Κυριακή 19-10-2014 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014 • Αρ. φ. 1221 • 2 €

Α. Μπίστης: Έρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ Ή θα έχει αυτοπεποίθηση να χαράξει νέους δρόμους ή θα επαναπαυθεί στους παλαιούς επί ποινή αυτοκατάργησης. σελ. 8-9

...

Π. Αθανασιάδης: Έξοδος από τα μνημόνια σημαίνει αλλαγή πολιτικής

Το παραμύθι της εξόδου χωρίς εναλλακτικό σχέδιο δεν πείθει κανένα. σελ. 9

Αναβιώνουν οι παιδουπόλεις της Φρειδερίκης

Ένα ορφανοτροφείο ελληνοχριστιανικής παιδείας στη Ροδόπη και οι σχέσεις με την ακροδεξιά. σελ 15

Ν. Τσιγώνιας: Ας κρατήσουμε χαρακτήρα

Να μην ταυτιστούμε με το παλιό σύστημα, με το ύφος των καταγγελιών του, με τις υποσχέσεις και τις συναλλαγές του. σελ. 6

...

Λάσκος -Τσακαλώτος: Κομμουνισμός, που σημαίνει μετάβαση

Όλα τα μυστήρια βρίσκουν την ορθολογική τους λύση στην ανθρώπινη πρακτική. σελ. 30-31

...

Γ. Κουζέλης: Η Αντιγόνη, ένα θεωρητικό παράδειγμα πολιτικής

Το παρωχημένο ως μέσο κριτικής θεώρησης των δομικών αντινομιών της δημοκρατίας. σελ. 28-29

...

Μ. Ρένεσης: Η στρατηγική Πούτιν

Ο ρώσος πρόεδρος θέλει να αποφύγει τα αποτελέσματα των δυτικών κυρώσεων. σελ. 13

Talent shows: Η παιδικότητα στο απόσπασμα Του Γιώργου Μόσχου*

α παιδιά δεν ήταν βέβαια δυνατό να ξεφύγουν στις μέρες μας από το στόχαστρο της βιομηχανίας του τηλεοπτικού θεάματος, που, μέσω της επιφανειακής συναισθηματικής διέγερσης, επιχειρεί να καθηλώνει συστηματικά τον τηλεθεατή - πολίτη. Τα παιδιά άλλωστε έχουν αποτελέσει εδώ και πολλά χρόνια πόλο εμπορευματικής έλξης και πηγή πλουτισμού για τους τηλεοπτικούς παραγωγούς, που παρουσιάζοντας πτυχές της προσωπικής τους ζωής, ικανότητες, ταλέντα ή απλές κουβέντες και συναισθήματα τους, συγκινούν και προσελκύουν τους ενήλικους θεατές. Πίσω από τη λογική συγκίνηση που προκαλεί η εικόνα ενός παιδιού που τραγουδά, χοΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ 2010, ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Απολογία Σαµαρά στις αγορές Με μια δήλωση-απολογία στο Μιλάνο, στη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Ασίας, ο κ. Σαμαράς απάντησε στις κατηγορίες ότι με τη βιασύνη και την απρονοησία του προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στις αγορές και το βατερλό του σχεδίου του. Κεντρική ιδέα τους ότι μάλλον από παρεξήγηση οι αγορές νόμισαν ότι η ελληνική πλευρά βγαίνει από τα μνημόνια και δεν έχει ανάγκη από νέα χρηματοδότηση και νέο πρόγραμμα. Για να καθησυχάσει, ωστόσο, όχι μόνο τις αγορές, αλλά την τρόικα και τις Βρυξέλλες, εξηγεί ότι δέχεται το νέο μνημόνιο να λέγεται «προληπτική γραμμή στήριξης», διαβεβαιώνει ότι «η Ελλάδα θα συνεχίσει το δρόμο των μεταρρυθμίσεων» που είναι και το κρίσιμο σημείο για τη διαιώνιση των μνημονίων, γεγονός που, όπως ο ίδιος τονίζει, αποτελεί «συμφωνία για την επόμενη μέρα». Την εκδοχή Σαμαρά, όμως, για την επόμενη μέρα είχε ήδη ερμηνεύσει μάλλον αυθεντικότερα ο κ. Κατάινεν, προσωρινός επίτροπος για τα οικονομικά θέματα της ΕΕ:

Βγήκαν τα γκλομπ να τραυματίσουν την παιδεία

Στη δήλωση διάσωσης την περασμένη Πέμπτη, αφού τονίζει την ανάγκη «αποτελεσματικής εποπτείας» της Ελλάδας και επαναλαμβάνει την υποχρέωση «να συνεχιστεί η προσπάθεια των μεταρρυθμίσεων» ξεκαθαρίζει ότι «η εν εξελίξει αξιολόγηση θα απαιτήσει ένα συνολικό πακέτο φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων, που θα πρέπει να συμφωνηθεί», για να καταλήξει στην ανάγκη στήριξης της χώρας «μετά την ολοκλήρωση του σημερινού προγράμματος». ∆εν φαίνεται, λοιπόν, να έχουν άδικο όσοι εκτιμούν ότι, μετά την πρόσφατη αναταραχή, η ισορροπία επιτεύχθηκε σ’ ένα επίπεδο που θυμίζει 2010, όταν τα αδιέξοδα μιας οικονομικής πολιτικής οδήγησαν τη χώρα στα μνημόνια και τη διαρκή λιτότητα. Σήμερα μοιάζει να παρακολουθούμε το δεύτερο μέρος ενός έργου, στο οποίο οι πρωταγωνιστές θέλουν, κατά δήλωσή τους, να δραπετεύσουν από τη φυλακή των μνημονίων, κουβαλώντας, όμως, μαζί τους για πάντα τις αλυσίδες που τους δένουν μ’ αυτά. •

Με το αληθινό πρόσωπο του υπουργείου Παιδείας, την καταστολή, ήρθαν αντιμέτωποι οι μαθητές που διαδήλωσαν ενάντια στο Νέο Λύκειο και την Τράπεζα Θεμάτων. Ήδη αρκετά σχολεία είναι κλειστά παρά το κλίμα τρομοκρατίας που έχει επικρατήσει, καθώς η αστυνομία σπεύδει στο σχολείο όταν ανακοινωθεί η απόφαση της κατάληψης προκειμένου να το ανοίξει.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η κυβέρνηση έπεσε στην παγίδα

O οικονομικός αναλυτής Γιάννης Αγγέλης μιλά για τις αγορές που δοκιμάζουν τις αντοχές των κεντρικών τραπεζών σελ. 16, 17

Αποθέματα για συντάξεις δύο μηνών

Ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό

Η Μαρία Κανελλοπούλου απαντά στις κριτικές που δέχθηκε το πρόγραμμα πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ σελ. 10

Να ξεφύγουμε από την αναπτυξιολογία

Ο καθηγητής πολιτικής Ο Σάββας Ρομπόλης οικολογίας Γιώργος Καλπροειδοποιεί ότι η “βόμβα” του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης παρα- λής μιλά για την αποανάπτυξη και το ρόλο των οικολογικών κινημάτων σελ 18-19 μένει ενεργή σελ 7

2 Talent shows: Η παιδικότητα στο απόσπασμα ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

ρεύει, επικοινωνεί, ασχολείται με ο,τιδήποτε το συναρπάζει ή μιλά για τα βιώματά του, μπορεί να στήνεται ένα ολόκληρο σύστημα εκμετάλλευσης των ίδιων των παιδιών που συμμετέχουν στις εκπομπές αλλά και γενικότερα της παιδικής ηλικίας, που αξιοποιείται με αυτό τον τρόπο για την επιδίωξη κέρδους. Ως εάν τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα για την ικανοποίηση επιθυμιών και αναγκών των ενηλίκων, γονέων, οικείων ή τρίτων - θεατών. Μια αντίληψη που η ∆ιεθνής Σύμβαση για τα ∆ικαιώματα του Παιδιού – που φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια ζωής- επιχείρησε να ανατρέψει, καθιερώνοντας μεταξύ άλλων τα δικαιώματα όλων των παιδιών στην προστασία της προσωπικότητας και της ιδιωτικής τους ζωής αλλά και την υποχρέωση της Πολιτείας να αποτρέπει κάθε μορφή εκμετάλλευσής τους.

“

Αναγκαία η καλλιέργεια μιας διαφορετικής κουλτούρας

Η αλήθεια είναι ότι η νομοθεσία που αφορά τη ραδιοτηλεόραση δεν είναι ιδιαίτερα απαγορευτική ως προς την παρουσία των παιδιών σε ψυχαγωγικές τηλεοπτικές εκπομπές και απλά συναρτά τη συμμετοχή τους με την συναίνεση των γονέων τους αφενός και την επίδραση που μπορεί να έχει στην σωματική, πνευματική ή ηθική τους ανάπτυξη αφετέρου. Πιθανώς χρειάζεται ένας αυστηρότερος κώδικας δεοντολογίας για την ψυχαγωγική τηλεόραση και όργανα προληπτικού ελέγχου των εκπομπών. Ωστόσο, με τη διαμορφωμένη διεθνώς αλλά και στη χώρα μας Γονείς, πραγματικότητα στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, πιστεύω εκπαιδευτικοί, ότι το επιδιωκόμενο δεν δημοσιογράφοι, είναι τόσο ένα πολύ αυστηρό καθεστώς με απαγορεύσεις γενικότερα που ενδεχομένως προσομοιάζουν περισσότερο σε αποπολίτες και λυταρχικά καθεστώτα, αλλά προπάντων τα ίδια κυρίως η καλλιέργεια μιας διαφορετικής κουλτούρας τα παιδιά, είναι που χρειάζεται να διαπνέει τόσο το τηλεοπτικό κοινό – αναγκαίο να που δίνει τους δείκτες για προτάξουν την την κατανάλωση των τηλεοπροϊόντων- όσο και άρνησή τους στην πτικών τους άμεσα εμπλεκόμενους, φθηνή δηλαδή τις διευθύνσεις και τους παραγωγούς των τηλεεκμετάλλευση και οπτικών προγραμμάτων και τους γονείς που επιλέγουν επίθεση που να στείλουν τα παιδιά τους δέχεται η παιδική στις εκπομπές αυτές. Ο Συνήγορος του Παιδιού ηλικία. για μια φορά ακόμη φέτος προσπάθησε να δώσει ένα στίγμα για τις βασικές αρχές που χρειάζεται να υιοθετούνται στην κοινωνία για την προστασία των παιδιών από κάθε είδους τηλεοπτική εκμετάλλευση. Επισήμανε ότι δεν κινδυνεύουν μόνο τα ίδια τα παιδιά που συμμετέχουν σε τέτοιου είδους εκπομπές, αλλά πλήττεται η παιδική ηλικία συνολικότερα, καθώς καλλιεργείται η αίσθηση ότι μπορούν ελεύθερα οι μεγάλοι να οδηγούν μικρά παιδιά σε ρόλους και συμπεριφορές ανοίκειες με τις ηλικιακές τους ανάγκες, καταναλώσιμες «προς τέρψιν» του ενήλικου κοινού. Επιχείρησε μάλιστα μια συνεργασία με το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης για την έκδοση και διάχυση συστάσεων που απευθύνονται σε όλα τα μέρη που μοιράζονται τις ευθύνες.

Μια συλλογική αντίδραση

Θα ήταν ευχής έργο να υπάρξει μια συλλογική αντίδραση στη χρησιμοποίηση των παιδιών σε τέτοιες εκπομπές και μια συνειδητοποίηση ότι στις μέρες μας περισσότερο από ποτέ τα παιδιά χρειάζονται συνειδητούς ενήλικους υπερασπιστές των δικαιωμάτων τους. Γονείς, εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι, γενικότερα πολίτες και προπάντων τα ίδια τα παιδιά, είναι αναγκαίο να προτάξουν την άρνησή τους στην φθηνή εκμετάλλευση και επίθεση που δέχεται η παιδική ηλικία από αυτές τις ανθρωποφάγες τηλεοπτικές πρακτικές.

* Ο Γιώργος Μόσχος είναι βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα ∆ικαιώματα του Παιδιού.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Οι ιδέες και οι αγώνες για να ζήσουν χρειάζονται οργάνωση

(σύνθημα-αφίσα της ΕΚΟΝ Ρ.Φ.)

νώ ο ΣΥΡΙΖΑ καλπάζει προς την κατάκτηση της κυβέρνησης και απ’ ότι φαίνεται με αυτοδυναμία, παρατηρείται μια πρωτοφανής αναντιστοιχία. Ο οργανωμένος κόσμος του κόμματος (αλλά και της νεολαίας του) είναι ελάχιστος σε σχέση με τα ήδη καταγεγραμμένα εκλογικά ποσοστά του. Ούτε, φυσικά, το ΠΑΣΟΚ, ούτε καν η Ν∆ στις καλές τους πολιτικές φάσεις δεν είχαν σημειώσει τέτοια αναντιστοιχία. Ούτε καν το ΚΚΕ Εσωτερικού, ένα κόμμα μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας ήταν σε τέτοια κατάσταση. Αντίθετα, το έβρισκες παντού ως οργανωμένη δύναμη. Στις συνοικίες, στα χωριά, στους εργασιακούς χώρους, όπου τα μέλη του έπαιρναν πρωτοβουλίες δημιουργίας συνδικαλιστικών παρατάξεων ταξικών, αγωνιστικών και αυτόνομων. Τα μέλη, μέσω των οργανώσεών του, συντηρούσαν και εν πολλοίς διόρθωναν τη γραμμή του, τροφοδοτώντας με κοινωνικό οξυγόνο το κόμμα και την πολιτική του παρουσία. Σήμερα, οι λίαν ισχνές σε μέλη οργανώσεις του στην καλύτερη περίπτωση χρησιμοποιούνται ως εκλογικό εργαλείο ή για να μεταφέρουν προς την κοινωνία πολιτικές πρωτοβουλίες που εκπορεύονται κεντρικά, όπως για τον ΕΝΦΙΑ ή τις παραλίες. Ως εκ τούτου, δεν ανοίγονται στο κοινωνικό γίγνεσθαι ως κύτταρα ενός πολιτικού οργανισμού ούτε στην εφαρμοστέα πολιτική, ούτε, ως συνέπεια του πρώτου στο άνοιγμα για τη στρατολόγηση μελών (προφανώς με προσοχή για να μη γίνουν πλυντήρια). Το φαινόμενο, δηλαδή, του πολιτικού σκαντζόχοιρου.

Κακές επιδόσεις στις αυτοδιοικητικές εκλογές

Οι άμεσες πολιτικές συνέπειες ήταν το πρόσφατο αποτέλεσμα των αυτοδιοικητικών εκλογών. Σχεδόν παντού, η εκλογική επίδοση των σχημάτων μας, που δημιουργήθηκαν στη συντριπτική τους πλειοψηφία τρεις – τέσσερις μήνες πριν το άνοιγμα της κάλπης, ήταν αποκαρδιωτική. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι σε περιοχές όπου κατέγραψε στις ευρωεκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ τα υψηλότερα ποσοστά του, είχαμε τα χειρότερα αυτοδιοικητικά αποτελέσματα. Εδώ βέβαια να τονιστεί ότι η κεντρική γραμμή του κόμματος ήταν προβληματική, όπως συνοψίστηκε από τα συνθήματα «τρεις κάλπες μια επιλογή» ή το «Στις 25 ψηφίζουμε, στις 26 φεύγουν». Γραμμή που έπασχε πολιτικά, αλλά και δημιουργούσε ιδεολογική οπισθοδρόμηση, θεωρώντας ότι οι δημοτικές κινήσεις που στηρίζουμε δεν είναι αυτόνομες, αλλά κομματικό γρανάζι. Είναι προφανείς οι ευθύνες του κέντρου για την καταστροφική καθυστέρηση των επιλογών στους δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης. Η ΚΕ πρέπει να δεσμευτεί ότι θα αποφασίζει για τις αυτοδιοικητικές κινήσεις που θα στηριχθούν, τουλάχιστον δύο χρόνια πριν τις εκλογές. Αλλά και μετά το αποτέλεσμα δεν συζητήθηκε κεντρικά, ούτε, ως συνέπεια, ζητήθηκε από τις οργανώσεις να εκτιμήσουν το συνολικό και τα τοπικά αποτελέσματα. Έτσι, για πολλές οργανώσεις οι εκλογές αυτές ήταν σαν να μην υπήρξαν σε συλλογικό επίπεδο.

Να κτυπηθεί ο παραγοντισμός

Συναφές θέμα είναι ο παραγοντισμός και η εξ αυτού σύγκρουση στελεχών, όπου πολλές φορές ανοίγονται πολιτικά ζητήματα, περισσότερο προσχηματικά, παρά ως σύγκρουση πολιτικού διακυβεύματος. Αλληλοεπηρεαζόμενο ζήτημα είναι η αυτονόμηση και ο παραγοντισμός υποψηφίων βουλευτών, όπως έγινε και στις εκλογές του 2012. Επειδή το δέλεαρ

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

είναι μεγάλο, τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ προχωρά ακάθεκτα για κυβέρνηση, αν δεν ληφθούν μέτρα θα δούμε καταστάσεις που θα ομοιάζουν με αυτές που έχουμε δει στα συστημικά κόμματα. Χρειάζεται επομένως να συνταχθεί από την Κ.Ε ένας κώδικας δεοντολογίας, ένα πλαίσιο δηλαδή αρχών και δεσμεύσεων για τους υποψήφιους και τους εκλεγμένους βουλευτές, που θα αφορά την προεκλογική εμφάνιση, τις δαπάνες, αλλά και τη βουλευτική δραστηριότητα.

«Γίνε το κόμμα στο χώρο σου»

Ιδιαίτερη σημασία έχει η οικονομική συνδρομή από τα μέλη και τους φίλους. Η Κ.Ε πρέπει να αποφασίσει την έναρξη οικονομικής εξόρμησης, γεγονός που θα ανακουφίσει το κόμμα από το οικονομικό στρίμωγμα, αλλά και ως πολιτική πράξη μεγάλης σημασίας για τα μέλη και για τον κόσμο που απευθυνόμαστε. Το παραπάνω σύνθημα, ουσιαστικά συμπύκνωνε τη ρήση του Γκράμσι «να αποτελέσει(η οργάνωση) ένα θαυμαστό σχολείο πολιτικής και διοικητικής εμπειρίας, πλαισιώνοντας τις μάζες..» Ο Γκράμσι δεν θεώρησε μόνο την εσωκομματική δημοκρατία ως απαραίτητη λειτουργία, αλλά και για την ενοποίηση της ηγεσίας και της βάσης του κόμματος. Με άλλα λόγια, οι οργανώσεις πρέπει να γίνουν κύτταρα ενός δημοκρατικού κόμματος, που δε θα αναλύει μόνο, αλλά θα κρίνει τις αποφάσεις της ηγεσίας, θα παίρνει πρωτοβουλίες, δημιουργώντας μια αμφίδρομη, οριζόντια και κάθετη δημοκρατική και αποδοτική σχέση, πολλαπλά χρήσιμη και για τη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά και το κίνημα που βρίσκεται, δυστυχώς σε βαθιά ύφεση μπορεί να επηρεαστεί από πρωτοβουλίες της οργάνωσης, γενόμενη ο εμβρυουλκός της αναγέννησης τους. Η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ για περιφερειακές συνδιασκέψεις, σ’ όλη τη χώρα, με συμμετοχή κοινωνικών και επιστημονικών φορέων, είναι ευκαιρία να οργανωθεί σωστά, αποδοτικά, δυναμικά και αξιοποιήσιμα από τις οργανώσεις. Τέτοιες πρωτοβουλίες και άλλες που θα πάρουν οι οργανώσεις με φαντασία, ευρηματικότητα, με τις αξίες και τη στρατηγική μας θα οδηγήσουν το κόμμα μας στην κατάκτηση της ηγεμονίας ενοποιώντας τις κοινωνικές αντιθέσεις. Τελειώνοντας παραθέτω μια παράγραφο που έγραψε ο Άγγελος Ελεφάντης το 2008, αρκετά παλιά σε σχέση με τις καταιγιστικές εξελίξεις που μεσολάβησαν, αλλά διατηρεί πλήρως την επικαιρότητά του: «πρέπει αυτή τη λαϊκή διαθεσιμότητα που “ξεχύνεται” καταπάνω στο κόμμα να την οργανώσει, να δράσει για την πολιτικοποίησή της, να της αποδώσει προσίδιους ρόλους, να την καταστήσει ικανή να κερδίσει τη μεγάλη λαϊκή συναίνεση, να την εφοδιάσει με τις απελευθερωτικές ιδεολογίες και πρακτικές, που θα αγωνισθεί να ανασυγκροτήσει τη χειμαζόμενη πολλαπλώς χώρα μας. Kαι τη ζωή μας. Να κάνουμε όλοι “μια ευγενή χρήση της ζωής” μας».

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Μάκης Μπαλαούρας

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Η σπουδή του Αντ. Σαμαρά να οπισθοχωρήσει και να αποδεχτεί, την Παρασκευή το βράδυ, με “κάτω τα χέρια” την “προληπτική γραμμή στήριξης” αφορά κυρίως τις αγορές σε σχέση με τα χρηματιστήρια της Ευρώπης, που θα παραμείνουν κλειστά λόγω του Σαββατοκύριακου. Με την ελπίδα ότι την ∆ευτέρα θα επανέλθει η ισορροπία στα ελληνικά ομόλογα. Το “Βατερλό” του ήταν αναπόφευκτο.

Colpo grosso με ∆ΝΤ Ο ΣΥΡΙΖΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΙΖΗΣΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΕΧΘΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Του Θ. Μιχόπουλου

ο ερώτημα διαδεδομένο και σαφές. Οι αγορές αποδείχθηκαν πολύ σκληρές απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση –το χρηματιστήριο βούλιαξε, τα spread των ελληνικών ομολόγων εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Και αρκετοί αναρωτιούνται ότι αν αυτό συμβαίνει απέναντι στην υπάκουη κυβέρνηση Σαμαρά τι θα συμβεί αν ο ένοικος του Μαξίμου ονομάζεται ΣυΡιζΑ; Το ερώτημα αναμενόμενο με την [απαραίτητη] διευκρίνιση ότι οι αγορές δεν λειτουργούν [πάντα] «πολιτικά» και δεν αντιδρούν πάντα το ίδιο απέναντι σε ίδια «ερεθίσματα».

Εχθρικές οι αγορές

Η ηγεσία του ΣυΡιζΑ γνωρίζει ότι «οι αγορές θα είναι εχθρικές, για μεγάλο διάστημα, απέναντι στη χώρα», ιδιαίτερα όταν θα βρίσκεται ο ΣυΡιζΑ στην κυβέρνηση. Και γνωρίζει ακόμα ότι η κοινωνία αντιλαμβάνεται, πλέον, ότι ο ΣυΡιζΑ έχει πρόγραμμα συγκεκριμένο και ότι θα στηριχθεί στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης που προβλέπει ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς με άμεση αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης -πάνω από 4 στους 10 Έλληνες [το 44,3%] βρίσκεται, σε σταθερές τιμές 2008, στο όριο της φτώχειας και κάτω από αυτό! Θα ακολουθήσει, άμεσα, επανεκκίνηση της οικονομίας και φορολογική δικαιοσύνη το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού έχει εισόδημα 6,6 φορές μεγαλύτερο από το φτωχότερο 20% του πληθυσμού. Ο ΣυΡιζΑ μπορεί να επιζήσει σε εχθρικό περιβάλλον, αρκεί να εφαρμόσει το πρόγραμμά του και να αποδειχθεί ισχυρός στην κοινωνία και στο κοινοβούλιο. Να υπάρχουν, δηλαδή, δικλείδες ασφαλείας απέναντι στις [αναμενόμενες] πιέσεις που θα δεχτούν μέλη και στελέχη του, εκλεγμένοι βουλευτές ή τοπικοί παράγοντες –να μην υπάρξουν ανεξέλεγκτες ανατροπές από τα ισχυρά συμφέροντα. Η αρνητική πορεία των δεικτών –χρηματιστηρίου και spread- ξεκίνησε όταν το Μαξίμου προχώρησε σε μια σειρά από «ερασιτεχνικές κινήσεις», όπως χαρακτηριστικά τόνιζαν στελέχη του ∆ΝΤ [πληροφορίες φέρουν τον έλληνα εκπρόσωπο στο ∆ΝΤ, Θάνο Κατσάμπα, να τελεί υπό παραίτηση]: επικοινωνιακού τύπου έξοδος προκειμένου το Μαξίμου να πάει σε εκλογές με «κάτι στο χέρι» «διώχνουμε το ∆ΝΤ»…-, ψήφιση του αναβαλλόμενου φόρου κατά πώς βολεύει τους τραπεζίτες –γεγονός που

ανάγκασε τον Αντ. Σαμαρά να φέρει εσπευσμένα τροπολογία στη Βουλήχωρίς να προτάσσεται διαπραγμάτευση για το χρέος, κίνηση που θεωρείται απαραίτητη για να διασφαλιστούν κεφάλαιο και κέρδη των funds.

«Μονομερείς» ενέργειες

∆ΝΤ, κ.λπ. Οι αγορές, λοιπόν, δεν… τρόμαξαν από τις θέσεις του ΣυΡιζΑ – γνωστές εδώ και χρόνια!-, ούτε από την δημοσκοπική του άνοδο –αναμενόμενη. Τρόμαξαν και άσκησαν πιέσεις, όταν είδαν την χωρίς πρόγραμμα απέλπιδα προσπάθεια του Αντ. Σαμαρά να δείξει «κυρίαρχος του παιχνιδιού», που προχωρά σε «μονομερείς» ενέργειες.

Ο Αντ. Σαμαράς δεν άλλαζε «οικονομικό μοντέλο», που, πιθανόν θα προκαλούσε τις οξυμένες αντιδράσεις των αγορών. Προχώρησε, όμως, σε «μονομερείς επικοινωνιακές επιλογές» που, σε αρκετές περιπτώσεις, είχαν αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα –δεν είναι ιθαγενείς για χάντρες και καθρεφτάκια τα επενδυτικά funds. Η κατάρρευση, λοιπόν, του χρηματιστηρίου και η κατακόρυφη άνοδος των spread ξεκίνησε όταν το ίδιο το Μαξίμου άρχισε τις διαρροές για «τέλος του μνημονίου», έξοδο του

Ήδη ο Αντ. Σαμαράς, αφήνοντας τους λεονταρισμούς, παραδέχθηκε ότι θα υπάρξει «προληπτική γραμμή στήριξης», που «θα προστατεύει τη χώρα μας από πιθανές αναταράξεις στις αγορές» [δηλώσεις, 17.10.14], ενώ απολογήθηκε και προς τα ξένα funds λέγοντας ότι «οι αγορές καμιά φορά αντιδρούν με υπερβολή. Κι όταν οι ανησυχίες οδηγούν σε υπερβολές, τότε η αλήθεια αποκαθιστά, αργά η γρήγορα την υπερβολή. Και τα πράγματα ισορροπούν πάλι». Η σπουδή του Αντ. Σαμαρά να οπισθοχωρήσει και να

αποδεχτεί, την Παρασκευή το βράδυ, με «κάτω τα χέρια» την «προληπτική γραμμή στήριξης» αφορά κυρίως τις αγορές σε σχέση με τα χρηματιστήρια της Ευρώπης, που θα παραμείνουν κλειστά λόγω του Σαββατοκύριακου. Με την ελπίδα ότι την ∆ευτέρα θα επανέλθει η ισορροπία στα ελληνικά ομόλογα. Το «Βατερλό» του ήταν αναπόφευκτο.

∆ιπλοί οι έλεγχοι

Οι επόμενες μέρες θα είναι σημαντικές, με την κυβέρνηση να προσπαθεί να πείσει την κοινωνία ότι υπάρχει, πλέον, συμφωνία με την τρόικα προς όφελος της χώρας. Η συμφωνία, σύμφωνα με πληροφορίες, θα περιλαμβάνει τα εξής: 1. Αποχώρηση του ∆ΝΤ στο τέλος του 2014 που, όμως, θα συνεχίσει τους ελέγχους τουλάχιστον κάθε εξάμηνο. Η Ελ-

Μαξίμου: Ακραία πόλωση με στόχο τη διάσωσή του

ια όλα φταίει ο ΣυΡιζΑ: από την άνοδο των spread μέχρι την κατρακύλα του χρηματιστηρίου και την αντίδραση των αγορών! Έχοντας χάσει κάθε έλεγχο των πολιτικών πρωτοβουλιών ο Αντ. Σαμαράς προσπαθεί να διασωθεί πολώνοντας το κλίμα και οξύνοντας την αντιπαράθεση με την Κουμουνδούρου. Είναι, όμως, φανερό ότι: Ο ΣυΡιζΑ διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων. Οι δημοσκοπήσεις συνεχώς διευρύνουν τη διαφορά υπέρ του ΣυΡιζΑ με την κυβερνητική εκπρόσωπο της Ν∆ να μην μπορεί, πλέον, να αμφισβητήσει ούτε τη μεθοδολογία των δημοσκόπων, ούτε τα αποτελέσματα. Η κοινωνία κρατάει αποστάσεις από την κυβέρνηση και δεν πείθεται με την επικοινωνιακή διαχείριση του Μαξίμου.

Οι καταγγελίες

Ο Αντ. Σαμαράς προσπάθησε να πολώσει το κλίμα -και εν μέρει άλλαξε, σε μικρό βαθμό, την ατζέντα- με αφορμή την επαναφορά στο προσκήνιο των καταγγελιών για «διαβουλεύσεις», κάτω από το τραπέζι, προκειμένου να συγκεντρωθεί ο απαραίτητος αριθμός «180» που απαιτείται για την εκλογή Προέδρου της ∆ημοκρατίας. Θυμίζουμε: * Τη δήλωση του πρώην προέδρου του Συνασπισμού Ν. Κωνσταντόπουλου ότι «γίνονται παρασκηνιακές προσπάθειες για να μη γίνουν εκλογές, με πιέσεις, υποσχέσεις, παροχές και ανταλλάγματα που θυμίζουν παλιές, αμαρτωλές εποχές» [Παραπολιτικά, 03.09.14] * Τη συνέντευξη του βουλευτή της ∆ημΑρ Γ. Πανούση [Ελευθεροτυπία, 05.07.14] ότι «έχει αρχίσει ήδη μια μεγάλη επιχείρηση συγκέντρωσης προθύμων βουλευτών με όλα τα μέσα! Πρόκειται για καθαρή συναλλαγή. ∆εν μιλάω μόνον για χρήματα, δεν το γνωρίζω, χωρίς να το αποκλείω κιόλας. Μιλάω για υποσχέσεις, εξυπηρετήσεις, εξασφαλίσεις, ακόμη και διορισμούς συγγενών –όλα τα γνωστά, δηλαδή, του ελληνικού πολιτικού συστήματος!» * Το άρθρο της Kontranews [14.09.14] με τίτλο «Αποκάλυψη: Μάζευαν λεφτά στο γάμο Κόκκαλη – Μαρτίνου για τους 180».

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 6

* Το άρθρο του Μ. Κοττάκη [∆ημοκρατία, 09.09.14] που, εν είδει κουίζ, έγραφε «ποιος επιχειρηματίας είπε σε πρώην υπουργό ότι το κόστος της σταθερότητας στην Ελλάδα είναι 5.000.000 ευρώ;».

Αλλήθωρη;

Είχε προηγηθεί η δήλωση στη Βουλή του Γ. ∆ραγασάκη ότι διάφοροι «ισχυροί» μπορούν να ακυρώσουν έναν νόμο μ’ ένα τηλεφώνημα στον πρωθυπουργό, ενώ και ο Φ. Κουβέλης στη Βουλή [15.10.14] είχε τονίσει ότι «υπάρχει πρόσδεση μεγάλου μέρους της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος σε συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα και σε συγκεκριμένες επίσης ομάδες συμφερόντων» και συμπλήρωσε λέγοντας ότι «έχουν σχέση “δούναι και λαβείν” κάτω από το τραπέζι». Για το όλο θέμα έχουν καταθέσει ήδη στην Εισαγγελία Εφετών ο Αιμ. Λιάτσος, δ/ντης της Kontranews, που επικαλέστηκε το δημοσιογραφικό απόρρητο, καθώς και οι Π. Σκουρλέτης, Ν. Παππάς και Φ. Κουβέλης. Αύριο ∆ευτέρα αναμένεται να καταθέσει ο Ν. Κωνσταντόπουλος. Χαρακτηριστικό, πάντως, είναι ότι η εισαγγελία δεν έχει καλέσει ακόμα την κυβερνητική εκπρόσωπο Σ. Βούλτεψη, που δήλωσε «δεν θέλει πολύ να κλείσει το ΑΤΜ εάν πάει ο κ. Τσίπρας και κάνει τις παλληκαριές του στην Ευρώπη», τον Αντ. Σαμαρά που μέσα στη Βουλή είπε ότι «κοιτάξτε κύριε Τσίπρα, παρεΐτσα οι συνιστώσες σας με την τρομοκρατία μπορεί να κάνουν, αλλά την ελληνική Βουλή και τους βουλευτές δεν την τρομοκρατείτε» και, βέβαια, τον Ευ. Βενιζέλο που προεξόφλησε το αποτέλεσμα της έρευνας λέγοντας ότι «θα αποκαλύψει το μέγεθος της θεσμικής αθλιότητας». Και, όπως σημειώνει ο Τ. Παππάς [Εφ. Συντακτών, 14.10.14] έχουν διαπρέψει «στο άθλημα της συκοφαντίας [τρομοκρατίας] και της κινδυνολογίας [καταθέσεις]». Και τονίζει ότι η ηγεσία της δικαστικής εξουσίας αποδεικνύεται «επιλεκτικά τυφλή και επιλεκτικά κουφή»… Θ. Μιχ.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η μιντιοφόρος ελίτ στήνει «συναινέσεις»

Με προπομπό το ιδιόκτητό της μιντιακό σύστημα, η οικονομική ελίτ της χώρας τα δίνει όλα, για τη σταθεροποίηση στη σημερινή κατάσταση των κυβερνητικών πραγμάτων. Του Νίκου Τσαγκρή

ουσία των πραγμάτων καθόλου δεν συνδέεται με την πραγματικότητά τους. Πέρα απ’ το πραγματικό υπάρχει και η τυχαιότητα, η ψευδαίσθηση, το φανταστικό, το όνειρο. Οι σουρεαλιστές ονόμαζαν σουρεαλισμό (υπερπραγματικότητα), ακριβώς τη συγχώνευση του πραγματικού με το φανταστικό. Πάντως, η ουσία των κυβερνητικών μας πραγμάτων (παραλυσία, αποσύνθεση, σήψη) σε καμιά περίπτωση δεν συνδέεται με την πραγματικότητά τους: η κυβερνητική ηγεσία φαντασιώνεται εξάντληση της τετραετίας και, για να ολοκληρωθεί η… συγχώνευση του πραγματικού με το φανταστικό, η οικονομική ελίτ της χώρας ονειρεύεται νέες… συναινέσεις. Και με προπομπό το ιδιόκτητό της μιντιακό σύστημα αγωνίζεται να τις επιβάλει, προκειμένου να σταθεροποιήσει την ουσία των κυβερνητικών μας πραγμάτων, (παραλυσία, αποσύνθεση, σήψη). Την «υπερπραγματικότητα» που, αδιατάραχτη για τα επόμενα δύο χρόνια, θα τους βολεύει. Εκείνο το απροσδόκητο μπαράζ κηρυγμάτων, εκκλήσεων, προσευχών και προτροπών του τύπου «αφήστε τα μίση» και… «πάμε να φτιάξουμε μια κυβέρνηση ειδικού σκοπού», που ξεκίνησε από τα έδρανα της βουλής σ’ αυτή την ανεκδιήγητη διεκδίκηση ψήφου εμπιστοσύνης της συγκυβέρνησης απ’ τον εαυτό της – που δεν ήταν διεκδίκηση ψήφου εμπιστοσύνης της συγκυβέρνησης απ’ τον εαυτό της, αλλά πρόβα εκλογής Προέδρου της ∆ημοκρατίας – ήταν μόνο η αρχή.

Η «γραμμή» των media

∆εν εννοώ – ούτε καν υπονοώ, ότι όλοι οι τύπου «πάμε να φτιάξουμε μια κυβέρνηση ειδικού σκοπού» βουλευτές, (είτε ανεξάρτητοι με… προοδευτικό πρόσημο είτε δεξιούληδες), ή κάτι άλλοι, του τύπου «δεν είναι σωστό να παίζουμε με το θεσμό του προέδρου», είναι βαλτοί. Ούτε το αντίθετο. ∆ιότι εκόντες – άκοντες (είτε ανεξάρτητοι με… προοδευτικό πρόσημο είτε δεξιούληδες), τη «γραμμή» της μιντιοφόρου οικονομικής ελίτ παπαγαλίζουν. Όπως την δίνει ο πρύτανης των διαπλεκομένων media, (ο και εξ αίματος μέτοχος της συγκυβέρνησης) από το κυριακάτικο βήμα του: Βήμα πρώτο, η πόρνη ιστορία: Η Ελλάδα έχει πάμπολλες πικρές εμπειρίες από τα παιχνίδια εξουσίας μεταξύ των κυρίαρχων κάθε φορά αντίπαλων πολιτικών σχηματισμών, μπλα, μπλα, μπλα… Βήμα δεύτερο, το καχεκτικό παρόν: Τώρα πάλι, είναι οι πολιτικοί ανταγωνισμοί που ορθώνουν εμπόδια στην προοπτική οριστικής απεμπλοκής της ελληνικής οικονομίας από τον μακρύ κύκλο της υποχώρησης και της καχεκτικής ανάπτυξης, μπλα, μπλα, μπλα… Βήμα τρίτο, η επάνοδος στην κανονικότητα: Ο ελληνικός λαός, χωρίς αμφιβολία, επιθυμεί την επάνοδο στην κανονικότητα, δεν θέλει να δει τους κόπους και τις θυσίες τόσων χρόνων να πάνε στράφι. Μπλα, μπλα… Βήμα τέταρτο, τα εξουσιομανή κόμματα: Το δυστύχημα είναι ότι οι πολιτικές δυνάμεις δεν ανταποκρίνονται στην έκκλησή του. Τη διεκδίκηση εξουσίας προκρίνουν, αυτή πριμο-

Τι είναι αυτό Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

* Ο φόβος φεύγει, η ανά

ο ρεφρέν που ακούσαμε και διαβάσαμε αμέτρητες φορές την εβδομάδα που πέρασε, ήταν η διαβεβαίωση ότι «οι αγορές» εξοργίστηκαν τόσο από την ανευθυνότητα του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και από τη σπουδή της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου να απαλλαγεί από την τρόικα.

δοτούν και απ‘ αυτή καθοδηγούνται. Βήμα πέμπτο, τι να κάνουμε (η «γραμμή»): Θα μπορούσαν όλοι και ιδιαιτέρως οι βασικοί ανταγωνιστές να βρουν έστω για τούτη την τελευταία επίμαχη διαπραγμάτευση του χρέους κοινό τόπο, κοινή στάση, κοινό σκοπό, μπλα, μπλα, μπλα…

Καθίστε στ’ αβγά σας…

Ο σκοπός που τους βολεύει

«Κοινός πολιτικός τόπος, κοινή πολιτική στάση, κοινός πολιτικός σκοπός», είναι η «γραμμή» της οικονομικής ελίτ της χώρας. Και, με προπομπό το ιδιόκτητό τους μιντιακό σύστημα, απεργάζονται την επιβολή του στο πεδίο της διακυβέρνησης. Φανερός στόχος η σταθεροποίηση της ουσίας των σημερινών κυβερνητικών μας πραγμάτων (παράδοση, παραλυσία, αποσύνθεση, σήψη). Η «υπερπραγματικότητα», όπως την είπαμε, που τους βολεύει. Ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Κι ας μην τρέφουν αυταπάτες τα κόμματα – συμπολιτευόμενα ή μη, κυβερνητικά ή μη, μνημονιακά ή μη. Η μιντιοφόρος οικονομική ελίτ δεν ορρωδεί προ ουδενός. Στο προσκήνιο καθοδηγεί, στο παρασκήνιο βυσσοδομεί: αγοράζει και εξαγοράζει… συναινέσεις, πουλάει και ξεπουλάει συμμάχους, («όλα τα σφάζω – όλα τα μαχαιρώνω») προκειμένου να πετύχει τον σκοπό της, τη σταθεροποίηση της σημερινής συγκυβερνητικής πραγματικότητας. Ου μην αλλά δια της παραδοσιακής μεθόδου της αποστασίας – πιο εύκολα δε, με τη δοκιμασμένη παραθεσμική μέθοδο σχηματισμού κυβέρνησης «ειδικού σκοπού», τύπου Παπαδήμου. Προεκλογικά ή μετεκλογικά, αναλόγως… Αλλά δεν τελειώνουμε εδώ. Η μιντιοφόρος οικονομική ελίτ της χώρας ονειρεύεται και…συναινέσεις που υπερβαίνουν το στόχο της σταθεροποίησης στη σημερινή κατάσταση των κυβερνητικών πραγμάτων και αγγίζουν τη σφαίρα της γερμανικής πολιτικής και ιδεολογικής αφασίας. Υιοθετώντας την ιδεολογικά αποστειρωμένη εφαρμογή των «μεγάλων συνασπισμών: «Η λύση ενός μεγάλου συνασπισμού μεταξύ Νέας ∆ημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ, κατά τα πρότυπα του αντίστοιχου Χριστιανοδημοκρατών - Σοσιαλδημοκρατών που εφαρμόστηκε δύο φορές τις τελευταίες δεκαετίες στη Γερμανία, θα ήταν ιδανική για την Ελλάδα.» καταλήγει σε μια… συναινετική παρέμβασή του ο υπ’ αριθ. 2 αρθρογράφος του αλλοτριωμένου μιντιακού συστήματος. Και για του λόγου το αληθές πετάει το μπαλάκι στην… Berlin Alexanderplatz: «Ειδικά τώρα που η χώρα πρέπει να ανασυγκροτηθεί εν ειρήνη μια τέτοια συνεργασία θα προσέφερε την καλύτερη και αποτελεσματικότερη διέξοδο, λένε χαρακτηριστικά οι Βερο-

λινέ-

ζοι…». Φοβερός;

“

Αυτή η ανάγνωση των πρόσφατων εξελίξεων είναι φτιαγμένη στα μέτρα της δειλής και παραδομένης στις προσταγές της νεοφιλελεύθερης λιτότητας κυβερνώσας πολιτικής τάξης. Ας εξηγήσουμε γιατί λέμε τόσο βαριές κουβέντες. Η ανάγνωση αυτή της πραγματικότητας, σε όσες παραλλαγές κι αν μας δόθηκε, πάντα καταλήγει στο «μυαλωμένο» συμπέρασμα ότι κόντρα στο θέλημα «των αγορών» δεν μπορεί να γίνει τίποτα και ότι όχι μόνο η ανεύθυνη αντιπολίτευση, αλλά και η τόσο υπεύθυνη κυβέρνηση οφείλουν να συνετισθούν και να υποκλιθούν σ’ αυτές, μη αμφισβητώντας το καθεστώς που έχει επιβληθεί με τα μνημόνια στον αιώνα τον άπαντα.

Το μήνυμα που στέλνουν όχι οι αγορές, αλλά οι πολιτικοί εκπρόσωποι της υποταγής στις απαιτήσεις τους, δεν είναι μήνυμα αβεβαιότητας για την αξιοπιστία της Ελλάδας, αλλά ανησυχίας για την πιθανότητα να ξηλωθεί κάτω από την πίεση της λαϊκής απαίτησης το ασφυκτικό κατασκεύασμα της διαρκούς λιτότητας.

Ο βασικός στόχος είναι κοντά ΣΥΡΙΖΑ

το πνεύμα της ∆ΕΘ και της παρουσίας του κόμματος στο τριήμερο της συζήτησης για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση θα κινηθεί το διήμερο της Κεντρικής Επιτροπής που ολοκληρώνεται σήμερα. Στην Κουμουνδούρου θεωρούν ότι στην κυβέρνηση υπάρχει σχεδιασμός όξυνσης της κλιμάκωσης με απώτερο στόχο την αποσταθεροποίηση και σχεδιάζουν να «χαμηλώσουν τους τόνους» και να συνεχίσουν την προγραμματική τους δουλειά έτσι ώστε να ξαναβάλουν την κοινωνική ατζέντα στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης. Μιλώντας στην Πολιτική Γραμματεία την προηγούμενη Τετάρτη, ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε στο αδιέξοδο στο οποίο η κυβέρνηση οδηγεί τη χώρα και επανέλαβε ότι η μόνη λύση είναι η συντεταγμένη και ομαλή προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία. Επιπλέον, εκτιμώντας

που ταράζει τις «αγορές»

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

γκη για μια νέα πολιτική συνειδητοποιείται Θα αποτολμήσουμε μια διαφορετική ανάγνωση. Θα θυμίσουμε ότι η προφανής διαφορά που υποτίθεται ότι προκαλεί την αναταραχή στις «αγορές», είναι ένα κενό μερικών δισ. ευρώ, δύο δεκάδων περίπου, για τα δύο ή τρία επόμενα χρόνια. Τα οποία η κυβέρνηση Σαμαρά δεν διανοήθηκε να ζητήσει να της τα χαρίσουν, απλώς είπε ότι μπορεί να τα καλύψει δανειζόμενη. Θα θυμίσουμε, επίσης, ότι αυτά τα ποσά, που δεν είναι δα και θηριώδη μπροστά σ’ αυτά που έχει φορτωθεί η χώρα ως «βοήθεια» αν λείψουν από την ελληνική κυβέρνηση, η έλλειψή τους δεν απειλεί κάποια funds, αφορά θεσμικούς φορείς της ευρωζώνης. Μια τέτοια διαφορά, αυτών των διαστάσεων και αυτού του χαρακτήρα, δεν φαίνεται ικανή να προκαλέσει τέτοια ανησυχία και ταραχή στις «αγορές» αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή. Και για δύο λόγους ακόμη: Πρώτον, επειδή αυτά τα «ανεύθυνα» που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ τα λέει εδώ και χρόνια και το ότι μπορεί να τα κάνει πράξη έγινε κατανοητό ήδη από τον Ιούνιο του 2012. ∆εύτερον, επειδή κανείς δεν τολμά να πιστέψει ότι η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, η πιστότερη στις μνημονιακές υποχρεώσεις κυβέρνηση, μπορεί να σκεφτεί να αθετήσει τις δεσμεύσεις της. Το μήνυμα, λοιπόν, που στέλνουν με όλα αυτά όχι οι αγορές, αλλά οι πολιτικοί εκπρόσωποι της υποταγής στις απαιτήσεις τους, δεν είναι μήνυμα αβεβαιότητας για την αξιοπιστία της Ελλάδας, αλλά ανησυχίας για την πιθανότητα να ξηλωθεί κάτω από την πίεση της λαϊκής απαίτησης το ασφυκτικό κατασκεύασμα της διαρκούς λιτότητας.

Αστάθεια έχουν οι «αγορές»

Να εξηγήσουμε γιατί το λέμε αυτό. Αυτό που επιμελώς μένει έξω ουσιαστικά από το λογαριασμό στις αναλύσεις των τελευταίων ημερών, είναι το

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Τι «ταράζει» τις αγορές;

γεγονός ότι ταραχή δεν σημειώθηκε μόνο στο χρηματιστήριο της Αθήνας. Μικρότερη, αλλά πολύ σημαντική, σημειώθηκε σε όλα τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, και στη Γουόλ Στριτ (Λονδίνο -2,83%, Παρίσι -3,63%, Φρανκφούρτη ,87%...). Ο λόγος είναι γνωστός τοις πάσι. Προαναγγέλλεται σοβαρότατη υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας παγκοσμίως. Πλήγματα δέχεται ακόμη και η Γερμανία, που είναι έτοιμη να βυθιστεί στην ύφεση. Όσοι καθορίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική, επιμένουν να μην αντιδρούν με τον τρόπο που υποδεικνύουν όχι οι κομμουνιστές, αλλά ένα βραβείο Νόμπελ οικονομίας: «Η αντίδραση των κυβερνώντων σε μια κρίση υπερβολικού χρέους ήταν να αναγκάσουν τους δανειολήπτες να πληρώσουν εξ ολοκλήρου τα χρέη τους. Η πολιτική αυτή είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Οι προσπάθειες των δανειοληπτών να αποπληρώσουν τα χρέη τους υπονο-

τις τελευταίες εξελίξεις, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εκτίμησε ότι τα μηνύματα που παίρνει η κυβέρνηση από το εξωτερικό δεν είναι καθόλου θετικά. Σημείωσε πως η κυβέρνηση Σαμαρά -Βενιζέλου επιχειρεί μια επικοινωνιακή διαχείριση της κατάστασης η οποία εντάσσεται σε έναν προεκλογικό σχεδιασμό, μη αποκλείοντας παράλληλα, να επιχειρηθεί αιφνιδιασμός με προσφυγή στις κάλπες πριν την προεδρική εκλογή στα τέλη Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με την εισήγηση της ΠΓ, που θα είναι η βάση συζήτησης στην Κεντρική Επιτροπή: «ο βασικός πολιτικός μας στόχος είναι να διαμορφωθούν οι συνθήκες ώστε ο ίδιος ο λαός να αποφασίσει για την πορεία της χώρας. Εκλογές το συντομότερο δυνατό, που θα αναδείξουν κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας, κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και των κοινωνικών και πολιτικών συμμάχων του. Σε αυτό το πλαίσιο υπενθυμίζεται η προηγούμενη σχετική απόφαση της ΚΕ που απευθύνει κάλεσμα συστράτευσης και συνεργασίας στις δυνάμεις της Αριστεράς (ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ) και της Οικολογίας αλλά και «στις πολιτικές κινήσεις και στους ανθρώπους που στήριξαν την υποψηφιότητα του Α. Τσίπρα για την προεδρία της Κομισιόν, καθώς και σε όσους έχουν έρθει σε ανοιχτή ρήξη με το ΠΑΣΟΚ του Μνημονίου και της δεξιάς συγκυβέρνησης»

Σε προεκλογική ετοιμότητα χωρίς ονόματα

Στην Κεντρική Επιτροπή θα συζητηθεί και η οργάνωση των περιφερειακών συνδιασκέψεων στις οποίες θα τεθεί σε κοινωνική διαβούλευση το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και το ειδικό περιφερειακό πρόγραμμα

μεύονται έτσι από την υποτονική ανάπτυξη και τον αποπληθωρισμό» [πόσο μάλλον από την επικείμενη ύφεση…] (Π. Κρούγκμαν, «Νιου Γιορκ Τάιμς»). Αυτά είναι που κυρίως ανησυχούν τις «αγορές». Αυτή η ανησυχία και αυτή η αιτία της είναι που αντανακλάται και στην περίπτωση της Ελλάδας: γίνεται καθημερινά και πιο αβέβαιο ότι θα μπορέσει το ελληνικό δημόσιο να αποπληρώσει, με όση επιμήκυνση κι αν του δοθεί, αυτό το τεράστιο χρέος, ιδίως μέσα σ’ ένα παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από τη γενίκευση της ύφεσης.

Η σωτήρια αντίδραση Αν, όμως, δεχτείς αυτή την ανάγνωση ως πιο κοντινή στην πραγματικότητα, τότε αυτό που οφείλεις να απαιτήσεις από την κυβέρνηση και από την αντιπολίτευση, είναι η διαγραφή του μεγαλύ-

ανασυγκρότησης στα πλαίσια του συνολικού σχεδίου οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης της χώρας, αναδεικνύοντας τις βασικές ανάγκες και πλεονεκτήματα της κάθε περιοχής. Στον ΣΥΡΙΖΑ δίνουν μεγάλη σημασία στην σωστή και έγκαιρη διοργάνωση των Περιφερειακών Συνδιασκέψεων καθώς θεωρούν ότι μπορούν να αποτελέσουν όχημα ούτως ώστε το πρόγραμμα του κόμματος να γίνει κτήμα τόσο των Οργανώσεων Μελών, όσο και των τοπικών κοινωνιών. Η εισήγηση της ΠΓ προτείνει όπως δοθεί στην Μόνιμη Επιτροπή Προγράμματος η εντολή «στο χρονικό πλαίσιο

Εκδήλωση “Εποχής” και Rednotebook στη Θεσσαλονίκη H

εφημερίδα «Η ΕΠΟΧΗ» και το διαδικτυακό περιοδικό «Rednotebook» διοργανώνουν την ΤΕΤΑΡΤΗ 22-10-2014,στις 19.30, στον 4ο όροφο της Ε∆ΟΘ εκδήλωση-συζήτηση με θέμα: «ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ» Ομιλητές: Χριστόφορος Βερναρδάκης, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα πολιτικών επιστημών του Α.Π.Θ, Μάκης Μπαλαούρας, μέλος της κεντρικής επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, Χριστόφορος Παπαδόπουλος, μέλος πολιτικής γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ

τερου μέρους του χρέους, η περίοδος χάριτος και η ρήτρα ανάπτυξης. Όχι ως επαναστατικά μέτρα, αλλά ως μέτρα απόδρασης από την αρπάγη της λιτότητας, της ύφεσης, της ανεργίας –σε ευρωπαϊκό επιπεδο. Καμία πολιτική δεν αλλάζει χωρίς την πίεση της λαϊκής απαίτησης. Αυτό που δεν θέλουν να συνειδητοποιήσουν η κυβερνώσα πολιτική τάξη και τα στηρίγματά της, φαίνεται ότι αρχίζει να το συνειδητοποιεί η πλειονότητα των πολιτών. Στην πρόσφατη δημοσκόπηση της GPO: • το 52% θεωρεί ότι δεν υπάρχει πια κίνδυνος εξόδου από το ευρώ, δηλαδή αρχίζει να απαλλάσσεται από το φόβο • το 54% πιστεύει ότι οι δανειστές μπορούν να διαγράψουν το μεγαλύτερο μέρος του χρέους, δηλαδή καταλαβαίνουν ότι η διαγραφή είναι λύση, όχι ουτοπία • το 79% πιστεύει ότι δεν πρέπει να υπογραφεί νέο μνημόνιο • το 49% ζητάει οι διαπραγματεύσεις για το χρέος να γίνουν από τη νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από εκλογές, δηλαδή αντιλαμβάνεται το ζήτημα ως πολιτικό και όχι τεχνικό. Όλα αυτά δηλούν ότι, μετά το πρώτο κύμα ριζοσπαστικοποίησης, που προήλθε από την αγανάκτηση λόγω της ασφυκτικής πίεσης από τη μνημονιακή πολιτική, εκτινάσσοντας τον ΣΥΡΙΖΑ στο 27%, βρίσκεται υπό διαμόρφωση ένα νέο κύμα, που στηρίζεται στη συνειδητοποίηση ότι υπάρχει εναλλακτική πολιτική, η οποία μπορεί να διεκδικηθεί από τώρα, και μπορεί να εφαρμοστεί σε αντικατάσταση της μνημονιακής. Αυτό το νέο ρεύμα μπορεί να ανακοπεί μόνο από την αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να το αντιληφθεί και να το εκφράσει πολιτικά με επάρκεια. Έχει σημαντικά μεγαλύτερο βάθος από τις άμεσες, τις τρέχουσες πολιτικές στοχεύσεις του. Είναι ένα κοίτασμα που περιμένει να αξιοποιηθεί. Χ. Γεωργούλας

ως 10/11/2014 να παρουσιάσει ένα τελικό σχέδιο εκλογικού προγράμματος ιδιαίτερα για τα ζητήματα της παραγωγικής και οικολογικής ανασυγκρότησης, της δημοκρατικής ανασυγκρότησης του κράτους και της πολιτιστικής αναγέννησης. Το σχέδιο αυτό θα μπει σε διαβούλευση στις Ο.Μ. και τις Ν.Ε. και θα τεθεί για έγκριση στην Κ.Ε. ή ευρύτερο σώμα (μπορεί να γίνει και το ανάποδο, πρώτα Κ.Ε. , μετά ΟΜ).» Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή σε περίπτωση που η κυβέρνηση αναγκαστεί να προσφύγει στη λαϊκή ετυμηγορία. Για αυτό το λόγο προτείνεται η συγκρότηση Επικοινωνιακού Επιτελείου, ενεργοποιούνται οι Οργανώσεις Μελών και ετοιμάζεται η συγκρότηση των ψηφοδελτίων «φροντίζοντας να εκφράζουν την κοινωνική και πολιτική αντίσταση απέναντι στην μνημονιακή βαρβαρότητα, αλλά και την πλατιά συμμαχία για την εφαρμογή και την μεγαλύτερη δυνατή στήριξη του προγράμματός μας». Η Κεντρική Επιτροπή δεν θα προχωρήσει σε αυτή τη φάση σε ονόματα καθώς στην Κουμουνδούρου θεωρούν ότι «δεν είναι της ώρας». Άλλωστε, σημειώνουν ότι οι πολιτικές εξελίξεις αναμένεται το επόμενο διάστημα να είναι πυκνές και θα αποσαφηνίσουν ακόμα περισσότερο τη στάση πολιτικών δυνάμεων και ανεξάρτητων βουλευτών. Το κείμενο εισήγησης αναφέρει χαρακτηριστικά «τους καλούμε όλους, χωρίς συνδιαλλαγές και υποσχέσεις, να κάνουν το αυτονόητο βήμα, να αναλάβουν το μερίδιο της ιστορικής ευθύνης που τους αναλογεί.» Αδάμος Ζαχαριάδης

“

Ας κρατήσουμε χαρακτήρα ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

τους ώμους του ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή στις πλάτες όλων μας ακουμπά σήμερα μια μεγάλη ευθύνη. Ακουμπά η ευθύνη για μια εξίσου μεγάλη, δύσκολη, αλλά και εξαιρετικά αναγκαία πολιτική και κοινωνική ανατροπή, ακουμπά η ελπίδα της εξόδου από τον μνημονιακό εφιάλτη. Από τις εκτιμήσεις, τις αποφάσεις και τις πρωτοβουλίες μας εξαρτάται η ικανοποίηση μιας βαθύτερης ανάγκης, μιας ανάγκης ύπαρξης για την κοινωνία και ιδιαίτερα για τα πολυάριθμα φτωχότερα στρώματά της.

Ας μην ταυτιστούμε σε τίποτα με το παλιό, το σάπιο πολιτικό σύστημα, με τις κραυγές του, με το ύφος των καταγγελιών του, με τις υποσχέσεις και τις συναλλαγές του.

Ο εξοπλισμός του ΣΥΡΙΖΑ

Στον εξοπλισμό του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί βασικό όπλο μια σταθερή αντίληψη, μια μόνιμη και σαφής κατεύθυνση προς ένα πλατύ μαζικό, ενωτικό, λαϊκό κίνημα, απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε ριζοσπαστική αλλαγή. ∆ίπλα στο όπλο αυτό ένα δεύτερο όπλο, πάντα μέσα στο κλίμα των κοινωνικών αγώνων και της δυναμικής τους η συνεργασία με πολιτικές δυνάμεις γύρω από συγκεκριμένα προγράμματα και αρχές. Η αξιοποίηση του πρώτου όπλου, του κινηματικού, προσφέρει μόνο οφέλη. Το μόνο που προϋποθέτει είναι διαρκή φροντίδα και επιμονή καθώς ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες της κρίσης το κίνημα δεν λειτουργεί στον «αυτόματο». Το δεύτερο όπλο, η πολιτική των συμμαχιών προϋποθέτει ή τουλάχιστον διευκολύνεται από την ενεργοποίηση του πρώτου και από μια ορθή πολιτική αντίληψη της πραγματικότητας. Χωρίς την ιδιαίτερη προσοχή μας η χρήση του δεύτερου όπλου είναι εκτεθειμένη συχνά σε κινδύνους. Ας προσπαθήσουμε να διαβάσουμε τις εξελίξεις και ας το κάνουμε ανατρέχοντας λίγο πίσω στο χρόνο. Τον Μάιο του 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεται πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές. Το ποσοστό που συγκεντρώνει είναι παρόμοιο με του Ιούνη του 2012 (υπολείπεται για την ακρίβεια κατά λίγα δέκατα της μονάδας). Υπήρξαν τότε απόψεις και στα υψηλά κλιμάκια του κόμματος, που ερμήνευσαν αυτό το ποσοστό σαν μια καθήλωση, ως μία –ίσως και μόνιμη πλέον– αδυναμία να ανεβούμε ψηλότερα μόνοι μας, χωρίς στροφή προς τις δυνάμεις ενός κοινωνικά μεσαίου χώρου και χωρίς διεύρυνση με πολιτικές δυνάμεις και πρόσωπα που μπορεί και να βρίσκονταν εγγύτερα στο χώρο αυτό. ∆ιατυπώθηκε έτσι η θεωρία μιας ανυπέρβλητης εκλογικής οροφής. Όμως ένα μεγάλο κομμάτι του κόμματος μάλλον πλειοψηφικό δεν συμφώνησε με τη θεωρία του ταβανώματος. Μίλησε για την ιδιαιτερότητα των ευρωεκλογών, για την πολυδιά-

σπαση της διαμαρτυρόμενης ψήφου, για τις αντίξοες συνθήκες υπό τις οποίες έδωσε τη μάχη ο ΣΥΡΙΖΑ και φυσικά μίλησε για την κυοφορούμενη δυναμική της πρώτης θέσης. Προτάθηκε, και όλο το κόμμα αποδέχθηκε οι δυνάμεις μας να παραμείνουν ενεργές και παρεμβατικές ακόμα και μέσα στο καλοκαίρι. Να αναδείξουν τις αιχμές και τα μέτωπά μας (∆ΕΗ, αιγιαλοί- παραλίες, μεγάλα προβλήματα των αγροτών, ΕΝΦΙΑ κ.λπ.) Να εργαστούν τέλος για την προγραμματική μας προετοιμασία και επάρκεια. Όλο το κόμμα συμμετείχε σε αυτά. Οι ανάγκες απαιτούσαν ασφαλώς περισσότερα, έγιναν όμως περισσότερα από κάθε άλλη φορά.

Αποκαλύφθηκε ένας ανοιχτός ορίζοντας Η εξαιρετική εμφάνιση και το Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκηυς αποτέλεσμα μιας χωρίς προηγούμενο συλλογικής δουλειάς και μιας στιβαρής εκπροσώπησης από τον Αλέξη Τσίπρα αποτέλεσε ένα καθοριστικό σημείο για όσα ακολούθησαν. Η αξιοπιστία του ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκε κατακόρυφα. Από την εμπειρία της επαφής με τον κόσμο αλλά και σε όλες τις δημοσκοπήσεις που ακολούθησαν οι ποσοτικοί και κυρίως ποιοτικοί δείκτες βελτιώθηκαν. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εμφανίζεται πλέον ως μια λύση ανάγκης ως έσχατη καταφυγή αλλά ως μία ελπιδοφόρα προοπτική. ∆εν κυριαρχεί μόνο η οργή γι’ αυτούς που θα φύγουν, αλλά και το ενδιαφέρον για τα πρόσωπα και τις θέσεις με τις οποίες αυτοί που θα έλθουν, θα καταφέρουν να παραμείνουν. Έτσι και το ταβάνι εξαφανίστηκε και ένας ανοιχτός ορίζοντας που φθάνει μέχρι και την αυτοδυναμία αποκαλύφθηκε. Αυτό, πραγματοποιώντας τα απολύτως στοιχειώδη και τα απολύτως

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 3 λάδα δεν θα εκταμιεύσει τα υπόλοιπα 12,5 δισ. ευρώ από το ∆ΝΤ, ενώ η Κομισιόν θα εγγυηθεί στο ∆ΝΤ ότι θα αναλάβει αυτή τα χρέη της, αν η Ελλάδα δεν τα αποπληρώσει. 2. Θα υπάρξει προληπτική γραμμή στήριξης από τον ESM, όπως ήδη ανακοίνωσε ο Αντ. Σαμαράς. ∆εν έχει ακόμα διευκρινιστεί το ακριβές πρόγραμμα που θα εφαρμοστεί με το «τέλος του μνημονίου». 3. Ελέγχους, εκτός από το ∆ΝΤ, θα πραγματοποιεί και η Κομισιόν, κυρίως για το αν εφαρμόζεται πιστά ο προϋπολογισμός. Η επιτήρηση θα είναι πιο αυστηρή από αυτή που εφαρμόζεται σε Πορτογαλία και Ιρλανδία, που [θεωρητικά] βγήκαν από το μνημόνιο, ενώ δεν έχει ακόμα καθοριστεί κάθε πότε θα πραγματοποιούνται οι έλεγχοι. 4. Θα υπάρξει νέο μνημόνιο σε περίπτωση που η Ελλάδα χρειαστεί νέο πακέτο ή δεν προχωρά τις «μεταρρυθμίσεις» που θα συμφωνηθούν ή τα πρωτογενή πλεονάσματα δεν είναι τα αναμενόμενα. 5. Τα χρήματα του ΤΧΣ [11,6 δισ. ευρώ] που τυχόν περισσέψουν από τα stress test των τραπεζών [26 Οκτωβρίου τα αποτελέσματα] θα επιστραφούν στον ESM,

αυτονόητα. Είναι προφανές ότι πολλά ακόμη οφείλουμε και πρέπει να κάνουμε. Γι’ αυτό τώρα χρειαζόμαστε έναν γρηγορότερο αλλά ταυτόχρονα σταθερό και προσεκτικό βηματισμό. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά ρευστή, εξελίσσεται όμως θετικά για εμάς και αρνητικά για τους αντιπάλους μας. Τις τελευταίες ημέρες παγιδεύτηκαν στην παγίδα που έστησαν για τον ΣΥΡΙΖΑ. Το σχέδιό τους για δήθεν έξοδο από το μνημόνιο κατέρρευσε. ∆υστυχώς οι τυχοδιωκτισμοί τους διαλύουν και τα τελευταία στοιχεία –αν υπάρχουν τέτοια– της αξιοπιστίας τους, πλήττουν όμως επικίνδυνα και τη χώρα. Όλα είναι ρευστά. Αν οι εξελίξεις δεν πάνε πιο γρήγορα η προεδρική εκλογή του Φλεβάρη θα αποτελέσει σημείο καμπής. Για πολλούς λόγους είναι θεμιτή η αγωνία για την εξέλιξη αυτής της ψηφοφορίας. Κυριότερος, η επιθυμία να ανοίξει επιτέλους ο δρόμος για την ανατροπή.

Ας μην βιαστούμε

Για πολύ περισσότερους λόγους όμως ο ΣΥΡΙΖΑ, τα στελέχη, τα μέλη του οφείλουν να κρατήσουν χαρακτήρα σε όλο αυτό το κρίσιμο διάστημα. Να διεκδικήσουν μια θετική εξέλιξη τον Φλεβάρη, να την επιβάλλουν με απόλυτο όμως σεβασμό στις αξίες και στις αρχές τους. ∆εκάδες χιλιάδες μέλη του κόμματος, πολύ περισσότεροι φίλοι και υποστηρικτές του –ας αφήσουμε τα εκατομμύρια των ψηφοφόρων του– αγωνίζονται χωρίς καμία ιδιοτέλεια με μια επιθυμία και στόχο, να νικήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, να προχωρήσει η κυβέρνηση της αριστεράς, να ζήσει ο λαός με αξιοπρέπεια. Ας μην ταυτιστούμε σε τίποτα με το παλιό, το σάπιο πολιτικό σύστημα, με τις κραυγές του, με το ύφος των καταγγελιών του, με τις υποσχέσεις και τις συναλλαγές του. Ας μη βιαστούμε να διαπραγματευ-

Colpo grosso με ∆ΝΤ

προκειμένου να υπάρξει μείωση του χρέους. Ωστόσο, αν υπάρξει ανάγκη για άμεση χρηματοδότηση, η Ελλάδα θα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει χωρίς έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια. 6. Υπάρχει πολιτική συμφωνία ότι το χρέος είναι βιώσιμο –διευκολύνει και η οικιοθελή αποχώρηση του ∆ΝΤ. Ο διευθυντής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, επαναλαμβάνει ότι το ελληνικό χρέος «είναι απολύτως βιώσιμο [«absolutely sustainable»], εάν συνεχιστούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. ∆εν υπάρχει κενό χρέους», τόνισε χαρακτηριστικά.

Πολιτικό ρίσκο

Ο πρωθυπουργός θα προσπαθήσει να εκμεταλλευθεί πολιτικά τη συμφωνία περί εξόδου του ∆ΝΤ [ευρέως γνωστό, όμως, ότι το ∆ΝΤ οικειοθελώς αποχωρεί από την Ευρώπη] και την ένταξη της χώρας, από τις αρχές του 2015, στην «προληπτική γραμμή στήριξης». Βέ-

τούμε με δυνάμεις που σήμερα καταρρέουν ή σχεδόν εξαφανίζονται, με δυνάμεις που συνέβαλαν στην κοινωνική καταστροφή και που ακόμη και τώρα αποφεύγουν να πάρουν ξεκάθαρη θέση (∆ΗΜΑΡ). Ας μη βιαστούμε να προσφέρουμε εκλογική στέγη σε ανθρώπους με τους οποίους σε αξιακά ζητήματα μας χωρίζει άβυσσος. Ας βοηθήσουμε να αποδομήσουν το «όνειρο» των 180 οι ίδιες οι κοινωνικές συνθήκες. Οι πιέσεις από την ίδια την κοινωνία θα οδηγήσουν ασφαλέστερα τις εξελίξεις. Αν αυτοί που παραμένουν ενδιάμεσοι δεν υπακούσουν και τώρα στην κοινή λογική, στο σαφώς πλειοψηφικό πλέον κλίμα στην κοινωνία στις πραγματικές ανάγκες ακόμη και αυτών που τους ψήφισαν, αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει περισσότερο. Ας μην ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι από αυτούς έφυγαν από τα κόμματά τους (Ν∆, ΠΑΣΟΚ) διαφωνώντας με τις μνημονιακές τους επιλογές. ∆εν τους ζητείται τίποτα περισσότερο από το να παραμείνουν συνεπείς στη στάση τους ιδιαίτερα τώρα που οι λόγοι της διαφοροποίησης τους έχουν επαυξηθεί. Ας αναζητήσουμε με επιμονή τις δυνάμεις και τους ανθρώπους που βρέθηκαν κοντά μας σε κοινωνικούς αγώνες, που δεν μας επιτίθονταν βάναυσα μέχρι χθες, που πιστεύουν πως άνευ ουδενός ανταλλάγματος πρέπει να πορευθούν και να συμμαχήσουν μαζί μας. Ας αξιοποιήσουμε το πλούσιο σε εξελίξεις επόμενο διάστημα για να δοκιμάσουμε τις συμπεριφορές και τις αντοχές και των άλλων. Ας βρούμε τοπικά, σε κάθε περιφέρεια σε κάθε γειτονιά τους ανθρώπους που ανέδειξαν τα κινήματα και οι αγώνες χτίζοντας με στέρεο υλικό τις πιο πλατιές συμμαχίες. Οι προσπάθειες αλλά και η συζήτηση γι’ αυτά τώρα αρχίζει. Νίκος Τσιγώνιας

βαια, όπως ο ίδιος ομολογεί στη δήλωσή του, «το μόνο που προκαλεί ανησυχία είναι το πολιτικό ρίσκο: το ότι τα ελλείμματα μπορεί να επανέλθουν, ότι οι μεταρρυθμίσεις υπάρχει ο κίνδυνος να ανατραπούν».

Υπονοεί τον ΣυΡιζΑ, χωρίς να τον κατονομάζει, καθώς, έχοντας γνώση της αδυναμίας του να θέτει την πολιτική ατζέντα, στη δήλωσή του κάνει άνοιγμα προς «όλες τις υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις [που] πρέπει να βοηθήσουν για τη μετάβαση στη μετά το μνημόνιο εποχή». Ο Αντ. Σαμαράς, πάντως, λίγο αργότερα, δήλωνε στο Reuters ότι «θα εξαλείψουμε τις ανησυχίες για πολιτικό ρίσκο» και «οι εκλογές θα διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2016, στο τέλος της τετραετούς κοινοβουλευτικής θητείας». tmihopoulos@gmail.com

ΕΡΓΑΣΙΑ

Τα αποθέματα καλύπτουν μόλις δύο μηνών συντάξεις Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΑΒΒΑ ΡΟΜΠΟΛΗ

Παρά τις άκρως επώδυνες μνημονιακές παρεμβάσεις και περικοπές, η «βόμβα» του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης παραμένει ενεργή. Εάν, μάλιστα, δεν αλλάξει άμεσα η ασκούμενη πολιτική, θα σκάσει «κουρεύοντας» ακόμη περισσότερο τις συντάξεις και τις παροχές τόσο των υφιστάμενων όσο και των μελλοντικών συνταξιούχων, συμπαρασύροντας στον “Καιάδα” την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Όπως τονίζει στην “Εποχή” ο μέχρι πρότινος επιστημονικός επικεφαλής -και επί μια εικοσαετία το “μυαλό” και η “καρδιά”- του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ), ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου, Σάββας Ρομπόλης, το Ασφαλιστικό σε συνδυασμό με την ανεργία και την επέλαση των ελαστικών μορφών απασχόλησης έχει μετατρέψει το κράτος πρόνοιας σε “κράτος φιλανθρωπίας”.

Tη συνέντευξη πήρε ο Νάσος Χατζητσάκος Ποια εικόνα παρουσίαζε το ασφαλιστικό όταν ξεκινούσε η πορεία σας στο ΙΝΕ και σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα,; Το 1990, όταν μπήκαμε στη διαδικασία συγκρότησης του Ινστιτούτου, το ασφαλιστικό ήταν ένα κατακερματισμένο σύστημα. Το μοντέλο που υπήρχε δεν μπορούσε να ικανοποιεί τους στόχους του. Έπρεπε να πούμε «είμαστε εδώ και θέλουμε να πάμε εκεί». Μέσα από διαδικασίες ελεγχόμενες, με μελέτες, και όχι με αυτό που έγινε μετέπειτα, με συγχωνεύσεις από τις οποίες κανείς δεν ξέρει τι έχει συμβεί και «τι μέλλει γενέσθαι». Σήμερα, η κατάσταση έχει φτάσει ξανά σε οριακό σημείο. Κάναμε την πρόσφατη μελέτη για την περίοδο 2013 – 2050 από την οποία προκύπτει ότι το αποθεματικό κεφάλαιο, μετά και από το PSI, είναι μόνο 4,5 δισ. ευρώ, δηλαδή μπορεί να καλύψει μόλις 2 μηνών συντάξεις, κύριες και επικουρικές, επομένως το κύριο πρόβλημα είναι η ανασύσταση του αποθεματικού κεφαλαίου. Το έτος κρίσης είναι το 2016 κατά το οποίο το Σύστημα θα πρέπει να πάρει επιπλέον από τις εισφορές και την κρατική επιχορήγηση 950 εκατ. ευρώ. Το 2017 θα χρειάζεται 1,8 δισ. ευρώ, το 2019 επιπλέον 2,4 δισ. ευρώ και φτάνει το 2023 στα 3,8 δισ. ευρώ, όπου τότε αρχίζει το φαινόμενο του «babe boom». Από το 2023 μέχρι το 2028 θα αρχίσουν να παίρνουν σύνταξη αυτοί που γεννήθηκαν την πενταετία 1960 – 1965. Και στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο γεννήθηκαν 770.000 άτομα. Εκτιμούμε ότι από αυτούς οι μισοί θα μπορούν να πάρουν σύνταξη. Επομένως, το 2023, το ΣΚΑ θα έχει επιπλέον ανάγκη 3,8 δισ. ευρώ και το 2028 θα χρειάζεται 6,5 δισ. περισσότερα. Αν δούμε ταυτόχρονα και τις αποπληρωμές των δανείων που έχουμε μέσα στα υπό εξέταση έτη, διαμορφώνονται ανάγκες για την ελληνική οικονομία είτε προς τους δανειστές, είτε προς τους συνταξιούχους, αρκετών δισ. ευρώ. Στις συζητήσεις που είχατε με την τρόικα, αυτά τα δεδομένα εκτιμώ ότι τέθηκαν επί τάπητος. Ποια ήταν η αντίδραση τους; Φυσικά, όλα τα δεδομένα τέθηκαν. Η απάντησή τους είναι ότι «δίνετε πολλά λεφτά». Ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη εμφανίζεται το 2050 στο 25% του ΑΕΠ (εμείς έχουμε επιφύλαξη επειδή οι μελέτες μας τη δείχνουν στο 17,5%) και, επομένως, δεν μπορεί μια χώρα να παράγει 100 ευρώ ΑΕΠ και τα 25 από αυτά να δίνεται για συντάξεις. Αυτό είναι σωστό. Όμως, για να μην συμβεί αυτό, εκτός από το να μειώνεις το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, υπάρχουν και άλλοι τρό-

δούμε και την κατηγορία των πιο μεγάλων ηλικιακά. Και αυτή η κατηγορία είναι το 20,3% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Εκτιμώ ότι ένα μεγάλο μέρος της φτωχοποίησης 3,5 εκατ. Ελλήνων βάσει της ΕΛΣΤΑΤ, πρέπει να εμπεριέχει μεγάλο αριθμό πολιτών από αυτές τις ηλικιακές ομάδες.

Απαιτείται ένα σύστημα παραγωγικής ανασυγκρότησης

ποι εξορθολογισμού. Όχι αυτό που γίνεται τώρα. Κεντρικός στόχος από το 1990 και μετά, ήταν η σταδιακή απόσυρση του κράτους από τη χρηματοδότηση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Από την 1η Ιανουαρίου του 2015 το κράτος θα χρηματοδοτεί τα 360 ευρώ και μετά θα λέει «τελειώσαμε, κάντε ό,τι θέλετε».

Καθιερώνονται οι χαμηλές συντάξεις

Την περασμένη δεκαετία, στο ΙΚΑ για παράδειγμα, κατά μέσο όρο συνταξιοδοτούνταν με 26,5 χρόνια ασφάλισης, Σήμερα, με τις ελαστικές μορφές απασχόλησης να κυριαρχούν, μετά από πόσα χρόνια εργασίας υπολογίζετε ότι θα βγαίνουν στη σύνταξη; Αυτό το σύστημα που θα καθιερωθεί από την 1η Ιανουαρίου 2015, στην ουσία μονιμοποιεί και νομιμοποιεί τις μειώσεις που έχουν γίνει στις συντάξεις από το 2010 και μετά. Πριν το 2009, ένας συνταξιούχος του ΙΚΑ με 35 έτη ασφάλισης, και σε μια κλάση με περίπου 1.700 – 2.000 ευρώ εισόδημα, έπαιρνε κύρια σύνταξη 1.400 - 1.450 ευρώ. Μετά τις αλλαγές που καθιερώνονται από το 2015 θα πάρει 1.065 ευρώ! Υπάρχει, όμως, και ένα δεύτερο πρόβλημα. Θα έχουμε από τη μια τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ, που θα μπορεί να αυξομειώνεται ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες, τον ∆είκτη Τιμών Καταναλωτή και την εξέλιξη του ΑΕΠ. ∆ίπλα θα έχουμε και την αναλογική σύνταξη. Όταν τα προηγούμενα χρόνια έβαζε ο έλληνας νομοθέτης ότι θα υπολογίζεις

για τη σύνταξη τα τελευταία δύο χρόνια, όπως γινόταν και σε άλλες χώρες, (μετά το έκαναν τα τελευταία 5 έτη, μετά τα καλύτερα 10, κ.λπ.) αυτό γινόταν ούτως ώστε η μείωση εισοδήματος σε περίοδο ανεργίας, ιδιαίτερα για τον ιδιωτικό τομέα, να μην μεταφέρεται και να μην επηρεάζει αρνητικά το επίπεδο της σύνταξης. Τώρα, που η αναλογική σύνταξη θα διαμορφώνεται με βάση τα χρόνια ασφάλισης που θα έχει συγκεντρώσει ο καθένας, με δεδομένη την ευελιξία στην απασχόληση και, φυσικά, την αυξημένη σε πρωτόγνωρα επίπεδα ανεργία, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο θα είναι μειωμένες οι συντάξεις. Υπολογίστε ότι για να επανέλθει στα επίπεδα του 2008 η ελληνική οικονομία χρειάζονται ακόμη 12 – 13 χρόνια. Οι γενιές που θα πάρουν σύνταξη μετά από 25 ή 30 χρόνια, οι σημερινές 20ρηδες και 30αρηδες, θα παίρνουν 460 ή 470 ευρώ κύρια, αν έχει αυξηθεί το ΑΕΠ και άλλα 500 ευρώ, δηλαδή γύρω στα 850 ευρώ. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στις Βρυξέλλες, οι αναφορές αφορούν στην ανεργία των νέων. Στην περίπτωση μας, όμως, ο ένας στους δύο ανέργους, στην Ελλάδα, είναι ηλικίας από 30 έως 55 ετών. Σωστά. Αυτό είναι ένα δεύτερο μεγάλο διαρθρωτικό πρόβλημα. Παράλληλα, με το πρόβλημα του ασφαλιστικού, υπάρχει και ένα ακόμη θέμα που έχει ασχοληθεί η έκθεση του ΙΝΕ: με την ανεργία όσων είναι από 40 έως και 64 ετών. Θέλαμε να αναδείξουμε ότι υπάρχει ανεργία των νέων (60% με 62%) αλλά πρέπει να

Ο Α. Τσίπρας δεσμεύτηκε ότι την επομένη των εκλογών, με μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ο κατώτατος μισθός θα επανέλθει στα 751 ευρώ. Είναι ένα δίκαιο αίτημα με το οποίο συμφωνούν τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι εργοδοτικοί φορείς. Είναι, όμως, δυνατή μια άμεση επαναφορά σε αυτό το επίπεδο εάν δεν υπάρξει αναθέρμανση της οικονομίας; Μπορεί να έχει επιπτώσεις στους μικρομεσαίους; Σε μια πρώτη φάση, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα χρησιμοποιούν το αργούν παραγωγικό τους δυναμικό. Εμείς έχουμε υπολογίσει ότι αυτή τη στιγμή, η ελληνική οικονομία χάνει 10% του ΑΕΠ από το αργούν παραγωγικό δυναμικό. Η Τράπεζα της Ελλάδος το υπολογίζει στο 8%, άρα είμαστε κοντά. Επομένως, οι επιχειρήσεις νομίζω ότι, σταδιακά, μπορούν να ανταποκριθούν στο αίτημα της επαναφοράς στα 751 ευρώ. Και οπωσδήποτε για να επανακινηθεί η παραγωγική τους δραστηριότητα θα πρέπει να συνοδευτεί και από ένα πλαίσιο υποστήριξης, όπως π.χ. οι φορολογικές ελαφρύνσεις και, φυσικά, ένα πολύ βασικό ζήτημα, το κόστος ενέργειας. Μετά από ένα ενδεχόμενο κατάργησης των μνημονίων, πώς θα πρέπει να ανασυσταθεί η ελληνική αγορά εργασίας; Απαιτείται ένα σύστημα παραγωγικής ανασυγκρότησης. Η αντιμετώπιση του χρέους, εκτός από τη διαγραφή και χρονική μετατόπιση της πληρωμής του, θα πρέπει οπωσδήποτε να συνδυαστεί με ανάπτυξη και αύξηση του ΑΕΠ. Θα πρέπει, στο ίδιο πλαίσιο, να σχεδιαστεί η ανασύσταση του κοινωνικού κράτους το οποίο έχει μετατραπεί από «κράτος πρόνοιας» σε «κράτος φιλανθρωπίας». Αυτή η στρατηγική πορεία σημαίνει τη μεταπήδηση από το φορντικό στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο παραγωγής. Θα πρέπει να πάμε σε ένα «μετά – νέο φιλελεύθερο» μοντέλο παραγωγής το οποίο θα ικανοποιεί τις παραγωγικές και κοινωνικές ανάγκες. Η εγκαθίδρυση και η ωρίμανση αυτού του νέου μοντέλου παραγωγής και κοινωνικής οργάνωσης μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα άλλο επίπεδο οικονομίας της ανάπτυξης, χωρίς κατ΄ ανάγκην να είναι οικονομία της αγοράς. Αλλά χρειάζεται ένα μεταβατικό στάδιο.

Έρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ!

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Του Αλέξανδρου Μπίστη

λοι οι μακροοικονομικοί δείκτες της περιόδου μετά τις ευρωεκλογές εμφανίζουν τη χώρα να μπαίνει σε περίοδο αργής ανάκαμψης. Παράλληλα, τόσο το επιχειρηματικό όσο και το καταναλωτικό κλίμα βελτιώνονται. Οι αντίστοιχοι πολιτικοί δείκτες, αντίθετα, εμφανίζουν τα κόμματα της συγκυβέρνησης να καταγράφουν τα χαμηλότερα ποσοστά τους τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ η εκλογική απήχηση του ΣΥΡΙΖΑ διευρύνεται και το προβάδισμά του μοιάζει μη αναστρέψιμο.

Οι δυσκολίες της κυβέρνησης

Η έλλειψη αξιοπιστίας του πολιτικού προσωπικού και των κομμάτων της συγκυβέρνησης, καθώς και η αναλγησία των μνημονιακών πολιτικών έχουν οδηγήσει το μεγαλύτερο τμήμα των παραγωγικών δυνάμεων, της εργατικής τάξης και των χαμηλότερων στρωμάτων σε οριστική ρήξη με τα παλιά κόμματα εξουσίας. Οι αντοχές των πολιτών έχουν εξαντληθεί και η σταθεροποίηση ή ακόμα και η μικρή βελτίωση στα οικονομικά μεγέθη, μοιάζει να είναι πολύ μικρή και να έρχεται πολύ αργά. Επιπλέον, δείχνουν να πιστεύουν ότι η όποια βελτίωση της εθνικής οικονομίας δεν θα βελτιώσει τις συνθήκες ζωής τους, καθώς οι οικονομικές υποχρεώσεις των νοικοκυριών είναι δυσβάσταχτες. Μοιάζει να έχει πλέον εμπεδωθεί η άποψη ότι αποκλείεται να βγάλουν τη χώρα από την κρίση οι ίδιοι (άνθρωποι και κόμματα) που ευθύνονται για αυτή. H ελληνική κοινωνία φαίνεται να καλεί τον ΣΥΡΙΖΑ να διαχειριστεί την τύχη της χώρας στην πιο κρίσιμη καμπή της σύγχρονης ιστορίας της, ελπίζοντας σε πραγματικό τέλος των μνημονίων. Όλα τα ευρήματα των ερευνών της περιόδου, ποιοτικά και ποσοτικά, δείχνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στην καλύτερη στιγμή του. Ωστόσο, η κυβέρνηση φαίνεται πως δεν θα πέσει λόγω της λαϊκής αντίδρασης στην πολιτική της, αλλά λόγω της αδυναμίας της να εκλέξει Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαιτέρως.

Οι προοπτικές του ΣΥΡΙΖΑ

Επιπλέον, ο δρόμος του ΣΥΡΙΖΑ προς την αυτοδυναμία μοιάζει να είναι ακόμα μακρύς. Και αυτό γιατί, με τα σημερινά δεδομένα, η αυτοδυναμία προϋποθέτει τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω: • Την περαιτέρω συμπίεση των δυνάμεων της Αριστεράς και ιδίως του ΚΚΕ. • Τη συστηματική διεμβόλιση άλλων παρατάξεων (Κέντρου, ∆εξιάς). • Τη διεύρυνση του εκλογικού σώμα-

τος. Η εκλογική βάση του ΚΚΕ έχει έναν σκληρό πυρήνα που δύσκολα θα αλλαξοπιστήσει, ειδικά όσο ο ΣΥΡΙΖΑ μπαίνει σε κυβερνητική τροχιά υφιστάμενος κριτική περί ενσωμάτωσης. Επιπλέον, μπαίνοντας στην τελική ευθεία, θα πρέπει να αναμένουμε τη λυσσαλέα επίθεση των κομμάτων της συγκυβέρνησης και του συστήματος που τη στηρίζει, κατά συνέπεια μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι οι διαπαραταξιακές μετακινήσεις, σε ένα τόσο πολωμένο σκηνικό, δεν θα είναι ιδιαίτερα μαζικές. Ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να εξαντλεί όλα τα πιθανά εκλογικά ακροατήρια και, προκειμένου να πετύχει την αυτοδυναμία, χρειάζεται να διευρύνει το εκλογικό σώμα υπέρ του, επαναφέροντας στην πολιτική διαδικασία μερίδα όσων απαξιώνουν συνολικά το πολιτικό σύστημα και την πολιτική («όλοι ίδιοι είναι»), επιλέγοντας την αποχή. Όσο συρρικνώνεται το εκλογικό σώμα, τόσο δυσκολότερο θα είναι για τον ΣΥΡΙΖΑ να πετύχει αυτοδυναμία. Αντίθετα, όσο μεγαλύτερη είναι η συμμετοχή, τόσο πιθανότερο γίνεται το ενδεχόμενο της αυτοδυναμίας. Για να κάμψει τη δεδομένη καχυποψία και δυσπιστία του κόσμου, ο ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί να αποδείξει στην πράξη ότι δεν είναι όλοι ίδιοι. Επιπλέον, θα χρειαστεί να θυμάται ότι η κοινοβουλευτική αυτοδυναμία δεν αντιστοιχεί στους πραγματικούς κοινωνικούς συσχετισμούς και πως η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί πολύ ευρύτερη κοινωνική αποδοχή και στήριξη πέραν των ψηφοφόρων του.

Στρατηγική αυτοδυναμίας

Για να αποκτήσει την εμπιστοσύνη του κόσμου, που θα του δώσει τη δυναμική για αυτοδυναμία, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πείσει ότι δεν έχει σχέση με τα κόμματα εξουσίας όπως τα γνώρισε η χώρα μας, από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, καθώς επίσης και με το πολιτικό προσωπικό που έχει παίξει ενεργό ρόλο τα τελευταία χρόνια στα πολιτικά πράγματα. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να αλλάξει τους συσχετισμούς, πρέπει να αλλάξει και το πολιτικό προσωπικό που θα τον εκπροσωπεί, όπως απέδειξε το επιτυχημένο (αλλά μεμονωμένο) παράδειγμα των δημοτικών εκλογών της Αθήνας. Αντίθετα, κάθε πινελιά που θα θυμίζει πρόσωπα από το παρελθόν, θα στέλνει κόσμο στην αποχή, αν όχι απευθείας στη Χρυσή Αυγή. Το ζητούμενο για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι να αποκτήσει την πολιτική ηγεμονία, χωρίς να χάσει το στίγμα και την πολιτική ταυτότητα που μέχρι σήμερα καθόριζαν τη στρατηγική αλλά και την τακτική του και τον έφεραν ως εδώ. Στη ∆ΕΘ απαντήθηκε πειστικά και τεκμηριωμένα η κυβερνητική ρητορική

(«δεν έχετε προτάσεις» και «πού θα βρείτε τα λεφτά;»). Αυτό που τώρα πρέπει να απαντηθεί, είναι το πώς θα διευρυνθεί η συμμετοχή της ελληνικής κοινωνίας στην υποστήριξη και την εφαρμογή του κυβερνητικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Για να τον εμπιστευθεί και να συστρατευθεί μαζί του ο κόσμος, πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να του πει ωμά τη σκληρή αλήθεια: μπροστά μας ξανοίγεται μια σκληρή, επίπονη και, πιθανότατα, μακροχρόνια διαδικασία για την αποκατάσταση μιας κατεστραμμένης χώρας, με αρνητικούς συσχετισμούς, αλλά για πρώτη φορά με ορατές πιθανότητες επιτυχίας. Μια διαδικασία που θα αποκαταστήσει το αξιακό πλαίσιο και τα κριτήρια ιεράρχησης των κοινωνικών αναγκών, το χαμένο κοινωνικό όραμα, την αξιοπρέπεια, το φρόνημα και την υπερηφάνεια του λαού μας, και θα βάλει τις βάσεις για μια δίκαιη κοινωνία.

Εναλλακτικό μοντέλο

Ωστόσο, η ιδανική κατανόηση που έχει ο περισσότερος κόσμος στον ορίζοντά του για μια κοινωνία ευημερίας, περιορίζεται στο τρίπτυχο «επενδύσεις – ανάπτυξη – ανταγωνιστικότητα». Αδυνατεί να φανταστεί εναλλακτικό μοντέλο, θεωρεί ότι η ψήφος είναι η μοναδική δυνατότητα συμμετοχής στα κοινά και δεν περιμένει κάτι πολύ διαφορετικό από τον ΣΥΡΙΖΑ, στον οποίο σκοπεύει να αναθέσει τη διακυβέρνηση της χώρας. Επιπλέον, ο λίγος κόσμος που μπορεί να φανταστεί διαφορετικό μοντέλο, το εξιδανικεύει τόσο που σχεδόν αναπόφευκτα το θεωρεί ανεδαφικό. Τέλος, ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζει σοβαρή δυσκολία να σκεφτεί και να δράσει εκτός πλαισίου της δεδομένης πολιτικής αντιπαράθεσης, πόσο μάλλον να εικονοποιήσει εύληπτα και να μοιραστεί με την κοινωνία το όραμά του σε αντιδιαστολή με το κυρίαρχο καπιταλιστικό μοντέλο. Αντίθετα, συχνά παρασύρεται σε μια πολύ χαμηλού επιπέδου πολιτική αντιπαράθεση, στην οποία σκόπιμα επιδίδεται το συνειδητά αναλώσιμο πολιτικό προσωπικό της συγκυβέρνησης. Όμως σε μια περίοδο ανθρωπιστικής κρίσης, σε μια περίοδο κρίσης αξιών που μας πάει πίσω στην προάσπιση των προταγμάτων του ∆ιαφωτισμού, ο οικονομισμός δεν προσφέρει διέξοδο. Στην ανθρωπιστική κρίση απαντά η ανάδειξη της ανθρωπιάς και των αξιών της Αριστεράς και όχι η έμφαση σε νούμερα και οικονομικούς δείκτες. Επίσης, σε μια περίοδο ανάθεσης και καθίζησης των κινηματικών διεκδικήσεων, ο εκλογικισμός διαιωνίζει το αδιέξοδο καλλιεργώντας ψευδαισθήσεις και αυταπάτες, αντί να προετοιμάζει και να οργανώνει τον κόσμο, ώστε να στηρίξει μια κυβέρ-

νηση της Αριστεράς και τις συγκρούσεις που αυτή θα επιχειρήσει. Στο αχαρτογράφητο τοπίο που θα διαμορφωθεί μετά την ιστορική ανατροπή, ο ΣΥΡΙΖΑ ή θα έχει την αυτοπεποίθηση να διανοίξει νέους δρόμους και να χαράξει νέους χάρτες πορείας, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού και εφαρμογής της πολιτικής του όσο και σε επίπεδο νοοτροπίας πολιτεύεσθαι και διακυβέρνησης, όπως επιβάλει η ταξική μεροληψία του προγράμματός του, ή θα επαναπαυθεί στους παλαιούς, επί ποινή αυτοκατάργησης του στρατηγικού στόχου του για σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.

“

Ο βασιλιάς είναι γυμνός

Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να αντεπεξέλθει σ’ αυτή την ιστορική αποστολή; Η ραγδαία ανάπτυξή του δικαιολογεί, εν μέρει, την αντικειμενική αδυναμία του κομματικού μηχανισμού να ανταποκριθεί στη νέα εποχή. Ωστόσο, παρακολουθούμε τη με γοργούς ρυθμούς αποδοχή της μετάλλα-

Ο ΣΥΡΙΖΑ ή θα έχει την αυτοπεποίθηση να διανοίξει νέους δρόμους και να χαράξει νέους χάρτες πορείας, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού και εφαρμογής της πολιτικής του όσο και σε επίπεδο νοοτροπίας πολιτεύεσθαι και διακυβέρνησης, όπως επιβάλει η ταξική μεροληψία του προγράμματός του, ή θα επαναπαυθεί στους παλαιούς, επί ποινή αυτοκατάργησης του στρατηγικού στόχου του για σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014 ξης του κόμματος, από ένα εργαλείο μαζικής επιρροής, συλλογικής διαμόρφωσης συνειδήσεων και ανατροπής κατεστημένων νοοτροπιών, σε έναν απαξιωμένο γραφειοκρατικό μηχανισμό, με την ταυτόχρονη μετατόπιση του κέντρου λήψης αποφάσεων από τα κομματικά όργανα στην κοινοβουλευτική ομάδα (και -με μια προβολή στο κοντινό μέλλον- στην κυβέρνηση). Μια πορεία γνωστή και, ως ένα σημείο, αναπόφευκτη, που όμως θα μετατρέψει τάχιστα τον ΣΥΡΙΖΑ σε άλλο ένα αστικό αρχηγοκεντρικό κοινοβουλευτικό κόμμα, κόμμα του κράτους, αποκομμένο από την αναζωογονητική δύναμη των λαϊκών κινημάτων και διεκδικήσεων. Με τις τεράστιες οργανωτικές αδυναμίες που όλοι γνωρίζουμε, τα ελάχιστα -σε σχέση με τις ανάγκες της συγκυρίαςενεργά οργανωμένα μέλη1, τα αναποτελεσματικά ενδιάμεσα και ανώτερα όργανα, τις απαξιωμένες συλλογικές διαδικασίες και την απουσία ενός στιβαρού καθοδηγητικού κέντρου, που αφήνουν ελεύθερο το πεδίο για τη διαμόρφωση παραμηχανισμών και παράκεντρων λήψης αποφάσεων, η ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ φαντάζει αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Η αναντιστοιχία διακηρύξεων και πράξεων, η συγκρότηση οργάνων με διατασικές παραλυτικές ισορροπίες τρόμου, οι παραγοντισμοί και οι προσωπικές στρατηγικές, η πολιτική μέσω διαρροών στα ΜΜΕ, οι συλλογικές αποφάσεις που δεν τηρούνται, οι καταστατικές προβλέψεις που αγνοούνται δεν αφήνουν περιθώρια μεγάλης αισιοδοξίας. Επιπλέον, ο κομματικός μηχανισμός δεν διεκδικεί δάφνες επιχειρησιακής αντίληψης (απουσία οργανογράμματος, ξεκάθαρων ρόλων και αρμοδιοτήτων, χρονοδιαγραμμάτων, απολογισμών, λογοδοσίας, ελέγχου), με προφανή συνέπεια την αναποτελεσματικότητα. Η πληθώρα οργάνων και επιτροπών χωρίς αποφασιστικό ρόλο οδηγεί στην απαξίωσή τους και στη μη δεσμευτικότητα των αποφάσεών τους. Όμως, η απαξίωση των οργάνων και ο ανορθολογικός τρόπος λειτουργίας του κόμματος ευνοούν κι επιβραβεύουν τον παραγοντισμό.

Ένα κόμμα στο ύψος των περιστάσεων

Με λίγα λόγια, απέχουμε αισθητά από το κόμμα των μελών, όπως το περιγράφουν τα συλλογικά κείμενά μας, μόνο που χωρίς αυτό, όλα όσα λέει ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί σύντομα να αποδειχθούν ανέξοδα λόγια και λεονταρισμοί. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να ανοίξει άμεσα μια ουσιαστική συζήτηση και ένας ειλικρινής και συντροφικός προβληματισμός για τη δυνατότητα του κόμματός μας να προσαρμόσει τις κομματικές διαδικασίες στη νέα εποχή και να επινοήσει νέες (π.χ. μεικτά όργανα κοινοβουλευτικών και κομματικών στελεχών), αντί να πολώνεται σε ανούσια διλήμματα («ευρώ ή δραχμή» στην προηγούμενη περίοδο, «ταξική ή πατριωτική ανάλυση» τώρα) ή να υιοθετεί έναν κυβερνητισμό παλαιάς κοπής. Τα μέλη, τα στελέχη και τα συλλογικά όργανα του κόμματος οφείλουν να περιφρουρήσουν και να ενισχύσουν τις συλλογικές διαδικασίες μας, με στόχο την αποκατάσταση της σοβαρότητας στην πολιτική ζωή του τόπου και τη διεκδίκηση της ηγεμονίας, μέσα σε μια απελπισμένη κοινωνία που ψάχνει να πιαστεί απ’ όπου μπορεί, απέναντι στο χυδαίο πολιτικό προσωπικό και τις μεθόδους των αντιπάλων. Αν αναλογιστούμε ότι από την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ωφεληθεί ένα τεράστιο ποσοστό του πληθυσμού της χώρας (>70%), αντιλαμβανόμαστε πως οι ευθύνες που μας αναλογούν είναι εξίσου μεγάλες. Αν δεν θέλουμε να βρεθούμε υπόλογοι απέναντι στον λαό, ή να αφήσουμε χώρο για τη δημιουργία ενός ελληνικού Podemos, οφείλουμε να έχουμε διαρκώς στο μυαλό μας πως κάθε μας κίνηση πρέπει να πείθει τον κόσμο που με αγωνία μας παρακολουθεί, ότι πιστεύουμε πραγματικά αυτά που λέμε και σκοπεύουμε να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας, προκειμένου να διασφαλίσουμε την υλοποίησή τους. •

Έξοδος από τα μνημόνια σημαίνει αλλαγή πολιτικής

Του Παναγιώτη Αθανασιάδη

πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή, για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης, αποτέλεσε ένα μικρό διάλειμμα από την προσφιλή τακτική της κυβέρνησης να κρύβεται από το Κοινοβούλιο. Ωστόσο, με την παρουσία της κατά την τριήμερη αυτή συζήτηση, αλλά και τις μέρες που την ακολούθησαν, φαίνεται σαν τα κόμματα της συγκυβέρνησης και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός να προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από τις λέξεις ή ακόμη χειρότερα πίσω από το δάχτυλο τους. Τρανό παράδειγμα αυτής τους της στάσης είναι η περίφημη επωδός περί δήθεν εξόδου από τα μνημόνια, η οποία με βάση τα λόγια και τα έργα των κυβερνητικών εταίρων σε τίποτα δεν έχει να κάνει με την ανατροπή της ακολουθούμενης πολιτικής, αντίθετα περιορίζεται αποκλειστικά στην ιδιαίτερη μορφή που θα έχει ο μηχανισμός παρακολούθησης από τη μεριά των πιστωτών της διατήρησης και εμβάθυνσης της ακολουθούμενης πολιτικής που βυθίζει τον τόπο στην ύφεση και την κοινωνία στη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Ποιος τρέφεται από το μνημόνιο;

Παρά τα φληναφήματα του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της Ν∆, κυρίου Γεωργιάδη, ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κτίσει πολιτική σταδιοδρομία με το μνημόνιο» αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά ότι αν υπάρχει ένα κόμμα στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό που εξακολουθεί να υφίσταται και να σταδιοδρομεί λόγω των μνημονίων, αυτό είναι η Νέα ∆ημοκρατία του κυρίου Σαμαρά. Το έκανε όταν εκμεταλλεύτηκε τα μνημόνια για να αναπτύξει έναν όψιμα αντιμνημονιακό λόγο που δεν αμφισβητούσε σε τίποτα τη νεοφιλελεύθερη στρατηγική του ευρωπαϊκού κατεστημένου, αποδείχτηκε, ωστόσο, αρκετός για να της δώσει την πρώτη θέση στις εκλογές του 2012. Το συνέχισε, όταν ζητούσε θετική ψήφο για μέτρα και πολιτικές που όταν τα εισήγαγε στη Βουλή προς ψήφιση τα παρουσίαζε ως υποχρεώσεις (ενίοτε και υπερβολικές) που απορρέουν από τα μνημόνια και όταν τα εγκόλπωνε στον απολογισμό της τα μετέτρεπε σε δύσκολες αλλά αναγκαίες τομές στις οποίες η ίδια προχωρούσε χωρίς να λαμβάνει υπόψη το πολιτικό κόστος.

“

Και είναι η Ν∆ του κυρίου Σαμαρά το κόμμα που έρχεται εκ νέου να εναποθέσει τις όποιες ελπίδες ανακοπής της πολιτικής και δημοσκοπικής της κατρακύλας στην έννοια των μνημονίων, κρυπτόμενη πίσω από τις λέξεις. Μπορεί στην προκειμένη περίπτωση να διαψεύστηκε το λαϊκό ρητό που θέλει τον ψεύτη και τον κλέφτη να χαίρονται τον πρώτο χρόνο και η Ν.∆ να σταδιοδρόμησε επί διετία στηριζόμενη σε ένα αντιμνημονιακό ψέμα, ωστόσο οι καιροί ου μενετοί.

Υπάρχει τέτοια έξοδος;

Το παραμύθι της εξόδου από τα μνημόνια, χωρίς οποιαδήποτε πρόβλεψη αφενός για την ανάσχεση των συνεπειών που οι πολιτικές αυτές περιείχαν και αφετέρου χωρίς την άρθρωση ενός εναλλακτικού σχεδίου στον αντίποδα των νεοφιλελεύθερων επιταγών των ευρωπαϊκών αστικών τάξεων και της εγχώριας ελίτ δεν πείθει πλέον κανένα. Η οικονομική και κοινωνική θηριωδία των τελευταίων 2+2 χρόνων έχει διαλύσει κάθε σύγχυση γύρω από τα πραγματικά επίδικα της συγκυρίας με αποτέλεσμα η πολιτική και εκλογική απήχηση των κομμάτων να εξαρτάται όχι από τα επικοινωνιακά τους σχήματα ή τεχνάσματα αλλά από τη δυνατότητα τους να εκπονήσουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ρήξεων με την υφιστάμενη πολιτική και να οδηγήσουν επί της ουσίας και όχι στα χαρτιά τη χώρα και το λαό στη μεταμνημονιακή εποχή. Έξοδος από τα μνημόνια επί της ουσίας, σημαίνει πραγματική επίλυση του προβλήματος του χρέους, θέμα για το οποίο η κυβέρνηση δεν έχει καμία πειστική απάντηση. Έξοδος από τα μνημόνια επί της ουσίας, σημαίνει αναπτυξιακή προοπτική για τον τόπο και αναδιανομή του πλούτου σε βάρος των ωφελημένων της κρίσης, προς όφελος των θυμάτων της. Έξοδος από τα μνημόνια επί της ουσίας σημαίνει αποκατάσταση και ενίσχυση των δικαιωμάτων και του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Και σε τελική ανάλυση έξοδος από τα μνημόνια σημαίνει μια πολιτική που θα έχει στο επίκεντρο τις ανάγκες του λαού και όχι τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και τις επιταγές των αγορών. Γι’ αυτό και ο κυβερνητικός χρόνος ζωής θα λιγοστεύει όσο η κυβέρνηση εξακολουθεί να εναποθέτει την επιβίωση της σε ψευδεπίγραφα success stories και εικονικές εξόδους από τα μνημόνια.

Η δική μας ριζοσπαστικοποίηση

Αντίθετα, ο στόχος της κυβέρνησης της Αριστεράς θα έρθει ακόμα πιο κοντά στο βαθμό που ο ΣΥΡΙΖΑ δουλέψει ακόμα πιο εντατικά στην εμβάθυνση και την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση του κυβερνητικού του προγράμματος όπως αυτό αποτυπώνεται ήδη από την περίοδο της Αθηναϊδας και εν συνεχεία στο Ιδρυτικό του Συνέδριο με κεντρικούς άξονες τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, τη θέση του τραπεζικού συστήματος υπό την ιδιοκτησία και τον έλεγχο του δημοσίου, με ριζική τροποποίηση του τρόπου λειτουργίας του και των στόχων του, την αποκατάσταση και ενίσχυση του εργατικού δικαίου και τις στοχευμένες κινήσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. *Μέλος Κ.Ε ΣΥΡΙΖΑ και Αντιπεριφερειάρχης Ψηφιακής Πολιτικής στην Περιφέρεια Αττικής.

Ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

“

Συνέντευξη με τη βουλευτίνα Αχαΐας, υπεύθυνη της ΕΕΚΕ Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, Μαρία Κανελλοπούλου Μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης για τα θέματα πολιτισμού με την Μαρία Κανελλοπούλου βουλευτίνα Αχαΐας, υπεύθυνη της ΕΕΚΕ Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, πάντα έχει ενδιαφέρον. Παρότι σχεδιάζαμε να την κάνουμε εδώ και καιρό, η ευκαιρία μας δόθηκε τώρα για έναν ακόμα λόγο, την έντονη επίθεση και αμφισβήτηση που δέχτηκε το προς διαβούλευση κείμενο για τα θέματα πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ.

Τη συνέντευξη πήρε ο Στάθης Κουτρουβίδης

Ασκήθηκε έντονη κριτική στο λεγόμενο Πρόγραμμα για τον Πολιτισμό. Γιατί, κατά τη γνώμη σου; Ας ξεκινήσουμε με τις απαραίτητες διευκρινίσεις. ∆εν πρόκειται για το «Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τον Πολιτισμό». Πρόκειται, για ένα μικρό απόσπασμα από ένα μεγάλο κείμενο διαβούλευσης, με σκέψεις και προτάσεις για τον πολιτισμό. Υπ’ αυτήν την έννοια, εντυπωσιάζει πραγματικά και ο θόρυβος πού ξέσπασε και η «κριτική» πού ασκήθηκε. ΜΜΕ και εκπρόσωποί τους, που ουδέποτε φιλοξένησαν ένα δελτίο Τύπου έστω!- που να αφορά τη δουλειά και τις παρεμβάσεις μας, ως Τμήμα ή ως ΕΕΚΕ Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, μάς «ανακάλυψαν» ξαφνικά, με τρόπο πού απέχει πολύ απ’ ό,τι εμείς ορίζουμε και ως «πολιτισμό» και ως «κριτική». Το χορό των αρνητικών αντιδράσεων, άνοιξε το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού, από το οποίο προήλθε η πρώτη αντίδραση-απάντηση στο κείμενό μας. Ως μη όφειλε και λειτουργώντας σαν γραφείο Τύπου της Ν∆, ανέλαβε να αποδείξει ότι τα πάντα λειτουργούν θαυμάσια στο χώρο του Πολιτισμού, να απαριθμήσει μερικές (πολύ αξιόλογες) εκθέσεις πού γίνονται στο εξωτερικό, να παρα-πληροφορήσει για νέους φόρους (παραλείποντας τεχνηέντως το ότι δεν αφορούν τον καταναλωτή, αλλά τις πολυεθνικές) και να ισχυριστεί, ότι το ποσόν πού διατίθεται από τον κρατικό προϋπολογισμό για τον πολιτισμό είναι... μονόδρομος! Κριτική ασκήθηκε και για την εισαγωγή του κειμένου. Σίγουρα υπάρχουν πολλά σημεία του κειμένου πού χρειάζονται διευκρίνιση. Ένα απ’ αυτά, είναι και το κομμάτι της εισαγωγής. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένα κομμάτι πού θα μπορούσε να μην έχει (ακόμα) δημοσιευτεί, μιας και μεταξύ όσων συνεργάστηκαν για το κείμενο, διατυπώθηκαν πολλές απόψεις, πολλές αμφιβολίες, πολλές ενστάσεις και διαφωνίες ακόμα. Κανένας από μας, βλέπετε, δεν θεωρεί ότι κατέχει την μοναδική αλήθεια κι ότι ο πολιτισμός είναι μια απλή υπόθεση διακηρύξεων και μανιφέστων. Στην ιστορία της αριστεράς, έχει ανοίξει άπειρες φορές συζήτηση για τον πολιτισμό, έχουν κατατεθεί θαυμάσια κείμενα, έχουν υπάρξει συμφωνίες, διαφωνίες, αντιθέσεις, προσωπικά δεν θυμάμαι να έχει ξεσπάσει ποτέ άλλοτε τέτοιος «πόλεμος» κι αυτό είναι κάτι που με κάνει να αναρωτιέμαι. Αναρωτιέμαι, όσοι μας ασκούν αυτού του είδους την «κριτική» για ένα κείμενο διαβούλευσης, είναι άραγε ευχαριστημένοι με όσα συμβαίνουν σήμερα στον πολιτισμό; Αν η απάντηση είναι «ναι», τότε πραγματικά δεν χρειάζεται ν’ αλλάξει τίποτα. Μπορούμε να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο,

στον ίδιο δρόμο. Τι εννοείς; Να συνεχίσουμε, δηλαδή, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω ΤΑΙΠΕ∆. Την υποστελέχωση του ΥΠΠΟΑ, την αποψίλωση των υπηρεσιών του, τη συκοφάντηση των ικανών υπαλλήλων του. Την απαξίωση, με απώτερο σκοπό την κατάργηση των ∆ΗΠΕΘΕ. Τη δυσλειτουργία των κρατικών Θεάτρων -σας παραπέμπω στο επαναλαμβανόμενο SOS που εκπέμπεται από το ΚΘΒΕ. Τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων στο χώρο του πολιτισμού με ό,τι τραγικό αυτή συνεπάγεται για τους ανθρώπους που τον υπηρετούν (εκμετάλλευση, οικονομική εξαθλίωση, αδυναμία πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας κ.λπ.). Ένα από τα κύρια επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν από τους επικριτές του ήταν ότι αυτό το κείμενο αποπνέει ένα πνεύμα «κρατικισμού». Πώς το σχολιάζεις; Είναι κάπως οξύμωρο να σε κατηγορούν για «κρατικισμό» άνθρωποι που διαχειρίζονται ή διαχειρίστηκαν επί μακρόν, δημόσιο χρήμα και που -φαντάζομαι- αμείβονται από το «δημόσιο κορβανά». Υποκρύπτεται μήπως η άποψη ότι κάποιοι είναι ικανοί να το κάνουν

Ελπίζουμε ότι θα είμαστε σε θέση -όχι με λόγια, μα με έργα!- να σταθούμε δίπλα σ’ αυτούς τους νέους, που σε πείσμα των καιρών, εξακολουθούν να δημιουργούν, να παίζουν, να χορεύουν, να τραγουδούν, να ζωγραφίζουν. Να ονειρεύονται εντέλει ! αυτό και κάποιοι άλλοι όχι; Με ποια κριτήρια και ποιος τα θέτει; Υποκρύπτεται ότι αυτό μπορεί να γίνεται χωρίς ελεγκτικούς μηχανισμούς; Κατά συνέπεια π.χ. το τεράστιο οικονομικό χρέος του ΚΘΒΕ, εξαιτίας του οποίου το θέατρο κινδυνεύει με κλείσιμο, όπως μας έχει ενημερώσει ο καλλιτεχνικός του διευθυντής- ειρήσθω εν παρόδω συγκυβερνητική επιλογή και καθόλου ΣΥΡΙΖΑ!-, να το θεωρήσουμε φυσικό φαινόμενο; Και, αλήθεια, ποιος θα το πληρώσει; Ειπώθηκε ότι με το κείμενο ξαναγυρίζουμε σε ένα «συνδικαλιστικό μεσαί-

Ο διάλογος συνεχίζεται χωρίς βεβαιότητες

Πώς θα συνεχίσετε τη δουλειά σας; Για το συγκεκριμένο σχέδιο προγράμματος δούλεψαν πολλοί. Άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, πανεπιστημιακοί, συγγραφείς, μεταφραστές, μέλη και φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ, διαφορετικές ομάδες μελέτης για το θέατρο, τον κινηματογράφο, το βιβλίο, τη μουσική, το χορό. Και «πολιτικά στελέχη». Ωστόσο, δεν θεωρούμε ότι οι απόψεις μας είναι οι δέκα εντολές, αυστηρές και αμετάκλητες. Η ελευθερία είναι για εμάς σταθερή αξία. Ο θόρυβος και οι επικρίσεις, ή καλοπροαίρετη κριτική, τα αρνητικά σχόλια, όλα μα όλα, έχουν για μας χρησιμότητα και θα αξιοποιηθούν. Πολύ σύντομα θα καλέσουμε, με ανοιχτή πρόσκληση, σε ανοιχτή και ελεύθερη συζήτηση, όλους όσοι μπήκαν στον κόπο να κρίνουν, το περιεχόμενο των προτάσεων και των προβληματισμών μας. Όλους, ακόμα κι αυτούς πού κατέφυγαν σε χτυπήματα κάτω από τη μέση στοχοποιώντας πρόσωπα και όχι αντιλήψεις. Γιατί εμείς δεν έχουμε βεβαιότητες. «Η αμφιβολία είναι η αξιοπρέπεια της σκέψης» έλεγε ο Χόμπσμπαουμ. Και είμαστε γεμάτοι αμφιβολίες. Γι’ αυτό και αξιοπρεπείς. Στην πολιτική και στην τέχνη. Αυτή είναι ή δική μας επιτυχία. Και η διαφορά μας εξάλλου. Ποια είναι η αιχμή της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ στον πολιτισμό; Ο πολιτισμός για μας αποτελεί πηγή πλούτου, όχι μόνον καλλιτεχνικού και πνευματικού, και υπ’ αυτήν την έννοια -επιτρέψτε μου να επιμείνω!-προστατευόμενο από το κράτος δημόσιο αγαθό. ∆ημόσιο, αναγκαίο και εξ ίσου πολύτιμο, όπως η εκπαίδευση και η υγεία. Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να αποδειχθεί πηγή οικονομικού πλούτου και εργαλείο ανάπτυξης εφ’ όσον στηριχθεί στην ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και της σύγχρονης καλλιτεχνικής και πνευματικής παραγωγής της χώρας. ∆εν θέλω να πω περισσότερα πράγματα καθώς οι διεργασίες συνεχίζονται. Στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό θα έχουμε την ευκαιρία να ξεδιπλώσουμε μέρος των προτάσεών μας.

ωνα»… Εμείς δεν απαξιώνουμε ούτε το συνδικαλισμό, ούτε τους συνδικαλιστές συλλήβδην. «Εξαγορές» και «διορισμούς» επιχείρησαν -και σε μερικές περιπτώσεις το κατάφεραν!- οι εκάστοτε (διορισμένες) διοικήσεις, προκειμένου να χειραγωγήσουν κινήματα και διεκδικήσεις στο χώρο του πολιτισμού. Να μας πουν, παρακαλώ, όσοι μας καταγγέλλουν, αν πρέπει να προστατεύονται τα οικονομικά και εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων στο χώρο του πολιτισμού. Αν υπάρχουν τέτοια δικαιώματα ή οι καλλιτέχνες δεν είναι τίποτα άλλο, παρά εκκεντρικοί χομπίστες χωρίς ανάγκες. Και αν αντί για «συνδικαλιστικό μεσαίωνα» προτείνουν επιστροφή στον «εργασιακό μεσαίωνα» των μηδενικών αναγκών, της μαύρης, της ανασφάλιστης, της επισφαλούς εργασίας. Αν πρέπει πίσω από κακόγουστα show - off τύπου Αμφίπολης, να συνεχίζεται απρόσκοπτα ή εκποίηση του δημόσιου πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αν οι δημιουργοί θα πρέπει να μένουν στο σκοτάδι, αβοήθητοι κατά τη διαδικασία της παραγωγής του έργου τους και θ’ αποκτούν υπόσταση μόνον εάν και εφόσον το έργο τους διεκδικεί ή αποσπά βραβεία. Γιατί ένα χρόνο πριν τη λήξη των ευρωπαϊκών προγραμμάτων η απορρόφησή τους είναι μόλις 55%. Γιατί σχεδόν κανένα κονδύλι απ’ αυτά δεν κατευθύνεται προς τη σύγχρονη δημιουργία. Γιατί πολλά απ’ τα μουσεία μας μένουν κλειστά λόγω απουσίας προσωπικού φύλαξης… Να μας πουν την άποψή τους για την ασκούμενη (ολέθρια) πολιτική για το βιβλίο… Τις κρατικές ορχήστρες. Τη διαλυμένη Καμεράτα, της οποίας οι εξαιρετικοί μουσικοί πλήρωσαν μόνοι τους τα εκτός έδρας, προκειμένου να παίξουν στην τελετή έναρξης για την ανάληψη της ελληνικής προεδρίας. Να μας πουν για το Θεατρικό Μουσείο της υγρασίας και των ψύλλων. Για την καλλιτεχνική παιδεία. Για τα φεστιβάλ που φυτοζωούν. Για το ποσοστό που τα ιδιωτικά κανάλια έχουν συμφωνήσει να αποδίδουν στο ελληνικό κέντρο κινηματογράφου και δεν το κάνουν.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

Επιταχύνονται οι διαδικασίες αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους. σελ. 12

Τρίτη θητεία για τον Έβο Μοράλες Τα επιτεύγματα και τα προβληματικά σημεία της πολιτικής του βολιβιανού ηγέτη

Στις προεδρικές εκλογές της περασμένης Κυριακής στη Βολιβία επανεξελέγη πρόεδρος για τρίτη φορά ο Έβο Μοράλες συγκεντρώνοντας το 60% των ψήφων. Αυτό ύστερα από απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου τον περασμένο Απρίλιο που έκρινε νόμιμη την εκλογή προέδρου για τρίτη θητεία έπειτα από συνταγματική μεταρρύθμιση. Ο ίδιος μιλώντας για το νέο εκλογικό θρίαμβο είπε ότι είναι μια νίκη των κρατικοποιήσεων έναντι των ιδιωτικοποιήσεων και αφιέρωσε τη νίκη στον Φιντέλ Κάστρο και τον Ούγκο Τσάβες. Πάντως σε συνέντευξή του στο ισπανόφωνο BBC τις παραμονές των εκλογών ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχουν άλλες κρατικοποιήσεις στον ορίζοντα αφού έχουν κρατικοποιηθεί τα πάντα εκτός από δύο - τρία ορυχεία. Να υπενθυμίσουμε εδώ την πρόσφατη κρατικοποίηση των δύο μεγάλων ισπανικών εταιρειών ηλεκτρισμού. Ας επιχειρήσουμε μια αναδρομή των πεπραγμένων του Μοράλες κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων θητειών του, από το 2006 έως σήμερα.

Ο νόμος της Μητέρας Γης

Η Βολιβία προωθεί ένα νέο πιλοτικό, κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο που βασίζεται στην προστασία και το σεβασμό για τη φύση. Έτσι πρόκειται να γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που δίνει στη φύση ολοκληρω-

“

Η «στρατηγική Πούτιν» μέσα και έξω από τη Ρωσία

Παλαιστίνη: Έγινε η αρχή

BOΛΙΒΙΑ

Μοράλες, καταρχάς, μείωσε το ποσοστό των ευρισκομένων κάτω από το όριο της φτώχειας από το 1/3 του πληθυσμού που ήταν το 2006 στο 1/3 το 2012. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ το ποσοστό των ευρισκόμενων κάτω από τα όρια της φτώχειας υποχώρησε κατά 32%, που είναι το μεγαλύτερο σε χώρα της Λατινικής Αμερικής. Ο κατώτερος βασικός μισθός αυξήθηκε από τα 65 στα 220 δολάρια. Πριν μερικούς μήνες ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 20%. Το ποσοστό του αναφαλβητισμού ήταν 16%. Χάρη στη βοήθεια της Κούβας, το ποσοστό αυτό μηδενίστηκε και το καλοκαίρι η UNESCO ανακήρυξε τη Βολιβία χώρα ελεύθερη αναλφαβητισμού. Παράλληλα, η ανεργία έχει υποχωρήσει σημαντικά. Στο χρονικό διάστημα 2006 – 2012, η μέτρια φτώχεια μειώθηκε στο 43% ενώ η ακραία φτώχεια στις πόλεις από το 40,7% έπεσε στο 21% και στις αγροτικές περιοχές από το 67,8% στο 40%. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών μειώθηκε κατά 60 φορές. Η δημόσια πολιτική ενίσχυσης των πιο ευάλωτων πολιτών καλύπτει το 31% του πληθυσμού. Τα χρήματα αυτά δίνονται από τα κέρδη των κρατικοποιημένων υδρογονανθράκων και ορυχείων. Οι δημόσιες επενδύσεις αυξήθηκαν από τα 629 εκατ. δολάρια σε 2,18 δισ. το 2011. Το εξωτερικό χρέος έπεσε από το 52% του ΑΕΠ στο 14%. Το ίδιο το ΑΕΠ της αυξήθηκε κατά 6,5% το πρώτο επτάμηνο του 2013, καθιστώντας την Βολιβία την τρίτη πιο δυναμική οικονομία της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ από τα 1.010 δολάρια έφτασε στα 2.238.

Ο ρώσος πρόεδρος προσπαθεί να αποφύγει τα αποτελέσματα των δυτικών κυρώσεων. σελ. 13

Η Βολιβία προωθεί ένα νέο πιλοτικό, κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο που βασίζεται στην προστασία και το σεβασμό για τη φύση. Πρόκειται να γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που δίνει στη φύση ολοκληρωμένα νομικά δικαιώματα. «κίτρινη γραμμή» με 10 ενδιάμεσες στάσεις είχε τέτοια επιτυχία που ακολούθησε μια δεύτερη η «κόκκινη γραμμή» που εγκαινιάσθηκε τον Σεπτέμβριο και συνδέει το αεροδρόμιο με την Λα Παζ. Και πολύ σύντομα θα ακολουθήσει και τρίτη γραμμή.

Kαι κάποια «προβλήματα»

μένα νομικά δικαιώματα σε μια προσπάθεια να σταματήσει την κλιματική αλλαγή και την εκμετάλλευση του φυσικού κόσμου, προσδοκώντας στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής για το λαό της Βολιβίας. Ο νόμος της Μητέρας Γης αναγνωρίζει τα δικαιώματα όλων των ζωντανών οργανισμών, δίνοντας στο φυσικό κόσμο ισότιμο καθεστώς με τον άνθρωπο. Μόλις εγκριθεί πλήρως, η νομοθεσία θα παρέχει στη Γη δικαιώματα: στη ζωή και την αναγέννηση, τη βιοποικιλότητα και την ελευθερία από τη γενετική τροποποίηση, στο καθαρό νερό, στον καθαρό αέρα, στα φυσικά ισορροπημένα συστήματα, στην αποκατάσταση από τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας και στην ελευθερία από τη μόλυνση. Η νομοθεσία βασίζεται στις ευρύτερες αρχές που διέπουν τη ζωή σε αρμονία με τη Γη και ιεραρχώντας το «συλλογικό καλό». Στο επίκεντρό της είναι η κατανόηση ότι η Γη είναι ιερή, η οποία προκύπτει από την κοσμοθεωρία «Pachamama» (που σημαίνει Μητέρα Γη) των αυτόχθονων λαών των Άνδεων, καθώς είναι ένα ζωντανό ον. Η κυβέρνηση ζητά από τις πλούσιες χώρες να βοηθήσουν την Βολιβία να προσαρμοστεί στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, στην αναγνώριση του περιβαλλοντικού χρέους που οφείλονται στις υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Μετά από μια

αλλαγή στο σύνταγμα της Βολιβίας, το 2009, ο νόμος αποτελεί μέρος μιας πλήρους αναθεώρησης του νομικού συστήματος. Αυτό αντιπροσωπεύει μια μετατόπιση μακριά από το δυτικό μοντέλο ανάπτυξης σε ένα πιο ολιστικό όραμα, που βασίζεται στην έννοια vivir bien (=να ζεις καλά) των ιθαγενών. Ο νόμος προωθεί επίσης την «αρμονία» και «ειρήνη» και «την εξάλειψη όλων των πυρηνικών, χημικών, βιολογικών όπλων».

Το αστικό τελεφερίκ Ένα έργο που έχει προξενήσει εντύπωση σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η δημιουργία του τελεφερίκ που συνδέει την πρωτεύουσα της Βολιβίας Λα Παζ με το προάστιό της Ελ Άλτο που βρίσκεται σε υψόμετρο 4.300 μέτρα. Μέχρι τώρα ο οδικός άξονας που συνέδεε Λα Παζ με Ελ Άλτο είχε προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης με πρόσθετα προβλήματα την εποχή των βροχοπτώσεων και των πάγων του χειμώνα. Ένα φιλόδοξο και εντυπωσιακό έργο δημιούργησε το τελεφερίκ που συντομεύει το χρόνο μετάβασης στο 1/10 του παλιού και είναι φτηνότερο και κυριολεκτικά πανέμορφο. Ένα τελεφερίκ που δεν εξυπηρετεί χιονοδρομικά κέντρα αναψυχής αλλά 100.000 κατοίκους καθημερινά για τις ανάγκες τους. Η λεγόμενη

Φυσικά όλα δεν είναι τέλεια για την Βολιβία, που παραμένει μια από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο. Έντονη κριτική ασκήθηκε το προηγούμενο διάστημα για τη νομιμοποίηση της παιδικής εργασίας για παιδιά από 10 – 14 ετών. Τα παιδιά από 10 – 12 ετών υπό την επίβλεψη των γονιών τους με την προϋπόθεση ότι θα παρακολουθούν και το σχολείο και τα 12 – 14 ετών με συμβόλαιο εργασίας και πάλι με την προϋπόθεση του σχολείου. Αυτό βέβαια είναι περίεργο για μια χώρα που ανακηρύχτηκε «ελεύθερη αναλφαβητισμού», αλλά η πίεση των γονιών να στείλουν τα παιδιά τους στην δουλειά λόγω φτώχειας είναι πολύ μεγάλη. Την ημέρα της ψήφισης του νόμου στη Βουλή ανήλικα παιδιά, που διαμαρτύρονταν έξω από το κτίριο, δέχτηκαν ρίψεις δακρυγόνων από την αστυνομία. Μεγάλη διαμαρτυρία έχει ξεσηκώσει τα τελευταία χρόνια η χάραξη και διάνοιξη ενός αυτοκινητόδρομου που περνάει από ένα φυσικό πάρκο των ιθαγενών (πάρκο του Άγιου Ισίδωρου). Ο δρόμος αυτός με την ονομασία TIPNIS έβγαλε χιλιάδες ιθαγενείς στο δρόμο. Με μεγάλες πορείες κατάφεραν να τον σταματήσουν το 2011 αλλά, φέτος, τα έργα ξανάρχισαν. Νέες πορείες και συγκρούσεις. Σε μια μεγάλη συγκέντρωση στη Λα Παζ συνελήφθησαν 10 άτομα, μεταξύ των οποίων και 4 νεαροί αναρχικοί, γεγονός που έχει ξεσηκώσει ένα διεθνές κίνημα συμπαράστασης. Η νέα θητεία του Μοράλες είναι μέχρι το 2020 και περιμένουμε να έχουμε νέα για περαιτέρω μείωση της φτώχειας, πρόοδο, ανάπτυξη και λιγότερα «προβλήματα». Μιχάλης Ανιτσάκης

Έγινε η αρχή

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Του Νίκου Σερβετά

Ο Πρόεδρος της Παλαιστίνης, Μαχμούτ Αμπάς, δήλωσε πως «η διεθνής κοινότητα είναι η τελευταία ελπίδα για την Παλαιστίνη. Ήρθε η ώρα ο κόσμος να πει καθαρά: αρκετά με την επιθετική πολιτική του Ισραήλ, αρκετά με τους διακανονισμούς και τις καταλήψεις». Αντίθετα, στην Ουάσινγκτον, η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τζεν Ψάκι, αποκάλεσε την κίνηση «πρόωρη». «Ασφαλώς υποστηρίζουμε την εγκαθίδρυση Παλαιστινιακού κράτους, αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο διαμέσου διαπραγματεύσεων»

χι στο παρά πέντε αλλά στο παρά ένα έγινε μία σημαντική διπλωματική κίνηση, η οποία απ’ ότι φαίνεται περισσότερο αποσκοπεί στο να προστατεύσει από την πιθανή καταστροφή παρά στο άνοιγμα νέου ορίζοντα για την επίλυση του Μεσανατολικού. Οι δηλώσεις περί μελλοντικής αναγνώρισης της Παλαιστίνης ως αυτόνομο κράτος άρχισαν από τη Στοκχόλμη, πριν από δύο εβδομάδες και συνεχίστηκαν από την περασμένη ∆ευτέρα σε Λονδίνο, Παρίσι ενώ κινητικότητα γύρω από το θέμα χωρίς όμως σαφείς δηλώσεις υπάρχει και στη Ρώμη. «Μπορείς να φανταστείς να δείχνουν στην τηλεόραση ή να δημοσιεύουν στο διαδίκτυο σφαγή ισραηλινού στρατιώτη από Παλαιστίνιο, μπορείς να φανταστείς τι θα ακολουθήσει αν γίνει κάτι τέτοιο;» μου είπε παλαιστίνιος συνομιλήτής μου θέλοντας να δώσει έμφαση στο πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει η ακροδεξιά στο Ισραήλ αν σημερινοί οπαδοί της Χαμάς, την οποία αρχίζουν πλέον να θεωρούν «ενδοτική», στραφούν προς άλλα κέντρα. «Η άμυνα στη Γάζα έπαιξε αποφασιστικό ρόλο για όλες τις εξελίξεις από εδώ και πέρα. Σχεδόν δύο μήνες οι άνθρωποι πολεμούσαν καθημερινά, και συνεχίζουν να πολεμάνε, βλέπουν όμως ότι η οργάνωση τους συνδιαλέγεται με αυτούς που κατηγορούν ως ενδοτικούς. Ο φόβος ριζοσπαστικοποίησης του κόσμου, ειδικά στη Γάζα, και ο προσανατολισμός τους προς την ISIS επιτάχυνε τις εξελίξεις.» Παρατηρητής από το Τελ Αβίβ δίνει μία ακόμα διάσταση της κατάστασης που διαμορφώνεται. «Η πολιτική που ακολουθούν Ισραήλ στο Μεσανατολικό

και οι ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή θα πρέπει να θεωρείται πλέον πλήρως αποτυχημένη. Όχι μόνο δεν έχουν δώσει λύσεις αλλά δημιουργούν συνεχώς νέα προβλήματα που φέρνουν σε πολύ δύσκολη θέση ακόμα και αυτές τις ίδιες τις χώρες. Το Ισραήλ είναι διεθνώς απομονωμένο και αρκεί να θυμηθούμε τη δήλωση του τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ντικ Τσέινι, όταν έγινε η επέμβαση στο Ιράκ, περί εξαγωγής πέντε εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου την ημέρα για να καταλάβουμε πόσο έξω έχουν πέσει στις προβλέψεις τους. Ούτε ενάμισι εκατομμύριο δεν εξάγεται, και αυτό είναι για τους Αμερικανούς καταστροφικό. Έχουν αποτύχει πλήρως στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, στην Συρία δεν ξέρουν τι να κάνουν, στην Λιβύη οι άνθρωποι τους δεν χαίρουν καμίας εκτίμησης. Τόσο λοιπόν αυτή η πολιτική όσο και το κύρος του Ισραήλ που έχει πληγεί ανεπανόρθωτα δημιουργούν

νέα δεδομένα, αναζητούνται νέοι σύμμαχοι. Θα δούμε σύντομα τον ρόλο που θα κληθεί να παίξει το Ιράν.»

Αλυσιδωτές αντιδράσεις Ο φόβος των Τζιχαντιστών λοιπόν και η συγκυρία με την αλλαγή της κυβέρνησης στη Σουηδία δημιουργούν νέα δεδομένα στη Μέση Ανατολή, με την αργά ή γρήγορα πλήρη αναγνώριση του Παλαιστινιακού Κράτους. Η κίνηση από την πλευρά των Σουηδών Σοσιαλδημοκρατών ήταν αναμενόμενη, καθώς αποτελεί μία από τις προεκλογικές θέσεις του μεγαλύτερου κόμματος στο σουηδικό κοινοβούλιο όπου συγκεκριμένα αναφέρεται ότι «τα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ πρέπει να ερευνηθούν και να αρθεί η κατοχή της Γάζας (...) η Σουηδία και ο υπόλοιπος κόσμος πρέπει να υποστηρίξουν ενεργά τις προσπάθειες των Παλαιστι-

νίων για συμφιλίωση». Η Σουηδία έγινε το πρώτο κράτος ήδη μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα αναγνωρίσει την Παλαιστίνη. Το παλαιστινιακό κράτος έχει αναγνωριστεί από επτά χώρες που σήμερα είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δύο της Μεσογείου -Κύπρος και Μάλτα- και πέντε της ανατολικής Ευρώπης, -Βουλγαρία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Ρουμανία- οι οποίες όμως είχαν προβεί στην αναγνώριση προτού ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ είχε ταχθεί μετά από ψηφοφορία το 2012 υπέρ του να χορηγηθεί στην Παλαιστίνη καθεστώς «κράτους-μη μέλους παρατηρητή», καθώς τη διαδικασία πλήρους αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους σταμάτησε το 2011 το Συμβούλιο Ασφαλείας. Αυτό που δεν ήταν αναμενόμενο ήταν η κίνηση των Βρετανών. Την περασμένη ∆ευτέρα, η Βουλή των Κοινοτήτων υπερψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία, 262 υπέρ-12 κατά, την αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης, παράλληλα με αυτό του Ισραήλ, δείχνοντας έτσι τη θέλησή της να συμβάλλει στην εξασφάλιση μιας διαπραγματεύσιμης λύσης. Μια ημέρα μετά το βρετανικό κοινοβούλιο, ήρθαν και οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας, Λοράν Φαμπιούς. «Από τη στιγμή που λέμε ότι πρέπει να υπάρχουν δύο κράτη, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, θα χρειαστεί απαραίτητα αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης, αυτό εξυπακούεται, είναι λογικό. Το μοναδικό ερώτημα που τίθεται είναι οι όροι της αναγνώρισης και πώς αυτό θα μπορούσε να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό. Αυτό είναι που θέλουμε, δεν είναι θέμα συμβολισμού, αλλά το να είναι επωφελές για την ειρήνη».

Ισπανία: Mια πρώτη νίκη του φεμινιστικού κινήματος Απόσυρση του νομοσχεδίου που απαγορεύει την έκτρωση και παραίτηση του υπουργού ∆ικαιοσύνης

τις 23/9/2014, σε συνέντευξη Τύπου, ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος (Ρ.Ρ) Μαριάνο Ραχόι ανακοίνωσε την απόσυρση του νομοσχεδίου για την «Προστασία της Ζωής του Εμβρύου και της Γυναίκας» με αιτιολογία την «αδυναμία επίτευξης της απαιτούμενης συναίνεσης». Λίγες ώρες αργότερα, ο υπουργός ∆ικαιοσύνης Α.Ρ. Γκαγιαρντόν ανακοίνωσε την παραίτησή του από την κυβέρνηση και τη βουλευτική του θέση, καθώς και την αποχώρησή του από την πολιτική. Οι εξελίξεις αυτές ήλθαν εννιά μήνες μετά την ανακοίνωση από τον τότε υπουργό ∆ικαιοσύνης του πιο πάνω Νομοσχεδίου και μόλις πέντε μέρες πριν από τις προγραμματισμένες από το “Συντονιστικό Φεμινιστικών Συλλογικοτήτων” νέου γύρου διαδηλώσεων κατά του Νομοσχεδίου. Παρενθετικά, το Νομοσχέδιο που αποσύρθηκε καταργούσε τον ισχύοντα σχετικό νόμο του 2010 (κυβέρνηση του Σ.Κ- PSOE) και γύριζε την ισπανική κοινωνία 30 χρόνια πίσω, καθιστώντας ουσιαστικά αδύνατη την πραγματοποίηση νόμιμης έκτρωσης. Η λογική

και η επιχειρηματολογία στηρίζεται στη γνωστή θρησκευτικο-σκοταδιστική και μισογυνική άποψη της «προστασίας της ζωής του εμβρύου» και στη ταύτιση της σεξουαλικότητας των γυναικών με την αναπαραγωγική τους ικανότητα. Στη συνέντευξη, ο Μ. Ραχόι αποκάλυψε τις προθέσεις της κυβέρνησής του δηλώνοντας ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα παρουσιάσει ένα «Σχέδιο για τη στήριξη της οικογένειας» και στη συνέχεια θα αναζητήσει «νέα φόρμουλα για την επίτευξη μεγαλύτερης συναίνεσης στη μεταρρύθμιση».

Οι αγώνες έφεραν καρπούς

Οι εξελίξεις δημιούργησαν αισιοδοξία και πανηγυρικό κλίμα στο πολύχρωμο και πολυφωνικό κίνημα που αγωνίστηκε κατά του νομοσχεδίου. Τα σχέδια της κυβέρνησης, όμως, δεν επιτρέπουν εφησυχασμό. Έτσι, το «Συντονιστικό» αποφάσισε να μην αναβληθούν οι κινητοποιήσεις, ενώ προειδοποιεί τον Ραχόι να μην τολμήσει να εμπλέξει το Συνταγματικό ∆ικαστήριο στο πλαίσιο αναζήτησης «νέας φόρμουλας» περιορισμού του δικαιώματος των γυναικών στην έκτρωση. Η πρώτη αυτή νίκη είναι κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα της μαχητικής και μαζικής σε ολόκληρη τη χώρα κινητοποίησης των γυναικών. Το διεκδικητικό τους πλαίσιο δεν περιορίστηκε στην απόσυρση του νομοσχεδίου, αλλά με επίκεντρο το σύνθημα «Εγώ αποφασίζω» διεκδίκησαν το δικαίωμα των γυναικών στην ελεύθερη και δωρεάν (δημόσια) έκτρωση και την αποποινικοποίησή της. Η συμπαράταξη ήταν ευρεία τόσο πολιτικά όσο και κοινωνικά: Κόμματα/πολιτικές και κοινωνικές Οργανώσεις όλων των ρευμάτων της Αριστεράς, του Ελευθεριακού και Αναρχικού χώρου, συν-

δικάτα. Επίσης, το Σοσιαλιστικό Κόμμα τάχθηκε κατηγορηματικά κατά του Νομοσχεδίου, ενώ γυναίκες προβεβλημένα στελέχη του συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις. Η φεμινιστική αλληλεγγύη που εκδηλώθηκε με διαδηλώσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και τα χιλιάδες ηλεκτρονικά «καλέσματα» στην κυβέρνηση να αποσύρει το μεσαιωνικό Νομοσχέδιο, ξάφνιασαν δυσάρεστα και στρίμωξαν και αυτά την κυβέρνηση. Σε μια συγκυρία όπου η κυβέρνηση επιχειρεί να πείσει τους λαούς της Ισπανίας για τη δική της «ιστορία επιτυχίας (success story), ένα νέο κοινωνικό μέτωπο προστέθηκε απροσδόκητα στα ήδη υπαρκτά και δημιούργησε ρήγμα ακόμα και στο κομματικό – κυβερνητικό στρατόπεδο. Με το βλέμμα στραμμένο στις βουλευτικές εκλογές του 2015 και το ενδεχόμενο η Αριστερά (Podemos+Ι.U) να βρεθεί στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης ή ακόμα και πρώτο κόμμα και το P.P τρίτο, η κυβέρνηση του Ραχόι δεν μπορεί να «αντέξει» επίμονα, μαχητικά και μαζικά κινήματα.

Οι αγώνες συνεχίζονται

Στις 28/9/2014, το κίνημα για το δικαίωμα των γυναικών στην έκτρωση διαδήλωσε μαχητικά, μαζικά και σε γιορταστικό κλίμα σε πολλές πόλεις της Ισπανίας. Αυτήν τη φορά, εκτός από συνθήματα όπως «Εμείς αποφασίζουμε. Ελεύθερη και ∆ωρεάν έκτρωση», την τιμητική τους είχαν αντικληρικά συνθήματα, όπως « Ούτε το κράτος ούτε η Εκκλησία. Για το σώμα μου αποφασίζω εγώ» ή «Έξω τα κομποσκίνια σας από τις ωοθήκες μας». Γεωργία Ντούσια

στα δίκτυα του κόσµου

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

www.mujeresoriginarias.com

∆ικαιώματα στους αυτόχθονες, τώρα Μετά τη μεγάλη  διαδήλωση στο Μπουένος Άιρες, την οποία ο

δήμαρχος είχε απαγορεύσει ζητώντας 2.500 πέσος για τη χρήση του δημόσιου χώρου, συνεχίζεται η πορεία για την «καλή ζωή» από εκατοντάδες γυναίκες 36 αυτόχθονων λαών της Αργεντινής. Περνώντας από διάφορες πόλεις η πορεία θα ολοκληρωθεί στις 21 Απριλίου, στην παγκόσμια ημέρα της γης, και στόχος είναι η συλλογή 1.000.000 υπογραφών για να συζητηθεί στο Κογκρέσο το θέμα των δικαιωμάτων των αυτόχθονων. www.noexpo.org

Ενάντια στην EXPO 2015

Με μια διαδήλωση χιλιάδων ανθρώπων  ολοκληρώθηκε στο Μιλάνο το

διήμερο κινητοποιήσεων ενάντια στην EXPO 2015, που έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει την 1η Μαΐου και θα διαρκέσει έξι μήνες. Στόχος είναι οι κινητοποιήσεις να ενταθούν μέσα τους επόμενους μήνες, αφού η έκθεση προωθεί την κερδοσκοπία, την επισφαλή εργασία και την υπέρμετρη ανοικοδόμηση, στερεί δαπάνες από άλλους δημόσιους τομείς, και στηρίζει ένα μοντέλο ανάπτυξης που δεν έχει καμία σχέση με την ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών. https://twitter.com /YoSoyRed_

Σπάμε τη σιωπή

Χιλιάδες άνθρωποι έχουν δηλώσει  εθελοντές στην πρωτοβουλία

που προσπαθεί να αποκαλύψει με στοιχεία τις περίπου 120.000 δολοφονίες και τις 27.000 εξαφανίσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στο Μεξικό. Η εκστρατεία συνεχίζεται ως την Τετάρτη με στόχο να σπάσει η σιωπή, κόντρα στην κυβερνητική λογοκρισία που ισχυρίζεται ότι τα θύματα είναι μόνο έμποροι ναρκωτικών και στρατιώτες, ενώ στην πραγματικότητα η πλειοψηφία τους είναι αθώοι, θύματα της κρατικής ατιμωρησίας και της γενικευμένης κουλτούρας της βίας. ∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

∆ΙΕΘΝΗ

Η «στρατηγική Πούτιν» μέσα και έξω από τη Ρωσία

∆ύση, κυρίως οι ΗΠΑ και δευτερευόντως η ΕΕ, προσπαθούν να μειώσουν την ισχύ και την επιρροή της Ρωσίας. Από την άλλη, η Ρωσία κινείται πλέον ως δυνατός παίχτης στη σύγχρονη γεωπολιτική σκακιέρα. Στις κινήσεις της οπωσδήποτε επιδρούν διάφοροι επιχειρηματικοί κύκλοι και η ρώσικη οικονομική ολιγαρχία με τα πολλές φορές αντικρουόμενα συμφέροντά τους καθώς επίσης και το επίπεδο των διεθνών σχέσεων.

Εσωτερικές ισορροπίεςοικονομική ανάπτυξη

Η επίδραση όμως των ολιγαρχών, ιδιαίτερα μετά την επικράτηση του Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν είναι καθοριστική. Το κράτος διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ οι ολιγάρχες εκουσίως ή ακουσίως υποτάσσονται τις περισσότερες φορές στην κρατική στρατηγική. Όταν προσπαθούν κάποιες φορές να υπερβούν τα εσκαμμένα, αντιμετωπίζονται πολύ αυστηρά από τις φορολογικές αρχές και τους άλλους μοχλούς του κράτους. Ο Πούτιν από την αρχή έδωσε στους κακομαθημένους από το καθεστώς Γιέλτσιν ολιγάρχες να καταλάβουν ποιος κάνει κουμάντο στο Κρεμλίνο. Ολιγάρχες που προσπάθησαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τον Πούτιν, όπως ο Μπορίς Μπερεζόφσκι και ο Βλαντίμιρ Γκουσίνσκι εκδιώχτηκαν από τη Ρωσία και τους δεσμεύτηκε το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιών. Άλλοι, όπως ο Μιχαήλ Χοντορκόβσκι που προσπάθησαν να αποτελέσουν το αντίπαλο πολιτικό δέος, κλείστηκαν στη φυλακή για πολλά χρόνια. Για να εκδιωχθούν υπήρχαν πολλά στοιχεία εναντίον τους, αυτό που έλειπε ήταν η πολιτική βούληση. Τελευταίο παράδειγμα είναι η περίπτωση του ρώσου ολιγάρχη Βλαντίμιρ Γεφτουσένκοφ, που τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό και θεωρείται ότι ήταν ο χρηματοδότης των ρωσόφωνων αυτονομιστών στην Ανατολική Ουκρανία. Η άνοδος του Πούτιν θεωρήθηκε ότι ήταν νίκη του περιβάλλοντος Γέλτσιν εναντίον της ομάδας του δημάρχου της Μόσχας Γιούρι Λουζκόφ. Ο Πούτιν όμως ως έμπειρος πράκτορας της Κα Γκε Μπε το πρώτο που έκανε ήταν να απομακρύνει από τις θέσειςκλειδιά τους διεφθαρμένους ανθρώπους του Γέλτσιν. Ο Γεφτουσένκοφ αν και ήταν άνθρωπος του Λουζκόφ προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες και προσπάθησε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως έναν άνθρωπο χαμηλών τόνων που δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική. Τελευταία όμως ασχολήθηκε με την Ουκρανία και κατηγορείται για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Μπορεί όμως αυτό να είναι το πρόσχημα για την απεμπλοκή του Γιεφτουσένκοφ από την Ανατολική Ουκρανία . Ο Πούτιν θέλει να δώσει σήμα στους ολιγάρχες, κατά τη γνώμη μας, ότι αυτός είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού και δε θα τους αφήσει να έχουν το πάνω χέρι. Ο Βλ. Πούτιν, από την άλλη, σκοπεύει να κάνει φυγή προς τα εμπρός για να αποφύγει τα αρνητικά αποτελέσματα των δυτικών κυρώσεων. Η λύση πιστεύει ότι βρίσκεται στην ανάπτυξη της ρώσικης οικονομίας με νέες ταχύ-

“

Ο Βλ. Πούτιν σκοπεύει να κάνει φυγή προς τα εμπρός για να αποφύγει τα αρνητικά αποτελέσματα των δυτικών κυρώσεων. Η λύση πιστεύει ότι βρίσκεται στην ανάπτυξη της ρώσικης οικονομίας με νέες ταχύτητες. τητες, με άλλους ρυθμούς και με κατεύθυνση στις νέες τεχνολογίες. Μέντορας αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι ο σύμβουλός του Σεργκέι Γκλάζιεφ. Η νέα οικονομική πολιτική προβλέπει πέντε φορές αύξηση του ελλείμματος του προυπολογισμού, μείωση των φόρων και αξιοποίηση περίπου του 50% του αποθεματικού σε χρυσό και συνάλλαγμα για νέες επενδύσεις στα επόμενα πέντε χρόνια. Οι επενδύσεις με βάση αυτό το σχέδιο θα αυξηθούν την περίοδο 2015-2020 κατά 8% ετησίως και κατά 10% στη συνέχεια. Οι ρυθμοί της οικονομικής ανάπτυξης την περίοδο 2015-2020 θα είναι 3-4% , ενώ την περίοδο 2020-2025 θα είναι 5-6%.

∆ιεθνείς σχέσεις

Έντονη είναι η κινητικότητα του Κρεμλίνου στο διεθνές σκηνικό. Τα κύρια στοιχεία της εξωτερικής πολιτικής του είναι: 1) Συμμαχία με όσους επιθυμούν να απαλλαγούν από την κυριαρχία των ΗΠΑ και του δολαρίου. 2) Μείωση της αποτελεσματικότητας των μέσων του αντιπάλου. Οι χώρες που ήδη έχουν βαρεθεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό την ηγεμονία του των ΗΠΑ είναι αυτές που συγκροτούν τα BRICS, ΤΟΝ Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση. Και η Ρωσία και η Κίνα ξέρουν ότι δε διαθέτουν την τεχνογνωσία για να διαβρώσουν τις ΗΠΑ από τα μέσα. Ούτε

«έγχρωμες επαναστάσεις» μπορούν να οργανώνουν, ούτε να χρησιμοποιούν τις ΜΚΟ την κατάλληλη στιγμή. Θα μπορούσαν όμως να περιορίσουν το βεληνεκές των μέσων που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για τη εδραίωση της κυριαρχίας τους, όπως είναι του δολαρίου. Οι τρόποι με τους οποίους με τους οποίους μπορεί να πετύχει κάτι τέτοιο είναι οι εξής: 1) ∆εν θα αγοράζει πλέον αμερικάνικα ομόλογα και τα χρήματα αυτά θα πηγαίνουν στο αποθεματικό της Ρωσίας. Από την 1η Ιανουαρίου 2015 τα χρήματα που παλιότερα πήγαιναν στην αγορά αμερικανικών χρεογράφων θα πηγαίνουν στα ταμεία της. 2) Ενίσχυση των φιλικών σχέσεων με την Κίνα. Οι δύο χώρες εκτός από τον αγωγό φυσικού αερίου «∆ύναμη της Σιβηρίας» που ήδη άρχισε η κατασκευή του, υλοποιούν συντονισμένες και στοχευμένες επενδύσεις σε αρκετούς κλάδους της βιομηχανίας και τις υποδομές. Αυτό όμως που αποτελεί κλειδί στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι η απαγκίστρωση από το δολάριο και η χρήση των νομισμάτων τους στις εμπορικές τους συναλλαγές. Συνεχίζεται η προσέγγιση της Ρωσίας με το Ιράν. Οι δύο χώρες επεξεργάζονται σχέδιο για ανταλλαγή πετρελαίου με σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Και τη δημιουργία μικτής ρωσο-ιρανικής τράπεζας για τη χρηματοδότηση κοινών επενδυτικών σχεδίων. Μιχάλης Ρένεσης

∆ΙΕΘΝΗ

Σοσιαλδημοκρατία σε νεοφιλελεύθερη ομηρία Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

πορεί την εβδομάδα που πέρασε το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε να άκουσε να το επικρίνουν και πάλι δριμύτατα από το εξωτερικό για την εμμονή του στην αιματηρή λιτότητα, η οποία πλέον εμφανώς απειλεί να ρίξει σε ύφεση ολόκληρη την ευρωζώνη, αλλά τουλάχιστον στο εσωτερικό της χώρας είδε έναν πρώην αντίπαλο και τώρα εταίρο να προσφέρει εθελοντικά τα διαπιστευτήρια πίστης σε αυτή τη γραμμή. Ο επικεφαλής της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ βγήκε για να υπεραμυνθεί της γραμμής των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, χωρίς τουλάχιστον να επικαλεστεί και αυτός το μύθο της «Σουηβής νοικοκυράς». Ο φιλόδοξος και πληθωρικός πολιτικός, που υποτίθεται ότι είχε σαν στόχο να δώσει ένα νέο πιο κοινωνικό προφίλ στο κόμμα του, το οποίο συνεχίζει να παραμένει καθηλωμένο σε ιστορικά χαμηλά ποσοστά σε λες τις δημοσκοπήσεις, ουσιαστικά «συνθηκολόγησε», όπως έγραψε χαρακτηριστικά η κεντροαριστερή «Φράνκφουρτερ Ρούντσαου», ασπαζόμενος τη λογική της «απραξίας», που κυριαρχεί στην πολιτική σκέψη της γερμανίδας καγκελαρίου. Αντίθετα η συντηρητική «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε» μόνο επαινετικά λόγια είχε για τον σοσιαλδημοκράτη πολιτικό, ο οποίος στις αρχές της εβδομάδας είχε μιλήσει σε πολύ αυστηρό ύφος στους συντρόφους του, που ζητούν να πάψει να είναι αυτοσκο-

πός το μηδενικό έλλειμμα και να αρχίσει η κυβέρνηση να βλέπει λίγο και τις πιο μεσοπρόθεσμες συνέπειες της πολιτικής της.

Αντιδράσεις στο SPD «∆εν χρειάζεται να περιμένουμε πρώτα την ύφεση για να τρέχουμε μετά πίσω της για να την σταματήσουμε» είχε πει χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD, Κάρστεν Σνάιντερ, ο οποίος ζήτησε και ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων με επίκεντρο την βελτίωση των υποδομών σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και μέτρα ενίσχυσης της αγοραστικής δύναμης των γερμανών εργαζομένων. Σε ανάλογο ύφος είχε μιλήσει και ένας εκ των αντιπροέδρων του κόμματος, ο Ραλφ Στέγκνερ, ο οποίος είπε χαρακτηρι-

στικά ότι «το μηδέν στο έλλειμμα δεν είναι σοσιαλδημοκρατικό μηδέν» για να εισπράξει την οργισμένη αντίδραση του κυρίου Γκάμπριελ, ο οποίος φαίνεται να αποκτά σύνδρομα μεγαλείου ανάλογα ενός επίσης «πληθωρικού« ομοϊδεάτη του σε μια ταλαιπωρημένη από την κρίση χώρα του Νότου, μετατρέποντας την σοσιαλδημοκρατία σε ένα απλό συμπλήρωμα του νεοφιλελεύθερου μενού, που σερβίρεται συστηματικά στις ευρωπαϊκές κοινωνίες εδώ και χρόνια. «∆εν καταλαβαίνετε τίποτε» απάντησε ο Γκάμπριελ, σε όσους επικρίνουν την προσκόλλησή του στο δογματικό άρμα της κυρίας Μέρκελ. Ο εκνευρισμός του είναι δικαιολογημένος, αφού στο κόμμα του είναι πολλοί αυτοί που ανησυχούν για την απόλυτη απώλεια φυσιογνωμίας του SPD, το οποίο κάποτε αποτελούσε «φάρο» για τη σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη και

Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα: Έργο ζωής, όχι πολέμου Το ζωτικό για την ανάπτυξη της περιοχής, Μεγάλο Φράγμα Αιθιοπικής Αναγέννησης (GERD) στον Γαλάζιο Νείλο, απασχόλησε τη συνάντηση των υπουργών Υδάτινων Πόρων και Άρδευσης, Αιγύπτου, Αιθιοπίας και Σουδάν, που έγινε στις 16 και 17 Οκτωβρίου στο Κάιρο. Κύρια θέματα του δεύτερου γύρου συνομιλιών ήταν η επιλογή εταιριών-συμβούλων που θα εκπονήσουν νέες μελέτες για τις επιπτώσεις του υδροηλεκτρικού φράγματος στις τρεις χώρες και η εξέταση των προτάσεων της τριεθνούς επιτροπής που έχει συσταθεί κυρίως λόγω των, έντονων μέχρι πρότινος, αντιδράσεων της Αιγύπτου. Οι υπουργοί του Σουδάν και της Αιγύπτου, χαρακτήρισαν θετικά τα αποτελέσματα της συνάντησης, επισημαίνοντας ότι κατεγράφησαν παρόμοιοι στόχοι και κοινά τα συμφέροντα. Αιτία τριβών Τη μεγαλεπήβολη κατασκευή έχουν αναλάβει κυρίως ιταλικές εταιρίες, έχει ολοκληρωθεί κατά 40% και η αποπεράτωση αναμένεται το 2017. Πρόκειται για το μεγαλύτερο φράγμα και από τα πλέον φιλόδοξα έργα της αφρικανικής ηπείρου. Υπολογίζεται ότι θα τριπλασιάσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Αιθιοπίας και θα καλύψει τις ανάγκες όλης της ανατολικής Αφρικής χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος από ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, θα ανακουφίσει τα χρόνια επισιτιστικά προβλήματα λόγω

των ξηρασιών. Από την αρχή της κατασκευής του, τον Απρίλιο 2011 -δύο μήνες μετά την απομάκρυνση του Χόσνι Μουμπάρακ- το έργο αποτέλεσε νέο αγκάθι στις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας. Η Αίγυπτος, η οποία θεωρεί ότι έχει «ιστορικό δικαίωμα» στο Νείλο, προέβαλε ως επιχείρημα τη μείωση του όγκου των υδάτων και την πιθανή καταστροφή εύφορων εδαφών της, παρότι μελέτες που έχουν εκπονηθεί -και η Αίγυπτος έχει απορρίψει-, δεν επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς. Η Αιθιοπία πάντως δεσμεύτηκε ότι θα διαχειριστεί ισότιμα και δίκαια τα ύδατα. Τις θέσεις του Σουδάν εκφράζει με σαφήνεια ο πρόεδρος Ομάρ Χασάν Αλ-Μπασίρ: «Έχουμε υποστηρίξει την κατασκευή του φράγματος. Το Ασουάν είναι χρήσιμο για την Αίγυπτο και το GERD είναι ζωή για το Σουδάν». Η επιθετική και απόλυτη στάση τής Αιγύπτου, οι απαιτήσεις να σταματήσουν οι εργασίες και οι απειλές για δολιοφθορές από την κυβέρνηση Μοχάμεντ Μόρσι, είχαν υποχρεώσει την Αιθιοπία σε στρατιωτική ετοιμότητα και σε δηλώσεις ότι η κατασκευή δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Τον Ιούνιο 2013, εκπρόσωπος του ισλαμικού συντηρητικού κόμματος Αλ-Νουρ, είχε χαρακτηρίσει την κατασκευή, αμερικανο-ισραηλινή συνωμοσία εναντίον της Αιγύπτου και αιτία πολέμου.

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

τώρα μοιάζει να μην μπορεί να αρθρώσει κάποια ορατή πολιτική πρόταση, ούτε εντός, ούτε εκτός συνόρων. Το θέμα είναι τι θα πρέπει να «καταλάβουν» τελικά οι Γερμανοί σοσιαλδημοκράτες; Ότι τα συμφέροντα της Γερμανίας επιτάσσουν την υποταγή όλων των υπολοίπων ευρωπαϊκών κοινωνιών στη λογική διατήρησης της δικής της ανταγωνιστικότητας; Ή απλά ότι η σοσιαλδημοκρατία δεν έχει πια άλλο ρόλο να παίξει παρά της ουράς της Χριστιανοδημοκρατίας, με αντάλλαγμα ένα μικρό κομμάτι από την πίτα της εξουσίας; Στην υπόλοιπη Ευρώπη πάντως η διαλυμένη Κεντροαριστερά βλέπει ένα SPD, που από την αρχή της κρίσης λειτουργεί «εθνικά-εγωϊστικά», έχοντας κλειδώσει σε κάποια σκονισμένα υπόγεια του «Οίκου Βίλλυ Μπραντ» συνθήματα και ιδέες περί αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης. Τα «αλεπουδάκια« που γαλουχήθηκαν την εποχή Σρέντερ προφανώς έχουν βάλει στόχο να ξεπεράσουν σε κυνισμό αυτή την «αλεπού« της πολιτικής. Ένας άλλος «ηγέτης«, σύγχρονος του Σρέντερ, ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ παρουσίασε πάντως το βιβλίο του με τίτλο «Αποτυγχάνει η Ευρώπη;» χαρακτηρίζοντας τα σημερινά προβλήματα στην Ευρώπη, ως απότοκο της λανθασμένης γερμανικής πολιτικής λιτότητας. Και οι εργαζόμενοι στους γερμανικούς σιδηροδρόμους συνέχιζαν τις απεργιακές κινητοποιήσεις τους, ζητώντας το «ξεπάγωμα» των αμοιβών τους. Προφανώς ψήφισαν υπέρ της απεργίας επειδή και αυτοί δεν κατάλαβαν τι εννοεί ο κύριος Γκάμπριελ.

Ο αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ ελ-Σίσι, που προβάλλει δημοκρατικό και διαλλακτικό πρόσωπο στο εξωτερικό και προσπαθεί να εδραιωθεί με «ειρηνικά» και «συμφιλιωτικά» έργα στο εσωτερικό (μεταξύ των οποίων η δημιουργία, παράλληλης με την υπάρχουσα, διώρυγας του Σουέζ), στην διαμάχη του φράγματος επιστράτευσε το διπλωματικό προφίλ της ηγεσίας του. Τον Ιούνιο συναντήθηκε με τον αιθίοπα πρωθυπουργό Χαιλεμαριάμ Ντεσαλέν, ενώ την Πέμπτη είχε «εγκάρδια» συνάντηση με τους υπουργούς των τριών χωρών Εθνική υπόθεση για την Αιθιοπία Η φτωχή Αιθιοπία που δίνει αγώνα για την ανάπτυξή της, απέρριψε πρόσφατη πρόταση της Αιγύπτου για συν-χρηματοδότηση με προϋπόθεση την συν-διαχείριση. Η κυβέρνηση δηλώνει ότι το φράγμα, προϋπολογισμού περίπου 4 δισ. δολαρίων, που επιβλέπει η κρατική Αιθιοπική Εταιρία Ηλεκτρισμού, θα αποτελέσει στοιχείο εθνικής υπερηφάνειας και θα ολοκληρωθεί χωρίς εξωτερική βοήθεια, με χρηματοδότηση από κρατικές τράπεζες και πωλήσεις ομολόγων στις διεθνείς αγορές. Μεγάλος δανειστής, επενδυτικός και εμπορικός εταίρος της Αιθιοπίας είναι η Κίνα, η οποία μετέχει σε έργα υποδομών και έχει χρηματοδοτήσει την κατασκευή του δικτύου διανομής ηλεκτρισμού. Η Συμφωνία Υδάτων του Νείλου του 1959, την οποία η Αιθιοπία δεν έχει υπογράψει, παρέχει 55,5 δισ. κυβικά μέτρα νερό στην Αίγυπτο και 18,5 στο Σουδάν, από τα συνολικά 84. Από τις 11 χώρες της λεκάνης του Νείλου, το 2010, Αιθιοπία, Ουγκάντα, Ρουάντα, Τανζανία, Κένυα και το 2011 το Μπουρούντι, υπέγραψαν την Συμφωνία Πλαίσιο Συνεργασίας, η οποία προβλέπει «διαχείριση των υδάτων με δίκαιο και λογικό τρόπο», «ανάλογα με την συνεισφορά κάθε χώρας στην λεκάνη του ποταμού». Αίγυπτος και Σουδάν, δεν μετείχαν στην συμφωνία. Ελισάβετ Πετρίδου

“

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Η κ. Νικολοπούλου ισχυρίζεται ότι το νέο ίδρυμα θα είναι ανοικτό χωρίς διακρίσεις σε παιδιά χριστιανών και μουσουλμάνων “που έχουν πληγεί από την κρίση”, όμως αυτό μπορεί και να αμφισβητηθεί. Στο πρόσφατο παρελθόν άλλωστε, έχει επανειλημμένα αφεθεί σε κάθε είδους ισλαμοφοβικές και πατριωτικές κορώνες παρουσιάζοντας σε μαζώξεις “εθνεγερτικού” χαρακτήρα τα πεπραγμένα της.

Αναβιώνουν οι παιδουπόλεις της Φρειδερίκης

Ορφανοτροφείο ελληνοχριστιανικής παιδείας στη Ροδόπη από τη “σύγχρονη Μπουμπουλίνα”

«Ν

α σώσουμε τα παιδιά μας των βορείων επαρχιών από την απαγωγή πέρα από τα σύνορα και τη διαπαιδαγώγησή τους σε εχθρούς της πατρίδας». Τα λόγια αυτά ανήκουν στη Φρειδερίκη που πριν από 68 χρόνια προανήγγειλε την ίδρυση των «παιδουπόλεων». Ήταν τα ιδρύματα τα οποία, ως γνωστόν, είχε αναλάβει υπό την εποπτεία της η μέλλουσα βασίλισσα της Ελλάδας και αποτέλεσαν για περίπου 25.000 παιδιά το ιδανικό φροντιστήριο ελληνοχριστιανικής και αντικομμουνιστικής αγωγής. Αυτή τη δόξα φαίνεται να έχει ζηλέψει σήμερα η επονομαζόμενη -από εθνοθρησκευτικούς κύκλους και μιντιακούς συνοδοιπόρους τους- «σύγχρονη Μπουμπουλίνα», δασκάλα στο Μέγα ∆έρειο Έβρου, Χαρά Νικοπούλου. Έτσι, στην ορεινή Ροδόπη, σε έκταση 150 στρεμμάτων στο παλιό στρατιωτικό φυλάκιο «Ακρίτας», το οποίο παραχωρήθηκε για χρήση με απόφαση του ΓΕΣ στην ομάδα της Νικολοπούλου και των συνεργατών της, δημιουργείται μια στέγη αποκατάστασης αρωγής Ανηλίκων Ορεινής Ροδόπης. Σκοπός της η διάδοση της ελληνοχριστιανικής ιδέας, μέσω της δημιουργίας ορφανοτροφείου, άσυλου ΑμΕΑ και φροντιστηρίου ενισχυτικής διδασκαλίας. Σύμφωνα με δηλώσεις της κ. Νικολοπούλου στη ραδιοφωνική εκπομπή του Κ.Χαρδαβέλα στον Realfm, σε λίγους μήνες αναμένεται να φιλοξενηθούν τα πρώτα βρέφη από την Αθήνα που εγκαταλείφθηκαν από τους γονείς τους λόγω της οικονομικής κρίσης. Κάνει παράλληλα λόγο και για φιλοξενία ολόκληρων οικογενειών που θα στηρίζονται και θα συμμετέχουν στην αγροτική και γεωργική εκμετάλλευση του κτήματος. Την ίδια στιγμή ζητά την οικονομική στήριξη όλων και ευχαριστεί τη σημαντική οικονομική προσφορά επιχειρηματιών και μέσων ενημέρωσης που την στηρίζουν.

Η βράβευση και η «Κιβωτός της ∆όμνας Βιζβίζη»

Ποια είναι όμως η κ. Νικολοπούλου; Η Ακαδημία Αθηνών την βραβεύει τον Ιανουάριο του 2011 για την «εθνοπρέπειά» της ενώ η ίδια απαγόρευε στα δίγλωσσα παιδιά να μιλούν τη μητρική τους γλώσσα σε μια προσπάθεια να εμφυσήσει την ελληνική εθνική συνείδηση στα παιδιά της μειονότητας. Άλλωστε, δεν έχει κρύψει ότι θεωρεί εθνικά απαράδεκτο να παρέχουν τα ελληνικά σχολεία δίγλωσση εκπαίδευση στα παιδιά της μειονότητας. ∆εν έχει σταματήσει όμως εκεί αφού έχει ανασύρει από τα αραχνια-

σμένα συρτάρια της την ελληνοπρεπή «πατριδογνωσία» που διδάσκει στο ίδρυμα που ήδη διευθύνει την «Κιβωτό της ∆όμνας Βιζβίζη». Πρόκειται για ένα διδασκαλείο για παιδιά και ενήλικες που έχει ιδρύσει το 2012 στην Κομοτηνή μαζί με τον σύζυγό της, Ι. Φριτζαλά. Το ίδρυμα αποσκοπεί στην «άμεση επιστροφή στις ρίζες μας και την εμβάθυνση στον ανυπέρβλητο πολιτισμό, στην τεράστια ιστορία και στην πάμπλουτη γλώσσα του Ελληνικού Έθνους». Το βέβαιο είναι ότι το ζεύγος ξέρει να επιλέγει τους καταλληλότερους αφού μεταξύ των καθηγητών της «Κιβωτού» εμφανίζονται ο Σαράντος Καργάκος (επιφανές μέλος του εθνικιστικού κλαμπ «∆ίκτυο 21») και η Άννα Τζιροπούλου Ευσταθίου (καθηγήτρια αρχαίων ελληνικών και δεξί χέρι στην «Ελληνική Αγωγή» του Άδωνη Γεωργιάδη). Σύμφωνα με τον Ι.Φριτζαλά αιτία της οικονομικής κρίσης είναι «η πνευματική πενία και η έλλειψη οράματος της πατρίδας, ιδανικών και αξιών που αναμφίβολα συνδυάστηκαν με το ψευδοπροοδευτικό και εθνομηδενιστικό πνεύμα

που επεβλήθη από την εποχή της μεταπολιτεύσεως και εντεύθεν.»

Οι σχέσεις με την ακροδεξιά και το Τάμα του Έθνους

Η ίδια ισχυρίζεται ότι το νέο ίδρυμα θα είναι ανοικτό χωρίς διακρίσεις σε παιδιά χριστιανών και μουσουλμάνων «που έχουν πληγεί από την κρίση», όμως αυτό μπορεί και να αμφισβητηθεί. Στο πρόσφατο παρελθόν άλλωστε, έχει επανειλημμένα αφεθεί σε κάθε είδους ισλαμοφοβικές και πατριωτικές κορώνες παρουσιάζοντας σε μαζώξεις «εθνεγερτικού» χαρακτήρα τα πεπραγμένα της. «Μέσα από τα βάθη των αιώνων το θρυλικ «Μολών Λαβέ» του Λεωνίδα και των 300 ορίζει τι είναι η Ελλάδα […] Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι η Ελλάς του χθες και του σήμερα , έτσι όπως θα θέλαμε όλοι να είναι […] Ελλάδα είναι οι ιερείς του γένους που ακούραστα στα κρυφά σχολεία διατήρησαν στους αιώνες το ομόγλωσσον, το ομότροπον, το ομόθρησκον» έλεγε χαρακτηριστικά το 2010 με την ευκαιρία της βράβευσής της

ΑΪΧΑΝ ΚΑΡΑΓΙΟΥΣΟΥΦ

“Οι κάτοικοι του Μ. ∆έρειου ένιωσαν προσβεβλημένοι από τη δράση της και το εξέφρασαν”

βουλευτής Ροδόπης του ΣΥΡΙΖΑ, Αϊχάν Καρά Γιουσούφ αναφέρει στην «Εποχή»:: «Οι γονείς κι οι κηδεμόνες των μαθητών του δημοτικού σχολείου που έβλεπαν τα παιδιά τους να μαθαίνουν ανάγνωση και γραφή από βιβλία της εποχής του Παπάγου και της ΕΡΕ, παρακολουθώντας ανόητα φιλμ εθνικής παλιγγενεσίας (και μάλλον ακατάλληλα για παιδιά), ενοχλήθηκαν από την συγκεκριμένη παιδαγωγική πρακτική και το δήλωσαν στις αρμόδιες αρχές.» «Επιστρατεύεται και το θρησκευτικό στοιχείο ως αναπόσπαστο κομμάτι για τον κάθε προσηλυτισμό: Τονίζοντας την σπουδαιότητα του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού (υπόδειγμα συνταιριάσματος που αναιρεί την οικουμενικότητα του χριστιανισμού για χάρη της ανωτερότητας του έθνους – εαυτού), μειώνεται ταυτόχρονα η σημασία κι η αξία των άλλων εθνικών, πολιτισμικών και θρησκευτικών ομάδων.», συμπληρώνει ο Καρά Γιουσούφ. Άλλωστε αν κοιτάξουμε πίσω από τον στρογγυλεμένο σε πολλές περιπτώσεις δημόσιο λόγο της δασκάλας, περί σεβασμού της ισότητας, τα εκπαιδευτικά εργαλεία που χρησιμοποιεί αποδίδουν ξεκάθαρα τις ιδέες και τους στόχους της. ««Βάλε τους Τούρκους εμπροστά / σαν το χασάπη τα τραγιά / καπετάνιε μας λεβέντη / που όλη η Τουρκιά σε τρέμει». Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από «ποίημα» που χρησιμοποιήθηκε από την ίδια ως σύγχρονο πάστορα του μίσους που εμφυσά στους μαθητές του τόσο ποιητικά την έννοια της μισαλλοδοξίας απέναντι στην έννοια του «άλλου».», καταλήγει ο ίδιος.

από τον τότε νομάρχη Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Ψωμιάδη. Ενδεικτικές είναι και οι εκλεκτικές συγγένειες με όλο το φάσμα της εγχώριας δεξιάς και ακροδεξιάς. Από το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων μέχρι «ανένταχτους πατριώτες», δεν υπάρχει ακροδεξιός στην Ελλάδα που να μην έχει προσπαθήσει να προσεταιριστεί την Χ.Νικοπούλου και το «αξιοθαύμαστο έργο» της. Ο χρυσαυγίτης βουλευτής Η. Παναγιώταρος επιχαίρει στο προσωπικό του ιστολόγιο «τη γνήσια ελληνίδα Χαρά Νικοπούλου που ξεφτίλισε το ανθελληνικό σύστημα» αρνούμενη να παραλάβει πέρυσι τιμητική διάκριση από το βουλευτή Φλώρινας της Ν.∆., Σ. Κωνσταντινίδη, ο οποίος βγάζοντας στη φόρα τις ενδοοικογενειακές διαφορές της δεξιάς πολυκατοικίας την αποκάλεσε «Χρυσαυγίτισσα», χαρακτηρισμό που δεν αποποιήθηκε. ∆ιαφωτιστικό είναι και το άρθρο της Εφημερίδας των Συντακτών, τον Ιούνιο του 2014 με αφορμή μια «υβριδική» πολιτικο-χριστιανική εκδήλωση στο Πολεμικό Μουσείο που περιελάμβανε την παρουσίαση ενός βιβλίου του Β. Νικόπουλου (επίτιμου προέδρου του Αρείου Πάγου και πατέρα της δασκάλας) και μια παράλληλη ομιλία από το σωματείο «Οι φίλοι του Τάματος του Έθνους» το οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως «μοχλός αναζωογονήσεως και ανορθώσεως του κατατρωθέντος ηθικού και εθνικού σθένους των Ελλήνων». Από το κείμενο της δημοσιογραφικής ομάδας του Ιού αποκαλύπτονται οι αγαστές σχέσεις της οικογένειας με την Εκκλησία, τους δικαστές και όσους επιθυμούν την ανέγερση του Τάματος του Έθνους. Ταυτόχρονα έχουμε και μια αδιαμφισβήτητη απόδειξη των «ποιοτικών χαρακτηριστικών» των πρωτοβουλιών της Χ.Νικοπούλου, εφόσον μιλά η ίδια σε πρώτο πρόσωπο για τη δράση της. ∆ιαβάζουμε: “ [Το βιβλίο αυτό] «είναι το στρατηγικό εγκόλπιο κάθε σύγχρονου εν Χριστώ επαναστάτη. Μελετώντας τις σελίδες του θα βρει καθένας από μας που νιώθει λαβωμένος από την προπαγάνδα των δυτικότροπων σιωνιστικών μέσων ενημέρωσης, μια διέξοδο προς τη λύτρωση» [...] Και το συμπέρασμά της ήταν ότι «το κράτος έχει υποχρέωση να αποκαταστήσει τις έννοιες που έχουν ισοπεδωθεί από τις σκοτεινές δυνάμεις της παγκοσμιοποιήσεως, τις έννοιες του έθνους και της πατρίδος, ενεργοποιώντας όλες τις δυνάμεις του ώστε να ενεργοποιηθεί ο πατριωτισμός αλλά και ο κατά κυριολεξία εθνικισμός των Ελλήνων». Ξένια Πηρούνια

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Ο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Να ξεφύγουμε από την αναπτυξολογία Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα ∆ρόσου Τα τελευταία χρόνια η ιδέα της αποανάπτυξης βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων όταν αυτές αφορούν ένα εναλλακτικό οικονομικό μοντέλο. Θα μπορούσες να μας την εξηγήσεις με δύο γραμμές; Η αποανάπτυξη είναι μια κριτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης. Η ιδέα της οικονομικής ανάπτυξης, δηλαδή η ιδέα της αύξησης του ΑΕΠ, της βελτίωσης των τεχνολογιών, της επέκτασης των παραγωγικών δυνάμεων, είναι κυρίαρχη σε όλες τις κοινωνίες της μεταβιομηχανικής εποχής. Η αποανάπτυξη θέτει σε αμφισβήτηση τα αποτελέσματα της ανάπτυξης, τη βιωσιμότητά της, αλλά και τη φιλοσοφία της, φιλοσοφία κυριαρχίας ανθρώπου επί της φύσης και ανθρώπου σε άνθρωπο. Η αποανάπτυξη είναι μια ρηξικέλευθη ιδέα που ευελπιστεί να ανοίξει τη συζήτηση του τι κάνουμε και πώς δημιουργούμε μια δίκαιη κοινωνία, εφόσον εγκαταλείψουμε την ιδεολογία της ανάπτυξης. Η ιδέα της αποανάπτυξης έχει εφαρμοστεί, ώστε να δούμε τα αποτελέσματά της; Σε επίπεδο εθνών-κρατών όχι, καθώς καμία χώρα δεν έχει θέσει ως στόχο να βρει εναλλακτικές διόδους ευημερίας χωρίς ανάπτυξη. Όμως, υπάρχουν μικρές ομάδες ή συλλογικότητες, που μοιράζονται αυτή τη φιλοσοφία και προσπαθούν να οργανωθούν διαφορετικά, έστω και αν δεν το κάνουν πάντα στο όνομα της «αποανάπτυξης». Οι συλλογικότητες που αναφέρατε μπορούν να επηρεάσουν τη γενικότερη αντίληψη περί ανάπτυξης ή θωρακίζονται στη δική τους προσπάθεια, αποτελώντας απλώς νησίδες μιας άλλης προσέγγισης, σ’ ένα κόσμο που κυνηγά την ανάπτυξη; Τα εγχειρήματα αυτά είναι σπέρματα και πεδία εκπαίδευσης στο νέο φαντασιακό. ∆εν θα ήθελα όμως να εστιάσουμε σε ορισμένα παραδείγματα και να αναλύσουμε αν αυτά εφαρμόζουν τις ιδέες της αποανάπτυξης πιστά ή αν μπορούν να γενικευθούν ή όχι. Η ιδέα της αποανάπτυξης δεν είναι τόσο ένα πλαίσιο αρχών, ένα πολιτικό πρόγραμμα από το Α στο Ω, που «θα εφαρμοσθεί» από μια κοινότητα ή ένα κράτος. Είναι μια κριτική, μια κριτική που θέλει να ανατρέψει βεβαιότητες και κοινοτοπίες, να γκρεμίσει το τοτέμ της οικονομίας της ανάπτυξης, που έχει αντικαταστήσει τη θρησκεία στην εποχή μας.

Οι στόχοι μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομία συνδέεται άρρηκτα με την οικολογία. Ωστόσο, οι πολιτικές που εφαρμόζονται αγνοούν το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, ως ένα φαινόμενο μη σχετικό με την οικονομική πολιτική. Οφείλουμε να πάρουμε σοβαρά το θέμα της κλιματικής αλλαγής. Αν οι επιστήμονες έχουν δίκιο, η συνεχιζόμενη μεγέθυνση της οικονομίας θα αποσυντονίσει δραματικά το παγκόσμιο κλίμα, κάνοντας πολύ πιο δύσκολες τις υλικές συνθήκες διαβίωσης στον πλανήτη. ∆εν θα τελειώσει η ζωή στον πλανήτη, αλλά στην νεοφεουδαλιστική κοινωνία που ενδεχόμενα μας επιφυλάσσει το μέλλον αν δεν κάνουμε κάτι, κάποιοι λίγοι θα βρουν τρόπους να προστατεύσουν εαυτούς, ενώ οι πολλοί, και κυρίως οι πιο

Συζητάμε με τον Γιώργο Καλλή καθηγητή πολιτικής οικολογίας στο Αυτόνομο πανεπιστήμιο στη Βαρκελώνη για την αποανάπτυξη, το ρόλο των οικολογικών κινημάτων και της Αριστεράς.

αδύναμοι από αυτούς, θα ζουν πολύ χειρότερα. Όπως γράφει η Ναόμι Κλάιν στο τελευταίο της βιβλίο, η κλιματική αλλαγή «τα αλλάζει όλα» στο πολιτικό πεδίο, αφού η οικονομική ανάπτυξη δεν είναι συμβατή με την προστασία του κλίματος, και καπιταλισμός χωρίς ανάπτυξη δεν νοείται. Η κλιματική αλλαγή καλεί για μετάβαση πέρα από τον καπιταλισμό. Αλλά η κλιματική αλλαγή τα αλλάζει όλα και για την αριστερά, η οποία οφείλει να μεταλλάξει την αφήγησή της και να απελευθερώσει το λόγο της και τις προτάσεις της από το φαντασιακό της ανάπτυξης. Η Ναόμι Κλάιν άσκησε δριμύτατη κριτική στην αριστερά που δεν θέτει ως προτεραιότητα την κλιματική αλλαγή. Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ, πρόσθετε, που ενδεχόμενα θα είναι η επόμενη κυβέρνηση πρέπει να μην ξεχνά στο λόγο του και τις πρακτικές του το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. ∆εν μπορούμε να είμαστε αιθεροβάμονες και να απαιτήσουμε ο ΣΥΡΙΖΑ να θέσει ως πρώτο στόχο την κλιματική αλλαγή. Αυτό όμως που περιμένω από ανερχόμενα αριστερά σχήματα, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή το Ποδέμος στην Ισπανία, είναι να ξεφύγουν από την αναπτυξολογία και την αναπτυξολαγνία και να βρουν φρέσκες ιδέες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες, ευημερούσα, αλλά χωρίς ανάπτυξη και αύξηση του ΑΕΠ. Αυτό θα είναι και η μεγαλύτερη συμβολή τους στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ζητάω πολλά; Από την αριστερά πάντα περιμέναμε πολλά, το όραμα απλά και μόνο μιας σοσιαλδημο-

κρατίας του 1950 και μιας κρατικής παραγωγικής μηχανής ούτε μου λέει κάτι, ούτε εφικτό είναι με τις σημερινές συνθήκες. Είναι ένα αμυντικό όραμα απέναντι στη λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού, δεν είναι επιθετικό και δημιουργικό. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και το Ποδέμος απ’ ότι έχουμε παρακολουθήσει, θέτουν ως πρωταρχικό στόχο την παραγωγική ανασυγκρότηση και την ιδέα της κοινωνικής οικονομίας. Ποια η γνώμη σου επ’ αυτού; Η παραγωγική ανασυγκρότηση μου αρέσει στο πρώτο άκουσμα γιατί δεν χρησιμοποιεί αναπτυξιακούς όρους, και συνιστά ποιοτική και όχι ποσοτική αλλαγή. Αν τώρα η έννοια αυτή αποτελεί μια «ταμπέλα» για να πούμε τα ίδια, δηλαδή ότι χρειαζόμαστε αύξηση της παραγωγής του λιγνίτη, πετρέλαιο και βιομηχανίες, τότε δεν συμφωνώ. Αν, όμως, με αυτή την έννοια διαμορφώνεται ένα διαφορετικό μοντέλο βασιζόμενο στην κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, τότε νομίζω ότι είμαστε μπροστά σε κάτι καινούριο, μια δυνατότητα ευημερίας χωρίς ανάπτυξη. Όμως η ιδέα της αλληλέγγυας ή/και κοινωνικής οικονομίας δεν είναι ακόμα ευρέως διαδεδομένη. Πώς θα πειστεί ο κόσμος ότι η εφαρμογή της μπορεί να αποτελέσει λύση; Μια αριστερή κυβέρνηση, όπως και να έχει, θα πιεστεί να δώσει λύσεις στα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Αν, λοιπόν, προσφέρει μοντέλα που λειτουργούν προς αυτή την κατεύθυνση ο κόσμος θα συμμετέχει. Είδαμε πόσος

καινούριος κόσμος που δεν ήταν μόνο από τα εναλλακτικά κινήματα συμμετείχε και εκμεταλλεύθηκε τις δυνατότητες που έδωσε ο κακοφτιαγμένος νόμος για τις ΚΟΙΝΣΕΠ. Ναι αλλά ο νόμος αυτός προβλέπει ότι δεν είναι απαραίτητη η ασφάλιση των εργαζομένων-μελών του συνεταιρισμού. Ίσως γι’ αυτό πολλοί τον εφαρμόζουν. Συμφωνώ. Το νόμο για τις ΚΟΙΝΣΕΠ τον ανέφερα όχι ως καλό παράδειγμα, αλλά για να δείξω ότι υπάρχει κοινό και ζήτηση για την κοινωνική οικονομία. Η κυβέρνηση με τις ΚΟΙΝΣΕΠ είχε και πάλι στο επίκεντρο του στόχου της την ανάπτυξη, πώς δηλαδή οι επιχειρήσεις θα γίνουν και πάλι κερδοφόρες χωρίς να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές. Και έκανε τα στραβά μάτια στους διάφορους επιτήδειους που χρησιμοποίησαν το νόμο για να κάνουν μια από τα ίδια, με λιγότερους φόρους και εισφορές. Αλλά μια αριστερή κυβέρνηση που πραγματικά θέλει να ακολουθήσει το μοντέλο της κοινωνικής οικονομίας οφείλει να διαμορφώσει και ένα κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Ταυτόχρονα όμως έχουν αναπτυχθεί πολλές δομές κοινωνικής ή/και αλληλέγγυας οικονομίας, όπως Τράπεζα χρό-

Χρειαζόμαστε επιθετικές προτάσεις

Τα κινήματα των πλατειών ανέδειξαν τη σημασία του ελεύθερου δημόσιου χώρου. Πιστεύεις ότι το ζήτημα αυτό έχει πια ξεχαστεί; Από τα κινήματα όχι. Ούτε από την κυβέρνηση φυσικά, αφού αυτή στους ελεύθερους χώρους έβλεπε διαφυγόντα κέρδη. Αλλά δυστυχώς η δημόσια συζήτηση πλέον στρέφεται αποκλειστικά γύρω από τους προϋπολογισμούς και το ΑΕΠ. Πρέπει να ξεφύγουμε, ακόμα και στην αριστερά, από αυτό τον μπακαλίστικο, οικονομίστικο τρόπο σκέψης και να εστιαστούμε πολιτικά σε αυτά που μας κάνουν να ζούμε καλύτερα, αυτά που δεν αποτιμώνται με χρήματα, όπως είναι τα πάρκα, οι παραλίες, τα δάση. Οι ελεύθεροι χώροι. ∆εν κοστίζουν πολύ, και είναι αυτοί που παράγουν ευημερία, και όχι τα αναπτυξιακά έργα ούτε το ΑΕΠ. Πόσο χειρότερη θα ήταν η ζωή μας χωρίς την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες… Αλλά χρειαζόμαστε επιθετικές προτάσεις, για την προστασία, ανάπλαση και απελευθέρωσή τους, και όχι μόνο αμυντικές ενάντια στην ιδιωτικοποίησή τους. Αντ’ αυτού είδαμε το καλοκαίρι ότι η κυβέρνηση νομοθέτησε την ιδιωτικοποίηση των παραλιών και των δασών με κυρίαρχο επιχείρημα την αύξηση των κρατικών εσόδων. Ναι, επειδή θα παράγει έσοδα σε ευρώ, ανάπτυξη με όρους ΑΕΠ, και θεωρητικά θα μειώσει το χρέος, που δεν θα το μειώσει. Ξεπουλάμε τις τελευταίες ελεύθερες πηγές κοινής ευημερίας. Αυτή, άλλωστε, είναι και η ιστορία της ανάπτυξης και του καπιταλισμού, η περίφραξη και εμπορευματοποίηση του ότι απολαμβάνουμε ελεύθερα και από κοινού, στο κυνήγι του κέρδους και της μεγέθυνσης.

“

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

∆εν μπορούμε να είμαστε αιθεροβάμονες και να απαιτήσουμε ο ΣΥΡΙΖΑ να θέσει ως πρώτο στόχο την κλιματική αλλαγή. Αυτό όμως που περιμένω από ανερχόμενα αριστερά σχήματα, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ ή το Ποδέμος, είναι να βρουν φρέσκες ιδέες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες. νου ή καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, αλλά και ευρύτερες προσπάθειες, όπως η ΒΙΟΜΕ, όπου οι εργαζόμενοι πήραν την τύχη τους στα χέρια τους. Μπορούν αυτές οι προσπάθειες να αποτελέσουν το αντιπαράδειγμα; Σαφώς, οι προσπάθειες αυτές είναι σπέρματα του αντιπαραδείγματος που έχω στο νου μου. Από αυτά μπορεί να προκύψει μια διαφορετική, σταθερή οικονομία.

Αποσύνδεση από το φαντασιακό της μαζικής κατανάλωσης

Ασκείται κριτική στα οικολογικά κινήματα ότι συνήθως δεν καταφέρνουν να συνδεθούν με τα υπόλοιπα κοινωνικά κινήματα και να γενικευθούν. Υποστηρίζεις αυτή την άποψη; Το αντίθετο, αν πάρουμε, για παράδειγμα, το κίνημα στις Σκουριές θα δούμε ότι είναι ένα ταυτόχρονα κοινωνικό αλλά και οικολογικό κίνημα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κινήματα περιβαλλοντικής δικαιοσύνης που έχουν αναπτυχθεί στην Λατινική Αμερική και τις ΗΠΑ και συνδυάζουν κοινωνικούς αγώνες με τους περιβαλλοντικούς. Σε αυτά τα κινήματα, λοιπόν, βλέπω την ελπίδα. Πώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν την κεντρική πολιτική σκηνή; Με το να βρουν και πολιτική έκφραση. Το κίνημα των πλατειών στην Ισπανία ξεκίνησε από κόσμο που ήταν εμπλεκόμενος σε αγώνες ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, σε αγώνες για την κατοικία και τους ελεύθερους χώρους σε επίπεδο γειτονιάς, αλλά και σε οικολογικούς αγώνες και σε διάφορες μορφές εναλλακτικών, και οικολογικών, πρακτικών, όπως η βιολογική γεωργία ή οι αστικοί κήποι. Από αυτό το κίνημα γεννήθηκε το Ποδέμος, που σήμερα είναι δεύτερο κόμμα στην Ισπανία. Βέβαια, με ανησυχεί το γεγονός ότι τώρα που το Ποδέμος αυξάνει τη δημοτικότητά του, επικεντρώνει την πολιτική του μόνο στα ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, τα οποία αν και είναι τα πλέον σημαντικά στη δεδομένη στιγμή, οφείλουμε να τα προσεγγίσουμε με νέο μάτι και φρέσκες ιδέες, και όχι απλά με την οικονομίστικη λογική του μεγαλώματος της πίτας. Ο Πάμπλο Ιγγλέσιας υπέγραψε την ύστατη έκκληση των διανοουμένων της Ισπανίας για τον πλανήτη και την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, παρ’ όλη την ικανότητά του, δεν βλέπω να έχει ενσωματώσει στον πύρινο λόγο του την οικολογική διάσταση. Μιλάει για αναδιανομή, πολύ καλώς, αλλά και για αύξηση της κατανάλωσης, αυτό κακώς. Μια σύγχρονη αριστερά που δρα στην εποχή της οικονομικής και οικολογικής κρίσης οφείλει να αποσυνδέσει τον στόχο της κοινωνικής ισότητας, από το φαντασιακό της μαζικής κατανάλωσης.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

“

Σχεδιασμοί από το παρελθόν. Για ποιο μέλλον; ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Ο∆ΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Το έργο επικεντρώνεται στην ταχεία εξυπηρέτηση των οχημάτων, στηρίζοντας το μοντέλο της μετακίνησης με ιδιωτικό μέσο, φιλοσοφία αντίθετη με τον διεθνώς επιδιωκόμενο στόχο της προώθησης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Πρόσφατα οι κοινωνικοί φορείς της Θεσσαλονίκης κλήθηκαν να καταθέσουν σχόλια επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τα «Έργα σύνδεσης Εγνατίας οδού με οικισμού δήμου Χορτιάτη». Ο συζητούμενος άξονας αποτελεί ουσιαστικά τμήμα της εξωτερικής περιφερειακής οδού Θεσσαλονίκης, καθώς πληροί όλες τις προδιαγραφές (γεωμετρικά χαρακτηριστικά, θέση κ.λπ.) για το σκοπό αυτό, ενώ συνιστά ελαφρά μετατόπιση προηγούμενης σχετικής πρότασης. Εξάλλου στις αιτιάσεις του έργου αναφέρονται με σαφήνεια η παράκαμψη των αστικών περιοχών, η πρόσβαση από την Εγνατία οδό στον Αερολιμένα Θεσσαλονίκης και τη Χαλκιδική, η ελάφρυνση της κυκλοφορίας της Εσωτερικής Περιφερειακής κ.λπ. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει κατ’ αρχήν να εξετασθεί στο πλαίσιο ενός ενιαίου Στρατηγικού Σχεδίου Μεταφορών με επικαιροποιημένα κυκλοφοριακά δεδομένα και σύμφωνο με τη σημερινή οικονομική και την -κατά το δυνατόν- προβλέψιμη οικονομική και κοινωνική κατάσταση του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης (ΠΣΘ) και της ευρύτερης περιοχής, συναρμοσμένου, δηλαδή, και ενταγμένου στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης. Με βάση αυτά ακολουθεί μια σειρά αιτιάσεων που συνηγορούν στο να επανεξετασθεί η σκοπιμότητα, ο πραγματικός χαρακτήρας και ο ρόλος του μελλοντικού άξονα.

Παρέμβαση με ευρύτερες χωροταξικές διαστάσεις

Το έργο που, παρά τον τίτλο του, αποτελεί τμήμα της εξωτερικής περιφερειακής οδού Θεσσαλονίκης θα πρέπει να εξετασθεί ολοκληρωμένο, δηλαδή έως την προτεινόμενη απόληξή του, τον Αερολιμένα Θεσσαλονίκης, με ενιαία ΜΠΕ, ώστε να επιλυθούν τα προβλήματα που και στις προηγούμενες προσεγγίσεις έχουν επισημανθεί, όπως οι θέσεις ορυγμάτων, επιχωμάτων και σηράγγων, οι προσβάσεις των προαστιακών οικισμών, οι αποστάσεις από πυκνοκατοικημένες περιοχές, αλλά και κυρίως ο προγραμματισμένος πολεοδομικός σχεδιασμός των οικιστικών περιοχών. Η χάραξη ενός άξονα της κλίμακας αυτής, έστω και με περιορισμένο εύρος και αριθμό λωρίδων, αποτελεί παρέμβαση με ευρύτερες χωροταξικές διαστάσεις, καθώς επηρεάζει άμεσα τη φυσιογνωμία, το χαρακτήρα και το μέλλον της ευρύτερης περιοχής του ΠΣΘ: Επεκτείνει την κατοικημένη περιοχή, προσελκύει σχετικές υπηρεσίες αστικού πληθυσμού, συμβάλλει στη συρρίκνωση της υπαίθρου τεμαχίζοντάς την, συντελώντας στη διάχυση του αστικού τοπίου με επιπτώσεις στις κλιματολογικές συνθήκες, την αέρια ρύπανση και τις υδρολογικές συμπεριφορές που καταλήγουν στο ΠΣΘ. Λόγω της προαναφερόμενης έλξης διαφόρων νέων λειτουργιών κατά μήκος του άξονα ο καθορισμός και η θεσμοθέτηση χρήσεων γης και σχετικών περιορισμών κρίνονται απαραίτητα μέτρα, ώστε να τύχει διαχείρισης η γραμμική διάταξη λειτουργιών που είναι πιθανόν να προκύψει, γεγονός μη αναστρέψιμο, όπως διαπιστώνεται εκ των υστέρων για άλλες παρόμοιου χαρακτήρα περιοχές (π.χ. Μεσόγεια Αττικής). Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα των παραπάνω ρυθμίσεων που ενδεχομένως εισαχθούν στην Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) είναι επισφαλής. Μετά την πρόσφατη ριζική, επί το δυσμενέστερο, διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τη χωροταξία και τις επιτρεπόμενες χρήσεις στα δάση και τις δασικές εκτάσεις είναι δυνατό με μια απλή υπουργική απόφαση να αλλάξει το ρυθμιστικό πλαίσιο. Είναι γνωστό ότι από τριετίας προγραμματίζεται η κατασκευή ενός δεύτερου επιπέδου κυκλοφορίας (FlyOver) σε δυτικό τμήμα της Εσωτερικής Περιφερειακής με σκοπό να μειωθούν οι φόρτοι (έχουν υπολογισθεί άραγε πρόσφατα;) και να ανακουφιστεί η

ήδη μειωμένη λόγω της τρέχουσας κρίσης, κίνησή της. Η πιθανή παράλληλη κατασκευή των δύο έργων γεννά ερωτήματα κατά πόσο έχει προηγηθεί αξιολόγηση, προγραμματισμός και τελική επιλογή του έργου που θα υλοποιηθεί καθώς η κατασκευή και των δύο αποτελεί υπερβολή και αρμόζει σε άλλης κλίμακας πόλη, που μάλλον δεν αποτελεί επιδίωξη κανενός. Το έργο επικεντρώνεται στην ταχεία εξυπηρέτηση των οχημάτων, στηρίζοντας το μοντέλο της μετακίνησης με ιδιωτικό μέσο, φιλοσοφία αντίθετη με τον διεθνώς επιδιωκόμενο στόχο της προώθησης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) που μπορούν συνδυαζόμενα να αποδώσουν χρόνο, χρήμα και ποιότητα ζωής στους πολίτες και ιδιαίτερα στους κατοίκους των περιαστικών οικισμών. Το έργο θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη των κατοίκων των οικισμών που επικαλείται ότι θα εξυπηρετήσει, στο πλαίσιο γνωμοδοτήσεων από τα αντίστοιχα τοπικά συμβούλια και τα δημοτικά συμβούλια. Παράλληλα, θα πρέπει να εκφρασθούν οι απόψεις των δημοτών και άλλων ΟΤΑ και γενικά των κατοίκων της πόλης.

Αδύνατα και προβληματικά σημεία

Παρά τον επιδιωκόμενο στόχο που -κατά τον τίτλο του έργουείναι η εξυπηρέτηση των οικισμών του δήμου Χορτιάτη, διαπιστώνονται αδύνατα και προβληματικά σημεία κατά την επαφή και την προσέγγιση των οικισμών, όπως σε αυτήν του οικισμού των Πεύκων, όπου η ελάχιστη απόσταση θα προκαλέσει υψηλή ηχορύπανση στον πυκνοδομημένο οικισμό. Η μείωση του χρόνου προσέγγισης του κέντρου της πόλης αν και αποτελεί ζητούμενο κυρίως για οικονομικούς λόγους ιδιαίτερα για τους καθημερινά για λόγους εργασίας μετακινούμενους, ενθαρρύνει από την άλλη πλευρά την προς αυτό προσπέλαση και την πιθανή αποδυνάμωση των τοπικών εξυπηρετήσεων, εμπορικών και λοιπών υπηρεσιών, ενώ δεν συμβάλλει στη σύνδεση των οικισμών καθαυτών μεταξύ τους. Παρά τα στατιστικά στοιχεία που καταγράφονται δεν γίνεται αναφορά στα οικονομικά μεγέθη του έργου ούτε και στην εξεύρεσή τους, ζήτημα που διασφαλίζει την ασφαλή ολοκλήρωση του έργου. Πρόσθετα η αναλογική αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων θα ήταν χρήσιμη σε μια εποχή όπως αυτή που διέρχεται η χώρα μας σήμερα, εποχή όχι των μεγάλης κλίμακας έργων αλλά επί μέρους βελτιωτικών, υλοποιήσιμων μετά από ενιαίο και ολοκληρωμένο σχεδιασμό και προγραμματισμό για την κατά το δυνατόν ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων. ∆εν αναφέρεται επίσης ο τρόπος υλοποίησης του έργου δηλαδή κατά πόσο θα υλοποιηθεί με πιστώσεις από δημόσιες επενδύσεις ή μέσω προγραμμάτων της Ε.Ε., με σύμβαση παραχώρησης ή γενικά τρόπο που προϋποθέτει την επιβολή διοδίων κατά την λειτουργία του. Συμπερασματικά, η μελέτη θα πρέπει να επανεξετασθεί στο πλαίσιο, τόσο της ένταξής της σε ένα ολοκληρωμένο και εκσυγχρονισμένο Στρατηγικό Σχέδιο Βιώσιμης Κινητικότητας συνοδευόμενο από την σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το ΠΣΘ και την ευρύτερη περιοχή, όσο και της επιδίωξης μιας συμπαγούς πόλης στα επιδιωκόμενα μέτρα της αειφόρου ανάπτυξης, με παράλληλη προσέγγιση και αναθεώρηση των οικονομικών ζητημάτων, των τεχνικών βέλτιστων λύσεων, της τήρησης της τοπικής κλίμακας, του ελέγχου της συνεπαγόμενης δόμησης και της σύμφωνης γνώμης των κατοίκων και των ΟΤΑ. Μαρία Λιλιμπάκη, Γιάννης Γρηγοριάδης, Πέτρος Κακούρος

KOINΩΝΙΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Μια πατριαρχική, ετεροκανονική και ομοφοβική κοινωνία απαιτεί από τον σχολικό θεσμό τη νομιμοποίηση της στα μάτια των νέων μελών που κοινωνικοποιούνται μέσα στους κόλπους του.

Η ομοφοβία στην εκπαίδευση Υπάρχουν παιδιά που δεν αναγνωρίζουν την εικόνα της οικογένειάς τους στο σχολείο

ομοφοβία δεν συνδέεται μόνο με τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού που έχουν παρατηρηθεί στα σχολεία, αλλά έχει να κάνει και με την αντίληψη περί της «ορθής» σεξουαλικότητας που διέπει όλη την εκπαίδευση στη χώρα μας καθώς δεν υπάρχει, όπως σε άλλες χώρες, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ως μάθημα που αποτελεί πρακτική σε σχολεία της Ευρώπης εδώ και δεκαετίες. Το μόνο που εφαρμόζεται, με πρωτοβουλία κάποιου καθηγητή ή διευθυντή, είναι η διοργάνωση σεμιναρίων για το θέμα εκτός ωρολογίου προγράμματος, με περιορισμένη συμμετοχή παιδιών, καθώς η παρουσία δεν είναι υποχρεωτική, ενώ δεν προβλέπεται επιμόρφωση δασκάλων και καθηγητών, σχετικά με το θέμα. Επίσης, η βιβλιογραφία είναι ανύπαρκτη - στα «ψιλά» των βιβλίων του μαθήματος της Βιολογίας ή των Θρησκευτικών (!) υπάρχουν κάποια κεφάλαια που αφορούν τη σεξουαλική αγωγή που δεν διδάσκονται ποτέ. Πώς παρουσιάζεται όμως η σύγχρονη ελληνική οικογένεια στα σχολικά εγχειρίδια και τι σχέση έχει με την πραγματικότητα; Στο βιβλίο Οικιακή Οικονομία που εκδόθηκε το 2013 και διδάσκεται στη Α΄ Γυμνασίου και, σύμφωνα με τους συγγραφείς του, στόχος του είναι να προσφέρει γνώσεις γύρω από πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής όπως για την οικογένεια και τον κοινωνικό περίγυρο, διαβάζουμε ότι στη σημερινή κοινωνία η οικογένεια διακρίνεται σε: Πυρηνική· Μονογονεϊκή, που αποτελείται από ένα ή περισσότερα παιδιά και τον ένα γονέα όπου σε αυτόν τον τύπο συμπεριλαμβάνονται και οι ανύπαντρες μη-

τέρες με παιδιά· Οικογένεια χωρίς γάμο· Εκτεταμένη οικογένεια Καμιά αναφορά στις μονογονεϊκές οικογένειες αντρών με παιδιά ή στις ομογονεϊκές οικογένειες. Αν θεωρούμε ότι η βάση για την ομοφοβία είναι τα βαθιά παγιωμένα στερεότυπα, σίγουρα το ενημερωμένο βιβλίο Οικιακής Οικονομίας προσφέρει πολύτιμη βοήθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Όπως μας είπε η Στέλλα Μπελιά, από τις Οικογένειες Ουράνιο Τόξο και εκπαιδευτικός, τα παιδιά που προέρχονται από διαφορετικές οικογενειακές δομές στο σχολείο δεν μπορούν να αναγνωρίσουν πουθενά την εικόνα της δικής τους οικογένειας. Στην ιδρυτική σελίδα του Παρατηρητηρίου για την Πρόληψη της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, τον ∆εκέμβριο του 2012, διαβάζουμε ότι αυτό έχει ως αποστολή το σχεδιασμό και την

υλοποίηση δράσεων για την πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, την καταγραφή, τη μελέτη και τη διοχέτευση προς διαχείριση σε πιστοποιημένους φορείς περιστατικών σχολικής βίας και εκφοβισμού. ∆ύο μήνες νωρίτερα, τον ίδιο χρόνο, το ΣΥ∆ είχε φέρει στη δημοσιότητα την υπόθεση της 25χρονης τρανς Άννας, που φοιτούσε σε νυχτερινό σχολείο και οι ομοφοβικές επιθέσεις εναντίον της από τους των συμμαθητές της έφτασαν μέχρι την απόπειρα να την κάψουν. Και ενώ ο Συνήγορος του Πολίτη στο πόρισμά του είχε δώσει θετικές κατευθυντήριες οδηγίες για τη διευθέτηση του θέματος, και ενώ το θέμα έφτασε στη Βουλή, η ρατσιστική συμπεριφορά και από τη μεριά της διεύθυνσης του σχολείου συνεχίστηκε, οι επιθέσεις εναντίον της κλιμακώθηκαν, η μοναδική καθηγήτρια που την υποστήριξε πέρασε από Ε∆Ε και τέθηκε σε αργία και η Άννα αναγκάστηκε τελικά να σταματήσει το

Η σεξουαλική αγωγή στην Ευρώπη

Το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης πρωτοκαθιερώθηκε ως υποχρεωτικό στη Σουηδία το 1955. Στην Ολλανδία η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αρχίζει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, στη Γαλλία το 1973 δημιουργήθηκε το Ανώτατο Συμβούλιο για τη Σεξουαλική Ενημέρωση, ενώ από το 1996 το υπουργείο εισήγαγε στα σχολεία και το πρόγραμμα πρόληψης για το HIV. Στη Γερμανία, που το μάθημα της Σεξουαλικής ∆ιαπαιδαγώγησης είναι υποχρεωτικό από το 1995 και απαγορεύεται η μη παρακολούθηση για θρησκευτικούς λόγους, το Συνταγματικό ∆ικαστήριο, το 2009, απέρριψε την ένσταση πέντε ζευγαριών γονιών, βαπτιστών, που είχαν απαγορεύσει στα παιδιά τους να παρακολουθήσουν το μάθημα της Σ∆ και γι’ αυτό το λόγο τους είχε επιβληθεί πρόστιμο. Πρωτοπόρα η ∆ανία, καθώς η σεξουαλική αγωγή, υποχρεωτική από το 1970, αποτελεί μέρος όλων των μαθημάτων της σχολικής ύλης δημοτικού και γυμνασίου, έτσι επιτρέπεται στους μαθητές να απευθύνουν τις ερωτήσεις τους σε όλους τους καθηγητές, οποιαδήποτε ώρα της σχολικής μέρας.

Φωνή βοώντος στον ΟΑΕ∆

Χιλιάδες ενδιαφερόμενοι έμειναν εκτός προγράμματος του ΟΑΕ∆ λόγω δυσλειτουργίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του Οργανισμού, όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο φύλλο. Σύμφωνα με την Ένωση Φοροτεχνικών Ελευθέρων Επαγγελματιών Άρτας Φιλιππιάδας αρκετοί αποφάσισαν να καταθέσουν ημιτελή αίτηση υπαγωγής στο «πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την πρόσληψη 5000 ανέργων ηλικίας 25-66 ετών». Όμως ο ΟΑΕ∆ ανακοίνωσε πως αυτές οι αιτήσεις δεν θα ληφθούν υπόψη, παραβλέποντας το γεγονός ότι με δική του ευθύνη δεν συμπληρώθηκαν σωστά. Η βουλευτής Άρτας, Όλγα Γεροβασίλη, κατέθεσε σχετική αναφορά στον υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, ζητώντας από τη ∆ιοίκηση του ΟΑΕ∆ να εξετάσει ξανά τις περιπτώσεις των επιχειρήσεων και να δικαιώσει το αίτημά τους. Όμως φωνή βοώντος...

•

σχολείο. Πώς διαχειρίστηκε, σύμφωνα με τις διακηρύξεις του, αυτή την κατάσταση το Παρατηρητήριο; Στη 12σελιδη πυκνογραμμένη εισήγηση της Προέδρου της Συντονιστικής Επιτροπής του Παρατηρητηρίου διαβάζουμε, μεταξύ πολλών άλλων, την πρόθεση του Π. να οργανώσει συναντήσεις, επιμορφωτικές εκδηλώσεις, με στόχο την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση, την κατάρτιση εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών και, παράλληλα, να αναπτύξει δίκτυα υποστήριξης και συνεργασίας με την τοπική αυτοδιοίκηση. Τι λένε οι εκπαιδευτικοί; Παρά τις εξαγγελίες, τι προσπάθειες γίνονται από το υπουργείο για την αντιμετώπιση του φαινομένου; «∆εν υπάρχουν έρευνες ώστε να γνωρίζουμε επακριβώς τι συμβαίνει στα σχολεία», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ο Πέτρος Σαπουντζάκης, εκπαιδευτικός, μέλος της ομάδας «Ομοφοβία και Τρανσφοβία στην Εκπαίδευση», στο πλαίσιο της ημερίδας «Ομοφοβία και Τρανσοβία στην Εκπαίδευση, παιδιά – γονείς – εκπαιδευτικοί» που διοργανώθηκε τον περασμένο Μάιο, στην Αθήνα. «Το σχολείο σε ένα μεγάλο βαθμό αναπαράγει και καθρεφτίζει την κοινωνία με όλα τα αρνητικά ή θετικά της στοιχεία» επισημαίνει η Στέλλα Μπελιά. «Μια πατριαρχική, ετεροκανονική και ομοφοβική κοινωνία απαιτεί από τον σχολικό θεσμό τη νομιμοποίηση της στα μάτια των νέων μελών που κοινωνικοποιούνται μέσα στους κόλπους του. Με αυτόν τον τρόπο αναπαράγουμε μια κοινωνία καρμπόν χωρίς σημαντικές αλλαγές».

Πέθανε ο ∆ημήτρης Μπούρας

Σοφία Ξυγκάκη

Πέθανε την Παρασκευή και κηδεύτηκε χθες Σάββατο στη Βέροια ο ∆ημήτρης Μπούρας. Λίγο πριν το κλείσιμο της εφημερίδας, έφτασε στα γραφεία της «Εποχής» η είδηση για το θάνατο του συντρόφου ∆ημήτρη Μπούρα. Το προχωρημένο της ώρας αλλά και η συγκίνηση, ιδιαίτερα όσων τον γνώρισαν από κοντά δεν μας επιτρέπουν τώρα παρά να αναγγείλουμε το δυσάρεστο νέο. Να συλλυπηθούμε την οικογένειά του και τους συντρόφους και συντρόφισσές του στη Βέροια, αλλά και ολόκληρη την Ημαθία. Στο σπουδαίο κεφάλαιο ∆ημήτρης Μπούρας (1929-2014) θα επανέλθουμε στο επόμενο φύλλο μας.

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Eat the rich

Σχολιάζοντας το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ

α άμεσα μέτρα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης που εξήγγειλε ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ από το βήμα της ∆ΕΘ κατηγορήθηκαν ως μη αρκούντως επαναστατικά. Άλλωστε, όπως ανέφερε ο ίδιος, είναι αυτά που μπορούμε να κάνουμε αυτήν τη στιγμή και όχι όλα όσα θα θέλαμε να κάνουμε. Τι είναι αυτό, όμως, που μετά την εξαγγελία τους λειτούργησε τόσο καταλυτικά στην ελληνική κοινωνία και εκτίναξε δημοσκοπικά τον ΣΥΡΙΖΑ; Ίσως, ότι είναι η δεύτερη φορά μετά το σύνθημα για την κυβέρνηση της Αριστεράς, που ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει με συγκεκριμένο και τεκμηριωμένο τρόπο τα μέτρα που θα εφαρμόσει θέτοντας μεν τον πήχη αρκετά χαμηλά, συγχρόνως δε αρκετά κοντά στις σημερινές ανάγκες των ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα αφήνει ανοιχτές δυνατότητες για την οικοδόμηση μιας άλλης κοινωνίας. Άλλωστε, η επαναστατικότητα των όποιων μέτρων δεν εξαντλείται στην κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής ή στην κατάργηση του κληρονομικού δικαιώματος, αλλά αναγκαστικά περιλαμβάνει την ισότιμη πρόσβαση στο ρεύμα, το φαγητό, την κατοικία, την υγεία, κ.λπ.

Ταξική απεύθυνση

Το σημαντικότερο, αυτές οι εξαγγελίες έχουν μια στόχευση που γίνεται ιδιαίτερα

αντιληπτή όταν αναλύουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της δημοσκόπησης που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 29/9. Συγκεκριμένα, τα μέτρα εκφράζουν μια ταξική μεροληψία, η οποία γίνεται αποδεκτή κοινωνικά, γεγονός πολύ σημαντικό για ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Απευθύνονται στους/στις εργαζόμενους/ες, ανέργους/ες, μικρομεσαίους/ες που προλεταριοποιούνται φανερώνοντας τον σκληρό πυρήνα των συμμαχιών που καλείται να συγκροτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Είναι αρκετή αυτή η αντιστοίχιση από μόνη της; Όχι, αλλά είναι μία καλή αρχή για να βαθύνουν οι σχέσεις και να ισχυροποιηθούν οι δεσμοί με τον κόσμο που μας ενδιαφέρει πρωτίστως ως ριζοσπαστικό κόμμα της Αριστεράς. Η ταξική απεύθυνση των μέτρων δεν εξαντλείται στους/στις δικαιούχους των προβλεπόμενων παροχών. Περιλαμβάνει και τον τρόπο χρηματοδότησης του προγράμματος που ανακοινώθηκε. Πόσο ρεαλιστικ῾῾ές είναι οι προτάσεις χρηματοδότησης; Τι θα γίνει σε περίπτωση σύγκρουσης με την ΕΕ; Πώς θα εξασφαλιστεί η ομαλή ροή χρηματοδότησης του προγράμματος; Είναι σαφές ότι οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα εξαρτώνται από τη συγκυρία και τις δυνατότητες που αυτή μας δίνει κάθε φορά. Στην εποχή της ρευστότητας που ζούμε, δεν ενδείκνυνται οι μόνιμες λύσεις γιατί περιορίζουν τη δυνατότητα προσαρμογής σε νέες συνθήκες. Ωστόσο, η αναγκαστική ρευστότητα δεν συνεπάγεται την έλλειψη στρατηγικής κατεύθυνσης στον τρόπο χρηματοδότησης του προγράμματος. Η συζήτηση για τη χρηματοδότηση των μέτρων είναι λοιπόν κομβική τόσο στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ όσο και στο δημόσιο λόγο του. Το ζήτημα της φορολογίας και της αναδιανομής του πλούτου διαφοροποιεί το λαϊκιστικό ΠΑΣΟΚ της παροχολογίας χωρίς απαίτηση να πληρώσουν οι πλούσιοι από ένα κόμμα της

Στα βήματα…της αξιολόγησης

ριζοσπαστικής αριστεράς που στοχεύει ακριβώς αυτό. Πώς θα βρεθούν οι πόροι για την υγεία, παιδεία, τις λοιπές κοινωνικές υπηρεσίες, αν δεν βάλουν το χέρι στην τσέπη αυτοί/ες που τόσα χρόνια φοροδιέφευγαν νόμιμα και παράνομα; Προφανώς, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε σήμερα για επιτάξεις περιουσιών, αλλά μπορούμε κάλλιστα να μιλάμε για υψηλή φορολογία του πλούτου, να ορίσουμε το εύρος του πλούτου και τον τρόπο με τον οποίο θα τον εξακριβώσουμε. Μπορεί και πάλι το πρόταγμα της ριζικής αναδιανομής να μην φαίνεται ιδιαίτερα επα-

“

ναστατικό, αλλά αυτό κρίνεται από τη συγκυρία και το διακύβευμα. Όταν ακόμα και mainstream οικονομολόγοι εντοπίζουν το πρόβλημα στη χαμηλή φορολογία του πλούτου, δεν γίνεται η αριστερά να σιωπά ή να μην συγκεκριμενοποιεί τις θέσεις της στο ζήτημα. Με άλλα λόγια, ο κόσμος πρέπει να μάθει όχι μόνο ποιους/ποιες θα ωφελήσουν τα μέτρα, αλλά και ποιοι/ες θα τα χρηματοδοτήσουν.

Επαναστατικό θάρρος

Μια αριστερή ριζοσπαστική κυβέρνηση δεν μπορεί να πατάει σε δυο βάρκες. Πρέπει να γνωρίζει ότι το κεφάλαιο δεν θα της δώσει πίστη, γιατί η στόχευσή της είναι να βλάψει τα συμφέροντά του υπέρ των πολλών. Και οι πολλοί/πολλές για να εμπνευστούν πρέπει να γνωρίζουν ότι το εγχείρημα έχει ακριβώς αυτά τα ταξικά χαρακτηριστικά. Η φορολογία και η αναδιανομή, επομένως, δεν είναι τεχνικά ζητήματα που πρέπει να τα αφήσουμε στους/στις οικονομολόγους του κόμματος, αλλά πολιτικά επίδικα για την κοινωνία σήμερα. Αυτό που πρέπει να διακατέχει μια αριστερή κυβέρνηση για να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της είναι το επαναστατικό θάρρος. Αυτό σημαίνει να έχουμε αποφασιστικότητα και τόλμη, να μην φοβόμαστε και να μην υποχωρούμε. Αν και η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται πρωτίστως από την κοινωνική υποστήριξη και συμμετοχή, αυτό δεν αφαιρεί από τον ΣΥΡΙΖΑ την ευθύνη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που συνεπάγεται μια αριστερή κυβέρνηση. Αν είμαστε αταλάντευτοι/ες στην ταξική μεροληψία μας, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. ∆ιονύσης Φτεργιώτης, μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης

* Τραγούδι του συγκροτήματος Motorhead,

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

ον παραπάνω τίτλο τον δανείστηκα από την ανακοίνωση ενός σεμιναρίου της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών που πραγματοποιήθηκε σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λάρισα, σε αίθουσες κολλεγίων και κεντρικών ξενοδοχείων, με κόστος συμμετοχής γύρω στα 100 ευρώ για κάθε εκπαιδευτικό. Ο εύγλωττος τίτλος του σεμιναρίου δείχνει ότι, πλέον, κάποιοι φορείς κι ενώσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας, όχι μόνο έχουν αποδεχθεί την εφαρμογή της αξιολόγησης αλλά και την προπαγανδίζουν, υλοποιώντας σεμινάρια που θα προετοιμάζουν τους εργαζόμενους να πλασαριστούν σωστά και με επάρκεια ενώπιον των αξιολογητών τους. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι πέρα από τους γενικό-

λογους επιμορφωτικούς στόχους, στην πρώτη θέση του περιεχομένου σπουδών του σεμιναρίου αναφέρεται η «Οργάνωση ατομικού φακέλου εκπαιδευτικού»! Είναι γνωστή σε όλους η δέσμευση της κυβέρνησης στους αφέντες δανειστές για αρκετές χιλιάδες απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων. Είναι νωπή η περσινή κατάργηση κατευθύνσεων κι ειδικοτήτων στα ΕΠΑΛ. Σ’ αυτό το περιβάλλον φαίνεται ότι η εκπαιδευτική κοινότητα είναι έτοιμη από καιρό να δεχτεί την αξιολόγηση κι ας αυτή συνδέεται άμεσα με βαθμολογική και μισθολογική στασιμότητα, νέες διαθεσιμότητες κι απολύσεις. Η μεγάλη πλειοψηφία των συμβούλων, των διευθυντών αλλά και

των απλών εκπαιδευτικών προετοιμάζονται για τη υλοποίηση της. ∆άσκαλοι και καθηγητές τρέχουν σε ποικίλα σεμινάρια, συμμετέχουν σε τηλε-εκπαιδεύσεις για να μαζέψουν όσο το δυνατόν περισσότερες βεβαιώσεις συμμετοχής. Οι προβλεπόμενες θέσεις στα σεμινάρια κλείνουν σε ελάχιστο χρόνο μετά την ανακοίνωσή τους κι ο αγωνιώδης στόχος των συμμετεχόντων είναι να «χοντρύνει» όσον δυνατόν περισσότερο ο ατομικός τους φάκελος. Από την άλλη μεριά, η ΟΛΜΕ δεν έχει αλλάξει τον απαξιωμένο κι αναποτελεσματικό τρόπο λειτουργίας της, παρά την ηγεμονική παρουσία της αριστεράς στην κορυφή του οργάνου. Η εξαγγελία για Απεργία-Αποχή από την αξιολόγηση θα προσκρούσει στην απόφαση των δικαστηρίων, που έκρινε παράνομη και καταχρηστική την ΑπεργίαΑποχή της Α∆Ε∆Υ και κάθε άλλη απεργιακή κινητοποίηση με σχετικό περιεχόμενο. Όπως φαίνεται, θα καταλήξουμε τελικά σε μια πρόσκληση για ανυπακοή χωρίς καμιά ουσιαστική κάλυψη, κάτι που θα έχει ελάχιστες πιθανότητες συμμετοχής των εκπαιδευτικών, κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη του πειθαρχικού

ελέγχου και της ενδεχόμενης διαθεσιμότητας. Κι όλα αυτά μέσα σ’ ένα φοβικό κλίμα που επικρατεί σε πολλά σχολεία λόγω των υπερεξουσιών και των αυθαιρεσιών των διευθυντών, της αδιαφορίας και των ατομικών επιλογών των εκπαιδευτικών, της απαξίωσης του συνδικαλισμού και της συλλογικής δράσης. Όλα αυτά, βέβαια, τα γνωρίζει το υπουργείο Παιδείας και κάνοντας μια απλή επικοινωνιακή ντρίπλα δηλώνει ότι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών θα ξεκινήσει εθελοντικά. Όταν μια μεγάλη μερίδα των εκπαιδευτικών σπεύσει να αξιολογηθεί, προκρίνοντας το ατομικό τους βόλεμα κι υποτιμώντας κάθε μορφή συλλογικής λειτουργίας, το υπουργείο θα ανακοινώσει, δικαίως, την αποδοχή του μέτρου της αξιολόγησης από την εκπαιδευτική κοινότητα. Και θα μείνουν κάποιοι λίγοι αμετανόητοι, αναχρονιστές κι οπισθοδρομικοί που θα επιμένουν, μάταια, σε έννοιες όπως η παιδαγωγική ελευθερία, η αξιοπρέπεια κι η συλλογικότητα. Ο δικηγόρος του διαβόλου

“

ΑΓΡΟΤΙΚΑ

ΨΕΥΤΙΚΕΣ ΕΛΠΙ∆ΕΣ ΜΟΙΡΑΖΕΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Σε απόγνωση οι ροδακινοπαραγωγοί Μία αγορά στην οποία η Ελλάδα είχε το πλεονέκτημα να είναι πιο κοντά χιλιομετρικά σε σύγκριση με τις ανταγωνίστριες χώρες

Του ∆ημήτρη ∆ήγκα

πό την αρχή του καλοκαιριού φάνηκε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το ροδάκινο. Η υπερπαραγωγή ροδάκινου σε Ισπανία και Ιταλία, σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έσπρωξε τις τιμές στα κατώτερα όρια της εικοσαετίας. Αυτό σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος παραγωγής, όχι μόνο του ροδάκινου αλλά όλης της αγροτικής παραγωγής της χώρας, οδήγησε τις τιμές του ροδάκινου κάτω από το κόστος παραγωγής. Και ξαφνικά, σαν κερασάκι στην τούρτα, ήρθε το εμπάργκο της Ρωσίας προς τα αγροτικά προϊόντα της ΕΕ να φέρει το τελειωτικό χτύπημα στους ροδακινοπαραγωγούς. Ας δούμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το κόστος παραγωγής στη μνημονιακή Ελλάδα είναι υπερβολικά αυξημένο σε σύγκριση με αυτό των άλλων μεσογειακών χωρών που παράγουν τα ίδια

προϊόντα. Ποιο είναι αυτό το κόστος; α) Ενέργεια (ακριβό πετρέλαιο και ηλεκτρικό ρεύμα). β) Μέσα παραγωγής (ακριβά φυτοπροστατευτικά, λιπάσματα, εργαλεία, μηχανήματα, λόγω υπερκοστολόγησης των εταιριών που εξάγουν αυτά τα προϊόντα στη Ελλάδα). γ) Ανύπαρκτος δανεισμός μετά την πώληση της ΑΤΕ. δ) Υψηλή φορολογία. Όμως, παρ’ όλα τα προβλήματα το ροδάκινο αποτελεί τον κινητήριο μοχλό για την οικονομία των νομών Πέλλας και Ημαθίας. Σύμφωνα με έρευνα της Ομοσπονδίας Ομάδων Παραγωγών, 18 επαγγέλματα σχετίζονται με την παραγωγή των ροδάκινων.

Τίναξε τα πάντα στον αέρα η κυβέρνηση Ο πολιτικός τυχοδιωκτισμός της ελληνικής κυβέρνησης έδιωξε τα αγροτικά

προϊόντα της χώρας μας από την αγορά της Ρωσίας. Μία αγορά στην οποία η Ελλάδα είχε το πλεονέκτημα να είναι πιο κοντά χιλιομετρικά σε σύγκριση με τις ανταγωνίστριες χώρες. Να επισημάνουμε ότι τα ροδάκινα και γενικά τα φρούτα είναι καθαρά εμπορικά προϊόντα και δεν επιδοτούνται. Η είσοδός τους στην αγορά της Ρωσίας δεν έγινε με κάποια διακρατική συμφωνία, αλλά με πρωτοβουλία των ίδιων των παραγωγών. Έτσι, οι συνεταιρισμοί και οι ομάδες παραγωγών ξόδεψαν εκατομμύρια ευρώ για να μπορέσουν τα προϊόντα τους να γίνουν δεκτά από την αγορά της Ρωσίας. Και ξαφνικά ήρθε η κυβέρνηση και με μία αψυχολόγητη ενέργεια τίναξε τα πάντα στον αέρα. Ο φόβος των παραγωγών είναι ότι οι επιπτώσεις από το εμπάργκο μπορεί να είναι μόνιμες. Έντονος είναι ο προβληματισμός των παραγωγών για το πώς θα βγει ο χειμώνας, μια και η πλειοψηφία τους δεν θα

ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΑΜΕΣΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Η κτηνοτροφία απειλείται με αφανισμό

νάστατοι είναι οι κτηνοτρόφοι της χώρας, γιατί βλέπουν να απειλούνται οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής. Από τον Μάιο που πρωτοεμφανίστηκαν τα συμπτώματα του καταρροϊκού πυρετού στη Λακωνία η κατάσταση επιδεινώθηκε. Ο ιός εξαπλώθηκε και έχουν προσβληθεί, σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις, διαφόρων φορέων, σε 33 νομούς, 207.000 ζώα: 181.000 πρόβατα, 25.000 γίδια και 1.000 βοοειδή. ∆εν αποκλείεται να είναι μεγαλύτερος ο αριθμός, αφού δεν έχει γίνει συστηματική καταγραφή των απωλειών. Γιατί οι υπηρεσίες είναι αποδεκατισμένες χωρίς τα απαραίτητα μέσα και τη δυνατότητα επιτόπιας έρευνας. Ο Πανελλήνιος Κτηνοτροφικός Σύλλογος καταγγέλλει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΑΑΤ) για εγκληματική αμέλεια. «Καθυστέρησε και καθυστερεί να προχωρήσει στους μαζικούς εμβολιασμούς, που είναι η μόνη ενδεδειγμένη μέθοδος για να

“

Αποτελεί για πολλές περιοχές βασικό οικονομικό κλάδο και η αύξηση της συμμετοχής της στο συνολικό αγροτικό προϊόν θα βελτιώσει την αυτάρκεια της χώρας σε ζωικά προϊόντα και το εμπορικό ισοζύγιο στον αγροτικό τομέα

περιοριστεί έγκαιρα η εξάπλωση του καταρροϊκού πυρετού και να αποτραπεί η θανάτωση των ζώων». Αξιοσημείωτο είναι ότι ο εμβολιασμός αυτός επιδοτείται από την ΕΕ. Η κυβέρνηση αντιμετώπισε το πρόβλημα αυτό με προχειρότητα και ημίμετρα, με συνέπεια οι κτηνοτρόφοι να προσφύγουν σε ιδιώτες κτηνίατρους για αιμοληψίες από τα ζώα και στην αγορά εμβολίων, καταβάλλοντας ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό από το εισόδημά τους. Τελευταία το ΥΑΑΤ ανακοίνωσε ότι ενέκρινε πίστωση 6,5 εκατ. ευρώ για αποζημιώσεις, σε περιπτώσεις απώλειας ζώων και έξοδα ψεκασμού των στάβλων. Το ποσόν αυτό κρίνεται ανεπαρκές από τους κτηνοτρόφους και επισημαίνεται ο κίνδυνος μεγάλος αριθμός παθόντων να μη μπορούν να εισπράξουν τις αποζημιώσεις, αφού απέφυγαν να δηλώσουν τις απώλειες, για να μην πέσουν σε κατάσταση καραντίνας. Έτσι, θα ήταν υποχρεωμένοι να αυξήσουν κόστος για τη διατροφή των κοπαδιών τους. Απόλυτο αδιέξοδο.

Πλήγμα στην παραγωγή

Η εξάπλωση του καταρροϊκού πυρετού και η εμφάνιση ευλογιάς αναμένεται ότι θα επιφέρουν τεράστια πλήγματα στη φετινή παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων. ∆ηλαδή σ’ ένα σημαντικό τομέα της ελληνικής οικονομίας, που «αποτελεί για πολλές περιοχές βασικό οικονομικό κλάδο και η αύξηση της συμμετοχής της στο συνολικό αγροτικό προϊόν θα βελτιώσει την αυτάρκεια της χώρας σε ζωικά προϊόντα και το εμπορικό ισοζύγιο στον αγροτικό τομέα». Αυτά αναφέρουν με ερώτησή τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ προς το ΥΑΑΤ. Ταυτόχρονα,

έχει φέτος εισόδημα, ή αν έχει θα είναι ελάχιστο. Μεγάλος είναι ο προβληματισμός και για το πώς θα καλλιεργηθούν τα ροδάκινα για τον επόμενο χρόνο χωρίς χρήματα. Τα μόνα δάνεια που δίνει η Τράπεζα Πειραιώς που αγόρασε την ΑΤΕ, είναι τα Ανοιχτά ∆άνεια Αγροτών, με επιτόκιο καταναλωτικών δανείων, το οποίο είναι απαγορευτικό. Επίσης, μεγάλη μερίδα αγροτών είναι αποκλεισμένη και από αυτά τα δάνεια, γιατί οι προϋποθέσεις χορήγησής τους είναι πολύ απαιτητικές. Μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι συνεταιρισμοί και οι ομάδες παραγωγών μια και ο συνδυασμός εμπάργκο και χαμηλών τιμών κάνει αρκετές από αυτές μη βιώσιμες. Επίσης, ακολουθεί η συγκομιδή των σταφυλιών, των μήλων και των ακτινιδίων, που κι αυτά πλήττονται καίρια από το εμπάργκο. Το πού θα διατεθούν αυτά τα προϊόντα κανείς δεν το ξέρει. Κι αν αυτά τα προϊόντα αποζημιωθούν έστω για φέτος από την ΕΕ, τι θα γίνει τον επόμενο χρόνο; Ποιος θα λύσει αυτό το αίνιγμα;

Μονομερής άρση των κυρώσεων

Για να βρεθεί λύση στο αδιέξοδο στο οποίο έχουν περιέλθει οι ροδακινοπαραγωγοί, θα πρέπει να τους δοθούν άτοκα ή χαμηλότοκα δάνεια, για να μπορέσουν να καλλιεργήσουν την επόμενη χρονιά. Επίσης, θα πρέπει να απαλλαγούν από την καταβολή του ΕΝΦΙΑ και να ρυθμιστούν τα κόκκινα δάνεια που πολλοί έχουν. Αυτό που ζητά απεγνωσμένα ο αγροτικός κόσμος της χώρας, είναι η μονομερής άρση των κυρώσεων έναντι της Ρωσίας από τη χώρα μας, έτσι ώστε να αρθεί και από μέρους της το εμπάργκο. Άλλες αγορές ή δεν υπάρχουν ή είναι ασύμφορες.

επισημαίνουν ότι «τα περιθώρια ανάπτυξης της κτηνοτροφίας είναι μεγάλα». Όμως, οι πολιτικές που εφαρμόζονται και μια σειρά κακών χειρισμών από τις ηγεσίες του ΥΑΑΤ επιδεινώνουν τη θέση της κτηνοτροφίας, που ακολουθεί «μια φθίνουσα πορεία με τη μείωση της παραγωγής και του ζωικού κεφαλαίου, καθώς και του εργατικού δυναμικού». Τις συνέπειες αυτής της πολιτικής ζουν σήμερα οι κτηνοτρόφοι με τη θανάτωση εκατοντάδων κοπαδιών. Γι΄ αυτό επιβάλλεται να παρθούν μια σειρά μέτρα για τη διάσωση και ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Η πολιτική που εφαρμόζεται, δεν έχει κανένα μέλλον και οι αγρότες δεν είναι διατεθειμένοι να την ανεχθούν. Ήδη έχουν εξαγγείλει μαζικές και δυναμικές κινητοποιήσεις. Σύμφωνα με κτηνοτρόφο συνδικαλιστή, «κάποτε η οργή γίνεται αγανάκτηση και κανείς δεν ξέρει πού μπορεί να βγει η κατάσταση όταν συμβεί αυτό». Μ. Κ.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Μια φάρσα, μια καφρίλα και ένας Σεφερλής Του Θωμά Τσαλαπάτη

Το παρακάτω κείμενο δεν αποτελεί απόπειρα κριτικής, επιθυμία έκφρασης σνομπισμού απέναντι στην ποπ κουλτούρα ή συγκεκαλυμένη διάθεση να λογοκρίνουμε (όλα αυτά τα έχουμε ακούσει κατά καιρούς). Είναι ένα ειλικρινές «άι στο διάολο κύριε ξεφτίλα» αρθρωμένο σε λίγες παραγράφους, βγαλμένο από τα βάθη της καρδιάς μας.

Μάρκος Σεφερλής είναι ένα «υποκριτικό θηρίο», ένας «πολυμήχανος μίμος, τραγουδιστής, χορευτής, χρήστης των ιδιόλεκτων» και ένας «μέγας αυτοσχεδιαστής». Έτσι τουλάχιστον τον είχε περιγράψει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος στην περίφημη κριτική του. Για πολλούς από εμάς ο Μάρκος Σεφερλής δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από την ενσάρκωση της κωμικής ευκολίας. Ένας μόνιμος τρόμος μας κυρίευε στο ενδεχόμενο να πέσουμε μπροστά σε μια αφίσα ή μια ρεκλάμα που θα διαφήμιζε το νέο τίτλο-λογοπαίγνιο κάποιας παράστασής του. Ποιόν να πρωτοθυμηθούμε «Τρώει στόρι», «Στη φωλιά του κούκλου», «Allou fun Mark», «ΣουλεϊΜάρκ ο μεγαλοπρεπής», «Γελών λαβέ», «Μάμμα, μία... δεν υπάρχει» και άλλα λοιπά πολύχρωμα. Άλλοι θα τον θυμούνται από τηλεοπτικές παρουσίες σε φτηνές παραγωγές, όταν κατέκλεβε το Fawlty Towers του John Cleese (φέρνοντάς το βέβαια στα κωμικά του μέτρα), κομμάτια των Monty Python, του Benny Hill κ.ά. υποβιβάζοντάς τα από υψηλό χιούμορ και στιγμές υποδειγματικού κωμικού χρονισμού, σε μπαλαφάρα και

ακατέργαστη χαβαλετζίδικη κλωτσοπατινάδα.

Το λαϊκό και το ποπ

Η κριτική του Γεωργουσόπουλου έχει σημασία γιατί αναδεικνύει μια ευρύτερη τάση απέναντι σε συγκεκριμένα (θεατρικά και άλλα) φαινόμενα. Μπερδεύει και ταυτίζει το λαϊκό με το ποπ (popular), αδυνατώντας να μιλήσει για οποιοδήποτε από τα δύο. Ως αντίδραση απέναντι στην κουλτούρα των κουλτουριαρέων και των «διανοουμένων» ταυτίζει το εύκολο με το αγνό, αθωώνοντας στην πραγματικότητα την κάθε ευκολία, την κάθε αστοχία, την κάθε πρόχειρη κρυάδα. Και αν τόσο το λαϊκό θέατρο (βλ. π.χ. τα παλαιά κείμενα του καραγκιόζη) όσο και η ποπ κουλτούρα (βλ. π.χ. το αγγλικό Office) έχουν καταφέρει να μας δώσουν υψηλά δείγματα γραφής, αντίθετα η άνευ όρων σύζευξή τους, η

Η ΕΡΤ είναι ακόμα ανοιχτή

«Αυτόν τον αγώνα για το δίκιο δεν θα τον έχανα με τίποτα», εξομολογείται στην «Εποχή» η Γεωργία Μηλιώτη, εκφωνήτρια της ΕΡΑ και τώρα της ΕΡΤ Open. ∆εκάξι μήνες μετά το πραξικοπηματικό μαύρο της κυβέρνησης στη δημόσια τηλεόραση της ΕΡΤ, οι εργαζόμενοί της ακόμα δεν παραδίδουν τα όπλα και λειτουργούν όλους τους σταθμούς της και τα κανάλια σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας, πλην του Ραδιομεγάρου.

ρόκειται περίπου για 750 ανθρώπους, που προκειμένου να δικαιολογηθεί το κλείσιμο της δημόσιας τηλεόρασης, χαρακτηρίστηκαν από τον κυρίαρχο πολιτικό και μεντιακό λόγο ως χαραμοφάηδες, ιερές αγελάδες κτλ. Η έμπρακτη διάψευση αυτών των ισχυρισμών πλέον είναι φανερή, αφού μετά από τόσους μήνες συνεχίζουν να δουλεύουν αμισθί παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, αφού ούτε κανονικές αποζημιώσεις έχουν λάβει, μόνο κάποιους μισθούς υπερημερίας, και ακόμα και για την εγγραφή τους στον ΟΑΕ∆ έπρεπε να υπάρξει απόφαση υπουργού, καθώς δεν υπάρχει χαρτί απόλυσης. «Βάλαμε πρώτα τους θεσμούς, την αξιοπρέπειά μας, τη δημοκρατία και το Σύνταγμα. Νιώσαμε ότι είχαμε χρέος να συνεχίσουμε. ∆εν ήταν μόνο για τις 2.500 παράνομες απολύσεις, που τελέσθηκαν χωρίς να τηρηθεί κανένας νόμος, χωρίς διαβούλευση με τα σωματεία, με απρο-

μόνιμη ταύτιση του λαϊκού με τον αισθητικό λαϊκισμό και η (ελληνική πατέντα αυτό) αποδοχή πως το κωμικό δεν μπορεί να είναι κάτι πέρα από απλά αστείο μια μηχανική δημιουργία γέλιου με μηδενικό περιεχόμενο-, το μόνο που έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν είναι μια χαμογελαστή αναγούλα, όπως στην περίπτωσή μας τον Μάρκο Σεφερλή.

Γέλιο επιθετικό

Στην εκπομπή του ανάμεσα σε άλλα ευτράπελα αποφάσισε πώς θα ήταν καταπληκτικά αστείο να τηλεφωνήσει σε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων και να τους ενημερώσει πώς είναι εκπρόσωπος της πολεοδομίας και πώς το σπίτι τους θα κατασχεθεί. Και ενώ ο τρόμος και ο πανικός υπήρξε ανάγλυφος στις φωνές των δύο ηλικιωμένων, ο ΣουλεϊΜάρκ επιμένει, ενώ ένα κοινό γελοίων στο στούντιο έχει ξελιγωθεί στα γέλια.

ειδοποίητους τους εργαζόμενους, που δεν υπέγραψαν κανένα χαρτί μαζί με τον εργοδότη, χωρίς να ορίζεται αποζημίωση κτλ. Κάποιος έπρεπε να αντισταθεί για όλη την κοινωνία που την πνίγει η κυβέρνηση με τα δακρυγόνα, με τα ΜΑΤ, με τη φτώχεια και την ανέχεια. Να υπάρξει ένας φάρος αντίστασης» εξηγεί τους λόγους του αγώνα της ΕΡΤ Open, ο Παναγιώτης Καλφαγιάννης, πρόεδρος της ΠΟΣΠΕΡΤ.

Τα θετικά του εγχειρήματος

Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού είναι η Γεωργία Μηλιώτη. Η ίδια έχει κάνει ήδη τα χαρτιά της για να λάβει πρόωρη σύνταξη, γεγονός που σημαίνει πως δεν αποσκοπεί σε κάποια επαναπρόσληψη και έχει λύσει κατά κάποιον τρόπο το βιοποριστικό της πρόβλημα. Παρόλα αυτά, συνεχίζει να συμμετέχει στον αγώνα του ΕΡΤ Open για την επαναλειτουργία της ΕΡΤ. «Αγωνίζομαι για τη δικαίωση. Με πέταξαν έξω εν μία νυκτί λέγοντας πως δεν αξίζω τη θέση και το μισθό μου. Εγώ είχα δώσει εξετάσεις για τη θέση, πολύ δύσκολες, με πρόεδρο τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, έχοντας πτυχίο δραματικής που ζητούσαν τότε για τους εκφωνητές». «Αποδείξαμε επί του πρακτέου πως όταν τον άνθρωπο τον αφήσεις ελεύθερο, μόνο τότε μπορεί να δημιουργήσει. Άνθρωποι που ήταν στο σκοτάδι, γιατί δεν είχαν γνωριμίες, τώρα αναδεικνύουν το ταλέντο τους, βρήκαν οξυγόνο» παρουσιάζει τα θετικά στοιχεία που προέκυψαν, με την αυτοδιαχείριση στην ουσία της ΕΡΤ από τους εργαζόμενους, ο Άγγελος Σταθόπουλος, υπεύθυνος προγράμματος στην ΕΡΤ.

Το μόρφωμα της ΝΕΡΙΤ

«Είμαστε 10 μουσικοί που αρνούμαστε να νομιμοποιήσουμε το μαύρο, κάνοντας αίτηση στο μόρφωμα της ΝΕΡΙΤ. Στην πρόσκληση ενδιαφέροντος καλού-

Για να προλάβουμε τη βροχή κοινοτοπίας με εμπροσθοφυλακή τη φράση «ποια πρέπει να είναι τα όρια της σάτιρας», να διευκρινίσουμε πώς το κομμάτι αυτό δεν ήταν σάτιρα (εννοώ βασική προϋπόθεση της σάτιρας δεν είναι να σατιρίζει κάτι; Εδώ τι σατιρίζει;). Το συγκεκριμένο κομμάτι είναι επίθεση. Και μάλιστα επίθεση απέναντι στον ηττημένο. Το διαδίκτυο κούνησε το εξοργισμένο του δάκτυλο, μηνύσεις απείλησαν, συγγνώμες ειπώθηκαν από τη μεριά της εκπομπής. Αλλά δεν είναι η αστοχία της συγκεκριμένης φάρσας που μου κάνει εντύπωση, είναι η αντίδραση του κοινού στο στούντιο (και μαζί το 62% της τηλεθέασης), αυτοί οι εκτός τόπου και χρόνου, που χαζογελάνε μακάρια, αυτοί που μέσα στην αδιαφορία τους γιορτάζουν τη δική τους τύχη και ταυτίζουν το χαμόγελο με το μίσος. Η φωνή του ζευγαριού στο τηλέφωνο ήταν η φωνή του πανικού μιας ολόκληρης εποχής. Το ίδιο και η σαδιστική αδιαφορία του κοινού του στούντιο. Ίσως να μη μοιάζει και τόσο σημαντικό να γράφεις για έναν κωμικό σαν τον Σεφερλή, για ένα πρωινάδικο στην εποχή της απόλυτης παρακμής της τηλεόρασης. Αλλά το συγκεκριμένο περιστατικό ξεπερνάει αυτά τα στενά όρια. Εδώ το κωμικό συμβαδίζει απόλυτα με την πολιτική ρητορική του καναλιού, γίνεται η αισθητική αποτύπωση του γεγονότος πως ο Έλληνας πολίτης είναι ένοχος για την κρίση και γι’ αυτό πρέπει να τιμωρηθεί. Καθιστά μάλιστα το γεγονός τόσο κοινότοπο, ώστε να προκαλέσει γέλιο. Ένα γέλιο επιθετικό, σαδιστικό, γεμάτο δόντια. tsalapatis.blogspot.gr

μασταν να κάνουμε αίτηση σε μία εταιρεία φάντασμα και έπρεπε να υπογράψουμε ηλεκτρονικά πως αποδεχόμαστε την απόλυση και αποκηρύσσουμε οποιοδήποτε δικαίωμα από την καταργηθείσα ΕΡΤ» μιλά για την απογοήτευσή της τόσο από τους πρώην συναδέλφους της, όσο και από την πορεία που μέλλεται να έχει ο πολιτισμός στο χώρο των μουσικών συνόλων η Μαρία Καραγιαννάκη, μέλος της χορωδίας της ΕΡΤ. Ωστόσο, ο πρόεδρος της ΠΟΣΠΕΡΤ διαφωνεί με το σχέδιο διαβούλευσης του ΣΥΡΙΖΑ για την ΕΡΤ, καθώς κρίνει πως είναι θολό και πρόχειρο, ενώ δεν έλαβε υπόψη στη διαμόρφωσή του τους εργαζόμενους στην ΕΡΤ. «Εμείς θέλουμε να ανοίξει η ΕΡΤ με το ν.1730 όπως ήταν, πράξη τελείως ανέξοδη, αφού υπάρχουν όλες οι δομές και θα παίρνει το ανταποδοτικό τέλος που ήδη δίνεται στη ΝΕΡΙΤ, και μετά να γίνουν οι όποιες αλλαγές. Προτείνουμε να μην είναι εποπτεύουσα αρχή ο υπουργός, αλλά η Βουλή, ώστε να μη διορίζει ο καθένας τους δικούς του συμβούλους. Να υπάρχει επικοινωνία με τους τηλεθεατές για το πρόγραμμα, εκπροσώπηση των εργαζομένων προς αποφυγή χειραγώγησης και έλεγχος της διοίκησης». Τζέλα Αλιπράντη

«ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ»

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται

Του Στράτου Κερσανίδη

ετά από ένα δυστύχημα στο οποίο ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του, η ασφαλιστική εταιρεία διαπραγματεύεται με την οικογένεια του θύματος το ποσό της αποζημίωσης. Το ποσό αυτό αξιολογείται με βάση ειδικές παραμέτρους, όπως: την προοπτική ζωής του ανθρώπου που χάθηκε, τη δυνατότητα οικονομικών απολαβών καθώς και την ποσότητα και την ποιότητα των συναισθηματικών του δεσμών. Οι εξπέρ ασφαλιστές ονομάζουν αυτό το ποσό, «ανθρώπινο κεφάλαιο»! Τόσο κυνικά!

Η ταινία «Το ανθρώπινο κεφάλαιο» (Il capitale umano), του Πάολο Βίρτζι, χρησιμοποιεί την ιστορία ενός αυτοκινητικού δυστυχήματος, για να μας εισάγει σε έναν κόσμο συμβάσεων, ψεύδους και κυνισμού. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, ένας ποδηλάτης επιστρέφει στο σπίτι του. Ένα αυτοκίνητο περνάει ξυστά δίπλα του, εκείνος χάνει την ισορροπία του, πέφτει και τραυματίζεται θανάσιμα. Ο οδηγός εξαφανίζεται. Στην συνέχεια παρακολουθούμε τα πρόσωπα δύο οικογενειών που όπως φαίνεται εμπλέκονται στο τραγικό γεγονός. Από τη

μια είναι ο μεσίτης, Ντίνο Οσόλα, η δεύτερη γυναίκα του, Ρομπέρτα και η κόρη του από τον πρώτο γάμο, Σερένα. Από την άλλη είναι ο Τζοβάνι Μπερνάσκι, που διοικεί μια μεγάλη χρηματιστηριακή εταιρεία, η γυναίκα του Κάρλα και ο γιος του, Μασιμιλιάνο. Η Σερένα διατηρεί σχέση με το Μασιμιλιάνο κι έτσι ο πατέρας της γνωρίζεται με τον Τζοβάνι τον οποίο πείθει να επενδύσει ένα μεγάλο ποσό στην εταιρεία του. Εξαιτίας μιας κρίσης όμως, η επένδυση δεν πάει καλά και ο Ντίνο χάνει τα χρήματά του. Στο μεταξύ η Σερένα χωρίζει από το Μασιμιλιάνο και δημιουργεί σχέση με τον Λούκα, έναν νεαρό με παραβατικό παρελθόν. Η Κάρλα, ζώντας στη σκιά του συζύγου της αποφασίζει να αναστυλώσει ένα παλιό θέατρο και να το λειτουργήσει. Όμως, το δυστύχημα με το νεκρό ποδηλάτη εμπλέκει όλους αυτούς τους ανθρώπους και εντέλει λειτουργεί καταλυτικά στο ξεκαθάρισμα των σχέσεών τους. Βασισμένη στο βιβλίο του Στέφεν Άμιντον «Το ανθρώπινο κεφάλαιο» (The human capital), η ταινία του Βίρτζι αποτελεί την επίσημη υποψηφιότητα της Ιταλίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Η δράση χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια και εξελίσσεται με τέτοιον τρόπο ώστε το κάθε ένα από αυτά να μας δίνει και μια διαφορετική οπτική του δράματος συνθέτοντας τα κομμάτια της ιστορίας. Ταυτόχρονα μας φέρνει σε επαφή με τους χαρακτήρες μέσα από την καθημερινότητα του καθενός αλλά και με την εμπλοκή του στο τραγικό δυστύχημα.

Κυνηγημένος στο Μπέλφαστ «’71»

τίτλος της ταινίας «’71» του Γιαν Ντεμάνζ μας παραπέμπει στο 1971, χρονιά που μαίνονται οι συγκρούσεις στο Μπέλφαστ μεταξύ Άγγλων και μαχητών του ΙΡΑ. Παραστρατιωτικές ομάδες Καθολικών και Προτεσταντών αλληλοσκοτώνονται στους δρόμους. Ένας νεαρός στρατιώτες, ο Γκάρι, περιπολεί μαζί με την ομάδα του και μετά από μία συμπλοκή μένει μόνος στην καθολική συνοικία του Μπέλφαστ. Κυνηγημένος από τους αντάρτες του ΙΡΑ, προσπαθεί να διασχίσει την πόλη για να φτάσει σε ασφαλή περιοχή. Ο σκηνοθέτης κινηματογραφεί με νεύρο και με κάμερα στο χέρι την αγωνιώδη πορεία του Γκάρι προς τη σωτηρία μέσα στους επικίνδυνους δρόμους της βορειοϊρλανδικής πρωτεύουσας. Φόβος και απόγνωση συνοδεύουν το νεαρό στρατιώτη, ενώ την ίδια ώρα γύρω του στήνεται ένα σκηνικό θανάτου και προδοσίας. Ταυτόχρονα η αποτυχημένη στρατιωτική επιχείρηση επιχειρείται να συγκαλυφτεί. Και ενώ κανείς από τους συντρόφους του δεν γνωρίζει εάν ο στρατιώτης είναι ζωντανός ή νεκρός, οι Ιρλανδοί τον κυνηγούν για να τον συλλάβουν. Η ταινία διαθέτει δράση, ένταση, αγωνία και βλέπεται με κομμένη την ανάσα Ο Ντεμάνζ σκηνοθετεί ένα πολεμικό θρίλερ σαν

ντοκιμαντερίστας. Όμως δεν μένει αποστασιοποιημένος, δεν κινηματογραφεί ψυχρά αλλά προσεγγίζει με προσοχή τους χαρακτήρες του. Χαρακτήρες καθημερινούς, που όμως βρέθηκαν στη δίνη μια σύρραξής και οφείλουν να αναμετρηθούν με τα γεγονότα και να επιβιώσουν. Μια από τις μεγάλες εκπλήξεις στο φετινό Φεστιβάλ του Βερολίνου, όπου και τιμήθηκε με Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής. Επίσης κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Ταινίας, τη Χρυσή Αθηνά, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας. Ο 24χρονος Τζακ Ο΄Κόνελ -που τον είδαμε πρόσφατα και στην ταινία «Γροθιές στους τοίχους»- προσφέρει μια θαυμάσια ερμηνεία στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο 37χρονος σκηνοθέτης, Γιαν Ντεμάνζ, ξεκίνησε την καριέρα του κινηματογραφώντας συναυλίες και φτιάχνοντας μουσικά διαφημιστικά βίντεο. Το «’71» είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Στρα. Κερ.

Τελικά αποδεικνύεται πως τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται. Μια βιτρίνα κρύβει τον κυνισμό που επικρατεί στον κόσμο των επιχειρήσεων αλλά και τη ζωή της μεγαλοαστικής τάξης. Τα χαμόγελα του Τζοβάνι Μπερνάσκι και τα φιλικά χτυπήματα στην πλάτη προς τον Ντίνο Οσόλα, μετατρέπονται σε ψυχρές και τυπικές κουβέντες μόλις βάλει στο χέρι το κεφάλαιό του. Ο Ντίνο, επίσης, κρύβει την αλήθεια από την έγκυο σύζυγό του σχετικά με την αποτυχημένη επένδυση των χρημάτων του. Αλλά και η Σερένα με το Μασιμιλιάνο υποκρίνονται πως έχουν σχέση ενώ έχουν χωρίσει. Όσο για την Κάρλα, ζει μια ζωή άδεια, εντελώς συμβατική, ως σύζυγος-κούκλα του ζάπλουτου συζύγου. Και μέσα σε αυτόν τον κόσμο της υποκρισίας και του κυνισμού μόνον ο Λούκα είναι αληθινός και γι’ αυτό γοητεύει τη Σερένα, η οποία κάνει το παν για να τον προστατεύσει. Έτσι, μέσα στον πλασματικό κόσμο, αναπτύσσεται μια αληθινή ανθρώπινη σχέση η οποία δεν βασίζεται σε κανένα απολύτως υλικό συμφέρον ή κοινωνική σύμβαση. Πολύ έξυπνα δομημένη ταινία η οποία δεν χάνει ούτε στιγμή το ενδιαφέρον της. Το κουβάρι ξετυλίγεται σιγά-σιγά και μαζί με τη λύση του μυστηρίου αποδομείται εντελώς η ψευτοηθική της μεγαλοαστικής τάξης. Μια πολύ ευχάριστη έκπληξη από την Ιταλία. strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ  «Λάθος στο λάθος» (Me culpa) του Φρεντ Καβαγιέ: Ο Φρανκ και ο Σιμόν είναι δυο φίλοι αστυνομικοί. Όμως, μετά από ένα τραγικό αυτοκινητικό δυστύχημα που προκάλεσε ο Σιμόν οδηγώντας μεθυσμένος, οι δυο φίλοι χάνονται. Τα χρόνια έχουν περάσει χρόνια αλλά το παρελθόν τον κυνηγά καθώς η μαφία, απειλεί την οικογένειά του. Τότε ο Σιμόν, για να προστατεύσει τους δικούς του, αναλαμβάνει δράση και προσπαθεί να επανασυνδεθεί με τον Φρανκ για να αντιμετωπίσουν μαζί τους κακοποιούς. Μια ταινία καταιγιστικής δράσης, με μια πολύ καλή προσέγγιση των χαρακτήρων και αρκετά δεμένο σενάριο. Και ενώ όλα πηγαίνουν σαν καλοκουρδισμένο ρολόι, κάπου προς τη μέση ο σκηνοθέτης φαίνεται να τα χάνει παρασυρμένος από υπερβολές χολιγουντιανού τύπου.

 «Get On-The James Brown story» του Τέιτ Τέιλορ: Βιογραφική ταινία που καταγράφει τη ζωή ενός θρύλου της σόουλ-φανκ μουσικής, του Τζέιμς Μπράουν. Ο Μπράουν γεννήθηκε το 1933 στη Νότια Καρολίνα, μέσα στη μεγάλη οικονομική κρίση και μεγάλωσε στο περιθώριο. Από μικρός, όμως, φάνηκε πως ήταν προορισμένος για μεγάλα πράγματα, όπως και έγινε!  «Annabelle» του Τζον Λεονέτι: Ο Τζον Φορμ δωρίζει στην έγκυο γυναίκα του, Μία, την Αναμπέλ, μια κούκλα. Κι ύστερα έρχεται ο τρόμος καθώς μια ομάδα σατανιστών θα επιτεθεί στο ζευγάρι, ενώ η δαιμονισμένη Αναμπέλ σκορπά τον τρόμο. Υπερφυσικό θρίλερ για όσους/ες αντέχουν!

 «Ένα ταξίδι 30,5 μέτρα μακριά» (The hundred foot journey) του Λάσε Χάλστρομ: Η μαντάμ Μαλορί διευθύνει ένα γαλλικό εστιατόριο, βραβευμένο με αστέρι Μισελέν, σε ένα γραφικό χωριό στη Νότια Γαλλία. Θεωρεί τα πιάτα που σερβίρει ως αξεπέραστα και είναι περήφανη γι’ αυτό. Όταν, όμως, έρθει μια οικογένεια Ινδών και ανοίξει ένα εστιατόριο ακριβώς απέναντι από το δικό της, θα ξεσπάσει πόλεμος. Η εκλεπτυσμένη μαντάμ δεν μπορεί να ανεχτεί την πικάντικη ινδική κουζίνα. ∆υο κουζίνες, δύο πολιτισμοί, δύο κόσμοι έρχονται σε αντιπαράθεση. Όμως ο ινδός σεφ αναλαμβάνει χρέη ειρηνοποιού, ώστε να γεφυρώσει το χάσμα που υπάρχει.

 «Τα τερατοκουτάκια» (The boxtrolls) των Γκρέιαμ Άναμπλ, Άντονι Στάτσι: Ένα νεαρό ορφανό αγόρι που μεγάλωσε από ρακοσυλλέκτες σε μια υπόγεια σπηλιά προσπαθεί να σώσει τους φίλους του από έναν κακό εξολοθρευτή. Κινούμενο σχέδιο. Σινεφίλ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

ΘΕΑΤΡΟ

Η ομάδα Σημείο Μηδέν, μετά τη συμμετοχή της στο Φεστιβάλ Αθηνών με το διήγημα του Φραντς Κάφκα «Στη Σωφρονιστική Αποικία» , συνεχίζει την έρευνά της στην απο-ανθρωποποίηση του σύγχρονου ανθρώπου. Υπό τον τίτλο «Τριλογία της Απο-ανθρωποποίησης», η ομάδα ξαναπαρουσιάζει στο Νέο Χώρο του Θεάτρου Άττις τον Βόυτσεκ του Γκέοργκ Μπύχνερ, μια παράσταση που κίνησε πέρυσι το ενδιαφέρον κοινού και κριτικών και δικαίως (βλ. «Εποχή», 1.12.2014). Θα ακολουθήσει η επανάληψη της παράστασης «Στη Σωφρονιστική Αποικία» και η τριλογία θα ολοκληρωθεί με το «Εμείς» του Γιεβγκένι Ζαμιάτιν, σε πρώτη πανευρωπαϊκή παρουσίαση. Με μια αλλαγή στη διανομή -Βόυτσεκ φέτος θα είναι ο Ηλίας Μελέτης- το έργο ανεβαίνει κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή (στη σελίδα 28 της Εποχής θα βρείτε εκπτωτικό κουπόνι). Με την ευκαιρία της επανάληψης, συναντηθήκαμε με τον ηθοποιό ∆αβίδ Μαλτέζε, που στην παράσταση ερμηνεύει τον λοχαγό και τον αρχιτυμπανιστή.

«∆εν επιτρέπεται να παραιτηθούμε» Ο ηθοποιός ∆αβίδ Μαλτέζε μιλά στην “Εποχή” με αφορμή τον «Βόυτσεκ» της ομάδας Σημείο Μηδέν

άτρου μόνο ευχάριστη έκπληξη ένιωσα, γιατί ανακάλυψα ότι χρησιμοποιώντας περισσότερο σωματικές δράσεις, προσεγγίζω καλύτερα τον ψυχικό κόσμο. Πρέπει πάντως να πω ότι με τα παιδιά ταιριάξαμε γρήγορα ως άνθρωποι και καλλιτέχνες. Έχουμε κοινές επιλογές φιλοσοφίας και στάσης ζωής. Υπάρχει ερευνητικό κλίμα στο ελληνικό θέατρο; Νομίζω περισσότερο τώρα απ’ ό,τι στο παρελθόν. Γίνονται πολλά πράγματα. Ίσως η κρίση μας κάνει πιο εφευρετικούς, βρίσκουμε τρόπους να εκφραστούμε… Υπάρχει φαντασία, δημιουργικότητα και συνεργασία.

Ο λοχαγός βάζει τον Βόυτσεκ να τον ξυρίζει κάθε μέρα μολονότι δεν το έχει ανάγκη.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Τη συνέντευξη πήρε η Μαρώ Τριανταφύλλου

“

Έχετε αρκετά χρόνια στο θέατρο και συνήθως οι παραστάσεις στις οποίες σας βλέπουμε έχουν μέσα τους τον πειραματισμό, ενίοτε και την πρόκληση. Ήρθατε στην Ελλάδα ως ηθοποιός, αυτό ήταν το επάγγελμά σας και στην Γεωργία, τη χώρα από την οποία κατάγεστε; Όχι, δεν ήμουν ηθοποιός. Στην Ελλάδα ήρθα ως οικονομικός μετανάστης τη δεκαετία του ’90. Γεννήθηκα στη Σοβιετική Ένωση και ανδρώθηκα στην ανεξάρτητη Γεωργία. ∆εν είχα καμιά σχέση με το θέατρο, δεν ήταν παιδικό μου όνειρο να γίνω ηθοποιός. Όμως η τέχνη υπήρχε πάντα στη ζωή μου. Ασχολήθηκα από πολύ νωρίς με τη μουσική. Υπήρξα μέλος συγκροτήματος παραδοσιακής μουσικής και αργότερα μπήκα σε συγκρότημα μοντέρνας μουσικής. Μετά τη διάλυση της Σ.Ε. και τον πόλεμο, διαλύθηκαν τα πάντα, οι γονείς μου έχασαν τη δουλειά τους, έκλεισαν τα εργοστάσια, σας μιλώ για ολική καταστροφή. Ο κόσμος αναγκάστηκε να φύγει μαζικά για να δουλέψει στο εξωτερικό. Οι γονείς μου έφυγαν πριν από μένα, ακολουθήσαμε εγώ και ο αδερφός μου, αφού απολυθήκαμε από το στρατό και είδαμε ότι καλύτερο μέλλον για τα επόμενα 20 τουλάχιστον χρόνια δεν είχαμε να περιμένουμε. Ξέρατε τη γλώσσα, όταν φτάσατε εδώ; ∆εν ήξερα ούτε λέξη. Όμως όταν ένας άνθρωπος θέλει να ενταχτεί σε μια κοινωνία, πρέπει να επικοινωνήσει με τους ντόπιους. Ήθελα να βελτιώσω τη ζωή μου, έπρεπε να μάθω ελληνικά. Αργότερα, ως ηθοποιός έπρεπε να μιλάω καλά και σωστά, αν ήθελα να παίξω στο θέατρο και να έχω επιλογές, να μην εγκλωβιστώ σε ρόλους μετανάστη. Έμαθα ελληνικά όχι σε κάποιο σχο-

Αποφάσισα ξαφνικά να ασχοληθώ με το θέατρο, με γοήτευε η μαγεία της σκηνής και δεν ήθελα πια να είμαι θεατής αλλά δημιουργός. Τώρα πιστεύω η τέχνη είναι σωτηρία, λύτρωση.

Ο πόθος της εξουσίας

λείο -δεν υπήρχε ούτε ο χρόνος ούτε η οικονομική δυνατότητα- αλλά στη δουλειά και από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, από τραγούδια που άκουγα… Βελτίωσα τα ελληνικά μου όταν δούλεψα σε ένα εστιατόριο. Εκεί έμαθα και τους Έλληνες, τις νοοτροπίες τους. Μ’ αρέσει να ψάχνω τους ανθρώπους και να τους ψυχολογώ. Έκανα φιλίες. Έμαθα σαξόφωνο -μέχρι τότε έπαιζα μόνο κιθάρα- κι άρχισα να παίζω σε ένα πιάνο μπαρ, ξαναβρίσκοντας την τέχνη και ικανοποιώντας μια βαθιά ανάγκη μου που είχα αφήσει πίσω για την επιβίωση. Τότε αποφάσισα ξαφνικά να ασχοληθώ με το θέατρο, με γοήτευε η μαγεία της σκηνής και δεν ήθελα πια να είμαι θεατής αλλά δημιουργός. Τώρα πιστεύω η τέχνη είναι σωτηρία, λύτρωση.

Ποτέ δεν μπορεί να πεις «ξέρω το θέατρο»

Ποια ήταν η πρώτη σας θεατρική δουλειά; Η πρώτη παράσταση που με σημάδεψε ήταν το «Πεθαίνω σα χώρα» του ∆. ∆ημητριάδη σε σκηνοθεσία M. Μαρμαρινού. Το κείμενο του ∆ημητριάδη με συγκλόνισε, τον θεωρώ ένα πολύ σπουδαίο συγγραφέα. Μέσα στο 2015 θα ανεβάσω ένα μονόλογό του γραμμένο για μένα. Μετά ήρθε η παράσταση «Ένας στους δέκα» που μιλούσε για τους μετανάστες. Η ξένη καταγωγή σάς δημιούργησε πρόβλημα; Σε μένα όχι… Είχα, όμως, την τύχη αμέσως να δουλέψω με σπουδαίους σκηνοθέτες και φρόντισα με μεγάλη επιμέλεια τα ελληνικά μου. Μου αρέσει να μαθαίνω και μάθαινα πάντα από τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργαζόμουν. Ένας ηθοποιός δεν πρέπει ποτέ να σταματά να είναι μαθητής. Κανείς και ποτέ δεν μπορεί να πει «ξέρω το θέατρο». Είναι η δεύτερη χρονιά, νομίζω, συνεργασίας με το Σημείο Μηδέν. Τι σημαίνει να δουλεύει κανείς μέσα σε μια ομάδα με σαφές καλλιτεχνικό και φιλοσοφικό στίγμα; Στην ομάδα μπήκα θέλοντας να δω από μέσα τι προτείνει. Είχα δει κάποιες δουλειές, αλλά δεν ήξερα πολλά πράγματα. Ήθελα να γνωρίσω το σύστημα του Θ. Τερζόπουλου που αποτελεί την παράδοση πάνω στην οποία στηρίζεται η ομάδα, μολονότι σιγά-σιγά αποκτά δική της γλώσσα. Μπαίνοντας σε ένα καινούριο τύπο θε-

Θα θέλατε να μας παρουσιάσετε τους δύο ρόλους που παίζετε στην παράσταση; Γιατί ο σκηνοθέτης σας ανέθεσε αυτούς τους δυο και όχι κάποιο άλλο ζευγάρι ρόλων; Η οπτική γωνία μας ήταν να ακολουθούμε την παραληρηματική αγωνία του Βόυτσεκ. Και στους δύο ρόλους προσπαθώ να δω τα πράγματα μέσα από τα μάτια του, πράγμα αρκετά δύσκολο γιατί πριν ανακαλύψω τους χαρακτήρες που παίζω, έπρεπε να ανακαλύψω τον Βόυτσεκ και να περάσω μέσα από αυτόν για να δω τους άλλους. Ο Βόυτσεκ είναι σε συνεχή υπερένταση. Ζει σε ένα διαρκές παραλήρημα, ο κόσμος του αλλάζει συνεχώς, όπως το κείμενο είναι αποσπασματικό, έτσι είναι και τρόπος σκέψης του. Στους δυο χαρακτήρες -τον λοχαγό και τον αρχιτυμπανιστή- έπρεπε να συνδυάσω δύο κόσμους: τον παραληρηματικό του Βόυτσεκ και τον υποτιθέμενα υγιή των άλλων δύο. Ο λοχαγός είναι ο άνθρωπος που ασκεί την εξουσία για να ασκεί την εξουσία, απ’ αυτό παίρνει τροφή για την ύπαρξη του. ∆εν μπορεί να υπάρξει χωρίς έναν κατώτερο δίπλα του. Βάζει τον Βόυτσεκ να τον ξυρίζει κάθε μέρα μολονότι δεν το έχει ανάγκη. Τον ταπεινώνει, του δείχνει ότι τον κάνει ό,τι θέλει. Ο αρχιτυμπανιστής είναι η πρώιμη φάση του λοχαγού. Εφαρμόζει τον πόθο της εξουσίας σε ένα και μόνο πρόσωπο και παίζει ένα όργανο… Το όργανο που παίζει, όμως, στην παράστασή σας δεν είναι το τύμπανο… Το όργανο αυτό το έφτιαξα μόνος μου, χωρίς να είμαι οργανοποιός… Ταιριάζει στην παραληρηματική εικόνα του κόσμου που έχει ο Βόυτσεκ. ∆εν είναι σε θέση να ακούσει πραγματικά. Ακούει τον Σοπέν ως θόρυβο. Σε ένα αλουμινένιο βαρελάκι του καφέ κόλλησα ένα χεράκι μεταλλικό που κρατώ από χρόνια στο σπίτι. Πρόσθεσα τρεις χορδές και από πάνω έβαλα μια φυσαρμόνικα. Έτσι οι παράξενοι ήχοι που βγάζει το όργανο αυτό, συνδυάζουν τα κρουστά, τα πνευστά και τα έγχορδα. Το όργανο είναι ένας συν-ηθοποιός που βοηθάει τη δημιουργία ατμόσφαιρας. Οι ερμηνείες σας δημιουργούν εντάσεις στους θεατές, οι οποίοι εδώ περιλαμβάνονται στην παράσταση ως οργανικό μέρος της διαδικασίας… Ο θεατής στην παράστασή μας είναι μέτοχος. ∆εν είναι θεατής αλλά ως θεατής μετέχει στις δράσεις. Προσωπικά, στη σκηνή με ενδιαφέρει το εδώ και τώρα. Θεωρώ λάθος να προσπαθείς να αναπαραγάγεις κάτι που πέτυχες σε μια πρόβα όσο καλό κι αν ήταν. Ο θεατής πιάνει το ψεύτικο, έχει ένα ιδιότυπο ραντάρ, δεν χρειάζεται να είναι ιδιαιτέρως γνώστης, αντιλαμβάνεται πότε υπάρχει κάτι αληθινό και πότε όχι. Έχοντας περάσει την κρίση στην πατρίδα σου και τώρα τη νέα αυτή κρίση στην Ελλάδα, τι σκέφτεσαι για το μέλλον; ∆εν επιτρέπεται να παραιτηθούμε.

MOYΣΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ Ε Κ

ΙΣ ΣΕ

Μπετόβεν για δύο

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

έτος, ο Κύκλος Μουσικής ∆ωματίου του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ξεκινά με τρεις συναυλίες αφιερωμένες στον Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν και τις εγκαινιάζουν δύο αγαπημένοι γνώριμοι του κοινού: η νεαρή βιολονίστα ∆ανάη Παπαματθαίου - Μάτσκε και ο πιανίστας Ούβε Μάτσκε, που θα παρουσιάσουν τις: Σονάτα αρ. 1, έργο 12 αρ.1, Σονάτα αρ. 5, έργο 24 («Σονάτα της Άνοιξης») και τη

Σονάτα αρ. 7, έργο 30 αρ. 2 Η μουσική δωματίου γεννήθηκε κατά το 19ο αιώνα στη Γερμανία και, χάρη σε μεγάλους συνθέτες της εποχής, καθιερώθηκε και επεκτάθηκε στις άλλες χώρες ως το απόσταγμα της μουσικής σκέψης και ευαισθησίας. Ο Μπετόβεν εκτός από τη σπουδαιότατη συμφωνική παρακαταθήκη του, μας κληροδότησε πλήθος έργων μουσικής δωματίου για ποικίλους συνδυασμούς οργάνων. Οι 10 Σονάτες για βιολί και πιάνο αποτελούν έναν από τους βασικότερους πυλώνες της δημιουργίας του και ένα από τα σημαντικότερα σημεία αναφοράς ως προς τη μορφή και τη δομή τους για τους μετέπειτα συνθέτες. Το κυριότερο χαρακτηριστικό των δημιουργιών του για βιολί και πιάνο, είναι ο ισότιμος τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει και τα δύο όργανα. Η πολυβραβευμένη ∆ανάη Μάτσκε, πήρε τα πρώτα μαθήματα βιολιού σε ηλικία μόλις 5 ετών. Εννιά χρόνια αργότερα έγινε δεκτή, ως εξαίρετο ταλέντο, στο Μουσικό Γυμνάσιο Μπελβεντέρε της Βαϊμάρης στη Γερμανία, όπου δάσκαλός της ήταν ο Γιοστ Βίτερ. Στη συνέχεια, μελέτησε στο περίφημο Μοτσαρτέουμ του Σάλτσμπουργκ με τον σλοβένο παιδαγωγό και βιολονίστα Ιγκόρ Οζίμ, από το οποίο αποφοίτησε

με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών και ειδική διάκριση (Master of Arts, 2013). Η ανερχόμενη δεξιοτέχνις, μετά τη βράβευσή της στον 18ο ∆ιαγωνισμό του Γερμανικού Συλλόγου Μουσικών Οργάνων, παίζει με αυθεντικό βιολί του Κάρλο Τζουζέπε Τεστόρε (Μιλάνο, 1710), προσφορά ιδιωτικής συλλογής από την Χαϊδελβέργη. Ο πιανίστας Ούβε Μάτσκε, γεννήθηκε το 1956 στη Γερμανία και από το 1987 ζει στην Ελλάδα. Εκπροσωπεί τη νεότερη γενιά των μαθητών του διάσημου βιρτουόζου Έντβιν Φίσερ. Σπούδασε πιάνο στην Ανωτάτη Σχολή «Φραντς Λιστ» της Βαϊμάρης και στη συνέχεια –με κρατική υποτροφία– στην Ακαδημία Φέρεντς Λιστ της Βουδαπέστης, όπου δίδαξε πιάνο (1980-1987). Έχει διακριθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς, έχει δώσει ατομικά ρεσιτάλ σε μεγάλα μουσικά κέντρα και έχει διατελέσει πρόεδρος του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπου κατέχει σήμερα τη θέση του Καθηγητή Οργανικής Μουσικής Εκτέλεσης (πιάνο). Την Τρίτη 21 Οκτωβρίου, στις 8.30μ.μ., στην αίθουσα ∆ημήτρης Μητρόπουλος. Τιμές εισιτηρίων: 20, 12, 5 (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 8 ευρώ ( 65+, πολύτεκνοι).

ιμώντας αυτό το ιδιαίτερο είδος φωνής, ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Καμεράτας Γιώργος Πέτρου επέλεξε τέσσερις από τους κορυφαίους κόντρα τενόρους της εποχής μας, τέσσερις νεαρούς καλλιτέχνες για τους οποίους συζητεί σήμερα όλη η Ευρώπη. Πρόκειται για: τον κροάτη Μαξ-Εμάνουελ Τσένσιτς, ο οποίος έχει αναδειχθεί σε έναν από τους επιφανέστερους κόντρα τενόρους της εποχής μας. Ξεχωριστή μάλιστα θεωρείται η ερμηνεία του επί σκηνής – αλλά και σε ψηφιακό δίσκο– στην όπερα Αλέξανδρος του Χέντελ, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με τον αρχιμουσικό Γιώργο Πέτρου και την Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής. Επιπλέον, αίσθηση προκάλεσε, τον προηγούμενο Ιούνιο, η συμμετοχή του ως σκηνοθέτη στην πρώτη παγκόσμια αναβίωση της όπερας «Σιρόης, ο βασιλιάς της Περσίας» του Χάσε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Φεστιβάλ Αθηνών). Τον Χαβιέρ Σαμπάτα, ο οποίος κατάγεται από την Καταλονία και σπούδασε υποκριτική στο Ινστιτούτο Θεάτρου της Βαρκελόνης, και αργότερα σαξόφωνο και μονωδία στο Ωδείο και την Ανωτάτη Σχολή Μουσικής της ίδιας πόλης. Είναι τακτικός συνεργάτης διεθνούς φήμης συνόλων μπαρόκ μουσικής (Les Arts Florissants, Europa Galante, το Collegium 1704, Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, κ.ά.). Έχει λάβει επίσης μέρος στην πολυβραβευμένη ηχογράφηση του Aλέξανδρου του Χέντελ –με την Καμεράτα υπό τον Γιώργο Πέτρου. Ο αμερικανός Βινς Γι γεννήθηκε στη Νότιο Κορέα,

Τέσσερις κορυφαίοι κόντρα τενόροι αλλά μεγάλωσε στην Καλιφόρνια. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Βοστόνης και του Μίσιγκαν. Το ρεπερτόριό του εκτείνεται από τον Κλάουντιο Μοντεβέρντι έως τον Φίλιπ Γκλας. Αξίζει να αναφερθεί ότι είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην περίφημη αναβίωση της όπερας «Η ινδιάνα βασίλισσα» του Χένρι Πέρσελ (2013) με την ορχήστρα MusicAeterna, σε σκηνοθεσία Πίτερ Σέλαρς και διεύθυνση ορχήστρας Θεόδωρου Κουρεντζή. Και τέλος τον Γιούρι Μινιένκο, από την Ουκρανία, ο οποίος σπούδασε αρχικώς πιάνο και διεύθυνση χορωδίας. Αργότερα μελέτησε κλασικό τραγούδι. Υπήρξε μάλιστα ο πρώτος ουκρανός τραγουδιστής και ο πρώτος κόντρα τενόρος φιναλίστ στον περίφημο ∆ιεθνή ∆ιαγωνισμό Λυρικού Τραγουδιού «Cardiff Singer of the World» (2009). Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει άριες υψηλών δεξιοτεχνικών απαιτήσεων και αποσπάσματα από ορχηστρικά κομψοτεχνήματα του μπαρόκ ρεπερτορίου που φέρουν την υπογραφή του Αντόνιο Βιβάλντι . Το πρόγραμμα περιλαμβάνει άριες και ένα κουαρτέτο

Λένα Πλάτωνος, «Ιερός πόνος»

Σε ποίηση του Γιώργου Χρονά

Από την Τετάρτη 15 Οκτωβρίου, το διαδικτυακό ραδιόφωνο www.toradiofono.gr παρουσιάζει σε αποκλειστική μετάδοση τα νέα τραγούδια της Λένας Πλάτωνος. «Ιερός Πόνος» ο τίτλος του νέου άλμπουμ, όπου η Λένα Πλάτωνος μελοποιεί ποιήματα του Γιώργου Χρονά σε ερμηνεία Παντελή Θεοχαρίδη ενώ συμμετέχει και η Μελίνα Κανά. Ο «Ιερός Πόνος» κυκλοφορεί επισήμως την Τρίτη 21 Οκτωβρίου, ανήμερα των γενεθλίων της Λένας Πλάτωνος, από τις εκδόσεις της Οδού Πανός. Έως τότε μπορείτε να το ακούτε αποκλειστικά από το www.toradiofono.gr.

από τις όπερες: «Ο Ιούλιος Καίσαρας στην Αίγυπτο», «Ρινάλντο», «Ξέρξης» (Χέντελ), «Φαρνάκης», «Ρωμύλος» και «Ερσιλία» (Μισλίβετσεκ), «Η μεγαλοψυχία του Τίτου» (Χάσε), «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» (Πόρπορα) και «Η αλήθεια σε διαμάχη» (Βιβάλντι). Τα ορχηστρικά έργα που θα ακουστούν είναι το Κοντσέρτο Γκρόσο σε φα μείζονα έργο 6, αρ. 4, HWV 322 του Χέντελ, καθώς και δύο συνθέσεις του Βιβάλντι: το Κοντσέρτο για δυο βιολιά σε λα ελάσσονα έργο 3, αρ. 8, RV 522 με σολίστ τον εξάρχοντα της Καμεράτας Σέρτζιου Ναστάζα και την Οτίλια Αλίτσεϊ, και το Κοντσέρτο για μαντολίνο σε σολ μείζονα του Χάσε με τον δεξιοτέχνη των νυκτών οργάνων Θεόδωρο Κίτσο στο μαντολίνο. Η Καμεράτα θα παίξει ακόμη το Κοντσέρτο για φαγκότο σε μι ελάσσονα, RV 484, επίσης του Βιβάλντι. Τα σολιστικά μέρη θα ερμηνεύσει ο φαγκοτίστας Αλέξανδρος Οικονόμου. Την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου, στις 8.30μ.μ., στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Τιμές εισιτηρίων: 14, 25, 35, 50 ευρώ, ειδικές τιμές: 7,50 (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 9,50 ευρώ (πολύτεκνοι, 65+).

1068

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Πατρίκ Μοντιάνο 50 χρόνια μετά Σαρτρ

“Α

ρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις”, κατά τον Αντισθένη, που σημαίνει, αν θες να κατανοήσεις το είδος ενός ανθρώπου ή και να εμβαθύνεις σε μία κατάσταση, αλλά και σε ένα τυχόν πράγμα, ανέτρεξε στο όνομά του και μετά προχώρα. Γιατί, λοιπόν, το επώνυμο του εφετινού Νομπελίστα, από την σεφαραδίτικη οικογένεια των Μοδιάνο, να είναι Μοντιανό, κατά ηχομιμητική απόδοση στα ελληνικά του γαλλικού επιθέτου του, και όχι Μοδιάνο ή, έστω, Μοντιάνο, αν υιοθετήσουμε την ετυμολόγησή του από την πόλη Μοντιλιάνο, γειτονική της Φλωρεντίας, όπου κατέφυγαν πολλές οικογένειες μετά το διωγμό τους από την Ισπανία; Το όνομα διασώζεται στη Θεσσαλονίκη, χάρις σε κάποια εξέχοντα μέλη της οικογένειας, εξ ου η Αγορά Μοδιάνο, το Γηροκομείο Μοδιάνο, η Βίλλα Μοδιάνο. Άλλωστε, ο βραβευθείς είναι εγγονός του Νταγιάν Γιάκομπ Μοντιάνο και γιος του Αλμπέρτο Μοντιάνο, αμφότεροι γεννηθέντες στην Θεσσαλονίκη. Με αυτό το όνομα είναι καταχωρημένοι στα ελληνικά αλλά και τα αιγυπτιακά αρχεία, μετά την μετοικεσία τους στην Αλεξάνδρεια. μόνιμος γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας, Πήτερ Ένγκλουντ, στην ανακοίνωση της βράβευσης, υπογράμμισε ότι στο έργο του Πατρίκ Μοντιάνο κυριαρχεί το θεματικό τρίπτυχο^ χρόνος, μνήμη, ταυτότητα. Εκείνο, όμως, που βάρυνε στην επιλογή είναι το τρίπτυχο^ ο καθορισμένος χρόνος της γερμανικής κατοχής, η συγκεκριμένη μνήμη των εβραϊκών διώξεων, ο ορισμένος τόπος, το Παρίσι. Επίσης, ο ίδιος, στην σουηδική τηλεόραση, αποκάλεσε τον βραβευθέντα “Μαρσέλ Προυστ της εποχής μας”, ενώ, πέρσι, είχε χαρακτηρίσει την Αλίς Μονρό “Τσέχωφ του Καναδά”. Σε παρόμοιες αποφάνσεις είναι προφανής η διάθεση των θεσμοθετών να μεγαλύνουν τους νέους Νομπελίστες. Όσο για τη συγκεκριμένη αναφορά στον Προυστ, θα λέγαμε ότι υπάρχει κάποια αντιστοιχία ανάμεσα στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» και το “έργο εν προόδω” του Μοντιάνο. Μόνο που ο δεύτερος αναψηλαφεί το Παρίσι της Κατοχής και τα μεθεόρτιά του. Έτσι, το μόνο που μπορούσε να αναζητήσει ήταν τον χασματώδη χρόνο θητών και θυμάτων μέσα από την οπτική των παιδιών των εμπλεκομένων, ως ενήλικων στις επόμενες δυο δεκαετίες. Σαν ένα Βραβείο Νόμπελ αμιγώς λογοτεχνικό, χαιρέτησε ο γαλλικός Τύπος τη βράβευση του Μοντιάνο. Οι εφημερίδες τού αφιέρωσαν ολοσέλιδα σαλόνια, με φωτογραφίες και καταχωρήσεις στα εξώφυλλα. Στη Λιμπερασιόν, μάλιστα, η φωτογραφία καλύπτει ολόκληρο το πρωτοσέλιδο. Του 2007 η φωτογραφία, κολακεύει τον τιμώμενο, που ποζάρει σε στάση σταρ. Η Φιγκαρό προτιμά ένα κάπως κωμικό ενσταντανέ, που τον δείχνει έκπληκτο, σαν να “του έπεσε το Νόμπελ στο κεφάλι”, όπως υπογραμμίζει ο τίτλος. Ενώ, η Μοντ επιλέγει φωτογραφία από τιμητική εκδήλωση του 2010, την οποία στεφανώνει με τον τίτλο, “ο Μοντιάνο στις δέλτους της Ιστορίας”. Όπως φαίνεται, εφέτος, στη Σουηδική Ακαδημία παρακάμφθηκαν τα εξωλογοτεχνικά κριτήρια, που, μετά την πτώση του Τείχους, έχουν αποβεί καθοριστικά στις επιλογές της. Από το 1990 και ύστερα, κοντά ένα τέταρτο του αιώνα, η κριτική επιτροπή στρέφεται όλο και συχνότερα σε γυναίκες και στους προερχόμενους από χώρες εκτός Ευρώπης και ΗΠΑ. Μετά, όμως, την περσινή βράβευση της Καναδής Αλίς Μονρό, μάλλον θα εκλείψει για μερικά χρόνια ο παράγων φύλο. Επίσης, και ο δεύτερος παράγοντας έχει καλυφθεί, καθώς, μέσα στην τελευταία δεκαετία, τα μισά περίπου βραβεία δόθηκαν σε χώρες εκτός του α-

ποκαλούμενου ∆υτικού Κόσμου και μάλιστα, το προπέρσινο στον Κινέζο Μο Γιαν. Υπήρχε, βεβαίως, σε αναμονή η Ιαπωνία με τον Χαρούκι Μουρακάμι και η Αφρική με τον Κενυάτη Ngugi wa Thiong’o. Ακόμη, όμως, και παραμερίζοντας τους συγκεκριμένους παράγοντες, ένα γαλλικό Νόμπελ παραμένει έκπληξη. Θυμίζουμε πως η Γαλλία πρωτεύει σε Νόμπελ. Για να ακριβολογούμε, ωστόσο, το εφετινό Νόμπελ δεν είναι το 15ο, όπως κομπάζουν τα γαλλικά πρωτοσέλιδα, αλλά το 14ο. Οι Γάλλοι μετρούν στα δικά τους και το βραβείο του 2000, που δόθηκε στον Κινέζο, γαλλικής υπηκοότητας, Γκάο Ξινγκιάν, όπως μετρούν ως

δεολογικής παραμέτρου, καθώς και η απουσία σαφούς πολιτικής ταυτότητας. Τουλάχιστον έτσι περιγράφει τον Μοντιάνο ο εκδότης του, ο Αντουάν Γκαλλιμάρ. Περιέργως, δεν αναφέρεται στην παράμετρο του αντισημιτισμού, που στάθηκε για τον συγγραφέα κινητήριος δύναμη της γραφής του. Και μάλιστα, στην έρευνα των παρισινών αρχείων κατά τη γερμανική κατοχή προηγήθηκε των αμερικανών ιστορικών, που, στηριζόμενοι σε αυτά, υποστήριξαν την εμπλοκή της Κυβέρνησης του Βισύ έναντι της προηγούμενης εκδοχής περί παθητικής αντίστασης. Όπως και να έχει, δήλωσε έκπληκτος, κι ας είναι το πρόσφατο Νόμπελ το 40ο του εκδοτικού του οίκου.

∆εδομένου ότι στο έργο του Μοντιάνο τιμήθηκε η καθαρή λογοτεχνία, η χαμηλόφωνη και υπαινικτική, που δεν αντιδικεί ούτε καταγγέλλει, το πρωταρχικό σε μία μετάφραση είναι το τι μπόρεσε να διασωθεί από το ύφος, την ατμόσφαιρα, τον ρυθμό. Συνολικά, επτά μεταφραστές δοκιμάστηκαν. Πέντε (Μπάμπης Λυκούδης, η μεταφράστρια και του Λε Κλεζιό Λήδα Παλλαντίου, Καλή Τζώρτζη, Αντώνης Καραβασίλης, Μανώλης Κορνήλιος) μετέφρασαν από ένα βιβλίο, δύο (Βάσω Νικολοπούλου, Νίκη Καρακίτσου-Ντουζέ) ένωσαν τις δυνάμεις τους σε τρία, ενώ ο Αχιλλέας Κυριακίδης μετέφρασε τα δυο από τα τέσσερα βιβλία των εκδόσεων Πόλις, το πρώτο και το τελευταίο. Ευτύχησε στα ελληνικά ο εφετινός Νομπελίστας. Οι μεταφράσεις των βιβλίων του θα χαρακτηρίζονταν από μέτριες έως πολύ καλές. Είναι κρίμα που δεν γνωρίζει ελληνικά για να το διαπιστώσει. Το πιθανότερο να όριζε ως μόνιμο μεταφραστή του τον Κυριακίδη, που, θαυμάζοντας τον Μοντιάνο για το “πώς γράφεται ένας εφιάλτης”, βρήκε το πώς μεταφράζεται. αιδί ο Μοντιάνο, τη μόνη άλλη γλώσσα που μίλησε, πλην των γαλλικών, ήταν τα φλαμανδικά. Η μητέρα του είναι η Βελγίδα ηθοποιός Λουίζα Κολπέιν, γνωστή ακόμη σήμερα στη χώρα της από τηλεοπτικές σειρές του ’70. Γεννημένη στην Αμβέρσα το 1918, ξεκίνησε την καριέρα της πριν τον Πόλεμο στις Βρυξέλλες, παίζοντας σε φλαμανδικές ταινίες και μιούζικαλ. Το 1942 αναζήτησε την τύχη της στο Παρίσι, όπου γνώρισε τον Αλμπέρτο Μοντιάνο. Παντρεύτηκαν στην Απελευθέρωση, απέκτησαν δυο γιους, τον Πατρίκ και τον Ρούντυ το 1947, που πέθανε στα δέκα του από λευχαιμία, χώρισαν στις αρχές του ’60. Ο Αλμπέρτο ξαναπαντρεύτηκε και απεβίωσε το 1977, όταν η Λουίζα ήταν τηλεστάρ στη Φλάντρα. Ένα γονικό ζεύγος, που θυμίζει εκείνο του πρόσφατου μυθιστορήματος του Χάρη Βλαβιανoύ «Το αίμα νερό». Τα βιογραφικά του πατέρα Μοντιάνο παραμένουν συγκεχυμένα, με αντικρουόμενες εκδοχές. Τα πρώτα χρόνια του γάμου τους, πάντως, εκείνος είναι ένας Εβραίος, που στην Κατοχή με πλαστή ταυτότητα φέρεται ως μαυραγορίτης και συνεργάτης των Γερμανών, ενώ εκείνη, με πέντε ταινίες πριν τον Πόλεμο, ανυπομονεί να ξεκινήσει την επόμενη, που προβάλλεται το 1949, ανοίγοντας το δρόμο για άλλες οκτώ μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60. Το τελευταίο τους μέλημα ήταν τα παιδιά τους. Απούσα η μητέρα, τα αφήνει νήπια στους γονείς της και μετά, σε μια φίλη της. Ο Πατρίκ βρίσκεται εσωτερικός σε σχολεία, από όπου κατ’ επανάληψη δραπετεύει, περισσότερο περιπλανώμενος στους παρισινούς δρόμους παρά καθήμενος στα θρανία. Από την πόρτα της Σορβόνης πέρασε αλλά δεν βγήκε. Κάπως έτσι τουλάχιστον, σκιαγραφεί ο ίδιος τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Κατά μία εκδοχή, από το 1967 μέχρι σήμερα, ο Μοντιάνο γράφει το ίδιο βιβλίο, με τον πατέρα στον πρώτο ρόλο, μέχρι που κατακάθισε ο συναισθηματικός φόρτος και ήρθε η σειρά της μητέρας. Η μελέτη του έργου του από τον Τιερρύ Λωράν, που κυκλοφόρησε το 1997, τιτλοφορείται «Το έργο του Πατρίκ Μοντιάνο: ένα αυτομυθιστόρημα». ∆ανείζεται το νεολογισμό, που εισήγαγε ένας άλλος γαλλοεβραίος συγγραφέας, ο Σερζ Ντουμπρόβσκι, για το δικό του έργο, μεταξύ μυθοπλασίας και αυτοβιογραφίας. Ωστόσο, για το έργο του Μοντιάνο, θεωρήθηκε μάλλον μειωτικός, αδικώντας κατά κάποιο τρόπο τη λογοτεχνικότητά του. Ο τρόπος που παραλλάσσει τα πραγματικά πρόσωπα, με διαφο-

Παρίσι. Έφιππο τμήμα της Βέρμαχτ με φόντο την Αψίδα του Θριάμβου. ακέραιο και το μισό του 1904 στον Φρεντερίκ Μιστράλ. Αλλά και η δεύτερη σε Νόμπελ χώρα, οι ΗΠΑ, παρομοίως φουσκώνει τα δικά της σε 12. Η Γαλλία, πάντως, παραμένει κυρίαρχη. Τιμήθηκε με το πρώτο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1901, που δόθηκε στον ποιητή Συλί Προυντόμ, και μέχρι το 1964, κατείχε μακράν την πρώτη θέση, με την αγγλική λογοτεχνία να ισοφαρίζει, ενώνοντας τις δυνάμεις Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ, αλλά και προσθέτοντας στην αγγλόφωνη ομάδα τον βαρύ όγκο ενός Τσώρτσιλ. Στη συνέχεια, όμως, πληρώνει την άρνηση του Σαρτρ να αποδεχθεί το Νόμπελ. Εκείνος έμεινε μεν πιστός στις αρχές του περί ελευθερίας, αλλά η γαλλική λογοτεχνία υπέστη για μισό αιώνα τη δυσμένεια της Σουηδικής Ακαδημίας. Ενώ, μέχρι το 1964, βραβευόταν κατά μέσο όρο κάθε εξήμισυ χρόνια, το επόμενο Νόμπελ δόθηκε το 1985, και απαιτήθηκε ένας αδιαφιλονίκητος υποψήφιος, όπως ο Κλωντ Σιμόν. Αλλά κι αυτός, ενώ προσφερόταν για υψηλές διακρίσεις από τα τέλη του ’60, που ολοκληρώνει το «∆ρομος της Φλάντρας», βραβεύτηκε στα 72 του, ενώ ο συνομήλικός του Αλμπέρ Καμύ είχε τιμηθεί από το 1957, στα 44 του χρόνια. Το μεθεπόμενο, του Ζαν-Μαρί Λε Κλεζιό, ήρθε 23 χρόνια αργότερα. Το εφετινό, λοιπόν, μετά μόλις μία εξαετία, δείχνει σαν έκπληξη. Την έκπληξη μεγαλώνει το προφίλ του βραβευμένου. Σχετικά νέος, για όσους έχουν την εντύπωση πως ισχύει μία άτυπη ιεράρχηση, τύπου επετηρίδας. Ωστόσο, ο ηλικιακά μέσος όρος των μέχρι σήμερα βραβευθέντων είναι τα 64. Ενώ, ο μέσος όρος των Γάλλων τα 68. Ακριβώς, στο μέσο όρο βρισκόταν ο Κλεζιό, ενώ ο Μοντιάνο, γεννημένος στις 30 Ιουλίου 1945, τον έχει υπερβεί μόλις κατά ένα έτος. Ως βασικότερο, όμως, μειονέκτημα για ένα βραβείο όπως το Νόμπελ, προβάλλει η έλλειψη από το έργο του μίας ι-

Μόνο ο Έλληνας εκδότης του Μοντιάνο, ο Νίκος Γκιώνης, φαίνεται να το περίμενε. Ανεξάρτητα αν δεν φρόντισε να μην τον υπερκεράσει η ζήτηση ενός Νόμπελ. Για να ακριβολογούμε, ο Μοντιάνο δεν απέκτησε έναν, αλλά, διαδοχικά, επτά εκδότες, γεγονός που πιθανώς να δείχνει μικρή αναγνωσιμότητα των βιβλίων του. Ο καθένας από αυτούς εκδίδει από ένα, εκτός από τον τελευταίο, που μετρά τέσσερα. Το πρώτο βιβλίο του Μοντιάνο στα ελληνικά κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1987, χάρις στην Ιωάννα Χατζηνικολή, την εκδότρια που έφερε στον ελληνικό χώρο πλειάδα Γάλλων συγγραφέων, με κυρίαρχα ονόματα την Μαργκερίτ Γιουρσενάρ και τον Ζακ Λακαριέρ. Ίσως, η Χατζηνικολή να συνέχιζε με τους δικούς της ρυθμούς, αν δεν εμφανίζονταν άλλοι εκδότες πιο εύρωστοι και με διαφορετικά κριτήρια. Αυτό το πρώτο βιβλίο ήταν το ένατο του Μοντιάνο, «Η χαμένη γειτονιά», που είχε κυκλοφορήσει το 1984. Ακολούθησε, το 1988, το έκτο βιβλίο του από τις εκδόσεις Κέδρος, «Οδός σκοτεινών μαγαζιών», που επιλέχθηκε χάρις στο Βραβείο Γκονκούρ του 1978. Το 1992, οι εκδόσεις Οδυσσέας επιλέγουν το πιο πρόσφατο, «Άνθη ερειπίων», του 1991. Ενώ, οι εκδόσεις Λιβάνης, το 1995, το τέταρτο βιβλίο του, «Η βίλα της θλίψης», του 1975, καθώς αυτό μόλις είχε γυριστεί ταινία, με τίτλο «Το άρωμα της Υβόννης». Οι εκδόσεις Καστανιώτης, το 1996, προτιμούν το «Κυριακές του Αυγούστου», του 1986. Το 1999, οι εκδόσεις Πατάκη επιλέγουν το «Ντόρα Μπρούντερ» του 1997. Από εκεί και ύστερα, εντός του 21ου, από τις εκδόσεις Πόλις, έχουν κυκλοφορήσει τέσσερα βιβλία: το 2002 το «Η μικρή Μπιζού» του 2001, και συνεχίζουν, το 2004 με το «Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά...» του 1982, το 2005 το «Νυχτερινό ατύχημα» του 2003, και το 2008 το «Στο café της χαμένης νιότης» του 2007.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28

Η Αντιγόνη, ένα θεωρη ΘΕΩΡΙΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Το παρωχημένο ως μέσο κριτικής θεώρησης των δομικών αντινομιών της δημοκρατίας

Το κείμενο της Αντιγόνης κάνει πολιτική, στοιχειοθετεί λόγους, πρακτικούς λόγους, που δεν ανασύρονται για απλή ιδεολογική αμφισβήτηση ή νομιμοποίηση, αλλά συγκροτούνται για να ανταποκριθούν σε πολιτικά ζητούμενα. Το έργο που πρόσφατα μας παρέδωσε η Έλενα Τζελέπη, στη μορφή ενός εξαιρετικά φροντισμένου τόμου για τις Αντινομίες της Αντιγόνης,1 είναι σύνθετο. Και πρόκειται, παρά το ύφος των χαμηλών τόνων και το ήθος της ερευνητικής μετριοφροσύνης που χαρακτηρίζει την εισαγωγή της, για δικό της έργο. ∆εν έχει απλώς επιλέξει εξαιρετικά κείμενα. Έχει συνθέσει μια πολυεπίπεδη, πολυπρισματική εξέταση ενός ατομικού κειμενικού υποδείγματος, της Αντιγόνης.

Toυ Γεράσιμου Κουζέλη

χει κυκλώσει το έργο του Σοφοκλή με προσεγγίσεις που εκτείνονται από τη φιλοσοφία ως τη θεατρολογία κι από την πολιτική θεωρία ως τις σπουδές φύλου. Και σε αυτή την κατ’ έκταση περικύκλωση έχει επιλέξει κεί-

μενα και συγγραφείς που εκτελούν βαθιές εγκάρσιες τομές στο σώμα της θεωρίας. Στη διαδρομή από τον Χέγκελ και τον Χαίλντερλιν στον Χάιντεγκερ και τον Λακάν κι από την Ιριγκαρέ στη Μπάτλερ, οι στιγμές των κειμένων του τόμου δεν περιγράφουν, δεν αφηγούνται απλώς προηγούμενες αναλύσεις και ερμηνείες.

Προτείνουν, επιτελούν. Είναι κείμενα τα οποία εξετάζουν την οξύτητα των σχημάτων και εννοιών που έχουν προταθεί, κείμενα τα οποία συγκροτούν νέες προσεγγίσεις, θέτουν νέες προβληματικές. Αφενός ξαναβάζει, λοιπόν, την Αντιγόνη στο κέντρο μιας σύνθετης αναζήτησης η Έλενα Τζελέπη. Αφετέρου, όμως, όπως σημειώνει ο υπότιτλος, επαναφέρει την Αντιγόνη, μας ξαναφέρνει την Αντιγόνη ως/σε ένα πεδίο για το οποίο ο τόμος αξιώνει να είναι πεδίο κριτικής θεώρησης του πολιτικού. Αν μάλιστα σε αυτή την αξίωση προστεθεί και η διακριτική ένδειξη της ένταξης του τόμου στη σειρά «θεωρίες φύλου» των εκδόσεων «Εκκρεμές», έχουμε, κατά τη γνώμη μου, την πλήρη διακύβευση: Το παράδειγμα Αντιγόνη ως μήτρα μιας κριτικής αναδιάταξης των όρων σύλληψης και κριτικής θεώρησης του πολιτικού, από μια σκοπιά, στην οποία η έμφυλη υποκειμενικότητα αποτελεί θεμελιώδη διάσταση του ίδιου του ορισμού της πολιτικής πράξης. Σε ένα τέτοιο εγχείρημα μας καλεί η

Πατρίκ Μοντιάνο ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27 ρετικές μεταμορφώσεις από βιβλίο σε βιβλίο, αφίσταται μιας μυθοποιημένης βιογραφίας. Το σίγουρο, όμως, είναι πως σε κάποια βιβλία του, όπως το «Βιβλιάριο της οικογένειας» του 1977 και το μεταγενέστερο, «Μία γενεαλογία», του 2005, το αυτοβιογραφικό στοιχείο υπερτερεί, χωρίς να συμπίπτει με την ακρίβεια πραγματικών συμβάντων. Κατά τα άλλα, η μορφή που δίνει στην αφήγηση, αναζητώντας τα ίχνη προσώπων που εξαφανίστηκαν, έτσι όπως αφορμάται από πραγματικά περιστατικά, λ.χ., στο «Ντόρα Μπρούντερ», θα ταίριαζε στο αυτομυθιστόρημα ενός ερευνητή αρχείων ή ενός ιστορικού της εβραϊκής γενοκτονίας, επικεντρωμένου στη γερμανική κατοχή του Παρισιού. Ο Μοντιάνο διαθέτει μία συγγραφική φαντασία διαφορετικής γονιμότητας α-

πό εκείνη του μπεστσελλερίστα. Πιθανώς γιατί διαμορφώθηκε με το έμμονο πάθος της εβραϊκής ταυτότητας και μοίρας, μηρυκάζοντας για χρόνια την αινιγματική απουσία του πατέρα και το θάνατο ενός μικρότερου αδελφού, τον οποίον δείχνει σαν να τον κουβαλά στη ράχη του. Θυμίζει το καρναβαλικό ∆ίκωλο στο μυθιστόρημα του Γιάννη Κιουρτσάκη, «Σαν μυθιστόρημα», που στη γαλλική μετάφραση χρησιμοποιήθηκε ως τίτλος, και γιατί όχι, αφού το βιβλίο γράφτηκε με αφορμή τον αυτόχειρα μεγαλύτερο αδελφό του αφηγητή. Η βεντάλια της φαντασίας του Μοντιάνο ανοίγει από το πρώτο του βιβλίο, «Πλατεία του αστεριού», με αφηγητή που προβάλλει σαν δικό του alter ego, αλλά ακούει στο όνομα Σλεμιλόβιτς, τον σκωπτικό ήρωα της γίντις παράδοσης. Αυτός, σε κατάσταση παραισθησιακού μετεωρισμού, παίρνει τα διαφορετικά προσωπεία, τα οποία κα-

τά καιρούς ο ίδιος είχε αποδώσει στον πατέρα του. Παραλλαγές του πατρικού φάσματος ως “Ασκήσεις ύφους”, σύμφωνα και με τον τίτλο του βασικού έργου του Ραιημόντ Κενώ, που στάθηκε προστάτης του στην εφηβεία, μέχρι που τον οδήγησε 23χρονο με το πρώτο του βιβλίο στον Γκαλιμάρ, και δυο χρόνια αργότερα, στην εκκλησία, ως κουμπάρος μαζί με τον Αντρέ Μαλρώ. Ωστόσο, οι “ασκήσεις” του Μοντιάνο είναι πολύ διαφορετικές. Η συνηθέστερη δομή που υιοθετεί για να ξεδιπλώσει την αναζήτηση προσώπων με θολό παρελθόν ή άλλων που τα ίχνη τους χάθηκαν, είναι αυτή του αστυνομικού μυθιστορήματος, χωρίς ψυχολογικές εμβαθύνσεις, επιμένοντας στις λεπτομέρειες και τις σχολαστικά ακριβείς συντεταγμένες του τόπου. Έτσι ανασταίνει το Παρίσι του ’60, σήμερα πλέον ένα ονειρικό Παρίσι. Σε αυτό περιπλανιέται “η μικρή Μπιζού”, ανα-

καλώντας παρελθοντικά γεγονότα, που μένουν σαν να κολυμπούν στο χρόνο χωρίς συνδετικό ειρμό. Αλλά και η Λουκί, όπως την αποκαλεί η μποέμικη παρέα του Καφέ στο οποίο συχνάζει, του “Καφέ της χαμένης νεότητας”. ∆υο ηρωίδες, που κατατρύχονται από το φάσμα της μητέρας και δίνουν τη λύση της αυτοχειρίας. Το τέλος του πρώτου μυθιστορήματος είναι αισιόδοξο, “η μικρή Μπιζού” επιβιώνει κάνοντας μια καινούρια αρχή. Πολύ πιο ρεαλιστικό το δεύτερο, καθώς η Λουκί δρασκελίζει τα κάγκελα του μπαλκονιού. Πριν πέσει ψελλίζει: “Αυτό είναι. Αφήσου.”. ∆υο μυθιστορήματα από τα καλύτερα δείγματα του λογοτεχνικού ύφους του Μοντιάνο.

Μ. Θεοδοσοπούλου

τικό παράδειγμα πολιτικής Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Έλενα Τζελέπη να συμμετάσχουμε διαβάζοντας. ∆ιαβάζοντας κείμενα με ισχυρές αξιώσεις θεμελιωμένης επιχειρηματολογίας και πρωτότυπης συμβολής στη σύγχρονη θεωρία και μάλιστα σε εξαιρετικά φροντισμένες μεταφράσεις του Μιχάλη Λαλιώτη. Θα προσπαθήσω να αποκριθώ σε αυτή την κλήση και να ανταποκριθώ στη απαιτητική αξίωση του τόμου με τρεις διευκρινίσεις ή και τρεις αναφορές.

Το παράδειγμα ως κανόνας

Πρώτον: υπό ποια έννοια ο τόμος μας επαναφέρει την ή στην Αντιγόνη ως θεωρητικό παράδειγμα; Είναι ο Αγκάμπεν (στο Signatura rerum) εκείνος που μας προτείνει να διαβάζουμε, ας πούμε, το δικό του homo sacer ή, πολύ περισσότερο, το Πανοπτικό του Φουκώ ως παράδειγμα, ως μια ιδεοτυπικά κατασκευασμένη μήτρα υποδειγμάτων που όμως συνδιαμορφώνει το αντικείμενο, όταν εκείνο, κατά τη δοκιμή, «κουμπώνει», εφαρμόζει στο σχήμα του παραδείγματος. Κι είναι πάλι ο ίδιος που μεταθέτει αυτή τη χρήση του παραδείγματος από την επιστημολογία στην πολιτική. Πώς μπορεί ένα παράδειγμα, μια αλληγορία εν τέλει, που καθιστά το ατομικό, τη μεμονωμένη περίπτωση μέτρο του εαυτού της και των άλλων, που βάσει της ίδιας της της ενικότητας παράγει ένα ομοιογενές σύνολο, να αποτελέσει αρχή οργάνωσης της θεώρησης του πολιτικού; ∆ιά της κριτικής αναγνώρισης των προσδιορισμών που τέμνονται διαμορφώνοντας τη συγκεκριμένη υποδειγματική συνθήκη. Αναγνωρίζοντας δηλαδή πως, εντός του πολιτικού, αυτό που κάτι μοναδικό το καθιστά ένα παραγωγικά εφαρμόσιμο μοντέλο είναι ότι η συγκυρία του μπορεί να ανασυγκροτηθεί ως προϊόν σύζευξης παραγόντων. Το μεμονωμένο και μοναδικό καθίσταται πολιτικό παράδειγμα όταν μπορεί να αποτελέσει έναν κανόνα δια της απλής υπόδειξής του, δια της απλής έκθεσής του: Ιδού άλλος ένας homo sacer, άλλο ένα πανοπτικό, ένας Οιδίποδας, μια ακόμα Αντιγόνη. Πάνω στο έργο του Σοφοκλή στήθηκαν και δοκιμάστηκαν λόγοι, με τον κανόνα, το γνώμονα και τη νόρμα της Αντιγόνης μετρήθηκαν ερμηνείες. Και για τα κείμενα του τόμου, ακόμα και η αυθεντικότητα στίχων έχει πολιτική σημασία. Ανήκει η σχέση της με τον Πολυνείκη στο πεδίο εξαίρεσης της ισχύος μιας ηθικής και πολιτικής αρχής ή είναι μέρος μια προ-δημοκρατικής στάσης απέναντι στη λογική και τη ρύθμιση του νόμου της πόλης; Για ένα ζήτημα που μας αφορά, που η αποσαφήνισή του έχει συνέπειες για τους όρους και τα όρια της εδώ και τώρα δικής μας πολιτικής ύπαρξης και δράσης, οι συγγραφείς, ακολουθώντας μια ερευνητική παράδοση με γερές ρίζες, αναζητούν ενδείξεις, ίχνη, πειστήρια στο ίδιο, το αρχαίο, κείμενο, ακόμα και στην ιστορική-φιλολογική του μελέτη. Να, λοιπόν, πώς το παράδειγμα γίνεται/είναι κανόνας και συνδιαμορφώνει πολιτικούς όρους: ξαναπηγαίνουμε στη Θήβα του Κρέοντα, με τυφλό οδηγό το κείμενο του Σοφοκλή, για να δούμε πώς τίθεται, πώς μεταβάλλεται, πώς επιλύεται η ένταση –ή μήπως η αντινομία ή και σύγκρουση– μεταξύ της τάξης της παράδοσης και της τάξης του νόμου, για να διακρίνουμε το σκοτεινό –και δυστυχώς επίκαιρο– προνεωτερικό από την ηθικά νομιμοποιημένη ανυπακοή, για να σταθμίσουμε την επένδυση της επιθυμίας στην πολιτική, για να μελετήσουμε σε συνθήκες μοντέλου τις πολιτισμικές και πολιτικές συνδηλώσεις του κατά κοινωνικό φύλο διακριτού λόγου, τις απαρχές μιας δυνάμει αντιστασιακής μη-ανδρικής

ΘΕΩΡΙΑ

κανονιστικής αρχής. Και αυτό, βέβαια, επειδή η Αντιγόνη, παρά την ενικότητα του υποδείγματος, δεν είναι τυχαία περίπτωση. Γνώμονα και κανόνα την καθιστά η επιβεβαίωση των αναφορών, των ερωτημάτων που εξακολουθεί να θέτει. Το κείμενό της κάνει πολιτική, στοιχειοθετεί λόγους, πρακτικούς λόγους, που δεν ανασύρονται για απλή ιδεολογική αμφισβήτηση ή νομιμοποίηση, αλλά συγκροτούνται για να ανταποκριθούν σε πολιτικά ζητούμενα. Οι αναγνώσεις της Αντιγόνης αναδιατάσσουν συσχετισμούς δυνάμεων.

Μια δοκιμή της ίδιας της ιστορίας

Μια δεύτερη διευκρίνιση, σύντομη. Πώς δικαιολογείται, πού στηρίζεται η αναχρονιστική παραπομπή στην αρχαιότητα του 5ου αιώνα, αν όχι και η παραπομπή στη μυθολογική προϊστορία; Τι επιτρέπει στο Χέγκελ αλλά και στους εδώ δικούς μας, στην Έλενα Τζελέπη, στο Γιάννη Σταυρακάκη, στον Κώστα ∆ουζίνα, στην Όλγα Ταξίδου και στη Τζίνα Πολίτη, που γράφουν στον τόμο, να μας παραπέμπουν σχετικά με τις αντινομίες της σημερινής μας δημοκρατίας στις αντινομίες της Αντιγόνης ή έστω της αθηναϊκής δημοκρατίας; Εδώ ακριβώς προκύπτει η μη τυχαιότητα της ανάδυσης ενός παραδείγματος ως γνώμονα. Η πύκνωση των σχέσεων, η τομή προσδιορισμών που καθιστούν την Αντιγόνη υπόδειγμα κριτικής των πολιτικών σχέσεων εντός της δημοκρατίας, προκύπτει από μια πραγματική ιστορική αφαίρεση. Από το –ακριβώς: μοναδικό– γεγονός της δοκιμής μιας δημοκρατικής οργάνωσης της πόλης στις συνθήκες της ελληνικής αρχαιότητας. Συνθήκες που δεν είναι συγκρίσιμες με τις σημερινές, αλλά και που δεν αποθέτουν στο μεμονωμένο-μοναδικό παράδειγμα το βάρος των προσδιορισμών της πολιτικής οργάνωσης της νεωτερικότητας. Ακόμα και η αμεσότητα της αθηναϊκής δημοκρατίας συνιστά όρο αφαίρεσης. Πόσο μάλλον η τοπικότητά της, ο περιορισμός στην ιδιαίτερη πόλη. Η δοκιμή την οποία συνοψίζει ο τόμος, στην οποία μας προσκαλεί, είναι αρχικά μια δοκιμή της ίδιας της ιστορίας. Να επικαλεστώ μια ιδιόρρυθμη αυθεντία, τον Μαρξ των Grun-

drisse: Στην τέχνη, είναι γνωστό πως ορισμένες εποχές καλλιτεχνικής άνθισης δεν αντιστοιχούν καθόλου στη γενική εξέλιξη της κοινωνίας [...]. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη σχέση της ελληνικής τέχνης [...] με το σήμερα. Είναι γνωστό πως η ελληνική μυθολογία δεν είναι μόνο το οπλοστάσιο της ελληνικής τέχνης αλλά και το έδαφός της. [...] Η ελληνική τέχνη προϋποθέτει την ελληνική μυθολογία, δηλαδή τη φύση και τις κοινωνικές μορφές επεξεργασμένες ήδη μ’ ένα ασυναίσθητα καλλιτεχνικό τρόπο από τη λαϊκή φαντασία. Αυτό είναι το υλικό της. [...] Η δυσκολία, όμως, δεν είναι να καταλάβουμε ότι η ελληνική τέχνη και το έπος συνδέονται με ορισμένες μορφές εξέλιξης της κοινωνίας. Η δυσκολία είναι ότι μας προσφέρουν ακόμα καλλιτεχνική απόλαυση και από μιαν ορισμένη άποψη ισχύουν σαν κανόνες και άφθαστο πρότυπο. [...] Κανονικά παιδιά ήταν οι Έλληνες. Η γοητεία της τέχνης τους για μας δεν βρίσκεται στην αντίφαση με την ανεξέλικτη κοινωνική βαθμίδα όπου βλάστησε. Είναι, αντίθετα, αποτέλεσμά της· και είναι αναπόσπαστα δεμένη με το ότι οι ανώριμες κοινωνικές συνθήκες που κάτω απ’ αυτές γεννήθηκε, και που μόνο κάτω απ’ αυτές μπορούσε να γεννηθεί, δεν μπορούν να ξαναγυρίσουν ποτέ. Και μια κρίσιμη σημείωση: στους όρους αυτής της ιστορικής αφαίρεσης συμπεριλαμβάνεται και η μη αναγνώριση των Άλλων: των δούλων πρωτίστως, αλλά και των διαστάσεων της υποκειμενικότητας που συνδέονται με ό,τι συγκροτήθηκε ως κοινωνικό φύλο στη δική μας νεωτερικότητα.

Γιατί πάλι Αντιγόνη;

Τρίτη, τελευταία διευκρίνιση ή μάλλον αναφορά, εξίσου σύντομη. Σχετικά με το αναμενόμενο ερώτημα: γιατί πάλι Αντιγόνη, γιατί τώρα; Αναφερόμενος σε συνθήκες, με μια έννοια, αντίστροφες των σημερινών δικών μας, συνθήκες εξόδου από ένα παρόν ναζισμού και αυταρχικής εξουσίας, ο Μπρεχτ σημειώνει το 1948 σχετικά μη τη δική του Αντιγόνη του Σοφοκλή, στηριγμένη στην απόδοση του Χαίλντερλιν: Η πλήρης υλική και πνευματική κατάρρευση έχει χωρίς αμφιβολία γεννήσει

μια δίψα για κάτι νέο. Η τέχνη ενθαρρύνεται να δοκιμάσει καινούργια πράγματα. Καθώς επικρατεί μεγάλη σύγχυση ως προς τι είναι νέο και τι παλιό και φόβος για την επάνοδο του παλιού μαζί με φόβο μπροστά στο νέο και καθώς καλούμαστε να ξεπεράσουμε απλώς πνευματικά και ψυχικά το ναζισμό, καλά θα κάνουν οι καλλιτέχνες να μην εμπιστεύονται τυφλά τη διαβεβαίωση πως το νέο είναι καλοδεχούμενο. Ανεβάζει, λοιπόν, Αντιγόνη –και μάλιστα την Αντιγόνη σε «μοντέλο» παράστασης– για να αξιοποιήσει το παρωχημένο ως όχημα ριζικής καινοτομίας, ως μέσο κριτικής θεώρησης –εγγυημένης βάσει της ιστορικής απόστασης– των σχέσεων και των δομικών αντινομιών της δημοκρατίας. Κάτι ανάλογο συνιστά και το εγχείρημα της Έλενας Τζελέπη και σε αυτό μας καλεί. Ό,τι –για να μιλήσω προσωπικά– μου έδωσε την ευκαιρία να σκεφτώ δυνατά σχετικά με το «γιατί Αντιγόνη», κατά την παρουσίαση του βιβλίου, απέβη τελικά μια ευκαιρία «εκδίκησης απωθημένων». Θυμήθηκα πως το 1971, δεκαεπτά στα δεκαοχτώ τότε, και εν μέσω δικτατορίας, ανέλαβα, ως μαθητής σχολείου, να σκηνοθετήσω μια Αντιγόνη σε ένα σχολείο θηλέων. ∆εν μου επέτρεψαν να ανεβάσω τον Σοφοκλή και μου υπέδειξαν τον Ανούιγ, την Αντιγόνη του του (σημαδιακού) 1944. Της άλλαξα τα φώτα τότε, κι ας μην είχα διαβάσει Λακάν, με τον ενθουσιασμό του νεαρού Ρηγά που γνωρίζει τη μπρεχτιανή χρήση και διασκευή, αλλά και με τη βοήθεια μιας νύξης που μου εγχείρισε ένας ιδιαίτερος φιλόλογος, το κείμενο της Αντιγόνης του αντικαθεστωτικού Κεμάλ Ντεμιρέλ, κείμενο του 1966, μεταφρασμένο στα ελληνικά το 1970 και πάλι στο σκοτάδι της χούντας. Η χειρονομία είχε σημασία: διαβάζουμε πώς διάβασαν και άλλοι το ίδιο παράδειγμα ως παράδειγμα αντίστασης.

Σημείωση

1. Έλενα Τζελέπη (επιμ.), «Αντινομίες της Αντιγόνης. Κριτικές θεωρήσεις του πολιτικού», Μτφρ.: Μ. Λαλιώτης και Α. Λαμπρόπουλος, 2014, Αθήνα: Εκκρεμές.

ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

∆ιαδρομές επίγνωσης

Βλέποντας με τις αισθήσεις

Η τέχνη, ως μέσο έκφρασης, δηλώνει πολλά για τον εαυτό μας και η επίγνωση της εμπειρίας του έργου συγκροτεί, αφυπνίζει και επιτρέπει να αδράξουμε μέρη του εαυτού που διαφορετικά παραμένουν φευγαλέα. Παράλληλα, τα έργα τέχνης αποτελούν μέσο έκφρασης της εσωτερικής ψυχικής διεργασίας και φιλοδοξούν να αποτελέσουν έναυσμα για διάλογο. Ένα διάλογο που οδηγεί σε εμπειρία προσωπικής ενδοεπικοινωνίας και γίνεται σημείο επαφής δημιουργού – θεατή. Η τέχνη, το έργο μέσα από την επίγνωση της εμπειρίας της επαφής αποτελεί όχημα για την αυτογνωσία. Υπό αυτό το σκεπτικό, η ∆ήμητρα Σιατερλή, η Αναστασία Μικρού και η Έλενα Προβατά παρουσιάζουν τις ∆ιαδρομές Επίγνωσης, με έργα που εκτίθενται έως τις 8 Νοεμβρίου. Ωράριο: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11π.μ. 2.30μ.μ. και 5.30 - 8.30μ.μ., Τετάρτη, Σάββατο 11π.μ. - 4μ.μ.

Εγκαινιάζεται ένα μηνιαίο δίωρο πρόγραμμα για άτομα με χαμηλή όραση ή τυφλότητα που θα πραγματοποιείται σε πρώτη φάση στο Κεντρικό Κτίριο του Μουσείου Μπενάκη και την Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου – Γκίκα, κάθε δεύτερη ∆ευτέρα του μήνα στις 5 το απόγευμα. Μέσα από λεπτομερείς περιγραφές και αναγνώσεις που χρησιμοποιούν τη μουσική, τις υφές των υλικών, τις ιστορίες, τους μύθους και τη λογοτεχνία οι επισκέπτες θα γνωρίσουν σημαντικές πτυχές του ελληνικού πολιτισμού. Στόχος του προγράμματος είναι να κάνει τις συλλογές προσβάσιμες μέσα από πρακτικές που απευθύνονται σε όλες τις αισθήσεις και την ευθύνη του έχει ο εικαστικός Φώτης Φλεβοτόμος, με πλούσια εμπειρία ανάλογων δράσεων. Πληροφορίες: 2103671067

“

Τεχνοχώρος (Λεμπέση 4 & Μακρυγιάννη, Αθήνα, τηλ.: 2111823818)

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

εκδηλώσεων

Κυριακή 19 Οκτωβρίου

** Eνημερωτική ημερίδα με θέμα «Φράγματα - λίμνες μεταλλευτικών αποβλήτων “Ωρολογιακές βόμβες” στον τόπο μας» διοργανώνουν οι Επιτροπές Αγώνα Χαλκιδικής-Θεσσαλονίκης ενάντια στην εξόρυξη χρυσού, στις 11π.μ., στο Πολιτιστικό Κέντρο Ιερισσού, με εισηγητές τους: Τριανταφυλλίδη Γιώργο, Τόλη Παπαγεωργίου, Γιάννη Βεργίνη, πτυχιούχο. Θα παρέμβουν: Χουλιάρας Γεράσιμος, Μπένος Αλέξης. ** Εκδήλωση-συζήτηση «Τέσσερα χρόνια αγώνες ενάντια στα διόδια» θα πραγματοποιηθεί, στις 11π.μ., στην καφετέρια Secret, στην πλατεία Στεφανοβίκειου, με ομιλητές τους αγωνιστές κατά των διοδίων: Ξηρομερίτη Αντρέα, Χατζηγιάννη Γιάννη και νομικό του κινήματος κατά των διοδίων. ** Ανοιχτή εκδήλωση-συζήτηση με θέμα «Η δράση του ΕΛΑΣ στη Ρούμελη και η απελευθέρωση της Λαμίας: 70 χρόνια μετά» διοργανώνει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ Φθιώτιδας, στις 7μ.μ., στο καφέ «Ημέτερον», στη Λαμία. Παράλληλα, θα γίνει προβολή του κινηματογραφικού αρχείου του ΕΛΑΣ 1943-45. ** Πάρτι για να αποχαιρετήσουμε το φεστιβάλ «το μικρό Παρίσι των Αθηνών», στις 6.30μ.μ., στην πλατεία του Αγίου Παύλου και στον πεζόδρομο της Μαιζώνος. Στο πάρτι συμμετέχουν οι: Αλέκος Χρηστίδης, Αντιγόνη Κατσούρη, Κουαρτέτο Κλαρινέτων Εθνικού Ωδείου Χολαργού, Μαριαλένα Σπίνουλα - Μά-

Locked in

Οι επιμελήτριες Ελευθερία Σταμάτη και Ιωάννα Μύρκα μέχρι τις 25 Οκτωβρίου παρουσιάζουν βίντεο των καλλιτεχνών: Α. Σιτορέγκο, Β. Μπούζα, Λ. Πέτρου, Ε. Σταμάτη, Κ. Χατζηγιώση, Ι. Μύρκα, Κ. Τηλιγάδη και Λ. Θεοδώρου, στην έκθεση με τίτλο Locked in. «Locked in syndrome» («σύνδρομο εγκλεισμού») ή «LIS» είναι ο όρος που δόθηκε από τους Fred Plum και Posner Jerome το 1966, προκειμένου να περιγράψουν την κατάσταση κατά την οποία ο ασθε-

ριος Στρόφαλης - Kώστας Βλαχόπουλος, Nίκος Τουλιάτος και η ομάδα κρουστών του. ** Η νέα δημοτική αρχή Φιλαδέλφειας - Χαλκηδόνας καλεί τους πολίτες αλλά και τους φορείς της πόλης μας σε μια πρώτη περιβαλλοντική δράση στο Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας, στις 11π.μ. Θα αναπτυχθούν, επίσης, συμμετοχικές δράσεις για μικρά παιδιά, ενώ θα λειτουργεί συλλογική κουζίνα για όλους τους συμμετέχοντες. Τη δράση υπογράφουν μουσικά οι Εncardia και η ομάδα κρουστών του ΚΕΘΕΑ Παρέμβαση.

∆ευτέρα 20 Οκτωβρίου

** Nα συζητήσουμε τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την ανασυγκρότηση της χώρας, μας καλεί ο ΣΥΡΙΖΑ Πετρούπολης, στις 7μ.μ., στο Πολιτισιτκό Κέντρο δήμου Πετρούπολης (Εθνίκης Αντιστάσεως 61), με ομιλητή τον Κώστα ήΣυχο. ** Εκδηλώσεις για τα πενήντα χρόνια από την έκδοση του περιοδικού «Αναγέννηση» θα γίνουν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στα Γιάννενα και στο Ηράκλειο. Η κεντρική εκδήλωση στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί στο θέατρο Ακροπόλ, στις 7μ.μ., με ομιλητές τους: Ισαάκ Ιορδανίδη και Βασίλη Σαμαρά. Παράλληλα, θα γίνει έκθεση ντοκουμέντων του μαρξιστικού-λενινιστικού κινήματος.

Τρίτη 21 Οκτωβρίου

** Το φωτογραφικό λεύκωμα της Μαρίνας Καραγάτση «∆ιαδρομές στην Άνδρο του ’70» παρουσιάζουν οι εκδόσεις Άγρα και το Θέατρο Πορεία, στις 8μ.μ., στο θέατρο Πορεία ((Τρικόρφων 35 & 3ης Σεπτεμβρίου 69), με ομιλητές τους: Λεωνίδα Εμπειρίκο, ∆ημήτρη Ι. Κυρτάτα, Σταύρο Πετσόπουλο. Θα προβληθεί βίντεο της Κινηματογραφικής

νής γνωρίζει, αλλά δεν μπορεί να κινηθεί ή να επικοινωνήσει προφορικά λόγω της πλήρους παράλυσης σχεδόν όλων των γραμμωτών μυών του σώματος εκτός από τα μάτια. Το συγκεκριμένο project αποδίδει καλλιτεχνικά τον εγκλεισμό σε προσωπικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Ωράριο: ∆ευτέρα έως Παρασκευή 2 - 8.30μ.μ., Σάββατο 2 - 6μ.μ. Beton 7 (Πύδνας 7, Βοτανικός, Αθήνα, τηλ.: 2107512625)

Αποβατραχοποίηση

Η γλυπτική εγκατάσταση που παρουσιάζει ο Γιώργος Γυπαράκης από τις 23 Οκτωβρίου έως τις 15 Νοεμβρίου αναφέρεται στην έννοια του «froglessness» (της «αποβατραχοποίησης»), του ανήσυχου βατράχου που ζει μέσα μας. Ο όρος, δανεισμένος από το καθοδηγητικό κείμενο του βουδιστή μοναχού, Thich Nhat Hanh, έχει να κάνει με το κατόρθωμα της απραξίας ως την απόλυτη Πράξη. Η έκθεση διερευνά την παραινετική πρόταση του Hanh για παύση, ως δυνητικό εργαλείο επανασχεδιασμού της καθημερινής ζωής απέναντι σε μια καθολικά «βατραχοποιημένη» κουλτούρα που υποστηρίζει την αποκλειστική προτεραιότητα του αδιάκοπου και αλόγιστου πράττειν. Ωράριο: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11π.μ. 3μ.μ. και 5 - 8μ.μ., Τετάρτη 11π.μ. 3μ.μ., Σάββατο 11π.μ. - 2μ.μ. Γκαλερί Ζουμπουλάκη (Πλ. Κολωνακίου 20, Αθήνα, τηλ.: 2103608278).

Λέσχης Άνδρου «Η Μαρίνα Καραγάτση φωτογραφίζει την Άνδρο του ’70».

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου

** Ο ΣΥΡΙΖΑ Αλίμου διοργανώνει συζήτηση με θέμα «Η Ελλάδα μετά το μνημόνιο στην Ευρώπη, στον κόσμο» και ομιλήτρια την Νάντια Βαλαβάνη, στις 7.30μ.μ., Πολιτιστικό Κέντρο Αλίμου (Λ. Ιωνίας 96 - Άνω Καλαμάκι). ** ∆ιαδήλωση ενάντια στον εργασιακό μεσαίωνα και την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας διοργανώνει το Συντονιστικό δράσης, στις 6μ.μ., στα Χαυτεία (Σταδίου & Αιόλου).

Πέμπτη 23 Οκτωβρίου

** Ο νέος κύκλος των «Ανήσυχων συζητήσεων» στο Public ξεκινά, στις 7μ.μ., με τα ιερά τέρατα της καλτ λογοτεχνίας Τόμας Πίντσον (γεν.1937), Τζ. Ντ. Σάλιντζερ (1919-2010), Ε.Χ. Γονατά (19242006), και ένα ερώτημα: αφού το μυστικό τους δεν είναι η δημοσιότητα, τότε ποιο είναι; Συμμετέχουν: Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Χρήστος Αστερίου, Λευτέρης Καλοσπύρος, Θανάσης Μήνας. ** Ο ΣΥΡΙΖΑ Εξαρχείων διοργανώνει ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ - Τα πρώτα μέτρα από την κυβέρνηση της αριστεράς» και ομιλητή τον Γιώργο Σταθάκη, στις 7 μ.μ., Καλλιδρομίου & Μπενάκη. Σάββατο 25 Οκτωβρίου

** ∆ωρεάν σεμινάρια Μικρασιατικής Ιστορίας διοργανώνει ο δήμος Νίκαιας Ρέντη, σε συνεργασία με την Ένωση Μαγνησίας Μ. Ασίας. Τα σεμινάρια πραγματοποιούνται κάθε Σάββατο, 10π.μ. με 12μ., στο ∆ημοτικό Θέατρο Νικαίας – Πολυχώρος Μάνος Λοΐζος. ∆ηλώσεις συμμετοχής: 210 4906021 - 6931086458.

Κομμουν Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Το σύνολο της κοινωνικής ζωής είναι ουσιωδώς πρακτικό. Όλα τα μυστήρια που οδηγούν τη θεωρία στο μυστικισμό βρίσκουν την ορθολογική τους λύση στην ανθρώπινη πρακτική και στην κατανόηση αυτής της πρακτικής.

Καρλ Μαρξ, 8η Θέση για το Φόιερμπαχ

Των Χρήστου Λάσκου και Ευκλείδη Τσακαλώτου

ι επαναστατικές περίοδοι είναι σπάνιες στην ιστορία. Επιπλέον, η εμφάνισή τους δεν εξαρτάται πρωταρχικά από τη δράση πολιτικών φορέων, αλλά, σε μεγάλο βαθμό, είναι αυθόρμητο προϊόν της συμπύκνωσης σε ορισμένο χρόνο και τόπο μιας ποικιλίας αντιφάσεων. Τίθεται, λοιπόν, ένα μείζον πρόβλημα για όσους θεωρούν απαραίτητο το ριζικό κοινωνικό μετασχηματισμό, την ανατροπή του καπιταλισμού και τη διαμόρφωση των συνθηκών για τη μετάβαση σε μια κομμουνιστική κοινωνική θέσμιση, όταν ζουν σε μη επαναστατικούς καιρούς. Μία απάντηση που έχει δοθεί από το αριστερό κίνημα στη διαδρομή του χρόνου, με την εμπειρία δύο αιώνων σχεδόν, είναι αυτή του μεταβατικού προγράμματος, που διαμορφώνεται ώστε να δημιουργεί όρους κατάλληλους για τη στρατηγική επικράτηση του κόσμου της εργασίας. Από την εποχή των πρώτων εργατικών συνεδρίων του 19ου αιώνα, και με κορυφαίο σταθμό την εκπόνηση της πολιτικής του Ενιαίου Μετώπου από την Κομμουνιστική ∆ιεθνή στη δεκαετία του είκοσι, αυτή είναι μια επιλογή πάνω στην οποία χτίζεται μια συνεκτική παρέμβαση που υπηρετεί τον κοινωνικό μετασχηματισμό.

Ο αριστερός ευρωκομουνισμός

Κατά τη γνώμη μας, το πιο πρόσφατο επαρκώς επεξεργασμένο σχέδιο, που εντάσσεται σε αυτήν την παράδοση, είναι αυτό του «αριστερού ευρωκομουνισμού», μιας πολιτικής στρατηγικά προσαρμοσμένης στην ιδέα του ∆ημοκρατικού ∆ρόμου προς τον Σοσιαλισμό, ο οποίος αντιλαμβάνεται την πορεία του μετασχηματισμού ως έναν διαρκή αγώνα μετατροπής των ταξικών συσχετισμών στην προοπτική μιας σειράς επιμέρους ρήξεων στρατηγικού χαρακτήρα. Και, από αυτήν την άποψη, είναι στους αντίποδες τόσο μιας στρατηγικής των σταδίων, όσο και μιας αναμονής εκτός πραγματικού ιστορικού χρόνου - στην πρόσφατή του ιστορία του, το ΚΚΕ έχει καταφέρει να πάει από το πρώτο στο δεύτερο, χωρίς ποτέ να εμπλακεί σοβαρά με τη στρατηγική ενός μεταβατικού προγράμματος. Ο πυρήνας αυτής της αντίληψης συνίσταται στη θεμελιώδη παραδοχή πως ο κομμουνισμός, η καθολική χειραφέτηση, είναι υπόθεση της κοινωνικής πλειοψηφίας και είναι δυνατή μονό ως το μέγιστο πλειοψηφικό γεγονός. Με βάση το μαρξικό ρητό «η απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι υπόθεση της ίδιας», στο κέντρο οποιασδήποτε στρατηγικής μετάβασης δεν μπορεί παρά να είναι οι

ν ισμός, που σημαίνει μετάβαση ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 19 Οκτωβρίου 2014

Μιλώντας περί εμπιστοσύνης, αλληλεγγύης και συνεργασίας… μετασχηματιστικές πρακτικές, που διαμορφώνουν τόσο τις ευρύτερες συνθήκες όσο και το κοινωνικό υποκείμενο που αναλαμβάνει να τις υλοποιήσει.

Η κεντρική σημασία των πρακτικών

Οι άνθρωποι, όταν εμπλέκονται σε πρακτικές, αλλάζουν οι ίδιοι. Οι ιδέες έχουν πρακτικό χαρακτήρα και γίνονται οι ίδιες υλική δύναμη αλλαγής της κοινωνίας. Η συνείδηση μεταβάλλεται μέσα από τις πρακτικές. Η συμμετοχή σε εναλλακτικές μετασχηματιστικές πρακτικές είναι που μεταβάλλει τις ιδέες των ανθρώπων και όχι vice versa. Αυτή η προσέγγιση καθορίζει πρωταρχικά την αντίληψη του Μαρξ για τον κομμουνισμό, ο οποίος, ήδη από την εποχή της Γερμανικής Ιδεολογίας, τοποθετείται ρητά: «Ο κομμουνισμός δεν είναι για μας μια κατάσταση προς επίτευξη, ένα ιδεώδες στο οποίο η πραγματικότητα πρέπει να προσαρμοστεί. Καλούμε κομμουνισμό το πραγματικό κίνημα που καταργεί την παρούσα κατάσταση των πραγμάτων. Οι προϋποθέσεις αυτού του κινήματος προκύπτουν από τις τωρινές προκείμενες». Το παράδοξο είναι πως, για ένα μεγάλο τμήμα της αριστεράς, αυτή η αυτονόητη προσήλωση στις πρακτικές περιθωριοποιήθηκε για δεκαετίες, σε μια εποχή που, όπως έξοχα έχει αναλύσει ο Στιούαρτ Χολ, οι αντίπαλοί μας έφτασαν να κατανοούν αυτή την αλήθεια καλύτερα από εμάς. Έτσι, νεοφιλελεύθεροι και εκσυγχρονιστές προσπάθησαν να μεταβάλλουν τη συνείδηση του πληθυσμού σε μια ατομικιστική κατεύθυνση αλλάζοντας πρακτικές. Κάνοντας, για παράδειγμα, την εκπαίδευση και την υγεία περισσότερο “ανταγωνιστικές”, παρόμοιες με την αγορά, στην οποία οι άνθρωποι δεν μπορούν στοιχειωδώς να εκφράσουν άλλες αξίες, συμμετοχικές και αλληλέγγυες. Είναι καιρός, λοιπόν, να ξαναμάθουμε από τους νεοφιλελεύθερους το μάθημα που οι ίδιοι αποκόμισαν με πολύ παραγωγικό τρόπο από τη Αριστερά. Και ήδη διαμορφώνεται ένα ολόκληρο κίνημα που το κάνει.

Κοινωνική οικονομία και αλληλεγγύη

Πραγματικά, τα εγχειρήματα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας χτίζουν

σε αυτήν την κατεύθυνση. Και συνιστούν σύνολα πρακτικών με μεγάλη στρατηγική σημασία, γιατί, μεταξύ άλλων αυτές οι πρακτικές: 1. Παρεισδύουν στη διαμόρφωση των ίδιων των αναγκών δίνοντας τη δυνατότητα να προεικονιστεί μια «οικονομία των αναγκών» 2. ∆είχνουν πως η Αριστερά μπορεί να είναι αποτελεσματική ήδη πριν από την έλευσή της σε θέση εξουσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός πως ακόμη και το υπουργείο Υγείας εξαναγκάστηκε να νομοθετήσει σχετικά με την κάλυψη των ανασφάλιστων. Είναι προφανές πως η παρουσία των κοινωνικών ιατρείων και φαρμακείων, ως έμπρακτη απόδειξη πως οι ανασφάλιστοι «γίνεται» να έχουν πρόσβαση έπαιξε τον πρώτο ρόλο.

“

Οι άνθρωποι, όταν εμπλέκονται σε πρακτικές, αλλάζουν οι ίδιοι. Η συμμετοχή σε εναλλακτικές μετασχηματιστικές πρακτικές είναι που μεταβάλλει τις ιδέες των ανθρώπων και όχι vice versa.

3. Επεκτείνουν το «χώρο του κομμουνισμού», με την έννοια που το έθετε ο Γκ. Α. Κοέν. Που σημαίνει πως, συμμετέχοντας σε αυτές τις πρακτικές, προσφέρω – όπως επιτάσσει η κομμουνιστική αρχήτις υπηρεσίες μου επειδή έχω ένα ταλέντο, μια ικανότητα για να το κάνω και όχι –σύμφωνα με την καπιταλιστική αρχή- γιατί μπορώ να αποκομίσω προσωπικό κέρδος από την ανάγκη των άλλων. 4. Μπορούν να επηρεάσουν και άλλους τομείς, πέρα από το άμεσο δικό τους πεδίο εφαρμογής. Για παράδειγμα, τα κοινωνικά ιατρεία ούτε θέλουν, ούτε μπορούν να αντικαταστήσουν το ΕΣΥ αλλά θέλουν να μπολιάσουν το εθνικό σύστημα, και κατά επέκταση το υπόλοιπο δημόσιο τομέα, με άλλες αξίες, με μια διαφορετική σύλληψη για το τι σημαίνει δημόσια υπηρεσία. 5. Αλλάζουν τους ίδιους τους ανθρώπους που παίρνουν μέρος σε αυτές, διδάσκοντας την αξία της συμμετοχής και της αλληλεγγύης, δίνοντας μια νέα ανάσα ζωής στην πολιτική ως πρακτική αλλαγής του κόσμου. ∆εν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουμε πιο πολλά παραδείγματα εναλλακτικών πρακτικών στην κοινωνική αλληλεγγύη από την κοινωνική οικονομία, και ότι υστερούμε ακόμα πιο πολύ σε παραδείγματα συνεταιριστικού ή αυτοδιαχειριστικού χαρακτήρα στην πραγματική οικονομία. Για όσους και όσες κατανοούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ως μια διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού, αυτό δεν μπορεί παρά να μας ανησυχεί. Αλλά μια κυβέρνηση της αριστεράς οφείλει να δώσει χώρο σε όσα καλά παραδείγματα υπάρχουν με την ελπίδα ότι θα δημιουργηθούν κοινωνικοί παραγωγικοί φορείς που θα εμπνευστούν από αυτά τα παραδείγματα και θα δώσουν σάρκα και οστά σε οποιοδήποτε νέο νομικό πλαίσιο. Αυτά είναι που διαμορφώνουν το πλαίσιο για την εφαρμογή ενός πραγματικού μεταβατικού προγράμματος. Χρειαζόμαστε προγράμματα 10 ημερών και δέκα μηνών, για να φανεί πρακτικά πως μια περισσότερο συλλογική και συμμετοχική μορφή ζωής είναι αποτελεσματική και επιθυμητή. Και αυτό γίνεται μόνο μέσα από γενικεύσιμα παραδείγματα. Ένα τέτοιο πρόγραμμα περιλαμβάνει: 1. Άμεσα μέτρα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης και της ανεργίας 2. Αναδιανομή και φορολογική επίθεση στο κεφάλαιο και τους πλούσιους 3. ∆ιεύρυνση της δημοκρατίας και επέκτασή της σε πεδία, όπου είναι απαγο-

ρευμένη (π.χ. χώροι παραγωγής) 4. Ενίσχυση –πολιτική και νομική- των αυτοδιαχειριστικών πρακτικών, είτε νέων είτε σε εργοστάσια που έκλεισαν στην κρίση 5. Ενίσχυση κοινωνικών και αλληλέγγυων μορφών οικονομίας 6. Αποεμπορευματοποίηση όλο και περισσότερων δραστηριοτήτων και υπηρεσιών – ενίσχυση άλλων καταναλωτικών και παραγωγικών προτύπων

Ζητήματα Στρατηγικής

Πολλοί και πολλές έχουν μιλήσει για το ότι η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά κρίση αξιών, συμπεριφορών και θεσμών. Μόνο που διαφορετικές αξίες και συμπεριφορές χρειάζονται ζωτικό χώρο για να αναπνεύσουν και να ανθίσουν – και ο στόχος των νεοφιλελεύθερων και εκσυγχρονιστών τόσο πριν όσο και μετά την κρίση ήταν, και είναι, η συρρίκνωση αυτών των χώρων. Με λίγα λόγια η εμπιστοσύνη, η συνεργασία και η αλληλεγγύη δεν είναι η «φυσική επιλογή» σε ένα περιβάλλον που ευνοεί το κέρδος, την ιδιοτέλεια, και τις ατομικές στρατηγικές επιβίωσης. Κάποιοι άλλοι, πιο αριστεροί αυτοί, υποθέτουν ότι αυτές οι αξίες και συμπεριφορές έχουν δευτερεύουσα σημασία – το κυρίαρχο είναι να λυθεί το θέμα της εξουσίας, να κοινωνικοποιηθούν τα μέσα παραγωγής, να περάσουμε σε μια προγραμματισμένη οικονομία κλπ. Μόνο που αυτή η αντίληψη υποθέτει αυτό που είναι προς απόδειξη – ότι τα άτομα είναι έτοιμα να αγκαλιάσουν συνεργατικές λύσεις και εμποδίζονται μόνο από μια ταξική εξουσία και βεβαίως από πουλημένες ηγεσίες που με τα μεταβατικά προγράμματά τους τροφοδοτούν αυταπάτες για την εργατική τάξη. Με αυτό τον τρόπο υποβαθμίζεται όχι μόνο η σημασία των μεταβατικών προγραμμάτων, αλλά και ο ρόλος των ίδιων των εργαζόμενων στην χειραφέτησή τους. Πάντα θα υπάρχει χώρος για διάλογο σχετικά με το περιεχόμενο ενός τέτοιου προγράμματος. Αλλά πολλές φορές οι αντιρρήσεις για το περιεχόμενο – όπως για παράδειγμα τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Αλέξης Τσίπρας στην Θεσσαλονίκη - στην πραγματικότητα κρύβουν διαφορετικές απόψεις στρατηγικού χαρακτήρα. Καλό θα ήταν να συζητήσουμε αν σωστά υποστηρίζουμε ένα τέτοιο πρόγραμμα πριν περάσουμε στο ερώτημα του περιεχομένου.