Εποχή 12-07-2015 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 12 Ιουλίου 2015 • Αρ. φ. 1259 • 2 €

Π. Κλαυδιανός: Πορεία σε ναρκοπέδιο

Βαρύ το κόστος, όχι μόνο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τον λαό. σελ. 3

...

Π. Λάμπρου: Το 61,3% μιλάει ακόμα

Μπορεί η αριστερά να διαχειριστεί από θέση πρώτης ευθύνης μια δεξιά μνημονιακή πολιτική; σελ. 6

...

Στ. ∆ημητρίου: Το ριζοσπαστικό, δημοκρατικό φρόνημα

Η ταξική διάσταση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος. σελ. 14

...

Τυνησία: Η ισλαμική τρομοκρατία (ξανά) χτυπά

Πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις σε τουριστικά θέρετρα της χώρας. σελ. 20

...

Τουρκία: Εσωτερική αστάθεια και πολιτική αβεβαιότητα Απροθυμία Ερντογάν για συνεργασία με τα υπόλοιπα κόμματα, με στόχο τη διενέργεια πρόωρων εκλογών το Νοέμβριο. σελ. 21

...

Ελληνικός τουρισμός: Μειωμένης ρευστότητας, αλλά αυξημένης δυναμικής

Ανάλυση του ειδικού συνεργάτη για τις επιπτώσεις του περιορισμού κεφαλαίων στον τουρισμό σελ. 15

Θ. Παρασκευόπουλος: Υπάρχει ζωή μετά το συμβιβασμό;

Η κρίσιμη πρόκληση του ΣΥΡΙΖΑ να βρει δικές του λύσεις, παρά το στενό μονοπάτι

σελ. 8

Ο δρόμος για την Ελλάδα είναι πολύ στενός Tου Πιερ Καλφά

ο «όχι» που είπαν οι Έλληνες στο δημοψήφισμα, θα μπορούσε να είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για την Ευρώπη. Θα μπορούσε να γίνει αφορμή για μια πραγματικά δημόσια συζήτηση που να αφορά τη φύση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Προφανώς, αυτό το ενδεχόμενο δεν ήταν σε θέση να το αντέξουν οι ευρωπαίοι ηγέτες. Έτσι, μόλις αναγγέλθηκε το δημοψήφισμα, η χρηματοπιστωτική ασφυξία της χώρας επιδεινώθηκε και το κλείσιμο των τραπεζών που ακολούθησε τείνει να προκαλέσει οικονομική παράλυση, καΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

ΣΕ ΝΑΡΚΟΠΕ∆ΙΟ ΠΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Την Παρασκευή 17 Ιουλίου, από τις 9 μ.μ., στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-136, στο σταθμό του Θησείου) οργανώνουμε τη θερινή συνάντηση της «Εποχής».

Βαρύ τίµηµα για κοινωνία-ΣΥΡΙΖΑ

Η ψηφοφορία, ξημερώματα Σαββάτου, στη Βουλή σήμανε την υπερψήφιση της πρότασης νόμου της κυβέρνησης για την εξουσιοδότησή της να διαπραγματευθεί και να υπογράψει τη συγκεκριμένη συμφωνία με τους δανειστές. Ανέδειξε όμως και τα σοβαρότατα προβλήματα στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ, τα οποία δεν αποκλείεται να αποδειχθούν εκρηκτικά. Η πρόταση συγκέντρωσε κατά την ονομαστική ψηφοφορία 251 «ναι», υπερψηφιζόμενη από τη μεγάλη πλειονότητα των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, τους βουλευτές των ΑΝΕΛ, της Ν∆, του Ποταμιού και του ΠΑΣΟΚ. Είναι, ασφαλώς, μια ικανή πλειοψηφία για να διαπραγματευτεί, μετά και το δημοψήφισμα, η ελληνική κυβέρνηση με τους δανειστές, ωστόσο, με 2 «όχι», 8 «παρών» και 7 απουσίες η συνοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας δοκιμάστηκε, ίσως ανεπανόρθωτα, καθώς κατά την ψηφοφορία οι θετικές κυβερνητικές ψήφοι υπολείφθηκαν του αριθμού 151. ∆εν είναι σαφές αν όλοι όσοι επέλεξαν την τοποθέτηση «παρών» εκφράζονται από την ερμηνεία που έδωσαν σ’ αυτή η Ζωή Κωνσταντοπούλου, με την

Άνοιξε ο δρόμος για μια νέα Ευρώπη

Ο πορτογάλος κοινωνιολόγος Μποαβεντούρα ντε Σόουσα Σάντος αναλύει το μέλλον της Ευρώπης μετά το ελληνικό δημοψήφισμαι. σελ. 31

ομιλία της, και ο Παν. Λαφαζάνης, με δήλωσή του, σύμφωνα με την οποία εξακολουθούν να στηρίζουν την κυβέρνηση, όχι όμως και τις συγκεκριμένες επιλογές της... Ασαφής, επίσης, παραμένει και η δυσερμήνευτη στάση 15 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι ψήφισαν μεν «ναι», αλλά με κοινή δήλωσή τους ζητούν το δικό τους «ναι» να μη θεωρηθεί «ναι» στη λιτότητα. Γιατί διαφοροποιήθηκαν από εκείνους που επέλεξαν το «παρών»: για να μην τεθεί εν κινδύνω η δεδηλωμένη (κίνδυνος που δεν αποφεύχθηκε τελικά, ίσως και από κακό υπολογισμό) ή γιατί είχαν ουσιαστικά διαφορετική τοποθέτηση; Έτσι κι αλλιώς, οι ραγδαίες εξελίξεις διαμορφώνουν ένα νέο πολιτικό πλαίσιο, την εξέλιξη του οποίου θα παρακολουθήσουμε με ειλικρινή αγωνία τις αμέσως επόμενες μέρες. Πάντως, χωρίς να χάνονται οι ελπίδες και το έδαφος για μια αγωνιστική αντιμετώπιση της δύσκολης κατάστασης που διαμορφώνεται, το τίμημα για την κοινωνία και τον ΣΥΡΙΖΑ θα είναι βαρύ. •

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Η κοινωνική

αλληλεγγύη είναι χρέος και μονόδρομος

Προσφυγή κατά της ΕΚΤ στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο

Ο γάλλος οικονομολόγος Ντομινίκ Πλιόν κατηγορεί την παράνομη παρέμβαση της ΕΚΤ στην ελληνική κρίση. σελ. 30

Η συμφωνία χρειάζεται επενδυτικά προγράμματα

Ο οικονομικός αναλυτής Γ. Αγγέλης αναλύει τον αντίκτυπο του δημοψηφίσματος στο εσωτερικό και το εξωτερικό της χώρας. σελ. 7

Η Θ. Φωτίου, αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης μιλά για τα πρώτα μέτρα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης. σελ. 12-13

2 Ο δρόμος για την Ελλάδα είναι πολύ στενός ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

θώς πλανάται η απειλή της πτώχευσής τους εξαιτίας των μεγάλων δυσκολιών που αντιμετωπίζουν στη χρηματοδότησή τους από την ΕΚΤ. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά η επιλογή που άφησαν ευρωπαίοι ηγέτες στην ελληνική κυβέρνηση συνοψίζεται στο δίλημμα «συνθηκολόγηση ή έξοδος από το ευρώ». Αυτό το δίλημμα προσπάθησε ο Αλέξης Τσίπρας να αποφύγει παλεύοντας για ένα συμβιβασμό, που θα μπορούσε να του αφήσει αρκετά περιθώρια χειρισμών, ώστε να ασκήσει μια νέα πολιτική. Το δημοψήφισμα υπήρξε μια εκρηκτική μαρτυρία της αξιοπρέπειας του ελληνικού λαού, αλλά δεν άλλαξε το συσχετισμό δύναμης στην Ευρώπη. Η έκφραση της λαϊκής θέλησης έπρεπε να πεθάνει πριν ακόμα γεννηθεί. Γι’ αυτό ακολούθησε η απειλή αποβολής της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ με την ολοκλήρωση της χρηματοπιστωτικής ασφυξίας και το τελεσίγραφο που επιδόθηκε στην ελληνική κυβέρνηση. Ο Αλέξης Τσίπρας όφειλε να καταθέσει τις νέες προτάσεις με το μαχαίρι στο λαιμό. Το κείμενο που κατατέθηκε στις 9 Ιουλίου δέχεται τη λογική των ευρωπαίων ηγετών και του ∆ΝΤ ως προς τα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα για την εξόφληση του χρέους: 1% του ΑΕΠ το 2015, παρότι η οικονομική δραστηριότητα έχει συσταλεί, 2% για το 2016, 3% για το 2017 και 3,5% για το 2018 και μετά. Πρόκειται για την ίδια λογική που εφαρμόστηκε επί πέντε χρόνια και κατέληξε στην κοινωνική και οικονομική καταστροφή, αλλά και στη διόγκωση του χρέους. Βέβαια, μια υποσημείωση υποδεικνύει ότι «η επίτευξη του στόχου 3,5% για το πρωτογενές πλεόνασμα θα συζητηθεί με τους θεσμούς εν όψει των προσεχών οικονομικών εξελίξεων». Πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξει ένα περιθώριο χειρισμών στη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης. Αξίζει, επίσης, να επισημανθεί ότι για τη ρύθμιση της αγοράς εργασίας προβλέπεται ότι «θα ληφθούν υπόψη οι βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές» σε συμφωνία με τους κανόνες του ∆ιεθνούς Γραφείου Εργασίας. Εκ προοιμίου, λοιπόν, τα δικαιώματα των μισθωτών θα ανακτηθούν. Ωστόσο, πέρα από το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων, ένας αριθμός μέτρων βρίσκονται στην κατεύθυνση μιας λιτότητας που επανέρχεται. Σε αντιστάθμισμα, η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί να λάβει την υπόσχεση αναδιάρθρωσης του χρέους και την αποδέσμευση των 35 δισ. από τα ευρωπαϊκά ταμεία, με τα οποία θα της επιτραπεί να εφαρμόσει ένα σχέδιο οικονομικής επανεκκίνησης. Θα μπορούσε να είναι διαφορετική η εξέλιξη των πραγμάτων με το δεδομένο συσχετισμό δύναμης; Θα μπορούσε, αλλά με την προϋπόθεση ότι θα υπήρχε μια εντελώς διαφορετική στρατηγική. Η ελληνική κυβέρνηση δεν προχώρησε σε μονομερή μέτρα φοβούμενη μήπως εμπλακεί σε μια λογική που θα κατέληγε στην έξοδο από την ευρωζώνη. Περιορίστηκε, συνεπώς, σε διαπραγματεύσεις χωρίς ισορροπία δυνάμεων στερώντας έτσι τον εαυτό της από τα μέσα εκείνα που θα της είχαν επιτρέψει να επιχειρήσει βελτίωση του συσχετισμού δύναμης. Ο έλεγχος κεφαλαίων θα έπρεπε να επιβληθεί πολύ νωρίτερα, ώστε να ανακόψει τη χρηματοπιστωτική αιμορραγία και την αποδυνάμωση του τραπεζικού συστήματος. Ένα προσωρινό μορατόριουμ στην αποπληρωμή όλου ή μέρους του χρέους για το 2015 θα μπορούσε επίσης να αποφασιστεί. Τέλος, σε περίπτωση που παρουσιαζόταν κρίση ρευστότητας, η κυβέρνηση θα μπορούσε να εκδώσει αποδεικτικά υπόσχεσης πληρωμής (IOU), ένα συμπληρωματικό «νόμισμα», που την αξία του θα είχε ως εγγύηση τα φορολογικά έσοδα. Τα αποτελέσματα ενός τέτοιου μπρα ντε φερ, προφανώς, δεν θα ήταν εγγυημένα και κανείς δεν μπορεί εκ των προτέρων να πει αν θα μπορούσε να αποφύγει τελικά η ελληνική κυβέρνηση το δίλημμα «συνθηκολόγηση ή έξοδος από το ευρώ». Μπορούμε, όμως, να διδαχθούμε από όσα συνέβησαν εδώ και τρεις μήνες. Είναι μάταιο να πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν να ζητήσουμε το δίκιο μας από τους ευρωπαίους ηγέτες. ∆εν θα υπάρξει εναλλακτική προοπτική στη θέση τής νεοφιλελεύθερης πολιτικής, αν δεν εκδηλωθεί μια πολιτική κρίση στην Ευρώπη.

* Ο Πιερ Καλφά είναι μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του ATTAC και συνπρόεδρος του Ιδρύματος Κοπέρνικος.

ΘΕΜΑΤΑ

Τα κανάλια ως πολιτικοί οργανισμοί

Του Θωμά Τσαλαπάτη

ίναι ίσως νωρίς ώστε να αντιληφθούμε το τι άφησε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην εσωτερική πολιτική της χώρας. Τα φορτία και τις πυκνώσεις, τις υπερβάσεις και τις αποφάσεις που καταγράφηκαν στο επίπεδο εκείνο που το πολιτικό ταυτίζεται με το καθημερινό, η ζωή δεν έχει απλώς και μια πολιτική χροιά, είναι απλά ζωή και εμπεριέχει το πολιτικό. Τις παρακαταθήκες αυτές του συμπυκνωμένου πολιτικού χρόνου, όπως τον βιώσαμε και όπως μας εγγράφηκε τις τελευταίες εβδομάδες ίσως να τις συναντήσουμε άμεσα μπροστά μας, θα εξαρτηθεί από το είδος της συμφωνίας την Κυριακή, από τον χαρακτήρα των μέτρων που θα επιβληθούν στο προσεχές διάστημα. Για κάποια πράγματα όμως μπορούμε ήδη να μιλήσουμε με σιγουριά. Για το πώς ας πούμε το «όχι» αρθρώθηκε πεντακάθαρα κόντρα σε μια άτσαλη, χυδαία και τραμπούκικη εκστρατεία φόβου. Άσχετα ακόμη και από το ερώτημα, η απόφαση του ελληνικού λαού αποτέλεσε μια νίκη της δημοκρατίας στο χώρο του δημοσίου διαλόγου επί των ΜΜΕ, των διαχειριστών τους και των παραφυάδων τους. Για το πώς η απόφαση αυτή επαναπροσδιόρισε τα όρια της δημοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα περιόρισε τη δραστικότητα και τις ικανότητες της εσκεμμένης παραπληροφόρησης.

Μηχανισμοί προπαγάνδας

Ένας από τους βασικούς λόγους που το αποτέλεσμα μοιάζει να προκύπτει ξεκάθαρα είναι η ίδια η μετατόπιση των καναλιών. Είχαμε προφανώς συνηθίσει, πολύ πριν τις τελευταίες εκλογές, πολύ πριν τις εκλογές του 2012 το ρόλο των καναλιών ως μηχανισμούς προπαγάνδας. Στην καθημερινή μας μονόδρομη συνδιαλλαγή γνωρίζαμε πάντα, ανάλογα με το θέμα, ποια θα είναι η αντίστοιχή στάση, τα κουτοπόνηρα κόλπα των πάνελ, τα παραπλανητικά μοντάζ και η απόκρυψη της πληροφορίας. Ήδη από τις πρώτες στιγμές της ανα-

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

κοίνωσης του δημοψηφίσματος δεν είχαμε αμφιβολίες για το ποια θα είναι και τώρα η στάση των καναλιών, τα εξώφυλλα των μεγαλοεφημερίδων, η ηχώ στα στόματα των φερέφωνων. Αυτό όμως που συντελέστηκε, είναι κάτι το διαφορετικό. Βασική προϋπόθεση ώστε να ανθίσει η προπαγάνδα είναι η ύπαρξη της πρόφασης. Ο πομπός εκπέμπει ώστε να σε πείσει, αλλά βασική προϋπόθεση ώστε να σε πείσει, είναι το να σε πείσει πρώτα πως δεν έχει σκοπό να σε πείσει. Μέχρι πρόσφατα τα ΜΜΕ ασκούσαν πειθώ στο όνομα της ενημέρωσης. Η πρότασή τους προσπαθούσε να επιβληθεί μέσα από τον «αντικειμενικό» τρόπο ενημέρωσης τον οποίο ευαγγελίζονταν. Η μετατόπιση συντελέστηκε όταν τα κανάλια χωρίς κανένα ίχνος πρόφασης πήραν θέση υπέρ του «ναι». Προβάλλοντας αποκλειστικά την μία άποψη, πολλαπλασιάζοντας (και πολλές φορές δημιουργώντας) τον πανικό που αργότερα θα διαχειρίζονταν, τοποθετούμενα στα μέσα δικτύωσης απροκάλυπτα υπέρ της μίας θέσης (βλ. φωτό). Ακόμη και η άτσαλη διαχείριση του ξηλώματος του χθεσινού τρόπου προπαγάνδας προσέθεσε σε αυτή τη διαπίστωση (βλ. π.χ. Σοφία Σαράφογλου στον Κλέωνα Γρηγοριάδη: Εμείς φταίμε που όλοι είναι υπέρ του «ναι»; Ή το σπρώξιμο παππού από ρεπόρτερ του ΜΕΓΚΑ όταν δήλωσε πως είναι υπέρ του «όχι» ή το απλανές βλέμμα και η αμηχανία Τατιάνας Στεφανίδου απέναντι σε τηλεθεάτρια που την έκραζε για 8 λεπτα, ή, ή, ή). Και ακόμα και αν αυτή η μετατόπιση φαίνεται ίσως μικρή (σε σχέση με τις καταγεγραμμένες καφρίλες από την μεριά των καναλιών το προηγούμενο διάστημα) πολλές φορές χρειάζεται να διανύσεις μεγάλη απόσταση για να κάνεις ένα μικρό βήμα.

Πλήρης απαξίωση

Οι διώξεις 9 (προς το παρόν) δημοσιογράφων από το πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ, ή η προκαταρκτική έρευνα που διέταξε η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθήνας είναι απλώς

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3630523, 3619513 - 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

ένα κομμάτι της όλης αντίδρασης. Το βασικότερο είναι η πλήρης απαξίωση των καναλιών από την μεριά του κόσμου όπως εκφράστηκε σε όλες τις συγκεντρώσεις και όπως καταγράφηκε και με το ποσοστό του «όχι» στο δημοψήφισμα. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, τα κανάλια σταμάτησαν να αναφέρονται στο δημοψήφισμα μετά την διεξαγωγή του, εστιάζοντας αποκλειστικά στις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Καμία αλλαγή, καμιά απολογία, καμία συνείδηση της θέσης τους δεν καταγράφηκε στον άπλετο χώρο των δημοσίων συχνοτήτων. Είναι λοιπόν προφανές πως η ρύθμιση του τηλεοπτικού τοπίου και οι άδειες των τηλεοπτικών σταθμών, καθώς και μια ευρύτερη συζήτηση για τους όρους του δημοσίου διαλόγου (όχι τυπική αλλά σε βάθος) προκύπτουν ως ένα βασικότατο, κυρίαρχο και επιτακτικό αίτημα δημοκρατίας.

“

http://tsalapatis.blogspot.gr/

Ήδη από τις πρώτες στιγμές της ανακοίνωσης του δημοψηφίσματος δεν είχαμε αμφιβολίες για το ποια θα είναι και τώρα η στάση των καναλιών, τα εξώφυλλα των μεγαλοεφημερίδων, η ηχώ στα στόματα των φερέφωνων. Αυτό όμως που συντελέστηκε, είναι κάτι το διαφορετικό.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR 3801107200000072038528658

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341 ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΛΕΝΙΚ Ε.Ε.

ΕΥΚΛΕΙ∆ΗΣ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ

Η συμφωνία να κριθεί στο σύνολό της

Στο σημερινό φύλλο της «Εποχής»δημοσιεύουμε εκτεταμένα αποσπάσματα από την ομιλία του υπουργού Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτου, κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην ολομέλεια της Βουλής με θέμα την παροχή εξουσιοδότησης στην κυβέρνησης για τη σύναψη συμφωνίας με τους δανειστές.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

υρίες και κύριοι συνάδελφοι, μία βδομάδα μετά το δημοψήφισμα είμαστε σε πολύ καλύτερη θέση από ότι πριν απ’ αυτό. Αυτό φαίνεται, αν δούμε το σχέδιο Γιούνκερ που μας δόθηκε πριν το δημοψήφισμα, στο οποίο δέχονταν βελτιώσεις που αφορούσαν μόνο το ΕΚΑΣ. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο ελληνικός λαός πήρε μια πολύ σημαντική απόφαση. Αυτό που μας έλεγαν, ότι η λαϊκή παρέμβαση εξισώνεται με το λαϊκισμό δεν ισχύει.

Αντιθέτως, η λαϊκή παρέμβαση μπορεί ν’ αλλάξει τα πράγματα. Και η πρώτη αλλαγή φάνηκε στην έκθεση του ∆ΝΤ, που δημοσιεύτηκε μετά το δημοψήφισμα. Μέχρι τώρα το ∆ΝΤ έλεγε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο αλλά δεχόταν να κλείσει το μάτι σε πολύ υψηλά πλεονάσματα (4-4,5%), για να φανεί δαφορετικά. Τώρα, λέει ότι δεν μπορεί μια χώρα να έχει για χρόνια και υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και μεγάλα πλεονάσματα. Πρέπει, επομένως η Ευρώπη να κάνει κάτι γι’ αυτό το χρέος. Το δημοψήφισμα αυτό έφερε και πολιτικές εξελίξεις. Φάνηκε από την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, εκείνο το βράδυ και από τη συμφωνία των ηγετών των κομμάτων. Άλλαξε, επομένως, η πολιτική πραγματικότητα της χώρας. ∆εν είναι και τόσο συνηθισμένο, 4-5 κόμματα να συμφωνήσουν σε ένα πλαίσιο, για να γίνει καλύτερα η διαπραγμάτευση.

Ταξική μεροληψία σε αντίθετη κατεύθυνση

Υπάρχει μια πολύ μεγάλη συζήτηση σχετικά με το αν θα μπορέσουμε, μέσα απ’ αυτή τη συμφωνία, να έχουμε ανάπτυξη. Από τη μια δεν μας ζητούν περισσότερα μέτρα, παρά την επιδείνωση της οικονομίας. Μας ζητούν το ίδιο πλεόνασμα, που θα είχαμε το 2018, αλλά με διαφορετική πορεία. ∆εν μπορούμε να κρύψουμε, όμως, ότι αυτά τα μέτρα έχουν υφεσιακή κατεύθυνση. Το αν θα είναι συνολικά υφεσιακά τα μέτρα, εξαρτάται από τη διευθέτηση του χρέους και το επενδυτικό πακέτο. Θα φανεί, αν αυτό μπορεί να γίνει στην πράξη. Αυτή η συμφωνία, επομένως, πρέπει να κριθεί στο σύνολό της. Το ένα είναι τα υφεσιακά μέτρα, τα δεύτερο είναι όλα τα άλλα, που εμπεριέχονται στο πρόγραμμα. Μας πίεζαν οι Γερμανοί και το ∆ΝΤ στο Γιούρογκρουπ για

πολύ μεγαλύτερο πακέτο μέτρων. Το αντιστρέψαμε, βάζοντας μέτρα, όχι υφεσιακά, αλλά δομικά, που πιάνουν τις βασικές αιτίες του ελληνικού προβλήματος, τη διαφθορά για τις προμήθειες, τη φοροδιαφυγή, τον τρόπο λειτουργίας του δημοσίου τομέα. Το τρίτο πράγμα είναι ο καταμερισμός των βαρών, που υπάρχει σε αυτές τις προτάσεις. Στην ομιλία μου στην Επιτροπή αναφέρθηκα στα 8 σημεία που βαραίνουν τους πιο πλούσιους, τους ανθρώπους που μπορούν να πληρώσουν περισσότερο. Ό,τι κερδίσουμε από αυτή τη συμφωνία, θα πηγαίνει στους πιο φτωχούς και στα μεσαία στρώματα. Θα υπάρχει η ίδια ταξική μεροληψία, αλλά σε διαφορετική κατεύθυνση από των προηγούμενων κυβερνήσεων.

Καμιά ωραιοποίηση, καμιά θριαμβολογία

Η επιτυχία μας στο δημοψήφισμα οφείλεται σε δυο λόγους: ο πρώτος είναι ότι ο ελληνικός λαός μας εμπιστεύεται για τη διαπραγμάτευση και ο δεύτερος είναι η ταξική μας μεροληψία. Ασχολούμαστε και νοιαζόμαστε για τις ανάγκες των πολλών. ∆εν υπάρχει θριαμβολογία από τη δική μας μεριά, δεν υπάρχει ωραιοποίηση. Ξέρουμε ότι είναι μια πολύ δύσκολη συμφωνία. Αυτό που ζητάμε αυτή τη στιγμή, είναι οι καλύτεροι δυνατοί όροι, για να διαπραγματευτούμε μια βιώσιμη συμφωνία, που θα μπορέσει να φέρει ανάπτυξη. Για να μην υπογράψουμε μια συμφωνία, που δεν δίνει αυτή την ανάσα, που δεν δίνει αυτή τη βιωσιμότητα, που δεν δίνει αυτή την αυτοπεποίθηση στον ελληνικό λαό. Αν δεν αλλάξει κάτι τη ∆ευτέρα, αν δεν υπάρχει αυτή η αισιοδοξία, αν δεν έχουμε συμβάλλει όλοι και όλες σε αυτή την κατεύθυνση, στην αυτοπεποίθηση των Ελληνίδων και των Ελλήνων, τότε θα έχουμε τεράστιο πρόβλημα.

Πορεία σε ναρκοπέδιο Β

ρισκόμαστε μπροστά σε ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις ή σωστότερα στην αρχή ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων, που ήδη αγγίζουν και θα αγγίξουν τις επόμενες μέρες και εβδομάδες ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, και με δραματικό τρόπο θα θίξουν και την Αριστερά, τον ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως, αγγίζουν και την ίδια την κυβέρνηση που έχει κορμό της Αριστερά, την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ-Οικολόγων Πράσινων. Εν τω μεταξύ, η Βουλή ψήφισε με 251 ψήφους, μεγάλη δηλαδή πλειοψηφία, την πρόταση προς διαπραγμάτευση για συμφωνία της κυβέρνησης. Ο νέος υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και η ελληνική αντιπροσωπεία έχουν, πράγματι, ένα ισχυρό χαρτί για να διεκπεραιώσουν την αποστολή τους στις Βρυξέλλες, ακόμη και να βελτιώσουν στην τελική ευθεία το σχέδιο συμφωνίας, με δεδομένο και το 61,2% του «όχι» στο δημοψήφισμα. Ωστόσο, φέρουν, μαζί με τους φακέλους τους, στο νου και την ψυχή τους ένα σοβαρό τραύμα, μια τρομακτικά αρνητική εξέλιξη, την κρίση τού ΣΥΡΙΖΑ, γνωστή και στους άτεγκτους συνομιλητές της κυβέρνησης με άγνωστη ακόμα επίπτωση. Πολλοί είναι τώρα οι πειρασμοί που ανοίγονται σε γεράκια και μη των Βρυξελλών, που πλησίασαν, έτσι ανέλπιστα, και χωρίς δικό τους πολιτικό και ηθικό κόστος, την ευκαιρία να απαλλαγούν οσονούπω από το ενοχλητικό αριστερό, ριζοσπαστικό και εναλλακτικό παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ. Η αμφισβήτηση της σταθερότητας της κυβέρνησης και της θέσης του πρωθυπουργού μπορεί να αποτελέσει, κάλλιστα, μοχλό και για μια ακόμα σκληρότερη συμφωνία, επομένως και πολλαπλασιασμό των προβλημάτων του ΣΥΡΙΖΑ.

Η ελληνική πρόταση στο Γιούρογκρουπ

Χθες, Σάββατο, στις 4 ώρα Ελλάδος θα συνεδρίαζε το Γιούρογκρουπ, για να καταλήξει σχετικά με την ελληνική πρόταση, αλλά το κλίμα όσον αφορά την υποδοχή της δεν ήταν εντελώς σαφές. Όπως αναφέρει πηγή της ΕΕ στο Γαλλικό Πρακτορείο, «υπήρξε θετική αξιο-

δεν έχει ζητήσει οικονομική βοήθεια από την κυβέρνησή του, ενώ επικρίνοντας εμμέσως τους χειρισμούς της ΕΕ, διερωτήθηκε «πού ήταν όταν τα προβλήματα συσσωρεύονταν στην Ελλάδα;»

Η συζήτηση στη Βουλή

λόγηση του ελληνικού προγράμματος από τους εμπειρογνώμονες της Κομσιόν, Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ∆ιεθνούς Νομισματικού Ταμείου». Συμπλήρωσε δε «ότι το ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, είναι έτοιμο να εξετάσει τη χορήγηση έως και 58 δισ. ευρώ, συν 16 δισ. ευρώ από το ∆ΝΤ για ένα νέο πρόγραμμα διάσωσης.» Επίσης, ο εκπρόσωπος του προέδρου του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, Mισέλ Ρέινς, επιβεβαίωσε ότι το Eurogroup έλαβε τις εκθέσεις αξιολόγησης των εμπειρογνωμόνων της ΕΕ και του ∆ΝΤ για το αίτημα της Ελλάδας να λάβει βοήθεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Ωστόσο, από διάφορες πηγές των Βρυξελλών επισημαίνουν ότι υπάρχει πάντοτε αβεβαιότητα λόγω της αντίθεσης από σκληροπυρηνικούς, όπως η Γερμανία και οι σύμμαχοί της. Αξιοσημείωτο, επίσης, ήταν το γεγονός ότι τα σχόλια από αξιωματούχους στο Βερολίνο ήταν ελάχιστα. Αν και ένα πρώτο σχόλιο του εκπροσώπου του κ. Σόιμπλε, Μάρτιν Γιέγκερ, ανέφερε πως δεν αρκεί να υποβληθούν οι παλιές προτάσεις με νέα συσκευασία, ενώ ερωτώμενος σχετικά με το εάν συζητείται μια χρηματοδότησηγέφυρα, επισήμανε ότι, εφόσον υπάρχει συνολική συμφωνία, τότε θα μπορεί ενδεχομένως να συζητηθεί και αυτό το θέμα.

Επιφυλάξεις από Βερολίνο

Ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης κ. Ζάιμπερτ αρνήθηκε να σχολιάσει την ελληνική πρόταση. Παρατήρησε

όμως ότι «χρειαζόμαστε ένα πολυετές νέο πρόγραμμα...Μόνο εάν η ελληνική κυβέρνηση περιγράψει σοβαρά και αξιόπιστα ως βασικούς πυλώνες το τι είναι διατεθειμένη να κάνει σε αυτή τη μακρά μεταρρυθμιστική πορεία, καθώς και εάν ονομάσει και τα λεγόμενα prior actions, θα μπορέσει η κυβέρνηση να ζητήσει από τη Βουλή την εξουσιοδότηση για έναρξη διαπραγματεύσεων για το πρόγραμμα». Θετικοί, αντίθετα, στην ελληνική πρόταση υπήρξαν οι σοσιαλδημοκράτες εταίροι της κ. Μέρκελ, γεγονός που δεν πρέπει να αγνοηθεί. Αντίθετα, το κλίμα σε ΗΠΑ, Γαλλία και Ιταλία ήταν εντελώς διαφορετικό. Στις τοποθετήσεις τους όχι μόνο αξιολογούσαν θετικά την ελληνική πρόταση, αλλά έθεταν επιτακτικά και το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ κ. Λιου, αφού εκτίμησε ότι η Αθήνα βρίσκεται πλέον πιο κοντά σε συμφωνία με τους δανειστές και επανέλαβε παράλληλα τη θέση του ότι είναι απαραίτητος ο συνδυασμός μεταρρυθμίσεων από την ελληνική πλευρά αλλά και μερικής αναδιάρθρωσης του μη βιώσιμου χρέους, παράλληλα κάλεσε τους ευρωπαίους δανειστές να κατανοήσουν ότι το ελληνικό χρέος είναι «στην παρούσα μορφή του, μη βιώσιμο». «Θεωρώ ότι έχει έρθει η στιγμή για μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους», επισήμανε χαρακτηριστικά. Εν τω μεταξύ, και ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλ. Πούτιν εξέφρασε την εκτίμηση ότι η κρίση με την Ελλάδα θα διευθετηθεί σύντομα, ενώ επανέλαβε ότι η Αθήνα

Η συζήτηση στη Βουλή δεν ανέτρεψε το κλίμα κοινής, εν πολλοίς, στάσης, που καταγράφηκε -πλην ΚΚΕ- στο συμβούλιο των αρχηγών των κομμάτων. Ιδίως ο μεταβατικός πρόεδρος της Ν∆ Ε. Μεϊμαράκης μίλησε σε αυτό το μήκος κύματος επιδιώκοντας, εμφανώς, να πάρει επαφή με έναν κόσμο της δεξιάς που δυσαρεστούσε, ως τώρα, η γραμμή Σαμαρά. Ωστόσο, ο Αλ. Τσίπρας παρά το ότι επιχειρηματολόγησε στη βάση ότι «ανάμεσα σε μια καταστροφική επιλογή, είμαστε υποχρεωμένοι να επιλέξουμε το πρώτο» και ξεκαθάρισε με δραματικούς τόνους απευθυνόμενος ιδίως στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, ότι έναντι του σκληρού πακέτου μέτρων, το οποίο κατέθεσε η κυβέρνηση δεν υπάρχει, ουσιαστικά, άλλη εναλλακτική και όπως είπε «κινδυνεύουμε να ανατιναχθεί το κράτος, δεν μιλάμε για Grexit, μιλάμε για άτακτη χρεοκοπία» δεν μπόρεσε να πείσει έναν σημαντικό αριθμό βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ. Προκειται για μια κατάληξη που έχει πολλές αιτίες, λάθη και δομικά προβλήματα του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ που αφέθηκαν να γιγαντωθούν, διότι υποτιμήθηκαν. Προβλήματα, όμως, τα οποία δημιουργήθηκαν, πλην της ηγεσίας, και από τη στάση αυτών που χθες διαφώνησαν, που στη διαδρομή του ΣΥΡΙΖΑ επέλεγαν την ασφαλή διατύπωση διαφωνίας μέσω αστερίσκων, εχθρικοί προς τη διαδικασία σύνθεσης, άρα ανίκανοι να αποτρέψουν λανθασμένες αποφάσεις, σήμερα συμβάλλουν σε ένα ρήγμα με απρόβλεπτες συνέπειες. Και αυτό εν μέσω αντιφάσεων, με ένα παιχνίδι που ποιοτικά δεν απομακρύνεται από την τακτική των αστερίσκων, αλλά που τώρα έχει κόστος βαρύ όχι μόνο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τον λαό. Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Ο Τσίπρας έχει το καρπούζι και το μαχαίρι Μνημόνιο ή “grexit”; Μετά το συντριπτικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η απόφαση βαραίνει τον έλληνα πρωθυπουργό

ε μια αντικειμενική θεώρηση των πραγμάτων εξέχει η άποψη που υποστηρίζει ότι, είτε με «συμφωνία» είτε με «grexit», ζούμε την αρχή του τέλους της ευρωζώνης. Με τη διαφορά ότι μια συμφωνία θα παρατείνει την διάρκεια της γερμανικής ηγεμονίας επί της Ευρωπαϊκής Ένωσης· ενώ ένα grexit, πέρα απ’ την αρχή του τέλους της ευρωζώνης θα σημάνει και την αρχή του τέλους της γερμανικής Ευρώπης. Αλλά, ας είμαστε ειλικρινείς, ας σταματήσουμε να μιλάμε για συμφωνία, ας μιλάμε για μνημόνιο. Γιατί, οποιαδήποτε συμφωνία κι αν επιτευχθεί μέσα στις τρέχουσες συνθήκες ανωτέρας βίας, δεν μπορεί παρά να είναι το τρίτο μνημόνιο. Ένα μνημόνιο που η κυβέρνηση πάσχισε επί πεντάμηνο να αποφύγει και (τι ειρωνεία;) μπορεί να καταγραφεί στην ιστορία ως το «μνημόνιο ΣΥΡΙΖΑ». Μη με ρωτήσετε αν είμαι υπέρ της υπογραφής ενός τρίτου μνημονίου ή ενός grexit. Είναι το ίδιο εύκολο να επιχειρηματολογήσω υπέρ του ενός ή του άλλου, να είμαι αρκούντως πειστικός και για το ένα και για το άλλο: δεν είμαι παρά ένας πολιτικός σχολιαστής εξασκημένος στις σοφιστείες και σοφίσματα. Εξάλλου, η απόφασή μου ούτε δράμι δεν βαραίνει το δημόσιο συμφέρον, το παρόν και το μέλλον των Ελλήνων. Το βάρος πέφτει στον πρωθυπουργό της χώρας, τον Αλέξη Τσίπρα, που μόλις πριν μια εβδομάδα αξιώθηκε με την εμπιστοσύνη της συντριπτικής πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος.

Μάθημα ∆ημοκρατίας

Του ∆ΗΜΗΤΡΗ ΠΕΤΣΕΤΙ∆Η

Πάμε πάλι απ’ την αρχή: είτε με «συμφωνία» είτε με «grexit» ζούμε την αρχή του τέλους της ευρωζώνης – την αρχή του τέλους της γερμανικής Ευρώπης. Και, ό,τι απ’ τα δύο κι αν συμβεί, θα είναι αποτέλεσμα του κλονισμού που προκάλεσε το ελληνικό δημοψήφισμα. Κατ’ αρχήν, με την πολιτική δύναμή του (ως βασικό εργαλείο της δημοκρατίας) τάραξε την τεχνοκρατική ραστώνη της ευρωζώνης. Κυρίως, όμως, με το αποτέλεσμά του, μια καθαρή επιβεβαίωση της εθνικής μας αξιοπρέπειας απέναντι στους εκβιασμούς της χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας που κυβερνά την Ευρώπη και τον πλανήτη: ένα αποτέλεσμα που «υπερβαίνει τα σύνορα της Ελλάδας και αντιπροσωπεύει ένα μάθημα δημοκρατίας στη γηραιά μας ήπειρο», όπως σχολίασε ο Ιταλός καθηγητής ιστο-

ρίας Έντσο Τραβέρσο. Φάνηκε, ωστόσο, πως το ελληνικό μάθημα ∆ημοκρατίας δεν πέρασε τα σύνορα της Γερμανίας, και πάντως η κ. Μέρκελ (το βασικό αντικείμενο του συγκεκριμένου μαθήματος), δεν πήρε χαμπάρι. Αντίθετα, κατά τη σύνοδο κορυφής που ακολούθησε του δημοψηφίσματος, εμφανίστηκε πιο δεσποτική και αυταρχική παρά ποτέ: ή τρίτο μνημόνιο ή grexit!.. Μάταια ο έλληνας πρωθυπουργός εξηγούσε ότι το «όχι» δεν ήταν μια ψήφος εναντίον της Ευρώπης, ήταν μια ψήφος για διαφορετική Ευρώπη, η οποία δεν νοείται πλέον ως μια αγορά και ένας οικονομικός χώρος, αλλά ως ένα κοινό σπίτι για τους πολίτες της…

Εμπιστοσύνη στον Τσίπρα

Μάταια, για την Μέρκελ και τους πιστούς υποτακτικούς της γερμανικής ηγεμονίας. Ο σεισμός που προκάλεσε το ελληνικό ΟΧΙ άνοιξε ρωγμές στο… «κοινό ευρωπαϊκό σπίτι», αποκαλύπτοντας την παρωδία δημοκρατίας που διέπει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς: μια «δημοκρατία» η οποία συνηγορεί στην διαρκή υποβάθμιση των κοινωνικών συνθηκών που υπαγορεύει η δικτατορία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ρωγμές ανεπανόρθωτες, που θεμελιώνουν την αίσθηση πως είτε με συμφωνία είτε με «grexit» ζούμε την αρχή του τέλους της ευρωζώνης. Με τη διαφορά ότι μια συμφωνία θα παρατείνει την διάρκεια της γερμανικής ηγεμονίας επί της Ευρωπαϊκής Ένωσης· ενώ ένα grexit, μαζί με την αρχή του τέλους της ευρωζώνης θα σημάνει και την αρχή του τέλους της Γερμανικής Ευρώπης. Προσωπικά, ως παλαιός των (μαρξιστικών) ημερών, θα προτιμούσα το grexit που, «μαζί με την αρχή του τέλους της ευρωζώνης, θα σημάνει και την αρχή του τέλους της γερμανικής Ευρώπης», από μια «συμφωνία» που θα παρατείνει τη διάρκεια της γερμανικής ηγεμονίας επί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και όχι μόνο επειδή θα παρατείνει την διάρκεια της γερμανικής ηγεμονίας, αλλά επειδή μια «συμφωνία» δεν θα είναι πια η «συμφωνία – λύση» που διεκδικούσαμε πριν το δημοψήφισμα – και με το δημοψήφισμα, μα ένα τρίτο μνημόνιο: το μνημόνιο που η κυβέρνηση πάσχισε επί πεντάμηνο να αποφύγει και (τι ειρωνεία;), από ∆ευτέρα μπορεί να καταγραφεί στην ιστορία ως το «μνημόνιο ΣΥΡΙΖΑ». Ωστόσο, η προσωπική μου γνώμη ούτε δράμι δεν βαραίνει ως προς το δημόσιο συμφέρον, το παρόν και το μέλλον των Ελληνίδων και των Ελλήνων. Το βάρος πέφτει στον πρωθυπουργό της χώρας, τον Αλέξη Τσίπρα, που μόλις πριν μια εβδομάδα αξιώθηκε με την εμπιστοσύνη της συντριπτικής πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος. Την δική μου, ούτως ή άλλως την είχε. Και την έχει…

•

Γιορτάζουμε αδιαπραγμάτευτα...

ην Παρασκευή 17 Ιουλίου, από τις 9 μ.μ., στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-136, στο σταθμό του Θησείου) οργανώνουμε τη θερινή συνάντηση της «Εποχής» σε τόπο δροσερό, με μουσική, ποτό και λιτό φαγητό κατάλληλο για τις κλιματολογικές και γενικότερες συνθήκες. Το μόνο που μπορούμε να πούμε γι’ αυτό είναι ότι θα το συνεισφέρουν φίλοι και φίλες μας και θα είναι σπιτικό. Για να εξασφαλίσουμε, μάλιστα, την απαραίτητη ποικιλία, οι εθελοντές και εθελόντριες καλό θα είναι να επικοινωνήσουν μαζί μας στο 2103619513 και 514. Όσοι και όσες δεν τα καταφέρνετε με τη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, ας προσέλθετε μόνοι και μόνες, αρκεί να έχετε μαζί σας καλή διάθεση για συζήτηση ζωηρή, όχι όμως αγχώδη με όσο κέφι μπορείτε να συγκεντρώσετε και -κυρίως- με την επίγνωση ότι η συμμετοχή σας θα βοηθήσει ηθικά και υλικά τη συλλογική πολυετή προσπάθειά μας. Σας περιμένουμε έτοιμοι για όλα. Είσοδος... χωρίς νόμισμα.

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Στη σκιά η δίκη της ΧΑ

δίκη της Χρυσής Αυγής, δυστυχώς, έχει επισκιαστεί από τις πολιτικές εξελίξεις. Ως εφημερίδα δεσμευόμαστε ότι δεν θα το συνεχίσουμε. Μέχρι στιγμής, η έδρα άφησε στο απυρόβλητο την ηγεσία της Χρυσής Αυγής, η οποία δεν θα εξεταστεί από την πολιτική αγωγή, απαγόρευσε την ραδιοτηλεοπτική κάλυψη και προτίμησε τη χειρόγραφη κράτηση πρακτικών έναντι της ηχογράφησης. Η καταδίκη του κόμματος Χρυσής Αυγή, άρα και της ηγεσίας της, ως εγκληματική οργάνωση θα αποτελέσει ανάχωμα στο νεοφασισμό και θα αποδώσει δικαιοσύνη ακόμα και στα θύματα που δεν έχουν περιληφθεί στη δικογραφία. Η έδρα, προς το παρόν, έχει δείξει τη διάθεσή της, η μαζική παρουσία, η ενημέρωση όλων όσων αφορά την έκβαση της δίκης και η συνεχής κάλυψή της ίσως ανατρέψει αυτό το κλίμα.

Ποιος φιμώνει ποιον;

«Π

ρος τα διάφορα καθεστωτικά κομματόσκυλα. ∆εν πρόκειται να με φιμώσετε ότι και να κάνετε.» προειδοποιεί ο κ. Σταμάτης Μαλέλης, διευθυντής ειδήσεων του ΣΚΑΪ, ύστερα από την πειθαρχική του δίωξη από την ΕΣΗΕΑ. Αλήθεια, πότε φιμώθηκε οποιοδήποτε κανάλι, πόσο μάλλον κάποιος παράγοντάς του; Ο συγκεκριμένος κύριος, την Κυ-

ριακή, μετά τη νίκη του όχι, μίλησε ως εκπρόσωπος κόμματος λέγοντας πως το «ναι», το οποίο υποστήριξε το κανάλι του, έχασε, αλλά τώρα πρέπει το παλιό πολιτικό προσωπικό να αποσυρθεί για να υπάρξει ένας νέος ευρωπαϊκός σχηματισμός. Είναι ο ίδιος που την εβδομάδα του δημοψηφίσματος, πάλι φέρθηκε ως στέλεχος κόμματος, φιμώνοντας όσους τάχθηκαν με την άποψη του «όχι». Τελικά ποιος είναι κομματόσκυλο;

Φελλός

«Τ

ώρα, με τις τράπεζες κλειστές, είναι σαν να αφαιρέσαμε από τους Έλληνες τις ταυτότητές τους. Η πιστωτική σου κάρτα είναι η ταυτότητά σου. Χωρίς πιστωτική κάρτα δεν κατεβάζεις δωρεάν ούτε μια εφαρμογή στο κινητό. Είναι ένα είδος στέρησης σύγχρονων ανθρωπίνων δικαιωμάτων», τάδε έφη Σταύρος Θεοδωράκης. Τι να πρωτοσχολιάσουμε; Ότι οι πολίτες στερούνται τα σύγχρονα ανθρώπινα δικαιώματα, να κατεβάζουν δωρεάν εφαρμογές; Ή ότι η πιστωτική κάρτα είναι ταυτοτικό στοιχείο του κάθε ανθρώπου; Τι να περιμένεις, όμως, από έναν άνθρωπο που τύπωσε τις ομιλίες του σε κόκκινο βιβλιαράκι, σε μέγεθος τσέπης; Να επιπλέει, και μέχρι στιγμής τα καταφέρνει.

Είπαμε, αλλά όχι και έτσι

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

ε επιστολή του ενημέρωσε τη Βουλή ο Γ. Βαρουφάκης πως δεν θα παρευρισκόταν στην ψηφοφορία της Παρασκευής, για οικογενειακούς λόγους. Στην επιστολή ενημερώνει πως υπερψηφίζει το νομοσχέδιο, ωστόσο η ψήφος του δεν είναι έγκυρη, καθώς δεν βρισκόταν σε επίσημη αποστολή της Βουλής ή της κυβέρνησης. Όπως αποκαλύφθηκε λίγο αργότερα, οι «οικογενειακοί λόγοι» ήταν διακοπές στην Αίγινα, κατά τη διάρκεια της πιο κρίσιμης ψηφοφορίας της κυβέρνησης. Είπαμε σύντροφε, αλλά όχι και έτσι. Η αριστερά έχει προτεραιότητες, και η αναψυχή έρχεται πάντα τελευταία στη λίστα.

Συντομότερα απ’ ό,τι περίμενε

ευρεία επικράτηση του «όχι» στο δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής οδήγησε στην παραίτηση του αρχηγού της Ν∆, Αντώνη Σαμαρά. Παρά τη σπουδαιότητα της παραίτησης του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, φρόντισαν τόσο ο Γιάνης Βαρουφάκης, όσο και το τελεσίγραφο των δανειστών, ώστε η είδηση να μην απασχολήσει πολύ την επικαιρότητα. Αποδίδοντας κατά κάποιον τρόπο τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, φαίνεται ότι η ιστορία ξέχασε τον Σαμαρά συντομότερα απ’ ότι θα ήθελε ο ίδιος!

Για όλη την κοινωνία

πάρχουν δυο προτάσεις στην ομιλία του Ευκλειδη Τσακαλώτου, κατά την παραλαβή του χαροτοφυλακίου από το Γιάνη Βαρουφάκη, που έδωσαν ένα διαφορετικό στίγμα σε μια εθιμοτυπική διαδικασία: «Και οι δύο είμαστε υπέρ της συλλογικότητας, και οι δύο ξέρουμε ότι η συλλογικότητα δεν είναι μόνο για την αντιπολίτευση και γι’ αριστερές παρέες, αλλά είναι ένα πρόταγμα για μια ολόκληρη κοινωνία.». Η αναφορά στο πρόταγμα της Αριστεράς, σε ένα χώρο, όπως το υπουργείο Οικονομίας, που είναι συνυφασμένος με την τεχνοκρατική αντίληψη της πολιτικής, έχει έναν πολύ ισχυρό συμβολισμό!Ταυτόχρονα υπενθυμίζει σε όλους και όλες μας τη μεγαλύτερη δύναμη της Αριστεράς, ειδικά σε κρίσιμες συγκυρίες όπως η τωρινή!

“

Μαρσέλ & Μισέλ

Οι πολλαπλές συνέπειες του «όχι» ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Οι εξελίξεις στο εσωτερικό και ο απόηχός του στις Βρυξέλλες

εβδομάδα που πέρασε, παρότι ξεκίνησε με ένα δημοψήφισμα που σήμανε την απόρριψη ενός σχεδίου συμφωνίας των δανειστών, τείνει να τελειώσει (όπως μαρτυρούν όλες οι ενδείξεις τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές) με την υπογραφή μιας συμφωνίας. Τι ήταν αυτό, που άλλαξε την ισορροπία των πραγμάτων; Το συντριπτικό και μάλλον μη αναμενόμενο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Από τη στιγμή που δηλώθηκε η κυβερνητική πρόθεση διεξαγωγής δημοψηφίσματος, από την πλευρά των δανειστών, αλλά και των ομοφρονούντων της ημεδαπής, έγινε κάθε δυνατή προσπάθεια το αποτέλεσμά του να είναι τέτοιο, ώστε να μπορεί να ερμηνευτεί ως βαριά ήττα της κυβέρνησης, που θα συνεπιφέρει την κατάρρευσή της. Για την επιτυχία αυτού του στόχου επιστρατεύτηκαν όλα τα μέσα, θεμιτά και αθέμιτα: από το κλείσιμο των τραπεζών και την τρομοκρατία των μεγάλων ιδιωτικών καναλιών, ως τη συνηγορία «προσωπικοτήτων» με συχνά θορυβώδη παρουσία στα δημόσια πράγματα, αλλά με ελάχιστο κύρος –όπως αποδείχθηκε.

Η ηγεσία της Ν∆ σε παρένθεση

Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Το 62% του εκλογικού σώματος έκανε κάτι πολύ περισσότερο από το να αρνηθεί ένα συγκεκριμένο σχέδιο συμφωνίας. Αρνήθηκε να υπηρετήσει τα σχέδια εκείνα, που είχαν ως προϋπόθεση την άρση της εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση πρόσφατα εκλεγμένη, που δίνει αρκετές αφορμές για να την επικρίνεις , αλλά που ο κόσμος τη νιώθει δική του. Και αισθάνεται την ανάγκη να την υπερασπιστεί. Όσοι, λοιπόν, επεδίωκαν να δουν την επιρροή της κυβέρνησης να μειώνεται κάτω από το 40% της σημερινής εκλογικής δύναμης των κομμάτων που τη συναποτελούν, είδαν, αντίθετα, να αυξάνεται κατά τεκμήριο αυτό το ποσοστό κατά 50% και να ξεπερνάει το 60% του συνόλου. Οι συνέπειες αυτού του αποτελέσματος άρχισαν ήδη να γίνονται ορατές εντός και εκτός των τειχών. Αντί για τις διασπάσεις των κυβερνητικών κομμάτων, για τις οποίες προσεύχονταν και τις οποίες επιδίωξαν, είδαμε τον κήρυκα της «αριστερής παρένθεσης», κ. Σαμαρά, να παραιτείται υπό την πίεση πραγμάτων και προσώπων. Και με την παραίτησή του να ανοίγει μια ουσιαστική πολιτική αντιπαράθεση εντός της Ν∆, όχι μόνο για το ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος, αλλά για το ποια πολιτική μπορεί να διασώσει το κόμμα της αστικής τάξης. Μια αντιπαράθεση που δεν μπορεί παρά να εμπεριέχει και το ερώτημα: Είναι δυνατόν ένα κόμμα να διεκδικήσει την πλειονότητα του εκλογικού σώματος υπηρετώντας τυφλά τις υποδείξεις όλων εκεί-

Θα αναγκαστούν για μεγάλο διάστημα να δαπανήσουν χρόνο, χρήμα και φαιά ουσία, για την εξουδετέρωση ενός απρόσμενου παράγοντα: του συντριπτικού, για τις συγκεκριμένες συνθήκες, 62%

νων, που αντιστρατεύονται τα καλώς νοούμενα συμφέροντα του σώματος αυτού; Η απάντηση είναι γνωστή: όχι. Η πίστη της Ν∆ στη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και πρακτική είναι ασύμβατη με τις περιστασιακές προσπάθειες λεκτικών αναφορών στον «κοινωνικό φιλελευθερισμό» της κλασικής λαϊκής δεξιάς.

Η «ευρωπαϊκή παράταξη» σε αποδρομή

Συνοψίζοντας, το 62% του δημοψηφίσματος επιβεβαίωσε το γεγονός ότι, μετά την ταχύτατη συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ, την αποτυχία ανασύνταξης του «κεντρώου χώρου», την αδυναμία του Ποταμιού να αποκτήσει υπολογίσιμη δυναμική, η κατάσταση για τους δανειστές και το σκληρό πυρήνα των «εταίρων» τείνει να γίνει αδιέξοδη, αν επαληθευτούν και οι κίνδυνοι που απειλούν τη Ν∆. Κίνδυνοι οι οποίοι γιγαντώνονται, ακριβώς γιατί ως κόμμα ταυτίζεται με τις αντιλήψεις και τις επιδιώξεις τους. Ήδη το Ποτάμι έχει αρχίσει να ελίσσεται, παίρνοντας αποστάσεις από τη Ν∆, ενώ υπάρχουν αρκετά σημάδια, που δείχνουν ότι η νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θα φροντίσει να αποσπάσει το κόμμα που απέμεινε από το ζημιογόνο εναγκαλισμό με τη Ν∆. Με λίγα λόγια, το σχέδιο για μια δήθεν «ευρωπαϊκή παράταξη» μάλλον βαδίζει κατά κρημνού. Η ήττα ενός εθελόδουλου «ναι» το καθιστά επικίνδυνα μειοψηφικό μέσα στην κοινωνία. Όσοι, λοιπόν, στις Βρυξέλλες και αλλαχού προβλέπουν μια σχετικά μακρά περίοδο πολιτικής κυριαρχίας του ΣΥΡΙΖΑ και των συμμάχων του, δεν μπορούν να ελπίζουν σε μια σύντομη ανάκαμψη των φίλιων δυνάμεων. Κι αυτό είναι αναγκασμένοι να το λάβουν σοβαρά υπόψη, παρότι δεν θα πάψουν να επιχειρούν την ανατροπή αυτής της δυσμενούς για τα σχέδιά τους κατάστασης.

Η τρομοκρατία γυρίζει μπούμεραγκ

Σε όλους αυτούς το 62% του δημοψηφίσματος έστειλε και ένα ακόμη μήνυμα, το οποίο είναι βέβαιο ότι το έλαβαν ήδη και το μελετούν: η συντριπτική πλειοψηφία του εκλογικού σώματος δεν τρομο-

κρατήθηκε, ούτε με την προπαγάνδα ούτε με τις κλειστές τράπεζες, ούτε με τις απειλές για κούρεμα καταθέσεων, ούτε με τη σκηνοθεσία του θρίλερ «πανικός στο σούπερ μάρκετ». Επιπλέον, σημαντικό τμήμα του 38%, που έκλινε προς το «ναι», δεν το έκανε από πεποίθηση, αλλά από δικαιολογημένο ή αδικαιολόγητο φόβο. Και ο φόβος δεν αποτελεί καθόλου καλή βάση εκκίνησης για την κατάκτηση της πλειοψηφίας. Όσοι εχέφρονες απομένουν στις Βρυξέλλες ή το Βερολίνο, σίγουρα έχουν αρχίσει να σκέφτονται ότι οι υπερβολικές δόσεις τρομοκρατίας και απειλών εθίζουν στο ζην επικινδύνως, παρέχοντας τη σχετική ανοσία. Άσε που μπορεί να ωθούν και σε ρηξικέλευθες αποφάσεις. Αυτοί που αστόχαστα μας κανοναρχούν ότι το πραγματικό ερώτημα του δημοψηφίσματος ήταν «ναι ή όχι στο ευρώ», ίσως αντιλαμβάνονται τώρα ότι στρώνουν το δρόμο της εξόδου με πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα απ’ ό,τι εκείνοι, που υποτιμητικά καταγγέλλονται ως «λόμπι της δραχμής». Όλα αυτά ανέδειξαν και τόνισαν τις υπαρκτές διαφορές στο εσωτερικό των δανειστών, ως προς τη σκληρότητα απέναντι στην Ελλάδα και ως προς τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητα της απειλής με «γκρέξιτ». ∆εν θα πάψουν να επιδιώκουν το σκοπό τους, που δεν είναι άλλος από την εξυπηρέτηση των ταξικών οικονομικών συμφερόντων που εκπροσωπούν σε βάρος της Ελλάδας και των πιο αδύνατων οικονομιών της ΕΕ. Ωστόσο, θα αναγκαστούν για μεγάλο διάστημα να δαπανήσουν χρόνο, χρήμα και φαιά ουσία, για την εξουδετέρωση ενός απρόσμενου παράγοντα: του συντριπτικού, για τις συγκεκριμένες συνθήκες, 62% του «όχι» στο δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής. Κι αυτό θα κάνει πιο δύσκολο και πιο αβέβαιο το δικό τους έργο, ενώ μπορεί να διευκολύνει τη δικιά μας αντίσταση στις επιθέσεις τους. Καθώς και την αντίσταση άλλων ευρωπαϊκών λαών, όπως ο ισπανικός, ο πορτογαλικός, ο ιρλανδικός, ο ιταλικός, ο γαλλικός… Αυτό το τελευταίο, για μια δύναμη της αριστεράς, που θέλει να σκέφτεται ευρωπαϊκά, δηλαδή διεθνιστικά, δεν θα έπρεπε να θεωρείται αμελητέο. Χ. Γεωργούλας

“

Το 61,3% μιλάει ακόμα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Μπορεί άραγε η αριστερά, έτσι όπως είναι δομημένη σήμερα, να διαχειριστεί από θέση πρώτης ευθύνης μια δεξιά μνημονιακή πολιτική; Και αν ναι, μήπως θα είναι μεν κυβέρνηση, αλλά διόλου αριστερή;

Του Πάνου Λάμπρου

κυβέρνηση και συνολικά ο χώρος έδωσαν όλους αυτούς τους μήνες μια μεγάλη, μια σκληρή μάχη με υπέρτατες δυνάμεις. Το διάστημα αυτό η διαπραγμάτευση πέρασε από πολλά στάδια: “μονομερείς ενέργειες”, συμβιβασμοί, συγκρούσεις, ρήξεις, στάση πληρωμών, πανευρωπαϊκή αλληλεγγύη, συγκλονιστικές συγκεντρώσεις, δημοψήφισμα, κλείσιμο τραπεζών, εκλογικό αποτέλεσμα που ξάφνιασε ευχάριστα^ τόσα πολλά σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα... Στη μάχη αυτή έγιναν και λάθη, υπήρξαν παραλείψεις, κενά. Είχαμε κινήσεις και πρόσωπα που ενόχλησαν την αριστερή μας συνείδηση. Σε ένα πρωτόγνωρο πόλεμο, όμως, ήταν μάλλον αναμενόμενα. Η ησυχία και το αλάθητο του νεκροταφείου έτσι κι αλλιώς δεν μας ταιριάζουν. ∆εν είναι η ώρα του τελικού απολογισμού. Απομένουν αρκετά κομμάτια στο παζλ για να σχηματιστεί η ολοκληρωμένη εικόνα. Για να φανεί δηλαδή αν σε αυτή την πρώτη φάση του πολέμου χάσαμε ή κερδίσαμε, αν δημιουργήθηκαν ρωγμές, αν αφήνουμε παρακαταθήκη για τη συνέχεια, αν ο αντίπαλος είναι κοντά στο στόχο του.

Από τον θρίαμβο σε οδυνηρή ήττα;

Μπορεί να ακούγεται αντιφατικό, ωστόσο, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, που ήταν κάτι παραπάνω από κοινωνικά και ταξικά- συγκλονιστικό και ελπιδοφόρο, “εγκλώβισε” τη διαπραγμάτευση στο τεράστιο ύψος του. Γιατί αυτό το “όχι”, τα πολλαπλά, τα διαφορετικά “όχι”, δημιούργησαν αν μη τι άλλο μεγάλες προσδοκίες για μια αξιοπρεπή, δίκαιη και κοινωνικά βιώσιμη λύση. Και η κυβέρνηση από την επόμενη ημέρα έπρεπε να αντιμετωπίσει τη σκληρή πραγματικότητα μιας “Ευρώπης φρούριο” για κάθε αιρετική, ανυπάκουη φωνή. Να την αντιμετωπίσει και να καταφέρει να δώσει μια συμφωνία που θα έθιγε τον πυρήνα των μνημονιακών πολιτικών, θα ενίσχυε τις ρωγμές στην Ευ-

ρώπη, θα διεύρυνε τον κύκλο της αμφισβήτησης στο κυρίαρχο μοντέλο. ∆ύσκολα πράγματα όταν απέναντί σου έχεις ένα σκληρό νεοφιλελεύθερο οικοδόμημα που δεν ανέχεται τη διαφωνία, που έχει ως βασικό του στόχο τη συντριβή του αντιπαραδείγματος, του ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή. Και αυτό έγινε. Παρά το συγκλονιστικό 61,3%, το τεράστιο “όχι”, που σάρωσε στις λαϊκές γειτονιές και τη νεολαία, ο Σόιμπλε και οι πιστοί του σύμμαχοι ανά την Ευρώπη, συνέχισαν τις απειλές για έξοδο, με στόχο να εξοντώσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, να οδηγήσουν την Ελλάδα σε ακαριαίο θάνατο, ρισκάροντας ταυτόχρονα μια παγκόσμια κρίση στο όνομα της ηγεμονίας της πολιτικής λιτότητας. Όμως, αυτό το κοινωνικό “όχι” παραμένει να συζητιέται στην Ελλάδα και την Ευρώπη, να δημιουργεί δυναμικές, να ανακατεύει την τράπουλα, να πιέζει για λύση έξω από μνημόνια και λιτότητα, να αρνείται πεισματικά να μετεξελιχθεί σε “ναι”. Αυτές τις ώρες, τα μέλη του κόμματος θα έπρεπε να συζητούν τη διαχείριση ενός κοινωνικού και πολιτικού θριάμβου και όχι βεβαίως, τη διαχείριση μιας οδυνηρής ήττας. Ωστόσο, η πρόταση που κατατέθηκε από την ελληνική πλευρά, πρόταση απόρροια ενός στυγνού εκβιασμού, δεν συμβάλει στην αναγκαία επικοινωνία με τα κοινωνικά στρώματα που όρθωσαν το ανάστημά τους κόντρα σε θεούς και δαίμονες. Αντίθετα, δημιουργεί ερωτηματικά, αμφιβολίες για τις υποσχέσεις και τις δυνατότητές μας, αλλά και την αίσθηση σε κάποιους, ότι το παράδειγμα τελικά συνθηκολόγησε. Είναι μια πρόταση σκληρή για τα λαϊκά στρώματα, υφεσιακή, εντέλει μνημονιακή και υπό αυτή την έννοια κοινωνικά άδικη και πολιτικά μη διαχειρίσιμη. Το “όχι”, όσο και αν μας πονά, και σε αυτή την πρόταση παραμένει.

Και τώρα τι κάνουμε;

Είναι η ώρα κρίσιμων αποφάσεων για όλους μας. Και παρότι ακόμα στη μάχη και ώρα αναστοχασμού. Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες, ούτε αυτονόητες.

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Από τη μια ο οδυνηρός και ξαφνικός θάνατος και από την άλλη το αργό, το βασανιστικό τέλος της κοινωνίας των φτωχών. Μπορεί άραγε η αριστερά, έτσι όπως είναι δομημένη σήμερα, να διαχειριστεί από θέση πρώτης ευθύνης μια δεξιά μνημονιακή πολιτική; Και αν ναι, μήπως θα είναι μεν κυβέρνηση, αλλά διόλου αριστερή; Και αν τα πράγματα είναι κάπως έτσι, μήπως να αποδεχτούμε ανοιχτά και θαρρετά ότι ηττηθήκαμε από υπέρτατες δυνάμεις και να δρομολογήσουμε διεργασίες που θα μας απεγκλωβίσουν από μια μη... αρμονική και συμβατή σχέση; Άλλωστε, δεν είμαστε παντός καιρού.. Το αντεπιχείρημα γνωστό: Είναι λάθος να εγκαταλείψουμε τη μάχη, να αφήσουμε τον κόσμο της εργασίας και τη νεολαία στα νύχια του παλιού φθαρμένου πολιτικού προσωπικού και να δικαιώσουμε όσους επιδίωκαν τη λεγόμενη αριστερή παρένθεση. Σεβαστή άποψη, αλλά όχι απολύτως πειστική. Ναι, είναι δύσκολο, ίσως και λάθος να παραδώσεις τα δικαιώματα και τις ελευθερίες σε αυτούς που τα μισούν, αλλά είναι τραγωδία να έχεις μια αριστερά, που θα είναι υποχρεωμένη να βάζει την υπογραφή της στη μείωση συντάξεων, για παράδειγμα του ΟΓΑ. Και αν πράγματι μας ενοχλεί τα μάλα να δικαιωθεί η θεωρία της αριστερής παρένθεσης, δεν μας ενοχλεί το ίδιο ή και περισσότερο να κάνουμε εμείς οι ίδιοι την αριστερά στην ουσία της πολιτικής και των ιδεών της, παρένθεση; Υπάρχει βεβαίως και μια άλλη σκέψη, που επιχειρεί διέξοδο μέσα από τη μάχη. Η σκέψη αυτή αποδέχεται ότι η ελληνική πρόταση, πράγματι, δεν έχει σχέση με τους βασικούς στόχους και τα οράματα της αριστεράς. Εντούτοις, αν δεν θέλουμε να παραδώσουμε την κοινωνία των φτωχών στις ηττημένες κατά κράτος από το δημοψήφισμα δυνάμεις, είμαστε υποχρεωμένοι και υποχρεωμένες να δούμε κατάματα την αλήθεια και κυρίως να μιλήσουμε με απόλυτη ειλικρίνεια στο λαό και κυρίως σε αυτό το 61,3% που δημιούργησε ένα συγκλονιστικό γεγονός, ανεξάρτητα αν κάποιοι και μέσα

στο χώρο μας δεν το πίστεψαν, δεν το πάλεψαν και φλέρταραν με εθνικές ομάδες διαπραγμάτευσης. Η πρότασή μας, λοιπόν, αν γίνει δεκτή από τους νεοφιλελεύθερους εκβιαστές -γιατί όλα είναι ανοιχτά, ακόμα και αυτή η πρόταση μπορεί να απορριφθεί-, δεν είναι δυνατόν να ωραιοποιηθεί ούτε στο ελάχιστο. Να ενημερώσουμε τους ανθρώπους για όλες τις ενέργειες και τις προσπάθειες που έγιναν, για το τοίχος που συναντήσαμε, για τα σχέδια τους, για τη δική μας στάση, με αυτοκριτικό πνεύμα, με διάθεση αναστοχασμού. Είχαμε πει από την αρχή ότι εμείς θα μιλάμε τη γλώσσα της αλήθειας. Και πρέπει να το τηρήσουμε με όποιο τίμημα. Μόνο έτσι, ίσως, θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε ζωντανή και ενεργή τη σχέση που αναπτύξαμε με τα υποτελή κοινωνικά στρώματα και τη νεολαία. Και αν η πρώτη πράξη είναι η αλήθεια, η δεύτερη δεν μπορεί παρά να είναι η εφαρμογή από την κυβέρνηση των εξαγγελιών της σε τομείς που το προηγούμενο διάστημα έγιναν ελάχιστα ή τίποτα. Αν από αύριο δεν προχωρήσει η κυβέρνηση δυναμικά σε τομές, όσο και αν αυτό είναι δύσκολο, στο τραπεζικό σύστημα, στο χτύπημα της διαπλοκής, της μιντιακής δικτατορίας, στο βαθύ κράτος και την αστυνομία, αν δεν προχωρήσει δυναμικά, χωρίς καμία αναστολή, στην διεύρυνση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών, αν δεν σαρωθεί, σε επίπεδο δομών και προσώπων, το παλιό καθεστώς, απλώς θα δικαιωθεί η άποψη ότι με δεξιό μνημονιακό πλαίσιο δεν υπάρχει κανένα περιθώριο άσκησης αριστερής πολιτικής. Και η τρίτη πράξη, προϊόν ώριμης σκέψης, μελέτης, προετοιμασίας σε πολιτικό, κοινωνικό και τεχνικό επίπεδο, η διεξαγωγή εκλογών σε εύλογο χρονικό διάστημα, με ένα νέο ριζοσπαστικό πρόγραμμα, που όχι μόνο δεν θα αποκλείει εναλλακτικές, αλλά θα επαναφέρει καθαρά και σε επίπεδο θετικής πρότασης, τη συνεδριακή μας θέση “καμία θυσία για το ευρώ”.

Ο Πάνος Λάμπρου είναι μέλος της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η συμφωνία χρειάζεται επενδυτικά προγράμματα Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΑΓΓΕΛΗ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΝΑΛΥΤΗ

Ο Γιάννης Αγγέλης μιλά στην «Εποχή» και αναλύει τον αντίκτυπο του δημοψηφίσματος στο εσωτερικό και το εξωτερικο, επιχειρώντας παράλληλα μια εκτίμηση για την αντιμετώπιση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας και την επίδραση που θα έχει αυτή στις τράπεζες. Κλείνει τονίζοντας ότι η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω των υφεσιακών μέτρων της ελληνικής πρότασης θα πρέπει να αντισταθμιστεί με επενδυτικά προγράμματα, τα οποία όμως δεν έχουν συγκεκριμενοποιηθεί ακόμα.

Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

“

Όπως είδαμε και με τα μνημόνια, όταν αφαιρείς από μια οικονομία δισ. ευρώ, αυτό οδηγεί σε συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά

Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι άνοιξε, μάλλον, ο δρόμος για μια συμφωνία; Ως φαίνεται ο κ. Σόιμπλε έχει υποχρεωθεί σε μια σχετική αναδίπλωση χωρίς, βέβαια, να εγκαταλείπει την θέση του για μια ευρωζώνη χωρίς παρείσακτους. Τα τελευταία εικοσιτετράωρα, όπως είδαμε, υποχρεώθηκε να δεχθεί συζήτηση και για το χρέος, αν και με έναν πολύ «μπερδεμένο» τρόπο. ∆εν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, βέβαια. Τις δύο προηγούμενες εβδομάδες το ∆ΝΤ άλλαξε το κλίμα δυο φορές . Την πρώτη, όταν μετά την πρόταση Τσίπρα των 47 σελίδων και την αποδοχή της από την Κομισιόν, την απέρριψε και ζήτησε επιστροφή στην πρόταση των θεσμών. Τη δεύτερη, ανέτρεψε πάλι το σκηνικό, όταν μετά την εξάντληση του ελληνικού προγράμματος, έβαλε τη θέση ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι κάποιος πρέπει να το κάνει βιώσιμο, και αυτή είναι η ευρωζώνη, αυτή φωτογραφίζει, με βάση τη συμφωνία του 2012. Αυτό έρχεται να συνδυασθεί απολύτως με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Έτσι οι δανειστές της ελληνικής κυβέρνησης υποχρεώθηκαν σε αναγκαστική ενσωμάτωση στη διαπραγμάτευση και του θέματος του χρέους, και μάλιστα με όρους που δεν διαμορφώνει μόνο η κυβέρνηση, αλλά ένα 62% του λαού. Είναι φανερό, λοιπόν, το πολιτικό βάρος του δημοψηφίσματος! Οι συνέπειές του και στην εσωτερική πολιτική σκηνή, αλλά και στην ευρωζώνη, παρά τις προσπάθειες να συσκοτιστούν, είναι καθοριστικό γεγονός και παραμένει θεμέλιος λίθος των εξελίξεων, είτε αρνητικά είτε θετικά. Είναι αδύνατο, πλέον, να μην προκαλέσει κανείς την κόλαση, αν επιχειρήσει να ανατρέψει μια κυβέρνηση, που έχει τόσο πρόσφατα πάρει ένα 62%. Ήταν μεγάλη η ευκολία με την οποία ο πρωθυπουργός πήγε στις Βρυξέλλες με εξασφαλισμένη τη στήριξη τριών κομμάτων για να διαπραγματευθεί. ∆εν υπάρχει, ουσιαστικά, αντιπολίτευση. Οι εξελίξεις στην Κίνα πώς συνδέονται με τις συζητήσεις για το ελληνικό ζήτημα; Στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν επιτρέπει επιπλέον ατυχήματα στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, άρα και στην ΕΕ, με αιτία την κρίση στην Ελλάδα.

Η διαχείριση του χρέους Υπάρχουν οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις και οι μακροπρόθεσμες του χρέους. Πώς προτείνεται να αντιμετωπισθούν; Άμεσα το κράτος πρέπει να πληρώσει τα ομόλογα, που λήγουν στις 20 Ιουλίου προς την ΕΚΤ (αξίας 3,7 δις), όπως και το ανασταλέν χρέος προς το ∆ΝΤ, το οποίο μαζί με ένα νέο 350 εκατ. προς το ταμείο είναι συνολικά 1,9 δισ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα πρέπει να εξασφαλισθούν, πριν αρχίσει να τρέχει οποιαδήποτε συμφωνία, πράγμα που σημαίνει και προκαταβολή τρίτου πακέτου. Συζητείται να καλυφθούν από τις επιστροφές κερδών των παρακρατούμενων στην ΕΚΤ ελληνικών ομολόγων για το 2014 και 2015. Το δε ∆ΝΤ να πληρωθεί με μια διευκόλυνση έμμεση, από εσωτερικό δανεισμό, εφόσον επαναφέρει τόσο τον ELA σε επίπεδα υψηλότερα, όσο και την αξιολόγηση των εγγυήσεων, αλλά και την αύξηση των ποσοστών των έντοκων γραμματίων, που μπορεί να εκδώσει το δημόσιο. ∆εν θα δεχθούν, δηλαδή, οι υποχρεώσεις προς την ΕΚΤ να μεταφερθούν στο ΕFSM; Όχι, δεν φαίνεται κάτι τέτοιο, ενώ θα ήταν πράξη που θα έσωζε και τα προσχήματα, να στηριχθεί και η θέση του κ. Ντράγκι, τον οποίο τον έχουν χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν. ∆εν θα διακινδυνεύσουν κάτι τέτοιο και αντίθετα πιστεύω, θα επιμείνουν να πληρωθεί κανονικά όπως του ∆ΝΤ.

Τι προβλέπει το τριετές δάνειο

Το μεγάλο, το τριετές δάνειο, πώς αναλύεται; Νομίζω ότι με βάση τα νούμερα που γνωρίζουμε, προκύπτει ότι από το σύνολο των 35-40 δισ. περίπου που θα απαιτηθούν, τα 15 δισ. θα χρειαστούν για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η κεφαλαιοποίηση μιας τράπεζας προκύπτει σαν ανάγκη, όταν τα κεφάλαια της, δηλαδή η περιουσία της, έχει μειωθεί σε τέτοιο βαθμό, που να μην καλύπτει τις υποχρεώσεις της. Αυτή τη στιγμή τα περιουσιακά τους στοιχεία (δάνεια, ομόλογα, χαρτοφυλάκια κ.τ.λ.) έχουν χάσει αξία και από τη μειωμένη φερεγγυότητα του ελληνικού δημοσίου. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι το πως θα διαμορφωθεί αυτό το δάνειο προς τις τράπεζες. Θα απαιτηθεί από τις τράπεζες ένα πλαίσιο πρόσθετης εξασφάλισης εσόδων απ’ αυτές; Για παράδειγμα, θυγατρικές εταιρείες, υποκαταστήματα στο εξωτερικό κτλ ενδεχομένως και άλλες ενέργειες, που έχουν να κάνουν κυρίως με τις μετοχές. Υπάρχει περίπτωση να φθάσουμε ως τις καταθέσεις; ∆εν το πιστεύω αυτό, αν και είναι ανοιχτό ως ενδεχόμενο. ∆ιότι, οι καταθέσεις των τραπεζών είναι πια εξαιρετικά χαμηλές και οι πάνω από 100.000 ευρώ αποτελούν ένα μικρό πολύ μικρό ποσοστό, κάτω του 1%. Θα έπρεπε, για να έχει ένα αποτέλεσμα, να κατεβούν κάτω του ορίου των 100.000. Αλλά αυτό δεν το μπορούν ούτε νομικά ούτε πολιτικά, θα

ήταν ανατροπή κάθε λογικής.

Υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης; Εάν κλείσει αυτή η συμφωνία, που είναι πολύ βαριά, ποιο είναι το αναπτυξιακό περιθώριο που αφήνει; Ξέρουμε όλοι πια, όπως είδαμε και με τα μνημόνια, ότι όταν αφαιρείς από μια οικονομία δισ. ευρώ, αυτό οδηγεί σε συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Όταν αυτό γίνεται με κρατική παρέμβαση η αποτελεσματικότητά του, δηλαδή η συρρίκνωση της οικονομίας, είναι ακόμη μεγαλύτερη. Εάν αυτό μπορεί να ισοσκελιστεί με επενδυτικά προγράμματα, που θα μπορέσουν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, είναι ένα ζήτημα που μένει να αποδειχθεί. Πολλά έχουμε ακούσει γι’ αυτά τα 30-35 δισ. ευρώ των Ταμείων, αλλά ως τώρα δεν έχουμε ένα συγκεκριμένο σχεδιασμό για το πότε και για το που θα επενδυθούν κτλ Για ανθρωπιστική βοήθεια υπάρχουν πόροι; Υπάρχει, όντως, ένα πακέτο, που δεν είναι δάνειο αλλά παροχή. Σύμφωνα με πληροφορίες δεν θα ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ, όμως, εφόσον θέλουν να βοηθήσουν, θα πρέπει να δοθεί πάραυτα, μέσα σε ένα ή δύο μήνες και να καλύψει κυρίως την κοινωνική πρόνοια.

Η χρηματοδότηση των τραπεζών

Τι προβλέπετε σχετικά με την ποσοτική χαλάρωση; Πέρα των ορίων που θα κινηθεί η ΕΚΤ, για παράδειγμα ο ELA θα αυξηθεί ως τα τέλη Αυγούστου κατά 10-11 δισ., πως μπορούν να αποκτήσουν οι τράπεζες χρήματα; Στη συγκυρία αυτή είναι τα διάφορα προγράμματα της ΕΚΤ, όπως της ποσοτικής χαλάρωσης, της δυνατότητας αγοράς κρατικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά κτλ Αυτά μπορούν να διευκολύνουν την διεύρυνση των δανείων από πλευράς τραπεζικού συστήματος. Αλλά, ίσως, η μεγάλη ευκαιρία, αν και συγκυριακή, όπως την Άνοιξη του 2014 όταν επιχειρήθηκε η περιβόητη έξοδος στις αγορές, είναι ξανά ο φθηνός δανεισμός. Οι διεθνείς αγορές αυτή τη στιγμή ζουν με την προσδοκία της αύξησης των επιτοκίων στις ΗΠΑ. Εάν σ’ αυτό προσθέσει κανείς την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας και την κατάρρευση των αγορών από την Ασία και τις περιφερειακές αγορές, μπορούμε να την παρομοιάσουμε ως ένα ποτάμι από την περιφέρεια και τις αναπτυσσόμενες αγορές, που ρέει προς τα μητροπολιτικά κέντρα του κεφαλαίου, κυρίως στις ΗΠΑ. Αυτή η κίνηση αν εξελιχθεί περνάει από την Ευρώπη και στο διάβα της θα τροφοδοτήσει όλα εκείνα τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, τα οποία έχουν υψηλό κέρδος. Και τα ελληνικά έχουν πολύ υψηλό. Και ο κίνδυνος πως αντιμετωπίζεται; Μα με τη συμφωνία και το πρόγραμμα δεν υπάρχει ο κίνδυνος. ∆ιότι αν υπάρχει η ομπρέλα της ΕΚΤ, αυτομάτως, τα κεφάλαια αυτά νιώθουν μια εξασφάλιση αισθάνονται ότι είναι σε μια περιοχή σχετικά ασφαλή. •

“

O ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι ξανά ο ίδιος

έρες παράξενες… θα ήταν ίσως ο καλύτερος τίτλος για όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ την τελευταία βδομάδα. Από την τεράστια νίκη του δημοψηφίσματος σε μια επώδυνη συμφωνία που πολλοί ισχυρίζονται μάλιστα ότι δεν είναι καν καλύτερη από αυτήν που απέρριψε ο ελληνικός λαός την προηγούμενη Κυριακή. Την επόμενη κιόλας του δημοψηφίσματος η κυβέρνηση ξαναβρέθηκε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, έβαλε νέες προτάσεις και προσπάθησε να βελτιώσει τους όρους της συμφωνίας. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα οι όροι της συμφωνίας (αν αυτή προκύψει) θα είναι ιδιαίτερα δύσκολοι ενώ δεν είναι ακόμα ξεκάθαρος ο τρόπος με τον οποίο θα ενταχθεί το, ιδιαίτερα κρίσιμο για την ελληνική κυβέρνηση, ζήτημα του χρέους. Οι διαδικασίες ήταν ιδιαίτερα πυκνές κάτι που δυσχέραινε τη σύγκληση των κομματικών οργάνων. Εντούτοις, την Τετάρτη συγκλήθηκε η ΠΓ του κόμματος στην οποία έγινε εκτενής αποτίμηση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος αλλά και σχεδιασμός για το πώς θα πορευθεί το κόμμα τις επόμενες μέρες. Τα μέλη του οργάνου συμφώνησαν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν συνιστά εντολή ρήξης με την ευρωζώνη αλλά επιταγή καλύτερης συμφωνίας και μήνυμα κατά των μνημονίων λιτότητας.

Ραγδαίες εξελίξεις

Οι εξελίξεις ήταν ιδιαίτερα ραγδαίες και την Παρασκευή το πρωί η ΚΟ σε κοινή συνεδρία με την ΠΓ κλήθηκε να συζητήσει την πρόταση του πρωθυπουργού για εξουσιοδότηση από το ελληνικό κοινοβούλιο να διαπραγματευτεί με τους δανειστές στη βάση της ελληνικής πρότασης και να φέρει συμφωνία μέχρι την Κυριακή. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, εμφανίσθηκε αποφασισμένος να προχωρήσει σε υπογραφή της συμφωνίας, επισημαίνοντας: «αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις. Αυτό που έχει σημασία είναι η ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ να σταθεί ενωμένη και συμπαγής μπροστά σε αυτές τις κρίσιμες αποφάσεις. ∆εν πρόκειται να γίνω νέος Παπαδήμος. Ή συνεχίζουμε όλοι μαζί ή θα φύγουμε όλοι μαζί». Ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα στους βουλευτές του κόμματος ότι ο ίδιος δεν ήταν πρόθυμος να προχωρήσει στη συμφωνία με τις ψήφους των άλλων κομμάτων, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Το κρίσιμο ερώτημα, η κρίσιμη πρόκληση είναι πάνω σε αυτό το σκληρό και στενό μονοπάτι να βρει ο ΣΥΡΙΖΑ δικές του λύσεις και να τις εφαρμόσει. Θα υπάρξει αντίδραση. Οι ντόπιοι εκφραστές του παλιού καθεστώτος και οι υποστηρικτές τους έξω θα φωνάξουν για μονομερείς ενέργειες. Χρειάζεται, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ να προετοιμαστεί και για αυτό.

ακόμα και παραίτησης της κυβέρνησης σε άλλη περίπτωση: «δεν θα δεχτούμε να μην έχει τη δεδηλωμένη η κυβέρνηση στη σημερινή ψηφοφορία». Ακολούθως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ενημέρωσε τους βουλευτές για τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων ενώ ήταν ιδιαίτερα αναλυτικός για το κείμενο της συμφωνίας σημειώνοντας ότι πρόκειται για μια εξαιρετικά δύσκολη συμφωνία και γι’ αυτό δεν υπήρχε θριαμβολογία ούτε μετά το δημοψήφισμα ενώ σημείωσε ότι οι επιλογές είναι συγκεκριμένες: ή συμφωνία ή grexit.

Ισχυρές αντιρρήσεις

Η ψηφοφορία έγινε τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου και παρά το γεγονός ότι η κυβερνητική πρόταση πέρασε με μεγάλη πλειοψηφία (251) προκάλεσε τριγμούς στο εσωτερικό της κυβέρνησης. Στο Μαξίμου δεν πίστευαν ότι οι απώλειες θα ήταν τόσο μεγάλες καθώς 17 βουλευτές δεν ψήφισαν θετικά. (δύο όχι, επτά απουσίες, οκτώ παρών μεταξύ των οποίων της ΠτΒ και δύο υπουργών, των κκ Λαφαζάνη και Στρατούλη). Και μπορεί τυπικά να μην υπάρχει θέμα δεδηλωμένης, αλλά είναι εμφανές ότι όταν έρθουν τα πρώτα μέτρα της συμφωνίας δύσκολα θα περάσουν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα, ήδη από την επόμενη στιγμή 15 βουλευτές που ψήφισαν θετικά, ξεκαθάρισαν πως το έκαναν μόνο για να μην χαθεί η δεδηλωμένη, ενώ όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, επιστολή θα σταλεί στον πρωθυπουργό και από άλλους βουλευτές με την οποία θα ζητάνε συγκεκριμένες εξασφαλίσεις πριν δώσουν θετική ψήφο. Αυτή τη στιγμή ο πρωθυπουργός έχει εστιάσει στην τελική ευθεία της διαπραγμάτευσης με αποκλειστικό στόχο τη σύναψη συμφωνίας. Όπως όμως λένε στενοί συνεργάτες του, από ∆ευτέρα θα ασχοληθεί και με το εσωκομματικό πεδίο. Άλλωστε δεν πέρασε απαρατήρητη η φράση του Αλέξη Τσίπρα «αυτό που προέχει τώρα είναι η θετική έκβαση στη διαπραγμάτευση. Όλα τα άλλα στην ώρα τους» που δόθηκε ως κυβερνητική ενημέρωση από το Μαξίμου λίγα λεπτά μετά τη ψηφοφορία της Παρασκευής. Το μόνο βέβαιο είναι ότι από την ∆ευτέρα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι αυτός που ξέρουμε σήμερα με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται. Σ.Β.

ίναι απαράδεκτα μεγάλη η υποχώρηση της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στις πιέσεις των δανειστών; Νομίζω ότι σήμερα δεν τίθεται άλλο ερώτημα. Το «αποδεκτό», όμως, και το «απαράδεκτο» δεν μπορούν να εξετάζονται αφηρημένα, βάσει γενικών «αρχών» ή «αξιών». Χρειάζεται να εξεταστούν οι σκοποί και τα μέσα του αντιπάλου, τα διεθνή ερείσματα της ελληνικής κυβέρνησης και οι δυνατότητες που είχε η ελληνική κυβέρνηση μπροστά της. Η πρώτη δυνατότητα είναι να αρνηθεί το συμβιβασμό επειδή είναι επώδυνος, η δεύτερη δυνατότητα είναι η παραίτηση της κυβέρνησης και η τρίτη η προσπάθεια να αξιοποιηθεί και να διευρυνθεί το πολύ στενό μονοπάτι που απομένει. Ο αντίπαλος φαίνεται ότι έχει δύο σκοπούς: πρώτον, να μην κινδυνέψει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα του αχαλίνωτου καπιταλισμού και, δεύτερον, να πέσει η κυβέρνηση της Ελλάδας, να ακυρωθεί δηλαδή το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου. Τα διεθνή ερείσματα που έχει η κυβέρνηση είναι αδύναμα: είναι τα γεωπολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ και εν μέρει των μεγάλων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ανησυχία αυτών των χωρών για το ενδεχόμενο να αναζητήσει η Ελλάδα άλλον χώρο ένταξης, αλλά και η ανησυχία πολιτικών δυνάμεων σε ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στη Γαλλία και την Ιταλία, για τη γερμανική ηγεσία στην Ένωση: μια ηγεσία που επιμένει στην εξαιρετικά προσοδοφόρα για τις μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις πολιτική τής δημοσιονομικής ασφυξίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά το δημοψήφισμα

Ένας ακόμα παράγων που χρειάζεται να εκτιμηθεί, είναι η ισχύς της ελληνικής κυβέρνησης στο εσωτερικό. Το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής έσπρωξε την αστική αντιπολίτευση σε μια κρίση πολιτικής, από την οποία θα δυσκολευτεί να βγει. Η στρατηγική τής «αριστερής παρένθεσης», στην οποία είχαν επενδύσει η ηγεσίες της Νέας ∆ημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, ηττήθηκε. Αυτή η ήττα, που στη Νέα ∆ημοκρατία συμπαρέσυρε την ηγεσία Σαμαρά, πιθανότατα και όλη την ακροδεξιά πτέρυγα του κόμματος, κλονίζει και τη σχέση αυτών των κομμάτων με τους ομοδόξους τους στα άλλα κράτη της ΕΕ. ∆ιότι αυτούς είχαν διαβεβαιώσει ότι η κυβέρνηση Τσίπρα δεν θα αντέξει, και τόσο συντηρητικοί όσο και σοσιαλδημοκράτες είχαν χτίσει (όχι όλοι, αλλά σημαντική μερίδα) πάνω σε αυτή τη σαθρή βάση. Αλλά και το ΚΚΕ, που δεν χρειαζό-

Υπάρχει ζωή μετά το συμβιβασμό; ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

νημα που επικρατεί στην κοινωνία; Οι κομματικές συνελεύσεις που ασχολούνται προπάντων με το τι είπε κάποιος υπουργός στην τηλεόραση, δεν μπορούν να το αλλάξουν. Κι όμως, την εβδομάδα πριν από την ψηφοφορία Συριζαίοι και Συριζαίες «έλιωσαν παπούτσια» και αμφιβάλλω πολύ αν χωρίς αυτούς τους ανθρώπους, που σχεδίαζαν και έκαναν εξορμήσεις, συζητήσεις, συγκεντρώσεις, θα ήταν δυνατό να επιτευχθεί η κυριαρχία τού κόμματος της Αριστεράς που διαπιστώθηκε στις 5 Ιουλίου το βράδυ. Κι ακόμα, αποδείχτηκε ότι έτσι οικοδομούνται σχέσεις: στις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ ήξεραν από πριν ποιο θα είναι το αποτέλεσμα, κι ας έλεγαν οι δημοσκοπήσεις ό,τι έλεγαν για αμφίρροπη μάχη.

ταν να υποστηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση για να συμπαραταχθεί με το «όχι» - το πώς, το έδειξε ιστορικό του στέλεχος με άρθρο του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» - βρίσκεται τώρα στην ανάγκη να διαχειριστεί τη μαζική άρνηση μελών και οπαδών του να ακολουθήσουν την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά που τους υπέδειξε η ηγεσία του. Αυτή η κατάσταση καθιστά τον ΣΥΡΙΖΑ κυρίαρχο στην πολιτική σκηνή. Όχι για πάντα: το «για πάντα» δεν υπάρχει στην πολιτική και τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα βρουν τρόπο να ανασυνταχθούν, αλλά τώρα και αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αξιοποιήσει την τωρινή κατάσταση, θα βρεθεί μπροστά σε μεγάλες δυσκολίες.

Η αντανάκλαση εκτός συνόρων

Η ισχύς που προσέδωσε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ αντανακλά και προς τα έξω, εκτός ελληνικών συνόρων. Η «ιερή αγανάκτηση» με την οποία αντιμετώπισαν κυβερνήσεις και η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης την εξαγγελία του δημοψηφίσματος, έχει βέβαια να κάνει με την πτώση ενός ταμπού: τα δημοψηφίσματα έχουν τεθεί στην Ένωση περίπου εκτός νόμου και η γαλλική κυβέρνηση έκανε κοινοβουλευτικό πραξικόπημα, ώστε να αλλάξει το Σύνταγμα και να αποτρέψει δημοψήφισμα που θα απέρριπτε τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Ακόμα, το αποτέλεσμα έδειξε ότι η Ελλάδα έχει ισχυρή κυβέρνηση που μπορεί να διαπραγματεύεται και ο ρεαλισμός επέβαλε αυτό να γίνει σεβαστό. Και αν υπήρξαν τιμωρητικές διαθέσεις για την «αναίδεια του Τσίπρα», αυτές τις κατέστειλε η μεγάλη πλειοψηφία.

Ποια από τις τρεις εναλλακτικές;

Οι εναλλακτικές δυνατότητες που έχουν η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι εύκολες. Η πρώτη, η έξοδος από την Ευρωζώνη, είναι ένας εξαιρετικά επικίνδυνος δρόμος υπό τις παρούσες συνθήκες. Απαιτεί μονομερή άρνηση εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους (που διαφορετικά το ύψος του θα εκτοξευθεί όσο θα υποτιμάται το εθνικό νόμισμα) με συνέπεια την οικονομική απομόνωση της Ελλάδας, χωρίς τα προσδοκώμενα αναπτυξιακά οφέλη από την υποτίμηση: βλέπεις, τόσο το εύρος των παραγωγικών δυνατοτήτων – όπως αυτές συρρικνώθηκαν στα χρόνια της «ισχυρής Ελλάδας» του Σημίτη – όσο και η σταθερή εξάρτηση της παραγωγής από εισαγωγές, αλλά και η απουσία ισχυρού τραπεζικού συστήματος και η διάρθρωση των καταναλωτικών συνηθειών δεν θα επιτρέψουν μια σχετικά σύντομη ανάκαμψη χωρίς αυταρχικές μεθόδους. Η δεύτερη εναλλακτική δυνατότητα, η παραίτηση, ηθελημένη ή αναγκαστική, εάν η κυβέρνηση χάσει την πλειοψηφία στη Βουλή, οδηγεί στην τραγική γελοιότητα: ένα κόμμα, που πιθανόν υποτίμησε τις δυσκολίες της προσπάθειας που ανέλαβε, παραδίδει την κυβέρνηση στους ολετήρες της κοινωνίας, στο παλιό διεφθαρμένο καθεστώς. Η τρίτη εναλλακτική δυνατότητα, η αποδοχή ενός πολύ επώδυνου συμβιβασμού, μπορεί να αποδειχθεί ένας επικίνδυνος δρόμος. «Να κυβερνήσουμε χωρίς να γίνουμε σοσιαλδημοκράτες», μου είχε πει ένας γερμανός σύντροφος, τώρα υφυπουργός της αριστερής κυβέρνησης της Θουριγγίας. Ο κίν-

Νέος σχεδιασμός, νέο πρόγραμμα

δυνος που ελλοχεύει είναι πράγματι να γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ διαχειριστής μιας νεοφιλελεύθερης πολιτικής – αυτής που θέλουν να επιβάλουν σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση οι ηγετικές της δυνάμεις – και να προσαρμοστεί σε αυτήν ο ίδιος στη σκέψη του και στη δομή του. Κατά τη γνώμη μου, η κατάπτωση της σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι τόσο ότι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις πήραν μέτρα περιοριστικά για τις λαϊκές τάξεις, αλλά ότι βαθμιαία τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα πίστεψαν ότι δεν υπάρχει δυνατότητα άλλης πολιτικής, κι έπειτα ότι αυτή η πολιτική είναι προς όφελος των λαϊκών τάξεων.

Το στενό μονοπάτι του συμβιβασμού

Ο επώδυνος συμβιβασμός, όπως περιγράφεται στην πρόταση που κατέθεσε η ελληνική κυβέρνηση, δεν είναι τόσο σκληρός όσο επιδίωκαν στην αρχή οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Αφήνει χώρο και χρόνο. Το ζήτημα είναι πώς θα αξιοποιηθεί αυτός ο χώρος και αυτός ο χρόνος. ∆ηλαδή: ποια θα είναι η διαφορετική, αριστερή, διοικητική μεταρρύθμιση, πώς θα ανασυσταθεί το συνδικαλιστικό κίνημα που το διέσυραν και το διέλυσαν διεφθαρμένες και υποτακτικές ηγεσίες, πώς θα αποκτήσουν οι άνθρωποι λόγο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, πώς και κατά πόσο θα ενσωματωθούν οι εμπειρίες του λαμπρού κινήματος αλληλεγγύης στην ανοικοδόμηση, χωρίς μέσα κιόλας, των κοινωνικών υπηρεσιών, πώς η παραγωγική ανασυγκρότηση δεν θα είναι (παρά ταύτα) υπόθεση των κερδοσκοπικών επιδιώξεων του κάθε αετονύχη, αλλά υπόθεση της δημοκρατίας. Πώς θα εξισορροπηθούν οι σκληρές παράγραφοι για τις συντάξεις; Πώς (παρά ταύτα) η οικονομική, η φορολογική, η κοινωνική, η εκπαιδευτική πολιτική, η πολιτική του πολιτισμού θα διακρίνονται από εκείνη τη μεροληψία υπέρ του κοσμάκη που διακήρυξε ο ΣΥΡΙΖΑ – γιατί αυτό ο κοσμάκης το πήρε τοις μετρητοίς, και με το δίκιο του. Το κρίσιμο ερώτημα, η κρίσιμη πρόκληση είναι πάνω σε αυτό το σκληρό και στενό μο-

νοπάτι να βρει ο ΣΥΡΙΖΑ δικές του λύσεις και να τις εφαρμόσει. Θα υπάρξει αντίδραση. Οι ντόπιοι εκφραστές του παλιού καθεστώτος και οι υποστηρικτές τους έξω θα φωνάξουν για μονομερείς ενέργειες. Χρειάζεται, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ να προετοιμαστεί και για αυτό. Η κυβέρνησή μας, λοιπόν, θα πρέπει να κυβερνήσει και μάλιστα πάρα πολύ γρήγορα και πάρα πολύ αποτελεσματικά. Τα νομοσχέδια, τα προεδρικά και τα υπουργικά διατάγματα θα πρέπει να πέφτουν βροχή, οι βουλευτές και οι βουλευτίνες της συμπολίτευσης θα πρέπει πολύ σύντομα να εξελιχθούν σε γνώστες.

Η διαφορά είναι στη συμμετοχή Μόνο που αυτόν τον τρόπο – σίγουρα με άλλο περιεχόμενο, αλλά τον ίδιον τρόπο – τον είδαμε και δεν μας άρεσε ούτε ήταν αποτελεσματικός, ακόμα και για τις επιδιώξεις του παλιού καθεστώτος. Η διαφορά που μπορεί να κάνει το νέο καθεστώς και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η συμμετοχή. Στους πέντε μήνες μετά τις εκλογές ο κομματικός οργανισμός του ΣΥΡΙΖΑ αδράνησε. Πολλοί άνθρωποι (από τους καλύτερους) μετακόμισαν σε υπουργεία και οργανισμούς και αυτό ήταν αναγκαίο. Έχω όμως την εντύπωση ότι εκείνο που προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ έλεγε ότι δεν θέλει – η λογική της ανάθεσης – γρήγορα επικράτησε στο ίδιο το κόμμα. Πώς λοιπόν θα αλλάξει το φρό-

Αυτή είναι η σωστή συνταγή. Αλλά στην επόμενη περίοδο η εφαρμογή της θα είναι πιο δύσκολη και πιο απαιτητική. Ο λόγος είναι ότι σε αυτό το στενό μονοπάτι που ο συμβιβασμός επιβάλλει να βαδίσει η Αριστερά, χρειάζεται πολύ περισσότερη σκέψη και γνώση. Γιατί τώρα δεν φτάνει να πείσεις τον κόσμο. Ο κόσμος, αυτοί οι μέχρι πριν αόρατοι άνθρωποι από τις λαϊκές γειτονιές που κατακλύσανε το Σύνταγμα και τις άλλες πλατείες των ελληνικών πόλεων, ούτε πείθονται εύκολα ούτε ακούνε επιχειρήματα-κονσέρβες – ευτυχώς. Χρειάζεται, λοιπόν, νέος σχεδιασμός. Νέο πρόγραμμα του κόμματος, που θα δείχνει πώς μπορεί να γίνει το ακατόρθωτο. Τη συζήτηση και τη διαμόρφωσή του είναι υποχρεωμένη να οργανώσει αμέσως η ηγεσία του: αυτή είναι η δουλειά της. Και ούτε αυτό φτάνει. Γιατί στην επόμενη περίοδο το «λιώσιμο των παπουτσιών», αν είναι να έχει αποτέλεσμα, χρειάζεται να σχετίζεται με κάθε αρμό της κοινωνικής ζωής: με το κάθε σχολείο και τη λειτουργία του, με τον κάθε συγκεκριμένο τόπο δουλειάς και τα προβλήματά του, με την πόλη και τη γειτονιά – για όλα αυτά χρειάζονται προγράμματα και εξειδικευμένες εφαρμογές, αν θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις δυσκολίες και τον πόνο που συνεπάγεται ο συμβιβασμός, να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία που του έδωσαν τα εκατομμύρια άνθρωποι την περασμένη Κυριακή. ∆ιαφορετικά θα χάσει: οι αντίπαλοί του – το παλιό καθεστώς, «τα μάλλινα που βγήκαν καλοκαιριάτικα από τις ναφθαλίνες» χαρακτήρισε τους εκπροσώπους του μια ηλικιωμένη ακροάτρια ραδιοφωνικού σταθμού, θα ανασυγκροτηθεί και ο συμβιβασμός θα μετατραπεί σε ήττα με πολύ σκληρότερα μέτρα. Θόδωρος Παρασκευόπουλος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Κινέζικη φούσκα, πυρηνικά και BRICS στις πρώτες σελίδες

Του Νίκου Σερβετά

«Α

ν η φούσκα στην Κίνα έσκαγε μία βδομάδα νωρίτερα, η διαπραγματευτική ικανότητα της Ελλάδας θα ήταν τελείως διαφορετική», ανέφερε έγκυρος οικονομικός αναλυτής, δίνοντας με τον τρόπο του, την εικόνα που επικρατεί διεθνώς, όπου τα όσα συμβαίνουν μπορεί να μη συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, συνθέτουν όμως ένα σκηνικό, όπου οι κινήσεις μικρών ή μεγάλων παικτών, επηρεάζουν αποφασιστικά την όλη εικόνα. Μόνο τις αντιδράσεις Ευρωπαίων πολιτικών στο δημοψήφισμα που έγινε στην Ελλάδα να υπολογίσει κάποιος, καταλαβαίνει τον αντίκτυπο αυτών των μικρών ή μεγάλων ενεργειών: Στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διαφόρων οργάνων της κατηγόρησαν την ελληνική κυβέρνηση, που τόλμησε να ζητήσει την γνώμη των Ελλήνων πολιτών, ενώ το ίδιο έκαναν και κυβερνητικά στελέχη της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, που την κατηγόρησαν διότι με την πράξη της αυτή «άνοιξε την όρεξη και των δικών μας λαών, που τώρα ζητάνε δημοψήφισμα» Τρία γεγονότα αυτής της εβδομάδος που εξελίχθηκαν παράλληλα με τις ελληνικές διαπραγματεύσεις:

Κινέζικη φούσκα

Κοκκίνισαν τα ταμπλό των χρηματιστηρίων σε όλη την υφήλιο, πλην της Ευρώπης, καθώς η «κινεζική γρίπη» φαίνεται να εξελίσσεται σταδιακά σε επιδημία. Τα δύο χρηματιστήρια της Κίνας, της Σαγκάης και της Σεντζέν, καθώς και του Χονγκ Κονγκ, παρουσίασαν μέση πτώση 30%, γεννώντας φόβους για κραχ. Εκτός από τη σημαντική απομείωση των αξιών των περισσότερων εισηγμένων μετοχών στις κινεζικές αγορές, τις τελευταίες εβδομάδες έχει ανασταλεί η διαπραγμάτευση περίπου 1.000 μετοχών, του 1/3 του συνόλου. Αναλυτές θεωρούν ότι αιτία γι’ αυτή τη συμπεριφορά, είναι η υπερβολική μόχλευση με εύκολα δανεικά, στο ανερχόμενο ενδιαφέρον για τις κινεζικές αγορές από το εξωτερικό, αλλά κυρίως στις υψηλές προσδοκίες και τον κερδοσκοπικό πυρετό της ανερχόμενης μεσαίας τάξης της Κίνας. Τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε εύκολος και αθρόος δανεισμός από περιφερειακούς δημόσιους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς προς το ευρύ επενδυτικό κοινό. Το αποτέλεσμα ήταν ότι άνω των 90 εκατ. κινέζων άρχισαν να αγοράζουν και να παίζουν μετοχές με

τις αποταμιεύσεις τους, ακόμη και από τους χώρους εργασίας τους, σε ειδικά καφέ ή μέσα από ταμπλέτες. Έτσι, έφτασε το 80% της κεφαλαιοποίησης των κινεζικών αγορών να ανήκει σ’ αυτό τον πληθυσμό, ενώ τα γρήγορα κέρδη συνέχισαν να φέρνουν και άλλους μικροεπενδυτές. Παράλληλα, στα χρηματιστήρια της Κίνας άρχισαν να μπαίνουν ολοένα και περισσότεροι ξένοι επενδυτές κι αυτό παρά τους περιορισμούς στην είσοδο και έξοδο κεφαλαίων από την κινεζική αγορά. Η κυβέρνηση της Κίνας μοιάζει να χρησιμοποιεί τις ίδιες τακτικές, που χρησιμοποίησαν οι αμερικανικές αρχές το 2008, για να στηρίξουν τις αγορές στο ζενίθ της τότε κρίσης. Έτσι, η κεντρική της τράπεζα υιοθετεί σταδιακά το ρόλο του ύστατου δανειστή, τυπώνοντας χρήμα για αγορά μετοχών και ώθηση τιμών. Τι μας ενδιαφέρει όμως εμάς, τι γίνεται στα χρηματιστήρια της Κίνας; Πέρα από το ότι η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη του κόσμου και αυτό μας αφορά απολύτως, δεν πρέπει να παραλείπουμε δύο ακόμα παράγοντες: Η Γερμανία επηρεάζεται άμεσα, καθώς το 40% των εξαγωγών της οδεύει προς την Κίνα και μια όξυνση της κινεζικής κρίσης θα δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην ευάλωτη σε εξωτερικές απειλές γερμανική οικονομία. Οι ΗΠΑ απειλούνται κι αυτές άμεσα, καθώς η Κίνα κατέχει 3 τρισ. δολ. αμερικανικό κρατικό χρέος σε ομόλογα, τα οποία μπορούν να αρχίσουν να πωλούνται σε κατάσταση συναγερμού. Πάντως, προς το τέλος της εβδομάδος, τα χρηματιστήρια στην Κίνα ανέκαμψαν, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι έχει απομακρυνθεί η πιθανότητα να σκάσει κάποια στιγμή η φούσκα.

Τα «αιώνια» πυρηνικά

Την ηρεμία πριν από την μεγάλη καταιγίδα θυμίζει το σκηνικό μέσα στο οποίο διεξάγονται οι συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και οι μεσολαβητές έχουν συνεχώς στραμμένα τα βλέμματα τους προς τις γύρω περιοχές. Τη Συρία και τον εμφύλιο που συνεχίζει να μένεται, τους Κούρδους, τη δράση του ISIS, τη γενική κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Την πρόθεση του Μπαράκ Ομπάμα να δώσει εντολή για την επιστροφή της διαπραγματευτικής ομάδας από την Βιέννη, εάν οι συζητήσεις δεν αποδειχθούν εποικοδομητικές, γνωστοποίησε

ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, ενώ παράλληλα έγινε γνωστό ότι το Αμερικανικό Κογκρέσο δεν αίρει τις κυρώσεις κατά της Τεχεράνης μέχρι να υπάρξει συμφωνία.

Απελευθέρωση αποθεματικών

Η είδηση, που έσκασε σαν βόμβα, αλλά, προς το παρόν, δεν είχε συνέχεια, ήταν η ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Βραζιλίας -ένα από τα ιδρυτικά μέλη των BRICS- περί ενεργοποίησης Αποθεματικού Ταμείου Έκτακτης Ανάγκης της Αναπτυξιακής Τράπεζας των BRICS. Η ανακοίνωση αυτή σχετίστηκε άμεσα με την ελληνική κρίση, καθώς ήταν προγραμματισμένο το ταμείο να ενεργοποιηθεί στις αρχές του 2016. «To 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων Αποθεματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης των BRICS, που πριν από ένα χρόνο αποφάσισαν να ιδρύσουν η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική (από τα αρχικά των οποίων σχηματίζεται η λέξη BRICS), προκειμένου να καταπολεμήσουν τις νομισματικές κρίσεις, θα λειτουργήσει εντός 30 ημερών», αναφέρεται στην ανακοίνωση. «Η θέσπιση μιας συμφωνίας αυτοδιαχειριζόμενων αποθεμάτων έκτακτης ανάγκης θα είχε θετικό προληπτικό αποτέλεσμα, θα βοηθούσε τις BRICS να αποτρέψουν βραχυπρόθεσμες δυσκολίες ρευστότητας, θα παρείχε αμοιβαία στήριξη και θα ενδυνάμωνε περαιτέρω τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα» είχε πει ο Νοτιοαφρικανός πρόεδρος Τζέικομπ Ζούμα. Επαφές με στελέχη των BRICS είχαν πρόσφατα μέλη και της ελληνικής κυβέρνησης.

“

Τα όσα συμβαίνουν διεθνώς μπορεί να μη συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, συνθέτουν όμως ένα σκηνικό, όπου οι κινήσεις μικρών ή μεγάλων παικτών, επηρεάζουν αποφασιστικά την όλη εικόνα.

“

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Αυτοί που δεν ήθελαν την έξωση της Ελλάδας από το ευρώ και ζητούσαν από τον Αλέξη Τσίπρα να ακολουθήσει τη γερμανική ρήση, που λέει ότι «ο πιο έξυπνος υποχωρεί», θεωρούν ότι στα ελάχιστα όρια αυτής της μικρής ρωγμής, μπορεί να βρίσκεται η απαρχή για ένα μεγαλύτερο ρήγμα στην ιδεοληπτική εμμονή στη λιτότητα.

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

τις 12.08 τα ξημερώματα της Παρασκευής ο (γερμανός) επικεφαλής τού γραφείου τού Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, Μάρτιν Ζέλμαϊρ επιβεβαίωνε και επίσημα ότι έλαβε υπογεγραμμένη την ελληνική πρόταση προς τους θεσμούς, η οποία πλέον έπαιρνε το δρόμο της τελικής αξιολόγησης. Η κυβέρνηση στην Αθήνα ολοκλήρωνε έτσι ένα μαραθώνιο διεργασιών και διαβουλεύσεων, που είχε ξεκινήσει δύο εικοσιτετράωρα νωρίτερα με στόχο να «μείνει Ευρωζώνη», και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μπορεί να αναρωτιόταν αν θα πρέπει για μια ακόμα φορά να αναβάλει την εφαρμογή του έτοιμου σχεδίου, που έχει στο συρτάρι του εδώ και καιρό, για την αποπομπή της χώρας μας από τη «θαλπωρή» τού κοινού νομίσματος. Γιατί μετά τα όσα έχουν συμβεί τους τελευταίους πέντε μήνες, δεν πρέπει να υπάρχει πλέον άνθρωπος που να πιστεύει ότι ο γερμανός υπουργός Οικονομικών είχε οτιδήποτε άλλο στο μυαλό του από την «οριστική και παραδειγματική τιμωρία» της χώρας μας για τις δημοσιονομικές της παρεκκλίσεις.

Η μοναξιά της Γερμανίας

Ακόμα και την Παρασκευή το πρωί και παρά τα θετικά σημάδια που εκπέμπονταν από διάφορες πλευρές, πολλοί ήταν εκείνοι που φοβόντουσαν μια τρικλοποδιά του Γερμανού, που «δύσκολα ξεχνά και σχεδόν ποτέ δεν συγχωρεί». Ωστόσο, η απομόνωση της Γερμανίας, που φάνηκε έντονα αυτή την εβδομάδα όσο ποτέ άλλοτε τα πέντε τελευταία χρόνια έκανε πολλούς να αισιοδοξούν. ∆εν ήταν μόνο οι σαφείς και ξεκάθαρες παρεμβάσεις από την Ουάσιγκτον, αλλά και σαφής διαφοροποίηση της Γαλλίας από τη σκληρή γερμανική γραμμή, που επιβεβαίωσαν κάποια μικρά έστω ρήγματα στο τσιμεντένιο τείχος της λιτότητας, που μοιάζει να έχει υψώσει το Βερολίνο γύρω από ολόκληρη την Ευρωζώνη. Ακόμα και η στάση των πολιτικών ομάδων στο ευρωκοινοβούλιο, όπου ο έλληνας πρωθυπουργός έκανε μια από τις πιο ουσιαστικές και ταυτόχρονα πολιτικές ομιλίες των τελευταίων ετών, ειδικά στη δευτερολογία του, έδειξε την γερμανική μοναξιά. Αυτή που προσπάθησε να κρύψει με χυδαία φρασεολογία αλλά και συνολικότερη συμπεριφορά ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ο Βαυαρός επικεφαλής της ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, προκαλώντας σωρεία αρνητικών σχολίων. Αντίστοιχη δυσφορία προκαλεί και η γερμανική σοσιαλδημο-

Μια μικρή ρωγμή, που ίσως κάποτε γίνει ρήγμα Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Αν ψάχνει να βρει κανείς κάτι καλό στη διαφαινόμενη συμφωνία, είναι ότι για μια ακόμα φορά ο Σόιμπλε δεν κατάφερε να μας αποπέμψει από την Ευρωζώνη

Ακόμα και η στάση των πολιτικών ομάδων στο ευρωκοινοβούλιο, όπου ο έλληνας πρωθυπουργός έκανε μια από τις πιο ουσιαστικές και ταυτόχρονα πολιτικές ομιλίες των τελευταίων ετών, ειδικά στη δευτερολογία του, έδειξε την γερμανική μοναξιά. Αυτή που προσπάθησε να κρύψει με χυδαία φρασεολογία αλλά και συνολικότερη συμπεριφορά ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ο Βαυαρός επικεφαλής της ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, προκαλώντας σωρεία αρνητικών σχολίων. κρατία των Γκάμπριελ και Σουλτς μέσα στις τάξεις της ομάδας των Σοσιαλιστών και ∆ημοκρατών στην Ευρώπη, όπως φάνηκε ολοκάθαρα και από τους εντελώς διαφορετικούς τόνους του επικεφαλής τους στο ευρωκοινοβούλιο Τζιάνι Πιτέλα. Την ίδια στιγμή και στην Γερμανία νεαρά στελέχη του SPD επέκριναν και δημόσια την αρνητική στάση του Ζίγκμαρ Γκάμπριελ απέναντι στην Ελλάδα ρωτώντας τον ανοιχτά μέσα από διαδικτυακές σελίδες διαλόγου του κόμματος «τι τελικά επιδιώκει». Το Βερολίνο υποχρεώθηκε τελικά να εγκαταλείψει τα σχέδια που είχε από την αρχή για αποπομπή του Αλέξη Τσίπρα από την εξουσία μετά το θριαμβευτικό «όχι» στο δημοψήφισμα, που όταν εξαγγέλθηκε έκανε τους εχθρούς του να πανηγυρίσουν, προφητεύοντας το τέλος του. Η αναγνώριση της «πολιτικής κυριαρχίας του ριψοκίνδυνου Αλέξη Τσίπρα», όπως την κατέγραψαν μετά το δημοψήφισμα και με αρκετή «ξινίλα» και οι συντηρητικές εφημερίδες ήταν ίσως η μεγαλύτερη παρακαταθήκη αυτού του δημοψηφίσματος. Το ερώτημα είναι αν αυτή η παρακαταθήκη αξιοποιήθηκε σωστά ή αν πολύ γρήγορα θα εξατμιστεί, αν τελικά αυτό το νέο πρόγραμμα αποδειχτεί ότι δεν θα μπορέσει να έχει την «κοινωνική αποδοχή», για την οποία έκανε λόγο και ο έλληνας πρωθυπουργός στο ευρωκοινοβούλιο. Αλλά αυτό είναι ένα ερώτημα της επόμενης μέρας...

Μια έξυπνη υποχώρηση;

«Η καισαρική αυταρέσκεια» που καυ-

τηρίαζε στο ηλεκτρονικό «Σπίγκελ» ο Γιάκομπ Άουγκσταϊν και η οποία δεν συγχωρεί κυβερνήσεις που δεν είναι αρεστές στην κυρία Μέρκελ, φαίνεται ότι αυτή τη φορά συνάντησε μπροστά της κάποια εμπόδια. Γιατί, όπως συνέχιζε ο ίδιος ο γερμανός δημοσιογράφος, αυτοί που εύκολα τάχθηκαν με το μέρος του δυνατού και έστησαν στον τοίχο την Ελλάδα, δεν σκέφτονται ότι αύριο στη θέση της θα μπορούσε να βρεθεί μια άλλη χώρα, για παράδειγμα η Γαλλία. Ναι, αυτή που αποφάσισε να μας ...υιοθετήσει στην τελευταία φάση της διαπραγμάτευσης. Αυτοί που δεν ήθελαν την έξωση της Ελλάδας από το ευρώ και ζητούσαν από τον Αλέξη Τσίπρα να ακολουθήσει τη γερμανική ρήση, που λέει ότι «ο πιο έξυπνος υποχωρεί», θεωρούν ότι στα ελάχιστα όρια αυτής της μικρής ρωγμής, μπορεί να βρίσκεται η απαρχή για ένα μεγαλύτερο ρήγμα στην ιδεοληπτική εμμονή στη λιτότητα. Οι φωνές που ακούστηκαν από την Γαλλία και την Ιταλία, η προσδοκία για μια άλλη κυβέρνηση το φθινόπωρο και στην Ισπανία αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν καινούργιες και πιο ευνοϊκές συνθήκες μέσα στο 2016, για να μπορέσει να υπάρξει μια συνολικότερη αναθεώρηση της μέχρι τώρα πολιτικής, που μαθηματικά σπρώχνει την Ευρώπη στην ύφεση και η οποία μάλλον διαπερνά και πολλά από τα τμήματα της νέας συμφωνίας. Με άλλα λόγια: η Ελλάδα που κατηγορήθηκε και συχνά ακόμα και λοιδορήθηκε για τη δυσχερή θέση στην οποία βρέθηκε, ως μία εναντίον των άλλων 18,

μπορεί σε μερικούς μήνες να μην είναι και τόσο μόνη. Προς το παρόν αναγκάστηκε σίγουρα σε μια υποχώρηση, το μέγεθος της οποίας θα αρχίσει να διαφαίνεται από τη ∆ευτέρα στην πραγματική ζωή. Και τότε θα απαντηθεί και το ερώτημα μήπως τελικά θα έπρεπε να έχει επιδιωχθεί η «ρήξη», για την οποία πάντως κυβέρνηση και κοινωνία έδειξαν ότι δεν είχαν προετοιμαστεί και δεν την είχαν προετοιμάσει. Ο Αλέξης Τσίπρας διέψευσε εκείνους που έλεγαν ότι έχει «κρυφή ατζέντα για επιστροφή στη δραχμή» και καλείται τώρα να διαψεύσει και εκείνους που επιμένουν ότι θα ήταν ίσως σκόπιμο να έχει ακριβώς μια τέτοια ατζέντα. Έχει σίγουρα μια ευκαιρία αυτή η κυβέρνηση, αν μπορέσει να απεγκλωβιστεί από την «πολιτική μονοκουλτούρας», στην οποία την παγίδεψε η ενασχόληση της με τη διαπραγμάτευση και να αποδείξει ότι θέλει και μπορεί να προωθήσει μεταρρυθμίσεις και σε τομείς κλειδιά για το μέλλον της χώρας, αλλά και της ίδιας: αντιμετώπιση φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, κυνήγι λαθρεμπορίου, ξεκαθάρισμα του βρώμικου τοπίου διαπλοκής με αιχμή τα ΜΜΕ, ενίσχυση της αξιοκρατίας και της διαφάνειας στη λειτουργία του κράτους. Της το υπενθύμισαν αυτό στο ευρωκοινοβούλιο και εκπρόσωποι άλλων ομάδων, που μπορεί να μην είναι ΣΥΡΙΖΑ, αλλά βλέπουν ότι πρέπει να υπάρξει και ένα άλλο μέτωπο ενάντια στην παντοκρατορία της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας της Μέρκελ. Ήταν λίγο αστείο να την καλούν να κλείσει τα αυτιά της στις σειρήνες της «πα-

σοκοποίησής» της κάποιοι από εκείνους που συναγελάστηκαν στο παρελθόν με το ΠαΣοΚ. Ήταν σχεδόν μακάβριο ότι αυτές οι προειδοποιήσεις δεν είναι καθόλου αβάσιμες. Και σε όλους αυτούς, αλλά πριν από όλα στους ψηφοφόρους του, που συνεχίζουν να τον εμπιστεύονται αλλά και στους υπόλοιπους Ευρωπαίους, που έχουν επενδύσει στην «ελπίδα» που έρχεται από την Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να αποδείξει ότι μπορεί και να κυβερνήσει. Και μάλιστα με μια άλλη ποιότητα και αποτελεσματικότητα. Ένα άλλο μεγάλο ζητούμενο θα είναι φυσικά και να ανοίξει μια πραγματική συζήτηση για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους. ∆εν είναι καθόλου τυχαίο ότι την τελευταία εβδομάδα μια σειρά πολιτικών και οικονομολόγων από όλο τον κόσμο, όπως για παράδειγμα ο διάσημος πλέον Τομά Πικετί, υιοθέτησαν ουσιαστικά αυτό που μέχρι τώρα τόνιζε η ελληνική πλευρά, όταν έκανε λόγο για τη διάσκεψη του Λονδίνου το 1953: «Η Ευρώπη οικοδομήθηκε πάνω στη λήθη των χρεών και στην επένδυση στο μέλλον». Τελικά, την Πέμπτη ακόμα και ο Σόιμπλε αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η Ελλάδα φυσικά και θα χρειαζόταν ένα κούρεμα, όπως φωνάζει εδώ και καιρό και το ∆ΝΤ, απλά αυτό «δεν προβλέπεται». Αλλά πολλά από όσα αναγκάστηκε να ζήσει και αυτός και εμείς από τις 25 Ιανουαρίου και μετά, ήταν κάποτε απρόβλεπτα. Για πολλούς και αδιανόητα...

•

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Η κοινωνική αλληλεγ και μονόδρομος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ,

Η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θεανώ Φωτίου, μιλά στην «Εποχή» για το πρώτα μέτρα που έχει λάβει το υπουργείο, προκειμένου να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση και να ανακουφίσει τα εκατομμύρια των νεόπτωχων και φτωχών πολιτών. Παράλληλα, περιγράφει την εμπειρία της από τη συμμετοχή στις άτυπες δομές αλληλεγγύης, και πώς αυτή αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για το έργο του υπουργείου.

Όλο αυτό το διάστημα προχωρούμε με γρήγορους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να δεχθούμε και συγχαρητήρια επιστολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έχουμε τη θέληση να ξεπερνάμε τις λεγόμενες τεχνικές δυσκολίες και είμαι σίγουρη ότι θα βρούμε τρόπο να σταθούμε δίπλα σε όλους όσους οι άστοχες πολιτικές της λιτότητας, οδήγησαν στο κατώφλι της ακραίας φτώχειας.

Τη συνέντευξη πήρε η Τζέλα Αλιπράντη Επιφορτιστήκατε με το έργο της κοινωνικής αλληλεγγύης, σε μια χώρα που επί 5 χρόνια έχει οικονομική κρίση. Σε τι κατάσταση άφησαν την κοινωνία τα μνημόνια και η λιτότητα, σύμφωνα με τα ευρήματα του υπουργείου; Οι πολιτικές της λιτότητας, των μνημονίων που επιβλήθηκαν στη χώρα μας, δημιούργησαν μια πρωτοφανή κατάσταση. Η Ελλάδα είναι μία χώρα ευρωπαϊκή, που σε καιρό ειρήνης βιώνει τα αποτελέσματα ενός πολέμου. ∆υόμισι εκατομμύρια οικογένειες ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Αδυνατούν να πληρώσουν το ηλεκτρικό, το νερό, τη στέγαση, υποσιτίζονται, δεν έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι άνεργοι δεν μπορούν να μετακινηθούν για να αναζητήσουν εργασία. Η παράλληλη κατάρρευση του κοινωνικού κράτους επέτεινε τα χαρακτηριστικά της ανθρωπιστικής κρίσης και άφησε τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, τα οποία πολλαπλασιάζονται με ταχύτατους ρυθμούς, απροστάτευτα να βιώνουν την απόγνωση και την απελπισία. Συχνό φαινόμενο τα τελευταία χρόνια ήταν τα λιπόθυμα παιδιά στα σχολεία λόγω της πείνας. Τι πρόκειται να κάνει γι’ αυτό το υπουργείο; Μια από τις χειρότερες συνέπειες της ανθρωπιστικής κρίσης είναι ότι αύξησε την παιδική φτώχεια στο 28,8%. Βασικός μας στόχος είναι η αντιμετώπιση της με μια σειρά δράσεων. Μια από αυτές είναι και η διάθεση κονδυλίου 4 εκατομμυρίων ευρώ για τη διανομή γευμάτων σε σχολεία για την σχολική χρονιά 20152016. Η επιλογή των σχολείων θα γίνει σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, κάνοντας χρήση μιας σειράς κριτηρίων από τον χάρτη φτώχειας που έχουμε φτιάξει και συνεχώς επικαιροποιείται. Σημειώνω ιδιαίτερα, πως σε ό,τι αφορά στις πρώτες ύλες, τα τελικά προϊόντα και τη διανομή τους, θα πληρούνται όλοι οι κανόνες υγιεινής, ασφαλείας και ποιότητας, σύμφωνα με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η διαδικασία δωρεάν επανασύνδεσης και παροχής ρεύματος, όπως και η επιδότηση ενοικίου, πώς εξελίσσεται; Είναι, τελικά, σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης; Εξαρχής, θεωρήσαμε ότι ένα θεμελιώδες βήμα στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης είναι η παροχή ρεύματος, μαζί με τη σίτιση και τη στέγαση. Γι’ αυτό και στον πρώτο νόμο της κυβέρνησης επικεντρωθήκαμε σε αυτά τα τρία αγαθά. Για την επανασύνδεση κομμένων παροχών και τη δωρεάν παροχή ρεύματος, οι κατάλογοι των δικαιούχων έχουν ήδη δοθεί στη ∆ΕΗ και τους άλλους παρόχους. Επομένως, στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, για παράδειγμα λάθος αριθμός ρολογιού, οι δι-

καιούχοι του προγράμματος θα δουν τις αλλαγές στον επόμενο λογαριασμό τους. Στον ίδιο ρυθμό κινούνται και οι διαδικασίες για την επιδότηση ενοικίου, παρά το γεγονός ότι είναι πιο χρονοβόρες. Πότε θα λάβουν οι δικαιούχοι την κάρτα αλληλεγγύης; Υπάρχει πιθανότητα επέκτασης και σε άλλους, καθώς οι αιτήσεις ήταν πολλές; Η ειδική, προπληρωμένη τραπεζική κάρτα, που τη φτιάξαμε σε συνεργασία με την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας προκειμένου να χρησιμοποιείται σε όλα τα καταστήματα εμπορίας τροφίμων, θα διανεμηθεί στους δικαιούχους από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου. Την ίδια περίοδο, η Εθνική θα ταχυδρομεί το pin των καρτών. Ρωτάτε για επέκταση. Πρέπει να γίνει αντιληπτό πως για την ένταξη στο πρόγραμμα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης υπέβαλαν αίτηση 300.000 άνθρωποι που αντιπροσώπευαν ένα σύνολο περίπου 633.000 ανθρώπων. Για την κάρτα αλληλεγγύης ,λόγου χάρη, υπέβαλαν αίτηση 294.000. ∆εν πληρούσαν τα κριτήρια περί τους 60.000. Για τους υπόλοιπους, τα διαθέσιμα χρήματα έφθασαν να καλύψουν 145.000. Επομένως, μιλάμε για κάπου 80.000 αιτήσεις, οι οποίες, ενώ πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης, θεωρούνται ως μη εγκεκριμένες, λόγω της έμφασης που δώσαμε στα παιδιά και ιδιαίτερα εκείνα των μονογενεϊκών οικογενειών. Αν τα καταφέρουμε και βρούμε τα αναγκαία κονδύλια, θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε και αυτούς τους ανθρώπους. Αυτό ισχύει και για περίπου 36.000 ανθρώπους που έμειναν χωρίς την επιδότηση του ενοικίου, για τους ίδιους ακριβώς

λόγους.

Ζήτημα πολιτικής βούλησης η αντιμετώπιση της φτώχειας

“

Πώς θα αξιοποιήσετε το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας για τους Άπορους; Μιλάμε για μια καινοτομία σε σχέση με άλλα σχετικά προγράμματα. Για πρώτη φορά, στο κατάλογο των τροφίμων, εκτός από τα τρόφιμα μακράς διαρκείας, θα περιλαμβάνεται νωπό κρέας, φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Θα υπάρχουν βρεφικές τροφές, καθώς και βρεφικές πάνες, είδη προσωπικής υγιεινής και γε-

Στόχος, η αλλαγή του κοινωνικού παραδείγματος από το νεοφιλελεύθερο παράδειγμα της ανταγωνιστικότητας, της εξατομίκευσης και της ιδιώτευσης, στο παράδειγμα της κοινωνικής συνοχής, συνέργειας και συλλογικότητας.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

γύη είναι χρέος

ΘΕΑΝΩ ΦΩΤΙΟΥ

νικής καθαριότητας. Έτσι, για παράδειγμα, στην ομάδα των αστέγων που θα παρέχονται έτοιμα γεύματα μέσω συσσιτίων, θα τους παρέχεται, επίσης, ατομική συσκευασία με είδη προσωπικής υγιεινής. Στην πρώτη φάση υλοποίησης του ΤΕΒΑ, από το φθινόπωρο του 2015, οι προμήθειες του συνόλου των προϊόντων θα γίνουν κεντρικά, από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου, για να κερδηθεί πολύτιμος χρόνος, ώστε η βοήθεια να φθάσει άμεσα στους ωφελούμενους. Για όλο το 2016, όμως, οι προκηρύξεις προμηθειών θα γίνουν από τους επικεφαλής εταίρους των 57 κοινωνικών συμπράξεων στην χώρα, ώστε να γίνει δυνατός κι ένας άλλος στόχος μας, η τόνωση της τοπικής αγοράς. Όλο αυτό το διάστημα προχωρούμε με γρήγορους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να δεχθούμε και συγχαρητήρια επιστολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την πρόοδο των ενεργειών μας που αφορούν στο ΤΕΒΑ. Τώρα πια μπορώ να το πω. Είναι ένα αρκετά βαρύ πρόγραμμα και απαιτεί στοχευμένη και επίπονη προσπάθεια. Έχουμε, όμως, τη θέληση να ξεπερνάμε τις λεγόμενες τεχνικές δυσκολίες και είμαι σίγουρη ότι θα βρούμε τρόπο να σταθούμε δίπλα σε όλους όσους οι άστοχες πολιτικές της λιτότητας, οδήγησαν στο κατώφλι της ακραίας φτώχειας. Ποιες άλλες πρωτοβουλίες για την κοινωνική αλληλεγγύη επεξεργάζεστε για το μέλλον; Έχουν γίνει βήματα για την κάρτα των ανασφάλιστων, προκειμένου όλοι να έχουν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Παράλληλα, έχουν γίνει ενέργειες και για την κάρτα μετακίνησης των ανέργων, που υπολογίζουμε ότι θα υλοποιηθεί μέχρι τον Αύγουστο. Πολλά θα εξαρτηθούν από τις πολιτικές εξελίξεις και την οριστικοποίηση της κατάστασης σε σχέση με τους δανειστές και τις απαιτήσεις τους. Θα επαναλάβω, όμως, ότι μπορούμε να βρούμε πολλούς τρόπους να στηρίξουμε αυτούς που πραγματικά βρίσκονται στο χείλος της αβύσσου.

Επανασχεδιασμός του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος

Έληξε το πιλοτικό πρόγραμμα για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα της προηγούμενης κυβέρνησης. Ποια τα συμπεράσματά σας από την εφαρμογή του; Αυτό ακριβώς κάνουμε τώρα. Αξιολογούμε την εφαρμογή του σε 13 δήμους της χώρας. Εν τάχει, μπορώ να σας πω ότι οι ίδιες οι υπηρεσίες του υπουργείου διαπιστώνουν κακό σχεδιασμό, βαριές μηχανογραφικές εφαρμογές, προβλήματα λόγω υποστελέχωσης στους δήμους που ανέλαβαν το μεγάλο βάρος εξυπηρέτησης των ανθρώπων, ανεπίτρεπτες καθυστερήσεις κ.ο.κ. Αν προσθέσει κανείς την έλλειψη κονδυλίων, λόγω της κακής κατάρτισης και του προϋπολογισμού, καταλαβαίνετε ότι έχουμε δρόμο για να καλύψουμε τα κενά και στην πραγματικότητα, να επανασχεδιάσουμε το πρόγραμμα πριν πάρουμε την όποια απόφαση για πιθανή πανελλαδική επέκτασή του. ∆εδομένου ότι, εκτός των άλλων, διαβλέπω και σοβαρά θέματα σε

Η κοινωνική αλληλεγγύη πάντοτε απαραίτητη

Η κοινωνική αλληλεγγύη σε μια περίοδο κρίσης είναι απαραίτητη. Έστω ότι βγαίναμε από το φαύλο κύκλο της, πιστεύετε ότι θα πρέπει να συνεχίσει να έχει θέση στον πολιτικό προγραμματισμό μιας κυβέρνησης; Η κοινωνική αλληλεγγύη είναι πάντοτε απαραίτητη, σε κάθε κοινωνία και σε όποιες συνθήκες. Αυτό που αλλάζει, ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης και το οικονομικό-κοινωνικό περιβάλλον είναι η μορφή της, οι πληθυσμοί αναφοράς, το αριθμητικό και κοινωνικό τους εύρος, οι στόχοι και οι μέθοδοι που εφαρμόζεις για να πετύχεις τα αποτελέσματα που θέλεις. Γιατί, βέβαια, στην ενδεχόμενη περίπτωση εξόδου από τη βαθιά κρίση, που όλοι ευχόμαστε, και πάλι θα υπάρχουν κατηγορίες πληθυσμού που θα έχουν αυξημένες ανάγκες και περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες. ∆εν θα είχαμε, λοιπόν, τότε να αντιμετωπίσουμε την ακραία φτώχεια, δεν θα χρειαζόταν να οργανώνουμε γεύματα στα σχολεία για τα παιδιά που πεινάνε, δεν θα επανασυνδέαμε κομμένα ρεύματα, δεν θα ψάχναμε τρόπους να μην κοιμούνται οι άνθρωποι στο δρόμο. Θα είχαμε, όμως, σίγουρα πολλά να κάνουμε για την πρόσβαση των πολιτών χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων σε υπηρεσίες υγείας, παιδείας και πολιτισμού υψηλής ποιότητας, για σχέση με την επιθυμητή συνολική κοινωνική πολιτική που θα έπρεπε να συμπεριλάβει το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Τα προηγούμενα χρόνια είχατε ιδιαίτερα ενεργή συμμετοχή στις δομές αλληλεγγύης που αναπτύχθηκαν από την κοινωνία σε όλη τη χώρα. Πώς σας βοηθά αυτή η εμπειρία στο σημερινό σας έργο; Η εμπειρία που αποκόμισα μέσα από τη συμμετοχή μου σε δομές κοινωνικής αλληλεγγύης υπήρξε καθοριστική. Όχι μόνο για τον τρόπο που αντιμετωπίζω σήμερα τις ευθύνες μου στο υπουργείο, αλλά γενικότερα για τη σκέψη μου, τη συναίσθηση των καταστάσεων, το όραμα και τις ιδέες μου για μια καλύτερη κοινωνία. Όταν έρχεσαι σε τόσο στενή επαφή με προσωπικές ιστορίες και πορείες ζωής ανθρώπων που βιώνουν σήμερα την απόλυτη ένδεια, όταν έχεις τόσο ξεκάθαρη εικόνα για το πώς μεταφράζονται σε ανθρώπινο πόνο τα στατιστικά νούμερα που αφορούν στη φτώχεια, την παιδική ανέχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση, κι όταν, όμως, συγχρόνως βλέπεις πώς η συλλογικότητα δίνει ανάσα ζωής και προσδοκία, σφυρηλατείται μέσα σου η ατράνταχτη πεποίθηση ότι ο δρόμος της κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, με κάθε τρόπο, των πιο ευάλωτων κομματιών του λαού μας είναι χρέος και μονόδρομος. Για όλους μας, πολιτεία και άτομα. Αυτή η πεποίθηση είναι που με ωθεί να εφαρμόσουμε στο υπουργείο, όσο το δυνατόν γρηγορότερα και όσο το δυνατόν περισσότερες δράσεις, έχοντας ανατρέψει τελείως τις πρακτικές των προηγούμενων κυβερνήσεων. Και βέβαια, η εμπειρία μου από τις δομές, μου έχει δώσει και γνώση των χώρων, των τρόπων και των μεθόδων παροχής αλληλεγγύης. Τα ευφάνταστα εγχειρήματα των δομών για να μην χάνεται ούτε ένα ευρώ, αλλά αντίθετα να πολλαπλασιάζονται, η τεχνο-

την εξασφάλιση αξιοπρεπούς σύγχρονης στέγης για όσους δεν μπορούν να το επιτύχουν με δικό τους τρόπο με τους όρους της αγοράς, για διαμόρφωση ενός πλαισίου ζωής προστατευμένου από τραγικές μεταπτώσεις και ατυχήματα. Αυτού του είδους η κοινωνική αλληλεγγύη θα αφορά και ευρύτερες κατηγορίες πολιτών, πέρα από εκείνους που αποτελούν τους στόχους των σημερινών δράσεων και θα χρησιμοποιεί πιο αναβαθμισμένα εργαλεία εφαρμογής.

Η κοινωνική αλληλεγγύη μπορεί να αποτελέσει εργαλείο καταπολέμησης των ανισοτήτων ή υπάρχει κίνδυνος να πάρει τη μορφή της φιλανθρωπίας και στην ουσία να τις συντηρήσει; Η κοινωνική αλληλεγγύη, όπως την έχω εγώ στο μυαλό μου, είναι μια ευρεία έννοια, που δεν περιορίζεται στη βοήθεια στον άπορο ή το άτομο με αναπηρία, ούτε εξαντλείται σε πυροσβεστικές δράσεις άμεσης ανακούφισης των πιο αδύναμων και ευάλωτων πολιτών. Είναι ένα συνολικό πλέγμα δράσεων, σχεδιασμών και ενεργειών, όπου εμπλέκονται το κεντρικό κράτος, ο ευρύτερος δημόσιος τομέας, φορείς κάθε είδους, δομές και άτομα και περιλαμβάνει ένα σύνολο στρατηγικών και δράσεων που αλληλοσυμπληρώνονται και συγκλίνουν με ένα στόχο: την αλλαγή του κοινωνικού παραδείγματος από το νεοφιλελεύθερο παράδειγμα της ανταγωνιστικότητας, της εξατομίκευσης και της ιδιώτευσης, στο παράδειγμα της κοινωνικής συνοχής, συνέργειας και συλλογικότητας.

γνωσία της φτώχειας που έχουν αποκτήσει οι δομές και τα υποδείγματα νέας κοινωνικής συγκρότησης που έχουν δοκιμάσει, είναι πράγματα που μου έχουν φανεί εξαιρετικά χρήσιμα σήμερα, στο έργο μου στο υπουργείο. Για παράδειγμα αναφέρω μια δράση στο σχολείο της Γκράβας, όπου το βρεφοκομείο Αθηνών παρείχε ζεστά γεύματα στα παιδιά του δημοτικού σχολείου . Πρόκειται να υπάρξει συνεργασία του υπουργείου μαζί τους, ή με τους δήμους; Η συνεργασία με τους δήμους και γενικότερα την τοπική αυτοδιοίκηση είναι δεδομένη σε κάθε περίπτωση. Έτσι κι αλλιώς, η αρμοδιότητα για τη διαχείριση των πόρων της πρόνοιας, της κοινωνικής αλληλεγγύης ανήκει εδώ και κάποια χρόνια στου δήμους, ενώ πολλά προγράμματα, όπως το πιλοτικό του ελάχι-

• στου εγγυημένου εισοδήματος και το πρόγραμμα στέγασης και επανένταξης, υλοποιούνται μέσω συνεργασίας με δήμους. Άλλωστε, και τα ΚΕΠ των δήμων, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία εφαρμογής του προγράμματος της ανθρωπιστικής κρίσης. Οι άτυπες δομές αλληλεγγύης συμμετέχουν στις κοινωνικές συμπράξεις, που προανέφερα. Συμμετοχή που με χαρά μας είδαμε να είναι σχεδόν καθολική. Στόχος μας είναι να μπολιάσουμε, να συνθέσουμε και να συνδέσουμε την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, κράτος, περιφέρειες και δήμοι, με την συμμετοχική δημοκρατία, τυπικές και άτυπες δομές, εκκλησία, οργανώσεις πολιτών, ενώσεις γονέων, συνδικάτα εκπαιδευτικών, συνεργατικά εγχειρήματα κλπ. •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Μόνο μια βιώσιμη, τελική συμφωνία μπορεί να χωρέσει τις δομικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό όμως σημαίνει μνημόνιο για τους έχοντες, για την οικονομική ολιγαρχία. Συμφωνία πάση θυσία σημαίνει ότι θα πρέπει να αποσαφηνιστεί ποιοι θα θυσιαστούν. Ιδού το ταξικό “όχι” του δημοψηφίσματος.

Το ριζοσπαστικό, δημοκρατικό φρόνημα Η ΤΑΞΙΚΗ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ «ΟΧΙ»

Του Στέφανου ∆ημητρίου

ποιος αμφέβαλλε για την ταξική διάσταση της δημοκρατικής λύσης είδε να αίρονται οι επιφυλάξεις του, με την κυνική δήλωση γνωστής βουλεύτριας του Ποταμιού στο Mega ότι «Αυτοί που είναι φτωχοί κάνουν λάθος επιλογές σε κρίσιμες στιγμές». Το δικαίωμα ψήφου στους φτωχούς, δηλαδή η ισχύς της καθολικής, δημοκρατικής ισότητας, είναι πολιτικό και πολιτισμικό κατόρθωμα της Γαλλικής Επανάστασης. Ο αντιδημοκρατικός, νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, στην Ευρώπη, με την επικουρία της νεοφιλελεύθερης σοσιαλδημοκρατίας, και το εγχώριο, εξυπηρετικό, πολιτικό του προσωπικό, βρίσκονται εκεί ακριβώς: πίσω από το όριο που χάραξε η Γαλλική Επανάσταση. Η καπιταλιστική κρίση έχει χαρακτηριστικά υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου και παλινορθώνει ένα νεοφιλελεύθερο ancienne regime. Ακολούθως, η έξωθεν επιβαλλόμενη πολιτική, στη χώρα μας, δεν συνιστά αορίστως δημοσιονομική σταθεροποίηση, διότι αυτή δεν είναι κοινωνικά και ταξική ουδέτερη. Είναι πάντοτε προς όφελος συγκεκριμένων μερίδων της κοινωνίας και σε βάρος άλλων και, συνεπώς, αυτός ο συγκεκριμένος καθορισμός έχει και αντίστοιχα ταξικά γνωρίσματα. Αυτός ο καθορισμός προϋποθέτει την πλήρη συρρίκνωση της δημοκρατίας, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη χώρα μας, αυτή η συρρίκνωση πραγματοποιήθηκε μέσω του πολιτικού συστήματος, των συμφερόντων που το συνείχαν και των κομμάτων που λειτουργούν ως κόμματα – πολυεργαλεία, για λογαριασμό των εκβιαζόντων δανειστών. Αυτό αφορά και ιστορικά κόμματα και τηλεοπτικές εκπομπές, που μετατράπηκαν σε κομματικά ηχεία τα οποία εκπέμπουν μηνύματα, όπως αυτό περί της ελλιπούς ευθικρισίας των φτωχών. Πράγματι, οι «φτωχοί» καθόρισαν το δημοψήφισμα. Φαίνεται αυτό, εάν συγκρίνουμε τα αποτελέσματα ανά περιοχή. Τι συνεπάγεται, λοιπόν, η επιτακτική λαϊκή ετυμηγορία του 61% για το εγχώριο πολιτικό σύστημα; Συνεπάγεται επονείδιστη ήττα. Το πολιτικό σύστημα, όχι ως έννοια περιγράφουσα την οργάνωση της πολιτικής εξουσίας, αλλά ως μηχανισμός που την κατανέμει, άρα ως έννοια που δείχνει ποιο είναι το πραγματικό

κέντρο εξουσίας, ιδίως σε περιόδους κρίσης, κατατροπώθηκε. Ηττήθηκε με όρους ταξικούς. Αυτό δείχνει ότι και η κατανομή της πολιτικής ισχύος ήταν ταξική.

διχαστικό το δημοψήφισμα: επειδή αυτός ο χαρακτηρισμός συγκαλύπτει χονδροειδώς και ατέχνως την ταξικότητα της επιλογής υπέρ του «ναι» ή του «όχι».

Η ταξική συσπείρωση των άλλων δυνάμεων

Η νέα ηγεμονία και το πολιτικό πραξικόπημα εναντίον της

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι οι συσπειρωθείσες δυνάμεις γύρω από το πολιτικό σύστημα, δηλαδή γύρω από τον εσμό των συμφερόντων που το συναποτελούν (ιδιοκτήτες Μ.Μ.Ε., νέοι μαυραγορίτες) είναι οι ευνοηθέντες από την πολιτική υποαντιπροσώπευση όσων πλήρωσαν το κόστος της κρίσης. Η πολιτική του μνημονίου αποτέλεσε ανηλεή εφαρμογή ενός προγράμματος διεύρυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων. Πρόκειται για τη σκληρότερη και ραγδαία ανακατανομή εισοδημάτων, αλλά και πολιτικής ισχύος, υπέρ του κεφαλαίου. Τα παραπάνω προϋπέθεταν τη στήριξη της νομισματικής ένωσης και την περιστολή της λαϊκής κυριαρχίας. Η ευρωζώνη παρέσχε ισχυρή στήριξη στην επίθεση του κεφαλαίου εναντίον της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Κατέρρευσε το κοινωνικό κράτος και η κρατική πολιτική υπήχθη στις προτεραιότητες των αγορών. Αυτό προϋπέθετε την υφαρπαγή των πρωτείων της πολιτικής από την οικονομία και την υπαγωγή της δημοκρατίας στην ολιγαρχία των αγορών και των πολιτικών τους υποζυγίων. Συνεπώς, το δημόσιο χρέος συνιστά μέσο, για να υπαχθεί η δημοσιονομική πολιτική στη λιτότητα, να λεηλατηθεί η δημόσια περιουσία και να υποτιμηθεί η εργασία προς όφελος του κεφαλαίου: Να το « Όχι στη λιτότητα». Αυτά είναι τα γνωρίσματα της νέας κανονικότητας, που θα ρυθμίζει τη ζωή των ανθρώπων, με κριτήριο το τι θεωρεί το κεφάλαιο ότι είναι οι άνθρωποι και η ζωή τους. Αυτό κυρίως έχει υποτιμηθεί: η ζωή των ανθρώπων. Αυτοί είναι που έχουν φτηνύνει. Ο πλούτος του κεφαλαίου είναι η φτήνια των ανθρώπων. Ξαναερχόμαστε στη δήλωση της βουλεύτριας του νεοφιλελεύθερου Ποταμιού: οι φτωχοί – που κάνουν λάθος επιλογές – είναι οι άνθρωποι, των οποίων φτήνυνε η ζωή. ∆εν μπορεί, δηλαδή, οι φτωχοί να αποφασίζουν τι θα κάνουν οι πλούσιοι τα λεφτά τους. Να γιατί χαρακτηρίστηκε

Αυτά αποτυπώνονται και στη δήλωση του Ε. Μεϊμαράκη ότι «αν δεν έλθει συμφωνία εντός 48 ωρών, θα απαντήσουμε πολύ διαφορετικά. Οι πολίτες της αστικής τάξης είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι». Αν τη συσχετίσουμε με τη δήλωση του Κων. Μητσοτάκη, περί κοινής εκλογικής καθόδου των «ευρωπαϊκών» δυνάμεων, τότε είναι ξεκάθαρη η στρατηγική τους: μετατροπή του «όχι» σε «ναι», δηλαδή ακύρωση της λαϊκής εντολής. Για να τρομοκρατήσουν, είχαν μετατρέψει το ερώτημα του δημοψηφίσματος σε «ναι» ή «όχι» στο ευρώ. Μετά το αποτέλεσμα, δεν είναι υποχρεωμένοι να εκλάβουν το «όχι» ως απάντηση στο δήθεν «πραγματικό ερώτημα»; Τι θα γίνει, λοιπόν, με την πραγματική απάντηση, η οποία καταφάσκει τον ευρωπαϊκό, συνταγματικό πολιτισμό, του οποίου η χώρα μας είναι κύρια παράμετρος, αλλά απορρίπτει τη νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα και την τρομοκρατία των εγχώριων πραματευτάδων της; Αυτή θέλουν να αλλάξουν. Πρόκειται για πολιτικό πραξικόπημα, που σχεδιάζουν οι νεοφιλελεύθερες, αντιδραστικές δυνάμεις της Γερμανίας και οι δορυφόροι της, το οποίο θα υπηρετηθεί από το εγχώριο πολιτικό προσωπικό. Ο πρωθυπουργός, στην ομιλία και δευτερολογία του, στο ευρωκοινοβούλιο, έθεσε ξεκάθαρα το ζήτημα: το να μη γίνει σεβαστή η δυνατότητα της κυβέρνησης να ασκεί κυρίαρχα την πολιτική της και να επιλέγει ποιους θα φορολογήσει, για να συγκεντρώσει χρήματα, σημαίνει ότι, στις χώρες που είναι σε πρόγραμμα, δεν χρειάζεται να γίνονται εκλογές. Αρκεί να αποφασίζει ένας διορισμένος επίτροπος. Εάν το πραξικοπηματικό εγχείρημα τελεσφορήσει, τότε θα χαθεί οριστικά η ιστορική δυνατότητα για νέα ηγεμονία των δυνάμεων που συναποτέλεσαν την κοινωνική – ταξική σύνθεση του «όχι», με την πολιτική πρωτοπορία της Αριστεράς. Σε αυτό αποσκοπούν, άλλωστε.

Ακυρώνεται, επίσης, η φράση «στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα». ∆ηλαδή, ακόμη και αν τη λύση την δώσει ο λαός, η απόφασή του δεν υπολογίζεται, οπότε η δημοκρατία θα είναι αδιέξοδη καθεαυτήν. Αυτό είναι το πραξικόπημα της μετατροπής του «όχι» σε «ναι», δηλαδή της αλλαγής του ταξικού καθορισμού της απάντησης, άρα της επικράτησης του ταξικού-κοινωνικού μπλοκ που ηττήθηκε. Η ηγεσία του ΚΚΕ συντάχθηκε εμμέσως με αυτές τις δυνάμεις. Η στάση της, στο δημοψήφισμα, δείχνει ότι υπάρχουν και άλλες λέξεις εκτός από το «λάθος», για να εξηγήσουν τις υπηρεσίες που προσέφερε. Η έντιμη συμφωνία είναι αυτή που θα θέτει ζήτημα αναδιάρθρωσης του χρέους. Μόνο μια βιώσιμη, τελική συμφωνία μπορεί να χωρέσει τις δομικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό όμως σημαίνει μνημόνιο για τους έχοντες, για την οικονομική ολιγαρχία. Η επικείμενη συμφωνία θα περιλαμβάνει σκληρά μέτρα. Θα πρέπει να αναλογισθούμε αν διανοίγει προοπτική ρύθμισης του χρέους και ανάπτυξης. Ο πρωθυπουργός έδωσε τη σκληρή μάχη του στο ευρωκοινοβούλιο. Ας δώσουμε κι εμείς τη δική μας στηρίζοντας την κυβέρνηση. Οφείλουμε να περιφρουρήσουμε τη δημοκρατία και τη λαϊκή κυριαρχία. Συμφωνία πάση θυσία σημαίνει ότι θα πρέπει να αποσαφηνιστεί ποιοι θα θυσιαστούν. Ιδού το ταξικό «όχι» του δημοψηφίσματος. «Εμείς !» (βλ. και το ομότιτλο άρθρο στην Αυγή της προηγούμενης Κυριακής) – και όχι αυτοί που απεργάζονται την πραξικοπηματική νόθευση της λαϊκής εντολής – θα μείνουμε πρόμαχοι του δημοκρατικού αυτοκαθορισμού και θα πούμε ξανά εκείνο το υπερήφανο «όχι» της προηγούμενης Κυριακής της «Όμορφης Κυριακής», για να θυμηθούμε το εξαιρετικό άρθρο του Θανάση Καρτερού, την Κυριακή της 25ης Ιανουαρίου. Χρωστάμε και στις δύο «Όμορφες Κυριακές». ∆εσμευτήκαμε να σεβαστούμε το ξεκάθαρο μήνυμά τους υπέρ της δημοκρατίας και εναντίον της λιτότητας, της τρομοκράτησης και των εκβιασμών.

* Ο Στέφανος ∆ημητρίου διδάσκει Πολιτική Φιλοσοφία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Μειωμένης ρευστότητας, αλλά αυξημένης δυναμικής σεις, διατυπώνουν την άποψη ότι «οι φορείς και οι επαγγελματίες του τουρισμού ήταν καλά προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τα όποια προβλήματα και οι κρατήσεις αναμένονται αυξητικές σε σχέση με πέρυσι», επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι «η Ελλάδα παραμένει ένας δημοφιλέστατος τουριστικός προορισμός». Στο ίδιο κλίμα είναι επίσης οι δηλώσεις από μεγάλα ΜΜΕ του εξωτερικού όπως ενδεικτικά της Guardian (Want to help Greece? Go there on holiday/ Θέλετε να βοηθήσετε την Ελλάδα; Πηγαίνετε εκεί για διακοπές), CNN (It’s time to enjoy Greece/ Ήρθε η ώρα να απολαύσουμε την Ελλάδα) και της αυστριακής Der Standard (Οι τουρίστες ψηφίζουν Ελλάδα παρά την κρίση). Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι η χώρα μας χαρακτηρίζεται απόλυτα σταθερή, ως προορισμός, γεγονός που αποδεικνύει, ότι το brand «Ελλάδα» είναι και παραμένει πολύ ισχυρό.

Παγωμένος ο εσωτερικός τουρισμός

Του Ειδικού συνεργάτη

ν μέσω της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, που έχει πλήξει τη χώρα την τελευταία πενταετία, ο κλάδος του τουρισμού δεν έχει πάψει να στηρίζει την εθνική οικονομία και την απασχόληση, συνεχίζοντας να αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας. Πράγματι, ο τουρισμός με τα πολλαπλασιαστικά του οφέλη συνέβαλε το 2014 στη δημιουργία τουλάχιστον 16% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ εκτιμάται ότι 1 στους 5 κατοίκους απασχολείται με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στον τουρισμό. Παραμένει δε ένας κλάδος με μεγάλη διάχυση ωφελειών στην οικονομία. Ενδεικτικά σε 3 περιφέρειες (Κρήτη, Νότιο Αιγαίο, Ιόνιο), ο τουρισμός συνεισφέρει άμεσα τουλάχιστον στο 50% του ΑΕΠ τους. Το 2014 ήταν εντυπωσιακή χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό αφού σημειώθηκε άνοδος 23% στις αφίξεις (24 εκατ.) και 10% στις εισπράξεις (13 δισ. ευρώ).

Ελλάδα, δημοφιλής τουριστικός προορισμός

Τα μέτρα ελέγχου ρευστότητας (capital controls), στα οποία κατέφυγε η κυβέρνηση μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς και την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, δικαίως δημιούργησαν μεγάλη ανησυχία στην τουριστική αγορά σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή, στην έναρξη της θερινής περιόδου. Από την αρχή τέθηκε σε επιφυλακή ο μηχανισμός της Πολιτείας, διαδίδον-

τας με κάθε τρόπο ότι οι τουρίστες μπορούν να κάνουν ελεύθερα αναλήψεις από ATM και χρήση καρτών και ότι υπάρχει πλήρης επάρκεια αγαθών και καυσίμων. Η κινητοποίηση αυτή, με δελτία τύπου σε όλες τις γλώσσες και προσωπικές ενημερώσεις παραγόντων της αγοράς, ήταν κατά τα φαινόμενα ταχύτατη, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να μην καταγράφονται σημαντικές ακυρώσεις και οι αγορές να παραμένουν πλήρως καθησυχαστικές και υποστηρικτικές προς τη χώρα μας. Χαρακτηριστικά οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί Tour Operators που διακινούν τουρίστες προς τη χώρα μας, δεν αναφέρουν σχεδόν καθόλου ακυρώ-

Μεγάλο, ωστόσο, ερωτηματικό παραμένει η κατάσταση στον εσωτερικό τουρισμό, όπου τόσο το κλίμα ανησυχίας αλλά και η έλλειψη ρευστότητας έχουν προκαλέσει το «πάγωμα» νέων κρατήσεων και τη μετάθεση των καλοκαιρινών διακοπών κατά μερικές εβδομάδες. Σημειωτέον ότι ο εσωτερικός τουρισμός αντιπροσωπεύει πάνω από το 10% των συνολικών τουριστικών εσόδων. Παρά τη συγκρατημένη αισιοδοξία, ήταν σύσσωμη η κινητοποίηση όλων των θεσμικών φορέων της χώρας; ∆υστυχώς όχι όλων. Αλλά εδώ πρέπει να γυρίσουμε λίγο πίσω στο χρόνο και να γίνει μια αναφορά στο θέμα του ΦΠΑ στον τουρισμό, δηλαδή του ΦΠΑ της διαμονής. Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, και σε συνέχεια έντονων διαβουλεύσεων τελευταίο 5μηνο, οι θεσμοί στην πρόταση που κατέθεσαν προς την ελληνική πλευρά στις 25.6.2015 πρότειναν την αύξηση του ΦΠΑ διαμονής στο 23% από 6,5% που είναι σήμερα στη δεύτερη εκδοχή των προτάσεων των θεσμών, η οποία παρουσιάστηκε μερικές μέρες μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, ο ΦΠΑ για τον τουρισμό οριζόταν στο 13%. Η ελληνική πλευρά διαφώνησε και με τις δύο περιπτώσεις, καθώς η αύξηση αυτή θα δημιουργούσε σοβαρές στρεβλώσεις στο τουριστικό προϊόν της Ελλάδας, θέτον-

τάς την ουσιαστικά στο περιθώριο του διεθνούς ανταγωνισμού, αφού ο αντίστοιχος φόρος στις ανταγωνίστριες χώρες κυμαίνεται από 6 έως 10%. Θα έπληττε κύρια τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου και θα προκαλούσε απώλεια θέσεων εργασίας. Όλο αυτό το διάστημα, όλοι οι τουριστικοί φορείς της χώρας, προέβησαν συντονισμένα σε ένα καταιγισμό ανακοινώσεων και δηλώσεων προτάσσοντας το θέμα του ΦΠΑ στον τουρισμό, ως sine qua non για την επιβίωσή τους. Αργότερα όμως, με την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, άλλαξαν ρότα. Οι ίδιοι φορείς, με αιχμή του δόρατος τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), ξεσπάθωσαν υπέρ του «ναι», νομιμοποιώντας ουσιαστικά τη σαφέστατα εκφρασμένη επιθυμία των θεσμών για αύξηση του ΦΠΑ στον τουρισμό. Ειδικά ο ΣΕΤΕ συμμετείχε στην οργανωτική επιτροπή του «ναι», αλλά είχε και εκτενέστατη παρουσία σε όλο το «όργιο» υπερβολής και παραπληροφόρησης που ζήσαμε την εβδομάδα προ του δημοψηφίσματος σε όλα τα συστημικά ΜΜΕ. Αυτή ακριβώς η επιλογή του ΣΕΤΕ, (για τον οποίο πολλά έχουν γραφτεί για το ρόλο του ως κοινωνικός εταίρος, για την επί μακρόν προσπάθεια οικειοποίησης του έργου του κράτους, κ.α.), το γεγονός δηλαδή ότι ουσιαστικά «πυροβολεί τα πόδια του», πρέπει να προβληματίσει.

Περιθώριο να ανατραπεί

Είναι πράγματι πρόωρη κάθε πρόβλεψη για την πορεία του ελληνικού τουρισμού το 2015. Η περιορισμένη ανάσχεση των κρατήσεων αφορά στις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, υπάρχει οπότε μεγάλο περιθώριο να ανατραπεί. Είναι ενδεικτικό εξάλλου ότι ήδη οι αφίξεις της περιόδου Ιανουαρίου – Μαΐου 2015 αυξήθηκαν κατά 10% σε σχέση με το 2014. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται συντονισμός, προετοιμασία και διαχείριση κρίσεως. Το πρόσημο των μέχρι τώρα κινήσεων ήταν μεν θετικό, αλλά είναι σαφές ότι στο ευμετάβλητο πολιτικό οικονομικό σκηνικό που διανύουμε είναι εξαιρετικής σημασίας, έστω και αυτή τη στιγμή, να πραγματοποιηθεί ενδελεχής μελέτη και επεξεργασία όλων των πιθανών σεναρίων, ώστε ο τουρισμός , ο βασικός πυλώνας της οικονομίας που ταυτόχρονα αποτελεί ένα άκρως ευάλωτο προϊόν, να κλονιστεί το λιγότερο δυνατό. •

18 Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ Tυνησία: Η ισλαμική τρομοκρατία (ξανά) χτυπά

Τον Μάρτιο, που αρχίζει η καλοκαιρινή τουριστική περίοδος, γίνεται το χτύπημα στο μουσείο Μπαρντό στην Τύνιδα.. σελ. 20

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Τουρκία: Εσωτερική αστάθεια και πολιτική αβεβαιότητα

Η απροθυμία Ερντογάν για συνεργασία με τα υπόλοιπα κόμματα σαφώς αποσκοπεί στη διενέργεια πρόωρων εκλογών τον Νοέμβριο σελ. 21

Με το «όχι» νίκησαν η δημοκρατία και οι ανθρώπινες αξίες ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΑΟΥΡΑ ΛΕΟΝ

Με τον πολιτικό σεισμό που προκάλεσε το «όχι» στην Ελλάδα ξεκίνησαν μια σειρά προβληματισμοί και συζητήσεις στην ευρωπαϊκή αριστερά και ευρύτερα. Εκφράζεται ταυτόχρονα η ανησυχία, γιατί οι συντηρητικές δυνάμεις της Ευρώπης και ιδιαίτερα η γερμανική ηγεσία επιμένουν στην πολιτική της λιτότητας, που παίρνει το χαρακτήρα της εκδικητικής τιμωρίας. ∆εν μπορεί να συνεχίζεται η λιτότητα και να αγνοείται η θέληση ενός λαού, οι θελήσεις των λαών της Ευρώπης, αναφέρει στη συνέντευξη στην «Ουμανιτέ» ο γενικός γραμματέας του Ποδέμος Κάρλος Σάουρα Λεόν, ο οποίος τονίζει ότι στηρίζει τον αγώνα των Ελλήνων, γιατί είναι αγώνας για μια άλλη Ευρώπη. Με τον πολιτικό σεισμό που προκάλεσε το «όχι» στην Ελλάδα ξεκίνησαν μια σειρά προβληματισμοί και συζητήσεις στην Ευρωπαϊκή Αριστερά και ευρύτερα. Εκφράζεται ταυτόχρονα η ανησυχία γιατί οι συντηρητικές δυνάμεις της Ευρώπης και ιδιαίτερα η γερμανική ηγεσία επιμένουν στην πολιτική της λιτότητας που παίρνει το χαρακτήρα της εκδικητικής τιμωρίας. Έτσι είναι εντελώς αβέβαιη η έκβαση των διαπραγματεύσεων. Γι’ αυτό δυναμώνουν τις κινητοποιήσεις συμπαράστασης που εκφράζεται με ποικίλου τρόπους. Οι κινητοποιήσεις αυτές έχουν τα αποτελέσματα τους και φυσικά το τεράστιο «όχι» του ελληνικού λαού που έκανε να μετακινηθούν οι πολιτικές ηγεσίες των σοσιαλιστών στη Γαλλία, στο ευρωκοινοβούλιο και αλλού. Οι δυνάμεις αυτές αναγνωρίζουν πια ότι δεν μπορεί να συνεχίζεται η λιτότητα και «να αγνοείται η θέληση ενός λαού. Οι θελήσεις των λαών της Ευρώπης» όπως αναφέρει στη συνέντευξη στην «Ουμανιτέ» ο γενικός γραμματέας του Ποδέμος Κάρλος Σάουρα Λεον, ο οποίος τονίζει ότι στηρίζει τον αγώνα των Ελλήνων γιατί είναι αγώνας για μια άλλη Ευρώπη. Ποια είναι η εκτίμησή σας για το «όχι» στην Ελλάδα; Το Ποδέμος εκτιμά ότι το «όχι» στην τρόικα είναι ένα «ναι» στην Ευρώπη. Γιατί τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα όσο και το Ποδέμος στην Ισπανία έχουμε ταχθεί υπέρ της Ευρώπης, με όρους όμως ότι θα διατηρήσουμε τις καλύτερες αξίες της Ευρώπης, τις ανθρωπιστικές αξίες, τις αξίες των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων που κατακτήθηκαν τον 20ο αιώνα. ∆ικαιώματα που χάθηκαν τώρα εξαιτίας της πολιτικής της λιτότητας, που τείνει να καταστρέψει τις χώρες του Νότου καθιστώντας τες αποικίες της Γερμανίας. Θεωρούμε ότι είναι μια μεγάλη επιτυχία το αποτέλεσμα για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, που τη νομιμοποιεί πλήρως. Αυτό που είναι προβληματικό, είναι η στάση της τρόικας, που επιχειρεί να θεωρήσει επικίνδυνο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και ζητάει να εξουσιοδοτηθούν οι ευρωπαϊκοί υπερεθνικοί οργανισμοί να αποφασίσουν για τις τύχες των «περιφερειακών» χωρών. Τι σημαίνει αυτή η ψήφος για τους λαούς; Πριν από λίγες ημέρες, άκουσα τον υπουργό Παιδείας του Ισημερινού, που μίλησε στο κίνημα των πολιτών, όταν η χώρα του νίκησε και εξέλεξε τον Ραφαέλ Κορέα στην προεδρία της χώρας, λέγοντας ότι ήταν ένας θρίαμβος του λαού. Αυτό ακριβώς βρίσκεται σε εξέλιξη σε πολλές χώρες, όπως στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε τι συμβαίνει στη Γερμανία: με τα 8 εκατομμύρια άτομα που εργάζονται με πρόσκαιρες σχέσεις εργασίας και το 25% που αμείβονται με

τον κατώτατο μισθό. Η πρόσκαιρη εργασία δεν είναι μόνο κατάσταση χαρακτηριστική στον ευρωπαϊκό Νότο πιστεύω ότι η ψήφος στην Ελλάδα έδειξε ότι έχει συνειδητοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό ότι είναι ρεαλιστικό να γίνουν και με άλλο τρόπο τα πράγματα. Στη Γαλλία η ψήφος χαρακτηρίζεται σαν «ταξική ψήφος». Τι λέτε εσείς; Όλες οι εκλογικές περιφέρειες της Ελλάδας ψήφισαν «όχι». Είναι όμως αλήθεια ότι σε ορισμένες πλούσιες εκλογικές περιφέρειες ψήφισαν 70% «ναι». Αυτά είναι τα αποτελέσματα της

πολιτικής τής τρόικας. Βλέπουμε έτσι μια συμμαχία μεταξύ της κοινωνικής μειοψηφίας που απολαμβάνει τα προνόμια στο Νότο και τον Βορρά. Στο Ποδέμος θεωρούμε ότι οι συζητήσεις που ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα και συνεχίστηκαν τον 20ο δεν μπορεί να έχουν την ίδια λειτουργικότητα πια στον 21ο αιώνα. Γιατί όταν μιλάμε για «κοινωνικές τάξεις» χρησιμοποιώντας τη μαρξιστική ορολογία, οι άνθρωποι δεν ταυτίζονται με αυτές τις συζητήσεις. Στο Ποδέμος επιχειρούμε να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα με ένα διαφορετικό τρόπο, για να μας καταλάβουν.

“

Η κατάσταση των ευρωπαίων πολιτών δεν είναι πρόσκαιρη μόνο στο Νότο πιστεύω ότι η ψήφος (στην Ελλάδα) έδειξε ότι έχει συνειδητοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό.

Οι άνθρωποι συμφωνούν ότι θα πρέπει να ξαναποκτήσουν τα κοινωνικά τους δικαιώματα, ότι πρέπει να απαιτήσουμε τη δημοκρατία: έχουν συνειδητοποιήσει ότι η δημοκρατία έχει αποδυναμωθεί από τις πολυεθνικές και τους διεφθαρμένους τραπεζίτες.

Με την ψήφο του λαού μπορούν να αλλάξουν οι θεσμοί; Κοινωνικά οι θεσμοί έχουν επιβάλλει μια ηγεμονική κουλτούρα που δικαιώνει την οποιαδήποτε απόφασή τους. Τόσο που ορισμένοι οι οποίοι διακηρύσσουν τη δημοκρατικότητά τους στην Ευρώπη, εκφράσανε την αντίθεσή τους με το δημοψήφισμα στην Ελλάδα. Ενώ δεν υπάρχει πιο δημοκρατικό μέτρο από την προσφυγή στο λαό για να επιλεγεί η μία ή η άλλη θέση. Ο ΣΥΡΙΖΑ, το Ποδέμος και άλλες δημοκρατικές δυνάμεις επιχειρούν ν’ αλλάξουν αυτή την ηγεμονική κουλτούρα. Για να αλλάξει όμως, θα πρέπει ο λόγος να είναι πλειοψηφικός και κατανοητός από ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις. Μετά από την επικοινωνία και τη διαμόρφωση της άποψης από τους ανθρώπους είναι ανάγκη να αλλάξουν οι πολιτικοί θεσμοί. Το ζήτημα, βέβαια, δεν είναι να μπούμε μόνο στους θεσμούς, θα πρέπει να έχουμε το ένα πόδι μέσα στους θεσμούς και το άλλο στο δρόμο, όπως λέει η Τερέζα Ροντρίγκεζ από τα πρώτα μας στελέχη στην Ανδαλουσία. Εάν οι απόψεις μας δεν στηρίζονται σε μεγάλη πλειοψηφία, οι άνθρωποι δεν βγαίνουν στους δρόμους για να στηρίξουν τις πολιτικές αποφάσεις, δεν μπορούμε να κάνουμε σχεδόν τίποτα για ν’ αλλάξουμε τα πράγματα.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

∆ΙΕΘΝΗ

“

Τόσο η Λαγκάρντ, όσο και η Μέρκελ, είπαν σε διάφορες περιπτώσεις ότι είναι ωραίο να ζεις δημοκρατικά αλλά ότι πρέπει να αντιληφθούμε πως η δημοκρατία πρέπει να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της αγοράς. Στην Ευρώπη η δημοκρατία θεωρείται πλέον ως εμπόδιο.

«Ο Τσίπρας απέκρουσε ένα πραξικόπημα της τρόικας» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟ ΛΟΥΤΣΙΑΝΟ ΓΚΑΛΙΝΟ

«Το δημοψήφισμα κατά της λιτότητας στην Ελλάδα ήταν πολιτικά σημαντικό για ολόκληρη την Ευρώπη», υποστηρίζει ο Λουτσιάνο Γκαλίνο, συγγραφέας των βιβλίων «Il colpo di stato di banche e governi» (ΣτΜ Το πραξικόπημα τραπεζών και κυβερνήσεων). «Αν ένας εξαθλιωμένος λαός 11 εκατομμυρίων κατοίκων, καταφέρνει να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις σημαντικότερες χώρες της Ευρώπης, με ένα οικονομικό και πολιτικό βάρος σαν της Γερμανίας, σε μερικούς ανθρώπους θα μπορούσαν να έρθουν κάποιες ιδέες», επισημαίνει.

Ο Τσίπρας κατήγγειλε ένα πραξικόπημα ενάντια στην κυβέρνησή του. Τι συνέβη αλήθεια στην Ελλάδα την τελευταία εβδομάδα; Συγκεκριμενοποιήθηκε η κατάσταση που ωριμάζει εδώ και πολλά χρόνια. Η δημοκρατία είναι ένας ενοχλητικός παράγοντας για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, για πολλές χώρες, αρχίζοντας από την ίδια τη Γερμανία, ή για το ∆ιεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τόσο η Λαγκάρντ, όσο και η Μέρκελ, είπαν σε διάφορες περιπτώσεις ότι είναι ωραίο να ζεις δημοκρατικά αλλά ότι πρέπει να αντιληφθούμε πως η δημοκρατία πρέπει να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της αγοράς. Εγώ κρίνω ότι αυτές οι πολιτικές δηλώσεις έχουν μια εξαιρετική βαρύτητα, γιατί θα έπρεπε να ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Στην Ευρώπη η δημοκρατία θεωρείται πλέον ως ένα εμπόδιο για τις αποφάσεις της αγοράς. Εξάλλου, στις ιδρυτικές συνθήκες της ΕΕ οι αναφορές στη δημοκρατία είναι μηδαμινές. Με την Ελλάδα το παράκαναν, από τη στιγμή που ξένοι πρωθυπουργοί, για να μην πούμε για τους αξιωματούχους της ΕΚΤ ή για σημαντικά στελέχη των σοσιαλιστών, επενέβησαν ανοιχτά σε θέματα της ελληνικής κυβέρνησης, αποδεικνύοντας ότι γι’ αυτούς η δημοκρατία είναι ένας μπελάς για την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων. Η σοσιαλδημοκρατία εξαφανίστηκε εντελώς. Ήρθε η ώρα να πάρουμε θέση.

Όχι πως είναι εύκολο, αλλά, αντί να χτυπάμε το κεφάλι μας στον τοίχο, αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε. Εσείς υποστηρίζετε ότι από το 2007–8 πραγματοποιείται στην Ευρώπη ένα αληθινό πραξικόπημα. Το ελληνικό δημοψήφισμα ήταν η πρώτη συλλογική απάντηση; Είναι μια πολιτική απάντηση των Ελλήνων σε πέντε χρόνια καταστροφικών πολιτικών που επιβλήθηκαν από την Επιτροπή της ΕΕ, από το ∆ΝΤ και την ΕΚΤ. Είναι επίσης η πρώτη απάντηση ενάντια σε όσα ωρίμασαν στην Ευρώπη από την κρίση των δημοσίων χρεών και έπειτα. Η πρώτη φάση του πραξικοπήματος προϋπέθετε ότι τα θύματα θα διαμαρτύρονταν λίγο, για να υπακούσουν μετά σαν να μην συνέβαινε τίποτα. Σήμερα, το γεγονός ότι μια χώρα οικονομικά ασήμαντη σηκώνει κεφάλι και κλοτσάει στο καλάμι αυτές τις εξουσίες είναι σημαντικό. Ο Αλέξης Τσίπρας απέδειξε ότι έχει μια εξαιρετική φυσική και πολιτική ιδιοσυγκρασία για να αντέξει πέντε μήνες διαπραγματεύσεων. Το νέο γεγονός είναι ότι κάποιοι είπαν «όχι», όχι μόνο στις πλατείες, αλλά κυρίως στις διαπραγματεύσεις, επιβάλλοντας ένα δημοψήφισμα στο οποίο συμμετείχαν εκατομμύρια άνθρωποι. Αυτό εκνεύρισε πολύ τη Μέρκελ και τους ανεκδιήγητους πραιτοριανούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμ-

βουλίου. Πόσες πιθανότητες υπάρχουν για μια συμφωνία για το χρέος και τη χρηματοδότηση της Ελλάδας; Το φάσμα των επιλογών στο τραπέζι σήμερα είναι πολύ ευρύ. Η αναδιάρθρωση του χρέους είναι ουσιαστικό ζήτημα, κάθε οικονομολόγος, ακόμη και ασήμαντος, παραδέχεται ότι δεν είναι δυνατό να πληρωθεί. Η Ελλάδα έχασε το 25% του ΑΕΠ εξαιτίας των τοξικών συνταγών των Βρυξελλών. Υπό αυτές τις συνθήκες, αν τα πράγματα πάνε καλά, θα κατορθώσουν να πληρώσουν ένα χρέος που φθάνει στο 180% του ΑΕΠ μετά από πάρα πολλά χρόνια. Αυτή η κατάσταση αποδεικνύει ότι οι οικονομολόγοι που πρότειναν αυτές τις συνταγές δεν ξέρουν τη δουλειά τους και θα πρέπει να απολυθούν. Η λύση είναι να αντιμετωπιστούν τα άμεσα προβλήματα: να δημιουργηθεί εξειδικευμένη απασχόληση για εκατομμύρια άτομα, ει δυνατόν αποφεύγοντας τα παιχνιδάκια όπως το Jobs Act (ΣτΜ ο νέος ιταλικός νόμος για τα εργασιακά) που δεν χρησιμεύουν σε τίποτα, να αυξηθεί η παραγωγή, πιθανά όχι με τις παλιές βιομηχανικές πολιτικές και με νέες πολιτικές δημοσίων επενδύσεων. Για να το κάνουμε αυτό είναι αναγκαίο να ξανασυζητηθεί η ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και του καταστατικού της ΕΚΤ, που δεν προβλέπει την αναγκαιότητα της εποχής μας, δηλαδή τη δημιουργία απασχόλησης ή το δανεισμό χρήματος στις κυβερνήσεις. Πράγμα ανήκουστο για μια κεντρική τράπεζα. Με ποιο τρόπο μπορεί να παρέμβει κανείς; Υπάρχουν δύο αλληλένδετα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Οι συνθήκες, σήμερα, δεν είναι τροποποιήσιμες, παρά μόνο ομόφωνα. Αυτό είναι σημάδι της πρακτικής αδυναμίας παρέμβασης: πώς γίνεται να βάλεις να

ψηφίσουν 28 χώρες μαζί; Αυτή είναι η λειτουργία μιας ένωσης που γεννήθηκε λάθος, που βασίστηκε στις οικονομικές ανάγκες και όχι στις δημοκρατικές, όπου η συμμετοχή δεν μετράει καθόλου. Έπειτα υπάρχει το πρόβλημα της Γερμανίας, της μοναδικής χώρας που είχε οφέλη από το ευρώ από την άποψη των εξαγωγών και της παραγωγικότητας, μολονότι τα τελευταία δέκα χρόνια σ’ αυτή τη χώρα οι μισθοί παρέμειναν καθηλωμένοι. Είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να πεισθεί να μειώσει τις εξαγωγές, αυτό όμως είναι ένα από τα θεμελιώδη προβλήματα και το λένε και οι γερμανοί οικονομολόγοι. Το ευρώ δεν λειτουργεί και δεν θα λειτουργήσει ποτέ. Όμως, το θέμα δεν είναι να συνεχίσουμε να καταφερόμαστε ενάντια στην οικονομική πολιτική, αλλά να αρχίσουμε να μελετάμε τι να κάνουμε για να βελτιώσουμε το ευρώ, για να το πλαισιώσουμε με παράλληλα νομίσματα ή να το διαλύσουμε με συναινετικό τρόπο. Έτσι όπως είναι το ευρώ είναι ένας ζουρλομανδύας που κάνει αφόρητη τη ζωή σε όλους, εκτός από τη Γερμανία. Στην Ευρώπη ο Τσίπρας είναι απομονωμένος. Αν η κυβέρνησή του χάσει τον πόλεμο, τι προετοιμάζεται για την Ισπανία, με το Podemos, και γενικά για την Ευρώπη; Σ’ αυτό το σημείο, ακόμη και αν χάσει, ο Τσίπρας νίκησε παρόλα αυτά. Οι νίκες παραμένουν, ωθούν τα άτομα να κάνουν κάτι που νωρίτερα δεν τολμούσαν ούτε να το φανταστούν. Κάτι καινούριο μπορεί να αναγεννηθεί έπειτα από την ολοκληρωτική εξαφάνιση της αριστεράς στην Ευρώπη. Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς

Η συνέντευξη δόθηκε στον Ρομπέρτο Τσικαρέλι για το «Μανιφέστο» και δημοσιεύτηκε στις 07.07.15.

∆ΙΕΘΝΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Τον Μάρτιο, που αρχίζει η καλοκαιρινή τουριστική περίοδος, γίνεται το χτύπημα στο μουσείο Μπαρντό στην Τύνιδα. Στα τέλη Ιουνίου, οπότε η τουριστική ροή αυξάνεται σημαντικά, έρχεται το χτύπημα στο θέρετρο της Σούσσα.

Η ισλαμική τρομοκρατία (ξανά) χτυπά ΤΥΝΗΣΙΑ

Της Βιβής Κεφαλά

χεδόν απαρατήρητη πέρασε η δεύτερη πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση, που έγινε στην Τυνησία στα τέλη Ιουνίου, καθώς η προσοχή είναι στραμμένη στην κρίση, που σηματοδότησε το «ελληνικό πρόβλημα», αλλά και στο διεθνές οικονομικό σύστημα, το οποίο απειλείται από την κινεζική κρίση. Αν και η κατάσταση που επικρατεί στην Τυνησία, δεν έχει σε καμία περίπτωση τέτοια βαρύτητα και αμεσότητα, ωστόσο αποτελεί πηγή έντονης ανησυχίας όχι μόνο για την τύχη της τυνησιακής εξέγερσης, αλλά και για τη συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση ασφάλειας στη Βόρεια Αφρική και την ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Η επίθεση

Στις 26 Ιουνίου, ένας νεαρός Τυνήσιος, που εργαζόταν σε τουριστική επιχείρηση στην πόλη Σούσσα, άνοιξε πυρ εναντίον παραθεριστών, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τριάντα οκτώ άτομα, πριν πέσει νεκρός και ο ίδιος από αστυνομικά πυρά. Επρόκειτο για μία πραγματική σφαγή αμάχων, η δεύτερη μετά την επίθεση στο μουσείο Μπαρντό της Τύνιδας, το Μάρτιο του 2015. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθούν δύο σημαντικές παράμετροι: η πρώτη αφορά το προφίλ του δολοφόνου και η δεύτερη την επιλογή του χρόνου και του τόπου, όπου έγινε το τρομοκρατικό χτύπημα. Ο ισλαμιστής τρομοκράτης ήταν 23 ετών, καταγόταν από μία μικρή πόλη, δεν είχε δώσει ποτέ δείγματα θρησκευτικού φανατισμού, ήταν μεταπτυχιακός φοιτητής και εργαζόταν στον τουριστικό τομέα. Πρόκειται για μια περιγραφή που θα μπορούσε να ταιριάζει σε χιλιάδες νεαρούς Τυνήσιους, καθώς η χώρα έχει εξαιρετικά μεγάλο αριθμό πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ ο τουρισμός1 αποτελεί, εδώ και πολλά χρόνια, οικονομικό πνεύμονα για την Τυνησία. Κατά συνέπεια, η επιλογή του χρόνου και του χώρου του δεύτερου αιματηρού τρομοκρατικού χτυπήματος στην Τυνησία κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Τον Μάρτιο, που αρχίζει η καλοκαιρινή τουριστική περίοδος, γίνεται το χτύπημα στο μουσείο Μπαρντό στην Τύ-

νιδα. Στα τέλη Ιουνίου, οπότε η τουριστική ροή αυξάνεται σημαντικά, έρχεται το χτύπημα στο θέρετρο της Σούσσα. Οι δύο αυτές επιθέσεις καθιστούν σαφές ότι στόχος των ισλαμιστών, τουλάχιστον αυτή την περίοδο, είναι οι ξένοι και όχι οι Τυνήσιοι και η επιλογή αυτή γίνεται για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι αποφεύγοντας να χτυπήσουν πολίτες της χώρας, οι ισλαμιστές ελπίζουν ότι όχι μόνο δεν θα χάσουν την συμπάθεια του κόσμου, αλλά και ότι θα την αυξήσουν. Ο δεύτερος στόχος των ισλαμιστών είναι να πλήξουν απ΄ ευθείας ένα από τα ζωτικά κέντρα της τυνησιακής οικονομίας, δηλαδή τον τουρισμό, πράγμα που θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο τη θέση της εύθραυστης κοσμικής κυβέρνησης συνασπισμού της Τυνησίας.

Η κυβέρνηση

Είναι γνωστό ότι οι αραβικές εξεγέρσεις του 2011 άρχισαν από την Τυνησία, η οποία ήταν η πρώτη χώρα του αραβικού κόσμου, όπου έγιναν πραγματικά δημοκρατικές εκλογές, τις οποίες κέρδισε το μετριοπαθές ισλαμικό κόμμα Εννάχντα. Όμως το Εννάχντα, που χρειάστηκε την σύμπραξη των σαλαφιστών ισλαμιστών για να σχηματίσει κυβέρνηση, δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις τεράστιες προκλήσεις που είχε να αντιμετωπίσει. Τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που έγιναν το 2014, κέρδισε ο συνασπισμός κοσμικών κομμάτων Νιντάα Τούνες, ο οποίος, επίσης, κατάφερε να κερδίσει και τις προεδρικές εκλογές, που έγιναν την ίδια χρονιά. Το παράδειγμα, επομένως, της Τυνησίας διέψευδε την –εντελώς λανθασμένη αλλά πολύ διαδεδομένη άποψηότι αραβικός κόσμος και δημοκρατία αποτελούν ασύμβατους μεταξύ τους όρους. Επρόκειτο για ένα τεράστιο βήμα προς την ∆ημοκρατία και την πολιτική νεωτερικότητα, καθώς όχι μόνο η αντιπολίτευση αποδέχθηκε την νίκη των κοσμικών δυνάμεων, αλλά και στο νέο τυνησιακό Σύνταγμα εμπεριέχονται –παρά τις όποιες αμφισημίες- δημοκρατικές εγγυήσεις. Παρ’ όλα αυτά, η μικρή αυτή χώρα της Βόρειας Αφρικής συνεχίζει να πλήττεται από σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς η οικονομική ανάπτυξη, που θα δημιουργούσε θέσεις ερ-

γασίας, δεν είναι καν ορατή, ενώ η βοήθεια που υποσχέθηκε η ∆ύση στις αραβικές χώρες, δεν έφθασε ποτέ. Η κατάσταση αυτή – και κυρίως η έλλειψη κάθε προοπτικής - συνέβαλε στη δημιουργία μιας ηλεκτρισμένης ατμόσφαιρας, που γίνεται ακόμα βαρύτερη εξ αιτίας των απεργιών, που κηρύσσουν διάφοροι κλάδοι όπως οι δάσκαλοι και το ιατρικό προσωπικό, απεργίες τις οποίες η κυβέρνηση δεν φαίνεται να μπορεί να διαχειριστεί και στις οποίες τείνει να αποδώσει πολιτικό χαρακτήρα. Η κυβερνητική ρητορική, άλλωστε, στηρίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός, δηλαδή στο ότι οι πολίτες παρέμειναν διχασμένοι ανάμεσα στις κοσμικές και ισλαμικές πολιτικές δυνάμεις, όπως άλλωστε προκύπτει και από τα εκλογικά αποτελέσματα. Η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη εάν αναλογιστεί κανείς την θέση της χώρας, δηλαδή το γεγονός ότι η Τυνησία βρίσκεται ανάμεσα στην Αλγερία, που αποτελεί κοιτίδα του ισλαμικού εξτρεμισμού στην Βόρειο Αφρική, και την Λιβύη, που βρίσκεται ουσιαστικά στο έλεος των τζιχαντιστών και ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, κατά συνέπεια, δεν προκάλεσε καμία έκπληξη η ανακοίνωση των τυνησιακών αρχών ότι ο δολοφόνος της Σούσσα, είχε εκπαιδευτεί στην χρήση όπλων στην γειτονική Λιβύη.

Κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης

Αντιμέτωπη με όλα αυτά τα προβλήματα - αλλά και με δεδομένη πλέον την αδυναμία των αστυνομικών αρχών να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις ασφάλειας έναντι του ισλαμικού κινδύνου- ο Τυνήσιος πρόεδρος κήρυξε την χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, μία εβδομάδα μετά την σφαγή της Σούσσα. Οι λόγοι τους οποίους επικαλέστηκε, με την σειρά, ο πρόεδρος Εσσέμπσι ήταν οι επαναλαμβανόμενες απεργίες –που παρεμποδίζουν την ομαλή οικονομική λειτουργία της χώρας, όπως αυτές που πραγματοποιούνται στα ορυχεία φωσφορικών αλάτων- οι αυξημένοι κίνδυνοι και απειλές που αντιπροσωπεύει ο ισλαμικός φονταμενταλισμός, αλλά και η εκρηκτική κατάσταση που επικρατεί στην γειτονική Λιβύη.

Έτσι, ο πρόεδρος Μπέζι Σαϊντ Εσσέμπσι, κατέφυγε (ή μάλλον επανέφερε σε ισχύ) το διάταγμα 78-50, το οποίο είχε υπογράψει τον Ιανουάριο του 1978 ο τότε πρόεδρος της Τυνησίας, Χαμπίμπ Μπουργκίμπα, δια του οποίου αποδίδονται εξαιρετικά διευρυμένες αρμοδιότητες στους νομάρχες της χώρας, την αστυνομία και το στρατό. Η πολιτική εξουσία, με την βοήθεια του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας, μπορεί να απαγορεύει τις δημόσιες συγκεντρώσεις, να κηρύσσει παράνομες τις απεργίες, μπορεί να περιορίζει την κυκλοφορία, να ελέγχει συνδικαλιστικά όργανα αλλά και τον τύπο, ενώ μπορεί να επιβάλει κατ’ οίκον περιορισμό σε όποιον κρίνει ύποπτο. Σύμφωνα με το νόμο, η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης ισχύει για τριάντα ημέρες, μπορεί όμως να παραταθεί, εάν κριθεί απαραίτητο, πράγμα που μάλλον θα συμβεί όπως όλα δείχνουν. Αν και η απόφαση του προέδρου να κηρύξει την Τυνησία σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης έγινε δεκτή με πολύ θετικό τρόπο από τα άλλα κόμματα του Κοινοβουλίου, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους πολίτες. Για πολλούς Τυνήσιους οι απαγορεύσεις και ο ασφυκτικός έλεγχος του τύπου, των συνδικαλιστών και της πολιτικής δράσης σηματοδοτούν την αποτυχία του κυβερνώντος συνασπισμού να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα της χώρας. Ακόμα χειρότερα, όμως, επισείει τον κίνδυνο της οπισθοδρόμησης της χώρας και της εκ νέου μετατροπής της σε ένα αστυνομοκρατούμενο καθεστώς, όπως αυτό του Ζιν Αμπεντίν Μπέν Άλι, που ανατράπηκε, τέσσερα μόλις χρόνια πρίν.

1. Ο τουριστικός τομέας συνεισφέρει περισσότερο από 7% στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν και απασχολεί περίπου μισό εκατομμύριο εργαζόμενους. Μετά την επίθεση του Μαρτίου, τα έσοδα από τον τουρισμό μειώθηκαν κατά τουλάχιστον 25%, πτώση που αναμένεται να συνεχιστεί αν όχι να αυξηθεί μετά την επίθεση στην Σούσσα. Βλ. Le Monde 27/06/2015.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

“

∆ΙΕΘΝΗ

Η απροθυμία Ερντογάν για συνεργασία με τα υπόλοιπα κόμματα σαφώς αποσκοπεί στη διενέργεια πρόωρων εκλογών τον Νοέμβριο. Η ισχύουσα κατανομή δύναμης στο τουρκικό κοινοβούλιο, δεν του επιτρέπει σε καμία περίπτωση να υλοποιήσει τα σχέδια του και να εκπληρώσει τις προσωπικές του φιλοδοξίες.

Εσωτερική αστάθεια και πολιτική αβεβαιότητα ΤΟΥΡΚΙΑ

Της Αθηνάς Σκούρτα*

να μήνα μετά τις κρίσιμες βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου στην Τουρκία, το μήνυμα του τουρκικού λαού για την αναδιαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού στη χώρα δε φαίνεται να έχει εισακουστεί τόσο από το πλειοψηφούν Κόμμα ∆ικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), όσο και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Είναι η πρώτη φορά μετά την άνοδο του ΑΚΡ στην εξουσία το 2002, που ο τουρκικός λαός όχι απλώς δεν ενίσχυσε τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος, αλλά αντίθετα του στέρησε τη δυνατότητα επίτευξης μονοκομματικής κυβέρνησης πλειοψηφίας. Σε αυτήν την περίπτωση συνήθως ο Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας δίνει εντολή για την έναρξη των συνομιλιών, με σκοπό την επίτευξη κυβέρνησης συνασπισμού. Για τον Πρόεδρο Ερντογάν, όμως, δεν ίσχυσε κάτι τέτοιο.

Σενάρια συνασπισμού

∆εν υπάρχει αμφιβολία πως η έκβαση των εκλογών αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για το ΑΚΡ και ειδικά για τον τούρκο Πρόεδρο, εφόσον ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώθηκε η κατανομή δύναμης στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση λειτουργεί ως ανάχωμα στα φιλόδοξα σχέδια του, αφενός, για τη μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρικό και την πρωτοκαθεδρία του στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας και, αφετέρου, για τη νομοθέτηση μίας σειράς αυταρχικών μέτρων. Παρόλα αυτά οι Τούρκοι πολίτες έστειλαν ένα σαφές μήνυμα στις κάλπες ενάντια στον κλιμακούμενο αυταρχισμό, την κρατική καταστολή, την καταπάτηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη φίμωση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, τη διαφθορά που βαραίνει την πολιτική ηγεσία και την οικονομική στασιμότητα. Επιπλέον, μπορεί το ΑΚΡ να συγκέντρωσε το 41% των εθνικών ψήφων, ωστόσο η δυναμική στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση άλλαξε δραματικά με την είσοδο του φιλο-κουρδικού ∆ημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP). Αυτό σημαίνει πως στην περίπτωση συνεργασίας όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης θα μπορούσε ακόμη

και να αποκλειστεί το ΑΚΡ από την κυβέρνηση. Το σενάριο αυτό θεωρείται φυσικά απίθανο, εξαιτίας των κόκκινων γραμμών που θέτουν τα τρία κόμματα μεταξύ τους. Το πιο πιθανό σενάριο κυβέρνησης συνασπισμού αποτελεί η συνεργασία μεταξύ ΑΚΡ και Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), κάτι το οποίο θεωρείται το πιο ευνοϊκό τόσο για την εσωτερική πολιτική σταθερότητα όσο και για την οικονομία της χώρας. Βέβαια, το CHP δεν είναι καθόλου πρόθυμο αφενός να στηρίξει την ενδεχόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος και, αφετέρου, να υποστηρίξει την ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους. Το τελευταίο αποτελεί το βασικότερο λόγο αδυναμίας συνασπισμού του ΑΚΡ και με το Κίνημα Εθνικιστικής ∆ράσης (MHP). Από την άλλη πλευρά, το ΑΚΡ θα μπορούσε να συνεργαστεί με το ∆ημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), με τον όρο βέβαια – τον οποίο έχει θέσει ο πρώην Πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου – να μεσολαβήσει το HDP ώστε οι Κούρδοι αντάρτες να παραδώσουν τα όπλα.

Με στόχο τις πρόωρες εκλογές

Ωστόσο, και παρά την ύπαρξη ασυμφωνίας μεταξύ των κομμάτων για την επίτευξη κυβέρνησης συνασπισμού, η κωλυσιεργία του τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, φαίνεται να έχει συμβάλει τα μέγιστα στη διαμόρφωση της υπάρχουσας κατάστασης. Η απροθυμία Ερντογάν για συνεργασία με τα υπόλοιπα κόμματα σαφώς αποσκοπεί στη διενέργεια πρόωρων εκλογών τον Νοέμβριο1. Αρχικά, ο Πρόεδρος Ερντογάν είχε δηλώσει πως θα δώσει την εντολή για τη σύσταση κυβέρνησης συνασπισμού αμέσως μετά την εκλογή του προεδρείου στο τουρκικό κοινοβούλιο, κάτι το οποίο και πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουλίου 2015. Παρόλα αυτά, ο τούρκος Πρόεδρος φαίνεται να βασίζεται στο άρθρο 116 του Συντάγματος, με βάση το οποίο ο Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας σε συνεννόηση με τον Πρόεδρο της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας έχει τη δυνατότητα να προκηρύξει εκ νέου εκλογές στην περίπτωση που δεν έχει υπάρξει συμφωνία για τη δημιουργία κυβέρνησης συ-

νασπισμού εντός 45 ημερών. Πρέπει να σημειωθεί πως τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχασαν μία θαυμάσια ευκαιρία για την εκλογή ενός κοινού υποψηφίου στη θέση του Προέδρου στο Τουρκικό Κοινοβούλιο, καθώς η ασυμφωνία μεταξύ τους είχε σαν αποτέλεσμα την επικράτηση του στελέχους του ΑΚΡ, Ισμέτ Γιλμάζ. Παρόλα αυτά, ένα βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι το γιατί ο Πρόεδρος Ερντογάν θέλει να ανανεώσει τις εκλογές. Πολλοί αναλυτές πιστεύουν πως ο τούρκος Πρόεδρος δε θέλει να μοιράζεται την εξουσία και πως δε νιώθει άνετα σε μια Τουρκική Εθνοσυνέλευση στην οποία δεν επικρατεί το κόμμα από το οποίο προέρχεται. Ωστόσο, το μόνο βέβαιο είναι πως η ισχύουσα κατανομή δύναμης στο τουρκικό κοινοβούλιο, δεν του επιτρέπει σε καμία περίπτωση να υλοποιήσει τα σχέδια του και να εκπληρώσει τις προσωπικές του φιλοδοξίες. Επίσης, είναι πλέον ξεκάθαρο πως πολλά στελέχη του Κόμματος ∆ικαιοσύνης και Ανάπτυξης έχουν διαφοροποιήσει τη θέση τους από τη στρατηγική Ερντογάν.

Πλήττεται η τουρκική οικονομία

Μία πολύ σημαντική συνέπεια του ασταθούς πολιτικού κλίματος που επικρατεί, αποτελεί η ολοένα και αυξανόμενη επιβράδυνση που σημειώνει η τουρκική οικονομία. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η πολιτική αβεβαιότητα στην Τουρκία έχει αναστείλει την οικονομική της ανάπτυξη, η οποία θα συνεχίσει να βρίσκεται σε πτώση κατά την επόμενη διετία. Για το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, και ενώ η κατάσταση είναι ήδη ρευστή, προβλέπεται σημαντική μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης και υποχώρηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων. Έχει πολλές φορές υπογραμμιστεί η ανάγκη για την προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με σκοπό την επίτευξη μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, κάτι το οποίο όμως θα οδηγούσε στην ανάληψη μεγάλου πολιτικού κόστους που καμία κυβέρνηση δεν θα ήταν πρόθυμη να αναλάβει, πολλώ δε μάλλον μία ασταθής κυβέρνηση συνασπισμού. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η τερά-

στια εκροή κεφαλαίων από τα τουρκικά ομόλογα, η οποία άγγιξε τα 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια στο διάστημα μεταξύ των εκλογών της 7ης Ιουνίου μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας το τουρκικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών θα φτάσει στο 4,6% του τουρκικού ΑΕΠ, ενώ οι πληθωριστικές τάσεις εκτιμώνται να αγγίξουν το 7% κατά τη διάρκεια του έτους. Ήδη τα στοιχεία δείχνουν άνοδο του πληθωρισμού της χώρας στο 8,09% τον περασμένο Μάιο, ενώ οι εκτιμήσεις γίνονται στη βάση της υπόθεσης πως δε θα υπάρξουν περαιτέρω πιέσεις από το ξένο συνάλλαγμα. Ανησυχητική είναι επίσης η είδηση που αφορά στην αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου από την αμερικανική Fed τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με δεδομένο ότι η τουρκική οικονομία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη καθώς βασίζεται εν πολλοίς στην εισροή ξένου κεφαλαίου. Παρόλα αυτά, η Τουρκία έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να καλύψει τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, αλλά γίνεται ξεκάθαρο πως αν η κατάσταση στη χώρα δε σταθεροποιηθεί άμεσα, η πίεση από το ξένο συνάλλαγμα σε συνδυασμό με τη μείωση των άμεσων ξένων επενδύσεων και την πρόσφατη αύξηση στην τιμή του πετρελαίου θα πλήξουν δραματικά την τουρκική οικονομία και κατ ’επέκταση θα βάλουν τη χώρα σε έναν φαύλο κύκλο πολιτικών αδιεξόδων και οικονομικής ύφεσης. 1. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα, ακόμα και αν ο Ερντογάν έδινε εντολή για την έναρξη των διαπραγματεύσεων, οι συνομιλίες θα διακόπτονταν καταρχήν από τη θρησκευτική γιορτή Έιντ και έπειτα από τις συναντήσεις του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου, που θα πραγματοποιηθούν μεταξύ 3-5 Αυγούστου. Επιπλέον, ο τούρκος Πρόεδρος θεωρεί ενδεχομένως πως η ορισμένη Σύνοδος Κορυφής των G-20 στην Αττάλεια τον προσεχή Νοέμβρη θα ενισχύσει το κύρος του.

*Η Αθηνά Σκούρτα είναι διεθνολόγος – απόφοιτη του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πολιτικές, Οικονομικές και ∆ιεθνείς Σχέσεις στη Μεσόγειο», του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

∆ΙΕΘΝΗ

Οι ηγέτες των BRICS (Βραζιλιά, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) φωτογραφίζονται στη σύνοδο, που πραγματοποιήθηκε το τριήμερο 8-10 Ιουλίου στην Ουφά της Μπασκιρίας.

“

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Οι σχέσεις μεταξύ των χωρών των BRICS, του ΟΣΣ και της ΕΟΑΕ είναι επάλληλοι κύκλοι, που αλληλοτροφοδοτούνται και η αναβάθμισή τους περνάει μέσα από τη δημιουργία νέων διεθνών πιστωτικών οργανισμών.

Η απάντηση της Ασίας στην οικονομική κυριαρχία της ∆ύσης ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΤΗΣ ΟΥΦΑ (BRICS-ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΣΑΓΚΑΗΣ)

την πρωτεύουσα της ρωσικής Μπασκιρία, Ουφά, πραγματοποιήθηκαν (8-10 Ιούλη) οι σύνοδοι των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) και του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ) (Ρωσία, Κίνα, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν). Στις επιμέρους συνεδριάσεις εξετάστηκαν σύγχρονα θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος, όπως η κατάσταση στην Ευρασία, η τήρηση των συμφωνιών του Μίνσκ για το ουκρανικό, η κοινή αντιμετώπιση των τζιχαντιστών, η κρίση στη Συρία, η κατάσταση γύρω από το Ιράν και η εν γένει αντιμετώπιση της κρίσης στη Μέση Ανατολή. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκαν η λειτουργία της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης και του Ταμείου Συναλλαγματικών Αποθεμάτων. Στις 9 Ιούλη έγινε άτυπη συνάντηση των ηγετών των χωρών-μελών των BRICS, του ΟΣΣ και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (ΕΑΟΕ) (Ρωσία, Λευκορωσία, Καζαχστάν, Αρμενία, Κιργιστάν). Σημείο κλειδί της συνάντησης ήταν η ένταξη των χωρών της ΕΑΟΕ στο μεγαλόπνοο κινέζικο σχέδιο, «οι δρόμοι του μεταξιού».Οι σχέσεις μεταξύ των χωρών των BRICS, του ΟΣΣ και της ΕΟΑΕ είναι επάλληλοι κύκλοι, που αλληλοτροφοδοτούνται. Η αναβάθμιση αυτών των σχέσεων περνάει μέσα από τη δημιουργία νέων διεθνών πιστωτικών οργανισμών.

Η σύνοδος της ΟΣΣ

Η σύνοδος του ΟΣΣ έγινε την Παρασκευή. Η Ινδία και το Πακιστάν θα γίνουν μέλη του οργανισμού το 2016 και αργότερα, χωρίς να προσδιορίζεται πότε, το Ιράν. Εγκρίθηκαν 14 σχέδια και προσδιορίστηκαν τα βασικά σημεία της στρατηγικής ανάπτυξης μέχρι το 2025. Επίσης, εγκρίθηκαν θέματα διασυνοριακής συνεργασίας και κοινής αντιμετώπισης του εμπορίου ναρκωτικών. Στη συνάντηση μεταξύ των ηγετών της Ρωσίας και της Λαϊκής ∆ημοκρατίας της Κίνας έγινε ανταλλαγή απόψεων για τις προτεραιότητες των διμερών σχέσεων και την υλοποίηση των 30 συμφωνιών εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, που υπογράφτηκαν στις 8 Μάη, στη Μόσχα. Οι δύο πλευρές ανέφεραν ότι οι σχέσεις τους είναι οι καλύτερες

στην ιστορία των δύο χωρών . Τα τελευταία δέκα χρόνια ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών εξαπλασιάστηκε. Η Λαϊκή ∆ημοκρατία της Κίνας αποτελεί το δεύτερο εμπορικό εταίρο ( μετά την Ε.Ε.) της Ρωσίας, η οποία βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της πρώτης δεκάδας των εμπορικών εταίρων της Λαϊκής ∆ημοκρατίας της Κίνας. Ο όγκος των συναλλαγών μεταξύ Ρωσίας και Λαϊκής ∆ημοκρατίας της Κίνας ανήλθε το 2014 στα 88,4 δισ. δολάρια. Υπήρξε μια πτώση 29,4% από το Γενάρη μέχρι τον Απρίλη του 2015 και αυτό οφείλεται κυρίως στη μείωση των τιμών των υδρογονανθράκων. Οι δύο χώρες σκοπεύουν να αυξήσουν τον όγκο των συναλλαγών τους στα 200 δισ. δολάρια μέχρι το 2020. Οι τομείς της περαιτέρω συνεργασίας τους θα είναι η ενέργεια, οι νέες τεχνολογίες, η παραγωγή αεροπλάνων και ελικοπτέρων, η συνεργασία στην εξερεύνηση του διαστήματος και η κατασκευή του δρόμου ταχείας κυκλοφορίας Μόσχα-Καζάν. Σε γενικές γραμμές οι χώρες των BRICS, του ΟΣΣ και της ΕΑΟΕ προσπαθούν να συντονίζονται σε βασικά θέματα. Αυτό όμως δεν γίνεται πάντα, λόγω οικονομικών και πολιτικών προτεραιοτήτων της κάθε χώρας. Για παράδειγμα, οι Ρώσοι τραπεζίτες παραπονιούνται ότι πολλές κινέζικες τράπεζες σταμάτησαν να έχουν σχέσεις με ρώσικες και εμμέσως ταυτίστηκαν με τις δυτικές αντιρωσικές κυρώσεις. Επίσης τον Ιούνη η Λαϊκή ∆ημοκρατία της Κίνας και οι ΗΠΑ υπέγραψαν στρατιωτική συμφωνία, στην οποία μεταξύ άλλων προβλέπονται κοινές ασκήσεις, κάτι που δεν άρεσε στη Ρωσία.

Η μακροοικονομία των BRICS

Σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, που κυκλοφόρησε τον Ιούνη, οι χώρες των BRICS, με βάση τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, σύντομα θα μετατραπούν από αναπτυσσόμενες σε ανεπτυγμένες. Οι χώρες αυτές και οι ρυθμοί ανάπτυξής τους θα είναι πάνω από το παγκόσμιο μέσο όρο του 2,2% και τείνουν να αποτελέσουν την ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας μετά το 2008. Αντίθετα, ο ρυθμός ανάπτυξης του αμερικανικού ΑΕΠ φέτος θα είναι κάτω από το παγκόσμιο μέσο όρο, της Ιαπωνίας δεν θα είναι πάνω από το 1,5%, ενώ

στην Ευρωζώνη, η πτώση θα είναι πάνω από 0,5%. Υπάρχουν όμως και παράγοντες, που ωθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση τις οικονομίες των χωρών των BRICS. Οι οικονομίες της Λαϊκής ∆ημοκρατίας της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας στηρίζονται κυρίως στις εξαγωγές προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου η ζήτηση παρουσιάζει πτωτική τάση. Γι’ αυτό οι χώρες των BRICS και του ΟΣΣ, εκτός όλων των άλλων, εξετάζουν την αναβάθμιση της εσωτερικής ζήτησης, μέσω της αύξησης μισθών και εισοδημάτων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κατάρρευση των Χρηματιστηρίου Αξιών της Κίνας το τελευταίο διάστημα, την οποία πολλοί αποδίδουν στην επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας. Το ύψος των συναλλαγών μεταξύ των χωρών των BRICS το 2014, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικής Ανάπτυξης της Ρωσίας, Αλεξέι Ουλιουκάεφ, ανήλθαν σε 291 δισ. δολάρια. Το συνολικό ΑΕΠ των χωρών-μελών το 2014, αποτελούσε το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ ή 32,5 τρισ. δολάρια, ενώ το 2001 ήταν 19% ή 10 τρισ. δολάρια.

Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης και Ταμείο Συναλλαγματικών Αποθεμάτων

Στη σύνοδο της Ουφά συζητήθηκαν θέματα, που αφορούν στη Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης και το Ταμείο Συναλλαγματικών Αποθεμάτων. Στις 7 Ιούλη άρχισε η λειτουργία του συμβουλίου διοίκησης της Τράπεζας. Η έδρα της θα είναι στη Σαγκάη. Τα γραφεία της θα ανοίξουν στο τέλος του χρόνου και την άνοιξη του επόμενου θα χορηγήσει το πρώτο της δάνειο, σύμφωνα με την δήλωση του Ινδού προέδρου της, κ. Καμάθ, που εκφράστηκε καθησυχαστικά για ∆ΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα, λέγοντας ότι η αγορά είναι μεγάλη και χωράει τους πάντες. Ο σκοπός των δύο οργανισμών είναι η σταθεροποίηση των εθνικών κεφαλαιαγορών σε περιπτώσεις κρίσεων της παγκόσμιας οικονομίας, η χρηματοδότηση νέων επενδυτικών σχεδίων και η διεύρυνση των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των χωρών-μελών. Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης θα είναι 100 δισ. δολάρια και η κάθε χώρα θα μετέχει με

20%. Ανάλογο αρχικό κεφάλαιο θα έχει το Ταμείο Συναλλαγματικών Αποθεμάτων, όπου η Λαϊκή ∆ημοκρατία της Κίνας θα συμμετέχει με 41 δισ. δολάρια, η Ρωσία, η Βραζιλία και η Ινδία με 18 δισ. δολάρια και η Νότια Αφρική με 5 δισ. δολάρια. Η λειτουργία του ταμείου θα ξεκινήσει στις 30 Ιουλίου.

ΑΙΙΒ- Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών

Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο καλείται να διαδραματίσει η κινεζική Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών (ΑΙΙΒ), η λειτουργία της οποίας θα αρχίσει επίσης στο τέλος του έτους. Η ΑΙΙΒ εγκρίθηκε στις 29 Ιούνη στο Πεκίνο. Στα εγκαίνια συμμετείχαν 300 αντιπρόσωποι από 57 χώρες συνιδρυτές της Τράπεζας. Η Λαϊκή ∆ημοκρατία της Κίνας έχει το 20,06% των ψήφων και το 30,34% των μετοχών, χωρίς δικαίωμα βέτο, όπως έχουν οι ΗΠΑ στο ∆ΝΤ. Η Ινδία έχει το 7,5% των ψήφων και το 8,52% των μετοχών και η Ρωσία το 5,92% των ψήφων και το 7,5% των μετοχών. Η ΑΙΙΒ εντάσσεται στα σχέδια της Λαϊκής ∆ημοκρατίας της Κίνας για ανάπτυξη των υποδομών με αναβάθμιση των σιδηροδρόμων, των αυτοκινητοδρόμων και των θαλασσιών συγκοινωνιών μεταξύ Κίνας, Κεντρικής Ασίας, Μέσης Ανατολής και Ευρώπης. Το καταστατικό της ΑΙΙΒ υπογράφτηκε από 50 χώρες και άλλες εφτά (Κουβέιτ, Φιλιππίνες, Ταϊλάνδη, ∆ανία, Πολωνία, Νότια Αφρική) θέλουν να γίνουν μέλη. Το μετοχικό κεφάλαιο της ΑΙΙΒ είναι 100 δισ. δολάρια, κάτι αντίστοιχο με την Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης και το Ταμείο Συναλλαγματικών Αποθεμάτων των BRICS, με το σύνολο των μετοχικών κεφαλαίων των τριών πιστωτικών οργανισμών είναι 300 δισ. δολάρια. Είναι φανερό, ότι οι οικονομίες των νέων αναπτυσσόμενων χωρών δεν χωρούν στα πλαίσια της συμφωνίας Breton Woods του 1944 και την ηγεμονία των ΗΠΑ και του δολαρίου. Από τη συμφωνία αυτή προέκυψαν το ∆ΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα με μετοχικό κεφάλαιο 223 δισ. δολάρια και η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης με μετοχικό κεφάλαιο 165 δισ. δολάρια. Μιχάλης Ρένεσης

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Minister no more! Ή το “συμβάν” του Μπαντιού

παραίτηση του υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη έφερε στο προσκήνιο τη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο αντιθετικούς κώδικες οικονομικού λόγου και δύο αντιθετικούς κώδικες δημοκρατικής, πολιτισμικής συμπεριφοράς. ∆εν είμαι οικονομολόγος, αλλά, όπως όλοι και όλες γνωρίζουμε, τα οικονομικά δεν είναι μια θετική επιστήμη. Βασίζεται σε υποθετικά μοντέλα, τα οποία μπορεί να διαψευστούν ή να επαληθευτούν. Ο Γιάνης Βαρουφάκης λοιδορήθηκε εξ αρχής όσο λίγοι, γιατί έβαλε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την έννοια της «δημιουργικής ασάφειας». Μια έννοια με πολλές παραμέτρους, στην οποία, όπως εγώ την ερμηνεύω με ψυχαναλυτικούς όρους, συγκαταλέγεται και η επικράτηση του ενστίκτου της ζωής απέναντι στο ένστικτο του θανάτου: της δημιουργικότητας απέναντι στην καθηλωτική μελαγχολία.

Είναι αυτό που είναι

Στην πρόταση αυτή οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών αντέτειναν αυτό που στην παιδαγωγική επιστήμη ονομάζεται «αποστήθιση». Η αποστήθιση είναι μια μορφή μάθησης, που αντιμετωπίζει το όποιο κείμενο ως μια «αντικειμενική», κλειστή οντότητα, η οποία δεν επιδέχεται ερμηνείας. «Είναι αυτό που είναι». Έτσι, ο υπουργός Οικονομικών κλήθηκε να σταματήσει τις «αερολογίες», να δεχτεί αδιαμαρτύρητα το «πρόγραμμα» διάσωσης της Ελλάδας, που είχαν συντάξει οι τεχνοκράτες, να το «αποστηθίσει» και να το εφαρμόσει παρευθύς! Γιατί, κατά την αντίληψή τους, υπάρχουν οικονομικά μοντέλα, τα οποία έχουν την ικανότητα να λειτουργούν εσχατολογικά, ως μοίρα! «Εφαρμόστε το, αλλιώς χάνεστε στην οικονομική κόλαση!». Και όλη αυτή η πεισματική επιμονή, παρά το γεγονός

ΘΕΜΑΤΑ ότι το ∆ΝΤ «ερμήνευε» διαφορετικά το ελληνικό «κείμενο», ερχόμενο σε αντίθεση με το γερμανικό μοντέλο επιβολής της «λιτότητας» ( και όχι μόνο), ως μόνου μέσου επίλυσης του δημόσιου χρέους της Ελλάδας. Ένα μοντέλο που αποδεδειγμένα οδήγησε στο αδιέξοδο σπιράλ της ύφεσης, διογκώνοντας αντί να μειώνει το χρέος. Είναι πλέον γνωστό το πώς επιστρατεύτηκαν όλα τα θεμιτά και αθέμιτα επικοινωνιακά μέσα, προκειμένου να αποδομηθεί η προσωπικότητα του Γιάνη Βαρουφάκη. Μια εκστρατεία που δεν σεβάστηκε ούτε την εκτίμηση που χαίρει στη διεθνή, επιστημονική κοινότητα το ερευνητικό του έργο, ούτε την κοινωνική συμπεριφορά του – υπόδειγμα δημοκρατίας και πολιτισμού- που, πλέον, στην τυποποιημένη, εκχυδαϊσμένη Ευρώπη, συναντάμε μόνο στις νησίδες των πανεπιστημίων. Τα οποία πανεπιστήμια και οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, επίσης, λοιδορούνται από δημοσιογραφίσκους - λακέδες και πολιτικούς, που τίμησαν διαχρονικά την κουλτούρα των σκυλάδικων!

∆είγμα ήθους η παραίτησή του

Ο ορισμός της Ελευθερίας από τον Τ.Σ.Μιλλ συνοψίζεται στην έξης ρήση: Είσαι ελεύθερος να πράξεις ό,τι θέλεις, εφόσον η πράξη σου δεν βλάπτει τον άλλο. Το γεγονός ότι ο Τσίπρας δεν φοράει ποτέ γραβάτα, ότι ο Βαρουφάκης επιλέγει τον ενδυματολογικό κώδικα που του γουστάρει και ότι προσέρχονται στο Γιούρογκρουπ, Βαρουφάκης και Τσακαλώτος, έχοντας και οι δύο στην πλάτη τα σακίδιά τους, δεν βλάπτει απολύτως κανέναν. Απλώς «προσβάλλει» τον υποκριτικό κώδικα της «αστικής» ευπρέπειας! Ο σοφός λαός λέει: «Τα ρούχα δεν κάνουν τον παπά!» Ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν είναι πολιτικός. ∆εν θήτευσε ποτέ στην πολιτική και κομματική «κουζίνα». Φαντάζομαι την έκπληξή του, όταν για πρώτη φορά συμμετείχε στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ! Πραγματικά, είναι θέμα για μονόπρακτο! Ο Γιάνης είναι ένας υπεύθυνος πανεπιστημιακός δάσκαλος. Έχει μάθει να λειτουργεί σε γενικές συνελεύσεις που διαθέτουν ημερήσια διάταξη και αρχίζουν και λήγουν στην τάδε προκαθορισμένη ώρα. Επίσης, τον διακατέχει η έγνοια της σωστής μετάδοσης γνώσης. Γι αυτό, όταν του υποβάλλουν οι δημοσιογράφοι μιαν ερώτηση, αισθάνεται υποχρεωμένος να δώσει μια σαφή, εκτενή απάντηση. Για να καταλάβει ο ακροατής του, ίσως και να μάθει κάτι περισσότερο. ¨Όχι να «ξεφύγει», όπως

έχουν διδαχθεί από τους επικοινωνιολόγους να κάνουν οι πολιτικοί, να τη βγάζουν «καθαρή» με μιαν αφ’ υψηλού, σύντομη, «σιβυλλική» απάντηση. Αυτές τις αρετές πλήρωσε ο Βαρουφάκης. Μετά το απροσδόκητο «συμβάν» της 5ης Ιουλίου, που διέρρηξε το λήθαργο του ιστορικού χρόνου και μετέβαλε τη φοβισμένη αγέλη σε έλλογο, ενθουσιώδες πλήθος, μετά το θρίαμβο του ΟΧΙ που όλοι και όλες γιορτάσαμε, θα πρέπει να μην αγνοήσουμε τη μεγάλη συμβολή του Γιάνη στο αποτέλεσμα αυτό. Η παραίτησή του από τη θέση του υπουργού Οικονομικών αμέσως μετά τη νίκη, είναι ένα ακόμη δείγμα του ήθους του ανδρός. Ναι, υπάρχουν ακόμα ανάμεσά μας τέτοια ελεύθερα πνεύματα, τέτοιοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, που με τη συμπεριφορά τους διδάσκουν την πραγματική έννοια της ∆ημοκρατίας: Είμαι ελεύθερος στον ιδιωτικό μου βίο να σκέφτομαι και να ζω όπως θέλω, σεβόμενος την ελευθερία του άλλου, και στο δημόσιο βίο μου να πράττω πάντοτε με στόχο το γενικό καλό. Στην αντίπερα όχθη, η κομπλεξική νυφίτσα, ο Ντάισενμπλουμ!

“

Τζίνα Πολίτη

Υπάρχουν ακόμα ανάμεσά μας ελεύθερα πνεύματα, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, που με τη συμπεριφορά τους διδάσκουν την πραγματική έννοια της ∆ημοκρατίας.

Για τους 200 Ρηγάδες του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

ίναι κοινό μυστικό ότι ο Ρήγας της Θεσσαλονίκης ήταν, μακράν, η δεξιότερη οργάνωση της νεολαίας του ΚΚΕ εσωτερικού. Ήταν επόμενο, λοιπόν, η λίστα των 200 Ρηγάδων υποστηριχτών του «ναι» στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου να βρίθει Θεσσαλονικέων. Ένα από τα πιο ηχηρά ονόματα της λίστας, που έδωσε και την αφορμή για το παρακάτω κείμενο, ήταν του εκδότη Πέτρου Παπασαραντόπουλου. Στις αρχές του Μάη, έγινε στην Θεσσαλονίκη η 12η ∆ιεθνής Έκθεση Βιβλίου. Με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (Ε.ΚΕ.ΒΙ.) να έχει πέσει θύμα των μνημονίων και με ελλειπή χρηματοδότηση, η Έκθεση έχει χάσει την παλιότερη αίγλη της. Παρ’ όλα αυτά παραμένει πάντα μια ευχάριστη βόλτα για τους βιβλιόφιλους, που έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τις τρέχουσες κυκλοφορίες και να παρακολουθήσουν ποικίλες εκδηλώσεις και παρουσιάσεις βιβλίων. Φέτος είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω στην Έκθεση και το δικό μου βιβλίο, μια επιλογή κειμένων από την δεκάχρονη παρουσία της στήλης «∆αιμονικά» στην «Εποχή», με τίτλο «Ο δικηγόρος του διαβόλου». Στο τέλος της παρουσίασης είχα σκοπό να διαβάσω ένα κείμενο του βιβλίου με

τίτλο «Μια παρουσίαση βιβλίου ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ», που γράφηκε με αφορμή την έκθεση βιβλίου του 2011. Το θέμα του κειμένου ήταν η επανεμφάνιση ενός εκδότη της Θεσσαλονίκης, παλιού στελέχους του Ρήγα Φεραίου ο οποίος, αφού μεσουράνησε στην πόλη για αρκετά χρόνια, έκλεισε έναν εκδοτικό οίκο, ένα βιβλιοπωλείο και δύο ραδιοσταθμούς, άφησε απλήρωτους κι άνεργους όλους τους εργαζόμενους κι εξαφανίστηκε στο εξωτερικό. Παραθέτω ένα απόσπασμα του εν λόγω κειμένου: «Στην ιδιαίτερα προβεβλημένη παρουσίαση του βιβλίου του, στο πλαίσιο της ∆ιεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, το πάνελ των παρουσιαστών που ανακοινώθηκε ήταν ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό και δείχνει την διεισδυτικότητα του επιχειρηματία και την αποδοχή του από ποικίλους πολιτικούς χώρους και φορείς της πόλης, που φαίνεται να έχουν επιλεκτική μνήμη. Ένας πρωτοκλασάτος υπουργός (Ε. Βενιζέλος), που σημαίνει ότι οι σχέσεις με την κυβέρνηση είναι σε καλό δρόμο οπότε νέοι ορίζοντες για δουλειές ανοίγουν. Ένας αρχηγός αριστερού κόμματος (Φ. Κουβέλης), που δηλώνει ότι η αριστερά επιθυμεί διακαώς να συναντήσει την επιχειρηματικό-

τητα ξεχνώντας εύκολα το παρελθόν. Ο ∆ήμαρχος της πόλης (Γ. Μπουτάρης), δείχνοντας ότι ο εν λόγω επιχειρηματίας έχει πλέον προσβάσεις και στη νέα δημοτική αρχή. Ένας αριστερός καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου (Γ. Τσιάκαλος), ενισχύοντας με την ακαδημαϊκή παρουσία του το προφίλ του επιχειρηματία. Και τέλος ένας, αριστερής προέλευσης, διευθυντής τοπικής εφημερίδας που ανήκει σε μεγάλο εκδοτικό συγκρότημα (Τρ. Χατζηδημητρίου), υποδηλώνοντας ίσως νέες κι αποδοτικές εκδοτικές επαφές. Ευτυχώς, όμως, το κίνημα έχει μνήμη και πολλές φορές καλά αντανακλαστικά. Πριν ξεκινήσει η παρουσίαση, μέλη του Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου αποδοκίμασαν τον Πέτρο Παπασαραντόπουλο για τις πρακτικές του ως εκδότη, κατόπιν τον Ευάγγελο Βενιζέλο και τελικά η βιβλιοπαρουσίαση δεν έγινε ποτέ». Πού να το φανταστώ, όμως, ότι αμέσως μετά την δική μου παρουσίαση ακολουθούσε, σύμφωνα με το πρόγραμμα, η παρουσίαση ενός βιβλίου από τις νέες εκδόσεις του αλήστου μνήμης εκδότη; Όπως τα έφερε η συγκυρία, η υπενθύμιση του παρελθόντος του Πέτρου Παπασαραντόπουλου με το διάβασμα του κειμένου μου λίγο πριν την έναρξη της δικής του εκδήλωσης, θα ξανάφερνε το θέμα, ίσως και με ένταση λόγω της παρουσίας του εκδότη, στην επικαιρότητα. Τι θα έφταιγε, όμως, ο συγγραφέας του οποίου το βιβλίο παρουσιαζόταν αμέσως μετά; Άσε που κάποιοι, πιθανά, να θεωρούσαν ότι όλο το σκηνικό ήταν στημένο για επικοινωνιακούς λόγους. Αν, βέβαια,

ήμουν σκληρός αριστεριστής δεν θα είχα τέτοια διλήμματα. Τελικά, ευτυχώς ή δυστυχώς, η αργοπορημένη έναρξη της δικής μου παρουσίασης κι η πίεση των διοργανωτών να ολοκληρωθεί η εκδήλωση, λόγω του γεμάτου προγράμματος που ακολουθούσε, δεν άφησαν χρόνο για την ανάγνωση του εν λόγω κειμένου κι όλα κύλισαν «ομαλά». Κι επειδή η μνήμη και τ’ αντανακλαστικά του κινήματος ξεθωριάζουν με το πέρασμα του χρόνου, ο εκδότης που διατηρεί ισχυρές προσβάσεις στο οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο της πόλης θα συνεχίσει ανεμπόδιστα τη νέα του καριέρα, απόλυτα συμβατή με την φιλοσοφία του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα. Υ.Γ. Μια και μιλάμε για εκδότες και βιβλία, συνάντησα πρόσφατα μια συντρόφισσα, από τους τελευταίους απολυμένους του βιβλιοπωλείου «Ιανός». Ακούγοντας την περιγραφή του αδιεξόδου της, θυμήθηκα μια άλλη περιγραφή, παραδεισένιων εργασιακών συνθηκών, από μια άλλη συντρόφισσα που εργάζεται στο εν λόγω «ευαγές ίδρυμα». Πώς συμβιβάζεται, ενώ γνωρίζουν οι πάντες τι συμβαίνει στον «Ιανό», κάποιοι «του κινήματος» να επιμένουν να αβαντάρουν την εργοδοσία; Αν δεν μπορούν να αντιπαρατεθούν, καλύτερα να σιωπήσουν. Για τους απολυμένους συναδέλφουςσυντρόφους τους…

Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Νέα τραγωδία στο Φαρμακονήσι Π

έντε νεκρούς έχουν ανασύρει οι λιμενικές αρχές, μέχρι την Πέμπτη το πρωί, από το ναυάγιο που σημειώθηκε ανοιχτά από το Φαρμακονήσι, την Τρίτη. Ένα χρόνο μετά από το πολύνεκρο ναυάγιο στην ίδια περιοχή, μια ακόμα λέμβος με πρόσφυγες που προσπαθούν να βρουν «σωτηρία» στην Ελλάδα, βυθίστηκε ύστερα από μηχανική βλάβη, φέρνοντας με το πιο τραγικό τρόπο τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές προ των ευθυνών τους . «Μέχρι στιγμής έχουμε διασώσει 8 άτομα και οι τουρκικές αρχές 11. Υπολογίζουμε ότι οι αγνοούμενοι πρέπει να είναι από 6 εώς 16 άτομα. Η απόκλιση αυτή υπάρχει γιατί η ενημέρωση που μας έδωσαν δεν είναι ακριβής και οι αρχικοί επιβαίνοντες πρέπει να είναι 30 με 40 άτομα, σύμφωνα με τις μαρτυρίες. Οι έρευνες για τον εντοπισμό τους θα συνεχίσουν και τις επόμενες μέρες, αλλά δυστυχώς γνωρίζουμε πως όσο περνάν οι μέρες τόσο πιο δύσκολο είναι να βρεθούν ζωντανοί» περιγράφει στην «Εποχή» το γραφείο τύπου του Λιμενικού Σώματος. Οι επιζώντες που ανεβρέθηκαν από τις ελληνικές αρχές έχουν μεταφερθεί στη Σάμο και είναι όλοι καλά στην υγεία τους. Πρόκειται για πρόσφυγες από το Ιράκ, ενώ οι περισσότεροι εικάζεται πως είναι συγγενείς μεταξύ τους. Προληπτικά, τρία άτομα μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο της Σάμου. Μέσα σε αυτούς είναι και μία 21χρονη έγκυος γυναίκα που διεσώθη μαζί με το τρίχρονο αγοράκι της. ∆εν υπάρχει κάποιος άμεσος κίνδυνος για τη ζωή της, αλλά θα παραμείνει στο νοσοκομείο για παρακολούθηση, καθώς ψυχολογικά είναι ιδιαίτερα επιβαρημένη, καθώς πέραν από το σοκ του ναυαγίου, ο άντρας της ακόμα αγνοείται. «Τελευταία φορά που τον είδε ήταν όταν την έσωσαν οι λιμενικές αρχές. Ήταν ζωντανός και προσπαθούσε να κολυμπήσει προς το μέρος της, αλλά βρισκόταν αρκετά μακριά», σύμφωνα με μαρτυρία κατοίκου του νησιού, που συ-

νομίλησε μαζί της και τα στοιχεία του είναι διαθέσιμα στην εφημερίδα. Αυτή τη στιγμή γίνεται προσπάθεια μήπως ο άντρας εντοπιστεί στους διασωθέντες που βρίσκονται στην Τουρκία. Ενώ προκειμένου να μην ταραχθεί η υγεία της γυναίκας, οι γιατροί προς το παρόν δεν την έχουν αφήσει να προβεί σε αναγνώριση πτωμάτων, παρά τις πιέσεις του λιμενικού.

Επιτακτική ανάγκη η δημιουργία νόμιμων δρόμων

«Μες στους διασωθέντες εντοπίστηκε και ο τούρκος διακινητής, τον οποίο συλλάβαμε κατόπιν υπόδειξης από τους επιβαίνοντες στην προανάκριση», σύμφωνα με το γραφείο τύπου του λιμενικού. Ταυτόχρονα, αναπάντητο μένει το ερώτημα αν θα υπάρξει κάποια προσπάθεια επανένωσης τυχόν συγγενικών προσώπων που χωρίστηκαν κατά τη διάσωσή τους, με άλλους να καταλήγουν στην Τουρκία και άλλους στην Ελλάδα. Θρηνώντας για μια ακόμη φορά νεκρούς στη θάλασσα του Αιγαίου, τίθεται επιτακτικά το ζήτημα επίλυσης του μεταναστευτικού ζητήματος, καθιστώντας

απαραίτητη τη δημιουργία ασφαλών διόδων προς την Ευρώπη για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. «Πρώτο ζήτημα είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής, που θα επιτευχθεί με ενίσχυση των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα, ιδίως στην κεντρική Μεσόγειο, όπου σημειώνεται ο μεγαλύτερος αριθμός ναυαγίων με εκατοντάδες θύματα. Έπειτα, πρέπει να υπάρξει παροχή γενναίας οικονομικής βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες, που φιλοξενούν σήμερα το 86% του προσφυ-

γικού πληθυσμού παγκοσμίως. Κύριο ζητούμενο είναι η δημιουργία τρόπων νόμιμης μετακίνησης των προσφύγων, ώστε να μην αναγκάζονται να καταφεύγουν στους διακινητές και να διακινδυνεύουν τη ζωή τους στα σαπιοκάραβα, επειδή δεν έχουν άλλη επιλογή. Τέτοιοι νόμιμοι τρόποι είναι τα προγράμματα μετεγκατάστασης από τις χώρες προέλευσης προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η παροχή θεωρήσεων εισόδου για ανθρωπιστικούς, σπουδαστικούς ή εργασιακούς λόγους, τα προγράμματα ευρύτερης οικογενειακής συνένωσης των μεταναστών με τις οικογένειές τους στην Ευρώπη, ή ακόμα ιδιωτικά προγράμματα πρόσκλησης και υποδοχής προσφύγων. Επίσης, απαραίτητη είναι η πιο δίκαιη κατανομή των προσφύγων μέσα στην Ε.Ε, ώστε να μην εγκλωβίζονται στις χώρες που αποτελούν τα εξωτερικά της σύνορα. Φυσικά, η πραγματική λύση βρίσκεται στην εξάλειψη των αιτίων που δημιουργούν τις προσφυγικές ροές: του πολέμου, των διώξεων, των διακρίσεων που οδήγησαν τον αριθμό των ξεριζωμένων στον κόσμο να φτάνει στο πρωτοφανές ρεκόρ των 60 εκατομμυρίων» προτείνεται ως λύση από την Καίτη Κεχαγιόγλου από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Τζέλα Αλιπράντη

Παράσταση διαμαρτυρίας των προσφύγων στη Λέσβο

ε έντονες διαμαρτυρίες έχουν ξεσπάσει τις τελευταίες μέρες οι πρόσφυγες που φιλοξενούνται στο δημοτικό καταυλισμό του Καρά Τεπέ στη Μυτιλήνη, λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης και της καθυστέρησης καταγραφής τους από τις αρχές. Ο χώρος του καταυλισμού είναι διαμορφωμένος για να φιλοξενεί 400 με 500 άτομα, ενώ αυτή τη στιγμή διαμένουν στο χώρο και στη μικρή επέκτασή του στο διπλανό ελαιώνα, 2.000 πρόσφυγες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη καθημερινή τους διαβίωση. Οι τουαλέτες του καταυλισμού είναι πολύ λίγες σε σχέση με τον πληθυσμό, με αποτέλεσμα τις κάκιστες συνθήκες υγιεινής, ενώ πρόβλημα σημειώνεται και στο ζήτημα της σίτισης. Οι μερίδες του φαγητού πολλές φορές δεν επαρκούν, καθώς κάθε μέρα φθάνουν στο νησί περίπου 1.000 άτομα που δεν έχουν προλάβει να τους καταμετρήσουν και να τους συμπεριλάβουν στις μερίδες. Εξαιτίας αυτού, συχνά σημειώνονται συγκρούσεις ανάμεσα στους πρόσφυγες για ένα πιάτο φαί. Τα προβλήματα οξύνθηκαν όταν οι λιμενικοί που βρίσκονταν στον χώρο αποφάσισαν να αποχωρήσουν, δηλώνοντας αδυναμία να διαχειριστούν την κατάσταση, λόγω του μικρού αριθμού τους (περίπου 4 άτομα). Οι λιμενικοί επισκέπτονται τον καταυλισμό μόνο όταν πρόκειται να συνοδεύσουν τους πρόσφυγες στη Μόρια, όπου και γίνεται η καταγραφή τους και η παραχώρηση των απαραίτητων εγγράφων, ώστε να αποχωρήσουν από το νησί. Πολλοί, όμως, πρόσφυγες χάνουν τη σειρά τους, αφού δεν γνωρίζουν πότε θα έρθουν οι λιμενικοί στο Καρά Τεπέ και μπορεί να απουσιάζουν, με συνέπεια να παραμένουν αρκετές μέρες εγκλωβισμένοι χωρίς νομιμοποιητικά χαρτιά στις άθλιες συνθήκες του καταυλισμού.

Προσπάθεια συντονισμού του έργου όλων των φορέων

Προκειμένου να επιλυθούν αυτά τα προβλήματα πραγματοποιήθηκε σύσκεψη του γενικού γραμματέα μεταναστευτικής πολιτικής, με το γενικό γραμματέα Αιγαίου, το δήμο, την αστυνομία και αλληλέγγυους φορείς, ώστε να συσταθεί γραφείο που θα συντονίζει τη δουλειά όλων και να αντιμετωπιστεί η τόσο κρίσιμη κατάσταση. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια για αύξηση του δυναμικού του λιμενικού στο Καρά Τεπέ, αλλά και για τη δρομολόγηση περισσότερων πλοίων, με στόχο να ισορροπήσει ο αριθμός αφίξεων των προσφύγων στο νησί με τον αριθμό αποχωρήσεων. Πρώτο ενθαρρυντικό στοιχείο για την τύχη των προσφύγων είναι ότι, τουλάχιστον, χάρη στην τροπολογία του νομοσχεδίου της ιθαγένειας, μπορούν να επιβαίνουν σε δημόσια και ιδιωτικά μέσα μετακίνησης και δεν χρειάζεται να διασχίζουν χιλιόμετρα στο νησί με τα πόδια, με κίνδυνο της ζωής τους από τη ζέστη και την εξάντληση. «Τα βήματα για την επίλυση των προβλημάτων ξεκινούν από το μικρότερο επίπεδο, που αφορά στις γραφειοκρατικές διαδικασίες και την επίσπευσή τους, για παράδειγμα όταν χρειάζεται άμεση διακομιδή ανθρώπων σε νοσοκομεία, και φθάνουν στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή τη στιγμή φαίνεται σαν να μην αντιλαμβάνεται την οριακή κατάσταση. ∆εν γίνεται να μιλά για μετεγκατάσταση 40.000 προσφύγων σε βάθος χρόνου, όταν στη Λέσβο φθάνουν καθημερινά 800 με 1.000 άτομα την ημέρα. Τουλάχιστον, η χρηματοδότηση για το ανθρωπιστικό ζήτημα πρέπει να απελευθερωθεί άμεσα, ανεξάρτητα από τις οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις για συμφωνία» τονίζει στην «Εποχή» ο Γιώργος Πάλλης, δημοτικός σύμβουλος του νησιού.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Σε κίνδυνο φτώχειας 5.191.000 πολίτες της Ελλάδας Του Νάσου Χατζητσάκου

ελληνική κοινωνία μοιάζει να βγήκε από εμπόλεμη περίοδο, βάσει των συμπερασμάτων που προκύπτουν από την ανάλυση των τελευταίων στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ). Ποσοστό της τάξης του 36% των πολιτών, 6 χρόνια μετά το πρώτο μνημόνιο, έχει φτάσει να διαβιεί με ποσά κάτω από το όριο της φτώχειας, δηλαδή με λιγότερα από 384 ευρώ το μήνα. Αν μάλιστα, η σύγκριση γίνει με βάση τα προ κρίσεως δεδομένα, το ποσοστό των φτωχών κατοίκων της χώρας ανέρχεται στο 48%! Το κρίσιμο ερώτημα που προκύπτει μετά τις τελευταίες, ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, είναι κατά πόσο θα μπορέσει η ελληνική κοινωνία μετά από έναν ακόμη γύρο υφεσιακών μέτρων να βγει από το «τούνελ της ασφυκτικής λιτότητας», στο οποίο η κυβέρνηση ΓΑΠ και η «τρόικα» την έβαλε βίαια από το 2010 και μετά. Με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το 2013, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για τις συνθήκες διαβίωσης, το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό από το 27,6% το 2009, δηλαδή ένα χρόνο πριν την ψήφιση και εφαρμογή του πρώτου μνημονίου, έφτασε στο 36% το 2014 (σε απόλυτους αριθμούς, στα 3.884.700 άτομα). Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των φτωχών πολιτών αυξήθηκε μέσα σε λίγα χρόνια κατά 35% και «με τις πληθυσμιακές ομάδες που κατά τεκμήριο είναι φτωχές, όπως οι άστεγοι, άτομα σε ιδρύματα, παράνομοι οικονομικοί μετανάστες, Ρομά που αλλάζουν τόπο διαμο-

νής, κ.λπ., να υπό-αντιπροσωπεύονται στην έρευνα», όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Σημειώνεται ότι για το 2013, το κατώφλι της φτώχειας ανέρχεται στο ποσό των 4.608 ευρώ το χρόνο ανά άτομο και σε 9.677 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά, ηλικίας κάτω των 14 ετών.

Στα όρια της επιβίωσης

Με βάση αυτά τα ποσά, ένας πολίτης που ανήκει στην κατηγορία όσων βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας προσπαθεί να επιβιώσει με εισοδήματα μικρότερα από 384 ευρώ το μήνα. Για τις οικογένειες με δύο ενήλικες και δύο παιδιά κάτω των 14 ετών, το μηνιαίο ποσό που αναλογεί στον καθένα κυμαίνεται κάτω από τα 201 ευρώ! Την ίδια στιγμή, το μέσο ετήσιο ατομικό ισοδύναμο ανέρχεται σε 8.879 ευρώ (740 ευρώ το μήνα), ενώ το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών της χώρας τοποθετείται στις 17.270

ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

ευρώ. Η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για το 2014 ανήλθε στα 1.460,52 ευρώ. Το 2008 κυμαινόταν στις 2.120,4 ευρώ. Άρα, υπέστη «κούρεμα» 660 ευρώ το μήνα. Αναλυτικότερα, από τα στοιχεία της έρευνας της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτουν τα εξής «μελανά» συμπεράσματα: 1. Ο πληθυσμός ηλικίας 18 έως 64 ετών που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό εκτιμάται για τους Έλληνες στο 37,6% και για τους αλλοδαπούς που διαμένουν στη χώρα στο 68,3%. 2. Ο πληθυσμός ηλικίας 18 έως 64 ετών που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό εκτιμάται για τους αλλοδαπούς που διαμένουν στην Ελλάδα, αλλά γεννήθηκαν σε άλλη χώρα σε 63,8%. 3. Το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας, αλλά διαβιεί σε νοικοκυριά χωρίς υλική στέρηση και χωρίς χαμηλή ένταση εργασίας, ανέρχεται στο 7,3%. 4. Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας για τους εργαζομένους ανέρχεται στο 13,4%. Συγκεκριμένα, για τους εργαζομένους

πλήρους απασχόλησης κυμαίνεται στο 11,9% και για τους μερικώς απασχολουμένους φτάνει στο 27,9%. 5. Ο κίνδυνος φτώχειας για τους ανέργους φτάνει στο 45,9%. 6. Για τους οικονομικά μη ενεργούς (για παράδειγμα, για τους συνταξιούχους), ο κίνδυνος φτώχειας ανέρχεται στο 28,4%.

Φτωχός, ένας στους δύο πολίτες

Τα δεδομένα που προκύπτουν εάν η σύγκριση γίνει με βάση τα προ κρίσεως δεδομένα, δηλαδή με έτος αναφοράς το 2008, είναι ακόμη πιο τραγικά. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, «το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας για το έτος 2014 υπολογιζόμενο με το κατώφλι φτώχειας των ετών 2005 και 2008, εκτιμάται σε 42,7% και 48%, αντίστοιχα. Συμπεραίνεται, λοιπόν, ότι το 42,7% του πληθυσμού του 2014 θα κατατασσόταν ως εκτεθειμένο στον κίνδυνο φτώχειας, βάσει των συνθηκών του 2005, ενώ με βάση τις συνθήκες του 2008, το αντίστοιχο ποσοστό θα ήταν 48%». Πολύ απλά, αυτό σημαίνει ότι σε σύγκριση με τα δεδομένα του 2008, κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού αντιμετωπίζουν περίπου 5.191.800 άτομα, δηλαδή, ο ένας στους δύο πολίτες της χώρας! Βάσει των δεδομένων αυτών, μετά από έναν ακόμη γύρο υφεσιακών μέτρων, οι εκτιμήσεις για την επόμενη μέρα δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας για την πλειονότητα της κοινωνίας. •

Καθιερώνεται η δωρεάν η μετακίνηση των ανέργων

ε Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των υπουργείων Εργασίας, Οικονομίας, Υποδομών Ναυτιλίας και Τουρισμού και Οικονομικών, η οποία έχει επικυρωθεί με νόμο, διασφαλίζεται η δωρεάν μετακίνηση των εγγεγραμμένων ανέργων του ΟΑΕ∆ με τα μέσα μαζικής μεταφοράς του ΟΑΣΑ. Χάρη σε αυτό το μέτρο υπολογίζεται ότι πάνω από 300.000 άνεργοι στην Αττική θα μπορούν να μετακινούνται δωρεάν με τα λεωφορεία, το μετρό, τον ΗΣΑΠ, το τραμ και τα τρόλεϊ. Από το μέτρο εξαιρούνται ο προαστιακός σιδηρόδρομο και ο ΟΣΕ. Το κόστος για δωρεάν μετακίνηση σε αυτά τα δύο μέσα κρίνεται ιδιαίτερα μεγάλο από το υπουργείο Υποδομών.

Ενδεχόμενη επέκταση

Ο αναπληρωτής υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και ∆ικτύων, Χρήστος Σπίρτζης εξετάζει την επέκταση του μέτρου της δωρεάν μετακίνησης των ανέργων με τα μέσα μαζικής μεταφοράς και σε πόλεις της περιφέρειας. Υπέρ αυτού τάχθηκε και η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας, Ράνια Αντωνοπούλου. Ο Χρήστος Σπίρτζης με επιστολή του προς τις διοικήσεις των συγκοινωνιακών οργανισμών και του ΟΑΕ∆, στις 4/7, ζήτησε πέρα από την εφαρμογή του μέτρου της δωρεάν μετακίνησης των ανέργων, τη διαγραφή των προστίμων που τους έχουν επιβληθεί από την αρχή της φετινής χρονιάς μέχρι τις 30/6. Αίτημα του

αναπληρωτή υπουργού ήταν η σύνταξη καταλόγου με τα ανεξόφλητα πρόστιμα την τελευταία πενταετία προκειμένου να γίνει η διασταύρωση των στοιχείων των πολιτών, για να διαπιστωθεί ποιοι υπήρξαν ή κατέστησαν άνεργοι το πρόσφατο χρονικό διάστημα.

∆ύσκολα εφαρμόζεται για όλους Η δωρεάν μετακίνηση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς στην Αττική τις τελευταίες μέρες δεν αφορούσε μόνο τους ανέργους, αλλά όλους τους επιβάτες. Το κόστος αυτής την πρώτη εβδομάδα υπολογίζεται στα 4-5 εκατ. ευρώ. Το κλείσιμο των τραπεζών επέβαλλε σε μεγάλο βαθμό την εφαρμογή αυτού του μέτρου.

Παραμένει όμως το ερώτημα αν το συγκεκριμένο μέτρο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και υπό ομαλές συνθήκες. Μέχρι στιγμής η μόνη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, στην οποία έχει εφαρμοστεί η δωρεάν μετακίνηση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι το Ταλίν της Εσθονίας. Η απόφαση για ελεύθερη πρόσβαση των δημοτών στα ΜΜΜ πάρθηκε με δημοψήφισμα τον Μάρτιο του 2012, όπου το 75% των δημοτών ενέκρινε την πρόταση. Οι τουρίστες πληρώνουν εισιτήριο 1,6 ευρώ, ενώ οι κάτοικοι της πόλης πρέπει να εγγραφούν ως δημότες για να έχουν δικαίωμα στις δωρεάν μετακινήσεις. Έτσι η καταβολή νέων δημοτικών τελών αντισταθμίζει το κόστος της δωρεάν μετακίνησης. Ο πληθυσμός του Ταλίν δεν ξεπερνά τις 430.000 και είναι αμφίβολο αν

ένα παρόμοιο πείραμα θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα . Ο Κωνσταντίνος Αντωνίου, συγκοινωνιολόγος και αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, εκτιμά ότι είναι δύσκολη η εφαρμογή της δωρεάν μετακίνησης των επιβατών στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Συγκεκριμένα δηλώνει: «Σε όλους θα μας άρεσε να είναι δωρεάν τα μέσα. Πρέπει όμως να δούμε από που θα χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο μέτρο. Ένα πρόβλημα που υπάρχει στην Ελλάδα είναι ότι η επιδότηση των ΜΜΜ γίνεται από τη φορολογία από όλη την Ελλάδα και κατευθύνεται μόνο στην Αττική. Στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα τα λεωφορεία δεν επιδοτούνται, οπότε καταλήγουν να είναι ακριβότερα». Όσον αφορά τη δωρεάν μετακίνηση των ανέργων στα ΜΜΜ επισημαίνει: «Συμφωνούμε όλοι να υποστηριχτούν οι άνεργοι. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να είναι λιγότερα τα αναγκαία χρήματα, αλλά και πάλι από κάπου πρέπει να αντληθούν. Το ιδανικό θα ήταν να συμβεί αυτό μέσα από μια βιώσιμη οικονομικά λύση. Μια λύση ενδεχομένως για τη χρηματοδότηση αυτού του μέτρου να ήταν η ουσιαστική αστυνόμευση της στάθμευσης. Από τα πρόστιμα για τα παράνομα σταθμευμένα αυτοκίνητα θα μπορούσαμε πιθανόν να επιδοτήσουμε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς». Αλέξανδρος Μαυρογένης

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

Ταυτο-ετερό-τητα

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Η αγωνία του πρόσφυγα

Για την παράσταση “Ο δρόμος για το σπίτι” σε σκηνοθεσία – ερμηνεία της Λιάνκα Παντολφίνι

ια έκθεση, ένα συμπόσιο και μία περφόρμανς συγκροτούν τον κορμό της Ταυτο-ετερό-τητας, οι βασικές διερευνήσεις της οποίας αφορούν το φύλο, το δικαίωμα του έμφυλου προσδιορισμού και την εθνότητα. Σημαντικοί καλλιτέχνες, όπως ο David Hockney από το Ηνωμένο Βασίλειο και η Lynda Benglis από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και πολλοί νέοι δημιουργοί συνομιλούν πάνω σ’ αυτή τη βάση. Στόχος της διοργάνωσης, την οποία έχει αναλάβει η Συραγώ Τσιάρα και ο Θοδωρής Μάρκογλου, είναι να ανιχνευτούν οι διαφορετικές εικαστικές μορφοποιήσεις των ζητημάτων του νεο-συντηρητισμού, των ρατσιστικών, ομοφοβικών, λεσβιοφοβικών και τρανσφοβικών συμπεριφορών αλλά και των επιθέσεων στα δικαιώματα των γυναικών. Η Ταυτοετερό-τητα εντάσσεται στο πλαίσιο του κεντρικού προγράμματος της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και διαρκεί έως τις 31 Ιουλίου, Ωράριο: Τρίτη έως Κυριακή 10π.μ. – 6μ.μ., ξεναγήσεις: κάθε Σάββατο στη 1μ.μ. Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310589414)

πλοĩον < πλέω

νας από τους σημαντικότερους έλληνες διευθυντές φωτογραφίας αλλά και εικαστικός, ο Συράκος ∆ανάλης, παρουσιάζει έως τις 30 Ιουλίου την καινούργια του δουλειά, η οποία –όπως πάντα– βασίζεται στο ξύλο ως πρώτη ύλη. Η επιμελήτρια της έκθεσης, Ήρα Παπαδοπούλου, αναφέρει ότι οι αφοπλιστικές διαστάσεις των πολύχρωμων πλοίων–γλυπτών του καλλιτέχνη τα μετατρέπει «σε μεγάλα παιχνίδια που επιχειρούν να μας ταξιδέψουν και να μας επαναφέρουν στη ζωντάνια και την ελευθερία της ξεχασμένης μας παιδικότητας». Ωράριο: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11.30π.μ. – 3μ.μ. και 6 – 8.30μ.μ., Τετάρτη, Σάββατο 11.30π.μ. – 3μ.μ. Αίθουσα Τέχνης Τεχνοχώρος (Λεμπέση 4 & Μακρυγιάννη, Αθήνα, metro Ακρόπολη, τηλ.: 2111823818)

Objets Trouves

κορεάτισσα εικαστικός Hijo Nam στην έκθεσή της με τίτλο Objets Trouv s συλλέγει και επαναχρησιμοποιεί παλιοσίδερα, ξύλα, αποκόμματα από χαρτί και περιτυλίγματα, παλέτες, κορδόνια και άλλα αποκαλούμενα άχρηστα αντικείμενα, δίνοντάς τους νέα ζωή και ενσωματώνοντάς τα σε ένα έργο τέχνης. Αυτά τα επαναπροσδιορισμένα ως προς τη χρήση τους υλικά περιέχουν το αποτύπωμα του χρόνου, καθώς και τις μεταγενέστερες ενέργειες που η ανθρωπότητα έχει εντυπώσει πάνω τους. Όπως λέει χαρακτηριστικά η επιμελήτρια της έκθεσης, Θάλεια Βραχοπούλου, η καλλιτέχνης πιστεύει «ότι όλες οι χρωματικές αξίες αποκτούν υπόσταση μόνο κατά τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση καθώς και ότι ο περιορισμός σε ένα μοναδικό υλικό είναι μονόπλευρος και μικρόνους». Η έκθεση διαρκεί έως τις 26 Σεπτεμβρίου. Ωράριο: καθημερινά 10π.μ. – 1μ.μ. και 5 – 7μ.μ. Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης (Μεσολογγίου 32, Ρέθυμνο, Κρήτη, τηλ.: 2831052530)

Τὰ Εἰς Ἐμαυτόν

ώντας σε έναν κόσμο όπου όλα αλλάζουν, στην ουσία όμως τίποτα δεν αλλάζει, η Αλεξάνδρα Μυρεσιώτη επιχειρεί να κάνει μια ελεύθερη κατάδυση στην πραγματικότητα μέσα από τον ίδιο της τον εαυτό. Χρησιμοποιώντας «ψηφιακά θραύσματα του εαυτού της», απλοποιεί την ίδια της την εικόνα σαν να πρόκειται για μια εικόνα από υπολογιστή, διατηρώντας τις «ατέλειες» της ανθρώπινης γραφής. Με τον τρόπο αυτό, διερευνά τα όρια του τέλειου και του ατελούς, του ψεύτικου και του αληθινού’ και τα αποτελέσματα αυτής της διεργασίας τα αποτυπώνει στον καμβά. Η έκθεση διαρκεί έως τις 31 Ιουλίου. Ωράριο: Τρίτη έως Παρασκευή 11π.μ. – 8μ.μ. έκφραση γιάννα γραμματοπούλου (Βαλαωρίτου 9Α, Αθήνα, τηλ.: 2103607598)

«Ο δρόμος για το σπίτι» της Λιάνκα Παντολφίνι, που παρουσιάστηκε την άνοιξη στο Θέατρο του Νότου και επιστρέφει στην Ελλάδα με δύο παραστάσεις, 19 Ιουλίου, στα Αισχύλεια, στην Ελευσίνα, και στις 23 στο Hydrama, στην Ύδρα, προέκυψε από τη δική της ανάγκη να εξερευνήσει τη συνθήκη του πρόσφυγα στην οικογενειακή της ιστορία. Με γιαγιά από τη Μικρά Ασία, όπως λέει, «είχα κάποιες αναμνήσεις από αυτήν, αλλά αισθανόμουν ότι υπήρχε κι ένα μυστικό. Ήταν πρόσφυγες και δεν το συζητούσαμε. Αυτό προκαλούσε λύπη και ενόχληση». Εξίσου σημαντικό γι’ αυτήν, η ιστορία της να συνδεθεί με το τώρα, αφού στο επίκεντρο της συνθήκης κάθε πρόσφυγα συνυπάρχουν η αναγκαιότητα να διακινδυνεύσει τα πάντα και η αγωνία για την απώλεια της ταυτότητάς του.

Τη συνέντευξη πήρε η Σοφία Ξυγκάκη

Εσύ γεννήθηκες στην Ελλάδα από μητέρα Ελληνίδα και πατέρα Ιταλό. Αυτή η διπλή προέλευση πόσο έχει να κάνει με την αναζήτηση του παρελθόντος; Έχει μεγάλη σχέση. Όσο πιο πολύ απομακρύνεσαι από τον τόπο σου τόσο μεγαλύτερη ανάγκη έχεις να δηλώσεις ποιος είσαι, να αισθανθείς πού ανήκεις. Για να σταθείς αλλού πρέπει να αισθανθείς καλά με την προέλευσή σου. Όσο πιο πολύ λείπω από την Ελλάδα τόσο πιο πολύ βγαίνει η Ελλάδα. Άρα, αισθάνεσαι περισσότερο Ελληνίδα; Ναι, έχει να κάνει με το πού έζησα τα πρώτα μου χρόνια, με τη μητρική γλώσσα, τη γλώσσα της μάνας μου, έχει να κάνει και με αυτό που άφησα εντελώς. Στην Ιταλία έζησα πολλά χρόνια και στην Ελλάδα δεν γύρισα ποτέ να ζήσω. Ξεκίνησες την έρευνά σου συγκεντρώνοντας μαρτυρίες από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Πώς χρησιμοποίησες αυτό το υλικό στην παράσταση; Μάζεψα τις μαρτυρίες σε μεγάλες θεματικές κι άρχισα να αυτοσχεδιάζω με κάποια πράγματα που με είχαν εντυπωσιάσει. Έτσι, είχα πολύ έντονες τις σκηνές του πανικού στην προκυμαία της Σμύρνης και της αίσθησης του να μην ξέρω πού πατάω, από πού να πάω για να σωθώ. Μ’ αυτές τις εικόνες έκανα διάφορους αυτοσχεδιασμούς. Κάτι άλλο που ήταν πολύ έντονο ήταν το τώρα: τώρα πρέπει να τρέξουμε, έχουμε δύο λεπτά να διαλέξουμε τι θα πάρουμε μαζί μας και να τρέξουμε άλλη εικόνα: πώς αυτοί οι παππούδες και γιαγιάδες θυμόντουσαν τα παιδικά τους χρόνια. Αυτοσχεδίασα με αυτά και με μουσικές, με γεωργιανά τραγούδια που είναι

πολυφωνικά, πλησιάζοντας την αρμένικη μουσική που έχει μεγάλο πάθος μέσα της. Και η ιδέα η γιαγιά να είναι κούκλα; Είχα την ιδέα της κούκλας γιατί ήθελα την παρουσία μιας γιαγιάς και έχοντας δουλέψει με κούκλες στην Τσεχία, αποφάσισα η γιαγιά στη σκηνή να είναι το τώρα. Όλα τα υπόλοιπα είναι μέσα στο κεφάλι της, ανήκουν στο παρελθόν, κάποια πράγματα είναι αληθινά, άλλα τά ’χει πλάσει λίγο -παίζω με αυτό, επειδή θυμάται την παιδική ηλικία, η ανάμνηση έχει αποτυπωθεί με την κρίση ενός παιδιού- κι έτσι υπάρχει αυτή η κούκλα που φτιάχτηκε στην Τσεχία. Είπα στη σκηνογράφο να είναι όπως εγώ, μετά από 60 χρόνια. Τα αντικείμενα στη σκηνή είναι ελάχιστα και τα χρησιμοποιείς με διάφορους τρόπους. Επεδίωξα να είναι λίγα πράγματα στη σκηνή, να παραπέμπουν σε ευρύτερες εικόνες και σημασίες: ένας μπόγος, ένα φόρεμα που δεν ξέρουμε αν είναι μεσοφόρι, φουστάνι, νυχτικό, κάποια στιγμή μοιάζει με φάντασμα, με ζουρλομανδύα. Είναι αρκετά αντινατουραλιστικός τρόπος δουλειάς. ∆εν προσπαθώ να αναπαραγάγω κάποια ιδέα πραγματικότητας που έχουμε στο μυαλό μας, αλλά ό,τι γίνεται να συμβαίνει πραγματικά. Το δύσκολο σ’ αυτή τη δουλειά, όταν δουλεύεις με σκηνές, με εικόνες, είναι πώς να τα δέσεις μετά. ∆εν θέλω να καθορίζω τι πρέπει να δει ο θεατής. Τα φορέματα από πού προέρχονται; Αυτά βρέθηκαν σε κάποιο μπαούλο της προγιαγιάς μου και πήγαιναν για τα σκουπίδια. Με είχε εντυπωσιάσει ότι είναι όλα ραμμένα στο χέρι, αλλά δεν είναι τελειωμένα γιατί δεν υπάρχει άνοιγμα στο λαιμό, οπότε δεν έχουν φορεθεί, είναι παλιά και κιτρινισμένα, πρέπει να ήταν κάποια προίκα. Προφανώς θα τα άνοιγαν στο λαιμό όταν επρόκειτο να φορεθούν, κι αυτό το βρήκα πολύ γοητευτικό, ότι αυτά τα φορέματα περίμεναν τόσα χρόνια να τα ανακαλύψει κάποιος κι έχουν γεράσει χωρίς να έχουν χρησιμοποιηθεί. Αυτό το σχήμα του ρούχου χωρίς κεφάλι μού άνοιξε ένα άλλο κεφάλαιο με συνειρμούς απουσίας, δυσκολίας, κάτι που δεν μπορεί να βγει προς τα έξω, να εκφραστεί, που δεν μπορεί να μιλήσει, που είναι εγκλωβισμένο, μου έδωσε αυτή την αίσθηση του εγκλωβισμού. Με αυτή την έρευνα, αισθάνομαι ότι ξεκίνησα κάτι, ο δρόμος είναι μακρύς, δεν ξέρω αν θα συνεχίσω στον ίδιο, αλλά κάτι άγγιξα.

Η Λιάνκα Παντολφίνι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, σπούδασε στην Ιταλία και την Ελβετία, έζησε και εργάστηκε για 4 χρόνια στην Τσεχία. Τώρα ζει και εργάζεται στην Ελβετία, την Ιταλία και την Ελλάδα.

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Το Θέατρο του Νέου Κόσμου συμμετέχει φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου με τον Αίαντα του Σοφοκλή. Από τις πολιτικότερες και πιο ενδιαφέρουσες τραγωδίες του Σοφοκλή, ο «Αίας» θέτει το ζήτημα της τιμής, της προσωπικής ευθύνης, της σχέσης του ατομικού με το συλλογικό. Ζητήματα, δηλαδή, που μας απασχολούν πολύ, ιδιαίτερα τούτες τις δύσκολες

ώρες για την Ελλάδα, όταν όλοι αναμετρηθήκαμε με το καθήκον απέναντι στα κοινά, τη δημοκρατία και την αξιοπρέπεια. Και νικήσαμε. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος μας μιλά για τον τρόπο που είδε και θα παρουσιάσει το ερχόμενο Παρασκευοσάββατο στην Επίδαυρο τον Αίαντα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΒΑΓΓΕΛΗ ΘΕΟ∆ΩΡΟΠΟΥΛΟ

«Η ζωή του είναι η τιμή του»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

του «Αίας» ακούγεται τραγουδισμένο από τον ραψωδό σαν εισαγωγή στην παράσταση.

Τη συνέντευξη πήρε η Μαρώ Τριανταφύλλου Μετά τις Τρωάδες που ανέβηκαν το 2009, είναι η πρώτη φορά που ασχολείστε με το αρχαίο θέατρο, μιλώ ειδικότερα για τραγωδία. Γιατί επιλέξατε τον Αίαντα; Ειρήσθω εν παρόδω, σχετίζεται κάπως με τις Τρωάδες και όχι μόνο θεματικά, υπάρχει μέσα στο μυαλό σας η δημιουργία μιας ενότητας παραστάσεων; Τον Αίαντα δεν τον επέλεξα σήμερα, αλλά πριν από χρόνια, όταν ο φίλος Μίμης Μαρωνίτης μου έδωσε την εξαιρετική μετάφρασή του, που έκτοτε με συντροφεύει. Φέτος, ήρθε η στιγμή να γίνει παράσταση. Κάτω από τις γνωστές άσχημες συνθήκες, που όμως δεν επηρέασαν ούτε εμένα ούτε πιστεύω τους ηθοποιούς και συνεργάτες της παράστασης. Για μένα, το να δουλεύω με τέτοια κείμενα είναι κάτι που με κρατάει όρθιο και μου δίνει μεγάλη δύναμη. Που τη χρειαζόμαστε και στο σημερινό πόλεμο, που είναι το ίδιο βίαιος, αν και με άλλου είδους όπλα. Πράγματι, υπάρχουν κοινά στοιχεία ανάμεσα στις Τρωάδες και τον Αίαντα, και οι δύο τραγωδίες εκτυλίσσονται προς το τέλος του τρωικού πολέμου, και τα δύο έργα είναι άκρως πολιτικά, ο ρόλος της Ανδρομάχης είναι πολύ συγγενικός με την Τέκμησσα (καθώς οι τραγωδίες με θέματα από τον τρωικό κύκλο αντλούν από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια) και άλλα πολλά. Όμως αυτό είναι σύμπτωση. ∆εν είχα στο μυαλό μου τη δημιουργία μιας ενότητας παραστάσεων. Ένα άλλο κοινό στοιχείο που μου έρχεται τώρα στο νου είναι ότι μεταφραστής των Τρωάδων ήταν ο Παντελής Μπουκάλας, που το ποίημά

Υπό ποίο πρίσμα «διαβάζετε» τον δύσκολο κεντρικό ήρωα; Πριν να σας απαντήσω σε αυτό, να πω δυο λόγια για όσα έχουν προηγηθεί από την καθαυτό υπόθεση της τραγωδίας, που τα μαθαίνουμε στην πορεία του έργου: Ο Αίας, μετά το θάνατο του Αχιλλέα, είναι ο καλύτερος πολεμιστής στο στρατόπεδο των Ελλήνων. Όμως, κατά την κρίση των όπλων του νεκρού ήρωα, την ώρα της απόφασης δηλαδή σε ποιον θα δοθούν ως έπαθλο αριστείας τα όπλα του Αχιλλέα, οι αρχηγοί των Αχαιών δεν τα δίνουν στον Αίαντα αλλά μεροληπτούν υπέρ του Οδυσσέα. Αυτό θίγει βαθιά τον Αίαντα. Τυφλωμένος από την οργή, επιχειρεί να επιτεθεί στις σκηνές των αντιπάλων του, όμως η Αθηνά θολώνει το μυαλό του και η φονική του μανία ξεσπάει στα κοπάδια, τη λεία των Αχαιών. Όταν συνειδητοποιεί τι έχει κάνει, ο Αίας δεν έχει άλλη διέξοδο από την αυτοκτονία. Η ζωή του είναι η τιμή του. Μετά τον εξευτελισμό δεν υπάρχει ζωή. Στον Αίαντα του Σοφοκλή συγκρούονται δύο κόσμοι: ο ηρωικός, με εκφραστή τον Αίαντα, και η νέα τάξη πραγμάτων, όπου κυριαρχεί η πολιτική, με εκφραστή τον Οδυσσέα. Ο τρωικός πόλεμος οδεύει προς το τέλος του, το ίδιο και ο ρόλος του ήρωα πολεμιστή. Τα ινία θα τα αναλάβουν τώρα οι πολιτικοί. Και ο χτεσινός ήρωας θα δώσει τέλος στη ζωή του, σώζοντας την τιμή και το όνομά του για πάντα. Ένα σημείο που πάντα με κέντριζε στον Αίαντα είναι η περίφημη σκηνή της ταφής -ή της άρνησής της καλύτερα, αν θέλετε- και ο τρόπος που επιλύεται η σύγκρουση από τον Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας -το σύμβολο του πολύτροπου, του αενάως μηχανευομένου πολιτικού- επιλύει μια ηθική και πολιτική σύγκρουση. Έχει κάτι να πει αυτό για την σύγχρονη πολιτική σκηνή; Ο Οδυσσέας εμφανίζεται στην πρώτη σκηνή του έργου, όπου ζητά να μάθει από την Αθηνά αν η σφαγή των κοπαδιών είναι πράγματι έργο του Αίαντα. Είναι και οι δύο εχθροί του Αίαντα, με πρώτη την εκδικητική θεά, που συνομωτούν για να αμαυρώσουν το όνομά του στα μάτια του

“

στρατού των Αχαιών. Στην τελευταία σκηνή, ο Οδυσσέας εμφανίζεται μπροστά στο νεκρό σώμα του Αίαντα, όπου συγκρούεται ο Τεύκρος, ο αδερφός του Αίαντα, με τον Αγαμέμνονα, ο οποίος θέλει να απαγορεύσει την ταφή του ήρωα. Βλέπουμε εδώ μια εντυπωσιακή μεταστροφή του Οδυσσέα: Αναγνωρίζοντας ίσως και τη δική του μοίρα στη μοίρα του νεκρού, μπορεί να κάνει αρχηγική εμφάνιση, να αποτρέψει την εμφύλια σύρραξη και βέβαια να καρπωθεί τη δόξα στο τέλος του έργου. Είναι ίδιο των πολιτικών να εκμεταλλεύονται τα πράγματα προς όφελός τους. Όμως, από την άλλη, θα ήταν απλοϊκό να συγκρίνεις τον Οδυσσέα, έναν ήρωα της μυθολογίας και της λογοτεχνίας, με τον Ευάγγελο Βενιζέλο για παράδειγμα! Ο Σοφοκλής εδώ με απόλυτη καθαρότητα ξεχωρίζει τους δύο κόσμους, τον «ηρωικό» και τον «πολιτικό», που διέπονται από εντελώς διαφορετικό αξιακό σύστημα. Αποφεύγοντας κάθε μονοσήμαντη ερμηνεία και λαμβάνοντας υπόψη την ανθρώπινη ατέλεια. Σας άκουσα να κάνετε μια ιστορική αναλογία με τους ήρωες του 1821. Είναι δυνατές πράγματι τέτοιες αναλογίες ανάμεσα σε δύο τόσο μακρινούς χρονικά κόσμους; Κάθε πόλεμος, κάθε επανάσταση, κάθε αντιδικτατορικός αγώνας φέρνει στην επιφάνεια το ηρωικό στοιχείο. Παράλληλα, στις καταστάσεις αυτές εντείνονται οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, γιατί το ζητούμενο είναι πάντα η νομή και η κατοχή της εξουσίας. Γι’ αυτό και πολλές φορές οι πόλεμοι έχουν μια εμφύλια διάσταση, όπως μας δείχνει η ιστορία μας. Προσωπικά η μορφή του Αίαντα και η σύγκρουσή του με τη νέα τάξη των πραγμάτων μου φέρνει στο νου φυσιογνωμίες από τη σύγχρονη ιστορία. Πιο κοντά, και για λόγους «θεατρικούς» η σκέψη μου στάθηκε σ’ ένα πρόσωπο από το ’21, τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, από τις μεγαλύτερες μορφές του Αγώνα. Ο οποίος ένιωσε στο πετσί του τον παραμερισμό του από τους πολιτικούς. Η νέα τάξη πραγμάτων δεν τον χρειαζόταν τον χτεσινό ήρωα, έπρεπε να τον ακυρώσει. Αμαυρώνοντας το όνομά του και παίρνοντας τη ζωή του με τον πιο βίαιο τρόπο. Θα θέλαμε να μας παρουσιάσετε

Στον Αίαντα του Σοφοκλή συγκρούονται δύο κόσμοι: ο ηρωικός, με εκφραστή τον Αίαντα, και η νέα τάξη πραγμάτων, όπου κυριαρχεί η πολιτική, με εκφραστή τον Οδυσσέα. Τα ινία θα τα αναλάβουν τώρα οι πολιτικοί και ο χτεσινός ήρωας θα δώσεινο τέλος στη ζωή του.

τη σκηνοθετική σας γραμμή. Η σκηνοθετική γραμμή δεν ήταν αποφασισμένη σε όλες τις λεπτομέρειές της, αλλά διαμορφώθηκε και στην πορεία των προβών. Για μένα ο ηθοποιός πάνω στη σκηνή είναι πηγή έμπνευσης. Ακούγοντας το κείμενο από το στόμα των ηθοποιών συνειδητοποιούσα το πόσο ισχυρός είναι ο λόγος του Σοφοκλή, φυσικά μέσα από τη σπουδαία μετάφραση του ∆.Ν. Μαρωνίτη, λόγος που φέρει από μόνος του τις πιο δυνατές εικόνες. Αυτό μας οδήγησε σε μια παράσταση λιτή και αφαιρετική, ανάμεσα στην υπόκριση και στην αφήγηση. Καθοριστικός ήταν εδώ ο ρόλος της μουσικής και της κίνησης. Προϋπόθεση για την επιλογή των ηθοποιών, πέρα από το υποκριτικό ταλέντο, ήταν η σχέση με το σώμα τους, δηλαδή η κίνησή τους, αλλά και το να τραγουδάνε και ει δυνατόν να παίζουν ένα μουσικό όργανο. Προέκυψε έτσι μια μπάντα χάλκινων πνευστών, τρία λαούτα και κρουστά, που παίζουν χωρίς μηχανική ενίσχυση. Και επειδή το πιο σημαντικό στο θέατρο, όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, είναι ο ηθοποιός, είμαι πολύ χαρούμενος για το υψηλό επίπεδο αυτού του θιάσου. maro33@otenet.gr

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: ∆. Μαρωνίτης Σκηνοθεσία: Β. Θεοδωρόπουλος Μουσική: Νίκος Κυπουργός Σκηνικά – Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου Χορογραφίες: Αγγελική Στελλάτου Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης Παίζουν οι ηθοποιοί: Νίκος Κουρής, Μαρία Πρωτόπαππα, Γιάννος Περλέγκας, Παντελής ∆εντάκης, Ελένη Ουζουνίδου, Γιάννης Τσορτέκης, Γιάννης Κλίνης, ∆ημήτρης Παπανικολάου, Νικόλας Κατσαμπάς, Μιχάλης Τιτόπουλος Χορός: Θύμιος Κούκιος, Σπύρος Κυριαζόπουλος, Χρήστος Μαλάκης, ∆αυίδ Μαλτέζε, Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, ∆ημήτρης Πασσάς, Κρις Ραντάνοφ, Σταύρος Σβήγκος, Θοδωρής Σκυφτούλης, Μάνος Στεφανάκης, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος Παραστάσεις: Παρασκευή 17 και Σάββατο 18 Ιουλίου, στις 9μ.μ., στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

28 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

ΙΣ ΣΕ

ΜΟΥΣΙΚΗ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

ΓΙΑ ΤΟ «ΟΧΙ» ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΤΗΣ 3ης ΙΟΥΛΙΟΥ

Xρωστάμε περισσότερα στους ποιητές παρά στους δανειστές μας

Η Ελένη Βιτάλη κρατάει την ελληνική σημαία και τραγουδάει «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις» του Γιάννη Ρίτσου και του Μίκη Θεοδωράκη, συνομιλώντας ταυτόχρονα με το κοινό. Ακολουθεί το «Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ» της Βάσως Αλλαγιάννη και του Μανώλη Ρασούλη και η επανάσταση δίνει τη θέση της στη χαρά της γιορτής. Μεσ’ στο κοινό η μοναχοκόρη του Μανώλη, η Ναταλία Ρασούλη, δεν μπορεί να συγκρατήσει το κλάμα της. Μέσα σ’ ένα κοινό πολλών χιλιάδων ανθρώπων που έχουν κατακλύσει την πλατεία Συντάγματος μέχρι τους στύλους Ολυμπίου ∆ιός και μέχρι το Μοναστηράκι. Αυτή, νομίζω, είναι η εικόνα που θα κρατήσουμε όλοι όσοι βρεθήκαμε στη μεγαλειώδη συγκέντρωση του «όχι», την Παρασκευή 3 Ιουλίου.

τη μνήμη μας θα μείνουν χαραγμένα για καιρό ο πύρινος λόγος του Θάνου Μικρούτσικου γι’ αυτούς που «έβγαλαν τα φαντάσματα απ’ τα ντουλάπια», προκειμένου να τρομοκρατήσουν έναν ολόκληρο λαό. Η συγκλονιστική ερμηνεία της Αφροδίτης Μάνου στο «Τους έχω βαρεθεί», με τους στίχους του Βολφ Μπίρμαν, και του Αλκίνοου Ιωαννίδη στη δική του «Πατρίδα», γεμάτη από «διερμηνείς του Θεού, ρασοφόρους γκουρού, τσολιαδάκια φτιαγμένα και προσκοπάκια χαμένα». Κι ακόμη, η εξαιρετική υποδοχή που έγινε στον έλληνα πρωθυπουργό από τον ηθοποιό Γιώργο Κιμούλη μέσω του σύντομου συγκινητικού λόγου του. Η ανταπόκριση όλων των καλλιτεχνών μας από το χώρο της μουσικής υπήρξε εντυπωσιακή! Το ευτύχημα ήταν πως για πρώτη φορά πήραν θέση και καλλιτέχνες με αδιαμφισβήτητη κοινωνική ευαισθησία, όχι όμως και παρουσία σταθερή στα κινήματα των τελευταίων χρόνων. Έτσι, ότι η Χάρις Αλεξίου, μία ερμηνεύτρια με μεγάλη ιστορία, δέχτηκε τα πυρά των μνημονιακών ΜΜΕ για την εμφάνιση της στην περίφημη συναυλία για τις καθαρίστριες, όχι μόνο δεν την έκανε να πτοηθεί τώρα, σ’ αυτή την κρισιμότατη στιγμή για τη χώρα μας, αλλά την εξώθησε να γράψει δημόσια: «Χωρίς πολλά λόγια, “όχι”!» Ας μην ξεχνάμε και την αναίτια χυδαιότατη επίθεση του Μανώλη Καψή στις κυρίες Αλεξίου και Γαλάνη προ τριών ετών: «Σιχαμένα τσόλια» τις είχε αποκαλέσει ο Καψής, επιρρίπτοντας τους ευθύνες για το... μνημόνιο, μα ουσιαστικά δικαιώνοντας τον απόλυτο πανικό της εκάστοτε εξουσίας απέναντι στη δημοφιλία των καλλιτεχνών.

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Η Αλεξίου, λοιπόν, είπε και φώναξε «όχι». Το ίδιο φώναξαν και η Τάνια Τσανακλίδου, ο Σταμάτης Κραουνάκης, ο Θέμης Ανδρεάδης, ο Κώστας Θωμαΐδης, ο Παντελής Θεοχαρίδης, η νεότερη Νατάσσα Μποφίλιου, ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Λουδοβίκος των Ανωγείων, η Μαρίζα Κωχ, η Λένα Πλάτωνος, η Γιώτα Γιάννα, η Ευσταθία, ο Θάνος Ανεστόπουλος, ο Κλέων Γρηγοριάδης, η Βάσια Τρφύλλη, η Μάνια Παπαδημητρίου, ο ∆ημήτρης Αποστολάκης και οι Χαΐνηδες, άνθρωποι δηλαδή που υπηρετούν την αληθινή Τέχνη και όχι τις δημόσιες σχέσεις και το πιο αναλώσιμο είδος τραγουδιού. ∆ιότι, κακά τα ψέματα, όσο και αν κάποιοι θεώρησαν λαϊκισμό την αντιπαράθεση με τις λίστες καλλιτεχνών του «ναι» και του «όχι», πόσο στα σοβαρά να πάρει κανείς τον Σάκη Ρουβά, τον Μάρκο Σεφερλή ή την Μιμή Ντενίση, τους εκπροσώπους δηλαδή του βλαβερού life - style με τα γνωστά συμφέροντα

τους; Με την απόσταση των ημερών κρίνεται ως τουλάχιστον γελοία η εξομολόγηση του Ρουβά μπροστά στο φακό για τα δεινά που πέρασε κι αυτός μαζί με εμάς. Ας εκφράσω στο σημείο αυτό και μια προσωπική απορία: Η σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου και ο αρχιμουσικός Θόδωρος Ορφανίδης πήραν κάποια θέση για το δημοψήφισμα; Όχι απαραιτήτως υπέρ του «όχι», απλά είναι οι ίδιοι που προσπάθησαν να επιβάλουν τον Ρουβά ως τον νέο ερμηνευτή του Μίκη Θεοδωράκη, κάτι που ειλικρινά αδυνατώ να κατανοήσω μέχρι σήμερα. Ευτυχώς, δηλαδή, που τον Θεοδωράκη

Από αριστερά: Η Ελένη Βιτάλη, η Μαρίζα Κωχ, ο ∆ημήτρης Αποστολάκης και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης.

Αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη Τ ο Φεστιβάλ Αθηνών, τιμώντας τα 90 χρόνια από τη γέννηση ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες μουσικοσυνθέτες, μας καλεί αυτές τις δύσκολες μέρες που διανύουμε, σε μια συναυλία πιο συμβολική από ποτέ! Το έργο του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος φέτος συμπληρώνει τα ενενήντα του χρόνια, σφραγίστηκε από τη μεταπολεμική ιστορία του τόπου μας, αλλά και τη σφράγισε ανεξίτηλα. Έτσι, κάθε νέα παρουσίαση αγαπημένων έργων του κορυφαίου δημιουργού καθίσταται κάτι πολύ παραπάνω από μια ευχάριστη υπόμνηση της μουσικής του. Μας χαρίζει την αναζωογονητική επανασύνδεσή μας με ήχους, μελωδίες, συναισθήματα, γεγονότα και οραματισμούς που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής και αισθητικής ταυτότητας του λαού μας. Στη μεγάλη αυτή συναυλία συμμετέχει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού, αλλά και ο Γιώργος Νταλάρας, ο ∆ημήτρης Πλατανιάς, ο Άκης Σακελλαρίου και οι χορωδίες των Μουσικών Συνόλων του ∆ήμου Αθηναίων, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, «Μελωδοί», Χορωδία της ΕΡΤ. Μέρος των εσόδων της συναυλίας θα διατεθεί για φιλανθρωπικό σκοπό.

Επιστολή του Μίκη

Ο Μίκης Θεοδωράκης δημοσιοποίηση επιστολή του με αφορμή τη συναυλία: Θέλω να ευχαριστήσω το Φεστιβάλ Αθηνών και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών για την απόφασή τους να παρουσιά-

στο Σύνταγμα τον ερμήνευσε το σύνολο των τραγουδιστών μας. Τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη είναι σταθερή αξία, δεν κινδυνεύουν από κανέναν Ρουβά, όσο ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου κάνει το «Της ∆ικαιοσύνης ήλιε νοητέ» να ακούγεται σαν τον εθνικό ύμνο των νεοελλήνων με τους στίχους του Οδυσσέα Ελύτη. Όσο το δάκρυ κυλάει ακόμη μαζί με την ορμή και τον παλμό που επένδυσαν τα λόγια ενός Μανώλη Αναγνωστάκη και ενός Τάσου Λειβαδίτη. Ακριβώς όπως τό ’πε ο Χρήστος Θηβαίος ξεσηκώνοντας το πλήθος: «Χρωστάμε πολλά στους δανειστές μας, περισσότερα όμως χρωστάμε στους ποιητές μας»! Κλείνω αυτό το κείμενο, νιώθοντας την ανάγκη για ένα «ευχαριστώ» και στα πολλά νέα παιδιά, καλλιτέχνες, που από την πρώτη στιγμή ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα για υπογραφές υπέρ του «όχι». Ανάμεσα στα άλλα πολλά μηνύματα και ένα από τον «ποπ» ερμηνευτή Χρήστο ∆άντη που, πραγματικά, με συγκλόνισε. Το παραθέτω αυτούσιο και είμαι σίγουρος πως δεν θά ’χει πρόβλημα ο ίδιος: «∆εν ειμαι καιροσκόπος, ό,τι κάνω το κάνω για την τάξη απ’ την οποία κατάγομαι, τους προγόνους μου που εκτελέστηκαν στην Καισαριανή κι όσους πολέμησαν για να μιλάμε ελεύθερα σήμερα. Αν μπορώ να βοηθήσω, έχετε το ελεύθερο». Βοήθησες κι εσύ, λοιπόν, Χρήστο ∆άντη, όπως βοήθησαν και οι άξιοι συνάδελφοι σου. Είστε μέρος κι εσείς, όπως κι όλοι εμείς, του 61% του ελληνικού λαού που βροντοφώναξε «όχι» στην τρομοκρατία των χαρτογιακάδων της Κομισιόν, των «Θεσμών» και του ∆ΝΤ. Ένα ακόμα «ευχαριστώ» στην Αθηνά Κεφαλά για τη συνεργασία στη συγκέντρωση των υπογραφών (μέσα σε τέσσερις μέρες μια μικρή ομάδα πρωτοβουλίας συγκέντρωσε πάνω από 1.000 υπογραφές) και την Λιάνα Μαλανδρενιώτη για τη φιλοξενία. Αντώνης Μποσκοΐτης

σουν στο Ηρώδειο τα έργα μου «Πρώτη Συμφωνία» και «Άξιον Εστί». Όπως επίσης να χαιρετήσω όλους τους άξιους συντελεστές, που είμαι βέβαιος ότι με το ταλέντο και την προσωπικότητά τους θα βοηθήσουν, ώστε τα έργα μου να έχουν την όσο γίνεται καλύτερη ερμηνεία και παρουσία. Πρέπει να ομολογήσω ότι αισθάνομαι άβολα που η μουσική μου θα ακουστεί σε μια εποχή που κυριαρχείται από το μεγάλο πόνο των γερόντων που λιώνουν στις ουρές για ένα πιάτο φαΐ. Είναι επόμενο να αισθάνομαι ντροπή, ειδικά εγώ που ενώ κουβαλάω στην πλάτη μου τα ίδια χρόνια, έχω το προνόμιο να απολαμβάνω την ίδια στιγμή τη μεγάλη χαρά ενός ανθρώπου της Τέχνης, που το έργο του παρουσιάζεται σε έναν ιστορικό χώρο μπροστά σε ένα μεγάλο κοινό. Το μόνο που με παρηγορεί, είναι ο συμβολισμός από τη συνύπαρξη μέσα στον ίδιο Λαό του πόνου και της ελπίδας αλλά και της βεβαιότητας ότι κάποτε ο πόνος θα εξαλειφθεί, ενώ η ελπίδα θα γιγαντωθεί και θα γίνει πραγματικότητα. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι την Πρώτη μου Συμφωνία την συνέθεσα μέσα σε συνθήκες του μεγαλύτερου Πόνου που μπορεί να γνωρίσει ο άνθρωπος, για να αποδείξω ότι η Ελπίδα είναι αυτή που θριαμβεύει πάντοτε όταν έχει κανείς μέσα του αληθινή Πίστη στον Άνθρωπο και στη Ζωή. Σας ευχαριστώ όλους. Την Τρίτη 14 Ιουλίου, στις 9μ.μ., στο Ηρώδειο. Τιμές εισιτηρίων από 30 έως 12 ευρώ, φοιτητικό 15 και 10 ευρώ και 5 ευρώ για άνεργους και ΑΜΕΑ. •

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

«Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ»

Η υψηλή τέχνη της πορνογραφίας

Του Στράτου Κερσανίδη

«Θ

εωρώ ότι ταινία που απεικονίζει τη σεξουαλική πράξη και δείχνει τα γεννητικά όργανα, είναι πορνογραφική. Tαινία που σπάει τα ταμπού, είναι επίσης πορνογραφική». Με τα παραπάνω λόγια, χωρίς καμία υπεκφυγή και χωρίς δισταγμό, ο Ναγκίσα Όσιμα κατηγοριοποιεί την ταινία του «Η αυτοκρατορία των αισθήσεων» (Ai no kor da / L’ empire des sens) στον πορνογραφικό κινηματογράφο. Γυρισμένη το 1976, η ταινία του μεγάλου ιάπωνα σκηνοθέτη (1933-2013) προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση, όπως ήταν φυσικό, όταν προβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Κανών. Το σοκ που προκλήθηκε από

την τολμηρότητα της ταινίας, η οποία έφτανε στα άκρα, έγινε η αφετηρία ώστε να ανοίξουν μεγάλες συζητήσεις στους κινηματογραφικούς κύκλους για τα όρια μεταξύ καλλιτεχνικής δημιουργίας και πορνογραφίας, για τα όρια μεταξύ πορνογραφίας και ερωτισμού και ιδίως εάν, εν τέλει, υπάρχουν τέτοια όρια. Η συζήτηση επανέρχεται κατά διαστήματα αν και ο κινηματογράφος, αλλά και η λογοτεχνία και οι άλλες τέχνες, έχουν δώσει ήδη απαντήσεις περί της ανυπαρξίας ουσιαστικού ερωτήματος. Ο Όσιμα, ο οποίος έχει αντιμετωπίσει προβλήματα με τη λογοκρισία στην Ιαπωνία, όπου η ταινία χαρακτηρίστηκε ως «άσεμνη», υποστήριξε πως πρόκειται για ένα νομικό όρο. «Ο πορνογραφικός κινηματο-

γράφος πρέπει να αναγνωριστεί αμέσως και απολύτως. Μόνον τότε το “άσεμνο” μπορεί να αποδειχτεί άνευ νοήματος», σημείωνε. Η ταινία αναφέρεται σε έναν παθιασμένο έρωτα. Η Σάντα Άμπε εργάζεται σε ένα ξενοδοχείο το οποίο ανήκει στον Κιτσίσο (Κίτσι) Ίσιντα και τη γυναίκα του, Τόκου. Η Σάντα ερεθίζεται με τις ερωτικές περιπτύξεις των αφεντικών της και, όταν η Τόκου την προσβάλει, την απειλεί με ένα μαχαίρι. Ο Κίτσι την βλέπει κι αποφασίζει να την κατακτήσει. Η πρώτη τους ζωώδης σεξουαλική επαφή θα ξυπνήσει και στους δυο ένα απύθμενο ερωτικό πάθος. Οι δύο εραστές δεν μπορούν να μείνουν ούτε στιγμή χωριστά. Ο Κίτσι εγκαταλείπει τη γυναίκα του, έρχεται αντιμέτωπος με την κοινωνική κατακραυγή αλλά δεν τον ενδιαφέρει. Το μόνο που θέλει είναι να βρίσκεται με την Σάντα. Κλεισμένοι σε δωμάτια ξενοδοχείων κάνουν διαρκώς έρωτα, ενδιάμεσα συζητούν ή τρώνε. Καμαριέρες και σερβιτόρες γίνονται μάρτυρες των ερωτικών τους περιπτύξεων και κάποιες φορές καλούνται να συμμετάσχουν κι αυτές. Το ακόρεστο πάθος τούς οδηγεί στην αναζήτηση νέων και άνευ ορίων ερωτικών απολαύσεων. Η υπέρτατη ερωτική τους πράξη είναι ο εκούσιος στραγγαλισμός του Κιτσίσο Ίσιντα από τη Σάντα Άμπε την ώρα του οργασμού. Η γυναίκα συνελήφθη τέσσερις μέρες μετά, με βλέμμα εκστασιασμένο, να κρατά στα χέρια της τα ακρωτηριασμένα γεννητικά όργανα του εραστή της. Το πραγματικό αυτό γεγονός συντάραξε την ιαπωνική κοινωνία το 1936 και σε αυτό είναι βασισμένη η ταινία. «Η αυτοκρατορία των αισθήσεων» διευρύνει τα εκφραστικά όρια της τέχνης. Αναδεικνύει τις δυνατότητές της να απλώνεται και να εξερευνά τις πιο κρυφές διαδρομές του νου, της ψυχής και των αισθήσεων. Σπάζει τα ταμπού και φέρνει στην επιφάνεια αταβιστικά ένστικτα, ενώ κοιτάζει κατάματα το κοινό, αναγκάζοντάς το να κοιταχτεί και να τολμήσει να αποδεχτεί αυτό που είναι.

Ο Όσιμα κινηματογραφεί από κάθε δυνατή γωνία. Η κάμερα βρίσκεται πλάι, σχεδόν αγγίζει τους πρωταγωνιστές του. Άλλωστε όλη σχεδόν η δράση εκτυλίσσεται μέσα σε κλειστά δωμάτια. Βλέμματα, αγγίγματα, ψίθυροι, αναστεναγμοί, γυμνά σώματα, σε μια αλληλουχία αισθήσεων η οποία συνθέτει εικόνες απόλυτης ομορφιάς και πλαστικότητας. Όλα αυτά βουτηγμένα στο πάθος με τη σεξουαλική πράξη να ανυψώνεται, να αγιοποιείται. Οι δύο εραστές εκστασιασμένοι συμμετέχουν σε σπονδή, θυσιαστές και θυσιαζόμενοι ταυτοχρόνως, αυτοχειριαζόμενοι επί του βωμού. Απολύτως ρεαλιστικές σκηνές, αφού οι δύο πρωταγωνιστές κάνουν στ’ αλήθεια έρωτα μπροστά στην κάμερα, ξεπερνώντας ταμπού κι αναστολές. Σημειώνει ο Όσιμα: «Το γεγονός ότι ένας διάσημος ηθοποιός, με κανονική οικογενειακή ζωή, τόλμησε να το κάνει, πρέπει να εκτιμηθεί όχι μόνο ως ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου, αλλά και ως καινούργιο κεφάλαιο στα σεξουαλικά χρονικά της Ιαπωνίας και όλου του κόσμου, επειδή τα ταμπού που περιβάλλουν τη συνουσία και προέρχονται από την ιεροποίηση του συστήματος της μονογαμίας, έσπασαν». Ο Ναγκίσα Όσιμα κλείνει το μάτι στο μαρκήσιο ντε Σαντ και το Ζορζ Μπατάιγ και προσφέρει ένα ρεαλιστικό κινηματογραφικό αριστούργημα που ο χρόνος δεν κατάφερε να του δημιουργήσει ούτε μία ρυτίδα. Το 1978 ο Όσιμα γύρισε την «Αυτοκρατορία του πάθους», ταινία η οποία κινείται επάνω στην ίδια θεματική και προβληματισμό, δηλαδή τον έρωτα, το θάνατο, τη μοιχεία, την παραβίαση του νόμου. Περισσότερο ποιητική και χωρίς να είναι τόσο προκλητικά τολμηρή, κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Κανών.

strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ «Έιμι: Το κορίτσι πίσω από το όνομα» (Amy) του Ασίφ Καπάντια: Όταν κάποτε την είχαν ρωτήσει «πόσο διάσημη πιστεύει πως θα γίνει», εκείνη είχε απαντήσει: «∆εν ξέρω. ∆εν πιστεύω ότι θα γίνω καθόλου διάσημη. ∆εν νομίζω ότι θα μπορούσα να το διαχειριστώ, νομίζω θα τρελαινόμουν... Θα τρελαινόμουν!». ∆υστυχώς η πραγματικότητα επιβεβαίωσε τους φόβους της. Η Έιμι Γουάινχαουζ δεν άντεξε τη διασημότητα και ακολούθησε μια αυτοκαταστροφική πορεία που την οδήγησε στο θάνατο πριν από τέσσερα χρόνια. Με μια μοναδική φωνή η μεγάλη αυτή ερμηνεύτρια, η οποία μαγνήτιζε το κοινό, «ζωντανεύει» μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ. Η Γουάινχαουζ εκτοξεύτηκε στην κορυφή της μουσικής βιομηχανίας στην Αγγλία, έχοντας στο ενεργητικό της μόνο δύο άλμπουμ. Όμως δεν κατάφερε να ευχαριστηθεί την επιτυχία της, αφού η ίδια δεν μπορούσε να συμβιβαστεί και να ζήσει κάτω από συγκεκριμένες νόρμες. Το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, στα οποία προσέφυγε, την οδήγησαν σε πρόωρο θάνατο στερώντας από τη μουσική μια από τις πιο σημαντικές φωνές της τελευταίας εικοσαετίας.

 «Λίγο χάος» (A little chaos) του Άλαν Ρίκμαν: Βρισκόμαστε στα χρόνια της βασιλείας του Λουδοβίκου του 14ου. Η Σαμπίν ντε Μπάρα αρχιτέκτονας κήπων, αναλαμβάνει μια πολύ σημαντική δουλειά. Να κατασκευάσει τους τεράστιους κήπους στο παλάτι των Βερσαλιών. Η δουλειά της δυσκολεύει εξαιτίας του Αντρέ Λε Νοτρ, ενός άσπονδου εχθρού της ο οποίος αναλαμβάνει να κάνει τη ζωή της δύσκολη. Αισθηματική ταινία εποχής, με τον

Άλαν Ρίκμαν στο διπλό ρόλο σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή.

 «Μπερδέματα στο Μπρόντγουεϊ» (She’ s funny that way) του Πίτερ Μπογκντάνοβιτς: Ένας παντρεμένος σκηνοθέτης του Μπρόντγουεϊ ερωτεύεται μια πρώην πόρνη που έγινε ηθοποιός και δουλεύει για να προωθήσει την καριέρα της. Αρκετά καλή κωμωδία καταστάσεων η οποία έχει στο επίκεντρο τον κόσμο του κινηματογράφου. Η Τζένιφερ Άνιστον στην καλύτερη, ίσως, ερμηνεία της. Χαρείτε μια ευχάριστη και χαλαρή κινηματογραφική έξοδο.  «Magic Mike XXL» του Γκρέγκορι Τζέικομπς: Στοπ απόγειο της δόξας του ως στρίπερ, ο Μάικ εγκατέλειψε την καριέρα του. Τώρα και οι υπόλοιποι «βασιλιάδες» αποφάσισαν να αποσυρθούν αλλά θέλουν να το κάνουν με εντυπωσιακό τρόπο. Έτσι προσκαλούν το Μάτζιν Μάικ «Έιμι: Το κορίτσι πίσω από το όνομα»

για μια τελευταία παράσταση. Το παρελθόν τους κυνηγά σε όλο το ταξίδι από το Τζάκσονβιλ στη Σαβάνα, αλλά η παρέα δεν πτοείται. Αν και πηγαίνουν για την τελευταία παράστασή τους, μαθαίνουν νέες χορευτικές φιγούρες. Η ίδια παρέα με το «Magic Mike» συναντιέται στο πολυαναμενόμενο -όπως λένε- σίκουελ. Μόνο που αυτή τη φορά πίσω από την κάμερα δεν βρίσκεται ο Στίβεν Σόντεμπεργκ, ο οποίος έχει αναλάβει την παραγωγή.

Σινεφίλ

ΘΕΩΡΙΑ

Προσφυγή κατά της ΕΚΤ στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΝΤΟΜΙΝΙΚ ΠΛΙΟΝ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

Ο οικονομολόγος Ντομινίκ Πλιόν με συνέντευξή του στο περιοδικό “Regards” κατηγορεί την εντελώς παράνομη παρέμβαση της ΕΚΤ στην ελληνική κρίση και προειδοποιεί για τις καταστροφικές συνέπειες μιας ξαφνικής εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Η ΕΚΤ ασκεί πίεση στην Ελλάδα, για να την υποχρεώσει να υποκύψει σε μια καταστροφική πολιτική που οι πολίτες απορρίπτουν. Ποιος είναι συγκεκριμένα ο ρόλος της; Η ΕΚΤ κατέχει πράγματι σημαντική θέση στο θεσμικό μηχανισμό τής τρόικας, που δημιουργήθηκε, πριν μερικά χρόνια, στην ευρωζώνη κάτω από την πίεση των δανειστών. Αυτός ο μηχανισμός δεν ασχολείται μόνο με την Ελλάδα αλλά και τις άλλες χώρες: Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία. Ο στόχος είναι να ασκήσει πιέσεις στις χώρες αυτές, ώστε να αποδεχθούν τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που επιθυμούσαν οι δανειστές. Στην περίπτωση της Ελλάδας, από τότε που εκλέχτηκε η κυβέρνηση Τσίπρα, αυτός ο θεσμικός μηχανισμός εφάρμοσε στην πράξη μια πολιτκή που ορισμένοι τη θεωρούν δικαίως χρηματοπιστωτικό πραξικόπημα. Ένα πραξικόπημα των πιστωτών, στο οποίο μετείχε και ΕΚΤ με τον πιο αποφασιστικό τρόπο. Πώς εξηγείται αυτό; Στην Ευρώπη, περισσότερο από ό,τι στις ΗΠΑ και τις άλλες χώρες, η χρηματοδότηση των τραπεζών έχει ανατεθεί στους τραπεζίτες και οι χρηματιστές κάνουν κουμάντο αντί τις κεντρικές τράπεζες. Πρόσφατες κοινωνιολογικές μελέτες πανεπιστημιακών έδειξαν ότι η κοινωνιολογική σύνθεση των διοικήσεων των κεντρικών τραπεζών άλλαξε μετά την κρίση. Οι τραπεζίτες και οι παράγοντες που είναι κοντά στον κόσμο των χρηματοπιστωτών έχουν την πλήρη κυριαρχία. Η δράση αυτής της ΕΚΤ είναι σύμφωνη με τις αρμοδιότητές της; Στην περίπτωση της Ελλάδας, η ΕΚΤ δεν σεβάστηκε ούτε τις αρμοδιότητές της, ούτε την αποστολή της. Κατ’ αρχάς υιοθέτησε θέσεις που είναι από τη φύση τους πολιτικές. Οι θέσεις αυτές είναι εντελώς αντίθετες με την αποστολή της. Όταν ο γάλλος Μπενουά Κερέ, μέλος της διοίκησης της ΕΚΤ, είπε ότι η Ελλάδα μπορεί να αποκλειστεί από το ευρώ. Αυτή η άποψη είναι λάθος, γιατί οι συνθήκες δεν δίνουν σε κανένα το δικαίωμα να αποκλειστεί μια χώρα από το ευρώ, εκτός αν το ζητήσει μόνη της. Ο κεντρικός τραπεζίτης προφανώς κάνει πολιτική. Λέει με σαφήνεια ότι η οποιαδήποτε εναλλακτική πολιτική στο εσωτερικό του ευρώ θα πρέπει αυστηρά να απαγορευθεί, ακόμα και αν έχει επιδοκιμασθεί από τους ψηφοφόρους. Τάσσεται χωρίς καμία επιφύλαξη στην υπηρεσία του νεοφιλελευθερισμού και της χρηματοπιστωτικής τάξης, μετέχοντας δραστήρια στις πιέσεις για να πέσει η κυβέρνηση Τσίπρα, ώστε να φανεί ότι καμία άλλη εναλλακτική πολιτική δεν είναι δυνατή. Η ΕΚΤ παραβίασε κατά τρόπο βάναυσο την αποστολή της. Η ΕΚΤ υποτίθεται ότι εγγυάται τη σταθερότητα του τραπεζιτικού συστήματος. Αυτή η αποστολή ενισχύθηκε μάλιστα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Τραπεζιτι-

καετία 1990 έχουν δείξει ότι πρέπει να ενεργούμε εν ψυχρώ, με πολυετή προετοιμασία. Άλλωστε, ένα μεγάλο ποσοστό όπου στην Ελλάδα ψήφισαν «όχι» δεν το επιθυμούν.

“

Εάν δεν υπάρξει τελικά συμφωνία, οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Η ΕΚΤ όμως, ως ο ισχυρός βραχίονας, δεν μπορεί τελικά να εξαναγκάσει την Ελλάδα να αποφασίσει εκείνη την έξοδο;

– «∆εν μας παρατάνε αυτοί οι Έλληνες. – «Τώρα αρχίζουν ν’ ανακαλύπτουν ξανά τη δημοκρατία» – Τι κοινοτοπία

Πρόκειται σαφώς για μια διπλή προδοσία της αποστολής της ΕΚΤ επειδή οι αποφάσεις της είναι πολιτικές και αντίθετες με την αποστολή διασφάλισης της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος όλων των χωρών μελών.

κής Ένωσης που αποφασίστηκε πρόσφατα. Όταν το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας της ευρωζώνης βρίσκεται σε δύσκολη θέση, ο ρόλος της είναι να το στηρίζει προσφέροντάς της ρευστότητα. Η ΕΚΤ έκανε ακριβώς το αντίθετο στην περίπτωση της Ελλάδας. Αυξάνοντας τις δυσκολίες, συμβάλλοντας στην αποσταθεροποίηση της χώρας σε επικίνδυνο σημείο. Η ΕΚΤ την επομένη της εκλογής της κυβέρνησης Τσίπρα αποφάσισε να μη δέχεται τα ελληνικά ομόλογα σαν εγγύηση για την επαναχρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών. Αυτές είναι οι πολιτικές τής παραδειγματικής τιμωρίας των ψηφοφόρων για τις πολιτικές τους επιλογές, που αποσκοπούν να ακυρώσουν την πρόθεση της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τα πιο επείγοντα κοινωνικά προβλήματα. Το ίδιο συνέβη και μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος. Η ΕΚΤ σκλήρυνε τους όρους πρόσβασης των ελληνικών τραπεζών στα μέτρα έκτακτης ανάγκης στον ELA και αρνήθηκε να αυξήσει το πλαφόν. Έτσι το τραπεζικό σύστημα

έχει βρεθεί σε δυσκολία και τιμωρήθηκε ο ελληνικός λαός που είχε την απρονοησία να ψηφίσει κατά της λιτότητας. Οι λόγοι αυτοί της πολιτικής είναι προφανείς. Πρόκειται σαφώς για μια διπλή προδοσία της αποστολής της ΕΚΤ επειδή οι αποφάσεις της είναι πολιτικές και αντίθετες με την αποστολή διασφάλισης της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος όλων των χωρών μελών. Η ΕΚΤ δρα χωρίς πραγματικό έλεγχο. Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί μια τέτοια έλλειψη; Τα κινήματα των ευρωπαίων πολιτών μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες να θέσουν αυτό το πρόβλημα δυναμικά. Προτείνω, για παράδειγμα, οι ευρωπαίοι πολίτες να κινητοποιηθούν και να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο και να ζητήσουν την καταδίκη της, γιατί δεν σεβάστηκε την αποστολή της. Ακόμα, να προσθέσω ότι πέρα από τις αρμοδιότητες και την αποστολή της η ΕΚΤ και οι άλλοι θεσμοί της τρόικας δεν σεβάστηκαν τις δεσμεύσεις απέναντι στον ελληνικό λαό. Η τρόικα είχε δεσμευτεί να συζητήσει για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, όταν η Ελλάδα θα κατόρθωνε να έχει πρωτογενές πλεόνασμα. Η ΕΚΤ και οι εταίροι τής τρόικας απέρριψαν αυτή τη συζήτηση και κατηγορούν την ελληνική κυβέρνηση ότι δεν σεβάστηκε τις δεσμεύσεις της. Αντίθετα, οι ευρωπαίοι εταίροι και η ΕΚΤ αθέτησαν τη συμφωνία. Μπροστά στις δυσκολίες αυτές ορισμένοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι είναι επιθυμητή η λύση της εξόδου από το ευρώ. Ποια είναι η δική σας γνώμη; Στις συγκεκριμένες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες της Ευρώπης και της Ελλάδας, δεν πιστεύω ότι μια οργανωμένη έξοδο από το ευρώ της Ελλάδας είναι δυνατή. Θα ήταν μια τραγική πλάνη να το πιστεύουμε (…) Όλες οι εμπειρίες δημιουργίας νέων νομισμάτων στη δε-

Πράγματι, η ΕΚΤ μπορεί να σκληρύνει περισσότερο και μάλιστα να διακόψει κάθε χρηματοδότηση προς τις τράπεζες, με το άλλοθι ότι χρεοκόπησε το κράτος (αφού δεν μπορεί να πληρώσει το χρέος). Θα περάσουμε έτσι σε μια κρίση ρευστότητας και χρεοκοπίας των τραπεζών, καθώς και του συστήματος πληρωμών της Ελλάδας. Σύμφωνα με το σενάριο που επικαλούνται συνήθως, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να προσφύγει σ’ ένα παράλληλο νόμισμα, χωρίς έξοδο από το ευρώ. Παραμένοντας έξω από το ευρωπαϊκό νομισματικό και ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα, το ελληνικό κράτος θα μπορούσε να λειτουργήσει με ένα ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Όμως η Ελλάδα έχει ανάγκη από μια μακροχρόνια χρηματοδότηση για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, της αγροτικής οικονομίας, του βιομηχανικού εξοπλισμού, του τουριστικού τομέα κ.λπ. Τα έσοδα από το εσωτερικό της χώρας δεν επαρκούν, κυρίως σε συνθήκες ενός παράλληλου νομίσματος. Η Ελλάδα θα έπρεπε να στραφεί προς άλλους συμμάχους έξω από την ΕΕ, προς τη Ρωσία, την Κίνα, τις χώρες της Μέσης Ανατολής μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα. Το πιο σπουδαίο στοιχείο στην ελληνική κρίση είναι ασφαλώς το γεωπολιτικό. Η Ελλάδα κατέχει στρατηγική θέση στη Μεσόγειο, κοντά στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και την Τουρκία. Εάν η Ελλάδα αποδυναμωθεί οικονομικά και πολιτικά, αν η Ευρώπη τη βυθίσει και την απομονώσει, θα υπάρξει μια συνολική αναδιάταξη γεωπολιτική στη ζώνη του ευρώ, ιδιαίτερα αισθητή και σημαντική. Αυτό θα συμβεί, αν η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία επιμένει να ενεργεί σαν μαθητευόμενος μάγος απέναντι στην Ελλάδα να πληρώνει. Έτσι όπως δρα η ΕΚΤ, δεν κατανοεί ότι χάνεται η εμπιστοσύνη προς αυτήν; Όποια και αν είναι η κατάληξη αυτών των διαπραγματεύσεων αυτή η κρίση θα αφήσει ανεξίτηλα ίχνη. Για την ΕΚΤ θα είναι ασφαλώς ορατά σ’ ό,τι αφορά την αξιοπιστία και τη νομιμοποίησή της. Η αξιοπιστία της έχει τρωθεί.

Ο Ντομινίκ Πλιόν είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris III και μέλος της Attac και των Ανήσυχων Οικονομολόγων.

ΘΕΩΡΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 12 Ιουλίου 2015

“

Αυτό που συνίσταται είναι να ξεκινήσει μια πραγματική διαπραγμάτευση, χωρίς τελεσίγραφα, ένας συμβιβασμός, παρά μια μονομερής επιβολή, ο σεβασμός στη δημοκρατία παρά ο εκβιασμός.

Άνοιξε ο δρόμος για μια νέα Ευρώπη ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΠΟΑΒΕΝΤΟΥΡΑ ΝΤΕ ΣΟΟΥΣΑ ΣΑΝΤΟΣ

Συζητάμε με τον κοινωνιολόγο Μποαβεντούρα ντε Σόουσα Σάντος για το μέλλον της Ευρώπης, ύστερα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ελλάδα. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία συχνά επικαλούμαστε, βρίσκεται σε αδράνεια», τονίζει μεταξύ άλλων και καταλήγει πως «στην πραγματικότητα, πρόκειται για Ευρωπαϊκή ∆ιαίρεση, όπου οι ισχυρότερες χώρες στρέφονται εναντίον των πιο αδύναμων».

Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα ∆ρόσου Μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος το Grexit εμφανίζεται από ορισμένους ευρωπαίους αξιωματούχους ως «λύση», ενώ μέχρι πρότινος ήταν ένα θέμα ταμπού. Γιατί πιστεύετε ότι συνέβη αυτό; Τι μας λέει για την Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα; Είμαι σίγουρος ότι ορισμένα «όρνεα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης πετούν πάνω από την Ελλάδα, εποφθαλμιόντας μια έξοδο. Οι παράγοντες αυτοί εμφανίζονται ως προστάτες της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας, η οποία θα «λύσει» όλα τα προβλήματα της Ευρώπης. Η θέση τους αυτή έχεις σαφή ιδεολογική αφετηρία. Ωστόσο, υπάρχουν δύο ακόμα παράγοντες, ένας που χρησιμοποιεί δημοσιονομικούς οικονομικούς όρους (ο κίνδυνος για τη βιωσιμότητα του ευρώ) και ένας ακόμα που μιλά με γεωπολιτικούς όρους (ο κίνδυνος ασφάλειας της ∆ύσης απέναντι στη Ρωσία και τον Μουσουλμανικό κόσμο). Αυτοί οι δύο παράγοντες συναποτελούν την πλειοψηφούσα άποψη. Ένα είναι ολοφάνερο: καμία πράξη τους δεν προκύπτει ως κίνηση συμπάθειας ή αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό. Εστιάζουν στα εθνικά τους συμφέροντα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία συχνά επικαλούμαστε, βρίσκεται σε αδράνεια. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για Ευρωπαϊκή ∆ιαίρεση, όπου οι ισχυρότερες χώρες στρέφονται εναντίον των πιο αδύναμων. Η λεγόμενη «ελληνική κρίση» ανέδειξε αυτή την παραδοξότητα, στέλνοντας ένα μήνυμα στις υπόλοιπες χώρες-στόχους, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία.

Ιστορικό επίτευγμα η νίκη του «όχι»

Ο λαός ψήφισε «όχι», παρά την προπαγάνδα των συστημικών μίντια, του παλιού κομματικού συστήματος και της ευρωπαϊκής ελίτ. Πώς το ερμηνεύετε; Μπορεί το δημοψήφισμα αυτό να αποτελέσει τη θρυαλλίδα για μια νέα Ευρώπη; Η συγκέντρωση των εξουσιών διαπραγμάτευσης στα χέρια των ισχυρών του επιχειρηματικού τομέα αποδυνάμωσε την ικανότητα των συστημικών

μίντια να επηρεάζουν την κοινή γνώμη, ιδιαίτερα όταν διακυβεύονται μείζονα θέματα. Σε ανάλογες καταστάσεις, ο κόσμος στρέφεται στα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης και στις φιλικές, τις εκ του σύνεγγυς συζητήσεις. Περισσότερο από ποτέ, υπάρχει διάσταση στην κοινή γνώμη και την παρουσιαζόμενη ως τέτοια από τα ΜΜΕ. Το ελληνικό δημοψήφισμα συνέβαλλε αποφασιστικά στο να ανοίξει ο δρόμος για μια νέα Ευρώπη και ο αντίκτυπός του θα γίνει σιγά σιγά αισθητός. Η «μετά το όχι» Ευρώπη θα είναι τελείως διαφορετική. Το θάρρος και η αξιοπρέπεια, που επέδειξαν ο ελληνικός λαός κατάφεραν αυτό το ιστορικό επίτευγμα. Και τα αποτελέσματά του θα φανούν σταδιακά και όσον αφορά την κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας. Σε όλη την Ευρώπη, χιλιάδες κόσμου ξεχύθηκαν στους δρόμους, ως ένδειξη αλληλεγγύης στην Ελλάδα. Ελπίζω πως και στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, οι οποίες βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο, θα φανεί η αυξανόμενη αντίσταση των λαών της Ευρώπης στη λιτότητα και τις κατασκευασμένες κρίσεις, που προκάλεσαν δυστυχία και φτώχεια στη μεγάλη πλειοψηφία, την ίδια στιγμή που μια μικρή μειοψηφία πλούτισε. Πιστεύετε πώς οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να χρησιμοποιήσουν το δημοψήφισμα ως εργαλείο για να αλλάξει η Ευρώπη; Το δημοψήφισμα είναι σαφώς ένα ισχυρό μέσο της συμμετοχικής δημοκρατίας και ορισμένες χώρες, όπως η Σουηδία, το χρησιμοποιούν συχνά. Ελπίζω πως θα γίνονται συχνότερα δημοψηφίσματα, ιδιαίτερα όταν διακυβεύονται ζωτικής σημασίας ζητήματα.

Η Ευρώπη είναι μια βίαιη ήπειρος Η Ευρώπη, μετά το δημοψήφισμα, σκλήρυνε τη στάση της απέναντι στην Ελλάδα. Γιατί; Σήμερα, Πέμπτη, που μιλάμε, φαίνεται πως οι κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν συνειδητοποιήσει πως η βούληση του ελληνικού λαού πρέ-

πει να εισακουστεί, καθώς πρόκειται για κυρίαρχο λαό, του οποίου οι αποφάσεις έχουν αντίκτυπο σε ολόκληρη την Ευρώπη, είτε η Ελλάδα είναι μέλος της είτε όχι. Ξαφνικά το ∆ΝΤ πρωτοστατεί στην αναδιάρθρωση του χρέους, ενώ ορισμένοι εκπρόσωποι των θεσμών, όπως ο κ. Γιούνγκερ, παραδέχονται -ψευδόμενοιπως αυτό το μέτρο ήταν πάντα στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Αυτή τη στιγμή είναι φανερό, πως ορισμένοι παρακάμπτουν την ορθοδοξία. Παρά ταύτα, το διακύβευμα είναι η δημοκρατία. Συνεχώς επαναλαμβάνουν οι ευρωπαίοι εταίροι πως δεν έχει η Ελλάδα το μονοπώλιο της δημοκρατίας, αλλά πως όλες οι χώρες έχουν δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις, προκειμένου η Ελλάδα να συνταχθεί με την άποψη των Ευρωπαίων. Ποια η γνώμη σας; Κανένας από τους εμπλεκόμενους ευρωπαϊκούς θεσμούς δεν έχει εκλεγεί. Ιδιαίτερα η ΕΚΤ, που κατέχει μια πρωταγωνιστική θέση, είναι ένας μη δημοκρατικός θεσμός στην υπηρεσία των συμφερόντων του κεφαλαίου. Οι επικεφαλής της αποκαλούμενης διαπραγμάτευσης κινούνται πάντα σύμφωνα με τα εθνικά τους συμφέροντα, με όσα επιτάσσουν οι ψηφοφόροι τους. Γιατί αυτό να μην ισχύει και για την ελληνική κυβέρνηση; Σαφώς τα δημοκρατικά συμφέροντα του ελληνικού λαού δεν συνάδουν με τα δημοκρατικά συμφέροντα άλλων κρατών, όπως αυτά εκπροσωπούνται από τις κυβερνήσεις τους. Με αυτά τα δεδομένα, και εφόσον οι συναινετικές αποφάσεις αποτελούν τον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό που συνίσταται είναι να ξεκινήσει μια πραγματική διαπραγμάτευση, χωρίς τελεσίγραφα, ένας συμβιβασμός, παρά μια μονομερής επιβολή, ο σεβασμός στη δημοκρατία παρά ο εκβιασμός. Πολλοί λένε πως η Ευρώπη έχει χάσει τις ιδρυτικές της αρχές: Ελευθερία, Ισότητα, Αλληλεγγύη. Πιστεύετε πως ισχύει; Η Ευρώπη είναι μια βίαιη ήπειρος. Τον περασμένο αιώνα, προκάλεσε περισσότερους θανάτους από κάθε άλλη ήπειρο. Μετά τον ∆εύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, επήλθε η ειρήνη προκειμένου να επουλώσει τα τραύματα από τους εθνικισμούς και -μέσα από κοινές αρχές- να υπάρξει ευημερία. Φυσικά, οι αποικίες δεν περιλήφθηκαν σε αυτή τη συμφωνία, στην οποία πρωτοστάτησε η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, προκειμένου να συνεχιστεί η λεηλασία των φυσικών πόρων του τρίτου κόσμου, την οποία ξεκίνησε η αποικιοκρατία και ήρθε να συνεχίσει η νεοαποικιοκρατία. Η θύμηση του πολέμου και τα τραύματα που προκάλεσε, λη-

σμονήθηκαν. Μέχρι τώρα κανένα άλλο ιστορικό γεγονός δεν έχει επιτάξει την αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. * Ο Μποαβεντούρα ντε Σόουσα Σάντος είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας του ∆ικαίου στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και έχει την έδρα της Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα.

Τα κοινωνικά κινήματα είναι ζωντανά

Εδώ και χρόνια δεν έχουμε δει κινητοποιήσεις όπως την περίοδο που ανθούσαν τα κοινωνικά φόρα. Πιστεύετε ότι έχουν καμφθεί τα κοινωνικά κινήματα; Οφείλουμε να τονίσουμε πως αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δίνει μόνη της τη μάχη ενάντια στη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία. Σαφώς καταγράφηκαν πολλές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις ανά την Ευρώπη, σ’ αλληλεγγύη προς την Ελλάδα, ωστόσο αυτές οι εκδηλώσεις δεν ήταν τόσο ισχυρές, ώστε να προκαλέσουν εθνικές αναταράξεις, προκειμένου να ασκήσουν πίεση στις πολιτικές ηγεσίες της κάθε χώρας, για να αλλάξουν κατεύθυνση. Υπό το πρίσμα των λαϊκών τάξεων, είναι αλήθεια πως διανύουμε μια περίοδο αμυντικών αγώνων και όχι επιθετικών. Οι σοσιαλδημοκράτες του χθες είναι οι συντηρητικοί του σήμερα. Οι αμυντικοί αγώνες απαιτούν μια ετερογενή κοινωνική και ταξική σύνθεση. Η πολιτική συγκρότησή τους είναι πιο σύνθετη. Σε περιόδους βαθιάς κοινωνικής κρίσης, η παραίτηση είναι η πιο συνήθης αντίδραση από την εξέγερση. Γι’ αυτό η ελληνική εξέγερση είναι τόσο θαυμαστή. Από την άλλη, ορισμένες χώρες έχουν μπροστά τους μια κρίσιμη προεκλογική περίοδο. Η πολιτική ενέργεια διοχετεύεται στα νέα αριστερά κόμματα, που αναδεικνύονται στην Ευρώπη. Αυτό είναι περισσότερο εμφανές στην Ισπανία. Ωστόσο, τα κοινωνικά κινήματα είναι ζωντανά και θα αναδειχθούν όταν οι κοινωνικές δυναμικές το επιτρέψουν και τότε -για μια ακόμα φορά- θα εκπλαγούν τα συστημικά μίντια.

Ο Γιάνης Βαρουφάκης και η ελληνική πολιτική ζωή

“

Η κατάρριψη του μύθου της ορθολογικότητας, η αποκάλυψη της κυριαρχίας της ιδεολογίας στο σύγχρονο καπιταλισμό και της αντιδημοκρατικής φύσης μηχανισμών όπως η ΕΚΤ, θα αποτελέσουν, εφεξής, το ιδεολογικό πλαίσιο, που θα ηγεμονεύσει πανευρωπαϊκά, ως την αναπόφευκτη διάλυση της ευρωζώνης.

Του Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου

α ήταν άστοχο να ισχυριστεί κανείς πως η πολιτική παράδοση της χώρας φείδεται αφηγήσεων για «μεγάλους πολιτικούς άνδρες». Ο παλαιός δικομματισμός, άλλωστε, μόνο κατά το ήμισυ επιβίωσε ως μηχανισμός συμφερόντων. Το άλλο μισό ήταν ένας πανίσχυρος τοτεμισμός, δομημένος πάνω στην αφήγηση ότι οι δύο μεγάλες παρατάξεις ήταν αδιάκοποι συνεχιστές και θεματοφύλακες των πολιτικών σχεδίων του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου, εξουσιοδοτημένες να παρεμβαίνουν στην εκάστοτε συνθήκη για να διαμορφώσουν τις ίδιες εκπροσωπήσεις. Ήταν λίγο-πολύ μια ιδεολογική προσμονή, που επαινούσε συγκεκριμένες πολιτικές και στρατευόταν σε συγκεκριμένες αξίες. ∆εν ήταν μόνο οι Καραμανλής και Παπανδρέου, που συμβολοποιήθηκαν με τέτοιο τρόπο. Αντίστοιχες θέσεις κράτησε η εγχώρια πολιτική σημειολογία και στο Λεωνίδα Κύρκο, ως φορέα του αντικομμουνισμού εκ των έσω, στον Ηλία Ηλιού ως γεννήτορα της αριστερής φιλελεύθερης μετριοπάθειας, στον Κώστα Σημίτη ως πατέρα του εκσυγχρονιστικού ατομικισμού και σε πολλούς άλλους.

Ένα ιδιαίτερο πολιτικό στυλ

Ωστόσο, η προσωπικότητα και η στάση καθενός απ’ τους παραπάνω ήταν πάντα ένα «διακριτό πεδίο», που αφορούσε τις στήλες των

παραπολιτικών και ουδέποτε θεωρήθηκε πως είχε κάποια σχέση με τις πολιτικές επιλογές. Έχει, έτσι, ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο αποχαιρετισμός του Πολ Μέισον στον τέως υπουργό Οικονομικών. Σε δημοσίευμα στον ιστότοπο του Τσάνελ 4, ο Βρετανός δημοσιογράφος αποφαίνεται ότι στη σύντομη θητεία του, αυτό που κατάφερε μεταξύ άλλων ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν να θεσπίσει ένα ιδιαίτερο πολιτικό στυλ, δυνητικά εφαρμόσιμο από κάθε πολιτικό πρόσωπο, οπουδήποτε κι αν τοποθετείται στο πολιτικό φάσμα. Ο Μέισον εντοπίζει σ’ αυτό το στυλ τέσσερα βασικά σημεία: το πράττειν στη βάση των αρχών, τη δημοσιοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων πληροφοριών, τη χρήση λιτής και κατανοητής γλώσσας προς το ευρύ κοινό και την απόλυτη έκθεση της προσωπικότητας του πολιτικού. Οι παρατηρήσεις του Μέισον είναι, αν μη τι άλλο, οξυδερκείς και δύσκολα δεν θα αναγνώριζε κανείς τον Γιάνη Βαρουφάκη σ’ αυτές – ειδικά στην τελευταία. Ενώ η γενική κατεύθυνση μεγάλου μέρους του κυβερνητικού σχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούσε να δώσει την εντύπωση ότι ελαττώνει την απόσταση μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων και του κρατικού μηχανισμού, κανείς δεν κατάφερε να χτίσει το προφίλ του λαϊκού ήρωα καλύτερα απ’ τον απερχόμενο υπουργό. Είχε άλλωστε την ευστροφία να μην υποδυθεί το «λαϊκό παιδί» αποκρύπτωντας τα πτυχία, την καριέρα και την οικονομική επιφάνειά του, αλλά ούτε και να τα προτάσσει

επιδεικτικά, αποξενώνοντας τους ψηφοφόρους του.

Μία χρήσιμη αποτυχία

Μπορεί ο ίδιος να διασώζεται ως δημόσιο πρόσωπο, χάρη στην ηθική (ή και πολιτική) επιλογή να μη φέρει την ευθύνη μιας νέας συμφωνίας λιτότητας, αλλά το πολιτικό του σχέδιο έχει σαφέστατα αποτύχει. Ως οικονομολόγος, βάσιζε το σύνολο της στρατηγικής του στην ορθολογικότητα των δανειστών και την υπόθεση ότι κάποιο αμοιβαίο όφελος είναι δυνατό ή επιθυμητό. Όμως η ευρωζώνη είναι ο πολιτικός χώρος για ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, όπου το έδαφος που καταλαμβάνεται απ’ τη νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση, είναι χώρος χαμένος απ’ την κοινωνική πολιτική και το αντίστροφο. Το χρέος, οι γραφειοκρατικές δομές της Ευρώπης και οι επιμέρους κυβερνήσεις δεν είναι παρά θήκες για ενδεχόμενα, με το περιεχόμενό τους να καθορίζεται από την εκάστοτε διαδρομή. Αυτή η αποτυχία είναι η ουσιαστική πολιτική παρακαταθήκη του Γιάνη Βαρουφάκη. Η κατάρριψη του μύθου της ορθολογικότητας, η αποκάλυψη της κυριαρχίας της ιδεολογίας στο σύγχρονο καπιταλισμό και της αντιδημοκρατικής φύσης μηχανισμών όπως η ΕΚΤ, θα αποτελέσουν, εφεξής, το ιδεολογικό πλαίσιο, που θα ηγεμονεύσει πανευρωπαϊκά, ως την αναπόφευκτη διάλυση της ευρωζώνης μπροστά στην επικίνδυνα αυξημένη εντροπία της. Χωρίς, βέβαια, αυτά να σβήνουν το γεγονός ότι η πολιτική

πορεία του Γιάνη Βαρουφάκη συνιστά αποτυχία, επιτρέποντας μόνο στο πολιτικό στυλ, που επικαλείται ο Μέισον, να επιβιώσει με μία θετικότητα.

Σύμπτωμα και όχι αιτία

Τι σημαίνει όμως για την πολιτική ζωή η εισαγωγή μιας «χαρακτηρολογίας» των πολιτικών προσώπων και πώς συνδυάζεται μ’ ένα περιβάλλον ήττας της Αριστεράς, απαξίωσης του δημοψηφίσματος και συγγραφής ενός νέου μνημονίου με κόκκινη μελάνη; Μπορεί ο Βαρουφάκης να πρυτανεύει, ως πιο επιτυχημένο παράδειγμα, αλλά η συνολική προσέγγιση του ΣΥΡΙΖΑ έδωσε πολύ χρόνο και κόπο στο να χτίσει σχέσεις εμπιστοσύνης, μέσα από ηθικές κι όχι στρατηγικές γέφυρες,οι οποίες αποδείχθηκαν ανθεκτικές στο μέτωπο της κοινωνικής συναίνεσης, αλλά τρομερά αδύναμες στο πεδίο άσκησης της πολιτικής. Συμπτωματικά, η χαρακτηρολογία είναι ο σημερινός τρόπος συζήτησης για τους πολιτικούς ηγέτες των ΗΠΑ του 19ου αιώνα, όπως ο Λίνκολν, οι οποίοι είχαν να διαχειριστούν γιγάντιες κοινωνικές συγκρούσεις, χωρίς να τους επιτρέπεται να παραβιάσουν το αξιακό πλαίσιο της ελευθερίας του ατομικού πλουτισμού, που υπαγόρευαν τα ιδρυτικά κείμενα της Πολιτείας τους. ∆εν είναι αιτία, αλλά σύμπτωμα της περιστολής της πολιτικής στην «τέχνη του εφικτού», που τις τελευταίες δεκαετίες υποκύπτει τακτικά στο «ΤΙΝΑ». •