Κυριακη 26-10-2014 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2014 • Αρ. φ. 1222 • 2 €

Ε. Παπαβλασόπουλος: Οι διανοούμενοι, η Αριστερά και η αντιηγεμονία

Ο αγώνας για την ιδεολογική ηγεμονία, προϋποθέτει συλλογική βούληση και ορίζοντα το δικό μας σοσιαλισμό. σελ. 30, 31

...

Σ. Λαπατσιώρας: Το διπλό δίλημμα της Γερμανίας

Το 2015, έτος πολιτικών εξελίξεων και αβεβαιοτήτων στην Ευρώπη. σελ. 18

Να πέσει η κυβέρνηση με τους όρους της Αριστεράς

Κείμενο πέντε στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ για την προεδρική εκλογή και το σύνολο της πολιτικής ατζέντας. σελ. 9

Τ. Ρούσσο - Μ. Πουτσιαρέλι: To Podemos συνταράσσει την Ισπανία

Ρεπορτάζ από την 1η εθνική συνέλευση του κινήματος που μετατρέπεται σε κόμμα. σελ. 14

...

Ρ. Καλαντζή: Η νεολαία του Χίτλερ

Εθνικοσοσιαλισμός και νεολαία, τότε και τώρα. σελ. 24, 25

...

Μ. Τριανταφύλλου: Κόρη καλής οικογένειας αφηγείται

Για την παράσταση “Σταματία, το γένος Αργυροπούλου” του Κώστα Σωτηρίου. σελ. 27

Με το ζόρι χορηγοί

Εισφορά έως 10.000 ευρώ ζητούν από κρατούμενους για να αγοράσουν την ελευθερία τους. σελ. 19

Με τα χέρια ψηλά Του Κωστή Γιούργου

νας νέος άνδρας με τα χέρια ψηλά, το πρόσωπο κολλημένο στον τοίχο, τα πόδια ανοιχτά. Πίσω του, γύρω του, μια ομάδα ένστολοι με πλήρη εξάρτηση. Χωρίς διακριτικά. Με ερμητικά κράνη. Άνθρωποι χωρίς πρόσωπο –αν αυτά τα δύο νοούνται χωριστά... Βρίσκονται σε διατεταγμένη υπηρεσία; Απλώς αναθερμαίνουν παιδικές μνήμες με ανυπεράσπιστα κατοικίδια και πρώιμες σαδιστικές ανησυχίες; Και τα δύο; Άγνωστο. Ίσως ∆ίας, ίσως ∆ελτάδες. Θα δείξει η Ε∆Ε, βεβαίως... Σωματική έρευνα, προπηλακισμοί, κλωτσιές, χτυπήματα. Τα χέρια τους στις τσέπες του. Τι έκανε; Τι κάνουν οι εκπρόσωποι της Πολιτείας; —Τι κάνετε στον άνθρωπο; Κυριακή 19 Οκτωβρίου, ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

ΕΜΠΟΛΑ

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ

σελ. 20, 21

Γιατί βρεθήκαμε απροετοίμαστοι

Ο Βιν Κιμ Γκιεν και ο Αλέξης Μπένος εξηγούν τα δυνατά και αδύναμα σημεία στην αντιμετώπιση του ιού

σελ. 12, 13

Παιχνίδια υψηλού πονταρίσματος

Ο Νίκος Μούδουρος και ο Ζιαντ Αμπού Ρις μιλούν για τις εξελίξεις σε Κύπρο, Τουρκία και Μέση Ανατολή

ΟΙ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ ΣΤΑΘΕΡΑ ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ & ΤΩΝ «ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ»

Ανελέητη η τρόικα, αδύναµη η κυβέρνηση Ο αποπληθωρισμός και η ύφεση μπορεί να έχουν για τα καλά εγκατασταθεί στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα η ανεργία και η φτώχεια να αυξάνονται συνεχώς, εν τούτοις οι ηγέτες της, αν και σε σύγκρουση μεταξύ τους χάριν των εθνικών τους συμφερόντων, ομονοούν στο ότι η ρότα δεν θα αλλάξει ουσιαστικά. Αντίθετα, όπως έδειξε η Σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών Πέμπτη και Παρασκευή, επέμειναν, με έμφαση αλλά στα λόγια, στην ανάγκη ανάπτυξης δίνοντας ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις, δηλαδή στην επιτάχυνση της κατάργηση κάθε εναπομείναντος ρυθμιστικού ή ελεγκτικού θεσμού. Η ελληνική κυβέρνηση μέσα σ’ αυτόν τον «λάκκο των

Η. Νικολακόπουλος:

λεόντων» δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τους αναγκαίους συμμάχους που θα της έδιναν κάποιο περιθώριο να ισχυριστεί, μπροστά στη χειμαζόμενη ελληνική κοινωνία, ότι μετά την ημερομηνία λήξης του μνημονίου, στο τέλος του έτους, έχει προβλεφθεί ένα κάποιο περιθώριο στοιχειώδους χαλάρωσης της λιτότητας. Η κυβέρνηση αποδείχθηκε, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του θρυλούμενου «σχεδίου εξόδου», πολύ αδύναμη για να αντιδράσει. Και ήταν αναμενόμενο, εφόσον ΠΑΣΟΚ και Ν∆ δεν αμφισβητούν την πολιτική των μνημονίων, αλλά, αντίθετα, εκθειάζουν με κάθε ευκαιρία τις έως τώρα επιτυχίες της.

∆ιεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με face control

Σελ. 6, 7

Θ. Φωτίου: Να άρουμε το φόβο από τα πανεπιστήμια

Χρόνιες αμαρτίες πνίγουν την Αττική Κ. Βεργόπουλος: Καταστροφές σε Περιστέρι, Καματερό, Χαϊδάρι, Αιγάλεω, Ίλιο, Η λιτότητα Φυλή, Πειραιά και σε άλλες περιοχές από την καταρρακτώδη βροχόπτωση της Παρασκευής. Η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα ∆ούρου σε της σημείωσε ότι «οι πολίτες γνωρίζουν πολύ καλά τι σημαίστραγγαλίζει την Ευρώπη δήλωσή νει, εν έτει 2014, η αντιπλημμυρική προστασία να παραμένει ζητούΣελ. 8

Σελ. 16, 17

μενο» και υπογράμμισε, ως πρώτο βήμα, ότι η Περιφέρεια αύξησε το κονδύλι για τα αντιπλημμυρικά έργα.

Με τα χέρια ψηλά ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

Εξάρχεια, Καλλιδρομίου και Εμμανουήλ Μπενάκη, νωρίς απόγευμα, δρόμοι έρημοι. Ένας πολίτης που κατεβαίνει τα σκαλιά του Στρέφη: —Τι κάνετε, γιατί τον χτυπάτε, γιατί τον κλωτσάτε; —Φύγετε! Πάτε στη δουλειά σας! —Γιατί τον χτυπάτε; Όταν τους δείχνει τη δημοσιογραφική ταυτότητα, εξαγριώνονται, τον αρπάζουν, τον σπρώχνουν βίαια. Απειλούν με προσαγωγή, φωνάζουν για απείθεια και αντίσταση κατά της αρχής στη σύζυγό του, που έχει κατέβει αλαφιασμένη από το σπίτι: «Έχει κάνει τριπλό μπαϊπάς!» τους λέει. Στο τμήμα! Την σπρώχνουν, την τραβάνε. «Έχει περάσει βασανιστήρια, φυλακές, εξορίες!» Προσέξτε μη σας πάμε στο Αυτόφωρο! απειλούν με τη μόνη γλώσσα που ξέρουν. «Να μας πάτε, να φανεί τι κάνετε!» Μαζεύεται κόσμος, διαμαρτύρονται από τα μπαλκόνια. ∆έκα - δεκαπέντε λεπτά έντασης. Ύστερα, προφανώς μετά από ενδοσυνεννόηση, καβαλάνε τις μηχανές κι απομακρύνονται. Απομακρύνεται κι ο νέος άνδρας, μάλλον αλλοδαπός, σίγουρα αθώος των υποψιών που του στοίχισαν τον εξευτελισμό και τον ξυλοδαρμό του –ίσως και κάτι από το περιεχόμενο της τσέπης του, που χάθηκε κατά την έρευνα. Ο Νίκος είναι άνθρωπος που μετράει τα λόγια του. Σαράντα έξι χρόνια γνωριζόμαστε, ούτε για το βασανιστή του δεν θα έλεγε περιττή κουβέντα. Λίγα και μετρημένα έγραψε στη στήλη του στην «Εφ.Συν.» Και περισσότερα υπονόησε γι’ αυτό που έχει ενσωματωθεί στην καθημερινότητα των Εξαρχείων. ∆ευτέρα πρωί, η είδηση Σαράντα έξι χρόνια στον Τύπο. Τρίτη μεσημέρι, ο υπουργός προστασίας γνωριζόμαστε με κ.λπ. κ.λπ. επικοινωνεί με τον Νίκο, ούτε για το σπίτι του Νίκου και της Φρόσως Κιάου. Ρωτά λεπτοτο βασανιστή του μέρειες. Θα ασχοληθεί προσωπικά. ∆ιέταξε Ε∆Ε. Θα δεν θα έλεγε επιβεβαιωθεί, άραγε, για μυπεριττή κουβέντα. ριοστή φορά –με τα λόγια Λίγα και μετρημένα της βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ, Βασιλικής Κατριβάνου– ότι έγραψε στη στήλη «Ε∆Ε σημαίνει: Εμείς ∆εν Ευθυνόμαστε»;

“

του στην “Εφ.Συν.” Και περισσότερα Με γνώμονα την ένταση υπονόησε γι’ αυτό Μην κρυβόμαστε. Αν η Αθήνα συμπυκνώνει όλη την που έχει το κέντρο της, τα ενσωματωθεί στην Ελλάδα, Εξάρχεια, συμπυκνώνουν όλα τα κοινωνικά και πολικαθημερινότητα τικά χαρακτηριστικά της των Εξαρχείων. Αθήνας –και τουλάχιστον

ογδόντα από τα χρόνια της ιστορίας της: απ’ την Κατοχή και τα ∆εκεμβριανά, μέχρι το Κυπριακό και την Αποστασία. Κι απ’ τη δικτατορία και το Πολυτεχνείο, μέχρι το ∆εκέμβρη του 2008 και την αντιμνημονιακή πλημμυρίδα και άμπωτη. Η σωφρονιστική αγωγή που επιβάλλουν στα Εξάρχεια οι κυβερνώντες είναι υποδειγματική των πεποιθήσεων τους για ολόκληρη τη χώρα: ωμή καταστολή, τρομοκράτηση, μεταμεσονύχτιες εισβολές σε στέκια όπου συχνάζει ένα επικίνδυνα ζωντανό κομμάτι της νεολαίας. Το κέντρο αστυνομεύεται με γνώμονα την ένταση, όχι τον κατευνασμό· και χρησιμοποιείται ως πεδίο εξάσκησης των δυνάμεων καταστολής στην περιφρόνηση του πολίτη, δηλαδή της δημοκρατίας. ∆ύσκολο ο κύριος υπουργός να μην το γνωρίζει αυτό. Ευκολότερο να υποθέσει κανείς ότι εύχεται ενδόμυχα να μη συμβεί στη θητεία του κάποιο από τα μοιραία που συνοδεύουν πολιτικές όπως αυτή του υπουργείου του. Μια χώρα με τα χέρια ψηλά, το πρόσωπο κολλημένο στον τοίχο. Γύρω της γαυγίζουν, προπηλακίζουν, χτυπούν, χώνουν τα χέρια τους στις τσέπες της. Να βγάλουν ενοχοποιητικά στοιχεία; Να βάλουν; Βρήκαν χρήματα; Θα συνταχθεί κατασχετήριο; «Μην ανακατεύεστε, κύριε! Πάτε στη δουλειά σας! Θέλετε να βρείτε το μπελά σας;» Αλλά κι εκείνη, τι ήθελε στο δρόμο τους; Για να συχνάζει εδώ, σίγουρα δεν ανήκει στο 1% που κατέχει το 56,1% του πλούτου. Ούτε στο 20% των πλουσιότερων, που έχει 6,6 φορές μεγαλύτερο εισόδημα από το 20% των φτωχότερων. Ύποπτο...

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

«Με ποιες συμμαχίες για την κυβέρνηση της αριστεράς» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ε μια κατάμεστη από μέλη και φίλους του ΣΥΡΙΖΑ αίθουσα, πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 22 Οκτώβρη, η εκδήλωση με τίτλο «Με ποιες συμμαχίες για την κυβέρνηση της αριστεράς», η οποία συνδιοργανώθηκε από την εφημερίδα «Εποχή» και το Rednotebook. Οι εισηγητές Χριστόφορος Βερναρδάκης, Χριστόφορος Παπαδόπουλος και Μάκης Μπαλαούρας, ο καθένας με το δικό του τρόπο, ανέπτυξαν τις βασικές παραμέτρους του θέματος, αναλύοντας τη μέθοδο και το πολιτικό σκεπτικό με το οποίο πρέπει να οικοδομηθούν οι κοινωνικές συμμαχίες που θα οδηγήσουν στην κυβέρνηση της αριστεράς και στην υλοποίηση του προγράμματός της. Το κοινό ανταποκρίθηκε στην πρό(σ)κληση για συζήτηση γύρω από το άκρως πολιτικό και επίκαιρο θέμα των συμμαχιών και συμμετείχε με αυθεντικό και γνήσιο ενδιαφέρον στη συζήτηση. Το πλήθος και η ποιότητα των παρεμβάσεων αποδεικνύουν για άλλη μία φορά την ειλικρινή αγωνία του κόσμου όχι μόνο για την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και για την επιτυχία της κυβέρνησης της αριστεράς. Με τις εισηγήσεις των ομιλητών καταρρίφθηκαν μύθοι, όπως «πιάσαμε ταβάνι», και αποδομήθηκαν διλήμματα, όπως «άνευ όρων διεύρυνση ή αποτυχία», που προκύπτουν από συντηρητικές, κατά κοινή ομολογία, αναλύσεις. Κοινός τόπος η αναγνώριση της ανάγκης να αξιοποιηθεί η συγκυρία της εκλογής του προέδρου για την προσφυγή στις κάλπες. Υπογραμμίστηκε η ανάγκη να διαφυλαχθεί το ηθικό και αξιακό πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ, ως εμβρυουλκός αναγέννησης των κινημάτων και ενεργοποίησης του πολιτικού υποκειμένου στην κατεύθυνση της ανατροπής. Οι κοινωνικές συμμαχίες και η συμπόρευση θα αποκρυσταλλωθούν στο πρόγραμμα και την υπεράσπισή του. Ενώ οποιαδήποτε απόπειρα ενσωμάτωσης της αφήγησης του αντιπάλου θα φέρει τα εντελώς αντίθετα αποτελέσματα. Αναλυτικότερα, όπως τόνισε ο Μάκης Μπαλαούρας, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, βασικός προσανατολισμός του ΣΥΡΙΖΑ, την περίοδο αυτή, είναι να συνδεθεί ακόμη περισσότερο με τα κοινωνικά στρώματα στα οποία απευθύνεται, να ανοιχτεί με όρους δημοκρατίας και ενοποίησης του κόμματος στη βάση. Επικαλέστηκε την εκπεφρασμένη ανησυχία του κόσμου που έχει εναποθέσει τις ελπίδες του στον ΣΥΡΙΖΑ, σε σχέση με τα αφερέγγυα πρόσωπα του απερχόμενου φθαρμένου πολιτικού συστήματος. Ταυτόχρονα, πρότεινε να καταρτιστεί άμεσα κώδικας δεοντολογίας των υποψήφιων βουλευτών. Μίλησε για την ανάγκη επικοινωνίας του ταξικά μεροληπτικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ στις προγραμματισμένες περιφερειακές συνδιασκέψεις. Υπενθύμισε, τέλος, πως «οι ιδέες και οι αγώνες χρειάζονται οργάνωση», τονίζοντας την ανάγκη οργάνωσης που να υπηρετεί τις αρχές και τις αξίες του ΣΥΡΙΖΑ, όπως έχουν διαμορφωθεί μέχρι σήμερα. Ο Χριστόφορος Βερναρδάκης, επικ. καθηγητής ΑΠΘ, αναφερόμενος στην εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα εκφραστή ιστορικών συμφερόντων των λαϊκών τάξεων, αναφέρθηκε εκτενώς στα ζητήματα της κοινωνικής συμπόρευσης και του προγράμμα-

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

τος. Πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ ως δημοκρατικός συλλογικός διανοούμενος να πορευθεί προς τις εκλογές με ανοιχτές λαϊκές συνελεύσεις, ενώ τόνισε πως η κοινωνική συμμαχία αποκρυσταλλώνεται στο πρόγραμμα, διαχωρίζοντας τις αναγκαίες υποχωρήσεις από την ενσωμάτωση της αφήγησης του αντιπάλου. Υπογράμμισε την ανάγκη πολιτικοποίησης της συζήτησης ενώ πρόκρινε τη διαμόρφωση νέων διαδικασιών, νέων φορέων και την ανάδειξη νέων προσώπων στο πολιτικό σκηνικό. Βασικό κριτήριο συμμαχιών είναι, σύμφωνα με τον ομιλητή, η διακριτή χρονική συμπόρευση με τις πολιτικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να μην καταλήξει ο ΣΥΡΙΖΑ να γίνει «κόμμα - σημαία ευκαιρίας». Στόχος είναι η ιστορική αλλαγή και αυτή δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι αποτέλεσμα γραφειοκρατίας. Απαιτεί πρωτίστως την ενεργοποίηση των κοινωνικών δυνάμεων. Ο Χριστόφορος Παπαδόπουλος, μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, αναφέρθηκε στην επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ και στην πόλωση που έχει πραγματοποιηθεί στο πολιτικό σκηνικό, γύρω από δύο ανταγωνιστικά σχέδια: το πρόγραμμα καταστροφής της συγκυβέρνησης από τη μία και το πρόγραμμα ελπίδας του ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη. Υποστήριξε πως μέσα από το πρόγραμμά του θα μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να εκφράσει με ηγεμονικό τρόπο το γενικό συμφέρον μιας πλατιάς συμμαχίας μεταξύ του κόσμου της μισθωτής εργασίας και των μεσαίων στρωμάτων, όχι όμως παραχωρώντας δικαιώματα της μισθωτής εργασίας στα μεσαία στρώματα, όπως το ΠΑΣΟΚ παλιότερα. Αναφέρθηκε στις δυσκολίες που θα συναντήσει η κυβέρνηση αριστεράς σε μία χώρα όπου ο νεοφιλελευθερισμός έχει διαβρώσει όλους τους θεσμούς και μίλησε για την ανάγκη να συνεχίσει ο ΣΥΡΙΖΑ να μπολιάζει τις κινηματικές διαδικασίες. Επεσήμανε πως είναι λάθος οι αφηγήσεις περί συμμαχιών με κόμματα σε αποδρομή ή με λογικές αντιπαροχής. «Στην πραγματικότητα μιλάμε για ένα προγραμματικό διάλογο όπου χωράνε όλοι εκτός από τους εκπροσώπους του μνημονιακού τόξου και την Χρυσή Αυγή». Κάπως έτσι, με μία εκδήλωση-σταθμό, κατά κοινή ομολογία, άνοιξε στην Θεσσαλονίκη η συζήτηση γύρω από τις συμμαχίες, με την πολιτική βαρύτητα και προσοχή που της αρμόζει...

“

Κατερίνα Νοτοπούλου

Το πλήθος και η ποιότητα των παρεμβάσεων αποδεικνύουν για άλλη μία φορά την ειλικρινή αγωνία του κόσμου όχι μόνο για την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και για την επιτυχία της κυβέρνησης της αριστεράς.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΣΑΜΑΡΑ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Όλα είναι ανοιχτά για το “νέο πρόγραμμα”

Του ΑΛΤΑΝ από τη ΒΑΒΕΛ

κόμη πιο αβέβαιος για το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές εμφανίστηκε με νέες δηλώσεις του στις Βρυξέλλες ο κ. Σαμαράς, στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ την περασμένη Παρασκευή. «Τίποτα δεν έχει κλείσει ακόμη», υπογράμμισε, εξηγώντας ότι «η Ελλάδα βρίσκεται σε συζήτηση για την επόμενη μέρα μετά τη λήξη του μνημονίου». Παρότι, όμως, δεν είναι καν σαφές «πώς θα προχωρήσει η χώρα με ασφάλεια και σύνεση σε μια έξοδο με πορεία ανάπτυξης», ο κ. Σαμαράς κάλεσε «τους πάντες στη διαδικασία συναίνεσης», παραπονούμενος ότι δεν υπάρχει «τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, ελάχιστη συναίνεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης». Η συναίνεση, ωστόσο, προϋποθέτει συμφωνία στη γενική πολιτική κατεύθυνση και δεν έχει σχέση με οποιαδήποτε διαδικασία αναζήτησης πιθανής εναλλακτικής πολιτικής με στήριξη από άλλες πολιτικές δυνάμεις. Η σχετική αναφορά, πάντως, του κ. Σαμαρά ερμηνεύεται όχι μόνο ως επιχείρηση εμπλοκής του ΣΥΡΙΖΑ σε μια διαδικασία ενοχοποίησης, αλλά και ως αποτέλεσμα των ισχυρών πιέσεων που, όπως φαίνεται, δέχθηκε και στις Βρυξέλλες από τους εκπροσώπους των δανειστών.

«Συνετή έξοδος»

•

∆ΕΝ ΘΑ ΦΑΙΝΕΤΑΙ, ΑΛΛΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

ε την κομψή διατύπωση του πρωθυπουργού στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, ότι η ελληνική κυβέρνηση διαπραγματεύεται μια «συνετή έξοδο προς την κανονικότητα» τελείωσε και επισήμως το πολυδιαφημισμένο και εμφανιζόμενο με έπαρση, σαν ένα είδος ανυπακοής, σχέδιο «εξόδου από το μνημόνιο» της κυβέρνησης. Έχει ενδιαφέρον και η σημειολογία της πρωθυπουργικής δήλωσης. Πουθενά δεν υπάρχει η λέξη «μνημόνιο», την αντικαθιστά ο όρος «πρόγραμμα», ενώ η «έξοδος» δεν γίνεται «από» το πρόγραμμα αλλά «προς» την «κανονικότητα». Ταυτόχρονα, όμως, αυτή η παραδοχή της κυβέρνησης έχει και τεράστιο βάρος για τις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις, καθώς καθορίζει και την - ούτως ή άλλως περιορισμένη- ικανότητα διαπραγμάτευσης της ελληνικής πλευράς έναντι μιας πολύ επιθετικής, για μια σειρά λόγους, τρόικας. Οι διαβουλεύσεις, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, της ελληνικής κυβέρνησης με τους πιστωτές, που ως ένα βαθμό θα συγκροτήσουν τη νέα συμφωνία μετά τη λήξη του τρέχοντος μνημονίου στο τέλος του 2014, διαμορφώνουν το πλαίσιο όπου θα κινηθούν και οι άμεσες επόμενες εξελίξεις: η τρέχουσα αξιολόγηση της τρόικας, η διαδικασία εκλογής Προέδρου της ∆ημοκρατίας και, τέλος, η προσφυγή στις κάλπες, καθώς η εκλογή προέδρου απ’ αυτή τη Βουλή έχει, ακόμη πιο πολύ τώρα, μικρή πιθανότητα.

Στο βάθος εκλογές τον Μάρτιο

Προφανώς, αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η κυβέρνηση και είναι ο λόγος που δίνει σκληρή μάχη για να εξασφαλίσει από τους πιστωτές ένα ικανό καμουφλάζ του νέου μνημονίου ή εν πάση περιπτώσει των νέων όρων και προϋποθέσεων που θα ορίζονται ως στοιχεία που θα συνοδεύουν την «προληπτική γραμμή». Η κυβέρνηση, μ’ άλλα λόγια, προσπαθεί αυτή τη στιγμή να εξασφαλίσει τη δυνατότητα στην επικείμενη εκλογική σύγκρουση με τον ΣΥΡΙΖΑ να μπορεί να αντιπαραβάλει από τα εκλογικά μπαλκόνια το δικό της σχέδιο, το «ασφαλές» και «προωθητικό» με αυτό του ΣΥΡΙΖΑ, το «επικίνδυνο», με την «περιπέτεια». Μια δήλωση του κ. Ε. Βενιζέλου μετά τη συ-

νάντηση με τον πρωθυπουργό την Τετάρτη ήταν καθαρή. Εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ «αρνείται να συναινέσει» στην εκλογή, δεν απέκλεισε ότι η τελική συμφωνία με τους εταίρους θα τεθεί, ενδεχομένως, στην κρίση των ίδιων των πολιτών, οι οποίοι και θα κληθούν να απαντήσουν «εάν αποδέχονται και στηρίζουν την ολοκληρωμένη, συμφωνημένη και ασφαλή λύση ή εάν θα αποδεχθούν μια περιπέτεια και μια πορεία στο άγνωστο». Αυτό, λοιπόν, θα είναι το περιεχόμενο της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Και έχει δίκιο ότι, όντως, αυτό θα καθορίσει και την έκβασή της. Όμως, η κυβέρνηση χρειάζεται – όχι για να νικήσει, αλλά απλώς να σταθεί στο μπαλκόνι – δυο προϋποθέσεις. Η πρώτη, είναι οι πιστωτές να συνδράμουν ούτως ώστε οι «όροι και προϋποθέσεις» να επιδέχονται επικοινωνιακή διαχείριση. Η δεύτερη, είναι το κυβερνητικό στρατόπεδο, με την ενότητα και το ηθικό του, να μπορεί να δώσει αυτή τη μάχη. Με τα έως τώρα δεδομένα και οι δύο αυτές προϋποθέσεις δεν φαίνεται επουδενί να εξασφαλίζονται από την κυβέρνηση. Ακόμη, όμως, χειρότερα, η επικείμενη συμφωνία δεν θα περιλαμβάνει το χρέος. Σύμφωνα με ελληνικές κυβερνητικές πηγές η επιδιωκόμενη συμφωνία θα είναι για ένα χρόνο και μέσα σ’ αυτό το διάστημα θα αρχίσουν οι συζητήσεις «για την απομείωση του χρέους, πιθανότατα με μειωμένα επιτόκια και επιμήκυνση της χρονικής διάρκειας» σημείωναν. Στην προεκλογική περίοδο, δηλαδή, η κυβέρνηση, όχι μόνο θα έχει μια «ασήκωτη συμφωνία στην πλάτη» αλλά δεν θα έχει, συγχρόνως, και τίποτε στο χέρι για ελάφρυνση του χρέους να παρουσιάσει στους πολίτες.

Κατά προτίμηση, αόρατη η νέα συμφωνία

Ας δούμε, όμως, πρώτα τι κυοφορείται ως «νέα συμφωνία». Η ελληνική πλευρά, ο κ. Σαμαράς, στις Βρυξέλλες επιδίωξε κάποια πράγματα που θα βοηθούσαν. Τα παραθέτουμε: Να έλθει η τρόικα γρήγορα στην Αθήνα, γιατί η κυβέρνηση επείγεται – η τρόικα κάνει τεχνητή καθυστέρηση. Να έλθει η τρόικα, αλλά να μην επιμείνει να τεθούν ζητήματα που οδηγούν σε νέα δημοσιονομικά μέτρα -

ήδη ψηφίστηκε η εισφορά αλληλεγγύης - και γενικώς μέτρα που δεν περνούν από τη Βουλή και την κοινωνία – δεν περνούν διότι «υπάρχει μια εσωκομματική αστάθεια και μια κοινωνική αστάθεια», επεσήμανε στον ΣKAI ο κ. Α. Παπαχελάς. Να υπάρχει παρουσία του ∆ΝΤ, αλλά να είναι αόρατη, πχ να είναι «τεχνικός σύμβουλος» και μάλιστα μέσω Βρυξελλών, στο αυτί του Μηχανισμού Νομισματικής Σταθερότητας. Να υπάρξει «προληπτική γραμμή πίστωσης», η οποία, όμως, να μην είναι «χαλινός» δηλαδή να μην υποκρύπτει όρους μνημονίου η ενεργοποίησή της.

Να τακτοποιηθούν οι εκκρεμότητες

Οι διαθέσεις των πιστωτών, αντίθετα, κινούνταν σε πολύ δριμύτερη κατεύθυνση. Από τις διαθέσιμες πληροφορίες – αλλά και όσα περιλάμβανε η «διάσωση» Κατάινεν, η δήλωση Ρέγκλινγκ κ.τ.λ. – προκύπτουν τα εξής. Πρώτον, η τρόικα - γι’ αυτό και «απεργεί» - θέλει να τακτοποιηθούν οι εκκρεμότητες ή να υπάρξουν δεσμεύσεις και συγκεκριμένες προτάσεις όταν έλθει. ∆εύτερον, στο τραπέζι θα τεθούν όλα τα θέματα συμπεριλαμβανόμενου και του ασφαλιστικού. Για το τελευταίο απλώς δέχονται μεν τα προβλεπόμενα μέτρα να εφαρμοσθούν αργότερα, αλλά να συμφωνηθούν τώρα! Τρίτον, η αξιολόγηση θα τελειώσει συγχρόνως με τον καθορισμό των νέων συμφωνιών - προαπαιτούμενων - του μέλλοντος. Τέταρτον, η πιστωτική γραμμή πρόληψης θα ενεργοποιείται όταν μια κρίση ή πίεση θα προκύπτει από υπαιτιότητα των αγορών, όχι της Ελλάδας. Που σημαίνει ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις – εδώ ο στόχος είναι και ο ΣΥΡΙΖΑ – πρέπει να ασκούν τέτοια πολιτική, να κρατούν «ήρεμες» τις αγορές. Πρόκειται, δηλαδή, για έναν πραγματικό χαλινό καθώς θα επικρέμεται η χρεοκοπία. Πέμπτον, οι πιστωτές – ιδίως η Γερμανία – δεν σκοπεύουν να έχουν το ∆ΝΤ απλώς ως τεχνικό σύμβουλο, αλλά ενεργό παράγοντα. Εκτός αυτού η Ελλάδα θα του οφείλει, άρα έχει το ίδιο συμφέρον να ελέγχει. Έκτον, το αναφέραμε και προηγουμένως, οι πιστωτές εξαιρούν τη συμφωνία για το χρέος και τις συζητή-

σεις, γι’ αυτό τις προβλέπουν στο χρόνο που θα διαρκεί η συμφωνία, το 2015.

Η...έβδομη σφραγίδα

Υπάρχει ακόμη, ως έβδομο και πολύ σπουδαίο, το ζήτημα του «αναπτυξιακού σχεδίου», που θα πρέπει να συνταχθεί από την ελληνική κυβέρνηση αλλά να συμφωνηθεί με τους πιστωτές. Το σχέδιο θα περιλαμβάνει και τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις, τα διαρθρωτικά μέτρα που πρέπει να παρθούν και όπως γνωρίζουμε είναι και ο πυρήνας κάθε σοβαρού νεοφιλελεύθερου σχεδίου. Κατά τα ειωθότα το σχέδιο – ειδικά οι σχετικοί του όροι – θα γραφτεί από τους πιστωτές αλλά θα ανακοινωθεί από την κυβέρνηση. Η οποία, αντικειμενικά, με ανοιχτό το θέμα του χρέους, με το θηριώδες πλεόνασμα που έχει δεσμευθεί να επιτυγχάνεται κάθε χρόνο με τα όσα προβλέπει το μνημόνιο ανέπαφα, κάποια νέα μέτρα που θα πάρει και σε ένα περιβάλλον ύφεσης και αποπληθωρισμού στην Ευρώπη, είναι αδύνατο να συγκροτήσει αναπτυξιακό σχέδιο αξιοπρεπές. Ήδη αυτό τίθεται από φίλιες πλευρές. «Η κυβέρνηση, ως τώρα, δείχνει ότι δεν έχει συγκροτημένο πακέτο προτάσεων με το οποίο να πείθει τον κόσμο. Έχει κομματάκια από ΄δω, κομματάκια από κει. Τις επόμενες μέρες ελπίζουμε να έχει το σχέδιό της», σχολίαζε πάλι στον Σκάι ο κ. Παπαχελάς. Ως δεύτερη προϋπόθεση για να δοθεί αξιοπρεπώς η μάχη από την κυβέρνηση είναι η κατάσταση στο ίδιο το κυβερνητικό στρατόπεδο. Οι έκρυθμες σχέσεις μεταξύ Ν∆ και ΠΑΣΟΚ, οι δυσλειτουργικές σχέσεις μεταξύ υπουργών και το κακό εσωκομματικό κλίμα στη Ν∆, αλλά κυρίως στο ΠΑΣΟΚ, δεν επιτρέπουν καμία αισιοδοξία. Επιπλέον, εκτός του ότι θα προκύψουν στην προεκλογική περίοδο τα διαφορετικά σχέδια στο εσωτερικό τους - θα τίθεται π.χ. το ερώτημα: κυβέρνηση μετά τις εκλογές με ποιον; και τα δύο κόμματα, Ν∆ και ΠΑΣΟΚ προεκλογικά θα προτείνουν το ίδιο σχέδιο εξόδου! Όπως είπε ο κ. Βενιζέλος θα είναι το σχέδιο που θα έχουν συμφωνήσει με τους πιστωτές … Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Οι «αγορές» και η στρατηγική του φόβου

Πώς η “θρησκεία των αγορών”, εμποτισμένη από το γερμανικό προτεσταντισμό, επιβάλλεται επί των χωρών - μελών της ευρωζώνης ως “πολιτική” στη θέση της πολιτικής

ς δούμε αυτό το κωμικοτραγικό επεισόδιο (την παταγώδη άρνηση των «αγορών» να δεχτούν ξανά στη… μεγάλη χρηματοπιστωτική οικογένεια το θλιβερό κυβερνητικό δίδυμο) στη μεταφυσική του διάσταση: οι δύο άσωτοι αδελφοί (Σαμαράς - Βενιζέλος) υπέβαλαν εαυτούς και… αλλήλους σε οδυνηρές θυσίες και τιμωρίες και, όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, αποφάσισαν να επιζητήσουν τη συμπόνια των «αγορών», την «αγάπη του πατέρα». Να σωθούν… «Η συμπόνια και η αγάπη του πατέρα της παραβολής του Ασώτου», εξηγούν οι θεολόγοι, «παριστάνει τη συμπόνια και την αγάπη του Πατέρα Θεού: ο Θεός θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι· να έρθουν στην επίγνωση της αλήθειας…». Μάλιστα… Ωστόσο οι δικοί μας άσωτοι, οι Σαμαράς - Βενιζέλος, παρά την αυστηρή τους θρησκευτικότητα, παρά τη διετή προσήλωσή στους κανόνες, δεν αξιώθηκαν τη συμπόνια και την αγάπη της παραβολής. Έφαγαν πόρτα! Από τις «αγορές»… Άλλοι, πάλι, λένε πως σώθηκαν. Πως μετά απ’ αυτή τη μικρή τους πολιτική παρασπονδία «επανήλθαν στην επίγνωση της αλήθειας». Που δεν είναι παρά η «μεταφυσική διάσταση της οικονομίας», όπως την περιέγραφε ο Πασκάλ Μπρικνέρ στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας: Μες στη γενική πανωλεθρία των πεποιθήσεων και των ιδεολογιών, υπάρχει τουλάχιστον μία που αντέχει ακόμα και που η ζωτικότητά της δεν διαψεύδεται: η οικονομία. Έχει πάψει από καιρό να είναι μια ξερή επιστήμη, μια ψυχρή δραστηριότητα της λογικής, τώρα έχει γίνει η ύστατη θρησκευτικότητα του ανεπτυγμένου κόσμου, η θρησκεία των αγορών… Η «θρησκεία των αγορών»! Που εδώ και μια δεκαετία, εμποτισμένη από το γερμανικό προτεσταντισμό, επεβλήθη επί των χωρών - μελών της ευρωζώνης ως «πολιτική» στη θέση της πολιτικής, καθορίζοντας τη μοίρα των λαών της. Νηστεία και προσευχή: ήγγικε γάρ η βασιλεία των Αγορών

Φταίνε και οι δημοσιογράφοι

Toυ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΩΝΗ

Αλλά εάν «ήγγικε η βασιλεία των αγορών», πως γίνεται οι αγορές να φοβούνται τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ; Και δεν μιλάω για τις δηλώσεις της εκπροσώπου των… ασώτων, της κ. Βούλτεψη. Αυτές, είναι σαφές, αποκάλυπταν την εσπευσμένη επιστροφή των Σαμαρά - Βενιζέλου στη… στρατηγική «για όλα φταίει ο Τσίπρας», μετά την «πόρτα» που έφαγαν από τις «αγορές». Μιλάω για τη «στρατηγική του φόβου» που εκπορεύεται από το «βασίλειο των Αγορών» και, μέσω των…

αγοραίων –και όχι μόνον– διεθνών media κοινωνικοποιείται, καταλαμβάνοντας το ανθρώπινο σύμπαν και, είναι ο φόβος για την πολιτική: «Οι αγορές φοβούνται μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ», μας είπε προ ημερών, (κινούμενος στη γραμμή Βούλτεψη) ο Σάιμον Νίξον της «Wall Street Journal». Άλλοι, των «Financial Times» σήμερα, της Αυγής χθες, του Βήματος προχθές, της Καθημερινής καθημερινά, μας λένε ότι «οι αγορές σκέφτονται», «οι αγορές έχουν χιούμορ», «οι αγορές πονούν», «αισθάνονται», «δρουν και αντιδρούν». Κάνουν σεξ οι αγορές; Είναι η μόνη απορία που μου απέμεινε. Αν γνωρίζουν ας μου απαντήσουν οι… συνάδελφοι. Το πρώτο που διδάσκεται ο νεαρός δημοσιογράφος –αν έχει την τύχη να θητεύσει δίπλα σε κανονικούς δημοσιογράφους– είναι να αποφεύγει στα κείμενα και στους τίτλους του την υποκειμενοποίηση των αντικειμένων προκειμένου να μη συντελεί στην αποπροσωποίηση των ευθυνών. Ωστόσο οι τίτλοι του τύπου «Νταλίκα – φονιάς», και εκφράσεις του τύπου «Βουλή – άβουλη», κατακυριεύουν, καθημερινά τις σελίδες των εφημερίδων…

Οι αγορές έχουν ψυχή;

Αυτό, όμως, που γίνεται με τις «αγορές», η συστηματική υποκειμενοποίησή του εν λόγω αντικειμένου από το συστημικό –και το αντισυστημικό εν πολλοίς, σύμπαν (παγκόσμια πολιτική ηγεσία, οικονομολόγοι, διεθνή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και, για να μην αποπροσωποποιούμε τις ευθύνες μας, εμείς οι δημοσιογράφοι)– είναι εξαιρετικά σκανδαλώδες. Σαν μια εν εξελίξει θεωρία συνωμοσίας που στοχεύει στη διαρκή υποκειμενοποίηση των «αγορών» για να τους δώσει σώμα και ψυχή. Και να αποκρύψει τα πραγματικά σώματα και τις ψυχές πίσω τους. Αλλά τα «σώματα» πίσω απ’ τις «αγορές» έχουν κατηγορίες, (είναι τράπεζες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, hedge funds και άλλα κερδοσκοπικά ιδρύματα) και οι «κατηγορίες» έχουν και brand names (Goldman Sachs, Neuberger Berman, Blackrock U.K. και δεκάδες ακόμα επώνυμους ναούς του χρήματος σε κάθε γεωγραφικό μήκος και πλάτος, καθώς και τους τρεις ρουφιάνους τους στις εθνικές οικονομίες του πλανήτη, τους Fitch, Moody’s, καιStandard & Poor’s) και έχουν και ονοματεπώνυμα, όπως Rothschilds (Λονδίνο), Lazar Brothers (Παρίσι), Warburg Bros (Αμβούργο), Kuhn Loeb (Νέα Υόρκη) κ.λπ., κ.λπ… Όμως, η σημαντικότερη παρενέργεια της σχεδιασμένης ή μη, από το «σύστημα», υποκειμενοποίησης των «αγορών», είναι η περιβολή τους με στοιχεία έλλογης οντότητας: να βλέπουν να ακούνε, να σκέφτονται –αν είναι δυνατόν καλύτερα από τους πολίτες και τους πολιτικούς. Να προκύψει η θεοποίησή του εκλεκτού «υποκειμένου», η θέσπιση της «θρησκείας των αγορών». Που θα υποκαταστήσει –τείνει να συμβεί, συμβαίνει– τις ιδεολογίες, την πολιτική. •

Το γήπεδο γκολφ βρίσκεται δίπλα στο φράχτη που χωρίζει τον ισπανικό θύλακα της Μελίγια από το Μαρόκο. Και όσο οι γκόλφερ προσπαθούν να στείλουν το μπαλάκι στην τρύπα, οι μετανάστες προσπαθούν να φύγουν μακριά από αυτή.

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Ο πολιτισμός του κ. Χειμωνά

Θανάσης Χειμωνάς είναι υπεύθυνος πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ και ήταν υποψήφιος της Ελιάς στις ευρωεκλογές. Ο συγγραφέας, είναι από αυτούς που περνούν πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή τους και εκφράζει συχνά τις απόψεις του μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Με αφορμή λοιπόν σχόλιο ενός πολίτη, ο υπεύθυνος πολιτισμού του κυβερνώντος κόμματος έγραψε: «Τα λέω στη μαμά σου όταν τη γ...άω από τον κώλο και τραγουδάει Πάριο». Επίδειξη δηλαδή ήθους και πολιτιστικής αντίληψης από τον «φέρελπι» πολιτικό. Η «Εποχή» επικοινώνησε δύο φορές με το Γραφείο Τύπου του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να προβεί σε σχολιασμό. Την πρώτη φορά μας απάντησαν ότι δεν είχαν ενημέρωση ενώ τη δεύτερη μας είπαν το κλασσικό «είναι προσωπικές απόψεις του κ. Χειμώνα».

Ο βασανιστής απειλεί το θύμα

αιγύπτιος εργάτης, Ουαλίντ Ταλέμπ ήταν ο άνθρωπος που πριν λίγα χρόνια έπεσε θύμα μιας από τις πιο ακραίες ρατσιστικές επιθέσεις, στη Σαλαμίνα. Οι φερόμενοι ως δράστες όμως δεν δείχνουν να πτοούνται. Όπως καταγγέλλει ο ίδιος στην Εφημερίδα των Συντακτών, λίγες ώρες μετά τη νέα αναβολή-πρόκληση (πέμπτη στη σειρά) της εκδίκασης της απαγωγής και του άγριου βασανισμού που υπέστη το καλοκαίρι του 2012, το θύμα και το παλιό αφεντικό του «συναντήθηκαν» στο πλοίο της επιστρο-

φής από το Πέραμα προς τη Σαλαμίνα, τόπο διαμονής και των δύο. «Θα σε σκοτώσω άμα σε δω στη Σαλαμίνα» του φώναξε ο ιδιοκτήτης του φούρνου, ενώπιον πολλών μαρτύρων. Καλό είναι το δικαστήριο να λάβει υπόψη του το θράσος των ρατσιστών την επόμενη φορά.

Της φυλακής το ανάγνωσμα

«Τ

ο γεγονός ότι ένα κτίριο ανήκει στο ∆ημόσιο δεν σημαίνει ότι είναι δημόσιος χώρος με την έννοια ότι είναι ανοιχτό και χωρίς μέτρα ασφαλείας για να γίνει κέντρο διερχομένων (...) Μπορεί κάποιος να μπουκάρει σ’ ένα υπουργείο ή ακόμη και στο Μέγαρο Μαξίμου χωρίς να δείξει ταυτότητα; Στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας; Στις φυλακές;» Τάδε έφη Πάσχος Μανδραβέλης στην «Καθημερινή» [«Ευθύνη και ανευθυνότητα», 22/9]. Ανεξήγητο θα μείνει πώς προέκυψε ο συνειρμός από το πανεπιστήμιο στη φυλακή; Ίσως ο Π. Μανδραβέλης είχε στο νου του κάποιο ρεμπέτικο τραγούδι [Στη φυλακή όποιος δεν πάει/ θα πει δεν ξέρει ούτε να φάει/ Η φυλακή είναι ένα σχολείο/ που έχει δασκάλους μεγαλείο]. Όμως, τα πανεπιστήμια δεν είχαν και ποτέ δεν πρέπει να έχουν τις πόρτες τους κλειστές και διπλαμπαρωμένες. Και αυτό είναι ευθύνη όλων μας. Άλλωστε, ο μόνος συνειρμός που αρμόζει στην περίπτωση είναι ότι η παιδεία γκρεμίζει φυλακές και χτίζει κοινωνίες.

∆άσκαλε που δίδασκες

ε κάθε ευκαιρία και σε κάθε τόνο προσπαθεί να διακηρύξει ο Σταύρος Θεοδω-

ράκης ότι η χώρα χρειάζεται «ένα μικρό και ομοιογενές κυβερνητικό σχήμα». Και για του λόγου το αληθές έφτιαξε ένα μικρό και ευέλικτο σχήμα με 51 ομάδες πολιτικής του Ποταμιού! Άλλη για τη συνταγματική αναθεώρηση, άλλη για το εκλογικό σύστημα. Άλλη για την τουριστική ανάπτυξη, άλλη για τις τουριστικές υποδομές. Άλλη για τη μετανάστευση, άλλη για τους πρόσφυγες κ.ο.κ. Όμως ποιοι είμαστε εμείς να αμφισβητήσουμε τον Στ. Θεοδωράκη. Άλλωστε, όπως έχει πει και ο ίδιος, «ένας άνθρωπος που ήταν τριάντα χρόνια δημοσιογράφος, που κάνει δέκα χρόνια τηλεόραση και λέει με ποιους είναι και λέει με ποιες αρχές είναι, που υπερασπίζεται και συγκρούεται, δεν μπορεί να λέει ψέματα».

Φρένο στο φακέλωμα

πό όταν ανακαλύφθηκε η «νόμιμη βία» δεν χρειάζεται καν να δικαιολογήσει η αστυνομία τη βάρβαρη συμπεριφορά της απέναντι σε όποιον έχει συλλάβει. Με την ίδια απάθεια αντιμετώπισε τις εκκλήσεις της δικηγόρου και της γιατρού της Στέλλας Αντωνίου να μην ασκούν βία πάνω της καθώς η υγεία της είναι πολύ εύθραυστη και οποιοδήποτε τράνταγμα μπορεί να αποβεί μοιραίο. Επίσης, «αυτονόητο» θεωρείται από την αστυνομία ότι όποιος συλλαμβάνεται θα δέχεται να καταχωρηθεί το DNA του στα αρχεία της αντιτρομοκρατικής. Όμως, η Στ. Αντωνίου, θέτοντας τη ζωή της σε κίνδυνο, απέδειξε ότι μπορείς να αρνηθείς. Έτσι, μπας και μπει ένα φρένο στο κυνήγι του DNA και του φακελώματος.

Βούλευμακαταπέλτης

αρά τις προσπάθειες η δολοφονία δια βασανισμού του κρατούμενου Ιλία Καρέλι τον Μάρτιο του 2014 δεν μπήκε στο αρχείο. Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Σερρών παραπέμπει 13 σωφρονιστικούς υπαλλήλους για διακεκριμένη περίπτωση βασανιστηρίων από την οποία επήλθε ο θάνατος ατόμου κατά συναυτουργία, όπως και τον πρώην διευθυντή των φυλακών Νιγρίτας για υπόθαλψη εγκληματία κατά συρροή. Ταυτόχρονα, απέρριψε το αίτημα αποφυλάκισης των έξι σωφρονιστικών καθώς κρίθηκε πως «είναι πιθανό να διαπράξουν και άλλα εγκλήματα». Μάλιστα, το βούλευμα-καταπέλτης περιγράφει πως «οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι των φυλακών Νιγρίτας υπέβαλλαν τον κρατούμενο συστηματικά και αδιαλείπτως σε βασανιστήρια, προκειμένου να τον τιμωρήσουν για το θάνατό του συναδέλφου τους». Ίσως αυτός θα είναι ο πρώτος θάνατος κρατούμενου που δεν θα μείνει ατιμώρητος.

Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η εμμονή του «βιώσιμου χρέους» Ένας κυβερνητικός ισχυρισμός που δεν ξεγελάει πια κανέναν

ία από τις μεγαλύτερες κυβερνητικές ανοησίες (που το μέγεθός της δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως ακόμη) είναι ο ισχυρισμός ότι το δημόσιο χρέος είναι βιώσιμο (σύμφωνα με το γλωσσικό βαρβαρισμό που τείνει να επικρατήσει…) Υπό το φώς του πρόσφατων ανησυχητικών εξελίξεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές, θα μπορούσε να αναζητήσει κάποιος τη δικαιολογητική βάση αυτής της καταστροφικής ανοησίας στην κυβερνητική ανάγκη δημιουργίας επικοινωνιακού κλίματος εξόδου από το μνημόνιο, απαλλαγής από το ∆ΝΤ και… εισόδου στη χρηματοπιστωτική αγορά. Αν, ωστόσο, ισχύει κάτι τέτοιο, η ανοησία γίνεται δυσθεώρητη, γιατί οι «αγορές» ξέρουν καλύτερα από τον καθένα αν και κατά πόσο ένα δημόσιο χρέος είναι διαχειρίσιμο, ή, αν θέλετε, εξυπηρετήσιμο. Τότε γιατί επιμένουν σ’ αυτό τον ισχυρισμό; Υπάρχουν δύο τουλάχιστον ερμηνείες: Επειδή έχουν εκ των προτέρων αποδεχθεί ότι δεν τίθεται θέμα συζήτησης για την τύχη του χρέους. ∆εν θέλουν να χαλάσουν τη διάθεση των πιστωτών εγείροντας θέμα πραγματικής δυνατότητας εξυπηρέτησης ενός τεράστιου χρέους. Είναι μια στάση που εντάσσεται στην αντίληψη του υπάκουου φυλακισμένου. Ίσως πιστεύουν, ακόμα, ότι χωρίς να θιγεί το χρέος, είναι δυνατόν να περιοριστούν οι βαριές συνέπειες των μνημονιακών μέτρων, ώστε να τους επιτραπεί στις εκλογές να μιλήσουν για ελαφρύνσεις και –γιατί όχι;– για απαλλαγή από τις μνημονιακές υποχρεώσεις και «συνετή» έξοδο στις αγορές.

Αβίωτο το χρέος

Αυτό, όμως, δεν μπορούν να το χωνέψουν ούτε οι ένθερμοι υποστηριχτές τους. Μόλις την περασμένη Τετάρτη αναρωτιόταν ο κ. Γ. Παπαχρήστος στα «Νέα»: «Γιατί έπρεπε να ματώσουμε τέσσερα ολόκληρα χρόνια, αφού έχουμε ξαναγυρίσει εκεί από όπου ξεκινήσαμε το 2009;» Αφορμή για το αγωνιώδες ερώτημα ήταν η ανακοίνωση του ελλείμματος του 2013, που ανήλθε σε 12,25% του ΑΕΠ (ενώ το 2009, κατά το έτος καταστροφής είχε υπολογισθεί σε 15,6% του ΑΕΠ). Και επειδή, με πρωτογενές πλεόνασμα, η ύπαρξη αυτού του ελλείμματος σημαίνει τεράστια αφαίμαξη για τοκοχρεολύσια που κατευθύνονται στα θησαυροφυλάκια των πιστωτών, δίκαια ο κ. Παπαχρήστος αναρωτιέται: «Ποιος μπορεί να πιστεύει ότι αυτό το πράγμα είναι «διαχειρίσιμο» ή «βιώσιμο;» Κανείς δεν πιστεύει πια ότι μπορεί να υπάρξει έξοδος από τα μνημόνια και αναζήτηση δανείων στη χρηματοπιστωτική αγορά, χωρίς απαλλαγή από το ασήκωτο βάρος ενός μη διαχειρίσιμου δημόσιου χρέους (για να αφήσουμε κατά μέρος το εξίσου ασφυκτικό ιδιωτικό…) Και εδώ ακριβώς βρίσκεται ο κόμπος: η έξοδος από τα μνημόνια με προμετωπίδα τον ισχυρισμό «το χρέος είναι βιώσιμο», είναι μια επικίνδυνη θεατρική παράσταση προς μάγευση των ιθαγενών, που, όπως αποδείχθηκε και προ ημερών, δεν ξεγελάει κανέναν. Γιατί η εξυπηρέτηση ενός ασήκωτου χρέους υπηρετεί τη διαιώνιση των μνημονιακών πολιτικών.

“

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

∆εν θέλουν να χαλάσουν τη διάθεση των πιστωτών εγείροντας θέμα πραγματικής δυνατότητας εξυπηρέτησης ενός τεράστιου χρέους. Είναι μια στάση που εντάσσεται στην αντίληψη του υπάκουου φυλακισμένου.

Με ή χωρίς «νέο πρόγραμμα»;

Ο ένας εκ των συγκυβερνώντων επιχειρεί να αποφύγει το σκόπελο υποστηρίζοντας ότι «η Ελλάδα δικαιούται να περάσει σε μια νέα φάση “μετά το πρόγραμμα” χωρίς νέο πρόγραμμα» (άρθρο Β. Βενιζέλου, «Νέα» 22/10). Τι χρεία έχουμε, όμως, νέου προγράμματος, όταν μπορεί κάλλιστα να επιμηκύνεται το υπάρχον, το οποίο δεν εξαφανίζεται με τη λήξη του; Ο ΕΝΦΙΑ είναι επιμήκυνση του «προσωρινού» χαρατσιού. Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, έκτακτο μνημονιακό μέτρο, επιμηκύνεται μέχρι και το 2016 –και βλέπουμε. Η τελευταία μνημονιακή «μεταρρύθμιση» του ασφαλιστικού –όχι όμως και έσχατη– εφαρμόζεται από 1/1/2015 και ανοίγει το δρόμο για διαρκείς και ατελείωτες «μεταρρυθμίσεις» παροχών και ηλικιακών ορίων, ανάλογα με τις τρύπες των ταμείων… Αμέτρητα άλλα παραδείγματα μπορούν να μας πείσουν ότι τα μνημόνια δεν τελειώνουν με τη λήξη τους, ούτε με την υποκριτική διακήρυξη της εξόδου από αυτά. Οι μνημονιακές ρυθμίσεις που εμποδίζουν την αλλαγή υποδείγματος και μονιμοποιούν ως καθεστώς τη λιτότητα, χρειάζεται να ανατραπούν. Γι’ αυτό ανατριχιάζει ο κ. Μπ. Παπαδημητρίου μπροστά στο ενδεχόμενο «κατάργησης συλλήβδην όλων των νόμων που ψηφίστηκαν μετά την άνοιξη του 2010». Και για να γίνει πιο πιστευτός ανακράζει: «Η λιτότητα τελείωσε, τώρα μεταρρυθμίσεις». Επιχειρεί να μας πείσει ότι και η λιτότητα είναι στιγμιαία. Επιβάλλεται και ύστερα είναι σαν να μη σε άγγιξε ποτέ η

χάρη της. Λιτότητα κατ’ αυτόν είναι η «περικοπή κρατικών δαπανών και η αύξηση των φόρων». Αν σταματήσει η περαιτέρω επέμβαση στους τομείς αυτούς, τέρμα η λιτότητα! Μας μένουν μόνο οι… «μεταρρυθμίσεις», που δεν έχουν δήθεν χαρακτήρα λιτότητας.

Η λιτότητα ως «μεταρρύθμιση»

Ας υπενθυμίσουμε στον ξεχασιάρη κύριο ότι λιτότητα είναι και η κατακρεούργηση μισθών και συντάξεων και στον ιδιωτικό τομέα. Και η καταβαράθρωση του κατώτατου μισθού. Και η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Και άλλες πολλές τέτοιες «μεταρρυθμίσεις», όπως οι αναγκαστικές απολύσεις στο δημόσιο και η «απελευθέρωση» των ομαδικών στον ιδιωτικό τομέα. Λιτότητα ακόμη είναι και τα αιματηρά «πρωτογενή πλεονάσματα» και η εγκληματική τήρηση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών σε περίοδο ύφεσης και ανεργίας… Ο ισχυρισμός ότι μπορεί να τελειώσει η λιτότητα και να συνεχιστούν οι «μεταρρυθμίσεις», είναι απλώς σχήμα οξύμωρο. Ούτε τα μνημόνια ούτε η λιτότητα, τελειώνουν με τερτίπια. Η δήθεν διαφορά μεταξύ συνεταίρων, αν θα συνεχίσουμε, δηλαδή, με ή χωρίς νέο πρόγραμμα, λειτουργεί μάλλον σαν προπέτασμα καπνού, για να μη βλέπουμε ότι χωρίς την κατάργηση του «παλιού καλού μνημονίου», θα συνεχίσουμε να ζούμε τη ζωή που βιώσαμε σχεδόν πέντε χρόνια τώρα. Χ. Γεωργούλας

“

Η τρόικα δεν κάνει πίσω. Ούτε η Μέρκελ, στην οποία πήγε ο Σαμαράς, του έδωσε κάτι. Για να δώσουν ένα δώρο, θα πρέπει κατά κάποιο τρόπο να έχουν την αίσθηση ότι μ’ αυτό θα ανατρέψουν την πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ. Αν δεν γίνεται αυτό, τότε γιατί να το κάνουν; Αυτή τη στιγμή φαίνεται πως όλοι είναι πεπεισμένοι ότι πάμε για μια άγονη προεδρική εκλογή το Φεβρουάριο και εκλογές τον Μάρτη. Άρα, είναι λογικό να περιμένουν.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

∆ιεύρυνση του ΣΥΡΙ Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΑ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟ

Τη συνέντευξη πήρε ο Μάκης Μπαλαούρας

Φαίνεται ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα όσον αφορά τις επιλογές που προσπάθησε να κάνει, όπως με την έξοδο απ’ το μνημόνιο και το ∆ΝΤ. ∆ημιούργησε μια κατάσταση αναξιοπιστίας προς τα μέσα και προς τα έξω, στενεύοντας την όποια διαπραγματευτική της θέση. Η κυβέρνηση μετά τις ευρωεκλογές εμφανίζεται να μην έχει πυξίδα. Κι επομένως να μην μπορεί να συγκροτήσει μια στρατηγική και προς τα μέσα και προς τα έξω. Οι προσπάθειες να εμφανίσει εν όψει της προεδρικής εκλογής, ένα success story, με ανάπτυξη, έξοδο απ’ το ∆ΝΤ, έξοδο από την τρόικα και την επιτήρηση αποδεικνύονται τελικά ατελέσφορες. Οι εξαιρετικά αρνητικές δημοσκοπήσεις από τον Σεπτέμβρη και μετά, που δείχνουν να παγιώνεται η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ, της έχουν δημιουργήσει αίσθηση πανικού και την οδηγούν σε σπασμωδικές κινήσεις. Ο θεατρικός τρόπος με τον οποίο επιχειρήθηκε η συνεννόηση με το ∆ΝΤ, η αποστολή δύο υπουργών και του ∆ιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για μια συνάντηση είκοσι λεπτών, είναι κινήσεις πανικού που δεν οδηγούν και σε κάποιο απτό αποτέλεσμα έστω και επικοινωνιακά. Το αντίθετο. Αντίστοιχα η κίνηση του Βενιζέλου για απλή αναλογική επίσης δείχνει μια κακή λειτουργία της κυβέρνησης και ταυτόχρονα πανικό. Όλα αυτά λοιπόν εξηγούν γιατί αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε αδιέξοδο.

Και πιστωτές βλέπουν ΣΥΡΙΖΑ

Η «Καθημερινή» έγραψε ότι η τρόικα δεν έρχεται αν δεν είναι σίγουρη ότι θα διασφαλιστούν τα προαπαιτούμενα. ∆ηλαδή, μια φιλοκυβερνητική εφημερίδα λέει ότι καταρρέει η στρατηγική της. Είναι πολύ λογικό οι δανειστές να μην προχωρήσουν σε μια συμφωνία, η οποία θα έχει ημερομηνία λήξης τον Μάρτη. Άρα για να προχωρήσουν, ή θα έχουν εκπληρωθεί τα προαπαιτούμενα που αυτοί θεωρούν αναγκαία και θα έχουν δεσμεύσει την επόμενη κυβέρνηση ή αλλιώς δεν έχουν λόγο να περάσουν σε μια συμφωνία, η οποία θα είναι στον αέρα και είναι αμφίβολο αν περνάει και απ’ τη Βουλή. Είναι λογικό και αυτοί να βρίσκονται σε θέση αναμονής. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν είναι λογικό, εν όψει των πολιτικών εξελίξεων, να τους έκαναν ένα άνοιγμα, να προσφέρουν μια βοήθεια, προκειμένου να πλασάρουν στον ελληνικό λαό μια επιτυχία; Η τρόικα δεν κάνει πίσω. Ούτε η Μέρκελ, στην οποία πήγε ο Σαμαράς, του έδωσε κάτι. Για να δώσουν ένα δώρο, θα πρέπει κατά κάποιο τρόπο να έχουν την αίσθηση ότι μ’ αυτό θα ανατρέψουν την πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ. Αν δεν γίνεται αυτό, τότε γιατί να το κάνουν; Αυτή τη στιγμή φαίνεται πως όλοι είναι πεπεισμένοι ότι πάμε για μια άγονη προεδρική εκλογή το Φεβρουάριο κι εκλογές τον Μάρτη. Άρα, είναι λογικό να περιμένουν.

Ενδοκυβερνητικές συγκρούσεις

Επίσης, η «Καθημερινή», γράφει για την εικόνα της κυβέρνησης ότι δεν είναι καλή, κυριαρχείται από έριδες κλπ. Φαίνεται ότι δεν διστάζουν να μιλούν ανοιχτά για την άσχημη κατάσταση της κυβέρνησης. Είναι προφανές ότι δεν πάει καλά η κυβέρνηση ούτε στη λειτουργία της. Και

στις σχέσεις μεταξύ των δύο κομμάτων το βλέπουμε. Το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να διαφοροποιηθεί για να έχει κάποιο διακριτό στίγμα, ενώ στο εσωτερικό του είναι διχασμένο. Φοβάται πάρα πολύ ότι απ’ το 12% μπορεί να βρεθεί στο 6% πίσω και απ’ το ΠΟΤΑΜΙ, πράγμα που σημαίνει απόλυτη κρίση. Η Ν∆, με το που θα βρεθεί στις εκλογές στη δεύτερη θέση, ακόμη και να έπιανε το ποσοστό του Ιουνίου, που δεν φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, πάλι θα έμενε με τους μισούς βουλευτές. Είναι λογικό και εκεί να υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός. Οι βουλευτές όχι απλώς δεν ομονοούν, αλλά ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον.

Φθαρμένα υλικά στα κόμματα

Πράγματι, το ΠΑΣΟΚ θα βιώσει μεγάλη κρίση αν έρθει πίσω απ’ το ΠΟΤΑΜΙ. Νομίζω ότι ο Θεοδωράκης το έχει πιάσει αυτό. ∆εν κάνω, είπε, συνεργασίες με φθαρμένα υλικά. Και το ΠΑΣΟΚ το αντιλαμβάνεται αυτό, εξ ου και τον τελευταίο καιρό επιτίθεται με πολύ έντονο τρόπο στο Πόταμι. Στο μεσαίο χώρο, μετά την εξαέρωση της ∆ΗΜΑΡ, βλέπουμε αυτό τον ανταγωνισμό, έχουν εμφανιστεί όλοι και διεκδικούν ένα μεσαίο χώρο που συρρικνώνεται συνέχεια. Αυτό που είπε ο Θεοδωράκης έχει ένα ενδιαφέρον για μη συνεργασίες με φθαρμένα υλικά. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να το πει και ο ΣΥΡΙΖΑ; Εξαρτάται ποια είναι τα φθαρμένα υλικά μια που έθιξες το θέμα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Θεοδωράκης μίλησε για Σαμαρά και Βενιζέλο. Είναι προφανές πως εκεί δε χωράει συμμαχία. ∆εν είμαι βέβαιος τι θα γινόταν, αν η Ν∆ ήταν πρώτο κόμμα. Εκεί μπορεί να έβρισκε ο Θεοδωράκης την ευκαιρία να σώσει τη χώρα. Αλλά όταν βλέπει ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει και ότι με το ΠΑΣΟΚ βρίσκονται στον ίδιο χώρο πολιτικού ανταγωνισμού, το στοίχημα είναι ποιος από τους δύο θα έρθει πρώτος, να κάνει παιχνίδι αμέσως μετά τις εκλογές. Γι’ αυτό και αποστασιοποιείται κι απ’ τον Σαμαρά γιατί βλέπει πως θα χάσει. Απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ κρατάει μεν αποστάσεις, αλλά δεν είπε ότι δε θα συνομιλήσω με τον ΣΥΡΙΖΑ. Έχει πρόβλημα πάντως γιατί πλέον δεν αρκεί η ενός ανδρός αρχή ή οι θεατρικές παραστάσεις, πρέπει τώρα να βρει στελέχη σε όλες τις περιφέρειες κι εκεί υπάρχει δυσκολία, γιατί πρόθυμοι υπάρχουν πολλοί.

Και για τον ΣΥΡΙΖΑ επίσης, υπάρχουν πρόθυμοι να μπουν στα ψηφοδέλτια. Όταν έχουν δει ότι στις προηγούμενες εκλογές με νεοπαγή κόμματα μπορεί να βγει όποιος να ‘ναι βουλευτής. Αυτό δημιουργεί προσδοκίες σε πολλούς. Και σ’ αυτούς ένα κόμμα πρέπει να κάνει face control προκειμένου να μην προκύψουν κάποιοι που θα δημιουργήσουν προβλήματα την επόμενη μέρα. ∆ηλαδή η περίπτωση Καρυπίδη στη ∆. Μακεδονία εικονογραφεί με ακραίο τρόπο αυτή την κατάσταση. Με μεγάλη απήχηση στον κόσμο αλλά με αμφιλεγόμενες απόψεις. Για τα κόμματα της συγκυβέρνησης πιστεύεις ότι υπάρχουν περιθώρια ανάταξης, να καλύψουν τη διαφορά; Η διαφορά δεν έχει καμία σημασία. Αυτό είναι που δημιουργεί πανικό στην κυβέρνηση. Είτε με 1% είτε με 11% κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο κοινοβουλευτικά. Ανάταξη θα σήμαινε ότι η Ν∆ έρχεται πρώτη έστω και με 0,1%, ή εναλλακτικά ΠΑΣΟΚ και Ν∆ να συγκροτήσουν το «ευρωπαϊκό πατριωτικό μέτωπο», ώστε να αντιμετωπίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Το δεύτερο για το ΠΑΣΟΚ δεν ισχύει, διότι θα διαλυθεί αμέσως, το πρώτο εμφανίζεται πάρα πολύ δύσκολο.

Η εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ

Γιατί υπήρξε η εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ μετά τη Θεσσαλονίκη; Για πρώτη φορά τόσο συγκροτημένα και με συνεκτικό τρόπο έδειξε ένα πρόσωπο κυβερνησιμότητας. Μπορεί να ήταν σε προηγούμενες παρεμβάσεις σωστός σ’ αυτά που έλεγε, αλλά δεν είχε δείξει ότι είναι η κυβέρνηση που έρχεται και η οποία μιλάει όχι γενικά περί σοσιαλισμού, αλλά για το τι θα κάνει αύριο. Ήταν μια σαφής στήριξη των κοινωνικά αποκλεισμένων στρωμάτων. Ήταν μια κατά τη γνώμη μου οργανωμένη ομιλία. Σου έδινε την εικόνα πρωθυπουργού που κάνει προγραμματικές δηλώσεις και δεν μιλάει για το τι θα κάνει σε βάθος τετραετίας, αλλά τι θα κάνει τους επόμενους 6-8 μήνες. Και αυτό είναι κάτι το οποίο λείπει απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί αυτά που είπε για την ανθρωπιστική κρίση, την οικονομία, καλά είναι, αλλά πρέπει να μιλήσεις και για τους υπόλοιπους τομείς πολιτικής, π.χ. για τα πανεπιστήμια. Θα καταργήσεις το νόμο ∆ιαμαντοπούλου; Μετά τι θα φέρεις; Τι θα κάνεις στον πολιτισμό, στη υγεία; Υπάρχει ένα πρόγραμμα γενικό

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΖΑ, αλλά με φέις κοντρόλ Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

που κατά τη γνώμη μου μπάζει από πολλές μεριές και που είναι σχεδόν πρόγραμμα για το πώς θα είναι μια σοσιαλιστική κοινωνία. Αυτό που έχει ανάγκη ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το πρόγραμμα των 100 ημερών, ας είναι και των 200. Αυτό θεωρώ θα είναι ένα κλειδί για να πάει πιο ψηλά. Μπορεί να καταγράψει και μεγαλύτερη άνοδο; Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ανεβαίνει δημοσκοπικά, δεν έχει, όμως, διαρρήξει την αρνητική γνώμη γι’ αυτόν. Αυτοί που έχουν αρνητική γνώμη για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι πλειοψηφία στην κοινωνία. Και αυτό πρέπει να το μειώσει. Όταν ανέβηκε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το ’81 με 48%, είχε ανοχή από τουλάχιστον άλλο ένα 20%. Είχε τον κορμό το δικό του και είχε μειώσει τους απέναντι. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο στόχους: ο ένας είναι να αυξήσει τη δύναμή του κι ο άλλος είναι να σπάσει το απέναντι μπετό. Ο λόγος της Θεσσαλονίκης δούλεψε και στις δύο κατευθύνσεις. ∆εν αρκεί να κερδίσεις, πρέπει και απέναντι να μην έχεις ενωμένους αντιπάλους.

Και χωρίς αυτοδυναμία, θα κυβερνήσει

Φαίνεται ότι αγγίζει την αυτοδυναμία. Για να γίνω λίγο αιρετικός, ακόμα κι αν δεν κατακτήσει την αυτοδυναμία, ουδέν κακόν αμιγές καλού. Ένας αυτοδύναμος ΣΥΡΙΖΑ με 152 βουλευτές θα υπόκειται στις εσωτερικές του διαφωνίες. Με 143 θα είναι πιο συμπαγής αναγκαστικά και πιο προσεκτικός και αποτελεσματικός. Με 142 ή με 145, για να ανατραπεί θα πρέπει να συμμαχήσουν όλοι οι άλλοι εναντίον του. Απ’ το ΚΚΕ μέχρι τη Χρυσή Αυγή. Η μόνη ψηφοφορία στην οποία χρειάζεται 151 είναι η πρώτη. Έτσι και πάρεις την ψήφο εμπιστοσύνης, ή ακόμα και ανοχής, ποιος θα τολμήσει να σε ξαναστείλει σε εκλογές. Στις υπόλοιπες ψηφοφορίες στη βουλή χρειάζεσαι τη σχετική πλειοψηφία και αυτή να είναι πάνω από 120 βουλευτές. Άρα, μπορείς να κυβερνήσεις με κυβέρνηση μειοψηφίας, η οποία θα έχει πάρει την ψήφο εμπιστοσύνης την πρώτη φορά και η οποία, για να ανατραπεί, πρέπει να συμμαχήσουν όλοι οι άλλοι εναντίον σου.

Ένα επιπλέον επιχείρημα για το face control είναι και η ανάγκη για συνεκτική κοινοβουλευτική ομάδα. Χωρίς σοβαρό φέις κοντρόλ, όχι, δεν μπορεί. Όταν λέω πως ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει στα ψηφοδέλτιά του να δείξει τη διεύρυνση και την απεύθυνση και σε άλλο κόσμο, εννοώ να μην εφαρμόσει τακτικές που εφάρμοσε στις αυτοδιοικητικές εκλογές, με κλειστές πόρτες και με αποτυχημένες υποψηφιότητες. Σε δήμο όπου πήρες στις εκλογές 35% και βρέθηκε το δημοτικό σου ψηφοδέλτιο με 8%, πώς να εμπιστευτείς την κρίση της οργάνωσης για το ψηφοδέλτιο των βουλευτικών εκλογών. Στις κρίσεις σου για τις περιφερειακές εκλογές έπεσες μέσα στην προηγούμενη συνέντευξή μας. Το ζήτημα πάντως είναι πολυσύνθετο. ∆εν είχαν φτιαχτεί εγκαίρως δημοτικές και περιφερειακές κινή-

Τα υπόλοιπα κόμματα

Θα υποστεί πίεση το ΚΚΕ στις εκλογές; Το ΚΚΕ φαίνεται ότι άντεξε την πίεση του Ιουνίου του 2012 και δείχνει να έχει ανασυγκροτηθεί σε επίπεδο 5%, 5,5% ή 6%, σε χαμηλότερα επίπεδα του 2009, ή του 2007 ή του Μαΐου του ’12, αλλά πάντως πάνω απ’ το ποσοστό του Ιουνίου. Και η στρατηγική την οποία έχει επιλέξει, το παραδοσιακό «τι λάχανα, τι μπρόκολα», δείχνει ν’ ακουμπάει κάποιο κόσμο. Αυτός είναι ο στόχος του και κανένας άλλος. ∆εν θα υπάρξουν όμως διλήμματα στις εκλογές; Αυτά πολεμάει συστηματικά τον τελευταίο χρόνο. Οι ευρωεκλογές και οι αυτοδιοικητικές έδειξαν ότι θα αποδώσει. Στις δημοσκοπήσεις λέμε πως υπάρχει το «σύνδρομο του συρμού» (bandwagon effect), δηλαδή ότι σκαρφαλώνεις στο τρένο ή ότι ακολουθείς τη μόδα. Υπάρχει, όμως, και το αντίθετο: εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πρώτος κι αφού έτσι κι αλλιώς θα είναι κυβέρνηση, έχω την πολυτέλεια να ψηφίσω ΚΚΕ, για να τους βάλει ένα χαλινάρι αν πάνε να στρίψουν πολύ δεξιά. Θα μου πεις, το ΚΚΕ ό,τι και να κάνεις θα ασκεί κριτική, αλλά η βεβαιότητα πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα κερδίσει, μπορεί να χαλαρώσει λίγο μια ψήφο, είναι κάτι που συμβαίνει. Το Ποτάμι πώς το βλέπεις; Το Ποτάμι είναι ένα μόρφωμα που πρέπει να το τσεκάρουμε στις βουλευτικές εκλογές. ∆ημοσκοπικά δείχνει όχι απλώς να αντέχει ως προς το 7% των ευρωεκλογών, αλλά να έχει και ελαφρά ανοδική τάση. Είναι μια εύκολη σχετικά επιλογή,

σεις, δεν είχαν ριζώσει στην κοινωνία. Συμφωνώ, δεν είχαν δημιουργηθεί οι αντίστοιχες κινήσεις, καθυστέρησε πάρα πολύ η συγκρότηση των ψηφοδελτίων και η επιλογή των επικεφαλής έγινε συγκρουσιακά μέσα στην Κεντρική Επιτροπή, πράγμα που προκάλεσε μεγάλη βλάβη. Αυτό δεν πρέπει να επαναληφθεί εν όψει των βουλευτικών εκλογών. Οι όποιες συγκρούσεις και συμβιβασμοί οφείλουν να γίνουν πριν, χωρίς διαρροές, δηλαδή δεν είναι εικόνα Κεντρικής Επιτροπής που διαρρέει το τι συζητιέται πριν καλά καλά κλείσει η κουβέντα. Θέλει προσοχή.

* Ο Η. Νικολακόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

έχει όμως μεγάλη ετερογένεια μέσα του. ∆ηλαδή αν το Ποτάμι βρεθεί υποχρεωμένο να στηρίξει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δεν ξέρω πώς θα τα καταφέρει. Θα είναι σαν να κρεμιέται σε δύο δέντρα που θα το σκίσουν στη μέση. Πάντως είναι ελκυστικό για συγκεκριμένο κόσμο και κυρίως μετά τις αποτυχίες της ∆ΗΜΑΡ ή των 58 εμφανίζεται ως πιο εύκολη επιλογή. Αν μάλιστα πετύχει και τη συμμαχία με τους μεταρρυθμιστές του Λυκούδη, θα του δώσει και μια πολιτική χροιά που δεν έχει. Και η Χρυσή Αυγή; ∆εν υπολογίζω τις δημοσκοπήσεις που την εμφανίζουν σε πτωτική τάση. Θορυβήθηκα πάρα πολύ τον Μάιο όχι από το συνολικό ποσοστό που συγκέντρωσε στην κάλπη των ευρωεκλογών, το 9,3%, αλλά απ’ το γεγονός ότι συγκέντρωσε σχεδόν αντίστοιχο ποσοστό στις περιφερειακές εκλογές κι ότι υπήρχε απόλυτη συνάφεια, συμπαγούς επιλογής της μιας ψήφου της 18ης Μαΐου με αυτή της 25ης. ∆εν έχω δει τόσο συνεκτικό εκλογικό σώμα, δεν είχε ούτε το ΚΚΕ. Έχω την αίσθηση ότι εκτός από εγκληματική οργάνωση που είναι, έχει πετύχει και να διαμορφώσει μια συμπαγή εκλογική βάση. Για τη ∆ΗΜΑΡ τι προβλέπεται; Η ∆ΗΜΑΡ κατάφερε να χάσει το παιχνίδι. Μου άρεσε η φράση «αυτόνομη πολιτική και οργανωτική παρουσία» από την οποία απουσιάζει το «εκλογική». Αλλά δεν βλέπω να μπορούν να κάνουν κάτι άλλο.

“

Είτε με 1% είτε με 11% κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο κοινοβουλευτικά. Ανάταξη θα σήμαινε ότι η Ν∆ έρχεται πρώτη έστω και με 0,1%, ή εναλλακτικά ΠΑΣΟΚ και Ν∆ να συγκροτήσουν το «ευρωπαϊκό πατριωτικό μέτωπο», ώστε να αντιμετωπίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Να άρουμε τον φόβο μέσα στα πανεπιστήμια ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΘΕΑΝΩ ΦΩΤΙΟΥ, ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Τα ζητήματα της παιδείας και ειδικότερα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ήταν στο επίκεντρο της επικαιρότητας την εβδομάδα που μας πέρασε. Αφορμή στάθηκαν οι κινητοποιήσεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και η στοχοποίηση τριών βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, από τον Πρύτανη του Ιδρύματος. Συζητάμε με τη Θεανώ Φωτίου, υπεύθυνη της ΕΕΚΕ Παιδείας, για τα προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης, τον τρόπο που προωθείται η ιδιωτικοποίηση της παιδείας και τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Τέλος, αναλύει γιατί το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι ενάντια στο προτεινόμενο νομοσχέδιο για την έρευνα.

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης Πώς διαμορφώνεται το γενικό τοπίο στην Ανώτατη Εκπαίδευση σήμερα; Το τοπίο, σήμερα, καθορίζεται από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά που διαμορφώθηκαν την τελευταία τετραετία, μέσω των μνημονιακών επιταγών. Από τη μια υπάρχει η εκπτώχευση σε πόρους, ανθρώπινο δυναμικό και στη χρηματοδότηση, από την άλλη μια διπλή ιδιωτικοποίηση που αφορά την πριμοδότηση με νόμους μιας μεγάλης αγοράς ιδιωτικών «πανεπιστημίων», αλλά και τον εξαναγκασμό των δημόσιων ΑΕΙ να λειτουργούν με όρους επιχειρηματικότητας προκειμένου να επιβιώσουν. ∆ηλαδή, να ψάχνουν για έσοδα πουλώντας τις υπηρεσίες τους στην αγορά και να χρησιμοποιούν αυτά τα έσοδα για να πληρώνονται οι μισθοί, τα αναλώσιμα είδη και η καθαριότητα. Το νέο χαρακτηριστικό είναι ότι πλέον μεταλλάσσεται ο τρόπος διοίκησης των Ιδρυμάτων. Αυτό ξεκίνησε με τα Συμβούλια Ιδρύματος, τα οποία εξελέγησαν πέρυσι με τους γνωστούς τρόπους και φέτος με τους νέους Πρυτάνεις που είναι οι εκλεκτοί των Συμβουλίων Ιδρύματος, καθώς όσοι δεν ήταν της αρεσκείας τους κόπηκαν στην προεπιλογή. Όπως έδειξαν και τα πρόσφατα γεγονότα στο ΕΚΠΑ, στη Θεσσαλονίκη και στη Πάτρα, συντονισμένα οι νέοι Πρυτάνεις επιχειρούν να εφαρμόσουν ένα δόγμα που δεν δέχεται το διάλογο με την ακαδημαϊκή κοινότητα και επιπλέον, όποιος δεν υπακούει σε αυτές τις επιταγές αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της δίωξης με κάθε τρόπο. Χωρίς αυτό δεν μπορεί να προωθηθεί η ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ. Είναι στην πραγματικότητα η απόπειρα εγκαθίδρυσης του φόβου μέσα στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Ένας φόβος που αλλάζει τη φοιτητική ταυτότητα. Έτσι εξηγείς και το γεγονός ότι παρά τις μεγάλες αλλαγές των τελευταίων χρόνων, δεν υπάρχει ανάλογη αντίδραση από το φοιτητικό κίνημα; ∆εν υπάρχει μονοδιάστατη εξήγηση για αυτό. Θα έλεγα ότι υπάρχει μια διαντίδραση ανάμεσα στο φοιτητικό κόσμο και την κοινωνία η οποία δεν αντιδρά ανάλογα με ό,τι υφίσταται. Ο φοιτητικός χώρος είναι ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων της κοινωνίας και της αγωνίας των οικογενειών τους για το μέλλον. ∆εν μπορούμε να ξεχνάμε ότι αυτή η γενιά αντιμετωπίζει το φάσμα της ανεργίας κατά 62% ως προοπτική της και τη μετανάστευση ως μέλλον της. ∆έχεται, παράλληλα, τεράστια πίεση του περίγυρού

της να τελειώσει γρήγορα τις σπουδές της. Με αυτή την έννοια θα έλεγα ότι αλλάζει η φοιτητική ταυτότητα. Οι φοιτητές νιώθουν ότι δεν έχουν πλέον το χρόνο για να σκεφτούν, να μάθουν, να αμφισβητήσουν ακόμα και να ερευνήσουν σε βάθος ό,τι τους ενδιαφέρει. Ο φοιτητής σήμερα νιώθει εκπαιδεύομενος, καταρτιζόμενος που πρέπει γρήγορα να τελειώσει την κατάρτισή του και δεν έχει τη «νομιμοποίηση» να αφιερώσει ένα-δύο χρόνια σε παράλληλα θέματα. Αυτό την πιθανή αλλαγή της φοιτητικής κατάστασης επιχειρούν να επιταχύνουν οι ρυθμίσεις για τις διαγραφές των «αιωνίων» και οι μετεγγραφές των πρωτοετών.

Μεταλλάσσεται η φοιτητική ταυτότητα

Με ποιόν τρόπο διαγραφές και μετεγγραφές των πρωτοετών εντάσσονται στο νέο πλαίσιο; Είναι δύο καίριες κινήσεις που θα έχουν άμεσες επιπτώσεις. Πρόκειται για έναν επικίνδυνο λαϊκισμό που έχει ευήκοα ώτα αφού «θα μαζέψει τα παιδιά να διαβάσουν και να μην καθυστερούν» και «θα φροντίσει τους φτωχούς φοιτητές». Η διαγραφή ενισχύει το γενικό φόβο και τη μετάλλαξη της φοιτητικής ταυτότητας. ∆εν αφορά τους «αιώνιους φοιτητές», αλλά τους φοιτούντες κυρίως, αφού δεν επιτρέπεται να χάσεις πάνω από δύο χρόνια κατά τις σπουδές τους. Η διάταξη αυτή θέτει υπό διαγραφή το 50% περίπου του φοιτητικού πληθυ-

σμού. Συγχρόνως, μέσω των διαγραφών, δημιουργείται μια μεγάλη πελατεία για την αγορά των ιδιωτικών «πανεπιστημίων». Αυτομάτως, όμως, επιτυγχάνεται και το σπάσιμο των πτυχίων, αφού τα ΑΕΙ θα κληθούν να πιστοποιήσουν με πιστωτικές μονάδες τις γνώσεις του κάθε φοιτητή που διαγράφουν. Και τι τίτλο, τελικά, αποκτά; Bachelor ή Master; Οι μετεγγραφές είναι επίσης μεγάλο χτύπημα για τα ΑΕΙ. Για το λόγο αυτό έφεραν πέντε φορές τροπολογίες με θέμα «μετεγγραφές», μέσα σε ένα χρόνο. Η τελευταία εκδοχή ήταν στο νόμο για τις λαϊκές αγορές, όπου δίνεται η δυνατότητα σε φοιτητές να μετεγγράφονται χωρίς οικονομικά κριτήρια. ∆εν αφορά, λοιπόν, τη φτωχή νεολαία αλλά την απόπειρα να κλείσουν πολλά περιφερειακά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ προκειμένου να ανοίξουν στη θέση τους ιδιωτικά ιδρύματα. Αυτή τη στιγμή ο αριθμός των πρωτοετών στα κεντρικά ΑΕΙ έχει υπερδιπλασιαστεί, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να λειτουργήσουν. Η διάλυση, δηλαδή, της δημόσιας Εκπαίδευσης γίνεται στο όνομα των φτωχών τάξεων.

Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ Πώς προγραμματίζει να τα αντιμετωπίσει αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ; Έχει ήδη κατατε-

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

θεί το πρόγραμμα Παιδείας προς δημόσια διαβούλευση. Τι προβλέπει; Πρώτος στόχος είναι να άρουμε το φόβο. Θα φέρουμε έναν μεταβατικό νόμο πλαίσιο που θα επιτρέψει στα ιδρύματα να επαναλειτουργήσουν με όρους ακαδημαϊκής ελευθερίας και δημοκρατίας με συλλογικά όργανα, συγκλήτους, κοσμητείες και πρυτανείες, τα οποία θα εκλέγονται από το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας και με τη συμμετοχή των φοιτητών. Ο δεύτερος στόχος, είναι η άρση της διπλής ιδιωτικοποίησης. Θα σταματήσουμε νομοθετικά και οικονομικά την προνομιακή μεταχείριση των ιδιωτικών ιδρυμάτων και βεβαίως θα σταματήσουμε την πελατειακή ροή προς αυτά με άρση των διαγραφών και αλλαγή των όρων για τις μετεγγραφές. Εμείς έχουμε ένα πρόγραμμα άμεσων βελτιώσεων δομών και κτηρίων προκειμένου να καλύψουμε τις ανάγκες των περιφερειακών ΑΕΙ σε στέγη και τροφή. Μεσοπρόθεσμα, θα σχεδιάσουμε την αναδιάρθρωση του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης με συνεργασία, διάλογο και συμμετοχή όλων όσων όλης της ακαδημαϊκής κοινότητας. Για να προετοιμάσουμε την πολύ μεγάλη αλλαγή που θα γίνει και η οποία αφορά τη δημιουργία Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας. •

Κοντόφθαλμο το σχέδιο για την Έρευνα

Γιατί διαφωνείτε με το σχέδιο νόμου του υπουργείου για την Έρευνα; ∆ιότι καταργείται η Έρευνα ως δημόσιο αγαθό, που σημαίνει ότι δεν θα επιτελείται από δημόσιους φορείς, με δημόσιους λειτουργούς και δημόσια χρηματοδότηση. Αντίθετα, με αυτό το νομοσχέδιο πριμοδοτείται η διπλή ιδιωτικοποίηση της έρευνας, ιδιωτικοποιούνται τα δημόσια ερευνητικά κέντρα, πριμοδοτείται μια νέα αγορά ιδιωτικών ερευνητικών κέντρων και φορέων. Όλοι θα λειτουργούν με επιχειρηματικά κριτήρια. Σε συνθήκες κρίσης, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι το μόνο υπαρκτό χρήμα είναι το ΣΕΣ, δηλαδή το νέο ΕΣΠΑ 2014 -2020, το οποίο θα διανεμηθεί σε 13 Περιφέρειες της χώρας με ανταγωνιστικά προγράμματα προς τις ευρωπαϊκές Περιφέρειες. Προϋπόθεση, όμως, είναι η σύνδεση των ερευνητικών κέντρων με αυτές και αντί να αξιοποιηθεί ο υφιστάμενος ερευνητικός ιστός, η κυβέρνηση θέλει να δημιουργήσει μια νέα ιδιωτική αγορά υπηρεσιών, διασπαρμένων στις 13 περιφέρειες, σε συνεργασία με ευρωπαϊκά κέντρα, η οποία θα χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά κονδύλια και από τον πενιχρό κρατικό προϋπολογισμό. Αυτή, λοιπόν, την αγορά θέλει να πριμοδοτήσει με χαλαρούς κανόνες, χωρίς να την νοιάζει ότι καταστρέφει τον υφιστάμενο ιστό, τον οποίο κατά τα άλλα εξυμνεί. Επιπλέον, από το νομοσχέδιο απουσιάζει παντελώς η βασική έρευνα. Η βασική έρευνα σε όλες τις επιστημονικές περιοχές είναι προαπαιτούμενο για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας με σύγχρονους όρους, ακόμη και αν δεν οδηγεί σε άμεσες επενδύσεις ή άμεση οικονομική αξιοποίηση, όπως είναι για παράδειγμα, η έρευνα σε ανθρωπιστικές επιστήμες, στα μαθηματικά, στη θεωρητική φυσική. Η βασική και η εφαρμοσμένη έρευνα αποτελούν προϋπόθεση για την καινοτομία και την ανάπτυξη. Το νομοσχέδιο είναι ένα κοντόφθαλμο σχέδιο που βλέπει την Έρευνα μόνο ως καινοτομία.

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Παλεύουμε για τους 121, αλλά δεν θα θυσιάσουμε την ψυχή μας για να το πετύχουμε. Η Αριστερά κάνει πολιτική, αλλά δεν κάνει αστική πολιτική. Και αυτή η αριστερή πολιτική διεξάγεται τόσο στους θεσμούς, όσο και μέσα στα κινήματα προκειμένου να συγκροτηθεί ένας κοινωνικός συσχετισμός τόσο ισχυρός που θα καταστήσει αναπότρεπτη την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.

Να πέσει η κυβέρνηση με τους όρους της Αριστεράς Τ

ο τελευταίο διάστημα έχει γίνει φανερό ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα πολιτική συγκυρία. Η κυβέρνηση παραπαίει, ενώ ούτε καν η ψήφος εμπιστοσύνης δεν της προσέφερε λίγες στιγμές ηρεμίας. Αντιθέτως, ο ΣΥΡΙΖΑ αποκτάει συνεχώς νέα ορμή, ξεπερνάει «ταβάνια» και φτάνει το όριο της αυτοδυναμίας, προσεγγίζοντας συνεχώς τον ιστορικό στόχο της αριστερής κυβέρνησης. Βασικοί σταθμοί στη νέα άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξαν: • Η μεγάλη νίκη στις ευρωεκλογές που πέραν ότι είχε αυτή καθεαυτή βαρύνουσα πολιτική σημασία, λειτούργησε απελευθερωτικά για την κοινωνία, αποδαιμονοποιώντας την προοπτική μιας αριστερής κυβέρνησης στην Ελλάδα. Ο ΣΥΡΙΖΑ νίκησε και δεν άνοιξε η γη να μας καταπιεί. • Η αδυναμία της κυβέρνησης να αναδιαρθρώσει το φορολογικό σύστημα και να επεκτείνει τη φορολογική βάση μέσω της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, με τον ΕΝΦΙΑ να υπονομεύει εκ νέου τις παραδοσιακές σχέσεις εκπροσώπησης των κυβερνητικών κομμάτων με μικροαστικά στρώματα. • Η εξαιρετική παρέμβαση του Αλέξη Τσίπρα στη ∆ΕΘ που απέδειξε την προγραμματική στιβαρότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Χωρίς να δώσει λαϊκιστικές κι εξαρχής ανεδαφικές υποσχέσεις, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε ένα οικονομικό πρόγραμμα που διέπεται από αριστερή λογική και είναι σαφώς προσανατολισμένο στη στήριξη των φτωχών. Ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει ενώπιον της κοινωνίας μια άμεσα πραγματοποιήσιμη προγραμματική πρόταση στον αντίποδα των μνημονίων και του νεοφιλελευθερισμού. Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι η νέα άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ δεν οφείλεται μόνο στο προφανές αδιέξοδο της μνημονιακής πολιτικής, αλλά και στη δική του θετική παρέμβαση, στη δική του προγραμματική πρόταση. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η επιτυχημένη παρουσία στη ∆ΕΘ δεν θα είχε επιτευχθεί χωρίς την επίπονη συλλογική προσπάθεια που προηγήθηκε. Για πολλοστή φορά αποδεικνύεται ότι είναι η συλλογική λειτουργία που φέρνει τα κα-

λύτερα αποτελέσματα. Η δημοκρατική συμμετοχή δε διασφαλίζει μόνο την ισοτιμία όλων, αλλά οδηγεί στη βέλτιστη αξιοποίηση της συλλογική διάνοιας. Οι μεγάλες προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας απαιτούν περισσότερη δημοκρατία και μεγαλύτερη συμμετοχή.

Απέναντι στην προεδρική εκλογή

Αναμφίβολα, η επερχόμενη προεδρική εκλογή αποτελεί σημείο καμπής για τα πολιτικά πράγματα. ∆ίνει τη δυνατότητα να ανατραπεί η κυβέρνηση προτού ολοκληρώσει το καταστροφικό έργο της, δηλαδή την εμπέδωση του μνημονιακού καθεστώτος. Η ευκαιρία της προεδρικής εκλογής δεν μπορεί και δεν πρέπει να πάει χαμένη. Για τη διαμόρφωση ενός θετικού συσχετισμού στην ψηφοφορία για τον πρόεδρο πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια. Ωστόσο, θα πρέπει να προσέξουμε να μην εξελιχθεί η προεδρική εκλογή σε μονοθεματική ενασχόληση του πολιτικού δυναμικού του ΣΥΡΙΖΑ. Η εμβάθυνση του προγράμματος και οι κινηματικές παρεμβάσεις πρέπει να συνεχιστούν ακόμα πιο ενισχυμένες. Ο λόγος δεν είναι μόνο το ότι δεν μπορούμε να στοιχηματίσουμε όλο το πολιτικό κεφάλαιό μας σε ένα εγχείρημα αβέβαιης εξέλιξης. Πολύ πιο σημαντικό είναι ότι ένα στιβαρό πρόγραμμα σε συνδυασμό με την κοινωνική εγρήγορση, θα μας είναι ακόμα πιο αναγκαία σε περίπτωση αίσιας έκβασης της προεδρικής εκλογής. Το πρόγραμμα είναι ο οδηγός μιας αριστερής κυβέρνησης, ενώ τα κινήματα συνιστούν τα βασικά στηρίγματά της και τους θεματοφύλακες της πολιτικής συνέπειας της. Επιπλέον, η επιχείρηση της διαμόρφωσης των συσχετισμών μέσα στη Βουλή δεν πρέπει να γίνει με τους όρους της αστικής πολιτικής. Απέναντι στις όποιες συνδιαλλαγές του κυβερνητικού μπλοκ, επ’ ουδενί πρέπει να δοθεί η εντύπωση ότι γίνεται ένα ανάλογο σαφάρι από την αντίθετη πλευρά. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει την ανατροπή της κυβέρνησης σεβόμενος τους κανόνες της πολιτικής δεοντολογίας και το συναίσθημα ολόκληρου του κόσμου της Αριστεράς-

αυτή ήταν άλλωστε η κατεύθυνση που ορθώς συμφωνήθηκε στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής. Παλεύουμε για τους 121, αλλά δεν θα θυσιάσουμε την ψυχή μας για να το πετύχουμε. Η Αριστερά κάνει πολιτική, αλλά δεν κάνει αστική πολιτική. Και αυτή η αριστερή πολιτική διεξάγεται τόσο στους θεσμούς, όσο και μέσα στα κινήματα προκειμένου να συγκροτηθεί ένας κοινωνικός συσχετισμός τόσο ισχυρός που θα καταστήσει αναπότρεπτη την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Θα πρέπει τέλος να τονιστεί ότι υπάρχουν τρία συνδεόμενα, πλην απολύτως διακριτά, πεδία για την εκτύλιξη της πολιτικής των συμμαχιών μας. Το πρώτο είναι η προεδρική εκλογή, το δεύτερο είναι η κατάρτιση των εκλογικών λιστών και το τρίτο η συγκρότηση της κυβέρνησης της Αριστεράς. Καθένα από τα τρία επίπεδα διέπεται από μια ιδιαίτερη πολιτική οικονομία, με κοινές βέβαια βασικές συντεταγμένες. Η διεύρυνση είναι απαραίτητη για να ισχυροποιηθεί σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ και αύριο η αριστερή κυβέρνηση. Η διεύρυνση όμως δεν μπορεί να τραυματίσει το ηθικό πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ και να υπονομεύσει τη συνοχή της επόμενης κοινοβουλευτικής ομάδας του. ∆εν μπορεί επίσης στο όνομα της διεύρυνσης να απαξιώνονται τα μέλη του κόμματος που σε κρίσιμες στιγμές το πήραν στην πλάτη τους.

Επιμονή στο σύνολο της πολιτικής ατζέντας μας

Μπαίνοντας, όπως όλα δείχνουν, στην τελική ευθεία για την κυβέρνηση της Αριστεράς, θα πρέπει να προσέξουμε να μη συρρικνωθεί η ατζέντα μας στο μίνιμουμ. Μνημόνιο δεν είναι μόνο η οικονομική εξαθλίωση, αλλά και η καταρράκωση της δημοκρατίας. Ο δε ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μόνο το μεγάλο αντιμνημονιακό κόμμα, αλλά και το κόμμα των δικαιωμάτων, το κόμμα της χειραφέτησης των φτωχών. Η αριστερή διέξοδος από την οικονομική κρίση, δεν προϋποθέτει μόνο την κατάργηση του μνημονιακού πλαισίου, τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους και την κρατικοποίηση των

τραπεζών. Το ζητούμενο για μας δεν είναι να ισχυροποιήσουμε την αριστερή μας ταυτότητα εντός του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά να αναδείξουμε το εύρος των εναλλακτικών συνεργατικών λύσεων που χρειάζονται για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των πολλών. Αυτή η διευρυμένη ατζέντα είναι που απαιτεί τη μεγάλη στροφή στην κοινωνική και περιβαλλοντικά βιώσιμη οικονομία, που μπορεί να συμβάλει στην αξιοπρεπή επιβίωση των αποκλεισμένων, να επανανοηματοδοτήσει την ίδια την έννοια της παραγωγής και να αντιμετωπίσει την οικολογική κρίση -που είναι σύμφυτη με την οικονομική. Ομοίως, η αποκατάσταση της δημοκρατίας δεν περιορίζεται στην (επείγουσα) επανεκκίνηση του κοινοβουλίου μετά τη μνημονιακή αδρανοποίησή του. Για μας δημοκρατία σημαίνει επίσης θεσμοθέτηση μορφών λαϊκής συμμετοχής και διαβούλευσης, δημιουργία μια πραγματικά πλουραλιστικής δημόσιας τηλεόρασης, κατάργηση του απαρτχάιντ σε βάρος των μεταναστών, πλήρης αναγνώριση των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων, διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας, τερματισμός της αστυνομικής αυθαιρεσίας.

Με πίστη στις αξίες της Αριστεράς

Βρισκόμαστε πιο κοντά από ποτέ στο Συμβάν της αριστερής κυβέρνησης. Τούτη τη στιγμή του ιλίγγου της ιστορικής τομής, πρέπει περισσότερο από ποτέ να παραμείνουμε νηφάλιοι και να συνεχίσουμε στο δρόμο που μας έφερε ως εδώ. Στο δρόμο της εναλλακτικής οικονομικής πρότασης, του διαφορετικού τρόπου άσκησης πολιτικής, των αναγκών και των δικαιωμάτων των πολλών. Με πίστη στις αξίες της Αριστεράς, εμπιστοσύνη στον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ, με την ακλόνητη πεποίθηση ότι οι λαϊκές δυνάμεις μπορούν να πετύχουν τη μεγάλη ανατροπή. Ευκλείδης Τσακαλώτος, Πάνος Λάμπρου, Λίτσα Κιτσαντά, Κατερίνα Νοτοπούλου, Γιάννης Αλμπάνης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΑΣΟΚ μαινόμενο, εναντίον όλων

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

ην εβδομάδα που πέρασε, το ΠΑΣΟΚ έβαλε κατά πάντων: ενάντια της Ζωής Κωνσταντοπούλου, του Κυριάκου Μητσοτάκη, της Γιάννας Αγγελοπούλου, των τριών βουλευτών/πανεπιστημιακών του ΣΥΡΙΖΑ που μπήκαν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μαζί με διοικητικούς υπαλλήλους και φοιτητές και, όπως πάντα, εναντίον του ελάχιστου – πλέον - εαυτού του. Αμετανόητος φυσικά για την μνημονιακή πορεία του ΠΑΣΟΚ ο Πρόεδρός του, Ευάγγελος Βενιζέλος που μιλώντας από την Θεσσαλονίκη το Σάββατο επεσήμανε, υπονομεύοντας και την τελευταία προσπάθεια της Κυβέρνησης: «Ασχολούνται όλοι με την αντίδραση των αγορών και με το ότι ανεβαίνουν οι αποδόσεις των ελληνικών δεκαετών ομολόγων. Πόσα είναι τα δεκαετή ομόλογα τα ελληνικά, τα οποία είναι υπό διαπραγμάτευση; Ελάχιστα». Η ομιλία του Ε. Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη στην ημερίδα για την υγεία διαπνέονταν σε όλο της το εύρος από το φόβο για την -όπως σχεδόν το ομολόγησε- βέβαιη επόμενη Κυβέρνηση της Αριστεράς, ενώ δεν έχασε την ευκαιρία να κατηγορήσει τις προηγούμενες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ για κρατισμό. Την Κυριακή ο Ε. Βενιζέλος ξεκαθάρισε τα πράγματα μιλώντας στην συνεδρίαση της Εθνικής Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου της ∆ημοκρατικής Παράταξης.Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ δεν θα γίνει και αυτό δημιουργεί ολοένα και πιο μεγάλη δυσαρέσκεια στο παπανδρεϊκό μπλοκ που εκπονεί τους δικούς του σχεδιασμούς, με τον πρόεδρο του κόμματος να επιμένει: «Τους θέλουμε όλους και επιμένουμε σε αυτό, αλλά προχωράμε όλοι όσοι είμαστε αποφασισμένοι και έτοιμοι να προχωρήσουμε». Στις 2 πρώτες ημέρες του Νοεμβρίου η Ε.Ο.Ε. θα συνεδριάσει σε πλήρη σύνθεση με αποφασιστικό ρόλο. Στην ίδια συνεδρίαση, αποφασίστηκε να δημιουργηθούν επιτροπές σε δημοτικό, νομαρχιακό και πε-

στους εφοριακούς της Αττικής και Κυκλάδων, όπου η ΠΑΣΚΕ καταποντίστηκε στην τρίτη από την πρώτη θέση, την οποία πλέον καταλαμβάνει η παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ. Προς το τέλος της εβδομάδας, οι δηλώσεις Σηφουνάκη στον ραδιοσταθμό Αθήνα 9,84 πώς: «το δόγμα ότι με την ανάκαμψη της χώρας θα ανακάμψει και το κόμμα, δεν επαληθεύεται» και ότι: «κανείς δεν έχει την εξουσιοδότηση να προχωρήσει στη δημιουργία ενός άλλου χώρου, χωρίς να υπάρχει απόφαση συλλογικά του χώρου που υφίσταται», πυροδότησαν, για πολλοστή φορά, το κλίμα εσωστρέφειας.

Κινήσεις Γιώργου

ριφερειακό επίπεδο με τη συμμετοχή – αν το θέλουν- των στελεχών του ΠΑΣΟΚ στις ίδιες χωρικές μονάδες.

Πλήρης αμφισβήτηση

Ο Ε. Βενιζέλος έβαλε και εναντίον της «Κίνησης 75_ΠΑΣΟΚ» με το σχήμα του κανόνα του παραβάν: «ισχύει ο κανόνας του παραβάν. Είναι ό,τι πιο απλό, ό,τι πιο έντιμο, ό,τι πιο καθαρό υπάρχει. Αν ψηφίζεις ΠΑΣΟΚ. Ας μας αφήσουν να κάνουμε τη δουλειά μας, ας αφήσουν την παράταξη να αναπνεύσει». Η απάντηση ήρθε πληρωμένη από τους 75, που πλέον είναι 4.000: «Οι γνωστοί ‘κύκλοι της Χαριλάου Τρικούπη’ μέρες τώρα καταβάλουν ιδιαίτερη προσπάθεια να υποτιμήσουν και να υπονομεύσουν την σημασία των 4.000 στελεχών του ΠΑΣΟΚ». Και καταλήγουν: «Ξέρουν καλά στην Χαρι-

λάου Τρικούπη ότι οι 4.000 είναι διαχρονικά και μαχητικά στελέχη του Κινήματος [….] Απευθυνόμενοι σε όσους μας αμφισβητούν δηλώνουμε ότι θα μας ξαναβρούν παρόντες, ενωμένους να παρεμβαίνουμε με το θάρρος της γνώμης μας για τις εξελίξεις στη Χώρα και στο ΠΑΣΟΚ και τους διαβεβαιώνουμε ότι την επόμενη φορά δεν θα είμαστε 4000 αλλά πολύ περισσότεροι». Η εσωκομματική αμφισβήτηση του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ βαίνει αυξανομένη, ενώ φαίνεται πως τα ερείσματά του στον εσωκομματικό μηχανισμό μειώνονται. Η υπόθεση της ∆ημοκρατικής Παράταξης προχωρά αργά και με απροθυμία από μεγάλο μέρος του στελεχιακού δυναμικού, ενώ οι δημοσκοπήσεις όλης της εβδομάδας επιβεβαίωναν την καθίζηση του κόμματος. Την Παρασκευή, το χαστούκι ήρθε από τις εκλογές

Στο μεταξύ, συνεχίζονται οι κινήσεις του πρώην Πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου. Το απόγευμα της Παρασκευής εγκαινιάζει την έκθεση του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου με τίτλο: «από τον Ανένδοτο στην Αλλαγή» στο Ηράκλειο της Κρήτης, σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού. Η ομιλία του αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον, ενώ είναι πιθανόν να τονίσει τη δυσαρέσκεια του για την ρευστοποίηση του ΠΑΣΟΚ στο νέο σχήμα της ∆ημοκρατικής Παράταξης. Το κλίμα προσπαθούν να αλλάξουν ο Β. Βενιζέλος και οι συνεργάτες του. Με…επιστολή διαμαρτυρίας στον Πρόεδρο της Βουλής ενάντια στην Ζωή Κωνσταντοπούλου για αντικοινοβουλευτική συμπεριφορά, με βολές ενάντια στις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις του Κ. Μητσοτάκη για τις αλλαγές στο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων και με άρθρο του Προέδρου του κόμματος εναντίον της Γιάννας Αγγελοπουλου. Ξεχωριστή καταγραφή, μιας και υπογράφει και ο Γ. Παπανδρέου, έχει η κατάθεση τροπολογίας για τις κοινοτικές ενισχύσεις των αγροτών. Βασίλης Ρόγγας

Η κυβέρνηση απαξιώνει το πολιτιστικό έργο

Σχέδιο συγχώνευσης της Καμεράτας και της Κρατικής Ορχήστρας Αθήνας

ις προηγούμενες ημέρες, ο υπουργός Πολιτισμού κύριος Τασούλας έδωσε μια συνέντευξη Tύπου αναφερόμενος σε διάφορα ζητήματα της αρμοδιότητάς του. Ένα από αυτά ήταν η αναφορά του στο σχέδιο που εκπονείται από διάφορους κύκλους εκτός ΥΠΠΟΑ, τους οποίους δεν κατονόμασε, για συγχώνευση των δύο ορχηστρών, της Καμεράτας και της Κρατικής Ορχήστρας Αθήνας. Τα τελευταία χρόνια, από την έναρξη της μνημονιακής εποχής το 2010, έχουμε μια διαρκώς συρρικνούμενη παρέμβαση του κράτους στα πολιτιστικά δρώμενα. Ο πολιτισμός, ως ανταποδοτικό αγαθό και βασικός πυλώνας του κοινωνικού κράτους, όπως η παιδεία και η υγεία, πλήγηκε άμεσα και πιο γρήγορα από όλους. Η πολιτική βούληση ήταν και είναι σαφής: Να διακοπεί η χρηματοδότηση στις υπάρχουσες δομές, έτσι ώστε αυτές να οδηγηθούν στο κλείσιμο ή να περάσουν στους ιδιώτες. Είναι μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει πριν ακόμα από τη μνημονιακή εποχή, στις μέρες μας όμως γιγαντώνεται. Πρώτα ξεκίνησε το κόψιμο ή η μερική περικοπή των επιχορηγήσεων σε θέατρα, ομάδες χορού, ακόμα και στο Μέγαρο Μουσικής ή τη Λυρική Σκηνή. Με αυτόν τον τρόπο το κράτος αποσύρεται και αναλαμβάνουν οι ιδιώτες. Από το 2010 στη χώρα μας έχουν οδηγηθεί στο κλείσιμο ή στη διακοπή της λειτουργίας τους η Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής (ΚΟΕΜ), η Ορχήστρα των Χρωμάτων καθώς και τα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ, που αριθμούσαν δύο ορχήστρες και μία χορωδία. Η προσπάθεια να αναβιώσουν τα τελευταία οδήγησε στη δημιουργία μιας ορχήστρας της ΝΕΡΙΤ με συμβάσεις που δεν προβλέπουν κανένα εργασιακό δικαίωμα και δεν έχουν χρόνο διάρκειας, μια και η πρόβλεψη είναι οι μουσικοί να πληρώνονται για τον αριθμό των συ-

ναυλιών που κάνουν, και όχι με μηνιαίο μισθό. Όμως, μια ορχήστρα είναι αδύνατο να επιτελέσει πολιτιστικό έργο σε συνθήκες εργασιακής ανασφάλειας, μια και δεν μπορεί να γίνει κανένας ασφαλής προγραμματισμός. Σήμερα στη χώρα μας λειτουργούν οι ορχήστρες ΚΟΑ (Κρατική Αθήνας), ΚΟΘ (Κρατική Θεσσαλονίκης), τα μουσικά σύνολα των δήμων Αθήνας και Θεσσαλονίκης καθώς και η ορχήστρα και χορωδία της Λυρικής Σκηνής και η Καμεράτα. Με τη συγχώνευση της Καμεράτα με την ΚΟΑ που απεργάζονται εξωθεσμικά κέντρα, όπως παραδέχεται ο κύριος υπουργός, θα παραμείνουν μόνο 5 μουσικά σύνολα, πράγμα που στην Ελλάδα έχει να συμβεί από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Η χορωδία της ΕΡΤ ήταν μια χορωδία που, από την ίδρυσή της το 1977 από το Μάνο Χατζιδάκι ως χορωδία του Τρίτου Προγράμματος, είχε εξειδίκευση στη χορωδιακή μουσική και τα ορατόρια. Από αυτή τη χορωδία για πρώτη φορά εκτελέστηκαν στην Ελλάδα μεγάλα έργα του κλασικού ρεπερτορίου όπως το Γερμανικό Ρέκβιεμ του Μπραμς, ή η Μεγάλη Λειτουργία σε Σι ελάσσονα του Μπαχ. Η κατάργησή της δημιούργησε ένα δυσαναπλήρωτο κενό στη μουσική ζωή και σήμερα είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρεθεί κάποια επαγγελματική χορωδία που να εκτελέσει τα συγκεκριμένα έργα. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα με τη συγχώνευση της Καμεράτα και της ΚΟΑ, που είναι δύο ορχήστρες με εντελώς διαφορετικό μουσικό προφίλ. Οι πλεονάζοντες μουσικοί που θα δημιουργηθούν από τη

συγχώνευση είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα οδηγηθούν στην ανεργία και επιπλέον θα έχουμε την απώλεια μιας ακόμα ορχήστρας που επιτελούσε ξεχωριστό έργο με ένα ιδιαίτερο ρεπερτόριο και που έχει τιμηθεί με τα μεγαλύτερα βραβεία διεθνώς. Με τη συνέντευξη του υπουργού γίνεται φανερό ότι η κυβέρνηση δεν αποδίδει καμία αξία στο πολιτιστικό έργο. Γι’ αυτήν οι φορείς και οι άνθρωποι που δουλεύουν σε αυτούς είναι αναλώσιμα υλικά στη μηχανή της παραγωγής οικονομικών πλεονασμάτων. Οδηγείται έτσι σε μαρασμό η πολιτιστική και ειδικότερα η μουσική ζωή της χώρας μας και καταστρέφονται δομές που έχουν χτιστεί με κόπο και θυσίες από τους ανθρώπους που εργάστηκαν γι’ αυτές. Παραφράζοντας μια γνωστή ρήση: «όταν κλείνεις μια πολιτιστική δομή ανοίγεις μια φυλακή». Αντώνης Σιγάλας

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

Κύπρος: Οι παραβιάσεις της ΑΟΖ απευθύνονται και σε άλλα κράτη

Ισπανία: Το Podemos συνταράσσει τη χώρα

Η διαδικασία μετατροπής του κινήματος σε κόμμα. Ζητούμενο το όριο στη μεγάλη εξουσία του Ιγκλέσιας. σελ. 14

Ένας ορεινός δήμος στα χέρια των δημοτών ΣΤΗ ΝΑΒΑΡΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΤΩΝ ΒΑΣΚΩΝ

Συνέντευξη με την δήμαρχο της Μπαζτάν, Γκαρμπίνε Ελισέκι Ναρμπάρτε Συζητάμε με την Γκαρμπίνε Ελισέκι Ναρμπάρτε, δήμαρχο της Μπαζτάν στην περιφέρεια Ναβάρα της Χώρας των Βάσκων. Η Γκαρμπίνε βρέθηκε στο Αγρίνιο την περασμένη βδομάδα, προκειμένου να επισκεφτεί το έργο της «ανάπλασης» του Παπαστράτειου δημοτικού πάρκου. Στο δήμο Μπαζτάν έχουν προσπαθήσει και έχουν καταφέρει να συνδιαμορφώνουν την πολιτική τους με τους δημότες, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να δείχνουν ξανά εμπιστοσύνη στην αυτοδιοίκηση. Περισσότερα για την επαρχία Ναβάρα μπορείτε να διαβάσετε στο enterioni.blogspot.com

Τη συνέντευξη πήραν οι ∆ημήτρης Γερονίκος και Παύλος Κλαυδιανός

Είσαι δήμαρχος από τον Ιούνιο του 2011. Νομίζω ότι πια έχεις αρκετή εμπειρία στην αυτοδιοίκηση. Πριν την εκλογή μου ως δήμαρχος, δεν είχα εμπειρία με τους θεσμούς. Είμαι νοσοκόμα. Όμως η συμμετοχή μου στα κοινωνικά κινήματα, με βοήθησε στη διαχείριση του δήμου. Υπάρχει, λοιπόν, μια προδιάθεση για δράση στην κοινωνική πολιτική. Ποια η δουλειά σας σ’ αυτό τον τομέα, ιδίως σε περίοδο κρίσης; Όταν αναλάβαμε το δήμο, δεν υπήρχε ούτε ένα ψήγμα κοινωνικής πολιτικής. Η Αλτερνατίβα, ο συνασπισμός της Ενωμένης και της Βάσκικης Αριστεράς, έθεσε εξαρχής τρεις κεντρικούς άξονες. Ο πρώτος ήταν η συμμετοχική δημοκρατία, με τους δημότες να συμμετέχουν άμεσα στη λήψη των αποφάσεων του δήμου. Ο δεύτερος ήταν να σταματήσουμε τη νεοφιλελεύθερη πολιτική των περικοπών και ο τρίτος ήταν η κοινωνική πολιτική, με στόχο τη διασφάλιση κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων για όλους τους ανθρώπους. Έτσι, εστιάσαμε στο δικαίωμα στην κατοικία, την υγεία και την παιδεία, παίρνοντας αντίστοιχες πρωτοβουλίες, όπως η ενίσχυση του κοινωνικού ενοικίου ή η ενδυνάμωση των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών. Η νέα δημοτική αρχή μείωσε κάποιους φόρους; Παρότι κληρονομήσαμε ένα πολύ μεγάλο χρέος (9 εκατ. ευρώ) σε σχέση με το μέγεθος του δήμου των 8.000 δημοτών και των 15 χωριών, καταφέραμε να κρατήσουμε σταθερές τις δημοτικές εισφορές. Επίσης, προσπαθήσαμε να ασκήσουμε μια πολιτική κοινωνικής δικαιοσύνης στη φορολογία, όπως για παράδειγμα τη φορολόγηση της δεύτερης κατοικίας. Παράλληλα, εξοικονομήσαμε χρήματα από την ακύρωση των υπερκοστολογημένων

“

Ο Νίκος Μούνδουρος σχολιάζει τις τελευταίες εξελίξεις και τη σημασία της λύσης του Κυπριακού. σελ. 13

Η αλήθεια είναι ότι η κίνησή μας αυτή ξάφνιασε τον κόσμο, διότι το δημαρχείο μέχρι τότε ήταν κλειστό για τους πολίτες. Όταν είδε ο κόσμος ότι οι ιδέες που κατέθεταν γίνονταν πολιτική του δήμου, η συμμετοχή του αυξήθηκε. ναδικό θέμα την ανεξαρτητοποίηση ή όχι της Καταλονίας.

Συσπείρωση των αριστερών δυνάμεων

συμβάσεων μεταξύ της προηγούμενης δημοτικής αρχής και «φίλων» τους. Ακόμα, μειώσαμε την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος και ενέργειας, λαμβάνοντας μέτρα αποταμίευσης ενέργειας στα δημοτικά κτίρια, ενώ εφαρμόσαμε πιλοτικά στα σχολεία τη χρήση καυστήρων προς την κατεύθυνση παραγωγής θερμότητας με χρήση βιομάζας. Τέλος, οι προηγούμενες διοικήσεις συν-διαχειρίζονταν το δήμο με ιδιωτικές επιχειρήσεις για την ικανοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Με το άνοιγμα του δήμου στην κοινωνία, καταφέραμε τη βελτίωση των υπηρεσιών, ενώ το παραγόμενο όφελος δεν έμενε ως κέρδος σε μία εταιρεία αλλά επέστρεφε στην κοινωνία μέσω των υπηρεσιών του δήμου.

Παρόντες και δρώντες οι δημότες

Πώς καταφέρατε να ενθαρρύνετε τη συμμετοχή των δημοτών; Συστήσαμε ανοιχτές επιτροπές πολιτών σε κάθε περιοχή του δήμου. Εμείς, ως εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, είμαστε υπεύθυνοι για τη λειτουργία των επιτροπών αυτών, οπότε είναι υπό την ευθύνη μας να κληθούν, ανάλογα με την ημερήσια διάταξη, οι δημότες που χρειάζεται να παραστούν. Για παράδειγμα, όταν είναι να καταρτίσουμε το δημοτικό προϋπολογισμό συγκαλούμε τις επιτροπές, όπου οι δημότες κάνουν προτάσεις για τις ανάγκες της περιοχής τους. Πρόκειται δηλαδή για μια μορφή συμμετοχικού προϋπολογισμού; Ακριβώς. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για μία εμπειρική μορφή συμμετοχικού προϋπολογισμού. Η αλήθεια είναι ότι η κίνησή μας αυτή ξάφνιασε τον κόσμο, διότι το δημαρχείο μέχρι τότε ήταν κλειστό για τους πολίτες. Όταν είδε ο κόσμος ότι οι ιδέες που κατέθεταν γίνονταν πολιτική του δήμου, η συμμετοχή του αυξήθηκε.

Όσον αφορά την ανεργία, που είναι τόσο υψηλή στην Ισπανία, τι μπορεί να κάνει ο δήμος; Σε επίπεδο δημοτικής αρχής, οι δυνατότητες να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας είναι πολύ περιορισμένες. Ωστόσο, με την επιστροφή των υπηρεσιών στα χέρια του δήμου καταφέραμε να δημιουργήσουμε κάποιες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, δημιουργήσαμε μια ομάδα τοπικής δράσης για την ανάπτυξη, στο επίπεδο των βουνών της Ναβάρα όπου εκεί επίσης δημιουργούμε σχέδια για τη στρατηγική ανάπτυξης σε επίπεδο περιοχής. Ακόμα, προσπαθούμε να προωθήσουμε τα τοπικά προϊόντα, διοργανώνοντας στο δημαρχείο ζωοπανηγύρεις, φεστιβάλ χειροτεχνίας και πολιτισμού, ενώ, στο πλαίσιο ενίσχυσης της μεταποίησης των κτηνοτροφικών προϊόντων δημιουργήσαμε ένα σύγχρονο σφαγείο στην περιφέρεια. Γενικά, στόχος μας είναι η ενίσχυση της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα, της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, όσον αφορά το δευτερογενή τομέα, και του τουρισμού και του εμπορίου τοπικών προϊόντων στον τριτογενή. Στην Καταλονία ματαιώθηκε το δημοψήφισμα, όμως το κίνημα αναπτύσσεται. Ποια τα επόμενα βήματα; Πιστεύω ότι το κίνημα που αναπτύχθηκε στην Καταλονία είναι πολύ σημαντικό. Πλέον αποκαλύφθηκε το έλλειμμα δημοκρατικής κουλτούρας του ισπανικού κράτους. Είναι πια σαφές ότι στην Ισπανία δεν υπήρξε ποτέ μετάβαση στη δημοκρατία. Ακόμα και σήμερα κυβερνούν αυτοί που κυβερνούσαν κατά την περίοδο του φασισμού και του φρανκισμού. Απ’ όσα έχω καταλάβει, έχει επιτευχθεί συμφωνία σε επίπεδο Καταλονίας, η οποία δείχνει πως τα επόμενα βήματα, στην περίπτωση που δεν γίνει το δημοψήφισμα στις 9 Νοεμβρίου, πρόκειται να είναι πρόωρες τοπικές εκλογές με μο-

H κρίση προκαλεί σοβαρές ανακατατάξεις και ανατρέπει παραδοσιακούς πολιτικούς συσχετισμούς. Ποια η προοπτική; Στη χώρα των Βάσκων η αλλαγή που συμβαίνει έρχεται από την αριστερά και τον κόσμο της εργασίας, ενώ η μπουρζουαζία με τα αστικά κόμματα εξουσίας πρόκειται να μείνουν χωρίς επιλογές. Αλλά για να συμβεί αυτό, χρειάζεται να επικεντρωθούμε περισσότερο στη δημοκρατική συμμετοχή του κόσμου στα κοινά. Ειδικά στην αριστερά, το Podemos αλλάζει τους συσχετισμούς. Το φαινόμενο του Podemos είναι ενδιαφέρουσα εξέλιξη, καθώς σε επίπεδο ισπανικού κράτους ήταν κάτι αναγκαίο. Kατάφερε να συντονίσει το κοινωνικό κίνημα και να παρακινήσει τον κόσμο να οργανωθεί. Στην Ελλάδα μας ενδιαφέρει, στον ΣΥΡΙΖΑ ιδιαίτερα, να υπάρξει και σ’ άλλες χώρες αντίπαλο δέος. Kάθε περιοχή έχει τις ιδιαιτερότητές της, τα τοπικά της χαρακτηριστικά αλλά από εκεί και μετά ο εχθρός είναι κοινός. ∆ιότι το χρήμα που δόθηκε για να σωθούν οι τράπεζες είναι χρήμα των Ελλήνων, των Βάσκων, των Ισπανών, των Γάλλων, όλης της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης. Χρειάζεται να ενωθούμε για να δώσουμε τη μάχη μαζί, σεβόμενοι/-ες πάντα την ταυτότητα του κάθε λαού. Σε επίπεδο διακυβέρνησης του ισπανικού κράτους, η αλλαγή είναι εφικτή, μολονότι δεν βλέπω να συμβαίνει στις ερχόμενες γενικές εκλογές, το 2016. Οπότε, ναι μεν, οι Podemos εμφανίζουν πολλές δυνατότητες, αλλά ακόμα δεν έχουν αρκετή εμπειρία ως κόμμα. Μακάρι! Νομίζω πως μέσα στα επόμενα χρόνια θα συμβεί ευρύτερη συσπείρωση των αριστερών δυνάμεων στην ιβηρική χερσόνησο. Το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ σημαντικό, διότι αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς λαούς στην ευρωπαϊκή ήπειρο και όχι μόνον.

* Τη φωτογραφία τράβηξε ο ∆ημήτρης Γερονίκος στο Παπαστράτειο Πάρκο.

∆ΙΕΘΝΗ

Η διάλυση του Ιράκ, βασικός λόγος ανόδου του Ισλαμικού Κράτους

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Ο Ζιάντ Αμπού Ρις είναι Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο και συν-εκδότης της ιστοσελίδας jadaliyya.com που ασχολείται με τον Αραβικό Κόσμο και τη Μέση Ανατολή. Συζητάμε μαζί του για τις πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή, την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους και τη σημασία του Κομπανί για τους Κούρδους και την Τουρκία. Επιπλέον, εξηγεί με ποιον τρόπο το Ισραήλ βρίσκεται απομονωμένο και πως αυτό επηρεάζει τον παλαιστινιακό αγώνα.

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης Πώς εξηγείτε την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους στη Μέση Ανατολή; Είναι πολλά που δεν ξέρουμε ακόμα για το Ισλαμικό Κράτος, όπως για παράδειγμα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το δίκτυό τους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι υπάρχουν τρεις παράγοντες, χωρίς τους οποίους κάθε εξήγηση για την άνοδό του είναι ατελής. Ο πρώτος και πιο βασικός είναι η αμερικανική εισβολή και κατοχή του Ιράκ και η επακόλουθη καταστροφή της χώρας. ∆εν εννοώ απλώς τη διαδικασία «αλλαγής του καθεστώτος». Εννοώ την αποσυναρμολόγηση του ιρακινού κράτους, με πιο αξιοσημείωτη τη διαδικασία απο-μπααθοποίησης και το πολιτικό, κοινωνικό και ανθρωπιστικό κόστος αυτός της αποσυναρμολόγησης. Επιπρόσθετα, μια άλλη παράμετρος ήταν οι πολιτικές και πρακτικές αντεπανάστασης των Ηνωμένων Πολιτειών, η προσπάθειά τους για σύναψη εσωτερικών συμμαχιών και η επακό-

λουθη άνοδος του Νούρι Αλ Μαλίκι στη θέση του Πρωθυπουργού του Ιράκ. Ο συνδυασμός αυτών των δυναμικών εδραίωσε τη συγκέντρωση εξουσιών στο Ιράκ σε μια μικρή κλίκα, την ανάπτυξη του σεχταρισμού ως μεθόδου διακυβέρνησης και τη ρητορική ενός πολέμου κατά της τρομοκρατίας για να τα στηρίξει. Τέλος, υπάρχει ένα παιχνίδι «μηδενικού αθροίσματος» των δύο πλευρών στον συριακό εμφύλιο πόλεμο. Από τη μια πλευρά ήταν το συριακό καθεστώς και η βάναυση εσωτερική καταστολή της δίκαιης εξέγερσης ενάντια στη δικτατορία. Από την άλλη, η πολιτική των περιφερειακών δυνάμεων, με τη συγκατάθεση των διεθνών δυνάμεων, ήταν να αναπτύξουν όλα τα μέσα προκειμένου να υπάρξει καθεστωτική αλλαγή στη χώρα, ανεξάρτητα από το κόστος που αυτό θα είχε για τον συριακό λαό ή το συριακό κράτος. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι κοντόφθαλμες πολιτικές διάσπασης και στρατικοποίησης της εξέγερσης μαζί με την ελεύθερη ροή όπλων και προσωπικού στη Συρία.

Το προφανές πρόβλημα είναι ότι το “παιχνίδι” στην περιοχή παίζεται με υψηλά πονταρίσματα: την μοίρα του Κομπανί και των κατοίκων του. Αυτό που έχει σημασία να θυμόμαστε είναι ότι οι κουρδικές δυνάμεις προσπαθούν να αντεπεξέλθουν απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος, με την ελπίδα ότι η τουρκική κυβέρνηση θα απαρνηθεί τις σημερινές της θέσεις.

Ποια είναι η σημασία της πόλης του Κομπανί και ποιος θα είναι ο αντίκτυπος πιθανής πτώσης της; Πέραν της τραγικής κατάστασης των κατοίκων της Συρίας και του Κομπανί ειδικότερα, η πόλη συμβολίζει τη σύνδεση της τουρκικής πολιτικής με το κουρδικό ζήτημα και το καθεστώς του Άσαντ. Από τη μια πλευρά, τόσο η πόλη όσο και τα σύνορα του Κομπανί, αντιπροσωπεύουν έναν σημαντικό κόμβο στα τουρκο-συριακά σύνορα. Από την άλλη, το Κομπανί έχει σημαντικό αριθμό κουρδικού πληθυσμού και μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της περιοχής έχουν μια ημί-ουδέτερη αποδοχή με το καθεστώς Άσαντ. Αυτές οι δυνάμεις για στρατηγικούς λόγους, που δεν μπορούν να αναπτυχθούν εδώ, δεν ενδιαφέρονται άμεσα να αντιπαρατεθούν με τον Άσαντ σε αυτή τη χρονική στιγμή. Η τουρκική κυβέρνηση προκειμένου να επιτρέψει τη χρήση των συνόρων της σε κούρδους μαχητές και στις δύο κατευθύνσεις, από και προς το Κομπανί, θέτει ως προϋπόθεση την ανοιχτή και άμεση αντιπαράθεσή τους με το καθεστώς του Άσαντ. Οι κούρδοι ακτιβιστές στην Τουρκία διαμαρτύρονται, καθώς θεωρούν ότι η τουρκική πολιτική είναι εχθρική προς τις κουρδικές θέσεις. Και έτσι είναι, καθώς οι κουρδικές δυνάμεις στο Κομπανί δεν υιοθετούν την τουρκική πολιτική απέ-

“

ναντι στο καθεστώς Άσαντ. Προφανώς, η Τουρκία έχει ανησυχίες για την ασφάλειά της από την πιθανότητα το Ισλαμικό Κράτος να αναλάβει τον έλεγχο στα συριο-τουρκικά σύνορα. Ωστόσο, για μια σειρά από λόγους, η τουρκική κυβέρνηση αξιολογεί την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ του καθεστώτος Άσαντ και των κουρδικών ομάδων μέσα στη Συρία πάνω από την ασφάλεια απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος. Το προφανές πρόβλημα είναι ότι το «παιχνίδι» παίζεται με υψηλά πονταρίσματα: την μοίρα του Κομπανί και των κατοίκων του. Αυτό που έχει σημασία να θυμόμαστε είναι ότι οι κουρδικές δυνάμεις προσπαθούν να αντεπεξέλθουν απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος, με την ελπίδα ότι η τουρκική κυβέρνηση θα απαρνηθεί τις σημερινές της θέσεις. Αυτό είναι πιθανόν να συμβεί μόνο κάτω από την πίεση των ΗΠΑ. Αλλά σε αυτή την εξίσωση, οι Κούρδοι

έχουν περισσότερα να χάσουν από ό,τι η Τουρκία. Από την άλλη, οι ομάδες των Κούρδων στη Συρία συνειδητοποιούν ότι ο δρόμος προς την αυτονομία, αντίθετα με την περίπτωση των Κούρδων του Ιράκ επί Σαντάμ Χουσεϊν, περνά περισσότερο μέσα από τη μερική συνεννόηση με το καθεστώς Άσαντ – τουλάχιστον προς το παρόν- παρά μέσα από μια ευθεία αντίθεση σε αυτό. Πόσο πιθανόν είναι σήμερα ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος; Ένα κυρίαρχο, ανεξάρτητο κουρδικό κράτος είναι σήμερα τόσο πιθανό όσο ήταν και το 2012 ή πιο πριν. ∆εν εννοώ ότι είναι αδύνατον. Ωστόσο μια τέτοια διαδικασία οικοδόμησης κράτους δεν φαίνεται να απολαμβάνει διεθνή/περιφερειακή υποστήριξη, πόσω δε μάλλον μια εσωτερική συναίνεση μεταξύ των διάφορων κουρδικών πολιτικών δυνάμεων. •

Αναγκαία η αμφισβήτηση του πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία

Το Ισραήλ μοιάζει να είναι απομονωμένο. Ποια σημασία έχουν οι πρόσφατες εξελίξεις για την Παλαιστίνη; Σίγουρα, το Ισραήλ μετά την καταστροφική, βίαιη επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας, το περασμένο καλοκαίρι, είναι ακόμα περισσότερο απομονωμένο στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης, παρά τη συνεχιζόμενη, άνευ όρων πολιτική, στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη που δέχεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Αυτό γίνεται εμφανές μέσα από την αυξανόμενη υποστήριξη που έχει η διεθνής καμπάνια μποϋκοτάζ- απόσυρση επενδύσεων-κυρώσεις (BDS) απέναντι στο Ισραήλ αλλά και μέσα από συγκεκριμένα μέτρα ευρωπαίων πολιτικών προκειμένου να περιοριστεί ή να απαγορευτεί πλήρως το εμπόριο προϊόντων που παράγονται σε ισραηλινούς οικισμούς. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η πρόσφατη απάντηση των ΗΠΑ απέναντι στην άνοδο του Ισλαμικού Κράτους διαμορφώνεται με όρους πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία (ανεξάρτητα από το πώς εμείς μπορεί να ασκούμε κριτική σε αυτόν τον πόλεμο της τρομοκρατίας, είτε επί της αρχής είτε με όρους τακτικής). Είναι ακριβώς ένα τέτοιο πλαίσιο που αναζητά το Ισραήλ για να νομιμοποιήσει τη συνεχιζόμενη κατοχή και τον εποικισμό των παλαιστινιακών περιοχών από το 1967, τον αποκλεισμό και την πολιορκία της Λωρίδας της Γάζας και την επεισοδιακή, χωρίς διακρίσεις, ολοκληρωτική καταστροφή περιοχών με άμαχο πληθυσμό. Αυτή δεν είναι μια νέα κατάσταση αλλά μάλλον μια επιστροφή στο status-quo του μετά-το-2001 κόσμου. Για να το θέσουμε διαφορετικά, είναι αναγκαίο – και όχι μόνο για χάρη του Παλαιστινιακού ζητήματος– να σταθούμε κριτικά και να αμφισβητήσουμε αυτήν την εκ νέου ανάδυση του λόγου για την τρομοκρατία και του πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία. Σε κάθε περίπτωση, βρισκόμαστε σε ένα σημείο τομής, όπου την ίδια στιγμή ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ, η ισραηλινή εποικιστική αποικιοκρατία και ο αραβικός απολυταρχισμός ισχυρίζονται ότι διεξάγουν πολέμους ενάντια στην τρομοκρατία, χωρίς στην πραγματικότητα να ενδιαφέρονται για τη ζωή των πληθυσμών που βρίσκονται υπό το καθεστώς τους και σίγουρα χωρίς αληθινή ή αυθεντική δέσμευση για το τέλος της τρομοκρατίας σε όλες της τις μορφές (κρατικής και μη κρατικής, αντί-αμερικανικής ή φίλο-αμερικανικής).

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Πιο επιτακτική από ποτέ η λύση

Οι παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ απευθύνονται και σε άλλα κράτη ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟ ΝΙΚΟ ΜΟΥ∆ΟΥΡΟ

Ο κύπριος πανεπιστημιακός Νίκος Μούδουρος, ειδικός αναλυτής για θέματα που αφορούν την Τουρκία, μιλά για τις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ, τους χειρισμούς της ελληνοκυπριακής πλευράς αλλά και τη σημασία της λύσης του Κυπριακού.

Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης Πώς εξηγείς τις τελευταίες κινήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ και με ποιον τρόπο εντάσσονται στους σχεδιασμούς της τουρκικής κυβέρνησης στην ευρύτερη περιοχή; Η πρόσφατη κρίση που προκαλεί η Άγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο ευνοείται συγκυριακά από τις βίαιες ανακατατάξεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία στο σημερινό πλαίσιο επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τα στρατηγικά πλεονεκτήματα που έχει για να αναπληρώσει τα κενά που παρουσιάζει ο σχεδιασμός του διεθνούς συνασπισμού ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. Θέτει πολλαπλούς στόχους και επιδιώκει την ταυτόχρονη υλοποίησή τους με σκοπό την ανάδειξη της σε πρωταγωνίστρια του μετασχηματισμού της περιοχής. Προσπαθεί να συγκεκριμενοποιήσει την παρουσία της σε μια «μεταAssad» Συρία, να ελέγξει και να περιορίσει την κουρδική κρατική οικοδόμηση, έτσι όπως εκφράζεται σήμερα από το ΡΚΚ, και να αναδειχθεί ως το «εναλλακτικό μοντέλο» απέναντι στην ακραία έκδοση του Ισλάμ. Την ίδια όμως στιγμή η Τουρκία θέλει να επικρατήσει και ως η βασική συνιστώσα της μελλοντικής αξιοποίησης του φυσικού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα στο τομέα των δρόμων μεταφοράς. Και αυτό το επιδιώκει είτε επιλυθεί το Κυπριακό, είτε όχι. Η έλλειψη κινητικότητας και προόδου στο τραπέζι των συνομιλιών, φαίνεται επίσης να δημιούργησαν πεδία πολλαπλασιασμού των ευκαιριών της Τουρκίας για δημιουργία κρίσης αναφορικά με το φυσικό αέριο. Η «χλιαρή» αντίδραση δυτικών παραγόντων στις παραβιάσεις της ΑΟΖ της Κυπριακής ∆ημοκρατίας, μαρτυρεί ότι έστω και αν οι σχέσεις Τουρκίας-∆ύσης δεν έχουν ομαλοποιηθεί πλήρως, η Άγκυρα παραμένει μια στρατηγική παρουσία στους σχεδιασμούς για το μέλλον ολόκληρης της περιοχής. Πέραν τούτου, θα ήταν απαραίτητο να σημειωθεί ότι η Τουρκία επέλεξε αυτή τη στιγμή για κλιμάκωση της κρίσης στη θάλασσα με στόχο να διασφαλίσει μια ηγεμονική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο σε σχέση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Επομένως, οι παραβιάσεις στην ΑΟΖ της Κυπριακής ∆ημοκρατίας, έμμεσα απευθύνονται και σε άλλα κράτη. Η συνεχής υπενθύμιση από πλευράς Νταβούτογλου ότι η Τουρκία είναι το ισχυρότερο κράτος της Ανατολικής Μεσογείου, προφανώς δεν απευθύνεται αποκλειστικά και μόνο στην Κυπριακή ∆ημοκρατία. Είναι ταυτόχρονα μια «υπενθύμιση» της ανα-

παραγωγής του στόχου για μια άλλη περιφερειακή τάξη πραγμάτων, στο επίκεντρο της οποίας θα είναι η «νέα Τουρκία». Πώς κρίνεις τα μέτρα αντίδρασης που ανακοίνωσε η ελληνοκυπριακή πλευρά; Η Κυπριακή ∆ημοκρατία, λόγω των συσχετισμών ισχύος, έχει πολύ περιορισμένες επιλογές στις όποιες αντιδράσεις. Τα μέτρα συνεπώς αντικατοπτρίζουν και τις δυνατότητες. Η αντίδραση προέρχεται από ότι το μέγεθος και η ποιότητα των ενεργειών της Άγκυρας στη θάλασσα αυτή τη φορά δεν έμοιαζαν με τις προηγούμενες περιπτώσεις.

“

Μια προσεκτική αξιολόγηση της ιστορικής εξέλιξης του Κυπριακού, υπογραμμίζει ότι οι κρίσεις και τα κενά στο διακοινοτικό διάλογο, αναπληρώθηκαν από το ισχυρότερο μέρος της εξίσωσης που είναι η Τουρκία και τα δεδομένα της κατοχής.

Προηγουμένως, η διατήρηση της κινητικότητας στο τραπέζι των συνομιλιών και η καταγραφή συγκλίσεων σε σημαντικές πτυχές του προβλήματος, ήταν παράγοντες που εμπόδιζαν την Άγκυρα στην επέκταση της κρίσης με τη μορφή της στρατιωτικοποίησης. Αυτό εφαρμόζεται σήμερα γνωρίζοντας φυσικά ότι η Κυπριακή ∆ημοκρατία δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στη «στρατιωτική κλιμάκωση».

Η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις. Υπάρχει τρόπος να επαναρχίσουν, υπό τις παρούσες συνθήκες; Η ελληνοκυπριακή πλευρά αποφάσισε την αναστολή των διαπραγματεύσεων, οι οποίες δε φαίνεται να μπορούν να επαναρχίσουν εφόσον ισχύουν οι οδηγίες προς ναυτιλλομένους που εξέδωσε η Τουρκία. Όμως μια προσεκτική αξιολόγηση της ιστορικής εξέλιξης του Κυπριακού, υπογραμμίζει ότι οι κρίσεις και τα κενά στο διακοινοτικό διάλογο, αναπληρώθηκαν από το ισχυρότερο μέρος της εξίσωσης που είναι η Τουρκία και τα δεδομένα της κατοχής. Ολόκληρη η περιοχή μας φαίνεται να εισέρχεται σε μια περίοδο παρατεταμένης κρίσης. Υπό αυτή την έννοια οι πρωτοβουλίες της ελληνοκυπριακής ηγεσίας για ομοσπονδιακή λύση δε μπορούν να αναμένουν αόριστα μια ομαλοποίηση της κατάστασης γιατί η μη δημιουργική παρέλευση του χρόνου αποδείχθηκε αρνητικός παράγοντας. Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες η παραπομπή της λύσης του Κυπριακού σε ένα «απώτερο» και ακαθόριστο μέλλον θα επιταχύνει τη διαδικασία ενσωμάτωσης ενός μέρους του κυπριακού χώρου στην Τουρκία, ενώ θα πολλαπλασιάσει τις αρνητικές επιπτώσεις από την πολιτική και φυσική «διχοτόμηση» των δύο κυπριακών κοινοτήτων. Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα στην Ελλάδα να προκύψει σύντομα μια αριστερή κυβέρνηση και να κληθεί να αντιμετωπίσει δύσκολα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Ποια νομίζεις ότι πρέπει να είναι η πολιτική τους προσέγγιση; Η πιθανότητα ανάληψης της διακυβέρνησης της Ελλάδας από τις δυνάμεις της Αριστεράς, θα πρέπει να συνδυάζεται με μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική βασισμένη σε αρχές. Μια τέτοια εξωτερική πολιτική δε μπορεί παρά να είναι η δημιουργική συνέχεια του οράματος για μια καλύτερη ελληνική κοινωνία. ∆ηλαδή η προσπάθεια για αρμονική εφαρμογή της «εσωτερικής» και «εξωτερικής» διάστασης του ίδιου οράματος. Υπό αυτή την έννοια η συνεχής κινητικότητα και η επίδειξη ειλικρινούς θέλησης για λύση των δύσκολων ζητημάτων, μπορεί να προσφέρει διεξόδους. Έστω και αν τα προβλήματα δε λύνονται μονομερώς, ένας γνήσιος σχεδιασμός και προσπάθεια για την επίλυση τους θα αφήσει πίσω συγκεκριμένα κεκτημένα και παραδείγματα για τους λαούς της περιοχής. •

παρουσία του τουρκικού σεισμογραφικού Barbaros στη θαλάσσια περιοχή της Κυπριακής ∆ημοκρατίας και η εκφρασμένη πρόθεση της τουρκικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε σεισμογραφικές έρευνες μέσα σε οικόπεδα που ανήκουν στην κυπριακή ΑΟΖ έφεραν την αποχώρηση της ελληνοκυπριακής πλευράς από το τραπέζι των δικοινοτικών διαπραγματεύσεων για επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Τόσο η τουρκική όσο και η τουρκοκυπριακή πλευρά υποστηρίζουν ότι και οι δύο κοινότητες του νησιού θα πρέπει να «απολαύσουν» τυχόν οφέλη που θα προκύψουν από το φυσικό αέριο. Κανένας νοήμων άνθρωπος δεν μπορεί να το αμφισβητήσει αυτό. Το ερώτημα που προκύπτει όμως είναι τι θα συμβεί σε περίπτωση που οικονομικό όφελος από το φυσικό αέριο προκύψει πριν από την επίλυση του προβλήματος. Η πολιτική ηγεσία της ελληνοκυπριακής κοινότητας, σχεδόν ομόφωνα, θεωρεί ότι η συνέχιση των ερευνών και η εξόρυξη φυσικού αερίου μπορεί να αποτελέσει ένα αρκετά ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί στο τραπέζι των συνομιλιών. Να ισχυροποιήσει, δηλαδή, τη θέση της στο διεθνές γίγνεσθαι και να αναγκάσει την Τουρκία να προβεί σε υποχωρήσεις. Μόνο που τα πράγματα δεν γίνονται ακριβώς έτσι. Παρά το γεγονός ότι η Κυπριακή ∆ημοκρατία ξοδεύει δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο σε αμυντικές δαπάνες, παρά το ότι είναι μέλος της ΕΕ, παρά το ότι η κυβέρνηση Αναστασιάδη είναι πιστός σύμμαχος των ΗΠΑ, τα περιθώρια αντίδρασης είναι περιορισμένα (αρκεί να δει κανείς τα 8 μέτρα που ανακοίνωσε το Εθνικό Συμβούλιο για να το διαπιστώσει). Κάτω από αυτά τα δεδομένα προκύπτουν ορισμένα συμπεράσματα. Με το Κυπριακό άλυτο το φυσικό αέριο είναι «κακό σπυρί στον κώλο» που λένε και οι Αμερικάνοι. Προκειμένου και οι δύο κοινότητες να έχουν οφέλη από αυτό πρέπει το κυπριακό να λυθεί το συντομότερο. Για να γίνει αυτό πρέπει άμεσα να ξαναρχίσουν οι κρίσιμες δικοινοτικές συνομιλίες. Την Πέμπτη έγινε στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλλας η καθιερωμένη συνάντηση μεταξύ ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών κομμάτων η οποία κατέληξε σε κείμενο με το οποίο καλούσε την Τουρκία να αποσύρει το Barbaros από την κυπριακή ΑΟΖ και τον Αναστασιάδη να επιστρέψει άμεσα στις συνομιλίες. Η ανακοίνωση τελικώς, δεν εκδόθηκε γιατί το κόμμα του Έρογλου έθεσε βέτο. Από τη συνάντηση πάντως απουσίαζαν Ε∆ΕΚ, ∆ΗΚΟ, οι Οικολόγοι και Συμμαχία των Πολιτών (Λιλήκκας). Τα συμπεράσματα δικά σας. Α.Ζ.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Το Podemos συνταράζει την Ισπανία

στα δίκτυα του κόσµου

ΑΠΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΕ ΚΟΜΜΑ www.facebook.com/pages/F ocus-E15-Mothers

∆ικαίωμα στη στέγαση

Αυξάνεται συνεχώς το  κίνημα αλληλεγγύης για τις άστεγες μητέρες που

διώχτηκαν βίαια μαζί με τα παιδιά τους από τέσσερα κλειστά διαμερίσματα του Λονδίνου, τα οποία είχαν καταλάβει για δύο εβδομάδες. Τα διαμερίσματα ανήκουν στο δήμο που επειδή δεν μπορούσε να τα συντηρήσει τα είχε εγκαταλείψει, ενώ ακτιβιστές αναφέρουν ότι σε μια περίοδο που η στεγαστική κρίση αφήνει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στο δρόμο, είναι κοινωνική πρόκληση να παραμένουν άδεια τα δημοτικά ακίνητα. www.StopFastTrack.com

Ενάντια στην ΤΡΡ

Ξεκίνησαν οι προετοιμασίες για την  εβδομάδα δράσεων ενάντια

στην Trans Pacific Partneship (TPP), την εταιρική συνθήκη μεταξύ των ΗΠΑ και δώδεκα χωρών της Ασίας που προωθούν ο Ομπάμα και μεγάλες εταιρείες όπως η Wal Mart, η Chevron και άλλες, με στόχο να ελεγχτεί το 40% του παγκόσμιου εμπορίου. Στην εκστρατεία ενάντια στην TPP έχουν υπογράψει εκατοντάδες οργανώσεις, ενώ οι κινητοποιήσεις έχουν προγραμματιστεί να γίνουν 8 14 Νοεμβρίου σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ. www.ekosvest.com.mk

Σώστε το Μαύροβο

Συνεχίζεται η διαμάχη μεταξύ περιβαλλοντικών  οργανώσεων και της

μακεδονικής κυβέρνησης σχετικά με το σχεδιαζόμενο φράγμα στο Μαύροβο, αφού σύμφωνα με στοιχεία που κατέθεσαν οι ακτιβιστές, την Τετάρτη, το αρχικό προϋπολογισθέν ποσό των 85.000.000 δολαρίων υπολογίζεται ότι θα εκτοξευτεί στα 200.000.000 δολάρια. Να σημειωθεί ότι σε διαδικτυακή εκστρατεία περίπου 98.000 άνθρωποι έχουν υπογράψει ενάντια στο έργο, αφού το τεράστιο φράγμα και το συνοδευτικό εργοστάσιο θα καταστρέψουν σημαντικό τμήμα του Μαύροβο, του μεγαλύτερου εθνικού πάρκου της Μακεδονίας.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

Των Τζάκομο Ρούσο - Σπένα και Ματέο Πουτσιαρέλι *

Θα υπάρξει ένας και μοναδικός κλασικός «γενικός γραμματέας» ή θα προτιμηθεί μια μεγαλύτερη συλλογικότητα στην κορυφή του Podemos, με τρεις «εκπροσώπους»; Επίσης, θα πρέπει να λάβουν μέρος στις δημοτικές εκλογές της άνοιξης του 2015 ή δεν θα συμμετάσχουν αυτή τη φορά επειδή δεν είναι ακόμη ριζωμένοι στις περιφέρειες; Η συζήτηση είναι πυκνή, κάποιες φορές και σκληρή. Σίγουρα πρόκειται για μια αληθινή αντιπαράθεση, δημόσια και διαφανή, χωρίς φίλτρα.

ο πλαίσιο της πρώτης εθνικής συνέλευσης του κινήματος που μετατρέπεται σε κόμμα (19 και 20 Οκτωβρίου) είναι από τα καλύτερα: επτά χιλιάδες άνθρωποι, στο σκεπαστό στάδιο Vistalegre, στα περίχωρα της Μαδρίτης, παρακολουθούν, χειροκροτούν, παθιάζονται και φωνάζουν εν χορώ «si se puede». Το μοβ χρώμα είναι παντού, από την οροφή κρέμονται τα βασικά συνθήματα σε λευκό χαρτόνι: πολιτική δέσμευση, διαφάνεια, κυριαρχία, δικαιώματα, δημοκρατία, αλλαγή, ουτοπία. Το Podemos, που γεννήθηκε τον περασμένο Γενάρη, μεγαλώνει. Οι δημοσκοπήσεις λένε ότι σήμερα φαίνεται να είναι το δεύτερο κόμμα στην Ισπανία, μετά τους συντηρητικούς και πριν από τους σοσιαλιστές. Με ένα αριστερό ριζοσπαστικό πρόγραμμα, αλλά χωρίς να χρειάζεται να αυτοχαρακτηριστεί αριστερό, «γιατί αυτή είναι μια λέξη που τώρα πια η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν καταλαβαίνει», εξηγούν. Τώρα, μετά την απρόσμενη επιτυχία των Ευρωεκλογών του Μαΐου –με 1. 200.000 ψήφους, το 8% της συναίνεσης– πρέπει να δημιουργηθεί μια δομή και να τεθεί μια συγκεκριμένη πολιτική και γενικά αποδεκτή στρατηγική. «∆εν είμαστε σαν τα κόμματα της κάστας ή σαν εκείνα τα παραδοσιακά κόμματα του 1900, εμείς συζητάμε ανοιχτά. Είμαστε ένα οριζόντιο, διαφανές και δημοκρατικό κίνημα», επιμένουν να λένε τα διάφορα ηγετικά στελέχη από την εξέδρα. «Είναι περισσότερα τα κοινά μας στοιχεία από αυτά που μας χωρίζουν. Είμαστε εδώ για να κυβερνήσουμε την Ισπανία, φθάνοντας στην εξουσία», προσθέτουν και ο κόσμος όρθιος χειροκροτά.

Μεγαλύτερη σημασία στη βάση

Πέρα από τα τυπικά λόγια και από τα καλά αισθήματα, όμως, το ρήγμα υπάρχει σε όλο του το μέγεθος και είναι φανερό. Η συζήτηση έχει διαιρεθεί σε τρεις μεγάλες μακρο-περιοχές: ηθική, οργάνωση και πολιτική. Όλες μαζί οι λέσχες του Podemos παρουσίασαν 98 κείμενα για τις οργανωτικές αρχές, 70 για τις πολιτικές και 85 για τις ηθικές. Η τελική επιλογή θα γίνει μέσα από το διαδίκτυο και θα έρθει στα χέρια των 145.000 ανθρώπων που είναι εγγεγραμμένοι στη διαδικτυακή πύλη του Podemos. Αν, όμως, συνοψίσουμε όλα αυτά, στην ουσία πρόκειται για δύο αντίθετες

“ Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας χαιρετά τον Πάμπλο Ετσενίκε.

Στο βάθος θα παραμείνει πάντα το ζήτημα: υπάρχει ένα όριο στο μεγάλο προσωπικό κύρος (και στη μεγάλη εξουσία) του Ιγκλέσιας μέσα στο Podemos; Στο μυαλό του Ετσενίκε και των συντρόφων του υπάρχει μια πιθανή λύση: να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στις 1.400 λέσχες. απόψεις. Από τη μια πλευρά, το κείμενο «Claro que podemos» του Πάμπλο Ιγκλέσιας, [«el coleta» (ΣτΜ ο κοτσίδας)] του μέχρι σήμερα αδιαμφισβήτητου ηγέτη του Podemos, και της ομάδας του (Iνίγο Ερεχόν, Χουάν Κάρλος Μονεδέρο, Καρολίνα Μπεσκάνσα και Λουίς Αλέγκρε). Από την άλλη, η ομάδα που έχει ως επικεφαλής τον άλλο ευρωβουλευτή Πάμπλο Ετσενίκε, η οποία αποτελείται από άλλες δύο συναδέλφους στις Βρυξέλλες: Τερέζα Ροντρίγκες και Λόλα Σάντσες. Το κείμενό τους, «Sumando Podemos», είναι το αποτέλεσμα άλλων 50 ενσωματωμένων κειμένων. «∆εν είναι μια σύγκρουση ανάμεσα σε δύο τρένα, οποιοδήποτε αποτέλεσμα θα γίνει αποδεκτό», υπόσχεται η Ροντρίγκες, που προέρχεται από την τροτσκιστική οργάνωση Izquierda Anticapitalista. Είναι πιθανό να ισχύει πραγματικά αυτό, η διάσπαση σήμερα δεν συμφέρει κανένα. Στο βάθος θα παραμείνει πάντα το ζήτημα: υπάρχει ένα όριο, ή ένα αντίβαρο, στο μεγάλο προσωπικό κύρος (και στη μεγάλη εξουσία) του Ιγκλέσιας μέσα στο Podemos; Στο μυαλό του Ετσενίκε και των συντρόφων του υπάρχει μια πιθανή λύση: να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στη βάση, στις 1.400 λέσχες. Πιθανά και με τρεις εκπροσώπους, ανάμεσα στους οποίους θα είναι βέβαια και ο Ιγκλέσιας. Για τον «el coleta», θα αρκεί κάθε φορά η ψήφος των μελών, ανθρώπων που μπορεί να μην είναι στρατευμένοι και μπορεί να περιορίζονται σε ένα κλικ στο διαδίκτυο, γιατί ο τελικός στόχος πρέπει να είναι πάντοτε η προσέγγιση της «κοινωνικής πλειοψηφίας της χώρας» και όχι το κλείσιμο σε παλιά οργανωτικά σχήματα της αριστεράς του Χίλια Εννιακόσια. Σ’ αυτή την ιδρυτική διαδικασία χρειάζεται η μορφή ενός γραμματέα, για την οποία βάζει υποψηφιότητα, και χρόνος για να επιτραπεί η διάρθρωση των οργα-

νώσεων.

Συμμετοχή ή όχι στις εκλογές

Η άλλη πολεμική της συνέλευσης συνίσταται στο αν θα συμμετάσχει ή όχι το Podemos στις επόμενες εκλογές του Μαΐου. Για την ομάδα «Sumando Podemos» είναι απαραίτητο να δηλώσει το παρών στο ραντεβού, ενώ για την ομάδα «Claro que Podemos» δεν είναι ακόμη η ώρα. Θα υπήρχε ο κίνδυνος μιας «επίθεσης των οπορτουνιστών στο τρένο» και εδώ έρχεται ο συμβιβασμός, δηλαδή να κατέβει το Podemos στις περιφερειακές και να στηρίξει στις δημοτικές ανεξάρτητους υποψηφίους, που να προέρχονται από κινήματα και κοινωνικά αιτήματα της περιοχής και να είναι ικανοί να «μιλήσουν σε όλο το λαό». Ποια θα είναι η κατάληξη; Θα το μάθουμε στις 26 Οκτωβρίου (ΣτΜ τότε λήγει η προθεσμία για την ψήφιση των κειμένων on-line) Ένα μεγάλο μέρος των παρευρισκομένων στο στάδιο φαίνεται να είναι με το μέρος του Ετσενίκε, όμως η ψήφος on-line φαίνεται βέβαιο ότι θα είναι υπέρ του κειμένου του Ιγκλέσιας, μιας προσωπικότητας τόσο διάσημης ώστε να μην έχει αντιπάλους. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, το Podemos διευρύνεται και ο στόχος του είναι να κερδίσει τις βουλευτικές εκλογές του 2015. Για να μπορέσει να αλλάξει την Ισπανία και να «κλείσει τον κύκλο του διεφθαρμένου δικομματισμού και της ευρωπαϊκής λιτότητας». Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς

* O Τζάκομο Ρούσο - Σπένα είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος του Μicromega και συνεργάζεται με την εφημερίδα «Il Fatto Quotidiano» και το Espresso.it. O Ματέο Πουτσιαρέλι είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος του Μicromega και του Espresso.it. Μαζί με τον Τζάκομο Ρούσο - Σπένα εξέδωσαν το βιβλίο για τον ΣΥΡΙΖΑ «Tsipras chi» (Ποιος Τσίπρας).

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Αντιπαραθέσεις και σύγχυση στο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας

Η επαναστατική στρατηγική του 21ου αιώνα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΖΑΝ-ΛΙΚ ΜΕΛΑΝΣΟΝ

γαλλική κυβέρνηση βρίσκεται σε σύγχυση. Μπορεί, στα μέσα της εβδομάδας, να πέρασε στη βουλή τον προϋπολογισμό με 266 ψήφους υπέρ, 44 κατά. Όμως 39 βουλευτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος –αυτή τη φορά είχαν προστεθεί και τρεις πρώην υπουργοί – απείχαν από την ψηφοφορία. Η στάση αυτή των σοσιαλιστών και οικολόγων βουλευτών θορύβησε το προεδρικό μέγαρο και την κυβέρνηση. Ο πρώην υπουργός Μπενουά Αμό κατηγόρησε την κυβέρνηση γιατί «με την πολιτική της περιορίζει την παρεμβατική ικανότητα του δημοσίου και αμφισβητεί την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα». Και συνέχισε: «Πρόκειται για δημοκρατική καταστροφή». Οι δηλώσεις αυτές του πρώην υπουργού προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις. Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Μανουέλ Βαλς σε συνέντευξή του στο Nouvel Observateur είπε πως «θα πρέπει να τελειώνουμε με την ξεπερασμένη αριστερά, που είναι νοσταλγική και προσκολλημένη σ΄ ένα παρελθόν που πέρασε ανεπιστρεπτί, ζει με τις έμμονες ιδέες του μαρξισμού και τις αναμνήσεις της ένδοξης 30ετίας». Στην ίδια συνέντευξη δήλωσε πως είναι «πραγματιστής, ρεφορμιστής και ρεμπουμπλικάνος», όχι όμως σοσιαλιστής. Αυτός είναι ένας επαρκής λόγος για να προτείνει το ξεπέρασμα του ΣΚ και την οικοδόμηση ενός κοινού σπιτιού, στο οποίο θα μπορέσουν να βρεθούν «όλες οι προοδευτικές δυνάμεις», ακόμα και ο κεντροδεξιός Φρανσουά Μπαϊρού, λέγοντας μάλιστα ότι «κάναμε λάθος που δεν του συνεργαστήκαμε μαζί του το 2012». Μετά τη συνέντευξη αυτή στέλεχος του ΣΚ δήλωσε ότι «ο Βαλς δεν νομιμοποιείται να παραμείνει στη θέση αυτή, γιατί στις προκριματικές εκλογές είχε συγκεντρώσει μόνο το 5% των ψήφων». Οι αντιπαραθέσεις αυτές στους κόλπους του ΣΚ εκτιμάται από αναλυτές ότι θα συνεχιστούν. Η αυταπάτη ότι θα μπορούσε να γίνει κάποια σύνθεση, έπαψαν να υπάρχουν. Η επιμονή των βουλευτών της αριστεράς του ΣΚ για μια άλλη πολιτική ενισχύθηκε σημαντικά και με την επανεμφάνιση στην πολιτική σκηνή τής Μαρτίν Ομπρί, η οποία άσκησε έντονη κριτική στην κυβερνητική πολιτική και ζήτησε τον επαναπροσανατολισμό της. Έχοντας σαν στόχο προφανώς το συνέδριο του κόμματος, που όλο αναβάλλεται, αλλά, κυρίως, το 2017 που θα γίνουν οι προεδρικές εκλογές. Μετά απ’ όλα αυτά, τίθεται το ερώτημα πόσο μπορεί να αντέξει ο Φρ. Ολάντ, όταν μάλιστα η οικονομική και κοινωνική κατάσταση χειροτερεύει και το Βερολίνο με τις Βρυξέλλες συνεχίζουν να πιέζουν. Η άλλη Αριστερά, οι δυνάμεις του Μετώπου, μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση φαίνεται να ξεπερνούν τα προβλήματά τους για να δώσουν τη μάχη των περιφερειακών εκλογών. Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν αναφέρεται στα ζητήματα αυτά σε συνέντευξη που έδωσε με ευκαιρία την κυκλοφορία του νέου βιβλίου του «L’ ere de Peuple» στην «Ουμανιτέ». Τη δημοσιεύουμε με κάποιες αναγκαίες συντομεύσεις.

Μ. Κ.

Στο βιβλίο σας «Η ώρα του λαού» καλείτε τους πολίτες να πάρουν την εξουσία από την ολιγαρχία. Σε ποιους απευθύνεστε; Στον αστικό πληθυσμό σήμερα. Στα εκατομμύρια των ανθρώπων, για τους οποίους ο χώρος πολιτικής κοινωνικοποίησης δεν είναι τα εργοστάσια, για τον απλό λόγο ότι πολλοί εργάζονται μία ώρα την εβδομάδα ή και καθόλου. Η κατάσταση αυτή δεν περιορίζεται, συνεπώς, μόνο σ’ αυτούς, επεκτείνεται και σε εκείνους που παλαιότερα τους θεωρούσαμε οργανωμένους. Στη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών όλες οι επαναστάσεις ήταν λαϊκές επαναστάσεις των αστικών κέντρων. Βασικό τους μέλημα ήταν να καταλάβουν το δημόσιο αστικό χώρο. Ο λαός καθίσταται πρωταγωνιστής της ιστορίας του, όταν οι διεκδικήσεις του προσλαμβάνουν χαρακτήρα πολιτικού κινήματος. Τώρα βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου το κίνημα έχει ηττηθεί. Ποιος κέρδισε σ’ αυτό το γύρο της δυναμικής σύγκρουσης; Η ολιγαρχία, η οποία επέβαλε και επιβάλει τα πιο φθηνά μεροκάματα και ταυτόχρονα διέλυσε την πολιτική ζωή χάρη στους μηχανισμούς της Ευρώπης που λειτουργούν αυταρχικά. Στη Γαλλία ο μηχανισμός αλλοίωσης της δημοκρατίας από την ΕΕ ήρθε και έδεσε με την προεδρική μοναρχία που έχει ήδη απαξιώσει τους θεσμούς και τη δυνατότητα τού λαού να αποφασίζει για τα κοινά. Το ζήτημα, συνεπώς, της συνταγματικής αναθεώρησης δεν είναι ένα επιμέρους πρόβλημα. Πρόκειται για την επαναστατική στρατηγική του 21ου αιώνα. Προφανώς ασκείται έντονη κριτική στην κυβέρνηση Ολάντ. Όμως, πέρα από αυτό, γιατί εκτιμάτε ότι η αναφορά σας στην Αριστερά είναι ξεπερασμένη; Πολύ καλά καταλάβατε σε ό,τι αφορά την κριτική. Εγώ δεν εγκατέλειψα τις ιδέες της Αριστεράς. Είμαι ένας άνθρωπος της Αριστεράς. Όλη μου η ιστορία είναι ιστορία της Αριστεράς και πιστεύω ότι παραμένει το χάσμα μεταξύ Αριστεράς και ∆εξιάς. Η θεμελιώδης αρχή όπως αναδείχθηκε το 1789, είναι αξεπέραστη. Σήμερα, όμως, όταν λέτε «ότι είμαι με την Αριστερά», οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι εσείς είσαστε με τον Βαλς και τον Ολάντ. Για εμάς η κατάσταση αυτή είναι μια ανοιχτή πληγή. Το βασικό έγκλημα που διαπράττεται από το δίδυμο είναι ότι μας κλέβουν τη λέξη που μας χαρακτηρίζει. Γιατί το κάνουν αυτό; Για να καλύψουν τη δεξιά πολιτική που εφαρμόζουν (…) ∆εν είναι η ετικέτα που κάνει το πρόγραμμα. Γι’ αυτό αντί να επιχειρούμε να ενώσουμε την Αριστερά, αυτό που θεωρώ καλύτερο θα ήταν να επιχειρήσουμε να ενώσουμε μέσα από διάφορα δίκτυα το λαό. Λέτε ότι είμαστε σε μια κακή κατάσταση σε σχέση με τα αποτελέσματα του Εθνικού Μετώπου. Πώς εξηγείται αυτή. Υπάρχει ακόμα καιρός για να την ανατρέψουμε; Η άκρα δεξιά έχει μια δυναμική στη Γαλλία και είναι η μόνη ευνοημένη δύναμη σ’ αυτή την κατάσταση. Στις ευρωεκλογές η κ. Λεπέν κινητοποίησε τους εκλογείς καλύτερα από εμάς. Θεωρώ ότι η εκλογική δυναμική κατευθύνεται στην πολιτική δύναμη που

έχει ισχύ. Εάν εμείς, το Αριστερό Μέτωπο είχαμε την ικανότητα να διατηρήσουμε τη συνοχή μας και αναπτύσσαμε έντονη δραστηριότητα, θα πείθαμε την κοινωνία για την εναλλακτική μας πολιτική. Οφείλαμε να βρισκόμαστε σε εγρήγορση, αλλά δεν μπορέσαμε. ∆εν ήμαστε αναγνωρίσιμοι στις δημοτικές εκλογές. Θα πρέπει να ξέρουμε πώς να γυρίσουμε σελίδα, βγάζοντας τα συμπεράσματά μας για τις περιφερειακές και νομαρχιακές εκλογές. Η στρατηγική μου είναι σαφής: αυτονομία έναντι του Σοσιαλι-

“

Στη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών όλες οι επαναστάσεις ήταν λαϊκές επαναστάσεις των αστικών κέντρων. Βασικό τους μέλημα ήταν να καταλάβουν το δημόσιο αστικό χώρο. Ο λαός καθίσταται πρωταγωνιστής της ιστορίας του, όταν οι διεκδικήσεις του προσλαμβάνουν χαρακτήρα πολιτικού κινήματος. στικού Κόμματος και συνεπή αγώνα ενάντια στην πολιτική της ∆εξιάς και του Εθνικού Μετώπου. Υπάρχουν δύο γύροι, όπου εμείς μπορούμε να συγκεντρώσουμε τις δυνάμεις μας. Θα πρέπει, όμως οι άνθρωποι να έχουν εμπιστοσύνη στο γεγονός ότι δεν θα

συμπράξουμε με τους Ολάντ και Βαλς. Από τα αριστερά ακούγονται αρκετές κριτικές φωνές. Είναι δυνατό αυτές να συμβάλουν στην οικοδόμηση μιας πλειοψηφικής Αριστεράς; Η δυσκολία με αυτές τις ομάδες είναι ότι δεν γνωρίζουν με σαφήνεια τι θέλουν. Οι οικολόγοι με τους οποίους έχει επαφές το Αριστερό Μέτωπο δεν επιθυμούν τη ρήξη με το Σ.Κ. Οι σοσιαλιστές που διαφωνούν με την κυβερνητική πολιτική, περιορίζονται στην αποχή. Ήμουν πάντα οπαδός της ιδέας να βγούμε από την κρίση με μια άλλη πολιτική. Έτσι, είχα προτείνει να σχηματιστεί μια κοινοβουλευτική εναλλακτική πλειοψηφία. Αν θα μπορούσε να διαμορφωθεί μια νέα πλειοψηφία στη βουλή, θα ήταν ευχής έργο. ∆εν επιθυμώ όμως να μας χρησιμοποιήσουν. Επιδοκιμάζω τη στροφή του Πιερ Λοράν, ο οποίος υποστηρίζει παντού το ίδιο μήνυμα: «∆εν μπορούμε να οικοδομήσουμε χωρίς ρήξη με αυτή την πλειοψηφία». Συμφωνώ πλήρως. Εργαζόμαστε σε σωστή κατεύθυνση στον κοινό μας αγώνα, διατηρώντας ο καθένας τη διαφορετικότητά του. Έχετε ξεκινήσει την προσπάθεια για ένα ομοσπονδιακό κίνημα του λαού για την 6η ∆ημοκρατία. Ποιες δυνάμεις μπορούν να συμμετάσχουν; Ήταν η βασική μας πρόταση στον προεκλογικό αγώνα, στις προεδρικές εκλογές. Η 6η ∆ημοκρατία δεν είναι ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα. Πρόκειται για την επαναστατική στρατηγική της εποχής μας. Για την επίτευξή της χρειάζεται να κερδηθεί η μάχη των ιδεών. Το ζήτημα δεν αφορά μόνο τους θεσμούς, αναφέρεται στα βασικά κοινωνικά δικαιώματα, τα οικολογικά δικαιώματα, βασικά στοιχεία πάνω στα οποία μπορεί να στηριχθεί η οικονομία της χώρας. Πώς βλέπεται τη σχέση του κινήματος για την 6η ∆ημοκρατία με το Αριστερό Μέτωπο; Κατ’ αρχάς το Αριστερό Μέτωπο είναι το στήριγμα όλων των λαϊκών αγώνων στη χώρα. Θα πρέπει, συνεπώς, χωρίς να εγκαταλείψουμε την προοπτική της οργάνωσης των λαϊκών δικτύων να συσπειρώσουμε την Αριστερά. Εξάλλου, πολλά μέλη του Μετώπου συμμετέχουν στο κίνημα για την 6η ∆ημοκρατία. Έτσι, είναι ένας καλός τρόπος να δώσουμε τη μάχη, να καταπολεμήσουμε την αίσθηση που επικρατεί για την απόρριψη της πολιτικής. •

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτ

“

Η λιτότητα πνίγει την Ευρώπη ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟ

Στον απόηχο της πτώσης των χρηματιστηρίων και της εκτίναξης των σπρεντ των ελληνικών ομολόγων, η συμφωνία της Γερμανίας να μεταθέσει η Γαλλία για το 2017 την εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας ήρθε να επιβεβαιώσει ότι ούτε και η Γερμανία δεν μπορεί να αγνοήσει την ύφεση στην Ευρώπη. Συζητούμε με τον Κώστα Βεργόπουλος για την επιφανειακή απόπειρα «εξόδου» από τα μνημόνια και την πραγματική απαλλαγή της Ευρώπης από τη λιτότητα.

Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

Το αποτέλεσμα της συνάντησης του Βερολίνου, στις αρχές της εβδομάδας, τι σημαίνει για μια Ευρώπη που πηγαίνει ολοταχώς στην ύφεση; Στο Βερολίνο, η Γερμανία δέχθηκε ελλειμματικό γαλλικό προϋπολογισμό ως το 2017. Ενδιαφέρον όμως έχει το σκεπτικό με το οποίο η Γαλλία δεν μειώνει το έλλειμμά της και το οποίο έγινε δεκτό από τη Γερμανία. Ο υπουργός Οικονομικών Σαπέν δήλωσε ότι αρνείται να επιβάλει πρόσθετη λιτότητα, διότι δεν το επιτρέπει η κατάσταση της οικονομίας. Βρίσκεται στα όρια του μηδέν και κάθε πρόσθετο μέτρο λιτότητας και μείωσης του ελλείμματος θα επιδείνωνε την υφεσιακή πορεία τής Γαλλίας. Με αυτό τον τρόπο το δόγμα της απεριόριστης λιτότητας δέχεται πλήγμα.Στη Γαλλία είναι διαδεδομένη η άποψη, ακόμη και στην αριστερή αντιπολίτευση του Ολάντ, ότι δεν επιτρέπεται η μονόπλευρη λιτότητα. ∆ηλαδή, λένε, να κάνουμε οικονομίες, όμως όχι σε περίοδο ύφεσης, αλλά ανάπτυξης. Στη Γαλλία υπάρχει το μείζον πρόβλημα της ανεργίας. Και στη Γερμανία επίσης, όπου η ανεργία φέρεται ότι είναι χαμηλά. Η αλήθεια είναι διαφορετική: η γερμανική υψηλή απασχόληση είναι ψευδής, αφού κατά μεγάλο μέρος της είναι απασχόληση μερικού χρόνου και με αμοιβές κάτω από το ελάχιστο όριο της επιβίωσης. Αποφασίστηκε, επίσης, ότι θα επενδύσει η Γερμανία50 δισ. σε υποδομές. Η Γερμανία δέχθηκε, δια του αντικαγκελαρίου Γκάμπριελ, ότι θα πέσουν στην οικονομία 50 δισ. από τα πλεονάσματα που διαθέτει, κάτι που ως τώρα δεν ήθελαν να θίξουν.

μίσεις», που κυρίως είναι σε βάρος της εργασίας. Αυτό κάνουν οι Ρέντσι και Ολάντ. Τώρα προβάλλεται μια νέα άποψη. Αυτό που ως τώρα έλεγαν «μεταρρυθμίσεις» σήμαινε λιτότητα, μείωση των ελλειμμάτων. Αλλά επειδή οδηγούσε κατευθείαν στην ύφεση και τον αποπληθωρισμό, που είναι κίνδυνος θάνατος, εμφανίζεται τελευταία μια νέα άποψη: «κάντε μεταρρυθμίσεις», λένε, «οι οποίες δεν θα έχουν οικονομικό αποτέλεσμα, να είναι μόνον διαρθρωτικές». Πχ, όσον αφορά τις εργατικές διαφορές, τα εργατοδικεία, απελευθέρωση της αγοράς εργασίας κτλ. ∆ηλαδή μέτρα θεσμικά, χωρίς άμεση οικονομική επίπτωση. Επειδή η ως τώρα πολιτική οδηγεί σε μεγάλη ύφεση, τώρα αρχίζουν δειλά – δειλά να λένε «καλά, καθυστερείστε λίγο τις περικοπές ελλειμμάτων, αλλά κάντε τουλάχιστον τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις». Ποιο το βάρος της απόφασης του Βερολίνου, τι προδικάζει για το μέλλον;

Ευρωπαϊκό το πρόβλημα

Η απειλή της ύφεσης διαρκείας

Κατά τη γνώμη σου τι οδήγησε σ’ αυτή την εξέλιξη; Η σαρωτική πίεση των πραγμάτων. Η Γερμανία σήμερα έχει απομονωθεί στην Ευρώπη. Το έβλεπε κανείς αυτό στην πρόσφατη απόφαση Ντράγκι. Ανήγγειλε το μέτρο της αγοράς επισφαλών τίτλων, πράγμα που απαγορεύεται θεσμικά, προκειμένου να προμηθεύσει περισσότερο χρήμα στις τράπεζες, ακόμη και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, δηλαδή στην οικονομία. Η Γερμανία, δια του προέδρου της Μπούντεσμπανκ Γενς Βάιντμαν, εξέφρασε την πλήρη και κάθετη αντίθεσή της. Όμως η απόφαση ελήφθη και εφαρμόζεται. Θα επαναληφθεί αυτό και στην περίπτωση της Ιταλίας; Νομίζω ότι και η Ιταλία θα το απαιτήσει, διότι έχει το ίδιο πρόβλημα, δηλαδή την υψηλή ανεργία. Πρόκειται για καταστροφή για τους νέους και συνεπώς για το μέλλον της χώρας. Να εκτιμήσουμε το βάρος αυτής της εξέλιξης τοποθετώντας τη στο πλαίσιο στο οποίο πραγματοποιείται: η ύφεση και ο αποπληθωρισμός έχουν εγκατασταθεί και ταυτόχρονα προχωρούν οι λεγόμενες «μεταρρυθ-

“

Η κυβέρνηση μίλησε απλά και μόνο για “έξοδο” από το μνημόνιο. Αλλά και τι έξοδο; Έξοδο κατά τη λήξη του! Ότι θα δανειστεί με 5 φορές ακριβότερο επιτόκιο. Πώς να περάσει αυτό το σχέδιο; Οι αγορές απάντησαν “σταμάτα”.

βάλλει εμφατικά ότι έχει ήδη πραγματοποιηθεί ανθρωπιστική και κοινωνική καταστροφή, η μεγαλύτερηστην Ευρώπη, και με ευθύνη όχι δική της, αλλά της ολέθριας ευρωπαϊκής συνταγής. Αν υπήρχε μια κυβέρνηση αντάξια των περιστάσεων, θα έπρεπε αυτό να προβάλλει και να αξιώνει ειδική μεταχείριση. Φαίνεται πως η κυβέρνηση ξεκίνησε από έναν επιφανειακό πολιτικό στόχο, για να μπορεί να σταθεί πολιτικά. Ακριβώς. Είπε, μέσα στο κλίμα που υπάρχει, «εμείς θα βγάλουμε τη χώρα από το μνημόνιο», απερίσκεπτα. Προκάλεσε πανικό στις αγορές, διότι ως σχέδιο είναι και τρελό, δεδομένου ότι με το μνημόνιο μας δανείζουν με 2%, ενώ στις αγορές θα είχαμε έως και πέντε φορές υψηλότερο κόστος δανεισμού και χρηματοδότησης της οικονομίας μας. ∆εν επηρέασε και η δυσμενής οικονομική κατάσταση την κατάρρευση; Βεβαίως, αλλά αφού η Ελλάδα παραμένει μια πληγή ανοικτή, για αυτό και από την ευρωπαϊκή κρίση πλήγηκε περισσότερο. Στη δήλωση Κατάινεν είναι σαφές ότι η Ευρώπη φοβήθηκε από το ενδεχόμενο κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας. Φοβήθηκε για τις συνέπειές της στην ευστάθεια της ευρωζώνης. Απολύτως, φοβήθηκε τη μεταδοτικότητα της ελληνικής κρίσης. Ακόμη παραμένει υψηλή, ο κίνδυνος δεν έχει μειωθεί. Το 2012 λέγαμε ότι ήταν η κρίσιμη στιγμή, αλλά φαίνεται ότι σήμερα επανέρχεται. Και η αιτία είναι ότι τα δυο αυτά χρόνια, περίπου, δεν έχει γίνει τίποτε. Η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να σέρνεται στα όρια της επιβίωσης.

Καταρχάς επιβεβαιώνεται ότι δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλει η Γερμανία. ∆εύτερον, ότι οι χώρες που έχουν το ίδιο πρόβλημα με τη Γαλλία, είναι οι περισσότερες και η θλιβερή κατάστασή τους αρχίζει πλέον να λαμβάνεται υπόψη. Τι σημασία θα έχει αυτό για την Ελλάδα; Ήδη ο Ντράγκι ανήγγειλε ελαστικότερους όρους χρηματοδότησης για την Ελλάδα. ∆ηλαδή δέχθηκε η ΕΚΤ να αγοράζει ελληνικά ομόλογα όχι κομμένα κατά 60% αλλά αρκετά λιγότερο, 40%. ∆είχνει μια διάθεση, δηλαδή, ότι συνεχίζει να στηρίζει, να προστατεύει τη χώρα από τον αδέξιο χειρισμό της κυβέρνησής της. Ωστόσο, δεν διαφαίνεται ότι η κυβέρνηση θα προσέλθει δίπλα στη Γαλλία και την Ιταλία, θεωρείται ότι παραμένει προσκολλημένη στην πλευρά της Μέρκελ. ∆εν διεκδικεί τίποτε, ούτε ζητάει, οι άλλοι σκέπτονται για το μέλλον της Ελλάδας περισσότερο από ο,τι η κυβέρνησή της. Αλλιώς με την επιπολαιότητα και αδεξιότητα που την διακρίνει, η χώραθα πήγαινε κατευθείαν στον βυθό.

Επιφανειακό το «σχέδιο εξόδου» της κυβέρνησης

Ποια η γνώμη σου για τις εξελίξεις της προηγούμενης εβδομάδας με το Βατερλό του σχεδίου «εξόδου» της κυβέρνησης; Αυτή η υπόθεση έδειξε ένα πράγμα. Ότι η Ελλάδα εκτός Ευρώ δεν μπορεί να κάνει τίποτα. ∆εύτερον, για να κάνει κάτι πρέπει να το κάνει σε συνεννόηση με τους εταίρους της, σε συμφωνία μ’ αυτούς. Συνεπώς είναι απαραίτητο να περάσει σεεπαναδιαπραγμάτευση όλων των θεμάτων και σε μια νέα συμφωνία. Το βέβαιο είναι ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα μόνη της. Να προ-

Πόσο αυτό μπορεί να μεταφερθεί στην Ευρωζώνη; Επειδή όλη η Ευρώπη έχει την αυτή παθογένεια, σε διαφορετικούς βαθμούς, αρκεί μια σπίθα από μια χώρα όπως η Ελλάδα για να μεταδοθεί άμεσα στη Γαλλία, στην Ιταλία κ.α. όπου έχουν το ίδιο πρόβλημα, ένα συνολικό εύφλεκτο κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο που είναι έτοιμο να πάρει φωτιά. Αρκεί μια σπίθα κάπου, οπουδήποτε, για να πάρει φωτιά ολόκληρη η Ευρώπη. Αυτό που περιγράφεις επαναφέρει ενισχυμένη την άποψη ότι μια κυβέρνηση, πχ του ΣΥΡΙΖΑ, που θα έθετε δυναμικά και πειστικά τα ζητήματα και θα επέμενε, δεν θα μπορούσε να εισπράξει αντεκδίκηση, τουλάχιστον αμέσως. Πιστεύω, ότι πολλοί από τους κύκλους του κεφαλαίου θα ήθελαν μια κυβέρνηση περισσότερο δραστήρια, για να υπερασπίζεται περισσότερο τις προϋποθέσεις μιας σταθερής λειτουργίας της οικονομίας από ό, τι με τη σημερινή κυβέρνηση, η οποία δεν υπερασπίζεται τίποτε. Είναι αυτό μια γενική παρατήρηση. Αλλά ας έλθουμε στο ζήτημα των πιστωτών. Επειδή τα ομόλογα βρίσκονται σήμερα στον επίσημο τομέα όχι στους ιδιώτες, το ζήτημα, πλέον, είναι περισσότερο πολιτικό. Και η αντίδραση Ντράγκι, τώρα ήταν άμεση, πολύ πιο γρήγορη από κάθε άλλη φορά για να βοηθήσει την Ελλάδα. Τοέκανε κατά προτεραιότητα. Κινητοποιήθηκαν και οι θεσμικοί. Πχ η ∆ιεθνής Χρηματιστική Ένωση με πρόεδρο τον Άκερμαν διατίθεται για διάσωση της Ελλάδας, με τους όρους βέβαια που η ίδια θέτει. ∆εν ήθελαν ούτε πτώχευση, ούτε να αποβληθεί η Ελλάδα. Το έχει δηλώσει και ο προηγούμενος γραμματέας της, ο Νταλάρα. Αυτοί ενδιαφέρονται πολύ για την ευστάθεια και διάσωση των τραπεζών. Αλλά ακόμη πιο πολύ απ’ αυτούς μεγαλύτερη διαθεσιμότητα εμφανίζει η ΕΚΤ, ο Ντράγκι, ο οποίος κινείται, εξ αυτού, καθαρά πολιτικά. Ειπώθηκε από πολλές πλευρές, κυβερνητικές και φιλοκυβερνητικές, πως ό, τι έγινε αφορά, ως προειδοποίηση, εξίσου μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πόσο αλήθεια είναι αυτό;

Στο φθά κατ πρό περ οικ το ε Καμ σήμ πρό τον

Υπάρ απλώς στη πα

Ήταν «

Γιατί Ο ΣΥ θέσεις μεγάλη ανάπτυ δαιότε σθετη γίνει έν ολόκλη Αυτά δ για «έ Έξοδο ακριβό Οι αγο λέει αυ διεκδικ ολοκλη κρίση, κρίσης Γιατί ∆ιότι αυτό ε χρέος. ρείς να νεται μ γίνει β υψηλό αυτό, ό θεί στο ξης κα τοδότη Σωστ η διαπ κες, δε νηση; ∆εν θ πραγμά λεσμα. αυτή. ∆ πρέπει η ιστορ δεν θα Σου στωτές Στο χρέος, λιστα π Ευρώπ ληνική το πρό πεια ότ όπως η ληνικό χώρας.

“

Στο σημείο που έχει σήμερα φθάσει το ελληνικό χρέος, καταντά να είναι μεγαλύτερο πρόβλημα, και μάλιστα περισσότερο πολιτικό παρά οικονομικό, για την Ευρώπη και το ευρώ παρά για την Ελλάδα. Καμία ελληνική κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν χειρίσθηκε ποτέ το πρόβλημα του χρέους με αυτόν τον τρόπο.

Υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Η κυβέρνηση έλεγε πλώς ότι βγαίνουμε από το μνημόνιο και με αυτό υπέτη πανωλεθρία στα χρηματιστήρια.

ταν «μήνυμα» και για τον ΣΥΡΙΖΑ;

Γιατί δεν θα το πάθει κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν λέει αυτό, λέει ότι θα επιμείνει στις έσεις του: διαγραφή μεγαλύτερου μέρους του χρέους, εγάλη περίοδο χάριτος για το εναπομένον, ρήτρα νάπτυξης για τις υπόλοιπες πληρωμές και, το σπουαιότερο, ζητά από τους ευρωπαίους εταίρους πρόθετη χρηματοδότηση για την ανάκαμψη. ∆ηλαδή, να νει ένα Ταμείο για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης λόκληρης της Ευρώπης, όχι μόνο για την Ελλάδα. υτά δεν τα θέτει η κυβέρνηση, μίλησε απλά και μόνο α «έξοδο» από το μνημόνιο. Αλλά και τι έξοδο; ξοδο κατά τη λήξη του! Ότι θα δανειστεί με 5 φορές κριβότερο επιτόκιο. Πώς να περάσει αυτό το σχέδιο; ι αγορές απάντησαν «σταμάτα». Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως δεν έει αυτό. Λέει ότι θα κάνει επαναδιαπραγμάτευση, θα εκδικήσει στη βάση που αναφέραμε, που συνιστά λοκληρωμένο σχέδιο σταθερής εξόδου από την ρίση, όχι επιφανειακής, που συντηρεί τις συνθήκες ρίσης και αβεβαιότητας. Γιατί, όμως, θα του δώσουν το περιθώριο; ∆ιότι διαφορετικά δεν είναι βιώσιμο όχι το χρέος, υτό είναι βέβαιο, αλλά ούτε και η χώρα. Άρα και το ρέος. Όταν σε δανείζουν με 2% σήμερα και δεν μποείς να το αποπληρώνεις, διότι η οικονομία μας αυξάται με 0%, ήδη το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Για να νει βιώσιμο, ο ρυθμός ανάπτυξης πρέπει να είναι ψηλότερος του επιτοκίου, πάνω από 2%. Για να γίνει υτό, όμως, πρέπει να μειωθεί το χρέος, να μεταφερεί στον χρόνο το υπόλοιπο, να τεθεί ρήτρα ανάπτυης και να εξασφαλισθεί πρόσθετη ευρωπαϊκή χρημαοδότηση. Σωστά. Στον ενδιάμεσο χρόνο όμως, που θα διαρκεί διαπραγμάτευση και θα έχει χρηματοδοτικές ανάγες, δεν θα μπορούν οι αγορές να πιέσουν την κυβέρηση; ∆εν θα διακόψουμε την επαφή, θα είμαστε σε διαραγμάτευση από την οποία θα αναμένεται ένα αποτέεσμα. Συνεπώς, δεν θα γίνει τίποτε κατά την περίοδο υτή. ∆ιότι έχουν και οι αγορές αντιληφθείότι κάτι ρέπει να γίνει στην Ελλάδα για να γίνει βιώσιμη αυτή ιστορία, διότι, ενόσω το προσεγγίζουν τιμωρητικα, εν θα πάρουν ποτέ τα χρήματά τους. Σου ξανά-υπενθυμίζω (για να σε βασανίσω!) ότι πιτωτές, πλέον, είναι η ΕΚΤ και τα κράτη … Στο σημείο που έχει σήμερα φθάσει το ελληνικό ρέος, καταντά να είναι μεγαλύτερο πρόβλημα, και μάστα περισσότερο πολιτικό παρά οικονομικό, για την υρώπη και το ευρώ παρά για την Ελλάδα. Καμία εληνική κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν χειρίσθηκε ποτέ ο πρόβλημα του χρέους με αυτόν τον τρόπο, με συνέεια ότι σήμερα οι δανειστές, ακόμη και οι επίσημοι, πως η ΕΚΤ, να ανησυχούν πολύ περισσότερο με το εληνικό πρόβλημα από ο,τι η ίδια η κυβέρνηση της ώρας.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Οκτωβρίου 2014

Ήδη κατέρρεαν όλα γύρω του όταν έκανε δηλώσεις.

Τι πραγματικά έγινε 14 με 16 Οκτωβρίου; Του Σταύρου Παπαγιαννόπουλου*

Τι δικαιολογεί την κατάρρευση του ΧΑ και την κατακόρυφη άνοδο των σπρεντ; Τα προκάλεσε ο Σαμαράς με τον «ερασιτεχνισμό» του να ανακοινώσει την έξοδο από το μνημόνιο και την αποχώρηση του ∆ΝΤ με «μονομερείς επικοινωνιακές επιλογές» ή «τρόμαξαν οι αγορές από τις, γνωστές εδώ και χρόνια, θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ που βρίσκεται στα πρόθυρα της ανάληψης κυβερνητικής εξουσίας»; Και αν είναι έτσι, αρκεί η «απολογία Σαμαρά στις αγορές» με τη δήλωση που έκανε στο Μιλάνο ή χρειάζεται επιπλέον να υποχωρήσει ο Τσίπρας και να πει όχι στην κρατικοποίηση και τον έλεγχο των τραπεζών, όχι στη κατάργηση του ΤΑΙΠΕ∆ και ναι στις ιδιωτικοποιήσεις;

ο Σαββατοκύριακο που μας πέρασε διαβάσαμε δεκάδες άρθρα και αναλύσεις που υποστήριζαν τις παραπάνω ερμηνείες, και όχι μόνο αυτές, που όμως όλες βασίζονται στη διαπίστωση ότι το κακό ξεκίνησε χρονικά με τις γραφικότητες του έλληνα πρωθυπουργού. Ξεκίνησε ή συνέπεσε; Πρώτα-πρώτα τα χρηματιστήρια παγκοσμίως κινήθηκαν απότομα προς τα κάτω. Πιο πολύ αυτά της Ευρώπης. Το παλιό κλισέ λέει αν φταρνιστεί η Νέα Υόρκη, βήχουν σε Λονδίνο - Φρανκφούρτη - Παρίσι και παθαίνει πνευμονία η Αθήνα. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία αυτή την, ας την πούμε, ανησυχητική νευρικότητα, την απέδωσαν: - Το Ισλαμικό Κράτος βρίσκεται στις πύλες της Βαγδάτης και κάτι δυσμενές περιμένει τον πολιτισμένο κόσμο στην περίπτωση που αυτή πέσει. - Τα κρούσματα του Έμπολα στο Τέξας και την Ισπανία (αντίθετα με τις περιπτώσεις νοσηλείας στην Αγγλία) δείχνουν ότι δεν είμαστε 100% θωρακισμένοι στο ξέσπασμα της επιδημίας ενός θανατηφόρου ιού για τον οποίο δεν έχουμε εμβόλιο. - Το εμπάργκο στην Ρωσία και η συνεχιζόμενη κατάσταση στην Ουκρανία μπορεί να σφίγγουν τον Πούτιν (όχι όσο θα θέλαμε), αλλά έχουν και κάποιο δυσμενή αντίκτυπο στην,

«δεν πάει άλλο με αυτόν τον αποπληθωρισμό και τη κάμψη της ζήτησης», Ευρώπη. - Η Ευρώπη, δηλαδή η Γερμανία, αν πάει έτσι και το τρέχον τρίμηνο, θα κηρυχτεί σε ύφεση. Εξάλλου, φαίνεται ότι αυξάνεται η ανεργία στις βόρειες και ανατολικές περιοχές και οι αυτόματοι σταθεροποιητές θα αρχίσουν να τραβάνε πόρους. Η Γαλλία δηλώνει αδυναμία να πιάσει τους στόχους του πλεονάσματος και η Ιταλία δυστροπεί για περισσότερες περικοπές. - Οι κινήσεις της ΕΚΤ με τις συναλλαγές στα επισφαλή δεν φαίνεται να αποδίδουν τα αναμενόμενα (για κάποιους αυτό ήταν ...αναμενόμενο). - Το Χρηματιστήριο Αθηνών είχε ένα μίνι κραχ.

Η φούσκα που πληρώνουμε

“

Βεβαίως και άλλες χώρες έχουν πρόβλημα χρέους. ∆εν πάθανε τέτοια λαχτάρα με τα σπρεντ. Και στο κάτω κάτω, όταν πέφτουν τα χρηματιστήρια, ανεβαίνουν τα κρατικά ομόλογα (πέφτουν οι αποδόσεις) γιατί κάπου πάει η ρευστότητα, δεν εξατμίζεται. Στην Ελλάδα, κατέρρευσε το χρηματιστήριο και οι αποδόσεις ανέβηκαν στα βουνά. Άρα όταν «βγήκαμε στις αγορές» τον Μάρτη και πετύχαμε και καλό επιτό-

Μόνο διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους και αποπληρωμή του υπολοίπου με ρήτρα ανάπτυξης και ταυτόχρονη εφαρμογή ενός προγράμματος παραγωγικής ανασυγκρότησης θα μετατρέψει τα “μη αξιόχρεα” σε αξιόχρεα.

κιο, μάλλον βιαστήκαμε. Ο Τσίπρας έλεγε ότι αυτό ήταν στημένο από την Μέρκελ για τον Σαμαρά ενόψει Ευρωεκλογών. Ο Βαρουφάκης έλεγε κάτι παρόμοιο με μια πιο ...περιδιαγραμμάτου διατύπωση. Βάζουν μια φούσκα, έλεγε, για να δείξουν ότι αν καταφέρει η Ελλάδα να βγει από τη κρίση, μπορεί να το κάνει και η Ευρώπη. Μια χώρα με μη αξιόχρεο κράτος, μη αξιόχρεο τραπεζικό τομέα και με καθημαγμένο ιδιωτικό τομέα δεν βγαίνει στις αγορές. Αν βγει τεχνητά, θα έρθει η στιγμή που θα το πληρώσει. Υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι το πρόγραμμα του 2012 με το PSI βγαίνει; ∆εν μπορεί να επιτευχθούν οι παραδοχές του ρυθμού ανάπτυξης (ο Βενιζέλος στη συζήτηση της ψήφου εμπιστοσύνης τις παραδοχές τις είπε ρήτρες και κάναμε συκώτι). ∆εν γίνεται να τρέχουν οι προϋπολογισμοί με πρωτογενή πλεονάσματα χωρίς περαιτέρω απορρόφηση πόρων από τον ιδιωτικό τομέα. Για αυτά δεν χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος που το επίθετό σου λήγει σε -άκης ή/και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Απλά λογικός και συνετός να είσαι. Επηρεάστηκαν τα παραπάνω από τις δηλώσεις και τις χαζομάρες Σαμαρά; ∆εν υπήρχαν και πιο πριν; ∆εν ήταν οι επικοινωνιακές επιλογές που «έφαγαν ήττα». Τις επιλογές Μέρκελ για την Ελλάδα απέρριψαν οι αγορές. Οι επιλογές που έχουν φέρει την Ευρώπη στη σημερινή κατάσταση, αν συνεχίσουν να βασίζονται στην λιτότητα, θα την φέρουν σε μη αναστρέψιμη κατάσταση. Άτυχος ο Σαμαράς. Ήδη κατέρρεαν όλα γύρω του όταν τα έλεγε. ∆εν κατέρρεαν επειδή τα έλεγε. Ο ΣΥΡΙΖΑ αντίθετα, ούτε να μαλακώσει χρειάζεται, ούτε να κάνει έφοδο στον ουρανό. Μόνο διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους και αποπληρωμή του υπολοίπου με ρήτρα ανάπτυξης και ταυτόχρονη εφαρμογή ενός προγράμματος παραγωγικής ανασυγκρότησης θα μετατρέψει τα «μη αξιόχρεα» σε αξιόχρεα. Και τότε θα συνεχιστεί η διαπραγμάτευση σε άλλη βάση.

* Ο Στ. Παπαγιαννόπουλος είναι οικονομολόγος, μέλος της Οικονομικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ.

“

OIKONOMIA

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Το διπλό δίλημμα της Γερμανίας Το 2015, έτος πολιτικών εξελίξεων και αβεβαιοτήτων στην Ευρώπη Tου Σπύρου Λαπατσιώρα

Η ευρωπαϊκή στρατηγική διαχείριση της κρίσης του 2008 συναντά ξανά τα όριά της. Οι προσαρμογές που έγιναν, κυρίως στην πολιτική της ΕΚΤ, για να αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους της Ισπανίας και της Ιταλίας τον Αύγουστο του 2011 δημιούργησαν μία σχετική σταθερότητα, ωστόσο τα προβλήματα της Γαλλίας και εκ νέου της Ιταλίας θέτουν, αναμενόμενα μεν, σημαντικά δε, ζητήματα που απαιτείται να αντιμετωπιστούν.

ια τη Γαλλία το βασικό πρόβλημα είναι ότι η δέσμευση στον ακραίο νεοφιλελευθερισμό, ο οποίος αποτελεί οργανωτική αρχή της τρέχουσας ευρωπαϊκής στρατηγικής, δημιουργεί συνθήκες πολιτικής ρευστοποίησης. Η κατάθεση προϋπολογισμού, που έχει μεγαλύτερα ελλείμματα από τα συμφωνηθέντα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τη γαλλική κυβέρνηση, αποφεύγει την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων με μέτρα που θα πλήττουν τις κατώτερες τάξεις και την επιτάχυνση της πολιτικής ρευστοποίησης. Συγχρόνως, όμως, συνιστά αμφισβήτηση της ως τώρα κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής και απαίτηση για την οργάνωση μίας νέας, η οποία θα έχει ως οργανωτική αρχή την πρόταση που εκτίθεται από το ∆ΝΤ και άλλους διεθνείς θεσμούς: ένα νεοφιλελεύθερο σχέδιο «μεταρρυθμίσεων» απλωμένων στο χρόνο που δεν δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στους ρυθμούς και τις δυνατότητες μεγέθυνσης βραχυχρόνια. Το γεγονός ότι και η Ιταλία αντιμετωπίζει παρόμοια πολιτικά προβλήματα αλλά συνάμα είναι «πολύ μεγάλη για να διασωθεί», δημιουργεί ένα διπλό δίλημμα για τη γερμανική πολιτική ως προς τη στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης. Πρώτο: να συναινέσει σε μία χαλά-

ρωση των όρων εφαρμογής του ∆ημοσιονομικού Συμφώνου Σταθερότητας εν τη γενέσει του. ∆εύτερο και μείζον: να συναινέσει στη de facto αλλαγή του ρόλου της ΕΚΤ, στις διάφορες μορφές που μπορεί να πάρει ένα σημαντικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Και τα δύο σημαίνουν αποδόμηση της τρέχουσας ευρωπαϊκής στρατηγικής διαχείρισης της κρίσης του 2008 (δηλαδή της στρατηγικής μετάλλαξης του ευρωπαϊκού υποδείγματος ρύθμισης σε ένα πιο κοντινό στο «αρχετυπικό» ordoliberal υπόδειγμα), εφόσον δημιουργούν βαθμούς ελευθερίας στο ηγεμονικό μπλοκ κάθε κράτους μέλους για τους όρους οργάνωσης, το χρόνο και την έκταση, της σύγκρουσης με τις υποτελείς τάξεις που απαιτεί το όποιο νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα. Αυτά τα ερωτήματα που τίθενται στη Γερμανία δεν αφορούν μόνο τους εταίρους της. Επαναφέρουν στο εσωτερικό της Γερμανίας το αρχικό ερώτημα που γέννησε η κρίση του 2008 για τη χάραξη στρατηγικής διαχείρισής της και το οποίο απωθήθηκε με την πρόσκαιρη «επιτυχία» αυτής.

Ραγισμένος άξονας συσσωρεύει αδιέξοδα

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

Η διαπίστωση που έκανε σύσσωμος αυτή την εβδομάδα ο γερμανικός Τύπος δεν είναι βεβαίως καινούρια. Οσο Γαλλία και Γερμανία δεν μπορούν να τα βρουν, όσο ο άξονας τους θα παραμένει ραγισμένος, τόσο και θα παραμένει άπιαστο όνειρο η ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Κάτι που γνωρίζει και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που είδε αυτή την εβδομάδα να εγκρίνεται ολίγον βιαστικά η νέα Κομισιόν υπό την προεδρία του. Ομως από το να διαπιστώνεις ένα πρόβλημα, μέχρι να το λύσεις η απόσταση είναι συχνά τεράστια, όπως απέδειξε και η συνάντηση των υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών των δύο χωρών, στις αρχές της εβδομάδας στο Βερολίνο. αρχική «απαίτηση» του γάλλου υπουργού Οικονομικών Εμανουέλ Μακρόν να επενδύσει η Γερμανία 50 δισ. ευρώ, όσα δηλαδή θα

Η ηγεμονική τάξη της Γερμανίας γνωρίζει ότι αυτό το οικονομικό υπόδειγμα της είναι «ασθενές». Από τις αρχές του 1990 διαμορφώθηκε ένα πρότυπο μεγέθυνσης το οποίο στηρίζεται στην εξωτερική ζήτηση, το οποίο έχει μία εξαιρετικά άνιση διπλή αγορά εργασίας και εξαιρετικά δυσμενείς εκτιμήσεις για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, όπως δείχνουν τα στοιχεία για τις επενδύσεις, την παραγωγικότητα και το «ανθρώπινο κεφάλαιο». Τα «περίφημα» εξωτερικά πλεονάσματα απλά αποτελούν βάση για τοποθετήσεις στις διεθνείς αγορές τίτλων. Ωστόσο, γνωρίζει επίσης ότι η παγκόσμια κρίση του 2008 έθεσε δύο ερωτήματα. Το πρώτο αφορούσε το ποιος θα πληρώσει την κρίση, το οποίο ακόμη δεν έχει απαντηθεί στην έκταση που απαιτείται. Το δεύτερο αφορά το ερώτημα του νέου υποδείγματος διευρυμένης αναπαραγωγής το οποίο θα διαμορφωθεί μετά την κρίση. Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα που αποκλίνουν από την τρέχουσα ευρωπαϊκή στρατηγική, είτε μειώνουν το διαθέσιμο οικονομικό και πολιτικό «χώρο και χρόνο» διαχείρισης των σημαντικών κοινωνικών και πολιτι-

πρέπει να εξοικονομήσει η δική του πατρίδα το επόμενο διάστημα, διατυπώθηκε μόνο μέσω μιας συνέντευξης, που προηγήθηκε της τετραμερούς υπουργικής συνάντησης. Στη συνέχεια, οι Γάλλοι διευκρίνισαν ότι δεν ζητούν και ούτε μπορούν να απαιτήσουν τίποτε από το Βερολίνο. Το μόνο που απέμεινε ήταν μια συμφωνία ότι θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις, αλλά όχι μόνο από τα κρατικά ταμεία, όπως επέμενε να διευκρινίσει η γερμανική πλευρά. Επιβεβαιώθηκαν, επίσης, η πίστη στο Σύμφωνο Σταθερότητας και η αποστροφή απέναντι στις όποιες σκέψεις για την αλλαγή του. Και μπροστά στους δημοσιογράφους οι υπουργοί παραδέχτηκαν, ότι οι αγορές περνούν πάλι μια «φάση αβεβαιότητας», η οποία πάντως υποστήριξαν ότι παρουσιάζεται με υπερβολικό τρόπο από τα ΜΜΕ.

«Περιορισμένες αναταράξεις»

Η επόμενη μέρα βρήκε τον γερμανικό Τύπο «πλημμυρισμένο» από ερωτηματικά για το αν το Παρίσι, και ιδιαίτερα υπό την προεδρία του «εξασθενημένου πολιτικά» Φρανσουά Ολάντ, μπορεί να τηρήσει τα συμφωνηθέντα, στα οποία άλλωστε μονίμως αναφέρεται η Ανγκέλα Μέρκελ. Εκφράστηκε, μάλιστα, και ο φόβος μήπως στις «περιορισμένες αναταράξεις» των ημερών θα μπορούσε κάποια στιγμή να προστεθεί και αυτή των πρόωρων εκλογών στη Γαλλία. Η επανεμφάνιση στο προσκήνιο της Μαρτίν Ομπρί, της «ελπίδας» των αριστερών της γαλλικής σοσιαλδημοκρατίας, δεν πέρασε απαρατήρητη στο Βερολίνο, που συνεχίζει να αντιμετωπίζει με δυσπιστία τη διάθεση των Γάλλων να προσχωρήσουν σε οτιδήποτε άλλο από κάποιες περιορισμένες «μεταρρυθμισούλες», όπως τις αποκάλεσε ειρωνικά ο σχολιαστής μιας εφημερίδας στη Φρανκφούρτη.

Η κατάθεση του ελλειμματικού προϋπολογισμού της Γαλλίας, με δεδομένη την πολιτική Ντράγκι στην ΕΚΤ και το πρόβλημα που αντιπροσωπεύει η Ιταλία (και η Ισπανία), μεταφέρει το πολιτικό πρόβλημα στο εσωτερικό του κυβερνητικού συνασπισμού στη Γερμανία. κών συγκρούσεων που πρέπει να αναληφθούν είτε θέτουν σε αμφισβήτηση την υπάρχουσα διαμορφωμένη ισορροπία και ιεράρχηση των κοινωνικών συμμαχιών στο εσωτερικό της Γερμανίας και επομένως δημιουργούν πολιτικό κίνδυνο για το ίδιο το «γερμανικό υπόδειγμα». Η κατάθεση του ελλειμματικού προϋπολογισμού της Γαλλίας, με δεδομένη την πολιτική Ντράγκι στην ΕΚΤ και το πρόβλημα που αντιπροσωπεύει η Ιταλία (και η Ισπανία), μεταφέρει το πολιτικό πρόβλημα στο εσωτερικό του κυβερνητικού συνασπισμού στη Γερμανία. Απ’ ό,τι φαίνεται, είτε η συναίνεση στη φαινόμενη αναγκαιότητα μίας «χαλαρής» στρατηγικής διαχείρισης είτε η επιλογή ελεγχόμενης όξυνσης της ευρωπαϊκής αντιπαράθεσης, καθιστούν το 2015 έτος πολιτικών εξελίξεων στην Ευρώπη και αβεβαιοτήτων, πολλές εκ των οποίων θα εκφράζονται και στις αγορές χρήματος. •

Οι Γάλλοι, από τη μεριά τους, δεν είναι λιγότερο δύσπιστοι, αφού βλέπουν την κυβέρνηση ΜέρκελΓκάμπριελ-Σόιμπλε να κωφεύει στις εκκλήσεις να σταματήσει να βλέπει σαν αυτοσκοπό τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. Εκκλήσεις που προέρχονται όχι μόνο από το εξωτερικό αλλά ακόμα και από υψηλά στελέχη της γερμανικής οικονομίας. Ο Γιούργκεν Φίτσεν, διευθύνων σύμβουλος της «Ντόιτσε Μπανκ» σε συνέντευξη του αυτή την εβδομάδα, τόνιζε ότι «η λιτότητα δεν απαντά αυτή τη στιγμή στο κεντρικό μας πρόβλημα στην Ευρώπη και αυτό είναι οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης». Ενας άλλος αναλυτής, που μόνο μαρξιστή δεν θα μπορούσε να τον χαρακτηρίσει κανείς, ο Βόλφγκανγκ Μούνχαου, προβλέπει ότι τελικά η εμμονή της Γερμανίας θα οδηγήσει στο χειρότερο δυνατό σενάριο. Η έλλειψη συντονισμού και κεντρικής διαχείρισης (που αν υπήρχε θα μπορούσε να υλοποιήσει τη γαλλική ιδέα της «ζυγαριάς» με τα 50 δισ.), το μόνο που έχει ως αποτέλεσμα είναι να κάνει ο καθένας αυτόν που τον βολεύει καλύτερα. (Φυσικά υπάρχουν και οι αδύναμοι κρίκοι, που άλλοτε ακολουθούν και άλλοτε απλά παρακολουθούν). Το Βερολίνο θα επιμείνει στην πολιτική του μηδενικού ελλείμματος στηρίζοντας μόνο φραστικά την ιδέα για επενδύσεις και θα κάνει εν ανάγκη τα στραβά μάτια αν Γαλλία και Ιταλία ξεπεράσουν στους δικούς τους προϋπολογισμούς κατά λίγο μόνο, το ύψος του ελλείμματος που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Είναι μια συνέχιση στην ουσία της πολιτικής του «πάμε ως έχει και βλέπουμε», που όμως το μόνο που πετυχαίνει είναι να αναπαράγει αδιέξοδα και να κάνει ακόμα πιο επώδυνες τις λύσεις, που κάποια στιγμή θα είναι αναπόφευκτες.

•

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

ΕΙΣΦΟΡΑ ΕΩΣ 10.000 ΕΥΡΩ ΖΗΤΟΥΝ ΑΠΟ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΗ ΤΟΥΣ

“

Οι κρατούμενοι με το ζόρι χορηγοί οργανώσεων πρόνοιας

Παρότι το 70% των κρατουμένων είναι άποροι, τους ζητούν να αγοράσουν την ελευθερία τους

Στα δικαστήρια αυτά δεν πάμε εμείς και ούτε έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε δικηγόρο. Μόνοι τους τα κάνουν, μόνοι τους αποφασίζουν το ποσό και σε διατάζουν να το πληρώσεις, αλλιώς δεν βγαίνεις από εδώ μέσα.

Στιγμιότυπο από κελί στο νοσοκομείο κρατουμένων Κορυδαλλού

ισφορά έως 10.000 ευρώ σε κάποιο κοινωφελές ίδρυμα υποχρεώνονται να καταβάλλουν κρατούμενοι προκειμένου να αποφυλακιστούν. Ο νόμος αυτός ήρθε ως «λύση» για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Όμως, για τον νομοθέτη, η ελευθερία δεν είναι ένα προνόμιο που δίνεται δωρεάν. Οροθετικοί κρατούμενοι καταγγέλλουν στην «Εποχή» ότι παραμένουν στη φυλακή, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα να καταβάλλουν προς το Χαμόγελο του Παιδιού το αντίτιμο της ελευθερίας που τους έχει οριστεί. Συγκεκριμένα, από τον ∆.Μ. απαιτούν 800 ευρώ, από τον Ι.Μ. 1.500 ευρώ, από τον Σ.Σ. 3.000 ευρώ και από τον Ι.Μ. 5.000 ευρώ. Μονάχα ένας κρατούμενος, ο Σ.Μ. είχε τη δυνατότητα να καταθέσει τα 800 ευρώ που του επιδικάστηκαν και αποφυλακίστηκε.

Τι και αν το 70% είναι άποροι

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή… Στον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 100, παρ.3) που περιγράφει την αναστολή υπό επιτήρηση προβλέπεται η αναστολή εκτέλεσης της ποινής σε όσους έχουν καταδικαστεί σε φυλάκιση με ποινή από 3 έως 5 έτη. ∆ηλαδή, όποιος καταδικαστεί για πλημμέλημα αντί να οδηγηθεί στη φυλακή, του επιδικάζονται κάποιοι περιοριστικοί όροι [π.χ. απαγόρευση εξόδου από τη χώρα ή αποκατάσταση της ζημιάς που προκλήθηκε] και αφήνεται ελεύθερος. Ανάμεσα στους όρους που μπορεί να του επιβληθούν υπάρχει και ένας που υπαγορεύει την «προσφορά ποσού, ύψους μέχρι 10.000 ευρώ σε κοινωφελές ίδρυμα». Επειδή στις φυλακές της χώρας υπάρχει σοβαρό πρόβλημα υπερπληθυσμού [σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, στις αρχές Οκτωβρίου κρατούνταν 12.018 άνθρωποι, ενώ η χωρητικότητα των φυλακών είναι 9.286 θέσεις], την ίδια στιγμή που το 70% των κρατουμένων είναι άποροι [8.000 κρατούμενοι δεν έχουν τη δυνατότητα να προμηθευτούν ούτε τα στοιχειώδη είδη προσωπικής υγιεινής και ένδυσης] , τα τελευταία τέσσερα χρόνια το άρθρο 100 του Π.Κ. έχει διευρυνθεί και αφορά επιπλέον –και κατ’ εξαίρεσηόσους κρατούμενους έχουν καταδικαστεί σε κάθειρξη έως 10 χρόνια και έχουν εκτίσει τα 2/5 της ποινής τους. Οι υπουργοί ∆ικαιοσύνης που έχουν λάβει αυτό το μέτρο αποσυμφόρησης των φυλακών διαβεβαίωναν από τα έδρανα της Βουλής ότι θα αποφυλακίζονταν χιλιάδες άνθρωποι. Και πράγματι, αν δεν υπήρχαν οι δεκάδες εξαιρέσεις από το ευεργετικό μέτρο, θα μπορούσαν να απο-

φυλακιστούν νωρίτερα αρκετές εκατοντάδες [Να σημειώσουμε ότι 839 άνθρωποι κρατούνται με ποινές φυλάκισης έως 5 χρόνια και 3.055 με ποινές κάθειρξης από 5 έως 10 χρόνια]. Όμως, ένας πρόσθετος λόγος που δεν αποφυλακίζονται είναι γιατί το δικαστήριο κρίνει ότι ο κάθε κρατούμενος προκειμένου να αποφυλακιστεί θα πρέπει να δώσει ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό σε κάποιο κοινωφελές ίδρυμα που επιλέγει το δικαστήριο [η πλειοψηφία των υποθέσεων αφορά το Χαμόγελο του Παιδιού].

Αποφασίζουν και διατάζουν

Ο οροθετικός κρατούμενος ∆.Μ., του οποίου επιβλήθηκε το ποσό των 800 ευρώ, δηλώνει στην «Ε» ότι εδώ και δύο μήνες βρίσκεται στη φυλακή παρότι το δικαστήριο ενέκρινε την υπό όρους αποφυλάκισή του. Καθώς ο ένας από αυτούς τους όρους δεν μπορεί να ικανοποιηθεί θα παραμείνει έγκλειστος για επτά μήνες επιπλέον, έως ότου συμπληρώσει τα 3/5 της ποινής του που απαιτούνται για την αποφυλάκισή του. Όταν τον ρωτήσαμε γιατί δεν ζήτησε τροποποίηση του όρου από το δικαστήριο, καθώς είναι άπορος αλλά και ασθενής, μας είπε «στα δικαστήρια αυτά δεν πάμε εμείς και ούτε έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε δικηγόρο. Μόνοι τους τα κάνουν, μόνοι τους αποφασίζουν. ∆εν κοιτάνε την κάθε υπόθεση ξεχωριστά. Αποφασίζουν το ποσό και σε διατάζουν να το πληρώσεις, αλλιώς δεν βγαίνεις από εδώ μέσα».

Γνωρίζαμε ότι πρόκειται για ειδεχθή εγκλήματα

Πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν από αυτές τις υποθέσεις. Γιατί να υποχρεώνεται κάποιος κρατούμενος να καταβάλλει ένα ποσό σε κοινωφελές ίδρυμα προκειμένου να αποφυλακιστεί; Με ποιο κριτήριο επιλέγεται από το δικαστήριο σε ποιον θα δοθεί αυτός ο όρος αποφυλάκισης και ποιο θα είναι το ποσό; Πώς επιλέγεται το κοινωφελές ίδρυμα; Γιατί το ίδρυμα δέχεται αυτή την υποχρεωτική φιλανθρωπία; Όσον αφορά το τελευταίο ερώτημα, επικοινωνήσαμε με το Χαμόγελο του Παιδιού προκειμένου να μάθουμε τη θέση του οργανισμού. Ο πρόεδρος του ∆Σ, Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος, δήλωσε σχετικά «Όταν ενημερωθήκαμε ότι θα υπάρξει νόμος για να καταβάλλουν κρατούμενοι με βαριά αδικήματα ένα ποσό σε κοινωφελή ιδρύματα μπήκαμε στο ηθικό δίλημμα αν θα πρέπει να δεχόμαστε αυτά τα χρήματα. Τότε μάθαμε

από ένα αντίστοιχο ίδρυμα στη Γαλλία, όπου έχει ψηφιστεί αυτός ο νόμος, ότι όλα τα χρήματα πήγαιναν σε δομές για εγκλήματα κατά των παιδιών. Έτσι και εμείς, με απόφαση του ∆ιοικητικού Συμβουλίου, δεχόμαστε αυτές τις προσφορές και όλα τα χρήματα να δίνονται στο κέντρο ψυχικής υγείας παιδιών που έχουν υποστεί βασανισμό ή κακοποίηση». Στη συνέχεια της συνομιλίας μας ενημερώσαμε τον κ. Γιαννόπουλο ότι η μεγάλη πλειοψηφία των κρατουμένων έχουν καταδικαστεί σε 10 χρόνια κάθειρξη σύμφωνα με το νόμο για τα ναρκωτικά ή για κλοπές και ότι όσοι καταδικάζονται για «βαριά αδικήματα» συνήθως έχουν ισόβια. Όταν ο κ. Γιαννόπουλος άκουσε ότι έχουμε στα χέρια μας τις υποθέσεις τεσσάρων οροθετικών κρατουμένων πρόσθεσε: «∆εν γνωρίζω περιπτώσεις ανθρώπων που βρίσκονται στη φυλακή επειδή είναι χρήστες ναρκωτικών, γεγονός που είναι απαράδεκτο. Αυτό που εμείς γνωρίζαμε είναι ότι πρόκειται για ειδεχθή εγκλήματα. ∆εν θέλουμε να παίρνουμε χρήματα πατώντας επί πτωμάτων. ∆εν είναι δυνατόν να ζητάνε χρήματα από ανθρώπους που δεν έχουν να τα δώσουν. Όσον αφορά τις περιπτώσεις των οροθετικών κρατουμένων, δεν κατανοώ γιατί είναι αυτοί στη φυλακή. Θα έπρεπε να είναι έξω, χωρίς κανένα όρο, για να παλέψουν

Υποκρισία

Η Πρωτοβουλία για τα ∆ικαιώματα των Κρατουμένων που προσπαθεί να συγκεντρώσει τις περιπτώσεις κρατουμένων στους οποίους έχει επιβληθεί αυτός ο όρος δήλωσε στην «Ε»: «Ειλικρινά αναρωτιόμαστε από πότε η δωρεά σε κοινωφελή ιδρύματα μετατράπηκε σε χρηματική ποινή. Γιατί ένας κρατούμενος για να είναι ελεύθερος πρέπει να υποχρεωθεί να γίνει φιλάνθρωπος; Και γιατί τα ιδρύματα αυτά δέχονται να εισπράξουν ποσά από ανθρώπους που βρίσκονται υπό εκβιασμό; Είναι απαράδεκτη αυτή η λογική και πρέπει άμεσα αυτό το εδάφιο του νόμου να αποσυρθεί. Αν μη τι άλλο είναι υποκρισία να παραδέχεται το υπουργείο ότι το 70% των κρατουμένων είναι άποροι και παρ’ όλα αυτά να απαιτεί από τους κρατούμενους να πληρώσουν για την αποφυλάκισή τους. Η στήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων είναι επιλογή και όχι υποχρέωση για όλο τον κόσμο. Για τους κρατούμενους γιατί πρέπει να είναι αντίτιμο της ελευθερίας;»

για τη ζωή τους».

Απρόσφορο και δυσανάλογο μέτρο Ο Κωνσταντίνος Κοσμάτος, λέκτορας στη Νομική σχολή του ∆ημοκρίτειου πανεπιστημίου, σχολίασε σχετικά: «Η πρόσθετη προϋπόθεση σχετικά με την υποχρέωση καταβολής χρηματικού ποσού σε κοινωφελές ίδρυμα αποτελεί απολύτως απρόσφορο μέτρο σε σχέση με τον σκοπό της υφ’ όρον απόλυσης. Ιδίως η επιβολή της σε οροθετικούς κρατουμένους συνιστά δυσανάλογο μέτρο που δημιουργεί τις προϋποθέσεις υποτροπής τους». Στο ίδιο μήκος κύματος και η Κλειώ Παπαντολέων, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα ∆ικαιώματα του Ανθρώπου, που πρόσθεσε: «Οι κατά καιρούς ρυθμίσεις για την αποσυμφόρηση των φυλακών στέφονται από παροιμιώδη αποτυχία: Μόνο το γεγονός ότι εισάγονται σχεδόν κάθε χρόνο, εδώ και μία δεκαετία, οι ίδιες –κατά τ’ άλλα εξαιρετικού χαρακτήρα- ρυθμίσεις, συνιστά αφεαυτού του απόδειξη. Είναι λοιπόν σαφές ότι ο νομοθέτης αδυνατεί να διαβάσει τις αδυναμίες αυτών ρυθμίσεων, μία εκ των οποίων είναι η εμμονή στις “εγχρήματες” εναλλακτικές ποινές ή όρους απόλυσης. Εμμονή, ανεξαρτήτως αδικήματος και παρά το γεγονός ότι επανειλημμένα στις Αιτιολογικές Εκθέσεις διαπιστώνεται ότι υψηλότατο ποσοστό κρατουμένων είναι άποροι. Είναι ενδεικτικό λοιπόν, ότι ενώ θα μπορούσε να προτιμηθεί η κοινωφελής εργασία στα ιδρύματα αυτά -και όχι μόνο σε αυτάώστε να επωφεληθεί ο κρίσιμος πληθυσμός των φυλακών, η δε ρύθμιση αυτή να ενταχθεί στη λογική κοινωνικής επανένταξης, επιβάλλονται υψηλά χρηματικά ποσά ως εξαναγκαστική φιλανθρωπία με αντάλλαγμα την ελευθερία, σε άπορους, ενίοτε και άρρωστους, έγκλειστους. Είναι τουλάχιστον άστοχη, αν όχι τραγελαφική, η μετατροπή προσώπων που χρήζουν προνοιακής φροντίδας σε γενναιόδωρους “χορηγούς” των οργανώσεων πρόνοιας.» Ζητήσαμε από το υπουργείο ∆ικαιοσύνης να τοποθετηθεί επί του θέματος. Αρκέστηκε στην παραδοχή ότι πρόκειται για θέμα του δικαστηρίου που θα εξετάσει την κάθε υπόθεση και θα κρίνει αν και κατά πόσο πρέπει να επιβληθεί στον κατηγορούμενο ο συγκεκριμένος όρος επιτήρησης. Όσον αφορά την αναγκαιότητα αποσυμφόρησης των φυλακών, σχολίασε ότι στο πλαίσιο αυτό ψηφίστηκε το «βραχιολάκι»! Ιωάννα ∆ρόσου

ΥΓΕΙΑ

“

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Όλες αυτές οι προσπάθειες, που αφοσιώθηκαν στην ετοιμότητα απέναντι σε πανδημίες, δεν συμπεριέλαβαν την επένδυση σε υγειονομικά συστήματα, τα οποία βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των επιδημιών: τα νοσοκομεία.

«ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ», ΜΙΑ ΘΟΛΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

∆υνατά και αδύναμα σημεία στην αντιμετώπιση του έμπολα

Η προσέγγιση που αναδεικνύει την κινητοποίηση και φροντίδα σε επίπεδο κοινότητας θα λαμβάνει ολοένα μεγαλύτερη έμφαση Στις 4 Σεπτέμβρη, ένας εικοσιτριάχρονος φοιτητής από τη Γουινέα, ο Μ., έφτασε στο ABC, ένα πολυσύχναστο νοσοκομείο στο Παρίσι, παραπονούμενος για πυρετό, νυχτερινές εφιδρώσεις και αδυναμία. Είχε επιστρέψει πρόσφατα από το Κονακρί [ΣτΜ: πρωτεύουσα της Γουινέας] και εξακριβώθηκε ότι είχε έρθει σε επαφή με έναν άρρωστο συγγενή, ο οποίος τώρα νοσηλεύεται ως ασθενής με επιβεβαιωμένη διάγνωση για έμπολα. Ένα τηλεφώνημα στην Υπηρεσία Υγειονομικής Περιφέρειας, η οποία είναι αρμόδια για την παρακολούθηση της δημόσιας υγείας, εξακρίβωσε ότι ο Μ. ήταν ένα πιθανό περιστατικό έμπολα, πυροδοτώντας ένα σχέδιο προσεκτικά καταρτισμένο εκ των προτέρων.

Tου Βιν Κιμ Γκιεν*

το ABC, ο Μ. ήταν απομονωμένος σε ένα δωμάτιο περικυκλωμένο από προειδοποιητικές σημάνσεις. Εκπαιδευμένοι τραυματιοφορείς μετέφεραν τον Μ. σε ένα ειδικό ασθενοφόρο και έσπευσαν σε μια προκαθορισμένη μονάδα νοσηλείας, στο αχανές Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο DEF. Εκεί το σχέδιο μπήκε σε εφαρμογή: μια μονάδα κρίσης από ∆ιοικητές του Νοσοκομείου ενεργοποίησε το λεγόμενο «phone tree» [ΣτΜ: ειδικό πρόγραμμα τηλεφώνου το οποίο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης ενεργοποιεί άμεσα ένα δίκτυο επαφών για να διαχέεται γρήγορα η πληροφορία], η πτέρυγα λοιμωδών νόσων άδειασε και ο Μ. μεταφέρθηκε στο δωμάτιό του, καθώς μέλη του προσωπικού με ειδικές στολές τού έπαιρναν αίμα για να το εξετάσουν για έμπολα και άλλες τροπικές νόσους. Η χορήγηση ενός καθιερωμένου ενδοφλέβιου κοκτέιλ ξεκίνησε – αλατούχο διάλυμα για να αντιμετωπιστεί η αφυδάτωση, ενισχυμένο με αντιβιοτικά και αντιελονοσιακά φάρμακα για να προστατευτεί από συλλοιμώξεις. Εν αγνοία της εξειδικευμένης ομάδας που κινητοποιήθηκε από την περίπτωση του Μ., δύο μέρες νωρίτερα ένα δεκαεφτάχρονο κορίτσι, η Τζ., μεταφέρθηκε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών ενός άλλου παριζιάνικου νοσοκομείου. Είχε επιστρέψει με τη μητέρα της από ένα ταξίδι στη ∆υτική Αφρική, όπου επισκέφτηκε συγγενείς. Εμπύρετη για πέντε μέρες, παραληρούσε. Μετά την προσγείωση στο αεροδρόμιο Σαρλ ντε Γκολ, η μητέρα της την πήγε σπίτι και, αφού ένα κρύο ντους δεν βοήθησε, αποφάσισε να την φέρει στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο XYZ. Μια νοσηλεύτρια την πήγε βιαστικά σε έναν χώρο ανάνηψης όπου συνάντησε τον δρ Α., ο οποίος έδωσε εντολή να γίνει εξέταση αίματος, μια ενδο-

φλέβια ένεση και να διασωληνωθεί. Στο μεταξύ η Τζ. είχε χειροτερέψει. Αίμα άφριζε από το στόμα της. Χρειάστηκαν είκοσι λεπτά μέχρι να σταθεροποιηθεί αρκετά για να μεταφερθεί στην εντατική, είκοσι λεπτά στη διάρκεια των οποίων κανείς δεν είχε χρόνο να σκεφτεί πέρα από τα τρία βασικά στάδια της εντατικής φροντίδας (αεραγωγός, αναπνοή και κυκλοφορία αίματος) που έχουν ενσταλαχτεί στους/στις εργαζόμενους/ες των επειγόντων. Κατά τη διάρκεια της ταραχώδους ανάνηψης πολλοί /ές πιτσιλίστηκαν με σωματικά υγρά. Κανείς/καμιά αρχικά δεν σκέφτηκε –και πολλοί/ές ήταν ανυποψίαστοι/ες– ότι η Τζ. είχε μόλις επιστρέψει από τη ∆υτική Αφρική. Την επόμενη μέρα, η μηχανική υποστήριξη αποσύρθηκε και η Τζ. πέθανε· εκείνη την ώρα περίπου, οι εξετάσεις επιβεβαίωσαν ότι πέθανε από εγκεφαλική ελονοσία.

Ασκήσεις ρουτίνας και πραγματικότητα

Η πρώτη από τις παραπάνω περιπτώσεις ήταν στην πραγματικότητα μια άσκηση ρουτίνας στην οποία συμμετείχα, ένα περίπλοκο παιχνίδι ρόλων που διεξήγαγε η ομάδα κρίσης της Ένωσης ∆ημόσιων Νοσοκομείων του Παρισιού (APHP), ενός εκτεταμένου δικτύου σχεδόν 40 νοσοκομείων με σύνολο 25.000 κλινών, που χρονολογείται από την απόφαση του Ναπολέοντα το 1801, με σκοπό να συγκεντρώσει κεντρικά τον έλεγχο των νοσοκομείων στη γαλλική πρωτεύουσα. Η δεύτερη περίπτωση στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο XYZ ήταν τραγικά αληθινή –και πιθανώς η πιο ενδεχόμενη διαδρομή δια της οποίας ένας/μία ασθενής με έμπολα θα συναντήσει το γαλλικό σύστημα υγείας. Αυτό το περιστα-

τικό στοίχειωσε πολλούς/ές από τους εργαζομένους/ες που εμπλέχτηκαν, όχι εξαιτίας της φαντασιακής απειλής του έμπολα, αλλά επειδή ο θάνατος ήταν τόσο τραγικός και θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, εάν η Τζ. είχε λάβει θεραπεία για την ελονοσία ενόσω βρισκόταν ακόμη στην Αφρική. Το ζήτημα εδώ δεν είναι να δώσουμε τροφή στις ανησυχίες σχετικά με ένα ξέσπασμα του έμπολα, που έρχεται προς τα «εδώ» από «εκεί». Όπως πολλοί/ές έχουν επισημάνει, αυτό είναι ένα μάλλον απίθανο σενάριο –τα συστήματα υγείας στον Βορρά είναι δομικά προδιατεθειμένα να περιορίζουν τις επιδημίες ακόμη και χωρίς καμιά ειδική προετοιμασία. Ο βασικός μηχανισμός της δημόσιας υγείας –ιεράρχηση επειγόντων περιστατικών (triage), διάγνωση, έλεγχος μολυσματικής μετάδοσης– είναι ενσωματωμένος μέσα στο σύστημα, έτσι ώστε ακόμη και αν σε έναν/μια ασθενή δεν γίνει έγκαιρη ανίχνευση, αν συμβεί ένας τραυματισμός από βελόνα ή σκιστεί ένα γάντι, η μόλυνση θα περιοριστεί από τα επίπεδα εφεδρείας του συστήματος.

Ευάλωτα τα νοσοκομεία

Στη ∆υτική Αφρική, ωστόσο, ο έμπολα εξαπλώθηκε απαρατήρητος για τρεις μήνες, με πρώτη διαγνωσμένη περίπτωση ένα βρέφος τον Μάρτη του 2014, που είχε πεθάνει γύρω στα Χριστούγεννα του περασμένου έτους. Ήταν πλέον πολύ αργά. Κάτι το οποίο με οδηγεί στο επιχείρημα που διατύπωσε έντονα ο Γκιγιόμ Λασενάλ1: Ο έμπολα συνέβη παρά τις προσπάθειες ετοιμότητας για την αντιμετώπιση πανδημιών και μάλιστα ως αποτέλεσμά τους –προσπάθειες που γίνονται πάνω από μια δεκαετία και έχουν κοστίσει δισεκατομμύρια. Αυτές οι προσπάθειες όχι μόνο απέτυχαν, αλλά δημιούργησαν τούτη την επιδημία έμπολα. Όπως επεσήμανε ο Άντριου Λακόφ2, τα δισεκατομμύρια που συνέρρευσαν σε έναν εθνικό μηχανισμό ασφάλειας στο όνομα της παγκόσμιας υγείας ήταν αφιερωμένα στην «ετοιμότητα», μια θολή κατασκευή που τόνιζε τη στενή παρακολούθηση και την προσομοίωση ως κλειδιά εγρήγορσης για βιοτρομοκρατία και άλλες επιδημικές απειλές. Τεράστια χρηματικά ποσά

σπαταλήθηκαν σε εμβόλια για επιδημίες που ποτέ δεν ξέσπασαν. Ωστόσο, υπήρχαν ήδη ξεκάθαρα και σαφή σημάδια ότι το κλειδί της ετοιμότητας θα εντοπιζόταν στα νοσοκομεία. Όλες αυτές οι προσπάθειες, που αφοσιώθηκαν στην ετοιμότητα απέναντι σε πανδημίες, δεν συμπεριέλαβαν την επένδυση σε υγειονομικά συστήματα, τα οποία βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των επιδημιών: τα νοσοκομεία. Όταν χτύπησε ο έμπολα, πολλοί/ές εργαζόμενοι/ες στον τομέα της υγείας πέθαναν. Ελλείψεις βασικού εξοπλισμού ελέγχου μεταδοτικών μολύνσεων, όπως γάντια και μάσκες, αδιαμφισβήτητα έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Οι εργαζόμενοι/ες της πρώτης γραμμής αναπόφευκτα θα έρθουν σε επαφή με ασθενείς με έμπολα, αφού η πλειοψηφία των ασθενών στη ∆υτική Αφρική προσέρχεται στα κέντρα υγείας με πυρετό ως το κύριο παράπονό τους και, σ’ ένα πλαίσιο επιδημίας, είναι δύσκολο για κάποιον/α να αποκλείσει ενδεχόμενα κρούσματα χωρίς να υπάρχει ένας οργανωμένος μηχανισμός ιεράρχησης επειγόντων περιστατικών. Τα νοσοκομεία είναι, συνεπώς, ιδιαίτερα ευάλωτα, ακόμη περισσότερο όταν είναι υποστελεχωμένα και ανεπαρκώς εξοπλισμένα. Όταν χτυπάει ο έμπολα, ένας φαύλος κύκλος επακολουθεί: καθώς το υγειονομικό προσωπικό αρρωσταίνει ή μπαίνει σε καραντίνα, αυτοί/ές που μένουν πίσω γίνονται ακόμη πιο ευάλωτοι/ες. ∆εν είναι περίεργο, λοιπόν, που το σύστημα υγείας της Λιβερίας έχει ουσιαστικά καταρρεύσει. Οι υγειονομικές υπηρεσίες, ήδη ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας, έχουν γίνει το τεκτονικό ρήγμα κατά μήκος του οποίου ο έμπολα διαβαίνει.

Στη βάση της κληρονομιάς του HIV

Τι έπεται λοιπόν; Προτείνω το ακόλουθο ως μια κριτική αλλά δεσμευτική απάντηση στην επιδημία έμπολα. Αποτυγχάνοντας στην ενίσχυση των περιφερειακών νοσοκομείων, οι προσπάθειες για την εξάλειψη της επιδημίας θα πρέπει τώρα ουσιαστικά να διαμορφωθούν στη βάση της κληρονομιάς του HIV. Ο έμπολα είναι μια πολύ διαφορετική επιδημία από τον HIV. Όμως, κεντρικό ζήτημα και στις δύο προσπάθειες είναι η

“

Ο βασικός μηχανισμός της δημόσιας υγείας είναι ενσωματωμένος μέσα στο σύστημα, έτσι ώστε ακόμη και αν σε έναν ασθενή δεν γίνει έγκαιρη ανίχνευση, αν συμβεί ένας τραυματισμός, η μόλυνση θα περιοριστεί από τα επίπεδα εφεδρείας του συστήματος. εστίαση στην κινητοποίηση όσων έχουν επιβιώσει και όσων έχουν προσβληθεί από την επιδημία. Όσοι και όσες έχουν επιβιώσει από τον ιό του έμπολα (EVD) έχουν αναπτύξει αντισώματα και άρα συνιστούν την τέλεια ομάδα για να προσφέρουν φροντίδα, αντικαθιστώντας όσους και όσες δεν κατάφεραν να συνέλθουν. Θα υπάρξει ισχυρή πίεση για να χρησιμοποιηθούν οι επιβιώσαντες όχι μόνο σαν πρεσβευτές καλής θέλησης για πρόληψη και θεραπεία, αλλά επίσης και σαν προσωπικό πρώτης γραμμής για την υπό εξέλιξη διάγνωση και θεραπεία των ασθενών με έμπολα (EVD). Η αντίθεση έγκειται στο ηγεμονικό μοντέλο μιας «στρατικοποιημένης» υγειονομικά εξειδικευμένης φροντίδας, που έχουν εισάγει οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (M.S.F.) και μια χούφτα μη κυβερνητικών οργανώσεων (Μ.Κ.Ο.) και ιεραποστόλων, ένα μοντέλο το οποίο ενδεχομένως να εντατικοποιηθεί καθώς ο στρατός των ΗΠΑ, ο Πολ Φάρμερ και το Χάρβαρντ ανακοινώνουν σχέδια επέμβασης στη Λιβερία. Ωστόσο, το να εξαντλείται η οξυδέρκειά μας στην εναπόθεση όλων των προσδοκιών μας στο μοντέλο του θεραπευτικού στρατοπέδου (treatment-camp), είναι κάτι που θα μπορούσε να τεθεί υπό διερώτηση. Θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη μια εναλλακτική, όπως το να στηριχτούν οικογένειες για να φροντίσουν άρρωστα μέλη της οικογένειας με φαγητό, επάρκεια εξοπλισμού ελέγχου μολυσματικής μετάδοσης, εκπαίδευση και βασικά φάρμακα; Αυτή είναι μια οπτική η οποία μου είναι αυθόρμητα συμπαθής. Υποψιάζομαι πως, εν μέρει εξ αιτίας της σημαντικότητας των επιζώντων ως προς τον έλεγχο των προσπαθειών εξάλειψης του ιού, η προσέγγιση που αναδεικνύει την κινητοποίηση και φροντίδα σε επίπεδο κοινότητας θα λαμβάνει ολοένα μεγαλύτερη έμφαση στους ερχόμενους μήνες. Μετάφραση: Νίκος Λάιος, Έρη Σαμικού

* Ιατρός και ανθρωπολόγος της υγείας, με πλούσια ερευνητική εμπειρία και συγγραφικό έργο γύρω από το πολυδιάστατο ζήτημα του HIV σε χώρες της ∆υτικής Αφρικής. Αναδημοσίευση από το επιστημονικό περιοδικό «Cultural Anthropology» («Ebola in Perspective», Οκτώβριος 2014). Σημειώσεις

1. www.liberation.fr/monde/2014/09/1 8/chronique-d-un-film-catastrophebien-prepare_1103419 2. onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.15481360.2008.00013.x/abstract;jsessionid=4A35061A9DD89375D8ABBBE1AF 0F31A6.f03t02

ΥΓΕΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Η νόσος, ο καπιταλισμός και ο φασισμός

Η φτώχεια και η πείνα είναι το υπόστρωμα για την έκρηξη της επιδημίας

Η νόσος από τον ιό έμπολα είναι γνωστή εδώ και 40 χρόνια οπότε εμφανίστηκαν αρκετά κρούσματα σε ένα χωριό κοντά στον ποταμό Έμπολα. Στον άνθρωπο μεταδίδεται όταν έρθει σε επαφή με βιολογικά υγρά προσβεβλημένων ζώων (κυρίως πιθήκων) που ζουν στα τροπικά δάση της ∆υτικής Αφρικής. Κύρια δεξαμενή του φαίνεται ότι είναι διάφορα είδη νυχτερίδων. Η μετάδοση μεταξύ ανθρώπων ευνοείται μετά από άμεση έκθεση με αίμα και άλλα σωματικά υγρά αρρώστων. Ο απλός συγχρωτισμός με αρρώστους χωρίς επαφή με σωματικά υγρά δεν σχετίζεται με διασπορά της νόσου. Στη σύγχρονη επιδημία μέχρι τις 22 Οκτωβρίου 2014 έχουν σημειωθεί 9.915 περιστατικά, από τα οποία τα 5.481 είναι διαγνωστικά επιβεβαιωμένα και έχουν καταγραφεί 4.555 θάνατοι κυρίως στη Σιέρα Λεόνε, τη Λιβερία και Γουινέα. Ο ΠΟΥ ανακοίνωσε στις 20 Οκτωβρίου ότι στη Σενεγάλη και τη Νιγηρία δεν υπάρχουν πλέον νέα κρούσματα του ιού. Στον πλούσιο κόσμο και ειδικά στην Ευρώπη έχουν καταγραφεί μερικά σποραδικά κρούσματα προερχόμενα από το επίκεντρο της επιδημίας, που απαιτούν υγειονομική εγρήγορση. Οι διαφορετικές, όμως, κοινωνικοοικονομικές συνθήκες δεν επιτρέπουν μια πιθανή επανάληψη της τραγωδίας στις ευρωπαϊκές χώρες.

Του Αλέξη Μπένου*

λες οι επιδημίες που καταγράφηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια στη ∆υτική Αφρική έχουν ένα κοινό υπόστρωμα. Όπως και η σύγχρονη επιδημία, πλήττουν τους πληθυσμούς των πιο φτωχών χωρών του κόσμου. Η εξάπλωση της νόσου, η βαρύτητα των συμπτωμάτων και η τελική έκβασή της καθορίζονται από τις καταστροφικές κοινωνικο - οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στις χώρες αυτές και επιδεινώνονται, βέβαια, από τις ουσιαστικά ανύπαρκτες και διαλυμένες υπηρεσίες υγείας. Ο βασικός μηχανισμός επιμόλυνσης ανθρώπων από τις εκκρίσεις νυχτερίδων και άρρωστων ζώων είναι η μαζική είσοδος ανθρώπων σε παρθένα δάση όπου οδηγούνται για την ανεύρεση τροφής και καυσίμων. Η φτώχεια και η πείνα, λοιπόν, είναι το υπόστρωμα για την έκρηξη της επιδημίας αυτής. Η αιτία, όμως, της μαζικής περιθωριοποίησης των κοινωνιών αυτών δεν είναι άλλη από την καταστροφική καπιταλιστική επέλαση πολυεθνικών συμφερόντων ενάντια στο φυσικό πλούτο αυτών των χωρών. Στη Γουινέα τεράστιες εκτάσεις έχουν παραδοθεί σε κερδοσκοπικά σχέδια πολυεθνικών για την καλλιέργεια φυτειών σόγιας και βιοκαυσίμων. Στη Λιβερία, εδώ και έναν αιώνα, έχει αρχίσει η εκμετάλλευση από τη γνωστή εταιρεία ελαστικών Firestone. Σήμερα, η χώρα αυτή έχει τη μεγαλύτερη παγκοσμίως αναλογία ξένων επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ. Εκτός από τις άμεσες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις (μετακινήσεις πληθυσμών, καταστροφή κοινωνικού ιστού) αυτών των επενδύσεων, καθοριστικές είναι και οι μείζονες οικολογικές καταστροφές που έχουν προκαλέσει. Η ξηρασία που προκάλεσε η μαζική καταστροφή δασών, η δημιουργία νέων δρόμων μέσα στα δάση και οι εξορυκτικές δραστηριότητες προκάλεσαν μη αναστρέψιμες διαταραχές στο τοπικό περιβάλλον και ευνόησαν την ανάπτυξη νέων μικροοργανισμών. Στις πολυεπίπεδες αυτές καταστροφές σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι τοπικοί πόλεμοι με εμπλοκή πολυεθνικών εταιρειών και κυβερνήσεων των αναπτυγμένων χωρών, όπως ο πόλεμος για την εξόρυξη διαμαντιών στη Σιέρα Λεόνε το 1991.

Επιστροφή στο μεσαίωνα και το φασισμό

Συγκεκριμένα στη Σιέρα Λεόνε, τους πρώτους τέσσερις μήνες μετά την έναρξη της επιδημίας του έμπολα πέθαναν 365 άτομα. Σε τέσσερις μήνες, όπως εύστοχα παρατηρεί το Κίνημα των Λαών για την Υγεία (People’s Health Movement) στην ίδια χώρα καταγράφονται 650 θάνατοι από μηνιγγίτιδα, 670 από φυματίωση, 790 απο HIV/AIDS, 845 από διάρροια και πάνω από 3000 από ελονοσία. Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον από τη διεθνή κοινότητα. Αντίθετα, το

Τα ΜΜΕ έχουν αναλάβει μια εκστρατεία τρομοκράτησης χρησιμοποιώντας την παλιά καλή συνταγή της μεταφυσικής και της δεισιδαιμονίας. Αναπαράγουν την ημιμάθεια και φέρνουν στην επιφάνεια πρωτόγονα αντανακλαστικά που φουντώνει ο φόβος μπροστά στο «μαύρο θάνατο»... Είναι εντυπωσιακό το πως επανεμφανίζονται τα πρωτόγονα αυτά αντανακλαστικά σε αντίστοιχες καταστάσεις, όπως το AIDS, σχέση που αναλύθηκε διεξοδικά και τεκμηριωμένα από τον Ιό της Εφημερίδας των Συντακτών (www.efsyn.gr/?p=244628) . Απέναντι σε αυτόν τον κίνδυνο είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός κινήμα-

Με γνώμονα το κέρδος

μόνο ενδιαφέρον που υπήρξε ήταν η πίεση από το ∆ΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες και να αποδιαρθρωθούν οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Παράλληλα, οι φιλανθρωπικές παρεμβάσεις όχι μόνον δεν συμβάλλουν στην εκρίζωση των αιτιών, αλλά επιδεινώνουν την καταστροφή με την επιστημονική μετανάστευση που προωθούν. Σήμερα περισσότεροι γιατροί από τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε δουλεύουν σε χώρες του ΟΟΣΑ παρά στις ίδιες τις χώρες τους. Οι τοπικές υπηρεσίες υγείας είναι ανύπαρκτες ουσιαστικά. Η έλλειψη προσωπικού και υποδομών έχει οδηγήσει σε σημαντικό ποσοστό προσβολής το εναπομείναν υγειονομικό προσωπικό που αγωνίζεται ηρωικά να φροντίσει τους αρρώστους. Ο αποδυναμωμένος οικονομικά, λειτουργικά και πολιτικά Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν έχει ικανά αντανακλαστικά για τη διαχείριση της κρίσης. Η Κούβα, για άλλη μια φορά, αναδεικνύεται ως η χώρα που με τις υποδομές και το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό της πρωτοστατεί στην εκστρατεία υγειονομικής στήριξης των πληττόμενων χωρών. Η δεινή αυτή πραγματικότητα βρίσκει, τέλος, ως πολλαπλασιαστή της την αδιαφορία της πολυεθνικής φαρμακοβιομηχανίας για νοσήματα που δεν εμφανίζουν άμεσο κερδοσκοπικό ενδιαφέρον.

τος αντίστασης στο φασισμό και υποστήριξης των πλέον ευάλωτων ομάδων και κυρίως των μεταναστών. Η επιστημονική τεκμηρίωση αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος διασποράς της νόσου από την ανθρώπινη επαφή και αυτό πρέπει να γίνει σημαία ενάντια στην ημιμάθεια και τη δεισιδαιμονία. ∆υστυχώς απέναντι σε αυτό το πρόβλημα, ο εξ ορισμού υπεύθυνος οργανισμός, το ΚΕΕΛΠΝΟ, αντί να ενημερώσει με επιστημονική ψυχραιμία τον πληθυσμό, διατυμπανίζει με τη βοήθεια των ΜΜΕ την έρευνα που έκανε με την ΚΑΠΑ Research, στην οποία ερωτάται ο πληθυσμός αν συμφωνεί ότι για να μην εξαπλωθεί ο ιός πρέπει να γίνεται «έλεγχος όλων των παράνομων μεταναστών από χώρες υψηλού κινδύνου»! Και ο πληθυσμός συμφωνεί σε ποσοστό 96,1%... Θα ’ναι ενδιαφέρον να μάθουμε σε ποιά επιστημονικά δεδομένα στηρίζεται η άποψη ότι το νομικό πλαίσιο, «νομιμότητας ή παρανομίας», αποτελεί ειδικό κίνδυνο... Ακόμη πιο τραγικό, βέβαια, είναι ότι με βάση αυτή την προσέγγιση ένας άσπρος, επιχειρηματίας, πλούσιος και νόμιμος που ήρθε από τη Σιέρα Λεόνε και είναι άρρωστος δεν μας ενδιαφέρει... Η επικίνδυνη αυτή δραστηριότητα αποδεικνύει ότι και στη χώρα μας οι αντίστοιχες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόζονται, με ιδιαίτερα επιθετικούς ρυθμούς τελευταία, δημιουργούν δυσμενείς ισορροπίες για την προστασία της δημόσιας υγείας. Για την προστασία της υγείας μας αναδεικνύεται πλέον ως άμεση προτεραιότητα η ανατροπή αυτής της πολιτικής με όπλο την ελπίδα και το όραμα ότι είναι πιθανή μια κοινωνία της αλληλεγγύης και της κοινωνικής φροντίδας.

* Ο Αλ. Μπένος είναι γιατρός, καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ιατρική του ΑΠΘ, πρόεδρος της ∆ιεθνούς Ένωσης για την Πολιτική Υγείας (IAHP) από το 2000 έως το 2004 και μέλος της διοίκησης της μέχρι και σήμερα όπως και του παγκόσμιου Κινήματος των Λαών για την Υγεία (PHM).

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Αντιδράσεις στο ξεπούλημα των περιφερειακών αεροδρομίων Οι επιβάτες θα επιβαρυνθούν από την ιδιωτικοποίηση

να ισχυρό κίνημα πολιτών και φορέων που αναπτύσσεται συνεχώς σε όλη τη χώρα αντιδρά στο ξεπούλημα των 14 περιφερειακών αεροδρομίων από το ΤΑΙΠΕ∆. Η πολιτική εκποίησης των αεροδρομίων, η οποία είναι σε εξέλιξη, σχεδιάζεται, τη στιγμή που 38 από τα 39 αεροδρόμια της χώρας είναι κερδοφόρα, και στα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη έργα μεγάλης κλίμακας. Στην κατηγορία των προς «παραχώρηση, εκμετάλλευση και ανάπτυξη» αεροδρομίων εντάσσονται αυτά της Ζακύνθου, Θεσσαλονίκης, Χανίων, Κέρκυρας, Κεφαλονιάς, Ακτίου και Καβάλας, με κίνδυνο να ενταχθούν και τρία ακόμα αυτά της Αλεξανδρούπολης, Καλαμάτας και Άραξου, ενώ υπάρχει μια δεύτερη κατηγορία στην οποία εντάσσονται τα αεροδρόμια Ρόδου, Κω, Σάμου, Μυτιλήνης, Μυκόνου, Σαντορίνης, Σκιάθου. Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε η «Κοινή Πρωτοβουλία ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των Περιφερειακών Αεροδρομίων» αμέσως μετά την παράσταση διαμαρτυρίας έξω από τα γραφεία του ΤΑΙΠΕ∆, και την παράδοση ψηφίσματος που συνυπογράφηκε από 88 φορείς και πρόσωπα των Ιόνιων Νήσων, ανέδειξαν τους σοβαρούς κινδύνους για την τοπική και ελληνική οικονομία όσον αφορά την εκμετάλλευση των ελληνικών αεροδρομίων από τα ιδιωτικά μονοπώλια, όπως και τις σοβαρές επιπτώσεις στα ζητήματα εθνικής άμυνας – κυριαρχικών δικαιωμάτων και αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας.

Επιβάρυνση του πολίτη

Σε αυτήν, ο περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων, Θ. Γαλιατσάτος επεσήμανε ότι: «με την ιδιωτικοποίηση θα επέλθει αύξηση τελών των αεροδρομίων, που θα επιβαρύνει τους επιβάτες και συνεπώς, αυτό θα πλήξει τον τουρισμό και συνο-

λικά την κίνηση». Επιπλέον τόνισε ότι οι αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους -οι οποίες επίσης αντιδρούν στην ιδιωτικοποίηση- δεν θα μπορούν να διατηρήσουν τη χαμηλή τιμή στα εισιτήρια και συνεπώς, θα πάψουν να εκτελούν δρομολόγια στη χώρα. ῾ Ο πρόεδρος της ΟΣΥΠΑ, Β. Αλεβυζόπουλος, που πήρε επίσης το λόγο, μίλησε για την ιστορία των ιδιωτικοποιήσεων των αεροδρομίων. «Αυτές έχουν ξεκινήσει από το 1990 με μελέτες ξένων ερευνητικών οίκων, ιδιαίτερα γερμανικών», τόνισε και σημείωσε πως οι εκποιήσεις από την πλευρά της κυβέρνησης αφορούν τα πιο προσοδοφόρα αεροδρόμια της χώρας. Το ελκυστικό, για τα διεθνή και εγχώρια Funds κυρίως, είναι η δυναμική επέκταση των εμπορικών δραστηριοτήτων που διαθέτουν. ∆ηλαδή, πόσο ξοδεύουν και πόσο χρόνο

«Από τον Αύγουστο πληρωνόμαστε έναντι» Σε αδιέξοδο οι εργαζόμενοι στη “Γενική Καλωδίων” Κορίνθου

α δοθεί σύντομα λύση στο αδιέξοδο, το οποίο βιώνουν από την προηγούμενη άνοιξη, ζητούν οι εργαζόμενοι του εργοστασίου της εταιρείας «Γενική Καλωδίων Αφοί Ορφανίδη ΑΒΕΤΕ», στην Κόρινθο. Τους τελευταίους τέσσερις μήνες, οι 65 εργαζόμενοι του εργοστασίου πληρώνονται έναντι για τις υπηρεσίες τους. Τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο υποχρεώθηκαν να αποδεχτούν την εκ περιτροπής εργασία, ενώ τον Μάρτιο και τον Απρίλιο έλαβαν αναγκαστική άδεια. Την τελευταία διετία έχουν γίνει τουλάχιστον 35 απολύσεις. Η φετινή όμως χρονιά είναι μακράν η πιο δύσκολη για τους εργαζόμενους με την αβεβαιότητα να μεγαλώνει, όσο δεν εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία του εργοστασίου.

Μιλάμε πλέον για πρόβλημα επιβίωσης

Ο Χρήστος Μπούνας εργαζόμενος στο εργοστάσιο περιγράφει το αδιέξοδο το οποίο βιώνουν αυτός και οι συνάδελφοι του τους τελευταίου μήνες: «Το εργοστάσιο ουσιαστικά υπολειτουργεί. Όταν δεν πληρώνεσαι, δεν υπάρχει λόγος να δουλεύεις. Έχουν φτάσει όλοι στα όρια τους. Υπάρχουν συνάδελφοι οι οποίοι θέλουν 200 ευρώ το μήνα για να έρθουν στη δουλειά

δαπανούν οι επιβάτες κατά την παραμονή τους στο χώρο του αεροδρομίου. Σε αυτά τα έσοδα προσβλέπουν οι τρεις εταιρείες (Μπόμπολας, Κοπελούζος και Μυτιληναίος) που έχουν ενδιαφερθεί έως τώρα για την αγορά των 14 αεροδρομίων. Η ΟΣΥΠΑ θα προσβάλλει νομικά την εκποίηση των αερολιμένων, ζητώντας από το δημόσιο να διατηρήσει το 51% της μετοχικής σύνθεσης.

Μονοπωλιακές καταστάσεις

Ο βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης, Γ. Αμανατίδης, ζήτησε την παραίτηση του προέδρου του ΤΑΙΠΕ∆ υπό το βάρος της συνολικής κατακραυγής. «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με εντελώς μονοπωλιακές καταστάσεις», τόνισε ο βουλευτής Κέρκυρας Ν. Σαμοΐλης. Κατά πόσον οι ιδιώτες επενδυτές θα εξασφαλίζουν την

και δεν πληρώνονται. Μιλάμε πλέον για πρόβλημα επιβίωσης. Αν δεν έρθεις στη δουλειά μπορεί να απολυθείς και να χάσεις τα λεφτά που έχεις να πάρεις. Από τον Αύγουστο πληρωνόμαστε έναντι ουσιαστικά. Όταν λέμε ότι παίρνουμε λεφτά μιλάμε για 100 ευρώ. Πριν δύο τρεις εβδομάδες πήραμε μόνο 50 ευρώ. Έχουν δοθεί σε συνάδελφο και 38 ευρώ.» Για τον ίδιο είναι απόλυτα αναγκαίο να ξεκαθαριστεί τι έχει συμβεί με το τραπεζικό δάνειο, το οποίο ισχυρίζεται ότι προσπαθεί η εταιρεία να λάβει από τον προηγούμενο Απρίλιο. Θεωρεί ότι το ποσό του δανείου (1.500.000 ευρώ) δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο για τα δεδομένα του εργοστασίου και η μη καταβολή του δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. «Πρέπει να μάθουμε τι ισχύει για το δάνειο. Να ξέρουμε αν θα το πάρουμε ή όχι. Καταντάει κοροϊδία να σου λέει από τον Απρίλη, σήμερα το παίρνω, αύριο θα τα καταφέρουμε. Η αντοχή εξαντλείται. Υπάρχει εργαζόμενος ο οποίος πρέπει να συντηρήσει πέντε παιδιά. Οι συγγενείς δεν μπορούν να βοηθούν συνέχεια οικονομικά. Έχουν περάσει τέσσερις πέντε μήνες με αυτήν την κατάσταση. Εργαζόμενοι παίρνουν άδειες άνευ αποδοχών γιατί πρέπει να έρθουν από μακριά και δεν μπορούν να πληρώνουν 10 ευρώ την ημέρα για τη βενζίνη.»

Το ζήτημα δεν αφορά μόνο εμάς

Η ανεργία στον νομό της Κορινθίας εκτιμάται ότι ξεπερνά το 30%. Ο Χάρης Μπούνας τονίζει ότι η τύχη του εργοστασίου της Γενικής Καλωδίων αφορά όλη την τοπική κοινωνία. «Η τοπική κοινωνία επηρεάζεται όταν 65 οικογένειες δεν πληρώνονται σε μια πόλη 30.000 κατοίκων. Εργαζόμουν στη «Σωληνουργεία Κορίνθου» μέχρι το 2005 όταν και έκλεισε το εργοστάσιο εδώ. Όταν ένα εργοστάσιο κλείνει, οι συνέπειες δεν φαίνονται άμεσα, αργότερα όμως γίνεται αισθητή η απουσία του.» Ο ίδιος σημειώνει ότι το ζήτημα είναι πρωτίστως πολιτικό: «Το ζήτημα δεν

απρόσκοπτη μετακίνηση των νησιωτών τη χειμερινή περίοδο, που δεν θα υπάρχει τουριστική κίνηση και δεν θα έχουν σημαντικά έσοδα. Ο Βουλευτής Ζακύνθου Σ. Κοντονής και ο συντονιστής του ΣΥΡΙΖΑ Ζακύνθου Α. Κασιμάτης δήλωσαν, μεταξύ άλλων: «Συνεχίζεται το έγκλημα κατά της δημόσιας περιουσίας με το ξεπούλημα των περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας. Τα αεροδρόμια της χώρας είναι κερδοφόρες επιχειρήσεις οι οποίες δεν επιβαρύνουν τον Έλληνα φορολογούμενο». ∆εκαέξι επίσης βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν Ερώτηση (20/10) σε αυτήν την κατεύθυνση επισημαίνοντας ότι τα έσοδα που προσδοκά το ΤΑΙΠΕ∆ είναι κατά πολύ λιγότερα των εσόδων που έχουν τώρα τα κρατικά και δημόσια αεροδρόμια. Σε αριθμούς, αναφέρθηκε και ο εκπρόσωπος της «Πρωτοβουλία εναντίον του ξεπουλήματος των περιφερειακών αεροδρομίων των Ιονίων Νήσων», Λ. Ντούσικος με το παράδειγμα του αεροδρομίου Κέρκυρας. «Το 2013 έχει ετήσια έσοδα που υπερέβησαν τα 27 εκατ. ευρώ, τα οποία όμως δεν ανταποδίδονται εξ ολοκλήρου. Αυτά τα έσοδα συνεισφέρουν άμεσα στο ΑΕΠ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων το 0,8%, ενώ συνεισφέρουν άμεσα στο ΑΕΠ της Κέρκυρας το 1,8% περίπου.». «Η εκποίηση των αεροδρομίων είναι ουσιαστικά δωρεάν παραχώρηση. Οι νέοι φόροι, που θα προκύψουν στα αεροδρόμια είναι με νόμο του κράτους, και ο επιβάτης θα επιβαρύνεται με περισσότερα από 20 ευρώ την πρώτη πενταετία της σύμβασης παραχώρησης, ενώ σήμερα πληρώνει 12 ευρώ, γιατί οι νέες επενδύσεις που θα γίνουν στα αεροδρόμια θα εξαιρεθούν από το τίμημα», επεσήμανε στη δική του παρέμβαση ο αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Χανίων Χ. Μυλωνάκης. Στάθης Κουτρουβίδης

αφορά μόνο εμάς, είναι πρωτίστως πολιτικό. ∆εν μπορεί να μειώνονται οι μισθοί και να μην υπάρχει μια επενδυτική τράπεζα. ∆εν μπορεί για δάνειο 1.500.000 ευρώ να λειτουργούμε έτσι πέντε μήνες». Οι πολιτικές διαστάσεις του ζητήματος είναι σαφείς, γι’ αυτό και οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ∆ημήτρης Στρατούλης, Χρήστος Καραγιαννίδης, Κώστας Μπάρκας, Μαρία Μπόλαρη, Γιάννης Σταθάς, ∆έσποινα Χαραλαμπίδου, Μαρία Κανελλοπούλου, ∆ημήτρης Κοδέλλας, Θανάσης Πετράκος, Βασίλης Χατζηλάμπρου κατέθεσαν ερώτηση στη Βουλή ζητώντας ενημέρωση από τα αρμόδια υπουργεία σε ποιες ενέργειες θα προβούν για να διασφαλιστεί η καταβολή των χρωστούμενων δεδουλευμένων στους εργαζόμενους και η απρόσκοπτη καταβολή της μισθοδοσίας τους. Επίσης τίθεται το ερώτημα ποιες ενέργειες θα γίνουν έτσι ώστε να συνεχιστεί η παραγωγική λειτουργία της επιχείρησης. Στην ερώτηση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνεται η πολιτική των απολύσεων η οποία εφαρμόστηκε από την εταιρεία τα τελευταία δύο χρόνια και οι τεράστιες περικοπές που έχουν υποστεί οι εργαζόμενοι στις αποδοχές τους. Ασκείται κριτική στην εταιρεία γιατί οι εκπρόσωποι της εταιρείας έχουν υποσχεθεί διευθέτηση του ζητήματος σε συναντήσεις τους με τους εργαζομένους αλλά οι υποσχέσεις τους δεν έχουν τηρηθεί. Αλέξανδρος Μαυρογένης

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Πρότυπο ανακύκλωσης στην Τήνο Η διαλογή των σκουπιδιών με το παράδειγμα μιας ΚΟΙΝ.ΣΕΠ.

Ψαρεύοντας γόπες...

Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση «Καλλονή-Κελλιά» Τήνου συστάθηκε στα τέλη του 2012 με όραμα την αειφόρο ανάπτυξη της Τήνου, μέσα από την ενεργό συμμετοχή των κατοίκων, με αξιοποίηση όλων των παραγομένων προϊόντων προς όφελος της τοπικής κοινωνίας, με σεβασμό στο περιβάλλον και τα ιδιαίτερα μορφολογικά, ιστορικά, κ.α. χαρακτηριστικά του νησιού, που το κάνουν να ξεχωρίζει.

Εντυπωσιακά αποτελέσματα Ως κύριο αντικείμενο δραστηριότητας έχει τη διαχείριση ανακυκλώσιμων προϊόντων τα οποία συγκεντρώνει στο χώρο της, προδιαλεγμένα, υιοθετώντας το σύστημα «διαλογή στην πηγή». Για το σκοπό αυτό διοργανώνει επισκέψεις και

εκπαιδευτικά σεμινάρια για τα σχολεία και τους κοινωνικούς φορείς του νησιού, και όχι μόνο, τα οποία από τα μέχρι σήμερα στοιχεία φαίνεται πως έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα: 14 τόνοι χαρτί/χαρτόνι, 15 τόνοι γυαλιού, 13.000 αλουμινένια κουτάκια, 4 τόνοι πλαστικές σακούλες, 160.000 πλαστικά μπουκάλια, 22 τόνοι Τηγανέλαιο που θα κατέληγαν στη «χωματερή» μιας και μέχρι σήμερα δεν υπήρχε οργανωμένο σύστημα ανακύκλωσης στο νησί. Μάλιστα, μέσα από το αγκάλιασμα της προσπάθειας από τις επιχειρήσεις του νησιού και όλη την τηνιακή κοινότητα προέκυψε σε σύντομο χρονικό διάστημα, η δημιουργία μιας μόνιμης θέσης εργασίας καθώς και μιας εποχικής που καλύφθηκαν από άνεργους νέους του τόπου. Τα χρήματα για το μισθό τους προέρχονται από την πώληση των προϊόντων ανα-

κύκλωσης Η συνολική επένδυση –στην οποία περιλαμβάνονται μεταλλικά κοντέινερ, ζυγαριά ακριβείας, πρέσα, επτά ντεπόζιτα και εκατόν πενήντα πλαστικά βαρέλια για τη συλλογή του τηγανέλαιου, ειδικό καρότσι για τις μεταφορές υλικών, μία αντλία για το τηγανέλαιο και δέκα μεταλλικά κλουβιά για την εναπόθεση των ανακυκλώσιμων υλικών- έφτασε μόλις τις 20.000 ευρώ, όμως δε θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς την αμέριστη συμπαράσταση των χορηγών που συνδράμουν κυρίως με μηδενικά έξοδα μεταφοράς των ανακυκλώσιμων προϊόντων στην Αθήνα.

Παράδειγμα προς μίμηση

τος έχει συγκεντρώσει τα βλέμματα πολλών περιοχών της Ελλάδας (και κυρίως της νησιωτικής) που αντιμετωπίζουν μακροχρόνια προβλήματα με τα απορρίμματα τους για τα οποία, η επίσημη πολιτεία προς το παρόν κωφεύει Σήμερα στα νησιά μας υπάρχουν 28 ΧΑ∆Α από τις εξήντα εννέα ενεργές πού λειτουργούν στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό, μέλη της Κοιν.Σ.Επ. μοιράζονται την εμπειρία τους και την μεταφέρουν όπου τους ζητηθεί για να βοηθήσουν στη δημιουργία εθνικού δικτύου συνεταιριστικής ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι η Κοιν.Σ.Επ. «Καλλονή-Κελλιά» Τήνου είναι μέλος του πανευρωπαϊκού δικτύου συνεταιριστικών επιχειρήσεων Rescoop που σχετίζεται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τέλος, να αναφέρουμε ότι πέρα από την ανακύκλωση η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση «Καλλονή-Κελλιά» Τήνου πραγματοποιεί δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης όπως η φετινή με τίτλο «Ψαρεύουμε Γόπες» με ενημέρωση για τις επιπτώσεις που έχει στο θαλάσσιο περιβάλλον και στην υγεία όλων μας το φύτεμα στις παραλίες της γόπας των τσιγάρων, ενώ συνδράμει στην ενίσχυση των ευάλωτων κατοίκων του νησιού μέσα από την διανομή ιματισμού που παρέχουν οι χορηγοί της. Στα μελλοντικά σχέδια είναι η προώθηση τοπικών προϊόντων πολιτιστικών και τουριστικών δραστηριοτήτων και η δημιουργία δικτύου

* Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα kalloni-tinos.gr

•

Η πετυχημένη πορεία του εγχειρήμα-

Ο αληθινός κομμουνιστής Μήτσος Μπούρας ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

μουν πολύ μακριά όταν έφυγε ο σύντροφος Μήτσος κι ήταν πολύ δύσκολο να προλάβω την κηδεία του. Ευτυχώς πήγε η αδερφή μου και τον αποχαιρέτησε και για μένα. Ο Μήτσος αποτέλεσε ένα ορόσημο στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος και της Ανανεωτικής Αριστεράς: Εθνική Αντίσταση, εμφύλιος, πολιτικός εξόριστος στην Πολωνία όπου ζει ακόμα ο γιος του, ΚΚΕ εσωτερικού, ΚΚΕ εσωτερικού – Ανανεωτική Αριστερά, ΑΚΟΑ, ΣΥΡΙΖΑ. Τον γνώρισα τη δεκαετία του ’90, όταν η ΑΚΟΑ προσπαθούσε να παίξει το ρόλο του καταλύτη στην ενότητα και την ανασύνθεση της Αριστεράς. Όλοι τον εκτιμούσαν και τον σεβόντουσαν στην Ημαθία όπου είχε επαφές μέχρι το τελευταίο χωριό. Σε προεκλογικές περιόδους αλώνιζε όλο το νομό, οργάνωνε εκλογικούς

συνδυασμούς κι εκδηλώσεις κι όταν οι τοπικές εφημερίδες έπαιρναν απ’ όλα τα πολιτικά κόμματα αρκετά χρήματα για τις καταχωρήσεις τους, ο Μήτσος επέβαλε τα κείμενα της ΑΚΟΑ πάντα χωρίς αντίτιμο. Τα όρια, όμως, της Ημαθίας ήταν στενά γι’ αυτόν. Επεδίωξε το συντονισμό όλης της βόρειας Ελλάδας και προσπάθησε να φτιάξει πυρήνες της ΑΚΟΑ σε κάθε πόλη και νομό. Η μέθοδός του ήταν απλή: έκανε συχνά ταξίδια και πήγαινε στα κεντρικά περίπτερα των πόλεων, όπου, δείχνοντας τη δημοσιογραφική ταυτότητα της «Εποχής», ρώταγε τον περιπτερά πόσες «Εποχές» πουλούσε και ποιοι τις έπαιρναν. Έτσι εντόπιζε παλιούς και νέους συντρόφους και έφτιαχνε πυρήνες της οργάνωσης. Η «Εποχή» ήταν γι’ αυτόν ένα σημαντικό εργαλείο οργανωτικής δουλειάς και

άσκησης πολιτικής. Σε μια μεγάλη περιοδεία στην Μακεδονία και την Θράκη πήγαν μαζί του κι οι σύντροφοι Γιάννης Μπανιάς και Περικλής Κοροβέσης. Τους έδειξε όλα τα βουνά τα οποία «όργωσε» στον εμφύλιο, στήσανε εκδηλώσεις σε πολλές πόλεις, συνάντησαν πολλούς συντρόφους κι αναθέρμαναν αρκετές οργανώσεις. Ο σύντροφος Μήτσος ήταν πάντα σκληρός, απαιτητικός, αντισυμβατικός κι αιρετικός στις απόψεις του. Στις κρίσιμες, όμως, στιγμές υπερίσχυε πάντα η κομματική του συνείδηση. Το 1999, η ΑΚΟΑ ήταν διχασμένη στο θέμα της συνεργασίας με τον Συνασπισμό ή με το ΚΚΕ. Ενώ το κλίμα έγερνε προς την πλευρά του ΚΚΕ, στην κρίσιμη πανελλαδική συνδιάσκεψη της ΑΚΟΑ, ο Μήτσος μεταφέροντας τις 49 ψήφους της τοπικής οργάνωσης Ημαθίας ανέτρεψε τους συσχετισμούς. Ήταν μια καθοριστική συγκυρία που έκρινε την εξέλιξη της ΑΚΟΑ, την μετέπειτα δημιουργία του Χώρου ∆ιαλόγου και Κοινής ∆ράσης της Αριστεράς αλλά και του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε ο σύντροφος Μπούρας. Η μεγάλη του αγάπη ήταν η «Εποχή». Συχνά διαφωνούσε με την πολιτική της

γραμμή, «έχουμε γίνει νεροκουβαλητές του Συνασπισμού», έλεγε κι έπαιρνε τηλέφωνο στην Αθήνα να τους τα ψάλλει. Ο Νίκος Τσιγώνιας, που άκουγε συχνά «το ψαλτήρι» του Μήτσου ήταν αυτός που μαζί με τον Χάρη Ντίνα από την Βέροια εκφώνησαν τους επικήδειους. Έγραφε κι αυτός στην εφημερίδα και δεν χαριζόταν σε κανέναν. Πολλές φορές μου υπαγόρευε κείμενα στο τηλέφωνο ή μου έλεγε διάφορες ιδέες του τις οποίες έφτιαχνα κείμενα με την υπογραφή του ή την υπογραφή της οργάνωσης ΑΚΟΑ Ημαθίας. Τις τελευταίες φορές που τον είδα, ταλαιπωριόταν ήδη από την αιμοκάθαρση, κουβεντιάσαμε ώρες πίνοντας καφέ και καπνίζοντας μάλμπορο στο καφενείο της γειτονιάς του. Ο κομμουνιστής Μήτσος Μπούρας έφυγε αφήνοντας πίσω του την πλούσια παρακαταθήκη των αγωνιστών της αντίστασης, του εμφυλίου και του κινήματος της αριστερής ανανέωσης. Συντροφιά στο μνήμα, η κόρη του έβαλε δυο πράγματα που αγαπούσε πολύ: μια «Εποχή» κι ένα πακέτο τσιγάρα! Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΘΕΜΑΤΑ

ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑ, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Η νεολαία του Χίτλερ Η λεγόμενη «Χιτλερική Νεολαία» (Hitler Jugend / HJ) συγκροτήθηκε το 1926 στο Συνέδριο του Ναζιστικού Κόμματος στη Βαϊμάρη και στηρίχθηκε σε οργανώσεις νέων του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος που προϋπήρχαν ήδη από το 1922. Οι οργανώσεις αυτές ήταν αποκλειστικά ανδρικές. Το 1930 δημιουργείται και γυναικείο τμήμα στη χιτλερική νεολαία, που κινείται όμως πάντα στη σκιά του ανδρικού. Η οικονομική κρίση του 1929 με τις στρατιές ανέργων που δημιούργησε αλλά και το αίσθημα της εθνικής ταπείνωσης που ένιωσαν οι Γερμανοί μετά τη Συνθήκη των Βερσαλιών, σπρώχνει τους νέους στις γραμμές της χιτλερικής νεολαίας. Στα τέλη του 1933, αριθμεί σχεδόν 2.500.000 μέλη, ενώ στις παραμονές του πολέμου τα μέλη είναι πάνω από 8 εκατομμύρια (σχεδόν το σύνολο των Γερμανών και Γερμανίδων ηλικίας 10-18 ετών). Ασφαλώς στη δεύτερη φάση της αύξησης της δύναμής της, το ναζιστικό καθεστώς έχει εδραιωθεί και δίνει μεγάλο βάρος στην προπαγάνδα στους χώρους εκπαίδευσης (σχολεία και πανεπιστήμια) απ’ όπου στρατολογούν τα περισσότερα νέα μέλη, ενώ από την άλλη πριμοδοτεί στον επαγγελματικό τομέα όσους μπαίνουν στις τάξεις του. Οι ωφελιμιστικοί λόγοι, όμως, δεν αρκούν για να εξηγήσουν το φανατισμό των νέων που στελεχώνουν τις τάξεις της HJ. Tης Ράνιας Καλαντζή*

ναζισμός με την προπαγάνδα του κατάφερε να μεταδώσει ένα πάθος στη νεολαία χρησιμοποιώντας παράλληλα με κατάλληλο τρόπο, σύμβολα, τελετουργικά και μαζικές αθλητικές εκδηλώσεις. Κάνοντας πολιτική με κώδικες του θεάματος, εισάγει, ίσως για πρώτη φορά, την «αισθητικοποίηση της πολιτικής», όρο που χρησιμοποίησε ο γερμανός φιλόσοφος Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892 1940) προκειμένου να επισημάνει και να καυτηριάσει τις λαϊκίστικες πολιτιστικές και επικοινωνιακές πρακτικές της ναζιστικής περιόδου. Ο ναζιστικός λόγος, απλοϊκός και επαναληπτικός, μπορεί να ξεσηκώσει, μια που σκοπό έχει να αποπλανήσει και όχι να επιχειρηματολογήσει. H ναζιστική ιδεολογία άντλησε πολλά ιδεολογικά στοιχεία από το κίνημα του ρομαντισμού που αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο ρομαντισμός έκφραζε ένα ρεύμα νοσταλγίας των προκαπιταλιστικών πολιτισμών και ασκούσε σκληρή κριτική στη βιομηχανική αστική κοινωνία με το χυδαία υλιστικό προσανατολισμό. Οι ναζί εκμεταλλεύτηκαν την αντιδραστική του εκδοχή, που στην Γερμανία βασιζόταν στην ιδέα «αίμα και γη». Η απόρριψη και η κριτική του σύγχρονου κόσμου έμοιαζε σαν απόρριψη του καπιταλιστικού τρόπου ζωής, αλλά αφορούσε κυρίως στην απόρριψη του πνεύματος του ∆ιαφωτισμού και του ορθολογισμού. Η κριτική τους στον καπιταλισμό κατέληγε σε μία γεμάτη μίσος καταγγελία του κοινοβουλευτισμού και του κομμουνισμού. Ενώ η αντικαπιταλιστική τους ρητορεία είχε έναν έντονο αντισημιτισμό (που οδήγησε στη μεγαλύτερη τραγωδία του 20ού αιώνα) Η πίστη στη βιολογική ανωτερότητα της άριας φυλής, η χρήση της βίας ως απενοχοποιημένης καθημερινής πρακτικής, η απόλυτη υποταγή στον ηγέτη (f hrer) - υποκατάστατο του πατέρα που φροντίζει για όλα, οδήγησε στην συγκρότηση της ορδής. Της ορδής, που όπως γράφει ο Φρόιντ (στην Ψυχολογία των μαζών) «είναι μισαλλόδοξη και με τυφλή πίστη στην εξουσία», «δεν ανέχεται να μεσολαβεί χρόνος ανάμεσα στην επιθυμία και στην πραγματοποίηση της επιθυμίας», και δεν αναζητά την αλήθεια γιατί «δεν γνωρίζει αμφιβολία, ούτε αβεβαιότητα».

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Για τη νεολαία στη χιτλερική Γερμανία πολλά βιβλία έχουν γραφεί, πολλές μελέτες έχουν γίνει και πολλοί προβληματισμοί έχουν αναπτυχθεί. Και αυτά από τη σκοπιά του να ριχτεί φως στο παρελθόν για να κατανοήσουμε καλύτερα κάτι που νομίσαμε ότι αφήσαμε πίσω μας

ανεπιστρεπτί. Κι όμως εβδομήντα χρόνια μετά συζητάμε και πάλι: Τι είναι αυτό που κάνει ελκυστική τη ναζιστική προπαγάνδα στα παιδιά; Στην εποχή μας, η πρώτη ορατή όψη του νεοναζιστικού φαινομένου, που είχε να κάνει με μαθητές, σχετιζόταν με τις ρατσιστικές ομάδες, την ενδοσχολική βία αλλά και την εξαγωγή βίας από το σχολείο στην τοπική κοινότητα. Αυτή η βία συχνά όχι μόνο γινόταν αποδεκτή αλλά εντυπωσίαζε και επικροτούταν. Έτσι άτομα που κανονικά θα ήταν περιθωριοποιημένα γιατί είχαν προβλήματα συμπεριφοράς και διαχείρισης του θυμού τους, απενοχοποιούνταν και ένοιωθαν ότι μπορούν να παίξουν ακόμη και ένα δημόσιο ρόλο. Η κοινωνικοποίησή τους περνούσε μέσα από την ένταξη σε συμμορίες. Μπαίνοντας σε μία οργάνωση όπως η Χρυσή Αυγή ένιωθαν ότι απελευθερώνονται από απαγορεύσεις που ισχύουν για τους συνηθισμένους ανθρώπους (τους οποίους περιφρονούν). Αυτοί μπορούν να χτυπήσουν, να λυντσάρουν ακόμη και να σκοτώσουν. Οτιδήποτε βρώμικο ονειρεύονται επιτρέπεται να το διαπράξουν χωρίς τιμωρία. ∆εν είναι όμως όλα τα παιδιά, που καταφεύγουν στις νεοναζιστικές συμμορίες, ψυχοπαθολογικές προσωπικότητες. Και οι εκπαιδευτικοί έχουμε συχνά την αίσθηση ότι μαθητές μας που πλησιάζουν τέτοιες ομάδες προσπαθούν μέσα από την ένταξη, να καλύψουν πραγματικές ή και επινοημένες καμιά φορά ανάγκες τους. Έφηβοι που νοιώθουν το κοινωνικό τους περιβάλλον εχθρικό και αναξιόπιστο μπορούν να ζητήσουν καταφύγιο σε συλλογικότητες που τις χαρακτηρίζει η οργή και η βία, γιατί τους εξασφαλίζουν αποδοχή και μία ταυτότητα. Εκεί βιώνουν μια φαντασίωση αυτοδυναμίας που χάνεται αν εγκαταλείψουν την ομάδα. Όπως γράφει ο Ερνστ Μπλοχ: «Είναι αλήθεια ότι τα μικρά αγόρια ξαναφέρνουν το παρελθόν με τόξα και βέλη, και είναι αλήθεια ότι είναι έτοιμα να μπουν σε συμμορίες, ψάχνοντας για φίλους, μα πάνω απ’ όλα για έναν πατέρα, τέτοιον που ο δικός τους δεν μπόρεσε να είναι». Ας δούμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά που τους γοητεύουν –είναι αυτά που ο Ουμπέρτο Έκο ονομάζει πρωτοφασιστικά: Επιστροφή στην παράδοση. Ο σύγχρονος κόσμος, δεν παρουσιάζει καμία σταθερότητα και καμία συνέχεια Αυτό που νοιώθει κανείς έντονα είναι το αίσθημα του φόβου και της αβεβαιότητας. Η απεριόριστη ελευθερία που παραχωρήθηκε στο κεφάλαιο και στην αυτορυθμιζόμενη αγορά σε βάρος όλων των άλλων ελευθεριών και δικαιωμάτων, η καταστροφή των προστατευτικών δικτύων και του κοινωνικού κράτους, το γεγονός ότι οι κανόνες αλλάζουν ανά πάσα στιγμή γε-

“

«Οι αξιωματικοί του αύριο»

Η απόρριψη και η κριτική του σύγχρονου κόσμου έμοιαζε σαν απόρριψη του καπιταλιστικού τρόπου ζωής, αλλά αφορούσε κυρίως στην απόρριψη του πνεύματος του ∆ιαφωτισμού και του ορθολογισμού. μίζει άγχος τους ανθρώπους και τους κάνει να νοσταλγούν παλαιότερες εποχές. Εποχές που θεωρούν ότι η σταθερότητα, η ασφάλεια και η αίσθηση της κοινότητας ήταν εξασφαλισμένες. Στις μεγάλες αντιπαραθέσεις και κρίσεις συγκροτούνται πάντα ρεύματα επιστροφής στις ρίζες (στο έθνος, στην θρησκεία, στην οικογένεια…). Κριτική στη δημοκρατία. Ο ψευδο-φιλελευθερισμός των κυβερνήσεων δημιούργησε εχθρότητα για τις φιλελεύθερες αξίες. Η δημοκρατία, η ανοχή, η κουλτούρα εξισώνονται με τη διαφθορά και την αδυναμία. Ανορθολογισμός. Η ρομαντική κριτική της ορθολογικότητας οδηγείται στα όριά της και μετατρέπεται σε εξύμνηση του ανορθολογισμού. Η εμμονή με τις συνωμοσίες βοηθά να δίνουν εύκολες ερμηνείες. Η απαξίωση της κουλτούρας και των διανοούμενων, η άποψη ότι σημασία έχει η δράση (για τη δράση) και ότι η σκέψη είναι μία μορφή αποδυνάμωσης, όλα αυτά συχνά χαϊδεύουν τα αυτιά των παιδιών που κάθονται στα τελευταία θρανία της σχολικής τάξης. Οι αρσενικές ιδιότητες της δύναμης της αμεσότητας, της αποτελεσματικότητας, γοητεύουν τα νεαρά αγόρια.

Εθνικισμός, ρατσισμός, ξενοφοβία. Οι άνθρωποι που δεν έχουν πλέον ξεκάθαρη κοινωνική ταυτότητα, μαθαίνουν ότι το προνόμιό τους είναι πως έχουν γεννηθεί στην ίδια χώρα και έχουν την ίδια καταγωγή. Ανάγουν το έθνος σε πηγή νοήματος και μπροστά στο φόβο της κοινωνικής καθόδου υποθάλπουν το φόβο και το μίσος για τον άλλο που είναι υποτίθεται εχθρός του έθνους και του λαού. Η καθαρότητα και η ασφάλεια θεωρούνται οι μέγιστες αξίες που οι ξένοι τις απειλούν. Λατρεία ηρωισμού. Οι εθνικοσοσιαλιστές, σαν μία υπέρβαση της αλλοτρίωσης της καθημερινής ζωής, προβάλλουν το ζην επικινδύνως. Η συμμετοχή σε μία αρσενική (κατά βάση) κοινότητα, η απόρριψη της ασφαλούς αστικής ζωής (που οι περισσότεροι έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν πια να έχουν), ο παγανισμός, ο μυστικισμός, ο υπερεθνικισμός, τα πρωτόγονα πρότυπα ισχύος, τους κάνουν να νοιώθουν ήρωες σε μία κοινωνία που το ηρωϊκό στοιχείο έχει εκλείψει.

Για έναν επαναστατικό ρομαντισμό

Εάν η κριτική στη μετα-νεωτερική, αλ-

“

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Η ορδή, ο όχλος, η συμμορία μπορούν να αντικατασταθούν από την ιδέα της συλλογικότητας και της κοινότητας. Μιας κοινότητας που συζητάει, προβληματίζεται, δημιουργεί, αγωνίζεται και μοιράζεται ευθύνες τόσο πολιτικές όσο και ηθικές λοτριωμένη και υλιστική εποχή μας και η εξύμνηση ενός ένδοξου (και ωραιοποιημένου) παρελθόντος δείχνει ένα ρομαντικό προσανατολισμό, είναι σημαντικό να βρεθεί τρόπος να αποδομηθούν όλα τα αντιδραστικά και αντεπαναστατικά χαρακτηριστικά του. Η κριτική στη δημοκρατία να γίνεται αλλά προς χάριν βαθύτερης δημοκρατίας. Η γνώση, η κριτική σκέψη, ο ανθρωπισμός να γίνουν ξανά αξίες μιας κοινωνίας που από την υπερκατανάλωση περνάει στην κρίση και την ένδεια αλλά και στον αναστοχασμό. Ο ηρωισμός μπορεί να εκφρασθεί με θετικό πρόσημο: η δική τους αξία της δύναμης να αντικατασταθεί με τη δική μας αξία για αλληλεγγύη και προσφορά. Η ορδή, ο όχλος, η συμμορία μπορούν να αντικατασταθούν από την ιδέα της συλλογικότητας και της κοινότητας. Μιας κοινότητας που συζητάει, προβληματίζεται, δημιουργεί, αγωνίζεται και μοιράζεται ευθύνες τόσο πολιτικές όσο και ηθικές. Και ηθική ευθύνη σημαίνει, όπως γράφει ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, «να αναλαμβάνεις την ευθύνη για τον Άλλον, να πράττεις πιστεύοντας ότι η ευημερία του Άλλου είναι πολύτιμη και χρειάζεται την προσπάθειά σου για να διατηρηθεί και να αυξηθεί, πως ο,τιδήποτε κάνεις ή δεν κάνεις την επηρεάζει, ότι εάν δεν το κάνεις εσύ μπορεί να μην γινόταν καθόλου και πως ακόμη κι αν μπορούν να το κάνουν, ή το κάνουν, κι άλλοι, αυτό δεν σε απαλλάσσει από την ευθύνη να το κάνεις εσύ ο ίδιος…»

* Η Ρ. Καλαντζή είναι εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια και την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Βιβλιογραφία Λεβί Μικαέλ, Σάιρ Ρόμπερτ, «Εξέγερση και Μελαγχολία» (1992), Εναλλακτικές εκδόσεις. Λεβί Μικαέλ, «Μαρξισμός και επαναστατικός ρομαντισμός», εκδόσεις Ουτοπία. Φρόιντ Σίγκμουντ, «Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του Εγώ». Μπάουμαν Ζίγκμουντ, «Και πάλι μόνοι: Η ηθική μετά τη βεβαιότητα», Εκδόσεις Έρασμος. Michael H. Kater, “Hitler Youth”, Harvard University Press, 2004. Ουμπέρτο Έκο, «Τα τυπικά χαρακτηριστικά του πρωτο-φασισμού», tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/ta-typika-xaraktiristika-toy-protofasismoy-toy-oymperto-eko Παπαθανασίου Μαρία, «Εθνικοσοσιαλισμός, εκπαίδευση και νεολαία στη (ναζιστική) Γερμανία» (Πρακτικά διημερίδας: «Ερμηνεύοντας την ιστορική εμπειρία του φασισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση», 1314/3/2013). Kater Michael H., “Hitler Youth”, Harvard University Press, 2004. Hitler Adolf, “Mein Kampf”, έκδοση του 1933, σελ. 475 κ.ε.

ΘΕΜΑΤΑ

ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΙ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Η περίπτωση της Τρανσυλβανίας Του Στράτου Κερσανίδη

Η χώρα η οποία επεκτείνεται «πέρα από τα δάση» –σύμφωνα με την προερχόμενη από τα λατινικά ετυμολογία της λέξης Τρανσυλβανία– έγινε και παραμένει γνωστή παγκοσμίως χάρη στο περίφημο βιβλίο του Μπραμ Στόκερ, «∆ράκουλας». Όμως η περιοχή, εκτός από αυτή τη μυθολογική - λογοτεχνική προσέγγιση, έχει τη δική της ταραγμένη ιστορία που πηγαίνει πολύ πίσω στο χρόνο με επιπτώσεις μέχρι σήμερα. Πριν από μερικές μέρες σημειώθηκαν επεισόδια ανάμεσα σε Ρουμάνους και Ούγγρους με αφορμή τον ποδοσφαιρικό αγώνα των εθνικών τους ομάδων στο Βουκουρέστι. Επεισόδια που δεν είχαν να κάνουν μόνο με το φανατισμό κάποιων χουλιγκάνων οπαδών, αλλά με έναν πολύ πιο επικίνδυνο εθνικιστικό φανατισμό στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η Τρανσυλβανία.

ήμερα στη Ρουμανία ζουν περίπου 1.500.000 Ούγγροι, που κατοικούν κυρίως στην Τρανσυλβανία, στις περιοχές Άλμπα, Κλουζ, Μπακάου, Κοβάσνα, Χάργκιτα και Μούρες, αποτελώντας τη μεγαλύτερη εθνική μειονότητα της χώρας. Ο αριθμός τους ήταν ακόμη μεγαλύτερος αλλά πολλοί, μετά το 1989, μετανάστευσαν στο εξωτερικό, πολλοί από αυτούς στην Ουγγαρία. Η περιοχή, η οποία αποτελούσε μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο μέρος της Αυστρο-ουγγρικής Αυτοκρατορίας, έγινε μέρος της Ρουμανίας το 1920. Την εποχή εκείνη η σύνθεση του πληθυσμού ήταν 2,8 εκατομμύρια Ρουμάνοι και 1,6 εκατομμύρια Ούγγροι. Με το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και με τη στήριξη των Γερμανών και των Ιταλών, η Ουγγαρία επανακτά το 40% της περιοχής. Το 1945, με το τέλος του πολέμου, επανήλθαν τα παλιά σύνορα. Όλα αυτά δημιούργησαν μία ένταση ανάμεσα στους δύο λαούς, πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη εθνικιστικών, ακροδεξιών αντιλήψεων, οι οποίες δεν έλειψαν την εποχή που η Ρουμανία και η Ουγγαρία βρισκόταν στο ίδιο «σοσιαλιστικό» στρατόπεδο. Χαρακτηριστικό είναι πως το καθεστώς Τσαουσέσκου, το οποίο ανέπτυξε μια ιδιαίτερα έντονη ρουμανοκεντρική, εθνικιστική αντίληψη, δημιούργησε ένα κλίμα, όχι ιδιαίτερα καλό για τη ουγγρική μειονότητα της Τρανσυλβανίας. Απαγόρευσε τη χρήση της ουγγρικής γλώσσας στα δημόσια κτίρια και τα καταστήματα, έκλεισε το ουγγρόφωνο πανεπιστήμιο του Κλουζ και προέβη σε μια πρωτοφανή επιχείρηση μετακίνησης ρουμανικού πληθυσμού προς την Τρανσυλβανία με σκοπό την αλλοίωση του πληθυσμιακού συσχετισμού.

Τι συμβαίνει σήμερα

Μετά το 1989, οι κρυμμένοι αλλά υπαρκτοί εθνικισμοί ένθεν κακείθεν εμφανίστηκαν με ιδιαίτερα έντονο τρόπο. Στις 10 Φεβρουαρίου του 1990, στο Τίργκου Μούρες, πόλη όπου το ποσοστό των Ούγγρων είναι περίπου 50%, πραγματοποιήθηκε σιωπηρή πορεία στην οποία συμμετείχαν περίπου 100.000 άτομα, με αίτημα την επαναλειτουργία του ουγγρόφωνου πανεπιστημίου στο Κλουζ, τη δημιουργία σχολείων στα ουγγρικά, το δικαίωμα στην ελεύθερη χρήση της γλώσσας τους και την επιστροφή της ακίνητης περιουσίας η οποία είχε κρατικοποιηθεί. Ένα μήνα μετά πραγματοποιήθηκε η Ημέρα των Απανταχού Ούγγρων. Η γιορτή σημαδεύτηκε από αιματηρά επεισόδια, τα οποία άφησαν πίσω τους 278 νεκρούς, 190 Ρουμάνους

“

Η επικίνδυνη φλόγα που σιγοκαίει θα σβήσει με τη διεύρυνση και την εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών στις Ρουμανία και την Ουγγαρία, έναν από τους πυλώνες αντιμετώπισης του ακροδεξιού καρκινώματος. και 88 Ούγγρους. Το ∆ημοκρατικό Κόμμα Ούγγρων της Ρουμανίας (UDMR), που ανήκει στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, συμμετέχει στην κυβέρνηση συνασπισμού του Βουκουρεστίου. Ο πρόεδρός του Ούνορ Κέλεμεν μάλιστα, είναι υφυπουργός πολιτισμού στην κυβέρνηση του κεντροαριστερού Βίκτορ Πόντα. Ένα από τα αιτήματα του κόμματος, είναι η αυτονομία της περιοχής των Σεκούι, δηλαδή των περιοχών Χάργκιτα, Κοβάσνα και Μούρες, που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τρανσυλβανία, στο κέντρο περίπου της Ρουμανίας. Οι Σεκούι, είναι ένα ουγγρικό φύλο, που κυριαρχεί πληθυσμιακά σε αυτές τις περιοχές, φτάνοντας, στη Χάργκιτα, το 83% επί του πληθυσμού. Ο ίδιος ο Κέλεμεν, υποστηρίζει πως αυτό πρέπει να γίνει με την αλλαγή του Συντάγματος, χωρίς να αμφισβητείται η κυριαρχία της Ρουμανίας. Οι υποστηρικτές της αυτονομίας ζητούν ένα είδος αυτόνομης διαχείρισης και ένα από τα συνθήματά τους είναι «αυτονομία δεν σημαίνει ανεξαρτησία, σημαίνει αποτελεσματικότητα». Αυτό βέβαια θα γίνει, όπως ζητούν, με τη δημιουργία τοπικής κυβέρνησης και Βουλής, ακόμη και προέδρου ο οποίος θα παίρνει μέρος στις συζητήσεις της ρουμανικής κυβέρνησης όταν αφορούν ζητήματα της αυτόνομης περιοχής των Σεκούι. Όμως σύμφωνα με το άρθρο 1 του Συντάγματος της χώρας, «η Ρουμανία είναι κράτος κυρίαρχο, ανεξάρτητο, ενι-

αίο και αδιάσπαστο». Έτσι το Ανώτατο ∆ικαστήριο απορρίπτει ως αντισυνταγματικό το αίτημα του UDMR. Η απάντηση, όμως, των αυτονομιστών, όπως διατυπώνεται με κάθε ευκαιρία είναι πως «δεν ζητάμε ανεξαρτησία, αλλά αυτονομία».

Η αφορμή και η αιτία

Οι κινήσεις αυτές υποστηρίζονται και από τη δεξιά και ξενοφοβική κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος ηγείται του εθνικιστικού κόμματος Ουγγρική Πολιτική Ένωση - Fidesz, που πήρε το 44,5%. Ο Όρμπαν μάλιστα ενισχύει οικονομικά όλες τις εθνικιστικές κινήσεις στην Τρανσυλβανία. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως το 95% των Ούγγρων που κατοικούν στην Τρανσυλβανία και διαθέτουν διπλή υπηκοότητα, περίπου 110.000 άτομα, ψήφισαν το Fidesz. Ένα ποσοστό 2% ψήφισε το νεοναζιστικό Κίνημα για μια Καλύτερη Ουγγαρία - Jobbik, το οποίο αναδείχτηκε τρίτο κόμμα στις ουγγρικές εκλογές με 20,3%. Βλέπουμε, λοιπόν, πως τα επεισόδια που σημειώθηκαν με αφορμή τον αγώνα των εθνικών ομάδων Ρουμανίας και Ουγγαρίας έχουν βαθιές ρίζες στην ιστορία και στη σχέση ανάμεσα στους δύο λαούς. Η επικίνδυνη φλόγα που σιγοκαίει θα σβήσει μόνον με τη διεύρυνση και την εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών στις δύο χώρες, έναν από τους πυλώνες αντιμετώπισης του ακροδεξιού καρκινώματος.

ΧΡ. ΓΕΩΡΓΙΑ∆ΟΥ

Ένας άνθρωπος που σημάδεψε τη ζωή μας

ίμαστε όλοι εδώ σήμερα για να αποχαιρετήσουμε τον σύντροφο Μπούρα, τον δικό μας άνθρωπο, τον Μήτσο μας. Για τον καθένα από εμάς σήμαινε κάτι ξεχωριστό ο άνθρωπος αυτός, εγώ θα μιλήσω για τον εαυτό μου και θα πώ τι σήμαινε για μένα και ίσως κάποιοι από εσάς να νιώθατε κάπως έτσι. Τον Μήτσο τον γνώριζα εδώ και τριάντα πέντε χρόνια, από τότε που ήταν Γραμματέας του ΚΚΕ Εσωτερικού και καθοδήγηση της νεολαίας του Ρήγα Φεραίου, όταν εγώ μόλις είχα επιστρέψει με το πτυχίο της Νομικής από την Θεσσαλονίκη. Από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισα, μου έκανε εντύπωση η ξεκάθαρη ματιά που έβλεπε τα πράγματα, το βλέμμα του οξύ σαν μαχαίρι, η γλώσσα του κοφτερή και εύστοχη, δεν χάϊδευε τα αυτιά κανενός. Λιγόλογος και ευθύς, δεν έκανε πίσω στα πιστεύω του και δεν χαριζόταν στους άλλους, δεν είχε καμία ανοχή για τους δήθεν, τους βολεμένους και όσους άλλαζαν στρατόπεδο, με ευκολία για να έχουν κάποιες ωφέλειες, φαινόμενο που συχνά παρατηρήθηκε στην εποχή μας. Από την άλλη πλευρά, όμως ήταν ένας άνθρωπος βαθύτατα δημοκρατικός, διαλεκτικός, λάτρευε τον διάλογο, άκουγε με προσοχή τη γνώμη σου, τις νέες ιδέες και προτάσεις, ήταν ανοιχτός σε κάθε νεωτερισμό και μέσα στην καρδιά του παρέμεινε νέος και οραματιστής μέχρι το τέλος. Η πολιτική του διαδρομή εδώ στον τόπο μας είναι γνωστή σε όλους. Η δράση του υπήρξε διαρκής, μαχητική, ζωντανή σφράγισε μια ολόκληρη εποχή και υπήρξε καθοριστική για τη συνεχή παρουσία της ανανεωτικής αριστεράς στην περιοχή μας και ο λόγος του ενέπνεε και ενδυνάμωνε όλους εμάς. Σε καιρούς που εγώ προσωπικά, ίσως και άλλοι, δεν έβλεπα κανένα λόγο για να συνεχίσω και η απογοήτευση με έκανε να θέλω να πάω στο σπίτι μου είχε τον τρόπο να με ηλεκτρίζει, να με καθοδηγήσει, να με εμψυχώσει, να μου δείξει καινούργια μονοπάτια σκέψης και δράσης. Υπήρξε ακούραστος, ακατάβλητος, ακαταπόνητος! Με πενιχρά μέσα όργωνε την Ημαθία, το Ρουμλούκι, την Νάουσα και την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας με τη διαρκή επιθυμία να επικοινωνήσει με τον κόσμο, τους απλούς ανθρώπους, τους αγρότες, τους εργάτες, τους νέους, τους ανέργους, τους μετανάστες! Πάσχιζε να φέρει κοντά τους όλους αυτούς, όχι στα πλαίσια ενός κομματικού καθήκοντος, αλλά τους ήθελε κοντά στις αξίες του και στην ιδεολογία του, πιστεύοντας απόλυτα μέσα του, ότι ο δρόμος που τους δείχνει, θα φέρει κάτι καλύτερο για αυτούς και για τα παιδιά τους και θα βελτιώσει τη ζωή και το μέλλον τους. Ήθελε να πλησιάζει τους ανθρώπους και είχε το χάρισμα να σε κερδίζει εύκολα με το λόγο του που ήταν ειλικρινής και πειστικός, άμεσος και απλός. Είχε αίσθηση του χιούμορ και με λεπτή ειρωνεία, αλλά και καυστικότητα αντιμετώπιζε τα πολιτικά παιχνίδια και τις συμμαχίες σκοπιμότητας που όλοι σε όλους τους χώρους αναγκαζόμασταν να κάνουμε. Η ζωή του λιτή, Σπαρτιάτικη, συμβάδιζε με τα πιστεύω του και εγώ προσωπικά ποτέ δεν ένιωσα ότι με προδίδει σε κάτι γιατί ήταν πάντοτε ο ίδιος αυτά που κήρυττε: αγωνιστής, ακούραστος εργάτες, ιδεολόγος, ανιδιοτελής. Τα τελευταία χρόνια δοκιμάστηκε και πάλι αφάνταστα με την κατάσταση της υγείας του και όμως δεν το έβαλε κάτω, ούτε παραιτήθηκε, αλλά συμμετείχε σε συζητήσεις, διαδικασίες, και έδινε το στίγμα του, τη γνώμη του, την πείρα του, τη συμβουλή του. Γιατί ήταν κάποιος που το πέρασμά του από τούτο τον κόσμο δεν ήταν μάταιο, έδωσε νόημα και ουσία στη ζωή του και ο αγώνας του μας έκανε όλους εμάς τους συντρόφους του

Καλό ταξίδι να ’χεις… ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Έφυγε στα 85 του χρόνια ο ∆ημήτρης Μπούρας στέλεχος της αριστεράς στην Ημαθία Πρωινό του περασμένου Σαββάτου (δύσκολη ώρα και αρκετοί δεν είχαν προλάβει να μάθουν το θάνατό του) πολλοί και πολλές, παρ’ όλα αυτά, αποχαιρετήσαμε στο Νεκροταφείο της Βέροιας τον σύντροφό μας Μήτσο Μπούρα. Η αγαπημένη του συντρόφισσα Ελένη, η κόρη του και ο γιος του, που έφτασε με την οικογένεια του από την Πολωνία, καθώς και ένα πλήθος ανθρώπων, κυρίως από τη Βέροια και την Ημαθία, αλλά κι από τα Γιάννενα, την Κατερίνη, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα ήταν εκεί. Ογδόντα

πέντε χρόνια ο σύντροφός μας από το Πύθειο του Έβρου στη Βέροια, πέρασε διά πυρός και σιδήρου, δια μέσου της μισής πυρακτωμένης Ευρώπης και όχι μόνο. Μίλησαν για την προσωπικότητά του ο Χάρης Ντίνας εκ μέρους του τοπικού ΣΥΡΙΖΑ, ο Νίκος Τσιγώνιας από την Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, η Χριστίνα Γεωργιάδου δικηγόρος, μέλος του Ρήγα Φεραίου, του ΚΚΕ Εσωτερικού και τώρα του ΣΥΡΙΖΑ. • και στη κοινωνία της Ημαθίας, με την καθημερινή δράση και πυκνή αρθογραφία σου. Ο δρόμος που βάδισες και χάραξες είναι για μας παράδειγμα κι ελπίδα.

Ν. Τσιγώνιας: Εμείς θα συνεχίσουμε

«Μ

Χ. Ντίνας: ο δρόμος που βάδισες

∆ημήτρης Μπούρας, ο σύντροφος Μήτσος για μας, γεννήθηκε το 1929 στο Πύθειο του ΄Εβρου. Με πατέρα κομμουνιστή, υποψήφιο του κόμματος, από τα παιδικά του χρόνια βίωσε τις διώξεις του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Στην κατοχή πέρασε στην Αντίσταση και εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Μετά την εκδίωξη των Γερμανών και τη Συμφωνία της Βάρκιζας, κάτω από το βάρος νέων φασιστικών διώξεων, κατατάχθηκε στο ∆ημοκρατικό Στρατό, στο σώμα ειδικών αποστολών (καταδρομέας σαμποτέρ) εκεί τραυματίστηκε στο χέρι. Μετά την απελευθέρωση καταδιώκεται, όπου τον Αύγουστο του 1946, συλλαμβάνεται και εξορίζεται στην Σαμοθράκη. Βγαίνει με την Αμνηστία του Σοφούλη τον Μάρτιο του 1947. Περνάει δύσκολες ώρες σαν παράνομος στο χωριό Ελληνοχώρι. Από εκεί βρίσκει τρόπο και κατατάσσεται στο ∆ΣΕ, όπου γίνεται αξιωματικός. Με το τέλος του εμφυλίου, κατέφυγε στην Τασκένδη της τότε Σοβιετικής Ένωσης (ΕΣΣ∆) και στη συνέχεια, στην Πολωνία με την σύντροφο και συναγωνίστρια της ζωής του Ελένη

και τα παιδιά του Γιάννη και Ευαγγελία. Μέλος του ΚΚΕ στο Γραφείο Πολωνίας μέχρι το 1968, όταν και τάχθηκε με την Κ.Ε. του ΚΚΕ Εσωτερικού. Επαναπατρίστηκε το 1982, έγινε μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ Εσωτερικού και της συνέχειάς του της ΑΚΟΑ. Συνέβαλλε με επιμονή στην συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ. Την πολιτική του διαδρομή κλείνει τώρα ως στέλεχος και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ. Ανυποχώρητος και συνεπής αγωνιστής της κοινωνικής δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης και των καταπιεσμένων από τον καπιταλισμό. Σύντροφε Μήτσο: Υπήρξες μαχητικός υπερασπιστής των ιδανικών και των αξιών της αριστεράς, έδωσες μάχες για την ανανέωση του κομμουνιστικού κινήματος και την εσωκομματική δημοκρατία, για την οργάνωση, κόμμα στον τόπο της. Σύντροφε Μήτσο: Εκ μέρους των συντρόφων σου, ένα από καρδιάς, μεγάλο ευχαριστώ για την μακροχρόνια προσφορά σου, τους αγώνες, τις προσωπικές σου θυσίες, την συνεχή και αδιάλειπτη παρουσία σου, τις εύστοχες, έγκαιρες και έγκυρες, καθοριστικές παρεμβάσεις σου, στο κίνημα, στην κομματική ζωή

ας κάλεσες σήμερα αγαπημένες μας σύντροφε και είμαστε όλοι εδώ. Πώς θα μπορούσαμε να λείψουμε από ένα κάλεσμά σου. ∆εν θ’ αντικρύσουμε σήμερα αυστηρό το βλέμμα σου, όσοι αργήσαμε δεν θα δεχθούμε κριτική για τη μικρή μας αργοπορία. «Για ένα λεπτό καθυστέρηση κάποτε οι κομμουνιστές έχαναν τη ζωή τους» μας λέγατε εσείς οι παλιοί. ∆εν θα μας μαλώσεις ξανά, η λύπη μας όμως είναι μεγάλη. Με βάση αυτά που πιστεύουμε, οι περισσότεροι και περισσότερες από μας, υπάρχουν όρια αξεπέραστα στη συνομιλία μ’ ένα νεκρό. Για μας ο καλπασμός καπετάνιου μας τελείωσε χθες. ∆εν θα ξαναγυρίσει άλλο στα χωριά. ∆εν θα ψάξει να βρει σε ποιον άνθρωπο αντιστοιχεί και η τελευταία ψήφος μας. ∆εν θα ξαναρωτήσει στο τηλέφωνο επιτακτικά «τι κάνει το κόμμα ‘σύντροφε;» Αφού αναφέρθηκε στη ζωή και τη δράση του ο Νίκος Τσιγώνιας τελείωσε με μια υπόσχεση: «Στο κατόπι του Μήτσου καλπάζει τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ, η μεγάλη ελπίδα του λαού αλλά και η δική του. Υποσχόμαστε να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να γίνει αυτή η ελπίδα πραγματικότητα. Οι αγώνες της δικής του δρακογενιάς γέμισαν μια ζωή με αξιοπρέπεια και ηρωικά παραδείγματα. Με ήρωες αλλά και με πληγές ατέλειωτες. Αυτό δεν μας φτάνει, κάτι παραπάνω θα πρέπει να πετύχουμε. Αυτό υποσχόμαστε, αυτό θα προσπαθήσουμε».

Προσφορές

Στη μνήμη του συντρόφου ∆ημήτρη Μπούρα, για την ενίσχυση της «Εποχής» πρόσφεραν Σ. Κ. 50 ευρώ, Χρήστος Τόλιος 30 ευρώ και Παύλος Κλαυδιανός και Άση ∆αβάκη 50 ευρώ.

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

ΘΕΑΤΡΟ

Κόρη καλής οικογενείας αφηγείται

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Για την παράσταση “Σταματία, το γένος Αργυροπούλου” του Κώστα Σωτηρίου, στο Θέατρο του Ν. Κόσμου

“

μονόλογος για τον ηθοποιό είναι το δυσκολότερο είδος. Εκεί θα δείξει τη δεξιοτεχνία του, όταν βρίσκεται ακάλυπτος από την παρουσία άλλων επί σκηνής, μόνος, αβοήθητος, πατάει σε γλιστερό έδαφος. Κάθε λάθος νότα γίνεται αμέσως –ή έστω εύκολα– αντιληπτή, ενώ για να κρατήσει το ενδιαφέρον του θεατή πρέπει να έχει κατακτήσει το μέτρο μιας λελογισμένης εφευρετικότητας που να μην ξεπέφτει στην ευκολία του εντυπωσιασμού, αλλά ούτε και να παραμένει στη φοβισμένη αυτοσυγκράτηση. Γι’ αυτό –και παρά τις εξαιρέσεις νεότητας που μπορεί πάντα να υπάρχουν– απαιτεί ηθοποιό έμπειρο, με κατακτημένα εκφραστικά μέσα και ερμηνευτική οξυδέρκεια. Σκεφτόμουν τα παραπάνω –και ομολογώ πως δεν ήταν η πρώτη φορά και μάλλον δεν θα είναι η τελευταία– βγαίνοντας από την παράσταση «Σταματία, το γένος Αργυροπούλου», σκηνοθετημένη από τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, με ερμηνεύτρια την Ελένη Ουζουνίδου. Μάλλον αθόρυβη παρουσία στο θέατρο, η Ε. Ουζουνίδου, συχνά όχι σε πρωταγωνιστικούς ρόλους, άφηνε ένα στίγμα η παρουσία της, στις παραστάσεις που την είχαμε δει. Στην Σταματία ξεδίπλωσε, όμως, υποκριτικές ικανότητες αξιοζήλευτες, ανέδειξε με εντιμότητα, σοβαρότητα δουλειάς και πηγαίο χιούμορ ένα χαρακτήρα εύκολα αναγνωρίσιμο, γι’ αυτό και υπήρχε ο φόβος για την ερμηνεύτρια να πέσει στην παγίδα της ευκολίας, του κλισέ, του κακώς νοούμενου επιθεωρησιακού. Πλην, εδώ δεν συνέβη κάτι τέτοιο, το αντίθετο.

«Μεμιάς η γλώσσα μου λύθηκε»

Για τί πράγμα μιλάμε όμως; Η Σταματία είναι μια νουβέλα του πεζογράφου Κώστα Σωτηρίου, που, γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο, και ως εκ τούτου, φέρει εγγενώς δραματικά στοιχεία και μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε θεατρικό μονόλογο. Ο Κ. Σωτηρίου σκιαγραφεί χορταστικά μια μετεμφυλιακή φιγούρα που, είτε σε σοβαρές είτε σε κωμικές εκδοχές, μπορούμε να βρούμε σε έργα αρκετών νεοελλήνων συγγραφέων (ιδι-

Πάνω στην άγνοια της Σταματίας, που δεν αναρωτιέται τι γίνεται γύρω της, που οι άνθρωποι γι’ αυτήν ενοικούν ένα δίπολο “καλού και κακού” μακράν των κοινωνικών συνθηκών, στηρίχτηκε η μετεμφυλιακή Ελλάδα.

αιτέρως στον Καμπανέλλη, αλλά και στον Μουρσελά και αλλού): μια κοπέλα καλής οικογενείας, υπερπροστατευμένης, ερωτικά στερημένης, χωρίς πραγματική ζωή. Μια οριακά θεούσα, εύθικτη, τρυφερή, που διαβιοί στο περιθώριο της ζωής, για να μην πούμε το κλισέ μιας γυναίκας που δεν έζησε ουσιαστικά. Αιώνια παιδούλα, χωρίς εμπειρίες, χαρίζει –τα όχι πολλά– χρήματά της για να εξαγοράσει την αγάπη των ανθρώπων. Από δεξιά, ακροδεξιά μάλλον, οικογένεια, ενστερνίστηκε χωρίς καν να σκεφτεί τις αρχές και τις αξίες της οικογένειάς της και έμεινε διά παντός η αθώα και αφελής κόρη του μπαμπά. Είναι συμπαθητική, συγκινητική αλλά όχι γι’ αυτό λιγότερο επικίνδυνη. Πάνω στην άγνοια της Σταματίας, που δεν αναρωτιέται τι γίνεται γύρω της, που οι άνθρωποι γι’ αυτήν ενοικούν ένα δίπολο «καλού και κακού» μακράν των κοινωνικών συνθηκών και της συμβατικότητας των ηθικών όρων και χαρακτηρισμών, στηρίχτηκε η μετεμφυλιακή Ελλάδα. Με την ψήφο τους ή την άρνησή της, με την ανοχή της, όλοι αυτοί οι καλοί άνθρωποι –και οι Σταματίες είναι πράγματι καλές, ακόμα και η κακία τους είναι υποκοριστική, σχεδόν… άκακη, κάτι σαν ενοχλητικό παράπονο– όλοι αυτοί οι καλοί άνθρωποι, λοιπόν, επέτρεψαν το διχασμό, τον αυταρχισμό, θεώρησαν ως σταθερότητα τη στασιμότητα, έκλεισαν τα μάτια στην κρατική διαφθορά, ακόμα χειρότερα: πραγματικά δεν την έβλεπαν. Επιτρέποντες ήταν. Αγκυροβολημένοι στο μικρόκοσμο της οικογένειας, προστάτευαν στοργικά καθέναν από τους οικείους, μέχρι τη στιγμή που κάποιος από αυτούς θα αποφάσιζε μια λίγο ή πολύ ηρωική έξοδο από την κλειστή περίβολο της οικογένειας και θα μετατρεπόταν σε αποσυνάγωγο και εχθρό. Και φυσικά ζητούσαν τη συμπαράσταση ενός Θεού φτιαγμένου στα μέτρα του μικροαστισμού τους (πάντα στα μπακάλικα μέτρα των ανθρώπων χωράει ο Θεός τους και η προσβολή του ιερού γίνεται βαθύτερη, όταν προσκαλείται ο Θεός να ευλογήσει την ανομία και να κατακεραυνώσει το αίτημα της ελευθερίας, μέρος της ανθρώπινης ταυτότητας).

«Είμαι το γένος Αργυροπούλου εγώ»

Ας είναι. Η Σταματία είναι χαριτωμένη, λίγο υστερική, με καταπιεσμένη θηλυκότητα. Αφηγείται την προσωπική της περιπέτεια και αφήνει να αναδυθεί παράλληλα η ιστορία τουλάχιστον 45 χρόνων ιστορίας του τόπου μας (μολονότι υπάρχει μια ηθελημένη ασάφεια εκ μέρους του συγγραφέα για το χρονικό όριο του τέλους της Σταματίας, είναι φανερό ότι πάει μέχρι τα μέσα του ’90. Μια ωραία, υπαινικτική σχεδόν αναφορά στη Χρυσή Αυγή, είναι εύρημα του σκηνοθέτη). ∆εν είναι μόνο μια αφήγηση από την πλευρά των νικητών, αφήνει ο συγγραφέας

αιχμές και για τα λάθη των νικημένων, τις ατέλειωτες διασπάσεις της αριστεράς, το ανθρωποφαγικό στοιχείο που δυστυχώς εμφανίζεται ξανά και ξανά διαλυτικό και επικίνδυνο. Η νεαρή σκηνογράφος Μαγδαληνή Αυγερινού είχε μια έξυπνη έμπνευση: γέμισε τη σκηνή πετσετάκια –πλεχτά, κεντητά, κοφτά, άσπρα, πολύχρωμα, μικρά καρεδάκια, σεμεδάκια κι ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Η Σταματία κινείται σε ένα σύμπαν από πετσετάκια, σήμα κατατεθέν μιας εποχής (η προίκα μια κοπέλας περιείχε οπωσδήποτε πετσετάκια), αλλά και μιας αισθητικής που πλησιάζει το κιτς –μολονότι εδώ προκαλούσε και μια γελαστή συγκίνηση. Τα πετσετάκια αποκάλυπταν και έκρυβαν ταυτόχρονα, λειτουργούσαν σαν νυφικό, σαν κουρτίνα, σαν φερετζές, σαν μπούρκα και σαν σάβανο. Πραγματικά ένα ευφάνταστο, ευρηματικό σκηνικό. Ο Β. Θεοδωρόπουλος στα ελληνικά έργα βγάζει τον καλύτερο εαυτό του. Ήταν προφανές ότι σκηνοθετούσε με κέφι και έμπνευση. Η υπερκινητική Σταματία που φαντάστηκε «αλωνίζει» ακάθεκτη το μικρό χώρο του ∆ώματος του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, με την ορμή που θα της χρειαζόταν αν είχε να χρησιμοποιήσει μια μεγάλη σκηνή. Η Ε. Ουζουνίδου παίζει με το κοινό, χρησιμοποιεί το κοινό ως συμπρωταγωνιστή της, του απευθύνεται, του εξομολογείται, το μετατρέπει σε ένα ενιαίο σώμα με το οποίο διαλέγεται και που η οικειότητά της μαζί του της επιτρέπει χαριτωμένες απρέπειες, τόσο αντίθετες με την καλή ανατροφή της, όπως η ικανοποίηση του αμήχανου κνησμού των οπισθίων της. Κάποιες στιγμές «παγώνει» σε στάσεις άβολες και αστείες, σαν να ξεχνά και προσπαθεί να θυμηθεί, ανακαλώντας εικόνες ηλικιωμένων που ο νους αρχίζει λίγο-λίγο να δύει σε ένα πέλαγος σκοτεινό, που καμιά επιστήμη δεν μπορεί να περιγράψει. Καλά επιλεγμένη η μουσική από το Νέστορα Κοψιδά. Ο άφθονος φωτισμός με τον οποίο έλουσε την παράσταση ο έμπειρος Σάκης Μπιρμπίλης επέτρεπε μερικές απαραίτητες σκιές για να σκεφτεί κανείς ότι αυτό που έβλεπε έχει και μια πλευρά καθόλου κωμική. Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

28 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

Αφιέρωμα στον Τάσο Λειβαδίτη

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

Συμμετέχουν: Κώστας Θωμαΐδης, Καλλιόπη Βέττα, ∆ώρος ∆ημοσθένους, Μπέττυ Χαρλαύτη και η Λαϊκή Ορχήστρα “Μίκης Θεοδωράκης”

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Συναυλία για τη γιορτή της Θεσσαλονίκης

ΟΙ ΑΚΡΟΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης διοργανώνει, σε συμπαραγωγή με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, μια εορταστική συναυλία για να τιμήσει τη γιορτή του πολιούχου της Θεσσαλονίκης Άγιου ∆ημήτριου και την εθνική επέτειο με έργα ελλήνων και φιλελλήνων συνθετών, υπό τη μουσική διεύθυνση του καταξιωμένου αρχιμουσικού Άλκη Μπαλτά. Η Κ.Ο.Θ. συμπράττει με τη μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου και τη Μικτή Χορωδία Θεσσαλονίκης (διδασκαλία Μαίρη Κωνσταντινίδου), ενώ σε μια ξεχωριστή στιγμή της βραδιάς θα ενώσουν τις δυνάμεις τους η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και η Συμφωνική Ορχήστρα του ∆ήμου Θεσσαλονίκης με 180 μουσικούς επί σκηνής! Η συναυλία περιλαμβάνει τα ∆ύο Βυζαντινά Σκίτσα του Σόλωνα Μιχαηλίδη, τους Τέσσερις Ελληνικούς Χορούς: Ηπειρώτικος, Μακεδονικός, Κρητικός, Χοστιανός του Νίκου Σκαλκώτα, τα Πέντε Ελληνικά Τραγούδια του Μορίς Ραβέλ, τη Μακεδονική Ραψωδία για ορχήστρα του Χρήστου Σαμαρά, τη Συμφωνία της Λεβεντιάς του Μανώλη Καλομοίρη (συμμετοχή ΣΟ∆Θ) και τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν, Ωδή 24 του Νικόλαου Μάντζαρου. Παράλληλα το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιήσει προβολή φωτογραφιών κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Την Κυριακή 26 Οκτωβρίου, στις 9μ.μ., στην Αίθουσα Φίλων Μουσικής του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκη. Τιμές εισιτηρίων: 20, 12, 8 ευρώ (φοιτητές, σπουδαστές, σπουδαστές ωδείων, ειδικές ομάδες).

Εύα Φάμπα “Greek guitar music” Naxos

 ∆. Μαραμής, «Αισθηματική ηλικία»

Ο συνθέτης ∆ημήτρης Μαραμής υπηρετεί εδώ και δώδεκα χρόνια το μουσικό του όραμα, με αφοσίωση στο ποιητικό αισθαντικό τραγούδι, είτε η πρώτη ύλη είναι οι στίχοι, είτε η ποίηση. Οι συναυλίες του δημιουργούν σχεδόν πάντα μια μυσταγωγική ατμόσφαιρα, καθώς ο ίδιος δίνεται ψυχή τε και σώματι στο πιάνο του παρασύροντας τους ερμηνευτές του σε μια ιδιαίτερη ερμηνευτική εκφραστικότητα. Στη συναυλία του ∆ημήτρη Μαραμή θα παρουσιαστούν επιλογές από τους κύκλους τραγουδιών «Σκοτεινός έρωτας», «Ερωτόκριτος in Blues», «Αισθηματική ηλικία», την τελευταία δισκογραφική δουλειά του συνθέτη, καθώς και από πιανιστικούς Αυτοσχεδιασμούς του συνθέτη. Στην «Αισθηματική ηλικία», με τον εξαιρετικό νέο ερμηνευτή Θοδωρή Βουτσικάκη, τον λόγο έχουν τέσσερις ποιητές, ο Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Σωτήρης Τριβιζάς και ο Μιχάλης Γκανάς με στίχους που αναφέρονται στον έρωτα, στο όνειρο, στο παραμύθι. Στη συναυλία, ο λόγος τους θα ενωθεί με τον ποιητικό λόγο του Βιτσέντζου Κορνάρου και του Φεντερίκο γκαρθία Λόρκα. Συμμετέχουν η Κορίνα Λεγάκη και στο βιολί ο Κωνσταντίνος Παυλάκος. Την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου, στις 8μ.μ., στο Μουσείο Μπενάκη (Κτίριο Πειραιώς). Είσοδος: 10 ευρώ.

Μια ευχάριστη έκπληξη με περίμενε, όταν μετά από την περιήγηση μου στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, πέρασα απέναντι και κατέβηκα για καφέ, στην Κρύπτη της εκκλησίας του Αγίου Μαρτίνου των Αγρών. Η εκκλησία, διάσημη για τα κοντσέρτα και την ορχήστρα της, διατηρεί στο καφέ της Κρύπτης μια πλούσια δισκοθήκη. Εκεί λοιπόν φιγουράριζε το cd «Greek guitar music - Eva Fampas, guitar». Σκέφθηκα ότι είναι λογικό να βρίσκω το δίσκο της Φάμπα στην καρδιά του κοσποπολίτικου Λονδίνου, αφού στην κυριολεξία έχει κάνει ως άλλος Φιλέας Φογκ, τον γύρω του κόσμου με την κιθάρα της. Από την Κίνα στο Περού, από την Ρωσία στην Παραγουάη, στην Βολιβία, στην Ινδία,

Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» θα παρουσιάσει αποσπάσματα από επτά κύκλους τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη. Οι κύκλοι τραγουδιών που θα ερμηνευθούν είναι: «Της εξορίας», «Τα Λυρικά», «Οκτώβρης ’78», «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού», «Πολιτεία», «Κύκλος Φαραντούρη» και «Σκόρπια». Για τα τραγούδια αυτά, καθώς και για τη συνεργασία του συνθέτη με τον ποιητή μεταφέρουμε αποσπάσματα από κείμενο του Σπύρου Αραβανή: Η πρώτη ουσιαστική επαφή του Τάσου Λειβαδίτη με το χώρο της μουσικής πραγματοποιείται το 1945 μέσα στα γραφεία της Λέσχης της ΕΠΟΝ στην Αθήνα, όπου γνωρίζει τον Μίκη Θεοδωράκη, όπως και άλλους διανοούμενους της τέχνης και του πολιτισμού. Αυτό που έδωσε στον Λειβαδίτη το έναυσμα να στείλει τα πρώτα του ποιήματα στον Θεοδωράκη για μελοποίηση ήταν η πλατιά απήχηση που είχε στα λαϊκά στρώματα η μελοποίηση από τον Θεοδωράκη του Επιτάφιου του Γιάννη Ρίτσου, το 1961, καθώς και οι ανάγκες της ταινίας «Συνοικία το όνειρο», της οποίας υπογράφει το σενάριο μαζί με τον Κώστα Κοτζιά, σε σκηνοθεσία του Αλέκου Αλεξανδράκη. Έτσι, τα πρώτα τραγούδια με δικούς του στίχους κυκλοφορούν τον Οκτώβρη του 1961, στο δίσκο «Πολιτεία» με ερμηνευτές τον Στέλιο Καζαντζίδη, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Μαρινέλλα, τον Μανώλη Χιώτη και την Μαίρη Λίντα. Την ίδια περίοδο με την κυκλοφορία του δίσκου, ο Λειβαδίτης ακολούθησε τον Θεοδωράκη στην πρώτη του μεγάλη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα απαγγέλλοντας στίχους του και ανάμεσα στα μουσικά μέρη της παράστασης και μιλώντας υπέρ της ειρήνης. Οι παρεμβάσεις του αυτές θα προκαλέσουν τις αντιδράσεις των επίσημων αρχών και των εθνικοφρόνων της κάθε περιοχής με αποτέλεσμα να ξεσπούν επεισόδια και διαμαρτυρίες καθότι ήταν περίοδος εκλογών και το πολιτικό κλίμα οξυμμένο. Το 1977, κυκλοφορούν «Τα Λυρικά», ο πρώτος από τους δύο δίσκους του Θεοδωράκη, που βασίζονται αποκλειστικά σε στίχους του Λειβαδίτη. Παρουσιάστηκαν και ηχογραφήθηκαν, το 1977, ζωντανά, στο θέατρο του Λυκαβηττού, στο πλαίσιο του Β΄ Μουσικού Αύγουστου, με ερμηνευτή τον ίδιο τον Θεοδωράκη, τον οποίο συνόδευαν η Μαργαρίτα Ζορμπαλά, ο Πέτρος Πανδής και η Σοφία Μιχαηλίδου. Η συνεργασία Θεοδωράκη - Λειβαδίτη συνεχίζεται με τραγούδια σε στίχους του ποιητή που βρίσκονται διάσπαρτα στους δίσκους «Της εξορίας», (1976), με ερμηνευτή τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, «Οκτώβρης ’78» με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού». Ο δεύτερος και τελευταίος μέχρι σήμερα, δίσκος του Θεοδωράκη που βασίζεται κατά μεγάλο μέρος στην ποίηση του Λειβαδίτη, κυκλοφορεί το 1987 με τον τίτλο «Λειτουργία Νο2: Για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο» και πρόκειται για μια καντάτα-ορατόριο, με σαφές το αντιπολεμικό της μήνυμα. Παρασκευή 31 Οκτωβρίου, Σάββατο 1 & Κυριακή 2 Νοεμβρίου, στις 9μ.μ., στον Ιανό. Είσοδος: 10 ευρώ, ελάχιστη κατανάλωση: 6 ευρώ. •

στο Νεπάλ, στη Βραζιλία …στην Ευρώπη εξυπακούεται, αλλά και σε χώρες της Αφρικής, παντού! Άπειρες οι συμμετοχές της στα σπουδαία φεστιβάλ μουσικής και, όπως εκεί, έτσι και στο παρόν δισκογράφημα μεταλαμπαδεύει το ελληνικό πνεύμα της κιθάρας. Με όχημα την Naxos, την πιο δημοφιλή δισκογραφική εταιρεία κλασικής μουσικής λόγω της αρτιότητας του ήχου της, το πλούσιο ρεπερτοριό της αλλά και την προσιτή τιμή της, η διεθνής καλλιτέχνης αναδεικνύει το νέο δυναμικό ελλήνων συνθετών κιθάρας. Στην πρόκληση της επιλογής, πιστεύω πως άκουσε την καρδιά της: τα έργα που διάλεξε και

περιέχονται στο δίσκο, τα ερμηνεύει με ευαισθησία, ωριμότητα και αγάπη. Έτσι, το κάθε ένα γίνεται ξεχωριστό, στο κάθε ένα προσδίδει με καθαρότητα το δικό του μουσικό τρόπο. Με αρχή τις 4 Ελληνικές Εικόνες του K.Tzωρτζινάκη, η συλλογή πλουτίζεται ως εξής: ∆. Φάμπας -Βαλς, Σούστα, Ελληνική Σουίτα, M.Θεοδωράκης / ∆.Φάμπας - Mάνα και Παναγιά, M. Θεοδωράκης / Ηλιόπουλος - Μέρα Μαγιού; Ήσουν καλός, K. Χατζόπουλος - 3 Ελληνικά Σκίτσα, Γ. Μαυροειδής - Tο Ταξίδι; Θαλασσογραφία νο 2, N. Χαριζάνος - Πολύχορδο οp. 86; 2 Μπαλάντες & χορός op. 112, M. Μπόγρης: Βαλς, N. Aθανασάκης - Tαύγετος. Πολλά από αυτά τα έργα είναι σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση.

Πρόκειται για την πιο επιτυχημένη δισκογραφική δουλειά της Εύας Φάμπα που απευθύνεται με υψηλή καλλιτεχνική ποιότητα στους απαιτητικούς έλληνες οπαδούς της κιθάρας και συγχρόνως αποτελεί τον καλύτερο πρεσβευτή για τη μουσική της χώρας μας. Καλή ακρόαση. Τη ∆ευτέρα 27 Οκτωβρίου, στις 9μ.μ., η κιθαρίστρια Eύα Φάμπα και ο Ιανός μας προσκαλούν στην παρουσίαση του νέου cd «Greek guitar music - Eva Fampas, guitar». Θα μιλήσουν οι: Θωμάς Ταμβάκος, Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Αθανάσιος Βαβλίδας, Kωνσταντίνος Ρόγκας. Θα ακολουθήσει ρεσιτάλ κιθάρας από την Εύα Φάμπα. Είσοδος ελεύθερη. •

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

55ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μεγάλο φεστιβάλ με ελάχιστα χρήματα

Η Χάνα Σιγκούλα, ένα από τα τιμώμενα πρόσωπα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Του Στράτου Κερσανίδη

Ω

ς «ένα από τα σημαντικότερα στην Ευρώπη» χαρακτήρισε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ο διευθυντής του κ. ∆ημήτρης Εϊπίδης κατά τη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τρίτη στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, εν όψει της 55ης διοργάνωσης που θα ξεκινήσει την ερχόμενη Παρασκευή 31 Οκτωβρίου και θα διαρκέσει ως τις 9 Νοεμβρίου. Παρόλα αυτά ο προϋπολογισμός του φεστιβάλ βαίνει διαρκώς μειούμενος, φτάνοντας φέτος τις 700.000 ευρώ. Από αυτά, το υπουργείο Πολιτισμού καλύπτει μόνον τα 210.000. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της μείωσης, αρκεί να θυμηθούμε πως πριν από 3-4 χρόνια, ο προϋπολογισμός άγγιζε τα 8 εκατομμύρια! Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, τη μείωση του αριθμού των προβαλλόμενων ταινιών και τον περιορισμό κάποιων εξόδων, αλλά αυτό δεν επηρέασε ουδόλως την ποιότητα της εκδήλωσης, η οποία διατηρείται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Συνολικά 150 ταινίες θα προβληθούν φέτος σε όλα τα τμήματα του φεστιβάλ, από τις οποίες οι 36 είναι ελληνικές. ∆ύο από αυτές, η «Νορβηγία» του Γιάννη Βεσλεμέ και το «Forget me not» του Γιάννη Φάγκρα, συμμετέχουν στο ∆ιεθνές ∆ιαγωνιστικό τμήμα διεκδικώντας το Χρυσό Αλέξανδρο. Το ίδιο αλλά και τα άλλα βραβεία διεκδικούν συνολικά 13 ταινίες, οι οποίες αποτελούν τις πρώτες ή τις δεύτερες ταινίες των σκηνοθετών που συμμετέχουν και προέρχονται από όλο τον κόσμο. Ο κ. ∆ημήτρης Εϊπίδης υποστήριξε πως η επιλογή των ταινιών η οποία γίνεται από τον ίδιο, είναι τέτοια ώστε να ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία των ελλήνων σκηνοθετών. Με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνεται η ελληνική παραγωγή και οι έλληνες σκηνοθέτες, κάτι που φάνηκε τα τελευταία χρόνια με τις διακρίσεις των ελληνικών ταινιών στο εξωτερικό. Θέλησε έτσι να δείξει πως το φεστιβάλ βρίσκεται στο πλάι της ελληνικής παραγωγής, σε μια προσπάθεια να αντικρούσει την κατηγορία περί υποβάθμισης του ελληνικού τμήματος.

100 χρόνια ελληνικός κινηματογράφος

Τιμώντας τα 100 χρόνια του ελληνικού κινηματογράφου, τοποθετώντας κάπως αυθαίρετα ως πρώτη χρονιά το 1914, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης θα προβάλει τις 20 πρώτες, από μία λίστα 200 ταινιών, που ψήφισε το κοινό συνολικά. Το 1911 γυρίστηκε η «Γκόλφω» από τον

Κώστα Μπαχατώρη, ενώ την ίδια χρονιά ιδρύθηκε η Αθηνή Φιλμ του Σπυρίδωνα ∆ημητρακόπουλου, η πρώτη εταιρεία παραγωγής στη χώρα. Η πρώτη ηχητική ταινία γυρίστηκε το 1930 και ήταν η οπερέτα «Οι απάχηδες των Αθηνών». Έτσι φαίνεται πως το 1914 δεν ταιριάζει ως η χρονιά απαρχής για τον ελληνικό κινηματογράφο και μένουμε με την απορία ποιο ήταν το κριτήριο με το οποίο επελέγη αυτή η χρονιά. Στο πλαίσιο αυτού του αφιερώματος θα προβληθούν και 9 ταινίες παραγωγής του 1914. Εκτός όμως τα ψευδό-εκατοντάχρονα υπάρχει και το πρόγραμμα των Ελληνικών Ταινιών, το οποίο περιλαμβάνει 7 ταινίες φετινής παραγωγής. Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνεται ο εξοβελισμός της εγχώριας παραγωγής και η υποβάθμιση του ελληνικού τμήματος το οποίο, επί της ουσίας, δεν υφίσταται. Κι αυτό φαίνεται από την απουσία των φορέων και των σωματείων των επαγγελματιών του χώρου. Ήρθε η ώρα το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης να επανακτήσει τη σχέση του με τον ελληνικό κινηματογράφο αναβαθμίζοντας το ελληνικό τμήμα και επαναφέροντάς το ως διαγωνιστικό.

Αφιερώματα

Μια μεγάλη κυρία του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου κινηματογράφου θα είναι ένα από τα τιμώμενα πρόσωπα. Πρόκειται για τη μούσα του Ράινερ Ρένερτ Φασμπίντερ, Χάνα Σιγκούλα. Θα προβληθούν τρεις ταινίες του Φασμπίντερ στις οποίες πρωταγωνιστεί («Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ», 1972, «Ο γάμος της Μαρίας Μπράουν», 1978 και «Λιλί Μαρλέν, 1981) καθώς και ταινίες μικρού μήκους που έχει σκηνοθετήσει η ίδια και άλλες που έχει επιμεληθεί. Την Παρασκευή 7/11, στις 8.30 μ.μ., η ηθοποιός θα τιμηθεί σε ειδική εκδήλωση στο Ολύμπιον. Το δεύτερο αφιέρωμα γίνεται προς τιμή του σουηδού σκηνοθέτη Ρόι Άντερσον και περιλαμβάνει 5 ταινίες ανάμεσα στις οποίες και το Χρυσό Λιοντάρι της Βενετίας «Ένα περιστέρι έκατσε σε ένα κλαδί, συλλογιζόμενο την ύπαρξή του», που θα προβληθεί στις 8 Νοεμβρίου ως ταινία λήξης. Το τρίτο αφιέρωμα, το οποίο γίνεται στο πλαίσιο του τμήματος «Ματιές στα Βαλκάνια», αφορά το σέρβο σκηνοθέτη Ζέλιμιρ Ζίλνικ. Θα προβληθούν 13 ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους του πρωτοπόρου αυτού δημιουργού που περιλαμβάνουν ένα χρονικό διάστημα από το 1967μέχρι σήμερα. Το τέταρτο αφιέρωμα είναι για έναν

άλλο πρωτοπόρο. Τον ούγγρο Κόρνελ Μούντρουτσο, ο οποίος βαδίζει στα χνάρια των μεγάλων συμπατριωτών του Μίκλος Γιάντσο και Μπέλα Ταρ. Θα προβληθούν 5 ταινίες, με την τελευταία του δημιουργία «Λευκός θεός», να ανοίγει τις εκδηλώσει του φεστιβάλ, την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου. Τέλος, θα τιμηθεί ο γεννημένος στις ΗΠΑ, γιος ιρανών μεταναστών, σκηνοθέτης, Ραμίν Μπαχρανί. Ο μόλις 39 ετών σκηνοθέτης, θεωρείται ένας από τους πλέον αξιόλογους κινηματογραφιστές του αμερικάνικου ανεξάρτητου κινηματογράφου. Θα προβληθούν 10 μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες του.

του πιο δυναμικού τμήματος του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Με σταθερό προσανατολισμό στην ανεξάρτητη κινηματογραφική σκηνή, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει πρωτοποριακές φωνές με ένα ευρύ φάσμα θεματικών, αφηγηματικών και αισθητικών προσεγγίσεων. Η ενότητα «Ρεύματα» περιλαμβάνει 9 ταινίες που αφηγούνται γνώριμες ιστορίες με ριζοσπαστικό τρόπο. Για μια ακόμη χρονιά, οι «Ματιές στα Βαλκάνια» θα φωτίσουν το κινηματογραφικό τοπίο των χωρών της Βαλκανικής. Σκηνοθέτες όπως οι τούρκοι Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν και Κουτλούγ Αταμάν, ο ρουμάνος Κορνέλιου Πορουμπόιου και άλλοι παρουσιάζουν την πλούσια σε προβληματισμούς και πρωτοπόρα σε αναζητήσεις κινηματογραφία των χωρών της περιοχής, μέσα από 11 ταινίες μεγάλου μήκους, 7 ταινίες μικρού μήκους και το αφιέρωμα στο Ζέλιμιρ Ζίλνικ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης Ειδικές Προβολές ταινιών που κάνουν πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για πολυαναμενόμενες ταινίες σκηνοθετών όπως οι Ζαν Πιέρ και Λικ Νταρντέν, ο Φατίχ Ακίν, ο Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ, η Ναόμι Καβάσε, ο Αμπντεραμάν Σισακό, η Σουζάνε Μπίερ, ο Όλε Κρίστιαν Μάντσεν και ο Κρίστιαν Πέτσολντ. Κι ακόμη Νεανική Οθόνη, Βραβείο Λουξ, σεμινάρια και διαλέξεις (master classes), ημέρα γαλλοφωνίας, αγορά, εργασίες σε εξέλιξη (works in progress), συναυλία.

Ανοιχτοί Ορίζοντες – Ματιές στα Βαλκάνια

Συνολικά 41 ταινίες θα προβληθούν στο πλαίσιο των Ανοιχτών Οριζόντων,

strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

 «Ο δικαστής» (The judge) του Ντέιβιντ Ντόμπιαν: Ο Χανκ, επιτυχημένος δικηγόρος στη Νέα Υόρκη, επιστρέφει στο πατρικό του σπίτι για το θάνατο της μητέρας του. Ο σκληρός δικαστής της πόλης και πατέρας του κατηγορείται για φόνο και ο Χανκ αναλαμβάνει την υπεράσπισή του. Μια δυνατή κοινωνική ταινία, βασισμένη σε βιώματα του σκηνοθέτη, η οποία άνοιξε το φετινό Φεστιβάλ του Τορόντο και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές.  «Η λέσχη της κομψής αλητείας» (The riot club) της Λόνε Σέρφινγκ: Μια ομάδα φοιτητών στην Οξφόρδη, μέλη της κλειστής Λέσχης της Κομψής Αλητείας, μετά από ένα βράδυ με άφθονο αλκοόλ, θα χάσουν τον έλεγχο και θα βάψουν τα χέρια τους μα αίμα. ∆υνατό θρίλερ.  «Στα καλά καθούμενα» του Νίκου Ζαπατίνα: Η ζωή του Μπάμπη αλλάζει όταν συναντά την Αθηνά. Ακολουθεί ένα ταξίδι γεμάτο εκπλήξεις, ένα πιάνο που κρύβει ένα θησαυρό, η Εύα που το έχει σκάσει από το σπίτι της, μια άπιστη αρραβωνιαστικιά, ένα μοναστήρι, η αστυνομία. Κι όλα αυτά σε μια ελληνική κωμωδία, έτσι… στα καλά καθούμενα!

 «Άπληστοι γείτονες» (Good people) του Χένρικ Ρούμπερ Γκενζ: Όταν ο γείτονας του κάτω διαμερίσματος πεθαίνει, ο Τομ και η Άννα, ανακαλύπτουν στο σπίτι του 220.000 λίρες. Έτσι τα οικονομικά προβλήματα του ζεύγους των Αμερικανών που ζουν στο Παρίσι, μοιάζουν να λύνονται. Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ένα άκρως ενδιαφέρον θρίλερ.  «Το μαγικό σπίτι» (The house of magic) των Μπεν Στάσεν, Ζερεμί Ντεγκρισόν: Μια βροχερή νύχτα, ένα γατάκι, ο Θάντερ, βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι του Μάγου Λορέντζο. Εκεί ζουν διάφορα ζωάκια και παράξενα ρομποτάκια. Όταν αρρωσταίνει ο Λορέντζο, όλα μαζί, με πρωτεργάτη το Θάντερ, αναλαμβάνουν να σώσουν το σπίτι που κινδυνεύει να πουληθεί. Κινούμενο σχέδιο.  «Τα χελωνονιντζάκια» (Teenage mutant ninja turtles) του Τζόναθαν Λίμπεσμαν: Τα χελωνονιντζάκια αναλαμβάνουν να σώσουν την πόλη από το σκοτάδι.

Σινεφίλ

ΘΕΩΡΙΑ

Οι διανοούμε και η πρόκλη Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

“

Ο αγώνας για την ιδεολογική ηγεμονία προϋποθέτει μια συλλογική βούληση που με αγωγό την ιδεολογία θα ενοποιήσει το «ιστορικό μπλοκ» και θα το προσανατολίσει σταθερά και ενεργητικά στο μακρινό, ακόμη, ορίζοντα του δικού μας σοσιαλισμού.

Του Ευθύμη Παπαβλασόπουλου*

ια από τις απορίες που διατυπώνονται πληθωριστικά τα τελευταία χρόνια, αφορά την εκκωφαντική σιωπή και τη σημαίνουσα απουσία των διανοουμένων από το δημόσιο λόγο και τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα. Η απορία αυτή εδράζεται σε ένα ισχυρό και παραπλανητικό στερεότυπο, το οποίο προσλαμβάνει τους διανοούμενους συλλήβδην ως Προμηθείς, που στέκονται κριτικά απέναντι σε κάθε μορφή εξουσίας, υπερασπιζόμενοι την κληρονομία του κριτικού λόγου και τις οικουμενικές αξίες του ∆ιαφωτισμού. Στη συνάφεια αυτή οι διανοούμενοι εν γένει αναπαρίστανται ως αϊστορικό και αταξικό υποκείμενο με προσίδιους ρόλους και a priori θετικά αξιοδοτημένες στάσεις.

Ο προοδευτικός διανοούμενος: ένας (ακόμα) μύθος;

Το στερεότυπο αυτό φιλοτεχνεί ένα καθολικό (ιδεό)τυπο διανοουμένου, ιδεότυπο που αποσιωπά την αξιακή αμφισημία του Λόγου, παραγνωρίζει την υλικότητα της κανονιστικής θεμελίωσης των κοινωνικών σχέσεων και υποβαθμίζει την πολλαπλότητα και ανταγωνιστικότητα των προγραμμάτων της νεωτερικότητας. Oι διανοούμενοι όμως δεν αναπαράγονται σε ιστορικό κενό, δεν ίστανται πέρα και πάνω από τους κοινωνικούς ανταγωνισμούς και τα ταξικά συμφέροντα. Αντίθετα, η πολιτική τους στάση, ο λόγος και η σιωπή τους προσδιορίζονται από μια σειρά παράγοντες με σαφή κοινωνική, πολιτική και ιδεολογική έδραση. Η ταξική τους προέλευση και η θέση τους στο κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας, ο συσχετισμός κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, η θέση τους στις θεσμικές ιεραρχίες και η ικανότητα του συστήματος να ενσωματώνει την κριτική και να εξουδετερώνει τα ριζοσπαστικά της φορτία, προοικονομούν εν πολλοίς τις επιλογές και τους προσανατολισμούς τους. Το στοιχειό, ωστόσο, που ενοποιεί τις επιμέρους φυλές της διανόησης, είναι η

σχετική τους αυτονομία, σε περιόδους σταθερότητας, από τις δουλείες των ανταγωνισμών της πολιτικής σκηνής. Αυτονομία η οποία απομειώνεται δραστικά σε συνθήκες πολιτικής κρίσης και όξυνσης των κοινωνικών αντιθέσεων. Το στερεότυπο των κριτικών και αντιστασιακών διανοουμένων υπήρξε για χρόνια ένας από τους αστικούς μύθους στη χώρα μας, σε βαθμό μάλιστα που μαζί με τη νεολαία να θεωρούνται από ορισμένους ως οιονεί επαναστατικά υποκείμενα. Η πρόσληψη αυτή είναι βεβαίως εν μέρει δικαιολογημένη, εφόσον το μετεμφυλιακό πλέγμα εξουσίας, υπερσυντηρητικό και φοβικό απέναντι σε κάθε μορφή κριτικής, απέκλεισε την εγχώρια διανόηση τόσο από την αναδιανομή των πόρων, όσο και από την ασφυκτικά ελεγχόμενη δημόσια σφαίρα, επιχειρώντας μάλιστα να φιμώσει αυταρχικά ακόμα και εμβληματικές φωνές του αστικού πολιτισμού. Εξάλλου, προτεραιότητα στη διανομή της λείας είχαν οι στυλοβάτες τού υλικού και ιδεολογικού καταναγκασμού, καθώς και οι στρατιές των μαχητικών εθνικοφρόνων. Αυτός ο ιδιότυπος αποκλεισμός προσανατόλισε την κρίσιμη μάζα των διανοουμένων προς την Αριστερά και την παροχέτευσε στην κοίτη των κινημάτων κοινωνικής διαμαρτυρίας και πολιτιστικής και πολιτικής αντίστασης.

Η κρατικοποίηση της διανόησης

Είναι αλήθεια ότι η Μεταπολίτευση βρήκε τη συντριπτική πλειοψηφία της σοβαρής διανόησης στην εμπροσθοφυλακή του ρευστού ριζοσπαστισμού και του αμφίσημου κοινωνικοπολιτικού ακτιβισμού, που σφράγισαν τη διαδικασία μετάβασης στη Γ’ Ελληνική ∆ημοκρατία, αλλά και την εδραίωσή της. Ωστόσο, έχω την εντύπωση ότι εδώ και δεκαετίες ο τύπος του αντιστασιακού και κριτικού διανοουμένου είναι είδος εν ανεπαρκεία. Οι λόγοι αυτής της ιδιότυπης έκλειψης της κριτικής διανόησης δεν αφορούν τόσο στις ενδογενείς της μεταλλάξεις, αλλά σχετίζονται πρωτίστως με

ευρύτερους κοινωνικοπολιτικούς και θεσμικούς μετασχηματισμούς. Συγκεκριμένα, εγγράφονται στην εκκρεμή από τη δεκαετία του 1960 διαδικασία κοινωνικής και πολιτικής ολοκλήρωσης, που εντάσσει, μετά το 1974, σταδιακά τις εξαρτημένες και αποκλεισμένες ταξικές μερίδες στο κοινωνικοπολιτικό σύστημα, ενώ παράλληλα ενσωματώνει έκδοχα στοιχεία από την ιστορία και τον πολιτισμό τους στο νέο ιδεολογικό αφήγημα, που κατασκευάζεται μεταπολιτευτικά με ηγεμονικές αξιώσεις. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής συμπερίληψης δημιουργούνται και οι προϋποθέσεις για την κρατικοποίηση και εξουδετέρωση της Αριστεράς, όχι μόνο ως πολιτικής δύναμης αλλά κυρίως ως συμμαχίας των υποτελών τάξεων, ως ανταγωνιστικό, απέναντι στο αστικό σύστημα αξιών και εν τέλει ως εναλλακτικό σχέδιο οργάνωσης των κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών σχέσεων. Στη συνάφεια αυτή μια από τις κρίσιμες διευθετήσεις της Μεταπολίτευσης ήταν και η ενσωμάτωση των διανοουμένων στο σύστημα εξουσίας. Παρέλκει νομίζω να αναφερθώ σε πληθώρα παραδειγμάτων, που αποδεικνύουν ότι έκτοτε το μεγαλύτερο μέρος της παρ’ ημίν διανόησης κατασκευάζεται συμβολικά και αναπαράγεται υλικά με πόρους του κράτους αρχικά και του πολιτικού, οικονομικού και μιντιακού πλέγματος στη συνέχεια. Αυτή η οργανική σύμφυση άρχισε να αποκτά σαφές περίγραμμα μετά το 1981, όταν οι λάντζες που ελαύνονταν από τα άγονα πλέον εδάφη του πάλαι ποτέ ΚΚΕ εσωτερικού, τροφοδοτούσαν διαρκώς με καραβάνια υπεύθυνων και εκσυγχρονισμένων αριστερών διανοούμενων – και όχι μόνοτη φορτηγίδα του ΠΑΣΟΚ, η οποία τους περαίωνε, συνήθως λάθρα και νύκτωρ, στις εύκρατες και λιπαρές ακτές του συστήματος. Είναι επίσης αυτονόητο ότι η κρατικοποίηση της διανόησης και η εξουδετέρωση των ενοχλητικών αιχμών του διανοούμενου λόγου δεν έχουν εκριζώσει ολοσχερώς το κριτικό του πνεύμα και το αγωνιστικό του φρόνημα. Πράγματι, υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα ευάριθμες κριτικές φωνές, που με τεράστιο προσωπικό κόστος επιμένουν να αυθαδιάζουν στο συστημικό καθωσπρεπισμό και στις νέες ορθοδοξίες. Όμως αυτές οι παραφωνίες στιγματίζονται ως γραφικές, δύστροπες, μνησίκακες και μίζερες και αποκλείονται συστηματικά από την προκρούστεια δημόσια σφαίρα και μάλιστα ακόμα και από περιοχές

της με αριστερό πρόσημο.

∆ιανοούμενοι της κρίσης και κρίση της (δια)νόησης ∆εν είναι στις προθέσεις μου να αναφερθώ διεξοδικά στις φυλές τής εγχώριας διανόησης και στις μεταλλάξεις τους. Θα σχολιάσω δύο επίκαιρα υβρίδια που δεσπόζουν με διαφορετικό τρόπο στη δημόσια ζωή: τους οργανικούς διανοούμενους της διαπλοκής και τους «μηνυτές» του συστήματος. Τα υβρίδια αυτά συντονίζονται με τις δίδυμες εναλλακτικές στρατηγικές του συστήματος έναντι της Αριστεράς, δηλαδή της περιθωριοποίησης και της ενσωμάτωσης, που προσφυώς σχολίασε ο Α. Μπαλτάς σε άρθρο του στην «Αυγή». Το πρώτο υβρίδιο καλλιεργήθηκε συστηματικά στις λόχμες των εκσυγχρονιστικών εγχειρημάτων, στη νεοσοσιαλδημοκρατική και νεοφιλελεύθερη εκδοχή τους, και σταδιοδρόμησε στην αστραφτερή πασαρέλα του πολιτικοκαλλιτεχνικού λαιφ στάιλ. Προβλήθηκε πληθωριστικά από τα μιντιακά συγκροτήματα και απέκτησε προνομιακή πρόσβαση σε δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους. Σε περιόδους σχετικής σταθερότητας κινήθηκε αθόρυβα στη μισγάγγεια του κράτους και της οικονομίας και λειτούργησε άλλοτε υποστηρικτικά και άλλοτε καθησυχαστικά σε κρίσιμες επιλογές τού συστήματος της διαπλοκής. Στην περίοδο της κρίσης η συστημική διανόηση ανασυγκροτήθηκε ως εφεδρικός στρατός, που ρευστοποίησε τους κατεστημένους μεταπολιτευτικούς κομματικούς και ιδεολογικοπολιτικούς διαχωρισμούς και κινητοποιήθηκε για να αναχαιτίσει την ταχύτατη αποσύνθεση του πολιτικού συστήματος, αναλαμβάνοντας ποικίλους ρόλους: άλλοτε ως υποστύλωμα της καταρρέουσας «κεντροαριστεράς», άλλοτε ως ανάχωμα στην αύξουσα επιρροή της Ριζοσπαστικής Αριστεράς και ενίοτε ως πολιτικό κεφάλαιο γεφύρωσης των συστημικών κομμάτων. Αρκεί να μελετήσει κανείς την ανθρωπογεωγραφία και τη σύνθεση των πολιτικών πρωτοβουλιών, που πληθωριστικά εκδηλώθηκαν το τελευταίο διάστημα, για να καταλάβει τις πραγματικές στοχεύσεις, αλλά και την ευελιξία αυτού του υπερδραστήριου είδους. Η δεύτερη κατηγορία, οι «μηνυτές του συστήματος», μετριοπαθής και (αδι)αφανής, κινείται ευέλικτα και διακριτικά στην οριογραμμή του συστήμα-

ΘΕΩΡΙΑ

νοι, η Αριστερά ση της αντι-ηγεμονίας Η ΕΠΟΧΗ 26 Οκτωβρίου 2014

τος της διαπλοκής. Έχοντας, συνήθως, καταγωγική αναφορά στην ποικιλόχρωμη Αριστερά της πρώιμης και μέσης Μεταπολίτευσης, καλλιέργησε έκτοτε επιλεκτικές και εκλεκτικές σχέσεις με την Ανανεωτική και Ριζοσπαστική Αριστερά. Πριν επιχειρήσω να σκιαγραφήσω το προφίλ και την τακτική της, οφείλω μια εξήγηση για την ονοματοδοσία της. Σε προϊσχύσαντα Κώδικα Πολιτικής ∆ικονομίας προβλέπονταν ένα μέτρο εκτέλεσης, η αποστολή μηνυτού, που έδινε τη δυνατότητα στο δανειστή να αποσπάσει δικαστική απόφαση, η οποία του επέτρεπε να εγκαταστήσει στην οικία του οφειλέτη άνθρωπο της εμπιστοσύνης του, ο καλούμενος «μηνυτής», «όπου εδιαιτάτο, εσιτίζετο και εκοιμάτο δαπάναις του οφειλέτου» και είχε ως μοναδική αποστολή να του υπενθυμίζει συνεχώς την ανάγκη εξοφλήσεως της οφειλής του. Τέτοιες αποστολές άρχισαν να καταφθάνουν στην περίμετρο της Κουμουνδούρου, ήδη την επαύριον των εκλογών του Ιουνίου του 2012, για να πυκνώσουν εντυπωσιακά το τελευταίο διάστημα. Αναφέρομαι σε διανοούμενους με ειδικό βάρος και σημαίνουσα παρουσία στο δημόσιο διάλογο, που υποδεικνύουν επίμονα τα ελλείμματα στρατηγικής και τα προγραμματικά κενά του ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως την υποχρέωσή του να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα. Πρόκειται για διανοούμενους που, από τη δεκαετία του 1990, συνδιαμόρφωσαν μεθοδικά και επίμονα το ερμηνευτικό και κανονιστικό πλαίσιο για την αποδόμηση και απαξίωση του μεταπολιτευτικού κεκτημένου. Να θυμηθούμε μόνο ενδεικτικά τα αφοριστικά στερεότυπα περί λαϊκισμού, συντεχνιών, τζαμπαζήδων, διογκωμένου και αντιπαραγωγικού δημόσιου τομέα, εσωστρεφών και μη ανταγωνιστικών ΑΕΙ, αποτυχημένου κράτους… προνομιακά εργαλεία του μνημονιακού «Τζαγγερνώτ». Οι τρέχουσες αναλύσεις τους προσαρμοσμένες στο ύφος και τη θερμοκρασία της κρισιακής συγκυρίας και θεμελιωμένες ρητορικά στις αξίες και τις ιδέες της Αριστεράς, προοικονομούν και υποβάλλουν το «μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα» και τις πολιτικές προτεραιότητες της αναμενόμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Θα αναρωτηθεί κανείς εύλογα γιατί η συρροή και η συνδρομή νεόκοπων και αναγεννημένων αριστερών αποτελεί πρόβλημα για τη στρατηγική και την προοπτική του κόμματος της ριζοσπαστικής αριστεράς; Πολλώ δε μάλλον όταν οι έκτυπες αντινομίες της κυβερνητικής πολιτική, η απροσχημάτιστη παραβίαση θεμελιωδών αξιακών και θεσμικών παραδοχών, αναπροσδιορίζει τις ατομικές και συλλογικές στάσεις και προτιμήσεις. Στην πραγματικότητα το πρόβλημα δεν είναι ο «συνωστισμός» των πρόσωπων, αλλά το ταξικό και πολιτικό φορτίο των ιδεών και των επεξεργασιών που αυτά κομίζουν. Η προφανής τους πρόθεση να εμβολιάσουν υποδόρια την ιδεολογική φυσιογνωμία και το πολιτικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ με τα πυρηνικά στοιχειά της ηγεμονικής ατζέντας. Η σπουδή τους να υποδείξουν τις κοινωνικές και πολιτικές του συμμαχίες. Να διαμορφώσουν κοντολογίς το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθεί η κυβερνητική διαχείριση την επόμενη

“

Μια από τις κρίσιμες διευθετήσεις της Μεταπολίτευσης ήταν και η ενσωμάτωση των διανοουμένων στο σύστημα εξουσίας. Έκτοτε το μεγαλύτερο μέρος της παρ’ ημίν διανόησης κατασκευάζεται συμβολικά και αναπαράγεται υλικά με πόρους του κράτους αρχικά και του πολιτικού, οικονομικού και μιντιακού πλέγματος στη συνέχεια. μέρα. Και το πρόβλημα αποκτά υπαρξιακές διαστάσεις, αν αναλογιστούμε τις προκλήσεις και τα εμπόδια που θα αντιμετωπίσει, το προσεχές διάστημα, η Αριστερά και η κοινωνία.

Η πρόκληση της αντι- ηγεμονίας

Η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αφορά τόσο στη λογιστική των εκλογικών και κοινοβουλευτικών συσχετισμών, στα μείγματα πολιτικής που θα εφαρμόσει, ούτε καν στο εύρος και τη σύνθεση των συμμαχιών που θα τον περαιώσουν στην κυβέρνηση. Αφορά στο επίπονο και αβέβαιο διάβημα της σύνθεσης μιας ηγεμονικής πολιτικής πρότασης. Για να το θέσω διαφορετικά: η εκπλήρωση της υπόσχεσης που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ, θα εξαρτηθεί πρωτίστως από την ικανότητά του να συναρθρώσει δραστικές αντι-ηγεμονικές εγκλήσεις, ικανές να ρηγματώσουν τη νεοφιλελεύθερη και νεοσυντηρητική ηγεμονία, που εκπαίδευσε συστηματικά και έθισε την κοινωνία στο ναρκισσιστικό ατομικισμό, στον κοινωνικό κομφορμισμό, στην πολιτική απάθεια και τoν κοινωνικό αυτοματισμό. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει την πολιτική βούληση να (ανα)συγκροτηθεί και να δράσει όχι ως κόμμα κυβερνητικής διαχείρισης, αλλά ως συλλογικός διανοούμενος. Να κινητοποιήσει δηλαδή τους οργανικούς διανοούμενους της

Αριστεράς, να επεξεργαστεί αυτόνομα και να εμπεδώσει στη συλλογική συνείδηση το αξιακό σύστημα των υποτελών τάξεων, να παράξει ριζοσπαστική θεωρία και πολιτικό σχέδιο που θα μπολιάσουν τον πυρήνα του κυβερνητικού του προγράμματος. Και ασφαλώς να γειώσει την ηγεμονική του πρόταση στην υλικότητα των κοινωνικών σχέσεων. Άλλωστε, όσοι επιμένουν να αναζητούν στον Γκράμσι ερμηνείες και όχι τσιτάτα, γνωρίζουν καλά ότι η ηγεμονία γεννιέται στο «εργοστάσιο», εν προκει-

μένω στους υλικούς τόπους και στους κοινωνικούς δεσμούς, όπου οργανώνονται με βάναυσο τρόπο η εκμετάλλευση, η αποστέρηση και ο αποκλεισμός ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων. Εφόσον διασφαλιστούν αυτές οι προϋποθέσεις, είναι αυτονόητο ότι ο διάλογος και η συμπόρευση με διανοούμενους, πολιτικό προσωπικό και κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις που ελαύνονται από διαφορετικούς ιδεολογικοπολιτικούς χώρους, όπως και η αξιοποίησή τους σε κυβερνητικές θέσεις και δημόσια αξιώματα δεν είναι μόνο θεμιτή, αλλά στις παρούσες συνθήκες και αναγκαία. Επιστρέφω στον Γκράμσι και στη σοσιαλιστική στρατηγική που επεξεργάστηκε, μέσα από την επίκαιρη ανάγνωση του Ε. Λακλάου και της Σ. Μουφ, για να διατυπώσω τις συμπερασματικές μου σκέψεις: Η στρατηγική της Αριστεράς για την πολιτική της κατίσχυση μπορεί και οφείλει να στηριχτεί σε μια τακτική συμμαχία διαφορετικών συμφερόντων, όπου τα συμπράττοντα μέρη θα διατηρήσουν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους. Ο αγώνας όμως για την ιδεολογική ηγεμονία, και αυτός είναι ο κρίσιμος αγώνας, προϋποθέτει μια συλλογική βούληση που με αγωγό την ιδεολογία θα ενοποιήσει το «ιστορικό μπλοκ» και θα το προσανατολίσει σταθερά και ενεργητικά στο μακρινό, ακόμη, ορίζοντα του δικού μας σοσιαλισμού. Ξέρω ότι το εγχείρημα είναι δύσκολο, ναρκοθετημένο και αστάθμητο στις εκβάσεις του, το διεθνές περιβάλλον δυσμενές, οι συσχετισμοί στο κοινωνικό και ιδεολογικό επίπεδο εξαιρετικά αρνητικοί…όμως η Αριστερά και ο κόσμος της δεν έχουν την πολυτέλεια να σαστίσουν μπροστά στην πρόκληση της Ιστορίας, γιατί δεν έχουμε την αντοχή για μια ακόμα χαμένη ευκαιρία. Και η ευκαιρία κινδυνεύει να χαθεί αν, στο όνομα της κυβερνητικής αποτελεσματικότητας, εκχωρήσουμε στους κατ’ επάγγελμα διανοούμενους και στους μηχανισμούς που τους πλαισιώνουν τα πεδία της θεωρίας, των αξιών και των ιδεών.

* Ο Ευθ. Παπαβλασόπουλος διδάσκει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης.

“

Η κοινωνία της κατανάλωσης έφτασε στα όριά της

Παραμερίζοντας τον homo economicus δημιουργούμε χώρο στην ιστορία για τη διαφορετικότητα.

Συνέντευξη με τον γάλλο καθηγητή οικονομίας και συγγραφέα Σερζ Λατούς Ο Σερζ Λατούς γεμίζει αμφιθέατρα στην Ελλάδα, όταν μιλάει για την αποανάπτυξη. Το ίδιο συνέβη και στην πρόσφατη σειρά ομιλιών του με αφορμή τον Κορνήλιο Καστοριάδη και τις ιδέες του για τη δημοκρατία και την αυτονομία ως πρόδρομο της αποανάπτυξης. Ο δρόμος για την επίτευξη αυτού του στόχου στις κοινωνίες που διανύουν αναπτυξιακή κρίση, είναι η απο-αποικιοποίηση του φαντασιακού. Στόχο που αποτελεί ζητούμενο και για την αριστερά. Η «Εποχή» συνάντησε τον γάλλο οικονομολόγο και κριτικό της οικονομικής ορθοδοξίας και μίλησε μαζί του για όλα αυτά. Τη συνέντευξη πήρε η Ζωή Γεωργούλα Πώς οραματίζεται η αποανάπτυξη την κοινωνία και πώς προτείνει να προσεγγίσουμε αυτό το όραμα; To ρωτώ διότι, αρκετές φορές, η αποανάπτυξη δέχεται την κριτική ότι έχει το βλέμμα της στραμμένο περισσότερο στις κοινότητες και όχι στις κοινωνίες. Το πρώτο σημείο στόχευσης για την αποανάπτυξη είναι να βγούμε από την κοινωνία της κατανάλωσης, προτάσσοντας επιχειρήματα πολύ ισχυρά υπέρ της άποψης που λέει ότι αυτή η κοινωνία δεν είναι ούτε βιώσιμη ούτε ευκταία. Φτάνει να κοιτάξουμε γύρω μας για να καταλάβουμε ότι δεν έχει εκπληρωθεί η υπόσχεση της ευτυχίας για τους πολλούς. Έξοδος από την κοινωνία της κατανάλωσης σημαίνει να απορρίψουμε στην πράξη το παράδειγμα της ανάπτυξης, δηλαδή την αποικιοποίηση του φαντασιακού από την οικονομία, τη διάδοση ενός συγκεκριμένου ανθρωπολογικού τύπου σε ολόκληρο τον κόσμο, μέσω της παγκοσμιοποίησης, του homo economicus. Παραμερίζοντας αυτόν τον

“

Η αποανάπτυξη δεν είναι μια εναλλακτική, είναι μια μήτρα εναλλακτικών. ∆εν γίνεται με τον ίδιο τρόπο να την προσεγγίσουμε στο Τέξας και στην Τσιάπας.

τύπο, δημιουργούμε το χώρο στην ιστορία για τη διαφορετικότητα. Υπό αυτήν την έννοια, ο Φουκουγιάμα δεν είχε άδικο όταν έλεγε ότι η παγκοσμιοποίηση αποτελεί ένα είδος τέλους της ιστορίας. Η αποανάπτυξη δεν είναι μια εναλλακτική, είναι μια μήτρα εναλλακτικών. ∆εν γίνεται με τον ίδιο τρόπο να την προσεγγίσουμε στο Τέξας και στην Τσιάπας. Σε συνθήκες κρίσης για τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, ο κυρίαρχος λόγος αποζητά επιστροφή στην προ κρίσης ανάπτυξη. Πώς μπορεί η ιδέα της αποανάπτυξης να εξαπλωθεί και να κερδίσει έδαφος σε αυτή τη συνθήκη; Οι άνθρωποι δεν έχουμε την ικανότητα να μη γνωρίζουμε, αλλά την ίδια στιγμή δεν πιστεύουμε αυτό που γνωρίζουμε. Βεβαίως έχουν χρησιμοποιηθεί όλα τα μέσα, ώστε οι άνθρωποι να μην πιστεύουν αυτό που

γνωρίζουν. Οι κυβερνητικές διακηρύξεις αποτελούν την απόλυτη άρνηση της πραγματικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, κάνουμε ό,τι μπορούμε, τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο. Για τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες, αντίστοιχα, τι περιθώρια υπάρχουν και μέσω ποιας οδού για να πορευθούν προς την αποανάπτυξη; Υπάρχουν ενεργά κινήματα στην Ινδία και την Κίνα. Στην πρώτη, στηριγμένα στην παράδοση του Μαχάτμα Γκάντι, που όπως έλεγε: Ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος για να ικανοποιήσει τις ανάγκες όλων, αλλά θα είναι πάντα μικρός για να ικανοποιήσει την απληστία μερικών. Στην Αφρική, ωστόσο, είναι επίσης φοβερή η αποικιοποίηση του φαντασιακού που επιχειρείται μέσω των ΜΜΕ. Η μόνη προσδοκία των νέων εκεί είναι να φύγουν μετανάστες στη ∆ύση. Καθένας κρατά ένα κινητό, ακόμα κι αν δεν δουλεύει…

Αποανάπτυξη και δημοκρατία

Με ποιον τρόπο ο Καστοριάδης αλλά και η κοινωνία της αποανάπτυξης αντιλαμβάνεται τη δημοκρατία και την πραγμάτωσή της; Όπως αντιλαμβάνομαι εγώ την προσέγγιση του Κ. Καστοριάδη, δημοκρατία είναι υποχρεωτικά η άμεση δημοκρατία. Ο λαός είναι αυτό - νομος, δηλαδή αποφασίζει τους δικούς του νόμους. Για αυτόν το μοντέλο είναι η αρχαία Ελλάδα κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. –αν εξαιρέσουμε βέβαια ότι στην αρχαία Ελλάδα ως λαός δεν νοούταν οι γυναίκες, οι μέτοικοι και οι δούλοι. Σύμφωνα με την αποανάπτυξη, προτάσσεται η απόρριψη της κοινωνίας της κατανάλωσης, δηλαδή του υπέρμετρου, που είναι στη βάση της σύγχρονης κοινωνίας. Αλλά απορρίπτοντας το υπέρμετρο, εισερχόμαστε στο χώρο του μέτρου και γεννάται το ερώτημα: ποιος θα αποφασίσει για το τι αποτελεί μέτρο; Όπως και ο ίδιος ο Καστοριάδης απαντά: ο λαός. Η άμεση δημοκρατία είναι το μόνο θεμιτό σύστημα λειτουργίας για μια ανθρώπινη κοινωνία. Ωστόσο, δεν υπάρχει ένας σχεδιασμός τέτοιος που να εγκαθιδρύει άμεση δημοκρατία από αύριο, αλλά η ίδια η έννοια της άμεσης δημοκρατίας αποτελεί εννοιολο-

γικό ορίζοντα για την κατεύθυνση που χρειάζεται να βαδίζουμε, χωρίς αυταπάτες. Τι εννοούσε ο Καστοριάδης, όταν έλεγε ότι «η επανάσταση είναι πρώτα και κύρια πολιτισμική»; Η δική μου ερμηνεία σε αυτή τη ρήση του Καστοριάδη είναι ότι η επανάσταση χρειάζεται την απο-αποικιοποίηση του φαντασιακού. Eπανάσταση σημαίνει ότι ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων ανατρέπεται. Τι, κατά τη γνώμη σας, πήγε λάθος και δεν κατάφερε η αριστερά να αποφύγει την αποικιοποίηση του φαντασιακού; Χρειάζεται να διευκρινίσουμε για ποια αριστερά μιλάμε. Εάν μιλάμε για την «αριστερά» που επικαλείται το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη Γαλλία, τότε το φαντασιακό τους είναι εντελώς αποικιοποιημένο, έχουν αφομοιωθεί από τη λογική του συστήματος. Η αριστερά που εκπροσωπείται από τον Μελανσόν είναι χαρακτηριστική περίπτωση δύο ημισφαιρίων σκέψης. Το ένα παραμένει αναπτυξιακό και το άλλο έχει εξελιχθεί σε απο-αναπτυξιακό. Αυτή η αριστερά ανακάλυψε και ενσωμάτωσε την ιδεά της οικολογίας αργά. Αν μιλάμε για το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, στη μεγάλη του πλειοψηφία είναι εντελώς αναπτυξιακό. Οι σύγχρονοι πολιτικοί δεν προτάσσουν ισχυρές ιδέες και πεποιθήσεις, αλλά αναζητούν το συμβιβασμό, τη λεγόμενη συναίνεση, με στόχο την ανάληψη της εξουσία. Σε αυτόν τον τρόπο σκέψης ένα μοντέλο που ανατρέπει την ανάπτυξη, γίνεται αντιληπτό ως μη αποτελεσματικό εκλογικά. Το σημαντικό, όμως, είναι να είμαστε φορείς ιδεών και απόψεων και να τις μεταδίδουμε. Η μόνη συναίνεση που μπορούμε να έχουμε, είναι ως προς την ανατροπή. Ένα νέο φαντασιακό αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο για τη σύγχρονη ριζοσπαστική αριστερά. Μπορεί η αποανάπτυξη να απαντήσει σε αυτό ιδιαίτερα για χώρες όπως η Ελλάδα όπου η ριζοσπαστική αριστερά διεκδικεί την κυβέρνηση; Οπωσδήποτε, κατά τη γνώμη μου. ∆εν ξέρω αν θα είναι τελικά η αριστερά που θα καταφέρει να διαδώσει ένα διαφορετικό όραμα στους ανθρώπους ή αν θα προέλθει από τα κάτω. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να μη μπει υπό τον προδιορισμό αριστερά ή δεξιά.

Ευχαριστούμε τον Σωτήρη Σιαμανδούρα για τη σημαντική βοήθειά του.