη μέσα από τα κοινά ψηφοδέλτια. Πιο διακριτή στάση αποφάσισε να κρατήσει η ΟΚ∆Ε – Σπάρτακος η οποία διατύπωσε δημόσια τη διαφωνία της για το εκλογικό στίγμα και τις συμμαχίες που προωθούνται από την πλειοψηφία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Σε ανακοίνωση μάλιστα σημείωσε: «ότι η συμμαχία με την ΠΑΜΕΣ και το Σχέδιο Β΄ αποτελεί ωρίμανση μιας προσπάθειας πολιτικής διολίσθησης από το αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα προς ένα πρόγραμμα αντι-ΕΕ διαχείρισης του καπιταλισμού, σε τελική ανάλυση, προς έναν πατριωτικό κεϋνσιανό ρεφορμισμό». Κριτική ασκεί στην ηγεσία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για τον τρόπο που λήφθηκαν οι αποφάσεις. Σε αυτήν την πολιτική επιλογή, η ΟΚ∆Ε- Σπάρτακος θα στηρίξει τους υποψηφίους που κινούνται στη δική της πολιτική γραμμή. Το ΕΕΚ – Τροτσκιστές με επικεφαλής του Σ. Μιχαήλ αποφάσισε να κατέβει αυτόνομο στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, παρότι είχε συμμετάσχει στις συζητήσεις για κοινή κάθοδο με τα υπόλοιπα κόμματα.

Από την άλλη, η επιλογή να προχωρήσει η συνεργα-

Στάθης Κουτρουβίδης

Με διαφωνίες

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Η ρητορική του μίσους κοστίζει ακριβά Της Αφροδίτης Σταμπουλή*

των στρατοπέδων συγκέντρωσης για 18 ή και περισσότερους μήνες δεν προβλέπεται ευρωπαϊκή συμμετοχή…

αθόλου πρωτότυπος ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς όταν, κατά τη διάρκεια της τελευταίας επίσκεψής του στον Έβρο, με την χαρακτηριστική ακροδεξιά αναλγησία, την οποία δεν έκαμψε ούτε η ανεύρεση την προηγούμενη μέρα του πεθαμένου από το κρύο σύρου πατέρα, που παρ’ όλα αυτά κατόρθωσε να περάσει τα σύνορα και να σώσει από τον πόλεμο το κοριτσάκι του, δήλωσε: «Ο φράχτης αυτός έχει δουλέψει για το καλό του τόπου και οι θεωρίες ότι θα πρέπει να τον ρίξουμε, να τον γκρεμίσουμε, ώστε να μπαίνουν μέσα οι λαθρομετανάστες και να τους παρέχουμε νοσοκομειακή και ασφαλιστική κάλυψη είναι κάτι το οποίο δεν πρόκειται ποτέ να το επιτρέψει ο ελληνικός λαός». Προκαλώντας τη νοημοσύνη του τεράστιου μέρους του ελληνικού λαού το οποίο έχει χάσει τη δική του νοσοκομειακή και ασφαλιστική κάλυψη -και όχι εξαιτίας των προσφύγων- επαναλαμβάνει θλιβερά τον εαυτό του, που ένα χρόνο νωρίτερα δήλωνε: «Μπαίνει τάξη και στη δημόσια ασφάλεια. Σιγά σιγά καθαρίζουν τα κέντρα των πόλεων που είχαν καταληφθεί από λαθρομετανάστες. Είχαμε και τους πρώτους μαζικούς επαναπατρισμούς. Για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό συμπληρώσαμε ένα χρόνο στη διάρκεια του οποίου αυτοί που μπήκαν λαθραία στη χώρα μας είναι πολύ λιγότεροι απ’ όσους έφυγαν οριστικά. Αντιστρέψαμε την τάση! Αλλά κι εδώ μένουν πολλά να γίνουν ακόμα. Θέλω να συγχαρώ την Αστυνομία και το Λιμενικό Σώμα για την υπεράνθρωπη προσπάθειά τους».

Χωρίς αποτέλεσμα

Η απάνθρωπη πολιτική αποτροπής με αριθμούς Όμως, η ρητορική του μίσους, την οποία ούτε οι ομοτράπεζοί του στις ευρωπαϊκές συντηρητικές κυβερνήσεις τολμούν να συμμεριστούν ανοιχτά, δεν πείθει κανέναν, διότι όλοι πια γνωρίζουν ότι ο συνδυασμός φράχτη και «υπεράνθρωπης προσπάθειας», δηλαδή απάνθρωπων και αντίθετων στη διεθνή νομιμότητα πρακτικών επαναπροώθησης έχει κοστίσει στους απελπισμένους που προσπαθούν να ξεφύγουν από το θάνατο και την εξαθλίωση αρκετές εκατοντάδες πνιγμένους και πνιγμένες, ξεπαγιασμένους και ξεπαγιασμένες ή καμένες και καμένους ζωντανούς. Από την άλλη πλευρά, αυτή η απάνθρωπη πολιτική αποτροπής έχει κοστίσει στα ευρωπαϊκά ταμεία 2 δισ. ευρώ

Ο φράχτης του Έβρου και ο αντιευρωπαίος κ. Σαμαράς

Της Ανέτε Γκροτ*

ίναι απάνθρωπο και εντελώς απαράδεκτο το ότι ο κ. Σαμαράς κάνει δηλώσεις κατά της κοινωνικής προστασίας ανθρώπων χωρίς χαρτιά. Με την απαίτησή του να αποκλείονται άνθρωποι χωρίς χαρτιά από την υγειονομική περίθαλψη και μία βασική κοινωνική προστασία έρχεται σε αντίθεση με όλες τις ανθρωπιστικές βάσεις μιας υπεύθυνης ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα πολιτικής για τους πρόσφυγες. Είναι προφανέστατο ότι με τις δεξιές λαϊκιστικές δηλώσεις προσπαθεί -και ενόψει των επικείμενων εκλογών- να ψαρέψει ψήφους μέσα από τον χώρο της ακροδεξιάς.

Ενάντια στις ευρωπαϊκές συμβάσεις

Ο κ. Σαμαράς αντιτίθεται στις ευρωπαϊκές συμβάσεις, οι οποίες αναφέρονται στο σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Το άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρει: «Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες». Εδώ μπορεί να διαπιστωθεί σαφέστατα ότι δεν γίνεται λόγος μόνο για τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ, αλλά όλων των ανθρώπων. Στα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα ανήκει το δικαίωμα για υγειονομική περίθαλψη και ένα δικαίωμα για βασική κοινωνική προστασία όπως π.χ. το δικαίωμα στην στέγαση, την τροφή και τον ρουχισμό. Αυτά τα αδιαίρετα δικαιώματα ο κ. Σαμαράς θέλει να τα στερήσει από ανθρώπους χωρίς χαρ-

από το 2007 ως το 2013 έναντι 700 εκατ. που δαπανήθηκαν για την προστασία των προσφύγων και την κοινωνική ένταξη των μεταναστών. Ο εγκωμιαζόμενος από τον κ. Σαμαρά φράχτης κόστισε 3,5 εκατ. στο ελληνικό δημόσιο, διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, επικαλούμενη έστω και προσχηματικά το ∆ιεθνές ∆ίκαιο για τους πρόσφυγες, αρνήθηκε να τον χρηματοδοτήσει. Όμως, παρείχε χωρίς αντιρρήσεις το 75% του 1,5 εκατ. που κόστισε ο τεχνικός εξοπλισμός παρακολούθησης περιμετρικά του φράχτη και το ίδιο ποσοστό των 24 εκατ. που κόστισε η επιχείρηση «Ασπίδα» συν τα πολλαπλάσια που έχει αγγίξει το κόστος του «Ξένιου ∆ία». Για τις αποζημιώσεις που επιδικάζει σωρηδόν το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων σε μετανάστες και πρόσφυγες που υφίστανται τις ισοδύναμες με βασανισμό συνθήκες

τιά. Αυτό δεν επιτρέπεται να γίνει ανεκτό. ∆υστυχώς, τέτοιες θέσεις κυριαρχούν σε πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ. Άνθρωποι που έχουν τραπεί σε φυγή από τις χώρες τους θεωρούνται ως απειλή. Η πολιτική της ΕΕ και εκείνη πολλών κρατών-μελών της ΕΕ εστιάζει όχι στην βοήθεια αυτών των ανθρώπων, αλλά στην άμυνα εναντίον τους. Και ο φράχτης που ανεγέρθηκε στα σύνορα της Ελλάδας με την Βουλγαρία καθώς και με την Τουρκία είναι ένα μοιραίο αποτέλεσμα αυτής της πλήρως απάνθρωπης πολιτικής για τους πρόσφυγες. Οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, προ πάντων η Γερμανία και η Γαλλία, «φρόντισαν» με τους Κανονισμούς του ∆ουβλίνου να αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια μόνες τους οι χώρες με εξωτερικά σύνορα της ΕΕ τις συνέπειες των αυξανόμενων κυμάτων προσφύγων. Γι’ αυτό το γερμανικό κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) απαιτεί να υπάρξει επιτέλους ενεργή υποστήριξη από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες για χώρες όπως η Ελλάδα. Επίσης υποστηρίζουμε το μοίρασμα όλων των εισερχόμενων προσφύγων στην ΕΕ ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη. Ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στην Ελλάδα δεν θα είναι πρόβλημα για την ΕΕ των 500 εκατομμυρίων κατοίκων. Η Γερμανία θα έπρεπε να κάνει το πρώτο βήμα και να δεχτεί οικειοθελώς πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ελλάδα. Η Αριστερά (Die Linke) αγωνίζεται κατά της κυρίαρχης μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ, επειδή αυτή καταπολεμά τους ανθρώπους που βρίσκονται σε φυγή αντί να τους υποστηρίζει. Μέσω μιας διαρκώς τελειοποιούμενης πολιτικής αποκλεισμού στα εξωτερικά της σύνορα η Ευρωπαϊκή Ένωση εξελίσσεται σε φρούριο: τείχη υψηλής τεχνολογίας – όλο και πιο απροσπέλαστα – αποθαρρύνουν τους πρόσφυγες. Έτσι, η ΕΕ στερεί από ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον διωγμό, τον πόλεμο και την πείνα τη δυνατότητα να ζητήσουν άσυλο. Εντούτοις, πρόσφυγες προσπαθούν στην απελπισία τους να φτάσουν στην Ευρώπη μέσα από την Μεσόγειο Θάλασσα σε βάρκες.

Η Αθήνα επιδεινώνει συνεχώς την πολιτική της

Μέσα από τις επισκέψεις μου σε διάφορες φυλακές βίωσα το πώς αναγκάζονται να περιμένουν οι πρόσφυγες μπροστά στην

Η θριαμβολογία του κ. Σαμαρά για τα αποτελέσματα της μεταναστευτικής του πολιτικής έχει τόση σχέση με την πραγματικότητα όση και η θριαμβολογία του για το «πρωτογενές πλεόνασμα», που αποδείχθηκε έλλειμμα μόλις δημοσιοποιήθηκαν τα πραγματικά στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. ∆εν απαιτείται ιδιαίτερη φαντασία για να γίνει αντιληπτό πόσο διαφορετική θα ήταν η κατάσταση αν τα ποσά αυτά απορροφούνταν για να εφαρμοστούν οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, που περιλαμβάνουν ύπαρξη ασφαλών διόδων για τους πρόσφυγες, ανοιχτά κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας, εξέταση και αποδοχή αιτημάτων ασύλου σύμφωνα με τα διεθνή νόμιμα, ένταξη και ενσωμάτωση αυτών για τους οποίους κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Παράλληλα, το να τεθούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προ των ευθυνών τους απέναντι στις αυξανόμενες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές με αναθεώρηση του κανονισμού «∆ουβλίνο 3», θα έδινε μια μεσοπρόθεσμη διέξοδο, χωρίς παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ∆ικαιώματα του Ανθρώπου και θα αποτελούσε την καλύτερη απάντηση τόσο στην ξενοφοβία όσο και στον φονταμενταλισμό.

*Η Αφροδίτη Σταμπουλή είναι υποψήφια βουλεύτρια στις Σέρρες με τον ΣΥΡΙΖΑ.

αρμόδια μεταναστευτική υπηρεσία για ώρες για να παραδώσουν τις αιτήσεις τους. Μόνο λίγοι αιτούντες καλούνται, οι άλλοι στέλνονται πίσω στα καταλύματά τους. Μίλησα μαζί τους. Πολλοί προσπαθούσαν για τρεις μήνες μάταια να παραδώσουν τις αιτήσεις τους για άσυλο. Η ελληνική πολιτική αντιδρά αμήχανα. Ήδη τον Ιανουάριο του 2013 ο κ. Σαμαράς υποσχέθηκε σε μία αποστολή, στην οποία συμμετείχα κι εγώ, να κλείσει το κέντρο κράτησης στην Πέτρου Ράλλη εξαιτίας των αφόρητων συνθηκών που επικρατούν εκεί. Μέχρι σήμερα, δηλαδή δύο χρόνια αργότερα, δεν έχει ακόμα κρατήσει τον λόγο του. Επίσης, και κάτω από πιέσεις της ομοσπονδιακής γερμανικής κυβέρνησης, η Αθήνα επιδεινώνει όλο και περισσότερο την πολιτική της έναντι των προσφύγων. Η ανέγερση ενός νέου συνοριακού φράχτη στα ελληνοτουρκικά σύνορα είναι μόνο ένα από τα μέτρα αποκλεισμού. Η κριτική κατά της ελληνικής κυβέρνησης εδώ είναι φυσικά σωστή, αλλά για την αθλιότητα φταίνε οι κυβερνήσεις όλων των κρατών-μελών της ΕΕ, οι οποίες δεν θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη τους για μία αλληλέγγυα πολιτική έναντι των προσφύγων. Η δημοκρατική ωριμότητα ενός κράτους φαίνεται και μέσα από τον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζεται μειονότητες και ανθρώπους που λόγω κάποιας κατάστασης στην ζωή τους αναγκάστηκαν να τραπούν σε φυγή. Ως εκπρόσωπος της κοινοβουλευτικής ομάδας της Αριστεράς (Die Linke) για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων βλέπω τον εαυτό μου πάντα στο πλευρό των προσφύγων και των πολλών που δραστηριοποιούνται υπέρ των δικαιωμάτων των ανθρώπων χωρίς χαρτιά και των προσφύγων. Θα αντιτάσσομαι ενεργά και στο μέλλον σε δημαγωγικές δηλώσεις, όπως αυτές του κ. Σαμαρά. * Η Ανέτε Γκροτ είναι εκπρόσωπος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Κόμματος της Αριστεράς (DIE LINKE) στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

“

∆ΥΣΚΟΛΗ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΚΡΑΙΩΝ ΚΑΙΡΙΚΩΝ ΛΟΓΩ ΥΠΟΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗΣ

Πάγωσαν οι Κυκλάδες Κ

υκλάδες, Ιανουάριος 2015: έντονες χιονοπτώσεις και παγετός. Μετά από αρκετά χρόνια που είχαν να συμβούν τόσο ακραία καιρικά φαινόμενα, πέντε από τα νησιά μας βρέθηκαν στο έλεος της κακοκαιρίας. Για μια ακόμη φορά φάνηκαν ανάγλυφα τα πάγια προβλήματα στους μηχανισμούς της πολιτικής προστασίας. Ήταν πράγματι ακραίες καταστάσεις με ισχυρή χιονόπτωση, που έζησαν οι Κυκλάδες το διήμερο της 6ης και 7ης Ιανουαρίου. Όμως, κάθε άλλο παρά συνέπεια των καιρικών φαινομένων, ήταν οι σοβαρές βλάβες που παρατηρήθηκαν στα δίκτυα της ∆ΕΗ. Επί τρεις μέρες, πραγματοποιούνταν διακοπές ρεύματος στην Άνδρο και την Τήνο, με αχαρτογράφητες -ακόμα- συνέπειες και ζημιές, λόγω του χιονιού που καλύπτει σχεδόν τα πάντα.

Χωρίς προσωπικό, ούτε κονδύλια

Η αντιμετώπιση των κινδύνων από χιονοπτώσεις και παγετό σχεδιάζεται από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και στη διαδικασία εμπλέκονται, μεταξύ άλλων, σε επιχειρησιακό ρόλο η πυροσβεστική υπηρεσία και η αστυνομία και σε συντονιστικό ρόλο η τοπική αυτοδιοίκηση (α’ και β’ βαθμού). Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η αιρετή περιφέρεια με τη ∆ιεύθυνση Πολιτικής Προστασίας, μεταξύ των άλλων, έχει α) «την ευθύνη του συντονισμού και της επίβλεψης του έργου της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών, εντός των ορίων της εδαφικής της περιφέρειας» και β) «το σχεδιασμό και την οργάνωση θεμάτων πρόληψης, ενημέρωσης και αντιμετώπισης των καταστροφών, τη διάθεση και το συντονισμό της δράσης του απαραίτητου δυναμικού και μέσων». Αντίστοιχα, ο δήμαρχος έχει την ευθύνη εντός των ορίων του δήμου. Με βάση τον ισχύοντα σχεδιασμό, προηγούνται κάθε περιόδου δράσεις πρόλη-

ψης και ετοιμότητας, καθώς και έλεγχος των δικτύων κοινής ωφέλειας από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Στα νησιά των Κυκλάδων, καθώς η εκδήλωση ισχυρών χιονοπτώσεων είναι σπάνιο φαινόμενο, και οι υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες, η αντιμετώπιση τέτοιων ακραίων καιρικών φαινομένων γίνεται με μεγάλη ένταση και πολλά προβλήματα. Έτσι, ο σχεδιασμός παραμένει πολλές φορές στα χαρτιά και το μόνο που σώζει την κατάσταση είναι οι υπεράνθρωπες προσπάθειες του εναπομείναντος προσωπικού. Επίσης, οι περικοπές στους προϋπολογισμούς όλων των υπηρεσιών είναι υπέρογκες, ενώ τα κονδύλια στις Περιφέρειες από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχουν καταργηθεί, λόγω μνημονιακών υποχρεώσεων. Τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζονται και στην επιμελητειακή υποστήριξη, καθώς δεν υπάρχει πρόβλεψη για κονδύλια στους δήμους ή τις περιφέρειες, που προσπαθούν να τα αντιμετωπίσουν εκ των ενόντων, κόβοντας από άλλες πιστώσεις. Ένα άλλο πρόβλημα προέρχεται από την επικάλυψη αρμοδιοτήτων,

καθώς και από την έλλειψη οριζόντιας διασύνδεσης μεταξύ των υπηρεσιών που βρίσκονται και επιχειρούν στην ίδια γεωγραφική ενότητα. Η Περιφέρεια, για παράδειγμα, δεν γνωρίζει για το προσωπικό και τα μέσα που έχει κάποια υπηρεσία (είτε στρατιωτική είτε πολιτική) στην περιοχή αρμοδιότητάς της, με συνέπεια το έργο του συντονισμού να δυσκολεύει ακόμη περισσότερο.

Υπεράνθρωπες προσπάθειες Όλα αυτά επιδεινώθηκαν με τις διαθεσιμότητες προσωπικού και τις περικοπές δαπανών. Οι φωνές από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την κατάσταση που επικρατεί πέφτουν στο κενό. Για την αποκατάσταση της βλάβης του δικτύου της ∆ΕΗ στην Άνδρο και στη Τήνο (που είναι διασυνδεμένες από την Κάρυστο), μεταφέρθηκε προσωπικό από την Αθήνα. Οι δυσκολίες πρόσβασης στα σημεία των βλαβών λόγω του μεγάλου ύψους του χιονιού και του δύσβατου των περιοχών ήταν τεράστιες. Οι βλάβες αποκαταστάθηκαν τελικά την Πέμπτη το

Και να θέλεις ν’ αγιάσεις δεν σ’ αφήνουν

Οι βλάβες αποκαταστάθηκαν τελικά την Πέμπτη το βράδυ, με υπεράνθρωπες προσπάθειες των συνεργείων. Η κήρυξη των νησιών της Τήνου και της Άνδρου σε έκτακτη κατάσταση πολιτικής προστασίας είναι απαραίτητη για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών και την αποζημίωση των πληγέντων.

βράδυ, με υπεράνθρωπες προσπάθειες των συνεργείων. Η κήρυξη των νησιών της Τήνου και της Άνδρου σε έκτακτη κατάσταση πολιτικής προστασίας είναι απαραίτητη για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών και την αποζημίωση των πληγέντων. Όλες οι μνημονιακές συγκυβερνήσεις είναι υπαίτιες για την διάλυση του κρατικού μηχανισμού και των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας (ειδικά στο τομέα συντήρησης των δικτύων και τεχνικού προσωπικού). Μόνο η ανατροπή αυτών και των πολιτικών τους θα λύσει οριστικά το πρόβλημα, ώστε να ανασυγκροτηθούν σωστά εξοπλισμένες σε προσωπικό και μέσα υπηρεσίες, με μακροπρόθεσμα σχέδια πρόληψης και αντιμετώπισης κάθε φυσικής καταστροφής. Μάρκος Συριανός

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

ταν ανακοινώθηκε το διαρκές συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, προφανώς για λόγους τακτικής κι όχι ουσίας, αποφάσισα να μη γράψω τίποτα. Άλλωστε εδώ και καιρό αποφεύγω να γράφω για τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι εκλογές είναι κοντά σκέφτηκα, ας κάνω ότι δεν ακούω και δεν βλέπω, τουλάχιστον να πάω να ψηφίσω με καλή διάθεση. Ήταν προφανές ότι το διαρκές συνέδριο καλέστηκε παράτυπα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ενώ αρμοδιότητα για τη σύγκλιση έχει, με βάση το καταστατικό, η Κεντρική Επιτροπή (Κ.Ε.) του κόμματος. Ακόμα προφανέστερη ήταν η παλαιοκομματική κι αυθαίρετη τακτική της διασφάλισης των αποφάσεων της ηγεσίας: διαμηνύουμε

στην Κ.Ε. και στις ανήσυχες τάσεις της ότι αν δεν περάσει η άνωθεν γραμμή για τα ψηφοδέλτια και τις συνεργασίες θα έρθει «καπάκι» το διαρκές συνέδριο να πιστοποιήσει τις δρομολογημένες αποφάσεις. Και φυσικά το κόλπο έπιασε. Οι εμπνευστές του, εκπαιδευμένοι σε τέτοια αποτελεσματικά σχέδια όταν κατείχαν επιτελικές θέσεις στο ΚΚΕ, στο ΚΚΕ εσωτερικού και στο Συνασπισμό, είναι «μανούλες» στον τακτικισμό. Έτσι, κατάφεραν να καναλιζάρουν τις αποφάσεις της Κ.Ε. πολύ εύκολα: η Αριστερή Πλατφόρμα οδηγήθηκε στη συνήθη αποχή από την ψηφοφορία, παίρνοντας και τις απαιτούμενες διασφαλίσεις για τη συμμετοχή δικών της στελεχών στα ψηφο-

δέλτια, ενώ οι λοιπές τάσεις γκρίνιαξαν λίγο, ως συνήθως, και μετά αποδέχτηκαν την πρόταση της ηγεσίας. ∆υστυχώς, έχει γίνει πλέον παράδοση, οι μικρές τάσεις του ΣΥΡΙΖΑ αφού ανακοινώσουν κείμενα γεμάτα κριτική κι ενστάσεις, όταν φτάνει η ώρα της Κ.Ε. να περιθωριοποιούνται γκρινιάζοντας ή να ακολουθούν με κατεβασμένο κεφάλι τις επιβεβλημένες αποφάσεις. Ο μετέπειτα απαράδεκτος χειρισμός, με το εσπευσμένο κλείσιμο των εργασιών του συνεδρίου το βράδυ του Σαββάτου, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Όταν ξεφτιλίζεται με τέτοιον απροκάλυπτο τρόπο μια από τις ύψιστες κομματικές-δημοκρατικές λειτουργίες δεν μπορείς να σιωπάς. Ένα διαρκές συνέδριο, λοιπόν, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως φόβητρο ώστε να μην υπάρξουν διαφοροποιήσεις στις αποφάσεις της Κ.Ε. κι όπου κλήθηκαν, κακήνκακώς μέσα στην παγωνιά, οι σύνεδροι για να παίξουν το ρόλο του χειροκροτητή στην πανηγυρική ομιλία του προέδρου. Κι όταν η παράσταση τελείωσε, οι κομπάρσοι δεν χρειαζόντουσαν πλέον οπότε

το συνέδριο διακόπηκε το Σάββατο το βράδυ μ’ ένα ανέξοδο συγνώμη του γραμματέα του κόμματος. Το κωμικοτραγικό γεγονός είναι ότι οι σύνεδροι που είχαν αποχωρήσει μετά την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα δεν ειδοποιήθηκαν για τη λήξη εργασιών, με αποτέλεσμα να επιστρέψουν το πρωί της Κυριακής στο κλειστό γυμναστήριο όπου διεξήχθη το συνέδριο-παρωδία και να το βρουν κλειστό! Ήταν απόλυτα κατανοητή η έκρηξη του σεβαστού συντρόφου Άλκη Ρήγου το βράδυ του Σαββάτου. Χωρίς αποτέλεσμα, βέβαια, υπογραμμίζοντας το αδιέξοδο των διαφορετικών απόψεων που αναγκάζονται να ξεθωριάσουν και να ευθυγραμμιστούν στην απόλυτη κυριαρχία του ηγετικού μηχανισμού, που ξέρει καλά να χρησιμοποιεί ως άλλοθι τις δημοκρατικές εσωκομματικές διαδικασίες. Και φυσικά, όλοι αυτοί οι τακτικισμοί είχαν την αναμενόμενη συνέχεια στην κατάρτιση των ψηφοδελτίων… Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΝΕΟΛΑΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

“Η ελπίδα έρχεται” είναι το βασικό προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ για τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Αυτή την ελπίδα θα κληθούν να εκφράσουν νέοι και νέες που θα συμμετέχουν στα ψηφοδέλτια του κόμματος σε όλη την Ελλάδα. Η “Εποχή” θα προσπαθήσει να τους παρουσιάσει όλου και όλες στις εκδόσεις που απομένουν μέχρι τη μεγάλη εκλογική μάχη. Ξεκινάμε σήμερα με τον Γιάννο Γιαννόπουλο (υποψήφιο Β΄ Αθήνας) και Στέφανο Τυροβολά (υποψήφιο Α΄ Αθήνας).

Τα αύρια θα διώξουν τα σήμερα

Με την δημοκρατία των «από κάτω», για το μέλλον που ξεκίνησε

τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ευκαιρία μας να νικήσουμε, με τη δυνατότητα να ξαναπάρουμε τις ζωές μας πίσω. Μια δυνατότητα που ενισχύεται όχι μόνο από το δημοσκοπικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά, κυρίως, από την προγραμματική μας πρόταση, η οποία απευθύνεται στην ελληνική κοινωνία και άπτεται των πρώτων, απολύτως λογικών και άμεσων αναγκών της. Η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, η καταπολέμηση της ανεργίας, η σταδιακή επαναφορά μισθών και συντάξεων σε αξιοπρεπές επίπεδο, η δωρεάν ασφάλιση δεκάδων χιλιάδων ανασφάλιστων, η ανασυγκρότηση του διαλυμένου συστήματος υγείας, είναι μόνον ο βασικός πυλώνας αυτών που θέλουμε και οφείλουμε να κάνουμε.

υνηθιζόταν στην πολιτική συνθηματολογία των δύο κυρίαρχων μεταπολιτευτικών κομμάτων να χρησιμοποιούν συμβολισμούς κενούς νοήματος, να μην έχουν ουσιαστικές πολιτικές αιχμές και πρόγραμμα, ώστε να τους έχουν όλους ευχαριστημένους στην προεκλογική περίοδο. Η φράση «με το αύριο και το μπροστά, ενάντια στο χθες και το πίσω» έχει ακουστεί σε ουκ ολίγες περιστάσεις και συνδυασμούς. Μόνο που αυτή τη φορά, η Νέα ∆ημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, σε όλες τις σημερινές εκδοχές του, δεν μπορούν να πουλήσουν ούτε ελπίδα ούτε εκδουλεύσεις, τουλάχιστον σε βαθμό που να μπορούν να επηρεάσουν το εκλογικό αποτέλεσμα. Έτσι άλλαξαν εμπόρευμα, εμπορεύονται το φόβο. Την ίδια στιγμή όμως, μια διαδικασία εκκίνησης καινοφανών ανατροπών είναι προ των πυλών, με τις εκλογές να αποτελούν τον πρώτο σταθμό. Πλέον, και το «αύριο» και το «σήμερα», συμβολίζουν πολύ συγκεκριμένα και εντελώς αντίθετα μεταξύ τους προτάγματα. Η περιγραφή της σημερινής οικονομικής κατάστασης είναι στην ουσία αχρείαστη. Η ανεργία, η φτώχεια και η εξαθλίωση είναι οξυμένες σε τέτοιο βαθμό που δε χρειάζονται επισήμανση για να διαπιστωθούν. Υπάρχουν όμως και μια σειρά άλλων πτυχών που έχει αξία να αναδειχθούν, γιατί σκιαγραφούν το μέλλον που προοιωνίζονται οι σημερινές πολιτικές του αστισμού στην Ελλάδα, κυρίως σε ό,τι αφορά τη νέα γενιά.

Η εργασία δεν είναι πλέον δικαίωμα Μια εξ’ αυτών είναι η εμπέδωση της ελαστικής, μαύρης, απλήρωτης, επισφαλούς εργασίας. Επιχειρείται να καταστεί ηγεμονική η αντίληψη ότι η εργασία δεν είναι δικαίωμα, αλλά δώρο προς τον εργαζόμενο, ο οποίος πρέπει επομένως να αισθάνεται ευγνώμων. Έτσι, η συντριπτική πλειονότητα όσων νέων κατορθώνουν να βρουν δουλειά, εργάζεται με «μπλοκάκι», voucher, στα κοινωφελή προγράμματα του ΟΑΕ∆, ή ακόμα και δωρεάν, «για να αποκτήσει εμπειρία». Μια άλλη σημαντική διάσταση, αφορά στη συρρίκνωση της δημοκρατίας. Από τις επιστρατεύσεις των απεργών ως την καταστολή κάθε διαδήλωσης, και από την κυνική αντιμετώπιση της απεργίας πείνας του Νίκου Ρωμανού ως την καταπάτηση του πανεπιστημιακού ασύλου, τα κρούσματα είναι αμέτρητα. Εκτός από την επίτευξη ενός νέου, πολύ χειρότερου σημείου ισορροπίας για τους «από κάτω» στην Ελλάδα, οι «από πάνω» προσπαθούν να εξαλείψουν και τις δυνατότητες η πλάστιγγα να αλλάξει κλίση στο μέλλον. ∆εν είναι τυχαίο που από ολόκληρο το mail του

Χαρδούβελη, αυτό που όχι μόνο παραδέχονται, αλλά υπερασπίζονται με στόμφο, είναι η κατ’ ουσίαν κατάργηση των συνδικάτων. Περισσότερο κρυστάλλινα και αποφασισμένα είναι όμως τα «αύρια». Τα οποία αφορούν όλες τις ηλικιακές κατηγορίες και πληττόμενες κοινωνικές τάξεις, αλλά -όπως και τα αδιέξοδα- συμπυκνώνονται στους νέους ανθρώπους. Οι οποίοι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν γιατί δεν έχουν σχεδόν τίποτα να χάσουν. Μέσα στην κρίση, όμως, πολλοί από αυτούς επένδυσαν ακόμα περισσότερο σε σπουδές. Έχουν εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους, και στις γνώσεις τους. Την ίδια στιγμή που μεγάλες πολυεθνικές αναπροσαρμόζουν το διεθνή καταμερισμό της εργασίας τους για να βρουν στην Ελλάδα φθηνούς ειδικευμένους επιστήμονες, οι νέοι αυτοοργανώνονται, προσπαθούν να φτιάξουν συνεταιριστικά εγχειρήματα, κάνοντας μικρά αλλά αποφασιστικά βήματα «χωρίς αφεντικά». Οργανώνονται σε πρωτοβάθμια σωματεία, ξαναζωντανεύουν τους φοιτητικούς τους συλλόγους, απέναντι στις αυταρχικές κυβερνητικές και πρυτανικές πρακτικές, διαδηλώνουν ενάντια στο νέο λύκειο, ζητώντας άλλου τύπου εκπαίδευση. ∆ιαδικασίες και αιτήματα που η κυβέρνηση της Αριστεράς θα έρθει να ολοκληρώσει σε πολιτικό επίπεδο, στη βάση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, και να τους δώσει νέα ώθηση. Η σύγχρονη νεολαία έχει και άλλο ένα σημαντικό χαρακτηριστικό. ∆εν έζησε «χρυσές εποχές», δε βολεύτηκε στη μεγάλη πλειοψηφία της, δεν νιώθει έλξη προς την «προ κρίσης» εποχή, με όλα τα αισθητικά και πολιτιστικά της συμφραζόμενα. Και αυτό είναι κάτι που μπορεί να τη μετατρέψει σε καταλύτη, εκτός από την υπόθεση της κυβερνητικής αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ, και για την αφετηρία του κοινωνικού μετασχηματισμού.

“

Γιάννος Γιαννόπουλος (υποψήφιος βουλευτής, Β΄ Αθηνών)

Η σύγχρονη νεολαία δεν έζησε “χρυσές εποχές”, δε βολεύτηκε στη μεγάλη πλειοψηφία της, δεν νιώθει έλξη προς την “προ κρίσης” εποχή, με όλα τα αισθητικά και πολιτιστικά της συμφραζόμενα.

∆ημιουργώντας μια ζώνη αντίστασης

Σε αυτές τις εκλογές ερχόμαστε όμως να σκιαγραφήσουμε απαντήσεις και στα ερωτήματα, τις απογοητεύσεις αλλά και τις ελπίδες της νέας γενιάς. Η γενιά μας βιώνει, όλη την περίοδο των μνημονίων, ένα ανελέητο κυνηγητό. Η απαξίωση των νέων από την εκπαίδευση ως την εργασία, που οδήγησε μεγάλο κομμάτι της (επιστήμονες, αλλά όχι μόνο) να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό, είχε και την «άλλη πλευρά» της: Την προσπάθεια, μετά το αρχικό σοκ, να δημιουργηθεί μια ζώνη αντίστασης, μέσα από την ανάδειξη νέων συλλογικών μορφών αλληλέγγυας και συνεταιριστικής οικονομίας και την ανάδειξη της αλληλεγγύης ως πυρηνικό χαρακτηριστικό της νέας κοινωνίας που οραματιζόμαστε. Τα εγχειρήματα συνεταιρισμού και αυτοδιαχείρισης, χωρίς να αποτελούν την κυρίαρχη τάση, κερδίζουν έδαφος σιγά - σιγά, αποτελώντας κυρίως επιλογές της νέας γενιάς. (πέρα από τα προφανή στους χώρους εστίασης, βλέπουμε εγχειρήματα στον κλάδο των μηχανικών ή της πληροφορικής, σε πολιτιστικούς χώρους, ενώ οι δομές πρωτοβάθμιας αλληλεγγύης υποκατέστησαν σε μεγάλο βαθμό τις ανύπαρκτες αντίστοιχες κρατικές κλπ). Τα εγχειρήματα αυτά, δεν αποτελούν μεν, τη μόνη απάντηση στο ζήτημα της ανεργίας, προτάσσουν όμως μια διαφορετική λογική που είναι αναγκαία. ∆ιότι, στον πυρήνα αυτής της λογικής, βρίσκεται η αυτενέργεια κι η αυτοοργάνωση, χωρίς τις οποίες η χειραφέτηση των υποτελών τάξεων δεν μπορεί ποτέ να γίνει πράξη.

Η δημοκρατία ως βασικό συστατικό της πρότασής μας

Ας πούμε λοιπόν καθαρά, ότι αυτό που προτείνουμε στις νέες και τους νέους δεν εξαντλείται στην προσμονή θέσεων εργασίας από το αναγκαίο πρόγραμμα επενδύσεων για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Το δικό μας σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την καταπολέμηση της ανεργίας, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το αντίστοιχο του αντιπάλου, δεν περιλαμβάνει την εξευτελιστική μείωση του εργατικού κόστους. Για εμάς, είτε στο κομμάτι που αφορά το ρόλο του ∆ημόσιου τομέα, με τις δομές κοινωνικού και εργατικού ελέγχου, είτε στο κομμάτι που αφορά την κοινωνική και συνεταιριστική οικονομία, με τις οριζόντιες δομές συναπόφασης και συνεκτέλεσης, η δημοκρατία και η αυτενέργεια είναι συστατικά στοιχεία μιας πολιτικής για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την καταπολέμηση της ανεργίας. Η άλλη εναλλακτική που έχουμε είναι μόνο η «δημοκρατία» της αγοράς, η διάλυση δηλαδή όλων των δικαιωμάτων μας. Αυτό είναι λοιπόν το στοίχημα τόσο του χώρου όσο και της γενιάς μας. Προκειμένου όμως να δομήσουμε, αλλά και να ζήσουμε τη δική μας δημοκρατία, θα πρέπει να αντιπαλέψουμε τα «δημοκρατικά» αυτονόητα της μνημονιακής περιόδου: την αστυνομοκρατία, την καταστολή, το ρατσισμό, το σεξισμό, το φασισμό σε όλες τις εκφάνσεις του. Για να πάρουμε την ανάσα αισιοδοξίας και δημοκρατίας που τόσο έχουμε ανάγκη θα πρέπει να δώσουμε, λοιπόν, τη μάχη της ηγεμονίας. Ειδικά από τη στιγμή που ο αντίπαλος επιλέγει πλέον συστηματικά να προτάσσει ιδεολογικά στοιχεία της ανάλυσης του (φράχτης στον Έβρο, μαύρη ρητορεία, διάχυτη ξενοφοβία μετά την τρομοκρατική ενέργεια στο Παρίσι, καλλιέργεια κλίματος τρόμου), κοιτάζοντας την επόμενη μέρα, εμείς οφείλουμε να “παρουσιάσουμε” το μέλλον που ξεκίνησε. Χωρίς φόβο. Με βαθιά πίστη ότι ερχόμαστε να αλλάξουμε τον κόσμο. Στέφανος Τυροβολάς (υποψήφιος βουλευτής, Α΄ Αθήνας)

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Το «κίνημα» Γιώργου Παπανδρέου και το «∆ιαρκές Συνέδριο» Tου Βασίλη Ασημακόπουλου1

Το «μέλλον δεν ξεκίνησε» καλά. Και αν είναι να επιλέξουμε ένα παλαιότερο σύνθημα, να κινηθούμε σ’ έναν κοινωνικό και όχι επικοινωνιακό ορίζοντα στη βάση της γραμμής που συμπύκνωνε το σύνθημα του Κοινού Προγράμματος σοσιαλιστών και κομμουνιστών στη Γαλλία το 1972 « Για να ζήσουμε καλύτερα. Για ν’ αλλάξουμε τη ζωή».

«stat rosa pristina nomine, nomina nuda tenemus (= Το παλαιό ρόδο υπάρχει μόνο σαν όνομα, κρατάμε γυμνά ονόματα)2» Ουμπέρτο Έκο

ταν συγκροτούσαμε τη συλλογικότητα Νέος Αγωνιστής το 20062007, την περίοδο της πάλης ενάντια στην αναθεώρηση του αρ. 16 του Συντάγματος, την εντάσσαμε εντός του θεωρητικού πλαισίου που μορφοποίησε ο Ανδρέας Παπανδρέου και αποτελούσε συνάρθρωση νεομαρξιστικών ρευμάτων με εθνολαϊκές και δημοκρατικές παραδόσεις, σε μια ενότητα του εθνικού με το κοινωνικό ζήτημα. Το ανωτέρω θεωρητικό πλαίσιο σε συνδυασμό με τη συγκεκριμένη πολιτική δράση του Α.Π. εγγράφηκε στο όνομα Παπανδρέου και για ένα ευρύ τμήμα των κυριαρχούμενων κοινωνικών τάξεων σηματοδότησε τον αγώνα για εθνική αξιοπρέπεια, δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη. Ο Γιώργος Παπανδρέου επικαλείται το όνομα στη βάση μιας αδιαμεσολάβητου τύπου μεταφοράς κληρονομικής διαδοχής στο πολιτικό επίπεδο, στο δημόσιο χώρο. Ο ίδιος, ως φιλελεύθερος, όφειλε να γνωρίζει ότι η κληρονομική διαδοχή αφορά τον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων. Η μεταφορά της στη δημόσια σφαίρα είναι φεουδαρχικό κατάλοιπο και σε κάθε περίπτωση προνεωτερική κατάσταση. Η φιλελεύθερη ιδεολογία του είναι ψευδώνυμη αναφορά της υποκρυπτόμενης παλαιοκομματικής πρακτικής στη βάση της συγκινησιακής ηγεμονίας του ονόματος. Και δεν είναι η μόνη. Γι’ αυτό και επί των ημερών της απόλυτης κυριαρχίας του ολοκληρώθηκε – καθώς είχε αρχίσει χρόνια πριν - η μεταμόρφωση του ΠΑΣΟΚ στο αντίθετό του, καθιστώντας τον ίδιο τον τίτλο του κόμματος ψευδώνυμο.

Η απώλεια της αυτονομίας

Η αιτία της κατάστασης διαρκούς μετωνυμίας, ακύρωσης και αντιστροφής των πολιτικών κατηγοριών και εννοιών που επικαλείται ο ΓΑΠ, βρίσκεται στο γεγονός ότι ο ίδιος αποτελεί εκδοχή ενός ριζικά διαφορετικού ιστορικού προσανατολισμού για τη χώρα και το λαό της, σε σχέση με τις αναφορές και παραδόσεις που επικαλείται. Συγκεκριμένα ο ΓΑΠ αρχίζει να πρωταγωνιστεί σταδιακά στην πολιτική ζωή του ΠΑΣΟΚ και του τόπου μετά το 1985, όταν το ΠΑΣΟΚ παίρνει οριστικό διαζύγιο από το εγχείρημα σοσιαλιστικού μετασχηματισμού και ενσωματώνεται ραγδαία στο κράτος. Η πάλη εντός του οργανωμένου ΠΑΣΟΚ ανάμεσα στην κρατικοποίηση και την αυτονομία, που διεξάγεται σ’ ολόκληρη τη δεκαετία του ’80, ολοκληρώνεται με την ήττα του ΠΑΣΟΚ ως κοινωνικού κόμματος με τις αδυναμίες που είχε και τη μετατροπή του σε κόμμα κατ’ εξοχήν κρατικό όπως ίσως θα το χαρακτήριζε ο Νίκος Πουλαντζάς3. Η απώλεια της αυτονομίας λόγω της κρατικοποίησής του, οδηγεί το ΠΑΣΟΚ να απαράγεται σε σχέση υφιστάμενη και ελεγχόμενη από τους κεφαλαιοκρατικούς ομίλους και τους διεθνείς παράγοντες ήδη από τις αρχές δεκαετίας του ’90. Σημαίνουσες εκδοχές αυτής της διαδρομής που οδήγησε από την Αλλαγή στην Προδοσία της, ήταν η ιστορική ηγεσία (τρόικα) του Ε.Γ. τη δεκαετία του ’80 που με την κρατικοποίηση του κόμματος έθεσε τους υλικούς όρους για την κυριαρχία των εκσυγχρονιστών με την «ισχυρή Ελλάδα» και το ευρώ τη δεκαετία του ’90, οι οποίοι παρέδωσαν το ΠΑΣΟΚ στην πιο

ultra εκσυγχρονιστική εκδοχή του, τον ΓΑΠ το 2004, μέσα σε συνθήκες πλήρους επιβολής της μιντιοκρατίας, εσωτερίκευσης της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, (ακόμα και) τυπικής ακύρωσης της λειτουργικής υπόστασης του κόμματος. Η διαδρομή αυτή που στο επίκεντρό της είχε την διάλυση της παραγωγικής βάσης της χώρας σε μια περίοδο ολοκλήρωσης της διαδικασίας διεθνούς ενσωμάτωσής της και έντασης της συσσώρευσης κεφαλαίου σε παγκόσμια κλίμακα, οδήγησε στο μνημόνιο, που συμπυκνώνει αυθεντικά την πολιτική γραμμή ΓΑΠ, (υπερεθνική συγκρότηση σε νεοφιλελεύθερη βάση).

Είναι αδύνατο η διαδικασία να γεννήσει ιδεολογία; Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το διαρκές συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ το Σάββατο, 3/1/2015; Μία από τις παρεμβάσεις του ΓΑΠ την περίοδο κυριαρχίας του στο ΠΑΣΟΚ, ήταν η ακύρωση οποιασδήποτε συλλογικής λειτουργίας του ΠΑΣΟΚ ως μαζικού κόμματος, αντανακλώντας την αστική αντίληψη που είχε για το πολιτικό κόμμα. Το ∆ιαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ θύμισε δυστυχώς ανάλογου τύπου πρακτικές. Ένα συνέδριο που προκηρύχθηκε πρόχειρα (ένδειξη της προχειρότητας είναι η υιοθέτηση προπαγανδιστικού συνθήματος του ΠΑΣΟΚ 2000) και αντικαταστατικά (αρ. 16 παρ. 2), δεν παρουσίασε κανένα ολοκληρωμένο εισηγητικό κείμενο (λ.χ. το βασικό πρόγραμμα), το ζήτημα των λεγόμενων πολιτικών συμμαχιών είχε επιχειρηθεί τεχνηέντως να εξαιρεθεί από τη θεματολογία του διαρκούς συνεδρίου (ενώ και οι εσωκομματικές αντιπολιτεύσεις ή μορφοποιήσεις είχαν αποφύγει να το θέ-

σουν στο επίπεδο της ΚΕ στις 1819/10/2014, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να το θέσουν υπό την αντικειμενική πίεση των επικείμενων εκλογών στη συνεδρίαση της ΚΕ στις 3/1/2015 και να παραμείνει η άκρως προβληματική κατά τη γνώμη μου διατύπωση της απόφασης της ΚΕ στη συνεδρίαση στις 2122/6/2014) και τελικά ολοκληρώθηκε με αντιδημοκρατικό τρόπο και ενάντια στην εκφρασθείσα βούληση της πλειοψηφίας των συνέδρων μία ημέρα νωρίτερα από τη προγραμματισθείσα διάρκειά του, χωρίς να δοθεί στο συνέδριο η δυνατότητα να λάβει καμία απόφαση ως κυρίαρχο βουλευόμενο σώμα. Ο μόνος από τα «επίσημα» στελέχη του κόμματος – καθώς υπήρχαν πολλές και πολλοί σύνεδροι από τις Ο.Μ. που ζήτησαν και έλαβαν το λόγο καταδικάζοντας αυτές τις πρακτικές - που αντιτάχθηκε ενώπιον του συνεδρίου στην ουσιαστική ακύρωσή του ήταν ο σ. Άλκης Ρήγος, ο οποίος ίσως και λόγω συγκεκριμένης εμπειρίας ήδη από την αφετηρία της πρακτικής εμπλοκής του με το κομματικό φαινόμενο, συναισθάνεται την κομβική σημασία που έχει η τήρηση της δημοκρατικής διαδικασίας στην οργανωμένη συλλογική λειτουργία ενός κομματικού φορέα. Για να μην φτάσουμε στην εργαλειακή σχέση δημοκρατίας και αποτελεσματικότητας που συνοδεύτηκε από το σχήμα «είναι αδύνατο η διαδικασία να γεννήσει ιδεολογία»4. Όλα αυτά προκάλεσαν μια γεύση απογοήτευσης ανάμεσα στους συνέδρους, μια διάχυτη εντύπωση υποβάθμισης της συμμετοχής της ραχοκοκαλιάς ουσιαστικά του οργανωμένου ΣΥΡΙΖΑ, τη στιγμή που ο σ. Τσίπρας, στην ίδια διαδικασία, είχε μόλις παρουσιάσει με επάρκεια και δυναμισμό το πρόγραμμα 100 ημερών (πρόγραμμα Θεσσαλονίκης +).

Υ.Γ. Από το 2010 συμμετέχουμε στο πλατύ μαζικό λαϊκό αντιμνημονιακό κίνημα (διαδηλώσεις, πλατείες, ΕΡΤ κλπ). Στις ευρωεκλογές 2014 ως συλλογικότητα Νέος Αγωνιστής προτείναμε τον Μανώλη Γλέζο να ηγηθεί του Ευρωψηφοδελτίου του κόμματος (Αυγή, 25-42014). Στις εκλογές του 2012, μέσα από τις γραμμές του Νέου Αγωνιστή συμβάλαμε με όσες δυνάμεις είχαμε στο συμμαχικό σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Στο πλαίσιο αυτής της συμμετοχής ήμουνα υποψήφιος βουλευτής στη Β΄ Αθηνών, γεγονός ιδιαίτερα τιμητικό για εμένα. Προηγουμένως είχα συμμετάσχει στο περιφερειακό αυτοδιοικητικό σχήμα Αττική Συνεργασία-Όχι στο μνημόνιο (2010) και ακολούθως συμμετείχα στη συγκρότηση της ΟΜ ΣΥΡΙΖΑ ∆ικηγόρων καθώς και στη δημιουργία του συνδικαλιστικού σχήματος της Ριζοσπαστικής Αριστερής Κίνηση ∆ικηγόρων Αθήνας στο μαζικό χώρο, συμμετέχοντας μέσα από τις γραμμές της στις δικηγορικές εκλογές (2014). Στις επικείμενες εκλογές δεν υπέβαλα αίτηση υποψηφιότητας στα αρμόδια όργανα του κόμματος. Είναι μια ατομική και συνειδητή πολιτική επιλογή, που είχε ωριμάσει μέσα μου τους τελευταίους μήνες. Η διαφωνία μου στην κατεύθυνση του κόμματος έχει αποτυπωθεί και σε κείμενα5. Άλλωστε έχουν προκύψει πολλές διαθεσιμότητες. Οι εργασίες του διαρκούς συνεδρίου απλώς μου επιβεβαίωσαν την επιλογή αυτή. Αυτό δεν σημαίνει ότι παραιτούμαι στο ελάχιστο του οργανωμένου και συλλογικού αγώνα για τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Για να ζήσουμε καλύτερα. Για ν’ αλλάξουμε τη ζωή. Με τον ΣΥΡΙΖΑ των Ο.Μ., των κινημάτων, της αντιμνημονιακής πάλης. 1. Μέλος της ΟΜ ΣΥΡΙΖΑ ∆ικηγόρων. Το κείμενο στην πλήρη του εκδοχή στην ιστοσελίδα www.neosagonistis.org 2. Ούμπερτο Έκο, Το όνομα του ρόδου, εκδ. Γνώση, 1985, σελ. 657 3. Πουλαντζάς Ν., Το κράτος, η εξουσία, ο σοσιαλισμός, εκδ. Θεμέλιο 2001, σελ. 334 4. Βλ. Απόφαση 5ης Συνόδου ΚΕ ΠΑΣΟΚ (2ος/1979), Για μια μαζική και πρωτοπόρα οργάνωση, εκδ. ΚΕΜΕ∆ΙΑ ΠΑΣΟΚ, 1982, σελ. 48 5. Βλ. ενδεικτικά Εκλογές Μαϊου 2014 : Προς μια λαϊκή αντιμνημονιακή δημοκρατική κυβέρνηση της αριστεράς ή αλλαγή φρουράς στο πλαίσιο του μνημονίου, www.neosagonistis.org

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

“

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

∆ΥΟ ΟΜΑ∆ΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΞΟΡΚΙΖΟΥΝ ΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟ

Αλληλεγγύη και Πολιτισμός από πολίτες του Μαρουσιού

ριν από τριανταπέντε (πότε πέρασαν, ε;) περίπου χρόνια πολλοί άνθρωποι του πνεύματος, προοδευτικοί διανοούμενοι κλπ., χαιρέτησαν το νέο τεχνολογικό επίτευγμα του βίντεο ως ένα βήμα για την ανεξαρτησία και την αυτονομία των ανθρώπων όσον αφορούσε (και συνεχίζει να αφορά) τη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου τους. Και μάλιστα προέβλεπαν ότι οι νέες αυτές συσκευές θα εξελίσσονταν και σε όπλα «αντίστασης» στον πολιτιστικό ετεροκαθορισμό τους. ∆ηλαδή, εφ’ όσον θα μπορούσαν οι άνθρωποι να βλέπουν ανά πάσα στιγμή τις ταινίες και να ακούνε τη μουσική που θα γούσταραν (μετά από λίγο μας ήρθε και το CD), έτσι θα μπορούσαν να αποτινάξουν τα πολιτιστικά δεσμά που θα τους επέβαλαν οι πολυεθνικές π.χ. της διασκέδασης, οι μηχανισμοί της τηλεόρασης κλπ. που μέχρι τότε, στην Ελλάδα ιδίως, ήσαν (όχι ότι έπαψαν να είναι, απλώς με την ιδιωτική τηλεόραση έχει κανείς την ψευδαίσθηση ελευθερίας επιλογών) μηχανισμοί κυβερνητικής προπαγάνδας, αλλά και ιδεολογικο-πολιτικής χειραγώγησης.

Ψυχαγωγία της ιδιώτευσης

Η τεχνολογική εξέλιξη συνεχίστηκε. Ήρθαν και τα DVD, τα PLAY DISC και τα BLUE RAY με καλύτερα αποτελέσματα στην αναπαραγωγή του ήχου και της εικόνας, αλλά και στην αποθήκευση των προτιμήσεων των ακροατών-θεατών. Αντίστοιχη ήταν και η εξέλιξη και στον απαραίτητο μηχανικό εξοπλισμό για αυτά τα μικρά δισκάκια που έκρυβαν μέσα τους αυτούς τους «θησαυρούς» της ψυχαγωγίας. Οι προφητείες των ανθρώπων της αρχής αυτού του κειμένου φαίνονταν ότι έβγαιναν αληθινές. Ο κόσμος κατανάλωνε ό,τι πράγματι επιθυμούσε, που το έβρισκε όποτε και όπου ήθελε, και μάλιστα φτηνά (βλ. βιντεοκλάμπ) μόνο τα CD μουσικής πωλούνταν σχετικά ακριβά. Με το ίντερνετ και αυτή η

“

Παραστάσεις αλληλεγγύης

* Θεατρική παράσταση «Με τον τρόπο του Β.Β.» (Berthold Brecht) (παράσταση για το φασισμό και το ρατσισμό, σκηνοθετική καθοδήγηση Μανώλης Γιούργος) * Μουσική παράσταση «Θα πούμε το νερό νεράκι» (τραγούδια, παραμύθια και κωμικά σχόλια για τον κίνδυνο της ιδιωτικοποίησης του νερού υπό την καθοδήγηση της Γεωργίας ∆εληγιαννοπούλου). Και οι δύο παραστάσεις διατίθενται για σκοπούς αλληλεγγύης δωρεάν, μετά από συνεννόηση στα παρακάτω στοιχεία. Χώρος Τέχνης «Ιδιόμελο», Ελευθερίου Βενιζέλου & Βασ. Κωνσταντίνου 17, Μαρούσι τηλ. 2106817042, email: idiomelo2011@gmail.com «παραφωνία» του αντίτιμου για τους περισσότερους καταναλωτές προς τους περισσότερους μουσικούς καλλιτέχνες, αμβλύνθηκε κατά πολύ. Έτσι, η διασκέδαση και γενικά η διαχείριση του ελεύθερου χρόνου έγινε υπόθεση μαζική μεν, ιδιωτική, δε. Ποιος ο λόγος να τρέχεις στα θέατρα, στους κινηματογράφους και στις αίθουσες των συναυλιών, όταν όλα μπορείς να τα έχεις στο σπίτι σου; Έτσι, επιβλήθηκε ένα καθεστώς της ψυχαγωγίας της ιδιώτευσης, και μέχρι τον καιρό που μας βρήκε η κρίση, η επικράτησή

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ εκδηλώσεων

Κυριακή 11 Ιανουαρίου

** Κοπή πίτας στον πολυχώρο του ΣΥΡΙΖΑ Μοσχάτου (Αργοστολίου 67), στη 1 μ.μ. με ρεφενέ φαγητό και καλή μουσική. ** Ομιλία του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα, στις 7 μ.μ., στο κλειστό γυμναστήριο Παραλίας Καλαμάτας. ** Συγκέντρωση με θέμα «Νεολαία και κυβέρνηση της αριστεράς» διοργανώνει η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ Νέας Ιωνίας, στις 6 μ.μ., στον κινηματογράφο «Αστέρα». Μιλούν οι Ν. Χουντής, Θ. Κατωπόδης και Εύη Αποστολάκη. ** Πρωτοχρονιάτικη πίτα κόβει η φεμινιστική κολεκτίβα «Το Μωβ» και η Ένωση Αφρικανών Γυναικών, στις 8 μ.μ., στον πολυχώρο Ανάδυση (Σφακτηρίας 23). ταυτόχρονα θα συγκεντρωθούν είδη υγεινής (σερβιέτες, σφουγγάρια, οδοντόκρεμες-οδοντόβουρτσες, σαμπουάν, εσώρουχα, πετσέτες, είδη γενικής καθαριότητας και απορρυπαντικά για πλύσιμο στο χέρι).

∆ευτέρα 12 Ιανουαρίου

** Συνέντευξη τύπου με θέμα τις εμπειρίες και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από σχεδιασμένη παρέμβαση για την Ηπατίτιδα Β διοργανώνει η PRAKSIS, στις 12 μ., στο πνευματικό κέντρου του δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50)

Τετάρτη 14 Ιανουαρίου

** Προεκλογική εκδήλωση της ΟΚ∆Ε στους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης, στις 7 μ.μ., στο δημαρχείο Αμπελοκήπων. ** Εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Μηχανικών και της νεολαίας Μηχανικών, στις 6.30 μ.μ., στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (Νίκης 4, Σύνταγμα) με ομιλητή τον Γιάννη ∆ραγασάκη. ** Παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Γούναρη «Σε αναζήτηση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Η νέα συζήτηση για ένα σύνταγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης», στις 7 μ.μ., στο Polis Art Cafe (Πεσμαζόγλου 5). Μιλούν οι Α. Αλαβάνος, Π. Μπεγλίτης, Α. Πασσάς και Π. Τριγάζης. Συντονίζει ο Σ. Ντάλης.

του πρακτικά δεν έχει αμφισβητηθεί. Όταν, και αν οι άνθρωποι βγουν από το σπίτι τους για να ψυχαγωγηθούν, αρκούνται, αλλά και φαίνεται να ικανοποιούνται, στον περιορισμένο ρόλο του παθητικού καταναλωτή προϊόντων πολιτισμού που απολαμβάνει απλώς «ζωντανά» αυτά που έχει χαρεί πριν ιδιωτικώς. Μαζί με αυτές τις εξελίξεις, όπως ήταν αναμενόμενο, περιορίστηκε και η ανεξάρτητη ερασιτεχνική δημιουργία. Κόπηκε η φόρα που είχε φέρει η μεταπολίτευση του ‘74, λίγες κυψέλες πολιτισμού απόμειναν να λειτουργούν στην εποχή της αμεριμνησίας και της ευφορίας, λίγοι μερακλήδες που η πλειοψηφία τους μέτραγε για «ψώνια» επέμεναν να εκφράζονται δημιουργικά και να επικοινωνούν με τους συνανθρώπους τους (με τους φίλους τους, τους συναδέλφους τους, τους γείτονές τους) μέσα από κάθε είδους τέχνες. Από την άλλη μεριά, οι επαγγελματίες καλλιτέχνες επιδόθηκαν σε έναν αγώνα αναγνώρισης και καταξίωσης από τους μηχανισμούς προώθησης, (είτε για τις δισκογραφικές εταιρείες, είτε για τους ιδιοκτήτες ή διαχειριστές χώρων ψυχαγωγίας, είτε για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης-Αποχαύνωσης, μιλάμε) και μέσω αυτών από το αγοραστικό κοινό.

Ανάγκη δημιουργικής έκφρασης

Ώσπου, εδώ και πέντε περίπου χρόνια, μας καταπλάκωσε η κρίση. Κι όσο η κρίση βάθαινε και βαθαίνει, πού να βρεθούν τα ευρώ για τα περασμένα μεγαλεία. Ούτε οι καλλιτέχνες μπορούν να τα απαιτούν ούτε το κοινό μπορεί να τα δίνει. Η ανάγκη, λοιπόν, αποτέλεσε και

Όσο η κρίση βάθαινε και βαθαίνει, πού να βρεθούν τα ευρώ για τα περασμένα μεγαλεία. Η ανάγκη, λοιπόν, αποτέλεσε και τη γενεσιουργό αιτία για να δούμε υπό άλλο πρίσμα, εκτός από τον βιοπορισμό της ζωής μας, και την ψυχαγωγία μας. τη γενεσιουργό αιτία για να δούμε υπό άλλο πρίσμα, εκτός από τον βιοπορισμό της ζωής μας, και την ψυχαγωγία μας. Τώρα πάνε «οι φωλιές, πάν τα κοτσυφόπουλα, μόνο «Σταύρους» μας λένε» - παραφράζοντας τον ζωντανό Σαββόπουλο του ‘79, και πρέπει να ξαναθυμηθούμε τις φωνές μας, τα πρόσωπά μας και τα σώματά μας, τα ταλέντα μας, όχι για τον ναρκισσισμό μας και την αναγνώρισή μας από τους άλλους («κοινό και ατζέντηδες», πάλι κατά τον ζωντανό Σαββόπουλο), αλλά για να τα κοινωνήσουμε με τους συμπολίτες μας, και αυτοί μαζί μας, για να φτιάξουμε όλοι μαζί τη δική μας παραμυθία-παρηγορία - όχι το παραμύθιασμα, σ’ αυτούς τους δίσεκτους καιρούς. Αυτήν την ανάγκη της δημιουργικής έκφρασης υπηρετεί, εδώ και ένα χρόνο, η «Ατρύμων Art» και ο Χώρος Τέχνης «Ιδιόμελο» στο Μαρούσι. Με δύο ομάδες πολιτισμού, την «Αλλη.Θέα» (η θεατρική ομάδα) και τις «Αλληλέγγυες Νότες» (η μουσική ομάδα) επιχειρεί με την τέχνη του θεάτρου και την τέχνη της μουσικής να συνενώσει σπουδαγμένους και αρχάριους, έμπειρους και άπειρους, επαγγελματίες και ερασιτέχνες σε μια κοινή προσπάθεια να ξορκίσουμε τη μοναξιά και τον ατομικισμό, τα δύο νοσήματα που χρόνια τώρα μας καταταλαιπωρούν. Αυτές οι δύο ομάδες (απόλυτα αυτοδιαχειριστικές και αυτοοργανωμένες) που τις στελεχώνουν απλοί γείτονες, φίλοι, σύντροφοι και συμπολίτες υπηρετούν τον μέγιστο σκοπό της αλληλεγγύης προσφέροντας θεατρικές και μουσικές παραστάσεις με ελεύθερη είσοδο και παράλληλο σκοπό την ενίσχυση με τρόφιμα, φάρμακα, σχολικά είδη κλπ φορέων και συλλογικοτήτων συνανθρώπων μας που είναι σε κατάστασης ανάγκης στους χαλεπούς καιρούς μας. Η θεατρική ομάδα «Άλλη.Θέα» και η μουσική ομάδα «Αλληλέγγυες Νότες» ενίσχυσαν πέρυσι το Σχολείο των Φυλακών Ανηλίκων Αυλώνας και φέτος το Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού, τους πρόσφυγες απ’ το Κομπάνι σε συνεργασία με το δήμο Χαλανδρίου, το 112ο ∆ημοτικό Σχολείο της Αθήνας στην Γκράβα, την «Ανοιχτή Συνέλευση» Περάματος και τα Παιδικά Χωριά SOS. Και έπεται συνέχεια… Μανώλης Γιούργος

ΘΕATΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

∆εν είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια η μελέτη της ουτοπίας επανέρχεται στο φιλοσοφικό και καλλιτεχνικό προσκήνιο. Είναι οι εποχές που το ζητούν, ως όραμα αλλά και ως εφιάλτη, αφού στην τέχνη ιδίως περισσεύουν οι δυστοπικοί τρόμοι, ως κώδωνες κινδύνου για να ευαισθητοποιήσουν, να καλέσουν σε αγώνες αλλά και για να απαιτήσουν με την εξ αντιθέτου μέθοδο ανατροπές και ελευθερία. Η ουτοπία περιγράφει μια κοινωνία μελλοντική υπερχρονική, εξωχρονική, τέλεια και, άρα, μη εξελίξιμη. Είναι η πλατωνική «Πολιτεία» ο παράδεισος των μονοθεϊστικών θρησκειών ή ο κόσμος του Τόμας Μουρ στην περίφημη «Utopia» του… Τέτοιες κοινωνίες αποτελούν το αποκορύφωμα μιας πορείας που από ’κει και πέρα μετατρέπεται σε ευθεία γραμμή ευτυχίας. Είναι αλήθεια πως δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε την ευτυχία και την τελειότητα ως διαρκή ροή και εξέλιξη και όχι ως ένα αιώνιο παρόν χωρίς αντιθέσεις και συγκρούσεις.

Η ουτοπία και η ρουτίνα της πρωτοπορίας

όσο το θέατρο, όσο κυρίως ο κινηματογράφος μας έχουν δώσει πολλά και ενδιαφέροντα δείγματα. Εδώ μάλιστα θα μπορούσαμε να σταθούμε σε ένα ιδιαίτερο δυστοπικό μοτίβο που εκφράζεται με ταινίες όπως η μεξικάνικη «Ιδιωτική Ζώνη» (La Zona, 2007) του Ροντρίγκο Πλα ή η πρόσφατη αμερικανική «Elysium» (2013) του Νιλ Μπλόμκαμπ, είτε το θεατρικό του Φαλκ Ρίχτερ «Σε κατάσταση εξαίρεσης», πού είδαμε στην Αθήνα το 2011 σε σκηνοθεσία Νίκου Καμόντου (που όλα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αρύονται από την παράδοση του Χάξλεϊ). Πρόκειται για το μοτίβο όπου σε ένα προστατευμένο μέρος του κόσμου, οι άνθρωποι ζουν καλά κι ευτυχισμένα, ενώ λίγο πιο πέρα υπάρχει ο άγριος άδικος κόσμος, που κάποια στιγμή θα εισβάλει στην ουτοπία και θα την γκρεμίσει, για να δημιουργήσει την ελπίδα για μια άλλη ουτοπία, που θα περιλαμβάνει όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο κάποιους τυχερούς προνομιούχους.

“

Γιορτή και κόλαση μαζί

Η «Villa Utopia», μια παράσταση του Θεάτρου του Πανικού και της Fabrica Athens προσπαθεί να σκια-

Στην αρχή, όταν οι άνθρωποι ανακάλυπταν ακόμα τον κόσμο, επίσημοι χαρτογράφοι του κράτους άφηναν κατά καιρούς κάποια νησάκια στη μέση του ωκεανού αχαρτογράφητα, μετά από παράκληση κάποιων ονειροπόλων. Έτσι κι εγώ...! Η ευτυχία τους, βέβαια, δεν κρατούσε για πάντα. (Βιβή Πηνιώτη, «Villa Utopia»)

γραφήσει μια τέτοια έννοια ουτοπίας, λαμβάνοντας υπόψη, όμως, την εναλλαγή ουτοπίας και δυστοπίας, όταν η γιορτή συνυπάρχει με την κόλαση, όταν δηλαδή αυτό που είναι γιορτή για κάποιους, καταλήγει σε θρήνο για άλλους ενώ επικρέμαται ως διαρκής απειλή η ανθρωποφαγία κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η παράσταση χωρίζεται σε τρία κεφάλαια: στο πρώτο κυριαρχεί ο εμπειρίκειος λόγος με την απαγγελία του τελευταίου πεζοποιήματος της Οκτάνας, «Όχι Μπραζίλια, μα Οκτάνα», αισθαντικά εικονογραφημένη από σκιές. Το δεύτερο στηρίζεται στο ομώνυμο κείμενο της Βιβής Πηνιώτη, που αποτελεί το βασικό κορμό της παράστασης, και προβάλλει ακριβώς την εναλλαγή ουτοπίας και δυστοπίας. Το τρίτο είναι η «Κιβωτός του Νώε», όταν μέσα από έναν υπολογιστή η ανθρωπότητα σαλπάρει για νέους τόπους. H παράσταση στήνει ένα ενδιαφέρον σχήμα: η Οκτάνα της δικαιοσύνης, του εκρηκτικού και απόλυτου έρωτα και της απόλυτης ελευθερίας αποτελεί ένα μόνιμο αίτημα, η γιορτινή βίλα και οι μεγαλοαστοί ιδιοκτήτες της, που φέρουν ονόματα μεγάλων ουτοπιστών της ιστορίας της σκέψης, παρουσιασμένοι ως να βγήκαν μέσα από παζολινικούς συνειρμούς, κρυμμένοι από τη σκληρή πραγματικότητα «εκεί έξω», θα προσπαθήσουν μάταια να το πραγματώσουν κι όταν η βία και ο θάνατος, μεταφορικά και κυριολεκτικά, θα εισβάλουν και θα διαλύσουν τα πάντα, τότε δεν μένει παρά η αθωότητα της προσδοκίας. Όσοι γλιτώσουν από τον κατακλυσμό, θα ταξιδέψουν στον παράδεισο της τεχνολογίας, που γεννά το νέο μέσα από το παλιό, αφού φεύγοντας θα πάρουν μαζί τους κάτι αγαπημένο και πολύτιμο.

Ενδιαφέρον κείμενο

Ενδιαφέρον έχει και το κείμενο της Πηνιώτη (για την οποία έχουμε ξαναμιλήσει με την ευκαιρία της παράστασης του βραβευμένου έργου της «Θάνατος του Αντονέλλο», πάλι από το Θ. του Πανικού, «Εποχή», 19.3.2012). Ωστόσο δυστυχώς χάνεται σε σκολιές διαδρομές όχι χρησιμοποιώντας αλλά διευκολυμένο από την παράδοση του υπερρεαλισμού και τη μετατροπή των ονειρικών εικόνων σε κειμενική οθόνη και εξαντλείται σε χρησιμοποιημένα ευρήματα (ονόματα ηρώων που είναι τα ονόματα των μεγάλων ουτοπιστών της ιστορίας της σκέψης, ρόλος της διανόησης που εμπλέκεται σε παντοειδή συστήματα, ελεύθερος έρωτας που δεν απελευθερώνει, ανία, πλήξη, ανάγκη ασφάλειας πληρωμένης ακριβά, η εργατική τάξη ανίκανη να συντελέσει το

ρόλο της δέχεται το βασανισμό της ενώ μπορεί να απελευθερωθεί, είτε γίνεται υποψία ανθρωποφαγικού δέιπνου). Παρ’ όλ’ αυτά είναι ένα κείμενο που έχει ψάξει το θέμα του «Εδώ ο χρόνος γυρίζει κυκλικά, μεσιέ Φουριέ. Κι ο τόπος παραμένει ανεντόπιστος χωρίς τις οδηγίες. Εδώ δεν επιθυμούμε καμία αλλαγή, καμία εξέλιξη. ∆εν επιθυμούμε να γράψουμε καμία Ιστορία, με αρχή μέση, τέλος. Εδώ επιθυμούμε να ζούμε το όνειρο διαρκώς, χωρίς καμία διακοπή λόγω πραγματικότητας».

Ιδωμένο και αναμενόμενο

Ο Λύσανδρος Σπετσιέρης σκηνοθέτησε την παράσταση χρησιμοποιώντας τη μαθητεία του στην αισθητική και τη φιλοσοφία της Άσκησης του Περικλή Μουστάκη, από την οποία ωστόσο υπήρχαν σαφή βήματα μιας οριακής όμως ακόμη απομάκρυνσης. Πολύ καλή δουλειά από εικαστικής πλευράς, με προσεγμένη την εικονοποίηση της Οκτάνας και ευφάνταστη εικονοποίηση της Κιβωτού του Νώε –την τρισδιάστατη κατασκευή του ψηφιακού κόσμου δούλεψε άρτια ο Νίκος Παπαδόπουλος, ενώ ιδιαίτερη συμβολή στο αισθητικό αποτέλεσμα είχαν οι φωτισμοί (που ελλείψει άλλης αναφοράς στο δελτίο τύπου πρέπει να πιστωθούν άραγε στον σκηνοθέτη;). Όμως, το στήσιμο της όλης παράστασης στηρίχτηκε σε πολυχρησιμοποιημένα κλισέ που κάποτε ήταν πρωτοπορία, τώρα πια δεν εκπλήττουν κανέναν. Το αντίθετο, δημιουργούν διαρκώς την εντύπωση του ιδωμένου και αναμενόμενου. Ακόμα και η ιδέα της διαδραστικότητας, όταν οι θεατές καλούνται πριν αρχίσει η παράσταση να γράψουν τι θα έπαιρναν μαζί τους αν ναυαγούσαν σε ένα νησί, δεν εντάσσεται λειτουργικά στην παράσταση, δεν ολοκληρώνεται. Έτσι, μια παράσταση που θα μπορούσε να είναι πολύ φρέσκια και να φέρει έναν ενδιαφέροντα προβληματισμό, ναυάγησε μέσα στην αγωνία της να είναι πρωτοποριακή και να ακολουθήσει οπωσδήποτε ένα συγκεκριμένο αισθητικό μοντέλο που δεν ταιριάζει σε όλα ούτε σε όλους. Ωστόσο, παρά τις αντιρρήσεις μας, πρέπει να παραδεχτούμε πως οι συντελεστές είχαν δουλέψει πολύ και με συνέπεια (δουλεύουν με διάφορους τρόπους από τον Μάιο του 2013) και πως οι ηθοποιοί που υποστήριξαν το εγχείρημα διαθέτουν ταλέντο και τσαγανό. Τους αναφέρουμε αλφαβητικά για να μην αδικηθεί κανείς: Κωνσταντίνος Εξαρχόπουλος, Έλια Ζαχαριουδάκη, Φάνης Κατέχος, Ειρήνη Λαμπράκη, Στέφανος Λώλος, Θανάσης Νικολακόπουλος και Γιώργος Τριανταφυλλίδης.

“Απομνημονεύματα Στρατηγού Μακρυγιάννη”

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

«Villa Utopia», μια παράσταση του Θεάτρου του Πανικού και της Fabrica Athens

Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

ε αφορμή τα 150 χρόνια από το θάνατό του, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Θανάσης Σαράντος παρουσιάζει την παράσταση που είχε ανεβεί τον Νοέμβριο στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στην Αθήνα και τον περασμένο Αύγουστο στη γενέτειρα του ήρωα, Κροκύλειο Φωκίδος. Το σκηνικό είναι ένα χωμάτινο αλωνάκι μέσα στο οποίο με συνοδεία λύρας και ταμπουρά, ακούγεται ο λόγος του Μακρυγιάννη, για πρώτη φορά σε θεατρική μορφή. Τους φωτισμούς επιμελήθηκε η Κατερίνα Μαραγκουδάκη. Παραστάσεις: Για τρεις μόνο παραστάσεις, στις 14, 21 και 28 Ιανουαρίου, στις 9μ.μ., στο Θέατρο Φούρνος (Μαυρομιχάλη 168, τηλ. 210 6460748).

26 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

«Χειμωνιάτικο ταξίδι» του Φραντς Σούμπερτ

διεθνούς φήμης λυρικός καλλιτέχνης ∆ημήτρης Τηλιακός, μετά τις επιτυχημένες παραστάσεις του ως Ριγκολέτο στο ιστορικό θέατρο Μπολσόι της Μόσχας, επιστρέφει στην Ελλάδα για ένα και μοναδικό ρεσιτάλ όπου θα παρουσιάσει το «Χειμωνιάτικο ταξίδι» του Φραντς Σούμπερτ, έναν από τους πλέον χαρακτηριστικούς κύκλους λίντερ της ρομαντικής εργογραφίας για φωνή και πιάνο. Συνοδοιπόρος του θα είναι ο Βασίλης Βαρβα-

ρέσος, από τους λαμπρότερους εκπροσώπους της νέας γενιάς των σολίστ του πιάνου. Το ρεσιτάλ του ∆ημήτρη Τηλιακού, το οποίο εντάσσεται στον Κύκλο Φωνή και Πιάνο, θα προλογίσει ο Τίτος Γουβέλης, ενώ το κοινό θα μπορεί να παρακολουθεί το ποιητικό κείμενο μέσα από τη μετάφραση του ίδιου του ερμηνευτή. Ο κύκλος τραγουδιών για φωνή και πιάνο «Χειμωνιάτικο ταξίδι» (Winterreise, D. 911) γράφτηκε από τον Σούμπερτ αρχικώς για τενόρο σε δύο μέρη, το καθένα από τα οποία περιλαμβάνει 12 λίντερ. Πρόκειται συνολικά για 24 ποιήματα του Βίλχεμ Μίλερ, ο οποίος μάλλον δεν πρόλαβε να δει το έργο του να παρουσιάζεται μελοποιημένο, καθώς πέθανε πρόωρα σε ηλικία 33 ετών. Σύμφωνα με τους μελετητές του έργου του Φραντς Σούμπερτ (1797-1828), αυτή η εμβληματική και ώριμη σύνθεση του σπουδαίου αυστριακού μουσουργού συνιστά, από κοινού με τον προγενέστερο κύκλο της Ωραίας μυλωνούς, έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους του γερμανικού Lied. Την Τετάρτη 14 Ιανουαρίου, στις 8.30μ.μ., στην Αίθουσα ∆ημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Τιμές εισιτηρίων: 12 και 20 ευρώ. Ειδικές τιμές: 5 ευρώ (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ) και 8 (πολύτεκνοι, 65+).

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Η Καμεράτα υποδέχεται το νέο έτος

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

Απογεύματα στο Φουαγιέ της Λυρικής

Εθνική Λυρική Σκηνή συνεχίζει και φέτος τον επιτυχημένο κύκλο εκδηλώσεων «Απογεύματα στο φουαγέ», δίνοντας τη δυνατότητα στο κοινό της να παρακολουθήσει συναυλίες υψηλού επιπέδου. Με σημείο εκκίνησης την όπερα και την οπερέτα και καταληκτικούς σταθμούς τη μουσική δωματίου και τα μικρά σύνολα, ο κύκλος αυτός των εκδηλώσεων συνεχίζει την επιτυχία των προηγούμενων χρόνων και ανοίγεται σε μια ιδιαίτερα μεγάλη γκάμα ποικίλων μουσικών ιδιωμάτων και ειδών, με τη συνδρομή σημαντικών ελλήνων καλλιτεχνών. Τη φετινή καλλιτεχνική περίοδο 2014 - 2015, οι συναυλίες θα πραγματοποιούνται την πρώτη και την τελευταία Κυριακή κάθε μήνα. Αυτή την Κυριακή, δύο σπουδαίοι σολίστ με διεθνή αναγνώριση, ο Σπύρος Κοντός στο όμποε και η Λητώ Θώμου στο πιάνο, παρουσιάζουν έργα με υψηλές μουσικές και δεξιοτεχνικές απαιτήσεις από τα σημαντικότερα στην ανθολογία του μουσικού ρεπερτορίου του 20ού αιώνα, των Πάουλ Χίντεμιτ, Πάβελ Χάας, Μπέντζαμιν Μπρίτεν και ∆ημήτρη ∆ραγατάκη. Τα έργα συνδέονται μεταξύ τους ως προς την περίοδο κατά την οποία προέκυψαν (1935-1939), αλλά και ως «στοιχειωμένα τεκμήρια» μουσικών ατραπών, εν μέσω μιας ολοένα και πιο ζοφερής περιόδου πολιτικών και πολιτιστικών εντάσεων: της περιόδου που οδηγεί στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι συνθέτες της συναυλίας -ένας Γερμανός, ένας Βρετανός, ένας Τσέχος και ένας Έλληνας- συνθέτουν, θα έλεγε κανείς, το κάδρο της ευρωπαϊκής ηπείρου. Την Κυριακή 11 Ιανουαρίου, στις 6μ.μ., στο Φουαγέ του Θεάτρου Ολύμπια. Γενική είσοδος 5 ευρώ.

Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής καλωσορίζει το νέο έτος με δύο μεγαλειώδη εορταστικά έργα, τη «Μουσική των Νερών» και τη «Μουσική για τα βασιλικά πυροτεχνήματα», που σφράγισαν την εποχή του μπαρόκ. Έχοντας διακριθεί διεθνώς για την ερμηνεία έργων Χέντελ, η Καμεράτα θα παρουσιάσει υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου και με όργανα εποχής τις δύο αριστουργηματικές ορχηστρικές σουίτες του λαμπρού γερμανού μουσουργού (1685-1759). Η «Μουσική των νερών», γράφτηκε το 1717 για να συνοδεύσει τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ και μέλη της αυλής του σε μια εκκεντρική «βαρκάδα» στον Ποταμό Τάμεση του Λονδίνου, και μάλιστα παρουσία του ίδιου του Χέντελ, η οποία διήρκησε πάνω από τέσσερις ώρες. Περισσότεροι από 50 μουσικοί επάνω σε μια πλωτή εξέδρα έπαιξαν το έργο τρεις φορές μετά την ενθουσιώδη αντίδραση του βασιλιά, ενώ πολλοί Λονδρέζοι είχαν συρρεύσει στις όχθες του ποταμού για να παρακολουθήσουν αυτή την τόσο ιδιαίτερη συναυλία. Η «Μουσική για τα βασιλικά πυροτεχνήματα», παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο Γκριν Παρκ του Λονδίνου, στις 27 Απριλίου 1749. Ένας φαντασμαγορικός χορός πυροτεχνημάτων και η μοναδική μουσική του Χέντελ προκάλεσαν κοσμοσυρροή: 12.000 άτομα (με εισιτήριο!) έκαναν την κυκλοφορία της πόλης να σταματήσει για περισσότερες από πέντε ώρες. Το έργο γράφτηκε για τον εορτασμό της λήξης του Πολέμου της Αυστριακής ∆ιαδοχής και της υπογραφής της Συνθήκης της Εξ-Λα-Σαπέλ στα 1748. Με το σχεδιασμό των πυροτεχνημάτων είχαν επιφορτιστεί δύο φημισμένοι κατασκευαστές από την Μπολόνια, ενώ επιστρατεύτηκαν και δύο βρετανοί επιτηρητές. Ωστόσο, ενώ το μουσικό μέρος άφησε στο κοινό –αριστοκράτες και μη– άριστες εντυπώσεις, το οπτικό δυστυχώς δεν είχε την αναμενόμενη επιτυχία και ήταν μάλλον… επεισοδιακό: την ημέρα του εορτασμού έβρεχε, ενώ κατά τη διάρκεια της επίδειξης ένα από τα περίπτερα της τελετής τυλίχτηκε στις φλόγες! Η συναυλία αποτελεί παραγωγή του Μουσικού και Εκπαιδευτικού Οργανισμού Ελλάδος. Την Κυριακή 18 Ιανουαρίου, στις 8.30μ.μ., στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.Τιμές εισιτηρίων: 11, 20, 28, 40 ευρώ. Ειδικές τιμές: 6,50 ευρώ (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 8,50 (πολύτεκνοι, 65+).

Κώστας Χατζής, «Σύνορα η αγάπη δε γνωρίζει»

Κώστας Χατζής είναι ένας έλληνας τσιγγάνος ερμηνευτής και τραγουδοποιός. Μιλάει τη γλώσσα του λαού, έτσι και τα τραγούδια του είναι απλά, σοφά και ευρέως κατανοητά. Θεωρείται από τους κορυφαίους και συνάμα πρωτοπόρους δημιουργούς στο κοινωνικό τραγούδι. Κατά κοινή ομολογία είναι αυτός που ουσιαστικά επέβαλε το στιλ «φωνή-κιθάρα» και για πρώτη φορά ακούστηκαν μπαλάντες με κοινωνικά μηνύματα. ∆ιαμόρφωσε με τη διαχρονική παρουσία του (55 χρόνια) σχολή και γενιές τραγουδοποιών ακολούθησαν τα χνάρια του και μεγαλούργησαν στο μετέπειτα έντεχνο ελληνικό τραγούδι. Ο Κώστας Χατζής θα παρουσιάσει όλες του τις μεγάλες επιτυχίες και μια αναδρομή σε όλη την καριέρα του, αναβιώνοντας και θυμίζοντάς μας τις παλιές καλές εποχές των αθηναϊκών μπουάτ. Κοινό και καλλιτέχνες γίνονται μία αγκαλιά και τραγουδούν τις μεγαλύτερες επιτυχίες κορυφαίων συνθετών της παλιάς αλλά και νεώτερης γενιάς, όπως ο Θεοδωράκης, ο Πλέσσας, ο Ξαρχάκος, ο Μαρκόπουλος αλλά και ο Τόκας, ο Χατζηνάσιος, ο Σπανός, ο Κατσαρός και ο Παπαδημητρίου. Συντροφιά του η Μαρία Αλεξίου και η Αντωνία Χατζίδη και στη διεύθυνση της ορχήστρας ο εξαιρετικός Γιώργος Παγιάτης. Για τέσσερις βραδιές από 16 έως 19 Ιανουαρίου, στο Half Note. Ώρα έναρξης: Παρασκευή και Σάββατο 10.30μ.μ., Κυριακή και ∆ευτέρα, 9.30μ.μ. Είσοδος: 20 ευρώ (μπαρ), 25 ευρώ (τραπέζι).

“Μνήμης εγκώμιον, ∆ημήτρης Φάμπας”

Ο Σύλλογος Φίλων της Κιθάρας «∆ημήτρης Φάμπας», σε συνεργασία με τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής διοργανώνει διάλεξη του κ. Θωμά Ταμβάκου με θέμα «Μνήμης Εγκώμιον, ∆ημήτρης Φάμπας, η ζωή και το έργο του». Στο τέλος της διάλεξης θα ακουστούν έργα του κιθαρίστα και συνθέτη ∆ημήτρη Φάμπα από τους κιθαριστές Άγγελο Αγκυρανόπουλο και Κώστα Τσερεγκώφ. Την Τετάρτη 14 Ιανουαρίου, στις 7μ.μ., στην αίθουσα διδασκαλίας της Βιβλιοθήκης. Είσοδος ελεύθερη.

1077

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

Ταξίδι μεταμόρφωσης Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε «Το ταξίδι στην Ιταλία» Εισαγωγή – Μετάφραση Γιώργος ∆επάστας Εκδόσεις Ολκός Νοέμβριος 2014

ε τον στίχο του Βιζυηνού, “μετεβλήθη εντός μου, και ο ρυθμός του κόσμου” –προφανώς αποκομμένο από τα συμφραζόμενα του ποιήματος «Το φάσμα μου» στο οποίο ανήκει– θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς τη μεταμόρφωση του Γκαίτε από “το ιταλικό ταξίδι”. Με θετικό πρόσημο ο στίχος του Θρακιώτη, που θρηνούσε τη βύθισή του από την φαιδρότητα στη θλίψη, στην περίπτωση του Γκαίτε θα εξέφραζε τα ζωοποιά αποτελέσματα της ταξιδιωτικής του μεταρσίωσης. Με άλλα λόγια, τη φώτισή του και το πώς, με τον τρόπο του, έγινε κι αυτός “Έλληνας”. Ήδη, το μότο του βιβλίου για “το ιταλικό ταξίδι”, “Auch ich in Arkadien!”, προσδίδει ουτοπικό χαρακτήρα στη μοναδικότητα της εμπειρίας. Αποτελεί επιτατική παραλλαγή της λατινικής ρήσης “Et in Arcadia ego”, που τονίζει την παρουσία του στην ειδυλλιακή Αρκαδία. Μόνο αν είχε μεταβληθεί εντός του ο ρυθμός του κόσμου, θα μπορούσε η μεταμόρφωση να είναι τόσο ριζική. Για αυτήν την εσωτερική αλλαγή του Γκαίτε προϊδεάζει κατά την επιστροφή του ακόμη και η εξωτερική του εμφάνιση. Όταν λοιπόν, επιστρέφει στην Αυλή της Βαϊμάρης, σύμβουλος του ∆ούκα Καρόλου Αυγούστου ήδη από δωδεκαετίας, οι κακεντρεχείς σχολιάζουν: “Έφυγε ένας Απόλλωνας και γύρισε ένας μπεκρής” (από την πρόσφατη μελέτη της Ιωάννας Οικονόμου-Αγοραστού, «Συζητώντας για την Ελλάδα... στην Αυλή της Βαϊμάρης... στα χρόνια του Γκαίτε», εκδ. University Studio Press). Μία παρόμοια μαρτυρία καταθέτει και ο ίδιος στο ημερολόγιο του ταξιδιού. Στο Παλέρμο, Πάσχα του 1787, στο παλάτι του Αντιβασιλέα, ένας Μαλτέζος, που τον είχε συναντήσει στην Βαϊμάρη ως “τον νέο και δραστήριο συγγραφέα του Βέρθερου”, όπως τον αποκαλεί γιατί “έχει ξεχάσει το όνομά του”, δεν τον αναγνωρίζει. Πράγματι, στις 3 Σεπτεμβρίου 1786, που αναχωρεί ο Γκαίτε από το Κάρλσμπαντ, είναι, τουλάχιστον για τους πολλούς, μόνο “ο συγγραφέας του Βέρθερου”. Ο Γκαίτε, που “κατέχει κορυφαία θέση στην διανοητική ιστορία της Γερμανίας κατά το 18ο και 19ο αιώνα” σύμφωνα με τις μεταθανάτιες αναφορές του ελληνικού Τύπου, “ο αρχαϊκώτατος και νεωτερικώτατος ποιητής” κατά τον Παλαμά, θα διαμορφωθεί μετά “το ιταλικό ταξίδι” και χάρις στην ευεργετική του επενέργεια. Κατά μία εκτίμηση, αποτέλεσε το σημαντικότερο γεγονός στη ζωή του. Γιατρεύεται από τη μελαγχολία και την ψυχική κούραση των αυλικών χρόνων. Γίνεται εύθυμος, συναναστρέφεται λαϊκούς ανθρώπους. Στη Ρώμη, όπου μένει τέσσερις μήνες κατεβαίνοντας προς Νότο και έντεκα επιστρέφοντας, διάγει τον μποέμικο βίο ενός φοιτητή. Μετά δεκαπέντε μέρες στη Νάπολη σημειώνει στο ημερολόγιό του: “Είναι ένας παράδεισος, ο καθένας ζει σε ένα είδος μεθυσμένης ανιδιοτέλειας. Το ίδιο συμβαίνει και σ’ εμένα, δεν αναγνωρίζω καν τον εαυτό μου, νομίζω πως είμαι τελείως άλλος άνθρωπος. Χθες σκέφτηκα: «Ή ήσουν εντελώς τρελός ή είσαι τώρα.»” Αυτή η ψυχική ευεξία φέρνει την πνευματική ανάταση, που αποτυπώνεται στις συγγραφές του, με πρώτη την καινούρια, έμμετρη «Ιφιγένεια εν Ταύροις». Αναζητά μια εκδοχή “πιο ζωηρή και συνταρακτική” από την πεζόμορφη της Βαϊμάρης. “Στην τέχνη καλό είναι μόνο το κάλλιστο”, αποφαίνεται. Αλλάζει θέαση, κρι-

τήρια, αξιολόγηση ανθρώπων και καταστάσεων, βάζει τέλος στην αμφιταλάντευση ποίηση-ζωγραφική. Παρά τα χίλια τόσα σχέδια και ακουαρέλες της διαμονής του στην Ιταλία, η απόφαση να προσηλωθεί στην ποίηση είναι πλέον ειλημμένη. Ολοκληρώνει την «Ιφιγένεια εν Ταύροις», δίνει διαφορετική κατεύθυνση σε αρχινισμένα και μισοτελειωμένα έργα. Βρίσκοντας εκ νέου την ορμή των χρόνων της νεότητας, ξαναπιάνει τον «Φάουστ». ο κυρίως έργο του Γκαίτε είναι προϊόν μέσης και ώριμης ηλικίας. Στο Κάρλσμπαντ βρίσκεται για ολιγοήμερες διακοπές, χάρις στον εορτασμό των γενεθλίων του. Στις 28 Αυγούστου 1786, έκλεινε τα 37. Τις τελευταίες σελίδες του «Φάουστ» τις γράφει λίγο πριν αποβιώσει, στις 23 Μαρτίου 1832. Μεσοστρατίς πραγματώνεται το ταξίδι στην Ιταλία. Είναι “όλα τα όνειρα της νεότητάς του”, γεννήματα των πατρικών αφη-

πολαύσει τον Απόλλωνα του Μπελβεντέρε μαρμάρινο αντί για το γύψινο αντίγραφο. Να δει τον δωρικό ρυθμό σε ερείπια ναών και πεσμένες κιονοστοιχίες και όχι σε σκίτσα. Το όνειρο του Βίνκελμαν, όμως, ολοκληρωνόταν με ένα ελληνικό ταξίδι. Να αντικρίσει και να ψαύσει τα πρωτότυπα, αντί των ελληνιστικών και ρωμαϊκών αντιγράφων. ∆εν το πραγματοποίησε. Τον πρόλαβε στην Τεργέστη ο δολοφόνος του, στα 51 του, το 1768. Ούτε ο Γκαίτε κάνει το ελληνικό ταξίδι, παρόλο που ο ∆ούκας του Βαλντέκ, εγκατεστημένος για κάποιο διάστημα στη Νάπολη, τον είχε προσκαλέσει να τον συνοδεύσει. Στις 28 Μαρτίου 1787, την παραμονή της αναχώρησής του από τη Νάπολη για Σικελία, ο Γκαίτε σημειώνει ότι τον είχε αναστατώσει η πρόταση του ∆ούκα, προσθέτοντας, “Είμαι εμβρόντητος.” Απομένει στους μεταγενέστερους η απορία, γιατί δεν την είχε αποδεχτεί. Φόβος για τις νέες εντυπώσεις, ενώ δεν εί-

Ο Γκαίτε όπως απεικονίζεται στον πίνακα του Τίσμπαϊν, που τον φιλοτέχνησε “στο ιταλικό ταξίδι”. γήσεων. Ίσως να μην είναι τυχαίο ότι τελικά εκπληρώνονται μετά τον θάνατο του μετρημένου και αυστηρού νομικού Γάσπαρ Γκαίτε. ∆υο φορές είχε ξεκινήσει για την Ιταλία, αλλά καθ’ οδόν είχε αλλάξει γνώμη. Αν και για τη μυστική και εσπευσμένη αναχώρησή του, άλλοι παράγοντες, λιγότερο φροϋδικοί, μπορεί να στάθηκαν περισσότερο καθοριστικοί, όπως ο δεκάχρονος δεσμός του με την Καρλόττα φον Στάϊν. Ύστερα, εκείνα τα χρόνια, ήταν έντονη η αντιπαράθεση σχετικά με την υπεροχή της ελληνικής έναντι της ρωμαϊκής τέχνης, που είχαν πυροδοτήσει οι μελέτες του Βίνκελμαν, με κορυφαία την «Ιστορία της Αρχαίας Τέχνης», 1764. Στο ημερολόγιο του ταξιδιού, ο Γκαίτε αναφέρει μια συγκέντρωση της Ακαδημίας των Ολυμπίων, στην Βιτσέντσα, με ερώτημα προς συζήτηση, “αν η επινόηση είχε προσφέρει μεγαλύτερο όφελος στην τέχνη ή η απομίμηση”. Το ταξίδι του Βίνκελμαν στην Ιταλία, από την Ρώμη στο Παίστουμ της Κάτω Ιταλίας, την αρχαία Ποσειδωνία, και μετά στις ανασκαφές της Πομπηίας και του Ερκουλάνεουμ, έγινε το 1755. Ο Γκαίτε ακολουθεί τα ίχνη του, με τη σκέψη του σε εκείνον. “Πριν από τριάντα ένα χρόνια, την ίδια εποχή, ήρθε εδώ εκείνος, ακόμα πιο τρελός από εμένα”, γράφει. Είχε διαβάσει τις ερμηνείες του, αλλά τα λόγια δεν αρκούσαν. Αυτός ήθελε να δει “την υπέροχη ομάδα αλόγων στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου”, που “από κοντά φαίνονται βαριά, ενώ από την πλατεία ανάλαφρα σαν ελάφια”. Να α-

χε ακόμη αφομοιώσει εκείνες της Ιταλίας; Φόβος για την εντύπωση που θα του προκαλούσε το αυθεντικό και ακέραιο αντί για την απομίμηση και τα ενσωματωμένα σπαράγματα; Μήπως, αν είχε αποτολμήσει το ταξίδι, η «Αχιλληΐδα» του να μην έμενε αδύναμη μίμηση του Ομηρικού έπους; Εκτός κι αν, απλώς, δεν διανοείτο να αλλάξει το πρόγραμμά του. Άλλωστε ποτέ η μεταμόρφωση ενός ενήλικα δεν είναι συθέμελη. Ο Γκαίτε παραμένει Γερμανός, προτεστάντης και για όσους πιστεύουν στις ζωδιακές προβλέψεις, παρθένος. Όπως γράφει, αυτός και ο συνομήλικος σύντροφός του, Γερμανός ζωγράφος, Γιόχαν Χάινριχ Βίλχελμ Τίσμπαϊν, “ως γνήσιοι Γερμανοί δεν μπορούν να απαλλαγούν από σχέδια και προοπτικές για εργασίες”. Ή, ακόμη, όντας στη Νάπολη, σημειώνει: “Αν δεν με παρότρυνε η γερμανική ιδιοσυγκρασία και η επιθυμία μου να μαθαίνω και να είμαι δραστήριος περισσότερο από το να διασκεδάζω, θα έμενα ακόμα λίγο καιρό σ’ αυτό το σχολείο της εύκολης και εύθυμης ζωής για να επωφεληθώ περισσότερο.” Παρεμπιπτόντως, με τον Τίσμπαϊν δεν γνωρίστηκε στη Ρώμη, όπως αναφέρει η υποσελίδια σημείωση. Πρώτη έγνοιά του, μόλις φτάνει στην πόλη, στις 29 Οκτωβρίου 1786, είναι να στείλει να τον ειδοποιήσουν πως έφθασε. Την επομένη εγκαθίσταται στο σπίτι του. “Κι έτσι ησύχασα από τα ταξίδια και τα πανδοχεία”, γράφει. Ο Γκαίτε, ως κατάληξη στο βιβλίο για

το “ιταλικό ταξίδι”, επιλέγει ένα παράθεμα από τα ελεγειακά «Λυπηρά» του Οβίδιου. Στο τελευταίο κεφάλαιο, που αναφέρεται στον Απρίλιο του 1788, όταν αποχαιρετάει τη Ρώμη, μια νύχτα με πανσέληνο, αναλογίζεται πως μία παρόμοια νύχτα αναγκάστηκε και ο Οβίδιος να την εγκαταλείψει, σύμφωνα με τους στίχους που έγραψε στην εξορία: “Cum repeto noctem…” Με τους ίδιους στίχους, κλείνει κι αυτός το βιβλίο του: “Wandelt von jener nacht mir das traurige bild vor die seele,/welche die letzte fur mich war in der romischen stadt…” Μόνο που τον Οβίδιο τον εξόρισε ο Οκταβιανός Αύγουστος, ενώ εκείνον κανείς δεν τον πιέζει. Θα μπορούσε να εγκατασταθεί στη Ρώμη, όπως είχε κάνει ο Βίνκελμαν. Άγνωστο το κατά πόσο ο Γκαίτε είχε συναίσθηση του Αύγουστου, τον οποίο κουβαλούσε εντός του και που δεν ήταν άλλος από την γερμανική ιδιοσυγκρασία του. Γκαίτε στηρίχτηκε στο ημερολόγιο που κρατούσε από τις 3 Σεπτεμβρίου 1786, όταν εγκατέλειψε το Κάρλσμπαντ, μέχρι τις 18 Ιουνίου 1788, που επέστρεψε στην Βαϊμάρη, καθώς και στο πλήθος των επιστολών, που έστελνε σε ένα μεγάλο κύκλο ανθρώπων, πρωτίστως στην εγκαταλειφθείσα Καρλόττα, για τη συγγραφή του ταξιδιωτικού βιβλίου, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1816. Αυτός ο σχεδόν τριαντάχρονος ετεροχρονισμός είχε ως αποτέλεσμα μια υβριδική γραφή, όπου την αυθορμησία της ημερολογιακής εγγραφής λειαίνει ο αναστοχασμός στο “βιωμένο αντίκρυσμα”. «Το ταξίδι στην Ιταλία» δεν ανήκει τελικά, ούτε στο ποιητικό ούτε στο δραματικό του έργο. Ωστόσο, παρά τον τίτλο του, θα ήταν λάθος να χαρακτηριστεί ταξιδιωτικό. ∆ιατηρεί την ημερολογιακή δομή, γέρνοντας προς τη δοκιμιακή γραφή. Έργο ιδιάζουσας βαρύτητας, καλύπτει για την συγκεκριμένη περίοδο το κενό της αυτοβιογραφίας. Μικρό το χρονικό άνοιγμα σε έναν βίο που μετρά 83 έτη, αλλά κομβικής σημασίας, δεδομένου ότι αποτυπώνει την αναγέννηση του πνευματικού ανθρώπου και συγγραφέα. Γι’ αυτό και παρότι πολυσέλιδο, πλέον των 500 σελίδων, μεταφράστηκε κατ’ επανάληψη σε Γαλλία και Αγγλία στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Καιρός ήταν να μεταφραστεί και στα ελληνικά, καθώς του χρόνου συμπληρώνεται εκατονταετία από την έκδοση του πρωτότυπου. Πότε, όμως, δόθηκε προτεραιότητα στις μεταφράσεις και εκδόσεις κλασικών συγγραφέων; Και όποτε μεταφράζονται, το προβάδισμα κρατούν Άγγλοι και Γάλλοι. Πολύ μετά στις επιλογές έρχονται οι Γερμανοί. Αν και ως κορυφαίος ο Γκαίτε εξαιρείται. Μεταφράζεται πριν τον θάνατό του. Μόνο που εκείνη η πρώτη μετάφραση γίνεται σε γερμανικό έδαφος από έναν ένθερμο θαυμαστή του, Έλληνα φοιτητή στο Πανεπιστήμιο της Ιένα. Τον Ιωάννη Παπαδόπουλο, που επέλεξε να μεταφράσει την «Ιφιγένεια εν Ταύροις». Κατά τα άλλα, μετά τον θάνατό του, μεταφράζεται άναρχα και σκόρπια, με επαναλήψεις «Βέρθερου» και κυρίως, «Φάουστ», στον οποίο δοκιμάζονται από τους Αριστομένη Προβελέγγιο και Γεώργιο Στρατήγη, σε δυο πρώτες εκδόσεις του 1887, μέχρι τον Πέτρο Μάρκαρη. Εν μέσω αυτών, η μετάφραση του Κώστα Χατζόπουλου για το πρώτο θεατρικό ανέβασμα του «Φάουστ», Νοέμβριο 1904 στο Βασιλικό Θέατρο. Μετά μία τόσο μακρόχρονη καθυστέρηση, θα αναμενόταν μετάφραση και έκδοση σε ακέραια μορφή του βιβλίου από “το ιταλικό ταξίδι”. Σύμφωνα με την εισαγωγή, παραλείπεται το δεύτερο μέρος του ταξιδιού, το μετά την περιήγηση της Σικελίας, με το αιτιολογικό ότι σε αυτό

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

The grand illusion

βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών (2013) Τζουλιάνο Καγκλής παρουσιάζει την Πέμπτη 15 Ιανουαρίου τη νέα του δουλειά, στην οποία συνεχίζει να προκαλεί τη ζωγραφική ύλη, παίζοντας με τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και την τέχνη. Αυτά τα πρόσφατα έργα του μοιάζουν με το καρέ μιας ιστορίας, με αυτοβιογραφικές νύξεις ή με μια προσέγγιση των αντιθέσεων και της πολυπλοκότητας της ζωής έτσι όπως ο ίδιος την αντιλαμβάνεται. Όπως λέει ο ίδιος: «Ζωγραφίζω μία μορφή και αμέσως την καταστρέφω. Γιατί είναι απλά μια εκδοχή της πραγματικότητας ή κάποια επιφανειακή εκδοχή της. Πρέπει να την χαλάσω, να πάω κάπου παραπέρα, να σκάψω πίσω από την επιφάνεια.» Η έκθεση διαρκεί έως τις 14 Φεβρουαρίου. Ωράριο: Τρίτη έως Παρασκευή 11π.μ. - 8μ.μ., Σάββατο 11π.μ. - 3μ.μ. έκφραση – γιάννα γραμματοπούλου (Βαλαωρίτου 9Α, Αθήνα, τηλ.: 2103607598)

Το κοινό στη διαφορετικότητα

Τεχνοχώρος υποδέχεται το 2015 με μία έκθεση χαρακτικής–μεταξοτυπίας, στην οποία συμμετέχουν οι: Μ. Αδάμης, C. Kallan, ∆. Σπανόπουλος, Μ. Φαλκώνης και M. Ward. Όπως λέει γι’ αυτή την ομαδική δουλειά ο επίκουρος καθηγητής στην ΑΣΚΤ Άκης Πειρουνίδης: «(…) Παρόλο που η εικαστική προσέγγιση του καθενός φανερώνει τη διαφορετικότητα τού χαρακτήρα, υπάρχει κάτι κοινό στα έργα που εκτίθενται: Η ελεύθερη χειρονομία, με την οποία ο κάθε καλλιτέχνης διαχειρίζεται τα θέματα και τις προτάσεις του. Η αμεσότητα που παρέχουν οι τεχνικές της μεταξοτυπίας έχει ως αποτέλεσμα να γίνεται ορατή η καθαρότητα της γραφής και της εκτέλεσης. Μερικές φορές ακόμα και το τυχαίο, όταν προκύπτει, είναι μες στο παιχνίδι και έχει το ρόλο του (….)» Η έκθεση λειτουργεί έως τις 31 Ιανουαρίου. Ωράριο: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11π.μ.

- 2.30μ.μ. και 5.30 - 8.30μ.μ., Τετάρτη, Σάββατο 11π.μ. - 4μ.μ. Αίθουσα Τέχνης Τεχνοχώρος (Λεμπέση 4 & Μακρυγιάννη, Αθήνα, τηλ.: 2111823818)

της ανεπανάληπτης εκφραστικής δύναμης της αρχαιοελληνικής προσωπογραφικής τέχνης». Καθρέφτης Τεχνών & Ιδεών (Σταμάτη 4, Πλατεία Τζαμί, Χαλκίδα, http://www.kathreftis.com/)

Το Εντός Άγαλμα

Κωστής Μουδάτσος

μιλία με τίτλο Το Εντός Άγαλμα θα δοθεί από τη ζωγράφο Εύη Σαραντέα το Σάββατο 17 Ιανουαρίου, στις 7 το βράδυ, στον Καθρέφτη Τεχνών & Ιδεών. Η εισήγηση θα συνοδεύεται από προβολή αρχαίων γλυπτών προσωπογραφιών και των ζωγραφικών αναπαραστάσεών τους, κι επίσης στο χώρο θα εκτεθεί ένα μικρό σύνολο πορτραίτων αρχαίων φυσιογνωμιών, καθένα από τα οποία είναι αποτέλεσμα μελέτης γλυπτών αλλά και σχετικών κειμένων. Όπως εξηγεί η καλλιτέχνης, στους ανδριάντες αρχαίων επιφανών της κλασικής και της ελληνιστικής εποχής, γινόταν προσπάθεια να αποδοθεί η φυσιογνωμία τους αλλά με κάποιες ιδεαλιστικές επεμβάσεις. Μέσα από τη δημιουργία αυτών των γλυπτικών έργων «προεκβάλλονταν τα πνευματικά τους χαρακτηριστικά και εκφραζόταν έντονα ο δημόσιος ρόλος τους. Αντίγραφα των κεφαλών τους που διασώθηκαν –τα οποία είχαν δημιουργηθεί κατόπιν παραγγελιών πλούσιων Ρωμαίων– αποτελούν δείγματα

γκαινιάζεται την Τρίτη 13 Ιανουαρίου η έκθεση του Κωστή Μουδάτσου, στην οποία παρουσιάζει έργα σε λάδι και τέμπερα. Πρόκειται για έναν καλλιτέχνη που χρησιμοποιεί τις αισθήσεις της όρασης και της όσφρησης ως μέσα διέγερσης της μνήμης, καθώς μετατρέπει τη ζωγραφική επιφάνεια σε αφηγηματικό λόγο. Ο καλλιτέχνης κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη λογική, με αποτέλεσμα οι δύο διαφορετικοί κόσμοι να συμπλέκονται σε τέτοιο βαθμό ώστε, όπως λέει ο ίδιος, τελικά να μην είναι σαφές «ποιες εικόνες είναι προϊόντα του υποσυνείδητου και ποιες όχι. Η ρευστότητα των πάντων μεταμορφώνουν τις εκδηλώσεις και δίνουν άλλη προοπτική στο αόρατο και δεδομένο». Η έκθεση διαρκεί έως τις 8 Φεβρουαρίου. Ωράριο: Τρίτη έως Παρασκευή 10π.μ. - 2μ.μ. και 6 9μ.μ., Σάββατο 11π.μ. - 3μ.μ. Γκαλερί Αργώ (Νεοφύτου ∆ούκα 5, Κολωνάκι, Αθήνα, τηλ.: 2107249333)

Ταξίδι μεταμόρφωσης ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27 ο Γκαίτε δεν σχολιάζει την αρχαία ελληνική τέχνη. Η μετάφραση τελειώνει με την εγγραφή της 14ης Μαΐου 1787, κατά το θαλασσινό ταξίδι από Μεσσίνα προς Νάπολη. Αντί για την οβιδιακή κατάληξη του Γκαίτε, δόθηκε μία τελείως διαφορετικού πνεύματος, που θα πρέπει να επιλέχθηκε λόγω του ανεκδοτολογικού της χαρακτήρα, προς διασκέδαση του Έλληνα αναγνώστη. Προς τούτο, κόπηκε στη μέση η παράγραφος και η αντίστοιχη ημερολογιακή εγγραφή έμεινε ημιτελής. Εκείνο, όμως, που περισσότερο ζημιώνει το αποτέλεσμα είναι οι επεμβάσεις στο πρώτο μέρος του ταξιδιού. Σε αυτό, γίνεται συρραφή, με την παράληψη ακέραιων ημερολογιακών εγγραφών και τον τεμαχισμό άλλων. Υποθέτουμε πως κριτήριο στάθηκαν τα ενδιαφέροντα του αναγνώστη, καθώς χωρία, σχετικά μακροσκελή, τουριστικού ενδιαφέροντος μένουν ακέραια, ενώ συντομεύονται άλλα, όπου παρατίθενται σκέψεις και αγωνίες του Γκαίτε, σχετικές με τα γραπτά του. Παραδόξως, παραλείπεται η ημερολογιακή εγγραφή της 28ης Μαρτίου 1787, που αφορά την πρόσκληση για το ελληνικό ταξίδι. Στις συγκεκομμένες εκδόσεις, είθισται να δίνεται η έκδοση στην οποία στηρίχτηκε η μετάφραση. Αν πάλι, η συρραφή είναι έργο του με-

ταφραστή, θα αναμενόταν επίσης να αναφέρεται. Όπως και να έχει, σε όποια εκδοχή και αν στηρίχτηκε η ελληνική έκδοση, αυτό το αμερικάνικης σύλληψης εξώφυλλο, γνωστού Αυστραλού φωτογράφου, δείχνει αταίριαστο. Εκτός κι αν επιδιώκεται η έκδοση να εκληφθεί και ως βιβλίο τουριστικού ενδιαφέροντος, όπως ήδη διαφημίστηκε στον Τύπο. Στα κατά κανόνα επιμελημένα βιβλία των εκδόσεων Ολκός θα ταίριαζε ο πίνακας του Τίσμπαϊν, που τον φιλοτέχνησε στο ταξίδι. “Με παρατηρούσε προσεκτικά, και τώρα αποδεικνύεται πως σκοπεύει να ζωγραφίσει το πορτρέτο μου... Θέλει να με παρουσιάσει σε φυσικό μέγεθος, ως ταξιδιώτη, τυλιγμένο σε ένα λευκό πανωφόρι, να κάθομαι στο ύπαιθρο, πάνω σε έναν πεσμένο οβελίσκο, ατενίζοντας στο βάθος τα ερείπια της Καμπάνια ντι Ρόμα”, όπως ο Γκαίτε σημειώνει και όπως δηλώνει ο τίτλος, «Ο Γκαίτε στην ρωμαϊκή εξοχή». Αυτόν επέλεξε, πριν πενήντα χρόνια, ο Ώντεν ως εξώφυλλο για την δική του, αγγλική μετάφραση, όπου θεώρησε απαραίτητο και έναν εκτενή πρόλογο. Το σημαντικότερο, όμως, σε ένα ξενόγλωσσο βιβλίο είναι η μετάφραση. Ο Γιώργος ∆επάστας δοκιμάζεται για τρίτη φορά με έργο του Γκαίτε. Πριν δέκα χρόνια, είχε μεταφράσει το «Clavigo» για την παράσταση του Γιάννη Χουβαρδά και συνέχισε

με πέντε νουβέλες. Και πάλι στο “ιταλικό ταξίδι”, όπως είναι επί λέξει αποδιδόμενος ο τίτλος του πρωτότυπου αλλά και των αγγλικών αποδόσεων, έχει επιτύχει έναν ευτυχή γλωσσικό διάπλου. Ακριβώς, όμως, επειδή γνωρίζει τόσο καλά τον συγγραφέα, την εποχή του και την Ιταλία, όπως γράφει στην εισαγωγή, θα αναμένονταν πιο βοηθητικές υποσελίδιες σημειώσεις. Για παράδειγμα, αν δεν γνωρίζει ο αναγνώστης τον αρχιτέκτονα Αντρέα Παλλάντιο, ανοίγει μία εγκυκλοπαίδεια. Το επιπλέον, που μόνο ο ειδήμων μπορεί να προσφέρει, είναι πληροφορίες για τη σχέση του Γκαίτε με το έργο του Παλλάντιο. Τι αντιπροσώπευε γι’ αυτόν; Γιατί νιώθει τόση ικανοποίηση, όταν βρίσκει το βιβλίο του; Ακόμη, λόγω των περικοπών, δείχνει απαραίτητο ένα επιλογικό σημείωμα, το οποίο, κατ’ αρχήν, να δίνει ακέραια τη διαδρομή του Γκαίτε. Λ.χ., τους σταθμούς, εγκαταλείποντας το Κάρλσμπαντ και περνώντας τις Άλπεις, μέχρι το Τρέντο, ή, τη διαδρομή στη Σικελία, από το Παλέρμο στο Τζιρτζέντι. Τέλος, μία περίληψη του πρωτότυπου, ώστε να καλυφθεί προσώρας και μέχρι τη μετάφραση ολόκληρου του έργου, η αδημονία του ατυχούς αναγνώστη, που γνωρίζει μόνο την ελληνική. Μ. Θεοδοσοπούλου

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Ιανουαρίου 2015

«BIG BAD WOLVES: ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΩΝ ΛΥΚΩΝ»

Στο υπόγειο της εκδίκησης

Του Στράτου Κερσανίδη

το Ισραήλ, οι άνθρωποι ζουν επάνω σε τεντωμένο σχοινί. Ένα κράτος που λειτουργεί με σιδηρά πυγμή, ο τρόμος της περικύκλωσης και της μοναξιάς, ένας διαρκής φόβος πως η ηρεμία μπορεί ανά πάσα στιγμή να διακοπεί με βίαιο τρόπο. Η αποτύπωση της ιδιαίτερης ψυχοσύνθεσης των Ισραηλινών αποτυπώνεται στην ταινία «Big bad wolves: Στο στόμα των λύκων» (Big bad

«JACK»

wolves), των Άχαραον Κεσάλες και Ναβότ Παπουσάντο. Βέβαια, δεν είναι αυτό το θέμα της, αλλά το περιρρέον κλίμα πηγάζει από αυτήν την ιδιαιτερότητα. Πρόκειται για την ιστορία μιας εκδίκησης. Ένας πατέρας που η κόρη του απήχθη, βιάστηκε, βασανίστηκε και αποκεφαλίστηκε, πιάνει έναν καθηγητή θρησκευτικών, ο οποίος ανακρίθηκε ως ύποπτος από την αστυνομία και αφέθηκε ελεύθερος, και προσπαθεί να τον

Ο ανήλικος ενήλικας

παιδική ηλικία είναι περιουσία, είναι πλούτος που μας ακολουθεί πάντα, μέχρι τα βαθιά γεράματα για να μας θυμίζει τα χρόνια της αθωότητας και συχνά να λειτουργεί ως πυξίδα που μας επαναφέρει. Μόνο που δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια παιδική ηλικία, ούτε σε ποιότητα αλλά ούτε και σε διάρκεια. Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, που δυστυχώς περισσεύουν στο σύγχρονο κόσμο, υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν καθόλου παιδική ηλικία. Ακόμη πιο συχνά υπάρχουν παιδιά που αναγκάζονται να ενηλικιωθούν πριν από την ώρα τους που ζουν σε κοινωνίες πλούσιες στο δυτικό κόσμο. Τέτοια είναι η περίπτωση του Τζακ της ομώνυμης ταινίας «Jack», του Έντουαρντ Μπέργκερ. Η νεαρή και όμορφη Σάνα, έχει δυο αγόρια εκτός γάμου από διαφορετικούς και άγνωστους πατεράδες, τον 10χρονο Τζακ και τον 6χρονο Μανουέλ. Ο Τζακ λατρεύει τη μητέρα του και τον αδελφό του, βοηθώντας την πρώτη και φροντίζοντας το δεύτερο. Ένα ατύχημα που παθαίνει στο σπίτι ο Μανουέλ θα οδηγήσει στην παρέμβαση της κοινωνικής πρόνοιας, η οποία θα στείλει τον Τζακ εσώκλειστο σε σχολείο. Όταν τελειώνει η σχολική περίοδος και περιμένει τη μητέρα του να έρθει να τον πάρει για τις διακοπές, εκείνη του τηλεφωνεί και του λέει πως θα αργήσει δύο μέρες επειδή κάτι της έτυχε. Εκείνος όμως δεν αντέχει, το σκάει, πηγαίνει παίρνει το Μανουέλ από την οικογένεια που μένει και αναζητά τη μητέρα του. Μην έχοντας κλειδί από το σπίτι, τα δυο παιδιά γυρνούν στους δρόμους, κοιμούνται μέσα σε παρκαρισμένα αυτοκίνητα, τρώνε ό,τι βρουν. Η Σάνα επιστρέφει στο σπίτι, τα παιδιά την βρίσκουν και ευτυχισμένη τους ανακοινώνει πως η ζωή τους πλέον θα αλλάξει. Και τότε ο Τζακ παίρνει μια πολύ γενναία απόφαση που ξεπερνά την ηλικία του. Τρυφερή, συγκινητική, ανθρώπινη, αληθινή. Η ταινία του Μπέργκερ έχει ως κεντρικό χαρακτήρα έναν μικρό ήρωα, αλλά επί της ουσίας είναι μια ματιά στο σύγχρονο κόσμο. Στη σύγχρονη δυτική κοινωνία της αποξένωσης, της χαλάρωσης και της διάλυσης του κοινωνικού ιστού και των οικογενειακών σχέσεων. Ακόμη ένα δείγμα του ανθρωποκεντρικού, και ιδιαίτερα ευαίσθητου στην καταγραφή κοινωνικών θεμάτων, ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Στρα. Κερ.

κάνει να ομολογήσει. Ένας αστυνομικός ο οποίος δεν πείθεται για την αθωότητα του καθηγητή προσπαθεί κι αυτός να αποκαλύψει πως είναι ένοχος. Αυτοί οι δύο άνδρες μαζί με τον ύποπτο, και αργότερα και τον πατέρα του πρώτου, θα βρεθούν μέσα στο υπόγειο του σπιτιού του. ∆εμένος σε μία πολυθρόνα ο καθηγητής βασανίζεται για να ομολογήσει, ο αστυνομικός μετατρέπεται από θύτης σε θύμα, ο πατέρας του θύματος βρίσκεται βυθισμένος στην παράνοια, ο πατέρας του τελευταίου, ενώ αρχικά προσπαθεί να συνετίσει το γιο του στη συνέχεια αποδεικνύεται μετρ στην απόσπαση ομολογίας. Είναι, όμως, ο βασανισμένος καθηγητής θρησκευτικών ο ένοχος των απαγωγών, των βιασμών και των φόνων; Το ερώτημα αυτό παραμένει μετέωρο και αναπάντητο μέχρι την τελευταία -κυριολεκτικά- σκηνή της ταινίας. Μια αγωνιώδης καταβύθιση στο σκοτεινό κόσμο της εκδίκησης και των ενστίκτων. Εκκωφαντικά γοητευτική, εκκωφαντικά αγωνιώδης, εκκωφαντικά ευφυής. Οι δύο σκηνοθέτες ακολουθούν δρόμους χιτσκοκικούς, συναντούν το υποδόριο χιούμορ των αδελφών Κοέν, αναμειγνύονται με το σαρκαστικά βίαιο σινεμά του Ταραντίνο και καταλήγουν στο δικό τους ιδιαίτερο ύφος. Στην υπονόηση, στη δημιουργία ερωτημάτων

μέσω του μοντάζ των σκηνών, στη συνεχή προσθήκη νέων ερωτημάτων και τη γέννηση προσδοκιών για απαντήσεις. Είναι το ονειρικό ξέσπασμα της βίας σε ένα κοινωνικό περιβάλλον το οποίο δεν εμφανίζεται ούτε στιγμή αλλά δηλώνει αενάως την παρουσία του καθώς βρίσκεται μέσα στην ψυχή της ταινίας. Οι σκηνοθέτες, σε δήλωσή τους, δίνουν το στίγμα της ταινίας τους: «Είναι ένα κωμικό θρίλερ για μια απαγωγή, που αντλεί την έμπνευση του από την κοινωνία στην οποία ζούμε. Η υπαρξιακή αγωνία λειτουργεί ως το θεμέλιο του Ισραήλ και αποπειράται να ορίσει και να ενισχύσει τη νομιμότητα του κράτους: ο φόβος της τρομοκρατικής δραστηριότητας, κυρίως των απαγωγών, το συνεχές αίσθημα της καταδίωξης, η έμφυτη δυσανεξία και η μάτσο συμπεριφορά σε συνδυασμό με μια ιστορική λαχτάρα για εκδίκηση, συνθέτουν το ιδανικό έδαφος για ακραίες συμπεριφορές και τις επακόλουθες αντιδράσεις. Η ταινία εγείρει ερωτηματικά σε σχέση με το παγκόσμιο ηθικό δίλημμα: έχει ένα θύμα το αναφαίρετο δικαίωμα να μετατραπεί σε αιμοδιψή αυτόκλητο τιμωρό;». strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ  «Non οmnis moriar» της Θεοδοσίας Γραμματικού: «∆εν θα πεθάνω ολόκληρος», σημαίνει ο λατινικός τίτλος της ταινίας και εκφράζει απόλυτα τον αγώνα που έδωσαν επί 9 μήνες οι εργαζόμενοι στην Ελληνική Χαλυβουργία. Η σκηνοθέτιδα και οι συνεργάτες της βρέθηκαν εκεί, μαζί με τους εργαζόμενους, τις αγωνίες τους, τα δίκαια αιτήματά τους. Αιτήματα που δεν είναι μόνο δικά τους αλλά και όλων των εργαζόμενων, ολόκληρης της εργατικής τάξης, των ανθρώπων που πλήττονται από την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Η ταινία εκτός από επίκαιρη αναδεικνύει και κάτι ακόμη: το πάθος των εργαζομένων αλλά και το πάθος των ανθρώπων που μόχθησαν για να τη γυρίσουν. Η σκηνοθεσία μπορεί να μην εμπεριέχει καινοτομίες, να μοιάζει επίπεδη, αλλά περιέχει κάτι πολύ πιο σημαντικό: Την ψυχή των ανθρώπων που αγωνιούν κι αγωνίζονται. Τέτοιοι είναι οι άνθρωποι της κολεκτίβας Λοκομοτίβα, που ανέλαβαν να κινηματογραφήσουν τη μεγάλη εργατική απεργία του 2011.  «Ο κύριος Τέρνερ» (Mr Turner) του Μάικ Λι: Ένας κατ’ εξοχήν, κοινωνικός σκηνοθέτης, ο Μάικ Λι, αφήνει προσωρινά στην άκρη τον κοινωνικό ρεαλισμό και σκηνοθετεί ένα έξοχο βιογραφικό δράμα εποχής, που αναφέρεται στη ζωή του Τζόζεφ Τέρνερ. Ο Τέρνερ, θεωρείται ο μεγαλύτερος βρετανός εικαστικός όλων των εποχών και η ταινία αναφέρεται στο δεύτερο μισό της ζωής του, από το 1825 ως το 1851. Ο πρωταγωνιστής Τίμοθι Σπολ κέρδισε βραβείο ερμηνείας στις Κάνες και βραβείο πρώτου ανδρικού ρόλου στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου.  «Μια οικογενειακή ιστορία» της Αγγελικής Αριστομενοπούλου: Έξοχο ντοκιμαντέρ που

«Non omnis moriar»

αναφέρεται στου Ξυλούρηδες, την πιο γνωστή μουσική οικογένεια στην Ελλάδα. Με κεντρικούς χαρακτήρες τον Ψαρογιώργη (Γιώργη Ξυλούρη), τα τρία παιδιά του που σπουδάζουν στην Μελβούρνη, και τον πατέρα του, Ψαραντώνη, η ταινία ακολουθεί την οικογένεια μέσα από επαγγελματικές προκλήσεις και δύσκολες προσωπικές αποφάσεις και καταγράφει τη ζωή τους για διάστημα δύο ετών.

 «Το παιχνίδι της μίμησης» (The imitation game) του Μόρτεν Τίλντουμ: Το πορτρέτο της ζωής και του έργου ενός αφανή ήρωα, του Άλαν Τιούρινγκ, βασισμένο στο βιβλίο «Άλαν Τιούρινγκ, Το αίνιγμα», του Άντριου Χότζες. Το 1952, οι βρετανικές αρχές συνέλαβαν το μαθηματικό κι αναλυτή Τιούρινγκ, με την κατηγορία της ομοφυλοφιλίας. Ήταν ο άνθρωπος που στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο «έσπασε» τον κώδικα Αίνιγμα των Ναζί, σώζοντας τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.

 «Περιπέτεια στο Αιγαίο» (Lomasankarit) του Τάβι Βάρτια: Η Αδριάνα γνωρίζει τον Τόνι, ο οποίος έχει έρθει από τη Φιλανδία για διακοπές στην Κω. Ένας γλυκός, νεανικός έρωτας με φόντο τα γαλανά νερά του Αιγαίου.

 «Belle» της Άμα Ασάντε: Ο σερ Τζον Λίντσεϊ, ναύαρχος στο βρετανικό ναυτικό, φέρνει στη Βρετανία την μαύρη κόρη του, Ντάιντο Μπελ, καρπό μιας σχέσης του με μια αφρικανή σκλάβα, και την αφήνει στις φροντίδες του θείου της, Λόρδου Μάνσφιλντ. [«Εποχή», 23.11.2014 και kersanidis.wordpress.com/2014/11/23/belle] Σινεφίλ

ΘΕΩΡΙΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 11 Μαΐου 2014

Αναδυόμενες

Το 15% των γάλλων μισθωτών, δηλαδή δύο εκατομμύρια άνθρωποι, εργάζονται σε επιχειρήσεις που ελέγχονται από ξένους, ενώ τριάμισι εκατομμύρια μισθωτοί σε όλο τον κόσμο εργάζονται σε θυγατρικές γαλλικών επιχειρήσεων. Η έννοια της εθνικότητας μιας επιχείρησης είναι όλο και λιγότερο κατάλληλη για να εκφράσει τη νέα πραγματικότητα

Tου Μισέλ Ισόν

παγκοσμιοποίηση οδήγησε σε μια πραγματική ανατροπή την παγκόσμια οικονομία. Μπορούμε να τη διαπιστώσουμε με διάφορους τρόπους, αλλά το πιο σημαντικό κριτήριο σίγουρα είναι ο βαθμός εκβιομηχάνισης. Μεταξύ 2000 και 2013, η βιομηχανική παραγωγή (βιομηχανία πλην ενέργειας) αυξήθηκε κατά 37%, αλλά σχεδόν το σύνολο αυτής της αύξησης πραγματοποιήθηκε στις λεγόμενες αναδυόμενες χώρες. Σ’ αυτές υπερδιπλασιάστηκε (112%), ενώ στις προπορευόμενες χώρες σημειωνόταν στασιμότητα (1,5%). Το 50% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής σήμερα πραγματοποιείται στις αναδυόμενες χώρες. Η διαπίστωση αυτή, που αποδυναμώνει το ερμηνευτικό σχήμα ανάπτυξηυπανάπτυξη και τη θέση περί μη δυνατότητας εκβιομηχάνισης του Νότου, έχει ως σημαντική κορωνίδα το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση οδηγεί στη διαμόρφωση μιας παγκόσμιας εργατικής τάξης, η οποία αναπτύσσεται ουσιαστικά στις αναδυόμενες χώρες. Το φαινόμενο παίρνει μεγάλη έκταση με την έναρξη του 21ου αιώνα και οδηγεί στη διαμόρφωση αυτής της ασαφούς κατηγορίας των «αναδυόμενων χωρών». ∆ίνοντας έναν όχι και τόσο αυστηρό ορισμό, αναδυόμενες είναι οι «μη προωθημένες» χώρες, αλλά ο διαχωρισμός αυτός αφήνει στη σκιά το γεγονός ότι υπάρχουν και χώρες που δεν είναι ούτε «προωθημένες» ούτε «αναδυόμενες». Παρ’ όλα αυτά, ο όρος αυτός μας επιτρέπει να καταστήσουμε μετρήσιμη αυτή την ανατροπή στην παγκόσμια οικονομία. Το ζήτημα τώρα είναι να δούμε με ποιο τρόπο αυτή η ενίσχυση των αναδυόμενων χωρών θέτει υπό αμφισβήτηση τις «κλασικές» ή τις «εξαρτησιακές» προσεγγίσεις του ιμπεριαλισμού.

Η αναμόρφωση της παγκόσμιας οικονομίας

Για τους κλασικούς οι εξαρτημένες χώρες ήταν οι τόποι υποδοχής των κεφαλαίων που εξάγουν οι ιμπεριαλιστικές χώρες. Για τον Λένιν η εξαγωγή κεφαλαίων ήταν ένα από τα κριτήρια για τον ορισμό του ιμπεριαλισμού. Αρκεί, όμως, να θυμηθούμε ότι οι ΗΠΑ σήμερα είναι εισαγωγείς κεφαλαίου, για να καταλάβουμε ότι τα πράγματα έχουν αλ-

λάξει. Ο Πιερ Ντοκέ συνοψίζει ως εξής την αναμόρφωση που έχει συμβεί: «Τα κεφάλαια δεν μετατοπίζονται πια κυρίως από το Βορρά προς το Νότο, ούτε απλά από το Νότο προς το Βορρά, όπως συχνά λέγεται. Μεταβιβάζονται από τις χώρες που αναδύθηκαν πρόσφατα προς τις ώριμες χώρες και προς τις υπό ανάπτυξη χώρες». Ο Ντοκέ φτάνει να μιλάει για έναν ιμπεριαλισμό «από την ανάποδη», που εφαρμόζεται, από τη μια, προς τις παλιές αναπτυγμένες χώρες με την εισαγωγή βιομηχανικών προϊόντων και κεφαλαίων, από την άλλη στις αναπτυσσόμενες χώρες (Αφρική και υπανάπτυκτη Ασία) με την υφαρπαγή πόρων (με τη μορφή πρώτων υλών), ενεργειακών προϊόντων ακόμη και γης». Το έκδηλο σημάδι αυτών των μεταβολών είναι η εκβιομηχάνιση των χωρών της περιφέρειας, η οποία δεν περιορίζεται σε εγκαταστάσεις συναρμολόγησης (ηλεκτρονικά προϊόντα) και σημειώνει ανοδική πορεία προς προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, δηλαδή προς την παραγωγή μέσων παραγωγής. Το δρόμο άνοιξαν οι λεγόμενες «τίγρεις της Ασίας», η Νότια Κορέα κυρίως, και σήμερα τον ακολουθεί πολύ πιο εκτεταμένα η Κίνα. Η παγκόσμια οικονομία σήμερα δομείται σε ένα σύνθετο δίκτυο κεφαλαίων, που διαμορφώνουν τις λεγόμενες «παγκόσμιες αλυσίδες αξίας». Μ’ αυτό τον όρο αναφερόμαστε στην κατανομή διαφόρων τμημάτων της παραγωγικής δραστηριότητας σε διάφορες χώρες (από το στάδιο της σύλληψης και του σχεδιασμού ως το στάδιο της παραγωγής και της αποστολής στον τελικό καταναλωτή). Αυτό σημαίνει ότι έχουμε περάσει από τη διεθνοποίηση στην παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, που οδηγεί στην οργάνωση της παραγωγής σε περισσότερες της μιας χώρες. Η εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας δεν μπορεί να είναι μια διάταξη ασυμμετρίας γύρω από έναν άξονα με ιμπεριαλιστικές από τη μια και εξαρτημένες από την άλλη χώρες, αλλά η εικόνα της ολοκλήρωσης σε ένα σύνολο των διαφόρων τμημάτων της παραγωγικής διαδικασίας που συντελούνται στο εσωτερικό διαφόρων εθνικών οικονομιών, υπό την αιγίδα πολυεθνικών εταιριών, οι οποίες υφαίνουν έναν ιστό που περιέχει την παγκόσμια οικονομία. Μια πρόσφατη μελέτη κατέληξε στην ακριβή χαρτογράφηση των διασυνδέσεων μεταξύ πολυεθνικών. Σύμφωνα με

αυτή το μεγαλύτερο μέρος (80%) της αξίας που παράγουν 43.000 εταιρίες ελέγχεται από 737 «οντότητες»: τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες ή μεγάλους βιομηχανικούς ομίλους. Εξετάζοντας από πιο κοντά αυτό το σύνθετο δίκτυο, βλέπουμε ότι 147 πολυεθνικές κατέχουν το 40% της οικονομικής και χρηματιστικής αξίας όλων των πολυεθνικών του κόσμου.

Ο δυναμισμός των «αναδυόμενων» χωρών

Αυτή η νέα διαμόρφωση μεταφράζεται σε έναν εντυπωσιακό δυναμισμό του καπιταλισμού στις αναδυόμενες χώρες, του οποίου οι ωμοί τρόποι δράσης, αντίστοιχοι με τις μεθόδους της δουλοκτητικής εποχής, θυμίζουν τις βίαιες μορφές του είχε λάβει η βιομηχανική επανάσταση στην Αγγλία του 19ου αιώνα. Μπορούμε να πούμε ότι η πηγή της δυναμικής του κεφαλαίου σήμερα βρίσκεται στις αναδυόμενες χώρες, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι πραγματοποιούν σημαντικές προόδους στο πεδίο της παραγωγικότητας, τη στιγμή που η τάση στις παλιές καπιταλιστικές χώρες είναι αντίστροφη. Αυτή η δυναμική δεν είναι πια απλή αντανάκλαση της συγκυρίας στις χώρες του κέντρου. Βέβαια, δεν παρατηρείται έλλειψη συνοχής, καθώς οι αναδυόμενες χώρες εξαρτώνται από τις εξαγωγές τους προς τις χώρες του Βορρά. Ωστόσο, βαδίζουν προοδευτικά προς την αυτονομία, που θεμελιώνεται στις ανταλλαγές μεταξύ χωρών του Νότου και στη μεγέθυνση της εσωτερικής αγοράς τους. Η πρώτη συνέπεια αυτής της νέας εξέλιξης είναι ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε την εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας ως απλής παράθεσης των εθνικών οικονομιών και να την αντικαταστήσουμε με την αντίληψη της ολοκληρωμένης παγκόσμιας οικονομίας. Οι πολυεθνικές εταιρίες είναι οι δρώντες παράγοντες αυτής της ολοκλήρωσης, που η γεωγραφία της συμπίπτει όλο και λιγότερο με τη γεωγραφία των κρατών. Αυτή η αύξουσα αλληλοεπικάλυψη καθιστά άχρηστα τα κλασικά αναλυτικά εργαλεία και τροποποιεί τις αναπαραστάσεις της παγκόσμιας οικονομίας. Έτσι, 15% των γάλλων μισθωτών, δηλαδή δύο εκατομμύρια άνθρωποι, εργάζονται σε επιχειρήσεις που ελέγχονται από ξένους, ενώ τριάμισι εκατομμύ-

ρια μισθωτοί σε όλο τον κόσμο εργάζονται σε θυγατρικές γαλλικών επιχειρήσεων. Η έννοια της εθνικότητας μιας επιχείρησης είναι όλο και λιγότερο κατάλληλη για να εκφράσει τη νέα πραγματικότητα (…) Αυτή η παγκοσμιοποιημένη αλληλοεπικάλυψη προσφέρει στους μεγάλους ομίλους διεξόδους, καθώς τους παρέχει μια αγορά πολύ πιο διευρυμένη από την εσωτερική αγορά της χώρας προέλευσής τους. Μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος του ζητήματος στην περίπτωση της Γαλλίας, αν συγκρίνουμε την εξέλιξη των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν στη Γαλλία με τις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στο εξωτερικό.

Το κυνήγι του κέρδους στο εξωτερικό

Η τελευταία, ενώ αρχίζει από χαμηλά επίπεδα, ανεβαίνει με σημαντικό ρυθμό κατά την περίοδο της «νέας οικονομίας» μέχρι το χρηματιστηριακό κραχ του 2000, το οποίο ανέκοψε την ανοδική πορεία πριν πάρει πάλι την ανιούσα το 2005. Η εγχώρια επένδυση των εταιριών αντιπροσωπεύει την ίδια περίοδο ένα σταθερό ποσοστό του ΑΕΠ. Η ψαλίδα μεταξύ εσωτερικής και παγκόσμιας αγοράς μπορεί να μετρηθεί και με τη διαφοροποίηση της αποδοτικότητας μεταξύ των μεγάλων διεθνοποιημένων ομίλων και των άλλων επιχειρήσεων. Μεταξύ 2000 και 2006 τα κέρδη των επιχειρήσεων του δείκτη CAC 40 διπλασιάστηκαν (από 46 σε 96 δισ. ευρώ), τη στιγμή που τα κέρδη του συνόλου των γαλλικών επιχειρήσεων σημείωσαν αύξηση μόλις 20%. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των κερδών των μεγάλων ομίλων πραγματοποιήθηκαν στο εξωτερικό. Με άλλα λόγια, γινόμαστε μάρτυρες μιας διαφοροποίησης της δυναμικής των κεφαλαίων ανάλογα με το βαθμό πρόσβασής τους στην παγκόσμια αγορά. Αυτό σημαίνει επίσης ότι η ασθενής μεγέθυνση της εσωτερικής αγοράς μιας χώρας είναι ανεκτή για τις επιχειρήσεις της συγκεκριμένης χώρας, από τη στιγμή που οι επιχειρήσεις έχουν εναλλακτικές προσβάσεις στην παγκόσμια αγορά.

Κράτη και κεφάλαια

Από τη στιγμή που ο χάρτης των κρα-

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 11 Μαΐου 2014

χώρες και ιμπεριαλισμός τών και ο χάρτης των κεφαλαίων συμπίπτουν όλο και λιγότερο, θα πρέπει να σκεφτόμαστε πια τις σχέσεις μεταξύ τους με διαφορετικό τρόπο. Βέβαια, οι προνομιακοί δεσμοί μεταξύ μιας πολυεθνικής και του κράτους στο οποίο αυτή έχει τη βάση της δεν έχουν προφανώς εξαλειφθεί, και το κράτος «της» θα συνεχίσει να υπερασπίζει τα συμφέροντα των εθνικών βιομηχανιών. Η αποστασιοποίηση προέρχεται περισσότερο από το γεγονός ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν ως ορίζοντα την παγκόσμια αγορά και η πηγή της κερδοφορίας τους βρίσκεται στη δυνατότητά τους να οργανώνουν την παραγωγή σε παγκόσμια κλίμακα, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούν τα κόστη. ∆εν έχουν ανάγκη να προσφύγουν στο εσωτερικό εργατικό δυναμικό, και οι διέξοδοί τους κατά μεγάλο μέρος είναι αποσυνδεδεμένες από τη συγκυρία της εθνικής βάσης τους. Η καλύτερη ένδειξη αυτής της ασυμμετρίας είναι αναμφίβολα η ένταση του ανταγωνισμού για την προσέλκυση κεφαλαίων: τα κράτη πλέον, και αυτό ισχύει για την Ευρώπη, δεν υπερασπίζονται κυρίως τους «εθνικούς πρωταθλητές», αλλά κάνουν τα πάντα για να προσελκύσουν τις ξένες επενδύσεις στο έδαφός τους. Η παγκοσμιοποίηση, λοιπόν, οδηγεί σε μια χαλάρωση των σχέσεων ισχύος που οργανώνονται σύμφωνα με μια διπλή αντιθετική ρύθμιση, όπως θα λέγαμε. Από τη μια, τα κράτη οφείλουν να συνδυάσουν τα διαφορετικά συμφέροντα των κεφαλαίων που στρέφονται στην παγκόσμια αγορά και από την άλλη εκείνα του δικτύου επιχειρήσεων που παράγουν για την εσωτερική αγορά. Η διάκριση μεταξύ «εκτεθειμένου» και «προστατευμένου» τομέα αποκτά αύξουσα σημασία στην ανάλυση των εθνικών καπιταλισμών. Από την άλλη, αυτά τα ίδια κράτη επιδιώκουν ταυτόχρονα να εγγυηθούν ένα συνεκτικό εθνικό έλεγχο σε μια οικονομία όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένη. Σε αυτές τις συνθήκες, οι σχέσεις μεταξύ καπιταλιστικών κρατών αρθρώνονται γύρω από δύο αντιτιθέμενους στόχους: κάθε κράτος αναζητάει κλασικά να διασφαλίσει τη θέση του στην κλίμακα ηγεμονίας, αλλά ταυτόχρονα έχει υποχρέωση να εγγυηθεί τους όρους λειτουργίας του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.

Κράτη και διεθνείς οργανισμοί

Οι διεθνείς οργανισμοί, όπως για παράδειγμα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, λειτουργούν σαν ένα είδος «συνδικάτου καπιταλιστικών κρατών» δίνοντας τη δυνατότητα στα κεφάλαια να κυκλοφορούν με πλήρη ελευθερία. Ωστόσο, αν δούμε τις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται για τη ∆ιατλαντική Συνθήκη, το διακύβευμα για τις ΗΠΑ είναι σαφώς η επιβολή επί του ευρωπαίου «εταίρου» της ηγεμονίας τους ενόψει της ανόδου της Κίνας. ∆εν υπάρχει, λοιπόν, σήμερα ούτε «υπεριμπεριαλισμός», ούτε «παγκόσμια κυβέρνηση». Κι αυτό κάνει το σύγχρονο καπιταλισμό ένα σύστημα που διαφεύγει εκ φύσεως οποιασδήποτε πραγματικής ρύθμισης, το οποίο λειτουργεί με χαοτικό τρόπο, να ταλαντεύεται μεταξύ ενός παροξυσμικού ανταγωνισμού και της ανάγκης να αναπαράγεται ένα πλαίσιο κοινής λειτουργίας (…) Αυτή η διασταύρωση σχέσεων ισχύος καθιστά βέβαια αδύνατο το συλλογισμό

“

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι σχέσεις ισχύος δομούνται σήμερα με βάση δύο άξονες: τον κλασικό «κάθετο» άξονα που αντιπαραθέτει τις μεγάλες δυνάμεις, και έναν άξονα «οριζόντιο», που αντιστοιχεί στον ανταγωνισμό μεταξύ κεφαλαίων. με όρους διαδοχής των κυρίαρχων δυνάμεων, όπου η ηγεμονία της Κίνας θα διαδεχόταν μηχανικά την ηγεμονία των ΗΠΑ. Χωρίς να επιχειρήσουμε μια γεωστρατηγική ανάλυση, που ξεπερνάει το πλαίσιο αυτού του άρθρου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι σχέσεις ισχύος δομούνται σήμερα με βάση δύο άξονες: τον κλασικό «κάθετο» άξονα που αντιπαραθέτει τις μεγάλες δυνάμεις, και έναν άξονα «οριζόντιο», που αντιστοιχεί στον ανταγωνισμό μεταξύ κεφαλαίων. Γι’ αυτό η παγκόσμια οικονομία δεν μπορεί πια να αναλυθεί με βάση μόνο την ιεραρχική σχέση, που αντιπαραθέτει τα ιμπεριαλιστικά κράτη με τα υπό την κυριαρχία τους κράτη. Τραβώντας το συλλογισμό αυτό στα άκρα, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για έναν «ιμπεριαλισμό απ’ την ανάποδη», όρο που επικεντρώνει στον αυξανόμενο ανταγω-

νισμό με στόχο όχι μόνο την κατάκτηση αγορών, αλλά και τον έλεγχο των πόρων.

Ένα ασταθές σχήμα

Ενώ πρέπει να λάβουμε υπόψη τη μεγάλη ανατροπή που έχει σημειωθεί στην παγκόσμια οικονομία, πρέπει επίσης να αποκαλύψουμε τα όριά της και τις αντιθέσεις της και όχι να περιοριστούμε να προβάλουμε στο μέλλον τις τάσεις της τελευταίας δεκαετίας. Οι σκέψεις που ακολουθούν είναι περισσότερο υποθέσεις εργασίας παρά «προφητείες». Θα ήταν ίσως χρήσιμο να ξεκινήσουμε από τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ για τις προοπτικές τής παγκόσμιας οικονομίας με ορίζοντα το 2060. Σύμφωνα με αυτές «η οικονομική μεγέθυνση, αν και πιο συγκρατημένη στις αναδυόμενες χώρες απ’ ό,τι στις χώρες

Υποθέσεις εργασίας αντί για συμπεράσματα

Ο νόμος της «άνισης ανάπτυξης» βρίσκεται πάντα σε ισχύ, υπό τον όρο ότι κατανοούμε πως δεν αφορά πια εθνικές οικονομίες σχετικά ομογενείς: ο χάρτης των κεφαλαίων δεν συμπίπτει με το χάρτη των κρατών και το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο έχει αποκτήσει μια χωρίς ιστορικό προηγούμενο αυτονομία. Το πιο δύσκολο θεωρητικό ζήτημα είναι κατά πόσο ελέγχουν τη διαδικασία παραγωγής οι αναδυόμενες χώρες, ή σε ποιο βαθμό υπόκεινται ακόμα στην κινητικότητα των διεθνών κεφαλαίων. Η απάντηση εξαρτάται από τη συγκεκριμένη χώρα και τους τομείς που αφορά, και από την άποψη αυτή πρέπει να επανεξεταστεί η ομοιογένεια των χωρών που περιλαμβάνονται υπό τον τίτλο «αναδυόμενες». Από την απάντηση που θα δοθεί, θα εξαρτηθεί τελικά και ο βαθμός αναγκαίας επανεξέτασης των κλασικών αντιλήψεων περί ιμπε-

του ΟΟΣΑ, θα επιβραδυνθεί παρ’ όλα αυτά εξαιτίας μιας προοδευτικής επιβράδυνσης της διαδικασίας και μιας δυσμενούς δημοσιογραφικής εξέλιξης». Ο ΟΟΣΑ επικεντρώνει σε ένα κεντρικό φαινόμενο, όπως είναι η επιβράδυνση της παραγωγικότητας που παρατηρείται στις αναδυόμενες οικονομίες: από 5% που ήταν την τελευταία δεκαετία κατέρχεται στο 3,2% στην επόμενη δεκαετία (2010-20120) και 2,1% στον ορίζοντα του 2060 (…) Η διαπίστωση αυτή, με δεδομένο ότι η δυναμική του κεφαλαίου έχει ως υλική βάση την αύξηση της παραγωγικότητας, μας υποχρεώνει να αναρωτηθούμε για την περίπτωση της Κίνας. Η ικανότητα παραγωγής εμπορευμάτων υψηλής τεχνολογίας εξαρτάται από τη διαδικασία κοινών επενδύσεων σε διεθνές επίπεδο ή μεταφράζεται σε αύξουσα αυτονομία της κινεζικής παραγωγικής μηχανής; Οι κινέζοι ηγέτες έχουν συναίσθηση των ορίων του μοντέλου και έχουν ήδη επεξεργαστεί σχέδια επικέντρωσης στην εσωτερική αγορά. Αλλά αυτή η στόχευση σκοντάφτει σε δύο μείζονα εμπόδια: από τη μια, η παραγωγική μηχανή δεν προσαρμόζεται άμεσα στην εσωτερική ζήτηση και, κυρίως, μια τέτοια επικέντρωση θα απαιτούσε σημαντική τροποποίηση της διανομής εισοδημάτων. Τα ερωτήματα αυτά είναι ακόμα πιο λογικά για τις άλλες χώρες των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική). Στην περίπτωση της Βραζιλίας ο Πιερ Σαλαμά μιλάει για «χάραξη νέων προτεραιοτήτων» και για απο-εκβιομηχάνιση. Γενικά, οι αναδυόμενες χώρες έχουν εισέλθει σε μια φάση αστάθειας των εξωτερικών ισοζυγίων τους. Αλλά το κυριότερο είναι ότι την παγκόσμια οικονομία δεν γίνεται να την αναλύσουμε με βάση μια προσεγγιστική διαίρεση σε «προωθημένες» και «αναδυόμενες» χώρες, που ξεχνάει άλλες κατηγορίες χωρών, όπως για παράδειγμα τις χώρες-εισοδηματίες. Ένα σημαντικό τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σ’ αυτές τις χώρες, ή σε περιοχές χωρών που δεν μετέχουν στη δυναμική της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Οι διαιρετικές γραμμές διαπερνούν τους κοινωνικούς σχηματισμούς και συμβάλλουν στην αποδόμηση των κοινωνιών.

ριαλισμού. Ένα δεύτερο ερώτημα σχετίζεται με τη διάρκεια αυτής της νέας μορφής της παγκόσμιας οικονομίας. Από τη μια, η μείωση της ανάπτυξης του Βορρά τελικά μάλλον θα φρενάρει και την ανάπτυξη του Νότου, και, απ’ την άλλη, οι κοινωνικές εντάσεις στο Νότο θα στρέψουν τα πράγματα σε μια κατεύθυνση ενίσχυσης της αυτόκεντρης ανάπτυξης και συνεπώς θα επιτείνουν την επιβράδυνση. Πολλά από αυτά τα ζητήματα θα αντιμετωπιστούν όχι στο στενά οικονομικό πεδίο αλλά στο κοινωνικό και οικολογικό επίπεδο. Η σημερινή οργάνωση της παγκόσμιας οικονομίας οδηγεί σε μια διαρκή φυγή προς την κοινωνική οπισθοδρόμηση. Αυτό συνάγεται από τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ που προαναφέραμε, οι οποίες μιλούν για γενική άνοδο των ανισοτήτων παγκοσμίως. Τέλος, πέρα από τις διαπιστώσεις που προηγήθηκαν, η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής οδηγεί στην ανάγκη διεθνούς συνεργασία και επιτάσσει την επιλογή ενός άλλου μοντέλου ανάπτυξης. Πράγματα που έρχονται σε αντίθεση με τη βαθύτερη λογική του καπιταλισμού, ενός συστήματος το οποίο θεμελιώνεται πάνω στον ανταγωνισμό των κεφαλαίων και στην επιδίωξη του κέρδους. •

ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟ∆Ο ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

Η πολιτική της «εκπλήρωσης» των υποχρεώσεων

“

Όταν η Γερμανία του 1921 αποτελούσε το “πειραματόζωο” της Ευρώπης

Η πολιτική της “εκπλήρωσης” αποδείχθηκε καταστροφική για την Γερμανία, αφού οδήγησε την οικονομία της χώρας σε χάος και σε μια χωρίς προηγούμενο ανθρωπιστική κρίση. Η δημοκρατία της Βαϊμάρης κατέρρευσε και ο απεχθής εθνικοσοσιαλισμός του ναζιστικού κόμματος κυριάρχησε βάζοντας την Ευρώπη και τον κόσμο στην τροχιά του αιματηρού παγκοσμίου πολέμου.

Η κ. Μέρκελ και ο κ. Σόιμπλε δεν έχουν διδαχθεί ούτε από την ιστορία της δικής τους χώρας. Η πολιτική της «εκπλήρωσης» των υποχρεώσεων και των δεσμεύσεων -με την οποία πιέζουν ασφυκτικά τη χώρα μας, όπως και τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότουαποδείχθηκε στο παρελθόν καταστροφική δυστυχώς όχι μόνο για την Γερμανία αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη με ολέθριες συνέπειες για την ανθρωπότητα!

ην άνοιξη του 1921 η ηττημένη στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Γερμανία βρέθηκε αντιμέτωπη με τις αβάστακτες, στο οικονομικό πεδίο, απαιτήσεις των Συμμάχων για πολεμικές επανορθώσεις. Στις 5 Μαΐου του 1921, το τελεσίγραφο του βρετανού πρωθυπουργού Λόιντ Τζορτζ εκ μέρους των Συμμάχων απαιτούσε από τη Γερμανία την «εκπλήρωση» των υποχρεώσεων που προέκυπταν από τη συνθήκη των Βερσαλιών. Το τελεσίγραφο απαιτούσε πολεμικές επανορθώσεις ύψους 132 δισεκατομμυρίων χρυσών μάρκων τα οποία, μάλιστα, έπρεπε να καταβληθούν σε δόσεις στην τρέχουσα, τότε, αξία τους! Η Γερμανία ήταν υποχρεωμένη να καταβάλει επίσης στο Βέλγιο, στην πρώτη χώρα που εισέβαλε με το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου τον Αύγουστο του 1914, επιπλέον 6 δισεκατομμύρια χρυσά μάρκα. Οι υποχρεώσεις ήταν άμεσες. Η Γερμανία όφειλε να καταβάλει τις αμέσως επόμενες ημέρες, μέχρι το τέλος Μαΐου του 1921, 1 δισεκατομμύριο ενώ οι Σύμμαχοι απαιτούσαν και την αποπληρωμή των καθυστερημένων, ληξιπρόθεσμων, δόσεων ύψους 12 δισεκατομμυρίων μάρκων. Το ποσό που μέχρι τότε είχε συγκεντρώσει η κυβέρνηση δεν

ξεπερνούσε τα 150 εκατομμύρια μάρκα. Η επιθετική πολιτική των Συμμάχων προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, πολιτική κρίση και οδήγησε σε παραίτηση την κυβέρνηση Φέρενμπαχ και στο σχηματισμό, στις 15 Μαΐου του 1921, μιας νέας κυβέρνησης συνασπισμού, με τη συμμετοχή και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, υπό τον κεντρώο πολιτικό Γιόσεφ Βιρτ. Η νέα κυβέρνηση υιοθέτησε τη λεγόμενη «Πολιτική της εκπλήρωσης». Η Γερμανία την περίοδο αυτή αποτελούσε το παράδειγμα μιας «τιμωρητικής» πολιτικής. Οι Γερμανοί έπρεπε να τιμωρηθούν και μάλιστα συλλογικά για τις ευθύνες των κυρίαρχων ελίτ –του αστικού συστήματος εξουσίας– για τον πόλεμο και κυρίως να πληρώσουν τα έξοδα του πολέμου. Η Γερμανία του 1921 αποτελούσε το «πειραματόζωο» της Ευρώπης. Η πολιτική της «εκπλήρωσης» αποδείχθηκε καταστροφική για την Γερμανία, αφού σύντομα οδήγησε την οικονομία της χώρας σε χάος και σε μια χωρίς προηγούμενο ανθρωπιστική κρίση. Οι τραγικές συνέπειες είναι πλέον γνωστές. Η δημοκρατία της Βαϊμάρης οδηγήθηκε σε κατάρρευση και ο απεχθής εθνικοσοσιαλισμός του ναζιστικού κόμματος κυριάρχησε βάζοντας τη Γερμανία, την Ευρώπη και τον

κόσμο ολόκληρο στην τροχιά του αιματηρού παγκοσμίου πολέμου. Η πολιτική της «εκπλήρωσης» των υποχρεώσεων και των δεσμεύσεων στην Ελλάδα και τον ευρωπαϊκό Νότο –για την αποπληρωμή των χρεών που δημιούργησαν οι κυρίαρχες οικονομικά και πολιτικά ελίτ– δεν πρόκειται να ακολουθήσει ασφαλώς τον ίδιο δρόμο που ακολούθησε στην Γερμανία την περίοδο του μεσοπολέμου. Ποιός αμφιβάλει, όμως, ότι πολλά από τα τραγικά αποτελέσμα αυτής της πολιτικής θα εμφανισθούν και πάλι με οδυνηρές συνέπειες για την ελληνική και ευρωπαϊκή κοινωνία; Η ανατροπή αυτής της πολιτικής –που δυστυχώς δεν μπόρεσε να γίνει δυνατή στη Γερμανία της δεκαετίας του 1920– είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ αναγκαία στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Τάκης Μαστρογιαννόπουλος