Κυριακη 14-12-2014 by epohi

ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ «ΕΠΟΧΗΣ» ΚΑΙ «ΑΥΓΗΣ»

3341

Όσα μας έφεραν μέχρι εδώ... ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Σελίδες 16, 17, 32

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 14 ∆εκεμβρίου 2014 • Αρ. φ. 1229 • 2 €

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Θ. Παρασκευόπουλος: Εικόνα συγκεντρωτικής αυταρχικής δημοκρατίας

Πρόταση - φάρσα για την αναθεώρηση του Συντάγματος. σελ. 8, 9

...

∆. Σμυρναίος: ∆ιαβολικά μυαλά και χιλιοπαιγμένα σενάρια

Αναμενόμενα τα δημοσιεύματα που μιλούν για αστάθεια στην ευρωζώνη, λόγω Ελλάδας. σελ. 10

...

ΣΥΡΙΖΑ: Ένα βήμα πριν τις εκλογές

Ικανοποίηση στην Κουμουνδούρου για την επιτάχυνση των εξελίξεων. σελ. 7

ΚΟΙΝΩΝΙΑ Μ. Καραμεσίνη: Ανάθεμα ή χρήσιμο εργαλείο;

Σκέψεις για την πολιτική του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. σελ. 19

Κλεοπάτρα ∆ίγκα: Πρωτοπορία σήμερα είναι η ειλικρίνεια

Συνέντευξη με την εικαστικό της ρεαλιστικής ζωγραφικής.

...και όσα θα μας κάνουν πάντα να θυμόμαστε τον Γιάννη Μπανιά

ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ

Αντί για βουλευτές µετράνε... µέρες! Απόπειρα τρομοκράτησης από αγορές και ευρωπαίους αξιωματούχους Ο «αιφνιδιασμός Σαμαρά» δεν ήταν, τελικά, παρά μια τακτική κίνηση βραχείας πνοής. Αν και σχεδιάστηκε με στόχο να δυσκολέψει την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ και το έργο της κυβέρνησης της Αριστεράς, ήδη προκαλεί ενστάσεις και διαστάσεις στο φιλοκυβερνητικό στρατόπεδο. Εκτός από την ευθεία κριτική που ασκείται από το εσωτερικό προς το μέγαρο Μαξίμου, εξαιτίας του τακτικισμού που χαρακτηρίζει τις κυβερνητικές αποφάσεις, του στενού χαρακτήρα της υποψηφιότητας ∆ήμα, αλλά κυρίως για τον απαράδεκτο για πρωθυπουργό κινδυνολογικό λόγο του κ. Σαμαρά, ήδη κάνουν την εμφάνισή τους στον ορίζοντα και σενάρια λύσεων χωρίς τον ίδιο στο προσκήνιο. Είναι χαρακτηριστικές οι προθέσεις κύκλων, που διατυπώνονται και ως σκέψεις αναλυτών, να επιλεγεί ευρύτερης εμβέλειας προσωπικότητα για την τρίτη ψηφοφορία στη Βουλή,

η οποία ελπίζεται ότι θα συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό 180. Όχι μόνο γιατί το πρόσωπο θα το επιτρέπει, αλλά και γιατί θα συνοδεύεται από συμφωνία για τον ορισμό ημερομηνίας πρόωρων εκλογών. Αγνοώντας αυτά ή άλλα σενάρια, που εκτιμά ότι εκφράζουν την επιθυμία της κυβέρνησης να επιμηκύνει όσο γίνεται το βίο της, η αξιωματική αντιπολίτευση εντείνει την προετοιμασία της για τις επικείμενες εκλογές, καθώς εκτιμά ότι δεν θα εκλεγεί πρόεδρος δημοκρατίας και οι εξελίξεις θα επιταχυνθούν. Στην ίδια κατεύθυνση, φαίνεται ότι ωθούν και οι αλλεπάλληλες πια δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων, οι οποίες κρίνονται ως αθέμιτες επεμβάσεις, με πιο σημαντική την προχθεσινή του προέδρου της Κομισιόν κ. Γιουνγκέρ: θα έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.

σελ. 24, 25

∆ΙΕΘΝΗ Ν. Σερβετάς: Μα γίνονται τέτοια πράγματα;

Ο τρόμος ως μέθοδος επιβολής των μυστικών υπηρεσιών. σελ. 12

ΒΙΒΛΙΟ Μ. Θεοδοσοπούλου: Εξόριστος Βάρναλης

Με αφορμή τα 40 χρόνια από το θάνατό του. σελ. 27, 28

Ο αγώνας των σύρων προσφύγων συνεχίζεται

Της Μάνιας Μπαρσέφσκι*

να μήνα παραμονής τους πάνω στην πλατεία Συντάγματος, κάτω από καταρρακτώδεις βροχές και χαμηλές θερμοκρασίες, κοντεύουν να συμπληρώσουν περισσότεροι από 600 σύροι πρόσφυγες, που διεκδικούν το κατ’ αυτούς (και κατά την κοινή λογική) αυτονόητο: Να τους δοθεί η δυνατότητα να φύγουν από την Ελλάδα για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η έννοια της χορήγησης του προσφυγικού ασύλου δεν είναι «πουκάμισο αδειανό». Πράγματι, ακόμα και στις περιπτώσεις που χορηγείται προσφυγικό άσυλο στην Ελλάδα, αυτό δεν εμπεριέχει τις πρόνοιες που σύμφωνα με τους διε-

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Η κινδυνολογία Σπασμωδική διαβρώνει η κίνηση της τη δημοκρατία κυβέρνησης

Απεργοί και καλλιτέχνες πείνας

Ο Γ. ∆ραγασάκης μιλά για την επίσπευση της προεδρικής εκλογής και την προγραμματική επάρκεια του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Κ. ∆ουζίνας γράφει για την απεργία πείνας ως αφετηρία για τη συσπείρωση της κοινότητας

Γενική απεργία στην Ιταλία

Με μεγάλες συγκεντρώσεις σε 54 πόλεις της Ιταλίας και με συμμετοχή που έφτασε και το 70% πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή η γενική απεργία που είχαν εξαγγείλει ιταλικά συνδικάτα ενάντια στον αντεργατικό νόμο που απελευθερώνει τις απολύσεις και καταργεί δικαιώματα. Οι διαδηλωτές καταφέρθηκαν ενάντια στην κυβέρνηση Ρέντσι, ο οποίος δήλωσε: «Θα αλλάξουμε την Ιταλία προς το συμφέρον όλων, και των συνδικαλιστών»...

Σελ. 6, 7

Ο Χρ. Βερναρδάκης μιλά για τα σενάρια γύρω από την εκλογή Προέδρου και τη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ

Σελ. 11

Σελ. 30, 31

ΘΕΜΑΤΑ

Ο αγώναςτων σύρων προσφύγων συνεχίζεται ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

θνείς κανόνες (θα έπρεπε να) συνοδεύουν τη χορήγησή του: κατάλυμα, σίτιση και επίδομα ή δυνατότητα εργασίας, ώστε να διασφαλίζουν την επιβίωσή τους. Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση, πιστή στη θέση της να μην διεκδικεί τίποτα που να ενοχλεί τους εταίρους της, δεν έχει κάνει καμία κίνηση προκειμένου να ζητήσει την αναλογική κατανομή των προσφυγικών εισροών σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Βεβαίως, ο εγκλωβισμός δεκάδων χιλιάδων προσφύγων στη χώρα μας δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να λυθεί με μια απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, δεδομένου ότι έχει προσυπογράψει τους ευρωπαϊκούς Κανονισμούς του ∆ουβλίνου ΙΙ και ΙΙΙ. Όμως η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ασκήσει καν πίεση για την ενεργοποίηση της ευρωπαϊκής Οδηγίας 55/2001, που ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το Π.∆. 80/2006 και αφορά την περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων ατόμων, με βάση την αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ κρατών – μελών της ΕΕ. Πολύ περισσότερο, δεν έχει κάνει καμία κίνηση για την αναθεώρηση των Κανονισμών του ∆ουβλίνου ΙΙ και ΙΙΙ.

“

Ο πολυήμερος αγώνας των σύριων προσφύγων, αν και δεν έχει καταφέρει να πετύχει συνολικά τους στόχους του, έχει αποφέρει ήδη σημαντικά αποτελέσματα.

Σημαντικές νίκες

Οι Κανονισμοί αυτοί, σε συνδυασμό με την δραματική υποστελέχωση των υπηρεσιών ασύλου, η οποία καθιστά τη διαδικασία υποβολής των σχετικών αιτήσεων χρονοβόρα, ήταν ο παράγοντας που έκανε για αρκετές ημέρες τους σύρους πρόσφυγες να διστάζουν να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα. Ωστόσο, ο πολυήμερος αγώνας των σύριων προσφύγων, αν και δεν έχει καταφέρει να πετύχει συνολικά τους στόχους του, έχει αποφέρει δύο σημαντικά πρώτα αποτελέσματα: Το πρώτο που κατακτήθηκε είναι η υπογραφή του Προεδρικού ∆ιατάγματος που συνδέει τη χορήγηση της προσφυγικής ιδιότητας με τη δυνατότητα απόκτησης ταξιδιωτικών εγγράφων για τρίμηνη μετάβαση στο εξωτερικό, όπου οι πρόσφυγες θα μπορούν, κατά περίπτωση, να διεκδικήσουν είτε οικογενειακές συνενώσεις με στενούς συγγενείς τους που έχουν νόμιμες άδειες παραμονής σε άλλες χώρες, είτε να επικαλεστούν τις καταδικαστικές για την Ελλάδα αποφάσεις του ∆ιεθνούς ∆ικαστηρίου Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων για να διεκδικήσουν τη μη επιστροφή τους στην Ελλάδα. Το δεύτερο που κατακτήθηκε είναι η ανάδειξη των πτυχών του προβλήματος στην ελληνική και τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Εν τω μεταξύ, οι σύροι πρόσφυγες αποφάσισαν να υποβάλλουν αιτήματα ασύλου, ώστε να συνεχίσουν τον αγώνα τους από καλύτερες θέσεις. Για το σκοπό αυτό, επιδόθηκε στον Γενικό Γραμματέα Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής Α. Συρίγο κατάλογος 603 αιτούντων άσυλο. Παράλληλα, συνεχίζουν να διεκδικούν από την κυβέρνηση το αίτημα στέγασης και σίτισής τους, δίνοντας προτεραιότητα στην κάλυψη των αναγκών των πιο ευπαθών ομάδων. Ήδη, από τις αρχές της εβδομάδας, τριάντα περίπου γυναίκες και παιδιά στεγάστηκαν από τους αλληλέγγυους στο Μπραχάμι, στο χώρο του «Ασυρμάτου». Ταυτόχρονα, με προσπάθειες που καταβάλλει και η Περιφέρεια Αττικής, αναζητούνται εντατικά και άλλοι διαθέσιμοι χώροι, ενώ κλιμάκιο βουλευτών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ έθεσε για μια ακόμη φορά το πρωί της Παρασκευής τα συνολικά αιτήματα των σύρων προσφύγων στον κ. Συρίγο. Τους πρώτους σημαντικούς καρπούς απέδωσαν εξάλλου οι πιέσεις που ασκήθηκαν στον δήμαρχο Αθηναίων, ο οποίος, σε προηγούμενη συνάντησή του με σύρους πρόσφυγες είχε δηλώσει την αδυναμία του δήμου να παράσχει στέγη: 40 άτομα, κατά προτεραιότητα γυναίκες και παιδιά, αποφασίστηκε το μεσημέρι της Παρασκευής να στεγαστούν σε δημοτικές δομές. Οι δομές αλληλεγγύης, η Συνέλευση Αλληλέγγυων στους σύρους πρόσφυγες, ο ΣΥΡΙΖΑ και η νεολαία του, έχουν βρεθεί από την πρώτη στιγμή στο πλευρό των Σύρων που αγωνίζονται, σεβόμενοι την αυτοτέλεια των αποφάσεων τους, αλλά και αναζητώντας τρόπους για την επιτυχέστερη έκβαση του αγώνα τους καθώς και την έμπρακτη κάλυψη των αναγκών τους. Σε αυτόν τον αγώνα και στις ανάγκες αντιμετώπισης των προβλημάτων των σύρων προσφύγων αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον προϋπολογισμό και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Τσίπρας, καλώντας την κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της.

* Η Μάνια Μπαρσέφσκι είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Ελπιδοφόρο το νέο έτος 2015 Τ

ην περασμένη Τρίτη, λίγες ώρες μετά την απόφαση της συγκυβέρνησης για άμεση προσφυγή, δύο μήνες πριν από τις κανονικές, στις διαδικασίες εκλογής προέδρου της ∆ημοκρατίας, ένας ραδιοφωνικός σταθμός ζήτησε τη γνώμη μου για τις εξελίξεις. Ο δημοσιογράφος άρχισε επιθετικά. «Τι γίνεται, είστε ψύχραιμοι;» ρώτησε. Του απάντησα με ένα αληθινό περιστατικό που συνέβη την ώρα που ανακοινώθηκε η κυβερνητική πρωτοβουλία. «Άκου να δεις αν είμαστε ψύχραιμοι. Βρισκόμαστε στην εκδήλωση μνήμης του Γιάννη Μπανιά. Ενώ μιλούσε η ηγερία της ιταλικής Κομμουνιστικής Αριστεράς και ψυχή της εφημερίδας «Μανιφέστο» Λουτσιάνα Καστελίνα, κάποιος σύντροφος έδωσε ένα χαρτί στον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος μόλις το διάβασε χαμογέλασε με ικανοποίηση. Τότε η Θεανώ Φωτίου, διακόπτοντας την Λ. Καστελίνα ενημέρωσε το κατάμεστο αμφιθέατρο για την επίσπευση της προεδρικής εκλογής και ο κόσμος ξέσπασε σε χειροκροτήματα και συνθήματα νίκης. Μείναμε μέχρι αργά για να ακουστούν όλοι οι ομιλητές και μετά όλοι μαζί καταλήξαμε στα γραφεία της εφημερίδας «Εποχή» όπου το γλεντήσαμε! Χάσαμε την ψυχραιμία μας γλεντώντας;» έκλεισα τη μακρά εισαγωγή μου. Πριν προχωρήσουμε για να σχολιάσουμε αυτούς που αναμφισβήτητα έχασαν την ψυχραιμία τους, αξίζει προς τιμή του Γ. Μπανιά να παρουσιάσουμε ορισμένα αποσπάσματα από την ομιλία του Τσίπρα.

Ο Τσίπρας για τη συμβολή του Μπανιά στην δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ

«Τον Γιάννη Μπανιά, υπόδειγμα ανιδιοτέλειας, και πολιτικής συνέπειας, τον θυμάμαι από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90. Την εποχή που η Αριστερά έψαχνε να βρει τον βηματισμό της. Μέσα σε οριακές συνθήκες εκλογικής επιβίωσης, μέσα σε αλλεπάλληλες κρίσεις προσανατολισμού και ταυτότητας. Τις εποχές εκείνες, στα γραφεία της «Εποχής», με το «Χώρο διαλόγου και κοινής δράσης της Αριστεράς», χτιζόταν η ενότητα του χώρου της ριζοσπαστικής αριστεράς. Που, όπως αποδείχτηκε, αποτέλεσε το ελιξίριο για τη μεγάλη ιστορική επιστροφή της αριστεράς σε ρόλο ευθύνης στον τόπο μας. Θυμάμαι τη ξεχωριστή φιγούρα του Γιάννη, σε κάθε πορεία, σε κάθε κινητοποίηση να βαδίζει μαζί μας, πάντα ευγενικός και προσιτός, χωρίς ίχνος έπαρσης. Στην ενότητα της αριστεράς, ο Μπανιάς αφιέρωσε με απόλυτη προσήλωση, το σύνολο της πολιτικής του δράσης. Με τους συντρόφους και τις συντρόφισσές του, εξαιρετικά στελέχη όπως ο ίδιος, δεν ενέδωσαν στον απομονωτισμό, την εσωστρέφεια, την αυτοαναφορικότητα. Ενότητα, όμως, με σαφές αριστερό πολιτικό στίγμα. Με κινηματική βάση. Με ανοιχτές προοπτικές. Αν και το εγχείρημα ήταν εξαιρετικά δύσκολο, στα όρια του ρομαντικού, σήμερα μπορούμε να πούμε ότι δικαιώθηκε. Και ο Γιάννης Μπανιάς πιστώνεται αυτή τη δικαίωση και

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

προσωπικά. Η επιμονή του οφείλονταν, στην ακλόνητη πίστη του ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μπροστά του μεγάλες δυνατότητες να αναδιατάξει το πολιτικό σκηνικό. Όχι της εξουσίας όπως την αντιλαμβανόταν το πολιτικό κατεστημένο αλλά της εξουσίας μέσα από μια εναλλακτική ριζοσπαστική πρόταση. Σήμερα, o στόχος είναι η εκλογική νίκη. Αύριο θα είναι μια σκληρή διαπραγμάτευση για την απεμπλοκή της χώρας από την πολιτική της λιτότητας. Θα είναι η μεγάλη ιστορική προσπάθεια να ανακόψουμε την κρίση, και να στήσουμε ξανά την κοινωνία στα πόδια της. Ξέρουμε τις δυσκολίες και τους κινδύνους. Με τη τόλμη μας να αναμετρηθούμε με την ιστορία στις αδιαπραγμάτευτες αξίες μας, στην ιδεολογία, στο ήθος και στη κοινωνική μας συνέπεια. Η πρόκληση να φανούμε άξιοι της παρακαταθήκης αυτής, που άφησε ο Γιάννης, είναι μεγάλη. Αλλά όμορφη και συναρπαστική. Το ταξίδι συνεχίζεται.»

Αρχίζει το ματς …Η ώρα ζυγώνει…

Η συγκυβέρνηση βρίσκεται σε κατάρρευση. Όλα όσα είχε σχεδιάσει για τη λήξη των μνημονίων, απομάκρυνση του ∆ΝΤ, έξοδο στις αγορές κατέρρευσαν παταγωδώς εντός και εκτός Ελλάδας. Η τρόικα ζητούσε την άμεση νομοθετική ψήφιση και εφαρμογή των μέτρων που είχε συμφωνήσει η κυβέρνηση με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2015-2018 που ψηφίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες τον Μάιο 2014. Γνωρίζοντας ότι ακόμα και οι μέχρι πρότινος πειθήνιοι βουλευτές της, πιεζόμενοι από τους ψηφοφόρους τους που τους εγκαταλείπουν μαζικά, βρίζοντάς τους, δεν τόλμησε να φέρει στη Βουλή το νέο, πιο σκληρό, mνημόνιο. Προσπάθησε να ξεφύγει κρύβοντας τα προβλήματά της κάτω από το χαλί. Θέλησε να αποφύγει το χειρότερο, την με πάταγο κατάρρευση, προκειμένου να διατηρήσει κάποια αξιοπρεπή ποσοστά, παραδίδοντας τη διακυβέρνηση της χώρας σε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, σε κυβέρνηση της Αριστεράς. Οι εξελίξεις είναι μια σημαντική νίκη του λαού. Προσδοκά πως το 2015 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα ανατάξει την οικονομία, θα πετάξει παραπολιτικά κέντρα της διαπλεκόμενης εξουσίας επαναφέροντας την πολιτική και τη δημοκρατία. ∆εν μπορούμε να απογοητεύσουμε το λαό. Τον θέλουμε μαζί μας σύμμαχο και κριτή μας, σε αυτή την όμορφη και ελπιδοφόρα εποχή που ανοίγεται μπροστά μας …

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Μάκης Μπαλαούρας

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

“

Του Ηλία Μακρή από την «Καθημερινή»

Κινδυνολογικός κατήφορος Σε πανικό η μνημονιακή παράταξη

ο αδιέξοδο στο οποίο έχουν περιέλθει οι συστημικές δυνάμεις, ασφαλώς ενυπήρχε. Όμως, η ξαφνική απόφαση Σαμαρά-Βενιζέλου να επισπευτεί η εκλογή προέδρου το εμφάνισε καθαρά και βρίσκεται τώρα στο κέντρο του τραπεζιού. Κύρια πηγή του δεν είναι άλλη από τη βεβαιότητα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρώτος στις προτιμήσεις των πολιτών και πολύ, πάρα πολύ κοντά στην αυτοδυναμία. Αυτή η βεβαιότητα και ο τρόμος που προκαλεί, είναι και η μήτρα της πληθώρας των «ιδεών» και προτάσεων που έχουν πέσει στην πολιτική πιάτσα, μήπως, εάν επιλεγούν, αποτρέψουν αυτό το καταστροφικό γι’ αυτούς δεδομένο, δηλαδή να μην εκλεγεί πρόεδρος και η συγκυβέρνηση να μην πάρει παράταση. Το να πάρει, σε διαφορετική περίπτωση, όσο είναι δυνατόν μικρότερο ποσοστό ο ΣΥΡΙΖΑ, έτσι που να δυσκολευτεί το έργο του και να επαληθευθεί το σενάριο της «αριστερής παρένθεσης», είναι το εφεδρικό σχέδιο. Για όλους όμως, ως εφικτό, είναι το κύριο.

Κινδυνολογία Σαμαρά

Κανείς δεν αμφέβαλε ότι η σύγκρουση θα είναι σκληρή και ότι θα εμπλέκει όχι μόνο τις ελληνικές μνημονιακές δυνάμεις, αλλά και τις ευρωπαϊκές. Όμως, τόσο γρήγορα που εμφανίστηκε και τόσο απροκάλυπτα, με οδηγό μάλιστα τον ίδιο τον πρωθυπουργό, εκπλήσσει. Τοποθετήσεις όπως «φτύσαμε αίμα για να φύγει από το στόμα των ξένων η λέξη Grexit! Και ο ΣΥΡΙΖΑ την ξαναφέρνει στο στόμα τους» ή «αν δεν εκλεγεί πρόεδρος και πάμε σε εκλογές μέσα στον Ιανουάριο, τότε όλα θα είναι στον αέρα. Ο φόβος θα κυριαρχήσει στη χώρα! Κι αν επικρατήσει ο λαϊκισμός, τότε η Ελλάδα δεν θα μπορεί να σταθεί μετά τον Φεβρουάριο», δεν έχουν προηγούμενο στην πολιτική ιστορία. Η τωρινή ηγεσία της δεξιάς είναι φανερό ότι σύρει τη συντηρητική παράταξη στην παλαιά άποψη περί «κομμουνιστικού κινδύνου». Άρα, αυτές οι τοποθετήσεις είναι αναμενόμενες και θα ακολουθήσουν κι άλλες, ακόμη πιο βάναυσες, παρά το γεγονός ότι είναι πολιτικά ανόητες, διότι είναι αδύνατον να μεταπείσουν βουλευτές που ταλαντεύονται ή δεν έχουν ακόμη ξεκαθαρίσει τι θα ψηφίσουν. ∆εν υστερούν, όμως, και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις του συστήματος. Η δήλωση

του προέδρου της ΕΕ Ζ. Κ. Γιούνκερ ότι «δεν θα ήθελα ακραίες δυνάμεις να πάρουν την εξουσία» και ότι «οι Έλληνες, οι οποίοι έχουν μια πολύ δύσκολη ζωή, γνωρίζουν πολύ καλά τι θα σήμαινε ένα λάθος εκλογικό αποτέλεσμα για την Ελλάδα και την ευρωζώνη», είναι αποκαλυπτική.

Οι ευρωπαίοι μιμητές του

Όπως και οι πιο μετριοπαθείς αλλά σαφώς υποστηρικτικές στην κυβέρνηση δηλώσεις των –«σοσιαλιστών»– κ. Μοσκοβισί και Στάινμαγερ. «Έχω την αίσθηση ότι ο κ. Σαμαράς ξέρει που πηγαίνει», δήλωσε ο πρώτος. «Η προσοχή της Γερμανίας είναι στραμμένη προς την Ελλάδα. Υποστηρίζουμε τις δυνάμεις της προόδου, αυτές που οδήγησαν τη χώρα σε αυτή την πορεία και ελπίζουμε ότι θα συνεχίσουν ενωμένες, για να ολοκληρώσουν αυτή την προσπάθεια», δήλωσε ο δεύτερος. «Κατανοητό γιατί οι υποστηρικτές των μνημονίων σε Ελλάδα και Ευρώπη αλληλο-υποστηρίζονται» σχολίαζαν από τον ΣΥΡΙΖΑ. Και ταυτόχρονα υπενθύμιζαν ότι «η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών λαών και των ευρωπαίων αξιωματούχων στέκονται με σεβασμό στη θέληση του ελληνικού λαού, ενώ οι περισσότεροι θέτουν ζήτημα επαναπροσδιορισμού των κυρίαρχων στρατηγικών της Ευρώπης». Επιπλέον, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Κατρούγκαλος απηύθυνε ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ζητά να πάρει θέση για το αν συμμερίζεται αυτού του είδους τις παρεμβάσεις σε κράτος-μέλος της ΕΕ κι αν υπάρχει νομικό έρεισμα στις Συνθήκες παρόμοιας επέμβασης. ∆ιερωτάται, επίσης, αν έχει υπάρξει ιστορικό προηγούμενο, κατά το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει υποστηρίξει τον προεκλογικό αγώνα πρώην Επιτρόπου για οποιοδήποτε αξίωμα, όπως στην προκειμένη περίπτωση με τον κ. ∆ήμα.

Εσωτερικές διαφορές

Συγχρονισμένος με την εγχώρια κινδυνολογία είναι, κατά ένα μέρος, και ο ευρωπαϊκός Τύπος, ιδιαίτερα ο οικονομικός. Η Ελλάδα διακινδυνεύει μια έξοδο από το ευρώ γράφει η γερμανική «Die Welt», ενώ η οικονομική «Handebsblat» προβάλλει την αναταραχή στις αγορές. Όμως γενικότερα, ιδίως τις πρώτες

μέρες της εβδομάδος τα σχόλια στον έγκυρο συστημικό Τύπο δεν ήταν καθόλου κολακευτικά για την απόφαση της κυβέρνησης. Την χαρακτήριζαν, αντίθετα, «ζαριά» «τζόγο» ακόμη και εξέλιξη με ορατούς κινδύνους και όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και την διεθνή οικονομία. Στο εσωτερικό, η ξαφνική απόφαση της κυβέρνησης δεν φαίνεται, τουλάχιστον στην πρώτη φάση, να βρήκε σύμφωνες όλες τις μνημονιακές δυνάμεις. Ήδη το τελευταίο διάστημα προβάλλονταν επίμονα απόψεις για την ανάγκη «συνεννόησης» γύρω από την εκλογή προέδρου και με ταυτόχρονο ορισμό ημερομηνίας πρόωρων εκλογών. Η διαφορά με την επίσπευση είναι προφανής. Στο βάθος είναι διαφωνία με την επιλογή της «αριστερής παρένθεσης», η οποία υποχρεωτικά εμπεριέχει τη σύγκρουση και τα χωρίς καμία προφύλαξη χτυπήματα, όπως είδαμε από την ομιλία Σαμαρά. Αλλά και από τις δηλώσεις της κ. Σ. Βούλτεψη, η οποία χωρίς ίχνος περίσκεψης και σοβαρότητας ισχυρίστηκε ότι «είναι βέβαιο ότι πάμε εκτός ευρώ», αν νικήσει στις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ. Στην ίδια συνέντευξη (Αντένα), μάλιστα, υποστήριξε ότι δεν ολοκληρώθηκε η συμφωνία με την τρόικα «διότι οι δημοσκοπήσεις έλεγαν ότι βγαίνει ο ΣΥΡΙΖΑ»... Ο κ. Γιούνκερ το είπε έμμεσα, οι αγορές πιο άμεσα: οι κίνδυνοι από τις ενδεχόμενες εκλογές είναι μεγάλοι! Σύμφωνα με τη Moody’s, «οι πολιτικές εξελίξεις μειώνουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και θέτουν ρίσκα χρηματοδότησης και ρευστότητας», ενώ χαρακτηρίζει «αρνητικό πιστωτικό γεγονός τις πρόωρες εκλογές».

Σε διάλυση ο εταίρος ΠΑΣΟΚ

Η απόφαση Σαμαρά-Βενιζέλου, εφόσον δεν αναλαμβάνουν την πολιτική ευθύνη να υπογράψουν, ως συμφωνία, τις απαιτήσεις της τρόικας, να επισπεύσουν την διαδικασία εκλογής προέδρου, δηλαδή να πάμε για εκλογές και να ηττηθούν, έτσι που «η απασφαλισμένη βόμβα να περάσει στον ΣΥΡΙΖΑ», όπως γράφτηκε με πολλές παραλλαγές και στον κυβερνητικό τύπο, προκάλεσε γενικότερα αναστάτωση στο πολιτικό σύστημα. Το πιο προβεβλημένο θέμα είναι το ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Στα πρόθυρα της διάσπασης, επιχειρεί να ισορροπήσει τις δύο τάσεις του αλλά είναι αδύνατο. Μετά την παρέμβαση Γ. Παπανδρέου ο βουλευτής Θ. Μωραΐτης δεν άφησε καμία αμφιβολία

ότι, εφόσον πάμε σε εκλογές, οι σχηματισμοί στο χώρο αυτό θα είναι δύο. Σύμφωνα με πληροφορίες ήδη η πτέρυγα Παπανδρέου έχει έτοιμους συνδυασμούς. Αντίθετα από την πτέρυγα Βενιζέλου, η οποία δυσκολεύεται. Εξαιρετικά δύσκολη είναι και η κατάσταση στη ∆ΗΜΑΡ η οποία διχάζεται ως προς τη συνεργασία της με τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτός όμως ο διχασμός, ο οποίος ούτως ή άλλως την παραλύει, επηρεάζει και τη στάση κάποιων βουλευτών της ως προς το αν θα ψηφίσουν ή όχι πρόεδρο. Συγχρόνως, στους ΑΝ.ΕΛ ξανάνοιξε η συζήτηση από ορισμένους βουλευτές για το ενδεχόμενο να ψηφίσουν πρόεδρο, αν προκύψουν «εθνικά ζητήματα». Ο κ. Χαϊκάλης, ως εθνικό ζήτημα θεωρεί τα… ΑΤΜ. Αυτή η ρευστότητα και η κατάσταση «κινούμενης άμμου» που καταγράφεται σε μέρος ανεξάρτητων βουλευτών, είναι που φέρνει από το παράθυρο τη συζήτηση για την τρίτη ψηφοφορία. Ότι δηλαδή σ’ αυτή θα επιχειρηθεί μια ακόμη προσπάθεια –ίσως και με αλλαγή του υποψήφιου– να εκλεγεί πρόεδρος. Η πιθανότητα είναι μικρή, πολύ μικρή, αλλά θα έπρεπε κανείς να προφυλάσσεται απ’ αυτήν.

Τα σχέδια του ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να παραμελεί να απευθύνεται στους ανεξάρτητους βουλευτές και να τους καλεί να ολοκληρώσουν ως καθήκον έναντι του λαού το πρώτο τους αντιμνημονιακό βήμα, χωρίς να παραλείπει να εργάζεται για μια κοινωνική δυναμική που θα ωθεί τους βουλευτές στην καταψήφιση του κ. ∆ήμα, απέχοντας ταυτόχρονα από ενέργειες που μπορεί να θεωρηθούν συναλλαγή ή απομάκρυνση από το ηθικό πλεονέκτημα του κόμματος, σοφό θα είναι να απαγκιστρώνεται από τη μονοκαλλιέργεια της συγκέντρωσης 121 βουλευτών στο «κατά». Η δυναμική που αναπτύσσεται υπέρ του, το λαϊκό ρεύμα που τροφοδοτείται από πολλές κατευθύνσεις, υπερβαίνει τις ημερομηνίες που επιδιώκουν να γίνουν εκλογές οι δυνάμεις του συστήματος. Στη συνείδηση της κοινωνίας είναι σταθερή η άποψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται την αυτοδυναμία, για να μπορέσει να εφαρμόσει το πρόγραμμά του. Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Το προεδρικό compilation ήταν… προμελετημένο

Η κομπίνα της “μικρής παράτασης” για την “επίσπευση της προεδρικής εκλογής” και η τερατώδης ουρά της. Ο ρόλος των Βολφανγκ Σόϊμπλε και Πιερ Μοσκοβισί.

Πιερ Μοσκοβισί είναι ο επίτροπος Νομισματικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο ύπατος αρμοστής της συστημικής δημοσιονομικής νομιμότητας στις χώρες της ευρωζώνης. Ο κ. Μοσκοβισί, από την πρώτη κιόλας μέρα ανάληψης των καθηκόντων του, μιλούσε καθημερινά με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Κι εκείνος καθημερινά τον διαβεβαίωνε πώς θα υλοποιήσει τις συμπεφωνημένες μνημονιακές δεσμεύσεις και θα αποδεχθεί και νέες «υποχρεώσεις» (εντάξει, νέο μνημόνιο) αλλά… Αλλά κάποια στιγμή κ. Σαμαράς άλλαξε βιολί: «αυτή τη στιγμή μου είναι αδύνατο να περάσω ακόμα και τα υπεσχημένα – πόσο μάλλον νέο μνημόνιο, μια μεγάλη παράταση είναι ξαφνικός θάνατος, να, πάρε και τον δικό σου να στα πει…» Ο «δικός» του, ο… σοσιαλιστής αντιπρόεδρος της Ελληνικής κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος δηλαδή. Με τον οποίο ο Πιέρ Μοσκοβισί μιλούσε, επίσης, καθημερινά. Και είναι εκείνος που εξήγησε στον Γάλλο σύντροφο το compilation με την εκλογή του προέδρου της ∆ημοκρατίας και τα ντεσού της κομπίνας, μικρή παράταση, κλπ, κλπ… ∆εν διαθέτω τους απομαγνητοφωνημένους διαλόγους αλλά σας διαβεβαιώνω, έτσι ακριβώς έγινε. Ή κάπως έτσι. Στη συνέχεια ο Μοσκοβισί ενημέρωσε τ’ αφεντικό του (τον Σόϊμπλε) για «το πρόβλημα των ελλήνων προθύμων» και το αίτημά τους, «μικρή παράταση» για να κάνουμε το compilation με τον Πρόεδρο και ύστερα τα βρίσκουμε». Άσ’τους να βράζουν στο ζουμί τους, ήταν η απάντηση του Γερμανού…

Η παράταση ως μπόνους προϋπηρεσίας

Toυ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΩΝΗ

Τις μέρες που το κυβερνητικό δίδυμο έβραζε στο ζουμί του, οι εντόπιοι συστημικοί ινστρούχτορες, γνωρίζοντας το προεδρικό compilation, στοιχημάτιζαν πάνω στη «μικρή» ή τη «μεγάλη» παράταση: «Αν οι ξένοι, δηλαδή οι συνεταίροι μας στην Ευρώπη, δώσουν μικρή αναβολή (σ. σ: για την αποδοχή των νέων μνημονιακών όρων τους), θα στηρίξουν προφανώς την κυβέρνηση Σαμαρά, η οποία γνωρίζει το αντικείμενο (sic) και έχει συναινέσει. Αν δώσουν εξάμηνη παράταση τα πράγματα αλλάζουν», ανέλυε το… στοίχημα ο number one συστημικός αναλυτής από το δημόσιο βήμα του. Υπονοώντας ότι μια «μεγάλη παράταση» θα σήμαινε ότι «οι ξένοι» αφήνουν τον Σαμαρά στην τύχη του. Kαι, «βοηθούν τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ στον αγώνα του για επίσπευση των εκλογών, επειδή θα έχουν εξασφαλισμένο το μέλλον τους μαζί του».

Σωστός ο…παίχτης, δεν λέω, αλλά το στοίχημα, όπως, χωρίς καμιά αναστολή, αποκάλυψε ο Βόλφανγκ Σόϊμπλε, ήταν στημένο: «ακούσαμε την ανακοίνωση Σαμαρά (σ. σ: το… compilation της επίσπευσης της προεδρικής εκλογής) χωρίς να προκαλέσει έκπληξη σε όλους μας, καθώς υπάρχουν μυστικά που κάνουμε ότι δεν ξέρουν οι άλλοι ή οι άλλοι κάνουν ότι δεν τα ξέρουμε εμείς»… Όλα αυτά, για να αποδειχθεί ότι η δίμηνη παράταση – η «τεχνική παράταση του ελληνικού προγράμματος» όπως την αποκαλούν οι γραφειοκράτες της Κομισιόν – ήταν μια τελευταία προσφορά, ένα μπόνους προϋπηρεσίας των… «ξένων» (που λέει κι ο… συστημικός ινστρούχτορας), στη συγκυβέρνηση των προθύμων. Για να επιχειρήσουν την έσχατη προσπάθεια επιβίωσής τους στην κυβερνητική εξουσία.

Εκλογές - ριμέικ του2012

Με… μικρό αντάλλαγμα την έγγραφη επαναβεβαίωσή τους, (το σχετικό mail εστάλη την Τρίτη πρωί – πρωί προς το Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας) ότι θα υλοποιήσουν το συμπεφωνημένο «πρόγραμμα» και θα αποδεχθούν τις νέες «υποχρεώσεις»… Έτσι είναι, αν έτσι… νομίζουμε αλλά, δεν νομίζουμε: θα είμαστε αφελείς αν πιστεύαμε ότι ο Σαμαράς έψησε τον Σόϊμπλε πως θα βρει τους 180 για να πετύχει το… compilation και να αποφύγει πρόωρες εκλογές· αν αγνοούσαμε ότι υπάρχει «ουρά» στο στημένο παιγνίδι της «μικρής παράτασης». Μια μεγάλη «ουρά» που περιλαμβάνει τις τρεις διαδοχικές ψηφοφορίες για εκλογή Προέδρου και τους ενδιάμεσους εκβιασμούς, φτάνει σε βουλευτικές εκλογές (ως μέγιστη – προϋπολογισμένη για τέλος Φλεβάρη – πιθανότητα έκβασης του «compilation» (μέσα σε μια κόλαση τρομοκρατικών εκβιασμών του εκλογικού σώματος) και καταλήγει σε μια σειρά, προϋπολογισμένων, επίσης, μετεκλογικών, μεθοδεύσεων με στόχο την αποτροπή του σχηματισμού κυβέρνησης με άξονα τον ΣΥΡΙΖΑ. Πάντως, εκλογές – ριμέικ των εκλογών του 2012 βλέπουν οι περισσότεροι. Με τη στρατηγική του φόβου σε νέα… βελτιωμένη έκδοση, συμπληρώνω: να εκπορεύεται από το «βασίλειο των Αγορών» και, μέσω των εντόπιων και διεθνών media να επιδιώκει την κοινωνικοποίησή της, τη διάβρωση του εκλογικού σώματος. Από την άλλη, οφείλουμε να συμφωνήσουμε με αυτό που είπε ο Αλέξης Τσίπρας αμέσως μετά την ανακοίνωση του… «compilation»: «Το 2014 δεν είναι 2012. Η τρομοκρατία δεν περνάει και γελοιοποιεί τους φοβισμένους που επιδιώκουν να φοβίσουν το λαό. ∆εν είναι οι αγορές αυτές που θα καθορίσουν το δικαίωμα ενός λαού στην αξιοπρέπεια – και μάλιστα αγορές που έχουν ούτως ή άλλως γυρισμένη τη πλάτη τους στην Ελλάδα…

•

“Κάθε κόμμα που κατεβαίνει στις εκλογές, πρέπει να ανταποκρίνεται σε αυτά τα πρότυπα. ∆εν θέλω να σχολιάσω τις πιθανότητες του ενός και του άλλου κόμματος, αλλά θα προτιμούσα να εμφανιστούν οικεία πρόσωπα”. Με το δίκιο του ο κ. Γιούνγκερ, στον οποίο ανήκει αυτή η δήλωση, προτιμά “οικεία πρόσωπα”. Με ποιον άλλον θα μπορούσε να κάνει τέτοιες χαρούλες στην πλάτη του “σκληρά δοκιμαζόμενου” ελληνικού λαού;

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Ευτυχώς τελείωσε!

βουλευτής Ηρακλείου, Γιάννης Μιχελογιαννάκης, είχε ξεπεράσει τα όρια. Η απεργία πείνας που πραγματοποιούσε, προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για το νέο προϋπολογισμό αλλά και να συμπαρασταθεί, όπως δήλωνε, στους σύρους πρόσφυγες και στον Νίκο Ρωμανό ευτέλιζε τον αγώνα τόσο του Ρωμανού όσο και των σύρων προσφύγων. Επιπλέον, προσέβαλλε τον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ που, στη μεγάλη του πλειοψηφία, αναρωτιέται γιατί τα όργανα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας δεν παρενέβησαν για να σταματήσει αυτή η γελοιότητα. Ελπίζουμε, και με αυτή την αφορμή, ορισμένοι να συνειδητοποιούν ότι η «διεύρυνση» πρέπει να γίνεται με κριτήρια και περιεχόμενο και όχι συγκυριακά.

Μαλλιά κουβάρια...

να σχόλιο του διευθυντή του ραδιοσταθμού «Στο Κόκκινο», κ. Αρβανίτη, σε εκπομπή

το Σάββατο 6 ∆εκεμβρίου, προκάλεσε την αντίδραση του ∆ικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά ∆ικαιώματα. Συγκεκριμένα, ο διευθυντής του Κόκκινου αντέδρασε άκομψα σε παράπονο ακροάτριας για το σχόλιό του ότι «εκατοντάδες ασφαλίτες, υποδυόμενοι τους αναρχικούς, έκαιγαν κάδους σκουπιδιών, έστηναν οδοφράγματα, επιτίθονταν στα ΜΑΤ»… Όταν, η ακροάτρια, μέλος του ∆ικτύου, έκανε κριτική στο σχόλιο, μέσω facebook, ο κ. Αρβανίτης, από αέρος, σχολίασε: «Ωραίο μαλλί»! Η ανακοίνωση του ∆ικτύου, κλείνει με την προτροπή: «Αγαπητέ κ. Αρβανίτη, μην ξαναγίνετε αγενής και σεξιστάκος, γιατί θα γίνουμε μαλλιά κουβάρια...»

Πάρις... Κομανέτσι

Πάρις Κουκουλόπουλος, αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, δήλωνε την Κυριακή, από το βήμα του κοινοβουλίου, ότι έχει φωτογραφίες από ραντεβού του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα, με την Γιάννα Αγγελοπούλου και την Μαριάννα Λάτση. ∆εν πέρασαν παρά μόνο λίγες ώρες και ο Κουκουλόπου-

Κυκλοφορεί το ημερολόγιο 2015 του SOS Τροχαία Εγκλήματα σε επιμέλεια του ∆ημήτρη Αρβανίτη. Για να το προμηθευτείτε επικοινωνήστε στο 6971542433 ή στο soste.gr@gmail.com

λος, αναγκάστηκε σε εντυπωσιακές ... κυβιστήσεις. Σε πρωινή εκπομπή άρχισε τα «ναι... μεν αλλά, δεν ξέρω, ίσως και μπορεί». Ελπίζουμε η αλλαγή να έγινε γιατί συνειδητοποίησε το λάθος του και όχι λόγω της διάψευσης που έβγαλε η κ. Λάτση. Πάντως η κυβίστηση ήταν επιπέδου Νάντιας Κομανέτσι.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και η απεργία του Ρωμανού

ποδειγματική στάση κράτησε κατά τη διάρκεια των 31 ημερών που κράτησε η απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού ο ΣΥΡΙΖΑ. Στάθηκε με σαφήνεια υπέρ του αιτήματος του απεργού, με σεβασμό στις ιδεολογικές διαφορές και χωρίς καμία απόπειρα οικειοποίησης του αγώνα. Επιπλέον, οι τοποθετήσεις εντός κοινοβουλίου (ειδικά της Ζωής Κωνσταντοπούλου) ήταν καθοριστικές, όπως και η κίνηση του Αλέξη Τσίπρα να τηλεφωνήσει σε Παπούλια και Βενιζέλο. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν ότι για μια ακόμα φορά, ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε πλευρά. Ήταν με τους «από κάτω» χωρίς να φοβάται ούτε τις μιντιακές επιθέσεις, ούτε τους λεγόμενους «νοικοκυραίους». Ας το κρατήσουμε για το μέλλον!

Εκλογές χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ

πειδή οι αγορές τρομάζουν και αντιδρούν στην προοπτική να έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Επειδή τα χρηματιστήρια πρέπει να μείνουν ήσυχα ότι θα υπάρχει «σταθερότητα». Επειδή ο Γιούνγκερ θέλει «υπεύθυνους» στις κυβερνητικές θέσεις της Ελλάδας «και κάθε κόμμα που κατεβαίνει στις εκλογές να ανταποκρίνεται στα ευρωπαϊκά πρότυπα». Επειδή, όμως, πρέπει να γίνονται -έτσι για το ξεκάρφωμακαι εκλογές, έχουμε την πρόταση που θα καθησυχάζει όλους και θα δημιουργεί προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας. Εκλογές χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ!

Αντιγόνη για τις διακρίσεις

Το Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το ρατσισμό, την οικολογία, την ειρήνη και τη μη βία «Αντιγόνη» διοργανώνει την13η Εθνική Στρογγυλή Τράπεζα κατά των διακρίσεων. Τη ∆ευτέρα 15 ∆εκεμβρίου 2014, αίθουσα ΤΕΕ, Νίκης 4, Σύνταγμα, ώρα 5.30 μμ. Θέμα της συζήτησης είναι:Οι θεσμικές «περιπέτειες» της αντιρατσιστικής νομοθεσίας στην Ελλάδα. Σύντομος χαιρετισμός από τον Αντιπρόεδρο του Κέντρου «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» και τ. ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων κ. Μιχάλη Τρεμόπουλο, την κ. Βασιλική Κατριβάνου, βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και την κ. Μαρία Γιαννακάκη, βουλευτή της ∆ΗΜΑΡ. Μαρσέλ & Μισέλ

Η ελπίδα κι ο φόβος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Στρατηγικά όπλα και τακτικισμοί προ και μετά τις εκλογές

επίσπευση των διαδικασιών εκλογής προέδρου της δημοκρατίας έχει μια πτυχή δευτερεύουσα ίσως, αλλά ενδεικτική του κλίματος μέσα στο οποίο επιθυμούν ορισμένοι να κινηθούν οι πολιτικές εξελίξεις: το ημερολόγιο των διαδικασιών έχει σχεδιαστεί έτσι, ώστε, σε περίπτωση αποτυχίας να συγκεντρωθεί ο αριθμός των 180, η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις πρόωρες εκλογές, να έχει μηδενικά χρονικά περιθώρια στη διάθεσή της, καθώς οι προθεσμίες συγκρότησής της και λήψης ψήφου εμπιστοσύνης θα συμπίπτουν με τη λήξη της δίμηνης παράτασης του μνημονίου. Ήδη το ενδεχόμενο αυτό χρησιμοποιείται σαν επιχείρημα από όσους επιχειρούν να καλλιεργήσουν ατμόσφαιρα φόβου ενόψει εκλογών. Περιγραφές διαφόρων ειδών αδιεξόδων έχουν αρχίσει να πλημμυρίζουν τις στήλες πολιτικών σχολιαστών πρόθυμων να συνεισφέρουν στη δημιουργία ατμόσφαιρας τρόμου.

Φόβος μικρού βεληνεκούς

Όλα αυτά είναι σημάδια που δείχνουν ότι το βασικό όπλο με το οποίο οι μνημονιακές δυνάμεις θα δώσουν τη μάχη των εκλογών, θα είναι το όπλο του φόβου, ενώ κεντρικό τους σύνθημα θα είναι «ή εμείς και τα παρατεινόμενα μνημόνια, ή το χάος και η καταστροφή». Αυτό δεν σημαίνει ότι η προπαγάνδα τους δεν θα εμπεριέχει ισχυρές δόσεις προβολής του θεάρεστου έργου τους και υποσχέσεις ότι φθάνουμε στην άκρη του τούνελ και, συνεπώς, είναι κουτό να τα γκρεμίσουμε όλα ψηφίζοντας ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, η επιχειρηματολογία αυτή φαίνεται πως θα είναι συμπληρωματική της εκστρατείας φόβου και όχι το αντίστροφο. Η μέθοδος έχει δοκιμαστεί και έχει αποδώσει στις εκλογές του Ιουνίου 2012. Γι’ αυτό και από πολλούς θεωρείται αποτελεσματική. Εκείνο, όμως, που δεν έχουν συνειδητοποιήσει οι επίδοξοι χρήστες της, είναι ότι ο φόβος είναι τακτικό όπλο μικρού βεληνεκούς. Αν επιχειρηθεί να χρησιμοποιηθεί σαν στρατηγικό όπλο μαζικής καταστροφής, μπορεί να βλάψει όχι μόνο τους χρήστες του, αλλά και αρκετούς από τους μη εμπόλεμους. Με άλλα λόγια, μπορεί να έχει μια κάποια επίδραση στη συμπεριφορά ενός τμήματος του εκλογικού σώματος, αλλά δεν είναι χρήσιμος ούτε για τη διαμόρφωση ισχυρής βάσης στήριξης μιας πολιτικής, ούτε για την αποτροπή των κινδύνων που επικαλείται (και υποτίθεται ότι θέλει να αποτρέψει). Αντίθετα, η υπονόμευση του ΣΥΡΙΖΑ με τη χρήση του όπλου του φόβου, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει ανεξέλεγκτη ταραχή στο οικονομικό πεδίο ακόμη και εκτός των ορίων της ευρωζώνης και της ΕΕ.

Η στρατηγική της ελπίδας

Απέναντι σε μια τέτοια επικίνδυνη και ασυλλόγιστη τακτική χρειάζεται να αντιπαραταχθεί η στρατηγική της ελπίδας. Ήδη τα δημοσκοπικά ευρήματα υποδεικνύουν επίμονα ότι η πλειονότητα δεν πτοείται από την εκστρατεία εκφοβισμού και επιμένει να ανεβάζει στην πρώτη θέση τον ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα να τον ωθεί σταθερά σε ποσοστά ισχυρής αυτοδυναμίας. ∆εν αρκεί, όμως, να μη φοβηθεί ο κόσμος. Χρειάζεται να εκπαιδευτεί στη χρήση του στρατηγικού όπλου της ελπί-

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

δας. Να πεισθεί, δηλαδή, ότι όχι μόνο η καταστροφή δεν θα έρθει με την πτώση της μνημονιακής κυβέρνησης, αλλά και ότι η πτώση της είναι ο μόνος τρόπος για την ανακοπή της ύφεσης, της ανεργίας, της διάλυσης του παραγωγικού ιστού και της αποδιάρθρωσης της κοινωνίας. Ενώ η ανάδειξη μιας αριστερής κυβέρνησης είναι ο μόνος τρόπος για την ανάκτηση

“

Όταν η ελπίδα επιβεβαιώνεται ακόμα και σ’ ένα μικρό κομμάτι του κοινωνικού σώματος, τα αντισώματα κατά του φόβου εξαπλώνονται στο σύνολό του, τελικά.Η τακτική του φόβου μπορεί να νικηθεί από τη στρατηγική της ελπίδας.

βήμα- βήμα όλων των απωλειών που έχουν υποστεί οι εργαζόμενοι και οι λαϊκές τάξεις με την εφαρμογή της πολιτικής της λιτότητας, της εσωτερικής υποτίμησης και της διάλυσης του κοινωνικού κράτους. Ότι, δηλαδή, το πραγματικό δίλημμα δεν είναι «μνημόνιο ή χάος», αλλά «διαιώνιση των μνημονίων και της λιτότητας ή ανάκτηση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, της αυτοπεποίθησης, της αξιοπρέπειας και της παραγωγικής ισχύος προς όφελος των πολλών».

Η ελπίδα νικάει το φόβο

Για να μπορέσει να αξιοποιηθεί σωστά και αποδοτικά το στρατηγικό όπλο της ελπίδας ως αντίδοτο στην εκστρατεία εκφοβισμού, χρειάζεται και η απαραίτητη «επιμελητειακή υποστήριξη», που θα φανεί πιο χρήσιμη ιδίως μετά τις εκλογές: •Όσο πιο μεγάλη και συντριπτική για τις μνημονιακές δυνάμεις είναι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ , τόσο ελαχιστοποιείται η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί ο φόβος εναντίον της ελπίδας. Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει μια εκκωφαντική καταδίκη της λιτότητας, ούτε και οι «απρόσωπες αγορές». Πολύ περισσότερο οι προσωποποιημένοι θεσμοί. • Όσο πιο έτοιμος νιώθει ο κόσμος να αντισταθεί στην εκστρατεία εκφοβισμού και ακόμα να κινητοποιηθεί για να την εξουδετερώσει, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να πραγματοποιηθούν οι απειλές των επιτελείων του φόβου. • Όσο πιο γρήγορα γευθούν οι πεινώντες την δικαιοσύνην τους πρώτους καρπούς της στρατηγικής τής ελπίδας, τόσο θα στενεύει μέσα τους η επικράτεια του φόβου. Τα πρώτα μέτρα μιας αριστερής κυβέρνησης οφείλουν να είναι δηλωτικά του χαρακτήρα της, αλλά και αποδεικτικά της δυνατότητας των λαϊκών τάξεων να ανακτήσουν μεθοδικά το χαμένο έδαφος. Όταν η ελπίδα επιβεβαιώνεται ακόμα και σ’ ένα μικρό κομμάτι του κοινωνικού σώματος, τα αντισώματα κατά του φόβου εξαπλώνονται στο σύνολό του, τελικά.Η τακτική του φόβου μπορεί να νικηθεί από τη στρατηγική της ελπίδας. Αρκεί αυτοί που θα επιλέξουν την τελευταία, να μη φοβηθούν το βάρος της νίκης τους. Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Το δίλημμα της περιόδου είναι σαφές: ή θα δημιουργήσουμε τις πολιτικές προϋποθέσεις για μια συνολική αναδιαπραγμάτευσ η ή θα μπούμε σε έναν νέο κύκλο οδυνηρής λιτότητας.

Η κινδυνολογία Σαμαρά διαβρώνει τη δημοκρατία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ∆ΡΑΓΑΣΑΚΗ

Η επίσπευση της εκλογής προέδρου, η κινδυνολογία του κ. Σαμαρά, οι πραγματικές προκλήσεις μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, η ετοιμότητα κόμματος και κοινωνίας για μια πορεία εκτός μνημονίων, η προγραμματική επάρκεια του ΣΥΡΙΖΑ ήταν το έδαφος πάνω στο οποίο κινήθηκε η πάντα γόνιμη συζήτηση με τον Γιάννη ∆ραγασάκη. Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός Η κυβέρνηση φιλοτεχνούσε καιρό τώρα την εικόνα υπεύθυνης δύναμης κ.τ.λ. Ξαφνικά προχώρησε σε κίνηση που θεωρήθηκε, επιτιμητικά, «ζαριά», «τζόγος», ιδιαίτερα από τον διεθνή τύπο, ο οποίος επιπλέον δεν εκτιμά ότι θα εκλεγεί πρόεδρος δημοκρατίας. Γιατί το αποφάσισε αυτό; Οι φιλοτεχνημένες εικόνες δεν διαρκούν πολύ. Άλλωστε η αποκαθήλωση της παρούσας κυβέρνησης στη συνείδηση του λαού έχει συντελεστεί προ πολλού. Η συγκεκριμένη κίνηση του κ. Σαμαρά ήταν αναγκαστική. Ήταν αποτέλεσμα αδιεξόδων. Ζούμε το θλιβερό επίλογο μιας από την αρχή χρεοκοπημένης στρατηγικής. Η άλλη επιλογή ήταν να ψηφίσει πρώτα τα νέα μέτρα που έχει συμφωνήσει με την τρόικα και μετά να προχωρήσει στη εκλογή προέδρου. Στην περίπτωση αυτή, όμως, δεν είναι βέβαιο ότι θα ψηφίζονταν τα μέτρα από όλους τους κυβερνητικούς βουλευτές. Αλλά και αν συνέβαινε αυτό, το πολιτικό κλίμα μέσα στο οποίο θα γινόταν η εκλογή προέδρου θα ήταν ακόμη πιο αρνητικό. Στο δίμηνο αυτό της παράτασης η διαπραγμάτευση για την αξιολόγηση παγώνει ή συνεχίζεται, ίσως και υπογείως; Όχι μόνο γίνεται, αλλά και δημιουργούνται νέες υποχρεώσεις, δεσμεύσεις και τετελεσμένα ερήμην της κοινωνίας και του Κοινοβουλίου. Βέβαια, αυτό που γίνεται μόνο καταχρηστικά μπορούμε να το ονομάσουμε «διαπραγμάτευση». Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση, ήδη από το καλοκαίρι, έχει χάσει πλήρως τον έλεγχο των εξελίξεων και η τρόικα μονομερώς διαμορφώνει το πλαίσιο για την επόμενη ημέρα. Το δίλημμα συνεπώς της περιόδου είναι σαφές: ή θα δημιουργήσουμε τις πολιτικές προϋποθέσεις για μια συνολική αναδιαπραγμάτευση ή θα

μπούμε σε έναν νέο κύκλο οδυνηρής λιτότητας.

Οι προκλήσεις του ΣΥΡΙΖΑ

Η στιγμή που επιλέχθηκε να διακοπούν οι διαπραγματεύσεις για την αξιολόγηση κ.τ.λ. υποστηρίζεται ότι υποδηλώνει και ένα σχέδιο -σε συνεννόηση με τις ηγετικές δυνάμεις της Ευρωζώνης και του ∆ΝΤ- να βρεθεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε πολύ δυσμενείς συνθήκες για να

διαπραγματευθεί, και σε περιορισμένο χρόνο. Ισχύει αυτό; Οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν διότι το πρόγραμμα έχει αποτύχει και ο έλεγχος έχει χαθεί προ πολλού. Γι’ αυτό, εδώ και καιρό, τόσο στις σχέσεις κυβέρνησης – τρόικας όσο και στο εσωτερικό της τρόικας, αναπτύσσονται τριβές, καχυποψίες και αντιθέσεις. Αυτή τη συλλογική τους αποτυχία προσπαθούν να κρύψουν πίσω από το ασφυκτικό πλαίσιο που δημιουργούν σε βάρος του ελλη-

“

νικού λαού τόσο η τρόικα όσο και η κυβέρνηση, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους. Έτσι δεν εκταμιεύονται οι δόσεις των 7,3 δισ. ευρώ που θα είχαν εκταμιευθεί αν είχε ολοκληρωθεί η 5η αξιολόγηση. Όμως αυτό το γεγονός από μόνο του δεν πρέπει να δραματοποιείται. Ασφαλώς η μη εκταμίευση των δόσεων αυξάνει το χρηματοδοτικό κενό για το 2015 και επιτείνει το πρόβλημα της ρευστότητας. Αλλά και χωρίς αυτό, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί, αν

Καλλιεργεί το φόβο και την ανασφάλεια ο Σαμαράς

Πολλοί αναρωτιούνται για την κινδυνολογία της κυβέρνησης. Τι επιδιώκει τελικά ο κ. Σαμαράς; Ως πού μπορεί να φτάσει; Ο κ. Σαμαράς κινδυνολογεί ασύστολα και επικίνδυνα. Ο κ. Σαμαράς δεν κινδυνολογεί απλώς, «κινδυνοπρακτεί». ∆ημιουργεί ή ενθαρρύνει πράξεις και γεγονότα που προκαλούν κινδύνους. Είναι ο μόνος σε όλο τον κόσμο που επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της εξόδου από το ευρώ. Είναι ο μόνος πρωθυπουργός χώρας που κινδυνολογεί ενάντια στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη χώρας του και καλλιεργεί το φόβο για την ασφάλεια των καταθέσεων των πολιτών. Και μου κάνει εντύπωση που η Τράπεζα Ελλάδας και ο διοικητής της δεν έχουν αντιδράσει ακόμη. Στόχος του κ. Σαμαρά είναι να πανικοβάλει όχι μόνο το λαό, αλλά και το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας και τους συναλλασσόμενους

Ο κ. Σαμαράς δεν κινδυνολογεί απλώς, “κινδυνοπρακτεί”. ∆ημιουργεί ή ενθαρρύνει πράξεις και γεγονότα που προκαλούν κινδύνους. Είναι ο μόνος σε όλο τον κόσμο που επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της εξόδου από το ευρώ.

με αυτό, τον επιχειρηματικό κόσμο, καθώς και τα συντηρητικά στρώματα της κοινωνίας, ελπίζοντας πως με τον τρόπο αυτό θα τα σπρώξει ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ. ∆υστυχώς γι’ αυτούς, ο λαός τους γυρνάει την πλάτη και αντιδρά με ψυχραιμία. Όμως το ρίσκο που αναλαμβάνει η κυβέρνηση και ο κ. Σαμαράς προσωπικά είναι μεγάλο. Πρώτον, διότι η ακατάσχετη κινδυνολογία διαβρώνει τη δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή, δηλητηριάζει το πολιτικό κλίμα και εκτρέπει την πολιτική αντιπαράθεση από τα προβλήματα και τα προγράμματα. ∆εύτερον, διότι η στάση του κ. Σαμαρά απελευθερώνει δυνάμεις παρακρατικές, σκοτεινές, ανεξέλεγκτες. Χρειάζεται, λοιπόν, η μέγιστη δυνατή δημοκρατική εγρήγορση και ευθύνη. Και όχι μόνο από τον ΣΥΡΙΖΑ, αφού θύμα αυτών κινδύνων δεν θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ολόκληρη η κοινωνία. •

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014 θέλει, να δημιουργήσει χρηματοπιστωτική ασφυξία ανά πάσα στιγμή, δεδομένου ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν ένα άνοιγμα προς αυτήν της τάξης των 44 δισ. ευρώ. Το ζήτημα, θέλω να πω, δεν θα κριθεί στη μια ή την άλλη επιμέρους ρύθμιση, αλλά στο πεδίο της συνολικής πολιτικής διαπραγμάτευσης. Αν είναι αλήθεια η προηγούμενη εκτίμηση, πώς θα αντιμετωπίσει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αυτό το πρόβλημα; Το πρόβλημα αυτό η ΣΥΡΙΖΑ θα το αντιμετωπίσει όχι ως μια μεμονωμένη «ελληνική ιδιαιτερότητα», αλλά ως έκφραση του ευρύτερου προβλήματος της Ευρώπης, όπως άλλωστε αναγνωρίζει ήδη μεγάλη μερίδα του διεθνούς τύπου. ∆εν πρέπει να μας διαφεύγει ότι τώρα πια δεν είναι η Ελλάδα το επίκεντρο της κρίσης. Μεγάλος αριθμός χωρών ζει ή απειλείται με ύφεση, αποπληθωρισμό και υπερχρέωση. Θα το αντιμετωπίσει επίσης όχι με όρους στενά κομματικούς, όπως κάνει ο κ. Σαμαράς, αλλά με όρους μιας μεγάλης κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας, με βάση το ψηφισμένο από το λαό πρόγραμμά του, και ως φορέας επίσης των ελπίδων των λαών της Ευρώπης για τερματισμό της λιτότητας. Και, παρά την προτίμηση του κ. Γιούνκερ σε παλιά και «γνώριμα πρόσωπα», η γερασμένη Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού θα υποστεί το δημοκρατικό σοκ μιας ανανεωτικής δυναμικής, που στον έναν ή άλλο βαθμό διαπερνά όλες τις χώρες της Ευρώπης. Αυτή άλλωστε είναι η μόνη ελπίδα, για να υπάρξει άνεμος προοδευτικής αλλαγής και ένα νέο σχέδιο για την ενοποίηση της Ευρώπης με όρους δημοκρατίας, δικαιοσύνης και αξιοπρέπειας.

Το πρόγραμμα προχωρεί;

Πώς θα προχωρήσει τώρα η εργασία ολοκλήρωσης και ανακοίνωσης του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ; Πέρα από τον βασικό κορμό θα γίνουν και ανακοινώσεις για κλάδους, περιοχές, τομείς κ.τ.λ.; Έχει ολοκληρωθεί ένας κύκλος ουσιαστικής δουλειάς. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα «σώμα» προγραμματικών θέσεων και στα κεντρικά θέματα και σε επιμέρους τομείς. Είναι, λοιπόν, από την άποψη αυτή έτοιμος για ένα μεγάλο άνοιγμα στην κοινωνία, για ισχυροποίηση και διεύρυνση των κοινωνικών συμμαχιών του σε προγραμματική βάση. Ένα καθοριστικό, όπως αποδείχθηκε, βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε στη ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Με επιτυχία συνεχίζονται επίσης οι Περιφερειακές ∆ιασκέψεις. Όμως υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες και ποικίλες μορφές που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, και σε κεντρικό και σε τομεακό και σε τοπικό επίπεδο. Μετά τις ανακοινώσεις στη ∆ΕΘ και τις Περιφερειακές ∆ιασκέψεις, ποια είναι τα επόμενα βήματα; Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί βέβαια να είναι απλώς άθροισμα των επιμέρους προτάσεων και αιτημάτων των τμημάτων. Χρειάζεται σύνθεση και εξειδίκευση. Έχουμε λοιπόν το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης το οποίο καλύπτει τα άμεσα μέτρα, αλλά δίνει και τη συνολική λογική του σχεδίου μας. Έχει ετοιμασθεί επίσης ένα συνολικό σχέδιο, που βρίσκεται στη διάθεση των οργάνων του ΣΥΡΙΖΑ. Τέλος, έχει ετοιμασθεί ένα εκτενές πρόγραμμα ριζοσπαστικών τομών και νέου τύπου μεταρρυθμίσεων στο κράτος, τους θεσμούς και την κοινωνία. Η επόμενη φάση είναι να περάσουμε στα προβλήματα που έχουν να κάνουν με την υλοποίηση της πολιτικής μας, προβλήματα πρακτικά, πολιτικά και θεωρητικά ακόμη. Ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι να μετασχηματίσουμε τις προγραμματικές θέσεις σε συγκεκριμένα σχέδια κυβερνητικής και κοινωνικής δράσης, ακόμη και σε συγκεκριμένα σχέδια νόμου, όπου αυτό είναι αναγκαίο και δυνατό. Το ζητούμενο είναι

ΠΟΛΙΤΙΚΗ να περάσουμε από το «τι λέμε» στο «τι κάνουμε», με ποιες ιεραρχήσεις, ποια χρονική κλιμάκωση, ποιους πόρους, ποιο ανθρώπινο δυναμικό, ποια κοινωνικά υποκείμενα. Αναφέρεστε σε σχέδια κυβερνητικής αλλά και κοινωνικής δράσης; Ναι, διότι έχουμε πει, και το εννοούμε, ότι θέλουμε να κυβερνήσουμε με το λαό. Θέλουμε να θεμελιώσουμε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης, στο οποίο ο λαός, η νεολαία, η κοινωνία δεν θα είναι θεατές ή παθητικοί αποδέκτες των κυβερνητικών αποφάσεων. Τα σχέδια λοιπόν κυβερνητικής δράσης πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαλόγου με τους επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς, τα κοινωνικά κινήματα, ειδικούς επιστήμονες, εμπειρογνώμονες στο σχετικό αντικείμενο. Και, ταυτόχρονα, να προτείνουν ρόλο και ευθύνες στους φορείς και στα κοινωνικά υποκείμενα. Μιλήσαμε όμως και για θεωρητικά προβλήματα. Μήπως είναι ανεπίκαιρο το άνοιγμα τώρα τέτοιων προβλημάτων; Οι προγραμματικές επεξεργασίες μάς φέρνουν αντιμέτωπους με θεωρητικά ελλείμματα, στρατηγικά διλήμματα και πολιτικές αμηχανίες, που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν μόνο εμπειρικά ούτε μόνο με βάση την ιστορική εργαλειοθήκη της Αριστεράς. Το είδαμε αυτό και στη συζήτηση που άνοιξε γύρω από τα θέματα πολιτισμού, και όχι μόνο. Σε πολλές περιπτώσεις, χρειάζεται να επινοήσουμε νέες λύσεις ή ακόμη και νέα εργαλεία ανάλυσης. Γι’ αυτό χρειάζεται να οργανώσουμε σε μόνιμη βάση και τη θεωρητική μελέτη και την ανταλλαγή διεθνών εμπειριών, αφού πολλά από τα προβλήματα αυτά είναι κοινά παντού όπου η Αριστερά επιχειρεί να υλοποιήσει τα σχέδιά της μέσω και της κυβερνητικής εξουσίας. Χρειαζόμαστε επίσης μια ανανεωμένη συζήτηση για το σοσιαλισμό και τις εναλλακτικές στρατηγικές μετάβασης, που να εμπεριέχει την κριτική του παρελθόντος, αλλά και να είναι γειωμένη στις προκλήσεις της εποχής μας.

Κυβέρνηση νέου τύπου ή «το κόμμα στην κυβέρνηση»;

Πολλοί ρωτούν ή προβληματίζονται ποια θα είναι η σχέση κόμματος – κυβέρνησης στην περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες. Κι αυτό το θέμα ανήκει στην κατηγορία των ζητημάτων που μόλις σημειώσαμε. Και δεν αφορά μόνο τις σχέσεις κόμματος και κυβέρνησης αλλά ευρύτερα τις σχέσεις κόμματος, κυβέρνησης, κράτους, κοινωνικών κινημάτων, κοινωνίας. ∆εν υπάρχουν έτοιμες απαντήσεις. Τις απαντήσεις πρέπει να τις προσδιορίσουμε εμείς στη βάση των στρατηγικών στόχων μας και των αξιών της Αριστεράς. Από την άποψη αυτή, πρέπει, νομίζω, να αντισταθούμε και να είμαστε αυστηροί σε κάθε εκδήλωση ή τάση προς την έπαρση και την αλαζονεία που χαρακτηρίζει κάθε ανερχόμενη δύναμη, κάθε νικηφόρο αγώνα. Αυτό ισχύει φυσικά και για τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι σημαντικό, ειδικά σήμερα όχι μόνο να διακηρύσσουμε, αλλά και να κάνουμε πράξη την αρχή ότι η ιδιότητα του «μέλους του ΣΥΡΙΖΑ» πρωτίστως συνεπάγεται ευθύνες, και μάλιστα ευθύνες μεγάλες, ιστορικές. Το τρίτο σημείο στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ, έχει να κάνει με τους κανόνες, τους κώδικες δεοντολογίας και τα συναφή. Όλα αυτά έχουν νόημα μόνο υπό έναν όρο: ότι οι όποιοι κανόνες συμφωνούνται, τηρούνται με τρόπο καθολικό, χωρίς διακρίσεις. Από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε το μοντέλο της ενιαιοποίησης που όλοι γνωρίζουμε, η θεσμοθέτηση κάποιων κοινών κανόνων, υπό τον όρο της αυστηρής και καθολικής τήρησής τους, είναι κατά τη γνώμη μου κάτι περισσότερο από αναγκαίο. •

ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΥΡΙΖΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΙ ΟΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ…

Ένα βήμα πριν τις εκλογές

ανακοίνωση της επίσπευσης των διαδικασιών για την εκλογή του Προέδρου της ∆ημοκρατίας προκάλεσε χαμόγελα στον ΣΥΡΙΖΑ. Η πρώτη αντίδραση του Αλέξη Τσίπρα και το σχόλιο του Γραφείου Τύπου, το βράδυ της ∆ευτέρας, ήταν ότι η κίνηση αυτή συνεπάγεται με επίσπευση των βουλευτικών εκλογών. Στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θεωρούν ότι η κυβέρνηση δεν διαθέτει τον αριθμό των 180 βουλευτών και πως οι εκλογές «είναι πιο κοντά από ποτέ».

∆εν τον αφορούν τα σενάρια

Στον ΣΥΡΙΖΑ παρακολουθούν με ενδιαφέρον τα σενάρια που αναπτύχθηκαν, από την πρώτη κιόλας στιγμή της ανακοίνωσης του ονόματος του κ. ∆ήμα, περί αλλαγής της υποψηφιότητας στην τρίτη εκλογή, προκειμένου να πιαστεί ο μαγικός αριθμός των 180 ή της προκήρυξης εκλογών πριν την τρίτη ψηφοφορία. Θεωρούν, μάλιστα, ότι τα σενάρια αυτά εξυπηρετούν σκοπούς χειραγώγησης των βουλευτών που, αυτή τη στιγμή, εμφανίζονται ως αναποφάσιστοι, τονίζοντας, παράλληλα, ότι ο πρωθυπουργός προσπαθεί να πετύχει μια αξιοπρεπή ήττα. Άλλωστε, δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία, η αναφορά του εκπροσώπου τύπου του κόμματος, Πάνου Σκουρλέτη, στην άτυπη ενημέρωση των δημοσιογράφων, την Τετάρτη, για την κυβερνητική προσπάθεια να αλλοιωθεί η ατζέντα με ζητήματα που ξυπνούν συντηρητικά αντανακλαστικά, αλλά και η σκληρή αντίδραση της Κουμουνδούρου στην κινδυνολογική ομιλία Σαμαρά στην ΚΟ της Νέας ∆ημοκρατίας. Στον ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν πως καλλιεργείται κλίμα τρομοκρατίας, που «θα ξεπεράσει όσα έγιναν το 2012». Τονίζεται, παράλληλα, και ο ρόλος που θα παίξουν, μέχρι τις 29 ∆εκεμβρίου, δημοσιεύματα του ξένου τύπου περί εξόδου της χώρας από την Ευρώπη, αλλά και δηλώσεις ξένων αξιωματούχων, όπως αυτή του κ. Γιούνκερ, το απόγευμα της Παρασκευής περί «οικείων προσώπων» που προτιμά να εκλεγούν στην Ελλάδα! Στην Κουμουνδούρου, πάντως, ξεκαθαρίζουν, σε όλους τους τόνους, ότι δεν πρόκειται να μπουν σε κανένα παιχνίδι συναίνεσης και ενδεικτική είναι η απόφαση του κόμματος να μη συμμετάσχει στην Επιτροπή Συνταγματικής Αναθεώρησης της Βουλής, πριν ξεκαθαρίσει το ζήτημα της εκλογής του Προέδρου της ∆ημοκρατίας.

Η διαπραγμάτευση και οι μονομερείς ενέργειες

Η αιφνιδιαστική κίνηση της κυβέρνησης να επισπεύσει τις διαδικασίες για την εκλογή του Πτ∆, μία μόλις μέρα μετά την ολοκλήρωση της ψήφισης του προϋπολογισμού στη Βουλή, πυροδότησε απόπειρες αποκρυπτογράφησης των προθέσεών της. Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι, στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση – και κυρίως ο κ. Βενιζέλος – πέταξε «την καυτή πατάτα» της διαπραγμάτευσης στη νέα κυβέρνηση, που πιθανότατα θα είναι του ΣΥΡΙΖΑ. Στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης πάντως, εξετάζουν με μεγάλη προσοχή τα δεδομένα που διαμορφώνει η δίμηνη παράταση του μνημονίου και βεβαίως, γνωρίζουν πολύ καλά όλες τις οικονομικές πτυχές που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν. Για αυτό το λόγο διαμηνύουν ότι μια κυβέρνηση της Αριστεράς θα εφαρμόσει τις δεσμεύσεις που εξαγγέλθηκαν στο Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και υπενθυμίζουν ότι βασική θέση του κόμματος είναι η άμεση έναρξη της διαπραγμάτευσης για τη βιωσιμότητα του χρέους. Θεωρούν, μάλιστα, ότι, έτσι κι αλλιώς, η Ευρώπη θα αναγκαστεί να ανοίξει συνολικά τη συζήτηση καθώς δεν μπορεί να συνεχίσει να αντιμετωπίζει ξεχωριστά την κάθε περίπτωση χώρας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ξεκαθαρίζουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να μπει σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με την τρόικα, καθώς αυτή δεν έχει τέτοια εξουσιοδότηση, και τονίζουν πως η όποια συζήτηση θα γίνει με τους θεσμικούς φορείς των δανειστών. Όσον αφορά το ζήτημα που ανέκυψε με δηλώσεις στελεχών του κόμματος για «μονομερείς ενέργειες», στον ΣΥΡΙΖΑ ξεκαθαρίζουν πως η κατάργηση των μνημονιακών νόμων από τη Βουλή είναι δεδομένη και αυτό «δεν συνιστά μονομερή ενέργεια».

Οι ανεξάρτητοι και η ∆ΗΜΑΡ

Ο στόχος του ΣΥΡΙΖΑ για αποτροπή της εκλογής προέδρου είναι διακηρυγμένος εδώ και πολλούς μήνες και σίγουρα οι όποιες κινήσεις δεν θα γίνουν την τελευταία στιγμή. Μάλιστα, αρκετοί θεωρούν ότι το κλίμα κοινωνικής δυσαρέσκειας που εκφράστηκε το τελευταίο διάστημα, ειδικά με τις μεγάλες συγκεντρώσεις στην επέτειο του Πολυτεχνείου και στην τελευταία γενική απεργία, αύξησαν την πίεση προς την κυβέρνηση. Επιπλέον, υπάρχουν σκέψεις οργάνωσης μιας μεγάλης συγκέντρωσης μέσα στο αμέσως επόμενο διάστημα. Όσο αφορά τις κινήσεις που γίνονται σε κεντρικό επίπεδο, στον ΣΥΡΙΖΑ οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για τρεις λόγους. Πρώτον, γνωρίζουν ότι δεν πρέπει να δώσουν την εντύπωση της συνδιαλλαγής με ανεξάρτητους βουλευτές, κάτι που θα τους εντάξει στο «κάδρο» με τα συστημικά κόμματα. ∆εύτερον, ξέρουν ότι οι οργανώσεις και ο κόσμος του κόμματος δεν είναι ιδιαίτερα «ζεστοί» στην προοπτική συνεργασίας με πολιτικά πρόσωπα που δεν συνάδουν με τις πολιτικές και ηθικές αξίες της αριστεράς. Τρίτον, όλοι αναγνωρίζουν τη σημασία που θα έχει, την επόμενη μέρα, μια συμπαγής κοινοβουλευτική ομάδα που θα μπορεί να στηρίξει την κυβέρνηση της αριστεράς. Στον ΣΥΡΙΖΑ οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί και με τις οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις και ιδιαίτερα με τη ∆ΗΜΑΡ και τους ΑΝΕΛ. Τα τελευταία σενάρια, άλλωστε, περί μη αυτόνομης καθόδου της ∆ΗΜΑΡ στις εκλογές και συμμετοχής στελεχών της στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ, εκτός από προβλήματα στο εσωτερικό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι ικανά να επιταχύνουν και άλλου είδους διεργασίες που αφορούν όσους εντός της Αγίου Κωνσταντίνου διαφωνούν με τέτοια προοπτική, γεγονός πολύ επικίνδυνο ενόψει των ψηφοφοριών για την εκλογή του Πτ∆. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση των ΑΝΕΛ, καθώς αρκετοί βουλευτές τους παρουσιάζονται ενοχλημένοι από τις προγραμματισμένες ή και τις τυχαίες συναντήσεις με του Π. Καμμένου με στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Αδάμος Ζαχαριάδης

8 Οι εκλογές του 2012, με την αναδιάταξη του κομματικού συστήματος που επέφεραν, ακύρωσαν για δεύτερη φορά την επιδίωξη των δύο, μέχρι τότε μεγάλων, αστικών κομμάτων να αναθεωρήσουν το Σύνταγμα. Η πρώτη ακύρωση είχε επέλθει το 2008 επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή, όταν οι λαϊκές κινητοποιήσεις με αιχμή την προστασία των δημόσιων ΑΕΙ οδήγησαν σε διάσπαση, γύρω από αυτό το ζήτημα, της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ. Ο ελιγμός του ΣΥΡΙΖΑ να ψηφίσει την αλλαγή επουσιωδών διατάξεων εμπόδισε μετά τη Νέα ∆ημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ να επαναφέρουν το ζήτημα αμέσως, όπως σχεδίαζαν. Μετά το 2012, η ισχυρή κοινοβουλευτική παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ κατέστησε την επιχείρηση της αναθεώρησης πολύ δύσκολη: ΠΑΣΟΚ και Νέα ∆ημοκρατία ήξεραν πια ότι η συγκέντρωση 180 ψήφων σε έναν από τους δύο γύρους που χρειάζονται για την αναθεώρηση θα ήταν έως και αδύνατη.

“

Ουσιαστικά το μόνο στο οποίο μπορεί να υπάρξει συναίνεση με την πρόταση της Νέας ∆ημοκρατίας είναι η κατάργηση των διατάξεων “περί ευθύνης υπουργών”. Την προτείνουν, γιατί η κατακραυγή είναι μεγάλη, κι έτσι όσοι σώθηκαν μέχρι τώρα με τις ευνοϊκές διατάξεις σώθηκαν.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Εικόνα συγκεντρωτικ Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

ΠΡΟΤΑΣΗ - ΦΑΡΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

υτό ισχύει και τώρα, κι έτσι η πρόταση αναθεώρησης που κατατέθηκε από τη Νέα ∆ημοκρατία είναι φάρσα: η θητεία της Βουλής θα τελειώσει πριν ακόμα συζητηθεί η πρόταση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής και η επόμενη Βουλή θα κληθεί, αν θέλει, να συζητήσει το Σύνταγμα. Η μόνη εξήγηση για την επιμονή της Ν∆ στην αναθεώρηση είναι ότι θέλει να αλλάξει το περιεχόμενο της πολιτικής συζήτησης και να φέρει στο επίκεντρο ένα ζήτημα που, σε σύγκριση με την οικονομική και κοινωνική πολιτική, το χρέος και την κυριαρχία του Μνημονίου, είναι επουσιώδες. Είναι, βέβαια, ουσιώδης η αναθεώρηση για τη Νέα ∆ημοκρατία, γιατί οι αλλαγές που προτείνει φέρνουν το πολίτευμα στα μέτρα του Μνημονίου και της νέας τάξης πραγμάτων που πάει να επιβληθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και όχι όσο έχουν προτείνει παλιότερα οι ακραίοι νεοφιλελεύθεροι. Ωστόσο, το κείμενο της πρότασης, που συνέταξε επιτροπή υπό τον Προκόπη Παυλόπουλο και υποβλήθηκε στον Πρόεδρο της Βουλής, αξίζει να εξεταστεί – όσο και αν, κατά πάσα πιθανότητα, θα μείνει στα αζήτητα. Σε αυτό αποτυπώνεται η εικόνα της συγκεντρωτικής αυταρχικής δημοκρατίας που ταιριάζει στο σύγχρονο καπιταλισμό και στην ιδεολογία του «νεοφιλελευθερισμού» –ενός προσδιορισμού όπου το πρώτο συνθετικό, «νέο», ακυρώνει το δεύτερο. Βέβαια, στον περιορισμένο χώρο ενός άρθρου, δεν μπορεί να συζητηθεί διεξοδικά η πρόταση και αναγκαστικά η κριτική θα περιοριστεί σε ορισμένα μόνο σημεία. Αρχή-αρχή της πρότασης διατυπώνεται μια μπούρδα, καταφανής επιρροή της ακροδεξιάς πτέρυγας του μεγαλύτερου κυβερνώντος κόμματος. Στο άρθρο 2, που ορίζει τις πρωταρχικές υποχρεώσεις της πολιτείας: σεβασμός και προστασία της «αξίας του ανθρώπου» και ειρηνική εξωτερική πολιτική, θέλει να προσθέσει την προστασία της «εθνικής μας ταυτότητας και της ελληνικής γλώσσας». Τι θα πει αυτό; Απολύτως τίποτα, γιατί κανείς δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να διατυπώσει τους προσδιορισμούς μιας «εθνικής ταυτότητας» και γιατί μέχρι τώρα δεν έχει διαπιστωθεί απειλή κατά της ελληνικής γλώσσας –εκτός ίσως από τα ελληνικά στα οποία έχει συνταχθεί η ίδια η πρόταση Παυλόπουλου. Κι όμως η πρόταση δεν είναι αθώα: αν το Σύνταγμα διακηρύσσει τέτοιες μπούρδες δίνει επιχειρήματα στην ακροδεξιά και το νεονα-

ζισμό. Σε συνδυασμό με άλλα σημεία της πρότασης Παυλόπουλου, μάλιστα, ιδίως τις προτάσεις για ίδρυση Συνταγματικού ∆ικαστηρίου και για αυξημένες αρμοδιότητες του Προέδρου της ∆ημοκρατίας, μπορεί να προκαλέσει κινδύνους για την ελευθερία και τα δικαιώματα των πολιτών.

Όλα για την -ιδιωτική- παιδεία

Από τον καιρό της κυβέρνησης Μητσοτάκη (1990-1993), σταθερή επιδίωξη της Νέας ∆ημοκρατίας, κατόπιν με υποστήριξη της νεοφιλελεύθερης πτέρυγας του ΠΑΣΟΚ, ήταν η κατάργηση της συνταγματικής εγγύησης ότι η ανώτατη εκπαίδευση είναι αποκλειστικά δημόσια. Η πρόταση επανέρχεται, φυσικά, τώρα, αφού έχει προηγηθεί η υπονόμευση της συνταγματικής εγγύησης με τους διάφορους νόμους για την ανώτατη εκπαίδευση, αφού αναγνωρίζονται τίτλοι σπουδών από ιδιωτικά κολέγια, έχουν επιβληθεί δίδακτρα για τις μεταπτυχιακές σπουδές και αφού, στο πλαίσιο των μνημονιακών νόμων, τα ελληνικά ΑΕΙ έχουν στερηθεί πόρους και προσωπικό, για να αναφέρω μόνο ορισμένες αλλαγές των τελευταίων ετών. Με την πιθανή έγκριση κιόλας της διατλαντικής συμφωνίας εμπορίου και επενδύσεων (TTIP) κινδυνεύει η Παιδεία στο σύνολό της να υπαχθεί στους κανόνες του εμπορίου, και η πρόταση για Πανεπιστήμια ιδιωτών κολλάει ακριβώς στο πλαίσιο που πάει να διαμορφωθεί. Τρεις είναι οι μεγάλες ανατροπές που θα επιφέρει η κατάργηση της αυστηρής συνταγματικής προστασίας του δημόσιου χαρακτήρα της ανώτατης παιδείας: α) καταργείται η αυτοδιοίκηση και ο ιδιώτης ιδιοκτήτης (είτε επιχείρηση είναι το ιδιωτικό ΑΕΙ είτε «μη κερδοσκοπικό» ίδρυμα) θα διοικεί κατά το δοκούν, β) καταργείται η εσωτερική διαδικασία επιλογής του διδακτικού προσωπικού και ο ιδιοκτήτης θα προσλαμβάνει και θα απολύει και γ) καταργείται η συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία της διδασκαλίας και της έρευνας, αφού το διδακτικό και το ερευνητικό προσωπικό θα εξαρτώνται από τον ιδιοκτήτη και τα κερδοσκοπικά ή άλλα (π.χ. ιδεολογικά ή εξουσιαστικά) συμφέροντά του. Η προστασία του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα αυστηρή στο Σύνταγμα του 1975, υπονομεύεται έκτοτε είτε με τις μέχρι τώρα αναθεωρήσεις είτε με νόμους και διατάγματα. Στην πρόταση της Νέας ∆η-

μοκρατίας καταργείται η προστασία των δασών, εφόσον ο δασικός χαρακτήρας έχει αλλοιωθεί πριν από το 1975. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η πολιτεία απαλλάσσεται από την υποχρέωση να αποκαταστήσει το δασικό χαρακτήρα εκτάσεων που καταπατήθηκαν και αποψιλώθηκαν παλιότερα και όσες από αυτές είναι ακόμα ελεύθερες θα τσιμεντωθούν.

Οι νόμοι και οι δικαστικές αρχές επαρκούν

Ουσιαστική τομή στο πολίτευμα προτείνεται με την αναθεώρηση των άρθρων 29 που αφορά την ίδρυση και τη λειτουργία πολιτικών κομμάτων και του άρθρου 100 προκειμένου να ιδρυθεί Συνταγματικό ∆ικαστήριο. Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα ιδρύονται ελεύθερα. Η πρόταση της Νέας ∆ημοκρατίας εισάγει προληπτικό έλεγχο από Συνταγματικό ∆ικαστήριο, το οποίο κατόπιν θα ελέγχει και τη λειτουργία τους –και θα μπορεί βέβαια να τα απαγορεύει. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική επιλογή και η πολιτική δραστηριότητα των πολιτών παύει να είναι ελεύθερη και υπάγεται στην κρίση δικαστηρίου. Είναι προφανές ότι η πρόταση γίνεται υπό την εντύπωση της εγκληματικής δραστηριότητας της Χρυσής Αυγής. Όμως, σε αυτή την περίπτωση αποδείχθηκε ότι η νομοθεσία και οι δικαστικές αρχές επαρκούν για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Αν ένα κόμμα καλύπτει εγκληματικές δραστηριότητες ή είναι κάλυμμα εγκληματικής οργάνωσης, αυτό μπορεί να αποδειχτεί, οι υπεύθυνοι να διωχθούν και, με αυτόν τον τρόπο, να διαλυθεί η οργάνωση. Ο προληπτικός έλεγχος και η δικαστική εποπτεία ανοίγουν πόρτες και παράθυρα για τον έλεγχο της πολιτικής ζωής, την παρακολούθηση των κομμάτων, των δραστηριοτήτων τους και των μελών τους από την Αστυνομία ή μυστικές υπηρεσίες (γιατί κάποιος θα πρέπει να προμηθεύει στοιχεία στο Συνταγματικό ∆ικαστήριο), επαναφέρουν δηλαδή το καθεστώς σε προχουντική κατάσταση. Μία από τις δημοκρατικότερες εξαγγελίες του νέου αριστερού πρωθυπουργού του γερμανικού κρατιδίου της Θουριγγίας είναι ότι θα απαγορευτεί στην Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος (στη Γερμανία αυτή υπάγεται στα κρατίδια) να παρακολουθούν με χαφιέδες τα πολιτικά κόμματα.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ής αυταρχικής δημοκρατίας Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Αλλά και ο έλεγχος των οικονομικών των κομμάτων που προβλέπει η πρόταση της Ν∆. ∆ιότι το πρόβλημα του «πολιτικού χρήματος», όσον αφορά τη νόμιμη πλευρά της, βρίσκεται στη χρηματοδότηση κομμάτων και πολιτικών προσώπων από επιχειρήσεις και από πλούσιους. Αρκεί λοιπόν να απαγορεύεται η χρηματοδότηση από νομικά πρόσωπα και να τεθεί περιορισμός σε ποσά που δωρίζουν ιδιώτες. Για τον έλεγχο της περιουσιακής κατάστασης των βουλευτών και των δημόσιων λειτουργών γενικά αρκούν υπηρεσίες που ήδη υπάρχουν και δεν χρειάζεται ο «Μεγάλος Επιτηρητής» που προτείνει η Νέα ∆ημοκρατία. Αλλά και η αρμοδιότητα του προτεινόμενου Συνταγματικού ∆ικαστηρίου για τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων εισάγει στοιχεία αυταρχικού συγκεντρωτισμού στο πολιτικό σύστημα. Με το διάχυτο έλεγχο που υπάρχει σήμερα (όπου κάθε δικαστήριο κάθε βαθμίδας κρίνει τη συνταγματικότητα των νόμων – και υπακούει βέβαια στη νομολογία ανώτερων βαθμίδων), η δικαστική κρίση είναι δημοκρατικότερη και εγγύτερη στον πολίτη.

“

Η μόνη εξήγηση για την επιμονή της Ν∆ στην αναθεώρηση είναι ότι θέλει να αλλάξει το περιεχόμενο της πολιτικής συζήτησης και να φέρει στο επίκεντρο ένα ζήτημα που, σε σύγκριση με την οικονομική και κοινωνική πολιτική, το χρέος και την κυριαρχία του Μνημονίου, είναι επουσιώδες.

Μεταξύ δύο προσωποπαγών εξουσιών

Μια από τις συνηθέστερες επιθέσεις κατά του κοινοβουλευτισμού είναι ο δήθεν μεγάλος αριθμός των βουλευτών. Προτείνει, λοιπόν, η Ν∆ ο σημερινός συνταγματικός περιορισμός σε 200 έως 300 να γίνει 150 έως 200. Λόγος πραγματικός δεν υπάρχει και η πρόταση είναι υποχώρηση σε αντικοινοβουλευτικές ιδεολογίες. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των βουλευτών τόσο δυσκολότερος είναι ο έλεγχός τους από την ηγεσία του κόμματος: οι μικρές κοινοβουλευτικές ομάδες είναι πιο μαϊτζέβελες, οι ανταρσίες περιορίζονται. Όμως, κατ’ αυτόν τον τρόπο περιορίζεται και η δυνατότητα των βουλευτών να διαφοροποιούνται και η εκπροσώπηση όλων των ομάδων του πληθυσμού, των ιδεολογικών ρευμάτων και των περιοχών της Επικράτειας –δηλαδή περιορίζεται η κοινοβουλευτική δημοκρατία. Θα υπήρχε ένας και μόνο λόγος για τον περιορισμό, κι αυτός είναι η καλύτερη λειτουργία της Βουλής, εφόσον αυτή αποκτούσε περισσότερες δικαιοδοσίες εις βάρος των δικαιοδοσιών της κυβέρνησης, γινόταν δηλαδή «κυβερνώσα Βουλή». Κατά τη γνώμη μου, η πιο προοδευτική αλλαγή του Συντάγματος ήταν το 1985 με την κατάργηση των προνομίων του προέδρου της ∆ημοκρατίας. Αυτή, βέβαια, έκανε τον πρωθυπουργό απόλυτο κυρίαρχο. Όμως το πραγματικό ζητούμενο δεν είναι η εξισορρόπηση μεταξύ δύο προσωποπαγών εξουσιών (στο κάτω κάτω ο πρωθυπουργός ελέγχεται από τη Βουλή ενώ ο Πρόεδρος όχι), αλλά η άμβλυνση προσωποπαγών εξουσιών. Παραδείγματος χάριν, η προκήρυξη πρόωρων εκλογών που σήμερα είναι αποκλειστικό προνόμιο του πρωθυπουργού: την εποχή της βασιλευόμενης δημοκρατίας, η αριστερά ζητούσε πάντοτε να αφαιρεθεί από τον βασιλιά το δικαίωμα να διαλύει τη Βουλή και να ανατεθεί αυτό στην ίδια τη Βουλή. Νομίζω ότι μια τέτοια ρύθμιση είναι επίκαιρη, γιατί υποχρεώνει την κυβέρνηση να καταθέσει αίτημα διάλυσης της Βουλής, να τα βρει με τους βουλευτές της και να το συζητήσει δημοσίως. Μια τέτοια ρύθμιση θα ενίσχυε και τη σταθερότητα των κυβερνήσεων, γιατί ο πρωθυπουργός θα δίσταζε να καταθέσει και να συζητήσει δημοσίως

τέτοιο αίτημα.

Περιορισμός δικαιωμάτων της Βουλής Οι αρμοδιότητες που προτείνει η Ν∆ για τον Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας είναι απολύτως αντιδημοκρατικές. Πώς μπορεί ένας ανεξέλεγκτος αξιωματούχος να κρίνει τη συνταγματικότητα των νόμων; Το ίδιο ισχύει για την πρόβλεψη να προκηρύσσει με δική του πρωτοβουλία ο Πρόεδρος δημοψηφίσματα ή να εκδίδει διαγγέλματα χωρίς τον έλεγχο της κυβέρνησης. Έπειτα, ποιος θα τα κρίνει αυτά; Τι θα γινόταν, ας πούμε, εάν σήμερα ο Πρόεδρος εξέδιδε διάγγελμα υπέρ ή έστω και κατά του Μνημονίου ή, έστω, που θα καλούσε σε «εθνική συνεννόηση»; Το Σύνταγμα του 1975 προέβλεπε στο άρθρο 39 τη δυνατότητα του Προέδρου

της ∆ημοκρατίας να συγκαλεί «Συμβούλιο της ∆ημοκρατίας» κατά την κρίση του. Ήταν ένα κατάλοιπο της βασιλείας και του «Συμβουλίου του Στέμματος» και καλώς καταργήθηκε. Το 1992, κατά παράβαση του Συντάγματος, γεννήθηκε ο άτυπος θεσμός του «Συμβουλίου των Αρχηγών» για να συζητά κυρίως «εθνικά θέματα» –τότε το Μακεδονικό. Ο θεσμός είναι αντισυνταγματικός, γιατί το Σύνταγμα τον προβλέπει με απολύτως περιορισμένες αρμοδιότητες, συγκεκριμένα για να βρεθεί λύση, εάν δεν μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση –εν πάση περιπτώσει ο θεσμός απέτυχε. Η πρόταση της Ν∆ θέλει να κατοχυρώσει συνταγματικά και να συγκαλείται το συμβούλιο «σε σοβαρές, κατά την κρίση του, εθνικές περιστάσεις». Κι εδώ, όμως, περιορίζονται τα δικαιώματα της Βουλής, και προπάντων το δικαίωμα των πολιτών να παρακολουθούν τη δημόσια συζήτηση, από ένα παρακοινοβουλευτικό σώμα που

το συγκαλεί ένας ουσιαστικά ανεύθυνος και οπωσδήποτε ανεξέλεγκτος αξιωματούχος. Για όλους αυτούς τους λόγους είναι απαράδεκτη και η πρόταση για άμεση εκλογή του Προέδρου της ∆ημοκρατίας. Αυξημένο κύρος δεν χρειάζεται ο θεσμός. Ο πρόεδρος έχει πέντε δουλειές να κάνει –που θα μπορούσε να τις κάνει και οποιοσδήποτε άλλος. Πώς δηλαδή καταφέρνει και λειτουργεί η Ελβετική Ομοσπονδία ουσιαστικά δίχως πρόεδρο; Νομίζω ότι ουσιαστικά το μόνο στο οποίο μπορεί να υπάρξει συναίνεση με την πρόταση της Νέας ∆ημοκρατίας είναι η κατάργηση των διατάξεων «περί ευθύνης υπουργών». Την προτείνουν, γιατί η κατακραυγή είναι μεγάλη, κι έτσι όσοι σώθηκαν μέχρι τώρα με τις ευνοϊκές διατάξεις σώθηκαν. Θόδωρος Παρασκευόπουλος

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Τα δημοσιεύματα λοιπόν, που μιλούν για “πιθανή αστάθεια στην Ευρωζώνη λόγω της Ελλάδας” ήταν αναμενόμενα και καθοδηγούμενα από αυτούς, που εδώ και καιρό χαρακτηρίζουν ως μοναδική εναλλακτική για την Ευρώπη την λιτότητα και ως μοναδική εναλλακτική για την Ελλάδα τη συγκυβέρνηση των διεκπεραιωτών αυτής της πολιτικής.

∆ιαβολικά μυαλά και χιλιοπαιγμένα σενάρια Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

ρισμένοι Γερμανοί δημοσιογράφοι είχαν μπερδευτεί την περασμένη Τετάρτη στο Βερολίνο και αποκαλούσαν τον Βαγγέλη Βενιζέλο «υπουργό Οικονομικών». Αυτό δεν συνέβη απαραίτητα γιατί θυμόντουσαν, ότι ο Έλληνας πολιτικός έχει πράγματι περάσει από αυτή τη θέση στο παρελθόν, συνδέοντας μάλιστα το όνομα του με ένα μεγάλο χρηματοπιστωτικό «κόλπο», που έγινε για να βοηθηθούν όχι οι Έλληνες και η οικονομία τους αλλά οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες. Αλλά ήταν εντελώς αδιανόητο και θεσμικά πρωτοφανές ένας υπουργός Οικονομικών, ο Γερμανός Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να συναντά ένα υπουργό Εξωτερικών ή έστω αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, όπως προτιμά να τον αποκαλούν ο συνταγματολόγος από τη Θεσσαλονίκη με το ισχυρό «εγώ». Αφού λοιπόν αυτή η συνάντηση ήταν μια ευρωπαϊκή πρωτοτυπία από πλευράς πρωτοκόλλου, το ερώτημα ήταν τι ακριβώς νόημα μπορεί να είχε.

Έγκριση και καθοδήγηση

Τις απαντήσεις τις είχαν δώσει οι δηλώσεις, που είχαν προηγηθεί αλλά και όσες ακολούθησαν. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν είναι αφελής. Γνωρίζει ότι στην Ελλάδα δεν αποτελεί και το πιο δημοφιλές πολιτικό πρόσωπο της Ευρώπης. Θα καταλαβαίνει λοιπόν ότι αν θέλει να κάνει... κακό στο δίδυμο Σαμαρά-Βενιζέλου το μόνο που έχει να κάνει είναι να εκφράσει τη στήριξή του προς αυτούς. Όμως ο κ. Σόιμπλε είναι και απόλυτα κυνικός. Και γνωρίζει ότι αυτό που επιτεύχθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια δεν ήταν τόσο να σωθεί η Ελλάδα αλλά να προσδεθεί όσο πιο σφιχτά ήταν δυνατόν στο γερμανικό άρμα. Ο Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός λοιπόν ξέρει ότι οποιαδήποτε κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης χρειάζεται την δική του έγκριση αν όχι και καθοδήγηση. Και φρόντισε να στείλει αυτό το μήνυμα προς όλες τις πλευρές. Και στο ελληνικό πολιτικό σύστημα συνολικά, συμπεριλαμβανόμενης της αντιπολίτευσης και των αναποφάσιστων βουλευτών που πρέπει να αποφασίσουν ανάμεσα στην σταθερότητα του... τραπεζικού τους λογαριασμού που εξασφαλίζει η βουλευτική αποζημίωση για ενάμιση ακόμα χρόνο και την αποσταθεροποίηση της προσωπικής τους ζωής, που

μπορεί να σημάνει η αναζήτηση ενός νέου επαγγελματικού προσανατολισμού, αλλά και σε αυτούς που παρακολουθούν τις εξελίξεις στη χώρα μας απ’ έξω. Ο κ. Σόιμπλε τους θύμισε λοιπόν ότι η Ελλάδα έχει ακόμα «πράγματα» να κάνει και ελπίζει ότι αυτά θα γίνουν μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2015. Αλλιώς η χώρα θα βρεθεί στο κενό. Αποδείχτηκε έτσι ότι οι δραματικές κορώνες του κ. Βενιζέλου και η εμμονή του σε μια παράταση ολίγων εβδομάδων είχε απλά να κάνει με την τυχοδιωκτική απόφαση της τηλεκατευθυνόμενης συγκυβέρνησης να τα παίξει «όλα για όλα» με μοναδικό της χαρτί την ελπίδα, ότι θα στριμώξει μια πιθανή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα και στο εκβιαστικό ερώτημα «νέο μνημόνιο ή χρεωκοπία».

Ζητήματα (αν)αξιοπιστίας

Οι Γερμανοί γνωρίζουν ότι αυτό το «διαβολικό σχέδιο» δεν είναι και το πιο δημοκρατικό, όπως γνωρίζουν ότι εμπεριέχει και μεγάλο ποσοστό ρίσκου. Αλλά επειδή βλέπουν την αδυναμία του κ. Σαμαρά να υλοποιήσει οτιδήποτε από όσα κατά καιρούς τους υπόσχεται θεώρησαν ότι δεν υπάρχει άλλη «καλύτερη» λύση. Οι πληροφορίες, που φτάνουν στην καγ-

κελαρία υπογραμμίζουν ότι από το φθινόπωρο και μετά «ο Σαμαράς έχει χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Αντιδρά, δεν δρα, αφού έχει απλά στο νου του να απαντήσει τα θέματα της ατζέντας που καθορίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, με το βλέμμα στραμμένο πάντα στην εσωτερική κοινή γνώμη». Ο κ. Βενιζέλος έχει αναλάβει λοιπόν την πρωτοβουλία των κινήσεων και προσπαθεί να πείσει το Βερολίνο, ότι θα μπορέσει -αν τον βοηθήσουν- να έχει ρόλο στην επόμενη μέρα των εξελίξεων, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της προεδρικής εκλογής και των πιθανότατων πρόωρων εθνικών εκλογών. Όπως έλεγε και ένας Γερμανός σοσιαλδημοκράτης, που γνωρίζει καλά τον κ. Βενιζέλο «δεν είναι και ο πιο αξιόπιστος άνθρωπος για να εμπιστευτούμε, αλλά δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή και άλλος». Η έλλειψη λοιπόν εναλλακτικού μνημονιακού σεναρίου κάνει τον «αναπληρωτή πρωθυπουργό» να περιφέρεται ανά την Ευρώπη, να εμφανίζεται ως ο εγγυητής της μνημονιακής πολιτικής και να διαρρέει σενάρια τρόμου, που εύκολα καταπίνουν οι διψασμένοι για νέες κρίσεις και απειλές δημοσιογράφοι. Ορισμένοι από αυτούς μπορεί να αποφεύγουν να έρθουν στην Ελλάδα γιατί φοβούνται ότι θα τους... φάνε οι κομμουνι-

στές, αλλά είναι εξαιρετικά πρόθυμοι να μεταφράσουν τα... emails που λαμβάνουν από την Αθήνα για να εμπλουτίσουν τα καταστροφολογικά ρεπορτάζ τους. Τα δημοσιεύματα λοιπόν, που μιλούν για «πιθανή αστάθεια στην Ευρωζώνη λόγω της Ελλάδας» ήταν αναμενόμενα και καθοδηγούμενα από αυτούς, που εδώ και καιρό χαρακτηρίζουν ως μοναδική εναλλακτική για την Ευρώπη την λιτότητα και ως μοναδική εναλλακτική για την Ελλάδα τη συγκυβέρνηση των διεκπεραιωτών αυτής της πολιτικής. ∆εν αποκλείεται λοιπόν να δούμε το επόμενο διάστημα νέες ανοικτές επιστολές κάποιων Γερμανών «φωστήρων», που θα υποδεικνύουν τι πρέπει να ψηφίσουν οι βουλευτές αρχικά και αν δεν βγει αυτό τι θα πρέπει να επιλέξουν οι πολίτες. Οι φάμπρικες της τρομολαγνείας δεν χαρακτηρίζονται άλλωστε από πρωτοτυπία. Μοιάζουν με χρεωκοπημένο κανάλι της ιδιωτικής τηλεόρασης που μη έχοντας κάτι καινούριο να προβάλει κατεβαίνει στο αρχείο και αναζητεί τις κασέτες με τα ήδη πολυπαιγμένα σίριαλ. Και κάποια σχόλια σε ναυαρχίδες του συντηρητισμού, όπως η “ντι Βέλτ”, που ξαναζέσταναν το σενάριο του Grexit, επιβεβαιώνουν την παραπάνω πρόβλεψη για μια μιντιακή επιστροφή στις συνθήκες του 2012.

∆ύο παράμετροι που αλλάζουν τα δεδομένα

ίσω από όλα αυτά πάντως υπάρχουν και δύο πολύ σημαντικές παράμετροι που κάνουν την κατάσταση να διαφέρει αρκετά από εκείνη που επικρατούσε πριν από δυόμιση χρόνια. Αφενός, όπως παραδέχεται και ο γερμανικός τύπος ή τουλάχιστον μια μερίδα του, ο Σαμαράς δείχνει να έχει εξαντλήσει όλες του τις δυνάμεις και ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι πια ο «μπαμπούλας», όπως τον παρουσίαζαν κάποτε. «∆εν θα βγουν να τον υποστηρίξουν αλλά δεν θα του κλείσουν και προκαταβολικά την πόρτα» αν γίνει πρωθυπουργός, έλεγε έμπειρος ανταποκριτής στο Βερολίνο. Άλλωστε, έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη ότι η λογική της κυρίας Μέρκελ είναι να αντιμετωπίζει τα προβλήματα όχι ως θεωρητικά μελλοντικά σενάρια αλλά μόνο όταν πραγματικά τα βρίσκει μπροστά της. Μια δεύτερη σημαντική παράμετρος έχει να κάνει με τις μάχες, που αναμένεται να δοθούν μέσα στο 2015 με αντικείμενο την αποκαλούμενη «ποσοτική χαλάρωση». Η πίεση της αμερικανικής πλευράς για απαγκίστρωση από την θρησκευτικού τύπου άσκηση των καθηκόντων της λιτότητας έχει ενταθεί το τελευταίο διάστημα, αφού οι περισσότεροι Αμερικανοί οικονομολόγοι βλέπουν κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία από τη στάση του Βερολίνου, που εθελοτυφλεί ακόμα μπροστά στα σημάδια μιας επερχόμενης παγκόσμιας ύφεσης. «Το ευρώ είναι πολύ σημαντική υπόθεση για να το αφήσουν οι ΗΠΑ αποκλειστικά έρμαιο στις διαθέσεις της εμμονικής Μέρ-

κελ» έλεγε ένας ξένος αναλυτής με έδρα το Λονδίνο. Μια εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, αν συνδυαζόταν με ανακατατάξεις και σε άλλες χώρες του Νότου, που διψασμένες για ρευστότητα επιδιώκουν τη «δροσιά», που θα έφερνε στις οικονομίες τους μια ποσοτική χαλάρωση θα μπορούσε λοιπόν να αλλάξει τα δεδομένα και να υποχρεώσει και την ΕΚΤ σε διορθωτικές κινήσεις «ακόμα και αν δεν συμφωνεί απολύτως η Γερμανία». Είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι και ο κύριος Ντράγκι, που βρίσκεται σαφώς πιο κοντά στην αμερικανική σχολή, θα χρησιμοποιήσει πραγματικά τα όπλα που διαθέτει κάποια στιγμή και που φραστικά τουλάχιστον έχει δεσμευτεί ότι δεν θα αφήσει αναξιοποίητα για να σώσει την ευρωζώνη πάση θυσία. Όταν λοιπόν βρυχάται το Βερολίνο γνωρίζει ότι μέχρι να φτάσουν οι βρυχηθμοί στην Αθήνα έχουν πρώτα περάσει από την Φρανκφούρτη όπου και λόγω εγγύτητας ακούγονται με ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Η πραγματική μάχη του 2015 θα είναι αυτή μεταξύ του «Σόιμπλε και του Ντράγκι» έλεγε ένας παρατηρητής των αγορών στη Φρανκφούρτη. Και εκτιμούσε ότι σε αυτό το πλαίσιο η ελληνική υπόθεση αποκτά άλλη διάσταση, αλλά και δημιουργεί και άλλα περιθώρια δράσης για μια ελληνική κυβέρνηση, που δεν θα ξεκινάει πάντα τον αγώνα έχοντας ως δεδομένο ότι θα χάσει, προσπαθώντας να κρατήσει απλά σε αξιοπρεπή επίπεδα το σε βάρος της σκορ. •

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η πολιτική δυναμική που θα έχει μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι τεράστια και δεν μπορεί να ελεγχθεί εύκολα. Τα σενάρια περί παρένθεσης είναι αστεία.

Σπασμωδική κίνηση η επίσπευση της προεδρικής εκλογής ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ ΒΕΡΝΑΡ∆ΑΚΗ

Συζητάμε με τον πολιτικό επιστήμονα Χριστόφορο Βερναρδάκη για τα σενάρια γύρω από την εκλογή προέδρου της ∆ημοκρατίας και τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Όπως εκτιμά ο Χρ. Βερναρδάκης, “η κίνηση επίσπευσης της προεδρικής εκλογής γεννά πολλά ερωτηματικά, γιατί δεν έχει επιβεβαιωμένες τουλάχιστον 175 ψήφους”. τη συνέντευξη πήραν η Ιωάννα ∆ρόσου και ο Αδάμος Ζαχαριάδης

Γιατί πιστεύεις ότι ο κ. Σαμαράς προέβη στην επίσπευση της προεδρικής εκλογής; Η κίνηση αυτή γεννά πολλά ερωτηματικά. Ένα βασικό ερώτημα είναι γιατί την έκανε αν δεν είχε επιβεβαιωμένες τουλάχιστον 175 ψήφους. Μόνο αν τις έχει μπορώ να βρω νόημα σε αυτή την κίνηση. Αν έχει μόνο 155 ψήφους, τότε η κίνηση αυτή είναι στον αέρα. Αν δεν έχει διασφαλισμένες ψήφους θα πρόκειται για σπασμωδική κίνηση, καθώς δεν θα καταφέρει να βγάλει πρόεδρο, δεν φαίνεται να έχει κάποια εναλλακτική λύση διεξόδου και έτσι οδηγείται σε εκλογές που είναι βέβαιο πως θα χάσει, αν δεν συντριβεί κιόλας. Πιστεύεις δηλαδή ότι δεν θα καταφέρει να πιάσει το στόχο των 180 βουλευτών; Αντίθετα, προσωπικά θεωρώ ότι έχει βάσιμες ελπίδες. Η λογική λέει ότι πρέπει να έχει προβλέψει κάποια κίνηση ως κρυφό άσσο, τον οποίο θα εμφανίσει την τελευταία στιγμή για να αυξήσει τις πιθανότητες για τις 180 ψήφους. Η υποψηφιότητα ∆ήμα μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό το σκοπό; Όχι. Όμως, η πρώτη ψηφοφορία θα είναι μία σφυγμομέτρηση. Αν καταφέρει να πάρει 170 και στη δεύτερη κερδίσει 34 ακόμα, τότε είναι πιθανό στην τρίτη ψηφοφορία να δούμε μία νέα υποψηφιότητα για τη θέση του προέδρου της ∆ημοκρατίας, που θα λανσαριστεί ως ευρύτερη και «συναινετική». Και ποιο θα μπορούσε να είναι αυτό το πρόσωπο; Άγνωστο, πιθανώς κάποιο από τα ονόματα που έχουν ήδη ακουστεί. Ο Νικηφόρος ∆ιαμαντούρος, ο Παναγιώτης Πικραμένος ή κάποιος άλλος, ίσως και μηπολιτικό πρόσωπο που θα μπορούσε να συσπειρώσει τους 180.

Παρέδωσε την πρωτοβουλία κινήσεων

Είπες ότι δεν μπορείς να βρεις λογική στις κινήσεις του Σαμαρά. Υπάρχει, όμως, και το σενάριο της καυτής πατάτας. Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβέρνηση, θα έχει πολλά μέτωπα ανοιχτά και χωρίς συμμαχίες, τα οποία δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί και έτσι θα πέσει, αποτελώντας απλώς μια παρένθεση. Όλα αυτά τα σενάρια που γράφονται και ακούγονται, είναι, θα λέγαμε, ασκήσεις επί χάρτου. Η πολιτική δυναμική που θα έχει μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι τεράστια και δεν μπορεί να

ελεγχθεί εύκολα. Τα σενάρια περί παρένθεσης είναι αστεία. ∆εν παραχωρείς εύκολα στην πολιτική την πρωτοβουλία των κινήσεων στον αντίπαλο. Ακόμα και στην εκλογή προέδρου της ∆ημοκρατίας θα μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, καθώς τότε θα απαιτούνται μόνο 151 ψήφοι και άρα θα μπορεί να εκλέξει στη θέση του προέδρου όποιον θέλει. Όσον αφορά στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, και εκεί θα έχει και πάλι την πρωτοβουλία των κινήσεων, έχοντας νωπή πολιτική νομιμοποίηση. Γι’ αυτό λέω ότι δεν βρίσκω λογική στην κίνηση του Α. Σαμαρά, αν δεν έχει εξασφαλισμένο αριθμό κοντά στους 180. Με μια διαφορετική ανάγνωση θα μπορούσαμε να πούμε ότι παρέδωσε την πρωτοβουλία των κινήσεων στους δανειστές. Για να μετρήσει τη στήριξή τους… Μα τι μπορούν να κάνουν οι δανειστές, αν η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αρνηθεί να εφαρμόσει την πολιτική τους; Θα πρέπει κανονικά να γνωρίζουν ότι η κρίση πολιτικής νομιμοποίησης, αν εφαρμόσουν τυφλή επιθετική πολιτική προς την Ελλάδα, θα μεταφερθεί αυτόματα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Μια ορθολογική πολιτική των δανειστών θα ήταν να παραχωρήσουν στον Σαμαρά μία επίφαση διαπραγμάτευσης, να χαλαρώσουν κάποια μέτρα, να τον αφήσουν να ξεπεράσει το σκόπελο της προεδρικής εκλογής ώστε να κερδίσει πολιτικό χρόνο και αυτή η πολιτική να λειτουργούσε, εν τέλει, υπέρ τους δημιουργώντας στο «λαϊκό στρατόπεδο» κρίση στρατηγικής.

Ποια πρέπει να είναι η στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για να αποτύχει η κυβέρνηση να συγκεντρώσει τους 180; Να αυξήσει την πολιτική και κοινωνική πίεση. Να διευρύνει το κοινωνικό μέτωπο προς την Κυβέρνηση. Να μην την αφήσει να πάρει καμία περαιτέρω πολιτική πρωτοβουλία, «καίγοντας» τα επικοινωνιακά της όπλα. Πρέπει, όμως, επίσης να διαμορφώσει ένα plan B πολιτικής στρατηγικής στην περίπτωση που η κυβέρνηση βρει τους 180 βουλευτές. Έτσι κι αλλιώς, ο πολιτικός χρόνος της κυβέρνησης δεν είναι απεριόριστος. ∆εν πρέπει, επομένως, να επιτρέψει να δημιουργηθεί κλίμα κοινωνικής απογοήτευσης σε αυτήν την περίπτωση και η κυβέρνηση να ξαναπάρει την πρωτοβουλία κινήσεων στα χέρια της.

∆ύσκολα ανακόπτεται η αυτοδυναμία

Πιστεύεις ότι η συναίνεση του Βενιζέλου ήρθε για να αντιμετωπίσει τις εσωκομματικές δυσκολίες και να αφοπλίσει τον Παπανδρέου; Αν ο Βενιζέλος σκέφτηκε με αυτόν τον τρόπο, τότε πρόκειται περί μεγάλου πολιτικού μύωπα. Το ΠΑΣΟΚ, στο τωρινό πολιτικό και κοινωνικό τοπίο, κινδυνεύει να μην μπει στη Βουλή με την πόλωση που θα υπάρξει ή στην καλύτερη περίπτωση να καταφέρει να εκλέξει περίπου έξι-εφτά βουλευτές. Οπότε ποιο

είναι το κέρδος του από την πρόκληση εκλογών; Αντίθετα, θα έβρισκα μεγαλύτερη λογική συνάφεια σε μια κοινή κάθοδο με τη Νέα ∆ημοκρατία ή σε μια πραγματική προσπάθεια συσπείρωσης διαφόρων υβριδίων ή ομάδων του κέντρου, αλλά και οι δύο αυτές επιλογές απαιτούν χρόνο. Τώρα, σε περίπτωση εκλογών, έχουν καεί. Αν τελικά οδηγηθούμε σε εκλογές, ο Σαμαράς θα προσπαθήσει –γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να διεκδικήσει την πρωτιά- να ανακόψει την περίπτωση αυτοδύναμης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρείς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κοντά στην αυτοδυναμία; Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν πολλές εκλογικές επιλογές στην κοινωνία. Ή θα εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ ή θα συνεχιστεί η μνημονιακή πολιτική. Και από ό,τι φαίνεται, το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ θα εκτιναχτεί. Και αν αναλογιστούμε ότι ο Σαμαράς θα μπει στην εκλογική αναμέτρηση με «παράσταση ήττας», τότε δύσκολα θα μπορέσει να ανακόψει την αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ. Ποια θα πρέπει, με δύο λόγια, να είναι η πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ; Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να εγγυηθεί στον ελληνικό λαό μια εφικτή ανατροπή. Ο κόσμος δεν απαιτεί από τον ΣΥΡΙΖΑ να γίνει συστημικός, αυτό που του ζητά είναι να γίνει συγκεκριμένος και να εγγυηθεί ότι αυτό που λέει αυτό και θα κάνει. •

Η ∆ΗΜΑΡ δεν έχει κάτι να προσθέσει στον ΣΥΡΙΖΑ

“

Πιστεύεις ότι μια συνεργασία με τη ∆ΗΜΑΡ ή η ένταξη κάποιων ανεξάρτητων βουλευτών στα ψηφοδέλτιά του, θα είχε αρνητικές συνέπειες στο εκλογικό αποτέλεσμα; Νομίζω ότι πλέον για το ευρύ εκλογικό σώμα μια τέτοια περίπτωση θα ήταν από αδιάφορη έως αρνητική. Σίγουρα πάντως δεν έχει κάτι να προσθέσει στον ΣΥΡΙΖΑ. Σε ένα πιο πολιτικοποιημένο τμήμα του εκλογικού σώματος μια τέτοια κίνηση στο μέτρο που γινόταν μάλιστα σε διευρυμένη βάση, θα έβλαπτε το «ηθικό πλεονέκτημα» του ΣΥΡΙΖΑ. Προφανώς βέβαια πρέπει να υπάρξει και μια κατά περίπτωση κρίση, γιατί δεν

Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να έχει μια πολιτική συγκρότησης των ψηφοδελτίων που να δώσει την αύρα μιας μεγάλης κοινωνικής, μορφωτικής και ηλικιακής ανανέωσης.

είναι όλα τα πρόσωπα ίδια. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις προσώπων, τις οποίες θα μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να αξιολογήσει. Η συμμετοχή του Φώτη Κουβέλη, για παράδειγμα, έχει να προσφέρει στον ΣΥΡΙΖΑ; Κατά τη γνώμη μου, όχι. Έχω ξαναπεί προ καιρού ότι αυτό που θα έπρεπε να κάνει ο Κουβέλης είναι να στηρίξει δημοσίως την Αριστερά στις εκλογές χωρίς να συμμετάσχει σε αυτές. Και ας αφήσει το χρόνο να επουλώσει πιθανόν τις πληγές που άνοιξε με τη στήριξη το 2012 της συγκυβέρνησης. Αυτό θα ήταν μια υγιής διαδικασία πολιτικής συμπόρευσης που δεν θα άφηνε στην κοινωνία καμία υποψία ανταλλαγών και «προσώπων παντός καιρού». Από εκεί και πέρα, προφανώς στο ψηφοδέλτιο θα πρέπει να υπάρξουν κοινωνικά στελέχη και πρόσωπα που δεν είναι στενώς ΣΥΡΙΖΑ, αλλά συγκλίνουν στο πρόγραμμά του. Και για να συμβεί αυτό, υπάρχουν δύο βασικές προϋποθέσεις. Η μία είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να έχει μια πολιτική συγκρότησης των ψηφοδελτίων που να δώσει την αύρα μιας μεγάλης κοινωνικής, μορφωτικής και ηλικιακής ανανέωσης. Η δεύτερη είναι η ανανέωση αυτή να συνοδευτεί από τη δέσμευση σε ένα Κώδικα ∆εοντολογίας για τον τρόπο και τη μορφή που πρέπει να λάβει η προσωπική εμπλοκή του καθενός στην πολιτική δράση της νέας εποχής. •

12 Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ Ρωσία: Η διπλωματία των αγωγών καλά κρατεί

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Αυστραλία: Ο (μη) ασφαλής παράδεισος των προσφύγων

Ο “Νότιος ∆ιάδρομος” δεν απειλεί άμεσα τους ρώσικους αγωγούς. Για να προχωρήσει πρέπει να επανέλθει ο Nabucco. σελ. 15

Μα γίνονται τέτοια πράγματα;

Η Αυστραλία επιδεικνύει χαρακτηριστική “απροθυμία” για την είσοδο προσφύγων και αιτούντων άσυλο και ιδιαίτερα όσων δεν πληρούν “προδιαγραφές ποιότητας”. σελ. 13

Ο ΤΡΟΜΟΣ ΩΣ ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Του Νίκου Σερβετά

ο μόνο που δεν θα πρέπει να εκπλήσσει όσους διαβάζουν τα σχετικά δημοσιεύματα αυτής της εβδομάδος, είναι ότι η αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών (CIA) χρησιμοποιεί ως μέθοδο ανάκρισης τα βασανιστήρια. Είναι τόσο πολλά χρόνια που βλέπουμε τις πορτοκαλί στολές των κρατουμένων στο Γκουαντάναμο, ήταν τόσο έντονες οι εικόνες που μεταφέρθηκαν από τις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ, παίρνει τόσο μεγάλη δημοσιότητα κάθε εκτέλεση θανατοποινίτη στις ΗΠΑ που θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η γνωστοποίηση αυτού του ζητήματος είναι, για αυτούς που διοικούν μυστικές υπηρεσίες, ζήτημα ηθικής επιβολής και υπενθύμισης του ποιος έχει το ρόλο του ισχυρού και των συνεπειών που μπορεί να υποστεί όποιος δεν συμμερίζεται τις απόψεις του και δεν συνεργάζεται μαζί του. ∆εν φαίνεται να υπάρχει, λοιπόν, κάτι που να θέλουν να κρύψουν οι διοικούντες την αμερικανική υπηρεσία. Κατά καιρούς, άλλωστε, αφήνουν να διαρρεύσουν επιλεγμένα στοιχεία για να εξυπηρετήσουν το σκοπό τους. Στην προκειμένη περίπτωση, την Τρίτη, το αμερικανικό Κογκρέσο παρουσίασε έκθεση, στην οποία αναφέρονται αναλυτικά οι μέθοδοι βασανισμού που οι μυστικοί πράκτορες χρησιμοποιούσαν, την περίοδο 2001-2009, προκειμένου να εξετάσουν υπόπτους για διασυνδέσεις με την Αλ-Κάιντα. Στη δημοσιό-

τητα δόθηκαν μόνο 480 από τις 6.200 σελίδες που αριθμεί συνολικά η έκθεση. Η Γερουσία των ΗΠΑ κατηγόρησε, μάλιστα, την υπηρεσία πληροφοριών της χώρας ότι εξαπάτησε το Κογκρέσο και το Λευκό Οίκο αναφορικά με τις πρακτικές της, τόσο ως προς το επίπεδο βίας τους (λες και υπάρχει υψηλό και χαμηλό επίπεδο βίας), όσο και ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Στα σχετικά δημοσιεύματα υπενθυμίζεται ότι το 2009 όταν ο Μπαράκ Ομπάμα ανέλαβε τα ηνία των ΗΠΑ, έδωσε τέλος στο πρόγραμμα της CIA, λέγοντας από τότε πως κατά την άποψή του, αυτές οι τεχνικές ανάκρισης ισοδυναμούσαν με βασανιστήρια.

Ενδιαφέροντα σημεία

Αυτό που κάθε φορά θα πρέπει να ενδιαφέρει, όταν δημοσιοποιούνται ανάλογα θέματα, είναι η χρονική συγκυρία της δημοσιοποίησης, καθώς και το αν υπάρχουν στοιχεία που διαφοροποιούν την μία δημοσιοποίηση από την άλλη. Στην πρόσφατη έκθεση του Κογκρέσου, ο λόγος που παρουσιάστηκε τη δεδομένη χρονική στιγμή είναι προφανής: τόσο η διεθνής συγκυρία όσο και τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Μπαράκ Ομπάμα καθιστούν ένα τέτοιο «αντιπερισπασμό» εξαιρετικά χρήσιμο και ταυτόχρονα αυτοί που άφησαν να δημοσιοποιηθεί η έκθεση, ενώ «εξομολογούνται» μία παλιά αμαρτία παίρνουν το άλλοθι της σημερινής μεταμέλειας. Αξίζει, όμως,

τον κόπο να σταθούμε σε κάποια σημεία αυτής της έκθεσης που προκαλούν εντύπωση, στα οποία δεν είχε δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα σε παλαιότερα ανάλογα δημοσιεύματα και τα οποία δεν θα πρέπει να διαφύγουν τώρα της προσοχής μας:

Ιδιωτική Εταιρεία Βασανιστηρίων: Ένα ζήτημα, που αναδεικνύει σε άρθρο της για το θέμα η βρετανική εφημερίδα Guardian, είναι ότι η CIA είχε αναθέσει σε ιδιωτική εταιρεία, η οποία πληρωνόταν αδρά από το αμερικανικό ∆ημόσιο, τις ανακρίσεις υπόπτων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Την εταιρεία είχαν ιδρύσει δύο ψυχολόγοι, οι οποίοι βασιζόμενοι στην εμπειρία τους από την εκπαίδευση αμερικανών πιλότων ώστε να αντέχουν τις σκληρές ανακρίσεις, επινόησαν 12 τεχνικές για τον εξαναγκασμό των υπόπτων να ομολογήσουν. Ιδιωτική πρωτοβουλία, λοιπόν, και κρατική ασφάλεια είναι στο μυαλό των επιτελικών στελεχών έννοιες που μπορούν να βαδίσουν παράλληλα και να έχουν αποτέλεσμα.

Λεπτομερής περιγραφή: Στο μεγαλύτερο μέρος των περίπου 480 σελίδων της έκθεσης που δόθηκαν στη δημοσιότητα, υπάρχουν λεπτομερείς και ανατριχιαστικές περιγραφές των βασανιστηρίων, χωρίς όμως πουθενά να αναφέρεται ο λόγος που ο κρατούμενος είχε θεωρηθεί ύποπτος ούτε ποια ήταν τελικά η τύχη του. Τι ενδιαφέρει, άλλωστε, τον αναγνώστη ποιος

“

δυστυχής Αφγανός ή Ιρακινός βασανίστηκε και για ποιο λόγο. Αυτό που άλλο κοινό το συναρπάζει και άλλο το τρομάζει είναι τα βγαλμένα νύχια, οι πνιγμοί, οι βιασμοί. Είτε να απασχολείται, έστω και παραβατικά, το μυαλό είτε να σπέρνεται ο τρόμος προκειμένου να είναι κάποιος νομοταγής: το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται ένα ολόκληρο σύστημα.

Η CIA είναι παντού: Η παγκόσμια επιβολή απαιτεί και συνεργασίες σε διεθνές επίπεδο. ∆εν αρκεί λοιπόν να υπάρχουν κάποιοι κακοί Αμερικανοί πράκτορες ή έστω Αμερικανοί υπάλληλοι ψυχολόγων βασανιστών. Σύμφωνα με απόσπασμα της έκθεσης που δημοσιεύτηκε στην γαλλική εφημερίδα Liberation, κέντρα ανακρίσεων λειτουργούσαν σε τουλάχιστον πέντε χώρες: Ταϊλάνδη, Αφγανιστάν, Ρουμανία, Πολωνία, Λιθουανία. Οι ύποπτοι οι οποίοι κρίνονταν σημαντικοί από τη CIA ανακρίνονταν και υποβάλλονταν σε βασανιστήρια, προτού μεταφερθούν στο Γκουαντάναμο. Στην έκθεση, η Ελλάδα αναφέρεται ως χώρα που «επέτρεψε τη χρήση του εναέριου χώρου της και των αεροδρομίων της για πτήσεις που σχετίζονται» με τα μυστικά προγράμματα ανακρίσεων της CIA. Υπενθυμίζεται πως την τελευταία δεκαετία έχουν έρθει στη δημοσιότητα καταγγελίες για απαγωγές στην Ελλάδα με κορυφαία την υπόθεση της απαγωγής Πακιστανών το 2005, επί υπουργίας Βουλγαράκη.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Ο (μη) ασφαλής παράδεισος των προσφύγων

ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ις, ήδη διευρυμένες, εξουσίες του εκάστοτε υπουργού Μετανάστευσης της Αυστραλίας απελευθερώνει από κάθε περιορισμό και έλεγχο η τροποποίηση του Νόμου για τη Μετανάστευση και τις Ναυτικές ∆υνάμεις, όπως εγκρίθηκε στις 5 ∆εκεμβρίου. Ο υπουργός Σκοτ Μόρισον θα έχει το δικαίωμα να αποφασίζει για την τύχη των ανθρώπων που προσεγγίζουν ή περνούν τα σύνορα και να ερμηνεύει «υπέρ του δημοσίου συμφέροντος» τις υποχρεώσεις της χώρας, ανεξάρτητα από την αρχή περί μη-επαναπροώθησης της Συνθήκης της Γενεύης και του Πρωτοκόλλου του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, του 1967. Όπως τονίζει ο Συνασπισμός ∆ράσης για τους Πρόσφυγες (Σ∆Π), «η επίθεση των Άμποτ και Μόρισον στους πρόσφυγες ξεκίνησε από την πρώτη μέρα».

Παραβιάζονται διεθνείς κανόνες

Η Αυστραλία, σε πείσμα τής ιστορίας της ως σωφρονιστικής αποικίας του Ηνωμένου Βασιλείου, επιδεικνύει χαρακτηριστική «απροθυμία» για την είσοδο προσφύγων και αιτούντων άσυλο και ιδιαίτερα όσων δεν πληρούν «προδιαγραφές ποιότητας». Οι κυβερνήσεις συνάπτουν Μνημόνια Συνεννόησης και χρηματοδοτούν τα γειτονικά - και πολλαπλά εξαρτημένα- νησιωτικά κράτη όπως η Παπούα-Νέα Γουινέα (ΠΝΓ) και το Ναούρου, για να «φιλοξενούν» τους πρόσφυγες που φθάνουν από την θάλασσα. Απώτερος σκοπός, να μην

θεωρείται πλέον η Αυστραλία «ασφαλής παράδεισος», αλλά και έμμεσα να αποθαρρύνονται όσοι σκοπεύουν να καταφύγουν στην χώρα. Στατιστικά του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης δείχνουν πάντως αύξηση 46,6% το 201213, στον αριθμό εκείνων που έγιναν αυστραλοί πολίτες, ενώ πρώτοι στις αιτήσεις για βίζα εργασίας είναι μετανάστες από Ινδία, Κίνα και Βρετανία. ∆ιακρίσεις στη μεταχείριση μεταναστών δημιουργούν τόσο οι συνεχείς αναθεωρήσεις στις διακρατικές συμφωνίες -και λόγω πιέσεων από τις χώρες υποδοχής - όσο και ο τρόπος άφιξης. Εκείνοι που ταξιδεύουν αεροπορικώς απολαμβάνουν περισσότερες ευκαιρίες και δικαιώματα από τους ευάλωτους και λιγότερο «προνομιούχους» «ανθρώπους των πλοίων». Η Επιτροπή Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων της Αυστραλίας έκρινε ότι η Ρύθμιση Περιφερειακής Επανεγκατάστασης που υπέγραψαν Αυστραλία και ΠΝΓ λίγο πριν την εκλογή του Άμποτ, αλλά και οι συνθήκες διαβίωσης στους καταυλισμούς, παραβιάζουν διεθνείς κανόνες, αν και ο προηγούμενος πρωθυπουργός είχε εκτιμήσει ότι «θα αντιμετωπίσει την μάστιγα» της παράνομης διακίνησης ανθρώπων.

Κακομεταχείριση προσφύγων

Στους ήδη κορεσμένους καταυλισμούς, τα πολλά προβλήματα σπανίως βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

Με αφορμή την τροποποίηση του νόμου, επτά «φιλοξενούμενοι» στο νησί Μάνους της ΠΝΓ έραψαν τα χείλη τους και 250 έκαναν απεργία πείνας, διαμαρτυρόμενοι για την παροχή Βίζας Προστασίας σε πρόσφυγες του νησιού των Χριστουγέννων αλλά όχι του Μάνους ή του Ναούρου, πάλι ως αποτέλεσμα των διαφορετικών μέτρων, σταθμών και ερμηνειών των νόμων και της άνισης μεταχείρισης. Σύμφωνα με αναφορές του Σ∆Π, στο Ναούρου, όπου οι πρόσφυγες διαμένουν σε ειδικούς καταυλισμούς και μετέχουν στην ζωή του νησιού, έχουν αυξηθεί και τείνουν να γίνουν κοινωνικά αποδεκτές οι απειλές και οι επιθέσεις εναντίον τους. ∆ύο έγκυες γυναίκες και οι οικογένειές τους, μεταφέρθηκαν στις αρχές ∆εκεμβρίου, παρά την θέλησή τους και σχεδόν δια της βίας, χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα από το Ναούρου στην Αυστραλία όπου τους ανακοινώθηκε ότι η παραμονή τους είναι παράνομη και ότι θα στεγαστούν σε κέντρο κράτησης μεταναστών. Στις 12 Νοεμβρίου, το ∆ικαστήριο Αξιολόγησης Προσφύγων αποφάσισε ότι ήταν «σχετικά ασφαλής» η επιστροφή αφγανών προσφύγων στην χώρα τους, ωστόσο το Ανώτατο ∆ικαστήριο θεώρησε ότι η υπόθεση δεν είχε εξετασθεί επαρκώς. Ήδη ο Σ∆Π ζητά να επιστρέψουν οι δύο απελαθέντες και να μην εκτεθούν στον κίνδυνο της απέλασης οι συνολικά εννέα συμπατριώτες τους. Σε οικειοθελή κατ’ οίκον περιορισμό

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΖΑΝ ΛΙΚ ΜΕΛΑΝΣΟΝ

Έχουμε ανάγκη από μία νίκη κατά τού φιλελευθερισμού

Στη Γαλλία το πολιτικό θερμόμετρο ανεβαίνει. Η κυβέρνηση με το σχέδιο νόμου που προωθεί για την ανάπτυξη και τη δραστηριότητα του υπουργού Οικονομικών Μακρόν, περνάει σε άλλο επίπεδο. Προσαρμόζεται όλο και περισσότερο στις υποδείξεις του Βερολίνου. Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ τις τελευταίες ημέρες ζήτησε από τη Γαλλία και την Ιταλία να εντείνουν τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειές τους. Ο Ζαν Λικ Μελανσόν αντιδρώντας έγραψε, στα γερμανικά, στο τουίτερ: «Η Άνγκελα Μέρκελ να το βουλώσει. Η Γαλλία είναι ελεύθερη». Ο εκπρόσωπος της Μέρκελ δήλωσε ότι δεν σχολιάζει δηλώσεις ξένων ηγετών… Στη Γαλλία υπήρξαν πολλές αντιδράσεις, κυρίως από τις ιστοσελίδες. Η εφημερίδα «Μοντ» πήρε συνέντευξη από τον Μελανσόν, που μιλάει γι’ αυτό το «επεισόδιο» αλλά και για την κατάσταση στη Γαλλία και την Αριστερά.

Πιστεύετε ότι συμφιλιώνετε τους πολίτες με την πολιτική χρησιμοποιώντας φράσεις σκληρές και ειρωνικές συνάμα, όπως αυτές που χρησιμοποιούσατε κατά της κ. Μέρκελ και κατά του ευρωβουλευτή της CDU; Χίλιες φορές, ναι. Μιλώντας έτσι εκφράζω την οργή της Γαλλίας για τις καταστροφικές πολιτικές και συνάμα απευθύνω ένα μήνυμα στην κυβέρνηση της Γερμανίας. ∆εν ξεχνάμε ποτέ τους παλιούς δαίμονες που ανοίγουν νέες πληγές. Προϋπόθεση για την ειρήνη είναι η αυστηρή ισότητα μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Να αφήσει, λοιπόν, στην άκρη η κ. Μέρκελ την αλαζονεία, την οποία ενθαρρύνει με την πολιτική του ο Φρ. Ολάντ. Η Γερμανία δεν μπορεί να γίνει η νέα αυτοκρατορία των γερμανών ραντιέρηδων. Η Γερμανία είναι μια χώρα που ο πληθυσμός της γερνάει. Οι φτωχοί της υποφέρουν και οι δημόσιες υπηρεσίες καταστρέφονται. ∆εν αποτελεί μοντέλο για εμάς. Γιατί στη Γαλλία το Μέτωπο της Αριστεράς δεν έχει την επιτυχία του Podemos στην Ισπανία; Είμαστε πιο δυνατοί από τη Ριζοσπαστική Αριστερά της Βόρειας Ευρώπης, όχι όμως και από εκείνη των χωρών του Νότου. Εδώ στη χώρα μας υστερούμε στα κοινωνικά κινήματα. Εκεί οι μνήμες από τις δικτατορίες της άκρας δεξιάς είναι πρόσφατες. Εδώ η μιντιακή προώθηση της Λεπέν είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, ένα εμπόδιο. ∆εν νομίζω ότι μπορώ να μιλήσω για αποτυχία του Μετώπου της Αριστεράς μετά τις πρώτες εκλογές του 2009 και το 2012, που ξεκινήσαμε από το 2% το 2007, κατορθώσαμε να έχουμε το 11%, να συγκεντρώσουμε 4 εκατομμύρια

Αφίσα της αυστραλιανής κυβέρνησης που «προειδοποιεί» τους μετανάστες χωρίς χαρτιά ότι είναι ανεπιθύμητοι. οδηγεί πολλούς πρόσφυγες ο Κώδικας Συμπεριφοράς των Αιτούντων Άσυλο, του ∆εκεμβρίου 2013, τον οποίο υπογράφουν οι ενήλικοι που φθάνουν παράνομα δια θαλάσσης για να μην παραμείνουν σε κέντρα κράτησης μεταναστών. Προβλέπει συμμόρφωση στους νόμους και αποφυγή «αντικοινωνικής» και «διασπαστικής» συμπεριφοράς, δημιουργεί όμως φόβο για τις συνέπειες λόγω υποκειμενικών «μαρτυριών». Στην Αυστραλία, όπου στα τέλη Νοεμβρίου ψηφίστηκε νόμος που προστατεύει τις μεγάλες εταιρίες από διαμαρτυρίες εργαζομένων, ενδεικτικό της γενικότερης νοοτροπίας είναι το γεγονός ότι, πάνω από δυόμιση αιώνες μετά την εγκατάσταση δυτικών, για πρώτη φορά δρομολογείται η συνταγματική αναγνώριση των Αβορίγινων, των ιθαγενών κατοίκων της ηπείρου. Ελισάβετ Πετρίδου

ψήφους. Μετά απ’ όλα αυτά ποια είναι η εναλλακτική σας πρόταση; ∆εν ωφελεί η εναλλακτική πρόταση, εάν δεν κατορθώσουμε να κινητοποιήσουμε τον κόσμο. Θα πρέπει επίσης να χαράξουμε μια κόκκινη γραμμή και να μην υποχωρήσουμε. Έτσι, θα μπορέσουμε να έχουμε μια νίκη που είναι αναγκαία κατά του νεοφιλελευθερισμού, και σ’ αυτό το σημείο η κόκκινη γραμμή είναι να μην περάσει ο νόμος Μακρόν, που προβλέπει τη νυχτερινή εργασία και την εργασία τις Κυριακές πρόκειται για μια επικίνδυνη αναποτελεσματική εργατική πολιτική των μαθητευόμενων μάγων. Αυτή η πολιτική δεν πρέπει να περάσει. Προτείνετε να γίνει μια μεγάλη διαδήλωση; Θα πρέπει τα συνδικάτα να πάρουν πρωτοβουλία και ακόμα να συμφωνήσουμε όλοι, και είμαστε πολλοί να προχωρήσουμε σ’ ένα πλατύ λαϊκό μέτωπο, όπως αυτό της εναλλακτικής κίνησης κατά της λιτότητας (Alternative a l austerite), που είχε την πρωτοβουλία για τη διαδήλωση στις 15 Νοεμβρίου. Η κίνηση αυτή συσπείρωσε κινήματα, συνδικάτα και κόμματα. Θεωρείτε ότι μια συμμαχία με τους Οικολόγους είναι δυνατή και στο πολιτικό επίπεδο; Μάλιστα. Αυτή είναι η λογική τους μετά την έξοδο από την κυβερνητική συνεργασία όπως και του Μετώπου της Αριστεράς. Ποια μορφή μπορεί να πάρει αυτή η συμμαχία; Μπορεί να εμφανιστεί και στις περιφερειακές εκλογές του 2015; Θα πρέπει να συμφωνήσουμε σ’ ένα πρόγραμμα που θα επικυρωθεί και από τις λαϊκές συνελεύσεις. Σ΄ αυτή τη συμμαχία δεν χωράει το ΣΚ. Αν οι σοσιαλιστές θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας, θα πρέπει να διακόψουν με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Αναφερόμαστε στο λαό και όχι στην επίσημη κυβερνητική αριστερά. Θα είσαστε υποψήφιος το 2017; Το 2017 δεν θα πρέπει να δοθεί μόνο μια απλή εκλογική μάχη, αλλά μια εξέγερση για την 6η ∆ημοκρατία. Οι δημοσκοπήσεις μάς δίνουν 10% στη δεύτερη θέση μετά την Μαρτίν Ομπρί. Οι ψηφοφόροι τής αριστεράς θα καθορίσουν εάν θα βρεθώ σε καλύτερη θέση…

στα δίκτυα του κόσµου

∆ΙΕΘΝΗ

www.hera.org.mk

Απόσυρση του νομοσχεδίου, τώρα

Την άμεση απόσυρση του  νέου νομοσχεδίου που προωθεί το υπουργείο Υγείας

Από τα βιεννέζικα βαλς στη ρώσικη ρουλέτα

Οι νέες διακρατικές φιλίες περνάνε πάλι από τα πυρηνικά συμβόλαια

ζητούν δεκάδες γυναικείες οργανώσεις και ιατρικοί σύλλογοι στην Μακεδονία. Το νομοσχέδιο βάζει σοβαρά εμπόδια στο δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουν για το σώμα τους, ενώ ανάμεσα στα υπόλοιπα προβλέπει και την έκδοση ενός εγχειριδίου που θα διανεμηθεί στους γιατρούς, και το οποίο θα περιέχει οδηγίες για το πώς πρέπει να ασκούν έντονη ψυχολογική πίεση στις γυναίκες που επιθυμούν να κάνουν έκτρωση. www.eses.facebook.com/canariasdiceno

Ενάντια στην εξόρυξη

Έντονες αντιδράσεις  έχει προκαλέσει η απόφαση του ανώτατου

δικαστηρίου της Μαδρίτης να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της πολυεθνικής Respol και να απορρίψει το αίτημα της τοπικής κυβέρνησης των Κανάριων Νήσων, με το οποίο ζητιόνταν να ανασταλεί προσωρινά η εξόρυξη πετρελαίου ανοιχτά των νησιών από την εταιρεία. Η εξόρυξη ξεκίνησε τον Νοέμβριο μετά από άδεια που έδωσε η ισπανική κυβέρνηση, ενώ οι κάτοικοι έχουν ξεσηκωθεί υποστηρίζοντας ότι θα επιφέρει τεράστια περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή στην περιοχή. www.wijzijnhier.org

Καμιά γυναίκα στο κρύο

Με το σύνθημα «καμιά γυναίκα στο κρύο», εκατοντάδες γυναίκες συμμετείχαν στην κινητοποίηση της Τετάρτης στο Άμστερνταμ, που αργότερα εξελίχτηκε σε ολονύχτια δράση αλληλεγγύης, για τις γυναίκες που βρίσκονται στο δρόμο. Θύματα του πολέμου, της σεξουαλικής βίας και του κοινωνικού αποκλεισμού οι περισσότερες, αντιμετωπίζουν την αδιαλλαξία του δήμου που επιμένει να κρατά κλειστά πολλά δημοτικά κτίρια, ενώ η ευρωπαϊκή επιτροπή κοινωνικών δικαιωμάτων σε πρόσφατη έκθεσή της αναφέρει ότι πρέπει επιτέλους να τους εξασφαλιστεί στέγη.



∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

ι εργασίες της διεθνούς συνάντησης για την εξάλειψη των πυρηνικών όπλων έληξαν την προηγούμενη εβδομάδα στη Βιέννη, με το αναμενόμενο ανακοινωθέν να πλειοδοτεί σε παραινέσεις για ένα μέλλον ειρηνικό. Ωστόσο, μεταξύ των 160 χωρών που συμμετείχαν στη διήμερη συνάντηση της 8ης και 9ης ∆εκεμβρίου, οι θέσεις των βασικών παικτών στην κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών (ΗΠΑ, Βρετανίας, Καναδά, Γερμανίας) πολύ απείχαν από το να εξασφαλίζουν μία τέτοια προοπτική: με λιγότερες ή περισσότερες υπεκφυγές υποστήριξαν πως η κατάργηση των πυρηνικών εξοπλισμών θα διατάρασσε την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων! Πίσω από τα χαμόγελα και τις αναμνηστικές φωτογραφίες, το πυρηνικό οπλοστάσιο παραμένει ακλόνητο, τουλάχιστον προς το παρόν.

Οι ρύποι ως εφαλτήριο για μεγα-επενδύσεις

Στο αντίθετο ημισφαίριο, ολοκληρώθηκε το πρώτο διήμερο του μήνα η προπαρασκευαστική ∆ιάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα, βήμα ιδιαίτερης σημασίας πριν τη συνάντηση του 2015 στο Παρίσι. Οι ανησυχητικές επισημάνσεις για την ακύρωση του στόχου εξάλειψης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατζέντα του Παρισιού και ο συντονισμός των πιέσεων προς την παγκόσμια κοινότητα για 100% καθαρή ενέργεια, δεν απασχολούν μόνο τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους ακτιβιστές που μάχονται τις εταιρίες πετρελαιοειδών και εξορύξεων λιγνίτη αλλά και το αντιπυρηνικό κίνημα, τη στιγμή που επιστρέφει η πολυδιαφημιζόμενη μυθολογία που θέλει την πυρηνική ενέργεια να είναι «καθαρή», ελεύθερη δηλαδή από εκπομπές ρύπων κατά τη χρήση της για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Το φάντασμα των δηλητηριωδών ρύπων αφυπνίζει μεν τους πολίτες σε σχέση με την αναζήτηση εναλλακτικών ενεργειακών λύσεων, αποτελεί δε το εφαλτήριο για μέγα- επενδύσεις των πετρελαϊκών κροίσων όχι μόνο στη βιομηχανία φωτοβολταϊκών και ανεμογεννητριών αλλά και στην πυρηνική βιο-

μηχανία και – κυρίως- στον τομέα της εκμετάλλευσης των τοξικών αποβλήτων της. Τι κι αν λίγες μέρες πριν (28 Νοεμβρίου) η κοινή γνώμη πληροφορήθηκε για ένα ακόμη ατύχημα σε πυρηνικό αντιδραστήρα της Ουκρανίας; Ακολουθώντας σχεδόν κατά γράμμα την παράδοση της σοβιετικής εποχής σε ό,τι αφορά την απόκρυψη πληροφοριών σε παρόμοιες περιπτώσεις, η ουκρανική κυβέρνηση κοινοποίησε το «ατύχημα» στην Ζαπορίσγια, 300 χλμ δυτικά του Ντονέτσκ, του θεάτρου δηλαδή των συγκρούσεων μεταξύ κυβερνητικού στρατού και φιλορώσων αυτονομιστών μέρες μετά το συμβάν και φρόντισε εξ αρχής να τονίσει πως δεν υπήρξε διαρροή ραδιενεργού υλικού από τη μονάδα που παράγει το 1/5 της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Πώς θα μπορούσε εξ άλλου να συμπεριφερθεί διαφορετικά; Το ενεργειακό εμπάργκο που επέβαλε η Ρωσία στους πρώην φίλους της οδηγεί σε έλλειψη φυσικού αερίου και σε σχέδιο υπερεκμετάλλευσης των πυρηνικών αντιδραστήρων, ώστε να καλύψουν το μισό των συνολικών ενεργειακών αναγκών τους.

Νέες ευκαιρίες για προσοδοφόρα συμβόλαια

Στο μεταξύ, οι διπλωματικοί βρυχηθμοί του Βλαντίμιρ Πούτιν αλλά και οι κάκιστες σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση δίνουν νέες ευκαιρίες για προσοδοφόρα συμβόλαια! Όχι μόνο ο ρώσος πρόεδρος εξασφάλισε πριν λίγο καιρό για την διαβόητη ROSATOM την κατασκευή δύο νέων αντιδραστήρων στο Ιράν (επαναφέροντας έτσι τα ερωτηματικά ως προς τη στόχευση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, αποσταθεροποιώντας περισσότερο τη σχεδόν ανύπαρκτη ισορροπία ηρεμίας- καχυποψίας στην περιοχή και εκνευρίζοντας αφάνταστα τις κυβερνήσεις ΗΠΑ και εταίρων της εντός ΕΕ), αλλά μόλις προχθές ανακοίνωσε πως η Ρωσία θα κατασκευάσει 10 αντιδραστήρες στα πλαίσια της συμφωνίας της με την Ινδία, ανάβοντας πάλι το φιτίλι στην εύφλεκτη γειτονιά της χώρας αυτής με το Πακιστάν το οποίο

επιχειρείται να μονιμοποιηθεί ως προπύργιο των ΝΑΤΟϊκών συμφερόντων στην πολύπαθη περιοχή. Η ενόχληση του Πούτιν για την τιμωρητική πολιτική της ΕΕ και του Βορειοατλαντικού συμφώνου απέναντι του, με αφορμή τη σύγκρουση στην Ουκρανία, οδηγεί σε θεαματική επίδειξη δύναμης και επιδίωξης στενών σχέσεων με κάθε «αγανακτισμένο» ή εξοβελιστέο από το νέο ∆υτικό κόσμο. Κι αν αυτό επιφέρει και μερικά δισεκατομμύρια επιπλέον στα ταμεία της Ρωσίας (ή και σε προσωπικούς λογαριασμούς) ακόμη καλύτερα... Στο πλαίσιο αυτό, το προφανές ρωσικό ενδιαφέρον για την περιοχή μας είναι κάτι περισσότερο από ανησυχητικό: ο Πούτιν ανακοινώνει μετά την επίσκεψη του στην Κωνσταντινούπολη τη συμφωνία για την υλοποίηση του πυρηνικού προγράμματος της Τουρκίας το οποίο με τυμπανοκρουσίες προωθεί ο Ερντογάν, θέλοντας με τη σειρά του να απαντήσει στην αμερικανική εξωτερική πολιτική πως βρήκε αλλού πρόθυμους συμμάχους, στην ΕΕ πως αδιαφορεί για την ψυχρή αντιμετώπιση απέναντι στις πρώην ενταξιακές επιθυμίες της και στο Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα πως έχει κι εκείνη ισχυρό υποστηρικτή στο δύσκολο παιχνίδι για την κατοχύρωση δικαιωμάτων στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο.

Η Ελλάδα ως πυρηνική χωματερή

Οι εξελίξεις αυτές είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικές για τη χώρα μας. Όχι μόνο γιατί ένα από τα πρώτα σημεία ανέγερσης πυρηνικού εργοστασίου, το περίφημο Άκκουγιου, απέχει ελάχιστα από τα ελληνικά νησιά, αλλά κυρίως γιατί η γειτονιά μας βρίσκεται πολλαπλώς στο κέντρο μίας διελκυστίνδας όπου δεν υπάρχει νικητής. Και το χειρότερο: η αρχή της διεθνούς επιχείρησης ξεπλύματος τοξικών αποβλήτων στα νότια της Κρήτης που προέκυψε με κάθε μυστικότητα και πολλές πιθανότητες μονιμοποίησης της, πόσο είναι αποκομμένη από το πλέγμα αυτών των εξελίξεων; Πόσο απέχει τελικά από το να γίνει η χώρα μας, αδιαφανώς και σιωπηρά, η χωματερήθύμα της νέας μοιρασιάς του πλανήτη;

“

Όλγα Αθανίτη

Στη συνάντηση των 160 χωρών για τους πυρηνικούς εξοπλισμούς με λιγότερες ή περισσότερες υπεκφυγές υποστηρίχθηκε πως η κατάργηση των πυρηνικών εξοπλισμών θα διατάρασσε την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων!

∆ΙΕΘΝΗ

Η διπλωματία των αγωγών καλά κρατεί

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

εγάλη κινητικότητα και πολλές επαφές σε πολλά επίπεδα παρατηρούνται μετά την ανακοίνωση του προέδρου της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Άγκυρα, ότι σταματάει η κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου South Stream και ότι η «Γκαζπρόμ» θα προχωρήσει στην κατασκευή νέου αγωγού, μέσω Τουρκίας, που θα καταλήγει σε κόμβο (hub) στα σύνορα της με την Ελλάδα, με σκοπό να προμηθεύει από εκείνο το σημείο τη Νότια Ευρώπη.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Αμέσως άρχισαν οι διαβουλεύσεις. Η Βουλγαρία, αν και έκανε ότι μπορούσε με πρωθυπουργό τον Μπόικο Μπορίσοφ για να παρεμποδίσει την κατασκευή του South Stream, τώρα φωνάζει ότι κάποιοι από αυτούς που την πίεζαν θα πρέπει κάτι να κάνουν ώστε να μην ακυρωθεί το έργο γιατί θα υποστεί πολύ μεγάλη οικονομική ζημία. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλώντ Γιούνγκερ, μετά τη συνάντησή του με το βούλγαρο πρωθυπουργό, δήλωσε ότι ελπίζει η κατασκευή του South Stream να μην σταματήσει και ότι η ΕΕ θα κάνει όλα τα απαραίτητα βήματα για ενίσχυση των σχέσεων με τη Ρωσία, αρκεί η Μόσχα να πράξει το ίδιο. Ο βούλγαρος πρωθυπουργός κάπως καθυστερημένα και υπό το κράτος πανικού γι’ αυτή την εξέλιξη, δήλωσε ότι θα επιμείνει στην υλοποίηση του αγωγού. Επίσης, προτείνει στη Ρωσία, σε αντίθετη περίπτωση ο κόμβος (hub) να γίνει στη Βάρνα της Βουλγαρίας και όχι στα σύνορα της Τουρκίας με την Ελλάδα. Ο ρώσος πρόεδρος αμέσως επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον καγκελάριο της Αυστρίας Βέρνερ Φάιμαν και συζήτησαν τα επόμενα βήματα των δύο χωρών για από κοινού χάραξη της στρατηγικής στον τομέα της ενέργειας. Επίσης, το Σαββατοκύριακο υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτωρ Ορμπάν και τον πρόεδρο της Σερβίας, Τομισλάβ Νίκολιτς. Οι τρεις παραπάνω χώρες προέβαλαν σθεναρή αντίσταση μέχρι τέλους στις πιέσεις της ΕΕ. Ο αναπληρωτής υπουργός ενέργειας της Ρωσίας, Κιρίλ Μολοντσόφ, δήλωσε ότι το σχέδιο για το νέο αγωγό μέσω Τουρκίας θα προχωρήσει άμεσα. Μετά τη συμφωνία για τις εμπορικές υποχρεώσεις των δύο πλευρών θα προχωρήσει αμέσως ο σχεδιασμός του έργου

που θα κρατήσει περίπου ενάμιση χρόνο και περίπου άλλο τόσο θα χρειαστεί για την κατασκευή του αγωγού. Ο εξοπλισμός και οι σωληνώσεις έχουν ήδη κατασκευαστεί (προορίζονταν για το South Stream). Ο νέος αγωγός θα είναι έτοιμος σε 2-3 χρόνια. Την Τρίτη 9 ∆εκεμβρίου συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες ο νέος αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αρμόδιος επίτροπος για θέματα ενέργειας Μάροτς Σέφτσοβιτς με τους υπουργούς ενέργειας της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας, της Σλοβενίας, της Κροατίας, της Ρουμανίας και της Αυστρίας και συζήτησαν θέματα ενεργειακής ασφάλειας των χωρών της ΕΕ μετά τις τελευταίες εξελίξεις.

Νότιος διάδρομος φυσικού αερίου

Μεταξύ άλλων οι υπουργοί των εφτά χωρών συζήτησαν με τον ευρωπαίο επίτροπο το θέμα της ενεργοποίησης της δημιουργίας του «Νότιου ∆ιαδρόμου» (Southern Gas Corridor) με σκοπό τη μεταφορά φυσικού αερίου από τις περιοχές της Κασπίας και της Μέσης Ανατολής. Ο ευρωπαίος επίτροπος δήλωσε, ότι πρέπει να απλοποιηθούν οι πολιτικές και γραφειοκρατικές διαδικασίες για την υλοποίηση αυτού του ενεργειακού σχεδίου και ανέφερε ότι έχει λάβει διαβεβαιώσεις από το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία, ότι υποστηρίζουν την υλοποίηση αυτού του σύνθετου σχεδίου. Ο «Νότιος ∆ιάδρομος» αποτελεί σύστημα αγωγών που συνδέει περιφερειακούς αγωγούς με σκοπό να δημιουργηθεί σε κάποιο βαθμό εναλλακτική πηγή τροφοδοσίας της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Το σχέδιο αυτό είχε εγκαταλειφθεί μέχρι πρό-

“

τινος, ιδιαίτερα μετά την ακύρωση της κατασκευής του Nabucco, λόγω έλλειψης των απαραίτητων ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα τον καθιστούσαν οικονομικά βιώσιμο. Υπάρχει ένα σχέδιο από το 2009 που προβλέπει τη διεύρυνση του αγωγού φυσικού αερίου του Νοτίου Καυκάσου (Μπακού -Τιφλίδα- Ερζερούμ) και στη συνέχεια διασύνδεση με τον ΤΑΝΑΡ και τον Nabucco και τον ΤΑΡ. Ήταν ένας αγωγός μήκους 3.500 χιλιομέτρων και αξίας 45 δις δολάρια. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο προμηθευτές αυτού του αγωγού θα ήταν το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν και ίσως το Ιράκ. Ενδεχομένως αργότερα και με την προϋπόθεση ότι θα λύνονταν διάφορα πολιτικά προβλήματα, να συμμετέχουν το Ιράν και η Αίγυπτος. Κύρια χώρα – τράνζιτ θα είναι η Τουρκία και οι άλλες διαδρομές τράνζιτ θα διέρχονται από την Ανατολική Μεσόγειο. Οι πρώτες παραδόσεις φυσικού αερίου σχεδιάζονται να γίνουν

Ο “Νότιος ∆ιάδρομος” δεν απειλεί άμεσα τους ρώσικους αγωγούς. Για να προχωρήσει πρέπει να επανέλθει ο Nabucco, ο οποίος είχε προγραμματιστεί να προμηθεύει στην καλύτερη περίπτωση με 26 δις κυβικά το χρόνο, αλλά η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν προτίμησε τον μικρότερο ΤΑΡ με 10 δις κυβικά. το 2018 στην Τουρκία και το 2019 στην Ευρώπη. Η αρχική χωρητικότητα του δικτύου αυτών των αγωγών θα είναι 10 δις κυβικά το χρόνο, με δυνατότητα να φτάσουν μέχρι 20 δις κυβικά , αν επιτευχθεί η διασύνδεση με το Τουρκμενιστάν και το Ιράκ και στην καλύτερη περίπτωση υπάρχει προοπτική στα μέσα της επόμενης δεκαετίας να φτάσει τα 30 δις κυβικά.

∆υσκολίες του “Νότιου ∆ιαδρόμου”

Μιχάλης Ρένεσης

«Νότιος ∆ιάδρομος» δεν απειλεί άμεσα τους ρώσικους αγωγούς. Για να προχωρήσει πρέπει να επανέλθει ο Nabucco, ο οποίος είχε προγραμματιστεί να προμηθεύει στην καλύτερη περίπτωση με 26 δις κυβικά το χρόνο, αλλά η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν προτίμησε τον μικρότερο ΤΑΡ με 10 δις κυβικά. Η Ρωσία, μέσω του νέου αγωγού, μπορεί να δίνει 63 δις κυβικά το χρόνο. Η δημιουργία του «Νότιου ∆ιαδρόμου» σκοντάφτει σε τρία κυρίως εμπόδια: α) Τα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν. Τα δύο κυριότερα κοιτάσματα Σαχ – Ντενίζ Ι και ΙΙ μπορούν θεωρητικά να δίνουν 26 δις κυβικά το χρόνο. Προς το παρόν οι εξαγωγικές δυνατότητες του Μπακού είναι 8 δις κυβικά. 2 από αυτά αγοράζονται από τη Ρωσία ενώ το μεγαλύτερο μέρος από τα υπόλοιπα 6 δις κυβικά το αγοράζει η Τουρκία. β) Από τα κοιτάσματα του Τουρκμενιστάν παράγονται 80 δις κυβικά το χρόνο. Τα 40 δις κυβικά εξάγονται στην Κίνα και 30 δις καταναλώνονται στο εσωτερικό της χώρας. Σύμφωνα με ειδικούς για το Nabucco μένουν μόνο 10 δις κυβικά, τα οποία δήλωσε ότι μπορεί να τα αγοράζει η Ρωσία. γ) Η προμήθεια φυσικού αερίου από το Ιράν θεωρητικά μπορεί να γεμίσει τον αγωγό. Η ετήσια εξόρυξη του Ιράν είναι 200 δις κυβικά, από τα οποία τα 170 καταναλώνονται εσωτερικά. Θα μπορούσε να προχωρήσει σε νέες γεωτρήσεις, αλλά αυτό δε μπορεί να γίνει αν δεν αρθούν οι διεθνείς κυρώσεις που απαγορεύουν την πώληση εξοπλισμού και τεχνολογίας στην Τεχεράνη. Αν όμως λυθούν γεωπολιτικά προβλήματα της περιοχής, ο «Νότιος ∆ιάδρομος» θα μπορούσε ενδεχομένως να περιορίσει τις προμήθειες ρώσικου φυσικού αερίου στις χώρες της ΕΕ. ∆εν ξέρουμε ποιες συμμαχίες θα δημιουργηθούν στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και ποιος θα είναι ο ρόλος της Ρωσίας και του Ιράν που παραμένει ο άγνωστος Χ. Μελλοντικά σκέπτονται να συντονίσουν το «Νότιο ∆ιάδρομο» με το τον « East-Med Corridor» που θα είναι ο διάδρομος φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ-Κύπρος-Κρήτη- Ηπειρωτική Ελλάδα-Ιταλία). Επίσης τελευταία εμφανίζονται χάρτες για αγωγό, ο οποίος θα μεταφέρει ιρανικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Ιράκ και Συρίας. Είναι φανερό ότι διπλωματία των αγωγών καλά κρατεί. •

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ΠΑΣΕΓΕΣ

Οι κτηνοτρόφοι θα βρεθούν και πάλι στους δρόμους Ε

χουν περάσει αρκετές ημέρες από τότε που οι κτηνοτρόφοι απ’ όλη τη χώρα διαδήλωσαν μαζικά στην Αθήνα, ζητώντας την άμεση επίλυση των προβλημάτων τους. Μεταξύ άλλων διεκδικούν την αποπληρωμή των οφειλών και εξισωτικής αποζημίωσης, την καταβολή της ενιαίας ενίσχυσης το 2014 χωρίς περικοπές, τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της ευλογιάς και του καταρροϊκού πυρετού... Στην Αθήνα οι κτηνοτρόφοι αρχικά ήρθαν αντιμέτωποι με τα ΜΑΤ, που έκανα και χρήση χημικών, έξω από τα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ, ενώ στη συνέχεια βρήκαν τις κλούβες μπροστά την είσοδο του ΥΠΑΑΤ στην Αχαρνών. Παρ΄ όλα αυτά, κατόρθωσαν να συναντήσουν τον υπουργό Γ. Καρασμάνη και να θέσουν τα προβλήματά τους. Έφυγαν «με πολλές υποσχέσεις και λίγες δεσμεύσεις», όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων ∆ημήτρης Καμπούρης. Τελικά, έφθασαν στη Βουλή, όπου κατέθεσαν τα προβλήματά τους. Ποιες, όμως, από τις υποσχέσεις που δόθηκαν τηρήθηκαν ή έχει αρχίσει η διαδικασία για την υλοποίησή τους; Από τον ΟΠΕΚΕΠΕ έγινε γνωστό ότι «στις 2223 θα καταβληθεί η β΄ δόση της ενιαίας ενίσχυσης. Παράλληλα, γίνονται προσπάθειες πληρωμών της εξισωτικής και για το 2014, ενώ θα προχωρήσουν οι πληρωμές για τη βιολογική γεωργία-κτηνοτροφία». Πέρα από αυτά τα ελάχιστα, ουδέν νεώτερο. Η ασάφεια και το χάος παραμένουν. Οι κτηνοτρόφοι που έχουν να πάρουν χρήματα για τις βιολογικές καλλιέργειες πάνω από δύο χρόνια, δεν

πρόκειται να μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια. Είναι αποφασισμένοι, και αυτό το απέδειξαν με τις πολύμηνες κινητοποιήσεις τους σ’ όλες σχεδόν τις περιοχές της χώρας, να συνεχίσουν τον αγώνα τους. Αυτή εξάλλου ήταν η θέληση όλων με όσους συζητήσαμε έξω από το ΥΠΑΑΤ. Όλοι τους γνώριζαν πολύ καλά τα προβλήματά τους, μιλούσαν με ενδιαφέρον για τη δουλειά τους, που πασχίζουν να τη διατηρήσουν και να την αναπτύξουν, παράγοντας προϊόντα ποιότητας με σεβασμό στο περιβάλλον. Καταλαβαίνουν πολύ καλά το σημαντικό ρόλο που έχει ο πρωτογενής τομέας για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Είναι αποφασισμένοι να παλέψουν για τα δικαιώματά τους. Θα τους βρουν μπροστά τους αυτοί που θέλουν να αποφασίσουν γι’ αυτούς χωρίς αυτούς..

Η ανεργία μειώνεται μόνο εικονικά

ΠΑΣΕΓΕΣ: Επιτέλους εκλογές Τη στιγμή που όλοι οι αγρότες, γεωργοί, κτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι κ.λπ. αντιμετωπίζουν πληθώρα προβλημάτων και προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με κάθε τρόπο, η αγροτοσυνδικαλιστικήσυνεταιριστική ηγεσία που βρίσκεται επικεφαλής της ΠΑΣΕΓΕΣ και κατορθώνει να επιβιώνει όλων των καταστάσεων, ετοιμάζεται να αναβαπτιστεί και να συνεχίσει το… έργο της. Προς το παρόν, τακτοποιεί τις τελευταίες εκκρεμότητες, έτσι ώστε να μπορέσει να πραγματοποιήσει τις αρχαιρεσίες. Το ∆Σ της ΠΑΣΕΓΕΣ συνεδρίασε την Πέμπτη 11/12 και την Παρασκευή για την εγγραφή των πρωτοβάθμιων οργανώσεων. Για τους ενεργούς αγροτικούς συνεταιρισμούς απαιτείται:

• Μια απλή αίτηση εγγραφής • Πρακτικό εκλογής αντιπροσώπων στην ΠΑΣΕΓΕΣ, από το οποίο θα φαίνεται ευκρινώς η υπογραφή του δικαστικού αντιπροσώπου ο οποίος παρευρέθηκε στις αρχαιρεσίες. • Καταβολή τακτικής εισφοράς ύψους 500 ευρώ ανά αντιπρόσωπο. • Για τις Αγροτικές Εταιρείες Σύμπραξης (ΑΕΣ) που έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Μητρώο του ΥΠΑΑΤ απαιτούνται: • Μία αίτηση εγγραφής • Αριθμός Μητρώου (ΓΕΜΗ) και τελευταία δημοσιευμένη σύνθεση ∆Σ. • Αντίγραφο πρακτικού εκλογής αντιπροσώπου από το αρμόδιο όργανο της ΑΕΣ. • Καταβολή τακτικής εισφοράς ύψους 500 ευρώ. Πόσες είναι οι οργανώσεις (αγροτικοί συνεταιρισμοί και οι αγροτικές εταιρίες σύμπραξης, που προήλθαν, κυρίως, από τις συνενώσεις συνεταιρισμών, κανείς δεν γνωρίζει. Μέχρι τις τελευταίες ημέρες οι πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει, ανέφεραν ότι 200 περίπου οργανώσεις θα πάρουν μέρος. Πρόκειται για μια συμμετοχή απογοητευτική, σε σχέση με τους 3.680 συνεταιρισμούς που κάποτε ήταν ενεργοί, ακόμα και τους 500 που πληρούσαν τις προϋποθέσεις και είχαν εγγραφεί στο μητρώο του ΥΠΑΑΤ. Οι εκλογές προβλέπεται να διεξαχθούν, αν δεν υπάρξει κάποια άλλη σκέψη, στις 21.12.2014. Μ. Αρβανίτης

ι πολιτικές των μνημονίων, τις οποίες επέβαλε μέσω των Βρυξελλών το Βερολίνο και το ∆ΝΤ, και τις οποίες υπερασπίζονται με κάθε τρόπο η Ν∆, το ΠΑΣΟΚ και η εγχώρια διαπλοκή εκμεταλλευόμενοι στο έπακρο τη «μιντιακή τρομοκρατία», έχουν οδηγήσει σε «Βατερλό» την ελληνική αγορά εργασίας. Το γεγονός αυτό, το οποίο βιώνουν καθημερινά οι πολίτες, επιβεβαιώνεται από την ανάλυση των στοιχείων του υπουργείου Εργασίας και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ).

Πού κρύβονται οι άνεργοι

Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση προβάλει μια εικονική «μείωση» της ανεργίας της τάξης των δύο ποσοστιαίων μονάδων, τα συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν από μια πιο ενδελεχή ανάλυση των επίσημων στατιστικών είναι τραγικά… Η ανεργία μειώνεται «εικονικά» κυρίως επειδή ένας μεγάλος αριθμός πολιτών περνά σε προγράμματα «ψευτό – απασχόλησης» (τύπου voucher) ή μεταναστεύει ή αποβιώνει! Συγκεκριμένα, το ποσοστό ανεργίας τον περασμένο Σεπτέμβριο κατεγράφη στο 25,7%, από 28% τον αντίστοιχο μήνα του 2013. Ο αριθμός των ανέργων φαίνεται ότι μειώθηκε, μέσα στο υπό εξέταση χρονικό διάστημα, κατά 123.115 άτομα. Την ίδια στιγμή, όμως, οι απασχολούμενοι, δηλαδή οι υφιστάμενες θέσεις εργασίας –ή «απασχολησιμότητας»- αυξήθηκαν μόλις κατά 79.246. Τι πραγματικά συμβαίνει; Ένας μεγάλος αριθμός από τις 79.246 θέσεις οφείλεται στα επιδοτούμενα προγράμματα απασχόλησης και τα voucher. Την περίοδο του Σεπτεμβρίου 2014 που εξετάζει η ΕΛΣΤΑΤ, υπολογίζεται ότι κυρίως με «επιταγές εισόδου στην εργασία» (με «ψευτοσυμβάσεις» των 5 μηνών, χωρίς ασφάλιση και με 400 ευρώ) απασχολούνταν περίπου 30.000 με 40.000 άτομα. Άρα, οι πραγματικές θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν κυμαίνονταν στις 30.000 και, φυσικά, στη συντριπτική πλειονότητα τους ήταν εποχικές. Επίσης, δύο ακόμη λόγοι που προκαλούν μείωση της ανεργίας είναι: η μετανάστευση και η ολοκλήρωση του κύκλου ζωής πολλών συμπολιτών μας. Το εργατικό δυναμικό (απασχολούμενοι και άνεργοι) και ο μη ενεργός οικονομικά πληθυσμός το Σεπτέμβριο του 2013 ήταν 8.174.121 άτομα. Τον ίδιο μήνα, φέτος, το σύνολο τους είχε μειωθεί στα 8.123.751 άτομα. Πολύ απλά, λοιπόν, ο πληθυσμός που καταμετράται από την ΕΛΣΤΑΤ μειώθηκε κατά 50.370 άτομα μέσα σε ένα χρόνο. Το παράδειγμα γίνεται ακόμη πιο σαφές εάν υπολογιστούν τα δεδομένα από το 2010 μέχρι το Σεπτέμβριο του 2014. Το σύνολο του εργατικού δυναμικού και του μη ενεργού οικονομικά πληθυσμού την χρονιά κατά την οποία η χώρα πέρασε στην «εποχή των μνημονίων», ήταν 8.349.953 άτομα. Τον Οκτώβριο του 2014 ήταν στα 8.123.751 άτομα. Σε απόλυτους αριθμούς, το σύνολο των άμεσα ή έμμεσα εφαπτόμενων με την αγορά εργασίας πολιτών μειώθηκε μέσα σε 5 χρόνια κατά 226.202

άτομα και, όπως αναφέρεται σε πρόσφατη έρευνα της εταιρίας Endeavor Greece (για λογαριασμό του Ιδρύματος Λάτση) τουλάχιστον 200.000 εργαζόμενοι μετανάστευσαν μέσα στα πρώτα 4 χρόνια της κρίσης. Όπως προκύπτει, εάν δεν υπήρχε η μετανάστευση και αν δεν απεβίωναν πολίτες, η ανεργία θα ξεπερνούσε το 30%.

Η «ανάπτυξη» της «γενιάς των 300 ευρώ»

Εξίσου μελανή είναι η εικόνα που διαμορφώνεται από την εξέταση των μισθών τους οποίους λαμβάνουν όσοι έχουν –ή βρίσκουν μετά από ένα με δύο χρόνια ανεργίας- μια θέση στην αγορά εργασίας. Όσες νέες θέσεις απασχόλησης ή απασχολησιμότητας δημιουργούνται, αφορούν -στο συντριπτικό ποσοστό τους- σε μηνιαίες αμοιβές κάτω από το όριο της φτώχειας. Συγκεκριμένα, οι θέσεις μισθωτής απασχόλησης, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, είχαν αυξηθεί κατά 159.729 (ποσοστό 11,6%). Συνυπολογίζοντας το δεδομένο ότι η καταγραφή από την «Εργάνη» έγινε το δεύτερο μήνα του φθινοπώρου, διαφαίνεται ότι οι περισσότερες θέσεις από αυτές «προσέφεραν» στους πολίτες που τις κάλυψαν αμοιβές από 255 έως και 500 ευρώ το μήνα, μεικτά! ∆ηλαδή, μέσα σε ένα χρόνο, οι θέσεις μερικής απασχόλησης με αμοιβές της τάξης των 300 ευρώ αυξήθηκαν κατά 20,24%. Παράλληλα, αυξήθηκαν μόνο οι θέσεις πλήρους απασχόλησης με μισθούς που κινούνται λίγο πιο κάτω ή, στην καλύτερη περίπτωση, λίγο πιο πάνω από το όριο της φτώχειας. Συγκεκριμένα, η κατηγορία των μισθωτών με αμοιβές από 501 έως και 1.000, από 503.574 άτομα τον Οκτώβριο του 2013, έφτασαν στους 608.765 τον αντίστοιχο φετινό μήνα. Σημειώνεται ότι με αμοιβές από 255 έως και 1.000 ευρώ το μήνα, μικτά, απασχολείται πλέον το 61,5% του συνόλου των μισθωτών και, εάν τα μνημόνια δεν ανατραπούν, έπεται ακόμη χειρότερη συνέχεια ελέω των «ναπολεόντειων» πολιτικών του Βερολίνου και των Βρυξελλών τις οποίες υπερασπίζονται με κάθε τρόπο Ν∆, ΠΑΣΟΚ και η εγχώρια διαπλοκή. Νάσος Χατζητσάκος

“

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΕΓΓΥΗΜΕΝΟ ΕΙΣΟ∆ΗΜΑ

Αν και απουσιάζει από το «πρόγραμμα της ∆ΕΘ» για τα άμεσα μέτρα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης, το ΕΕΕ θα μπορούσε να ενταχθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα τετραετίας του ΣΥΡΙΖΑ για την καταπολέμηση της φτώχειας και να υλοποιηθεί μόλις οι δημοσιονομικές συνθήκες το επιτρέψουν.

Ανάθεμα ή χρήσιμο εργαλείο; Της Μαρίας Καραμεσίνη*

ίναι φανερό ότι η πιλοτική εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (ΕΕΕ) σε 13 δήμους της χώρας, με έναρξη τον περασμένο μήνα και λήξη υποβολής αιτήσεων στις 31 Μαρτίου, είχε προγραμματιστεί από την κυβέρνηση ώστε να συμπέσει με πιθανή προεκλογική περίοδο τον Μάρτιο. Η ίδια υποσχέθηκε τη γενίκευση του ΕΕΕ μετά τη λήξη της πιλοτικής εφαρμογής, υπόσχεση εξ αρχής μετέωρη λόγω της δέσμευσής της, στο πλαίσιο του Μνημονίου, για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια αλλά και του περιορισμένου προϋπολογισμού του πιλοτικού προγράμματος. Η κυβερνητική πρωτοβουλία έπεσε στο κενό κυρίως για δύο προφανείς πολιτικούς λόγους. Πρώτο, διότι η κυβέρνηση ήρθε εκ των υστέρων να παράσχει ένα επίδομα γελοίου ύψους στα πιο εξαθλιωμένα θύματα της ίδιας της πολιτικής της. ∆εύτερο, διότι η πιλοτική εφαρμογή του ΕΕΕ έπεται ενός εξάχρονου σφυροκοπήματος του κοινωνικού κράτους, που μείωσε το ύψος, υποβάθμισε την ποιότητα ή και εξαφάνισε κοινωνικές παροχές και περιόρισε τους δικαιούχους τους. Η υποκρισία στο μεγαλείο της!

Οι απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα

Από την άλλη πλευρά όμως, η κυβερνητική πρωτοβουλία επανέφερε το ζήτημα της θεσμοθέτησης του ΕΕΕ ως νέου κοινωνικού δικαιώματος που, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τις εκλογές του Ιουνίου 2012, θα συνέβαλε – μαζί με άλλα μέτρα – σε ένα ελάχιστο εγγυημένο επίπεδο διαβίωσης. Η λογική ενός τέτοιου μέτρου και η συμβολή του σε ένα προοδευτικό πρόγραμμα αντιμετώπισης της φτώχειας μιας αριστερής κυβέρνησης εξαρτάται από την απάντηση στα ακόλουθα ερωτήματα. Σε ποια συγκυρία εφαρμόζεται; Ποιο κοινωνικό κίνδυνο έρχεται να καλύψει; Πώς σχετίζεται με τις υπόλοιπες πολιτικές και τα μέτρα καταπολέμησης της φτώχειας και της αποστέρησης; Μετά τον πόλεμο και μέχρι τη δεκαετία του 1980, η φτώχεια στις αναπτυγμένες χώρες περιορίστηκε με πο-

λιτικές που εξασφάλιζαν πλήρη απασχόληση, αύξαναν τη συμμετοχή των γυναικών στην αμειβόμενη εργασία, βελτίωναν την κοινωνική προστασία έναντι των κινδύνων απώλειας ή αδυναμίας εργασίας, μείωναν τις ανισότητες μέσω προοδευτικής φορολογίας και καθολικών κοινωνικών παροχών, έθεταν κατώτατα όρια στους μισθούς και τις συντάξεις και επανέντασσαν στην εργασία τους ανέργους. Η ανάγκη σε όλες τις παραπάνω χώρες για τη θεσμοθέτηση του ΕΕΕ από το τέλος της δεκαετίας του 1980 και ύστερα προέκυψε από την εγκατάλειψη των πολιτικών πλήρους απασχόλησης, την αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας, την εμφάνιση νέων κοινωνικών κινδύνων (π.χ. μονογονεϊκότητα), την αύξηση των ανισοτήτων και τη διάβρωση του συστήματος κοινωνικής προστασίας. Παντού το ΕΕΕ σχεδιάστηκε ως μέσο καταπολέμησης της ακραίας φτώχειας, μετριάζοντας την έντασή της. Αλλά πουθενά δεν μπόρεσε από μόνο του να μειώσει ουσιαστικά τα ποσοστά της, αφού διατηρεί σημαντική απόσταση από τον κατώτατο μισθό ώστε να μη δημιουργεί αντικίνητρο προς εργασία και παγίδες φτώχειας.

Οι διαφορές κυβέρνησης και ΣΥΡΙΖΑ

Η κρίση και οι μνημονιακές πολιτικές στην Ελλάδα ανέδειξαν τις δραματικές επιπτώσεις που είχαν οι ιδιαιτερότητες και τα κενά του συστήματος κοινωνικής προστασίας στις ευάλωτες ομάδες. Η έλλειψη εισοδηματικής στήριξης των νεοεισερχόμενων και των μακροχρόνια ανέργων και των μόνων γονέων διόγκωσαν υπέρμετρα τη φτώχεια στα αντίστοιχα νοικοκυριά. Επειδή τα επιδόματα τέκνων παρέχονται από τον εργοδότη, οι απολύσεις αύξησαν το ποσοστό φτώχειας στις οικογένειες με εξαρτημένα παιδιά. Όπως θα φανεί και από την πιλοτική εφαρμογή, το ΕΕΕ θα καλύψει κυρίως αυτές τις κατηγορίες. Για την κυβέρνηση, που απλά ενδιαφέρεται για την εδραίωση των τετελεσμένων της λιτότητας και της εσωτερικής υποτίμησης στο βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού με ταυτόχρονη αντιμετώπιση μόνο της ένδειας, το ΕΕΕ αποτελεί δυνητικά κομβικό εργαλείο καταπολέμησης της φτώχειας. Αν συνε-

χίσει να κυβερνάει, θα ενσωματώσει βαθμιαία όλα τα προνοιακά επιδόματα στο ΕΕΕ. Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ σκοπεύει να επέμβει δυναμικά σε όλους τους προσδιοριστικούς παράγοντες της φτώχειας (ανεργία, φορολογία, ρυθμίσεις χρεών, κατώτατος μισθός και σύνταξη, κοινωνικές παροχές). Γι’ αυτόν το ΕΕΕ θα ήταν ένα από τα μέτρα μείωσης της ακραίας φτώχειας, συμπληρωματικό ως προς το πλέγμα κοινωνικών παροχών σε είδος προς τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα και τις ρυθμίσεις χρεών των φτωχών νοικοκυριών που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα της ∆ΕΘ για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Ένα μέτρο που ταυτόχρονα θα ανέβαζε το εισόδημα των φτωχών, εφόσον θα ορίζονταν ως ποσοστό του αυξημένου κατώτατου μισθού μετά την επαναφορά του στο προ του 2012 επίπεδο από το ΣΥΡΙΖΑ. Το ΕΕΕ θα στήριζε τα νέα κατώτατα όρια μισθών και την αποκατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων από το ΣΥΡΙΖΑ, μην επιτρέποντας την καταστρατήγησή τους στην πράξη από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσω του εκβιασμού των ευάλωτων ομάδων. ∆εν θα λειτουργούσε ως δούρειος ίππος για την άλωση του κοινωνικού κράτος αλλά ως ύστατο δίχτυ ασφάλειας και εργαλείο μετάβασης σε ένα πιο ισχυρό κοινωνικό κράτος μετά την ανόρθωση της οικονομίας και των δημόσιων οικονομικών. Τέλος, και πολύ σημαντικό, η εφαρμογή του ΕΕ∆ δεν θα αναιρούσε την κομβική σημασία των δράσεων αντιμετώπισης της ανεργίας (ιδίως της μακροχρόνιας), στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης πολιτικής καταπολέμησης της φτώχειας, αλλά θα απαιτούσε την κατά προτεραιότητα τοποθέτηση των δικαιούχων του σε θέσεις εργασίας ή ενεργητικά προγράμματα απασχόλησης. Αν και απουσιάζει από το «πρόγραμμα της ∆ΕΘ» για τα άμεσα μέτρα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης, το ΕΕΕ θα μπορούσε να ενταχθεί στο κυβερνητικό πρόγραμμα τετραετίας του ΣΥΡΙΖΑ για την καταπολέμηση της φτώχειας και να υλοποιηθεί μόλις οι δημοσιονομικές συνθήκες το επιτρέψουν.

*Καθηγήτρια οικονομικών της εργασίας και της κοινωνικής πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Εκλογές των Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Αθήνας-Πειραιά

ραγματοποιούνται από τις 10-122014 έως τις 19-12-2014 εκλογές στον Σύλλογο Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Αθήνας-Πειραιά (ΣΙΕΛ). Όπως αναφέρει, σε ανακοίνωσή της η Ν.Ε Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ, οι εκλογές αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές καθώς: «οι μνημονιακές κυβερνήσεις και οι συνεργάτες τους μετέτρεψαν τα ιδιωτικά σχολεία από ιδρύματα γνώσης και πολιτισμού σε πεδία ωμών εκβιασμών λειτουργών της εκπαίδευσης. Τους οφείλεται μια απάντηση». Η ΝΕ Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει ότι στον χώρο των ιδιωτικών σχολείων και φροντιστηρίων στηρίζει την παράταξη της Ριζοσπαστικής Ανανεωτικής Κίνησης Εκπαιδευτικών (Ρ.Α.Κ.Ε.).

Ποια είναι και τι θέλει η ΡΑΚΕ

Εμείς, οι άνθρωποι που απαρτίζουμε το ψηφοδέλτιο της ΡΑΚΕ, μπροστά στις εκλογές του ΣΙΕΛ, προβάλουμε το δικό μας όραμα για έναν συνδικαλισμό στηριγμένο σε διαφανείς διαδικασίες, συμμετοχικό, μαζικό και αγωνιστικό που δε θα περιορίζεται μόνον σε κινήσεις κορυφής. Στοχεύουμε σε ένα ιδιωτικό σχολείο, όπου θα εργάζονται διασφαλισμένοι εκπαιδευτικοί λειτουργοί. Αγωνιζόμαστε με συνέπεια και με οποιαδήποτε κυβέρνηση για την εργασιακή μας αξιοπρέπεια και την αναβάθμιση της παιδαγωγικής μας σχέσης με τους χειμαζόμενους μαθητές μας. Παλεύουμε για την απόκρουση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης στα συνδικάτα. Απαιτούμε την κατάργηση των μνημονιακών νόμων για την εκπαίδευση. Επιδιώκουμε την ίδρυση ταμείου αλληλεγγύης του κλάδου στο πλαίσιο του σωματείου μας. Είμαστε εκείνοι, οι οποίοι: • Είχαμε εκφράσει, πριν από το 2011, επί ∆ιαμαντοπούλου, την ανησυχία και την αντίθεσή μας στην προοπτική της αξιολόγησης, διαβλέποντας ότι αυτή οδηγεί σε ποσοτική και άνυδρη φωτογράφιση του πολύπλοκου παιδαγωγικού και διδακτικού μας έργου. • Ήμασταν σε αντίθεση με την άποψη της Ενότητας, η οποία υποστήριζε –εν μέσω μνημονίων- πως η αξιολόγηση έπρεπε οπωσδήποτε να καταλήγει στην ατομική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, παρά τους εξορκισμούς των απολύσεων και των μισθολογικών επιπτώσεων, που ευχόταν να μην εφαρμοστούν • Είχαμε διαφωνήσει με την πρόταση της ΟΙΕΛΕ για το νέο λύκειο, γιατί –εκτός των άλλων-σε αυτήν προτείνονταν περιφερειακές εξετάσεις με κοινά θέματα και εξωτερικούς εξεταστές. Μια πρόταση που απετέλεσε-κατά τη γνώμη μας- τον προθάλαμο του σημερινού εξοντωτικού συστήματος της Τράπεζας Θεμάτων • Με όλη την υπόλοιπη συνδικαλιστική Αριστερά διαφωνήσαμε με την αντιδημοκρατική διαχείριση του site της ομοσπονδίας από την πλειοψηφούσα παράταξη και απαιτήσαμε χώρο για όλες τις παρατάξεις, που μέχρι τώρα δεν διατίθεται • Με όλη την υπόλοιπη συνδικαλιστική Αριστερά υποστηρίξαμε πως είναι λάθος ο τρόπος ενημέρωσης των συναδέλφων και οι διαδικασίες κήρυξης των αγωνιστικών κινητοποιήσεων του κλάδου, που ακολουθείται μέχρι σήμερα Αναζητήσαμε με σταθερότητα και επιμονή όλο το προηγούμενο διάστημα διαύλους επικοινωνίας και μορφές συντονισμένου αγώνα με τις υπόλοιπες παρατάξεις της συνδικαλιστικής Αριστεράς. Οι ειλικρινείς και ανιδιοτελείς μας προσπάθειες για τη συγκρότηση ενός κοινού ψηφοδελτίου των προοδευτικών αριστερών παρατάξεων δυστυχώς δεν εισακούστηκαν.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Θα μας φάνε τα ποντίκια Του Χάρη Μπιλίνη*

ι περισσότεροι όταν αναφερόμαστε ή ακούμε να αναφέρουν την Σαντορίνη φανταζόμαστε το μαγευτικό νησί των γυαλιστερών διαφημιστικών φυλλαδίων των all inclusive τουριστικών επιχειρήσεων ή τις εντυπωσιακές σκηνές από την Καλντέρα των ταινιών του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Κάτω όμως από το χρυσό περιτύλιγμα μακριά από τα μάτια των τουριστών και των εφήμερων επισκεπτών της κρουαζιέρας οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού ζουν τα καθημερινά σοβαρά προβλήματα της έλλειψης υποδομών. Το νοσοκομείο του νησιού δεν λειτουργεί και η τελευταία μνημονιακή δυάδα των υπουργών υγείας, Γεωργιάδης και Βορίδης, το έχουν βγάλει στο σφυρί προς πώληση, γιατί λένε ότι είναι ακριβή η λειτουργία του. Η υγεία των περίπου δεκαπέντε χιλιάδων κατοίκων του νησιού χαμένη ανάμεσα σε λογιστικές στήλες εσόδων – εξόδων.

Τα απορρίμματα σε χωματερή

Σε ένα νησί που πέρα από τους μόνιμους κατοίκους δέχεται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο, τον Αύγουστο λένε τα στοιχεία ο πληθυσμός οκταπλασιάζεται, η διαχείριση των απορριμμάτων γίνεται με τον πλέον πρωτόλειο τρόπο. Μαζεύει το φορτηγό τα σύμμεικτα απορρίμματα και τα πετάει σε χώρο ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (ΧΑ∆Α), κοινώς σε χωματερή, που βρίσκεται πάνω στην Καλντέρα. Πολλά έντυπα που ασχολούνται και γράφουν για τουριστικά θέματα έχουν κατατάξει την Καλντέρα της Σαντορίνης ως ένα από τα ωραιότερα τοπία στον κόσμο και οι παγκόσμιοι μεσίτες γης θεωρούν την γη πάνω και γύρω από την Καλντέρα από τις ακριβότερες της Μεσογείου. Ίσως θα έπρεπε τη χωματερή Σαντορίνης, σε ένα από τα ακριβότερα οικόπεδα στον κόσμο, να τη διατηρήσουμε ως παγκόσμιο μνημείο τοπικής πολιτικής ανικανότητας όλων των δημοτικών αρχών των

τελευταίων δεκαετιών και να την εντάξουμε στα τουριστικά αξιοθέατα του νησιού. Θα είναι παγκόσμιο φαινόμενο, ίσως μοναδικό, να μην προσπαθεί κάποιος να πετάει τα σκουπίδια του στην πίσω αυλή του γείτονα, αλλά στο καλύτερο σημείο της μπροστινής δικής του αυλής. Το Σαββατοκύριακο 6 και 7 ∆εκεμβρίου 2014 βρέθηκα στο νησί καλεσμένος της Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα του υπό ίδρυση περιβαλλοντικού συλλόγου για την προστασία της Καλντέρας και πολιτιστικού συλλόγου Μεγαλοχωρίου, το ΜΕΤΟΧΙ, που διοργάνωσε ενημερωτική ημερίδα με θέμα «∆ιαχείριση Απορριμμάτων – Περίπτωση νήσου Θήρα», ύστερα από πρόταση της οργάνωσης μελών Θήρας του ΣΥΡΙΖΑ, να είμαι εκ των εισηγητών. Τις προηγούμενες μέρες είχε δει το φως της δημοσιότητας από την δημοτική αρχή «προκαταρκτική μελέτη (master plan) για την ολοκληρωμένη εγκατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων στο ∆ήμο Θήρας» με δυο στάδια. Το πρώτο αναφέρεται στον τίτλο ως «ενδιάμεση διαχείριση», με δεματοποιητή και ειδικά διαμορφωμένο χώρο για εναπόθεση των δεμάτων, με σύστημα για την συλλογή των στραγγισμάτων σε στεγανό βόθρο, μέχρι την ολοκλήρωση των έργων, σε τρία χρόνια, και το επόμενο τελικό στάδιο της «τελικής διαχείρισης» με μηχανική διαλογή των σύμμεικτων, κομπο-

ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΣΑ∆ΑΣ ΠΕΑ

στοποιητή, χώρο υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ).

Χωροθέτηση ΧΥΤΥ σε αρχαιολογικό χώρο

Η χωροθέτηση όλων των εγκαταστάσεων προβλέπεται να γίνει σύμφωνα με την μελέτη σε χώρο κοντά στο Μεγαλοχώρι Σαντορίνης, κάτι που αναστάτωσε τους κατοίκους του χωριού, σε αρχαιολογικό χώρο, όπου το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του υπουργείου Πολιτισμού αποχαρακτήρισε μόνο το οικόπεδο για την εγκατάσταση της μονάδας. Αν κάποιος θέλει με μια φράση να κρίνει την προτεινόμενη λύση για την διαχείριση των απορριμμάτων στην Σαντορίνη, θα έλεγε ότι είναι οικολογικά επικίνδυνη γιατί επιβαρύνει το περιβάλλον, δεν βοηθά στην ανάκτηση φυσικών πόρων και κοινωνικά άδικη, γιατί οδηγεί σε πλήρη ιδιωτικοποίηση, σε αύξηση δημοτικών τελών και σε υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων γύρω από την εγκατάσταση της μονάδας. Προωθείται μια ξεπερασμένη τεχνολογία, που εγκαταλείπεται στις χώρες της Ευρώπης. Είναι η ίδια τεχνολογία και μέθοδος που προσπάθησε η προηγούμενη περιφερειακή αρχή Αττικής Σγουρού, να κάνει στην Αττική και που ξεσήκωσε του κατοίκους της Φυλής, της Κερατέας, του Γραμματικού.

Απέναντι σε αυτή την πολιτική διαχείρισης ο εκπρόσωπος της συντονιστικής επιτροπής αγώνα Συρίγος Φωτεινός αντιπρότεινε: «Τοπικό Σχέδιο ∆ιαχείρισης» με διαλογή στην πηγή, με δράσεις σε επίπεδο χώρων κατοικίας, εργασίας, γειτονιών, με σύστημα ξεχωριστών κάδων και δίκτυο τριών - τεσσάρων πράσινων σημείων στο νησί. Είναι προς τιμή των κατοίκων του Μεγαλοχωρίου, που η εκδήλωση δεν επικεντρώθηκε στην χωροθέτηση, δηλαδή «να φύγει η εγκατάσταση από το Μεγαλοχώρι και να πάει αλλού», αλλά προκρίνουν εναλλακτικό τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων. Φάνηκε ότι ο κόσμος είναι έτοιμος και μέσα από συλλογικές δράσεις κοινωνικής οικονομίας να πάρει την υπόθεση στα χέρια του σύμφωνα με το παράδειγμα της γειτονικής Μυκόνου. Σε ένα νησί όπου ο κύριος όγκος του πληθυσμού είναι προσωρινός, κατοικεί σε ξενοδοχειακές μονάδες και σιτίζετε σε καταστήματα εστίασης ένας τέτοιο πρόγραμμα είναι άμεσα υλοποιήσιμο και δεν χρειάζεται «ενδιάμεσες και τελικές» λύσεις με μεγάλες εργολαβίες. Ίσως, το τελευταίο να είναι για κάποιους η αδυναμία του προγράμματος. Για τους κατοίκους όμως ένα τέτοιο «Τοπικό Σχέδιο ∆ιαχείρισης» οδηγεί σε δημόσιο με κοινωνικό έλεγχο, οικολογικά και κοινωνικά δίκαιο τρόπο διαχείρισης των αστικών αποβλήτων στην Σαντορίνη. ΥΓ. Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης προτάθηκε στους κατοίκους η προσωρινή λύση, που προβλέπει το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου. ∆ηλαδή να γίνονται δέματα τα σύμμεικτα απορρίμματα και να περνάει καράβι να τα παίρνει για τον πλησιέστερο αδειοδοτημένο ΧΥΤΑ. Χαρακτηριστική είναι η αυθόρμητη άμεση αντίδραση μιας νησιώτισσας γιαγιάς: «Θα μας φάνε τα ποντίκια».

*Ο Μπάμπης Μπιλίνης είναι μέλος της γραμματείας του Τμήματος Οικολογίας – Περιβάλλοντος – Χωρικού Σχεδιασμού ΣΥΡΙΖΑ.

Παλεύουμε για ένα δημοκρατικό σύλλογο φωνή των αρχιτεκτόνων

Του Αντώνη Μαούνη*

τα ζητήματα του χώρου και του επαγγέλματος των αρχιτεκτόνων, οι επιπτώσεις των μνημονιακών πολιτικών είναι δραματικές: Το 50% είναι πεταγμένοι από το επάγγελμα, ανασφάλιστοι, με χρέη που συνεχώς διογκώνονται. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των υπολοίπων καταπατώνται πλήρως τα εργασιακά δικαιώματα, η ανασφάλεια είναι πλέον γενικευμένη. Πλήθος νομοθετήματα ευτελίζουν το επάγγελμα, το κατακερματίζουν, πλήττουν τη λειτουργία των Πολυτεχνείων, οδηγούν στην υποβάθμιση του αρχιτεκτονικού έργου, το αφήνουν έρμαιο σε αποφοίτους περιορισμένων σπουδών, κολλεγίων κλπ., ώστε ο χώρος των αυτοαπασχολούμενων αρχιτεκτόνων να αποτελέσει φτηνή λεία μεγαλοεπιχειρηματικών συμφερόντων. ∆ιαλύεται το θεσμικό πλαίσιο του χωρικού σχεδιασμού. Υπέρτατο νομοθετικό κριτήριο αναγορεύεται η εξυπηρέτηση των μεσιτών, των μεγάλων εργολαβικών συμφερόντων, των τραπεζών και των κάθε λογής ασύδοτων κερδοσκόπων. Μεθοδεύεται η απαξίωση και η αρπαγή του δημόσιου φυσικού και οικιστικού πλούτου της χώρας, η άλωση στρατηγικών στοιχείων της εθνικής μας κυριαρχίας (συχνότητες, δίκτυα ∆ΕΚΟ, αεροδρόμια). Έπεται ο ιδιωτικός οικιστικός πλούτος, με στόχο τους μικρο«οφειλέτες», (συντριπτική πλέον πλειοψηφία των πολιτών, τη στιγμή που οι μεγαλοοφειλέτες δημοσίου και ασφαλιστικών ταμείων παραμένουν στο απυρόβλητο). Η μνημονιακή τακτική αποβλέπει στο διχασμό των αρχιτεκτόνων, ανάμεσα στους «εξοβελισμένους» από το επάγγελμα και τους «σωσμένους», έστω και αν στους τελευταίους συναθροίζονται εκ του πονηρού, αρχιτέ-

κτονες του μόχθου με τα «γκόλντεν μπόυς» του επαγγέλματος, είναι μια δοκιμασμένη πολιτική, διεθνώς και από παλιά (από τη Θάτσερ ως τον Ομπάμα). Στα καθ’ ημάς, ο διχασμός των αρχιτεκτόνων δεν οφείλεται μόνο στην ύφεση, αλλά και στην αποκλειστική ενασχόληση της πλειοψηφίας των απερχομένων διοικήσεων του ΣΑ∆ΑΣ ΠΕΑ με τους εναπομείναντες «σωσμένους», ιδιαίτερα των πολύ λίγων που είναι σε θέση να επωφελούνται από την κρίση. Η Συσπείρωση Αριστερών Αρχιτεκτόνων έχει δώσει εδώ και τριάντα χρόνια αγώνες για όλα τα παραπάνω, με σταθερή στράτευση, χωρίς συναλλαγές. Τα μέλη μας, από όλη τη ριζοσπαστική αριστερά αλλά και ανένταχτοι, ποτέ δεν εφησυχάσαμε, ούτε αρκεστήκαμε σε απλή, μηχανιστική μεταφορά ή αναπαραγωγή κεντρικών πολιτικών σχεδιασμών. Επιδιώξαμε πάντα να συντονιστούμε με τον παλμό του κοινωνικού χώρου, για να ενεργοποιούμε τους πληττόμενους συναδέλφους. Για μας δεν υπάρχουν ιδεολογικές περιχαρακώσεις και μικροκομματικές προτεραιότητες. Υπάρχουν κόκκινες γραμμές Για εργασιακά δικαιώματα και ενάντια στην μαύρη εργασία. Για να αποτρέψουμε την άλωση του χώρου των μικρών επαγγελματιών από τα μεγάλα γραφεία και τις κατασκευαστικές εταιρίες. Για να υπερασπιστούμε τα επαγγελματικά μας δικαιώματα που απειλούνται με διάλυση από ποικίλους μηχανισμούς «πιστοποιήσεων» και από την μεθοδευμένη υπεξαίρεσή τους. Για το δικαίωμα στην περίθαλψη για όλους. Για την προστασία του ασφαλιστικού ταμείου και των αποθεματικών του.

Για μια κοινωνική αρχιτεκτονική με ανθρώπινο πρόσωπο που να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες. Για την ανάπτυξη των πόλεων χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς, με προστασία του περιβάλλοντος. Για ένα σύλλογο δημοκρατικό στο πλευρό των πολλών και όχι ένα εργαλείο στα χέρια λίγων που εξυπηρετεί μόνο κυβερνητικές πολιτικές και ειδικά συμφέροντα. Επιμένουμε σε μια ενωτική πρόταση για το σύνολο των δυνάμεων της Αριστεράς και της οικολογίας, που δυστυχώς μέχρι σήμερα προσκρούει σε ιστορικούς αυτοματισμούς κομματικής περιχαράκωσης. Μπορούμε και θέλουμε να συναντηθούμε. Να οραματιστούμε και να σχεδιάσουμε. Σήμερα, για να σταματήσουμε τα σχέδιά τους Σήμερα, γιατί κάθε αναβολή κάνει το σκοτάδι πυκνότερο Με τη μαζική συμμετοχή των αρχιτεκτόνων στις εκλογές της Κυριακής, ο Σύλλογος μπορεί και πρέπει να γίνει η φωνή των πληττόμενων αρχιτεκτόνων. *Ο Αντώνης Μαούνης είναι αρχιτέκτονας και μέλος της Συσπείρωσης Αριστερών Αρχιτεκτόνων.

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

“

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Πρέπει να σκεφτόμαστε με σαφήνεια, να πράττουμε με αποτελεσματικότητα ώστε να δοθούν λύσεις, με πρώτης προτεραιότητας στοίχημα τη σαφή διαφοροποίηση είτε από τον κρατισμό, είτε από λογικές που αποθεώνουν τις ιδιωτικοποιήσεις.

Ο κοινός χώρος στο σχέδιο της Αριστεράς Από την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου στην εξασφάλισή του

α πρώην στρατόπεδα, οι παραλίες, οι μεγάλοι ελεύθεροι χώροι, οι δασικές εκτάσεις, τα δάση αποτελούν εδώ και καιρό τα φιλέτα ενός σχεδίου ξεπουλήματος της κρατικής περιουσίας. Υπέρ μιας ανάπτυξης «από τα ίδια», με πολλή ιδιωτικοποίηση. Η σημερινή κατάσταση των ελληνικών πόλεων και συγκεκριμένα της Θεσσαλονίκηςδεν επιβεβαιώνει απλώς του λόγου το αληθές, αλλά σφραγίζει μια εδώ και καιρό προδιαγεγραμμένη πορεία. Μια γρήγορη αποτίμηση περιλαμβάνει ως δεδομένα την ατμοσφαιρική ρύπανση όπου οι δείκτες της είναι πολλές φορές πάνω από τα επίπεδα των ευρωπαϊκών πόλεων, τη ρύπανση του Θερμαϊκού, αλλά και τη συνεχή απομείωση των ελεύθερων χώρων και το πέρασμα τους από την κοινοχρησία στην εξυπηρέτηση μικρών και μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων. Από την άλλη, η αναγκαιότητα ύπαρξης ελεύθερων, αδόμητων, κοινόχρηστων χώρων αποτελεί το προδήλως αυτονόητο.

Οι ελεύθεροι χώροι – τρεις περιπτώσεις

1) Πολλά στρέμματα ελεύθερων χώρων που προορίζονται για κοινωφελείς λειτουργίες χάνονται για τους δήμους σε όλη τη χώρα, εξαιτίας της λαίλαπας των αποχαρακτηρισμών και της άνω του 60% υποχρηματοδότησης των δήμων και της μηδαμινής συμβολής του Πράσινου Ταμείου. Ως απαραίτητη, λοιπόν, κρίνεται η θεσμοθέτηση τράπεζας Γης. 2) Κατατεμαχισμός είναι ο ακριβής όρος που περιγράφει την υπάρχουσα, αλλά και την σχεδιαζόμενη κατάσταση του παράκτιου μετώπου της Θεσσαλονίκης. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει την κατασκευή τριών μαρίνων: Μία μπροστά στο Μέγαρο Μουσικής με κυματοθραύστη, τρεις πλωτές προβλήτες, πεζογέφυρα μήκους 110 και πλάτους 10 μέτρων καθώς και κτιριακές εγκαταστάσεις 17.300 τ.μ. Η δεύτερη προβλέπεται στο λιμάνι, στον πρώτο προβλήτα και η τρίτη στο ύψος των «κήπων» της Νέας Παραλίας. Θα ακολουθήσει μια τέταρτη μαρίνα στην περιοχή των ναυταθλητικών ομίλων. Μία μαρίνα, επίσης, προβλέπεται στον τερματικό σταθμό του μετρό στη Μίκρα και μία στην παράκτια ζώνη της Πυλαίας. Σ’ αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε την απειλή που διατρέχει η παραλιακή ζώνη στο Καραμπουρνάκι και όπου χάρη στο ξεσηκωμό των κατοίκων έχει αποτραπεί, μέχρι στιγμής, η οικοδόμησή της. Αλλά και η μαρίνα στην Αρετσού έχει μπει στο στόχαστρο ήδη από το 1993 και με τη ψήφιση του Νόμου 2160. Από τον Αύγουστο του 2012 πέρασε στο ΤΑΙΠΕ∆ μαζί με άλλες 16 μαρίνες και 7 λιμένες. Αναμένονται οι αποφάσεις του

ΣτΕ μετά τις προσφυγές κατοίκων και φορέων. Η διεκδίκηση, ο σχεδιασμός και η ανάδειξη του παραλιακού μετώπου ως ενιαίου και συνεχούς αποτελεί πάγιο αίτημα της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων της πόλης. 3) Εδώ και αρκετά χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα δίκτυο πολιτών και κινημάτων προς υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των πολλών πρώην στρατοπέδων που διαθέτει η πόλη, την ανάδειξη και τη διαχείριση τους ως μητροπολιτικών χώρων υψηλού κοινόχρηστου πράσινου υπερτοπικής σημασίας. Στην αντίθετη, ακριβώς, κατεύθυνση κινούνται οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των κυρίαρχων δυνάμεων. Ήδη έχουν ενταχθεί στο ΤΑΙΠΕ∆ δύο από αυτά, το Παπακυριαζή και το Μ. Αλεξάνδρου. Ας σημειωθεί ότι εντός των δύο στρατοπέδων λειτουργούν τρία Γυμνάσια, ένα Λύκειο, ένα βοηθητικό γήπεδο ποδοσφαίρου, ένα κλειστό γυμναστήριο, γήπεδα τένις και δύο δημοτικά γήπεδα ποδοσφαίρου και στίβου. Ακόμα, 52 στρέμματα του Παύλου Μελά εκχωρούνται στο στρατό προς οικοδόμηση με τις ευλογίες της πρώην και της νυν διοίκησης του δήμου. Άλλα 8 στρέμματα παίρνει η Μητρόπολη Σταυρούπολης και Νεάπολης. Άμεσα απειλείται από κατατεμαχισμό και το πρώην στρατόπεδο Φαρμάκη. Στους σχεδιασμούς για την επέκταση του Μετρό προς την Καλαμαριά προβλέπεται η κατασκευή βοηθητικού οδικού άξονα που θα σχίζει το στρατόπεδο στα δύο. Στο ΤΑΙΠΕ∆ πέρασε και το πρώην αεροδρόμιο στη Θέρμη έκτασης 1300 στρεμμάτων καθώς και ο αερολιμένας Μακεδονίας. Επιπλέον, 3.151 ακίνητα του δημοσίου έβγαλε πριν από ενάμιση περίπου έτος η Γενική Γραμματεία ∆ημόσιας Περιουσίας του ΥΠ.ΟΙΚ στο σφυρί και μέχρι σήμερα φθάνουν περί τις 80 χιλιάδες που έχουν περάσει πλέον στη δικαιοδοσία του ΤΑΙΠΕ∆ –αρκετά από αυτά και στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Φυσικά, όλα αυτά πραγματοποιούνται με τη σύναψη συμβάσεων παραχώρησης, δηλαδή μέσω ιδιωτικών κεφαλαίων και Σ∆ΙΤ, με διαδικασίες fast track. Ανάμεσά τους και ο χώρος της ∆ΕΘ, όπου η διοίκησή της δημοσιοποίησε μελέτη που ακυρώνει την μετεγκατάστασή της στη Σίνδο και σχεδιάζονται υποδομές συνολικής δόμησης 95.750 τ.μ. Επίσης, από τη διοίκηση Μπουτάρη προτάθηκε στο νέο προς ψήφιση Ρυθμιστικό ώστε να περιληφθεί η χωροθέτηση ως εμπορευματικών κέντρων δύο μεγάλων περιοχών στους Λαχανόκηπους και στο Ποσειδώνιο.

Να σπάσει ο φαύλος κύκλος

Στο πέλαγο της καθολικής καπιταλιστικής κρίσης, οι κυρίαρχες πολιτικές για το περιβάλλον εμπεδώνονται μέσα από ένα πολυδαίδαλο νομοθετικό πλαί-

σιο που αναπτύσσεται με τα μνημόνια και τους εφαρμοστικούς νόμους, το νέο νομοσχέδιο για το χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό και απογειώνεται με τη συγκρότηση και τη λειτουργία του ΤΑΙΠΕ∆ ως το κύριο εργαλείο ιδιωτικοποίησης της δημόσιας περιουσίας. Μια απάντηση από τη δική μας μεριά, των κινημάτων και της Αριστεράς, περιλαμβάνει όλα αυτά τα χρόνια την υπεράσπιση και την διεύρυνση των δημόσιων αγαθών σε όλο το μήκος και το πλάτος των σχεδιασμών μας. Η υποχώρηση των δημόσιων αγαθών που έχει επισυμβεί ως τις μέρες μας, εκτός των άλλων, συνεπάγεται τη συρρίκνωση του εδάφους, πάνω στο οποίο ασκούνται οι δημοκρατικοί μέθοδοι, καθώς και τη συρρίκνωση της κοινωνικής διαβούλευσης. Από εκεί και πέρα, όσο και να εξαγγέλλονται μορφές άμεσης δημοκρατίας δε θα υπάρχει το έδαφος, το σώμα, ο χώρος, τα επίδικα πάνω στα οποία θα πρέπει να ασκηθούν αυτές οι μορφές. Θα αποτελούν παράταιρους μετεωρισμούς στη σφαίρα του ιδεαλιστικού. Εδώ ακριβώς είναι όπου εισβάλλουν ενίοτε μεριές του εκφασισμού της κοινωνίας. Ήδη οι κοινωνικές σχέσεις διέπονται από ποικίλες μορφές αυταρχισμού και νοοτροπίες που οδηγούν σε περαιτέρω εξατομικεύσεις και όπου συνέχεια οι μεν αλληλοτροφοδοτούν τις δε και αντιστρόφως. Να γιατί στον ορίζοντα του κεντρικοπολιτικού τα διάφορα σχέδια ισορροπισμών που αναπτύχθηκαν από τις κεντροαριστερές και εκσυγχρονιστικές δυνάμεις δεν αποτέλεσαν απάντηση-διέξοδο για τους πολλούς. ∆εν επέτρεψαν στους πολλούς να εμπλακούν στη σφαίρα των τεράστιων αντιφάσεων που προκύπτουν από τις κυρίαρχες πολιτικές σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Και επομένως να τις επεξεργαστούν και να τις ανατρέψουν. Πολιτικές που τους αποκλείουν, που λειτουργούν ως ανάχωμα στην κατάκτηση του κοινού ,πάει να πει αυτού που αφορά σε όλους. Πρέπει λοιπόν να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος. Από αυτήν την άποψη, η υπεράσπιση των δημόσιων αγαθών και του υποσυνόλου δημόσιος χώρος σημαίνει την υπεράσπιση της δημοκρατίας στην πιο βαθιά υλικότητα της. Ως εντελώς ασύμβατο με

τα μνημόνια προβάλει το δικό μας σχέδιο που περιλαμβάνει τη στήριξη, την επιβίωση, τη διεύρυνση των δημόσιων αγαθών που περνάει μέσα από την αναλογική φορολόγηση των εισοδημάτων, την κατάρτιση περιουσιολόγιου και φθάνει μέχρι τη φορολόγηση της περιουσίας και την αναδιανομή του πλούτου συνδυασμένες με την ανάπτυξη μιας οικονομίας με ήπιες για το περιβάλλον μεθόδους. Όπου ο συνεργατισμός και ο κοινωνικός έλεγχος αποκτούν κεντρικό ρόλο στην πολιτική της κυβέρνησης της Αριστεράς. Για να το διατυπώσω απλά: Πρέπει να σκεφτόμαστε με σαφήνεια, να πράττουμε με αποτελεσματικότητα ώστε να δοθούν λύσεις –προοπτικές στη διαχείριση, διεύρυνση τομέων της κοινωνικής ζωής, με πρώτης προτεραιότητας στοίχημα τη σαφή διαφοροποίηση είτε από τον κρατισμό -ότι είναι κρατικό δεν υπηρετεί απαραίτητα το δημόσιο-είτε από λογικές που αποθεώνουν τις ιδιωτικοποιήσεις. Να πείθουμε και να εντάσσουμε ολοένα και περισσότερους σε έναν κοινό σχεδιασμό, για το πώς οι κοινωνίες θα κατακτήσουν ολοένα και περισσότερο κοινό χώρο- τόπο για τους πολλούς που αποτελούν τις υποτελείς κοινωνικές τάξεις, σε όλα τα επίπεδα: στην οικονομία (εισόδημα, μέσα παραγωγής ), τη δημοκρατία (θέματα έκφρασης, δικαιώματα), τον πολιτισμό. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση της Αριστεράς θα κριθεί από την επιτυχή έκβαση στην άσκηση συλλογικότητας, κοινωνικοποίησης και ως προς τη λειτουργία και ως προς την αναπαραγωγή των κοινών αγαθών. Αυτό είναι και που θα δώσει βάθος στη νίκη της. Γιάννης Καϊμακτσίδης

∆ΙΑΛΟΓΟΣ

“

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Σκληρή μάχη είναι η κάθε εκλογική αναμέτρηση με συγκυριακούς συσχετισμούς δυνάμεων και απαιτείται σύνεση και φρόνηση να σμίξεις, να συμπορευτείς με όσους σε ενώνουν κοινά σημεία και να μην σε μπλοκάρουν προκαταλήψεις και ό,τι τυχόν σε χώριζε.

Να χτυπηθεί αποφασιστικά ο παραγοντισμός

Χάρηκα απ’ την εισήγηση Τσίπρα στην τελευταία Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ που έκανε άνοιγμα για συνεργασίες και χτύπησε τον παραγοντισμό που παίρνει μορφές καρκινώματος στο χώρο μας. Φρονώ πως είναι συμπεράσματα και διδάγματα και απ’ τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, που θα μπορούσαμε πανελλαδικά να έχουμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα, αν ο «αέρας νίκης» δεν παραφούσκωνε, σε πολλές περιπτώσεις, τα μυαλά και όσων είχαν τη γενικότερη ευθύνη και ειδικότερα στις κατά τόπους οργανώσεις. Αν είχαν την ικανότητα να συνεκτιμήσουν τις ιδιαιτερότητες, τις ιδιομορφίες που έχουν οι δημοτικές, περιφερειακές εκλογές, ως και σε ποιο πολιτικό πλαίσιο διεξάγονταν, με τη γενικότερη οικονομική κρίση και τα εσωκομματικά προβλήματα που είχαν τα συγκυβερνώντα κόμματα τόσο με τις πολυδιασπάσεις τους, όσο και με τις μεθοδεύσεις τους για να περισωθούν (58, Ελιά, Ποτάμι, κ.ά.) καθώς και αν έδιναν την απαιτούμενη βαρύτητα προετοιμασίας κι οργάνωσης της εκλογικής μάχης. Με πνεύμα υποτίμησης, αντιπάλων, συνθηκών και αλαζονείας έγιναν σοβαρά λάθη τακτικής, επιλογών και δεν αξιοποιήθηκαν δυνατότητες συνεργασιών που υπήρχαν και θα καταγραφούν ως μοναδικής και ιστορικής ευκαιρίας για τον ΣΥΡΙΖΑ και την αριστερά γενικά.

έτοιες προϋποθέσεις σπάνια διαμορφώνονται κι εναπόκειται στην ικανότητα πολιτικών σωφροσύνης να εξαντλούν περιθώρια συμμαχιών και να επωφελούνται πάντα και τα μέγιστα για το συνολικό καλό της όποιας μικρής ή μεγάλης κοινωνίας και να μην «περνούν γραμμές» τυχοδιωκτισμού, καιροσκοπισμού ή αντιδράσεις μιζέριας και γκρίνιας παραγοντίσκων για να βγαίνουν στο προσκήνιο. Πολλές οργανώσεις, δυστυχώς, έτσι αποφάσισαν και ενήργησαν, με κριτήρια βαφτίσματος μελών τους σε παράγοντες κι ας μην είχαν καμία εμβέλεια αναγνωρισιμότητας, κοινωνικό αντίκρισμα ή αποδοχή πέραν του φατριαστικού τους περιβάλλοντος. Σα να σκιαμαχούσαν συνειδητά και να μη νοιάζονταν για τις συνέπειες του αποτελέσματος που θα χρεωνόταν στον ΣΥΡΙΖΑ, όταν τα υψηλά του τοπικά ποσοστά των εθνικών εκλογών 2012 και ευρωεκλογών τα καταντούσαν ταπεινωτικά χαμηλά, χάνοντας και τη σίγουρη νίκη που θα είχαν με συνεργασίες προγραμματικών συνθέσεων. Υπήρξαν φαινόμενα εγωπάθειας, αρχομανίας, απρέ-

πειας κι αυταρχισμού με επικεφαλής παρατάξεων και αποδεδειγμένους υποστηριχτές του ΣΥΡΙΖΑ, αποστερώντας την ενίσχυσή του, ως και τους πολίτες, από την όποια προσφορά τους. Κάπως έτσι χάθηκαν οι 138.323 ψηφοφόροι μας του 2012, στις ευρωεκλογές. Σαν να μη διδάχθηκαν πως η μοναξιά (ως ταχτική του ΚΚΕ) και με «κολοβά» μονοκομματικά ψηφοδέλτια, δεν σε πάει μπροστά, μήτε σε εκλογικές νίκες. Το να «εμπλουτίζεις» το βιογραφικό σου με «μόρια» ενός τίτλου υποψηφίου δημάρχου ή συμβούλου, μόνο σε καιροσκόπους προσδίδει αυταπάτες πως γίνονται σπουδαιότεροι για να καπηλεύονται καριερίστικα τη χρήση του, ως μύρια παραδείγματα έχουμε κενών βαρύτητας πολιτικών αξιών και ηθικών αρχών.

Αναγκαία η αυτοκριτική Οι αγωνιστές και ηγέτες τηρούν αρχές, αξίες και αρετές απαρασάλευτα. ∆εν προσδοκούν τίποτα για τον εαυτούλη τους. Είναι ανιδιοτελείς, παραιτούνται

των προσωπικών φιλοδοξιών και πρωτοστατούν να κερδίσουν μάχες και στόχους και όχι να καταγράφουν κινήσεις αυτοπροβολής τους και εκεί που ωριμότατες ήταν οι συνθήκες να συμμαχήσουν και να γίνουν εξουσία. Έτσι καταξιώνεται και ο ρόλος ευθύνης και συνέπειάς τους με τρανό παράδειγμα τη Λάρισα κι άλλους δήμους. Σκληρή μάχη είναι η κάθε εκλογική αναμέτρηση με συγκυριακούς συσχετισμούς δυνάμεων και απαιτείται σύνεση και φρόνηση να σμίξεις, να συμπορευτείς με όσους σε ενώνουν κοινά σημεία και να μην σε μπλοκάρουν προκαταλήψεις και ό,τι τυχόν σε χώριζε. Οι συνεργασίες και συμμαχίες, σου εξασφαλίζουν τη νίκη ακόμη και για τη διακυβέρνηση της χώρας. Για να νικηθεί ο φασισμός συμμάχησαν Στάλιν, Ρούσβελτ, Τσόρτσιλ, Ντε Γκολ και σ’ εμάς είχε φτιαχτεί το ΕΑΜ. Πάντα υπεύθυνα, οφείλεις να αξιολογείς τις επιδιώξεις και βάσει ποιας στρατηγικής θα πετύχεις. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές που γνωρίζεις τον άδικο νόμο που τις διέπει, προτάσσεις την ενδυνάμωση του κόμματός σου σε θετικότερο ρόλο στην κοινωνία που ζεις και δεν καταχράσαι τη σφραγίδα του ως μέσον «μοριοδότησής σου» σε παράγοντα, μήτε μένεις αδιάφορος αν τη 2η Κυριακή θα φας τη σούπα που έφτυσες την 1η Κυριακή. Ερμηνεύοντας πλέον τις εξελίξεις και τα αποτελέσματα κυρίως των δημοτικών εκλογών μπορεί να βγει το συμπέρασμα πως πολλές οργανώσεις είδαν τις εκλογές ως ευκαιρία και κολυμπήθρα αναβάπτισης μελών τους σε στελέχη και παράγοντες, ενώ κοντόφθαλμα απ’ τις μωροφιλοδοξίες στον απομονωτισμό των αυτόνομων καθόδων τους, δεν στάθηκαν ούτε αυτοκριτικά στις αποτιμήσεις τους.

Ποτέ άλλοτε ο παραγοντισμός και οι κλίκες (με όποιο αθώο όνομα φέρουν) δεν είχαν πάρει τέτοιες διαστάσεις ως αθεράπευτη και επικίνδυνη επιδημία χωρίς να βρίσκεται αντίδοτο αντιμετώπισής του. Φοβάμαι πως κάποιοι φτιάξανε λίστες αναμονής αναβάθμισής τους σε αξιώματα και φοβούμενοι τη μη εκπλήρωση φιλοδοξιών τους θα μεθοδεύσουν αντιδράσεις και αποκλεισμούς σε συνεργασίες ενίσχυσης κι ενδυνάμωσης του ΣΥΡΙΖΑ να γίνει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ίσως οι φόβοι μου να ηχούν ως παραδοξολογίες αλλά στους αγώνες μας γνωστά είναι και δεν κοπάζουν τα χτυπήματα από τέως ηγετίσκους μας, που ακριβά πληρώσαμε τις στάσεις τους.

Απρόσεχτοι κληρονόμοι

Βαθιές αιτίες αναπαραγωγής παραγοντισμού και φραξιονισμού που κληρονομήσαμε κι απ’ το ΚΚΕ και απ’ τον Λεωνίδα Κύρκο. Θα μιλήσει η ιστορία και για τον παραγκωνισμό του Μπ. ∆ρακόπουλου, τη διάσπαση του ΚΚΕ Εσωτερικού ή του Ενιαίου Συνασπισμού, αν ο ίδιος δεν είχε αρχηγικούς σχεδιασμούς. Μήπως και η Ανανεωτική Πτέρυγα στο Συνασπισμό δική του κλίκα δεν ήταν, η μερίδα της δεν αποχώρησε με δική του έγκριση να φτιάξουν την ∆ΗΜΑΡ; Βάφτιζε και ξεφούρνιζε «στελέχη» ο Λεωνίδας μας κι εμείς ως ευπειθές πόπολο τυφλής εμπιστοσύνης του, εγκρίναμε και είδαμε πόσο μας τιμούσαν (!) όταν έφευγαν ομαδικά στο ΠΑΣΟΚ να βολευτούν πλουσιοπάροχα. Όλους τους είχα ψηφίσει για τις Κ.Κ. του ΚΚΕ Εσωτερικού και της ΕΑΡ ως και τη ∆ρέττα, απ’ τις πιο «χαϊδεμένες γάτες» του Κύρκου, που επειδή στο 2ο συνέδριο της ΕΑΡ, το 1990, είχα πει πως «ήταν λάθος η παραπομπή σε δίκη του Α. Παπανδρέου» και μετά, στις τότε δημοτικές εκλογές, υποστήριζα τη συνεργασία τοπικά με το ΠΑΣΟΚ, ως καθοδηγάρα της οργάνωσής μας αυτή, με κατηγορούσε πως ήμουν στον «προθάλαμο του ΠΑΣΟΚ» για να καταντήσει ό,τι κατάντησε. Όλοι και όλες που προικίσαμε με φόντα αξιωμάτων και χρίσματα παραγοντισμού, φαντάζονται πως είναι ρυθμιστές των πολιτικών εξελίξεων κι όπου προσκολλάνε μας αντιπαλεύουν εχθρικότερα για να μπλοκάρουν τη διακυβέρνηση της χώρας απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ. Με διδάγματα και των πρόσφατων εκλογών ας ανασκουμπωθούμε πεισματικά για τη νικηφόρα κυβερνητική μάχη του ΣΥΡΙΖΑ που μας περιμένει! Γιάννης Καναβός, τέως -και για 28 χρόνιαδημ. σύμβουλος Αγ. ∆ημητρίου

“

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

εκδηλώσεων

Κυριακή 14 ∆εκεμβρίου

** Γιορτή για τα παιδιά στο Πεδίο του Άρεως ξεκινά από τις 11 π.μ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει το παιδικό θέατρο του Νέου Κόσμου με το έργο «Ξημερώνει», παράσταση θεάτρου του δρόμου από τους ηθοποιούς Νίκο Αξιώτη, Ελένη Καρβέλη. Παραμύθια με τον αφηγητή Ταξιάρχη και εργαστήρι ζωγραφικής. Στις 2 μ.μ. το Μυρμήγκι διοργανώνει συλλογική κουζίνα και στις 3 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί συζήτηση για το Πεδίο του Άρεως. Τη γιορτή διοργανώνει η πρωτοβουλία «Όλοι για το Πεδίον του Άρεως». ** Χριστουγεννιάτικο παζάρι με δώρα και χειροποίητα καλούδια στο Μυρμήγκι (Επτανήσου 60 και Τενέδου) από τη 1 το μεσημέρι έως τις 8 μ.μ. ** Ο ΣΥΡΙΖΑ 6ου ∆ιαμερίσματος διοργανώνει συζήτηση για τις πολιτικές εξελίξεις και το πρόγραμμα της κυβέρνησης της Αριστεράς, στις 11.30 π.μ., στον κινηματογράφο Studio (Σταυροπούλου 33, πλατεία Αμερικής). Μιλά ο Π. Σκουρλέτης. ** Εκδήλωση για την παιδεία και το νέο Λύκειο διοργανώνει η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ Νέας Σμύρνης, στις 5 μ.μ., στην πλατεία Νέας Σμύρνης. Μιλούν οι Τ. Γεωργούτσος, Γ. Μπουγελέκας και μαθητής-μέλος του ∆ικτύου μαθητών.

∆ευτέρα 15 ∆εκεμβρίου

** Η Καμπάνια Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη διοργανώνει συζήτηση για τους στόχους της εκστρατείας, στην ελεύθερη αυτοδιαχειριζόμενη ΕΡΤ (Λεωφόρος Στρατού), στις 7 μ.μ. Μιλούν οι Ι. Κούρτοβικ, Σπ. Απέργης και σύρος πρόσφυγας. ** Παρουσίαση του βιβλίου της Πέπης Ρηγοπούλου «Μικρά Ασία, Πολυτεχνείο,

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Κύπρος, Μνημόνια», στις 7 μ.μ., στο Τριανόν (Κοδριγκτώνος 21). Μιλούν οι Ν. Βενετσάνου, Κ. Γέρου, Η. Νικολακόπουλος, Γ. Σταματόπουλος και η συγγραφέας. Παρεμβαίνουν οι Θ Κολλιτσίδας και Γ. Συμιακάκης. ∆ιαβάζει η Κάτια Γέρου και τραγουδούν η Νένα Βενετσάνου και η Βασιλική Καρακώστα. ** Εκδήλωση με θέμα «Η παιδεία στη ∆υτική Μακεδονία» διοργανώνεται στο πλαίσιο της περιφερειακής σύσκεψης ∆υτικής Μακεδονίας, στο ξενοδοχείο Αλιάκμων Κοζάνης, στις 5 μ.μ. Εισηγείται ο Τ. Κουράκης. ** Παρουσίαση του βιβλίου της Κρυσταλίας Πατούλη «Η έρευνα για την κρίση (2010-2014)», στις 8 μ.μ., στο Floral (Θεμιστοκλέους 80). Μιλούν οι Τ. Βερβενιώτη, Σ. ∆ημητρίου, Στ. Κούλογλου και Γ. Μπίλλας. ** Εκδήλωση για την αλλαγή στην Ευρώπη διοργανώνει η Ανοιχτή Συμπολιτεία Πύργου στο συνεδριακό κέντρο της περιφερειακής ενότητας Ηλείας, στις 7 μ.μ., με αφορμή το βιβλίο των Π. Τριγάζη και Γ. Γούναρη με τίτλο «Επανίδρυση της Ευρώπης». Μιλούν οι Γ. Βαρεμένος, ∆. Μανώλης, Μ. Μπαλαούρας, Π. Τριγάζης. Συντονίζει η ∆. Καλάκου. Παρεμβαίνουν οι Ε. Γεωργοπούλου-Σαλτάρη, Κ. Βλάμης και Θ. Παπαηλιού.

Τρίτη 16 ∆εκεμβρίου

** Το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Θέρμης διοργανώνει χριστουγεννιάτικη βραδιά, στις 6 μ.μ., στο Πολιτιστικό της Θέρμης. Αντί εισόδου ζητούνται φάρμακα. ** Εκδήλωση για τις πολιτικές εξελίξεις και το πρόγραμμα της κυβέρνησης της Αριστεράς διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Πατησίων, στις 6 μ.μ., στο Πολιτιστικό Κέντρο στην Γκράβα (Ταϋγέτου 60). Μιλά ο Ν. Χουντής. ** Ο ΣΥΡΙΖΑ Καλλιθέας θυμάται και συζητά την συντρόφισσα Αννίτα Μιχαηλίδου, στο παραδοσιακό καφενείο 1968 (Ελ. Βενιζέλου 99), στις 6.30 μ.μ.

Τετάρτη 17 ∆εκεμβρίου

** Την όγδοη ετήσια διάλεξη στη μνήμη του Νίκου Πουλαντζά διοργανώνει το ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, στην αίθου-

Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα;

σα εκδηλώσεων του ινστιτούτου Goethe (Ομήρου 14-16), στις 7 μ.μ. Μιλά ο αμερικανός καθηγητής ιστορίας Έντσο Τραβέρσο με θέμα «Αναμνήσεις από το μέλλον: Οι πολιτικές χρήσεις του παρελθόντος». Συντονίζει ο Στ. Κωνσταντακόπουλος. ** Εκδήλωση με θέμα «Πολυδιάστατη κρίση, απολυταρχία των αγορών και το φρόνημα του ελεύθερου πολίτη» διοργανώνει το πολιτιστικό τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, στις 7.30 μ.μ., στην πνευματική εστία Βούλας (Αγ. Ιωάννου 3). Μιλά ο Α. Καρίτζης.

Πέμπτη 18 ∆εκεμβρίου

** Το Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών Πειραιά γιορτάζει την παγκόσμια ημέρα του μετανάστη στον πεζόδρομο της οδού Κοραή στον Πειραιά, από τις 11 π.μ. έως τις 4 μ.μ. ** Ο ΣΥΡΙΖΑ Ιστορικού Κέντρου διοργανώνει στις 7.30 μ.μ., στα γραφεία της Εποχής (Βλαχάβα 11) εκδήλωση με θέμα «Το σημερινό τοπίο στην εργασία, ανεργία δήθεν εργασία. Ποιο μέλλον;«. Μιλούν οι Γ. Μακράκης, Γ. Γιαννόπουλος και Μ. Καραμεσίνη.

στασης και Αριστερά» διοργανώνεται στο πλαίσιο της ενοποιητικής Συνδιάσκεψης της ∆ΕΑ και της οργάνωσης «Κόκκινο», στις 6.30 μ.μ. στην ΑΣΟΕΕ. Μιλούν οι Τερέσα Ροντρίγκεζ (ευρωβουλευτής Podemos-Ισπανία), Αλέν Κριβίν (NPA, Γαλλία), Σαρλ-Αντρέ Ιντρί (ΜPS-Ελβετία), Άχμετ Σόκι (ISO-ΗΠΑ), Πάνος Κοσμάς (ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ). Παρεμβαίνουν οι Π. Λαφαζάνης, Π. Λάμπρου και Ε. Πορτάλιου.

Σάββατο 20 ∆εκεμβρίου

** Παζάρι της πολιτιστική ομάδας Πετραλώνων από τις 11 π.μ. έως το βράδυ, στην πλατεία Μερκούρη στα Άνω Πετράλωνα. Όλη τη μέρα θα υπάρχουν δραστηριότητες για μεγάλους και παιδιά. ** Χριστουγεννιάτικο παζάρι του Κέντρου Ζωής από τις 10 π.μ. έως τις 6 μ.μ. στο χώρο του (Ιερά Οδός 42, Κεραμεικός). Το παζάρι θα ολοκληρωθεί την Κυριακή στις 6 μ.μ.

Παρασκευή 19 ∆εκεμβρίου

** Χριστουγεννιάτικο παζάρι του ΚΕΘΕΑ ∆ιάβαση από τις 11 π.μ. έως τις 9 μ.μ. στη στοά Κοραή. Το παζάρι θα συνεχιστεί και το Σάββατο (11π.μ.-7μ.μ.) ** Παρουσίαση του συλλογικού έργου από την ομάδα Κριτική στην Επιστήμη «Επιστήμες, Τεχνολογία, Ιδεολογία: Κριτικές προσεγγίσεις», στο Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-136), στις 6.30 μ.μ. Μιλούν οι Χριστιάνα Χριστοπούλου, Βάσια Λέκκα, Βίκυ Λαλιώτη και Σταύρος Σταυρίδης. ** Συζήτηση με θέμα «Κρίση, κινήματα αντί-

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Στο σχόλιο της ημέρας που φιλοξενείται, περιοδικά, στην ηλεκτρονική έκδοση της «Εποχής», γράφηκε, πριν λίγες μέρες, ένα τολμηρό κείμενο του Μπάμπη Γεωργούλα με τον εύγλωττο τίτλο «Πολιτική συμμαχιών ή πολιτική συναλλαγών;». Το κείμενο αναφέρεται στην εφημερίδα «Αυγή» και την άποψη που προωθείται από τις σελίδες της, όπου κυριαρχεί το ρητό «ο σκοπός (της αδυναμίας εκλογής προέδρου) αγιάζει τα μέσα». Η «Αυγή», ως το κατεξοχήν επικοινωνιακό όργανο του ΣΥΡΙΖΑ, είναι φυσικό να απηχεί και να προωθεί τη γραμμή που πηγάζει από την ηγετική του ομάδα. Μιας και η «Εποχή» έχει τη δυνατότητα να διατηρεί μια πιο ριζοσπαστική και κριτική στάση, θα περιμέναμε και στην έντυπη έκδοσή της να δοθεί εντο-

νότερη συνέχεια στον προβληματισμό που προκύπτει από το εν λόγω κείμενο, ένα απόσπασμα του οποίου παραθέτουμε: «Τι ζητείται, όμως, από τον ΣΥΡΙΖΑ να κάνει; Απλά και καθαρά να συνδέσει με τον πιο άμεσο και ωμό τρόπο την ψήφο των ανεξάρτητων, ορισμένων εξ αυτών τουλάχιστο, με την υπόσχεση ότι όσοι θα συμβάλουν στη μη εκλογή προέδρου, θα συμπεριληφθούν στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές που έρχονται. Είναι αυτή πολιτική συμμαχιών; Είναι μήπως εκλογική τακτική συνεργασιών; Είναι αυτή βάση για οποιαδήποτε συζήτηση, με οποιονδήποτε; Ή μήπως είναι η αναγέννηση της πελατειακής νοοτροπίας; Τι είναι η ψήφος που ζητάει ο ΣΥΡΙΖΑ από τους πολίτες για να μεταφέρεται στο πα-

ζάρι και να ανταλλάσσεται με την ψήφο του καθενός στην εκλογή προέδρου; Προίκα που μπορεί να την κάνει ό,τι θέλει;». ∆υστυχώς, στην έντυπη «Εποχή» δεν δόθηκε ανάλογη συνέχεια κι η συζήτηση περί των συμμαχιών του ΣΥΡΙΖΑ εξαντλήθηκε σε κάποιες παραινέσεις για την αναγκαία τήρηση του καταστατικού κι ευχές ώστε αυτό να μην αποδειχθεί κενό γράμμα στην εσωτερική ζωή του κόμματος. Παρά τις όποιες χλιαρές ενστάσεις φαίνεται ότι υπερισχύει, εντός του ΣΥΡΙΖΑ, η ανάγκη να φύγει άμεσα η μνημονιακή θηλιά της κυβέρνησης Σαμαρά και φαίνεται να παραβλέπονται καταστατικές παρατυπίες ή συμμαχίες που κάλλιστα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ανίερες. Τα ονόματα που ακούγονται, ανανήψαντες πασόκοι, δημαρίτες ή ανεξάρτητοι, στήριξαν τις πρώτες μνημονιακές κυβερνήσεις και τώρα ετοιμάζονται να διαπραγματευτούν την ψήφο τους στην προεδρική εκλογή με μια θέση στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ στις επερχόμενες εθνικές εκλογές. Κι επειδή οι εν λόγω όψιμοι συριζαίοι είναι είτε προβεβλημένα πρόσωπα είτε έχουν καλοστημένο μηχανισμό στις περιφέρειές τους,

είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εκλεγούν, πόσω μάλλον όταν ο ΣΥΡΙΖΑ πάρει ως πρώτο κόμμα το μπόνους των 50 εδρών. Άντε μετά να βγάλεις άκρη για το ποια θα είναι η φυσιογνωμία της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ… Ο ΣΥΡΙΖΑ του 4,5%, το ενωτικό εγχείρημα που προέκυψε από τον Χώρο ∆ιαλόγου και Κοινής ∆ράσης της Αριστεράς, η πρωτότυπη συλλογικότητα που σφραγίστηκε από το όραμα του συντρόφου μας Γιάννη Μπανιά είναι πλέον ένα μεγάλο κόμμα εξουσίας. Αν ισχύει το ρητό ότι «η εξουσία αλλοτριώνει», φαίνεται ότι ο δρόμος προς την εξουσία αλλοτριώνει περισσότερο. Ένα χαρακτηριστικό δείγμα της νέας εποχής αποτελούν τα επικοινωνιακά σόου στα οποία μεταβλήθηκαν κάποιες περιφερειακές διασκέψεις του ΣΥΡΙΖΑ, όπως στη Λαμία όπου στη συνοδεία του Αλέξη Τσίπρα ήταν κι η Θεοδώρα Τζάκρη, πολύ μακριά από την περιφέρειά της. Συνεπώς, είναι ιδιαίτερα κρίσιμο το ερώτημα: τι θα παραμείνει από τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του πρώιμου ΣΥΡΙΖΑ στον νέο ΣΥΡΙΖΑ εξουσίας; Ο δικηγόρος του διαβόλου

24 Το καλό με τις, κατά καιρούς, αναδρομικές εκθέσεις καλλιτεχνών με ιστορία είναι ότι το κοινό έρχεται σε επαφή όχι μόνο με την τέχνη τους, αλλά και με την εξέλιξή της μέσα στα χρόνια. Η ζωγράφος Κλεοπάτρα ∆ίγκα είναι από τις κορυφαίες εκπροσώπους του κριτικού ρεαλισμού. Πολυσχιδής προσωπικότητα, με σταθερή αναφορά τη ζωγραφική και με όραμα τη «συνολική τέχνη», η δραστηριότητά της εκτείνεται από τη σκηνογραφία για θέατρο και κινηματογράφο μέχρι ραδιοφωνικές παραγωγές για το Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά και την έκδοση βιβλίων. Υπήρξε από τα ιδρυτικά στελέχη της ∆ημοτικής Επιχείρησης Πολιτιστικής Ανάπτυξης δήμου Καλαμάτας (∆ΕΠΑΚ), ενώ ως υπεύθυνη του εικαστικού τομέα, οργάνωσε και διεύθυνε το εικαστικό εργαστήριο του δήμου στα πρώτα επτά χρόνια της λειτουργίας του. Ως σύμβουλος του υπουργείου Πολιτισμού οργάνωσε το ∆ίκτυο Εικαστικών Εργαστηρίων του ΥΠΠΟ. Η Κ. ∆ίγκα παρουσιάζει αυτόν τον καιρό μία «∆ιαδρομή» στην ακριβή τέχνη της από το 1968 μέχρι σήμερα, υπό την αιγίδα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης. Ενόσω η έκθεση συνεχίζεται, η Κλεοπάτρα ∆ίγκα εξέφρασε τις ενδιαφέρουσες απόψεις της στην «Εποχή».

“

Το δώρο της τέχνης πρέπει να μοιραστεί. Ο κάθε άνθρωπος είναι δημιουργός, φτάνει να μην τον ξεκόψουν απ’ αυτή του την ικανότητα, μέσα από την παιδεία που τον “σχεδιάζει” εσκεμμένα γι’ αυτό το τέρας που μας πνίγει σήμερα, ως άνθρωποαντιάνθρωπο.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ∆ΙΓΚΑ

Πρωτοπορία σήμερα

Τη συνέντευξη πήρε η Λιάνα Μαλανδρενιώτη Από την αρχή της ∆ιαδρομής σας επιλέξατε τη ρεαλιστική ζωγραφική. Τι σας οδήγησε σε αυτή την επιλογή; Από παιδί, μου άρεσε να ζωγραφίζω αυτά που για κάποιο λόγο με συγκινούσαν ή με ενδιέφεραν γύρω μου. Αυτό δεν με εγκατέλειψε ποτέ. Αυτή την πρώτη σχέση ειλικρίνειας με τη ζωγραφική, που είναι η ανάγκη για ζωγραφική του ανθρώπου από την εποχή που πρωτοχάραξε ένα ζώο στο βράχο, συγκρατήθηκε μέσα στην επιθυμία μου. Έτσι ό,τι διαδρομές έγιναν μέσα μου δεν μπόρεσαν να προσανατολίσουν αλλού αυτή την πρώτη «ανάγκη». Μόλις ήρθα σ’ επαφή με το χώρο της σπουδής της ζωγραφικής, το1966, γύρω μου έβραζε η αφηρημένη τέχνη και το χρώμα έρρεε άφθονο στα τελάρα. Τότε ένοιωσα τη μεγάλη ανάγκη του αντίθετου, να κάνω κάτι σχεδόν νατουραλιστικό και από τη φύση, αλλά ταυτόχρονα, επειδή αυτό δεν μ’ έφτανε, τοποθέτησα μια σύγκρουση, με ένα σύγχρονο αντικείμενο (έργο «Τide» στην έκθεση). Σήμερα είμαι σε θέση να το αναλύσω αυτό, τότε απλά ζωγράφιζα αυτό που ήθελα. Όμως θυμάμαι τους δρόμους των διαθέσεών μου τότε. Παράλληλα, επιδιώξατε τη συλλογικότητα, συμμετείχατε σε κοινές δράσεις και αποτελέσατε μέλος της ομάδας των πέντε ελλήνων ρεαλιστών (Βαλαβανίδης, ∆ίγκα, Κατζουράκης, Μπότσογλου, Ψυχοπαίδης), μια ομάδα μου έμεινε στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης για τις πρωτοποριακές εικαστικές της προτάσεις. Πώς δημιουργήθηκε αυτή η ομάδα; Η ομάδα έγινε πολύ απλά, σχεδόν ως αυτονόητο. Είμαστε φίλοι, ζωγραφίζαμε ρεαλιστικά, είχαμε κοινές πολιτικές αντιλήψεις, αριστερές, θέλαμε να υπηρετήσουμε τις ιδέες μας με τη δουλειά μας και τότε είχαμε τη χούντα. Το σοσιαλιστικό ρεαλισμό τον είχαμε όλοι πετάξει στο πυρ το εξώτερο, βέβαια. Θέλαμε να σταθούμε σχολιαστικά, κριτικά στην πραγματικότητα που μας περιέβαλε, και αυτό κάναμε, πολιτική τέχνη. Εκ των υστέρων, αυτό που ειπώθηκε από τους θεωρητικούς για την ομάδα αυτή, ήταν ότι για πρώτη φορά συνέβαινε στη ζωγραφική του τόπου μας ένα ρεύμα να εμφανίζεται στην Ελλάδα, όπως ταυτόχρονα και έξω. Εκείνη την εποχή, του ’70, τα πράγματα δεν ήταν όπως σήμερα παγκοσμιοποιημένα -τόσο σε επίπεδο

πληροφόρησης όσο και αναγκών. Αυτό ίσως τοποθέτησε την ομάδα στην πρωτοπορία, εκτός της νέας εικαστικής ποιοτικής πρότασής της. Είναι πολιτική πράξη το να κάνεις τέχνη; Παρακάμπτοντας το τετριμμένο «όλα είναι πολιτική πράξη», ακόμα κι ο καναπές, φυσικά και είναι πολιτική πράξη η τέχνη. Μάλιστα, στην ιστορία είναι γνωστοί οι διωγμοί καλλιτεχνών από καθεστώτα ή το αντίθετο ο ιδεολογικός προσεταιρισμός τους όταν κάποια μορφή τέχνης τα υπηρετούσε. Στη «∆ιαδρομή» σας συναντάμε και έργα της «στρατευμένης» καλλιτεχνικής πλευράς σας, όπως το αφιερωμένο στον δολοφονημένο γάλλο συνδικαλιστή Πιερ Οβερνέ. Ναι, αυτό το έργο έγινε στο Παρίσι στο πλαίσιο μιας άλλης εικαστικής ομάδας που συμμετείχα και που έκανε πολιτικό έργο, με θέματα επίκαιρα κάθε φορά: Χούλιο Λε Παρκ, Αρόγιο, Φρομανζέ, Γκι Ντε Ρουζμόν, Σλοσέρ, Σπανταρί κ.ά. Αυτοί δεν ήταν ως ζωγράφοι κριτικοί ρεαλιστές, είχαμε διαφορετικά λανγκάζ μεταξύ μας. Αυτό που ένωνε την ομάδα αυτή, ήταν ο πολιτικός στόχος κάθε επίκαιρου θέματός, όπως ένα μεγάλο εργατικό ατύχημα που είχε γίνει σε κάποιο ορυχείο ή η στυγνή δολοφονία του συνδικαλιστή της Ρενό, Πιέρ Οβερνέ που είχε κάνει μεγάλη αίσθηση τότε στη Γαλλία. Έτσι πρόκυψε το έργο μου αυτό. Βέβαια, όταν βρέθηκα σ’ αυτή την ομάδα εκτίμησα την καθαρότητα στη δομή της δικής μας των Νέων Ελλήνων Ρεαλιστών. Στην Παρισινή ομάδα, οι καλλιτέχνες «άλλαζαν ρόμπα» και έβαζαν αυτή της πολιτικής τέχνης, ενώ στην ελληνική, το έργο μας δεν άλλαζε εκτός ομάδας. Η διαμονή σας στο Παρίσι σας χάρισε και την εμπειρία της σκηνογραφίας. Είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με ένα σκηνογράφο διάσημο τότε, τον Ιμπέρ Μονλού σε σκηνογραφίες στις μεγάλες εθνικές σκηνές της Γαλλίας, το Εθνικό Λαϊκό Θέατρο (ΤΝΡ) την Κομεντί Φρανσέζ, το Οντεόν, κ.ά. Επίσης, μέσα απ’ αυτές, να έχω συνεργασίες με σκηνοθέτες που στην Ελλάδα τότε για μας ήταν μύθοι, όπως ο Ροζέ Πλανσόν, που τον θαύμαζε ο Κάρολος Κουν αλλά και άλλοι. Είχα βρεθεί αντιμέτωπη με άλλα σκηνογραφικά μεγέθη. Λάτρεψα τη σκηνογραφία, συναιρούσε όλες τις τέχνες αλλά και τη συνεργασία των ανθρώπων.

Άσχετο αν αργότερα, γυρίζοντας εδώ, βρήκα άλλο κλίμα να επικρατεί, κάτι που πληγώνει. Η αδυναμία μας για συνεργασία. Τι κατάρα! Ένα έργο τέχνης είναι συγχρόνως και εμπόρευμα, εσείς με την ομάδα του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών (ΚΕΤ) κρατήσατε αρνητική στάση στα «κυκλώματα της διακίνησης». Η ομάδα του ΚΕΤ ήταν η πρώτη κίνηση αντίστασης στην στυγνή εμπορευματοποίηση του έργου τέχνης εικαστικών καλλιτεχνών στη μεταπολίτευση. Είμαστε 26 εικαστικοί και θέλαμε την άμεση και πολύπλευρη επαφή μας με το κοινό, όχι μέσα από τη διαμεσολάβηση της εμπορίας των γκαλερί. Σήμερα που μιλάμε πια για το χρηματιστήριο της τέχνης, τι καθορίζει την αξία ενός έργου και ποια είναι η δική σας στάση για την εμπορική αξιοποίηση της τέχνης σας. Η στάση μου σ’ αυτό ήταν αρνητική, από τότε που ήμουν στη Γαλλία. Ό,τι περιφρονείς, έρχεται η ώρα που σε κάνει να πληρώσεις το αντίτιμο! Στην πρακτική του πλευρά, βέβαια, μόνο. Προτίμησα να βιοποριστώ μέσα από τη διδακτική της τέχνης. Πράγμα που ταίριαζε και με την ιδεολογία μου. Αξιοπρεπώς, αλλά περιορισμένα. Ποτέ δεν αγάπησα το χρήμα, γιατί, κακά τα ψέματα, αν μπει ο δημιουργός σ’ αυτό τον κύκλο, δεν βγαίνει αλώβητος. Το έχω δει να συμβαίνει σε πολύ ταλαντούχους. Την τέχνη την έχω πολύ ψηλά. Είμαι πολύ φιλόδοξη. Όσο κι αν αυτό ακούγεται φαντασμένο, έτσι είμαι. Όταν ζωγραφίζω θέλω να παλεύω με τα δικά μου θηρία, όχι τα έξω. Κι αν άρχιζα τώρα, πάλι το ίδιο θα έκανα. Τα έργα δεν είναι εμπορεύματα. Η «∆ιαδρομή» σας στη ζωγραφική έχει μία παύση 15 ετών. Για πιο λόγο και πώς γεμίσατε αυτή την παύση; Επιστρέφοντας περί τα τέλη του 1974 στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης ξεκινά μια δύσκολη περίοδος, όσον αφορά τη σχέση μου με τη ζωγραφική, και μια συνειδητή απομάκρυνση από αυτήν, που κρατά σχεδόν 15 χρόνια. Την περίοδο αυτή καταγίνομαι με μια σειρά σχεδίων, με τίτλο «Μπουκάλια», τα μισά από τα οποία όμως καταστρέφονται όταν το σπίτι πλημμύρισε από μια βλάβη στα υδραυλικά. Γεννήθηκαν μέσα μου τεράστια ζητήματα για τη χρησιμότητα της ζωγραφικής ως μορφής σύγχρονης έκφρασης. Αισθάνομαι ότι όλες οι τέχνες πρέπει να ενωθούν σε μια συνολική μορφή. Η επιρροή της σκηνογραφίας,

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

“

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

είναι η ειλικρίνεια των αδιάκοπων προσωπικών γραψιμάτων, που δεν σταμάτησαν ποτέ, αλλά και όσα τροφοδότησε η επαφή μου με άλλες αντιλήψεις στο Παρίσι, ενεργοποίησαν έντονα αυτό τον προβληματισμό. Παράλληλα, σκηνογράφησα αρκετά στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον ελληνικό και ξένο κινηματογράφο εκείνη την εποχή. Ένα ερειπωμένο αρχοντικό στην Κάτω Κηφισιά, με τον περιβάλλοντα χώρο του, μου δίνουν το έναυσμα για ένα θέαμα με τίτλο «Ο χρόνος των παραθύρων» που με απασχόλησε πολύ, για χρόνια, γράφοντας και προετοιμάζοντας το ανέβασμά του σε παράσταση. Ένα σχέδιο μάλλον μαξιμαλιστικό, που ενώ εγκρίθηκε και εντάχθηκε στο πρόγραμμα «Αθήνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1985» δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ για λόγους οικονομικούς. Μέχρι τώρα παραμένει ανέκδοτο. Αυτό το κείμενο - καμβάς θεωρώ πως περιέκλειε όλη μου την επιθυμία και το πώς εννοούσα εγώ τη «συνολική τέχνη». Η σκηνογραφία δίνοντας μου την ευκαιρία να δουλέψω με διάφορα υλικά στο χώρο, με χόρτασε από την ανάγκη αυτή, πράγμα που γίνεται κεντρικό έργο σήμερα σε πολλούς εικαστικούς των κονσεψουάλ και των εγκαταστάσεων και αρκετά πληκτικά. Στο θέατρο το κάνεις αφήνοντας ελεύθερη τη φαντασία σου, υπηρετώντας ένα κείμενο, εικαστικοποιώντας το. Είναι ανόητο σήμερα να μιλάμε για πρωτοπορίες. Όλα έχουν γίνει, τίποτα πια δεν είναι καινούργιο. Όλα αυτά που κυκλοφορούν τα έχουμε ήδη όλα δει στην δεκαετία του ’70 έξω. Πρωτοπορία σήμερα είναι η ειλικρίνεια. Είναι η εποχή που εμπλακήκατε με τις δραστηριότητες δημόσιων φορέων και με τα εικαστικά εργαστήρια; Τα εικαστικά εργαστήρια των δήμων που οργάνωσα, τόσο θεσμικά όσο και σε επίπεδο εικαστικών προγραμμάτων, είναι η αγάπη μου για την τέχνη μου, τους ανθρώπους και τον τόπο μου. Το δώρο της τέχνης πρέπει να μοιραστεί. Ο κάθε άνθρωπος είναι δημιουργός, φτάνει να μην τον ξεκόψουν απ’ αυτή του την ικανότητα μέσα από την παιδεία που τον «σχεδιάζει» εσκεμμένα γι’ αυτό το τέρας που μας πνίγει σήμερα, ως άνθρωπο-αντιάνθρωπο. Τα 30 χρόνια που αφιέρωσα στα εικαστικά εργαστήρια, ήταν για μένα μια πάλη γι’ αυτή την άλλη κοινωνία που δεν θα πάψω ποτέ να ελπίζω και να προσπαθώ. Γι αυτό το στόχο έπρεπε να στηθούν θεσμοί. Στην Ελληνική Ιδιαιτερότητα ο Καστοριάδης λέει: «Κάθε κοινωνικός θεσμός αποτελεί ιστορική δημιουργία, δημιουργία μιας μορφής, ενός είδους και, με την έννοια αυτή, μπορεί να συγκριθεί με το έργο τέχνης. Προσοχή, δεν ισχυρίζομαι ότι η θέσμιση της κοινωνίας, αποτελεί έργο τέ-

Τα εικαστικά εργαστήρια των δήμων κατέρρευσαν από τον Καλλικράτη, όπως και το ∆ίκτυο Εικαστικών Εργαστηρίων του ΥΠΠΟ. Τα δε μουσεία υπολειτουργούν. Όλος ο πολιτισμός κατέρρευσε μαζί με τις ζωές των ανθρώπων μέσα στην αδιαφορία των ανίκανων. χνης. Λέω μόνο ότι υπάρχει μια πλευρά της που μπορεί να συγκριθεί μ’ αυτό: η δημιουργία μιας μορφής, η θέση ενός είδους, μιας ουσίας. Μια τέτοια αντίληψη των πραγμάτων είχα για τις κοινωνικές μου δραστηριότητες στο θεωρητικό τους μέρος όταν πραγματοποιούσαμε το όραμα του Σ. Μπένου για την Καλαμάτα, τη ∆ΕΠΑΚ μαζί με τον Γ. Κουρουπό στη μουσική και την Β. Μαραγκοπούλου στο χορό, ομάδα πάλι. Ακολούθησε η οργάνωση του ∆ικτύου Εικαστικών Εργαστηρίων του ΥΠΠΟ επί υπουργίας του Σ. Μπένου αλλά και ο συντονισμός της Εθνικής Επιτροπής Εικαστικών, από την οποία πρόεκυψαν δύο μουσεία, το Εθνικό Σύγχρονης Τέχνης και το Κρατικό της Θεσσαλονίκης. Τέλος, το εικαστικό εργαστήριο του δήμου της Πάτρας, όπου εκεί συγκεντρώθηκε όλη η αποκτηθείσα πείρα των χρόνων. Κατέρρευσε από τον Καλλικράτη, όπως και το ∆ίκτυο του ΥΠΠΟ. Τα δε μουσεία υπολειτουργούν. Όλος ο πολιτισμός κατέρρευσε μαζί με τις ζωές των ανθρώπων μέσα στην αδιαφορία των ανικάνων(;) -επιεικής είναι ο χαρακτηρισμός… Τι μάθατε από τα παιδιά; Τα παιδιά μου καθάρισαν την όραση. Ζωγραφίζουν ανιδιοτελώς, για να χαρούν, αλλά και να μας πουν αυτά που δεν μπορούν ακόμα με το σύνθετο λόγο του ενήλικου. Αργότερα, με την ανάπτυξη του λόγου, αυτή η ορμή πέφτει. Και κείνη τη στιγμή η εικαστική παιδεία -κι όχι μόνο αυτή, όλων των τεχνών, αλλά και των άλλων μαθημάτων- πρέπει να περάσει τη δημιουργικότητα του παιδιού σε άλλο επίπεδο, να την διατηρήσει να την απλώσει και να την βαθύνει. Επιστρέφετε στη ζωγραφική και η «∆ιαδρομή» σας συνεχίζεται με τις «Αυτοπροσωπογραφίες». Μετά από κάθε εσωτερική κρίση, ο κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη να κοιτάξει μέσα του, να επανατοποθετήσει τον εαυτό του. Τι καλύτερο από το να σταθεί απέναντι σ’ ένα καθρέφτη; Πάντα το έκαναν αυτό οι ζωγράφοι, όταν ήθελαν ν’ αναμετρηθούν με τον εαυτό τους. Κι εγώ το έκανα, χωρίς οίκτο. Αν έβγαλα αλήθειες; Αυτό θα το κρίνει ο θεατής των έργων αυτών. Και στην «Ανθρώπινη κατάσταση» είστε ρεαλιστικά ανελέητη, ο άνθρωπος γυμνός ανήμπορος μπροστά στη φθαρτότητά του. Εκεί έσκυψα με περισσότερη αγάπη απ’ ό,τι κοιτάζοντας τον εαυτό μου, θαρρώ. Ο καημένος ο άνθρωπος… η μυθοποίηση του σώματος… η πλαστότητα στο σύγχρονο πολιτισμό μας. Ας ψάξουμε την αλήθεια του, την ανθρώπινη

μυρουδιά. ∆ύο πράγματα με ακολουθούν το μουσείο από το ΕΣΠΑ; Αυτό δεν είναι, σχεδόν από τότε που ξεκίνησα να ζω- επιπλεόν, κλοπή πνευματικής ιδιοκτηγραφίζω: η έννοια του χώρου μέσα στον σίας; ∆εν θα ήθελα να είμαι καθόλου στη οποίο τοποθετείται ο άνθρωπός και η έν- θέση της διαδόχου... Πλέον με υπουρνοια της αντίθεσης, της σύγκρουσης. Νο- γικά διατάγματα γίνονται όλα, απολύμίζω, τώρα, που είδα σχεδόν την περισ- σεις προσλήψεις… Για την πρόσληψη σότερη δουλειά μου στημένη γύρω στην του χαμηλότερου υπαλλήλου χρειάζεται έκθεση, συνειδητοποίησα -και είμαι σε ΑΣΕΠ. Αλλά όλοι φανταζόμαστε διάθέση να το διατυπώσω και λεκτικά- ότι φορα, κι όχι άδικα, για την είσοδο του ιδιωτικού τομέα σε μη ορθή και συμφέαυτό συνέχει το όλον. Ενώ στη χώρα μας η εικαστική τέχνη ρουσα σχέση με το δημόσιο. Πάντα με προωθείται μόνο από τις γκαλερί, το καταφανές όφελος του πρώτου. Τι θα επιθυμούσατε ως πρώτη κίνηση Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, άστεγο ακόμα, δέχθηκε την προκλητική για τον πολιτισμό από την κυβέρνηση της αριστεράς; παρέμβαση του ΥΠΠΟ. Να απαντήσω το αφελές, η παιδικό, τα Ολέθριος, αξιοθρήνητος και απολύτως αντιδημοκρατικός -φασιστικός θα πάντα; Κυρίως, όμως, για όσα έθιξα εδώ, έλεγα- χειρισμός από πλευράς του να τους δώσει το φιλί της ζωής. Όσο για ΥΠΠΟ. Η Άννα Καφέτση, ιδρυτική διευ- τα υπόλοιπα, πάντα η αριστερά είχε το θύντρια του ΕΜΣΤ, ικανότατη επιστημο- χώρο της κουλτούρας ως προνομιακό νικά, είχε δώσει την ψυχή και τη ζωή της της χώρο. Αυτόν έχει καθήκον να ανασυστην ίδρυση αυτού του μουσείου. ∆εν στήσει. Πράγμα που αυτή τη στιγμή δεν διακόπτεις σύμβαση διευθυντή, και μά- έχει κάνει και λυπάμαι -κι όχι μόνο εγώ. λιστα ιδρυτικού, ένα χρόνο πριν τη λήξη Πάνω απ’ όλα, το πρώτο που έχει να της, με υπουργικό διάταγμα, εάν δεν κα- κάνει, αξιοκρατικά, να ενεργοποιήσει το καλύτερο πνευματικό κομταγγέλλεις δημόσια το λόγο για μάτι της χώρας -και τον οποίο προβαίνεις στη πολλοί απ’ αυτούς διακοπή –που, επειδή ∆ιάρκεια έκθ εσης: ανήκουν στην είναι προσβλητική 6 Νοεμβρίου αριστερά χωρίς πράξη, πρέπει να 2014 – 10 Ιανουαρίου 2015 να είναι κομείναι πολύ σοβαρός. . Η έκθεση θ α παρα μείνει κλεισ ματικά της ∆εν είναι σύννομο. τή την Παρασ κευή 26, την Τετάρτη μέλη. Να ∆εν της άξιζε αυτό 31 ∆εκεμβρί ου τους αναζητης Α. Καφέτση. κ αι την Παρασκευή 2 Ια νουαρίου 2015 τήσει, να Έπρεπε να εγκαι. Ώρες λειτουργίας: Τρ ίτη έως Παρασ τους συγνιάσει αυτή το κ ευή 10 π.μ. 2 μ.μ., Τετάρτ κεντρώσει, Φιξ. ∆εν είναι η και Παρασκ ευή 6 - 8 μ.μ Σάββατο 12 να τους ηθική συμπερι., 2 μ.μ. Μορφω τικό Ίδρυμα αναθέσει φορά αυτό που της Εθνικής Τραπέζης ((Μ έργο. Βάσει έκαναν. Και η νέα έγαρο Εϋνάρδου, Αγ. Κ ωνσταντίνου αυτού κρίδιευθύντρια, θα 20 & Μενάνδρου). Πλη νονται όλοι. πραγματοποιήσει το ροφορίες: 21 0 μουσειολογικό σχε5223101, 210 52 23 54 0, διασμό της προκατόχου 210 3234267. της, βάσει του οποίου έχει • μπει, και θα χρηματοδοτηθεί

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

“Το σώμα κάθε ∆εκέμβρη”

Evocative Objects*/ Yποβλητικά Αντικείμενα

ο Beton7 παρουσιάζει την ατομική έκθεση της Μαρίας Γλύκα που έχει τίτλο Evocative Objects*/ Yποβλητικά Αντικείμενα. Σ’ αυτή τη δουλειά, η καλλιτέχνης φέρνει σε επαφή εσωτερικούς με εξωτερικούς χώρους διερευνώντας, τα όρια μεταξύ ζωγραφικής, εγκαταστάσεων και κατασκευών από χαρτί και χαρτόνι. Με τον τρόπο αυτό, μας οδηγεί σε μια καινούργια ανάγνωση της πραγματικότητας, χωρίς ποτέ να την αποκαλύπτει σε όλο της το εύρος. Όπως λέει η ίδια σχετικά με την έννοια και τη χρήση του αντικειμένου «(…) Εμείς οι ίδιοι το αναπαράγουμε, το ξαναφτιάχνουμε από άλλο υλικό, στην προσπάθειά μας να διατηρήσουμε μια επαφή με το παρελθόν, με τους ανθρώπους, με τους χώρους. Χάνει την χρηστικότητά του, την καλαισθησία του, γίνεται ένας συμπρωταγωνιστής στην ζωή μας περιμένοντας τον κατάλληλο ρόλο, αυτό του συντρόφου, του οικείου, της πρόκλησης για το καινούριο (…)». Η έκθεση διαρκεί έως τις 7 Ιανουαρίου 2015. Ωράριο: ∆ευτέρα έως Παρασκευή 14.00 – 20.30, Σάββατο 14.00 – 18.00 Beton7 (Πύδνας 7, Βοτανικός, Αθήνα, τηλ.: 2107512625)

Depression Era: Στην Εποχή της Ύφεσης

έκθεση με τίτλο Depression Era: Στην Εποχή της Ύφεσης φιλοξενείται στο Μουσείο Μπε-

νάκη, στο κτήριο της οδού Πειραιώς, έως τις 11 Ιανουαρίου 2015, παρουσιάζοντας 250 φωτογραφίες, βίντεο και κείμενα που πραγματεύονται την ελληνική κρίση. Την έκθεση επιμελείται η ίδια η κολεκτίβα Depression Era και ως προς το περιεχόμενό της, αποτελεί ένα μωσαϊκό διαφορετικών αφηγήσεων και νοημάτων, μια συλλογική καταγραφή του τραυματικού μετασχηματισμού της κρίσης με τη βοήθεια των εικόνων και του λόγου. Πρόκειται για το αποτέλεσμα της τριετούς συνεργασίας της κολεκτίβας και της εμπλοκής των μελών της σε ένα συνεχή δημιουργικό, πολιτικό, κοινωνικό και αισθητικό διάλογο, δημιουργώντας ένα ζωντανό, ανοιχτό καλλιτεχνικό αρχείο που επεξεργάζεται την πραγματικότητα της εποχής και του τόπου. Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Αθήνα, τηλ.: 210345 3111)

Ο ∆ομήνικος Θεοτοκόπουλος πριν από τον El Greco

ατάθεση μιας σύγχρονης ερμηνείας της κοινωνίας της Κρήτης του 16ου αιώνα, καθώς και του πρώιμου έργου του ∆ομήνικου Θεοτοκόπουλου έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε αυτή την περίοδο στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Παράλληλα με τα τρία έργα της κρητικής περιόδου του Θεοτοκόπουλου από το Μουσείο Μπενάκη και το Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου από τη Μητρόπολη της Σύρου, παρουσιάζονται μοναδικά έργα, που για πρώτη φορά μεταφέρονται στην Ελλάδα από το εξωτερικό για το κοινό στον ελληνικό χώρο. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (Βασ. Σοφίας 22, Αθήνα, τηλ.: 2132139511)

Παζάρια

τον εκθεσιακό χώρο του παλαιοπωλείου Μαρτίνος παρουσιάζεται η ατομική έκθεση της Αλίκης Παλάσκα με τίτλο Παζάρια. Πρόκειται για ένα σύνολο από γλυπτά που έχουν δημιουργηθεί από φθηνά bibelot, καταστρέφοντας τον εφησυχασμό μιας μικροαστικής αισθητικής: Τα αντίγραφα με μαρκαδόρους πάνω σε υφάσματα ταπετσαρίας δημιουργούν μια dark εικονογραφία, ενεργοποιώντας γλυκανάλατα prints, ενώ με τα κοπτικά, οι εικόνες προκύπτουν από τη διαδικασία του σκισίματος, αποσυνθέτοντας την πολυτιμότητα. Σημαντικό είναι ότι η εγκατάσταση ανασυνθέτει την έννοια της διαπραγμάτευσης, κατά την οποία παζαρεύονται αξίες, πρότυπα και κατοχυρώσεις. Η έκθεση διαρκεί έως τις 27 ∆εκεμβρίου. Ωράριο: ∆ευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο 10.00 – 15.00, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 10.00 – 20.00 Παλαιοπωλείο Μαρτίνος (Πινδάρου 24, Κολωνάκι, Αθήνα) •

εριπλανώμενοι στο χρόνο, από τα ∆εκεμβριανά του ’44, στον ∆εκέμβρη του 2008, κάθε ∆εκέμβρη που ζούμε. Μια παράσταση στο πλαίσιο του συνεδρίου «∆εκεμβριανά 1944. Το παρελθόν και οι χρήσεις του», το οποίο οργανώνεται από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας και το Φόρουμ Κοινωνικής Ιστορίας. Χορεύουν: Γεώργιος Ανδρίτσος, Νίκος Αραβίδης, Κωνσταντίνος Κέκκας, Μάνος Κότσαρης, Αθηνά Κυρούση, Κωνσταντίνος Μίχος, Ναπολέων Μανάτος. Μουσική: Κολεκτίβα μουσικών Τ.Ι.Μ.Ε.: Μαρία Γεωργοπούλου, Αλέξανδρος ∆ημητρόπουλος, Μαργαρίτα Λάμπου, Γιώργος Μαλεφάκης, Λεωνίδας Παπαδομανωλάκης, Βασιλική Πούλου, Μαριέττα Τσακμακλή, Στράτος Τσάκος. Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μίχος Παράσταση: Παρασκευή 12 ∆εκεμβρίου, στις 9μ.μ., στο Ελεύθερο αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός (Ρήγα Παλαμήδη 2, Ψυρρή). Είσοδος ελεύθερη.

O “Καρυοθραύστης” του Τσαϊκόφσκι

«Καρυοθραύστης» του Τσαϊκόφσκι, ένα από τα πιο διάσημα μπαλέτα όλων των εποχών, σε χορογραφία Ρενάτο Τζανέλα, παρουσιάζεται με το Μπαλέτο και την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής υπό τη μουσική διεύθυνση των Γιώργου Βράνου και Ζωής Τσόκανου και τη διεύθυνση παιδικής χορωδίας Μάτας Κατσούλη. Στον Καρυοθραύστη, την ομορφότερη ιστορία των Χριστουγέννων, τα όρια μεταξύ της πραγματικότητας και του ονείρου είναι δυσδιάκριτα. Το θρυλικό μπαλέτο του Τσαϊκόφσκι, παρουσιάζεται μαζί με μέρος της μουσικής από την εισαγωγή - φαντασία Ρωμαίος και Ιουλιέτα, επίσης του Τσαϊκόφσκι. Στην παραγωγή του μπαλέτου της ΕΛΣ, η χορογραφία εστιάζει στο όνειρο της Κλάρας, που αποδεικνύεται μια δραματική διαδικασία ενηλικίωσης μέσα από την αγάπη και το φόβο. Τα εντυπωσιακά σκηνικά και τα κοστούμια της παραγωγής έχει σχεδιάσει ο διακεκριμένος σκηνογράφος Κριστόφ Κρέμερ, ο οποίος έχει συνεργαστεί με σημαντικά λυρικά θέατρα και φεστιβάλ. Πρόκειται για μια λαμπερή παραγωγή με θεαματικά σκηνικά και πλούσια κοστούμια που μεταφέρει το κοινό στον κόσμο του παραμυθιού. Η συμμετοχή της Παιδικής Χορωδίας της ΕΛΣ είναι ένα από τα πιο συγκινητικά στοιχεία της παράστασης. Στον Καρυοθραύστη αναδεικνύονται οι σπουδαίες δυνατότητες των διαπρεπών χορευτών του Μπαλέτου της ΕΛΣ, ενώ χάρη στις τέσσερις διαφορετικές διανομές το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει και να απολαύσει τους καταξιωμένους αλλά και τους νεότερους χορευτές του συνόλου. Συμμετέχουν η Ορχήστρα, οι Α’ Χορευτές, οι Σολίστ, οι Κορυφαίοι, το Corps de Ballet και η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής Στις 20, 21, 23, 24 ∆εκεμβρίου και 3, 4, 9, 11 Ιανουαρίου 2015, στις 8μ.μ., στο Θέατρο Ολύμπια (Ακαδημίας 59-61). Τιμές εισιτηρίων: 20, 25, 30, 40, 45, 50 ευρώ και παιδικό - φοιτητικό 15 ευρώ. Θέσεις περιορισμένης ορατότητας: 7, 12 15, 25 ευρώ.

1073

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Εξόριστος Βάρναλης (Επετειακή μνεία)

Κώστας Βάρναλης «Αϊ-Στράτης Θυμήματα εξορίας» Εισαγωγή-επιμέλεια-σχόλια Ηρακλής Κακαβάνης Εκδόσεις Καστανιώτη Σεπτέμβριος 2014

ν διατηρείτο έως σήμερα ο θεσμός των επετειακών ετών, ο Κώστας Βάρναλης θα μπορούσε να είχε αποτελέσει τον τιμώμενο του 2014. Ή, έστω, μία υποψηφιότητα βαρύνουσα, καθώς πρόκειται για διπλή επέτειο, όπως οι πρόσφατες Παπαδιαμάντη και Καβάφη. Μεθαύριο κλείνουν 40 χρόνια από τον θάνατό του, ενώ, στις 14/2/2014, συμπληρώθηκαν 130 από τη γέννησή του. Να σημειώσουμε, πως, όσο αφορά το έτος γέννησης, αυτό άλλαξε δυο φορές, πριν οριστικοποιηθεί. Στα παλαιότερα βιογραφικά του, μέχρι το 1974, αναφέρεται ως έτος γέννησης το 1884, κατά βεβαίωση του ίδιου. Ωστόσο, σε επιστολή του προς τον Γιώργο Βαλέτα, γραμμένη το 1973, διορθώνει: “Πρέπει να γεννήθηκα το 1883, γιατί βαφτίστηκα στις 14 του Φλεβάρη του 1884”. Με βάση αυτό το δεδομένο, τα βιογραφικά του σε μεταγενέστερες εκδόσεις αναφέρουν το 1883. Αν και, μέχρι σε αφιερώματα του 1984, μνημονεύεται ακόμη ως γεννηθείς το 1884. Στα κατάλοιπά του, όμως, η Θεανώ Μιχαηλίδου, στην οποία η Νανά Καλλιανέση (Κέδρος) είχε αναθέσει από το 1981 την τακτοποίησή τους, εντόπισε το πιστοποιητικό βάπτισης, με ημερομηνία γέννησης την 14η Φεβρουαρίου 1884 και βάπτισης την 13η Μαΐου 1884. Μπορεί το μνημονικό lapsus του Βάρναλη να είναι ασήμαντο, ωστόσο αυτή η μικρή χρονολογική ανακρίβεια πήγε μπρος πίσω το έτος γέννησης, δημιουργώντας στους ακριβολογούντες σύγχυση. Όπως και να έχει, το ενδεχόμενο να μην του αφιέρωναν επετειακά το 2014, μάλλον δεν θα οφειλόταν σε αυτήν τη σύγχυση, δηλαδή στο κατά πόσο πρόκειται για μονή ή διπλή επέτειο. Απόδειξη ότι το 2014 μετράει τον τελευταίο μήνα του, χωρίς, ουσιαστικά, μνεία της επετείου. Εκτός από μία τιμητική εκδήλωση, μεμονωμένες ομιλίες και την έκδοση γραμματοσήμου, που θα προέκυπτε και χωρίς επέτειο, καθώς τιμήθηκε μια τετράδα συγγραφέων (Βάρναλης, Σαμαράκης, Τσίρκας, ∆ιδώ Σωτηρίου). Οπότε η έκδοση ενός βιβλίου, εν μέρει αυτοβιογραφικού περιεχομένου εν μέρει ερευνητικού, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Είναι το δεύτερο βιβλίο για τον Βάρναλη του Ηρακλή Κακαβάνη. Προηγήθηκε, το 2012, «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματά του». Κατά τα άλλα, οι μετά θάνατο μνημονεύσεις δεν είναι μόνο ζήτημα πνευματικού αναστήματος, αλλά και ισχύος αυτών που το επιχειρούν. ∆ηλαδή, κληρονόμοι, κάτοχοι του αρχείου, μελετητές, συντοπίτες ή άλλες συγγενικές ομάδες που τον διεκδικούν. Στην προκειμένη περίπτωση, η κληρονόμος, που είναι η θετή κόρη του, έκανε το καθήκον της, εναποθέτοντας το 2001 το Αρχείο του στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Με τη σειρά της, η Βιβλιοθήκη, το 2010, δημοσίευσε αναλυτικό κατάλογο του Αρχείου. Μελετητές άντλησαν υλικό και προσθέτοντας στοιχεία, προέκυψαν τέσσερα βιβλία. Όσο για συντοπίτες, ουδείς τόπος ερίζει γι’ αυτόν. Ούτε η γενέτειρά του, “ο Πύργος της Μαύρης Θάλασσας”, το σημερινό Μπουργκάς της Βουλγαρίας, ούτε οι τόποι, που, κατά καιρούς, υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός, διέμεινε μόνιμα ή παραθέριζε τα καλοκαίρια, όπως η Αίγινα, αγαπημένος του τόπος για μισό και πλέον αιώνα, αλλά και τόπος που ευνόησε τη συγγραφή. Υπάρχουν, όμως, άλλοι δεσμοί, κάποτε, πολύ ισχυρότεροι της εντοπιότητας.

“Στο φέρετρο του Κώστα Βάρναλη ακουμπούσε ολόκληρη η ΚΝΕ με κραυγαλέα πανό, ανάμεσα στα οποία το: «Βάρναλης ο ποιητής του προλεταριάτου», όταν ο όρος «προλεταριάτο» στο έργο του απαντά άπαξ”, σχολιάζει ο Αλέξ. Αργυρίου. Παρά τον τόνο ειρωνείας στην παρατήρηση, ο συγκεκριμένος ιδεολογικός χώρος εξακολουθεί να τον τιμά. Τα τελευταία χρόνια, το μόνο αφιέρωμα περιοδικού είναι εκείνο του 2010 στο κομουνιστικής κατεύθυνσης «Θέματα Παιδείας», το μόνο συνέδριο διοργανώνεται το 2011 από το ΚΚΕ, δυο βιβλία οφείλονται στον Κακαβάνη, περισσότερο από μία εικοσαετία διορθωτή του «Ριζοσπάστη». Τέλος, εφέτος, μία μόνη εκδήλωση έγινε στο Αριστοτέλειο με πρωτοβου-

σμό”, που τον εξετάζει σε συγκριτική βάση με τον συνομήλικό του Σικελιανό, προκύπτουν κάποια ερωτήματα. Αν ο 35χρονος Βάρναλης, μετέωρος σε “μία αισθησιακά εξημμένη αναπαράσταση του αρχαίου κόσμου”, με “την τελειότητα των ενδεκασύλλαβών του”, δεν είχε πάρει το 1919 την υποτροφία του Υπουργείου Παιδείας για σπουδές στην Αισθητική και την Νεοελληνική Λογοτεχνία στο Παρίσι, δεν είχε ακούσει εκεί, σαν άλλος Σαούλ, μέσα από ευρωπαϊκά αντηχεία τα τύμπανα της Οχτωβριανής Επανάστασης, δεν είχε συγχρωτιστεί με τον Αλεξανδρινό Γιάννη Κεφαλληνό, θερμό οπαδό του Σκληρού, και δεν είχε αναβλέψει, τι θα απογινόταν; Θα έμενε στάσιμος ή θα εξελισσόταν ποιητικά; Στο

γλωσσικό στη βράση του. Στα χρόνια της πνευματικής ακμής, που ένας ποιητής δημιουργεί, εκείνος είχε να αντιμετωπίσει, πρώτα, τους γλωσσικούς διχασμούς και στη συνέχεια, τις αυταρχικές μορφές διακυβέρνησης, συχνά δικτατορικές, της δεκαετίας του ’30. Ως σχολάρχης Αργαλαστής Πηλίου, το 1911, βρέθηκε κατηγορούμενος στα Αθεϊκά του Βόλου, παρόλο που δεν δίδαξε στο Ανώτερο Παρθεναγωγείο. Τελικά, δεν κάθισε στο εδώλιο δίπλα στον ∆ελμούζο και τον Σαράτση, γιατί αποδείχθηκε μόνο μαλλιαρός και όχι άθεος, τουλάχιστον όχι εκ συστάσεως. Αντιθέτως, στα Μαρασλειακά, το 1925, είχε πρώτο ρόλο, αφού και στην Παιδαγωγική Ακαδημία δίδαξε, και το σύγγραμμά του, «Το φως που καίει», ήταν αυτό που έδωσε το έναυσμα. Αυτή τη φορά, πλήρωσε με την οριστική του απόλυση, στην οποία, εν μέρει συνέτεινε ο ίδιος, μη αποδεχόμενος τη δυσμενή μετάθεση, μετά την εξάμηνη παύση. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο τού τον αρνείται η Μαρία Ρεπούση στην εκτενή μελέτη της. Την γοητεύει περισσότερο η νεαρή καθηγήτρια της Ακαδημίας Ρόζα Ιμβριώτη, που τολμάει μία λιγότερο πατριωτική ερμηνεία του 1821, όπως η ίδια τόλμησε του 1922, παρά ο πενηντάρης Βάρναλης που “του άρεσαν οι κοπελούδες”. λλά ας αφήσουμε τη διήγηση της ζωής του Βάρναλη σε εκείνον που θα την αποτολμήσει και που δεν θα έρχεται ούτε από ιδεολογικό χώρο ούτε από φεμινιστικό. Ας περιοριστούμε στο καινούριο βιβλίο με τα δημοσιεύματα του Βάρναλη. Κυκλοφορεί επτά χρόνια μετά το «Φέιγ βολάν της Κατοχής», όπου συγκεντρώνονται τα χρονογραφήματά του από εκείνα τα χρόνια στην ημερήσια εφημερίδα «Πρωία» των αδελφών Πεσματζόγλου. Τα μόλις στεγασθέντα δημοσιεύματά του είναι αυτοβιογραφικά, από την πρωινή εφημερίδα «Ανεξάρτητος» των αδελφών Πουρνάρα, που χαρακτηριζόταν “φιλεργατική, φιλαγροτική και αντιφασιστική”. Ο Βάρναλης αρχίζει να δημοσιεύει με τη μορφή επιφυλλίδων τα απομνημονεύματά του στις 17 Φεβρουαρίου 1935. Αφορμή στάθηκε το αφιέρωμα του περιοδικού «Νέοι Πρωτοπόροι» στο δεύτερο τεύχος, Φεβρουάριο 1935, για τα πενήντα χρόνια από τη γέννησή του. Όπως ο ίδιος σχολιάζει εισαγωγικά: “Όσο σωστές και να είναι οι βιογραφικές πληροφορίες, που δίνουνε, δεν εξαντλούν την... ιστορία μου. Αφήνω που μερικές είναι και λαθεμένες. Γι’ αυτό αποφάσισα να ιστορήσω μονάχος μου τα διάφορα περιστατικά της ζωής μου και μάλιστα της ψυχολογικής και πνευματικής μου εξελίξεως...”. Ο Βάρναλης συνέχισε μέχρι την 11η Αυγούστου 1935, ολοκληρώνοντας την αφήγησή του, με γενικό τίτλο, μάλλον της σύνταξης της εφημερίδας, «Τριάντα χρόνια ελληνικής ζωής – Τα απομνημονεύματα ενός μεγάλου μας λογοτέχνου». Με τον τίτλο «Φιλολογικά απομνημονεύματα», σε επιμέλεια Κώστα Παπαγεωργίου, εκδόθηκαν Ιανουάριο 1998. Εκεί, ο Παπαγεωργίου παραθέτει σε υποσημείωση την πληροφορία ότι ο Βάρναλης επανήλθε με μία δεύτερη σειρά επιφυλλίδων, που δημοσιεύτηκαν από τις 29 ∆εκεμβρίου 1935 έως τις 10 Ιανουαρίου 1936. Όπως παρατηρεί, αυτή η δεύτερη ομάδα δημοσιευμάτων, λόγω “του απόλυτα συγκεκριμένου τους θέματος, θα μπορούσε να αποτελέσει το περιεχόμενο ενός ξεχωριστού βιβλίου”. Έστω και με καθυστέρηση 17 ετών, η πρότασή του πραγματοποιήθηκε. Καθόλου εύθυμο, όπως το πρώτο, αφού αφορά τον εκτοπισμό του στον Άγιο Ευστράτιο από τις 20 Οκτωβρίου έως τις 25 ∆εκεμβρίου 1935. Τα ενθυμήματα της εξορίας δεν ο-

Ο Βάρναλης σε φωτογραφικό πορτρέτο του 1914.

λία της Λέσχης Πολιτισμού Αναιρέσεις, όργανου κομουνιστικής νεολαίας. Κι όμως, η ποίησή του αγαπήθηκε από τον κόσμο μίας ευρύτερης Αριστεράς. Ο ίδιος ήταν ιδεολογικά ενταγμένος, όχι όμως και στενά κομματικά. Πριν 40 χρόνια, στο θάνατό του, απολάμβανε γενικότερης αποδοχής. Τότε, όλες οι εφημερίδες, ανεξαρτήτως ιδεολογικής κατεύθυνσης, τον είχαν τιμήσει και τουλάχιστον έξι περιοδικά δημοσίευσαν αφιέρωμα, με πλέον πολυσέλιδο εκείνο της «Νέας Εστίας» του Πέτρου Χάρη. ∆έκα χρόνια αργότερα, υπήρξαν τέσσερα επετειακά αφιερώματα σε περιοδικά, τα δυο λογοτεχνικά. Ακόμη και σε αυτά, όμως, ο Βάρναλης που επιβιώνει, είναι μάλλον ο ιδεολόγος αγωνιστής παρά ο λογοτέχνης. Όλα αυτά σημαίνουν, άραγε, ότι δικαιώνεται ο Γ.Π.Σαββίδης, όταν, σε συνέντευξή του, το 1989, σχολίαζε, ότι “τον κατάπιε το κόμμα”; Ή, κατά την κομψότερη διατύπωση του Κώστα Στεργιόπουλου, δηλώνουν πως “πλήρωσε το φόρο όλων των στρατευμένων”; Πάντως, στο βαθμό που τον πλήρωσε, το κόστος δεν αφορά τόσο την υστεροφημία του και τις μεταθανάτιες εκδηλώσεις τιμής και μνήμης, αλλά, κυρίως, τυχόν αβαρίες στο λογοτεχνικό του έργο. ∆ιαβάζοντας την κριτική του Αργυρίου για τον ποιητή Βάρναλη της πρώτης περιόδου “πριν να ασπαστεί τον κομουνι-

λήμμα της Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, η ετυμηγορία είναι ξεκάθαρη: “Ο Βάρναλης δε φέρνει καμιά σπουδαία ανανέωση στη μορφή του παραδοσιακού στίχου.” Αν, όμως, δεν είχε το νου του στο περιεχόμενο παρά στη φόρμα, αν δεν έθετε προγραμματικούς στόχους στην ποιητική του, αν η σατιρική του ματιά δεν ήταν μονόσημη, πόσο άραγε θα ανανέωνε μορφικά το στίχο του; Παρόμοιες απορίες έχουν ουτοπική διάσταση. Εξαλείφουν το μοναδικό δυναμικό, που διαθέτουν βιβλία, όπως «Το φως που καίει», «Σκλάβοι πολιορκημένοι», ή το κύκνειο «Οργή λαού». Το σίγουρο είναι ότι ο καλλιεργημένος ελληνοκεντρικός Βάρναλης θα πρέπει να χρειάστηκε μεγάλη αυτοπειθαρχία για να μεταστραφεί στον κοινωνικό ποιητή που “ζητούσε την αλήθεια σ’ ό,τι μάθαινε και την έλεγε στα πλήθη”. Και μάλιστα, με αισιοδοξία, αυτός ένας φύσει απαισιόδοξος. Από την άλλη, και με αυτό το δρόμο που επέλεξε, λόγω χαρακτήρα και καταβολών, θα μπορούσε να είχε διαφορετική εξέλιξη. Αν μη τι άλλο, να ολοκληρώσει ένα έργο μεγαλύτερης έκτασης. Να μη μείνει στην πολεμική του «Σολωμού χωρίς μεταφυσική». Η συγγραφική του πορεία θα ήταν πολύ πιο γόνιμη, αν δεν είχε να αντιμετωπίσει ένα διπλά αρνητικό πεδίο. Από τη μία, το κοινωνικοπολιτικό κατεστημένο και από την άλλη, το

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Ο Μένης Κουμανταρέας και ο ανθρώπινος σοβάς της πόλης Του Θωμά Τσαλαπάτη «Τότε η συνείδηση του κόσμου σβήνει γύρω σου, για να επιστρέψει βασανιστικότερη τη στιγμή που ξαναμένεις μόνος. Έτσι συνέβαινε και μ’ αυτούς τους δύο. Θαρρούσες πως η διαδρομή ήταν μια πρόφαση. Όσο το ταξίδι διαρκούσε — αυτά τα είκοσι λεπτά — έμεναν αφοσιωμένοι μεταξύ τους, μ’ ένα γαλήνιο απαύγασμα στο πρόσωπο που δημιουργεί η συντροφικότητα κι η αρμονική επαφή με τον άλλον.» (Μένης Κουμανταρέας, «Η Κυρία Κούλα»)

6η ∆εκέμβρη είναι μια μέρα που διδάσκει θάνατο. Σε τρομάζει, σε εξοικειώνει, σου μαθαίνει το ξαφνικό, το σκληρό, όλο εκείνο το φορτίο κινδύνου που συνορεύει τόσο αδιαπραγμάτευτα με τη ζωή ώστε να της δίνει σχήμα. Κατηφορίζεις προς το κέντρο μιας πόλης που πάλλεται από την ένταση της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, μέσα στην ένταση που σου προκαλεί η απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού, στην οργή που σου φέρνει το επίμονο φλερτ των κρατούντων με την εκτέλεση ενός νέου ανθρώπου. Και κάπου στο δρόμο που περπατάς (στο ένα πεζοδρόμιο η απόγνωση, στο απέναντι ο θυμός), φτάνουν τα νέα: ο Μένης Κουμανταρέας δολοφονήθηκε στο διαμέρισμά του στην Κυψέλη στα 83 του χρόνια. Τα γεγονότα υπάρχουν παράλληλα μα δεν αθροίζονται και συ κουβαλάς το καθένα ξεχωριστά με το ξεχωριστό του βάρος, στο κέντρο μιας πόλης που σε κοιτά αμήχανα. Στη συνέχεια, στο σπίτι, προσπαθείς να αντιληφθείς το βάρος της κάθε λέξης. Τη δολοφονία, την πορεία του ανθρώπου, την κατάθεση του συγγραφέα. Απλώνεις τα βιβλία, -διαβασμένα και αδιάβαστα- πάνω στο γραφείο. Τα κοιτάς

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27

και σε κοιτάνε. Αρχίζεις να διαβάζεις κάποια συλλογή διηγημάτων που κάποια στιγμή αγόρασες και στη συνέχεια άφησες για μετά πάνω σε κάποια στοίβα (και πόσο απότομα αυτό το «μετά» σε συνάντησε). Προσπαθείς να εντάξεις τον εαυτό σου στη λύπη και στον αποτροπιασμό της είδησης με άτσαλους τρόπους.

«Θά ’θελα να είναι ακόμη χθες»

Τότε πιάνεις άλλο βιβλίο που διάβασες παλαιότερα, σε άλλη ηλικία. Σου υπενθυμίζει την τότε ανάγνωση, την τότε ηλικία, τους δύο ανθρώπους που συναντιούνται τυχαία στον ηλεκτρικό και γίνεται αυτό το τυχαία -για λίγο- ζωή ατόφια (πρόκειται για την Κυρία Κούλα του

παραθέματος). Τότε καταλαβαίνεις και συ τη συνάντησή σου με τα βιβλία του Μένη Κουμανταρέα. ∆εν πρόκειται για μια συνάντηση προγραμματισμένη, μα ταυτόχρονα ούτε τυχαία. Πιο πολύ μοιάζει με μια σταθερή και επίμονη ενατένιση με αυτό το κάτι μυθικό των πιο καθημερινών προσώπων, σαν ένα βλέμμα από το μπαλκόνι της πολυκατοικίας, που έγινε καθημερινή ασχολία και σπουδή. Γιατί η επαφή με τους ανθρώπους του Κουμανταρέα, όσο μακριά και αν στέκουνε στο χρόνο, όσο διαφορετικές και αν είναι οι εμπειρίες που βιώνουν, πάντοτε κουβαλούν αυτή την οικειότητα. Μια οικειότητα που ορίζει τη σχέση ως αυστηρά προσωπική, σχεδόν ως καθημερινό δικό σου βίωμα. Και όταν πας να μιλήσεις, μιλάς προσωπικά πέρα από βιογραφίες και φιλολογία. Έτσι αποφασίζεις να ξεφυλλίσεις την ανάμνηση της ανάγνωσης, πιο πολύ βίωμα προσωπικό παρά αντικειμενική αρχειοθέτηση: Άνθρωποι μπροστά σε καθρέφτες, ρούχα φθαρμένα, φθαρμένα σώματα. ∆ωμάτια ξενοδοχείων, ποδοσφαιριστές επαρχιακών ομάδων μικρής κατηγορίας, η λέξη «Ευτυχία» στα λεξικά, φράσεις που μυρίζουν νικοτίνη. Άνθρωποι που ζούνε μια φορά όταν είναι νέοι, αγωνία για την ωριμότητα, ιδιωτικές πτώσεις και άρωμα μαλλιών. Η μικρογεωγραφία των ανθρώπων ανάμεσα στα μεγάλα βήματα της ιστορίας. Το φάντασμα του εμφυλίου και των ∆εκεμβριανών, μια γεύση σκουριάς, οι στριφογυριστές σκάλες, τα κουρεία, υπομονή και χρόνος. Η αθηναϊκή σκηνογραφία. Ένας ίσκιος νεκρού μέρα μεσημέρι, ο οικογενειακός χώρος της καταπίεσης και της αλληλεγγύης, απειλητικά Χριστούγεννα και ένας τρομοκράτης Άι Βασίλης, η κάψα του σώματος, η ομοφυλοφιλία, τα σιωπηλά δωμάτια, οι λεωφόροι, το σχολείο θηλέων, ένας επιδειξίας, οι μετανάστες του Αγίου Παντελεήμονα. Τα παλιά βιολιά μέσα στις σκονισμένες θήκες. Και κυρίως η γλώσσα της πόλης, ό-

λες αυτές οι λέξεις που κυκλοφορούν τους δρόμους εκτός βιβλίων, που μες στην απλότητα τους οργίζονται, συναναστρέφονται, μιλούν και σήμερα θρηνούν το συγγραφέα τους.

Με τρόπο ήπιο μα σταθερό

«Τώρα είμαι άδειος, χωρίς προσχήματα. Στερήθηκα την τελευταία σπιθαμή απ’ όπου μπορούσα ν’ αγωνίζομαι. Τι μάταιος αγώνας να περισώσω τα λεηλατημένα! Το κακό είναι πως δεν είμαι πάστα ανθρώπου μαθημένου ν’ αδιαφορεί. Το παραμικρό γύρισμα, η πιο μικρή αναποδιά με ρίχνουν κάτω. Ζω με χάπια, ενέσεις, εφήμερους έρωτες. Ο χρόνος, τέλεια καταστροφή, η χρυσή επιφάνεια με τους λαμπερούς ωροδείχτες, και μέσα τα γρανάζια σκουριασμένα». Αυτά γράφει ο Μένης Κουμανταρέας στο βιβλίο του «Το Αρμένισμα» και όντως αυτός ο αγώνας για τα λεηλατημένα μένει ως κομμάτι της ανάμνησης. Ο συγγραφέας θα κυνηγηθεί για τη συμμετοχή του στα θρυλικά «18 κείμενα» επί χούντας, για το Αρμένισμα θα δικαστεί τέσσερις φορές με το καθεστώς να χαρακτηρίζει το βιβλίο του άσεμνο. Πολλοί από τους νεότερους θα τον θυμούνται να μπαινοβγαίνει στη γειτονική του κατάληψη της ∆ημοτικής Αγοράς της Κυψέλης, να συμμετέχει σε εκδηλώσεις υπέρ των μεταναστών στον Άγιο Παντελεήμονα, να κάνει δηλώσεις για την πολιτική κατάσταση των τελευταίων ετών. Πάντοτε με τρόπο ήπιο μα σταθερό, όμοιο με τις λογοτεχνικές του καταθέσεις. Ο Μένης Κουμανταρέας μας μίλησε όσο λίγοι για τον ανθρώπινο σοβά της πόλης, για το βίωμα της, την ανάμνησή της, τον ασυναίσθητο παλμό της. Γιατί η πόλη είναι ο μύθος της και η καταγραφή της. Και από τις 6 ∆εκέμβρη μοιάζει αυτή η πόλη να μίκρυνε ανεπανόρθωτα. tsalapatis.blogspot.gr

Εξόριστος Βάρναλης

λοκληρώθηκαν στον «Ανεξάρτητο». Συνεχίστηκαν, με τρία δημοσιεύματα στον «Ριζοσπάστη», ΦεβρουάριοΜάρτιο 1936. Αιτία η εχθρική προς το ΚΚΕ αρθρογραφία του «Ανεξάρτητου» τις παραμονές των εκλογών της 26ης Ιανουαρίου 1936, που έφερε την οργισμένη αντεπίθεση του Κόμματος από τον «Ριζοσπάστη». ∆ιεξοδική αναφορά στη σύγκρουση, που προκάλεσε την αποχώρηση του Βάρναλη, παραθέτει ο Κακαβάνης στο Παράρτημα του βιβλίου. Ο γενικός τίτλος των επιφυλλίδων είναι «Με τους εξόριστους στα νησιά του θανάτου. Μια ζωή φρίκης και ηρωισμού». Ωστόσο, ως τίτλος του βιβλίου προβάλλει εμβληματικά, με κόκκινα κεφαλαιογράμματα, το τοπωνύμιο, Αϊ-Στράτης, ο πιο “διάσημος” τόπος εξορίας. Η πρώτη επιφυλλίδα τιτλοφορείται «Η ελληνική Σιβηρία του 1935». Αν είναι ποτέ δυνατόν, το νησάκι με τις γραφικές παραλίες, που, σήμερα, διαφημίζεται ως θέρετρο ιδανικό για ήρεμες διακοπές. Μάλιστα, το λήμμα Άγιος Ευστράτιος στις νεότερες εγκυκλοπαίδειες αποσιωπά αυτήν τη δυσάρεστη προηγούμενη χρήση του τόπου. Κι όμως, την σηματοδοτεί το όνομά του. Ο Όσιος Ευστράτιος, ο επιλεγόμενος θαυματουργός, βρέθηκε εκεί ως εξόριστος του εικονομάχου αυτοκράτορα Λέοντα του Αρμενίου. Ενώ, ο Βάρναλης, επί αντιβασιλείας Γεωργίου Κονδύλη. Είχε εκτοπιστεί μαζί του και ο ∆ημήτρης Γληνός, προληπτικά, “ίνα αποτραπή ούτω ο κίνδυνος της διασαλεύσεως της τάξεως”. Συνελήφθη Πέμπτη 17 Οκτωβρίου. Μία εβδομάδα νωρίτερα, ο Κονδύλης είχε εξαναγκάσει σε παραίτηση τον Τσαλδάρη, που αντιτασσόταν στην επιστροφή του Γεωργίου Β΄, και είχε καταργήσει την Αβασίλευτη ∆ημοκρατία, επαναφέροντας την Βασιλευομένη. Επιλογή, που πλήρωσε ακριβά. Επανερχόμενος ο Βασιλέας, στις 25 Νοεμβρίου, τάχθηκε υπέρ της αμνηστίας των κινηματιών της 1ης Μαρτίου. Ο

Κονδύλης διαφώνησε και καθαιρέθηκε. Χριστούγεννα του 1935, ο Βάρναλης επέστρεψε στην Αθήνα, παρόλο που τα μέτρα του Βασιλέα δεν προέβλεπαν τους εκτοπισμένους βάσει του βενιζελικού Ιδιώνυμου. Ήρθε, όμως, η ∆ιαμαρτυρία Γάλλων ∆ιανοουμένων, με πρώτη υπογραφή αυτή του Ρομαίν Ρολάν, και ο Βασιλεύς δυσαρεστήθηκε μεν, αλλά ενέδωσε. Όχι βεβαίως, ως προς το αίτημα της γενικής αμνηστίας, παρά μόνο όσο αφορούσε τους επιφανείς. Γι’ αυτό και η πρώτη επιφυλλίδα του Βάρναλη δεν είναι ενθύμημα από τον τόπο εξορίας, αλλά καταγγελία για την Ειδική Ασφάλεια, την Γενική Ασφάλεια και όλες “τις επιτροπές ασφαλείας που εκτόπιζαν τον οποιοδήποτε σήκωνε κεφάλι ως επικίνδυνο κομουνιστή”, ζητώντας την κατάργηση του “νόμου περί ιδιώνυμου αδικήματος”, βάσει του οποίου ο Άγιος Ευστράτιος έμεινε για χρόνια τόπος εκτοπίσεων. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1920, το νησί, μαζί με τρία-τέσσερα άλλα, επιλέγεται ως τόπος εξορίας. Βασικά πλεονεκτήματα επιλογής, όπως και των υπολοίπων, είναι η μικρή έκταση και η μοναχική θέση του στο μέσο του Αρχιπελάγους. Επί Παγκάλου, το 1925, οι εκτοπισθέντες πληθαίνουν. Ωστόσο, επισήμως, ανοίγει με το διαβόητο Ιδιώνυμο, το 1929. Η προσέλευση κορυφώνεται κατά την μεταξική πενταετία. Το 1941, εν αναμονή των Γερμανών, οι αποχωρούντες τοποτηρητές δεν ελευθερώνουν τους εξόριστους, ούτε οι κατακτητές το κλείνουν. Θα καταργηθεί με την Απελευθέρωση, αλλά μόνο για δυόμισι χρόνια. Άνοιξη 1947, ανοίγει εσπευσμένως, με την προσεκτικά επιλεγμένη ονομασία, Στρατόπεδο Πειθαρχημένης ∆ιαβίωσης Εκτοπισμένων. Σε χρονικό βάθος πλησιάζει την τεσσαρακονταετία, καθώς ο τελευταίος εξόριστος αναχωρεί αρχές 1963. Τα ενθυμήματα του Βάρναλη είναι ένα οδοιπορικό στον τόπο, όπως τον έζησε εκείνο το φθινόπωρο του Μεσοπολέμου. Αφήγημα αισιόδοξης πνοής, παρά τις α-

ντίξοες συνθήκες και την ταλαιπωρία που συνεπάγονταν, γιατί γράφεται με την οπτική και τον ενθουσιασμό του κομουνιστή, που θέλει να διαφωτίσει και να προσφέρει. Περιγράφει τη ζωή στο νησί, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στον τρόπο λειτουργίας της κολλεχτίβας. Πρωταρχικό μέλημα η οργάνωση της ομαδικής ζωής. ∆εν μένουν άεργοι, διοργανώνουν διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, προλεταριακές γιορτές, φτιάχνουν εφημερίδες του τοίχου. Τις αναμνήσεις του τις συμπληρώνουν μαρτυρίες από συνεξόριστους, καθώς και η αλληλογραφία με τη σύζυγό του, την ποιήτρια ∆ώρα Μοάτσου. Σε ένα τελευταίο κεφάλαιο, ο Κακαβάνης σχολιάζει διαφωτιστικά τα δυο ποιήματα, που γράφτηκαν στον Αϊ-Στράτη. Η περίπτωση του Βάρναλη ως εξόριστου είναι μόνο δειγματοληπτική και καθόλου αντιπροσωπευτική σε χρονική διάρκεια, εάν τη συγκρίνουμε με τις χιλιάδες άλλες περιπτώσεις προσώπων της Αριστεράς, κυρίως αφανών, που κατά κύματα ή και μεμονωμένα εκτοπίζονταν στα χρόνια του Μεσοπολέμου σε μικρά νησιά, όπως Γαύδος, Ανάφη, Αμοργός κ.ά. Παρενθετικά να σημειώσουμε εδώ, ότι η σχετική βιβλιογραφία σε πρωτογενείς πηγές, δηλαδή μαρτυρίες, αλλά και σε μελέτες, αναλογικά προς εκείνες της μεταπολεμικής περιόδου, είναι περιορισμένη. Από τις πρωτογενείς σε μορφή βιβλίου, σημειώνουμε μόνο δύο, τις πιο ενδιαφέρουσες και χρονικά παλαιότερες: Στάβρος Τσακίρης, «Μέρες και νύχτες στη Γαύδο» (νουβέλα), 1934 και Γ. Ζάρκος, «Ομάδα συμβίωσης πολιτικών εξορίστων Ανάφης», 1947. Η βιβλιογραφική καταγραφή εμπλουτίζεται μετά το ’74, χωρίς, ωστόσο, να υπερβαίνει μονοψήφιο αριθμό. Σ’ αυτόν προστίθεται τώρα και το βιβλίο του Κακαβάνη. Μ. Θεοδοσοπούλου

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

«ΛΕΥΚΟΣ ΘΕΟΣ»

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Οι αυταπάτες του δυτικού πολιτισμού

Του Στράτου Κερσανίδη

ούμε σε μία κοινωνία ευδαιμονισμού και επίπλαστης ευτυχίας, μια κοινωνία καταναλωτισμού και ψεύτικων αναγκών, οικονομικής ισοπέδωσης και πολιτιστικής ομογενοποίησης. Είμαστε οι λευκοί και οι άλλοι είναι οι «νέγροι». Ακόμη κι ο θεός μας είναι κατ’ εικόνα και ομοίωσή μας, ένας γέρος με μια μακριά λευκή γενειάδα, ένας λευκός θεός, ο θεός του δυτικού ανθρώπου που ζει μέσα στις αυταπάτες έχοντας χάσει τον προσανατολισμό του. Είδαμε την ταινία στο 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, είχαμε δημοσιεύσει μάλιστα εκείνες τις μέρες και ένα μικρό κείμενο με τίτλο «Η εξέγερση των κόπρων». Μια μεγαλύτερη αναφορά, με αφορμή την προβολή στις αίθουσες, επιχειρείται σήμερα, αφού ο «Λευκός θεός» (Feher isten) του Κόρνελ Μούντρουτσο είναι μια ταινία που με τρόπο αλληγορικό σχολιάζει το σύγχρονο κόσμο των κοινωνικών ανισοτήτων και του ρατσισμού. Ο ούγγρος σκηνοθέτης ξεκινά την

«Ο ΧΕΙΜΩΝΑΣ»

ιστορία του με ένα νέο νόμο ο οποίος έχει ψηφιστεί στη χώρα. Σύμφωνα με αυτόν, η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να εφαρμόσει ένα μέτρο για να ελέγξει την εκτροφή των σκύλων -ανώδυνο φαινομενικά- δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα. Ενώ οι ιδιοκτήτες σκύλων ράτσας πληρώνουν σχετικά χαμηλούς φόρους, η φορολογία για τους ιδιοκτήτες ημίαιμων, κοινώς κόπρων, είναι πολύ υψηλή, σχεδόν δυσβάστακτη. Αυτό οδηγεί στην αύξηση των αδέσποτων, καθώς η υψηλή φορολογία αναγκάζει όσους διατηρούν ημίαιμους να τους εγκαταλείπουν στους δρόμους. Αυτό συνέβη και με τον Χάγκεν, τον αγαπημένο σκύλο της 13χρονης Λίλι, ο οποίος θα εγκαταλειφθεί από τον πατέρα της κοπέλας στο δρόμο. Όμως το κορίτσι δεν συμβιβάζεται με την ιδέα κι αποφασίζει να αναζητήσει τον Χάγκεν. Εκείνος με τη σειρά του σε μια προσπάθεια να επιστρέψει στο σπίτι θα ανακαλύψει έναν κόσμο βίας και εκμετάλλευσης. Ένας ζητιάνος θα τον ξεγελάσει με λίγη τροφή και θα τον πουλήσει σε κάποιον που διοργανώνει κυνομαχίες. Θα περιπλανηθεί μαζί με

μία αγέλη αδέσποτων στους δρόμους της πόλης κυνηγημένος από τους μπόγιες, θα βρεθεί φυλακισμένος σε ένα εκτροφείο σκύλων κι από εκεί θα καταφέρει να δραπετεύσει μαζί με όλα τα φυλακισμένα σκυλιά. Τότε ο σκληραγωγημένος και εκπαιδευμένος για κυνομαχίες Χάγκεν θα γίνει ο φυσικός ηγέτης τους και θα ξεκινήσει η εξέγερση εναντίον των ανθρώπων. Η ώρα της εκδίκησης έφτασε και μόνον η Λίλι μπορεί να σταματήσει το κακό. Ένα θαυμάσιο φινάλε, με την Λίλι να έρχεται αντιμέτωπη με τον Χάγκεν και τους εξεγερμένους συντρόφους του και να ξαπλώνει κάτω, να χαμηλώνει για να βρεθεί στο ίδιο επίπεδο με τα σκυλιά, να μην τα κοιτάζει αφ’ υψηλού. Η ταινία του Μούντρουτσο αποτελεί μια θαυμάσια πολιτική αλληγορία. Μια ταινία ανατρεπτική από έναν σκηνοθέτη ο οποίος προκαλεί με τη θεματολογία του. Χρησιμοποιώντας ανθρώπους και σκυλιά, ένα σχήμα εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου, ανατέμνει, κατ’ αρχήν, τις ανθρώπινες σχέσεις. Στη συνέχεια επικεντρώνει την προσοχή του και βλέπει κρι-

Φαντάσματα από το παρελθόν και το παρόν

ε ένα χρόνο καθυστέρηση προβάλλεται στους κινηματογράφους η ταινία «Ο χειμώνας» του Κωνσταντίνου Κουτσολιώτα, που είδαμε στο περσινό 54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ένας νεαρός συγγραφέας, ο Νίκος, φεύγει από το Λονδίνο και επιστρέφει στη Σιάτιστα, στο μισοερειπωμένο σπίτι του πατέρα του. Χωρίς να αποκαλύψει στη μητέρα του πως έχει επιστρέψει στην Ελλάδα, η οποία νομίζει πως ζει στο Λονδίνο μια πετυχημένη ζωή, ο Νίκος εγκαθίσταται στο σπίτι προσπαθώντας να γράψει το μυθιστόρημά του αλλά και να ανακαλύψει περισσότερα για το μυστηριώδη θάνατο του πατέρα του και για τον ίδιο. Κάποιοι από τους χωριανούς τον αντιμετωπίζουν με υποψία, με πρώτο τον παπά, ενώ μια ηλικιωμένη γειτόνισσα του, η Φιλιώ, του προφέρει τη φιλία της. Μια κοπέλα η οποία εργάζεται σε ένα ίντερνετ καφέ θα κερδίσει το ενδιαφέρον του. Στο μεταξύ η καθημερινότητα του νεαρού συγγραφέα συνοδεύεται από φαντάσματα του παρελθόντος που στοιχειώνουν το παρόν. Σύντομα ο Νίκος θα βυθιστεί σε έναν κόσμο μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Η ταινία ξεκινά πολύ καλά, δημιουργώντας πολλές προσδοκίες. Ο σκηνοθέτης δημιουργεί ένα ατμοσφαιρικό περιβάλλον, το οποίο ενισχύεται και από την κατάλληλη μουσική που έχουν γράψει οι Active Member. Βοηθούν επίσης τα εξαιρετικά εφέ, ώστε να δημιουργηθεί ένα μυστηριακό κλίμα, ένα περιβάλλον φασματικό μέσα στο οποίο κινείται ο Νίκος. Το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέρον, με τον Κουτσολιώτα να αξιοποιεί τόσο την αγάπη του για τη λογοτεχνία τρόμου αλλά και τη γνώση του επάνω στο σινεμά μεγάλων δημιουργών, όπως ο Αντρέι Ταρκόφσκι. Προσωπικά πιστεύω πως ο σκηνοθέτης από ένα σημείο και μετά χάνει το στόχο του και αναλώνεται σε έναν λαβύρινθο σκηνοθετικών υπερβολών και σεναριακών αδιεξόδων. ∆εν φαίνεται να δικαιώνονται οι υψηλές προσδοκίες της ταινίας, αλλά οφείλω να ομολογήσω πως οι δυνατότητες και το ταλέντο του Κωνσταντίνου Κουτσολιώτα δεν μπορούν να κρυφτούν. Κι επειδή δεν θέλω να τον αδικήσω, θα κλείσω λέγοντας πως η ταινία του ανοίγει δρόμους, διαθέτει δύναμη και όραμα, στοιχεία που αναδεικνύουν έναν σκηνοθέτη που χρειάζεται ένα μικρό βηματάκι για να κάνει την υπέρβαση. Και θα χαρώ πολύ εάν με δικαιώσει. Στρά. Κερ.

τικά τις κοινωνικές σχέσεις, κρίνει αυστηρά την εξουσία. ∆ημιουργεί μια ιστορία μη ρεαλιστική για να μιλήσει για καταστάσεις πέρα για πέρα αληθινές. Για την άθλια πραγματικότητα εκείνων που ζουν στο περιθώριο και είναι θύματα κάθε λογής διακρίσεων. Οι διακρίσεις αυτές είναι πολλών ειδών, λόγω καταγωγής, λόγω χρώματος, λόγω θρησκείας, λόγω φύλου, λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, λόγω οικονομικής κατάστασης. Και πώς όλα αυτά αντιμετωπίζονται, πώς αλλάζει ο κόσμος; Φυσικά όχι με την αδιαφορία, λέει ο Κορνέλ Μούντρουτσο, αλλά με τη σύγκρουση, με μία εξέγερση η οποία θα δώσει τέλος σε έναν κόσμο αδικίας, ανισότητας και διακρίσεων. Σε σημείωμά του, ο σκηνοθέτης λέει: «Εμπνεύστηκα από τις παράλογες και ολοένα πιο έντονες σχέσεις στη σημερινή κοινωνία μας. Κατά τη γνώμη μου, τα παράλληλα και αμφισβητήσιμα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης επιτέλεσαν ώστε να δημιουργηθεί ένα σύστημα που θα δίνει πραγματική υπεροχή και προνόμια στον λευκό δυτικό πολιτισμό, γεγονός από το οποίο επωφελούμαστε όλοι μας. Είμαστε μέλη αυτής της προνομιούχας κοινότητας. Ως εκ τούτου, θέλησα να δημιουργήσω μια ταινία που θα αποτυπώνει μια γεύση από αυτά τα πάθη που μαίνονται στην άλλη πλευρά, επικρίνοντας την απεχθή μας αυτοπεποίθηση, που είναι γεμάτη ψέματα και μονόπλευρες αλήθειες, υποτίθεται υπερασπιζόμενοι τις μειονότητες ενώ στην πραγματικότητα θέλοντας να τις καταστρέψουμε, υποκρινόμενοι ότι δεν επιθυμούμε τις ανισότητες αλλά την ειρήνη και την αρμονική συμβίωση». strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ  «Κοινός παρονομαστής» του Σωτήρη Τσαφούλια: Ο κύριος Πλάτων πιστεύει πως η γυναίκα αποτελεί κάτι ιερό, ο ∆ημήτρης πως είναι ένα εισιτήριο για μια όμορφη ζωή, ο Αλέξανδρος πως είναι κάτι ιδανικό, που το προσεγγίζει πλατωνικά και ο Νίκος πως είναι ένα ον γεμάτο δολιότητα. Φυσικά ο καθένας έχει και τα ανάλογα παραδείγματα. Αυτοί οι τέσσερις άγνωστοι άνδρες συναντιούνται σε ένα καφενείο και συζητούν για τις γυναίκες. Μια πολύ καλή δραματική ελληνική ταινία.

 «Ο κήπος του Γιάλομ: Η φιλοσοφία μιας ζωής» (Yalom’s cure) της Σαμπίν Γκίσιγκερ: Ντοκιμαντέρ για τον Ίρβιν Γιάλομ, ενός από τους πιο διαβασμένους συγγραφείς και ψυχοθεραπευτές στον κόσμο.  «Πάντιγκτον» (Paddicton) του Πολ Κινγκ: Οικογενειακή ταινία με πρωταγωνιστή τον Πάντιγκτον, ένα γλυκύτατο περουβιανό αρκουδάκι που θα μπλέξει με τους ανθρώπους!

 «Foxcatcher» του Μπένετ Μίλερ: Ο Μαρκ Σουλτζ, χρυσός ολυμπιονίκης στην πάλη, προσλαμβάνεται από τον εκατομμυριούχο Τζον Ντι Ποντ

για να προετοιμάσει μια ομάδα παλαιστών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1988 στη Σεούλ. Σύντομα θα παρασυρθεί στο νοσηρό τρόπο ζωής του Ντι Ποντ.

 «Saint Laurent η χρυσή εποχή» (Saint Laurent) του Μπερτράν Μπονελό: Βιογραφική ταινία για το μεγάλο σχεδιαστή μόδας Ιβ Σεν Λορέν.

«Ο επιφανής άγνωστος» (Un illystre inconnu) των Ματιέ Ντελαπόρτ, Αλέξαντρ Ντε Λα Πατελιέρ: Ο Σεμπαστιέν Νικολά είναι ένα άνθρωπος που πάντα ήθελε να είναι κάποιος άλλος κι έτσι παρατηρεί και μιμείται τους ανθρώπους. Αυτό όμως δεν έχει καλά αποτελέσματα. Περιπέτεια.

 «Η Έξοδος: Θεοί και βασιλιάδες» (Exodus: Gods and kings) του Ρίντλεϊ Σκοτ: Επική περιπέτεια, κινηματογραφική μεταφορά μιας από τις πιο αγαπημένες και σημαντικές ιστορίες της ανθρωπότητας, της ζωής του Μωυσή και της βιβλικής Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο. Σινεφίλ

Ι∆ΕΕΣ

Απεργοί και καλ

“

Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

Η απεργία πείνας ως αφετηρία για τη συσπείρ

Σε περιόδους μεγάλων συγκρούσεων, η κοινότητα προβάλλει τις εντάσεις της σε ένα θύμα, του οποίου η θυσία προσωρινά την καθησυχάζει. Η απεργία πείνας είναι μια προσωπική θυσία που σκοπεύει στην αναδόμηση της κοινότητας. Τρώγοντας υποστηρίζεις την υποκειμενικότητα, πεινώντας συνενώνεις τη διαρρηγμένη κοινότητα.

Το σύντομο διήγημα του Φραντς Κάφκα «Ο καλλιτέχνης της πείνας» λαμβάνει χώρα την εποχή που η νηστεία ήταν μια τέχνη που παρουσιαζόταν δημοσίως σε μεγάλο κοινό. Ο καλλιτέχνης του Κάφκα πραγματοποιεί το δρώμενο πείνας σε ένα κλουβί. Το δρώμενο είναι πολύ δημοφιλές, πολλοί θεατές έρχονται να δουν τον καλλιτέχνη και η έξαψη του κοινού αυξάνεται κάθε ώρα που περνά. Επιτηρητές παραβρίσκονται διαρκώς για να διασφαλίζουν ότι δεν εξαπατά. Η καχυποψία και ο έλεγχος κρατούσαν τα μάτια καρφωμένα στο σώμα που μαράζωνε, δημιουργώντας την απαραίτητη προσήλωση στην παράσταση. Αλλά ο καλλιτέχνης δεν ήταν ικανοποιημένος. Οι άνθρωποι δεν τον πίστευαν όταν έλεγε ότι είναι εύκολο να μην τρως. Ακόμα χειρότερα, ο ατζέντης του τού περιόρισε τη νηστεία στις 40 ημέρες, πιστεύοντας ότι το κοινό θα βαριόταν μετά. Ως συνέπεια, ο καλλιτέχνης δεν μπορούσε να ξεδιπλώσει όλο το ταλέντο του. Το ενδιαφέρον, όμως, στην τέχνη της νηστείας μειωνόταν, τα πλήθη λιγόστευαν ώσπου εξαφανίστηκαν. Ο καλλιτέχνης εντάχθηκε σε ένα τσίρκο, αλλά το κλουβί του τοποθετήθηκε σε μια ήσυχη γωνιά. Εκεί διεκπεραίωσε την πιο τολμηρή του νηστεία. Ωστόσο, οι θεατές σπάνια τον κοιτούσαν, καθώς τον προσπερνούσαν πηγαίνοντας προς το κλουβί με τα άγρια ζώα παραδίπλα. Ο καλλιτέχνης είχε ξεχαστεί αλλά συνέχιζε με στρατιωτική πειθαρχία, έχοντας χάσει πια το μέτρημα των ημερών της νηστείας. Μια μέρα, ένα περαστικός ρώτησε τους επιτηρητές γιατί το κλουβί ήταν άδειο και δεν χρησιμοποιούταν. Καθώς μπήκαν μέσα και σκάλισαν το βρώμικο άχυρο, ανακάλυψαν το απομεινάρι του καλλιτέχνη. Μετά το θάνατό του, οι φύλακες έβαλαν ένα νεαρό πάνθηρα στο κλουβί, καλοταϊσμένο, ζωηρό και ευτυχή. Το ενθουσιώδη πλήθη επέστρεψαν για να δουν το νέο κάτοικο του κλουβιού του καλλιτέχνη.

Του Κώστα ∆ουζίνα*

Αυτονομία

Τι ενώνει τον απεργό πείνας και τον καλλιτέχνη της πείνας; Η ελευθερία ως αυτονομία. Και οι δύο επιβεβαιώνουν τον Ρουσό, όσο και τον Φρόιντ και τον Σαρτρ. Ο Ζαν Ζακ Ρουσό γράφει στην Πρώτη πραγματεία: «Ένας περιστέρι θα πέθαινε από πείνα δίπλα σε μια λεκάνη γεμάτη με τα καλύτερα κρέατα. Το ίδιο και μια γάτα πάνω σε σωρούς από φρούτα και σπόρους, αν και το καθένα θα μπορούσε να τραφεί πολύ καλά με την τροφή που απεχθάνεται, αν αποφάσιζε να την δοκιμάσει.» Συγκρίνετε το περιστέρι ή τη γάτα με τον άνθρωπο που αυτοκτονεί, τον μάρτυρα, τον απεργό πείνας. «[Το κτήνος] επιλέγει ή απορρίπτει από ένστικτο και [ο άνθρωπος] ως μια πράξη ελευθερίας, έτσι ώστε ένα κτήνος δεν μπορεί να παρεκκλίνει από τον κανόνα που προβλέπεται για αυτό, ακόμη και όταν θα ήταν επωφελές για το ίδιο να το πράξει, ενώ ο άνθρωπος αποκλίνει από τον κανόνα συχνά εις βάρος του.»1 Τα ζώα ακολουθούν το νόμο, δεν μπορούν να μην τον υπακούσουν. Ο άνθρωπος, αντίθετα, είναι ελεύθερος να πεθάνει από ελευθερία. Αυτονομία σημαίνει να δημιουργείς το δικό σου νόμο ενάντια στο νόμο της φύσης, που λέει στον απεργό πείνας να φάει, να πιει, να επιβιώσει. Ο αντι-νατουραλισμός είναι η ηθική του μοντερνισμού. Για τον Καντ, η ηθική πράξη έχει ως κίνητρο αποκλειστικά το σεβασμό του νόμου που καλεί να παραμερίσουμε το νόμο των αναγκών, των παθών και των συμφερόντων. Ο Φρόιντ υποστήριξε ότι ο πολιτισμός είναι μια απόπειρα να αρνηθούμε τις σεξουαλικές επιθυμίες και ορμές, ενώ για τον Λακάν, ο μοντερνισμός είναι το παράδειγμα της σαδιστικής παραίτησης από τη σάρκα, όπως την εννοούσε ο Καντ. Το σύνθημα του Τέρενς Μακ Σουΐνεϊ, δημάρχου του Κορκ που πέθανε στη φυλακή του Μπρίξτον το 1920 μετά από 74 μέρες απεργία πείνας, ήταν: «∆εν είναι αυτοί που μπορούν να επιβάλουν τα περισσότερα, αλλά αυτοί που μπορούν να υποφέρουν τα περισσότερα, εκείνοι που θα ηγεμονεύσουν». Ηχεί στους αιώνες. Η απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού ανήκει στην ίδια τροχιά. Είναι έτοιμος να οδηγηθεί στο θάνατο, αν δεν του επιτραπεί ο πλούτος ζωής που προσφέρει η εκπαίδευση. Το δικαίωμα στη ζωή και την εκπαίδευση έρχεται σε σύγκρουση με την αυστηρότητα του νόμου. Το δικαιικό σύστημα σε όλο του το εύρος

μέχρι τον Άρειο Πάγο αρνήθηκε την αίτησή του να του δοθεί άδεια για να παρακολουθήσει τα πανεπιστημιακά μαθήματα. Τα δικαστήρια τοποθέτησαν την αυστηρή επιβολή του νόμου πάνω από τα πιο βασικά δικαιώματα και ανάγκες. Αυτό είναι νόμος χωρίς δικαιοσύνη, απόφαση του νομικού συστήματος που ακολουθεί το γράμμα και παραβιάζει το πνεύμα του νόμου.

Επιθυμία

Η αυτοκτονία και η μαρτυρία είναι τόσο αρχαίες όσο ο Σωκράτης και ο Ιησούς και τόσο σύγχρονες όσο η σουφραζέτα Έμιλι Πάνκχερστ και ο Μπόμπι Σαντς. Στο οπλοστάσιο του θυσιαστικού αυτοαφανισμού, η πείνα, η ασιτία έχει εξέχουσα θέση. Γιατί; Η τροφή είναι απαραίτητη για τη ζωή. Η ζωή δεν μπορεί να διατηρηθεί δίχως τροφή. Η άρνηση της τροφής είναι η απλούστερη άρνηση των αναγκών της ζωής. Για τον Χέγκελ, τον Μαρξ και τον Φρόιντ, η θρέψη βρίσκεται στα θεμέλια της υποκειμενικότητας. Η πείνα φανερώνει μια συστατική έλλειψη στο εγώ, αποκαλύπτει ένα βασικό έλλειμμα στο υποκείμενο. Αυτό το κενό στον εαυτό οδηγεί στην επιθυμία. Η επιθυμία ικανοποιείται, η έλλειψη πληρούται με την υπέρβαση του εξωτερικού κόσμου. Το εγώ εξαρτάται για την επιβίωσή του από το μη-εγώ, το αντικείμενο και τον άλλο. Η επιθυμία αρχικά αρνείται το μη-εγώ ως αντικείμενο, την ετερότητα της τροφής, καθώς ο εαυτός καταβροχθίζει και αφομοιώνει το αντικείμενο. Ωστόσο, η καταβροχθίζουσα άρνηση δεν είναι αρκετή για την υποκειμενικότητα. Εξαφανίζει το αντικείμενο και ωθεί το υποκείμενο ξανά στην απατηλή ταυτότητα του εαυτού. Η επιθυμία τώρα μετατοπίζεται από την τροφή, το αντικείμενo, προς ένα άλλο υποκείμενο. Η επιθυμία και η αναγνώριση του άλλου αναδεικνύει τον πλήρη εαυτό, ο οποίος καθρεφτίζεται στην επιθυμία του άλλου. Ο άλλος είναι υποκατάστατο της τροφής, εν μέρει καταπίνεται, αφού η επιθυμία του βοηθά στην ανάδυση της ταυτότητας μου. Γράφει ο Φρόιντ: «∆εν υπάρχει κανείς που να έχει δει ένα μωρό να γέρνει πίσω χορτασμένο από το μητρικό στήθος και να κοιμάται με αναψοκοκκινισμένα μάγουλα και μακάριο χαμόγελο, ο οποίος να μπορεί να αποδράσει το λογισμό ότι αυτή η εικόνα παραμένει το πρωτότυπο της έκφρασης σεξουαλικής ικανοποίησης στη μετέπειτα ζωή». Είναι η εικόνα που εξακολουθεί να υφίσταται και να στηρίζει τη σεξουαλική επιθυμία. Για τον Λακάν, αυτό αποτελεί εξίσωση: επιθυμία = το αίτημα πλην της

ανάγκης. Το βρέφος αναζητά το στήθος για να τραφεί, αλλά επιπλέον ζητά την άνευ όρων αγάπη της μητέρας, ανοίγοντας το πεδίο της επιθυμίας για τον άλλο πέρα και πάνω από την ανάγκη για το αντικείμενο. Υπάρχει πείνα και ακόρεστο στην επιθυμία που γυρίζει πίσω στο απελπισμένο αίτημα για το στήθος.

Πολιτική πείνα

Η αυτοκτονία, ο αυτοτραυματισμός και η αυτοπυρπόληση, η ασιτία, η επιβίβαση στα επιπλέοντα φέρετρα που καθημερινά βυθίζονται στη Μεσόγειο, είναι η απόκριση αυτών που αντιμετωπίζονται ως αναλώσιμοι, περιττοί, οικονομικά άχρηστοι. Η Αραβική Άνοιξη άρχισε με την αυτοπυρπόληση του Μοχάμεντ Μποαζίζι στην Τυνησία. Οι απεργοί πείνας της Αθήνας συνειδητοποιούν ότι σε ένα βιοπολιτικό κόσμο, η ζωή υπάρχει ως εγγεγραμμένη ζωή στα κρατικά αρχεία και κιτάπια. Η ζωή χωρίς πιστοποιητικό γέννησης, ταυτότητα, βίζα και άδεια εργασίας, δεν αναγνωρίζεται. Η ελάχιστη ανθρώπινη ύπαρξη δημιουργείται μέσω αυτού που οι μετανάστες δεν έχουν: χαρτιά, έγγραφα, φακέλους. Για να περισώσουν τη ζωή τους από αυτό το βιοπολιτικό χάσμα, πρέπει να έρθουν στο κατώφλι του θανάτου. Οι απεργοί πείνας είναι μάρτυρες με τη διπλή έννοια της λέξης: αυτόπτες και θυσιαζόμενοι. Ως αυτόπτες, πιστοποιούν ότι υπάρχουν υψηλότερες αλήθειες από τη ζωή: Η ζωή αξίζει να βιωθεί μόνο με τις αξίες για τις οποίες αξίζει και να πεθάνεις. Η απαίτηση για μαρτυρία και θυσία αποτελεί προνόμιο του κυρίαρχου. Οι απεργοί πείνας στοιχημάτισαν στη θνητότητα. Μας υπενθυμίζουν ότι η θεοπολιτική τάξη, που βασίζεται στην ικανότητα να παίρνει και να δίνει τη ζωή, μπορεί να διαταραχθεί όταν αφαιρεθεί η δύναμη της ζωής και του θανάτου από τον κυρίαρχο. Στη διαλεκτική μεταξύ του αφέντη και του σκλάβου του Χέγκελ, ο αφέντης κατακτά τη θέση του εμμένοντας στον αγώνα για αναγνώριση, προετοιμασμένος ακόμα και να πεθάνει. Σε αυτό το σημείο, ο σκλάβος, φοβούμενος για τη ζωή του, συνθηκολογεί και αποδέχεται την υποτέλεια. Οι απεργοί πείνας, στην Υπατία τότε και τώρα στο Σύνταγμα, αντέστρεψαν τη διαλεκτική. Υπηρέτες και σκλάβοι σύμφωνα με το νόμο, δίχως καμία τυπική αναγνώριση, αντιμετωπίζουν το θάνατο ώστε να αφαιρέσουν από τον αφέντη τους τη δύναμη να παίρνει ζωή. Πραγματώνοντάς το αυτό συλλογικά, ψηλαφούν ένα νέο είδος εξουσίας που

Ι∆ΕΕΣ

λιτέχνες πείνας Η ΕΠΟΧΗ 14 ∆εκεμβρίου 2014

“

ωση της κοινότητας, που θα εγκαταλείψει τη θυσία και θα διατηρήσει την αυτάρκεια δεν βασίζεται στην επιβαλλόμενη ή εκούσια θυσία. Ένα είδος εξουσίας που πηγαίνει ως το χείλος του πεπερασμένου και το αγγίζει, αλλά δεν το διαπερνά και δεν το διασχίζει, όπως το θέτει Ζαν Λικ Νανσί. Το δώρο των 300 της Υπατίας προς όλους τους μετανάστες ανά την Ευρώπη ήταν ότι τους είπαν πως μπορούν να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους, ενάντια στις ανισότητες και τις ταπεινώσεις των κυβερνήσεων, των αρχών και των φανατικών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι οι μόνοι μετανάστες που, ενάντια στη νομική ορθοδοξία, κατάφεραν μέσω της συλλογικής δράσης μια πολιτική λύση για την άθλια κατάστασή τους.

Τροφή και λόγια

Η τροφή και τα λόγια ανταγωνίζονται αιωνίως. «Μη μιλάς με το στόμα γεμάτο», συνήθιζε να λέει η μάνα μου. Είχε δίκιο. Το φαγητό και ο λόγος εμπλέκουν την ίδια οπή. Συναγωνίζονται για το στόμα, τη γλώσσα, το σάλιο, όταν αναλαμβάνει το ένα, ο άλλος αποσύρεται. Τρώγοντας σιωπούν οι λέξεις. Η πείνα, από την άλλη, αποζητά την έννοια και ποθεί το νόημα. Η πείνα μπορεί να είναι ακούσια, ως συνέπεια της έλλειψης τροφής, όπως στη Γάζα, μιας μεγάλης ξηρασίας ή ανορεξίας. Ή εκούσια. Ωστόσο, η θρησκευτική νηστεία διαφέρει από τη δίαιτα ή την απεργία πείνας. Οι άγιες «νύφες του Χριστού» του Μεσαίωνα νήστευαν για να ελέγξουν τη σεξουαλική επιθυμία, για να εξαγνίσουν και να νεκρώσουν το σώμα τους. Οι σύγχρονοι άνθρωποι κάνουν δίαιτα για να υπηρετήσουν τη σεξουαλική επιθυμία, για να καθαρθεί και να εξωραϊστεί το σώμα. Για τον απεργό πείνας, αντίθετα, η πείνα είναι μια πράξη πολιτικού λόγου. Η πολιτική νηστεία οριοθετείται χρονικά και χωρικά. Ο Ρενέ Ζιράρ υποστηρίζει ότι σε περιόδους μεγάλων συγκρούσεων, η κοινότητα προβάλλει τις εντάσεις της σε ένα θύμα, του οποίου η θυσία προσωρινά την καθησυχάζει. Η απεργία πείνας είναι μια προσωπική θυσία που σκοπεύει στην αναδόμηση της κοινότητας. Τρώγοντας υποστηρίζεις την υποκειμενικότητα, πεινώντας συνενώνεις τη διαρρηγμένη κοινότητα. Για τον καλλιτέχνη της πείνας, η πείνα είναι κοινωνικά εγγεγραμμένη, μια παράσταση που στοχεύει να αποσπάσει, να αποτινάξει και τελικά να στερήσει τον πεινώντα από το σώμα. Η ασιτία δεν είναι απλώς κάθαρση ή εξαγνισμός, αλλά αποσωματοποίηση, ένα σώμα που κατατρώγει τον εαυτό του, γινόμενο σκέτη ψυχή, πνεύμα, αέρας. Ο απεργός πείνας μεθά με αέρα, όπως έλεγε η Έμιλι Ντίκινσον. Ο καλλιτέχνης της πείνας θέλει να το πάει ως το τέλος. Αλλά δεν αποσκοπεί στην αυτοθυσία ή το θάνατο. Ο καλλιτέχνης αυτοπραγματώνεται τρώγοντας τον εαυτό του, δείχνοντας ότι μπορεί να επιβιώσει την έλλειψη του άλλου. Σκοπός του δεν είναι να πεθάνει αλλά να τελειοποιήσει την τέχνη του, να γίνει ο καλύτερος καλλιτέχνης της πείνας, να ολοκληρώσει την εκβολή, να αρνηθεί πλήρως την ανάγκη του άλλου. Έτσι υποδύεται την απόλυτη μορφή κυριαρχίας, σπουδαιότερος από τον ατζέντη του, ισχυρότερος από τον πάνθηρα. Ο καλλιτέχνης αποβάλλει τον εαυτό του, τον φτύνει, με την ίδια πράξη που τον εδραιώνει. Σκοπός δεν είναι ο θάνατος αλλά η αυτάρκεια.

Ο καλλιτέχνης της πείνας απορρίπτει τον άλλο ως αντικείμενο, αλλά δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τον άλλο ως υποκείμενο. Όταν οι θεατές τον εγκαταλείπουν, προσπερνώντας τον δίχως να τον κοιτούν ή να τον θαυμάζουν, μαραίνεται και απονεκρώνεται. Παίρνουμε ζωή μέσω του βλέμματος του άλλου και επιβιώνουμε στο κοίταγμά του. ∆εν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς την επιθυμία του άλλου. Η ασιτία αποκτά νόημα μέσω της θεαματοποίησής της.

λίας του Κ. ∆ουζίνα στο Κολέγιο Μπίρκμπεκ, στο Λονδίνο, στο πλαίσιο συνεδρίου με θέμα «Νομικές διαστάσεις της τροφής και του νερού». Η ομιλία άντλησε επιχειρήματα από το βιβλίο του «Philosophy and Resistance in the Crisis » και εμπνεύστηκε από το βιβλίο της Μοντ Έλμαν «The Hunger Artists». Το αγγλικό πρωτότυπο βρίσκεται στο διαδικτυακό περιοδικό «Χρόνος».

Σημείωση

1. Ζαν Ζακ Ρουσό, «Πρώτη και δεύτερη πραγματεία».

Επικοινωνία Α

* Το κείμενο αποτελεί γραπτή εκδοχή -γράφτηκε στις 5 ∆εκέμβρη- της ομι-

νάλογα συμβαίνει και με τον απεργό πείνας. ∆εν αποζητά το θάνατο αλλά τη νίκη, δεν είναι αυτοκτονικός αλλά μαχητικός. Ο Ν. Ρωμανός επανειλημμένα δήλωσε ότι δεν θέλει να πεθάνει, αλλά να του αποδοθεί το δικαίωμα του στην εκπαίδευση. Η στρατηγική του απεργού πείνας είναι να υπερακοντίσει την εξουσία του καταπιεστή μέσα από το θέαμα της απόλυτης εξασθένισης του και τα λόγια του. Οι πράξεις αποσωματοποίησής του πρέπει να επικοινωνηθούν. Ο απεργός επιβιώνει από την επιθυμία του άλλουτότητα, βιζα καιπό τ ν ανθρώπινη εξαιρ, του συναπεργού, του αλληλέγγυου, της κοινότητας. Τα λόγια και η ενθάρρυνση των απ’ έξω γίνονται τροφή του. αρχος περγού και του αλληλε εξαιρ Ο Μπόμπι Σαντς και οι ιρλανδοί απεργοί πείνας μιλούσαν μεταξύ τους και με τον έξω κόσμο μέσω μικρών γραπτών σημειωμάτων που έκρυβαν σε οπές του σώματος και ονόμαζαν «comms» από τη λέξη επικοινωνία (communication). Οι Αιγύπτιοι και τώρα οι Σύριοι απεργοί πείνας χρησιμοποιούν συνεντεύξεις Τύπου για να περιγράψουν σε ένα αρχικά εχθρικό κοινό το διακύβευμα, να δημιουργήσουν δηλαδή τις συνθήκες που οδηγούν στη νίκη. Ο Ν. Ρωμανός εξέδιδε συνεχώς δηλώσεις ενθαρρύνοντας τους υποστηρικτές του, εξηγώντας τα κίνητρά του, διεκδικώντας το δικαίωμά του σε πολιτισμένη ζωή. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που η απεργία πείνας είναι ο προτιμότερος τρόπος θυσιαστικής αυτό-εξόντωσης. Αντίθετα με την αυτοπυρπόληση ή τον πυροβολισμό στο κεφάλι, χρησιμοποιεί τη χρονικότητα για να αυξήσει το ενδιαφέρον, την αγωνία, την αλληλεγγύη. Η μετάδοσή της πάντα ξεκινά από την καταγραφή των ημερών που διανύει, με την κάθε μέρα να είναι ένα ακόμα καρφί στο φέρετρο αλλά και ένα ακόμα κάλεσμα στους ανθρώπους να συσπειρωθούν και στις αρχές να ικανοποιήσουν το αίτημα. Ο χρόνος που κυλά αναγάγει την απεργία πείνας από θυσία σε επικοινωνία, από ιεροποίηση σε συλλογικοποίηση.

Οι απεργοί πείνας, υπηρέτες και σκλάβοι του νόμου, δίχως καμία τυπική αναγνώριση, αντιμετώπισαν το θάνατο ώστε να αφαιρέσουν από τον αφέντη τους την ισχύ να παίρνει τη ζωή. Πραγματώνοντάς το αυτό συλλογικά, ψηλάφισαν ένα νέο είδος εξουσίας που δεν βασίζεται στην επιβαλλόμενη ή εκούσια θυσία.

Ο καλλιτέχνης της πείνας, επίσης, ζει για τον άλλο και μέσω του άλλου. Αυτός είναι ο λόγος που στο τέλος, όταν πρόκειται να πεθάνει, βρίσκει τη δύναμη να ψιθυρίσει τα τελευταία του λόγια στο αυτί του ατζέντη, σμίγοντας τα χείλη σαν σε φιλί. «∆εν θα έπρεπε να θαυμάζεις τη νηστεία μου», είπε ο καλλιτέχνης στο τέλος, «δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Ο μόνος λόγος που νήστεψα ήταν ότι δεν μπόρεσα ποτέ να βρω τροφή που να μου αρέσει. Εάν την είχα βρει, πίστεψέ με, δεν θα το έκανα θέμα και θα παραγέμιζα την κοιλιά μου όπως εσύ και ο καθένας». Ο καλλιτέχνης δεν είχε βρει την τροφή που χρειαζόταν. Γι’ αυτό του ήταν εύκολο να νηστέψει. ∆εν ήταν ότι δεν έτρωγε, έτρωγε το τίποτα. Κατάπινε το κενό καταμεσής της ύπαρξης. Το ακόρεστο παραμένει είτε τρως είτε νηστεύεις. Μόνο ο άλλος μπορεί να προσφέρει την τροφή που αποζητάμε, δωρίζοντάς μας την επιθυμία στο βλέμμα του, μετατρέποντας τον καλλιτέχνη και τον απεργό, σε θέαμα, σε τέχνη. Με την απουσία του άλλου, ο καλλιτέχνης μετέτρεψε την τέχνη του σε ασιτία μέχρι το θάνατο. ∆εν είναι πλέον καλλιτέχνης της πείνας, αλλά απεργός πείνας, ένα θυσιαζόμενο θύμα. Η θυσία του επιτρέπει στο κοινό να συγκεντρωθεί ξανά, στην κοινότητα να συσπειρωθεί. Η ασιτία αποκαλύπτει το κενό από το οποίο εκκινεί η θρέψη και η ομιλία, εναλλασσόμενες και αμοιβαία αποκλειόμενες μεταξύ τους. Ως συλλογική αναπαράσταση, η εκούσια ασιτία συγκεντρώνει και δημιουργεί την κοινότητα μέσα από το θέαμα της αυτάρκους αυτό-εξόντωσης. Μια τέτοια αφετηρία θα μπορούσε τελικά να συστήσει μια κοινότητα που θα εγκαταλείψει τη θυσία και θα διατηρήσει την αυτάρκεια. Οι 300 απεργοί πείνας της Υπατίας είναι οι μόνοι μετανάστες, οι οποίοι, ενάντια στην ατομικιστική τακτική των νόμων για τη μετανάστευση και το άσυλο, κατάφεραν να αποσπάσουν τις ζωές τους από το διαχειριστικό κενό που τους έχει καταπιεί. Συλλογικός αντι-νατουραλισμός και θυσιαστική αυτάρκεια, αυτός είναι ο τρόπος που κερδίζονται οι νίκες. Οι συλλογικές νίκες, διότι μόνο συλλογικά υποκείμενα μπορούν να κερδίσουν πολιτικές μάχες. Η νέα κοινότητα εδραιώνεται στο εκλιπόν σώμα του απεργού/καλλιτέχνη πείνας. Έτσι η ζωή κερδίζει το θάνατο.

Η ΛΟΥΤΣΙΑΝΑ ΚΑΣΤΕΛΙΝΑ ΣΤΗΝ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΑΝΙΑ

“

Βρίσκω µια νικηφόρα Αριστερά

Φωτογραφία: Γιάννης Ρεντίν

Είναι η πρώτη φορά μέσα σε μισό αιώνα, από τότε που συχνά ερχόμουν εδώ για τα συνέδριά σας ή τις διαδηλώσεις ή τις εκλογές ή τα πραξικοπήματα, που αντί να βρω μια αριστερά να απειλείται, να φυλακίζεται, να κατακερματίζεται, εν ολίγοις σε δύσκολη θέση, βρίσκω μια νικηφόρα αριστερά.

Η είδηση των πρόωρων εκλογών ήρθε τη ∆ευτέρα, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης που ήταν αφιερωμένη στη μνήμη ενός από τους ιδρυτές του ΣΥΡΙΖΑ, του Γιάννη Μπανιά. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε μόλις τελειώσει την ομιλία του, με λόγια συγκίνησης, γιατί ο Μπανιάς είχε αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή να ανατεθεί σ’ αυτόν, πρώτα ηγετικό στέλεχος των μαθητών της Αθήνας, μετά νεότατο δημοτικό σύμβουλο της πόλης, το καθήκον να εκπροσωπήσει την ανανέωση των γενεών ως επικεφαλής του νέου πολιτικού σχήματος.

Tης Λουτσιάνα Καστελίνα

ίχα προσκληθεί να συμμετάσχω στην εκδήλωση επειδή ο Γιάννης υπήρξε για δεκαετίες μεγάλος φίλος του Pdup (Κόμμα Προλεταριακής Ενότητας) και μαζί κάναμε πολλά και μοιραστήκαμε πολλές απόψεις, από την εποχή που ήταν γραμματέας του ΚΚΕ εσωτερικού, έπειτα επικεφαλής της αναπόφευκτης διάσπασης και ιδρυτής της ΑΚΟΑ, παράξενο αλλά ξεκάθαρο και επιτυχημένο όνομα που είχε αποφασίσει

να δώσει στην ομάδα του: «Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά» (που υπήρξε επίσης μια από τις κινητήριες δυνάμεις των επόμενων ενοποιήσεων της ελληνικής αριστεράς. Πρώτα του Συνασπισμού και στη συνέχεια του ΣΥΡΙΖΑ). ∆ιέκοψα την ομιλία μου γιατί κάποιος είπε κάτι στο αυτί του Αλέξη και το μήνυμα ανακοινώθηκε αμέσως: η κυβέρνηση είχε αποφασίσει να επισπεύσει την εκλογή του προέδρου της ∆ημοκρατίας. Αμέσως το αμφιθέατρο ξέσπασε σε μια εκδήλωση χαράς. Όλα είχαν ειπωθεί στα ελληνικά, κι εγώ ήμουν η μόνη που δεν είχε καταλάβει τι είχε συμβεί. Μετά ο Αλέξης μου εξήγησε: θα πάμε σε εκλογές σε ένα μήνα (...)

Νίκη για τη χώρα Για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι μια νίκη, καθώς και για τη χώρα: αν νικήσει η αριστερά η κατάσταση θα είναι κάθε άλλο παρά εύκολη, θα σταματήσει όμως η πολιτική που έφερε αυτό που εδώ ονομάζουν «ανθρωπιστική καταστροφή». Εξάλλου, η απόφαση του πρωθυπουργού Σαμαρά σημαίνει ότι ακόμη και για τη δεξιά κυβέρνηση αυτά που ζητάει η τρόικα είναι

υπερβολικά και ότι η πολιτική της απέτυχε. Το βράδυ, σε ένα μεγάλο συλλογικό τραπέζι (σε καιρούς λιτότητας ο καθένας είχε φέρει από ένα φαγητό) που οργανώθηκε στην αίθουσα σύνταξης της εφημερίδας «Εποχή», η οποία πολύ συχνά αναδημοσιεύει άρθρα από το «Μανιφέστο») ο ενθουσιασμός και η υπερδιέγερση για την προσεχή πρόκληση πλανιόταν στον αέρα. Το ίδιο κλίμα υπήρχε και την επομένη, στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ, σε ένα κτήριο που φέρει τα σημάδια της δύσκολης πορείας που οδήγησε στη δημιουργία του νέου κόμματος: γιατί, παλιότερα, ήταν η έδρα του ΚΚΕ εσωτερικού και μετά του Συνασπισμού. Οι σύντροφοι είναι αισιόδοξοι. Οι λαϊκές κινητοποιήσεις εξακολουθούν να είναι ενθαρρυντικές, παρόλο που εδώ τα συνδικάτα δεν είναι οι κύριοι πρωταγωνιστές, επειδή η εκπροσώπησή τους αναφέρεται κυρίως στους δημοσίους υπαλλήλους και λιγότερο στον ιδιωτικό τομέα και η επισφαλής εργασία απλώνεται κι εδώ. Οι φοιτητές κατεβαίνουν στους δρόμους σε κάθε ευκαιρία, έστω και με τις υπερβολές του νεοαναρχισμού που κατακτά και στην Ελλάδα ένα τμήμα της νέας γενιάς. Οι φόβοι πάντως δεν οφείλονται στην ψήφο, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πεισμένος για τη δημοτικότητά του, για την οποία εξάλλου έχει συνεχείς αποδείξεις. Ο καρπός της ενωτικής εικόνας που κατόρθωσε να οικοδομήσει η ελληνική αριστερά αναδημιούργησε όχι μόνο το κόμμα, αλλά πάνω απ’ όλα μια κοινότητα αλληλεγγύης, χωρίς την οποία καμία πολιτική δύναμη δεν μπορεί να είναι ισχυρή. Εκτός των άλλων, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ριζώσει στην επικράτεια αναπληρώνοντας αυτά που περιέκοψε το Κράτος: ιατρικά κέντρα, φαρμακεία, συσσίτια. Εθελοντική δουλειά: θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε επιστροφή στην παλιά παράδοση του εργατικού κινήματος – τις οργανώσεις αλληλοβοήθειας – ή διαφορετικά, χρησιμοποιώντας τα λόγια του Γκράμσι, επανοικειοποίησης τμημάτων κρατικής διαχείρισης. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια εξαιρετική εμπειρία.

Το παιχνίδι θα είναι σκληρό

Μολαταύτα, μιλώντας με τους συντρόφους νιώθει κανείς την ανησυχία τους γι’ αυτό που θα έρθει μετά, ή μάλλον, για το γεγονός ότι κυρίως σε περίπτωση νίκης, το παιχνίδι θα είναι σκληρό. Όλοι το

έχουν συνειδητοποιήσει. Εξάλλου, αρκεί να διαβάσει κανείς τις εφημερίδες όλου του κόσμου την επομένη της είδησης: πτώση των χρηματιστηρίων, τρόμος παντού, ξεδιάντροπα ψέματα, συμπεριλαμβανομένων αξιοσέβαστων ιταλικών εφημερίδων που εμφανίζουν τον Τσίπρα σαν να θέλει να καταστρέψει την Ευρώπη και να βγει από το ευρώ, αποδίδοντάς του πράγματα που δεν είπε ποτέ, γιατί φαίνεται ότι κανείς δεν ενημερώνεται πλέον πριν γράψει. Ο φόβος δεν είναι στην πραγματικότητα για την Ευρώπη, είναι για τη βαρύτητα που θα μπορούσε να έχει μια νίκη της αριστεράς στην Ελλάδα στο να επιβάλλει μια στροφή στη γραμμή που υπαγορευόταν μέχρι σήμερα από τις ισχυρές ευρωπαϊκές δυνάμεις. Προσπαθούν να απομονώσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, σαν να έχει πανούκλα. Με τον κίνδυνο να καταφύγουν στα πάντα. Ακόμη και στις προβοκάτσιες (…)

Ένιωσα ευτυχισμένη

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απομονωμένος στην Ευρώπη των σημερινών κυβερνήσεων. Με ρωτάνε επίμονα αν νομίζω πως ο Ρέντσι θα μπορούσε να πειστεί να σχηματίσει ένα μπλοκ των μεσογειακών χωρών για να διαπραγματευθεί με περισσότερη δύναμη με την τρόικα, μια υπόθεση διόλου παράξενη, με δεδομένη τη δύναμη που αποκτά η αριστερά στην Ισπανία και στην Πορτογαλία. Αισθάνθηκα αμηχανία να απαντήσω, λες και κουβαλούσα πάνω μου την ευθύνη της κυβέρνησής μας. Πάντως, ανάμεσα στους πολλούς συντρόφους που συνωστίσθηκαν στο θέατρο για να τιμήσουν τη μνήμη του Γιάννη Μπανιά, στους πολλούς φίλους μου εδώ και μισό αιώνα, ένιωσα ευτυχισμένη. «Είναι η πρώτη φορά μέσα σε μισό αιώνα, από τότε που συχνά ερχόμουν εδώ για τα συνέδριά σας ή τις διαδηλώσεις ή τις εκλογές ή τα πραξικοπήματα τους είπα- που αντί να βρω μια αριστερά να απειλείται, να φυλακίζεται, να κατακερματίζεται, εν ολίγοις σε δύσκολη θέση, βρίσκω μια νικηφόρα αριστερά». Και γελώντας πρόσθεσα: «Γι’ αυτό παλιά συνήθιζαν πολλοί να πηγαίνουν στη Μόσχα για να πάρουν γραμμή, ενώ τώρα ερχόμαστε στην Αθήνα». Όπου, είμαστε βέβαιοι, η γραμμή είναι καλύτερη. Μετάφραση από το Μανιφέστο: Τόνια Τσίτσοβιτς