Κυριακη 16-11-2014 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2014 • Αρ. φ. 1225 • 2 €

Θ. Μιχόπουλος: Ομολογούν την ήττα,προετοιμάζουν την επόμενη μέρα

Ο Φορτσάκης, ο Ψυχάρης και το “κρείττον σιγάν” σελ. 3

...

Τραυματισμένη βγήκε από τη συζήτηση της τροπολογίας για τον ΕΝΦΙΑ στη Βουλή η κυβέρνηση καθώς εισέπραξε δύο παρών και μία παραίτηση. Το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι όλοι κατάλαβαν πως ο πραγματικός νομοθέτης είναι η τρόικα. Μάταια ο πρωθυπουργός, μιλώντας για «λαθάρα», προσπάθησε να το κρύψει. Ρεπορτάζ στη σελίδα 3

Κ. Μελάς: Ο λαγός και ο τίγρης

Σκληρές δεσμεύσεις και ανεδαφικές προσδοκίες από την κυβέρνηση σελ. 9

...

Α. Πετρακόπουλος: Μπορεί να υπάρξει εναλλακτική πρόταση

Επιχειρείται η οικολογική καταστροφή στον Κυπαρισσιακό κόλπο σελ. 20

Φοιτητικές εστίες: Απ’ έξω κούκλα και από μέσα πανούκλα Αυτοψία στη φοιτητική εστία του Πανεπιστημίου Αθηνών σελ. 21

Μ. Ρένεσης: Τα μιλήσανε, τα συμφωνήσανε

ΑΥΡΙΟ Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΟΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ 41 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

Αυταρχική περικύκλωση

Κατασταλτικές δυνάμεις των ΜΑΤ σε πλήρη διάταξη γύρω από τη Νομική. Η ίδια εικόνα επαναλαμβάνεται έξω από κάθε πανεπιστημιακό χώρο, σε όλη τη χώρα. Λοκ άουτ που απαγορεύει στους φοιτητές την είσοδο στη σχολή τους για οποιοδήποτε λόγο και οπωσδήποτε όχι για γενική συνέλευση. Όσοι αντιδρούν αντιμετωπίζουν τη βία της κατασταλτικής τρομοκρατίας, ξυλοκοπούνται άγρια. Κυβέρνηση και πρυτάνεις ισχυρίζονται ότι με τον τρόπο αυτό «προστατεύουν» το δημόσιο πανεπιστήμιο, προϊδεάζοντας για το τελικό τους όραμα: ένα πανεπιστήμιο χωρίς φοιτητές, ή με ένα ματατζή για κάθε φοιτητή. Αντί να τους αναστέλλει το γεγονός ότι το όλο σκηνικό στήνεται ακριβώς στην επέτειο 41 χρόνων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, μοιάζει να τους ωθεί να εκδηλώσουν με τον πιο βάρβαρο τρόπο την απέχθειά τους σε αυτή την αγωνιστική παράδοση, που εμπνέει όλες τις γενιές των νέων και ειδικότερα των φοιτητών. Για τη διατήρηση αυτής της μνήμης και την εκδήλωση της αγωνιστικής διάθεσης στη σημερινή συγκυρία θα διαδηλώσουμε, θα ενώσουμε τη φωνή μας με τους φοιτητές, τους εργαζόμενους και τους νέους αύριο σε όλη την Ελλάδα, κρατώντας ζωντανό το μήνυμα της εξέγερσης και ανοιχτό το δρόμο της ανατροπής των μνημονίων, της λιτότητας, του αυταρχισμού.

Στη σύνοδο των χωρών της Ασίας και του Ειρηνικού στο Πεκίνο σελ. 11

...

«String Demons»: Μουσική ελεύθερη από ταμπέλες

Συνέντευξη με τα μέλη του συγκροτήματος σελ. 28, 29

ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ

Ξανά μαζί! Ξανά νικητές!

∆ύο μήνες στο τιμόνι του δήμου που εγγυώνται ολόκληρη την τετραετία σελ. 10

ΕΙ∆ΙΚΕΣ Α∆ΕΙΕΣ ΣΕ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ

Τώρα πρέπει ο υπουργός να δώσει λύση Του Πέτρου ∆αμιανού*

ο Γυμνάσιο και Λύκειο, που λειτουργεί μέσα στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα από το 2000, παρέχει πλήρη εκπαίδευση Γυμνασίου και Λυκείου, μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας και πρόσθετης διδακτικής στήριξης, πέραν του ωρολογίου προγράμματος σπουδών και υλοποιεί κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό προαιρετικών προγραμμάτων. Είναι το μοναδικό σχολείο σε καταστήματα κράτησης στην Ελλάδα που λειτουργεί ως εξεταστικό κέντρο πανελληνίων εξετάσεων, δίνοντας έτσι δυνατότητα πρόσβασης στο πανεπιστήμιο σε μαθητές-κρατούμενους της Γ΄ Λυκείου. Έχει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Βουλή: Το δεύτερο Βατερλό του ΕΝΦΙΑ

Μ. Σπουρδαλάκης: Να αποκλειστούν οι ιδιοτελείς στρατηγικές

T. Ρεστάκης: Στο δρόμο για τη συνεργατική οικονομία

σελ 6, 7

25 χρόνια από την πτώση του Τείχους

σελ 12

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κ. Κορνέτης: “Τα παιδιά του Μαρξ και της Κόκα-Κόλα” αντιστάθηκαν στη Χούντα σελ 30, 31

• Λουτσιάνα Καστελίνα: Πού είναι η γιορτή; • Αφιέρωμα: Τι έγραφαν οι εφημερίδες της Αριστεράς τότε. Σελ. 15, 18

2 Ειδικές άδειες σε κρατούμενους φοιτητές ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

μάλιστα τη χαρά να μετρά 15 φοιτητές. Όλα τα παραπάνω ακούγονται «εύηχα» για τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας δεν είναι όμως και τόσο απλά. Αρχικά πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι έχουμε νέους ανθρώπους, έφηβους και μετέφηβους, που προσπαθούμε, εμείς τουλάχιστον και κάποιο κομμάτι της κοινωνίας, να τους βοηθήσουμε, εάν το θέλουν. Για να τους πείσουμε όμως για τους στόχους του σχολείου και τις ωφέλειες που μπορούν να απολαύσουν από αυτό, χρειάζεται να έχουμε ισχυρά κίνητρα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και παρόλες τις αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε (έλλειψη οργανικών θέσεων, καθυστερημένη στελέχωση του σχολείου με εκπαιδευτικούς) καλούμαστε να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη και το ενδιαφέρον των μαθητών μας. Να τους αποδείξουμε ότι, παρά τις δύσκολες συνθήκες που βιώνουν μέσα στα καταστήματα κράτησης, αξίζει να σηκωθούν το πρωί για να έρθουν στο σχολείο, διότι εκεί θα βρουν ανθρώπους οι οποίοι, καταθέτοντας την ψυχή τους, θα τους προσφέρουν γνώσεις καθώς και ευκαιρίες για ποικίλες δραστηριότητες. Να τους πείσουμε ότι όλα όσα κερδίσουν από το σχολείο θα αποτελέσουν πηγή δύναμης για όσο χρονικό διάστημα διαρκέσει η κράτησή τους αλλά και εφόδια για τη μετέπειτα ζωή τους, όταν επιστρέψουν ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας. Ένα από τα σπουδαιότερα κίνητρα Ο τίτλος του “φοι- είναι και η δυνατότητά τους να συμτητή” έχει υπόστα- μετέχουν στις πανελλαδικές εξετάόπως και όλοι οι υπόλοιποι μαση μόνο εφόσον δί- σεις, θητές, εφόσον, σύμφωνα με τον ινονται οι ορισμέ- σχύοντα σωφρονιστικό κώδικα, η ελευθερία είναι το μόνο ανθρώπινο δινες από το νόμο ει- καίωμα που στερεί η δικαιοσύνη για μία αξιόποινη πράξη. Όλα τα υπόδικές άδειες. λοιπα δικαιώματα είναι σε ισχύ, ή τουλάχιστον έτσι πρέπει να είναι, και η εκπαίδευση είναι ένα από τα σπουδαιότερα. Στο σχολείο του ΕΚΚΝ Αυλώνα γίνεται κάθε χρόνο μία τεράστια προσπάθεια εκ μέρους των εκπαιδευτικών να καλύψουν την ύλη, ώστε οι μαθητές να είναι όσο το δυνατόν επαρκέστερα προετοιμασμένοι για τις εξετάσεις. Η ανταπόκριση εκ μέρους των μαθητών κρατουμένων είναι αξιοθαύμαστη. Οι επιτυχίες των τελευταίων ετών αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Το σχολικό έτος 2013-14, 4 από τους 5 μαθητές που συμμετείχαν στις πανελλαδικές εισήχθησαν στο πανεπιστήμιο. Η επιτυχία όμως αυτή έχει νόημα μόνο εάν οι νέοι φοιτητές γίνουν ενεργά μέλη των αντίστοιχων σχολών. Ο τίτλος του «φοιτητή» έχει υπόσταση μόνο εφόσον δίνονται οι ορισμένες από το νόμο ειδικές άδειες προκειμένου να παρακολουθούν τα θεωρητικά και εργαστηριακά μαθήματα των σχολών τους, με στόχο να φτάσουν κάποια στιγμή στην απόκτηση του πτυχίου τους. Μόνο έτσι οι ίδιοι θα πιστέψουν ότι άξιζε τον κόπο η προσπάθεια που έκαναν μέσα σε δυσμενείς συνθήκες, ότι το κίνητρο που τους προσέφερε το σχολείο ήταν πραγματικό. Η δική τους προσπάθεια θα είναι το σπουδαιότερο κίνητρο για τους υπόλοιπους μαθητές, ώστε να κάνουν και εκείνοι το ίδιο. Τον περασμένο μήνα ήρθε στο σχολείο ο υπουργός ∆ικαιοσύνης, κ. Αθανασίου, για να βραβεύσει τους επιτυχόντες μαθητές μας και υποσχέθηκε ότι θα σταθεί αρωγός στην φοιτητική τους πορεία. Θετική ενέργεια εκ μέρους της Πολιτείας. Σήμερα, οι δύο από τους τέσσερις φοιτητές, ενώ έχει ολοκληρωθεί η εγγραφή τους, δεν έχουν ξεκινήσει τις σπουδές τους, ούτε στα υποχρεωτικά εργαστηριακά μαθήματα, με κίνδυνο να χάσουν το εξάμηνο. Άρα η θετική ενέργεια πρέπει να ολοκληρωθεί. Τώρα είναι η ώρα που οι μαθητές μας χρειάζονται τη στήριξη όλων μας, και της Πολιτείας. Τώρα πρέπει να λυθούν τα όποια προβλήματα, διαδικαστικά, νομικά και όσα άλλα προκύπτουν, ώστε οι φοιτητές μας να γευτούν την ολοκλήρωση της χαράς της επιτυχίας τους. Τώρα πρέπει ο υπουργός να δώσει λύση. Σήμερα. Αύριο ίσως να είναι αργά!

“

* Ο Π. ∆αμιανός είναι διευθυντής του σχολείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Πώς δενόταν η συντροφικότητα

«Τούτες τις μέρες ο άνεμος μας κυνηγάει», τραγουδούσε ο Ξυλούρης σε στίχους του Ρίτσου. Αμέτρητες σκηνές έρχονται στο νου. Να μερικές: Σκηνή πρώτη. «Τον κ. Καραπαναγιώτη, παρακαλώ». «Περιμένετε». «Ποιος τον ζητά» «Ο τάδε». Καραπαναγιώτης: «Τι θέλεις ρε;» «Πιάσατε το πρωί τον… Θέλω να σας πω ότι έχει σοβαρό πρόβλημα υγείας στο κεφάλι και γι’ αυτό παίρνει φάρμακα. Θα έρθω εγώ στη θέση του, αν τον αφήσετε ελεύθερο». «Να πας να γ…θείς κωλόπαιδο. Όλους θα σας πιάσουμε, όλους θα σας πεθάνουμε». Και με δύναμη κλείνει το τηλέφωνο ο αρχιβασανιστής… Σκηνή δεύτερη. Κρατούμενοι από την πρώτη εξέγερση του Πολυτεχνείου στις 14 Φεβρουαρίου 1973 με εμφανή τα σημάδια της κακοποίησης, μεταφέρονται από τη Γενική Ασφάλεια στο Εφετείο που στεγαζόταν στο Αρσάκειο. Κάμποσοι φοιτητές ξαφνικά εμφανίζονται και ορμούν πλευρίζοντας την κλούβα συμπαραστεκόμενοι στους κρατούμενους, φωνάζοντας: «Κουράγιο. Θα νικήσουμε!». Οι αστυνομικοί στην αρχή τα χάνουν, μετά βγάζουν τα γκλομπς και όποιον πάρει ο χάρος. Οι κρατούμενοι κλαίνε. Οι ανθρωποφύλακες τα χάνουν. Κλαίνε αυτοί που δεν έβγαλαν «κιχ» στα βασανιστήρια, θα αναρωτήθηκαν. Που να καταλάβουν! Η ίδια σκηνή, με χιλιάδες κόσμου έξω από τα δικαστήρια. Η κλούβα και τα αυτοκίνητα συνοδείας τρέχουν μέσα στο πλήθος με κίνδυνο να τραυματίσουν ανθρώπους. Από πίσω εξοπλισμένοι αστυνομικοί χτυπούν ανελέητα και συλλαμβάνουν όποιον βρουν. Οι κρατούμενοι στην κλούβα κτυπούν τα τζάμια φωνάζοντας συνθήματα. Γεμίζουν την αίθουσα του δικαστηρίου με μυστικούς, εμποδίζοντας τους γονείς να πλησιάσουν το κτίριο και τους δικηγόρους να μπουν μέσα! Σκηνή τρίτη. Στο σκληρό χειμώνα του 1974, μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου και τη νέα χούντα του Ιωαννίδη. Απόφαση να σπάσουμε την τρομοκρατία. Εμφάνιση κάποιων στις σχολές. Συλλήψεις από την ΕΣΑ μέσα στις αίθουσες. Ο Πάνος Γεραμάνης, που δούλευε τότε στην «Ακρόπολη», πήρε το μήνυμα από τον Πράκτορα και αρχίζει να τρέχει, λες και ήταν αθλητής παρά τα κιλά του, στους τηλεφωνικούς θαλάμους για να στείλει την είδηση στο BBC, στο Παρίσι, στη Ντόιτσε Βέλε, στη «Φωνή της Αλήθειας». Τα ραδιόφωνα έπαιζαν τότε σημαντικό ρόλο για τους συλληφθέντες, γιατί δυσκόλευαν την εξόντωσή τους μέχρι θανάτου. Από τα ραδιόφωνα, επίσης, μάθαιναν οι συγγενείς, την τύχη των κρατουμένων τους που αγνοούνταν, αναζητώντας τους εναγωνίως από την Ασφάλεια έως την ΕΣΑ και την Εισαγγελία. Η χούντα δεν έδινε καμία πληροφορία. Μετά από ενάμισι μήνα κράτησης, ανακρίσεων και βασανισμών άρχισαν να έρχονται σώβρακα και τσιγάρα. Άσσος σκέτο. Ξαφνικά έρχεται ένα πακέτο με Σαντέ σκέτο, αυτό με το κόκκινο χρώμα και στο κέντρο να το στολίζει μια όμορφη ξανθιά. Μήνυμα από τον «Πράχτορα» σαν να έλεγε είμαι καλά, είμαστε μαζί σου. Τα σλιπς έπρεπε να είναι καινούργια, στην κλειστή συσκευασία τους. Στη μέση χαρτόνι. Αυτά τα χαρτόνια κόπηκαν ομοιόμορφα, όσο

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

μπορούσες, έγιναν τράπουλα και άρχιζε η πόκα με έναν παίκτη και τους άλλους χιλιόμετρα μακριά, ακόμα και έτσι όμως δεν έπιαναν οι μπλόφες στον Πράκτορα, μου έπαιρνε και τα ρέστα… Ο αξέχαστος Κώστας Σμυρνής, ο Πράκτοράς μας, παρατσούκλι που κονόμησε όταν ο ασφαλίτης και βασανιστής Βλάσης Καραθανάσης εκβιάζοντάς τον νόμισε ότι θα τον κάνει χαφιέ τους. Με βρήκε, από τα Σαβάλια αυτός, από τα Λεχαινά εγώ, μου τα είπε, συμφωνήσαμε να του λέει μικρά ασήμαντα πράγματα, γνωστά άλλωστε, προκειμένου να τους αποπροσανατολίσει όταν θα έρθει η μεγάλη ώρα. Έτσι τους τη φέραμε κοιμίζοντάς τους και μοιράσαμε χωρίς συλλήψεις και κατάσχεση, την περίφημη «Μελέτη των 12» της ΑΣΟΕΕ. Αφορμή να μας περάσουν πειθαρχικό οι αρχές της σχολής και να γίνει η πρώτη αγωνιστική και μαζική κινητοποίηση, πάνω από 1.500 φοιτητές, που φώναζαν αντιχουντικά συνθήματα και τραγουδούσαν Θεοδωράκη. Ο Πράκτορας σε διατεταγμένη υπηρεσία από τους ασφαλίτες, μαζί με μια ντουζίνα διορισμένους στο ∆.Σ της σχολής, δεν άντεξε την αγωνιστική ανάταση. Τους εγκατέλειψε με το μάγκικο βηματισμό του, βρίζοντάς τους και ήρθε μαζί μας. Κατέρρευσε η επιχείρησή μας. Κερδίσαμε όμως όλοι μα όλοι από την ΑΣΟΕΕ έως το πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Παρίσι, στα Λεχαινά, στο ΤΕΙ Πύργου έναν ντόμπρο άνθρωπο, γνήσιο μάγκα, ατόφιο, δάσκαλο και εξαιρετικό σύντροφο…

Θα άξιζε να ζήσεις τότε μόνο και για αυτά

Η «γενιά» μας, με εισαγωγικά γιατί ποτέ δεν υπήρξε καμία γενιά ενιαία, όπως η γενιά της Αντίστασης είχε και τον Γλέζο είχε και τους ταγματασφαλίτες Κουρκουλάκο ή Παπαδόγκωνα, η «γενιά» μας, λοιπόν, αυτοί δηλαδή που αγωνίστηκαν στη δικτατορία έχουν, εφόσον σεβάστηκαν τους κώδικες που διαμορφώσαμε, ανεξάρτητα την πολιτική ή κοινωνική μετέπειτα ένταξή τους, έναν δικό τους συναισθηματικό νήμα που τους τυλίγει. Έδρασαν μαζί σε ακραία δύσκολες εποχές, στηρίζοντας ο ένας τον άλλον, αναλαμβάνοντας κινδύνους, με άλλα λόγια δημιούργησαν με την πιο πλήρη σημασία της την έννοια της συντροφικότητας. Όχι αυτή που ευτελίστηκε, κυρίως, στη πασοκρατία. «Τι αισθάνεσαι για τον τάδε ή τον δείνα άμα τους βλέπεις στο δρόμο;» με ρώτησε ο οδοντίατρός μου, ο Μιχάλης, μαρξιστής, μυαλό κοφτερό και με αναζητήσεις. «Φιλιόμαστε, πειράζουμε ο ένας τον άλλον, κουτσομπολεύουμε θετικά τους κοινούς μας φίλους και δείχνουμε την αγάπη μας». «Ακόμα και αν έχουν ακουστεί διάφορα για τη μετέπειτα πορεία τους;» «∆ε θέλουμε να τα πιστέψουμε», του απάντησα. «Κάτι τέτοιες μέρες βρισκόμαστε στα παλιά ταβερνάκια μας και θυμόμαστε τα παλιά, όχι τα άσχημα, αλλά τις πλάκες και τους έρωτες μας.» Ούτε το τηλέφωνο στο βασανιστή ξεχνιέται, ούτε ο ευτραφής Πάνος που είχε τις φωτογραφίες μας στο υπόγειο δωμάτιο του, ούτε το Σαντέ με το κόκκινο κουτί και τη γοητευτική κοπέλα στη μέση. Μας σημάδεψαν με τη σφραγίδα της συντροφικότητας για πάντα. Μόνο και για αυτά τα συναισθήματα θα άξιζε να ζήσει κανείς τότε.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Μάκης Μπαλαούρας

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Στόχος ο ΣυΡιζΑ

Του ΑΛΤΑΝ από τη ΒΑΒΕΛ

Τρόικα και κυβέρνηση, λοιπόν, εργάζονται προκειμένου να παρουσιάσουν μια «συμφωνία εξόδου από το μνημόνιο», έχοντας, σύμφωνα με πληροφορίες, «συγχωνεύσει», σ’ ένα βαθμό, την αξιολόγηση και τις διαπραγματεύσεις για την προληπτική γραμμή στήριξης. Και θα προσπαθήσουν να εγκλωβίσουν τον ΣυΡιζΑ: είτε υποθηκεύοντας περαιτέρω το μέλλον της χώρας με νέο μνημόνιο, μέτρα και χρέη, είτε οδηγώντας τη χώρα σε εκλογές, τις οποίες θα [προσπαθήσουν να] «φορτώσουν» στον ΣυΡιζΑ. Πώς θα γίνει αυτό; Το σενάριο που επεξεργάζεται το Μαξίμου θέλει να φέρει τη «συμφωνία εξόδου από το μνημόνιο» στη Βουλή και να ζητήσει ενισχυμένη έγκριση –180 ψήφους! Αν ψηφιστεί,το Μαξίμου εκτιμά ότι «εύκολα» θα μπορέσει στη συνέχεια να βρει και τους 180 για την εκλογή Προέδρου της ∆ημοκρατίας. Αν δεν ψηφιστεί [το πιο πιθανό…] η κυβέρνηση θα προκηρύξει εκλογές με ευθύνη, όπως θα ισχυρίζονται, της αντιπολίτευσης και ενώ θα είναι ανοιχτά όλα τα μέτωπα. Αξιολόγηση, χρέος, ΑΟΖ, Κυπριακό, ονομασία της FYROM, κ.λπ., ενώ ο ΣυΡιζΑ θα κατηγορείται ότι δεν στήριξε την… «έξοδο από το μνημόνιο»!

Ομολογούν την ήττα, προετοιμάζουν την επόμενη μέρα Ο Θ. ΦΟΡΤΣΑΚΗΣ, Ο ΑΝ∆Ρ. ΨΥΧΑΡΗΣ ΚΑΙ ΤΟ «ΚΡΕΙΤΤΟΝ ΣΙΓΑΝ»

κυβέρνηση καταρρέει φυλλορροούσα. Το Μαξίμου δεν μπορεί να κυβερνήσει και επαναλαμβάνει ακροδεξιά ολισθήματα σε μια προσπάθεια να διασωθεί. Ένα επικίνδυνο παιχνίδι για τη δημοκρατία, ένας επικίνδυνος πρωθυπουργός για τη χώρα που λειτουργεί με διχαστική εμφυλιοπολεμική λογική. Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε μια σειρά από «πρωτόγνωρα» γεγονότα. Φαινομενικά δεν συνδέονται. Όμως εκπορεύονται από την ίδια πηγή και αποσκοπούν στο ίδιο αποτέλεσμα – την προετοιμασία της επόμενης μέρας σε βάρος του ΣυΡιζΑ.

«Λοκ άουτ» στα ΑΕΙ

Ο πρύτανης Θ. Φορτσάκης ξεκίνησε πόλεμο με το πανεπιστήμιο και τους φοιτητές. Στήριγμά του ο ίδιος ο Αντ. Σαμαράς, που μερικές μέρες νωρίτερα είχε αποκαλέσει φοιτητές «θρασίμια». Αυτή τη φορά ο πρωθυπουργός έδωσε το «πράσινο φως» -ας μην ισχυρισθεί κανείς ότι πήρε ο Φορτσάκης την πρωτοβουλία!...- για την εφαρμογή ενός ιδιότυπου «λοκ άουτ» στα πανεπιστήμια [ό,τι θέλει η τρόικα για τις επιχειρήσεις…] βάζοντας τα ΜΑΤ να τα καταλάβουν! Γεγονός που πυροδότησε αντιδράσεις, αναγκάζοντας ακόμα και τα Νέα [14.11.14] να γράψουν ότι «δεν πρέπει να φτάσουμε […] στην προκλητική κλήση της αστυνομίας χωρίς να έχει προηγηθεί το παραμικρό. Απαιτείται κοινή λογική!». Η πρώτη, σωστή, ανάγνωση σημειώνει ότι η κυβέρνηση επιλέγει έναν αντιπερισπασμό, στο πλαίσιο της στρατηγικής έντασης που έχει επιλέξει, για να καλύψει το φιάσκο που έχει πάθει με τον ΕΝΦΙΑ. Ωστόσο ο Θ. Φορτσάκης -που λειτουργεί και ως… αττικάρχης- φέρεται αποφασισμένος να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του πανεπιστημίου. Να δημιουργήσει ένα διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας του. Ένα πανεπιστήμιο που θα

λειτουργεί με όρους αγοράς, επιχείρησης. Και εκεί δεν χωράνε προβληματισμοί, εκθέσεις, συνελεύσεις, συναυλίες. Γι’ αυτό το «λοκ άουτ», γι’ αυτό παρεμπόδισε την είσοδο βουλευτών στους χώρους της Πρυτανείας και στη συνέχεια των φοιτητών στη σύγκλητο την ώρα της συνεδρίασής της. Θέλει ένα ίδρυμα αποστειρωμένο από κάθε επαφή με την κοινωνία που θα αφορά λίγους και που θα εργάζεται μόνο για την ιδιωτική πρωτοβουλία. Μελέτες με πληρωμή, όχι, όμως, και ανάλογες, χωρίς πληρωμή, που θα αφορούν ένα δήμο, ένα δρόμο, ένα συγκρότημα κατοικιών για φτωχούς, την ανάπλαση του Ελληνικού ως μητροπολιτικό πάρκο, κ.λπ.

«Εθνικός προξενητής»!...

Η παραίτηση του Α. Ψυχάρη δεν αμφισβητεί την πολιτική της κυβέρνησης Σαμαρά –ψήφισε την τροπολογία για τον ΕΝΦΙΑ και στη συνέχεια παραιτήθηκε. Ωστόσο, με την κίνησή του φαίνεται να προεξοφλεί τις επερχόμενες εξελίξεις, στις οποίες, ως βουλευτής, δεν θα μπορούσε να παρέμβει στο παραμικρό. Επιχειρεί, λοιπόν, να επανατοποθετηθεί αναζητώντας νέο ρόλο, έχοντας, βέβαια, πάντα στο πλευρό το συγκρότημα Λαμπράκη. Προς το παρόν επιλέγει το ρόλο του «γεφυροποιού», του παράγοντα «συνεννόησης», καθώς, όπως σημειώνει στην επιστολή του, «έπειτα από προβληματισμό μηνών διαπίστωσα ότι δεν αξίζει να υπηρετώ άλλο ένα πολιτικό σύστημα που αδυνατεί να συνεννοηθεί ακόμα και για τα αυτονόητα». Η κίνησή του παίρνει ιδιαίτερες διαστάσεις κυρίως λόγω της σχέσης του με το συγκρότημα Λαμπράκη. Και γιατί μόλις πριν δύο βδομάδες [Βήμα, 26.10.14] ο πατέρας του και ιδιοκτήτης του ∆ΟΛ, Σταύρος Ψυχάρης, σε πρωτοσέλιδο άρθρο του με τίτλο «Κρείττον Σιγάν», σημείωνε ότι «αν η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να πορευτεί στον δρόμο

της Ευρώπης, όποιο κόμμα έρθει στην εξουσία θα υποβάλει τα σέβη του στις Βρυξέλλες και θα συμπορευτεί με τους συνεταίρους», για να καταλήξει συμβουλεύοντας Ν∆ και ΣυΡιζΑ να συμπορευτούν! «Τούτων δοθέντων», έγραφε, «τα σοβαρά πολιτικά κόμματα (τα λεγόμενα κόμματα εξουσίας) ας προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των καιρών. Και επειδή αόρατες δυνάμεις μπορούν ακόμη και να επιβάλουν το σενάριο του Μεγάλου Συνασπισμού συνιστάται το… κρείττον σιγάν». Το συγκρότημα, λοιπόν, προετοιμάζεται για την επόμενη μέρα και ο ρόλος που φαίνεται να έχει επιλέξει, είναι αυτός του «εθνικού προξενητή»! Και, βέβαια, ο ∆ΟΛ θα προσπαθήσει να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στη συγκρότηση της κεντροδεξιάς, αλλά, υπό όρους, και στην κεντροαριστερά.

Τι «δείχνει» ΕΝΦΙΑ

Η νέα παλινωδία με τον ΕΝΦΙΑ, ανεξάρτητα αν πέρασε από τη Βουλή, αποδεικνύει την αδυναμία της κυβέρνησης να αυτονομηθεί ακόμα και στο παραμικρό –σύμφωνα με τον κ. Μίχαλο η τροπολογία επιβλήθηκε από την τρόικα με ένα τηλεφώνημα! Είναι φανερό ότι οι 180, αν και είναι τελείως διαφορετικό το θέμα, δύσκολα θα συγκεντρωθούν. Το Μαξίμου αρχίζει να το συνειδητοποιεί και αλλάζει την τακτική του, χωρίς, βέβαια, να εγκαταλείπει το στόχο να εκλέξει Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας. Η εμπλοκή και το αλαλούμ με τον ΕΝΦΙΑ, όμως, έχει προκαλέσει και ενδοκυβερνητικές τριβές, σε υψηλά επίπεδα, ενώ η απόφαση του Μαξίμου να δώσει τις αρμοδιότητες του Γκ. Χαρδούβελη στον υφυπουργό Γ. Μαυραγάνη φαίνεται να όξυναν ακόμα περισσότερα τα εσωτερικά προβλήματα. Ωστόσο, δεν πρέπει να ισχύουν [ακριβώς και γι΄ αυτή την χρονική στιγμή] οι φήμες για παραί-

τηση του υπουργού Οικονομικών Γκ. Χαρδούβελη, καθώς ήταν πάγιο αίτημα της τρόικας τα έσοδα να μην ελέγχονται από τον υπουργό που κάνει τις διαπραγματεύσεις για το χρέος και τη συμφωνία. Και η απαίτηση της τρόικας φαίνεται να υλοποιείται κάτω από τις ασφυκτικές πιέσεις της.

Και τρόικα, και συμφωνία

Η τρόικα θα έρθει στην Αθήνα –δεν είναι αυτό το πρόβλημα, όταν μπορεί και ασκεί πολιτική τηλεφωνικά ή μέσω mails! Και συμφωνία θα υπάρξει με σκληρούς όρους, που θα ολοκληρώνει το μνημονιακό οικοδόμημα των κ. Σαμαρά και Βενιζέλου –σε μεταμνημονιακή εποχή σίγουρα δεν θα μπει η χώρα. Θα έχουμε νέα μέτρα για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού [2,6 δισ. ευρώ για το 2015], πιθανή άρση των περιορισμών στους πλειστηριασμούς (οι τράπεζες διαφωνούν για να μην σκάσουν οι «βόμβες» στα χέρια τους), αλλαγές στο ασφαλιστικό, ενιαίο μισθολόγιο με πολύ λιγότερες αποδοχές, συνεχή μείωση των συντάξεων, κ.ά. «Το σημερινό πρόγραμμα με τα συγκεκριμένα δάνεια και τους όρους θα τελειώσει, αλλά δεν έχει ληφθεί ακόμα απόφαση για το τι θα συμβεί με την Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου», δήλωσε την Τρίτη ο επικεφαλής του Eurogroup Γ. Ντεϊσελμπλούμ [τηλεοπτικό δίκτυο RTL Z]. Μια μέρα νωρίτερα ο Ευ. Βενιζέλος αποκάλυψε ότι «ο ελληνικός λαός θα έχει, το ταχύτερο δυνατό, και σίγουρα πριν αρχίσει η διαδικασία εκλογής του Προέδρου της ∆ημοκρατίας, την ολοκληρωμένη συμφωνία μας με τους εταίρους». Θόδωρος Μιχόπουλος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Ο ψυχροπολεμικός διεθνισμός της κ. Μέρκελ

Εικοσιπέντε χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ο ψυχρός πόλεμος ζει και… αναθερμαίνεται

κυρία Μέρκελ έδειχνε ευτυχισμένη. Στα μάτια της καθρεφτιζόταν o «ύμνος στη χαρά» του Ludwig van Beethoven καθώς, με φόντο το μνημείο του Τείχους του Βερολίνου, εκφωνούσε τον πανηγυρικό: ένα απίστευτο ταρατατζούμ για το κοσμοϊστορικό γεγονός και τον συμβολισμό του, την αρχή του τέλους του ψυχρού πολέμου. Η πτώση του Τείχους ήταν ο θρίαμβος του ανθρώπινου πνεύματος, έλεγε η γερμανίδα καγκελάριος. «Μια μεγάλη νίκη της ελευθερίας έναντι της κατοχής – ένα επικό πλήγμα στην τυραννία», προκαλούσε… Λέω «προκαλούσε» και το εννοώ. ∆ιότι η αναφορά της Γερμανίδας κυρίας σε εκείνη την αλλοτινή «κατοχή», σ’ εκείνο το «επικό πλήγμα στην τυραννία», ηχούσε ως σαρκασμός της ελληνικής αδυναμίας αντίστασης στην τωρινή, τη γερμανική «κατοχή» της χώρας μας. Ως τραγική ειρωνεία της ελληνικής αδυναμίας να επιφέρει ένα – κάποιο «επικό πλήγμα» στην οικονομική «τυραννία» που μας βασανίζει.

“

H αναφορά της Γερμανίδας κυρίας σε εκείνη την αλλοτινή “κατοχή”, σ’ εκείνο το “επικό πλήγμα στην τυραννία”, ηχούσε ως σαρκασμός της ελληνικής αδυναμίας αντίστασης στην τωρινή, τη γερμανική “κατοχή” Ακολούθως, σε ένα παράξενο διεθνιστικό κρεσέντο που ξεπερνούσε τον προλεταριακό διεθνισμό και κάθε διεθνισμό κάθε… ∆ιεθνούς, η Γερμανίδα κυρία καλούσε τις «σημερινές και τις μελλοντικές γενιές» να εμπνευστούν από την πτώση του βερολινέζικου Τείχους και «να γκρεμίσουν τα τείχη – τα τείχη της δικτατορίας, της βίας, των ιδεολογιών, του μίσους»… Έτσι ακριβώς! Λες και μιλούσε την 9η Νοεμβρίου του 1989, εν μέσω των πανηγυρισμών για την πτώση του «τείχους της ντροπής». Που, σύμφωνα με τους κοσμοκράτορες της εποχής, ένθεν – κακείθεν του Ατλαντικού, σηματοδοτούσε το τέλος του ψυχρού πολέμου: το οριστικό τέλος των ιδεολογικών συγκρούσεων Ανατολής – ∆ύσης. Την ανατολή ενός ενιαίου – ειρηνικού κόσμου, ενός νέου – μεταμοντέρνου διεθνισμού. Της περίφημης «παγκοσμιοποίησης»…

Ο «ιντερνετικός ∆ιεθνισμός»

Σήμερα, 25 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, ο μόνος… μεταμοντέρνος διεθνισμός που ανιχνεύεται (εύκολα, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια) είναι η διεθνιστική ελίτ που σχηματίζεται από τους μεγιστάνες του πλούτου. Τους βασιλιάδες και τυράννους της εποχής μας

που, είτε προέρχονται απ’ την οικονομία είτε απ’ τις σόου – μπιζ είτε απ’ τον αθλητισμό, μιλούν την καινούργια πλανητική εσπεράντο, τα wallish, τα αγγλικά της Γουώλ Στρήτ. Και κατοικούν στο μαγευτικό βασίλειο της μεγάλης χλιδής και των πολυτελών διασκεδάσεων. Στον αντίποδα, ένας πραγματικά μεταμοντέρνος «διεθνισμός», ο ιντερνετικός – ας τον πούμε, διεθνισμός. Μια άτυπη «Πέμπτη ∆ιεθνής» που σχηματίζεται (και διαρκώς ανασχηματίζεται) από μυριάδες χρήστες του διαδικτύου. Και ανιχνεύεται μαζικά στη μπλογκόσφαιρα, στα social media εν γένει. Είναι η αγανακτισμένη – καταγγελτική και αρκούντως αντισυστημική «∆ιεθνής» του 21ου αιώνα. Που σπάει τους παραδοσιακούς κοινωνικούς κώδικες, ανατρέπει την πολιτική και κομματική τάξη, γκρεμίζει τα εθνικά σύνορα και τα γεωπολιτικά τείχη και, «νάτη πετιέται από ξαρχής / κι αντρειεύει και θεριεύει». Στις πλατείες των κοσμοπόλεων: Μαδρίτη – Αθήνα – Κωνσταντινούπολη – Κάιρο – Νέα Υόρκη – Τύνιδα...

Ο νέος ψυχρός πόλεμος

Σαν να λέμε δυό νέοι… διεθνισμοί και στη μέση ο ψυχρός πόλεμος. Τον οποίο η κυρία Μέρκελ δεν κατάφερε να… τερματίσει με τον πανηγυρικό της στην επέτειο της «πτώσης». Κι ας υποσχόταν το τέλος του ψυχρού πολέμου, (που η συγκεκριμένη «πτώση»… προμηνούσε) λες και έβγαζε το λόγο το ’89, μέσα από του Τείχους τα συντρίμμια. Κι όχι σήμερα, εν μέσω ενός ψυχρού πολέμου εν εξελίξει? ο οποίος, δίχως να είναι εκείνος που τερμάτισε… η Μέρκελ, είναι ολόιδιος μ’ εκείνον! Ίσως και χειρότερος: «Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα αποδειχθεί ίσως ακόμα πιο επικίνδυνος από τον προηγούμενο», λέει ο αμερικανός διεθνολόγος Στέφεν Φ. Κοέν στηνΜonde Diplomatique. Γιατί; τον ρωτάει ο δημοσιογράφος: «Γιατί, αντίθετα από αυτόν, δεν θα συναντήσει καμία αντίσταση, ούτε στο Κογκρέσο, ούτε στα μέσα ενημέρωσης, τα πανεπιστήμια, τα think tanks… Ασφαλώς ούτε στην καγκελαρία της κ. Μέρκελ. ∆ιότι, ήρθε η ώρα να σας το αποκαλύψω, η Γερμανίδα καγκελάριος κορόιδευε την κοινωνία με τον… διεθνιστικό πανηγυρικό της επί τη ευκαιρία της επετείου για την πτώση του Τείχους. Στην πραγματικότητα έριχνε λάδι στη φωτιά του ψυχρού πολέμου όταν, σε μια χαμένη στη μετάφραση, αποστροφή του λόγου της καλούσε ευθέως τους πολίτες της Ουκρανίας, της Συρίας και του Ιράκ να γκρεμίσουν τα δικά τους «τείχη». Ποια «τείχη», άραγε; Η ερώτηση είναι, βεβαίως, ρητορική. Ο ψυχρός πόλεμος, που αυτή τη φορά είναι κυρίως οικονομικός και γεωπολιτικός (και πλαγίως μόνο ιδεολογικός), πυροδοτείται εμφανώς από τον σοβινιστικό μεγαλοϊδεατισμό της κ. Μέρκελ. Και θερμαίνεται, και αναθερμαίνεται… Ακριβώς την ώρα που το ΝΑΤΟ αγγίζει το μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, ζαχαρώνοντας τα ενεργειακά κοιτάσματα. Και για να τα γευτεί, αποβλέπει στον έλεγχο όλων των κρατών της πρώην ΕΣΣ∆. Αναγκάζοντας τον πιο αξιόπιστο σοφό της εποχής μας, τον Νόαμ Τσόμσκι, να γράφει τα «σενάρια» ενός πιθανού πυρηνικού πολέμου: Μπουρλότο!...

Από facebook Φωτογραφία: Πραγματικό Όνομα Σχόλιο: ∆ημήτρης Τσίρκας “∆εν γνωρίζουμε ακόμα σε ποιον ανήκει ο σκελετός που βρέθηκε στην Αμφίπολη. Αυτά για τα οποία είμαστε βέβαιοι μέχρι στιγμής, είναι πως πρόκειται για Έλληνα, άνδρα, στρέιτ με δεξιές πολιτικές πεποιθήσεις που καταδίκαζε τις καταλήψεις και στήριζε τις μεταρρυθμίσεις.”

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

βεύεται και με υπουργοποίηση. Ο κατάλληλος Και σε ποιο υπουργείο: της Παιδείας των ημετέρων παίδων... άνθρωπος στην Τσακίστε κατάλληλη τα προνόμια! θέση

όσες φορές τους έχετε ακούσει να καταριούνται το πελατειακό κράτος και την πελατειακή νοοτροπία «που μας έφερε σ’ αυτό το χάλι»! Και πόσες φορές ακόμα δεν ακούσατε το χαρμόσυνο άγγελμα της κατάργησής του, ιδίως τα τελευταία, μνημονιακά, χρόνια. Κι έρχεται τώρα αυτός ο ανόητος κ. Γεωργαντάς, ο νέος υφυπουργός Παιδείας, να γκρεμίσει όλα αυτά που με τόσες θυσίες χτίζαμε με όραμα τη μεταμνημονιακή Ελλάδα, που θα είναι ένα «κανονικό κράτος» επιτέλους. ∆εν μπορούσε, τουλάχιστον, να κάψει αυτό το βίντεο από κομματική εκδήλωση, που κάνει τώρα το γύρο του διαδικτύου εκθέτοντας το κόμμα που έχει αναλάβει το βαρύ φορτίο της «κανονικοποίησης» και διαλαλώντας ότι καθήκον κάθε καλού νεοδημοκράτη είναι να πιέζει όσους «ευεργετήθηκαν» όσους «βολεύτηκαν» από τη Ν∆, να την ψηφίσουν στις εκλογές και να μην φανούν αχάριστοι. Μας μένει, πάντως, η περιέργεια να δούμε τελικά, αν θα έχει κι αυτός την τύχη του προκατόχου του, που υποχρεώθηκε να παραιτηθεί προ ημερών. Για να μάθουμε πώς διαμορφώνεται η κλίμακα ηθικοπολιτικών αξιών της Ν∆. Αν είναι, δηλαδή, ή όχι παράπτωμα σοβαρό η επίκληση των διαχρονικών αρχών της πελατειακής αντίληψης, ή προτέρημα, που πρέπει να επιβρα-

δη από το 1789 η νεαρή και ανατρεπτική αστική τάξη απαιτούσε την κατάργηση των προνομίων και την επικράτηση της αρχής της ισότητας των πολιτών. Μόνο που μιλούσε για τα προνόμια της αριστοκρατίας. ∆ύο αιώνες μετά, τα πράγματα έχουν -κάπως- αλλάξει. Οι νεοφιλελεύθεροι επίγονοι των προπατόρων βλέπουν τον εχθρό στις συντεχνίες των εργαζομένων. Και ανατρέχοντας στις πηγές ξιφουλκεί ξανά κατά των προνομίων τους. Γνωστός αναλυτής του περίφημου πρακτορείου Ρόιτερς, ονόματι Χιούγκο Ντίξον, αποφαίνεται για την Ισπανία ότι «χρειάζεται ένα δεύτερο κύμα μεταρρυθμίσεων, ώστε να μειωθούν τα προνόμια όσων έχουν μόνιμη εργασία»! Και αναρωτιόμασταν τόσα χρόνια τι διάολο φταίει και δεν μπορεί να ορθοποδήσει η φίλη Ισπανία, όσο κι αν υπακούει στα κελεύσματα της λιτότητας. Ό,τι ακριβώς φταίει και για την κακοδαιμονία της Ελλάδας.

∆εν τους παίρνει

Νοεμβρίου 2012, μέρα ψήφισης πολυνομοσχεδίου: ∆ιαγράφεται από την ΚΟ του ΠΑΣΟΚ ο Κώστας Σκανδαλίδης, γιατί απείχε, η Άντζελα Γκερέκου, γιατί δήλωσε παρούσα, ο Γ. Κουτσούκος και ο

Μάρκος Μπόλαρης που δήλωσαν παρών και οι Θ. Παραστατίδης και Μ. Κασσίς που ψήφισαν όχι. 10 Νοεμβρίου 2013, πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης: ∆ιαγράφεται από την ΚΟ του ΠΑΣΟΚ η βουλευτής Θ. Τζάκρη γιατί υπερψήφισε την πρόταση. 24 Νοεμβρίου 2014, κόκκινα δάνεια: Οι Α. Κακλαμάνης και Μ. Κασσής ψηφίζουν παρών στην τροπολογία για τις 100 δόσεις. Τους δύο προηγούμενους Νοέμβρηδες, ο Ε. Βενιζέλος διέγραφε όποιον βουλευτή πατούσε τη γραμμή του ΠΑΣΟΚ και καταψήφιζε, απείχε ή δήλωνε παρών. Φέτος, όμως, τα περιθώρια έχουν στενέψει. Η κυβέρνηση μετρά πλέον 154 βουλευτές και δεν έχει την πολυτέλεια ούτε για επίπληξη, πόσο μάλλον για διαγραφές.

Αλληλεγγύη στους απεργούς πείνας

«Ε

ίμαι ιδιαίτερα χαρούμενος και ικανοποιημένος για τη σπουδαία αυτή επιτυχία σας. Η προσπάθεια σας είναι αξιοζήλευτη και αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς ο νέος άνθρωπος μπορεί να ξεπεράσει τις κακές στιγμές του παρελθόντος και να ανοίξει δρόμους σε νέους ορίζοντες», δήλωνε ο υπουργός ∆ικαιοσύνης κ. Αθανασίου, πριν ενάμιση μήνα απευθυνόμενος στους κρατούμενους που πέρασαν στο πανεπιστήμιο. Λίγες μέρες αργότερα οι φοιτητές-κρατούμενοι είχαν συνάντηση και με τον Κάρολο Παπούλια. Από τις δύο αυτές συναντήσεις έλειπε ο φοιτητής Νίκος Ρωμανός, αρνούμενος για ιδεολογικούς λόγους να παραλάβει το έπαθλό του. Εδώ και επτά μέρες, ο Ν. Ρωμανός πραγματοποιεί απεργία πείνας γιατί δεν του δίνεται εκπαιδευτική άδεια προκειμένου να σπουδάσει. Την άδεια έχουν κόψει και στον Η. Κωστάρη, παρότι την έπαιρνε επί τρία χρόνια, ο οποίος επίσης έχει ξεκινήσει απεργία πείνας εδώ και 18 μέρες. Επιβάλλεται ο υπουργός ∆ικαιοσύνης να άρει τις εκδικητικές και καταφανώς πολιτικές αυτές αποφάσεις και να επιτρέψει στους κρατούμενους να σπουδάσουν.

“

Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

∆ύσκολες ασκήσεις εκλογικής τακτικής

Μπορεί η διεύρυνση της επιρροής να συνδυαστεί με την ενίσχυση της αξιοπιστίας;

σχέση ανάμεσα στην επιδίωξη πρόωρων εκλογών και την αποτροπή της εκλογής προέδρου της δημοκρατίας από την υπάρχουσα Βουλή δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Προϋπόθεση, βέβαια, για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών είναι η απομάκρυνση της κυβέρνησης από το στόχο της συγκέντρωσης των 180 ψήφων στην υπάρχουσα Βουλή. Και σωστά ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει σε προτεραιότητα αυτή την επιδίωξη. ∆εν πρέπει, όμως, να ξεχνά ότι τελικός σκοπός της επιδίωξης αυτής είναι η ανατροπή όσο γίνεται νωρίτερα της καταστροφικής πολιτικής που υλοποιεί η κυβέρνηση και η εξασφάλιση ισχυρής πλειοψηφίας στη νέα Βουλή ικανής να προωθήσει και να υπερασπιστεί μια συγκεκριμένη πολιτική: κατάργησης του μνηνονιακού νομοθετικού πλαισίου, αναδιαπραγμάτευσης της δανειακής σύμβασης με γνώμονα το γνωστό τρίπτυχο (διαγραφή, νεκρή περίοδος αποπληρωμής για το υπόλοιπο και ρήτρα ανάπτυξης) και εφαρμογής ενός σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης και κοινωνικής αναγέννησης. Για να επιτευχθεί αυτός ο μείζων σκοπός, η αποτροπή της εκλογής προέδρου χρειάζεται να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην παρεμποδίζεται, αντίθετα να διευκολύνεται η εξασφάλιση μιας ισχυρής και σταθερής πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ στη νέα Βουλή. Να μη μειώνει, δηλαδή, την ελκτική δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ και να μην αποδυναμώνει την ομοιογένεια και την αποφασιστικότητα της διευρυμένης κοινοβουλευτικής ομάδας του.

Συμπτώσεις και αποκλίσεις

Η σύνδεση, λοιπόν, του ενός στόχου με τον άλλο χρειάζεται να γίνει με τις απαραίτητες πολιτικές προϋποθέσεις και όχι μηχανιστικά. Η επιχείρηση πειθούς των βουλευτών, ώστε να μη συναινέσουν στην εκλογή προέδρου από αυτή τη Βουλή, η απαίτηση, αν θέλετε, από αυτούς να αποτρέψουν αυτό το ενδεχόμενο, δεν προϋποθέτει απαραίτητα σύμπτωση με τις γενικότερες πολιτικές επιδιώξεις τού ΣΥΡΙΖΑ. Η σύμπτωση στο συγκεκριμένο στόχο δεν συνεπάγεται αυτονόητα σύμπτωση και στο κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης, η στάση στο κομβικό ζήτημα της εκλογής προέδρου δεν αποτελεί επαρκή αιτία διαφοροποίησης της γενικότερης εκτίμησης που έχει διαμορφώσει το εκλογικό σώμα για τη στάση κάθε

Για να επιτευχθεί αυτός ο μείζων σκοπός, η αποτροπή της εκλογής προέδρου χρειάζεται να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην παρεμποδίζεται, αντίθετα να διευκολύνεται η εξασφάλιση μιας ισχυρής και σταθερής πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ στη νέα Βουλή. Να μη μειώνει, δηλαδή, την ελκτική δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ και να μην αποδυναμώνει την ομοιογένεια και την αποφασιστικότητα της διευρυμένης κοινοβουλευτικής ομάδας του.

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

πολιτικού ή κάθε πολιτικής δύναμης στα κρίσιμα πολιτικά ζητήματα που αναδείχθηκαν ιδίως τα τελευταία πέντε χρόνια. Η κριτική αποτίμηση γίνεται συνολικά και δεν είναι στιγμιαία. Αν δεν συντρέξουν αυτές οι προϋποθέσεις, μπορεί να βρεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ μπροστά στο παράδοξο να αποτρέψει μεν την εκλογή προέδρου, να εξασφαλίσει τις πρόωρες εκλογές, αλλά να βρεθεί στη νέα Βουλή με μειωμένη δύναμη ή ανομοιογενή στήριξη, που δεν θα του επιτρέψουν να εφαρμόσει το πρόγραμμά του.

Απλή αριθμητική και πολιτική άλγεβρα

Μα άλλα λόγια, τόσο στο ειδικότερο ζήτημα της εκλογής προέδρου και των πρόωρων εκλογών, όσο και στο γενικότερο ζήτημα της εκλογικής τακτικής, το πρόβλημα που έχει να λύσει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι πρόβλημα απλής αριθμητικής, αλλά πολιτική άλγεβρας με αρκετούς αγνώστους. Πρώτος άγνωστος. Οι πολιτικές συμμαχίες που επιδιώκονται για την αποτροπή της εκλογής προέδρου, είναι ταυτόσημες με εκείνες που θα του εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυναμική των ψηφοδελτίων του στις κρίσιμες επόμενες εκλογές; ∆εύτερος άγνωστος. Στην ενισχυμένη πλειοψηφία που επιδιώκεται να εξασφαλιστεί στη νέα Βουλή, πόσο εμπεδωμένη θα είναι η ομοθυμία και η αποφασιστικότητα για την αντιμετώπιση των σοβαρότατων δυσκολιών που θα συναντήσει ο ΣΥΡΙΖΑ; Η σύμπτωση σε μια κίνηση τακτικής μπορεί να εξασφαλίσει τη συμπόρευση και προς το μεσοπρόθεσμο στρατηγικό στόχο του;

∆είκτες επικινδυνότητας

Θα μπορούσαμε να κρατήσουμε ως συμπέρασμα των έως εδώ προβληματισμών ότι η εκλογική τακτική ενός κόμματος, για να είναι αποτελεσματική, χρειάζεται να υπηρετεί τους γενικότερους πολιτικούς στόχους του και όχι να τους θέτει εν κινδύνω. Και οι κίνδυνοι που απειλούν τον ΣΥΡΙΖΑ στις κρίσιμες επόμενες εκλογές είναι περισσότεροι του ενός. Πρώτος είναι ο κίνδυνος να μην μπορέσει να πείσει τους συντηρητικότερους, εκ δεξιών του, ταλαντευόμενους ψηφοφόρους. Φανταστείτε έναν εν δυνάμει

ψηφοφόρο του ΣΥΡΙΖΑ αυτής της κατηγορίας να έχει στα χέρια του ένα ψηφοδέλτιο που να το «κοσμούν» πολιτικοί υπεύθυνοι για τις καταστροφές που έχει υποστεί τα πέντε τελευταία χρόνια. Αφού πρώτα τον είχαν εκμαυλίσει με πελατειακές σχέσεις στα χρόνια της δανεικής αφθονίας. ∆εύτερος κίνδυνος είναι να μειωθεί η ελκυστικότητα της πρότασής του στα μάτια των εξ αριστερών προσερχόμενων δυνάμει ψηφοφόρων του, αν το εκλογικό του πρόσωπο δεν υποστηρίζει τις ριζοσπαστικές προγραμματικές δεσμεύσεις του και δεν προεικάζει μια κυβερνητική πλειοψηφία αποφασισμένη για τις κρίσιμες μάχες. Φανταστείτε το παλιρροϊκό κύμα της άμπωτης που μπορεί να προκαλέσει μια τέτοια προεκλογική εικόνα. Μπορείτε να φανταστείτε ακόμα τις χαρές που θα κάνουν στον Περισσό και αλλαχού… Τρίτος κίνδυνος είναι να μη κατορθώσει να προσελκύσει τους αργούντες ψηφορόφους, που, απογοητευμένοι, προσανατολίζονται στην αποχή. Ή εκείνους που αναζητούν το νέο πολιτικό πρόσωπο και μπορεί, εξαιτίας των αστοχιών τού ΣΥΡΙΖΑ, να πιστέψουν ότι το βρίσκουν στη νεωτερίζουσα απολιτικότητα του Ποταμιού. Ή, πολύ χειρότερα, στις εκδοχές της ακροδεξιάς. Τέταρτος κίνδυνος είναι, στρέφοντας ο ΣΥΡΙΖΑ την προσοχή του σε πρόσωπα του παρελθόντος, που υποτίθεται ότι ανοίγουν πόρτες σε ορισμένα κοινωνικά στρώματα, να υποτιμήσει την ανάγκη προβολής νέων προσώπων, πιο προσιτών και οικείων στους νέους ανθρώπους, ειδικότερα σ’ αυτούς που στέκουν με επιφύλαξη απέναντι στις πολιτικές δυνάμεις και είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στην επιρροή ακόμη και της Χρυσής Αυγής. Για να μη μακρηγορούμε, αυτό που συχνά παρουσιάζεται σαν μια απλή πρόσθεση κάποιων προσώπων στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ, στην πραγματικότητα είναι μια δύσκολη άσκηση ισορροπημένης τακτικής, που θα τονώσει τα χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ ως αριστερού, ριζοσπαστικού, αξιόπιστου πολιτικού σχηματισμού, ικανού να ανταποκριθεί στις πολύπλευρες απαιτήσεις μιας καθημαγμένης κοινωνίας, χωρίς να στενεύει τους ορίζοντές του. Μια άσκηση διεύρυνσης της επιρροής του χωρίς υπονόμευση της αξιοπιστίας του. Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Να αποκλει και ιδιοτελ Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗ

Συζητάμε με τον καθηγητή πολιτικής κοινωνιολογίας στα πανεπιστήμιο Αθηνών, Μιχάλη Σπουρδαλάκη, για την προσπάθεια της κυβέρνησης να ροκανίσει το χρόνο που της απομένει και την επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθεί. “Το πολιτικό υποκείμενο πρέπει να ανταποκριθεί και οργανωτικά στη δυναμική της πολιτικής του ανάπτυξης”, αναφέρει ο Μ. Σπουρδαλάκης περιγράφοντας τα επόμενα βήματα του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να ανταποκριθεί στις ευθύνες που του αναλογούν.

Τη συνέντευξη πήραν ο Παύλος Κλαυδιανός και η Ιωάννα ∆ρόσου

“

Σαφέστατα η ∆ΕΘ έδειξε το δρόμο, όμως θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια και στα άλλα επίπεδα: στο οργανωτικό, στην οργάνωση του πολιτικού συστήματος και τη δημόσια διοίκηση και πρωτίστως στις αρχές και τις αξίες της Αριστεράς.

Η κυβέρνηση, τελευταία, κάθε μέρα ανακοινώνει την έξοδο από τα μνημόνια και αμέσως διαψεύδεται από τους εταίρους ή τους δανειστές. Που θα την οδηγήσει αυτή η τακτική; Η ανειλικρίνεια της κυβέρνησης συνεχίζεται. Αυτό καθημερινά δείχνει μία διάσταση ανάμεσα στη λεγόμενη επικοινωνιακή πολιτική και τις εφαρμοζόμενες πολιτικές, που συνεχώς εκθέτουν την κυβέρνηση. Από τη μια μεριά, στο επικοινωνιακό επίπεδο κατασκευάζει πραγματικότητες, υπόσχεται θετικές εκβάσεις που τελικά διαψεύδονται από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές στο εσωτερικό και τις αντιδράσεις της τρόικας. Αυτό, εκτός των άλλων, αποκαλύπτει την αρρυθμία και την αντιφατικότητα της κυβέρνησης απέναντι στην εφαρμογή των δικών της πολιτικών. Αυτό είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η κυβέρνηση δεν ξεκαθάρισε έγκαιρα αν ήθελε να πάει σε μια στρατηγική «σκληρού ροκ» ή σε εκείνη που θα οδηγούσε στο σενάριο «αριστερής παρένθεσης». Έχασε τη χρονικότητα / timing αυτού του ενδεχόμενου και τώρα είναι σε κατάσταση νευρικής κρίσης. Πρόκειται για εξέλιξη που, δυστυχώς, επιτείνει την αυταρχικότητά της. Και αυτό της δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Ακόμη και οι δανειστές και οι «εταίροι» δεν μπορούν να εμπιστευτούν μια κυβέρνηση αδύναμη, που όχι μόνο καταρρέει δημοσκοπικά, αλλά και έχει απολέσει την λειτουργικότητά της, δημιουργώντας συνεχώς πεδία αστάθειας και σοβαρές τάσεις απομείωσης και της ελάχιστης λαϊκής συναίνεσης που της είχε απομείνει. Όμως, η κυβέρνηση δίνει μία μάχη με το χρόνο, αφού είναι δεδομένο ότι η εκλογή Προέδρου της ∆ημοκρατίας θα είναι η στιγμή της λήξης της θητείας της. Προς τι αυτή η καθυστέρηση; Κερδίζοντας αυτό το χρόνο, θα υλοποιηθούν κάποια πολύ σημαντικά προγράμματα προς όφελος εκείνων των συμφερόντων, που φαίνεται να επιλέγει να εξυπηρετήσει. Την ίδια στιγμή, υπονομεύει συστηματικά τις δυνατότητες που μπορεί να έχει μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Η διανομή και κατανομή του ΕΣΠΑ είναι ένα κλασικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής, καθώς δεσμεύονται και ξοδεύονται χρήματα με τέτοιους ρυθμούς που δεν είναι σίγουρο, αν αργήσουν οι εκλογές, πόσα χρήματα θα υπάρχουν

για την υλοποίηση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Άρα, η καθυστέρηση δεν έχει μόνο σκοπό να κερδίσουν κάποιους μισθούς οι βουλευτές, όπως απλουστευτικά προβάλλεται, αλλά έχει περισσότερο να κάνει με τη διανομή των πόρων, την υλοποίηση δεσμεύσεων και τη συνέχιση εξυπηρέτησης του πλέγματος συμφερόντων, που εξυπηρετούν οι πολιτικές επιθετικής λιτότητας που υλοποιεί.

Ο ρόλος του πολιτικού συστήματος

Έχουμε δει και αναλύσει, και σε προηγούμενες συζητήσεις μας, τις επιπτώσεις του μνημονίου στο πολιτικό σύστημα. Οι αποφάσεις του Γιούρογκρουπ θα επιφέρουν ένα δεύτερο μέρος επιπτώσεων; Όπως, πράγματι, έχουμε πει και στο παρελθόν, η πολιτική κρίση είχε προηγηθεί της οικονομικής. Απλώς η εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας ανέδειξε την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος. Το μείζον ζήτημα αυτής της κρίσης ήταν η πλήρης απόσταση του συστήματος πολιτικής, κομματικής εκπροσώπησης –αλλά και σε ένα βαθμό του συστήματος κοινωνικής εκπροσώπησης- από τα κοινωνικά και κυρίως τα λαϊκά αιτήματα. Το κομματικό σύστημα διαγκωνίζονταν, ιδιαίτερα μετά τη συμφωνία του Μάαστριχτ, στη βάση της καλύτερης διαχείρισης του κράτους και έτσι είχαμε δύο πολύ μεγάλες περιόδους «εκσυγχρονισμού» (1993-2004) και «μεταρρυθμίσεων» (2004-2009) από τα δύο κυβερνητικά κόμματα, τα οποία αδιαφορούσαν για τα λαϊκά αιτήματα. Σε αυτή την εξέλιξη πρέπει να αποδοθεί η μεγάλη δυσαρέσκεια απέναντι στο κομματικό σύστημα, με τα γνωστά φαινόμενα, αποστράτευσης, κυνισμού, αντιπολιτικών και αντικομματικών στάσεων. Ευτυχώς η παρουσία της ριζοσπαστικής αριστεράς στο κοινωνικό επίπεδο όλα αυτά τα χρόνια, πολύ πριν την παγκόσμια κρίση, ανέδειξε τη δυνατότητα μιας άλλης μεταπολίτευσης, δηλαδή μιας άλλης σχέσης κοινωνίας-κράτους. Άρα το πολιτικό σύστημα, αυτή τη στιγμή, δεν προσπαθεί να υπονομεύσει μόνο τη δυνατότητα της υλοποίησης του οικονομικού και κοινωνικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και να τον παρασύρει σε αναθεώρηση της πολιτικής του κατεύθυνσης, που έχει να κάνει με την προσπάθεια εκδημοκρατισμού, δηλαδή με το να αναγνωρίζεται εμπράκτως η κοινωνία ως αφετηρία και επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων και του πολιτι-

κού συστήματος. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που το μιντιακό σύστημα και οι όψιμοι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να αξιοποιούν συνήθειες παραγοντισμού και αδράνειες συμπεριφορών και «νουθετούν» τον ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να γίνει «σοβαρό» κυβερνητικό κόμμα, πάντα φυσικά με στόχο την εκλογική διεύρυνση. Σας προτείνω να ξαναδιαβάσετε σχετικά το εξαιρετικό άρθρο του Ε. Παπαβλασόπουλου στην Εποχή (2/11/14). Οι σχετικές, όψιμες και εκτός καταστατικών προβλέψεων, συζητήσεις για την παρουσία «επωνύμων» στα ψηφοδέλτια του κόμματος σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ερμηνευτούν. Άρα το παλιό πολιτικό σύστημα παλεύει να δημιουργήσει έναν νέο αλλά πανομοιότυπο δικομματισμό. Πώς θα αποφύγει η ριζοσπαστική αριστερά αυτή την παγίδα; Ο δικομματισμός ήταν ένα σύστημα διακυβέρνησης και όχι απλώς η εναλλαγή δύο κομμάτων στην κυβέρνηση. Σε αυτόν τον δικομματισμό, έστω και ως μικροεταίρος, συμμετείχε η παλαιά αριστερά, και όχι -όπως φάνηκε μετά τη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ- η ριζοσπαστική αριστερά. Γι’ αυτό βλέπουμε ένα μέτωπο δυνάμεων που θέλει να βάλει σε αυτή τη λογική και τον ΣΥΡΙΖΑ. Άρα οι πολιτικές αλλαγές που θα προκύψουν από το νέο μνημόνιο θα έχουν να κάνουν προς ποια κατεύθυνση θα πάνε αυτά τα δύο μπλοκ. Αν το μπλοκ της ριζοσπαστικής αριστεράς, που επιχειρεί να εκφράσει τις κοινωνικές δυνάμεις αντίστασης, διατηρήσει τον στρατηγικό του προσανατολισμό, τότε αναμένεται ότι το κυβερνητικό μπλοκ θα διολισθαίνει σε όλο και πιο αυταρχικές αντιδράσεις. Αν, από την άλλη, η ριζοσπαστική αριστερά λησμονήσει ή δεν αντισταθεί όσο πρέπει και υιοθετήσει κάποια στοιχεία από το παλιό σύστημα διακυβέρνησης, νομίζω πως τότε θα μπει στο κάδρο της αναπαλαίωσης των σχέσεων κοινωνίας-κράτους και του παλαιού πολιτικού συστήματος.

Να διαγράψουμε τα σημεία στίξης

Αυτό το σχέδιο αναπαλαίωσης μπορεί να ανατραπεί; Σε έρευνα της Public Issue για τους θεσμούς, είδαμε ότι τη λιγότερη εμπιστοσύνη συγκεντρώνουν οι εφημερίδες, η τηλεόραση και τα κόμματα, ενώ τη μεγαλύτερη ο στρατός και η αστυνομία. Την ίδια στιγμή, βλέπουμε ότι οι αντιστάσεις έχουν καμφθεί. Μπορεί ο δικομματισμός να επανακάμψει; ∆εν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι έλληνες

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

στούν ατομικές είς στρατηγικές Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

ΜΙΑΚΟ ΜΙΧΑΛΗ ΣΠΟΥΡ∆ΑΛΑΚΗ

πολίτες αντιστάθηκαν αποτελεσματικά στις πολιτικές λιτότητας. Έριξαν κυβερνήσεις, επέβαλαν εκλογές, έφτιαξαν ή ενδυνάμωσαν κόμματα, ανέτρεψαν συσχετισμούς στο πολιτικό σύστημα. Οι πολίτες, όμως, έχουν χαμηλή εκτίμηση στα κόμματα γιατί γνώρισαν τα δεδομένα κόμματα του συστήματος, της ιδιοτέλειας, του «ατσαλάκωτου» πολιτικού προσωπικού, της διαχείρισης και της διαφθοράς. ∆εν ξέρω αν ο κόσμος γνώριζε το μοντέλο ενός κόμματος που υλοποιεί στην καθημερινότητά του, μέσα κι έξω από τους θεσμούς, την υπόσχεσή του για σεβασμό στα αιτήματα, που προκύπτουν από την κοινωνική κίνηση, αν θα είχε την ίδια απαξιωτική αντίληψη με τα κόμματα εν συνόλω. Αυτό που βλέπουμε τώρα, π.χ. στο Ποδέμος και τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι προτάσεις και εκδοχές πολιτικών μετασχηματισμών σ’ ένα κόσμο που οι υλικές του προϋποθέσεις αναπαραγωγής αλλάζουν. Και είμαστε υποχρεωμένοι, ως ανανεωτική, μέσα στην παράδοση του κριτικού μαρξισμού, αριστερά να διαγράψουμε τα σημεία στίξης, που διαχωρίζουν τα κοινωνικά υποκείμενα αναφοράς μας, να αναδείξουμε και να δώσουμε προοπτική στη νέα ταξικότητα, χωρίς φυσικά αναγωγισμούς και κοινωνιολογισμούς. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα κόμμα που οργανωτικά, αλλά και πολιτικά, θα αναφέρεται στη νέα αυτή ταξικότητα, τη νέα μεγάλη εργατική τάξη, που προκύπτει από τη δυναμική συσσώρευση του κεφαλαίου, που στηρίζεται στη ιδιωτικοποιήσεις, τη διάλυση της παραδοσιακής και «νέας μικροαστικής» τάξης, τη χρήση των κοινωνικών υποκειμένων (άνδρες και κυρίως γυναίκες) που φυτοζωούν στο «περιθώριο» και άλλους. Γίνονται προσπάθειες προσέγγισης εκπροσώπων του παλιού συστήματος στον ΣΥΡΙΖΑ. Πολλοί κάνουν λόγο για στροφή προς το Κέντρο. Ποια πρέπει να είναι η θέση του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό; Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να δώσει μια απάντηση γιατί φθίνει το λεγόμενο κέντρο. Να κάνει ξεκάθαρο ότι το Ποτάμι αποτελεί το καθαρτήριο των ένοχων συνειδήσεων της νεοφιλελεύθερης εκδοχής των εκσυγχρονιστών. Και το κυριότερο όλων, να κάνει ξεκάθαρο ότι η σοσιαλδημοκρατία δεν αποτελεί επιλογή πλέον. Να δείξει, δηλαδή, ότι η δομή και η δυναμική του καπιταλισμού είναι τέτοια πια που αδίστακτα χρησιμοποιεί το κράτος, ανοίγει νέα πεδία συσσώρευσης, σε περιοχές που δεν αποτελούσαν αντικείμενο οικονομικής δραστηριότητας (γη, παραλίες, τα κοινά) ή και σε πεδία κοινωνικής αναπαραγωγής (κοινωνική πρόνοια, παιδεία, υγεία). Άρα, θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο, ότι η σοσιαλδημοκρατία δεν έχει πλέον «χώρο» παρέμβασης, δεν μπορεί καν να υποσχεθεί τον εξανθρωπισμό του καπιταλισμού.

Επιχειρήματα εκ του πονηρού

Σε προηγούμενη συνέντευξή σου στην «Εποχή» ήσουν πολύ αρνητικός όσον αφορά στο ενδεχόμενο συνεργασίας με τη ∆ΗΜΑΡ. Τώρα τι εκτιμάς για την τύχη της; Μια πολιτική δύναμη, όπως είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, η οποία επιδιώκει πέρα από τον

μεσομακροπρόθεσμο κοινωνικό μετασχηματισμό και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, και της άμεσης κοινωνικής δικαιοσύνης, πρέπει να περιλαμβάνει στους κόλπους της τις ευρύτερες δυνατές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις. Ωστόσο, δεν μπορεί να περιλάβει, σε αυτή τη διαδικασία δυνάμεις, δίκτυα ή προσωπικότητες, οι οποίες έχουν συμβάλει στη νομιμοποίηση αυτών των πολιτικών καταστροφής, γιατί τίθενται σοβαρότατα θέματα αξιοπιστίας και υπονόμευσης αυτής της προοπτικής. Ακούω πολύ συχνά πλέον από βουλευτές της ∆ΗΜΑΡ να ισχυρίζονται ότι δεν ψήφισαν τα μνημόνια ή ακόμη περί κοινών ψηφοδελτίων κλπ. Αυτά είναι επιχειρήματα εκ του πονηρού. Επιμένεις πολύ στο οργανωτικό για την ανάπτυξη του ΣΥΡΙΖΑ. Να το δούμε λίγο; Το πολιτικό υποκείμενο πρέπει να ανταποκριθεί και οργανωτικά στη δυναμική της πολιτικής του ανάπτυξης. ∆εν είμαι σίγουρος ότι έχει με συστηματικό τρόπο καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ να δώσει στα μέλη του με σαφήνεια τη λογική της πολιτικής του προοπτικής. ∆εν έχει συνειδητοποιήσει ότι είναι αποτέλεσμα τεσσάρων πολύ σημαντικών στιγμών: Παρουσία στο κοινωνικό πεδίο, ιδιαίτερη παρουσία στους θεσμούς κοινωνικής και πολιτικής εκπροσώπησης, κυβερνητικό πρόγραμμα που στηρίζεται και στην κοινωνία και στην εμπειρία από την συμμετοχή στους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς και δυνατότητα άσκησης κυβερνητικής εξουσίας. Και όλες αυτές οι στιγμές οφείλουν να βρίσκονται σε λειτουργική και οργανωτική συνέχεια να αλληλοελέγχονται και να αλληλοεμπλουτίζονται. Αυτό έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ ως εδώ. Αυτή η αναστοχαστική γνώση θα όφειλε να γίνει οδηγός και συνείδηση.

“

Είμαστε υποχρεωμένοι, ως ανανεωτικοί, μέσα στην παράδοση του κριτικού μαρξισμού, αριστερά να διαγράψουμε τα σημεία στίξης, που διαχωρίζουν τα κοινωνικά υποκείμενα αναφοράς μας, να αναδείξουμε και να δώσουμε προοπτική στη νέα ταξικότητα

∆εν θα μας έλυνε όλα τα προβλήματα, αλλά θα έδινε μια κατεύθυνση. Η αναγκαιότητα για συνεχή οργανωτική ανανέωση και αποτελεσματικότητα θα έπρεπε να αναδείξει αυτό το κεκτημένο σε μπούσουλα για τα οργανωτικά και πολιτικά ζητήματα στρατηγικής που προκύπτουν.

Προσοχή στα πρόσωπα που θα επιλεγούν

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ∆ΕΘ ήταν μια πρώτη προσπάθεια όλων των παραπάνω; Οι όποιες παραλήψεις ή αβλεψίες είναι αναμενόμενες διότι στην πολιτική, στην καθημερινότητα, δεν έχεις την πολυτέλεια να δεις όσα λέμε εμείς τώρα. Βλέπετε η θεωρία κι η πράξη πάντα βρίσκονται σε μια βαθιά ένταση και η σύνθεσή τους είναι πάντα ζητούμενο. Ωστόσο, πρέπει να θεσμοθετηθούν στο κόμμα τέτοιου είδους διαδικασίες που να ενθαρρύνουν τον αναστοχασμό, ώστε εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται τέτοια ζητήματα. Στη ∆ΕΘ, ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκαθάρισε τι μπορεί να κάνει τις πρώτες μέρες διακυβέρνησης. ∆εν χρειάζεται, όμως, μια αντίστοιχη ∆ΕΘ για τα οργανωτικά, για το τι είδους πολιτικό προσωπικό χρειάζεται, αντί να αφήνονται υπονοούμενα ότι μπορεί να ενταχθούν στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ τοπικοί ή άλλοι παράγοντες από το φθαρμένο πολιτικό προσωπικό; Αυτό που θέλω να πω είναι ότι σαφέστατα η ∆ΕΘ έδειξε το δρόμο, όμως θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια και στα άλλα επίπεδα: στο οργανωτικό, στην οργάνωση του πολιτικού συστήματος και τη δημόσια διοίκηση και πρωτίστως στις αρχές και τις αξίες της Αριστεράς. Για παράδειγμα, αν

στη ∆ΕΘ στις πρώτες σειρές αντί για τα στελέχη του κόμματος, βλέπαμε εκπροσώπους της νέας ταξικότητας, που αναφέραμε πιο πάνω, καθώς και τους κοινωνικούς φορείς, τα κινήματα, τα συνδικάτα που αποτελούν τις κοινωνικές αναφορές του ΣΥΡΙΖΑ, τότε σε συμβολικό επίπεδο θα υπονομεύαμε πιο αποτελεσματικά την αναπαραγωγή του παλιού. Γνωρίζω ότι αυτό που λέω είναι ίσως μια λεπτομέρεια, όμως με αυτές τις λεπτομέρειες διαμορφώνεις συνειδήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους μετασχηματίζουν τον κόσμο συμβάλλοντας στο χειραφετητικό όραμα. Τα πρόσωπα, δηλαδή, που θα επιλεγούν για να ηγηθούν αυτής της προσπάθειας παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο στίγμα που θα αφήσει ο ΣΥΡΙΖΑ; Ο ΣΥΡΙΖΑ εισηγείται νέους θεσμούς και αυτοί φτιάχνονται από ανθρώπους πεπαιδευμένος, με συνείδηση ότι επιχειρούν κάτι άλλο από αυτό που ξέρουμε. Άρα χρειάζονται άνθρωποι που θα αντισταθούν στις δεδομένες αδράνειες που θα συναντήσουν. Γι’ αυτό λέω ότι τα πρόσωπα που θα επιλεγούν πρέπει να σηματοδοτούν ότι πρόκειται για μια προσπάθεια που περιλαμβάνει τη νέα ταξικότητα, που θα αξιοποιεί την εμπειρία και τα στοιχεία που ανέδειξαν τον ΣΥΡΙΖΑ σε ελπίδα αλλαγής. Να περιλαμβάνει, λοιπόν, τα διάφορα κινήματα αντίστασης, όπως για παράδειγμα η ΒΙΟΜΕ, ή στο κοινωνικό πεδίο, το επιτυχές παράδειγμα των δικτύων αλληλεγγύης, ή στο δημόσιο το παράδειγμα της αυτοδιαχειριζόμενης ΕΡΤ κά. Αυτή η λογική οφείλει να αποτυπώνεται και στα πρόσωπα. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να μπαίνει κανείς στο τερέν των κατασκευασμένων ή ακόμη και πραγματικών πολώσεων ή και διλημμάτων των αντίπαλων. •

Η ευθύνη μας είναι τεράστια

Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος διεθνώς. Και βλέπουμε συνεχώς να αναδεικνύονται και άλλα αντίστοιχα παραδείγματα. Γιγαντώνονται έτσι οι ευθύνες του; Στον ΣΥΡΙΖΑ συναντήθηκαν και συνυπάρχουν δύο πολύ μεγάλες παραδόσεις της Αριστεράς. Από τη μια, η κλασική παράδοση του ότι είχε απομείνει από τις πολλές διαστάσεις της ∆εύτερης και Τρίτης ∆ιεθνούς και από την άλλη όλο το κεκτημένο των νέων κοινωνικών κινημάτων. Και αυτή η συνύπαρξη δεν απαντάται αλλού. Καταφέραμε να το κάνουμε αυτό και πρέπει να το αξιοποιήσουμε, να μας εμπνεύσει, να αποτελέσει βάση αυτοπεποίθησης και ανεκτικότητας με τους άνδρες και τις γυναίκες που εμπλέκονται σε αυτή την προσπάθεια. Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στο επίκεντρο διότι υπάρχει παγκόσμιο ενδιαφέρον για το μέλλον της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής. Και πρέπει πάντα να έχουμε συνείδηση του τι μας έφερε ως εδώ. Κάθε φορά που η ευρύτερη Αριστερά κοίταξε δεξιά της για να δυναμωθεί έχανε πάντα. Η ανάγκη αυτοδυναμίας είναι εμφανής. Όμως πρέπει σε αυτόν τον στόχο να υπάρχουν όρια; Χαρακτηριστικό των κομμάτων καρτέλ αποτελεί η σύγχυση ανάμεσα στο ποιος/α είναι μέλος και ποιος/α φίλος/η. Επί-

σης, αυτά τα κόμματα στηρίζονται στους κρατικούς πόρους, και ενώ προωθούν τη αποκέντρωση οδηγούνται σε μεγάλη συγκέντρωση εξουσίας στην κορυφή του κόμματος. Αυτά πρέπει να προσέξουμε. Ξαναλέω ότι αυτό δεν σημαίνει ότι έχεις τις πόρτες κλειστές. Απλά πρέπει να αποκλείσεις ατομικές και ιδιοτελείς στρατηγικές. Πρέπει το κόμμα να κάνει την επιλογή να αποκλείσει κάποιους/ες ή να προσκαλέσει και να αξιοποιήσει την συμβολή άλλων, που ακόμη κι αν δεν έχουν κομματική κάρτα μέλους, μοιράζονται μαζί μας αρχές και αξίες. ∆εν μπορεί να ανέχεται ανθρώπους που αποτέλεσαν την οργανική διανόηση του παλαιού καθεστώτος και να τους αποδέχεται ως λύση. Ουσιαστικά έτσι θα οδηγηθούμε σε μια πλήρη απογοήτευση με τεράστιες συνέπειες για τη δυναμική της δημοκρατίας στη χώρα. Η ευθύνη μας είναι τεράστια γιατί αν αποτύχει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα αποτύχει η δημοκρατία. Αν κανείς θεωρήσει το τελευταίο υπερβολικό ή δευτερεύον τότε ας κοιτάξει τα τελευταία γεγονότα που αποκάλυψαν τον αυταρχικό χαρακτήρα των Πρυτανικών Αρχών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αλλού, τα οποία αποτελούν απόδειξη του γεγονότος ότι η προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει να κάνει μόνο με το κοινωνικό ζήτημα αλλά πρωτίστως με τη δημοκρατία. •

Ανοίγματα ναι, πλυντήριο όχι

Α.Ζ.

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

∆ιπολισμός αντίθετων σχεδίων και προτάσεων ΣΥΡΙΖΑ

ην προηγούμενη Κυριακή μέλη και φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ, έκπληκτα, διάβασαν σε μια σειρά από εφημερίδες διάφορα σενάρια που αφορούσαν τις συμμαχίες του κόμματος αλλά και την κατάρτιση των ψηφοδελτίων ενόψει των εκλογών. Από την Κουμουνδούρου, είτε επισήμως είτε ανεπισήμως έσπευσαν να διαψεύσουν τα δημοσιεύματα και να ξεκαθαρίσουν ότι τίποτα από όσα γράφονται δεν ισχύουν παραπέμποντας μάλιστα στις κομματικές αποφάσεις ιδιαίτερα του Συνεδρίου και της τελευταίας ΚΕ. ∆εν γνωρίζουμε αν στην περίπτωση αυτή ισχύει το «όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά». Η αλήθεια είναι όμως ότι τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα - κυρίως αυτό της Realnews που έκανε αναφορά και στη συστηματική προσέγγιση από την Σοσιαλιστική Τάση σε πρόσωπα που ανήκαν μέχρι σήμερα στο ΠΑΣΟΚ – ήταν αρκετά για να ανάψουν φωτιά στις κομματικές οργανώσεις. Από την επόμενη κιόλας μέρα είχαμε τις πρώτες αντιδράσεις. Η ΟΜ Αγίας Παρασκευής, με ∆ελτίο Τύπο τοποθετήθηκε στις φήμες περί προσχώρησης στη Σοσιαλιστική Τάση του πρώην δημάρχου της Αγ. Παρασκευής, Βασίλη Γιαννακόπουλου σημειώνοντας ότι «μπορεί ο συμπαθής πρώην ∆ήμαρχος, πρώην συνδικαλιστής, πρώην πολιτευτής να συνεχίσει να αναζητά αλλού τα πολιτικά σωσίβια που χρειάζεται για την καριέρα του, μακριά από όλους και όλες εμάς, που ερχόμαστε ακριβώς για να ∆ΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ την Ελλάδα που αυτοί απαξίωσαν με τις «λαμπρές σταδιοδρομίες τους». Σκληρές αντιδράσεις δημιούργησε και η φήμη για προσχώρηση στον ΣΥΡΙΖΑ του πρώην βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Σάββα Εμινίδη. Ο υποψήφιος Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας Κώστας Μορφίδης, σε δηλώσεις του σε τοπικό κανάλι, ξεκαθάρισε ότι αν ισχύουν οι φήμες θα υπάρχουν μαζικές αποχωρήσεις από το κόμμα. Πάντως, την ίδια ημέρα, επί του θέματος τοποθετήθηκε και ο Τάσος Κορωνάκης, υπεύθυνος Οργανωτικού, με δήλωση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Από όσο γνωρίζω δεν υπάρχει μέχρι στιγμής καμιά διαδικασία επιλογής υποψηφίων και επειδή οι εφημερίδες είναι γεμάτες με ρεπορτάζ, πληροφορίες και διαρροές θα ήθελα να πω μόνο τρία πράγματα.1) Ας μην “χαίρονται” πρόωρα διάφοροι και εμείς ας μην πέσουμε στην παγίδα να χάσουμε 4 μήνες συζητώντας ποιος να ναι και ποιος όχι. 2) Τα ψηφοδέλτια θα κλείσουν στην ώρα τους, αρμόδια για αυτό είναι τα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ και μέχρι τότε οφείλουμε να διαψεύδουμε κάθε όνομα που κυκλοφορεί ως “σίγουρος”υποψήφιος. 3) Πρέπει όλοι και όλες να συμβάλουμε ώστε τα ψηφοδέλτια μας να είναι ανοιχτά σε όλες τις κοινωνικές κατηγορίες που πλήττονται, σε όλο τον κόσμο που θα συμβάλει στην μάχη για να γίνει η ανατροπή πράξη, πλυντήριο όμως εμείς δεν θα γίνουμε για κανένα λόγο». Το συγκεκριμένο ζήτημα πάντως φαίνεται να απασχολεί τα ηγετικά κλιμάκια του κόμματος καθώς άπαντες αναγνωρίζουν τόσο την αναγκαιότητα προσεκτικών ανοιγμάτων που θα δώσουν αέρα αυτοδυναμίας στις εκλογές ενώ ταυτόχρονα γνωρίζουν πολύ καλά τη σημασία που θα έχει για μια πιθανή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ η αρτιότητα, η πειθαρχεία και η συνοχή της επόμενης Κοινοβουλευτικής Ομάδας καθώς θα κληθεί να στηρίξει δύσκολες αποφάσεις και πιθανότατα μεγάλες ρήξεις προκειμένου ο ΣΥΡΙΖΑ να μπορέσει να εφαρμόσει το πολιτικό του πρόγραμμα. Επιπλέον, είναι εμφανές πως σε αντίθεση με τα όσα γράφονται ή λέγονται στους δημοσιογραφικούς διαδρόμους, διαχωρίζουν την εκλογή του Προέδρου της ∆ημοκρατίας από το ζήτημα των συμμαχιών και της διεύρυνσης των ψηφοδελτίων. Είναι, άλλωστε, ενδεικτική η σχετική αναφορά του Πάνου Σκουρλέτη σε δημοσιογράφους ότι «όποιος ψηφίσει για Πρόεδρο, κόβει κάθε γέφυρα συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ χωρίς όμως να ισχύει και το αντίθετο».

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

αναφορά του Αλέξη Τσίπρα στην ΚΟ, για ύπαρξη δύο εκ διαμέτρου αντίθετων πολιτικών σχεδίων που αφορούν το μέλλον και την προοπτική της χώρας, των οποίων εκφραστές είναι η μνημονιακή κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ενδεικτική της πρόθεσης του να βάλει τέλος στην όποια συζήτηση για πιθανή συνεννόηση ή συναίνεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης για ζητήματα όπως το χρέος ή τα λεγόμενα εθνικά θέματα. Επιπλέον, ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να δεχτεί ούτε προαπαιτούμενα, ούτε τετελεσμένα που επιχειρούνται να επιβληθούν από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου και τους δανειστές. Η αναφορά του, άλλωστε, ότι «η συνέχεια του κράτους δεν σημαίνει για μας συνέχεια της υποταγής και της καταστροφής. Άλλο συνέχεια του κράτους, άλλο συνέχεια του μνημονίου» θεωρήθηκε απάντηση και σε όσους κατηγορούν τον ΣΥΡΙΖΑ για ανευθυνότητα. Υπενθύμισε δε και τη βασική διαφορά των δύο πολιτικών σχεδίων: «για τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, που δεν θα πάψουμε να επαναλαμβάνουμε ότι δεν είναι βιώσιμο. Κι όταν εμείς λέμε δεν είναι βιώσιμο, εννοούμε δεν είναι κοινωνικά βιώσιμο, για την κοινωνία και τη χώρα». Στον ΣΥΡΙΖΑ όμως παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον και τις εξελίξεις στην Ευρώπη και κυρίως την άνοδο της Αριστεράς στην Ισπανία και την Ιρλανδία αλλά και τις κινηματικές διεργασίες που γίνονται το τελευταίο διάστημα σε Ιταλία, Γαλλία και Βέλγιο. «Η Ευρώπη των εργαζομένων, της αντίστασης, της αντεπίθεσης, η Ευρώπη της Αριστεράς, διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις. Ούτε η λιτότητα, ούτε η βουλιμία του Βερολίνου, ούτε η συμμαχία των συντηρητικών δεν θεωρούνται πια αυτονόητο καθεστώς», είπε ο Αλ. Τσίπρας. Την Παρασκευή αποστολή του κόμματος βρέθηκε στην Ισπανία όπου έγινε συνάντηση με την ηγεσία της Ενωμένης Αριστεράς, ενώ το Σάββατο ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε στο ιδρυτικό συνέδριο του Ποδέμος. Σήμερα, θα μιλήσει σε συνέδριο του Transform Europe!, στη Φλωρεντία με θέμα «Η νεοφιλελεύθερη ατζέντα και η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία», και συγκεκριμένα στον θεματικό κύκλο «Η Ευρώπη, η λιτότητα, η Τρόικα, η κρίση της σοσιαλδημοκρατίας και η σχέση με τα συνδικάτα».

Μεγάλη σημασία στην εξωτερική πολιτική Την ίδια ώρα μεγάλη σημασία αποδίδεται στις εξελίξεις της εξωτερικής πολιτικής. Ενδεικτική είναι η αναφορά του Α. Τσίπρα στην ομιλία του όπου σημείωσε πως η αποστολή από την Τουρκία του ερευνητικού σκάφους Μπαρμπαρός για διεξαγωγή σεισμικών ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ συνιστά απροκάλυπτη παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής ∆ημοκρατίας που πρέπει άμεσα να τερματιστεί. Τόνισε ότι θα πρέπει να εξαντληθεί κάθε διπλωματική δυνατότητα ώστε η Τουρκία να προβεί στην ουσιαστική κίνηση που θα αποκλιμακώνει την ένταση, προκειμένου να ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Στο σημείο αυτό άσκησε κριτική στην επικοινωνιακή, όπως την χαρακτήρισε, σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας τονίζοντας ότι θα έπρεπε να λειτουργεί ως ένα ουσιαστικό εργαλείο για την ανάπτυξη των σχέσεων των δύο κρατών. Σχολιά-

ζοντας τη συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου σημείωσε ότι: «η ενίσχυση της συνεργασίας της Ελλάδας και της Κύπρου με τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου είναι ιδιαίτερα σημαντική» αλλά, «πρέπει σταθερά να προσανατολιστεί, όχι στην κλιμάκωση της έντασης και στη γεωπολιτική πόλωση, αλλά στην κατοχύρωση της ειρήνης της συνεργασίας και της σταθερότητας στην περιοχή». Έκανε αναφορά και στις ανησυχητικές εξελίξεις στα Βαλκάνια με την πυροδότηση των εθνικιστικών αισθημάτων σε διάφορες χώρες ενώ ολοκλήρωσε την αναφορά του στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής με την προτροπή να σταθούμε στο πλευρό του αγωνιζόμενου Κομπανί και του κουρδικού λαού. Για το επόμενο διάστημα, προγραμματίζονται επισκέψεις σε Αλβανία, Σερβία και Κύπρο ενώ εξέφρασαν τη βούλησή τους να συναντήσουν τον Υπ. Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούντογλου κατά τη διάρκεια της εδώ παρουσίας του στις αρχές ∆εκεμβρίου.

Εκδηλώσεις για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ

Αδάμος Ζαχαριάδης

** Νέα Ιωνία: Κυριακή 16 Νοεμβρίου, στο συνεδριακό κέντρο (ΚΕΠ), στις 11 π.μ. Εισήγηση: Γ. Μπαλάφας ** Αλεξανδρούπολη: Συζήτηση με τον Κ. Ήσυχο για «τα σημερινά γεωπολιτικά ζητήματα και το ρόλο της Ελλάδας», 16 Νοεμβρίου, στις 6 μ.μ., στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ ** Ροδολίβος Σερρών: 16 Νοεμβρίου, στις 6 μ.μ., στον κινηματογράφο Ρόδον. Εισήγηση: ∆. Βίτσας. ** Ορεστιάδα: «Οι προτάσεις για την εξωτερική πολιτική», την ∆ευτέρα 17 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ., στο ξενοδοχείο Ηλέκτρα. Μιλά ο Κ. Ήσυχος. ** Γλυφάδα: Τετάρτη 19 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ., στο θέατρο «Μελίνα Μερκούρη» . Μιλά ο ∆. Βίτσας. ** Καλλιθέα: 19 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ., στο δημαρχείο Καλλιθέας με τον Γ. Μηλιό. ** Πολύγωνο: 19 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ., στο Πνευματικό Κέντρο Πολυγώνου. Μιλά ο Γ. ∆ραγασάκης. ** Κηφισιά: 19 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ. στο δημαρχείο Κηφισιάς. Μιλά ο Γ. Σακελλαρίδης ** Λάρισα: Παρουσίαση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ για την παιδεία από την Έφη Καλαμαρά, την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου, στις 7.30 μ.μ., στο Χατζηγιάννειο ∆ημοτικό Πνευματικό Κέντρο

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο λαγός και ο τίγρης Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

KYΒEΡΝΗΣΗ: ΣΚΛΗΡΕΣ ∆ΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΕ∆ΑΦΙΚΕΣ ΠΡΟΣ∆ΟΚΙΕΣ

Του Κώστα Μελά

χονται κατά το ∆ΝΤ σε 34,5 δις ευρώ. Αποτελούνται δε από: αποπληρωμή βραχυπρόθεσμου δανεισμού – έντοκα γραμμάτια (ΕΓ) ύψους + 18,0 δισ., αποπληρωμή μεσοπρόθεσμου και μακροχρόνιου δανεισμού – ύψους +7,9 δισ., και αποπληρωμή δανείων προς το ∆ΝΤ ύψους +8,6 δις ευρώ .Επίσης χρειάζεται να καταβληθούν 9,1 δισ. για τόκους και 2,5 δισ. για ληξιπρόθεσμες οφειλές. Σύνολο 11, 6 δισ. Συνολικά : 46,1 δισ. ευρώ. Οι πηγές χρηματοδότησης προγραμματίζονται να είναι οι εξής: Βραχυπρόθεσμος δανεισμός 15,0 δισ., Ιδιωτικοποιήσεις 2,2 δισ., Προνομιούχες μετοχές των ελληνικών τραπεζών 2,7 δισ., Πρόγραμμα SMP +ANFA 2,0 δις ευρώ, πρωτογενές πλεόνασμα (3,0% του ΑΕΠ) 5,6 δις ευρώ. Σύνολο 27 δισ. Άρα υπολείπονται 19,1 δισ. από τις ανάγκες. Όλα αυτά με την παραδοχή ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα επιτευχθεί καθώς και ο στόχος των ιδιωτικοποιήσεων. Αν θεωρήσουμε ακόμη μια συνηθισμένη λογιστική διευθέτηση, τη χρονική μετάθεση τόκων ύψους 3,0 δισ. χρειάζονται ακόμη 16,1 δισ. ευρώ. Υποθέτουμε ότι «περνά» την τρέχουσα αξιολόγηση και λαμβάνει 3,5 δισ. ευρώ από το ∆ΝΤ και 1,8 δισ. ευρώ από τον EFSF. Συνεπώς θα πρέπει να αναζητήσει 10-12 δισ. ευρώ.

κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου κατόρθωσε το ακατόρθωτο: η ελληνική οικονομία θα βρεθεί και τον επόμενο χρόνο (τουλάχιστον) σε ισχυρή επιτήρηση (σύμφωνα με τον μηχανισμό ECCL plus), θα υποχρεωθεί να συνεχίσει τις επιβαλλόμενες από την τρόικα νέες «μεταρρυθμίσεις», θα επιστρέψει το ποσόν των χρημάτων που έχουν απομείνει στο ΤΧΣ για να αποτελέσουν την προληπτική γραμμή πίστωσης και θα απευθυνθεί στις χρηματοπιστωτικές αγορές για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της. Αλλά ας δούμε προσεκτικά τι σημαίνουν όλα αυτά:

Τι σημαίνει ECCL

Η σύμβαση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) για την ECCL προβλέπει τα παρακάτω: Αρχικά, για να λάβει μία χώρα την ECCL θα πρέπει να το αιτηθεί η ίδια. Αμέσως μετά ο ESM, σε συνεργασία με την Κομισιόν, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και όπου απαιτείται και το ∆ΝΤ, εξετάζει εάν η χώρα πληροί μία σειρά κριτηρίων για να λάβει τη συγκεκριμένη μορφή στήριξης. Εφόσον το συμβούλιο των διοικητών του ESM δώσει το «πράσινο φως», αναθέτει στην Κομισιόν και στην ΕΚΤ (και στο ∆ΝΤ αν απαιτηθεί) τη διαπραγμάτευση με τη χώρα για τους όρους που θα συνδεθούν με την πιστωτική γραμμή. Στη σύμβαση της ECCL αυτοί οι όροι περιγράφονται ως «Memorandum of Understanding » (MoU) ή -όπως είναι γνωστόως «Μνημόνιο». Θα περιλαμβάνει όλες οι λεπτομέρειες για την οικονομική πολιτική που θα εφαρμόσει η χώρα. Στη συνέχεια, η σύμβαση της ECCL προβλέπει ότι η Κομισιόν υπογράφει το MoU με τη χώρα. Μόλις εγκριθεί η «πιστωτική γραμμή με ενισχυμένους όρους», η χώρα που την έχει ζητήσει θα βρεθεί υπό καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας. Εποπτεία που δεν συνδέεται με το εάν θα γίνει χρήση των διαθέσιμων κεφαλαίων. Κατά το καταστατικό του ESM, η Κομισιόν, η ΕΚΤ και, όπου κρίνεται σκόπιμο, το ∆ΝΤ, θα πραγματοποιούν «τακτικούς ελέγχους» για να διαπιστώνουν την πρόοδο της χώρας. Αν και η συχνότητα των ελέγχων δεν ορίζεται με σαφήνεια, καθορίζεται επακριβώς η υποχρέωση της Κομισιόν να ενημερώνει τον ESM αναφορικά με την πρόοδο της χώρας. Και αυτή η υποχρέωση θα είναι τριμηνιαία. ∆ηλαδή, κάθε τρίμηνο η Επιτροπή θα ενημερώνει τον ESM για το τι έχει γίνει στην οικονομία της χώρας που έχει την ECCL και εάν χρειάζεται η λήψη επιπλέον μέτρων. Επίσης, βάσει της σύμβασης της ECCL, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τους όρους της πιστωτικής γραμμής, αν το κρίνει αναγκαίο, ή ακόμη και να την καταργήσει, οδηγώντας τη χώρα σε κανονικό πρόγραμμα.

«Μεταρρυθμίσεις» και επιτήρηση χωρίς χρήματα

∆εν γνωρίζουμε σε τι θα συνίσταται η νέα σειρά «μεταρρυθμίσεων». Πάντως ότι θα υπάρξουν είναι βέβαιο δεδομένου ότι το ελληνικό υπουργείο οικονομικών έχει ξεκαθαρίσει ότι η συμφωνία θα περιλαμβάνει το πολύ 10 με 15 διαρθρωτικές παρεμβάσεις. Μπορούμε να θεωρήσουμε με βεβαιότητα ότι θα αφορά Ασφαλιστικό, Αγορά Εργασίας, εφαρμογή της «εργαλειοθήκης» του ΟΟΣΑ

“

Η Ελλάδα θα πρέπει να αναζητήσει όλες τις χρηματοδοτικές ανάγκες από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι δανειακές ανάγκες της χώρας για την αποπληρωμή λήξης χρέους, το 2015, ανέρχονται κατά το ∆ΝΤ σε 34,5 δις ευρώ. και πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας. Τα χρήματα που έχουν απομείνει στο ΤΧΣ (περίπου 11,4 δις ευρώ) στην καλύτερη των περιπτώσεων θα τοποθετηθούν στην προληπτική πιστωτική γραμμή και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κανένα άλλο σκοπό. Ούτε για την απομείωση των επισφαλών δανείων, ούτε για υποβοήθηση της αναπτυξιακής διαδικασίας της ελληνικής οικονομίας κτλ. Λέω στην καλύτερη περίπτωση, διότι ο επικεφαλής του ΕΜΣ, Κλάους Ρέγκλινγκ με δηλώσεις του στην κυπριακή εφημερίδα «Πολίτης» υποστηρίζει ότι τα αδιάθετα ποσά του ΤΧΣ θα πρέπει να επιστραφούν σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία στο Eurogroup για τη νέα σχέση των δανειστών με την Ελλάδα έως το τέλος του έτους. ∆ηλαδή η ελληνική

οικονομία θα εισέλθει σε νέο πρόγραμμα ειδικής επιτήρησης χωρίς να λάβει νέα χρήματα. Επιτήρηση και έλεγχος, λοιπόν, χωρίς νέα χρήματα, κάτι που επεδίωκαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (που δεν θα ήθελαν να ζητήσουν από τα κοινοβούλιά τους νέα λεφτά για την Ελλάδα) και το ∆ΝΤ (όπου πληθαίνουν οι διαμαρτυρίες φτωχών χωρών για τη βοήθεια στην Ελλάδα).

Οι χρηματοδοτικές ανάγκες Η Ελλάδα θα πρέπει να αναζητήσει όλες τις χρηματοδοτικές ανάγκες από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι δανειακές ανάγκες της χώρας για την αποπληρωμή λήξης χρέους, το 2015, ανέρ-

Κόστος δανεισμού, αβέβαιο

Τα κεφάλαια της πιστωτικής προληπτικής γραμμής θα υπάρχουν μόνο ως απόθεμα, για ώρα ανάγκης. Το κόστος δανεισμού είναι αβέβαιο. Κανείς δεν γνωρίζει πως θα κινηθεί. Η ελπίδα ότι με την εξασφάλιση που παρέχει η γραμμή πίστωσης, το κόστος δανεισμού θα μειωθεί σχετικά με τα σημερινά επίπεδα εμπεριέχει μεγάλο ποσοστό αβεβαιότητας, ωστόσο αναμένεται ότι θα είναι πολύ υψηλότερα όχι μόνο από εκείνα (2%) του ESM αλλά και του ∆ΝΤ (4,0%). Μάλιστα αν η Ελλάδα δεν κατορθώσει να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της από τις αγορές και απευθυνθεί στην προληπτική πιστωτική γραμμή θα είναι όχι μόνο ότι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί αλλά σκέτη καταστροφή. ∆υστυχώς το πολιτικό αφήγημα της κυβέρνησης , την τελευταία περίοδο, μας θυμίζει όλο και πιο πολύ, το ανέκδοτο του λαγού και του τίγρη με την γνωστή καταληκτική φράση του φουκαρά και συγχρόνως καυχησιάρη λαγού… όταν εμφανίστηκε ο τίγρης. •

“

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Όσοι υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης από το 2015 θα έχουν να λαμβάνουν ένα μέρος της βασικής σύνταξης των 360 ευρώ (ποσό το οποίο δύναται να αυξομειώνεται ανάλογα με την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας) και ένα τμήμα της αναλογικής, το οποίο θα διαμορφώνεται σύμφωνα με τα συνολικά έτη ασφάλισης τους.

Το τέλος των συντάξεων Από το 2015 μόλις 360 ευρώ θα είναι εγγυημένα Του Νάσου Χατζητσάκου

πό τις αρχές του 2015, αποδεσμεύεται από τη δεδομένη υποχρέωσή του για τη χρηματοδότηση του ∆ημόσιου Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης το ελληνικό κράτος. Με βάση το νόμο Λοβέρδου [Ν. 3863 του 2010], στον οποίο μέχρι το 2012 ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης ασκούσε έντονη αρνητική κριτική, ενώ τώρα υπερασπίζεται, οι συντάξεις, τα εφάπαξ και οι καλύψεις υγείας οδηγούνται ξανά στη γκιλοτίνα. Έτσι, είτε η κυβέρνηση προχωρήσει στις αλλαγές που αποκάλυψε την περασμένη Κυριακή η «Αυγή» είτε όχι, το κράτος θα διασφαλίζει –στην καλύτερη περίπτωση- μια σύνταξη 360 ευρώ και οι μη έχοντες θα αποκλείονται ακόμη και από τις ισχύουσες, ελάχιστες παροχές υγείας. Μόνο οι έχοντες θα μπορούν να έχουν αξιοπρεπή σύνταξη και επαρκείς ιατροφαρμακευτικές παροχές προσφεύγοντας στην ιδιωτική ασφάλιση. Αν και ο νόμος Λοβέρδου ξεκινά με την φράση «Το ∆ημόσιο εγγυάται τη βιωσιμότητα του Ασφαλιστικού Συστήματος της χώρας με σκοπό τη διασφάλιση αξιοπρεπούς σύνταξης για κάθε δικαιούχο», η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Όσοι υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης από το 2015 θα έχουν να λαμβάνουν ένα μέρος της βασικής σύνταξης των 360 ευρώ (ποσό το οποίο δύναται να αυξομειώνεται ανάλογα με την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας) και ένα τμήμα της αναλογικής, το οποίο θα διαμορφώνεται σύμφωνα με τα συνολικά έτη ασφάλισης τους.

Και πολλά μας είναι

Αυτό σημαίνει ότι το κράτος θα έχει την υποχρέωση να αποδίδει μόλις τα 360 ευρώ (ποσό το οποίο υπολείπεται κατά

περίπου 200 ευρώ του ορίου της φτώχειας) μόνο σε όσους θα έχουν συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης! Οι υπόλοιποι θα δικαιούνται κατ΄ αναλογίαν πιο χαμηλό ποσό βασικής σύνταξης. Έτσι, επιβεβαιώνονται, δυστυχώς, όσα ανέφερε στην πρόσφατη συνέντευξη του στην «Εποχή» ο πρώην επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ, Σάββας Ρομπόλης, ο οποίος υποστήριξε ότι «από το 2015 και μετά, το Κράτος θα χρηματοδοτεί τα 360 ευρώ ευρώ και μετά θα λέει “τελειώσαμε, κάντε ό,τι θέλετε”». Ο κ. Ρομπόλης, αναλύοντας τα συμπεράσματα της τελευταίας έκθεσης του ΙΝΕ για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση, είχε τονίσει ότι, παρά τις επώδυνες –και άστοχες, εν τέλει- αλλαγές που επήλθαν με τα μνημόνια, η «μαύρη τρύπα» του Ασφαλιστικού παραμένει και το σύστημα θα έχει, από το 2016 και μετά, ξανά σημαντικό πρόβλημα. Συγκεκριμένα, το 2016 θα χρειαστεί 950 εκατ. ευρώ επιπλέον κρατική επιχορήγηση, 1,8 δισ. ευρώ το 2017 και θα φτάσει στα 3,8 δισ. ευρώ το 2023.

Πώς θα υπολογίζεται η βασική σύνταξη

Από 1.1.2015 και εφεξής καθιερώνεται βασική σύνταξη. Το ύψος της έχει καθοριστεί στα 360 ευρώ μηνιαίως, για 12 μήνες και ενδέχεται να αλλάξει αν αλλάξουν οι οικονομικοί δείκτες. Τη βασική σύνταξη θα δικαιούνται οι ασφαλισμένοι των οργανισμών κύριας ασφάλισης, πλην ΟΓΑ, καθώς και οι τακτικοί υπάλληλοι και λειτουργοί του ∆ημοσίου, οι στρατιωτικοί και οι τακτικοί υπάλληλοι των ΝΠ∆∆, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμίδας, ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση, που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από την 1.1.2015 και εφεξής. Η

ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ

Ξανά μαζί! Ξανά νικητές!

πρόταση των αναγκών της κοινωνίας και των πολιτών θα είναι ο άξονας της πολιτικής που υποσχέθηκε να ακολουθήσει ως το τέλος της θητείας του ο ∆ήμαρχος Καισαριανής Γιώργος Κοντόσταυλος στα εγκαίνια του εκλογικού κέντρου του συνδυασμού την Πέμπτη το βράδυ. Ο ενθουσιασμός και το μεγάλο πλήθος που παρευρέθηκε στη συγκέντρωση θεωρήθηκε μια καλή αφετηρία για να συνεχίσει να είναι ο δήμαρχος της πόλης και μετά τις 30 Νοεμβρίου. Είμαστε η παράταξη που ενώνει τόνισε ο ∆ήμαρχος καταχειροκροτούμενος, και θέλουμε να ανατρέψουμε την παρούσα άθλια κατάσταση στο ∆ήμο μας. Θα παραμείνουμε η ψυχή των ανθρώπων που αγωνίζονται για να κρατήσουν όρθιους τους πολίτες μέσα στη μνημονιακή λαίλαπα. Ο ∆ήμαρχος στη, συνέχεια, παρουσίασε το πλούσιο έργο της νέας δημοτικής Αρχής των δύο, περίπου μηνών, και διαβεβαίωσε ότι θα συνεχίσει στην ίδια κατεύθυνση. Οι πρώτες του πρά-

βασική σύνταξη θα υπολογίζεται αναλογικά, με βάση τα έτη ασφάλισης από 1.1.2011 και εφεξής προς το συνολικό χρόνο ασφάλισης. Σημειώνεται ότι το ποσό της βασικής σύνταξης θα μειώνεται για τους συνταξιούχους λόγω γήρατος κατά 1/35 για κάθε χρόνο που υπολείπεται των 35 ετών διαμονής στην Ελλάδα, μεταξύ του 15ου και του 65ου έτους της ηλικίας. Επίσης, το ποσό της βασικής σύνταξης θα μειώνεται στις περιπτώσεις θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος ή αναπηρίας ή θανάτου.

Η αναλογική σύνταξη

Το δεύτερο κομμάτι, αυτό της αναλογικής σύνταξης, θα το δικαιούνται οι ασφαλισμένοι για πρώτη φορά από 1.1.2011 και εφεξής σε φορείς κύριας ασφάλισης, πλην ΟΓΑ, που θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης από το 2015 και μετά, με βάση το συνολικό χρόνο ασφάλισής τους (δεν θα μπορεί να είναι μικρότερος του ενός πλήρους έτους ασφάλισης ή 300 ημερών και με τη συμπλήρωση των ορίων ηλικίας που προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία κατά περίπτωση). Όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, αν ο χρόνος ασφάλισης είναι μικρότερος των 15 ετών ή 4.500 ημερών ασφάλισης, καθορίζεται το 65ο έτος. Όσοι υπήχθησαν για πρώτη φορά στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το ∆ημόσιο έως και 31.12.2010 και θεμελιώνουν δικαίωμα σε σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας μετά την 1.1.2015, θα δικαιούνται: α) τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισής τους έως 31.12.2010, το οποίο υπολογίζεται με βάση τα ποσοστά και τις συντάξιμες αποδοχές ή ασφαλιστικές κατηγορίες ή τα οριζόμενα κατ’ έτος ποσά συντάξεων, όπως ισχύουν κατά το

ξεις πείθουν ότι πράγματι στην Καισαριανή εγκαταστάθηκε μια αριστερή δύναμη στο ∆ήμο. Όλα τα παιδιά φέτος βρήκαν θέση στον παιδικό σταθμό. Λειτούργησαν κανονικά τα ΚΑΠΗ και το κέντρο για τα ΑΜΕΑ. Έγινε επαναπρόσληψη των σχολικών φυλάκων, ξεκίνησε η δημιουργία κοινωνικών δομών, όπως ομάδα εθελοντών δικηγόρων για όσους αντιμετωπίζουν κίνδυνο πλειστηριασμού, δημιουργία κοινωνικού ιατρείου και παντοπωλείου. ∆ημιουργούνται υποδομές για να μην μένει κανένας χωρίς ρεύμα. Παράλληλα έγιναν τα πρώτα βήματα για αν λειτουργήσει πιο ολοκληρωμένα ο θεσμός των λαϊκών συνελεύσεων. Ο κόσμος της «Συνεργασίας Πολιτών», οι Συριζαίοι και οι φίλοι τους της περιοχής οι δημότες που έδειξαν εμπιστοσύνη και κατά τις κανονικές εκλογές έχουν μπει στη μάχη των επαναληπτικών με ενθουσιασμό. Με εμπιστοσύνη για τη νίκη αλλά όχι με εφησυχασμό. Ως την τελευταία ημέρα. Στα εγκαίνια παρευρέθηκαν όπως ο Γραμματέας της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ ∆. Βίτσας, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Π. Κουρουπλής, πολλά άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, οι πρώην ∆ήμαρχοι Θ. Μπαρτζώκας και Σπ. Τζόκας, η αντιπεριφερειάρχης Ερμίνα Κυρπιανίδου, καθώς και οι δήμαρχοί γείτονες Ζωγράφου Τ. Καφατσάκη και Βύρωνα Α. Κατοπόδης. •

χρόνο συνταξιοδότησης και όπως προβλέπονται για κάθε φορέα κύριας ασφάλισης ή το ∆ημόσιο και β) τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισής τους από 1.1.2011 έως την ημερομηνία συνταξιοδότησής τους. Το ποσό για το αναλογικό τμήμα της σύνταξης για κάθε πλήρες έτος θα υπολογίζεται αφού πρώτα ληφθούν υπόψη τα έτη ασφάλισης που έχει πραγματοποιήσει ο ασφαλισμένος έως 31.12.2010. Οι δε συντάξιμες αποδοχές ή ο συντάξιμος μισθός ή οι ασφαλιστικές κατηγορίες για τον υπολογισμό του αναλογικού τμήματος της σύνταξης από 1.1.2011 και εφεξής είναι αυτές που προσδιορίζονται από το έτος αυτό και μετά. •

Υγεία για λίγους

τελευταία πράξη του δράματος που ζουν ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι από το 2010 και μετά, θα διαδραματιστεί με την ισοπεδωτική περικοπή και των παροχών υγείας. Τα εφιαλτικά σενάρια των τελευταίων μηνών επιβεβαίωσε ο διοικητής του ΙΚΑ, Ροβέρτος Σπυρόπουλος, μέσα στην εβδομάδα, κάνοντας λόγο για «αναγκαιότητα σύνδεσης παροχών υγείας με τον αριθμό των ενσήμων». Συγκεκριμένα, ο κ. Σπυρόπουλος, διερωτώμενος «γιατί θα πρέπει να δικαιούνται τις ίδιες παροχές όσοι συμπληρώνουν το μίνιμουμ των ενσήμων ετησίως με όσους καταβάλλουν διπλάσιες εισφορές», υποστήριξε ότι υπάρχει ανάγκη για ένα πλήρως ανταποδοτικό σύστημα, τόσο ως προς τις συντάξεις όσο και ως προς τις παροχές υγείας, δηλαδή για τις εξετάσεις, τα φάρμακα και τα νοσήλια. Παρά τη διάψευση που ακολούθησε από τον υπουργό Εργασίας, όλα τα δεδομένα του έργου της συγκυβέρνησης Ν∆ – ΠΑΣΟΚ φαίνεται ότι θα οδηγήσουν στην επαλήθευση των δηλώσεων Σπυρόπουλου, εφόσον δεν μπει «τέλος» στην ασκούμενη πολιτική. «Οι πρόσφατες δηλώσεις του διοικητή του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για το ασφαλιστικό προκάλεσαν και προκαλούν εντονότατες ανησυχίες στους πολίτες και κυρίως στους συνταξιούχους. Είναι σαφές ότι η αναστάτωση που έχει προκληθεί δε θεραπεύεται από τις διαψεύσεις του κ. Υπουργού» ανέφεραν στην επιστολή τους προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Κοινωνικής Υποθέσεων της Βουλής 12 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ζητώντας να κληθεί στην επιτροπή ο κ. Σπυρόπουλος και να δώσει διευκρινίσεις.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

“

Τζον Ρεστάκης: Στο δρόμο για τη συνεργατική οικονομία

Εικοσιπέντε χρόνια από την πτώση του Τείχους

Κείμενο της Λουτσιάνα Καστελίνα και αφιέρωμα για το τι έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής. σελ. 15-18

Τα μιλήσανε, τα συμφωνήσανε

Συνέντευξη με τον επιστημονικό συνεργάτης του προγράμματος παραγωγικής ανασυγκρότηση του Ισημερινού. σελ. 12

ΣΥΝΟ∆ΟΣ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ ΣΤΟ ΠΕΚΙΝΟ

Οι 21 ηγέτες ντυμένοι με κιμονό. Συνηθίζεται στις συνόδους στην «οικογενειακή φωτογραφία» να φορούν όλοι οι ηγέτες την παραδοσιακή φορεσιά της φιλοξενούμενης χώρας.

Η Ρωσία κινείται προς την Κίνα ενδυναμώνοντάς την στην αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Η ∆ύση επιβάλλοντας κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας ενισχύει την Κίνα, η οποία με τους ρυθμούς που αναπτύσσεται, θα εκτοπίσει γρηγορότερα τις ΗΠΑ από την πρωτοκαθεδρία στη διεθνή σκηνή.

Ζώνη ελεύθερου εμπορίου, εμπόριο φυσικού αερίου και εκμετάλλευση πηγών ενέργειας αποφάσισαν οι 21 ισχυροί

ραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο στις 10 και 11 Νοεμβρίου η σύνοδος κορυφής για την οικονομική συνεργασία Ασίας –Ειρηνικού (ΟΣΑΕ), με τη συμμετοχή 21 χωρών, στις οποίες κατοικεί το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού με το 55% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 44% του διεθνούς εμπορίου. Είναι η πρώτη φορά που η Κίνα δέχτηκε να συμμετέχει η Ταϊβάν σε διεθνές οικονομικό φόρουμ με την προϋπόθεση ότι θα χρησιμοποιείται ο όρος μετέχουσες οικονομίες και όχι χώρες-μέλη. Όλες οι συζητήσεις και οι συναντήσεις έγιναν κεκλεισμένων των θυρών χωρίς την παρουσία μέσων ενημέρωσης.

Οδικός χάρτης ζώνης ελεύθερου εμπορίου

Στη σύνοδο υιοθετήθηκε η κινεζική πρόταση για τη δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου Ασίας- Ειρηνικού (FTAAP). Η ζώνη είναι πιο ευρεία και διαφέρει από αντίστοιχη πρόταση των ΗΠΑ για δημιουργία μιας άλλης ζώνης ελεύθερου εμπορίου (ΤΡΡ), η οποία δεν περιλαμβάνει την Κίνα και τη Ρωσία. Στη συμφωνία περιγράφεται ο οδικός χάρτης για τη δημιουργία της FTAAP, στον οποίο περιέχονται οι βασικοί στόχοι και τα βήματα για τη σύστασή τους. Όπως αναφέρεται στο κείμενο, η ζώνη ελεύθερου εμπορίου που θα δημιουργηθεί έρχεται να αντικαταστήσει διάφορες περιφερικές ζώνες που υπάρχουν στην περιοχή και έρχεται σε αντίθεση μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα μπερδεμένο κουβάρι. Οι ηγέτες των χωρών που συμμετείχαν δεσμεύτηκαν ότι θα εργαστούν για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών από προηγούμενες συμφωνίες.

Έκκληση για επενδύσεις

Στη σύνοδο έγινε, επίσης, αναφορά για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για το εμπόριο φυσικού αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, έγινε έκκληση για επενδύσεις στους τομείς αυτούς, για τη χρησιμοποίηση καθαρών τεχνολογιών εξόρυξης λιθάνθρακα, μείωση μέχρι το 2035 της ενεργειακής έντασης της οικονομίας κατά 45% από τα επίπεδα του 2005. Ακόμα τονίστηκε η αναγκαιότητα για εξοικονόμηση ενέργειας και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών για ασφαλή και αποτελεσματική ανάπτυξη της ατομικής ενέργειας. Στο τελικό κείμενο της συνόδου αναφέρεται ότι θα πρέπει να ενδυναμωθούν οι μεταξύ τους σχέσεις στους τομείς της ενέργειας και των υποδομών, των αγορών πετρελαίου και φυσικού αερίου, των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, των σταθμών επαναεριοποίησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου και των κοινών ενεργειακών συστημάτων. Τέλος, αναφέρεται ότι οι χώρες της ΟΑΣΕ τάσσονται υπέρ της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας και της μείωσης των επιδοτήσεων σε μη εκμεταλλεύσιμα «βρώμικα» ορυκτά καύσιμα.

Συναντήσεις στο περιθώριο της συνόδου

Συνάντηση Σι Τζινπίνγκ- Βαντιμίρ Πούτιν: Η συνάντηση μεταξύ των δύο προέδρων θεωρήθηκε ως η σημαντικότερη της συνόδου. Υπέγραψαν συνολικά 17 συμφωνίες, μεταξύ των οποίων είναι και το μνημόνιο για προμήθεια φυσικού αερίου από τη ∆υτική Σιβηρία μέσω της νέας «δυτικής δια-

δρομής». Υπολογίζεται ότι αν σήμερα η Κίνα καταναλώνει 167 δισ. κυβικά, το 2020 θα φτάσει τα 350 δισ. κυβικά. Η Κίνα θα αγοράσει το 10% της ρώσικης πετρελαιοβιομηχανίας «Βανκορνεφτ» και οι δύο χώρες, εκτός των άλλων, συμφώνησαν σε από κοινού έρευνα της Αρκτικής και στην κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών στην Άπω Ανατολή και την περιοχή του Αρχάγγελσκ. Συνάντηση Μπ. Ομπάμα – Βλ. Πούτιν: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπ. Ομπάμα, και της Ρωσίας, Βλ. Πούτιν, αξιοποίησαν κάποια από τα διαλλείματα για να συνομιλήσουν για λίγο. Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του ρώσου Προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ, οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν πάνω από δύο φορές, «μίλησαν εν συντομία, αλλά παρ’ όλα αυτά έθεσαν και το θέμα των διμερών σχέσεων, και της Συρίας, και της Ουκρανίας και του Ιράν». Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης από την άλλη δήλωσαν ότι η συνάντηση «έγινε στο πόδι» και δεν είχε μεγάλη σημασία. Συνάντηση Βλ. Πούτιν – Σ. Αμπε: Ο ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Αμπε δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι στο περιθώριο της συνόδου συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Ρωσίας και συμφώνησαν να συναντηθούν στο Τόκιο το 2015. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι στο καλύτερο σημείο, λόγω της παλιάς τους διένεξης για τις Κουρίλες νήσους, αλλά και επειδή η Ιαπωνία συντάχτηκε με τις κυρώσεις. Οι δύο ηγέτες αναφέρθηκαν επίσης και στην κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει το ρώσικο νησί Σαχαλίνη με το ιαπωνικό Χοκάιντο. Η πρόταση αυτή αρχικά έγινε από την Ιαπωνία μετά το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό «Φουκουσίμα 1».

Συνάντηση Μπ. Ομπάμα- Σι Τζινπίνγκ: Σύμφωνα με δηλώσεις του Μπ. Ομπάμα οι ΗΠΑ και η Κίνα κατέληξαν σε συμφωνία για τη διεύρυνση των σχέσεων στον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών (ΙΤΑ). Επίσης, υπήρξε αλληλοκατανόηση για άρση των αντιρρήσεων για διεύρυνση της λίστας των νέων τεχνολογιών που δεν θα υπόκεινται σε δασμούς. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα αυξηθούν οι εξαγωγές των αμερικάνικων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας προς την Κίνα. Πολύ χλιαρή ήταν η αντίδραση των ΗΠΑ για τη στάση της Κίνας απέναντι στην «εξέγερση με τις ομπρέλες» στο Χόνγκ-Κόνγκ.

Ενίσχυση δεσμών

Η Κίνα εμφανίστηκε στη σύνοδο πολύ δυναμικά και άφησε να εννοηθεί ότι διαδραματίζει πλέον με την αρωγή της Ρωσίας κυρίαρχο ρόλο στην περιοχή. Ο Σι Τζινπίνγκ στην ομιλία του ανέφερε ότι ο κόσμος έχει ανάγκη από νέες ισορροπίες. Η Ρωσία, από την άλλη, προσπαθεί να ενισχύσει τους δεσμούς της με την Κίνα, ιδιαίτερα μετά τις κυρώσεις και το πάγωμα των σχέσεών της με τη ∆ύση. Ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, αν προέρχεται από τους ρεπουμπλικάνους, θα σκληρύνει ακόμη περισσότερο τη στάση απέναντι στη Μόσχα. Η Ρωσία κινείται προς την Κίνα ενδυναμώνοντάς την στην αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Η ∆ύση επιβάλλοντας κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας ενισχύει την Κίνα, η οποία με τους ρυθμούς που αναπτύσσεται, θα εκτοπίσει γρηγορότερα τις ΗΠΑ από την πρωτοκαθεδρία στη διεθνή σκηνή. Μιχάλης Ρένεσης

“

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη καινοτομίας είναι η συνεργασία: το να υπάρχουν θεσμοί που δίνουν τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να ανταλλάσσουν γνώσεις και εμπειρίες και που αναπτύσσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ανταποδοτικότητας.

Στο δρόμο για τη συνεργατική οικονομία

Συνέντευξη με τον Τζον Ρεστάκη από το πρόγραμμα FLOK του Ισημερινού Η «Εποχή» συνάντησε τον Τζον Ρεστάκη, επιστημονικό συνεργάτη του προγράμματος παραγωγικής ανασυγκρότησης FLOK του Ισημερινού και συγγραφέα και συζήτησε μαζί του θέματα της ειδικότητάς του, όπως εκπαίδευση και διοίκηση συνεταιρισμών σε διαφορετικές χώρες ανά τον κόσμο.

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Μάργαρης

Ποιά είναι η εντύπωση σου από τις συζητήσεις στην Αθήνα με κόσμο των συνεταιρισμών, της έρευνας-καινοτομίας και της κοινωνικής οικονομίας; Πολλές ομάδες που συναντήσαμε έχουν σημαντικές απορίες και ελλείψεις, αλλά ταυτόχρονα αναπτύσσουν ένα σταθερό σώμα δικής τους συγκεκριμένης εμπειρίας, θέτουν τις βάσεις αυτής της διαδικασίας μετάβασης. Είμαι, επίσης, αρκετά εντυπωσιασμένος από το μέγεθος αυτού του τομέα, την ποικιλία και τον αριθμό τέτοιων πρωτοβουλιών καθώς και το βαθμό καινοτομίας τέτοιων δομών. Υπάρχει μια έκρηξη πειραματισμών. Οι κινήσεις αυτές έχουν φτάσει σε ένα τέτοιο οργανωτικό επίπεδο που πλέον αρχίζουν να συζητάνε μορφές οργάνωσης πιο πολύπλοκες και διαφορετικά επίπεδα συνεργασίας ανάμεσα σε τομείς και εμπειρίες, ώστε να γεννηθεί κάτι πιο συνθετικό, δομές και δίκτυα συνεργασίας και οργάνωσης που τους επιτρέπουν να ανταλάσσουν εμπειρίες ώστε ο τομέας της συνεργατικής οικονομίας να γίνει γενικά πιο παραγωγικός και αποτελεσματικός. Υπάρχει, όμως, ένα κοινό αίσθημα ότι πρέπει να το κάνουν μόνοι τους, δεν περιμένουν απαντήσεις ή κάποια βοήθεια από το κράτος. Η παρούσα κυβέρνηση αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο, άρα θα πρέπει να προχωρήσουν μόνοι τους. Συνάντησα, όμως, αρκετό κόσμο και από τον ΣΥΡΙΖΑ που εκφράζουν την επιθυμία και την ανάγκη να δοκιμαστούν νέες ιδέες και πρακτικές από το εξωτερικό, σκέφτονται τί θα μπορούσαν να κάνουν όταν ο ΣΥΡΙΖΑ βρεθεί σε θέση κυβέρνησης, ώστε να αλλάξει θεμελιωδώς αυτή η σχέση μεταξύ της κυβέρνησης και του τρίτου τομέα της οικονομίας. Σε ποιούς τομείς κοινωνικής οικονομίας θεωρείς ότι θα έπρεπε να δώ-

σουμε έμφαση στην Ελλάδα σε μια τέτοια περίοδο κρίσης και με ποιά κριτήρια πρέπει να γίνει μια τέτοια επιλογή; Μεγάλη σημασία πρέπει να δοθεί καταρχάς στη νομοθεσία που αφορά στην κοινωνική και συνεργατική οικονομία. Αν δεν υπάρχει το σωστό νομοθετικό πλαίσιο και οι δημόσιες πολιτικές στήριξης του τομέα, δεν έχει νόημα να μιλάμε για επιμέρους τομείς που θα μπορούσαν τέτοια μοντέλα οργάνωσης να εφαρμοστούν. Ξεκινάμε συζητώντας με τον κόσμο, τους ΟΤΑ και οι δύο αυτές διαδικασίες είναι παράλληλες: όσον αφορά τους τομείς, απ’ ό,τι βλέπουμε, πολλές νέες πρωτοβουλίες στοχεύουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας κυρίως για νέους ανέργους πχ. συνεργατικά καφενεία κ.ο.κ. Πρέπει, όμως, να γίνει μια ανάλυση για το πώς θα μπορούσε ο τομέας κοινωνικής οικονομίας να είναι παραγωγικός σε τομείς της δημόσιας και κοινωνικής πολιτικής, π.χ. σε συστήματα κοινωνικής πρόνοιας για ηλικιωμένους, άτομα με ειδικές ανάγκες, ανθρώπους που χρειάζονται φροντίδα στο σπίτι, οδοντιατρική και βασική περίθαλψη κ.ο.κ. Αυτοί είναι τομείς που έχουν δεχτεί μεγάλη επίθεση από την πολιτική των μνημονίων και τη ραγδαία μείωση των αντίστοιχων κονδυλίων. ∆εύτερον, υπάρχει η δυνατότητα να συνδεθεί η αγροτική με την αστική οικονομία μέσα από το συντονισμό δικτύων παραγωγών και ομάδων καταναλωτών στις πόλεις, δικτύων διανομής αγροτικών προϊόντων, μορφές ενίσχυσης βιολογικών προϊόντων, ώστε οι παραγωγοί να αρχίσουν να επενδύουν σε νέες μορφές παραγωγής που είναι βιώσιμες, οργανικές, μικρής κλίμακας γνωρίζοντας ότι έχουν εξασφαλισμένη αγορά στις πόλεις. Μπορούν να γίνουν επενδύσεις σε δίκτυα διανομής, ώστε να δημιουργήσουν οι παραγωγοί συνεργατικές επιχειρήσεις γύρω από τις μεταφορές των προϊόντων τους, συνεργατικές λογιστικών συστημάτων, αποθήκες, ψυκτικές εγκαταστάσεις, διαδικτυακές πλατφόρμες για το πώς να οργανώνουν - σχεδιάζουν την παραγωγή και τη διανομή των προϊόντων τους. Άλλος τομέας είναι η κοινωνική χρηματοδότηση μέσω συνεργατικών, συνεταιριστικών τραπεζών. Τέτοιες δομές στο εξωτερικό είναι πολύ ενεργές και

αποτελεσματικές. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχες προσπάθειες ακόμα και είναι σημαντικό να ξεκινήσουν σήμερα, γιατί χωρίς τέτοιες δομές χρηματοδότησης υπάρχει σημαντικό θεσμικό κενό. Οι παραδοσιακές τράπεζες δεν δέχονται συνήθως να χρηματοδοτήσουν πρωτοβουλίες υψηλού ρίσκου που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα μοντέλα διοίκησης. Τομέας πολύ σημαντικός για την Ελλάδα είναι επίσης η καινοτομία που σήμερα συνδέεται βασικά με τη δυνατότητα των ανθρώπων να συμμετέχουν στη διαδικασία σχεδιασμού και λειτουργίας. Αυτό απαιτεί τοπικά συστήματα αποφάσεων, κοινωνικούς θεσμούς που περιλαμβάνουν κοινότητες, ΟΤΑ, πανεπιστήμια και πολίτες. Σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη καινοτομίας είναι η συνεργασία: το να υπάρχουν θεσμοί που δίνουν τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να ανταλλάσσουν γνώσεις και εμπειρίες και που αναπτύσσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ανταποδοτικότητας ανάμεσα στα μέλη ενός θεσμού. Η καινοτομία σήμερα είναι σχεδόν πάντα αποτέλεσμα ανταλλαγής γνώσης και δεδομένων. Γι’ αυτό, μια κυβέρνηση που θέλει να ενισχύσει την καινοτομία πρέπει να εξασφαλίσει τη λειτουργία τέτοιων συνεργατικών θεσμών στους οποίους οι άνθρωποι νιώθουν ότι συμμετέχουν στις αποφάσεις που τους αφορούν. Ποιά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά μιας δημόσιας πολιτικής που επιδιώκει να ενισχύσει το ρόλο αυτού του πυλώνα έναντι του ιδιωτικού και του στενά κρατικού τομέα; Χρειάζεται μια συνεκτική δημόσια πολιτική για την κοινωνική οικονομία. Σε πολλές τέτοιες πρωτοβουλίες χρειάζεται τοπικός έλεγχος και ρύθμιση μέσω των ΟΤΑ. Ένας τρόπος για το κράτος είναι να υιοθετήσει πολιτικές τοπικής λήψης αποφάσεων στο επίπεδο που οι υπηρεσίες που συζητάμε αναπτύσσονται και προσφέρονται. Αυτό απαιτεί συστήματα αποφάσεων στο επίπεδο της περιφέρειας και των δήμων. Η καινοτομία απαιτεί τοπική δράση, πληροφορία και διαδικασίες αποφάσεων από τους ίδιους τους χρήστες. Η θεμελιώδης ευθύνη της κυβέρνησης δεν πρέπει να είναι ο έλεγχος και η παρακολούθηση αλλά η διευκόλυνση, ενδυνάμωση και ενεργοποίηση τέτοιων πρωτοβουλιών που δημιουρ-

γούν κοινωνική αξία, μορφών κοινωνικής πρόνοιας και επιχειρήσεων που υποστηρίζουν το κοινό καλό. Το κράτος πρέπει να επιδιώξει μια νέα ισορροπία στο συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης, των ΟΤΑ και εκείνων των θεσμών που διευκολύνουν τους πολίτες να παίξουν σημαντικότερο και ενεργητικό ρόλο στην παραγωγή κοινωνικών αγαθών. Ποιός είναι ο ρόλος της κοινωνικής και συνεργατικής οικονομίας σε σχέση με μορφές του ιδιωτικού τομέα όπως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ); Οι ΜμΕ είναι η βάση της ελληνικής οικονομίας. Υπάρχουν μερικές μεγάλες εταιρείες αλλά η ραχοκοκκαλιά είναι οι χιλιάδες ΜμΕ. Αυτές συνήθως έχουν να ανταγωνιστούν και μεταξύ τους και με την παγκόσμια αγορά. Η κοινωνική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει δίκτυα αμοιβαίας συνεργασίας και αλληλοστήριξης επιχειρήσεων που είτε λειτουργούν στην ίδια περιφέρεια είτε στον ίδιο τομέα παραγωγής. Το καλύτερο παράδειγμα είναι τα περιφερειακά δίκτυα παραγωγής στην ΕμίλιαΡομάνια (Ιταλία), όπου το κράτος ήταν πολύ ενεργό: αρχικά ανέλυσε ποιές είναι οι περιφερειακές δυνατότητες της οικονομίας, ποιά τα βασικά προβλήματα, ποιοί τομείς είχαν τα καλύτερα περιθώρια ενίσχυσης της τοπικής οικονομίας και στη συνέχεια προχώρησε στην ίδρυση θεσμών υποστήριξης. Αυτό το έκαναν μέσω δικτύων συνεταιριστικών υπηρεσιών που συντόνιζαν και στήριζαν τις επιχειρήσεις της περιφέρειας: πρόσβαση των ΜμΕ σε τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής, εκπαίδευση, συστήματα ενημέρωσης για την παγκόσμια αγορά του κάθε τομέα, τις εξαγωγές, έρευνα και ανάπτυξη και χρηματοδοτικά εργαλεία ενίσχυσης αυτών των ΜμΕ και του δικτύου συνεταιρισμών που αναπτύχθηκε. Αυτές οι επιχειρήσεις άρχισαν να ανταλαμβάνονται ότι η δική τους βιωσιμότητα στηριζόταν σημαντικά στη λειτουργία όλου του δικτύου: αναπτύχθηκε μια κουλτούρα και μεθοδολογία συνεργασίας ανάμεσα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, που ακόμα και αν ανταγωνίζονταν ίσως μεταξύ τους καταλάβαιναν ότι οι κοινές τους ανάγκες για εκπαίδευση, έρευνα και ανάπτυξη, πρόσβαση στην τεχνολογία πληρούνταν καλύτερα αν συμμετείχαν σε αυτά τα συνεργατικά δίκτυα.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Αμφίρροπος αγώνας ΟΜΠΑΜΑ - ΡΕΠΟΥΜΠΛΙΚΑΝΟΙ

Της Ελισάβετ Πετρίδου

επικράτηση, στις εκλογές της 4ης Νοεμβρίου, των Ρεπουμπλικάνων στην 100μελή αμερικανική Γερουσία (εκτός από την Βουλή των Αντιπροσώπων), για πρώτη φορά από το 2006 και με τη μεγαλύτερη πλειοψηφία από το 1994, αναμένεται ότι θα εντείνει τις δυσκολίες για τη διακυβέρνηση του προέδρου Ομπάμα. Η πλειοψηφία Ρεπουμπλικάνων και στα δύο σώματα του Κονγκρέσου, θα διευκολύνει μεν το νομοθετικό έργο, αλλά προς ακόμα πιο συντηρητική κατεύθυνση.

Παγίδα στρατηγικής

«Οι ∆ημοκρατικοί σαφώς άξιζαν να χάσουν, αν και οι Ρεπουμπλικάνοι ίσως δεν άξιζαν να κερδίσουν», σχολιάζει ο ερευνητής δημοσιογράφος Ρόμπερτ Πάρι του δικτύου Consortium News. Σύμφωνα με τον ίδιο, η αναβλητική και μετριοπαθής στάση των ∆ημοκρατικών και του προέδρου σε «αμφιλεγόμενα» ζητήματα όπως, μεταναστευτικό, έκθεση για τα βασανιστήρια της CIA, κλιματική αλλαγή, αγωγός Keystone XL, είτε κράτησαν την πλειοψηφία (60%) των ψηφοφόρων μακριά από τις κάλπες ή αποθάρρυναν την ψήφο σε ∆ημοκρατικούς υποψήφιους. Οι ∆ημοκρατικοί αλλά και ο ίδιος ο Ομπάμα, φαίνεται να έπεσαν σε μια μάλλον «εύκολη» παγίδα στρατηγικής: Στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν την συντηρητική κοινή γνώμη, απώλεσαν μέρος της πολιτικής τους ταυτότητας και, βεβαίως, τους προοδευτικούς ψηφοφόρους τους. Στο μεταξύ, πληθαίνουν οι υποστηρικτές της αλλαγής του πλειοψηφικού συστήματος εκλογής γερουσιαστών

ώστε να εκπροσωπηθούν αντιπροσωπευτικά οι ψηφοφόροι (υπάρχουν μόνο 2 ανεξάρτητοι γερουσιαστές). Επίσης, αυξάνεται η δυσαρέσκεια για την επιρροή των μεγάλων εταιριών στην πολιτική, ένα καθεστώς που προάγει την αποχή των αμερικανών, οι οποίοι διαπιστώνουν πλέον ότι είναι τα κεφάλαια των εταιριών (4 δισ. δολάρια σε αυτές τις εκλογές) που διαμορφώνουν την αμερικανική δημοκρατία και όχι η ψήφος τους. Κάποιοι, κατηγορούν επίσης τη μειοψηφία που ψήφισε για βραχεία ιστορική μνήμη, η οποία δικαίως μεν τιμώρησε τα πρόσφατα σφάλματα των ∆ημοκρατικών, ωστόσο λησμονεί τις περιπέτειες στις οποίες έχουν εμπλέξει εργαζόμενους, φορολογούμενους και τη χώρα γενικότερα, οι ρεπουμπλικανικές πολιτικές.

Οι πρώτες προκλήσεις

Πώς προδιαγράφεται λοιπόν το μέλλον της διακυβέρνησης Ομπάμα μέχρι το 2016; Θα αντιμετωπίσει κι άλλες κρίσεις του βεληνεκούς της ψήφισης του προϋπολογισμού και θα ενταθεί η

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Η... δυστυχία να λες ότι είσαι αριστερός και SPD

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

ια μια ακόμα φορά ακούσαμε και αυτή την εβδομάδα ότι οι «αριστεροί» του SPD είναι δυσαρεστημένοι με την ηγεσία του κόμματός τους. Στο στόχαστρο βρίσκεται και πάλι ο πρόεδρος του κόμματος και υπουργός Οικονομίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, με αφορμή τις υποχωρήσεις του, όπως θεωρεί η «αριστερή» πτέρυγα τόσο στο ζήτημα της φορολόγησης της μεγάλης περιουσίας, όσο και στην συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ και τον Καναδά. ∆ράστες των φραστικών επιθέσεων είναι ο αντιπρόεδρος του κόμματος Ραλφ Στέγκνερ και ο Κάρστεν Ζίλινγκ, που και στο παρελθόν έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους για την εγκατάλειψη από το συγκυβερνών στη Γερμανία κόμμα, των προγραμματικών του θέσεων του 2013. Ειδικά για το θέμα του φόρου περιουσίας, που ο Γκάμπριελ πρόσφατα και με κυνισμό χαρακτήρισε «νεκρό» οι αντιδράσεις είναι μεγάλες και οι επικριτές του τον κατηγορούν για ένα μεγάλο λάθος, σε μια περίοδο, που και στη Γερμανία ανοίγει ακόμα πιο

δυσπραγία στην συνεργασία με το Κονγκρέσο; Πρώτη «πρόκληση» για τον αμερικανό πρόεδρο αναμένεται να είναι οι πολεμικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ, αλλά και η εντατικότερη καλλιέργεια του νέου Ψυχρού Πολέμου με την Ρωσία, τακτικές που υποστηρίζονται κυρίως από τους λεγόμενους νεο-συντηρητικούς, την -ακόμα πιο- δεξιά πτέρυγα των Ρεπουμπλικάνων. Επιπλέον, σύμφωνα με προοδευτικές (μάλλον υπεραισιόδοξες και ρομαντικές) φωνές, υπάρχουν περιθώρια να κάνει «αριστερή στροφή», δημοσιοποιώντας την αλήθεια για ζητήματα όπως η χρηματοδότηση της Αλ-Κάιντα πριν ακόμα την 11η Σεπτεμβρίου, οι πραγματικές συνθήκες της κατάρριψης του μαλαισιανού αεροπλάνου στην Ουκρανία και οι επιθέσεις με χημικά στην Συρία τον Αύγουστο 2013.

Η ατζέντα των Ρεπουμπλικάνων

Αντί για τέτοιου είδους «τολμήματα» ωστόσο, και σε δόξα της αμερικανικής πολεμικής μηχανής, σύμφωνα με πλη-

απειλητικά η ψαλίδα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς.

Επιχείρηση ανασύνταξης

Υπέρ της κλιμακωτής φορολόγησης των πλουσίων, που οφείλουν να συνεισφέρουν περισσότερα για το κοινό καλό είχε μιλήσει στη συγκεκριμένη ανοικτή συζήτηση και απαντώντας ουσιαστικά στον «επικήδειο» του Γκάμπριελ, ο συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα» οικονομολόγος Τόμας Πίκεττυ. Αυτή του η τοποθέτηση τόνωσε το ηθικό όλων εκείνων που ασφυκτιούν μέσα στον στενό κορσέ του «μεγάλου συνασπισμού» με τους Χριστιανοδημοκράτες της Ανγκέλα Μέρκελ. Μάλιστα, η αριστερή πτέρυγα θέλει να θέσει το θέμα και στη συνδιάσκεψη που οργανώνει το ερχόμενο Σάββατο στο Μαγδεμβούργο και η οποία προβάλλεται ως επιχείρηση ανασύνταξης της συγκεκριμένης τάσης. Κάποιοι δε, που αν και σοσιαλδημοκράτες παραμένουν... ρομαντικοί, θυμήθηκαν τα λόγια του φιλοσόφου Γιόακιμ Γκότλιμπ Φίχτε, το όνομα του οποίου φέρει και το συνεδριακό κέντρο της συνάντησής τους: «∆εν ήρθες σε αυτόν τον κόσμο για να τον ατενίζεις αδρανής, αλλά για να τον αλλάξεις». Αλλά το αυτί του κυρίου Γκάμπριελ δεν ιδρώνει και οι ρομαντισμοί δεν έχουν θέση στο πολιτικό του ρεπερτόριο, όπως φανερώνουν οι δηλώσεις του για την περιβόητη συμφωνία προστασίας των επενδύσεων, την οποία επίσης βλέπει ως αναγκαία και η οποία από πολλούς χαρακτηρίζεται ως λευκή επιταγή για να μπορούν να λειτουργούν ακόμα πιο ασύδοτα οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Ο υπουργός Οικονομίας ζήτησε από τους «συντρόφους του» να επιδείξουν ρεαλισμό, αφού όπως είπε όταν συζητάς στα διάφορα ευρωπαϊκά όργανα είναι δύσκολο να πείσεις ότι η γερμα-

Οι αμερικανοί ζητούν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αντί στρατιωτικών εξοπλισμών ροφορίες του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων (AFP), τις μέρες μετά τις εκλογές, ο Ομπάμα επρόκειτο να ζητήσει επιπλέον χρηματοδότηση 3,2 δισ. δολάρια για τον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους σε Ιράκ και Συρία. Το ποσό θα χρηματοδοτήσει επίσης εξοπλισμό και εκπαίδευση των ιρακινών κυβερνητικών δυνάμεων -τις οποίες, ίσως, δεν εξόπλισαν ούτε εκπαίδευσαν επαρκώς κατά την διάρκεια του πολυετούς πολέμου και της παραμονής στην χώρα. Η «άμεση» ατζέντα των Ρεπουμπλικάνων περιλαμβάνει θέματα όπως: Ο περαιτέρω περιορισμός των αμβλώσεων, η υπονόμευση / καταστροφή / ανάκληση τού συστήματος περίθαλψης Obamacare, η άρση περιορισμών από την Υπηρεσία Προστασία Περιβάλλοντος (EPA). Ο πρόεδρος Ομπάμα ωστόσο, στον αντίποδα της αναμενόμενης συντηρητικής «επίθεσης» και μετά την προεκλογική «νάρκη», εξήγγειλε ότι θα περάσει ακόμα και με Εκτελεστικό ∆ιάταγμα αν χρειαστεί, τις μεταρρυθμίσεις στο μεταναστευτικό. Απροσδόκητη θεωρήθηκε και η δήλωσή του την ∆ευτέρα, για την «ουδετερότητα του διδικτύου», ως αγαθού κοινής ωφέλειας, με διαφάνεια και διαθεσιμότητα του περιεχομένου χωρίς τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι πάροχοι. Όσο για το φλέγον -κυριολεκτικά- θέμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ελπίδες δημιουργεί η πρόσφατη αμερικανο-κινεζική συμφωνία της περασμένης Τετάρτης, για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Τα επόμενα δύο χρόνια προδιαγράφονται «ενδιαφέροντα» για τον Μπαράκ Ομπάμα.

νική σοσιαλδημοκρατία έχει το φάρμακο για όλα τα προβλήματα. Τρίτο σημείο τριβής παραμένει η ενδοτικότητα της κομματικής ηγεσίας απέναντι στην εμμονή του διδύμου Μέρκελ-Σόιμπλε να πετύχουν πάση θυσία ένα μηδενικό έλλειμμα. Σε μια εποχή που όλη η Ευρώπη φωνάζει απελπισμένα για επενδύσεις η γερμανική κυβέρνηση συνεχίζει να κοιμάται αγκαλιά με τον κουμπαρά της.

Σχήμα οξύμωρο

Είναι μάλλον ασφαλές να πεις κανείς, ότι όποιος δηλώνει «αριστερός» και ανήκει στο SPD θα πρέπει να αντιμετωπίζει και πάλι προβλήματα... αυτοαναζήτησης. Ή να είναι απλά δυστυχισμένος γνωρίζοντας πόσο οξύμωρο ακούγεται κάτι τέτοιο. Υποτίθεται ότι τώρα η αριστερή πτέρυγα θέλει να ανασυγκροτηθεί και να αρχίσει να σκέφτεται σοβαρά αυτό, που ο Γκάμπριελ και άλλοι ...υπουργοί του ξορκίζουν ως μη βιώσιμο: Το ενδεχόμενο να επιδιώξουν στις εκλογές του 2017 έναν άλλο συνασπισμό με την Αριστερά και τους Πράσινους. Ίσως μέχρι τότε και η σημερινή σοσιαλδημοκρατική ηγεσία να έχει βαρεθεί να κοιμάται και να ξυπνάει αγκαλιά με την κυρία Μέρκελ. Αλλά από την άλλη οι κακές συνήθειες δύσκολα κόβονται.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Σήμερα εκλέγεται ο νέος πρόεδρος ΠΡΟΕ∆ΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ΡΟΥΜΑΝΙΑ

∆

τους εργαζόμενους ως προσπάθεια κατάργησής της. Ακόμη, τον Οκτώβριο του 2012, η κυβέρνηση εναντιώθηκε στην ιδιωτικοποίηση και ακύρωσε την πώληση της μεγάλης κρατικής χημικής βιομηχανίας ΟΛΤΚΙΜ, στον επιχειρηματία, Νταν Ντιακονέσκου. Ο Ντιακονέσκου, ιδρυτής του Λαϊκού Κόμματος, ήταν υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές στις οποίες έλαβε ποσοστό 4%.

ιεξάγεται σήμερα ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Ρουμανία, στον οποίο αναμετριούνται ο νυν πρωθυπουργός Βίκτορ Πόντα, αρχηγός του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (PSD) και ο δήμαρχος της πόλης Σιμπίου, Κλάους Ιοάνις, αρχηγός του Φιλελεύθερου Εθνικού Κόμματος (PNL). Ο Ιοάνις, ο οποίος προέρχεται από τη γερμανική μειονότητα, υποστηρίζεται από τη Χριστιανοφιλελεύθερη Συμμαχία (ACL), στην οποία, εκτός από το κόμμα του, συμμετέχει και το Φιλελεύθερο ∆ημοκρατικό Κόμμα (PDL).

Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου

Στον πρώτο γύρο των εκλογών οι οποίες έγιναν την Κυριακή 2 Νοεμβρίου, ο Πόντα επεκράτησε με ποσοστό 40,44%, ενώ ο αντίπαλός του, με ποσοστό 30,37%. Στην τρίτη θέση βρέθηκε ο ανεξάρτητος Καλίν ΠοπέσκουΤσαριτσεάνου, πρωθυπουργός από το ∆εκέμβριο του 2004 ως το ∆εκέμβριο του 2008, με το Φιλελεύθερο Εθνικό Κόμμα, ο οποίος έλαβε το 5,3%,. Ακολουθούν η πρώην υπουργός, Έλενα Ούντρεα, του Κόμματος Λαϊκό Κίνημα με 5,2% και η ανεξάρτητη Μόνικα Μακοβέι, με 4,44%. Στις εκλογές πήραν μέρος 24 υποψήφιοι, με τον υποψήφιο του Εναλλακτικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PAS) -μέλους του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς- Κονσταντίν Ροτάρου, να καταλαμβάνει την 13η θέση με το πολύ χαμηλό ποσοστό 0,36%. Το Οικολογικό Κόμμα του Γουίλιαμ Μπρίνζα βρέθηκε πάνω από το κόμμα της αριστεράς, με ποσοστό 0,45% . Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γεωγραφική κατανομή των ψήφων, με

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Στην ατζέντα οι μειονότητες

τον Πόντα να επικρατεί σε 27 νομούς, κυρίως στα νότια και τα βορειοανατολικά της χώρας και τον Ιοάνις σε 12 νομούς στα βορειοδυτικά, δηλαδή στην περιοχή της Τρανσυλβανίας, όπου υπάρχει μεγάλη ουγγρική μειονότητα. Αξιοσημείωτη είναι η επικράτηση σε δύο νομούς, στο κέντρο της χώρας (στη νοτιοανατολική Τρανσυλβανία), της ουγγρικής μειονότητας, του Ούνορ Κέλεμεν, υποψήφιου της ∆ημοκρατικής Ένωσης Ούγγρων Ρουμανίας (UDMR), ο οποίος έλαβε σε πανρουμανικό επίπεδο ποσοστό 3,36%, ήτοι 249.416 ψήφους.

Προβάδισμα του νυν πρωθυπουργού

Τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στον κεντροαριστερό Πόντα, με διαφορά μέχρι και 10 μονάδες, δηλαδή ποσοστό 55% έναντι 45%, του κεντροδεξιού Ιοάνις. Ο Βίκτορ Πόντα, ο νεότερος πρωθυπουργός χώρας – μέλους της Ε.Ε., ανέ-

λαβε τα ηνία της χώρας τον Μάιο του 2012. Με την οικονομία της χώρας σε ύφεση και τη διαφθορά να οργιάζει, ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός ήρθε αντιμέτωπος με πολλά προβλήματα. Επιπλέον, η θητεία του σημαδεύτηκε από την κόντρα με τον πρόεδρο Μπασέσκου, ο οποίος το κατηγόρησε για κατάσκοπο! Από τα πρώτα μέτρα, που πήρε η κυβέρνησή του, ήταν η αύξηση των μισθών στο δημόσιο στα επίπεδα του 2010 και η σταδιακή επιστροφή των ασφαλιστικών εισφορών για την ασφάλιση υγείας που είχαν παρακρατήσει από τους συνταξιούχους οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Προκειμένου να εξασφαλίσει τη διαφάνεια στο Ινστιτούτο Πολιτισμού, το μετέτρεψε σε υπουργείο, κάτι που δημιούργησε αντιδράσεις από μεγάλο μέρος της διανόησης, που υποστήριξε πως με αυτόν τον τρόπο κυβέρνηση προσπαθεί να το ελέγξει πολιτικά. Το ίδιο συνέβη και με τη ρουμάνικη τηλεόραση, όπου ο διορισμός νέας διοίκησης εκλήφθηκε από

Πεδίο αντιπαράθεσης για τους δύο υποψηφίους, αποτελεί ανάμεσα σε άλλα, και το ζήτημα των μειονοτήτων και της αυτονόμησης κάποιων περιοχών. Ο Βίκτορ Πόντα μιλώντας την περασμένη εβδομάδα στην Μπάια Μάρε, κατηγόρησε τον αντίπαλό του Κλάους Ιοάνις, πως μιλώντας για αποκέντρωση, επί της ουσίας προωθεί την ιδέα της απόσχισης, τη διαίρεση ανάμεσα σε βόρειους και νότιους, ανατολικούς και δυτικούς. Κατά τον Πόντα, “αποκέντρωση και περιφερειοποίηση σημαίνει περισσότερη ενότητα και πως όλοι μαζί μπορούμε να είμαστε πιο ισχυροί”. Απαντώντας ο Κλάους Ιοάνις, κατηγόρησε τον Πόντα πως για να κερδίσει ψήφους εγείρει τέτοια ζητήματα. “Αυτές δεν είναι πολιτικές δηλώσεις, είναι κρετινισμός”, είπε χαρακτηριστικά και συμπλήρωσε: “πως μπορεί κάποιος να έρχεται το 2014 και να υποστηρίζει δημοσίως μπροστά στους ψηφοφόρους πως κάποιος θέλει να αποσπάσει την Τρασνυλβανία και να στρέψει ένα μέρος του πληθυσμού εναντίον του υπόλοιπου. ∆εν επιτρέπεται να λέγεται κάτι τέτοιο”. Στράτος Κερσανίδης

Στη δίνη ενός φαύλου κύκλου

κατάπαυση του πυρός που συμφωνήθηκε στο Μινσκ μείωσε προσωρινά την ένταση μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, καθώς και οι δύο πλευρές την παραβίαζαν καθημερινά, όπου και όπως μπορούσαν. Οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές τη χρησιμοποίησαν για να αναδιατάξουν τις δυνάμεις τους και ο ουκρανικός στρατός για να βρει ενισχύσεις και να ανεβάσει το ηθικό του μετά τις συντριπτικές ήττες που υπέστη πριν την ανακωχή.

Η αβεβαιότητα μεγαλώνει

Η κατάσταση στο Ντονμπάς γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη και οι διεθνείς παρατηρητές πλέον δηλώνουν ανοιχτά ότι οι δύο πλευρές ετοιμάζονται για γενική σύρραξη. Την ίδια ώρα, η Μαριούπολη είναι ένα καζάνι που βράζει. Οι ουκρανικές αρχές κατηγορούν τη Ρωσία ότι ενισχύει με στρατεύματα και οπλισμό τις περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, γεγονός που αρνείται κατηγορηματικά η Μόσχα. Η Ουκρανία βρίσκεται στη δύνη ενός φαύλου κύκλου. Αρχικά οι περιοχές αυτές ζητούσαν ομοσπονδία και το Κίεβο αρνιόταν. Όταν ο ουκρανός πρόεδρος πρότεινε αποκέντρωση και ειδικό στάτους, οι περιοχές αυτές το απέρριψαν. Τώρα το Κίεβο πήρε πίσω τη διάταξη για το ειδικό στάτους των δύο περιοχών και η αβεβαιότητα μεγάλωσε ακόμη περισσότερο. Η ∆ύση, από την άλλη, συνεχίζει τις απειλές της προς τη Ρωσία για επιβολή νέων κυρώσεων. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πετρο Ποροσένκο, στη σύσκεψη της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας, απείλησε τις δύο αυτοανακηρυχθείσες Λαϊκές ∆ημοκρατίες, ότι θα κλείσει τους διακόπτες της θέρμαν-

σης και της ενέργειας στην επικράτειά τους. Από το Κίεβο αφήνεται να εννοηθεί ότι θα προχωρήσουν σε μειώσεις της ηλεκτρικής ενέργειας, του νερού, του φυσικού αερίου, των προϊόντων διατροφής και των κοινωνικών δαπανών. Οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές, από την άλλη, υποστηρίζουν ότι αυτές οι κινήσεις της κυβέρνησης προδίδουν πανικό. Οι παραγόμενες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που ελέγχουν, σύμφωνα με του ίδιους, επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών τους. Αντίθετα, προβλήματα με την ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να αντιμετωπίσουν, σύμφωνα με τον διορισμένο από το Κίεβο κυβερνήτη του Λουγκάνσκ, οι περιοχές του Λουγκάνσκ που ελέγχονται από τον ουκρανικό στρατό. Όσον αφορά το φυσικό αέριο, η ουκρανική κυβέρνηση θα μπορούσε να θέσει περιορισμούς στη διάθεσή του σ’ αυτές τις περιοχές, γιατί ελέγχει τους σταθμούς του δικτύου διανομής και τις υπόγειες δεξαμενές. Θεωρητικά οι περιοχές αυτές θα μπορούσαν να προμηθεύονται φυσικό αέριο από τη ρώσικη περιοχή του Ροστόφ. Το θέμα είναι αν η «Γκαζπρομ» είναι

διατεθειμένη να «χαρίζει» φυσικό αέριο. Πάντως, η ουκρανική κυβέρνηση φαίνεται πως δεν θα ήταν αντίθετη στην προμήθεια φυσικού αερίου αυτών των δύο περιοχών κατευθείαν από τη Ρωσία. Εκεί που θα εμφανιστούν μεγάλα προβλήματα είναι αν η ουκρανική κυβέρνηση αποφασίσει να σταματήσει τη χρηματοδότηση των ορυχείων και των άλλων μεγάλων βιομηχανιών της περιοχής. Όλα τα μεγάλα συγκροτήματα μέχρι τώρα είχαν κρατική χρηματοδότηση και ήταν προσανατολισμένα στις εξαγωγές. Αν επομένως δεν επιδοτούνται και δεν μπορούν να εξάγουν λόγω του μη αναγνωρισμένου στάτους αυτών των περιοχών, τότε θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας.

Παράπονα για τη στάση της ∆ύσης

Κύκλοι της ουκρανικής κυβέρνησης κάνουν παράπονα στη ∆ύση, ότι τους εγκατέλειψε. Ο ουκρανός πρέσβης στον Καναδά Βαντίμ Πριστάικο δήλωσε στο κανάλι CBC News, ότι η ∆ύση τους γυρίζει την πλάτη, γιατί πλέον ασχολείται με το Ιράκ και την αντιμετώπιση του «Ισλαμικού κράτους». Το αμερικανικό περιοδικό The Foreign Affairs έγραψε πρόσφατα, ότι ένα από τα σημεία που εμποδίζουν την επίλυση της ουκρανικής κρίσης είναι η επιδίωξη του ΝΑΤΟ για διεύρυνση και η επιθυμία της ∆ύσης να αποσπάσει την Ουκρανία από τη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας και ότι οι ΗΠΑ κινήθηκαν από την αρχή λαθεμένα στο ουκρανικό ζήτημα, χωρίς να συνυπολογίσουν τα ζωτικά συμφέροντα της Ρωσίας στην περιοχή. Μιχάλης Ρένεσης

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

άποιοι το αποκαλούσαν το «τείχος τους αίσχους», άλλοι το «τείχος της ειρήνης». Σημασία έχει ότι η κατάρρευσή του, 25 χρόνια πριν, στις 9 Νοεμβρίου του 1989, σηματοδότησε μια μεγάλη στιγμή στην παγκόσμια πολιτική ιστορία. Ουσιαστικά σηματοδότησε την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και τη διάλυση του διπολικού κόσμου, όπως αυτός σχηματίστηκε μετά το τέλος του ∆ευτέρου Παγκοσμίου. Τις ημέρες εκείνες στην Ελλάδα συντελούνταν επίσης σημαντικά γεγονότα. Η χώρα ήταν σε προεκλογική περίοδο. Οι εκλογές, που έγιναν στις 5 Νοεμβρίου, τέσσερις μόλις μέρες πριν την κατάρρευση του Τείχους, οδήγησαν στην κυβέρνηση συνεργασίας

Η µεγάλη φυγή Η Αυγή από τις αρχές κιόλας του Σεπτεμβρίου 1989, ασχολείται εκτενώς με το ζήτημα της μαζικής φυγής πολιτών από την Αν. Γερμανία. Στις 3 Σεπτεμβρίου δημοσιεύει κείμενο ανάλυσης με τίτλο «Συγκλονίζει τις δύο Γερμανίες η μεγάλη φυγή». Σε αυτό αναφέρεται σε περίπου ενάμιση εκατομμύριο πολιτών της ΓΛ∆, που επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη χώρα, ενώ τονίζει ότι μόνο τον Ιούλιο υπολογίζεται ότι έφυγαν 47.000 άνθρωποι. Το κείμενο υποδεικνύει, μεταξύ άλλων, ως βασικό λόγο τη σκλήρυνση του καθεστώτος του Βερολίνου: «Το Κομμουνιστικό Κόμμα εκφράζει όλο και πιο πολύ μιαν ορθοδοξία που απορρίπτει την περεστρόικα». Σημειώνει, επίσης, και την «απελπιστική έλλειψη προοπτικής για κάποια αλλαγή, από μεταρρυθμιστική έννοια». Στις 17 του ίδιου μήνα, σε δισέλιδο αφιέρωμά, η εφημερίδα επανέρχεται στο θέμα. Σε αυτό

Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ

Ν∆-Ενιαίου Συνασπισμού. Η Αριστερά βρισκόταν μπροστά σε ιστορικά γεγονότα, που πολλές φορές την υπερέβαιναν. Ο Ενιαίος Συνασπισμός (ΕΑΡ-ΚΚΕ) μια συμμαχία βραχύβια, όπως αποδείχθηκε, προσπαθούσε να ισορροπήσει μεταξύ «υπαρκτού σοσιαλισμού» και «ανανέωσης». Το ΚΚΕ Εσ.- Ανανεωτική Αριστερά, με σαφή θέση κατά της συμμαχίας και των πολιτικών επιλογών του Ενιαίου Συνασπισμού, βρέθηκε σε δύσκολη θέση καθώς στις εκλογές λαμβάνει λιγότερο από 1%. Οι τρεις βασικές εφημερίδες της ελληνικής αριστεράς εκείνης της εποχής, ο Ριζοσπάστης, η Αυγή και η Εποχή, κάλυπταν τα ιστορικά γεγονότα με το δικό τους τρόπο.

Επιλέξαμε να μην ακολουθήσουμε απαραίτητα τη χρονολογική σειρά των γεγονότων, αλλά να δούμε πώς αναλύουν οι αριστερές εφημερίδες τρία βασικά θέματα. Πρώτον, τη μεγάλη ροή προσφύγων από την Ανατολική Γερμανία προς τη ∆ύση, που προηγήθηκε της πτώσης. ∆εύτερον, τις διεργασίες που λάμβαναν χώρα εντός της Γερμανικής Λαϊκής ∆ημοκρατίας και στο εκεί Κομμουνιστικό Κόμμα και, τέλος, την ίδια την πτώση του τείχους, στις 9 Νοεμβρίου του 1989.

φιλοξενούνται άρθρα του Π. Σολντίνι και Ν. Τρανφάλια, στα οποία τονίζεται ότι οι «άνθρωποι φεύγουν αν και στη Λαοκρατική Γερμανία έχουν εξασφαλισμένη μια σχετική ευημερία, επειδή δεν ανέχονται πια τη σκληρότητα του καθεστώτος». «∆εν υπάρχει αμφιβολία για το γεγονός ότι πρόκειται για μια μετανάστευση που εκφράζει τη λαχτάρα για τις πολιτικές ελευθερίες, οι οποίες χαρακτηρίζουν -με όλα τα όρια που γνωρίζουμεμια κοινοβουλευτική δημοκρατία της καπιταλιστικής ∆ύσης», σημειώνει ο ιταλός ιστορικός που ανήκε στο Ιταλικό ΚΚ. Η Αυγή αναδημοσιεύει την πρώτη Οκτωβρίου συνέντευξη του Στέφαν Χέιμ, ανατολικογερμανού συγγραφέα στην Ουνιτά, επίσημου οργάνου του ιταλικού κομμουνιστικού κόμματος. Ο συγγραφέας τονίζει: «Αυτό που κυρίως σπρώχνει τους ανθρώπους να φύγουν είναι το ότι δεν μπορούν να ταξιδεύουν ελεύθερα. Για πολλούς ανθρώπους εδώ η ελευθερία, που είναι ένα σοσιαλιστικό καλό, σημαίνει κυρίως ελευθερία κινήσεων, ελευθερία να πηγαίνουν σε άλλες χώρες...» Πέντε μέρες μετά, η φυγή περισσότερων από εξακοσίων προσφύγων στη Βαρσοβία καλύπτεται κάτω από τον τίτλο: «Με το όραμα της ελευθερίας». Στο άρθρο αυτό περιγράφεται και η καταστολή από πλευράς των αστυνομικών δυνάμεων του πλήθους που μαζεύτηκε στο σιδηροδρομικό σταθμό της ∆ρέσδης. Σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση βρίσκεται ο Ριζοσπάστης. Στις 6 Νοεμβρίου 1989 ασχολείται με το συγκεκριμένο θέμα σε άρθρο με τίτλο: «Φυγάδες από τη

Γερμανική Λ∆. Με αποσκευή την αυταπάτη». Στον πρόλογο του άρθρου η εφημερίδα σχολιάζει: «Απίστευτες αυταπάτες που φτάνουν και ως την απλά και καθαρά αφοπλιστική αφέλεια.[...] Οι ψευδαισθήσεις που δημιούργησε η μακρόχρονη συγκυρία, οι δυσκολίες της καθημερινής ζωής, αλλά και οι βαθιά ριζωμένες στη μάζα των Γερμανών εργαζομένων μικροαστικές φιλοδοξίες και προλήψεις βρίσκονται στη βάση της δημιουργίας τους».

ΠΩΣ ΚΑΤΕΓΡΑΨΑΝ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙ∆ΕΣ

Η πτώση του Τείχους με τα μάτια της ελληνικής αριστεράς

Αδάμος Ζαχαριάδης

O ∆ημήτρης Μπελαντής, που σταθερά αρθρογραφεί για τις εξελίξεις στη Γερμανία για την Εποχή, γράφει στις 10 Σεπτεμβρίου 1989, σε άρθρο με τίτλο «Τα διλήμματα της μετα-Χόνεκερ εποχής»: «Η μεγάλη “έξοδος” πολιτών της Ανατολικής Γερμανίας, αποδιαρθρώνει τον κοινωνικό ιστό, αδυνατίζει την αντιπολίτευση και τελικά ενισχύει το αυταρχικό και συντηρητικό καθεστώς». Ο Μπελαντής σημειώνει ότι το καθεστώς επιμένει σε μια γραμμή «ιδεολογικοπολιτικής καθαρότητας», ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αναφορά του στην έκθεση του ιδεολογικού υπεύθυνου της Ανώτερης Σχολής Κομματικών Στελεχών, Kurt Jiedhe, στην οποία επισημαίνεται ότι «τίποτε δεν συνηγορεί στην αναγκαιότητα μιας διαρθρωτικής δοκιμής, μιας απομάκρυνσης από τους προγραμματικούς μας στόχους και από την αντίληψή μας για το σοσιαλισμό». ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 18

Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ

ΤΟ ΤΕΙΧΟΣ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ

Πού είναι

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοε

“

Η ιστορία δεν γίνεται και πρέπει να αναλογι

∆εν συμμερίζομαι τη γιορτινή ατμόσφαιρα π τα αριστερά, τον εορτασμό της πτώσης του το 1989 είναι και η εποχή κατά την οποία γι έλαβε τέλος η ελπίδα –μέχρι και η βούληση

Ένα κομματάκι από εκείνο το τείχος που κατέρρευσε πριν από 25 χρόνια το έχω ακόμη πάνω στο γραφείο μου: ένα θραύσμα χρωματιστού σοβά που ξεκόλλησα με τα χέρια μου όταν έσπευσα κι εγώ στο Βερολίνο ενώ ακόμη, σε μπουλούκια, έβγαιναν πλήθη, σαν μια πλημμύρα, προς την πολυπόθητη δύση. Ήταν χαρούμενες εκείνες οι μέρες γύρω από εκείνο το σύμβολο ενός πολέμου –του ψυχρού– που είχε ξεσπάσει σε λιγότερο από δύο χρόνια μετά το τέλος του θερμού πολέμου. Για πάνω από σαράντα χρόνια εκείνο το σύνορο, και μάλιστα πολύ πριν να εγερθεί το τείχος, το είχα διασχίσει μόνο παράνομα: στη δεκαετία του ’50, επειδή η κυβέρνησή μου δεν μου έδινε ένα έγκυρο διαβατήριο για τις χώρες πέρα από το σιδηρούν παραπέτασμα (έπρεπε να μείνουμε κλεισμένοι μέσα στην περιοχή του ΝΑΤΟ) και ως εκ τούτου, για να μιλήσεις με τους Γερμανούς της DDR, με τους Ούγγρους ή με τους Βούλγαρους, έπαιρνες το μετρό στο Βερολίνο και από την άλλη πλευρά σε εφοδίαζαν με ένα είδος ψεύτικου διαβατηρίου. Ύστερα, μετά την κατασκευή του τείχους, όταν εμείς μπορούσαμε νόμιμα να πάμε στα ανατολικά και αντίθετα αυτοί που έμεναν στο ανατολικό Βερολίνο δεν μπορούσαν πια να πάνε στη ∆ύση, ξαναγίναμε παράνομοι, για να μπορέσουμε να συναντήσουμε, χωρίς να πέσουμε πάνω στην παρακολούθηση της Stasi, τους συντρόφους μας ειρηνιστές του σοβιετικού μπλοκ, που διαφωνούσαν με τα καθεστώτα τους, αλλά ήταν πεισμένοι ότι για μια δημοκρατική εξέλιξη δεν θα χρειάζονταν οι πύραυλοι, γιατί μόνο ο αφοπλισμός και ο διάλογος θα μπορούσαν να την διευκολύνουν.

Της Λουτσιάνα Καστελίνα*

ι’ αυτό νιώσαμε χαρά εκείνο το φθινόπωρο του 1989, και λίγη περηφάνια για το ρόλο που είχε ως προς αποτέλεσμα και το δικό μας ειρηνιστικό κίνημα, το End «Για μια Ευρώπη χωρίς πυραύλους από τον Ατλαντικό ως τα Ουράλια». Είχαμε παράξει ένα πολιτικό αποτρεπτικό μέσο, συμβάλλοντας στο να απομονωθούν αυτοί οι οποίοι, για να κατεδαφίσουν το τείχος, θα ήθελαν να επιλέξουν τη συντομότερη οδό των βομβών. Όμως, το 1989 δεν ήταν μόνο μια χαρούμενη ελευθεριακή επανάσταση. Υπήρξε μια μετάβαση πολύ πιο διφορούμενη, που εγκυμονούσε συνέπειες που δεν ήταν όλες θαυμάσιες. Σήμερα είναι ακόμη πιο ξεκάθαρο, και το νιώθω αυτό με πόνο μέσα από τη μνήμη που ανακαλώ. Κατά τα άλλα, για μένα, πιστεύω και για άλλους, εκείνη η 9η Νοεμβρίου δεν μπορεί να διαχωριστεί από τις ημερομηνίες που ακολούθησαν μετά από λίγες μέρες: τη 12η Νοεμβρίου, όταν ο Ακίλε Οκέτο, στη Μπολονίνα, είπε ότι το PCI έπρεπε να διαλυθεί. Τη 14η, όταν μας το ανακοίνωσε επίσημα στην τραυματική συ-

“

νεδρίαση της ηγετικής ομάδας του κόμματος στην οποία συμμετείχα, έπειτα από την ένταξη του PdUP στο PCI. Έτσι επέβαλε –σε όλους μας– τη ντροπή για όποιον υπήρξε κομμουνιστής, επειδή ταυτιζόταν με τη Σοβιετική Ένωση και τις φρικτές λαϊκές δημοκρατίες που εκείνη είχε δημιουργήσει. ∆εν χρειαζόταν να πέσει το τείχος για να πεισθεί κανείς ότι εκείνο δεν ήταν πλέον εδώ και καιρό το μοντέλο του άλλου εφικτού κόσμου που θέλαμε, όχι μόνο για μας που είχαμε δώσει ζωή στο «Μανιφέστο», προφανώς, αλλά ούτε καν για την τεράστια πλειοψηφία των μελών του PCI και των ψηφοφόρων του.

Η παγκόσμια εμβέλεια του 1989

Όμως δεν επρόκειτο μόνο για την ιταλική αριστερά, η αλλαγή που σηματοδότησε το 1989 είχε πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια: σ’ εκείνη τη χρονιά μπορεί να αναχθεί η νίκη σε παγκόσμιο επίπεδο αυτής της παγκοσμιοποίησης που ζούμε τώρα, επιταχυμένης με την κατάκτηση -σε απόλυτη κυριαρχία της αγοράς- εκείνου του κομματιού του κόσμου το οποίο, μολο-

Αξίζει τον κόπο να στοχαστούμε την ιστορία πριν από την πτώση του τείχους, επειδή πρόκειται για μια ιστορία γεμάτη σκιές, αλλά και εξαιρετικές εμπειρίες. Το να πετάξουμε τα πάντα στον κάλαθο των αχρήστων σημαίνει να κάνουμε στάχτη κάθε φιλοδοξία αλλαγής, μέλλοντος.

νότι δεν είχε κατορθώσει να δημιουργήσει το σοσιαλισμό, είχε παραμείνει παρόλα αυτά ξένο προς αυτήν. Υπήρξε, βέβαια, απελευθέρωση από καθεστώτα που είχαν γίνει καταπιεστικά, αλλά μόνο σε ένα μικρό μέρος, γιατί δεν είχε νικήσει ένα ευρύ κίνημα εμπνευσμένο από ένα θετικό σχέδιο αλλαγής: είχε πραγματοποιηθεί, μάλλον, η ωμή ανάκτηση εκ μέρους μιας ∆ύσης που ακριβώς σε εκείνα τα χρόνια, με τον Ρέιγκαν, τη Θάτσερ, τον Κολ, είχε βάλει μπρος μια δραματική αντιδραστική στροφή. Με τη διάλυση του παλιού συστήματος άνοιξε δρόμο, αλαζονικός και επεκτατικός, ο πιο άγριος καπιταλισμός, ξεριζώνοντας αξίες και συλλογικότητες στην κοινωνία των πολιτών, αφήνοντας στο πεδίο μόνο ατομική αναδίπλωση, εγωισμούς, διαφθορά, βία. Η τολμηρή προσπάθεια του Γκορμπατσόφ δεν πέτυχε, το κόμμα του, και η κοινωνία την οποία είχε κυβερνήσει, ήταν πια επισφαλή και παρέμειναν παθητικά. Έτσι, η χώρα, αντί να εκδημοκρατιστεί, έγινε λεία μιας κολοσσιαίας ιστορικής κλοπής, υπήρξε μια πραγματική κατάρρευση που αφαίρεσε από τους πολίτες τα πλεονεκτήματα του άσχημου σοσιαλισμού που είχαν ζήσει, χωρίς να μπορέσουν να απολαύσουν αυτά που ο καπιταλισμός θα έπρεπε να φέρει. (Όσο για τη δημοκρατία: ποιος ξέρει γιατί κανείς, ποτέ, δεν θυμάται ότι μόνο τρία χρόνια αργότερα ο Μπόρις Γέλτσιν, που είχε ξεφορτωθεί τον Γκορμπατσόφ, έφθασε στο

σημείο να βομβαρδίσει το ίδιο το Κοινοβούλιό του, που ήταν ένοχο επειδή δεν είχε εγκρίνει τις προτάσεις του;) Όπως έγραψε ο Έρικ Χόμπσμπαουμ στην εικοστή επέτειο της κατάρρευσης «ο σοσιαλισμός είχε αποτύχει, αλλά ο καπιταλισμός προχωρούσε προς τη χρεοκοπία». Θα μπορούσαν τα πράγματα να είχαν πάει διαφορετικά; Η ιστορία, είναι γνωστό, δεν γίνεται με υποθέσεις, αλλά μπορούμε και πρέπει να αναλογιστούμε το παρελθόν (και δυστυχώς αυτό δεν έγινε παρά ελάχιστα).

Πολλαπλές οι ευθύνες

Τότε, λοιπόν, επιτρέπεται να λέμε ότι υπήρχαν άλλα πιθανά σενάρια και ότι, αν η ιστορία πήρε άλλο δρόμο, αυτό δεν έγινε επειδή «η μοίρα είναι κυνική και κλέβει στα χαρτιά», αλλά επειδή σ’ εκείνο το ραντεβού στο Βερολίνο φθάσαμε όταν είχε ήδη συμβεί μια ιστορική ήττα της αριστεράς σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 1989 είναι μια ημερομηνία που μας θυμίζει και αυτό. Οι ευθύνες είναι πολλαπλές. Γιατί, αν είναι αλήθεια ότι το σοβιετικό στρατόπεδο δεν μπορούσε πλέον να μεταρρυθμιστεί και ότι συνεπώς μια ρήξη ήταν απόλυτα αναγκαία, άλλο θα ήταν αν τα κομμουνιστικά κόμματα, στην Ιταλία και αλλού, είχαν προωθήσει μια ανοιχτή και συνολική κριτική γι’ αυτή την εμπειρία ήδη είκοσι χρόνια νωρίτερα, αντί να πε-

ρι ει λά

νά τι να α κ υπ σ σ ω ρο

τρ ρή σ ρα Μ π Γε τη π

π ρο μ έλ σ ή ά θε

αι η γιορτή;

Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ

Νοεμβρίου 2014

αι με υποθέσεις, αλλά μπορούμε γιστούμε το παρελθόν

ρα που συνοδεύει, ακόμη και από του τείχους. Πάνω απ’ όλα γιατί α για εκατομμύρια ανθρώπους ληση– να αλλάξουν τον κόσμο.

μ ο -

ν ο ε

ι ν ν ι ο ν ς ο -

ν ν α ι ι α -

ριοριστούν –όπως συνέβη το 1968 με την εισβολή στην Πράγα– να μιλάνε μόνο για λάθη. Σε εκείνα τα χρόνια οι συσχετισμοί δυνάμεων άλλαζαν πράγματι θετικά σε όλες τις ηπείρους και μπορούσε κανείς ακόμη να υποθέσει μια έξοδο από τα αριστερά από τη σοβιετική εμπειρία, όχι τη συνθηκολόγηση στο παλιό που αντίθετα υπήρξε. Κι έτσι το 1989, αντί να ξεκινήσει ένας πραγματικός κριτικός στοχασμός, επελέγη η εξωμοσία, που επιβεβαίωσε την ιδέα ότι ο σοσιαλισμός δεν μπορούσε να γίνει. Ο Γκορμπατσόφ έμεινε κατ’ αυτό τον τρόπο χωρίς συνομιλητές για να προχωρήσει την προσπάθεια να δώσει τουλάχιστον ζωή, αφού διερράγη το σιδηρούν παραπέτασμα, σε μια διαφορετική Ευρώπη. Μια υπόθεση που επεδίωκε με επιμονή, προσφέροντας πολλές φορές ο ίδιος στη Γερμανία την επανένωση, σε αντάλλαγμα της ουδετερότητας και της αποπυρηνικοποίησης της χώρας.

Η απουσία του Ιταλικού ΚΚ

Η ∆ύση αρνήθηκε. Όταν ο σοβιετικός πρόεδρος άρχισε να κατεδαφίζει το σιδηρούν παραπέτασμα, το μεγαλύτερο κομμουνιστικό κόμμα της ∆ύσης, το ιταλικό, έλειψε από το προσκλητήριο. Είχε προσεγγίσει βιαστικά τον ατλαντισμό και ήταν απασχολημένο με το να βάλει στην άκρη, σχεδόν χλευάζοντας, την προσπάθεια ενός «τρίτου δρόμου», βασισμένου

στη διάλυση των δυο μπλοκ, που είχε προτείνει ο Μπερλινγκουέρ την παραμονή του αιφνίδιου θανάτου του. Έλειψε από το προσκλητήριο και η σοσιαλδημοκρατία, που είχε την τελευταία δεκαετία περιθωριοποιήσει τους ανθρώπους που είχαν αγωνιστεί για μια διαφορετική επιλογή: τον Μπραντ, τον Πάλμε, τον Φουτ, τον Κράισκι. Κι έτσι το 1989 μας παρέδωσε άλλη μια ήττα, την ήττα της Ευρώπης, η οποία έχασε την ευκαιρία να οικοδομήσει επιτέλους έναν αυτόνομο ρόλο και υποκείμενο του «κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού», που ο Γκορμπατσόφ είχε υποστηρίξει και προτείνει, και που βρήκε μόνο έναν συμπαθούντα –μα πολύ αδύναμο– τον Ζακ Ντελόρ, που ήταν τότε πρόεδρος της ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το 1989, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε επιτέλους να εκπληρώσει τη φιλοδοξία της να απελευθερωθεί από την υποτέλεια στην Αμερική που η ύπαρξη του στρατιωτικού μπλοκ είχε διευκολύνει. Αντίθετα, αποτραβήχτηκε σχεδόν τρομαγμένη ακολουθώντας στα επόμενα χρόνια τον καταστροφικό δρόμο που υποδείκνυε το ΝΑΤΟ: να επαναφέρει στην υποτέλεια τις πρώην λαϊκές δημοκρατίες για να μπορέσει να επεκτείνει τα στρατιωτικά του σύνορα μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας.

Η νοσταλγία των Γερμανών

∆εν πήγαν καλύτερα τα πράγματα ούτε στη Γερμανία. Υπήρξε, βέβαια, κι εδώ η μεγάλη χαρά της επανένωσης της χώρας που είχε ζήσει την τρομερά επώδυνη πληγή του χωρισμού, αλλά κι εδώ, αντί για μια νέα αρχή, επρόκειτο για μια προσάρτηση που πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τους κανόνες ενός ωμού νικητή. Μετά από 25 χρόνια, η ανισότητα μεταξύ γερμανών πολιτών της δύσης και της ανατολής είναι πιο βαθιά από εκείνη του βορρά και του νότου της Ιταλίας, γιατί η «Treuhand» που επιφορτίστηκε να ιδιωτικοποιήσει την οικονομία της DDR προτίμησε να μηδενίσει τις επιχειρήσεις, για να αφήσει ελεύθερο το πεδίο στην κατάκτησή τους από τις επιχειρήσεις της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Πριν πέντε χρόνια, στην επέτειο της πτώσης του τείχους, το περιοδικό «Spiegel» ανακοίνωσε τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης: το 57% των κατοίκων της πρώην ανατολικής Γερμανίας –που ένας Θεός ξέρει πόσο ήταν άσχημη– την νοσταλγούσαν. Σήμερα, είναι πιθανό αυτό που ονομάζεται «οstalgie» να έχει αυξηθεί. Ανάμεσα στις αναμνήσεις μου υπάρχει και ένα δείπνο με τον Βίλι Μπραντ, λίγο καιρό πριν από το χαμό του: επέστρεφε από μια περιοδεία στα ανατολικά με την ευκαιρία της πρώτης προεκλογικής εκστρατείας στην επανενωμένη χώρα και ήταν σε από-

Το κόμμα τών παππούδων

γνωση για τον τρόπο με τον οποίο είχε πραγματοποιηθεί η επανένωση. Το SPD δεν είχε κατά τα άλλα κρύψει, από την αρχή, την αντίθεσή του με τη διεξαγωγή της διαδικασίας.

Χτύπημα στη συλλογική συνείδηση

Για όλους αυτούς τους λόγους δεν συμμερίζομαι την ξένοιαστη -αγιογραφικήγιορτινή ατμόσφαιρα που συνοδεύει, ακόμη και από τα αριστερά, τον εορτασμό της πτώσης του τείχους. Πάνω απ’ όλα γιατί –και ίσως αυτό να είναι το πιο σοβαρό– το 1989 είναι και η εποχή κατά την οποία για εκατομμύρια ανθρώπους έλαβε τέλος η ελπίδα –μέχρι και η βούληση– να αλλάξουν τον κόσμο, λες και ο σοβιετικός σοσιαλισμός ήταν το μοναδικό μοντέλο που μπορούσε να ακολουθηθεί. Και σιγά-σιγά πέρασε στο τέλος και η ιδέα ότι όλος ο αιώνας που είχε αγωνιστεί για να τον οικοδομήσει ήταν μάταιο χάσιμο χρόνου. Ένα πάρα πολύ σκληρό χτύπημα στη συλλογική συνείδηση και μνήμη, στην υποκειμενικότητα γυναικών και ανδρών που είχαν αγωνιστεί γι’ αυτό. Και καμιά προσπάθεια κριτικού στοχασμού για το τι είχε συμβεί, για να αντληθεί δύναμη με την προοπτική ενός νέου πιο κατάλληλου σχεδίου. ∆εν είναι τυχαίο που και οι επόμενες προσπάθειες να δημιουργηθούν νέα κόμματα της αριστεράς παρήγαν σχηματισμούς τόσο αποδιοργανωμένους: επειδή ήταν ανίκανοι να ξεκαθαρίσουν πραγματικά τους λογαριασμούς τους με την ιστορία. Γι’ αυτό υπάρχει κάποια ιδεολογική αποτελμάτωση και παράδοση σε μια ενιαία σκέψη που υποδεικνύει τον καπιταλισμό ως μόνο ορίζοντα της ιστορίας. * Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο «Μανιφέστο», στις 7 Νοεμβρίου 2014. Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς

έγοντας αυτά τα πικρά λόγια κινδυνεύω όπως πάντα να παίξω το ρόλο της ενοχλητικής γιαγιάς που εξακολουθεί να αναμασάει το παρελθόν χωρίς να βλέπει το παρόν. Ξέρω καλά ότι σήμερα υπάρχουν νέα κινήματα που εμπνέονται από γενιές που γεννήθηκαν πολύ αργότερα από την περίφημη ιστορία του τείχους και που προτίθενται με τον τρόπο τους να επινοήσουν ένα διαφορετικό κόσμο. Όμως δεν το βάζω κάτω, δεν ανέχομαι να υποστώ χωρίς να αντιδράσω την αδιαφορία που αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει σε πολλούς απ’ αυτούς για το παρελθόν μας, όχι επειδή θα ήθελα να μας δώσουν άφεση αμαρτιών για τα λάθη μας, αλλά επειδή δεν είμαι πεπεισμένη ότι μπορούμε να πάμε μακριά αν δεν έχουμε ιστορικό σεβασμό για ό,τι ηρωικό και γενναίο, και όχι μόνο τραγικό, υπήρξε στις –έστω και ηττημένες– μεγάλες μας προσπάθειες. ∆εν αντιλαμβανόμαστε, άραγε, πόσο μίζερη είναι η έμφαση που δίνεται σήμερα σε μια ιδέα ελευθερίας –σ’ αυτήν που γιορτάζεται επίσημα σ’ αυτή την εικοσιπενταετία του τείχους– τόσο άθλια ώστε να φαίνεται οπισθοδρομική ακόμη και σε σχέση με τη γαλλική επανάσταση, όπου τουλάχιστον είχε προστεθεί η ισότητα και η αδελφοσύνη, που θεωρούνται τώρα πια παιδιάστικοι και αντιπαραγωγικοί στόχοι: η αγορά, πράγματι, δεν μπορεί να τους ανεχτεί. ∆εν έχω μεγάλη αξιοπιστία στο να προτείνω τη δημιουργία κομμάτων, το έχω κάνει πάρα πολλές φορές στη ζωή μου και δεν είχα εξαιρετική επιτυχία. Όμως, τώρα θα ήθελα στ’ αλήθεια να φτιάξω ένα κόμμα: το κόμμα των παππούδων. Όχι για να διδάξουν στους νέους τι πρέπει να κάνουν, προς Θεού, αλλά επειδή θα ήθελα τουλάχιστον δύο γενιές να βγουν από τη βουβαμάρα στην οποία έχουν καταλήξει να κλειστούν, φοβισμένες από αυτούς που διαλύουν και αποσύρουν παλιά υλικά από δεξιά και από αριστερά. Θα ήθελα να ξαναπάρουν το λόγο, να ξαναποκτήσουν υποκειμενικότητα, για να πουν ότι αξίζει τον κόπο να στοχαστούμε την ιστορία πριν από την πτώση του τείχους, επειδή πρόκειται για μια ιστορία γεμάτη σκιές, αλλά και εξαιρετικές εμπειρίες (αρχίζοντας από την οκτωβριανή επανάσταση για την οποία είπε σωστά ο Μπερλινγκουέρ ότι είχε χάσει την προωθητική της δύναμη, όχι ότι ήταν καλύτερα να μην είχε γίνει). Το να πετάξουμε τα πάντα στον κάλαθο των αχρήστων σημαίνει να κάνουμε στάχτη κάθε φιλοδοξία αλλαγής, μέλλοντος. Τελειώνοντας: από τότε που έπεσε το τείχος του Βερολίνου αναγέρθηκαν άλλα χίλια, με υλική υπόσταση (Μεξικό/ΗΠΑ, Ισραήλ/Παλαιστίνη, Πακιστάν/Ινδία… τελευταίο το τείχος Ουκρανία/Ρωσία) και με μη υλική υπόσταση (βλέπε την παγκόσμια ανισότητα και τα ευρωπαϊκά θαλάσσια τείχη της Μεσογείου και τα χερσαία στη Μελίγια, ενάντια στους μετανάστες). ∆εν πρόκειται πραγματικά για μια γιορτή.

•

Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ

τις 12 Οκτωβρίου η Αυγή σχολιάζει τις πρώτες διεργασίες εντός του καθεστώτος της Λ∆Γ. Στο άρθρο σημειώνονται οι πρώτες εσωτερικές τριβές με τον Κουρτ Χάγκερ, μέλος του Πολιτικού Γραφείου, να καλεί το κόμμα να υιοθετήσει «μεταρρυθμιστική πορεία» και την επίσημη εφημερίδα του κόμματος να απαντά ότι «η χώρα μπορεί να λύσει τα προβλήματά της μόνο με την ισχυροποίηση του σοσιαλιστικού της συστήματος». Στις 15 Οκτωβρίου, σε άρθρο με τον προφητικό τίτλο «Καταρρέει το τείχος του Βερολίνου» σημειώνεται ότι «το συμφέρον της Ευρώπης απαιτεί στροφή σε βαθιές μεταρρυθμίσεις». Σε πλαίσιο, στο κάτω μέρος της σελίδας, υπάρχει μέρος ανακοίνωσης του Πολιτικού Γραφείου του SED (το κομμουνιστικό κόμμα) με την οποία αποδέχεται την έναρξη διαλόγου σε όλα τα επίπεδα. Η Αυγή σχολιάζει ότι «η στροφή στην Αν. Γερμανία έφτασε νωρίτερα από όσο μπορούσε να περιμένει κανείς». Την εβδομάδα πριν την πτώση του Τείχους η Αυγή καλύπτει καθημερινά τις διαδηλώσεις που γίνονται στους δρόμους των ανατολικογερμανικών πόλεων με κύριο σύνθημα «∆ημοκρατία τώρα» αλλά και τις εξελίξεις εντός του κόμματος. Τέσσερις μόλις μέρες πριν την πτώση, η «Κυριακάτικη Αυγή» φιλοξενεί ολοσέλιδο άρθρο ανάλυσης για την κρίση στην Ανατολική Γερμανία. Σε αυτό καταλήγει: «Η κρίση του “σοσιαλισμού με τα χρώματα της ΓΛ∆”, γεννιέται από την έλλειψη μεταρρυθμίσεων. Αυτό ισχύει και για την οικονομία. Αλλά η πρώτη μεταρρύθμιση που πρέπει να εισαχθεί, δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική, που θα αποβλέπει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και στη διάθεση διαλόγου με την κοινωνία. Η ΓΛ∆ θα χάσει νομιμότητα σήμερα αν δεν αλλάξει. Και μόνο αν αλλάξει -αλλά προς τη κατεύθυνση που υποδείχνουν οι πολίτες της- μπορεί να ξαναβρεί ένα ιστορικοπολιτικό λόγο ύπαρξης και ίσως μια νέα ταυτότητα». Στις 8 Νοεμβρίου σε άρθρο που δεν υπερβαίνει τις 200 λέξεις αναφέρεται στην παραίτηση της κυβέρνη-

Η πτώση

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Οι διεργασίες εντός της Λ.∆. Γερµανίας

σης. Ενδεικτικό της αδυναμίας πρόβλεψης των εξελίξεων είναι το άρθρο της 9ης Νοεμβρίου 1989. Την ώρα που το Τείχος είχε ήδη καταρρεύσει οι έλληνες αναγνώστες διάβαζαν: «Η ΓΛ∆ μπαίνει στο δρόμο των μεταρρυθμίσεων, με την ελπίδα να σταματήσει το τεράστιο κύμα φυγής των πολιτών της προς την ∆ύση». Και σε αυτό το ζήτημα είναι φανερή η διαφορά των δύο εφημερίδων, που στήριζαν τότε τον Ενιαίο Συνασπισμό. Ο Ριζοσπάστης, στις αρχές Οκτωβρίου, κάνει εκτενή αναφορά στους εορτασμούς για τα 40χρονα από την ίδρυση της Γερμανικής Λαοκρατικής ∆ημοκρατίας. Το ρεπορτάζ του Θ. Γεωργίου από το Βερολίνο είναι διθυραμβικό, με πλούσιες αναφορές στις δηλώσεις Χόνεκερ για τα επιτεύγματα της ΓΛ∆. Ο ηγέτης της χώρας, μεταξύ άλλων, δηλώνει: «Η αχαλίνωτη καμπάνια δυσφήμησης που διεξάγεται διεθνώς κατά της ΓΛ∆ αποσκοπεί στο να προκαλέσει σύγχυση και να σπείρει αμφιβολίες στους ανθρώπους για τα πλεονεκτήματα του σοσιαλισμού». Επιπλέον, στο μονόστηλο δίπλα από το ρεπορτάζ υπάρχει η ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ, στην οποία σημειώνεται: «∆εν είναι τυχαίο ότι η ΓΛ∆ βρίσκεται ξανά τελευταία

τις 10 Νοεμβρίου η Αυγή έχει πρωτοσέλιδο τις εσωτερικές εξελίξεις και την πιθανότητα σχηματισμού οικουμενικής κυβέρνησης. Στο κάτω μέρος της πρώτης σελίδας καλύπτει το ιστορικής σημασίας γεγονός με τον τίτλο: «Εκλογές σε ένα μήνα στη ΓΛ∆». Το κείμενο αναφέρεται στις «ίσως ιστορικές ανακοινώσεις» του ΕΣΚ για ελεύθερη μετανάστευση όσων ανατολικογερμανών θέλουν στη ∆. Γερμανία, τη διενέργεια ελεύθερων, πολυκομματικών εκλογών και τη σύγκληση διάσκεψης του ΕΣΚ, όπου «θα ικανοποιηθούν οι προσδοκίες του κόσμου για μεταρρυθμίσεις». Την ίδια μέρα ο Ριζοσπάστης δεν κάνει ούτε μια αναφορά στο πρωτοσέλιδο. Αυτό καταπιάνεται με τη συνάντηση Φλωράκη-Μητσοτάκη υπό τον τίτλο: «Αναζήτηση διεξόδου». Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι την επόμενη μόλις μέρα από την πτώση ο Ριζοσπάστης καλύπτει με δισέλιδο αφιέρωμα τις εξελίξεις στη χώρα. Ο απεσταλμένος της εφημερίδας ενημερώνει: «Σημαντικότερο γεγονός της χθεσινής μέρας ήταν αναμφίβολα η απόφαση για τη σύγκληση της 4ης Κομματικής Συνδιάσκεψης από 15 ως 17 ∆εκέμβρη στη πρωτεύουσα της ΓΛ∆». Την ημέρα, δηλαδή, που συντελέστηκε η σημαντικότερη ίσως στιγμή της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας, ο «Ρ» θεωρούσε σημαντικότερη τη σύγκληση των κομματικών διαδικασιών. Οι αναγνώστες της εφημερίδας μπορούν να πληροφορηθούν για την πτώση από ένα πλαίσιο σαράντα λέξεων, όπου ανακοινώνεται ότι «άνοιξαν τα σύνορα». Την επόμενη μέρα, σε μικρής έκτασης κάλυψη των γεγονότων, η Αυγή αναφέρει: «Κατέρρευσε το τείχος. Ιστορικές στιγμές ζει το Βερολίνο» και συνεχίζει: «Όσο και αν αυτή τη στιγμή η ταχύτητα των γεγονότων δεν αφήνει αρκετά περιθώρια για σχολιασμούς, είναι πλέον κάτι περισσότερο από βέβαιο ότι η πορεία αυτή είναι μη ανα-

στο στόχαστρο της προπαγανδιστικής επίθεσης του ιμπεριαλισμού. Το ΚΚΕ θα συνεχίσει σταθερά την προσπάθεια για να αναπτύσσονται και να βαθαίνουν παραπέρα οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο κόμματα και στους δύο λαούς, στην κοινή πάλη για την ειρήνη, την ασφάλεια, την πρόοδο και το σοσιαλισμό». Τέλος, στις 9 Οκτωβρίου, η τελευταία σελίδα της εφημερίδας είναι αφιερωμένη στις εξελίξεις στη χώρα. Ο τίτλος του κειμένου ενδεικτικός: «40 χρόνια Γερμανική Λαοκρατική ∆ημοκρατία. Απάντηση στην υπονόμευση». Η Εποχή με τη σειρά της, αναλύει το ζήτημα μέσω και μεταφράσεων αρθρογραφίας στελεχών «ευρωκομμουνιστικής» προέλευσης. Στις 22 Οκτωβρίου σε άρθρο της Ροσάνα Ροσάντα διαβάζουμε: «Η απροθυμία της Αν. Γερμανίας να ακολουθήσει αυτόν το δρόμο (εννοεί των μεταρρυθμίσεων) αποτελεί, μόνο, σημάδι μιας καθυστέρησης που γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη. Αν δεν προϋπήρχε η ουσιαστική συμφωνία μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων ότι αυτή η διαδικασία θα εξελιχθεί χωρίς παρεμβάσεις, θα κινδυνεύαμε να καταλήξουμε σε μια διεθνή πολιτική κρίση παρόμοια με εκείνη της μεταπολεμικής περιόδου». Την ίδια μέρα, ο ∆. Μπελαντής, σε ολοσέλιδο άρθρο του για την αλλαγή ηγεσίας στη χώρα και την παράδοση των ηνίων στον Έγκον Γκρεντς σημειώνει: «Φαίνεται να σηματοδοτεί μια κατεύ-

στρέψιμη». Συνδυάζει, μάλιστα, τα γεγονότα με τις εξελίξεις στη Βουλγαρία, όπου ο Τόντορ Ζίβκοφ, ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος για 35 χρόνια, υπέβαλε την παραίτησή του. Στις 14 Νοεμβρίου, η «Αυγή» φιλοξενεί άρθρο του Μπάτζιο ντε Τζοβάνι. Σε αυτό αναφέρεται: «Πρέπει να πούμε με τη μέγιστη σαφήνεια ότι η έκρηξη των ολοκληρωτικών καθεστώτων της Ανατολής ήταν και παραμένει μια προϋπόθεση που επιτρέπει τελικά να ξανασκεφτούμε το πρόβλημα του σοσιαλισμού μέσα σε ελευθερία. Η ανάγκη αυτού του διπτύχου (σοσιαλισμόςδημοκρατία) αποκτά μια πρωτόγνωρη δύναμη». Στον Ριζοσπάστη υπάρχει και πάλι ανταπόκριση για τις εσωκομματικές αλλαγές σε πρόσωπα και την καθαίρεση μελών του Πολιτικού Γραφείου. Όσον αφορά τη ζωή γύρω από το Τείχος, ο αρθρογράφος αναφέρει: «Χιλιάδες ήταν οι Βερολινέζοι, οι οποίοι μετά την αναπάντεχη απόφαση της κυβέρνησης πέρασαν χτες για μια βόλτα στη ∆ύση. [...] Η ανακοίνωση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους πολίτες της ΓΛ∆, Ιδιαίτερα από τις δύο πλευρές του τείχους του Βερολίνου, ολόκληρη την προχθεσινή νύχτα η κατάσταση θύμιζε μαζικό λαϊκό πανηγύρι. Υπολογίζεται ότι πέρασαν στο ∆. Βερολίνο περίπου 50.000 κάτοικοι, ωστόσο ελάχιστοι από αυτούς (περίπου 1.000) δήλωσαν αποφασισμένοι να μείνουν στη δυτική πλευρά». Επιπλέον, στο κάτω μέρος του δισέλιδου υπάρχουν οι αντιδράσεις της Μόσχας και οι δηλώσεις του Γκενάντι Γκερασίμοφ, εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών της χώρας, ο οποίος τονίζει: «Τα σύνορα παραμένουν, παρόλο που μερικοί θα μπορούσαν να σκεφτούν ότι έπαψαν να υπάρχουν». Το ύφος του ρεπορτάζ αλλάζει κάπως στις 12 Νοεμβρίου, όταν σε ρεπορτάζ από το Βερολίνο υπό τον τίτλο «Σαββατοκυρίακο γιορτής στο Βερολίνο» γίνεται αναφορά στο πανηγυρικό κλίμα των εκδηλώσεων στο Βερολίνο και τις συγκινητικές στιγμές που εκτυλίχθηκαν, «όταν ξανασυναντήθηκαν και αγκαλιάστηκαν μετά από δεκαετίες παλιοί φίλοι και γνώριμοι». Την ίδια μέρα, στην ανάλυση της εφημερίδας για τις εξελίξεις, είναι εμφανή τα πρώτα σημάδια διαφοροποίησης της πολιτικής εκτίμησης. Με τίτλο «Όταν ο σοσια-

θυνση μικρών και περιορισμένων πολιτικά αλλαγών, σταθεροποιητικών και όχι αποδιαρθρωτικών για το σημερινό σύστημα εξουσίας, και με το μάτι πάντοτε στραμμένο στην καθημερινή αλλαγή συσχετισμών στη Μόσχα». Σε ένα μικρό απολογισμό της θητείας του Χόνεκερ, ο αρθρογράφος τονίζει ότι ο ηγέτης της Αν. Γερμανίας αφήνει πίσω του «ένα αρκετά προωθημένο πείραμα κράτους κοινωνικής πρόνοιας», αλλά «το διπλό ρεύμα από τη μια της εγκατάλειψης της Λ∆Γ προς το “δυτικό όνειρο” και από την άλλη της απαίτησης από κάποιους δημοκρατικών και από κάποιους άλλους κοινωνικοοικονομικών αλλαγών, μαζικά πια μέσα στη χώρα συνέθλιψε την ανατολικογερμανική σταθερότητα και μπλόκαρε τα σχέδια της ηγεσίας του κόμματος».

λισμός τολμά...» ο Κ. Αργυρός, ασκεί κριτική στο γεγονός ότι το «κόμμα έχασε σε εμπιστοσύνη και ακτινοβολία [...] καθώς βρέθηκε απομακρυσμένο από την κοινωνία και πίσω από τις εξελίξεις». Εκφράζεται, παράλληλα, η εκτίμηση ότι «έχει αρχίσει μια αντίστροφη διαδικασία» και γίνεται εκτενής αναφορά στην ομιλία του Χανς Μόντροφ, μελλοντικού πρωθυπουργού, που καθόριζε τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους θα πρέπει να κινηθεί η νέα οικονομική πολιτική: «καταπολέμηση του υπερτροφικού και ανασταλτικά δρώντα συγκεντρωτισμού, γνήσια εφαρμογή στην πράξη της σοσιαλιστικής αρχής “στον καθένα ανάλογα με την προσφορά του” και μεγαλύτερη ενσωμάτωση της χώρας στις παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις». Στο δίστηλο δίπλα από το άρθρο υπάρχει άρθρο του Γ. Κορνίλοφ, σχολιαστή του ΤΑΣΣ, ο οποίος τονίζει: «Είναι ολοφάνερο ότι η χώρα μας υποστηρίζει τα βήματα της κυβέρνησης της ΓΛ∆. Τα βήματα αυτά διευκολύνουν την οικοδόμηση του Κοινού Ευρωπαϊκού Σπιτιού». Η Εποχή κυκλοφορεί τρεις μέρες μετά την πτώση του Τείχους. Στην έκδοση της 12ης Νοεμβρίου 1989, δεν ξεφεύγει από την πεπατημένη. Με βασικό τίτλο «ΑΠΛΗ η λύση, μετά εκλογές» σχολιάζει τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις. Αφιερώνει, ωστόσο, το βασικό της άρθρο στα γεγονότα του Βερολίνου. Παραθέτουμε απόσπασμα, ενδεικτικό της πολιτικής θέσης της εφημερίδας. ο, χωρίς που χώριζε το Βερολίν Το Τείχος του αίσχους και της ής ολ ατ Αν ς τη ς τέ κομμουνισ ταυτόχρονα και τους όλ μβ ιζε τετου κομμουνισμού συ ∆ύσης από τις ιδέες ο, όχι την όπ τρ και αδυσώπητο λικά, με τον πιο υλικό ν, αλλά ντα λο γέ αγ επ θέρωσης που κοινωνία της απελευ ν περιφράβου, της υποψίας, τω την κοινωνία του φό όταν στην πράξη. (...) ξεων που υπερασπιζ λώς δεν είναι γυμνός; Όχι. Απ Και τώρα ο βασιλιάς λινέζοι, ρο Βε Οι . ός νος ούτε γυμν υπάρχει ούτε ντυμέ τους θα αναελεύθερα στην πόλη σουλατσάροντας πια χει η ελευν άλλη μεριά δεν υπάρ καλύψουν ότι από τη ένοι. γμ ρα ταν όσο ήταν περιφ θερία που ονειρεύον

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

∆ΙΑΛΟΓΟΣ

ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ

“

Οι μεταγραφικού στιλ προσχωρήσεις, για την κυβερνησιμότητα και μόνο, επειδή θα φέρουν μαζί και την πολυσυλλεκτική προίκα τους -όπως συνηθίζεται στα ομαδικά αθλήματαδεν μπορούν να μεταφερθούν στην πολιτική.

Λεπτομέρειες που δεν πρέπει να λείπουν

Μπροστά στη διαφαινόμενη ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας απ’ την αριστερά, μερικές σκέψεις για τις συμμαχίες κρίνονται αναγκαίες. Αν η όποια πολιτική αλλαγή επιχειρηθεί, με ή χωρίς κυβερνητική αυτοδυναμία, προκειμένου ο πολιτικός φορέας να πραγματοποιήσει το πολλά υποσχόμενο πρόγραμμά του και αυτό να το πετύχει ασφαλέστερα και χωρίς προβλήματα, επειδή θεωρεί ότι θα βοηθούσε ως προς αυτό να αποτεινόταν σε σύμμαχες ή συνοδοιπόρες πολιτικές δυνάμεις, οι επιλογές που προσεγγίζουν τις θέσεις του, και που προκαταβολικά πρέπει να λάβει υπόψη του, δεν μπορεί να είναι ασφαλείς και πολλές. Οι συμμαχίες που δεν θα αφομοιωθούν -έστω και «εν καιρώ»- στις συνειδήσεις του εκλογικού σώματος, δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν πολιτικά. Η διαπίστωση αυτή, προτού ακόμη επιχειρηθεί σαν πρόταγμα, πρέπει να είναι το ζητούμενο. Του Βασίλη ∆αμιανού*

α πολλά εμπόδια που θα συναντήσει, μια τέτοια διαδικασία θα έχουν να κάνουν: * Με τις συμμαχίες εκείνες οι οποίες αν δεν καταλήξουν στο εφεύρημα, που έχει καταγραφεί αριθμητικά σαν τον «ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο» και απασχολεί τα ετερώνυμα κλασματικά αθροίσματα, καμιά τύχη δεν τις περιμένει. Το ελάχιστο αυτό κοινό πολλαπλάσιο, με τις ιδιαιτερότητές και τις απαιτήσεις του, που από σκοπιμότητα ενδεχομένως να προταθεί -ποτέ όμως από αδυναμία και ανάγκη-, μπορεί να προβάλει προσκόμματα. Ακόμη, να προκύψουν φαβοριτισμοί, βλέψεις για κέρδη, ίσως και πρόθεση για φθορά και αποτυχία του υποτιθέμενου «συγγενούς» συνοδοιπόρου. Όταν ζητάει αν δεν απαιτεί - την εφαρμογή αποκλειστικά του δικού του προγράμματος ή του μεγαλύτερου μέρους του, ή εκείνο το σημείο που αν ο παρακαθήμενος σύμμαχος το αποδεχθεί θα εκτεθεί. Και αυτό προκειμένου να πετύχει την ιδεολογική κηδεμονία απ’ τη σύμπραξη. * Με τις συμμαχίες, εκείνες, που αποβλέπουν σε μια ευκαιριακή συνεργασία, με ανταλλάγματα από εκείνον που μπορεί να τα διαθέσει, χωρίς ιδεολογικό υπόβαθρο, διαφανείς προσανατολισμούς και συγκεκριμένη προγραμματική προοπτική. Στο διάβα της αυτή η συμμαχία θα κρύβει παγίδες, θα εμφανίζει τελμάτωση και δεν θ’ αντέξει για πολύ στο χρόνο, αφού θα δίνει την ευκαιρία στον αντίπαλο να βγαίνει, τελικά, εκείνος κερδισμένος.

Κακό προηγούμενο

Να γίνεται, κακό, επιπλέον, προηγούμενο, για τις όποιες μελλοντικές

προσπάθειες, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, να μην επιχειρηθεί ξανά κάτι παρόμοιο ή να στέκεται εχθρικά απέναντι σε όποια ωφέλιμα έχουν κατασταλάξει στο λαϊκό κίνημα οι τέτοιες επιτυχίες. Ακόμη και αν ξεφύγει απ’ την αποτυχία σε πολιτικό επίπεδο, με κανένα τρόπο δεν θα αποφύγει τον αρνητικό επηρεασμό στα συνδικάτα, στην αυτοδιοίκηση, σε κάθε φορέα, συλλογικότητα ή κίνηση, που υπάρχουν συγγενείς πολιτικές δυνάμεις. Γιατί, ανάλογα με την επιρροή που ασκούν εκείνες στη βάση τους, θα μεταφερθεί και εκεί το αντίστοιχο ανθενωτικό κλίμα. Το «ας πάμε πάλι μαζί και στην πορεία βλέπουμε», θα προδικάζει ποιο θα είναι το τέλος της. Αν είναι η συνεργασία αριστερή -και εκφραστεί αυτό και στις διακηρύξεις της- αλλά συντηρητική στην εφαρμογή της από ολίσθημα, δυσπραγία, μεταβολή προθέσεων και έτσι αποφυγή να υλοποιηθεί ό,τι συμφωνήθηκε, τότε μολονότι αφορά τη σύμπραξη ετερώνυμων αλλά στον ίδιο χώρο δυνάμεων, αν το κείμενο δεν βάζει τον κόσμο απέναντί του -ή δεν ικανοποιεί τουλάχιστον μια αυριανή ελπίδα- τότε θα έχει να κάνει με το κίνημα. Χωρίς αυτό, όμως, τίποτε απ’ τα συμφωνηθέντα δεν πρόκειται να υλοποιηθεί, ενώ ταυτόχρονα θ’ απογοητεύσει έναν κόσμο που τόσα πολλά περίμενε απ’ αυτήν. Τέλος, δεν έχει νόημα να καταλήξει κανείς σε συμπόρευση, με καλοδιατυπωμένα κείμενα και με σωστές θέσεις, εάν στην πράξη αρνείται την ενότητα της δράσης για να υλοποιηθούν αυτές.

Πολλές οι στοχεύσεις

Συνεργασίες μπορούν να γίνουν με πολλές στοχεύσεις. Να αποβλέπουν σε συγκυβέρνηση ή ψήφο εμπιστοσύνης για την εντολή του σχηματισμού της.

Στην πρώτη περίπτωση, προϋποθέτουν ταυτόσημες, σχεδόν, προγραμματικές θέσεις, ενώ στη δεύτερη μια ανοχή που μπορεί να γίνεται από ευκαιριακή σκοπιμότητα, να επιδιώκει την ανάσχεση μιας έκτακτης και χρονικά απροσδιόριστης επικαιρότητας, βλαπτικής ή όχι, ανάλογα για το φορέα που την επιχειρεί. Με λιγότερα εμπόδια, αλλά όχι εντελώς ανώδυνα, θα δημιουργηθούν οι συμμαχίες εκείνες που ενσωματώνουν πολιτικές ομάδες, ή πρόσωπα, που μπορεί να προέρχονται από ιδεολογικές διαφοροποιήσεις. Πιο επικίνδυνο, εδώ, είναι οι ενοχές που φέρνουν μαζί τους και το ότι ίσως αναζητούν στέγη για να διασωθούν. Χωρίς να αποκλείονται, όμως, τα συνεπή πρόσωπα και οι αγωνιστές, που με συνέπεια και ειλικρίνεια μπορούν, όταν τους δοθεί η νέα ευκαιρία, να προσφέρουν. Το ερώτημα που προκύπτει για το κόμμα που θα τους δεχθεί ως στελεχικό δυναμικό είναι: Με ποιους από αυτούς μπορείς να προχωρήσεις και σε ποιο βάθος χρόνου θα συνεργαστείς μαζί τους, ώστε να βγεις ασπροπρόσωπος απέναντι σε ό,τι υποσχέθηκες; Αν οι διαφοροποιούμενοι προέρχονται μέσα απ’ την αριστερά οι δυσκολίες θα είναι ελάχιστες. Τι θα συμβεί, όμως, με τον κόσμο αυτό που θα δεχτείς όταν χρειαστεί να σε εκπροσωπήσει; Μπορούν, ας πούμε, να ερμηνεύσουν τις αποφάσεις και το πρόγραμμα του κόμματος, με την αριστερή του φρασεολογία, όπως είναι υποχρεωμένοι, όταν απ’ το χώρο που προέρχονται δεν τους ζητήθηκε αυτό ποτέ στο παρελθόν; Μπορεί να προσαρμοστούν ιδεολογικά και με ευκολία στη νέα κατάσταση απογαλακτισμένοι από το παρελθόν, ώστε να τους δοθεί μια ευκαιρία και μια περίοδος «χάρητος» για ν’ αντιληφθούν το νέο ιδεολογικό περιβάλλον; Ή είναι δυνατόν, με την παρουσία τους και με τους δικούς τους, πιο κάτω, ανθρώπους, να διαμορφώσουν μια πιο συντηρητική εικόνα για το κόμμα; Και αρκεί να απαιτείς μόνο από όλους αυτούς [για να μην τους θίξεις] να σεβαστούν τις αποφάσεις των οργάνων του κόμματος και του καταστατικού του; Και αν η «ενσωμάτωσή» τους έχει πολιτικό χαρακτήρα, τι θα σημάνει αυτό, τελικά, για τους στόχους σου; ∆εν θα σημάνει αυτό, νομίζω, εσωτερικό ιδεολογικό προβληματισμό, που αποτελεί υγιές φαινόμενο, αλλά δυσα-

ρέσκεια που μπορεί να καταλήξει σε σύγκρουση. Σύγκρουση, όχι στο όνομα της απαράκαμπτης ιδεολογικής καθαρότητας αλλά για τις κόκκινες γραμμές που πρέπει να βάζει πάντα η αριστερά για να μην χτυπηθεί ή να μην τα βρει με το σύστημα. Γιατί οι μεταγραφικού στιλ προσχωρήσεις, για την κυβερνησιμότητα και μόνο, επειδή θα φέρουν μαζί και την πολυσυλλεκτική προίκα τους -όπως συνηθίζεται στα ομαδικά αθλήματα- δεν μπορούν να μεταφερθούν στην πολιτική. Αν επικρατήσουν τέτοιες σκέψεις, η νέα ιδεολογική σύνθεση της ηγεσίας του κόμματος δεν θα ικανοποιεί, αν είναι αποφασισμένη σαν αριστερή κυβερνητική εξουσία να φτάσει μέχρι τέλους. ∆ηλαδή, όχι μόνο να λύσει, με προτεραιότητα, κάποια προβλήματα πρώτης ανάγκης, αλλά να εφαρμόσει το πρόγραμμά της.

Με ποιους θα πας;

Σε ποιους, λοιπόν, θα πρέπει ν’ ανταποκριθεί; Στην παλιά γενιά που ανέστησε και ανέδειξε το κόμμα, ή σ’ εκείνη που για να την φέρει κοντά του εκείνη παραμένει ιδεολογικά αμφίβολη; Ή μήπως μια αριστερή κυβέρνηση πιστεύει, πως δεν θα ενδιαφερθεί για ένα νέο συντηρητικό κόσμο, που τώρα την πλησίασε, επειδή πιστεύει ότι στην πορεία θα γίνει αριστερός; Ούτε μπορεί κάτω από την πίεση αυτή να πάρει μέτρα που θα έπαιρνε μια συντηρητική κυβέρνηση για να τους ικανοποιήσει. Και οι φυγόκεντρες δυνάμεις που μπορεί τότε να είναι πιθανές, δεν θα είναι απ’ τους νεοφερμένους. Πιθανόν να επεκταθεί επικίνδυνα στη βάση, δημιουργώντας προβλήματα συνοχής, επειδή θα αισθάνονται ότι η παραμονή τους στο κόμμα προδίδει την ιδεολογία τους και τους αγώνες τους. Είναι γνωστό, ότι στην αριστερά δεν έχουν θέση οι προσδοκίες που στηρίζονται με ευχές. Ο προβληματισμός, όμως, που αναπτύχθηκε στο σημείωμά μου δεν θα ήταν τόσο βασανιστικός αν το ζήτημα της συμπόρευσης της ελληνικής ααριστεράς είχε άλλη τύχη, άλλη διαδρομή.

* Ο Βασίλης ∆αμιανός είναι στη ∆ιοίκηση της Ομοσπoνδίας Συνταξιούχων ∆ΕΗ και μέλος της Ο.Μ. Αλίμου του ΣΥΡΙΖΑ.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΚΟ ΚΟΛΠΟ

“

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Η παράκτια ζώνη πρέπει να μείνει ελεύθερη, να μην καταστραφεί. Άλλωστε, η φύση έχει τους μηχανισμούς της να ανασυγκροτείται σε βάθος χρόνου. Αν συνεχίσουμε να επενδύουμε σε ντουβάρια καταστρέφοντας το περιβάλλον δεν έχουμε προοπτική.

Μπορεί να υπάρξει εναλλακτική πρόταση

Με προεδρικό διάταγμα επιχειρείται η οικολογική καταστροφή της περιοχής

πορεί να υπάρξει εναλλακτική πρόταση, ενάντια στη λογική της κυβέρνησης, που με το πρόσχημα μίας «ανάπτυξης», απόρροιας μνημονιακών δεσμεύσεων, προσφέρει ακόμα και προστατευόμενες από διεθνείς συνθήκες και κοινοτικούς κανόνες περιοχές και ευαίσθητους βιότοπους, δάση και αιγιαλούς, σε «επενδυτές» που θα φέρουν την απασχόληση, όπως αυτοί την εννοούν; Απάντηση στο ερώτημα αυτό επιχείρησαν να δώσουν όσοι συμμετείχαν στην ημερίδα που διοργάνωσε η Κίνηση Πολίτες της Ηλείας στον Πύργο, την περασμένη ∆ευτέρα, για τον κυπαρισσιακό κόλπο και την εναλλακτική οικολογική προσέγγιση για την προστασία του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων της περιοχής. Βασική εισηγήτρια του θέματος ήταν η Ελένη Πορτάλιου, καθηγήτρια της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ και μέλος της Κ.Ε του ΣΥΡΙΖΑ. Την ημερίδα συντόνισε η δημοσιογράφος Ελένη Σκάβδη, η οποία αναφέρθηκε και στην δράση της Κίνησης Πολίτες της Ηλείας που τον τελευταίο χρόνο έχει επανεργοποιηθεί δυναμικά. Παρεμβάσεις έκαναν ακόμα ο Άγγελος Πετρακόπουλος, αρχιτέκτονας μηχανικός, ως εκπρόσωπος της Ριζοσπαστικής Αυτοδιοικητικής Κίνησης Τριφυλίας, ο ∆ιονύσης Κράγκαρης από την Ένωση Πολιτών για την Οικολογία και το Περιβάλλον (ΕΠΟΠ) Λεχαινών, η Νικολία Αστερή από την Περιβαλλοντική Κίνηση Ηλείας και η Παναγιώτα Θεοδώρου από την οργάνωση «Αρχέλων».

Αφήνονται απροστάτευτες περιοχές Natura

Αρχικά, η Ε. Πορτάλιου έκανε μία αναλυτική παρουσίαση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ) που συνέ-

Μνημόσυνο

Την επόμενη Κυριακή 22 Νοεμβρίου, στις 10.30 π.μ., στον Άγιο Αντώνιο Βέροιας, θα πραγματοποιηθεί το 40ήμερο μνημόσυνο για τον σύντροφο Μήτσο Μπούρα. Στη μνήμη του σύντροφοί του από τα Χανιά προσφέρουν στην «Εποχή» 150 ευρώ.

ταξαν οι μελετητές για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ (το 2011 και το 2014). Στις μελέτες αυτές τόνισε ότι καταγράφονται σε εκατοντάδες σελίδες όλοι οι σημαντικοί και προστατευόμενοι βιότοποι της περιοχής, αλλά και οι κίνδυνοι που αυτοί αντιμετωπίζουν από ανθρωπογενείς και αυθαίρετες παρεμβάσεις. Και διαπίστωσε ότι, δυστυχώς, τα επιστημονικά αυτά συμπεράσματα δεν κατέληξαν σε ένα αντίστοιχης λογικής προτεινόμενο προεδρικό διάταγμα (Π.∆.) από πλευράς του υπουργείου. Αντιθέτως, το Π.∆. προτείνει ακόμα περισσότερες παρεμβάσεις, χρήσεις που επιβαρύνουν τα ευαίσθητα οικοσυστήματα και αφήνει απροστάτευτες περιοχές που ακόμα σώζονται από τις ανθρώπινες επεμβάσεις. «Το Π∆ αφορά στην κατ’ ευφημισμόν, όπως συνηθίζω να λέω, προστασία του κυπαρισσιακού κόλπου. Είναι μια περιοχή που έχει κηρυχτεί Natura και προστατεύεται από την ΕΕ. Υπάρχουν δύο ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες τις οποίες αξιοποιήσαμε. Τον πλούτο της περιοχής τον έχουν καταγράψει οι μελετητές, όμως οι προτάσεις που κάνουν στο Π.∆. δεν συμβάλουν στην ανασύσταση των κατεστραμμένων περιοχών» αναφέρει η Ε. Πορτάλιου.

Αξιοποίηση των ορεινών περιοχών

Στη συνέχεια, η καθηγήτρια του ΕΜΠ έκανε μια διαφορετική πρόταση προτρέποντας τους κατοίκους να αξιοποιήσουν τις περιουσίες τους αλλά και τις παραγωγικές δυνατότητες των ορεινών περιοχών, αποδεσμεύοντας τη μεγάλη πίεση που δέχονται οι παράκτιες προστατευόμενες περιοχές. «Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρξει μια πολύ ισχυρή προστασία και αυτό που προτείνω και θεωρώ εφικτό και σημαντικό είναι η συνολική παραγωγική ανασυγκρότηση της Ηλείας, υπό τον όρο ότι οι ορεινές και ημιορεινές περιοχές που είναι πολύ εύφορες, μπορούν να δημιουργήσουν μια βάση επανόδου των κατοίκων. Η παράκτια ζώνη πρέπει να μείνει ελεύθερη, να μην καταστραφεί. Άλλωστε, η φύση έχει τους μηχανισμούς της να ανασυγκροτείται σε βάθος χρόνου. Αν συνεχίσουμε να επενδύουμε σε ντουβάρια καταστρέφοντας το περιβάλλον δεν έχουμε προοπτική», κατέληξε. Ειδικά για τον Καϊάφα, η Ε. Πορτάλιου τόνισε ότι αποτελεί ένα σπάνιο μνημείο της φύσης και της οικολογίας, κηρυγ-

μένο διατηρητέο για το οποίο η Ηλεία και να θέσει σε πρώτη προτεραιότητα, όσον αφορά την προστασία του. Το προτεινόμενο Π.∆. του 2014, ενώ βασίζεται στην Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη 2011, αναθεωρεί το Π.∆. του 2011, επιτρέποντας αδιανόητες επεμβάσεις και χρήσεις: δημιουργία αγκυροβολίων και θαλάσσια αναψυχή με μηχανοκίνητα μέσα στη λίμνη, κατασκευή λιμενικών έργων, κατασκευή πλωτού ρεστοράν, προσθήκες σε υφιστάμενα κτίσματα, κάμπινγκ, χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων στο νησί της Αγίας Αικατερίνης και πισίνες, παραθεριστική κατοικίες, επιπλωμένες επαύλεις κ.α.! «Κατά την γνώμη μου κάθε έννοια προστασίας καταργείται, πράγμα που δεν θα μείνει έτσι γιατί προσκρούει σε εθνικά και κοινοτικά πλαίσια. Με λίγα λόγια, αν αυτό που είναι κτισμένο εικοσαπλασιαστεί, δεν θα μείνει φύση για φύση! Θα είναι ο ιδιωτικός κήπος του επενδυτή για να κάνει τις επενδύσεις του. Αν κάποιος θεωρεί ότι αυτές ωφελούν κανέναν, πρέπει να δει το κίνημα των ξενοδοχοϋπαλλήλων στη Ρόδο όπου οι άνθρωποι από την υπερκόπωση πήγαιναν με τα φορεία ενώ δεν είχαν καν πληρωθεί. Τον Καϊάφα δεν θα πρέπει να τον αφήσουμε να γίνει ούτε Ρόδος, ούτε Κέρκυρα». Τέλος, κατήγγειλε ότι το Π∆ δεν βγήκε ποτέ ουσιαστικά σε διαβούλευση αλλά διαμορφώθηκε με κλειστές διαδικασίες.

Αποκόπτεται η φυσική συνέχεια των προστατευόμενων οικοτόπων

Η Συντονίστρια Προγραμμάτων Πελοποννήσου, Παναγιώτα Θεοδώρου, εκπροσωπώντας την οργάνωση «Αρχέλων», ανέφερε ότι, σε συνεργασία με τις άλλες μεγάλες περιβαλλοντικές οργανώσεις (WWF και Medasset), έχουν ζητήσει τη δημιουργία Εθνικού και όχι Περιφερειακού Πάρκου, ώστε να μην επιτρέπεται η ανεξέλεγκτη οικιστική και τουριστική ανάπτυξη εις βάρος του περιβάλλοντος. Πρόσθεσε, ακόμα, ότι, μετά από την υποτιθέμενη διαβούλευση, το τελικό κείμενο που διαμορφώθηκε από το ΥΠΕΚΑ είναι πολύ χειρότερο, σε όρους προστασίας της φύσης και των οικοτόπων, από το αρχικό. Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο αρχιτέκτονας Άγγελος Πετρακόπουλος εκ μέρους της Ριζοσπαστικής Αυτοδιοικητικής Κίνησης Τριφυλίας από τη Μεσσηνία. Αφού τόνισε και αυτός την μεγάλη

ασυμφωνία που διαπιστώνεται από την ανάγνωση της ΕΠΜ και του σχεδίου Π.∆., ανέφερε ότι αυτό μόνο τυχαίο ή λάθος δεν ήταν: ο ίδιος ο μελετητής αναγνώρισε την ανάγκη περισσότερων μέτρων προστασίας σύμφωνα με όσα διαπιστώνει η Μελέτη, αλλά και την αδυναμία του να το πράξει λόγω «ισχυρών πιέσεων» που δέχθηκε. Ανέλυσε ειδικότερα την περιοχή των αμμοθινών και του παράκτιου δάσους από τις εκβολές της Νέδας έως το Καλό Νερό, όπου, με τρόπο φωτογραφικό, ηθικά ανεπίτρεπτο και επιστημονικά αντιδεοντολογικό, αποκόπτεται η φυσική συνέχεια των προστατευόμενων οικοτόπων, επιτρέποντας στην χαρακτηρισμένη ως αγροτική ενδιάμεση στενή λωρίδα γης (που στην πραγματικότητα τεκμηριώνεται και επιστημονικά ως μέρος των αμμοθινών), να κτιστεί με όρους εκτός σχεδίου δόμησης. Τέλος, ανακοίνωσε την πρωτοβουλία της ΡΑΚΙ αλλά των τοπικών συλλόγων της περιοχής για παρέμβαση στο ΣτΕ υπέρ της αντισυνταγματικότητας του προτεινόμενου Π.∆. Στη συνέχεια πήραν το λόγο η Νικολία Αστερή από την Περιβαλλοντικής ∆ράσης Ηλείας, που ανέπτυξε και αυτή αναλυτικά τα σημεία του προτεινόμενου Π.∆. που τεκμηριώνουν την έλλειψη βούλησης για προστασία ευαίσθητων οικοσυστημάτων και περιοχών, τόσο στην Ηλεία όσο και στην Μεσσηνία, αλλά ο κ. ∆ιονύσης Κράγκαρης από την Ένωση Πολιτών για την Οικολογία και το Περιβάλλον (ΕΠΟΠ) Λεχαινών, που τόνισε ιδιαίτερα την ανάγκη ενημέρωσης και καθημερινής παρέμβασης των ενεργών πολιτών σε θέματα περιβαλλοντικά και οικολογικά, ως η μόνη ασπίδα των πολιτών απέναντι στις αυθαιρεσίες της εξουσίας. Παρούσα ήταν και η βουλευτής Ηλείας του ΣΥΡΙΖΑ Έφη Γεωργοπούλου-Σαλτάρη, η οποία δήλωσε ότι μαζί με τον βουλευτή Μεσσηνίας Θανάση Πετράκο, είναι παρόντες και παρακολουθούν το θέμα εδώ και πολύ καιρό, πιέζοντας και απαιτώντας ενημέρωση και πληροφορίες από το ΥΠΕΚΑ, που όμως δίνονται «με το σταγονόμετρο» αλλά και εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων. Ακολούθησε διαλογική συζήτηση που κράτησε έως αργά το βράδυ με παρεμβάσεις από εκπροσώπους φορέων και πολίτες της περιοχής. Άγγελος Πετρακόπουλος, αρχιτέκτονας, Ριζοσπαστική Αυτοδιοικητική Κίνηση (ΡΑΚΙ) Τριφυλίας

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

“

Με την υγρασία που υπάρχει στο χώρο πολλοί φοιτητές έχουν αποκτήσει άσθμα και έχουν προβλήματα στην υγεία τους. Ακόμα, όμως, και τα υπόλοιπα τρία, υποτιθέμενα καλά, κτήρια απλά έχουν ένα κουφάρι που φαίνεται απ’ έξω ωραίο, αλλά έχουν σοβαρά προβλήματα, με ραγισμένους τοίχους.

Απ’ έξω κούκλα και από μέσα πανούκλα Αυτοψία στη φοιτητική εστία του πανεπιστημίου Αθηνών Ο πρύτανης του Καποδιστριακού πανεπιστημίου Αθηνών, Θ. Φορτσάκης με πρόσφατη δήλωσή του συνεχίζει να προκαλεί τον ακαδημαϊκό χώρο, και όχι μόνο, θέτοντας αυτή τη φορά ζήτημα διάκρισης ανάμεσα στους φοιτητές σε θέματα κοινωνικής μέριμνας με κριτήριο τους βαθμούς. Την περασμένη βδομάδα προανήγγειλε τη δημιουργία «πολυτελών εστιών για τους αριστούχους φοιτητές». Με αφορμή τη δήλωση αυτή, η «Εποχή» συνομίλησε με ανθρώπους του πανεπιστημίου και επισκέφθηκε τις υπάρχουσες εστίες, που αφήνονται σιγά – σιγά να ρημάζουν. Άλλωστε, αυτές απευθύνονται σε «δευτεροκλασάτους» φοιτητές.

ι εστίες του ΕΚΠΑ αποτελούνται από τέσσερα κτήρια που τελευταία φορά ανακαινίστηκαν το 2004 για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Στο κτήριο Β δεν έγινε καμία εργασία, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Οι σοβάδες πέφτουν αποκαλύπτοντας τους ραγισμένους τοίχους που πιθανότατα καθώς δεν έγινε ποτέ κάποιος έλεγχοςσημαίνει και κίνδυνο στατικότητας του κτηρίου. Οι σωλήνες λόγω υποσυντήρησης πολύ συχνά σπάνε, με αποτέλεσμα ο χώρος να γεμίζει νερά. «Με την υγρασία που υπάρχει στο χώρο πολλοί φοιτητές έχουν αποκτήσει άσθμα και έχουν προβλήματα στην υγεία τους. Ακόμα, όμως, και τα υπόλοιπα τρία, υποτιθέμενα καλά, κτήρια απλά έχουν ένα κουφάρι που φαίνεται απ’ έξω ωραίο, αλλά έχουν σοβαρά προβλήματα, με ραγισμένους τοίχους κτλ» εξηγεί η Κωνσταντίνα, οικότροφος της εστίας και φοιτήτρια της Ιταλικής Φιλολογίας.

Σκόπιμη η παραμέληση

Τα δωμάτια μπορεί να είναι μονόκλινα τα περισσότερα, αλλά κάποια είναι τόσο μικρά που οι φοιτητές αναγκάζονται να έχουν τα πράγματά τους στους διαδρόμους. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως διαθέτουν και απαραίτητα όλα δική τους τουαλέτα, που μπορεί να μοιράζεται ανάμεσα σε τέσσερα- πέντε δωμάτια και οι οποίες επίσης βρίσκονται σε κακή κατάσταση, λόγω μη συντήρησής τους. Θέρμανση δεν υπάρχει, καθώς δεν δίνονται χρήματα για πετρέλαιο. Όσο για το ζεστό νερό, «προσπαθούμε όσο γίνεται να κάνουμε γρήγορα και να μην καταναλώνουμε πολύ για να έχει και ο διπλανός μας», περιγράφει η Μαριαλένα, επίσης οικότροφος, φοιτήτρια της Νομικής και μέλος της Εφορείας της εστίας. Κανονικά οι εστίες θα έπρεπε να φιλοξενούν 1.064 άτομα, όμως, κάθε χρόνο ο αριθμός μειώνεται καθώς πολλά δωμάτια κρίνονται ακατάλληλα για κατοίκηση, φθάνοντας σήμερα τους 800 οικότροφους. Αυτά διαδραματίζονται τη στιγμή που

«η ζήτηση για να μείνουν στις εστίες έχει αυξηθεί πολύ λόγω της οικονομικής κρίσης» σύμφωνα με τον Βασίλη Ζιάκα, διευθυντή της εστίας. «Η υποβάθμιση και υποσυντήρηση δεν είναι τυχαία, αλλά είναι μες στο πλάνο τους για ιδιωτικοποίηση των εστιών, όπως και γενικότερα των πανεπιστήμιων» δηλώνει η Μαριαλένα στηρίζοντας τη θέση της με διάφορα περιστατικά. Πρώτον, όπως αναφέρει, ένας ολόκληρος όροφος από το κτήριο Α, αντί να δίνεται σε υποψήφιους φοιτητές – οικότροφους, νοικιαζόταν σε φοιτητές Erasmus ή ακόμα και σε τουρίστες. «Μέχρι και ποδοσφαιρικές ομάδες φιλοξενούσαν, τη στιγμή που έμεναν φοιτητές χωρίς σπίτι». Ταυτόχρονα, τα χρήματα από τα ενοίκια των συγκεκριμένων δωματίων δεν ανήκαν στην εστία, ώστε να επενδυθούν σε αυτήν και να υπάρξει κάποια ανταποδοτικότητα. Πέρυσι, παρ’ όλα αυτά, οι φοιτητές κάνοντας κατάληψη στο χώρο κατάφεραν να τον πάρουν και έτσι να δοθεί σε καινούργιους οικότροφους. «Την ίδια στιγμή που μας λένε ότι δεν έχουν τις 7.000 ευρώ για να φτιαχτούν τα υδραυλικά του κτηρίου Β, διαθέτουν 5.000 ευρώ για την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών ρεύματος. Πρόκειται για το πρόγραμμα switch off με σκοπό να ελέγχουν την κατανάλωση ρεύματος, υποτίθεται για οικολογικούς λόγους», περιγράφουν οι φοιτήτριες τη σπατάλη χρημάτων σε μη καίρια θέματα. Ενώ και για αναλώσιμα είδη που ζήταγαν οι φοιτητές, όπως π.χ καρέκλες, καθίσματα τουαλέτας, κουρτίνες μπάνιου κ.τ.λ. και τους έλεγαν πως δεν υπάρχουν χρήματα να αγοραστούν, ανακάλυψαν πως υπήρχαν κρυμμένα και κλειδωμένα σε κάποιο υπόγειο, ενώ τα κλειδιά τα είχε ένας από τους συντηρητές των κτηρίων από το 2003.

Απαράδεκτες συνθήκες εργασίας

Η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των εστιών δεν έρχεται μόνο μέσα από την απαξίωση, αλλά και με άλλες ενέργειες, όπως η καθιέρωση ενοικίου ή της εργολαβίας στους εργαζόμενους. «Μας είχαν

πει να πληρώνουμε ενοίκιο και εγγύηση, αλλά παλέψαμε να μην περάσει. Τα λεφτά δεν ήταν πολλά, αλλά έτσι ξεκίνησε σε όλες τις εστίες και μετά αυξήθηκε το ποσό. Ταυτόχρονα παγιώνεται και στις συνειδήσεις ότι είναι λογικό να μην υπάρχει δωρεάν κοινωνική μέριμνα, παίρνοντας παράλληλα και άλλα μέτρα, όπως συνεχόμενοι έλεγχοι διαμορφώνοντας ένα αίσθημα ανελευθερίας και εγκλωβισμού εκεί που μένεις» εξηγεί η Κωνσταντίνα. Μάχες δίνονται παράλληλα και για τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στην εστία, λόγω εργολαβίας. «∆ούλευα 6 μέρες την εβδομάδα, πολλές φορές 12ωρα και Κυριακές και αμειβόμουν με 400 ευρώ. Στα χαρτιά εμφανιζόταν ο μισθός μου ότι ήταν 700 ευρώ, όπως ανακάλυψα αργότερα αφού τα χαρτιά που υπογράφουμε τις περισσότερες φορές

Αλληλεγγύη και αγώνας

Υπάρχουν και τα θετικά κομμάτια αυτής της ιστορίας, όπως περιγράφονται από τους οικότροφους. Αρχικά οι ίδιοι κάνουν ό,τι μπορούν για να ομορφύνουν τον χώρο τους, με εικαστικές παρεμβάσεις στους τοίχους ή βρίσκοντας έπιπλα για τους κοινόχρηστους χώρους, ακόμα και αν είναι από τα σκουπίδια. Έπειτα συνεχίζουν να στέκονται αλληλέγγυοι προς τους εργαζομένους και τους αγώνες τους, όπως επιβεβαιώνει και ο Γιάννης ο φύλακας, αλλά και μεταξύ τους διοργανώνοντας για παράδειγμα συλλογική κουζίνα όταν ήταν κλειστό το εστιατόριο και κάποια παιδιά δεν είχαν λεφτά να ψωνίσουν φαγητό. Αν και διακόπηκε η χρηματοδότηση της πολιτιστικής τους ομάδας, αυτή συνεχίζει να λειτουργεί μόνη της, με στήριξη από την τοπική κοινωνία μέσω κουπονιών ενίσχυσης, διοργανώνοντας ακόμα και φεστιβάλ, πάντα με δωρεάν είσοδο, όπως τονίζουν. «Γιατί γνωρίζουμε τι θα πει να θέλεις να πας σε ένα φεστιβάλ και να μην έχεις τα λεφτά. Όσοι μένουμε στις εστίες αυτό το κοινό μας χαρακτηρίζει και είναι βίωμα στο πετσί μας». Στις νίκες τους απέναντι στη ζοφερή πραγματικότητα εντάσσουν και το καινούργιο εσωτερικό κανονισμό της εστίας, που διαμορφώθηκε από τους ίδιους τους φοιτητές δίνοντας βάση στα κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια.

είναι λευκά ή απλά δεν μας αφήνουν να τα δούμε. Εγώ έκανα καταγγελία στην εταιρεία και από τότε προσπαθούν να με εξαναγκάσουν σε παραίτηση» περιγράφει ο Γιάννης, φύλακας στις εστίες. Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στους υπόλοιπους εργαζόμενους, όπως με αυτούς του εστιατορίου, που εξαναγκάζονταν από τον εργολάβο σε οικειοθελή παραίτηση. Οι εργαζόμενοι κατάφεραν να κρατήσουν τη δουλειά τους όταν η εταιρία φοβήθηκε τη δημοσιοποίηση εγγράφων που βρήκαν οι φοιτητές όπου υπήρχαν εργαζόμενοι φαντάσματα και πλασματικοί μισθοί. Το ζήτημα μη επίλυσης όλων αυτών των προβλημάτων έγκειται για την Ευαγγελία Μαραγγιανού, καθηγήτρια του τμήματος ΦΠΨ και μέλος της εφορείας της εστίας, στους δύο φορείς διαχείρισης. «Από τη μία, βρίσκεται το Ίδρυμα Νεολαίας και ∆ια Βίου Μάθησης, του υπουργείου που έχει τη διαχείριση των οικονομικών και, από την άλλη, το πανεπιστήμιο με τις διοικητικές αρμοδιότητες. ∆εν είναι ένας φορέας υπεύθυνος με αποτέλεσμα να αλληλοκατηγορούνται και να μη γίνεται τίποτα».

Εστίες για όλους

«∆εν γνωρίζω τη δήλωση του πρύτανη, αλλά θεωρώ πως όλοι πρέπει να στεγάζονται και να σιτίζονται ανεξάρτητα από την επίδοσή τους. Οι αριστούχοι πρέπει να επιβραβεύονται, όπως και γίνεται άλλωστε, αλλά με άλλους τρόπους. Εμείς πιέζουμε για τη δημιουργία περισσότερων εστιών, αλλά που τα κριτήρια για τους οικότροφους θα είναι καθαρά κοινωνικο – οικονομικά» δηλώνει η Ε. Μαραγγιανού. «Με τον Φορτσάκη περιμένουμε τα χειρότερα, ήδη είδαμε τους σεκιουρητάδες να μας ζητάνε πάσο για να μπούμε σπίτι μας. Εμείς πολεμάμε ακριβώς το να μην μπαίνουν ακαδημαϊκά κριτήρια στο ζήτημα της κοινωνικής μέριμνας. Γνώμονας πρέπει να είναι η ανάγκη που έχουν τα παιδιά και όχι τα μόριά τους ή οι βαθμοί τους. Προφανώς, όμως, θα φτιάξει εστίες πολυτελείας για τους αριστούχους, ώστε να πληρώνεται και το αντίστοιχο ενοίκιο από τους ούτως ή άλλως έχοντες, αφού με το Νέο Λύκειο μόνο αυτοί θα καταφέρνουν να περνούν στο πανεπιστήμιο. Όσοι δεν θα έχουν χρήματα για καλά φροντιστήρια θα μένουν εκτός» εκφράζει το φόβο της για το μέλλον του πανεπιστημίου η Μαριαλένα. Τζέλα Αλιπράντη

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

ΤΡΟΧΑΙΑ ∆ΥΣΤΥΧΗΜΑΤΑ

Η κρατική αδιαφορία κοστίζει ζωές

16η Νοεμβρίου έχει οριστεί φέτος ως η Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα των Τροχαίων ∆υστυχημάτων. Η σημερινή μέρα προσφέρεται για έντονο προβληματισμό σε μια χώρα όπως η Ελλάδα στην οποία εκατοντάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο σε τροχαία δυστυχήματα. Τα τελευταία χρόνια οι θάνατοι εξαιτίας τροχαίων δυστυχημάτων έχουν μειωθεί, η χώρα μας όμως εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στις χώρες της ΕΕ με τον μεγαλύτερο αριθμό ατυχημάτων και θυμάτων αναλογικά με τον πληθυσμό της. Το 2013, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Τροχαίας, 861 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 1.326 τραυματίστηκαν σοβαρά. Οι ελαφρά τραυματίες έφτασαν τους 13.515. Το 2012 οι νεκροί έφτασαν τους 976, οι βαριά τραυματίες τους 1.443 και οι ελαφρά τραυματίες τους 13.675. Τη φετινή χρονιά ήδη στο πρώτο εξάμηνο έχουν χάσει τη ζωή τους 346 συμπολίτες μας. Πάνω από το ένα τρίτο των θυμάτων ανήκει στην ηλιακή ομάδα άνω των 55 ετών. Τα ανήλικα θύματα είναι 13 και στην ηλικιακή κατηγορία 18-25 φτάνουν τα 51.

Η πολιτεία έχει άλλες προτεραιότητες

Τα πρόσφατα πολύνεκρα δυστυχήματα στην Εγνατία Οδό και στην Πέτρου Ράλλη επανέφεραν τη δημόσια προσοχή σε ένα ζήτημα το οποίο πολλές φορές επισκιάζεται από την πολιτική επικαιρότητα. «Στην Ελλάδα, το σύνολο αυτών οι οποίοι ασκούν την εξουσία είναι παντελώς άσχετοι ή αδιάφοροι για το θέμα της οδικής ασφάλειας. Η αδιαφορία δεν σημαίνει έλλειψη βούλησης ή εκπαίδευσης. Πρό-

Σκουπίδια: Χρειάζεται αποκεντρωμένη διαχείριση Εκδήλωση στη Λαμία για την αποκομιδή των απορριμμάτων

ι σχεδιασμοί που γίνονται, έως αυτή τη στιγμή, για την αποκομιδή των σκουπιδιών της Λαμίας καταλήγουν στην κατασκευή και λειτουργία πανάκριβων μονάδων οι οποίες θα παράγουν είτε άχρηστα υλικά που θα πρέπει να θάβονται σε ΧΥΤΑ, είτε υλικά που θα πρέπει να καίγονται σε ειδικές μονάδες. Αυτό τόνισαν οι ομιλητές – προσκεκλημένοι σε εκδήλωση που διοργάνωσε η δημοτική Κίνηση «Παρέμβαση Πολιτών για τη Λαμία» στις 7 Νοεμβρίου στο Επιμελητήριο της πόλης. Προκύπτει, σημείωσαν, από το ότι αυτά «που προωθούνται αφορούν τη συλλογή του συνόλου σχεδόν των απορριμμάτων χωρίς προδιαλογή, την καταστροφή των ανακυκλώσιμων υλικών μέσα από τη συμπίεση και τη μεταφορά τους σε μεγάλους σταθμούς μεταφόρτωσης». Στην εκδήλωση, που είχε μεγάλη επιτυχία καθώς το ζήτημα αυτό είναι πολύ σοβαρό, είχαν κληθεί και πήραν τον λόγο οι δήμαρχοι Λαμιέων, Λοκρών και Αμφίκλειας – Ελάτειας, δημοτικοί σύμβουλοι και εκπρόσωποι φορέων. Παρενέβησαν, όμως, και πολλοί πολίτες.

κειται για προστασία του λανσαρίσματος των αυτοκινήτων. Χαρακτηριστικά αρνητικό παράδειγμα είναι εκείνο του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ο οποίος ως υπουργός Προστασίας του Πολίτη, είχε συλληφθεί στα Τέμπη για παράβαση της διπλής διαχωριστικής και του ορίου ταχύτητας μετά από καταδίωξη. Όταν τον συνέλαβαν είπε ότι το έκανε επίτηδες για να τους δοκιμάσει. Υπάρχουν βέβαια και οι γνωστές περιπτώσεις του Κουλούρη, ο οποίος πέρασε με κόκκινο και της Μπατζελή, η οποία έλεγε ότι όταν τρέχεις δεν υπάρχουν όρια. Μέχρι και ο ∆ημήτρης Βίτσας φωτογραφήθηκε χωρίς κράνος στη μηχανή. ∆εν πρόκειται απλώς για ζήτημα παιδείας. Είναι μια υπερπροβολή της κουλτούρας του αυτοκινήτου», τονίζει ο Γιώργος Κουβίδης, μέλος της ∆.Ε του Πανελλαδικού Συλλόγου «SOS Τροχαία Εγκλήματα». Από τα 56 ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου τα 33 είναι συγγενείς Α’ βαθμού θυμάτων τροχαίων δυστυχημάτων. Για τον Γιώργο Κουβίδη είναι εμφανές ότι η πολιτεία έχει άλλες προτεραιότητες από τον περιορισμό του αριθμού των τροχαίων ατυχημάτων. «Η Τροχαία βρίσκεται σταθερά σε κάποια σημεία. ∆εν υπάρχει όμως στο οδικό δίκτυο, ούτε μέσα στις πόλεις. Σε μια από τις πιο αστυνομοκρατούμενες χώρες στον κόσμο, όπως η Ελλάδα, όπου ο αριθμός αστυνομικών ανά κάτοικο είναι από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως, δεν γίνονται προσλήψεις στην Τροχαία».

Στατιστικές αλχημείες

Η μείωση των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια δεν μπορεί να μας οδηγήσει σε αισιόδοξα συμπεράσματα. Στην Ελλάδα, το 2013 αντιστοιχούσαν 81 θύματα σε ένα εκα-

Τη συζήτηση άνοιξε η επικεφαλής της Παρέμβασης και δημοτική σύμβουλος Μαρία Αντωνίου. Προσδιόρισε το πρόβλημα το οποίο, όπως είπε, επείγει διότι οι νέες δημοτικές αρχές καλούνται να διακόψουν την πορεία προς αντι-περιβαλλοντικές και οπισθοδρομικές λύσεις. Παρουσιάζοντας, περιληπτικά, την πρόταση της Κίνησης τόνισε με έμφαση ότι ο νέος δήμαρχος οφείλει να παρουσιάσει το δικό του σχέδιο. Οι εισηγητές ∆έσποινα Σπανούδη και Τάσος Κεφαλάς έκαναν τεκμηριωμένες τοποθετήσεις. Επεσήμαναν ότι η μεταφορά των δραστηριοτήτων καθαριότητας, αποκομιδής, επεξεργασίας και διάθεσης σε έναν περιφερειακό φορέα διαχείρισης και μάλιστα με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας θα είναι μια πιθανή όσο και ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη. Έδωσαν το παράδειγμα της πρόσφατης εισήγησης της εκτελεστικής επιτροπής του Φο∆ΣΑ της Στερεάς, με την οποία προτάθηκε να μετατραπεί από ΝΠ∆∆ σε ΑΕ και μάλιστα χωρίς να έχει προηγηθεί συζήτηση στα δημοτικά συμ-

τομμύριο κατοίκων, ενώ στη Βρετανία 29 και στην Ισπανία 37. Ο Γιώργος Κουβίδης επισημαίνει ότι είναι εύκολο να ακολουθηθεί το θετικό παράδειγμα άλλων χωρών, αρκεί να υπάρχει η απαραίτητη πολιτική βούληση. «Χρειάζεται βέβαια ένα συνδυασμένο μακροχρόνιο πρόγραμμα στο οποίο θα αλλάξουν τα πάντα», προσθέτει. Για να συμβούν οι απαραίτητες δραματικές αλλαγές στον τομέα της οδικής ασφάλειας θα πρέπει να μην κρυφτεί το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Ο Γ. Κουβίδης θεωρεί ότι χρησιμοποιούνται αλχημείες για να μην γίνουν αντιληπτές οι τεράστιες διαστάσεις του ζητήματος των τροχαίων δυστυχημάτων. «Είναι επίσημη απόφαση της ΕΕ να κατατάσσονται στα θύματα όσοι χάνουν τη ζωή τους μέχρι 30 μέρες μετά το συμβάν. Υπάρχουν περιπτώσεις νέων οι οποίοι κατάφεραν να κρατηθούν στη ζωή για πάνω από 30 μέρες. Είναι ύβρις απέναντι στις οικογένειες τους και στους ίδιους αυτές οι αλχημείες. Νομίζουν ότι έτσι θα περιορίσουν το πρόβλημα». Όσον αφορά τη νομοθετική αντιμετώπιση την οποία έχουν όσοι ευθύνονται για θανατηφόρα ατυχήματα, ο ίδιος δηλώνει την ανάγκη να καταπολεμηθεί η αίσθηση ότι υπάρχει ατιμωρησία για τα αδικήματα τα οποία συμβαίνουν στο δρόμο. «Ο θάνατος στο δρόμο είναι ο μόνος ατιμώρητος. Αυτό συμβαίνει λόγω του μέσου. Το αυτοκίνητο πρέπει να μείνει ατιμώρητο. Όποιος ευθύνεται για ένα θανατηφόρο τροχαίο τις επόμενες ώρες είναι ελεύθερος με το δίπλωμα. Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτό συμβαίνει και στις περιπτώσεις εγκατάλειψης του θύματος. Με αυτόν τρόπο εκπέμπεται ένα σήμα ότι μπορείς να σκοτώσεις χωρίς να τιμωρηθείς». Αλέξανδρος Μαυρογένης

βούλια των ∆ήμων. Στον αντίποδα των λύσεων που προτείνονται και στη Στερεά Ελλάδα και αφορούν συγκεντρωτική διαχείριση σε μεγάλες εγκαταστάσεις, «η πρόταση που καταθέτουμε εμείς», σημείωσαν, «αφορά αποκεντρωμένη διαχείριση με κοινωνικό δημόσιο έλεγχο, με τη συμμετοχή των πολιτών και με τα μεγαλύτερα οφέλη στη μείωση των δημοτικών τελών, στην απασχόληση και στο περιβάλλον». Στην τοποθέτησή του ο δήμαρχος Λαμιέων και πρόεδρος του Φο∆ΣΑ της Στερεάς, Νίκος Σταυρογιάννης, δήλωσε ότι σε λίγους μήνες θα είναι έτοιμος ο νέος περιφερειακός σχεδιασμός, για τον οποίον ωστόσο ισχυρίστηκε ότι αγνοεί αν έχει ξεκινήσει η μελέτη. Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Σταυρογιάννης δήλωσε ότι «ξεκινάμε από μηδενική βάση», ότι αντιλαμβάνεται τα οφέλη της αποκεντρωμένης διαχείρισης με διαλογή στην πηγή και ζήτησε συνεργασία σε αυτή την κατεύθυνση. Η Παρέμβαση, ενημέρωσε η Μ. Αντωνίου, σε συνεργασία με την Πρωτοβουλία Συνεννόησης για τη ∆ιαχείριση των Απορριμμάτων (στην οποία συμμετέχει) θα καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση για την Λαμία και την αλλαγή του Περιφερειακού Σχεδιασμού. «Θα θέσουμε τη δημοτική αρχή προ των ευθυνών και δεσμεύσεων που έχει αναλάβει απέναντι στους πολίτες», παρατήρησε, «και θα ενημερώνουμε τους συνδημότες μας, ευελπιστώντας ότι θα συμβάλλουμε στην ανατροπή των φίλο-εργολαβικών σχεδιασμών και στην κατεύθυνση ενός μοντέλου διαχείρισης κοινωνικά και περιβαλλοντικά δίκαιου και βιώσιμου.

Εκδήλωση από τη ∆ημοτική Συνεργασία Αργυρούπολης - Ελληνικού

Εκδήλωση με θέμα «Η διαχείριση των απορριμμάτων από τους ∆ήμους και την Περιφέρεια» διοργανώνει η ∆ημοτική Συνεργασία Αργυρούπολης-Ελληνικού, σήμερα Κυριακή, στις 11 π.μ., στην αίθουσα «Μίκης Θεοδωράκης» στην Αργυρούπολη. Συμμετέχουν: ΠΕ∆Α – Περιφέρεια – ΠΟΕ - ΟΤΑ – ΠΡΟΣΥΝΑΤ. Στην εκδήλωση πολίτες και φορείς συζητούν για τη διαμόρφωση των όρων που θα κάνουν εφικτή την εφαρμογή της πρότασης που έχει ήδη επεξεργαστεί η Συνεργασία ως ∆ημοτική Αρχή μεταξύ 2011 – 2014 και προέκυψε από τη συνεργασία με τους γειτονικούς ∆ήμους (Άλιμο και Γλυφάδα) μαζί με το ΤΕΙ Πειραιά. Η πρόταση, στο στάδιο της προμελέτης, προβλέπει τη δημιουργία, στο χώρο του πρώην Αεροδρομίου, πρότυπης μονάδας ήπιας διαχείρισης με κύριο χαρακτηριστικό την ανακύκλωση, κομποστοποίηση, επαναχρησιμοποίηση των απορριμμάτων.

“

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

εκδηλώσεων

Κυριακή 16 Νοεμβρίου

** Ολοκληρώνεται σήμερα (12-4 μ.μ.) το παζάρι βιβλίων των «Ενθεμάτων της Αυγής» στο εντευκτήριό τους (Βαλτετσίου 50-52, Εξάρχεια). ** Εκδήλωση με θέμα «1973-2014: Οι κοινωνικοί αγώνες σήμερα» διοργανώνει η ομάδα «Αλληλεγγύη-Αντίσταση στο Κιάτο», στις 7 μ.μ., στις αποθήκες ΑΣΟ, στο Κιάτο. Συμμετέχουν: ΕΡΤ open, αγωνιζόμενες καθαρίστριες του ΥΠ.ΟΙΚ, σχολικοί φύλακες, Αλληλεγγύη για όλους, Εφημερίδα των Συντακτών, ΒΙΟ.ΜΕ, SOS Χαλκιδική, Κοινωνικό Ιατρείο Κορίνθου, Σβούρα-Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι, Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Κορίνθου, Εθελοντική Ομάδα Αλληλεγγύης Ξυλοκάτρου. ** Προβολή της ταινίας της Αλ. ∆ημητρίου «Τα κορίτσια της βροχής» διοργανώνει η Παρέμβαση Πολιτών για τη Λαμία, στις 6.30 μ.μ., στο δημοτικό θέατρο Λαμίας. Μιλούν οι Π. Κλαυδιανός και Π. Σαββινίδου, μία από τις συμμετέχουσες στην ταινία.

** Εκδήλωση με θέμα «Γεωπολιτικές ανακατατάξεις και νέες εστίες έντασης» διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ Αμαρουσίου (Σαλαμίνος 32), στις 7.30 μ.μ. Μιλούν Μ. Ρένεσης και Χρ. Λουκάς. ** Σε ανοιχτή συζήτηση καλεί ο Συντονισμός πολιτών και συλλογικοτήτων ενάντια στις αυξήσεις του ΟΑΣΘ, στης 6.30 μ.μ., στο νομαρχείο Θεσσαλονίκης. Το Σάββατο 22 Νοεμβρίου θα ξεκινήσει μεγάλο συλλαλητήριο από το άγαλμα Βενιζέλου, στις 12 μ.

Σάββατο 22 Νοεμβρίου

** Εκδήλωση για το νέο βιβλίο του Κάρλος Ταμπλάδα «Τσε Γκεβάρα: Η πολιτική οικονομία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού» (εκδόσεις ∆ιεθνές Βήμα), στις 6.30 μ.μ., στο Συνεδριακό Κέντρο ∆ήμου Νέας Ιωνίας (Πατριάρχου Ιωακείμ 4). Μιλούν Β. Γονατάς, Π. Κατσαρός, Θ. Νάνος και Σ. Τερλεξή. Στο χώρο θα φιλοξενηθεί η έκθεση των έργων του Αντόνιο Γκερέρο, ενός από τους πέντε κουβανούς αγωνιστές που βρίσκονται στις φυλακές των ΗΠΑ. ** Μουσική βραδιά οικονομικής ενίσχυσης διοργανώνει ο πολυχώρος Όμορφη Πόλη (πλ. ∆ημοκρατίας και Γρ. Λαμπράκη 3, Αγ. Στέφανος). Είσοδος 10 ευρώ με κρασί ή μπύρα.

∆ευτέρα 17 Νοεμβρίου

** Τη μνήμη του Θωμά Βασιλειάδη τιμούν και φέτος οι συναγωνιστές του, στις 12 το μεσημέρι, στο ισόγειο του κτιρίου της πολυτεχνικής σχολής Θεσσαλονίκης. ** Εκδήλωση για την επέτειο του Πολυτεχνείου διοργανώνει η κίνηση Πολίτες της Ηλείας, στις 7 μ.μ. στο 4ο Λύκειο Πύργου. Μιλούν οι ∆. Παπαχρήστος, Μ. Μπαλαούρας και Π. Βεργέτης.

Τρίτη 18 Νοεμβρίου

** Παρουσίαση των βιβλίων της Καίτης Βασιλάκου «Νυχτώνει αργά» και «Σιμόν» (εκδόσεις Μανδραγόρας), στις 8 μ.μ., στο αίθριο της Στοάς του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5). Μιλούν οι Κ. ∆ιαμαντάκου, Β. Κατσικονούρης, ∆. Μαρίνος. ∆ιαβάζουν αποσπάσματα οι Μ. Καρατζογιάννης, Yρώ Μανέ, Χρ. Χειλά και Μ. Κατσούλη.

Τετάρτη 19 Νοεμβρίου

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ

Εκδημοκρατισμός της Αστυνομίας στην Ευρώπη

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ και το Ευρωπαϊκό ∆ίκτυο transform! διοργανώνουν τριήμερο διεθνές συνέδριο με θέμα «Εκδημοκρατισμός της Αστυνομίας στην Ευρώπη» που θα γίνει, στις 21-23 Νοεμβρίου, στο αμφιθέατρο του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών (Ακαδημίας 18). Παρεμβαίνουν οι Σοφία Βιδάλη (∆ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης), Γιώργος Παπανικολάου (Πανεπιστήμιο Τίνσαϊντ, Ηνωμένο Βασίλειο), Γιώργος Ρηγάκος, (Πανεπιστήμιο Κάρλετον Καναδά), Σαλβατόρε Πάλιντα (Πανεπιστήμιο της Γένοβας), Βάλτερ Μπάιερ (συντονιστής ∆ίκτυο Transform!), Χάρης Γολέμης (∆ιευθυντής Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς), Αναστασία Τσουκαλά (Πανεπιστήμιο Παρίσι ΧΙ), Στράτος Γεωργούλας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Βόλκερ Έικ (Πανεπιστήμιο Χούμπολτ), Φαμπιέν Γκιλό Μπατάιγ, (Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας), Τάσος Μαυρόπουλος (ΣΥΡΙΖΑ), Ντάγκμαρ Ζβέντοβα (Κομμουνιστικό Κόμμα Βοημίας Μοραβίας), Κλειώ Παπαπαντολέων (γ.γ. ΕΕ∆Α), Ανδρέας Καρίτζης (ΣΥΡΙΖΑ), Βασίλης Καρύδης (Συνήγορος του Πολίτη), Φωτόπουλος Χρήστος (γ.γ. ΠΟΑΣΥ), ∆ημήτρης Τσουκαλάς (ΣΥΡΙΖΑ), Γιάννης Πανούσης (Πανεπιστήμιο Αθηνών, ∆ΗΜ.ΑΡ.), Όλγα Θέμελη (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Γρηγόρης Λάζος (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Έλλη Συμεωνίδου-Καστανίδου (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Νίκος Παρασκευόπουλος (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Βασιλική Κατριβάνου (ΣΥΡΙΖΑ) Νίκος Κουλούρης (∆ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης), ∆ιεθνής Αμνηστία, Εθνικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες. Παρασκευή 21 Νοέμβρη 15:00-18:00, Σάββατο 22 Νοέμβρη 11:00-19:30, Κυριακή 23 Νοέμβρη 10:0020:00.

Ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας

Τριήμερο επιστημονικό συνέδριο διοργανώνει ο Μαρξιστικός Χώρος Μελέτης και Έρευνας (ΜΑΧΩΜΕ), με θέμα «Ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας – ταξική συνείδηση και πολιτική διαπάλη», στην αίθουσα του ξενοδοχείου Novus (Καρόλου 23, πλ. Καραϊσκάκη). Παρασκευή 21 Νοεμβρίου: «Η μαρξιστική θεωρία για την ταξική διάρθρωση της αστικής κοινωνίας» (6.30 μ.μ.) Μιλούν: Α. Λύτρας, Ν. Παπαγεωργίου, Μ. Καμπούρης, Θ. Αλεξίου και ∆. Πατέλης. Συντονίζει ο Κ. Αρβανίτης. Σάββατο 22 Νοεμβρίου: «Σύγχρονη ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας» (10.30 π.μ.) Μιλούν: ∆. Κατσορίδας, Β. Αρανίτου, Σπ. Σακελλαρόπουλος, Α. Παπαδόπουλος, Β. Λιόσης, Π. Μωράκης. Συντονίζει ο Τ. Φωτόπουλος. «Σύγχρονη εργατική τάξη, ως τάξη “για τον εαυτόν της”» (6.30 μ.μ.) Μιλούν: Στ. Γκιάλης, Κ. Κατσαρός, Α. Καψάλης, Κ. ∆ημουλάς, Γ. Γαβρίλης, Κ. Μακαρώνας, Α. Νταβανέλος. Συντονίζει ο Β. Λαμπρόπουλος. Κυριακή 23 Νοεμβρίου: «Συγκλίσεις και αντιθέσεις εθνικών και υπερεθνικών ελίτ» (10.30 π.μ.) Μιλούν οι Λ. Τσουλφίδης, Κ. Σηφάκη Καπετανάκη, Η. Νικολόπουλος, Τρ. Κωστόπουλος, Μ. Πουλημάς. Συντονίζει ο Π. ∆ερμενάκης. «Ταξικές συμμαχίες και κυβέρνηση Αριστεράς» (6.30 μ.μ.). Μιλούν: ∆. Χαραλαμπίδου, ∆. Καλτσώνης, Γ. Τόλιος, Τ. Στρατούλης, ∆. Βίτσας. Συντονίζει ο Γ. Θεωνάς.

Μπορούν οι αριστερές πλειοψηφίες να κάνουν την διαφορά; ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

τις πρόσφατες εκλογές της 5ης Νοέμβρη για τα Υπηρεσιακά Συμβούλια στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η αριστερή παράταξη των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων (ΣΥΝΕΚ) κατέκτησε για πρώτη φορά την πρώτη θέση και εξέλεξε αιρετούς εκπροσώπους του κλάδου σε όλη την Ελλάδα. Αν, μάλιστα, κάνουμε συγκρίσεις με τις προηγούμενες εκλογές, η άνοδος των ΣΥΝΕΚ είναι εντυπωσιακή, περίπου 5% κάθε δύο χρόνια: ξεκινώντας από το 15,3% στις εκλογές του 2010, πήγε στο 20,1% το 2012 και έφτασε στο 25,5% των ψήφων το 2014! Παράλληλα, έχουμε μια σημαντική αύξηση των ποσοστών και στα άλλα αριστερά ψηφοδέλτια, με ταυτόχρονη μείωση των συνδικαλιστικών δυνάμεων της συγκυβέρνησης που λυμαίνονταν για πολλά χρόνια τα υπηρε-

σιακά συμβούλια, παγιώνοντας ένα μοντέλο πελατειακής σχέσης και παραγοντισμού. Οι εκλεγμένοι αιρετοί στα υπηρεσιακά συμβούλια έχουν έναν, εκ προοιμίου, αρνητικό συσχετισμό, 2 αιρετοί με 3 εκπροσώπους της διοίκησης, οπότε τα περιθώρια παρέμβασης είναι μηδαμινά. Έτσι, στα όργανα αυτά, παγιώθηκε μια γραφειοκρατική λειτουργία πειθήνιας εκτέλεσης των κυβερνητικών αποφάσεων. Ο ρόλος που επιφυλάχθηκε στους αιρετούς εκπαιδευτικούς ήταν η αφομοίωσή τους ως εξάρτημα της διοίκησης κι η αποξένωσή τους από τα συνδικαλιστικά σωματεία. Το ρόλο αυτό αποδέχτηκαν και αξιοποίησαν για πολλά χρόνια οι συνδικαλιστές της ΠΑΣΚ και της ∆ΑΚΕ ως ρουσφετολογικό μηχανισμό για την εδραίωση της κυριαρχίας τους,

βρίσκοντας έφορο έδαφος στον μικροαστικό κλάδο των εκπαιδευτικών που πάντα βολευόταν με ατομικές εξυπηρετήσεις. Το ερώτημα είναι αν, μετά την κυριαρχία της αριστεράς στους αιρετούς, τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Θα ορθώσουν το ανάστημά τους οι αριστεροί αιρετοί ή θα αφομοιωθούν στο γραφειοκρατικό μοντέλο της διοίκησης; Θα λειτουργήσουν με αντικειμενικότητα, διαφάνεια και τόλμη για την υπεράσπιση των συναδέλφων; Θα συνεργάζονται με τα συνδικαλιστικά όργανα ή θα είναι εξαφανισμένοι στα γραφεία της διεύθυνσης; Οι, μέχρι τώρα, ενδείξεις διχάζονται. Στη δική μου περιοχή, ο αιρετός των ΣΥΝΕΚ δεν έλειψε ποτέ από συνελεύσεις της ΕΛΜΕ, διαδηλώσεις, καταλήψεις κι αποκλεισμούς ∆ιευθύνσεων και μάλιστα κουβαλούσε και μοίραζε συνήθως σημαίες και πανό. Σε άλλες, όμως, περιοχές συμβαίνει το αντίθετο… Στο υπάρχον μοντέλο των Υπηρεσιακών Συμβουλίων, το παιχνίδι είναι στημένο κι αυτό είναι κοινό μυστικό. Τι γίνεται, όμως, στα σωματεία των καθηγητών όπου ακόμα μπορούμε να ελπίζουμε ότι κάτι μπορεί να παιχτεί; Στις περισ-

σότερες ΕΛΜΕ, οι αριστερές παρατάξεις πλειοψηφούν και προβλέπεται, στις επερχόμενες εκλογές, να κυριαρχήσουν συντριπτικά. Έχει αλλάξει κάτι ουσιαστικό σ’ αυτές τις ΕΛΜΕ; ∆υστυχώς όχι. Οι συνελεύσεις συνεχίσουν να συγκεντρώνουν, πάνω-κάτω, 20 άτομα και στις διαδηλώσεις γνωριζόμαστε, πλέον, με τα μικρά μας ονόματα. Οι συνάδελφοι που βρίσκονται ακόμα σε διαθεσιμότητα έχουν ξεχαστεί πλήρως κι ο καθένας κοιτάει την πάρτη του. Ανατρέπεται αυτό το κλίμα; Τι έχει καταφέρει να αλλάξει στην ΟΛΜΕ το αριστερό προεδρείο, με πρόεδρο από τις ΣΥΝΕΚ και γραμματέα από τις Αριστερές Παρεμβάσεις; Σχεδόν τίποτε, γιατί το συνδικαλιστικό μοντέλο παραμένει ανεπαρκές κι αλλοτριωμένο, ο κλάδος στον οποίο απευθύνεται είναι ανενεργός κι αφομοιωμένος κι εναλλακτικό μοντέλο δεν υπάρχει. Στην παρούσα φάση, κρίσιμο στοίχημα θα αποτελέσει η έγκαιρη, τολμηρή κι αποφασιστική στάση που καλείται να κρατήσει η ΟΛΜΕ στην μάχη της αξιολόγησης.

Ο δικηγόρος του διαβόλου

Τελευταίως πυκνώνουν οι επιθέσεις κατά του νοήματος του Πολυτεχνείου 1973. Μία από αυτές είναι η προσπάθεια απαξίωσης που στηρίζεται στη μεταπολιτευτική δημόσια εικόνα ορισμένων ατόμων, γνωστών από την εποχή εκείνη, που ταυτίζονται συλλήβδην με τη λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου». Βεβαίως στη

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μεταπολίτευση ο βίος και οι απόψεις ορισμένων από αυτούς που συμμετείχαν στο Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα και στην κατάληψη του Πολυτεχνείου ουδεμία σχέση έχουν με τις αντιλήψεις και το πνεύμα της εξέγερσης. Αντιθέτως αποτελούν αναίρεση των αντιλήψεων αυτών και απεμπόληση των στόχων του Πολυτεχνείου. Τα ελάχιστα αυτά άτομα,

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

ακολουθώντας πλέον την προσωπική τους καριέρα, εκμεταλλεύθηκαν το γεγονός της συμμετοχής τους και το εμπορεύθηκαν προς ίδιον όφελος. Από την άλλη, υπήρξαν οι χιλιάδες που συμμετείχαν στην κατάληψη και στην εξέγερση και δεν ακολούθησαν τον δρόμο της συναλλαγής και της εξουσίας. •

Η ανύπαρκτη γενιά του Πολυτεχνείου

Από το βιβλίο του Γιώργου Ν. Οικονόμου “Πολυτεχνείο 1973. Η απαρχή του αυτόνομου κινήματος” (εκδόσεις Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2013)

υτή η υποστασιοποίηση της «γενιάς του Πολυτεχνείου», η οποία καθιερώθηκε από το μέγα δημαγωγό και κατασκευαστή όρων Ανδρέα Παπανδρέου, είναι αδόκιμη τόσο από πολιτική όσο και από κοινωνιολογική άποψη. Η κοινωνιολογία, η πολιτική θεωρία ή φιλοσοφία, η πολιτειολογία και άλλοι κλάδοι στις αναλύσεις τους για τη δημιουργία πολιτικών γεγονότων δεν χρησιμοποιούν τόσο τον όρο «γενιά» για να υποδηλώσουν πολιτικά υποκείμενα, αλλά όρους όπως «τάξεις», «κοινωνικά στρώματα», «μάζες», «πλήθος», «λαός», «κόμματα». Τα πολιτικά γεγονότα δεν συμβαίνουν από γενιές, αλλά από κοινωνικά ή πολιτικά σύνολα που εμφορούνται από ιδέες και προτάγματα και εκφράζονται από κοινωνικές και πολιτικές κινητοποιήσεις, οι οποίες ούτε μόνο από μία γενιά γίνονται, ούτε από όλη τη γενιά συλλήβδην –ακόμη και αν με το όρο «γενιά» υπονοούνται περισσότερες ηλικιακές γενιές. […] Συγχύσεις υπάρχουν επίσης και στους λεγόμενους κινηματικούς χώρους που έχουν αποδεχθεί την κατασκευή της «γενιάς του Πολυτεχνείου». Κάποιοι μιλάνε λ.χ. για «κάστα πολιτικών της γενιάς του Πολυτεχνείου». Ο όρος «κάστα» είναι αδόκιμος, διότι αυτοί από τους συμμετέχοντες που ενεπλάκησαν στη μεταπολιτευτική πολιτική ζωή δεν ανήκαν σε ένα ενιαίο σχήμα, σε μία οργάνωση, ομάδα ή κόμμα με κοινά ιδεολογικά χαρακτηριστικά ή συμφέροντα (που θα δικαιολογούσε έστω και καταχρηστικώς τον όρο κάστα), αλλά ήταν διάσπαρτοι σε όλα σχεδόν τα κοινοβουλευτικά κόμματα, στις αριστερίστικες οργανώσεις, καθώς και ανεξάρτητοι, ακομμάτιστοι, ανέντακτοι ή αναρχικοί. Άλλωστε, αυτοί δεν κληρονόμησαν κάποιου είδους προνόμια ούτε εμπόδισαν άλλους να τα αποκτήσουν ούτε επέβαλαν δια της βίας κάποιο κοινωνικό ή πολιτικό «ρατσισμό», θεωρώντας δηλαδή κάποιες άλλες «κάστες» ανώτερες ή κατώτερες –αυτά είναι τα χαρακτηριστικά της κάστας. […]

Άσκηση εξουσίας

Άλλοι, επίσης, θεωρούν πως «ένα κομμάτι της γενιάς του Πολυτεχνείου και της μεταπολίτευσης έχει στα χέρια του την εξουσία εδώ και τρεις δεκαετίες». Φυσικά αυτό δεν συμβαίνει. Όσοι από τους συμμετέχοντες στο Πολυτεχνείο ασχολήθηκαν με τα πολιτικά δεν έχουν στα χέρια τους την εξουσία. Απλώς συμμετείχαν στην εξουσία, όπως και οι υπόλοιποι των άλλων «γενιών», και προφανώς οι δεύτεροι ήταν και περισσότεροι. Η πολιτική εξουσία από το 1974 ανήκε στα κόμματα του ΠΑΣΟΚ και της Ν∆ τα οποία δεν τα ίδρυσαν οι συμμετέχοντες στην κατάληψη. […]

Η αλήθεια είναι πως την πολιτική εξουσία είχαν και έχουν στα χέρια τους από το 1974 τα δύο κόμματα (Ν∆, ΠΑΣΟΚ), η οικονομική ολιγαρχία και τα ΜΜΕ. Και όπως συμβαίνει από πάντα και για όλα τα κράτη, στην εξουσία συμμετείχαν και συμμετέχουν άτομα από όλες τις γενιές –κάποια άτομα, και όχι συλλήβδην όλη η γενιά. Περαιτέρω η εξουσία εν Ελλάδι ασκείται σε βασικούς τομείς επί τρεις δεκαετίες από τα όργανα της Ε.Ε. –διότι αυτός είναι ο βασικός νόμιμος κανόνας της ένταξης, τον οποίο κάθε χώρα - μέλος εν πλήρη γνώσει υπέγραψε. […] Αυτό είναι συνοπτικώς το πλέγμα της εξουσίας στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης. Κάτι παρόμοιο υπήρχε και πριν από τη δικτατορία που δεν υπήρχε «γενιά του Πολυτεχνείου» και κάποια παραλλαγή θα υπάρχει στο μέλλον, που δεν θα υπάρχει η «γενιά του Πολυτεχνείου». Το πλέγμα αυτό αποτελείται από δομές και ανεξέλεγκτους μηχανισμούς και λειτουργεί χάρη σε αυτούς –τα άτομα απλώς εξυπηρετούν τη λειτουργία του. Το πλέγμα αυτό εξουσίας ευθύνεται για τα μακροχρόνια δομικά προβλήματα της οικονομίας και της κοινωνίας, για την ανυπαρξία πολιτισμού, για τις χρόνιες πολιτισμικές παθογένειες, για το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και το υπέρογκο χρέος. Άλλωστε, το πελατειακό σύστημα, η διαφθορά, ο κομματισμός, ο συντεχνιασμός, η ευνοιοκρατία, ο νεποτισμός, η οικογενειοκρατία και όλα τα δομικά προβλήματα του νεοελληνικού συστήματος που οδήγησαν στην χρεοκοπία, δεν ξεκίνησαν το 1974, αλλά έχουν τη βάση τους στο μετεμφυλιακό καθεστώς της ∆εξιάς και των ανακτόρων και συνεχίσθηκαν με άλλη μορφή στη Μεταπολίτευση. […] Η εξουσία, λοιπόν, ανήκε στα δύο κόμματα, στην οικονομική ολιγαρχία, στη δικαστική εξουσία, στα ΜΜΕ και στους κρατικούς μηχανισμούς. Το πλέγμα αυτό εξουσίας έλαβε τις κρίσιμες αποφάσεις, θέσπισε τους νόμους του συστήματος, καθόρισε την οικονομική πολιτική και χειρίσθηκε τα χρήματα των φορολογουμένων. […]

Αποπροσανατολιστική συγκάλυψη

Η χρήση, λοιπόν, του όρου «γενιά του Πολυτεχνείου» με τον τρόπο που γίνεται είναι άστοχη. Επίσης, η απόδοση των ευθυνών για τη σημερινή κατάσταση σε αυτή τη «γενιά», δηλώνει είτε την εμπάθεια είτε την ανικανότητα κατανόησης που χαρακτηρίζει ορισμένους διανοουμένους, πολιτικούς και δημοσιογράφους. Πέραν του ότι δεν ανταποκρίνεται στην ιστορική και πολιτική πραγματικότητα, δεν δηλώνει ιστορική και πολιτική συνείδηση και ούτε δημιουργεί τέτοια.

“

Η απόδοση των ευθυνών για τη σημερινή κατάσταση στη “γενιά του Πολυτεχνείου” δηλώνει είτε εμπάθεια είτε ανικανότητα κατανόησης. Πέραν του ότι δεν ανταποκρίνεται στην ιστορική και πολιτική πραγματικότητα, δεν δηλώνει ιστορική και πολιτική συνείδηση και ούτε δημιουργεί τέτοια.

∆ηλώνει κυρίως την αποφυγή ανάληψης ευθυνών για την μεταπολιτευτική αφασία και την απόκρυψη των ευθυνών αυτών, μεταφέροντάς τες σε κάποια γνωστά πρόσωπα. Οι διαστρεβλώσεις και συγκαλύψεις στα ιστορικά και πραγματικά γεγονότα, με τον επιπόλαιο και επιφανειακό τρόπο που γίνονται, είναι καθαρά νεοελληνικό φαινόμενο. Η χρήση του όρου «γενιά» συγκαλύπτει επιπλέον το πολιτικό περιεχόμενο της κατάληψης και τις ριζοσπαστικές συνδηλώσεις της εξέγερσης του 1973, τα οποία ανάγει σε ορισμένα άτομα που δεν έχουν πια σχέση με το γεγονός, αλλά ζουν τη ζωή τους όπως και όλα τα υπόλοιπα –η μόνη διαφορά τους είναι οι αναμνήσεις και τα βιώματα: τα μεν ενθυμούνται το συλλογικό πυρετό της επαναστατημένης εποχής, τα δε τα ιδιωτικά δέκατα της αμέριμνης ομαλότητας. Οι ευθύνες συνεπώς των ατόμων που συμμετείχαν στην εξουσία από τα μέσα της δεκαετίας 1980 είναι ατομικές, και όχι αδιακρίτως συλλογικές ευθύνες μίας «γενιάς», οποιαδήποτε και αν είναι αυτή. Αντιστρόφως, τα άτομα που συμμετείχαν στο Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα, στην κατάληψη και στην εξέγερση ευθύνονται μόνο για τα συγκεκριμένα γεγονότα και τη συγκεκριμένη περίοδο. Μετά το τέλος των γεγονότων και της συγκεκριμένης περιόδου ουδεμία συλλογική ευθύνη φέρουν. Η περίοδος αυτή έληξε οριστικώς και ανεπιστρεπτί στις 17 Νοεμβρίου 1973. Οι συμμετέχοντες στην κατάληψη δεν ήταν ούτε κόμμα ούτε ομοιογενής ομάδα για να συνεχίσει στις αλλαγμένες πια συνθήκες της Μεταπολίτευσης, ανεξάρτητα από την κοινωνία και χωρίς αυτήν. Οι συμμετέχοντες το 1973 αγωνίζονταν για το κοινό αγαθό, ενώ τα άτομα μετά το 1974 εργάζονταν για το δικό τους συμφέρον, των συνδικάτων, των συντεχνιών και των κομμάτων τους. Αντί, λοιπόν, των βιαστικών σχηματοποιήσεων και των εύκολων αιτιάσεων για την ανυπόστατη πολιτικώς «γενιά του Πολυτεχνείου» στη Μεταπολίτευση θα ήταν διδακτικότερη και δημιουργικότερη η αναζήτηση ευθυνών στην πολιτική - οικονομική - μιντιακή ελίτ, στο αντιδημοκρατικό σύστημα εξουσίας, στα συγκεκριμένα άτομα όλων των «γενιών» που συμμετείχαν σε αυτό με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Καθώς επίσης στην κοινωνία που διαμορφώθηκε με τη Μεταπολίτευση, η οποία στη συντριπτική πλειοψηφία της στήριξε επί δεκαετίες το καθεστώς, τις αντιλήψεις και τις δομές που οδήγησαν στην παρακμή και οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με το ήθος, τον αγώνα και τους στόχους του Πολυτεχνείου. •

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Ο δρόμος έχει μεγάλη ιστορία

Ο Θανάσης Κουρλαμπάς και η Κάτια Γέρου

Συντελεστές της παράστασης «La strada» μας ανοίγουν παράθυρο στο δικό τους δρόμο

«La strada» (ο δρόμος) είναι η μοναχική και δύσκολη πορεία τριών προσώπων προς τη συνειδητότητα, με φόντο το μαγικό αλλά και σκληρό κόσμο του τσίρκου… Ένα έργο ευαίσθητο που έγινε γνωστό από την υπέροχη ταινία του Φελίνι και που μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους. Φέτος ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Βασίλη Νικολαΐδη, που δούλεψε με μια πολύ καλή ομάδα ηθοποιών, ανάμεσα στους οποίους τους πρωταγωνιστικούς ρόλους κρατούν η Κάτια Γέρου, ο Νίκος Νίκας και ο Θανάσης Κουρλαμπάς. Αξίζει να αναφερθεί ότι ανάμεσα στους ηθοποιούς που ερμηνεύουν τους ακροβάτες, ο Κίμων Πατερής, έχει προβλήματα όρασης, κι όμως τα ξεπερνά για να δώσει μια όμορφη ερμηνεία. Το έργο, δυνατό, τρυφερό και αγέραστο, προκαλεί το θεατή να ακολουθήσει τους ήρωες στο δικό τους δρόμο. Τι είναι, όμως, ο δρόμος του τίτλου για τους συντελεστές της παράστασης. Απαντούν στο ερώτημα και σχολιάζουν τη δουλειά τους η Κάτια Γέρου, ο Νίκος Νίκας, ο Κωνσταντίνος Μίχας, που επιμελήθηκε την κίνηση και ο Λεωνίδας Μαριδάκης που έγραψε τη μουσική. Μ.Τ.

Οδυνηρή πορεία εξανθρωπισμού

δρόμος είναι η περιπέτεια που έζησε ο θίασός μας, εδώ και 7 μήνες, όπου η παράσταση κινδύνεψε να μην υλοποιηθεί, γιατί δεν υπήρχαν χρήματα ούτε στέγη, δεν υπήρχε τίποτα, βρεθήκαμε κυριολεκτικά στο δρόμο γιατί αθετήθηκαν συμφωνίες, έτσι απλά με μεγάλη άνεση. Ο δρόμος είναι: το πείσμα του σκηνοθέτη μας να γίνει η παράσταση, η διαθεσιμότητα του θιάσου που καθ’ οδόν έγινε μια γροθιά, τα συγκινητικά συναπαντήματα που συνέβησαν οι δρόμοι κάθε είδους, δεν έχουν σκληρότητα μόνον, έχουν και τέτοια «τυχερά». «∆ρόμος» είναι η άγρια αλληγορία του Φελίνι. Για να περιγράψω την Τζελσομίνα θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του Φελίνι: «Ένα πλάσμα εύθραυστο, τρομαγμένο, πληθωρικό, κακιωμένο, επαναστατικό καμιά φορά, παιδικό, ικανό να μεταμορφώνει τα λυπημένα τρίστρατα εκεί όπου αξιολύπητοι σαλτιμπάγκοι επαναλαμβάνουν τα νούμερά τους... ένα μικρό πλάσμα από φως που ξέρει να παίζει μόνο λίγες νότες σ’ ένα όργανο». Και συμπληρώνω εγώ: ένας παλιάτσος που εκφράζει απόλυτα τη σημερινή ψυχική μας κατάσταση. «∆εν θέλω να ζήσω έτσι... θέλω να πεθάνω... θέλω κι εγώ να χρησιμεύω σε κάτι», λέει συνεχώς η Τζελσομίνα. Όσο για τους θεατές, εκτός του ό,τι άλλο αποκομίσει ο καθένας, θα ευχόμουν να εντοπίσουν στο έργο μια από τις βασικές, κατά τη γνώμη μου, αρτηρίες του: την περιγραφή μιας οδυνηρής πορείας εξανθρωπισμού. Έστω και αργά, έστω και καθυστερημένα.

∆ρόμος όπως τύχη ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΑΣ

έξη σαν τη λέξη τύχη. Μπορεί να σημαίνει καλά αλλά και άσχημα πράγματα. Υπάρχει ο δρόμος της αναζήτησης, της περιπέτειας, του ταξιδιού, της ηλιόλουστης ή συννεφιασμένης βόλτας, της προσμονής, της πίστης σε κάτι ή κάποιον. Υπάρχει ο δρόμος με τα φώτα της πόλης που θυμίζουν γιορτή και ανακουφίζουν μοναξιές και πανικούς, έστω και προσωρινά. Υπάρχει όμως και ο δρόμος που τερματίζει ζωές, αξιοπρέπειες, ανάσες. Υπάρχει ο δρόμος που κρυώνει την αφή και το βλέμμα, υπάρχει ο δρόμος που στιγματίζει, πετάει, περιθωριοποιεί όποιον «δεν είναι σαν εμάς». Υπάρχει ο δρόμος της πείνας και του θανάτου με λίγα λόγια. Υπάρχει και ο δρόμος που μας θέλει

όλους εκεί μαζί να απειλήσουμε για τις ζωές που απειλούνται. Για να σημάνει η λέξη δρόμος μόνο κάτι καλό. Ο τρελός, που ερμηνεύω, είναι η φιγούρα που διαπραγματεύεται το αυτονόητο με την κοινή λογική, με χιούμορ αλλά και με απόλυτη σκληρότητα. Είναι το ταυτόχρονο καλό και κακό που έχουμε μέσα μας. Είναι η αισιοδοξία και η απελπισία που μας πάνε χέρι-χέρι. Είναι το αίσθημα της απόλυτης ελευθερίας και της πιο τρομακτικής μοναξιάς που πάντα παραμονεύει. Τον πλησίασα προσπαθώντας να ξαναθυμηθώ την αίσθηση του παιδιού που ξετυλίγει το καινούριο παιχνίδι αλλά και τη μανία της περιέργειας που το κάνει να σπάσει λίγο μετά αφού παίξει.

Σηματοδοτεί Ο δρόμος τη διεκδίκηση είναι ένα ταξίδι

ΛΕΩΝΙ∆ΑΣ ΜΑΡΙ∆ΑΚΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΙΧΟΣ

Ο δρόμος για μένα δεν είναι ένα καινούριο θέμα -να θυμίσω πως τα δύο προσωπικά μου cd έχουν τους τίτλους «Αβάδιστα» και «Σε βάθος δρόμου». Μέσα μου σηματοδοτεί τη διεκδίκηση, τη φυγή, το ρεμβασμό. Ο δρόμος είναι ένα είδος ελευθερίας. ∆εν μπήκα στον πειρασμό να λάβω υπόψη μου την όμορφη μουσική του Νίνο Ρότα. Τα ερεθίσματα που χρειαζόμουν μου τα γέννησε η ιδέα ενός περιπλανώμενου τσίρκου στο πουθενά. Ακόμα, το τόσο γενναιόδωρο υλικό (βίντεο, κείμενα, εικόνες) που μας έφερνε η Κάτια Γέρου στην πρώτη φάση των προβών. Εκεί βρήκα τον μουσικό πυρήνα του έργου. Έπειτα όλα λύθηκαν όταν άνοιξα τις αισθήσεις μου στην πρόβα, στην εξαιρετική ομάδα και φυσικά στη δημιουργική συνομιλία με τον σκηνοθέτη μας, Βασίλη Νικολαΐδη. ∆εν είμαι ακροβάτης, όπως ο Κίμων Παντερής στην παράσταση, αλλά η δουλειά του συνθέτη απαιτεί αρετές ισορροπιστή. Χαίρομαι ιδιαίτερα που μοιράζομαι μουσικά αυτή τη στράντα, επί σκηνής, με έναν τόσο δημιουργικό τρομπετίστα όπως ο Μέλιος Κατσαμάκης.

Ο δρόμος είναι ένα ταξίδι ανθρώπων που αγωνίζονται να ανοιχτούν στη ζωή, έστω μέσα από μια φτωχή τέχνη. Εξελίσσεται σε ένα κατεστραμμένο κοινωνικά τοπίο, όπου τα παιδιά πουλιούνται, οι γυναίκες εκπορνεύονται, οι περισσευούμενοι προσπαθούν να ζήσουν με κοντοπρόθεσμα όνειρα δύναμης, απόδρασης από το θάνατο, τέχνης. Όλοι ζουν στα απόνερα μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, η κατεστραμμένη μετά τον πόλεμο Ιταλία στην ταινία, η Ελλάδα που καταστρέφεται τώρα. Ταυτίζομαι με το έργο, ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο, η επόμενη παράσταση μου είναι στον δρόμο, στην επαρχία και όλη η αμοιβή μας θα είναι ένα μεροκάματο. Αυτό το ταξίδι, παραδόξως μου φαίνεται αισιόδοξο, μας οδηγεί στη σκέψη ότι ακόμα και μέσα στην πλήρη ανέχεια και σκληρότητα υπάρχει η πιθανότητα ονείρων και συναισθημάτων. Στο θέατρο και στη συγκεκριμένη παράσταση, ανεξαρτήτως σκηνικών περιορισμών, με ενδιαφέρει η κινησιολογία να συμμετέχει στην εξέλιξη του έργου και τη βαθύτητα του ρόλου, να αποκαλύπτει αιτίες και να σπρώχνει το νόημα. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους, η κινησιολογία είτε να είναι σαν αποκάτω κείμενο, δηλαδή η κίνηση να δικαιολογεί μια λεκτική εξέλιξη, είτε να λειτουργεί σαν προωθητικό στοιχείο της παράστασης.

Ταυτότητα παράστασης

ΚΑΤΙΑ ΓΕΡΟΥ

Μετάφραση - διασκευή: Ο θίασος, σκηνοθεσία: Βασίλης Νικολαΐδης, σκηνικός χώρος - κοστουμια: Γιάννης Μετζικώφ, επιμέλεια κίνησης - χορογραφία: Κωνσταντίνος Μίχος, μουσική: Λεωνίδας Μαριδάκης, βοηθός σκηνοθέτη: Ευγενία Μαραγκού, φωτισμοί: Βαγγέλης Κάνδιας, φωτογραφίες: Γεωργία Σιέττου, Στέλιος ∆ανιήλ. Παίζουν: Κάτια Γέρου, Θανάσης Κουρλαμπάς, Νίκος Νίκας, Έφη Κόντα, Μέλιος Κατσαμάκης, Ευγενία Μαραγκού, Λεωνίδας Μαριδάκης, Κίμων Παντερής. Παραστάσεις: Τετάρτη 7.30μ.μ., Πέμπτη έως Σάββατο, 9μ.μ. και Κυριακή, 8μ.μ., στο θέατρο Βικτώρια (3ης Σεπτεμβρίου 119 & Μαγνησίας 5, Κυψέλη, τηλ.: 2108233125).

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

«ΕΝΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ΕΚΑΤΣΕ Σ’ ΕΝΑ ΚΛΑ∆Ι ΣΥΛΛΟΓΙΖΟΜΕΝΟ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ»

Κινηματογραφικά στιγμιότυπα

Του Στράτου Κερσανίδη

ια ιλαροτραγωδία είναι η ζωή και μπορείς να την δεις από διάφορες πλευρές. Κάτι τέτοιο κάνει ο Ρόι Άντερσον με τις ταινίες του: Κεντράρει σε στιγμιότυπά της και χρησιμοποιώντας το χιούμορ αναδεικνύει την τραγικότητα της. Η τριλογία του σουηδού σκηνοθέτη με θέμα τον άνθρωπο, η οποία ξεκίνησε το 2000 με «Τα τραγούδια από το δεύτερο όροφο» και συνεχίστηκε το 2007 με το «Εμείς οι ζωντανοί», ολοκληρώνεται το 2014 με την ταινία «Ένα περιστέρι έκατσε σε ένα κλαδί συλλογιζόμενο την ύπαρξή του» (En duva satt pa en gren och funderade pa tillvaron). Η εν λόγω ταινία, η οποία τιμήθηκε με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ της Βενετίας, έκανε πρεμιέρα στη χώρα μας την προπερασμένη Παρασκευή 7 Νοεμβρίου, στην τε-

λετή λήξης του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η ταινία ξεκινά με τρεις συναντήσεις με το θάνατο. Στην πρώτη, ένας άντρας πεθαίνει από καρδιακή προσβολή ενώ προσπαθεί να ανοίξει ένα μπουκάλι κρασί, με τη γυναίκα του να εξακολουθεί την ετοιμασία του δείπνου στην κουζίνα. Στη δεύτερη, μια ετοιμοθάνατη ηλικιωμένη γυναίκα κρατά σφιχτά στα χέρια της μια τσάντα γεμάτη κοσμήματα, με τους γιους της να αγωνίζονται για να την μεταπείσουν: «∆εν επιτρέπεται να πάρεις την τσάντα μαζί σου στον ουρανό, μητέρα, εκεί θα πάρεις νέα κοσμήματα…». Στην τρίτη, ένας ταξιδιώτης κείτεται νεκρός στην καφετέρια του φέρι μποτ, ενώ είχε μόλις πληρώσει το γεύμα του. Η ταμίας ρωτάει: «Υπάρχει κάποιος που θέλει το γεύμα; Είναι δωρεάν!». Κι ύστερα έρχεται η ώρα του Σαμ και του Τζόναθαν. Είναι δύο πωλητές παι-

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Π.Ε.Κ.Κ.

Οι κριτικοί βράβευσαν το “Μικρό ψάρι” Μετά από δύο χρόνια απουσίας, η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) απένειμε το βραβείο της από τη φυσική της θέση: από τη σκηνή του Ολύμπιον, κατά τη διάρκεια της τελετής λήξης του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το βραβείο των ελλήνων κριτικών απονεμήθηκε στην ταινία του Γιάννη Οικονομίδη, «Το μικρό ψάρι», επειδή «συνδυάζει με αποτελεσματικό τρόπο, αφήγηση και ρυθμούς διεθνώς αναγνωρίσιμους, από τη μία, και σχολιάζει, από την άλλη, την ηθική διάσταση της νεοελληνικής κρίσης». Σε ανακοίνωσή της η ΠΕΚΚ, σημειώνει: «Ύστερα από διετή απουσία -όχι με δική μας ευθύνη- η απονομή του βραβείου μας επιστρέφει στην τελετή λήξης, όπως επί τρεις και πλέον δεκαετίες συνέβαινε. Είχαμε εκφράσει δημόσια τις ενστάσεις μας τόσο για τον νόμο Γερουλάνου, όσο και για την άνιση μεταχείριση των ελληνικών ταινιών. Τι σύμπτωση, τώρα που συνολικά αποδοκιμάζεται ο ισχύων νόμος, είτε ως ανε-

«Το μικρό ψάρι»

χνιδιών, τα οποία «κάνουν τους ανθρώπους να γελούν», όπως πρόσθετα δόντια βαμπίρ, ένα σακουλάκι που γελά και μια μάσκα γεροφαφούτη. Οι δύο αυτοί χαρακτήρες λειτουργούν ως συνδετικός κρίκος των διαφόρων περιστατικών που παρακολουθούμε. Περιστατικά που δεν είναι παρά στιγμιότυπα τα οποία συνθέτουν ένα παζλ της τραγωδίας αλλά και της γελοιότητας της ζωής. Ακολουθώντας αυτό που του αρέσει και γνωρίζει πολύ καλά να κάνει, δηλαδή το παράδοξο, σε συνδυασμό με ένα ψυχρό και κοφτερό χιούμορ, ο Άντερσον μας οδηγεί πέρα από το ρεαλισμό. Η κάμερά του δεν κινηματογραφεί πρόσωπα, κανείς ηθοποιός δεν κοιτάζει το φακό, αλλά παραμένει σταθερή σε γενικό πλάνο κι εκεί μέσα συμβαίνει η δράση. Και τι εννοώ λέγοντας δράση; Σκηνές εντελώς σουρεαλιστικές, συζητήσεις στα όρια του παράλογου, μέσα από τα οποία, όμως, αναδύεται πικρία, μοναξιά, μελαγχολία. Η αφήγηση δεν είναι γραμμική αλλά ψηφιδωτή (υπάρχει τέτοια λέξη;) ακολουθεί μία τεθλασμένη η οποία κατά διαστήματα επανέρχεται εκεί από όπου ξεκίνησε. Αυτό είναι το σύμπαν της ταινίας, ο κόσμος του ανεκπλήρωτου και του επιθυμητού, ο κόσμος της παραξενιάς και της απόγνωσης. Εικόνες καθαρές σε αδιευκρίνιστο χώρο αλλά και χρόνο. Το «Περιστέρι…» δεν είναι η καλύτερη ταινία του Ρόι Άντερσον. Οι θαυμαστές του -του υποφαινόμενου συμπεριλαμβανομένου- ίσως νιώσουν κάποια αμηχανία. Κι αυτό επειδή πρόκειται για μια από εκείνες τις ταινίες που μπορεί και να προκαλέσουν διχογνωμίες. Είναι μια καλή ταινία που βλέποντάς την ο θεατής περνά καλά, αλλά ταυτόχρονα είναι και

φάρμοστος είτε ως καταστροφικός, λήγει και η περίοδος της αυθαίρετης τιμωρίας μας. Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου θα συνεχίσει να διεκδικεί το αυτονόητο δικαίωμά της στη διαφορετική άποψη και στη διατύπωση προτάσεων, με γνώμονα τις καταστατικές της αρχές, την ιστορία της, την ανάπτυξη του εγχώριου σινεμά και την υπεράσπιση των θεσμών. Είμαστε υποχρεωμένοι, δυστυχώς, να εκφράσουμε την απογοήτευση μας μ’ αφορμή τον ψευδεπίγραφο εορτασμό των 100 χρόνων ελληνικού κινηματογράφου. Όσο είναι ανιστόρητη η επιλογή των διακοσίων αρχικώς προτεινόμενων τίτλων, άλλο τόσο διάτρητο δείχνει και το αποτέλεσμα της διαδικτυακής ψηφοφορίας για την ανάδειξη των είκοσι καλύτερων ταινιών. Ποια επιτροπή, άραγε, αποφασίζει να μην συμπεριλάβει ούτε ένα ντοκιμαντέρ στη λίστα αυτή, όταν τα τελευταία χρόνια μόνο, πολλά κερδίζουν την καθολική αναγνώριση; Ποιοι χαρίζουν τις ταινίες των αδελφών Μανάκια σε γειτονικές εθνικές κινηματογραφίες; Ποιοι χρίζουν την «Γκόλφω» ως θεμέλιο λίθο της ελληνικής κινηματογραφίας; Ποια επιτροπή εξαιρεί με εγκληματική άγνοια (;) τον «Ουρανό», για παράδειγμα, και άλλες κλασικές δημιουργίες από το σώμα της εθνικής παραγωγής;

μια ταινία που -υποκειμενικά πάντοτε μιλώντας- δεν προσφέρει τίποτε περισσότερο από μια εκατοντάλεπτη θέαση. Η προσωπική μου άποψη είναι πως η κριτική επιτροπή στο Φεστιβάλ Βενετίας την υπερεκτίμησε. Νομίζω πως αξίζει να παραθέσω εδώ κάποιες απαντήσεις που έδωσε ο σκηνοθέτης σε συνέντευξή του στο cineuropa.org. Για το νόημα που κρύβει η ταινία, είπε: «Υπάρχουν τρία πράγματα που με απασχολούν και τα θεωρώ πολύ σημαντικά: Το ένα είναι η έλλειψη ενσυναίσθησης, γεγονός πολύ κακό ειδικά στις μέρες μας, που οδηγεί στην διαρκώς αυξανόμενη έλλειψη σεβασμού. Το δεύτερο είναι η ευπάθεια. Είμαι πολύ λυπημένος όταν βλέπω ανθρώπους ευάλωτους να ταπεινώνονται. Η ταπείνωση είναι το τρίτο που με απασχολεί». Όσο για το ποια ήταν η έμπνευσή του, απάντησε: «Η ίδια η ζωή. Έχω δει και βιώσει πολλές τέτοιες καταστάσεις. Μερικές φορές η ζωή είναι πολύ κοινή, μπανάλ και καθόλου ενδιαφέρουσα. Άλλες φορές είναι πολύ ιδιαίτερη, συναρπαστική κι επίσης τρομακτική. Πραγματικά λατρεύω αυτό το μείγμα, όπως και τη μίξη του χρόνου. Σε αυτήν την ταινία, υπάρχουν πολλοί αναχρονισμοί, μπερδεύεται το παρελθόν με το παρόν. Είμαι χαρούμενος που το τόλμησα αυτό γιατί υπήρξα πολύ ρεαλιστής. Όμως μετά από 15 χρόνια, ήμουν τόσο κουρασμένος, ώστε αισθάνθηκα ότι έπρεπε να αφήσω στην άκρη το ρεαλισμό και να τολμήσω την αφαίρεση». strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

«Ο αγγελιοφόρος πρέπει να πεθάνει» (Kill the mesenger) του Μάικλ Κουέστα: Ο Ουέμπ, έμπειρος δημοσιογράφος, ζει στην Καλιφόρνια και εργάζεται σε μεγάλη τοπική εφημερίδα. Στα χέρια του φτάνει ένα έγγραφο στο οποίο διαφαίνεται η σύνδεση ανάμεσα στις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και λαθρέμπορους κοκαΐνης. Όταν δημοσιεύεται το ρεπορτάζ του, με τον τίτλο «Σκοτεινή συμμαχία», θα ξεσπάσει σάλος. Ο Ουέμπ αποκάλυψε μια τρομακτική συνομωσία και τώρα πρέπει να αντέξει στον πόλεμο που δέχεται.

 «∆υο ανάσες» (Respire) της Μελανί Λοράν: Η Τσάρλι, όμορφη και ταλαντούχα, βρίσκεται στο μεταίχμιο εφηβείας και ενηλικίωσης. Ζώντας μέσα στις ανησυχίες, τις αμφιβολίες και τους φόβους, θα γνωρίσει τη Σάρα, ένα κορίτσι όμορφο, με αυτοπεποίθηση και θράσος. Ανάμεσα στις δυο κοπέλες θα ξεκινήσει μια δυνατή φιλία, όμως ο χαρακτήρας της υπέροχης αλλά εύθραυστης Τσάρλι δεν μπορεί να αντέξει για πολύ τα τερτίπια και τις τσαχπινιές της απρόβλεπτης Σάρα. Η ταινία είναι βασισμένη στο ομώνυμο νεανικό μυθιστόρημα της Αν-Σοφί Μπρασμ.

 «Μεταμόρφωση» (Horns) του Άζα: Ο Ιγκ κατηγορείται για το βιασμό και το φόνο της κοπέλας, μόνο που ο ίδιος δεν θυμάται τίποτα. Την επόμενη μέρα έχουν φυτρώσει κέρατα στο κεφάλι του, που όμως μόνον αυτός τα βλέπει και τα οποία έχουν την ικανότητα να εκμαιεύουν ομολογίες για εγκληματικές πράξεις. Το σενάριο βασίζεται στο μυθιστόρημα του Τζο Χιλ, ψευδώνυμο του υιού Στίβεν Κινγκ.

 «Το παιδί Ζιγκ Ζαγκ» (Nono, het Zigzag Kind) του Βίνσεντ Μπαλ: Ο Νόνο θέλει να γίνει αστυνομικός σαν τον πατέρα του. Ταξιδεύοντας για να συναντήσει το θείο του, θα μπλέξει σε ονειρεμένες περιπέτειες που τον συναρπάζουν.

Σινεφίλ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

“

Η ιδεολογική δράση των ιδρυμάτων είναι αντιφατική αναπαράγοντας έτσι το αντιδραστικό στερεότυπο ότι τα σημερινά προβλήματα είναι πέρα από ιδεολογίες και ότι η τέχνη (αλλά και η πολεοδομία και πολλά άλλα) πρέπει να μένει μακριά από την πολιτική.

H ιδρυματοποίηση του πολιτισμού

Μερικές σκέψεις για το πλαίσιο πολιτιστικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ «Οι βιβλιοθήκες είναι βαρετές από τη φύση τους. Έχουν πάρα πολλά βιβλία σε σημείο που στενάζεις από το βάρος της σοφίας, σε φέρνει σε απόγνωση.» Ιωάννης Τροχόπουλος (διευθυντής του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος)

Ο πολιτισμός είναι το απαύγασμα των λόγων και πράξεων μιας κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι ο πολιτισμός αναδεικνύεται μέσα από κάθε έκφανση της ζωής σε μια κοινωνία: από τις συνθήκες εργασίας, από το εκπαιδευτικό σύστημα, από το σύστημα υγείας, από τα καλλιτεχνικά έργα, από τη σχέση με το περιβάλλον, από την πολεοδομία, από το πολιτικό σύστημα, από το δίκαιο κ.λπ. Ακριβώς γι’ αυτό είναι προβληματική η ιεράρχηση των πολιτισμών. Είναι αδύνατο να αξιολογηθεί αντικειμενικά ολόκληρο το πλέγμα που συγκροτεί τον πολιτισμό σ’ ένα τόπο και μάλιστα να συνυπολογιστεί ο αντίκτυπος του στους ανθρώπους της κοινωνίας που τον παράγουν και τον βιώνουν. Παραφράζοντας κάτι που είχε πει ο Ερνέστο Σάμπατο για την επιστήμη και την τέχνη, μπορούμε να πούμε: Ο πολιτισμός όπως και η τέχνη, δεν εξελίσσεται (όπως η επιστήμη), όμως αλλάζει. Επιπλέον, ένας πολιτισμός εκπέμπει πάντα κάποιες κυρίαρχες αξίες που είναι απόρροια, αλλά και κίνητρο, των σκέψεων και πράξεων της κοινωνίας. Αξίες, που προφανώς στη βάση τους, είναι αποτέλεσμα των κοινωνικών συγκρούσεων και των συσχετισμών που διαμορφώνουν την κοινωνία. Ποιες είναι λοιπόν οι αξίες που διέπουν τον πολιτισμό που ευαγγελίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ;

∆

εν πρόκειται εδώ να εξαντλήσουμε φυσικά το ζήτημα, όμως ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε μερικές: ο ανθρωπισμός, η αλληλεγγύη, η δικαιοσύνη, η ελευθερία, η ισότητα, η ιστορική μνήμη, η τέχνη, η ισόρροπη σχέση με το περιβάλλον κ.λπ. Ας δούμε τώρα ένα σχετικό παράδειγμα: το νομοσχέδιο του υπουργείου

Υγείας για την ΕΣΑΝ Α.Ε. μεταθέτει το ενδιαφέρον από τον ασθενή στο κόστος της παρεχόμενης ιατρικής υπηρεσίας. Αντιτιθέμεθα σ’ αυτό το νομοσχέδιο, εκτός των άλλων, γιατί δεν έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, που σημαίνει πως είναι εκτός του δικού μας αξιακού συστήματος. Ένα, λοιπόν, υπουργείο Πολιτισμού της αριστεράς πρέπει να είναι ένα υπουργείο πόλος κοινωνικής συνοχής, συναρμόδιο με όλα τα άλλα υπουργεία. Ένα υπουργείο που θα συμβάλει ώστε οι διάφοροι θεσμοί και οι δράσεις τους, τα όποια νομοσχέδια, αλλά και οι ιδέες που παράγονται και διακινούνται μέσα σ’ ολόκληρη την κοινωνία να διέπονται από αξίες του πολιτισμού που προτείνουμε: από την επιχειρηματική ηθική μέχρι την ανθρωποκεντρική οργάνωση του περιβάλλοντος. Ένα υπουργείο που θα στηρίζει και θα αναδεικνύει πρακτικές στην κοινωνία προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά και θα τις προκαλεί. Γι’ αυτό πρώτιστα είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα πολύ ισχυρό υπουργείο Πολιτισμού. Γι’ αυτό η δράση του σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να υποκαθίσταται από τη δράση διάφορων ιδιωτικών οργανισμών και ιδρυμάτων που ο ρόλος τους είναι διαφορετικός, ιδιωτικοοικονομικός με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η αισθητικοποίηση της ζωής

Αν μελετήσουμε τη συνολική προσπάθεια αυτών των ιδρυμάτων, διαπιστώνουμε πως η τέχνη και η εκπαίδευση χρησιμοποιούνται ως δούρειος ίππος για τη σταδιακή διείσδυσή τους σε όλους τους τομείς της ζωής, ανταγωνιζόμενοι τις αρμοδιότητες του υπουργείου Πολιτισμού, συρρικνώνοντάς το, επιδιώκοντας να μονοπωλήσουν το χώρο του. Αυτή η προσπάθεια μονοπώλησης είναι και το βασικό πολιτιστικό πρόβλημα σήμερα. Η ιδεολογική δράση αυτών των ιδρυμάτων είναι αντιφατική αναπαράγοντας έτσι το αντιδραστικό στερεότυπο ότι τα σημερινά προβλήματα είναι πέρα από ιδεολογίες και ότι η τέχνη (αλλά και η πολεοδομία και πολλά άλλα) πρέπει να μένει μακριά από την πολιτική. Έτσι τα ιδρύματα δεν διεκδικούν καμία συνέπεια στην οποιαδήποτε υποστήριξη συγκεκριμένων αξιών. Αντίθετα, αυτό που υποστηρίζουν στην πράξη έχει περισσότερο σχέση με τη διασκέδαση

(με την κυριολεκτική έννοια του όρου) γι’ αυτό και μπορούν να το απευθύνουν εύκολα σε πολύ κόσμο. Ένα ιδιότυπο υψηλού επιπέδου λάιφ στάιλ, που δεν έχει τον επαρχιωτισμό αυτού που ήδη έχουμε γνωρίσει στη χώρα, αλλά περιβάλλεται από διεθνή λάμψη και διαθέτει υπογραφές μεγάλων ονομάτων, που όμως καταλήγει να απολογείται υπέρ του ατομισμού, του καταναλωτισμού, του εύκολου, του in, της χαλάρωσης και του παιχνιδιού. Μιλάμε για μια πρακτική απότοκη της διαμόρφωσης ενός παγκόσμιου γούστου και κατ’ επέκταση του «παγκόσμιου πελάτη». Έχουμε τελικά μια πρακτική αισθητικοποίησης της ζωής, όπου η ζωή εγκλωβίζεται στο αισθητικό επίπεδο αφήνοντας απέξω όλες τις άλλες ανθρώπινες δράσεις: την πολιτική, την ηθική, τη σκέψη. Τα ιδρύματα με το συνολικό τους έργο διακινούν περισσότερο σημασίες παρά νοήματα. Η αποθέωση του απλοϊκού στιλ. «Ο θαυμάσιος χορός των τανκς στην πλατεία της Πράγας» κατά τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, είναι μια χαρακτηριστική φράση-παράδειγμα της αισθητικοποίησης της πολιτικής.

Υπουργείο τροχονόμος ιδρυμάτων

Σήμερα, η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση στηρίζει και ενισχύει απόλυτα το έργο αυτών των ιδρυμάτων, περνώντας δημόσιες αρμοδιότητες στα χέρια τους ή εξαφανίζοντας άλλες για να δημιουργήσει κενό που θα γεμίσει η δράση τους. Το υπουργείο Πολιτισμού εξελίσσεται σε έναν απλό τροχονόμο των δράσεων των ιδρυμάτων. ∆εν είναι καθόλου τυχαία η εξαφάνιση του ΕΚΕΒΙ, η υποβάθμιση του Κέντρου Κινηματογράφου, η κατάργηση της οποιασδήποτε δημόσιας στήριξης στις άλλες τέχνες, το κλείσιμο ουσιαστικά της δημόσιας τηλεόρασης, η υπό εξέλιξη καταστροφική οργάνωση της Εθνικής Βιβλιοθήκης από το Ίδρυμα Νιάρχου και κατ’ επέκταση όλων των σημαντικών περιφερειακών βιβλιοθηκών, η επίθεση στο Φεστιβάλ Αθηνών, η υποχρηματοδότηση των εθνικών θεάτρων, η επίθεση της Τράπεζας Πειραιώς στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η επιχείρηση υποβάθμισης των ανθρωπιστικών σπουδών στα πανεπιστήμια, η διαλυτική κατάσταση που προωθείται στη Σχολή Καλών Τεχνών, το πέρασμα της διαχείρισης αρ-

χαιολογικών χώρων σε ιδιωτικά ιδρύματα, η χωροταξική παρέμβαση των ιδρυμάτων στις παραλίες του Σαρωνικού, στην Πανεπιστημίου, στην αναμόρφωση του Εθνικού Κήπου κ.λπ. Μην ξεχνάμε πως οι τέχνες, οι βιβλιοθήκες, το αστικό περιβάλλον, τα πανεπιστήμια, η τηλεόραση είναι τομείς που κατ’ εξοχήν διαμορφώνουν συνειδήσεις και συμπεριφορές και ανάλογα χειραγωγούν ή απελευθερώνουν. Ένα υπουργείο Πολιτισμού της αριστεράς οφείλει να υπερασπιστεί το ρόλο του και να περιορίσει τα ιδιωτικά ιδρύματα στο δικό τους.

Ο ρόλος της δημόσιας τηλεόρασης

Βασικός μοχλός της δράσης ενός τέτοιου υπουργείου μπορεί να είναι η νέα δημόσια τηλεόραση που πρέπει να δημιουργηθεί καταργώντας τη ΝΕΡΙΤ. Έτσι κι αλλιώς πάντα η δημόσια τηλεόραση αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο ενός σύγχρονου πολιτισμού. Μιλάμε για μια τηλεόραση που θα διέπεται από βασικές κοινωνικές αξίες όπως δημοκρατία, ελευθερία, αλληλεγγύη, τέχνη, ιστορική μνήμη… Μια τηλεόραση που θα αποτελεί πόλο συνοχής και εγρήγορσης της κοινωνίας προσφέροντας ψυχαγωγία, ενημέρωση, γνώση, μνήμη. Παράλληλα, μπορεί να αποτελέσει την πηγή των απαραίτητων εσόδων για να επιτελέσει το ρόλο του το υπουργείο. Όταν έκλεισαν τη δημόσια τηλεόραση είχε πλεόνασμα 80 εκατ. ευρώ, τα οποία τα πήρε η κυβέρνηση και από τότε τα δίνει στη ∆ΕΗ! Είναι προφανές ότι σήμερα το πλεόνασμα πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερο με δεδομένο το χάλι της ΝΕΡΙΤ. Με 80 εκατομμύρια ευρώ μπορεί να γίνουν πολλά πράγματα. Μόνο να σκεφτεί κανείς πως το συνολικό κόστος του Κέντρου Κινηματογράφου (μαζί με τη χρηματοδότηση των ταινιών και το πολύ σπάταλο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) ήταν μόλις 20 εκατ. ευρώ. Με τα χρήματα αυτά μπορεί να χρηματοδοτηθεί αμέσως και σε πρώτη φάση, χωρίς νέους φόρους, κάθε δράση ενός τέτοιου αριστερού υπουργείου. Βαγγέλης Παπαδάκης, ΣΥΡΙΖΑ Καλλιθέας

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Τα θεατρικά του Λέανδρου Πολενάκη

Λέανδρος Πολενάκης, άξιος κριτικός θεάτρου και μελετητής του, με μακροχρόνια, τακτική (και πολύτιμη) παρουσία στην «Αυγή», επίσης ποιητής και μυθιστοριογράφος, μας παρουσιάζει τώρα και μια άλλη πτυχή των αναζητήσεών του, άγνωστη μεν αναμενόμενη δε. Από κριτικός περνά στην πλευρά των δραματουργών και παρουσιάζει στον Πολυχώρο Εκστάν (Καυταντζόγλου 5, Πατήσια, τηλ.6977 359 312), την Κυριακή 16 Νοεμβρίου, στις 8μ.μ., μια κριτική ανάγνωση 5 θεατρικών έργων από την Ελένη Παπαχριστοπούλου. Συμμετέχουν οι ηθοποιοί: Τάκης Βαμβακίδης, Ηλίας Κουνέλας, Λαμπρινή Λίβα, Ντομένικα Ρέγκου, Γιάννης Σταματίου και …η Φαίη! Καλή επιτυχία, αγαπητέ Λέανδρε!

Η μουσική είναι μία: η καλή! αυτός είναι ο βασικός κανόνας που διέπει την αισθητική τους. Μουσικοί από κούνια οι «String Demons», κατά κόσμον η βιολονίστα Λυδία Μπουντούνη και ο τσελίστας Κωνσταντίνος Μπουντούνης, 25 και 23 χρονών, συνδυάζουν διαφορετικά στιλ μουσικής και παιξίματος με ποικίλα ηχοχρώματα και δυναμικές παρεμβάσεις από τύμπανα και κρουστά, γεγονός που, στις ζωντανές εμφανίσεις τους, δημιουργεί μια διονυσιακή ατμόσφαιρα με βάση τα έγχορδα. Με μητέρα την Μάρω Ραζή και πατέρα τον Βαγγέλη Μπουντούνη, καταξιωμένους σολίστ της κιθάρας, και με σπουδαίους δασκάλους τον Ρενάτο Ρίπο και τον ∆ημήτρη Σέμση αντίστοιχα, διανύουν ήδη επιτυχημένη καριέρα, καθώς ταράσσουν τα μουσικά πράγματα αφήνοντας στην άκρη αισθητικές προκαταλήψεις. Παράλληλα, διδάσκουν στο Ωδείο Ραζή και από τον Απρίλη του 2014 παρουσιάζουν την εκπομπή «Μουσικές αποστολές» στο ΕΡΤοpen web-radio. Με αφορμή τη συμμετοχή τους στη συναυλία του Βαγγέλη Μπουντούνη και της Μάρως Ραζή, «Ένα τραγούδι για τον Μάνο», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Πέμπτη 20 Νοέμβρη, στις 8.30μ.μ., οι «String Demons» έκαναν ένα διάλειμμα από την πρόβα τους και μίλησαν στην «Εποχή».

Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

Christiane Löhr

γκαινιάζεται την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου η πρώτη ατομική έκθεση στη χώρα μας της γερμανίδας Christiane L hr που περιλαμβάνει μικρά γλυπτά και έργα σε χαρτί. Καθώς η δουλειά της καλλιτέχνιδας είναι συνδεδεμένη με τη φύση, η προεργασία των έργων της δεν γίνεται στο στούντιο αλλά σε μακρινούς περιπάτους, σε λιβάδια και δάση, όπου συλλέγει οργανικά υλικά, όπως μίσχους φυτών, πικραλίδες κ.ά. Τα μικροσκοπικά της έργα άλλοτε θυμίζουν αντικείμενα καθημερινής χρήσης και άλλοτε αρχιτεκτονικές κατασκευές, και η ιδιαιτερότητά τους έχει να κάνει με την απλότητά τους. Η L hr ακολουθεί και σέβεται την εσωτερική γεωμετρία των πρώτων υλών της, δημιουργώντας έργα που, ενώ είναι εκπληκτικά ελαφριά, εύθραυστα και εφήμερα, ταυτόχρονα μοιάζουν ισχυρά και σταθερά. Η έκθεση λειτουργεί έως τις 8 Ιανουαρίου 2015. Ωράριο: Τρίτη έως Παρασκευή 10.30π.μ. - 6.30μ.μ., Σάββατο 12μ. - 4μ.μ. Γκαλερί Bernier/ Eliades (Επταχάλκου 7, Αθήνα, τηλ.: 2103413936)

Ίασις

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

την έκθεση με τίτλο Ίασις. Υγεία, Νόσος, Θεραπεία από τον Όμηρο στο Γαληνό γίνεται μία επισκόπηση της εξέλιξης των αρχαίων θεραπευτικών πρακτικών. Μέσα από

αυτή την αναδρομή εξετάζεται η μετάβαση από τη μαγικο-θρησκευτική θεραπεία στην ορθολογική, επιστημονική ιατρική, καλύπτοντας το χρονικό διάστημα περίπου από το 1200 π.Χ. έως τον 3ο αιώνα μ.Χ. Ο θεατής έχει την ευκαιρία να δει σχεδόν 300 αρχαία αντικείμενα από 41 μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, τα οποία παρουσιάζονται στις τρεις ενότητες, που η καθεμία ξεχωριστά αφορά την υγεία, τη νόσο και τη θεραπεία. Τα ερωτήματα που ανακύπτουν έχουν να κάνουν με το πώς φρόντιζαν τη διατροφή και το σώμα τους στην αρχαία Ελλάδα, πώς αντιμετώπιζαν τη δημόσια υγεία, τι έκανε ένας αθλητής όταν τραυματιζόταν, αν υπήρχαν χειρουργικά εργαλεία, καθώς και πώς χρησιμοποιούσαν τις φαρμακευτικές ουσίες και τα βότανα. Η έκθεση εγκαινιάζεται την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου και διαρκεί έως τις 31 Μαΐου 2015. Ωράριο: ∆ευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο 10π.μ. - 5μ.μ., Πέμπτη 10π.μ. - 8μ.μ., Κυριακή 11π.μ. - 5μ.μ. Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Βασ. Σοφίας & Ηροδότου 1, Αθήνα, τηλ.: 2107228321)

Βαλαάμ και Άθως

ια πολλούς αιώνες η Ρωσία και η Ελλάδα συνδέονται με την κοινή τους ιστορία, τον πολιτισμό και τη θρησκεία. Οι φωτογραφίες της Ιεράς Μονής του Βαλαάμ και του Αγίου Όρους στον Άθω, που παρουσιάζονται έως τις 29 του μήνα, αποτελούν μια ιστορική μαρτυρία για την πνευματική ζωή και τη διάδοση του χριστιανισμού και του μοναχισμού, καθώς και για τον τρόπο με τον οποίο διατηρείται και μεταδίδεται η ζωντανή πνευματική παράδοση από γενιά σε γενιά. Βάση της έκθεσης αποτελεί το κλασικό υλικό των δύο παγκοσμίως γνωστών τόπων του μοναχισμού, και συγκεκριμένα οι φωτογραφίες από τα δύο λευκώματα: «Τα τοπία της Ι.Μ. Βαλαάμ» του 1887 και το ««Ιερές Μονές και Σκήτες του Αγίου Όρους» του 1881. Ωράριο: καθημερινές 12μ. 9μ.μ., Σάββατο 10.30π.μ. - 2.30μ.μ. Γκαλερί Χατζηκυριάκος–Γκίκας (Ελληνοαμερικανική Ένωση, Μασσαλίας 22, Αθήνα, τηλ.: 2103680052) •

Τη συνέντευξη πήρε η Λιάνα Μαλανδρενιώτη Πώς βλέπετε τη ζωή σας μέσα από τόση μουσική; Κωνσταντίνος: Ας μη γελιόμαστε, για να κάνει κανείς μουσική με ωραίο και αληθινό τρόπο πρέπει να ασχολείται με αυτή το 90% της ημέρας του. Να γυρίζει το μυαλό του συνεχώς γύρω απ’ αυτήν. Αβίαστα, αλλά και συνειδητά. Με ελευθερία αλλά και πειθαρχία. Λυδία: Ίσως, αν όλα αυτά τα χρόνια ο κάθε Έλληνας συγκεντρωνόταν σ’ αυτό που έχει να κάνει, με τόσο πάθος και αφοσίωση, όση χρειάζεται ένας μουσικός για να κατακτήσει αληθινά τη μουσική -αν κατακτιέται ολοκληρωτικά ποτέ-, ίσως τότε τα πράγματα να ήταν πολύ διαφορετικά στην Ελλάδα. Τι σκέπτεστε για όλα αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας; Κ.: Μία χώρα με τόσες πολλές αρετές, τις οποίες ελάχιστοι μπήκαν στον κόπο να κατακτήσουν. Πλούσιο χώμα, πλούσια ιστορία, πλούσια γλώσσα, πλούσια μουσική παράδοση, κι όμως όλα μένουν ανεκμετάλλευτα και όλοι όσοι έχουν προσπαθήσει ή καταφέρει να τα αξιοποιήσουν, μένουν συνήθως στη αφάνεια. Και φαίνονται αυτοί που την εκμεταλλεύονται επιφανειακά και με ασέβεια. Λ.: Αυτή είναι η Ελλάδα: μία χώρα που διαθέτει άφθονα υλικά για να παραγάγει έναν πλούσιο πολιτισμό, αλλά τελικά παράγει έναν αρκετά φτωχό. Και αυτό βέβαια δεν ισχύει μόνο για το μουσικό τομέα. ∆ιακρίνω κάποια απαισιοδοξία λοιπόν… Κ.: Όχι, να κοιτάξουμε πίσω μας με θάρρος και να δούμε τι απ’ αυτά που έχουμε κάνει μέχρι τώρα δεν μας αρέσουν, ποιους ανθρώπους εμπιστευτήκαμε ενώ δεν έπρεπε, τι έλεγε μέσα μας η φωνούλα που αρνηθήκαμε να ακολουθήσουμε γιατί οι εκάστοτε «κοινωνικοί κανόνες» θα την απέρριπταν, πόση ενέργεια σπαταλήσαμε για να τσακωνόμαστε, την ώρα που θα έπρεπε να δημιουργούμε, πόσο χρόνο μας πήρε το να κρεμάμε ο ένας στον άλλον ταμπέλες. Θεοποιώντας τα χρήματα και εξισώνοντας τα πάντα: το καλό με το κακό, το ωραίο με το άσχημο, το ευγενικό με το αγενές, τη μουσική με τη γελοιότητα. Επειδή, λοιπόν, εμείς γι’ αυτό το τελευταίο έχουμε την τάση να μιλήσουμε περισσότερο, πραγματικά νομίζουμε ότι η μουσική είναι ένας τομέας που έχει κατακρεουργηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Πώς αντιμετωπίζεται η μουσική σή-

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Μουσική ελεύθερη από ταμπέλες Συνέντευξη με τους «String Demons», Λυδία και Κωνσταντίνο Μπουντούνη

ΜΟΥΣ

για τσέλο και βιολί ρεμπέτικα τραγούδια αλλά και μεγάλες επιτυχίες της ροκ και χέβι μέταλ σκηνής. Κ.: Για παράδειγμα, ένας «κανόνας» λέει ότι αυτός που ακούει ρεμπέτικα, ταυτόχρονα απορρίπτει την κλασική ή την ποπ μουσική. Ένας άλλος «κανόνας» λέει ότι η οργανική μουσική είναι πολύ «δύσκολη» για τα αυτιά ενός μέσου ακροατή και ότι δεν «πουλάει». Να δοκιμάσουμε να αλλάξουμε τους «κανόνες» αυτούς: να αφήσουμε τα αυτιά μας ελεύθερα να αποφασίζουν τι τους αρέσει και τι όχι! Ελεύθερα και απαλλαγμένα από ταμπέλες, μόδες και κλίκες! Αυτή είναι, πιστεύουμε, η αληθινή μουσική: η ελεύθερη! Και αυτή τη μουσική θέλουμε, από την ταπεινή μεριά μας, να υποστηρί-

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Γιώργος Κουμεντάκης «Η Φόνισσα»

ποδεικνύοντας έμπρακτα ότι στηρίζει συστηματικά την ελληνική δημιουργία, η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε το 2011 τη σύνθεση μιας νέας όπερας στον Γιώργο Κουμεντάκη, έναν από τους σημαντικότερους έλληνες συνθέτες. Η νέα όπερα του Κουμεντάκη βασίζεται στη Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το αριστουργηματικό αυτό διήγημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καθώς και το ποιητικό κείμενο που υπογράφει ο Γιάννης Σβώλος. Η δράση της όπερας παρακολουθεί αυτήν του μυθιστορήματος, συμπυκνώνοντάς την όμως στα ουσιώδη. Πρόκειται για μία μεγάλη παραγωγή που έχει πάρει τη σκηνική της μορφή μέσα από τη σκηνοθετική γραμμή του Αλέξανδρου Ευκλείδη, τη σκηνική - εικαστική εγκατάσταση του Πέτρου Τουλούδη, ο οποίος μαζί με την Ιωάννα Τσάμη υπογράφει και τα κοστούμια και τους φωτισμούς του Βινίτσιο Κέλι. Στην πρώτη διανομή θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε στο ρόλο της Φόνισσας την Ειρήνη Τσιρακίδου, ενώ στη δεύτερη την Τζούλια Σουγλάκου. Στη διανομή συμμετέχουν καταξιωμένοι και νεότεροι έλληνες μονωδούς, όπως, μεταξύ άλλων, η Έλενα Κελεσίδη, ο Τάσος Αποστόλου, ο Νίκος Στεφάνου, ο Βαγγέλης Μανιάτης, ο ∆ημήτρης Ναλμπάντης, η Νίκη Χαζιράκη, ο ∆ιονύσης Τσαντίνης κ.ά.

Ο διακεκριμένος μαέστρος και μέχρι πρόσφατα καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, Βασίλης Χριστόπουλος έχει αναλάβει τη μουσική διεύθυνση της παραγωγής. Εκτός από τους μονωδούς, η σύνθεση προβλέπει μεγάλη συμφωνική ορχήστρα, καθώς επίσης τέσσερα χορωδιακά σύνολα. Η ανδρική χορωδία στο βάθος της σκηνής, σε ρόλο του ισοκράτη, εστιάζει στα δεινά της ανθρώπινης φύσης, ενώ μία πολυπληθής γυναικεία χορωδία λειτουργεί ως καθρέπτης της καθημερινότητας. Μια ακόμα γυναικεία χορωδία, ολιγομελής, με τέσσερις μοιρολογίστρες, ερμηνεύει χορωδιακά που βασίζονται στα πολυφωνικά τραγούδια της Ηπείρου. Πολυφωνικό σύνολο: Ειρήνη ∆ερέμπεη, Μαρία Μελαχροινού, Μάρθα Μαυροειδή, Μαρία Κώττη. Η παιδική χορωδία της ΕΛΣ έχει το ρόλο του παιδικού χορού που τροφοδοτεί την εγκληματική φύση της Φραγκογιαννούς. Τη χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος και την παιδική χορωδία της ΕΛΣ, η Μάτα Κατσούλη. Για τέσσερις μόνο παραστάσεις, στις 19, 21, 23, 26 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Τιμές εισιτηρίων: 20, 35, 50 και 65 ευρώ. Παιδικό & φοιτητικό 12 ευρώ.

“

Οι έννοιες έχουν διαστρεβλωθεί εντελώς. Οι άνθρωποι έχουν συνδέσει την “ποιοτική μουσική” με τη νύστα, τη “λαϊκή μουσική” με τη φθήνια, την “παραδοσιακή μουσική” με τη γραφικότητα.

* Πριν τη συναυλία «Ένα τραγούδι για τον Μάνο», την ερχόμενη Πέμπτη, στις 6.30μ.μ., θα δοθεί στην ίδια αίθουσα συναυλία από διπλωματούχους μαθητές του Βαγγέλη Μπουντούνη (Αλέξανδρος Παντελιάς, Τάκης Γιαννόπουλος, Αντώνης Παπαδάκης, Κωνσταντίνα Ανδρίτσου, Ελεάννα Κωνσταντά) και από τους «Κιθαριστές», την ορχήστρα που διηύθυνε ο Μάνος Χατζιδάκις το 1984, στην πρώτη της συναυλία, με έργα Τάρεγκα, Μπουντούνη, Μπαχ, Μπάριος, Χατζιδάκι και άλλων συνθετών.

Θόδωρος Αντωνίου “Τhe String Quartets”

ΙΣ ΣΕ

μερα; Λ.: Οι έννοιες έχουν διαστρεβλωθεί εντελώς. Οι άνθρωποι έχουν συνδέσει την «ποιοτική μουσική» με τη νύστα, τη «λαϊκή μουσική» με τη φθήνια, την «παραδοσιακή μουσική» με τη γραφικότητα, ενώ δε θα έπρεπε να είναι καθόλου έτσι! Η μουσική έχει μπει σε κουτάκια που την πνίγουν και δεν την αφήνουν να είναι όμορφη, απλώς προσπαθούν να την κάνουν εμπορική. Κι όμως, έχουμε ξεχάσει ότι η όμορφη μουσική είναι τελικά η πιο εμπορική απ’ όλες! Στα προγράμματά σας καινοτομείτε αφήνοντας στην άκρη αισθητικές προκαταλήψεις και στεγανά, καθώς διασκευάζετε έργα από την εποχή του μπαρόκ έως τον 20ό αιώνα και μεταγράφετε

ξουμε στη συναυλία του Μεγάρου, με τον Βαγγέλη Μπουντούνη, την Μάρω Ραζή και τους «Κιθαριστές». Με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς και με εκπλήξεις! Μιλήστε μας για τους «String Demons»; Κ.: Είναι το όνομα με το οποίο μας «βάφτισε» η Βασιλική Καρακώστα, είναι ένα ντούο, δηλαδή ένα βιολοντσέλο και ένα βιολί που παίζει κομμάτια απ’ όλα τα «χωράφια» της μουσικής, με μοναδικό «κανόνα» το να είναι όμορφη. Με τη Βασιλική Καρακώστα κάναμε ένα δίσκο, τα «Επικίνδυνα», στον οποίο υπογράφουμε τραγούδια σε μουσική και στίχους και κάποιες μελοποιήσεις, τα οποία τραγούδησε εξαιρετικά και τα ταξιδέψαμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Έχουμε, επίσης, συμμετάσχει ως σολίστ στα 3 cd με τις «100 Κιθάρες» του Β. Μπουντούνη. Λ.: Ο δίσκος μας καθαρά ως String Demons είναι αυτή τη στιγμή στα σκαριά και θα περιέχει πολλά και διάφορα! Το 2014 ως String Demons παρουσιάζουμε τη συναυλία «Σύγκρουση εγχόρδων» σε διάφορα μέρη και σκηνές της Ελλάδος. Μέρος του προγράμματος αυτού θα παίξουμε και στη σκηνή του Μεγάρου. Queen, Τσιτσάνης, καγκέλια, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις και δικά μας. Η συναυλία αυτή θα είναι κάτι σαν «καντάδα» στον Μάνο Χατζιδάκι, με μουσικές δικές του, μουσικές που αγάπησε και μουσικές που το ανοιχτό μυαλό του σίγουρα θα αγκάλιαζε.

Subways Music και οι εκδόσεις Cambia εγκαινιάζοντας τη νέα τους συνεργασία, θα παρουσιάσουν τη διπλή δισκογραφική έκδοση του συνόλου των κουαρτέτων εγχόρδων που συνέθεσε, ο πλέον διακεκριμένος διεθνώς Έλληνας συνθέτης λόγιας μουσικής, ο ακαδημαϊκός και πρόεδρος της Ενώσεως Ελλήνων Μουσουργών, Θόδωρος Αντωνίου. Πρόκειται για έξι κουαρτέτα εγχόρδων, τρία σε κάθε δίσκο, ερμηνευμένα από το καταξιωμένο κουαρτέτο εγχόρδων «L’ Anima»: Στέλλα Τσάνη (βιολί), Mπρουνίλντα-Ευγενία Μάλο (βιολί), Ελευθερία Τόγια (βιόλα), Λευκή Κολοβού (βιολοντσέλο). Στην εκδήλωση, το κουαρτέτο L’ Anima θα παρουσιάσει ζωντανά και σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση το 7ο κουαρτέτο εγχόρδων του συνθέτη. Θα μιλήσουν οι: Θόδωρος Αντωνίου συνθέτης, αρχιμουσικός, ακαδημαϊκός και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών, Κωστής Γαϊτάνος, πιανίστας, καθηγητής, μουσικολόγος, συγγραφέας, Ιάκωβος Κονιτόπουλος, συνθέτης, αρχιμουσικός, υπεύθυνος του Ελληνικού Συγκροτήματος Σύγχρονης Μουσικής Xρίστος Παπαγεωργίου, συνθέτης, πιανίστας, διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, Θωμάς Ταμβάκος, μουσικογράφος, κριτικός, ερευνητής, Στέλλα Τσάνη, βιολονίστρια, μέλος του κουαρτέτου εγχόρδων «L’ Anima». Θα προλογίσουν οι: Σοφοκλής Σαπουνάς, μουσικός παραγωγός, καθηγητής, διευθυντής της Subways Music και του Εράτειου. Την Τρίτη 18 Νοεμβρίου, στις 8.30μ.μ., στον Ιανό (Σταδίου 24, Αθήνα, τηλ. 2103217917). Είσοδος ελεύθερη.

Ι∆ΕΕΣ

«Τα παιδιά του αντιστάθηκαν Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

Συζητάμε με τον ιστορικό του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Κωστή Κορνέτη με αφορμή το βιβλίο του Children of the Dictatorship, Student Resistance, Cultural Politics and the ‘Long 1960s‘ in Greece, ed. Berghahn Books, 2013 για την αντίσταση της νεολαίας στο καθεστώς της Χούντας, το ρόλο της στο πεδίο του πολιτισμού και τη σύνδεσή της με την πολιτική. Τη συνέντευξη πήρε ο Στάθης Κουτρουβίδης Τι ιδιαίτερο συνεισφέρει το βιβλίο σας στη συζήτηση για την επτάχρονη στρατιωτική δικτατορία; Είναι η πρώτη προσπάθεια συστηματικής αποτίμησης της περιόδου από έναν μη συμμετέχοντα και μάλιστα στα αγγλικά. Στόχος του βιβλίου είναι να αναλύσει τις εξελίξεις στην ελληνική κοινωνία στη λεγόμενη «μακρά» - και όχι «σύντομη» - δεκαετία του ’60 και κυρίως στο χώρο τον νέων και να επισημάνει τις συνέχειες και τις ασυνέχειες στην κουλτούρα της διαμαρτυρίας. Σε αυτό το πλαίσιο, προσπάθησα να αναδείξω του λόγους για τους οποίους μια γενιά νέων ανθρώπων ριζοσπαστικοποιήθηκε, εκμεταλλευόμενη τα κενά και τις ασυνέχειες του αυταρχικού καθεστώτος, ζητώντας επιτακτικά πολιτική αλλαγή. Η δική σας έρευνα ήταν από τις πρώτες που αναφέρονται με ένα επιστημονικό τρόπο σε αυτήν την περίοδο. Γιατί επιλέξατε να επικεντρωθείτε στη νεολαία; Γιατί είναι ένας από τους βασικούς παίκτες στη συγκεκριμένη συγκυρία. Είναι μια εποχή, όπως καταδεικνύουν και τα πρόσφατα βιβλία της Έφης Αβδελά και του Κώστα Κατσάπη, όπου η νεολαία αναδεικνύεται σε πολύ σημαντικό παράγοντα μέσα στην κοινωνία, αντικατοπτρίζοντας αντίστοιχες εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως προέβλεπαν θεωρητικοί, όπως ο Χέρμπερτ Μαρκούζε, οι νέοι διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές διεκδικήσεις της εποχής. Η νεολαία, ούσα αποκομμένη από τους μηχανισμούς κοινωνικής ενσωμάτωσης, εξέφραζε πιο ρητά από οποιαδήποτε άλλη κοινωνική κατηγορία την αντίθεσή της προς το καθεστώς. Επιτίθονταν ευθαρσώς στο τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» και κατέκρινε τις αυταρχικές δομές του πανεπιστημίου και της ευρύτερης κοινωνίας, καθώς και τους μηχανισμούς κοινωνικής επιβολής και καταπίεσης που είχε εγκαθιδρύσει το καθεστώς. Τέλος, στη νεολαία οφείλεται η πλέον μαζική μορφή αντίστασης απέναντι στη χούντα – και φυσικά μιλάω για την κατάληψη του Πολυτεχνείου, που ήταν το επιστέγασμα διαδικασιών που είχαν δρομολογηθεί και που βρίσκονταν σε διαρκή κλιμάκωση από πολύ πριν.

Από το 114 στο Πολυτεχνείο

Επιχειρείτε μια ενοποίηση των γενιών που έζησαν τα γεγονότα του ’60, πριν και μετά τη δικτατορία, και της γενιάς του Πολυτεχνείου. Τι ωθεί σε αυτό το συμπέρασμα; Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Καταδεικνύω το γεγονός πώς παρότι υπάρχουν ενδιαφέρουσες συνέχειες σε επί-

πεδο κοινωνικού μετασχηματισμού, παρατηρείται μια σαφής διαχωριστική γραμμή σε επίπεδο συγκρουσιακών πολιτικών από τα κάτω. ∆εν μπορούμε να μιλάμε για συγκρουσιακό κύκλο, όπως συχνά λέγεται, που ξεκινάει στα τέλη του 1950 και στις αρχές του 1960 με τα κινήματα του «114» και του «15%» και συνεχίζεται αδιάλειπτος ως το 1974. Στην πραγματικότητα η δικτατορία αποτελεί μια τομή, γιατί διακόπτει βίαια και αμετάκλητα αυτόν τον κύκλο διαμαρτυρίας, για να δώσει τη θέση του σε έναν άλλο. Από την άλλη πλευρά, μέσα στη χούντα συντελείται μια σημαντική αλλαγή: ένα μεγάλο μέρος των πολιτικοποιημένων φοιτητών προερχόταν πλέον από την μεσαία τάξη και από συντηρητικές οικογένειες, συχνά με γονείς στρατιωτικούς κτλ. Σε αντίθεση με την προηγούμενη γενιά των Λαμπράκηδων, που ονομάζω «γενιά Ζ», η οποία προέρχονταν κυρίως από αριστερές ή εργατικές οικογενειακές παραδόσεις, μια νέα γενιά ενηλικιώθηκε μέσα στη χούντα,

“

ναντι στο καθεστώς, αλλά και στο ίδιο το περιβάλλον τους και τα αποπνικτικά συντηρητικά ήθη της ελληνικής κοινωνίας της εποχής. Αντίθετα με τη «γενιά Ζ», που έδρασε στα πιο σκληρά πρώτα χρόνια της χούντας και χαρακτηριζόταν από έντονες συνέχειες με τη προδικτατορική εποχή που δεν της επέτρεψαν να κατανοήσει πλήρως τις νέες συνθήκες και να δράσει σε αυτές, η νέα αυτή γενιά επέλεξε διαφορετικούς τρόπους κινητοποίησης, εκμεταλλεύτηκε το άνοιγμα του καθεστώτος και προτίμησε την ανοιχτή, μαζική διαμαρτυρία από τα παράνομα και υπόγεια δίκτυα. Τέλος, τα «παιδιά της δικτατορίας», ακριβώς εξαιτίας του ότι μεγάλωσαν μέσα στη χούντα, γνώριζαν πώς να χειριστούν καλύτερα τα κενά και τις ασυνέχειες του ίδιου του αυταρχικού καθεστώτος. Είναι χαρακτηριστικός ο καθοριστικός ρόλος της γενιάς των Λαμπράκηδων σε αυτήν την πορεία, ως ένα είδος μεταίχμιου ανάμεσα στις δύο γενιές. Από το 1970 όμως και μετά αλλάζει ο

Πολιτισμός και αντίσταση

Η νεολαία, ούσα αποκομμένη από τους μηχανισμούς κοινωνικής ενσωμάτωσης, εξέφραζε πιο ρητά από οποιαδήποτε άλλη κοινωνική κατηγορία την αντίθεσή της προς το καθεστώς. «Τα παιδιά της ∆ικτατορίας» - χαρακτηρισμός που παραπέμπει στη θρυλική ταινία του Ζαν Λυκ Γκοντάρ, «Τα παιδιά του Μαρξ και της Κόκα-Κόλα». Είναι μια γενιά που εναγκαλίζεται το κυρίαρχο αριστερό παράδειγμα της εποχής, παρά το γεγονός πως αυτό ερχόταν συχνά σε αντίθεση με το κοινωνικό στάτους ή την πολιτική τοποθέτηση του οικογενειακού της περιβάλλοντος. Έτσι, έκαναν κατά κάποιον τρόπο μια διττή εξέγερση, όχι μόνο απέ-

στών. Όσον αφορά ένα νέο τρόπο σκέψης, η άρση της προληπτικής λογοκρισίας στάθηκε καταλυτικός παράγοντας. Ευνόησε ιδιαιτέρως τη διακίνηση του πολιτικού βιβλίου και την εκδοτική έκρηξη που επήλθε, με 150 νέους εκδοτικούς οίκους να εξειδικεύονται σε αυτό. ∆ύο χιλιάδες περίπου νέοι τίτλοι συμπεριλάμβαναν μια σειρά από μεταφράσεις κλασικών πολιτικών έργων, καθώς και υπαινικτικών κειμένων σύγχρονων ελλήνων συγγραφέων, που έσπασαν την περίφημη σιωπή τους – με τα «18 Κείμενα» να είναι μόνο η αρχή. Επίσης για πρώτη φορά έχουμε ευρεία κυκλοφορία κειμένων αιρετικών αριστερών στοχαστών, από τον Ρεζίς Ντεμπραί, τον Γκύ Ντεμπόρ και τον Κορνήλιο Καστοριάδη, ως τον Αντόνιο Γκράμσι. Αυτά, σε συνδυασμό με μια σειρά μεταφράσεων των βασικών κειμένων των φοιτητικών εξεγέρσεων στο εξωτερικό, όπως το περίφημο «Student Power», παρείχαν στους έλληνες φοιτητές ένα θεωρητικό οπλοστάσιο, φέρνοντας τους κοντά στο εξεγερσιακό πνεύμα των κινημάτων αμφισβήτησης του εξωτερικού. Όσον αφορά το σκέλος της πολιτικής δράσης, η λεγόμενη φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος ευνόησε τη δημιουργία σημαντικών δομών κινητοποίησης, όπως η «Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων» και οι τοπικοί σύλλογοι, που λειτούργησαν ως χώροι ζύμωσης και επώασης ριζοσπαστισμού.

τρόπος σκέψης και πολιτικής δράσης. Οι επιρροές από την Ευρώπη είναι τότε πολύ πιο σπουδαίες και καίριες; Πιστεύω πως ναι. Οι Λαμπράκηδες δεν ήταν τόσο εξωστρεφείς όσο η επόμενη γενιά που καθορίζεται από τον Μάη του ’68 και τα νεολαιίστικα κινήματα του εξωτερικού. Επίσης, οι Λαμπράκηδες παρά τα νέα στοιχεία που κόμιζαν, χαρακτηρίζονταν από κοινωνικό συντηρητισμό, πράγμα που αλλάζει άρδην με την επόμενη γενιά ακτιβι-

∆ιαβάζοντας το βιβλίο, δίνετε ιδιαίτερο βάρος στην ανάδειξη εκείνων των πολιτιστικών στοιχείων μέσα από τα οποία συγκροτείται η έννοια της αντίστασης στο καθεστώς. Γιατί δίνετε τόσο πολύ βάρος στον πολιτισμό με την ευρύτερη έννοια; Θέλησα να αναδείξω τους τρόπους με τους οποίους ο πολιτισμός συνυφαίνεται με την πολιτική. Θεωρώ ότι οι φοιτητικές δραστηριότητες αποτελούσαν μέρος ενός ευρύτερου συνόλου κοινωνικών διεργασιών που περιλαμβάνει ο όρος «πολιτισμός» στην ευρύτερη έννοιά του, εννοώντας όχι μόνο τις εκφάνσεις της πνευματικής ζωής αλλά και της κοινωνικής συμπεριφοράς. Έτσι, προσεγγίζω τον πολιτισμό από μια σχεδόν ανθρωπολογική σκοπιά, ως «τρόπο ζωής». Η αναδιάρθρωση των πολιτισμικών χαρακτηριστικών, η επανανοηματοδότηση της λαϊκής παράδοσης από αντιστασιακούς κύκλους, οι τάσεις που έρχονταν από το εξωτερικό, σήμαναν ριζικές αλλαγές στα ήθη του δημόσιου αλλά - και αυτό πρέπει να τονιστεί - και του ιδιωτικού βίου των εξεγερθέντων νέων. Αυτή λοιπόν η νέα γενιά φοιτητών αποτελούσε πρωτοπορία, όχι μόνο σε επίπεδο δράσης, αλλά και αντιλήψεων και καθημερινών πρακτικών. Η ιδιαίτερη κουλτούρα που

Ι∆ΕΕΣ

Μαρξ και της Κόκα - Κόλα» στη Χούντα Η ΕΠΟΧΗ 16 Νοεμβρίου 2014

αναπτύχθηκε – μαζική και υβριδική προσομοίαζε στο ισχυρό ρεύμα της ριζοσπαστικοποιημένης νεολαίας σε άλλες χώρες, η οποία συνέδεε κατά κόρον το μετασχηματισμό της καθημερινής πραγματικότητάς με το όραμα μιας ευρύτερης πολιτικής αλλαγής. Τι σηματοδότησε η αλλαγή κλίματος και η χαλάρωση του ελέγχου της δικτατορίας στους όρους δημιουργίας του πνευματικού κόσμου μετά το 1970 για τον αντιστασιακό αγώνα της περιόδου; Στα πρώτα, πέτρινα χρόνια της δικτατορίας η δημιουργία μαζικής δράσης ήταν αδύνατη, ακριβώς λόγω του ότι το μέγεθος της καταστολής δεν επέτρεπε τη δημιουργία δομών κινητοποίησης. Η λεγόμενη «ελεγχόμενη φιλελευθεροποίηση» της χούντας, στην προσπάθεια εδραίωσής της, παρείχε στο φοιτητικό κίνημα τις πολιτικές ευκαιρίες που του επέτρεψαν να αναδειχθεί – θυμίζω πως τα πρώτα βήματα του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος έγιναν μέσα από τις προσφυγές στα πρωτοδικεία, διεκδικώντας το δικαίωμα εκλογής αιρετών διοικήσεων στους συλλόγους τους, συνεπώς είχε «λεγκαλιστικά» χαρακτηριστικά που αποσκοπούσαν στην εκμετάλλευση των χαραμάδων του συστήματος. Το άνοιγμα του καθεστώτος απέτυχε παταγωδώς, καθώς μέσω μικρών παραχωρήσεων – και με τη βία να συνεχίζεται αδιάλειπτη - οδήγησε μια νέα γενιά στην πολιτική συνειδητοποίηση, ωθώντας την σε ακόμη μεγαλύτερες διεκδικήσεις σε θέματα ελευθερίας του λόγου και της πολιτικής έκφρασης. Επιπλέον, η αλλαγή κλίματος συνέβαλε στη μαζικοποίηση του κινήματος, υπό την καθοδήγηση -αλλά όχι και τον έλεγχο- μια σειράς οργανώσεων κομουνιστικών αποχρώσεων, με σημαντικότερες βέβαια την Αντι-ΕΦΦΕ, την ΚΟΣ Ρήγας Φεραίος και την ΑΑΣΠΕ.

Το ευρωπαϊκό ’68 και το ελληνικό ’73

Η δουλειά σας παρουσιάζει συγκριτικά στοιχεία ανάμεσα στα γεγονότα του 1973 και του Πολυτεχνείου και αυτών που συνέβησαν το 1968 σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Ποιες ήταν οι ομοιότητες και οι διαφορές ανάμεσα τους; Θέλησα να γεφυρώσω το χάσμα ανάμεσα στην αντίληψη που θέλει τη γενιά του Πολυτεχνείου του 1973 να αποτελεί τον ελληνικό Μάη του ’68, πρεσβεύοντας μια υποτιθέμενη συνέπεια με την ευρωπαϊκή εμπειρία από τη μία, και τη θεώρηση που επιμένει στη μοναδικότητα της ελληνικής περίπτωσης, από την άλλη. Θα έλεγα πως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση: επρόκειτο για ένα ξεχωριστό κίνημα, που όμως αποτελούσε μέρος ενός γενικότερου παραδείγματος. Ήταν ένας αντικατοπτρισμός της ευρωπαϊκής εμπειρίας με πολλά κοινά σε επίπεδο ιδεολογίας, ουτοπίας, αισθητικής και συμβόλων, αλλά χωρίς τον έντονο πρωτοποριακό χαρακτήρα της τελευταίας, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που είχε επιβάλει το δικτατορικό καθεστώς. Και βέβαια με τα δικά της, ιδιαίτερα, τοπικά χαρακτηριστικά. Βλέπετε σήμερα αναλογίες με εκείνη την περίοδο; Αν ναι, γιατί δεν μαζικοποιείται ένα νεολαϊίστικο κίνημα αντίστασης σήμερα; Παρά το γεγονός πως η σημερινή πο-

λιτική κατάσταση έχει αρκετά από τα μετα-δημοκρατικά χαρακτηριστικά ενός καθεστώτος «εκτάκτου ανάγκης»,δεν πιστεύω πως βιώνουμε μια «νέα χούντα». Είναι σαφές πως η Ελλάδα δεν βρίσκεται υπό στρατιωτικό δικτατορικό καθεστώς, ολοκληρωτικού ή άλλου τύπου. Θα πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί με τη χρήση των όρων, γιατί διαφορετικά οι λέξεις σχετικοποιούνται και χάνουν τη σημασία και το ειδικό τους βάρος. Όλες αυτές οι αναφορές στη δικτατορία – που «δεν τελείωσε το ’73» –καταδεικνύουν μια μεγάλη ανάγκη για ιστορικά σημεία αναφοράς και για τη δημιουργία γενεαλογιών, άσχετα με το κατά πόσο αυτές αντέχουν στη βάσανο της ανάλυσης. Τα όλο και πιο συχνά φαινόμενα αυταρχισμού, παραβίασης της ελευθερίας της έκφρασης και αστυνομικής βίας, δεν πρέπει να μας σπρώχνουν στην παγίδα της υπερβολής και της εξομοίωσης ανόμοιων πραγμάτων, παρά την οργή που δημιουργεί η οριακότητα της κατάστασης και τα ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με την ποιότητα της δημοκρατίας.

∆εν θα συμφωνήσω πως στις μέρες μας δεν βλέπουμε τη γέννηση και μαζικοποίηση κοινωνικών κινημάτων με επίκεντρο τη νεολαία. Τον ∆εκέμβριο το 2008 ζήσαμε ένα πολύ έντονο κύμα εξέγερσης, κυρίως από μαθητές, που κινήθηκε στα όρια ανάµεσα στην κοινωνική ανυπακοή, την ουτοπία και τη μανία καταστροφής. Το κίνημα των αγανακτισμένων το 2011 – με όλες τις αντιφάσεις και την πολιτική και γενεαλογική πολυσυλλεκτικότητά του – εμπεριείχε επίσης έντονα στοιχεία μαζικής, νεολαιίστικης δράσης. Βέβαια, την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές η αναβίωση αυταρχικών πρακτικών από πανεπιστημιακούς και κυβερνητικούς κύκλους και το άνευ προηγουμένου κλείσιμο του πανεπιστημίου Αθηνών λίγες μόλις μέρες πριν από την επέτειο του Πολυτεχνείου ίσως και να λειτουργήσουν ως “κρίσιμη στιγμή” για τους φοιτητές που βρίσκονται σε αναβρασμό. Υπάρχει μια τάση αναθεωρητισμού απέναντι στα γεγονότα της περιόδου της χουντικής επταετίας. Πώς προσεγγίζετε ανάλογες σκέψεις;

Οι πολιτιστικές συμπεριφορές ήταν άμεσα πολιτικές

Ασχολείστε επισταμένα με τις πολιτιστικές συμπεριφορές των ανθρώπων που δεν είναι άμεσα πολιτικές. Γιατί δίνετε ιδιαίτερο βάρος σε αυτές; ∆εν θα συμφωνήσω με την ανάγνωσή σας. Οι πολιτισμικές αντιστάσεις στις οποίες επικεντρώνομαι ήταν εξόχως και πολύ άμεσα πολιτικές – είτε αυτό είχε να κάνει με τις εκδόσεις και το πολιτικό βιβλίο, με τις κινηματογραφικές λέσχες και τις συζητήσεις με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τις διαμαρτυρίες του Β’ εξώστη στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, την «ομοιοπαθητική» χρήση της παράδοσης από μουσικούς όπως ο ∆ιονύσης Σαββόπουλος, είτε, τέλος, με τις πολιτικές παρεμβάσεις του Ελεύθερου Θεάτρου. Ο ρόλος των διαφόρων πολιτισμικών εκφάνσεων στη διάδοση της διαμαρτυρίας ήταν πολλαπλός, συμβάλλοντας τα μέγιστα στη δημιουργία μιας νέας πολιτικής συνειδητοποίησης και νέων, ριζοσπαστικών συλλογικών ταυτοτήτων. Σε αυτό το πλαίσιο, πρωτεύοντα ρόλο έπαιξε και μια σχεδόν μιμητική σχέση με τα νεολαιίστικα κινήματα του εξωτερικού και μια τάση πολιτισμικής μεταβίβασης των πολιτικών και πολιτισμικών ερεθισμάτων από άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και οι ΗΠΑ. Ταινίες όπως το «Γούντστοκ» ή το «Φράουλες και Αίμα» στάθηκαν αφορμή για διαδηλώσεις, με τους νέους να προχωρούν σε ένα είδος επιτέλεσης των τεκταινόμενων στη μεγάλη οθόνη, εντάσσοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την διαμαρτυρία τους μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των σίξτις. Αυτή η τάση ταύτισης με τις εξελίξεις στον έξω κόσμο, προδίδει την πεποίθηση των αντιδικτατορικών φοιτητών πως αποτελούσαν μέρος ενός ευρύτερου διεθνούς αγώνα, με κοινά σύμβολα, κοινά διαβάσματα και ακούσματα, και ένα κοινό εχθρό, τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.

Αν αναφέρεστε στον αναθεωρητισμό σε σχέση με το γεγονός πως υπήρχαν μεγάλα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας που συνειδητά και ανοιχτά στήριξαν το καθεστώς, πιστεύω πως είναι καλοδεχούμενος. Είναι καιρός να μιλήσουμε ανοιχτά για αυτό το τεράστιο ταμπού. Εάν μιλάτε για τον αναθεωρητισμό σε σχέση με το Πολυτεχνείο, αυτός με βρίσκει απέναντί του. Η συλλήβδην απαξίωση της γενιάς του Πολυτεχνείου είναι αντίστοιχη με αυτήν της γενιάς του ‘68 σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα στη Γαλλία, και είναι βολική γιατί έχουμε ανάγκη από εξιλαστήρια θύματα, ειδικά στην παρούσα συγκυρία. Αν όμως αυτή η τάση δεν είναι καινούργια, για πρώτη φορά ωστόσο βλέπουμε μια συνειδητή απόπειρα αμφισβήτησης της κομβικότητας του Πολυτεχνείου και την προώθηση της άποψης πως ίσως τα πράγματα να είχαν εξελιχθεί καλύτερα για τη χώρα αν δεν είχε συμβεί – όπως για παράδειγμα στο θέμα της Κύπρου. Αυτή την οπτική τη θεωρώ όχι απλώς εξαιρετικά άστοχη και ανιστορική, αλλά και άκρως επικίνδυνη. Το Πολυτεχνείο, από ένας γενικά αποδεχτός τόπος μνήμης τις τελευταίες δεκαετίες, μετατρέπεται σταδιακά αλλά τάχιστα σε διχαστικό μνημονικό γεγονός, που θυμίζει τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Κοινωνικά χαρακτηριστικά στο κίνημα των νέων

Η διαδρομή της αγωνιστικής παρέμβασης της νεολαίας που μελετάτε αντικρούει τις θεωρίες περί του πρόσκαιρου και όχι τόσο πολιτικού χαρακτηριστικού τους. Υπάρχουν βαθύτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά στο νεολαιίστικο κίνημα; Ένα από τα βαθύτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά του κινήματος έχει να κάνει με την ίδια τη σύνθεσή του. Για πρώτη φορά παιδιά κατώτερων κοινωνικών τάξεων και παιδιά από την επαρχία εισήλθαν μαζικά στο πανεπιστήμιο, αλλάζοντας ριζικά την κοινωνική σύνθεση του φοιτητικού σώματος. Η όσμωσή τους με παιδιά μεσοαστικών οικογενειών δημιούργησε ένα πολυταξικό μείγμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θα πρέπει να αναφερθούμε επίσης και στην αυξανόμενη παρουσία γυναικών στο κίνημα, και μάλιστα με ηγετική παρουσία – ειδικά μετά τη λανθασμένη τακτική του καθεστώτος να στρατεύσει φοιτητές μετά από την πρώτη κατάληψη της Νομικής το Φεβρουάριο του ’73. Σε επίπεδο κοινωνικών διεκδικήσεων, τέλος, πέρα από τη σύγκρουσή τους με ένα βίαιο και αυταρχικό καθεστώς, οι φοιτητές – βαθιά αριστεροί στο σύνολο τους - οραματίζονταν μια πιο δίκαιη κοινωνία εν γένει. Τα αιτήματα τους ήταν συχνά ιδιαίτερα ριζοσπαστικά, παρόλο που δεν μπορούσαν να αρθρωθούν στην ολότητά τους εξαιτίας των καταπιεστικών συνθηκών. ∆εν είναι τυχαίο πως στο Πολυτεχνείο λειτούργησε και εργατική συνέλευση με ιδιαίτερα προωθημένες διεκδικήσεις. Αυτές οι αγωνιστικές παρακαταθήκες κληροδότησαν στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια το «συντακτικό» της πολιτικής διαμαρτυρίας, η οποία έφερε την ανεξίτηλη σφραγίδα και το τεράστιο βάρος του αντιδικτατορικού αγώνα. * Ολόκληρη η συνέντευξη στον ιστότοπο της «Εποχής»