Κυριακή 27-07-2014 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

ΑΡΘΡΑ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 27 Ιουλίου 2014 • Αρ. φ. 1213 • 2 €

Η προοπτική κυβέρνησης της Αριστεράς

Θ. Παρασκευόπουλος: ∆ύο διαφορετικά πολιτικά φαινόμενα

Άρθρο - παρέμβαση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα

Από το “εμπρός Αντρέα, για μια Ελλάδα νέα” στα σημερινά διακυβέυματα σελ. 10

... Ε. Τσακαλώτος - Χ. Λάσκος: Αριστερά και φορολογία

Σκέψεις και προτάσεις για τον τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να κινηθεί στο φορολογικό σελ 8-9

... Χ. Γεωργούλας: Η ιδεολογική φτώχεια της νεοφιλελεύθερης δεξιάς

Πως ο «σοσιαλμανής» Καραμανλής παρουσιάζεται σαν προπομπός του Σαμαρά σελ. 5

Α. Κουμανταράκη Θ. Τσακίρης: Αγνοημένες όψεις της Μεταπολίτευσης

Από το εργοστασιακό κίνημα στην κομματικοποίηση των συνδικάτων σελ. 30-31

• Κράτος, τάξεις και συμμαχίες • Από την κοινωνική έκρηξη στην πολιτική αλλαγή • Η σύζευξη του κοινωνικού με το πολιτικό

ΥΠΟ ΤΟ ΦΟΒΟ ΠΡΟΩΡΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ, ΣΑΜΑΡΑΣ - ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ...

Συµφώνησαν χωρίς τον ξενοδόχο

∆ΙΕΘΝΗ

Νορβηγία: Η κληρονομιά του Μπρέιβικ

Τρομοκρατικό χτύπημα φοβάται η κυβέρνηση και σπέρνει πανικό ισλαμοφοβίας σελ. 13

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μ. Τριανταφύλλου: «Η κοιμωμένη ξύπνησε»

Μια τρυφερή και πικάντικη παράσταση των Ξ. Καλογεροπούλου και Θ. Μοσχόπουλου, για παιδιά, από το Θέατρο του Νέου Κόσμου σελ. 28

Οι καθαρίστριες μας εμπνέουν όλους Του Στάθη ∆ρογώση*

ίχα την τιμή όλα αυτά τα χρόνια να παίξω σε δεκάδες συναυλίες αλληλεγγύης για κινηματικούς σκοπούς. Η συναυλία την οποία θυμάμαι με την πιο γλυκιά συγκίνηση έγινε πριν λίγους μήνες έξω από τις σκηνές των αγωνιζομένων καθαριστριών στο υπουργείο Oικονομικών στο Σύνταγμα. ∆εν ήταν συναυλία. Μαζευτήκαμε με κιθάρα και τζουρά (ήταν κι ο καλός μου φίλος και συνάδελφος Ηλίας Βαμβακούσης) και δεν παίξαμε ούτε ένα δικό μας τραγούδι. Ρεμπέτικα, λαϊκά, τέτοια τραγούδια μόνο ακούστηκαν. Και Λοΐζος. ∆εν βρήκα δικό μου τραγούδι για την περίσταση. Και δεν βρήκα και άλλου συναδέλφου μου. Το καινούριο ελΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Σωτήρης ∆ημητρίου: Το χρήμα διέλυσε την ενότητα

Οι «αντιπολιτευτικοί» ελιγμοί του ΠΑΣΟΚ από... θέσεις συμπολίτευσης κράτησαν λιγότερο κι από όσο διαρκούν τα θαύματα στη μετά Χριστόν εποχή. Μετά τη συνάντησή του με τον κ. Σαμαρά, ο κ. Βενιζέλος δήλωσε με σαφήνεια ότι «το ΠΑΣΟΚ δεν έχει στρατηγικές αμφιταλαντεύσεις», επιβεβαιώνοντας ότι οι δύο αρχηγοί συμφώνησαν να διαφυλάξουν το κύριο γι’ αυτούς: να φθάσουν στην εκλογή Προέδρου της ∆ημοκρατίας μέσα σε όσο γίνεται πιο θετικό για την κυβέρνηση κλίμα. Η ισορροπία που επιχειρούν, όμως, είναι ασταθής. Οι κίνδυνοι που προέρχονται από τις εσωτερικές διαφωνίες ή τα αποκλίνοντα συμφέροντα, που υπαγορεύουν συχνά διαφορετικές τακτικές, είναι δευτερογενείς. Στη ρίζα του κυβερνητικού προβλήματος βρίσκεται η πολιτική που ακολουθείται, η οποία προκαλεί τη δυσαρέσκεια και την

Οι αντάρτες του σινεμά και η διαβρωτική επιρροή του ιδρύματος Φορντ σελ 24-25

αντιπαλότητα της τεράστιας πλειοψηφίας των λαϊκών τάξεων. Αυτές τη βιώνουν σαν ένα αδιάκοπο πόλεμο εναντίον τους. Οι συνεχείς αναβολές στην ολοκλήρωση των σχεδίων ιδιωτικοποίησης των πάντων (ΕΥ∆ΑΠ, ΕΥΑΘ, αιγιαλός...), καθώς και οι συσπειρώσεις εναντίον τής κυβέρνησης που προκαλούν τα σχέδια αυτά, απομακρύνουν τη δυνατότητα εκλογής προέδρου από την παρούσα βουλή, εντείνοντας την κυβερνητική αστάθεια. Αν η αξιωματική αντιπολίτευση διατηρήσει την πρωτοβουλία κινήσεων στο πεδίο της ωρίμανσης μιας νέας πλειοψηφικής συμμαχίας κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων και της παράλληλης ωρίμανσης της ριζοσπαστικής εναλλακτικής πρότασής της, είναι βέβαιο ότι οι όποιες συμφωνίες Σαμαρά-Βενιζέλου θα αποδειχθούν χωρίς τον ξενοδόχο.

Το Ισραήλ εκτός ορίων και πάλι

Σκοτώνουν τα δάση πριν καούν

Στη Βουλή τις επόμενες μέρες το δασοκτόνο νομοσχέδιο σελ 16

«Βαριά βιομηχανία» ο τουρισμός για τους εργαζόμενους Τι δείχνει η έκθεση του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών σελ 17

Ανάλυση της Βιβής Κεφαλά και παρέμβαση του Μόνι Οβάντια για το νέο αιματοκύλισμα στη Γάζα σελ 11,15

Η «ΕΠΟΧΗ» ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΣΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ ΣΤΙΣ 31 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ

Οι καθαρίστριες μάς εμπνέουν όλους ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

ληνικό τραγούδι δεν μιλάει για αυτά τα θέματα. Κι όταν το κάνει μιλάει όπως οι δημοσιογράφοι. Αποστεωμένα, ψεύτικα. Μεγαλώσαμε -η γενιά μου- ακούγοντας γύρω μας μια ηχώ παλιών αγώνων. Κάποιοι δώσαμε κιόλας τη μάχη στην πρώτη γραμμή, αλλά πάντα σε μια μειοψηφία. Ντύναμε τις προσπάθειές μας με βαρύγδουπες λέξεις, που τελικά έχασαν το νόημά τους. Οι λέξεις της αριστεράς εκστομίζονταν από βολεμένους πασόκους συνδικαλιστές και βουλευτάκους της διαπλοκής. Ο «αντιφασισμός» τσίχλα. Οι συγκεντρώσεις της ΓΣΕΕ και της Α∆Ε∆Υ παρωδία. Ο κυβερνητικός συνδικαλισμός του ’80-’90 διέλυσε τα πάντα. Και άλλαξε και τις λέξεις. Τις φτήνυνε. Εννοείται ότι δεν σβήνω όλους τους αγώνες της γενιάς μου με έναν αφορισμό. Απλά μας είχαν κλέψει τις λέξεις. Και δεν βρήκαμε καινούριες. Για αυτό δεν γράφτηκε και πολιτικό τραγούδι. Οι λέξεις, ο τόνος, οι φράσεις του είχαν κλαπεί από τα διεφθαρμένα ανθρωπάκια, τους παλιούς πρασινοφρουρούς διορισμένους, που πια ομαδικά ψηφίζουν τους ναζί ή προσπαθούν να βρουν ρωγμές στη ριζοσπαστική αριστερά να χωθούν. Φυσικά δεν θα τους γίνει το χατήρι.

“

Καθαρές αγωνιζόμενες ψυχές

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Και μάλιστα σε ένα κείμενο για τις καθαρίστριες; Μα γιατί εκείνη τη νύχτα επιτέλους είδα καθαρές αγωνιζόμενες ψυχές. Γυναίκες ακούραστες που τραγουδούσαν ενώ είχαν φάει ξύλο το πρωί , ενώ τις έπαιρναν οι ειπρακτικές εταιρείες για τα δάνεια, ενώ δεν είχαν τίποτα να δώσουν στα παιδιά τους. Ναι, τραγουδούσαν δίπλα στους μπάτσους που κοιτούσαν σαν χαζοί. Τραγουδούσαν ενώ τα είχαν χάσει όλα. Και ήταν μια γροθιά. ∆εν πήγαν να βολέψουν τους εαυτούς τους. Συγκρότησαν από τα κάτω ομάδα. ∆εν είχαν συνδικαλιστοπατέρες. Ούτε κόμμα. Κι έτσι λειτουργούν και τώρα. Αμεσοδημοκρατικά. Και πήγαν για συμπαράσταση και σε άλλες συλλογικότητες. Πήγαν και σε άλλες πορείες. Ξαναέφαγαν ξύλο. Και θα τις ξαναβαρέσουν. Γιατί ξέρουν πολύ καλά οι ακροδεξιοί, με την τσόντα του ΠΑΣΟΚ, που κυβερνάνε ότι μόνο αγώνες με τέτοιο ήθος μπορούν να τους κλονίσουν. Ο κάθε Άδωνις και η κάθε τραμπούκα Βούλτεψη δεν φοβάται τις τηλεμαχίες. Εκεί γαυγίζουν χωρίς ουσιαστικό αντίπαλο. Τις καθαρίστριες, όμως, τις φοβούνται. Γιατί οι καθαρίστριες με τον αγώνα τους έχουν την κοινωνία μαζί τους. Μετά από εκείνη τη βραδιά τέλειωσα ένα τραγούδι που δούλευα καιρό. Οι καθαρίστριες μας εμπνέουν όλους. Αυτές μας κινούν να βγούμε μπροστά. Για τη ζωή μας ξανά.

Εννοείται ότι δεν σβήνω όλους τους αγώνες της γενιάς μου με έναν αφορισμό. Απλά μας είχαν κλέψει τις λέξεις. Και δεν βρήκαμε καινούριες. Για αυτό δεν γράφτηκε και πολιτικό τραγούδι. Οι λέξεις, ο τόνος, οι φράσεις του είχαν κλαπεί.

Ξέρω ότι θέλεις να αλλάξεις τα πάντα στον κόσμο Μα νιώθεις μόνος, ρωτάς αν αξίζει ξανά και ξανά Ξέρω ότι ξέρεις δεν είναι εποχή για σωτήρες Οι απλοί άνθρωποι είναι που πρέπει να βγούνε μπροστά. Έλα να βγούμε μπροστά για τη ζωή μας ξανά! Είν’ τα ονειρά μας φωτιά, έλα να βγούμε μπροστά! Το υπόλοιπο από Σεπτέμβρη. Για την ώρα θα συναντήσουμε ξανά τις καθαρίστριες στη μεγάλη συναυλία με την Χαρούλα Αλεξίου στο Σύνταγμα.

* Ο Στ. ∆ρογώσης είναι τραγουδοποιός και δημοτικός σύμβουλος Αθήνας με την Ανοιχτή Πόλη.

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Αλληλεγγύη, συλλογικότητα, πολιτισμός Τ 2ο ΚΑΜΠΙΝΓΚ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΣΥΡΙΖΑ

ο 2ο Κάμπινγκ της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ φιλοξενείται φέτος στην παραλία Βαθύ του Γυθείου από τις 2 μέχρι τις 10 Αυγούστου του 2014. Με κεντρικό σύνθημα «αλληλεγγύη – συλλογικότητα – πολιτισμός» καθώς και με μια ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη λήψης συλλογικών πρωτοβουλιών για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος και των δημόσιων αγαθών το πρόγραμμα του φετινού κάμπινγκ χαρακτηρίζεται από πλούτο και ποικιλία πολιτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Ήδη από την Κυριακή 3/8 η διοργάνωση ξεκινά με θεματικά εργαστήρια, συνεχίζεται με τον Α΄ κύκλο των κινηματογραφικών προβολών με τίτλο «Ένα Ακόμη Βλέμμα στο Φασισμό» και την ταινία Οι τελευταίες ημέρες της Σοφι Σολ (Μαρκ Ράδερμουντ, 2005) και η ημέρα ολοκληρώνεται υπό τους alternative rock και funk ήχους των Radio Sol. Tην ∆ευτέρα 4/8 επισκεπτόμαστε το σπάνιου γεωλογικού ενδιαφέροντος σπήλαιο του ∆ιρού. Κατά τη διάρκεια της ημέρας φιλοξενούνται επίσης θεματικά workshop, ενώ ο κύκλος «Ένα ακόμη Βλέμμα στον Φασισμό» συνεχίζεται με την προβολή της ταινίας ο Ψεύτης Ήλιος του Νικίτα Μιχάλκοφ (1994).

Κάμπινγκ του ∆ικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά ∆ικαιώματα

Την Τρίτη 5/8 επισκεπτόμαστε την περιοχή Σκάλα Λακωνίας στο πλαίσιο μιας ειρηνικής παράστασης διαμαρτυρίας ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των μεταναστών εργατών γης που εργάζονται στην περιοχή. Η εξωστρεφής δράση συνεχίζεται με επίσκεψη στο χωριό καταγωγής της εμβληματικής μορφής του εγχώριου φοιτητικού κινήματος, Σωτήρη Πέτρουλα καθώς και στην πόλη του Γυθείου. Οι προβολές συνεχίζονται με τον δεύτερο κύκλο: «Με φόντο την κρίση» και την ταινία του Φίλιππου Τσίτου, Άδικος Κόσμος (2011). Οι έντονες συγκινήσεις της ημέρας εκτονώνονται σε ένα διασκεδαστικό beach party. Tην Τετάρτη 6/8 επισκεπτόμαστε την Ελαφόνησο και συγκεκριμένα την εκπληκτικής ομορφιάς παραλία του Σίμου, η οποία έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των ακτών που προωθούνται προς εκποίηση από το ΤΑΙΠΕ∆. Την Πέμπτη 7/8 φιλοξενούνται επίσης θεματικά workshop. Μεταξύ άλλων η εκδήλωση – εργαστήριο με τίτλο: Παραστατικές τέχνες και Πολιτικός ακτιβισμός: Ιστορική προσέγγιση και πρακτική με εισηγητή τον Μάνο Συμεονάκη, τεχνικό τύπου και δημιουργό συλλογής ελληνικού γκράφιτι. Οι προβολές συνεχί-

ζονται με τον Γ κύκλο: «Από την Έμφυλη σκοπιά» και την ταινία: Libertarias, 1996 του Vincente Arada. Την ίδια ώρα σε μια άλλη γωνιά του κάμπινγκ η ομάδα Πείραγμα μας παρουσιάζει τον αντιφασιστικό μονόλογο διάρκειας 40 λεπτών της Φράνκα Ράμε. Το πρόγραμμα της ημέρας κορυφώνεται με την συναυλία του Παύλου Παυλίδη, η οποία είναι αφιερωμένη στην υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των ακτών. Την Παρασκευή 7/8 έχει προγραμματιστεί κεντρική εκδήλωση με βασικό ομιλητή τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα η οποία θα φιλοξενηθεί στην πόλη της Σπάρτης. Ως είθισται η προτελευταία ημέρα των δραστηριοτήτων του κάμπινγκ θα ολοκληρωθεί με ρεμπέτικο γλέντι. Το Σάββατο 8/8 λαμβάνουν χώρα θεματικά workshops καθώς και οι συνελεύσεις των οργανώσεων μελών της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ. Οι κινηματογραφικοί κύκλοι ολοκληρώνονται με την προβολή δύο ταινιών: Αny Day Now, Travis Fine (2012) («Από την Έμφυλη Σκοπιά») καθώς και Moonrise Kingdom, Wess Anderson (2012) (Kύκλος ∆: θερινό σινεμά). Αποχαιρετούμε το 2ο κάμπινγκ της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ με ένα υψηλών προσδοκιών beach party. Για δηλώσεις συμμετοχής επικοινωνήστε στο 6936159199

ο καθιερωμένο κάμπινγκ του ∆ικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά ∆ικαιώματα πραγματοποιείται φέτος στην παραθαλάσσια τοποθεσία Ξουτκά Πολυχώραφο στα Βασιλικά της Β. Εύβοιας από τις 24 έως τις 31 Αυγούστου. Το κάμπινγκ περιλαμβάνει συζητήσεις, προβολές, πάρτι και εκδρομές. Η διαμονή στοιχίζει 3 ευρώ την ημέρα κατ’άτομο (με σκηνή και πάρκινγκ), ενώ είναι δωρεάν για τις άνεργες-ους. Καθ’ όλη τη διάρκεια του κάμπινγκ θα λειτουργεί συλλογική κουζίνα. Το πρόγραμμα των κεντρικών συζητήσεων είναι το εξής: • Παρασκευή 29/08, 7 μμ: «Αριστερός πατριωτισμός ή αντικαπιταλιστικός διεθνισμός;» • Σάββατο 30/08, 12 μ.: «Αυτοοργάνωση και αυτοδιαχείριση: οι «θεσμίσεις» του κινήματος». • Σάββατο 30/08, 7μμ.: «Κρατική βία, κοινωνική αντιβία και πολιτική ανυπακοή στην εποχή της κρίσης/επίθεσης» • Κυριακή 31/08, 12μ.: Προγραμματισμός δράσης για τα κέντρα κράτησης μεταναστών, τις πτέρυγες απομόνωσης στις φυλακές, τους πολιτικούς κρατούμενους, το αντιφασιστικό κίνημα κ.λ.π. Τηλέφωνα για δηλώσεις συμμετοχής: 6947986011, 6974569239.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

Στρατηγική συναντίληψη Ν∆ - ΠΑΣΟΚ Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Εκλογικοί φόβοι και υπέρτερα συμφέροντα υπερίσχυσαν, προς το παρόν, των διαφωνιών και του ενδοκυβερνητικού ανταγωνισμού.

οιο ήταν το περιεχόμενο της συζήτησης κατά τη συνάντηση Βενιζέλου – Σαμαρά την Πέμπτη; Στο έδαφος της στρατηγικής συναντίληψης, η οποία δεν αμφισβητείται, οι δύο κυβερνητικοί εταίροι, εξομαλύνοντας όσα μπορούσαν από τα προβλήματα που ανέκυψαν, συμφώνησαν να διαφυλάξουν το κύριο και να στηρίξουν από κοινού μια επανεκκίνηση του κυβερνητικού έργου. Στόχος είναι, αφού περάσουν επιτυχώς την αξιολόγηση της τρόικας, εξασφαλίσουν έναρξη συζήτησης για το χρέος, ψηφιστούν τα προαπαιτούμενα, καταρτισθεί ο προϋπολογισμός για το 2015 που θα περιλαμβάνει κάποιες φοροελαφρύνσεις, να φθάσουν στην εκλογή προέδρου σε θετικό για την κυβέρνηση κλίμα. Όσον αφορά τα τρέχοντα, έδωσαν εντολή να προχωρούν. Για την αξιολόγηση, σε κοινή σύσκεψη Βενιζέλου – Μητσοτάκη – Σαμαρά θα βρεθεί λύση. Για τον αιγιαλό βρέθηκε. Ο δε υπουργός Οικονομικών κ. Γκίκας Χαρδούβελης, επί τω έργω, συνέχισε να συγκροτεί, μαζί με τα στελέχη και του ΠΑΣΟΚ, το πολυνομοσχέδιο που θα περιλαμβάνει όλα τα προαπαιτούμενα για τη δόση του ενός δισ. ευρώ. Γιατί, όμως, μιλάμε για στρατηγική συναντίληψη των δύο; Από πού προκύπτει; Μα από τους ίδιους. «Το ΠΑΣΟΚ απέδειξε ότι δεν έχει στρατηγικές αμφιταλαντεύσεις» δήλωσε ο κ. Βενιζέλος, υπογραμμίζοντας, μάλιστα, με υπερηφάνεια, ότι «σήκωσε μεγάλα βάρη και με τα μνημόνια και στην πορεία προς την έξοδο από την κρίση, και έτσι θα πορευτεί και στο μέλλον». Ο δε κ. Σαμαράς, από την πλευρά του, εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα εξασφαλισθούν οι εκατόν ογδόντα βουλευτές για την εκλογή Προέδρου ∆ημοκρατίας και οι εκλογές θα αποτραπούν. Η κυβέρνηση, μ’ άλλα λόγια, θα αποκτήσει τον αναγκαίο πολιτικό χρόνο για να ολοκληρώσει το έργο της και να φανεί ότι αποδίδει, όπως υποστήριζαν στο Μαξίμου. «Είμαι αισιόδοξος για το αύριο. ∆εν το λέω τυχαία», ανέφερε ο πρωθυπουργός στη δήλωσή του για τα σαράντα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Οι συστημικοί επιτηρητές

To πολιτικό παιχνίδι αυτές τις μέρες, όμως, είχε πολύ ενδιαφέρον, διότι, καθώς έπαιρνε επικίνδυνες στροφές, όλοι οι παίχτες εμφάνισαν τις προθέσεις τους. Πρώτοι, οι συστημικοί επιτηρητές. «Η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα μιας μεγάλης διαπραγμάτευσης για το χρέος και τη δημιουργία μιας νέας σχέσης με τους δανειστές της. ∆εν θα καταφέρει να κάνει τίποτε, αν αρχίσει να κάνει πίσω», σημείωνε στο κύριο άρθρο της η «Καθημερινή». Επέκρινε, δε, τον κ. Βενιζέλο ότι δίνει το «μήνυμα προς τα έξω και προς τα μέσα ότι καμιά μεταρρύθμιση δεν μπορεί να γίνει πριν από τις επόμενες εθνικές εκλογές». Τα “Νέα” από την πλευρά τους, την επαύριο της συνάντησης – έως τότε ήταν προσεκτικά, έκρυβαν τη διαμάχη – σημείωναν: «Πράγματι, θα ήταν παράτολμη μια πρόωρη προσφυγή σε εκλογές σε μια συγκυρία ιδιαίτερα κρίσιμη, με το μείζον θέμα της διευθέτησης του χρέους στον αέρα και

Του Κώστα Μητρόπουλου από «Τα Νέα»

δεκάδες εκκρεμότητες στην πορεία για την έξοδο από την κρίση. Η κυβέρνηση πρέπει να αφεθεί να ολοκληρώσει το έργο της – και να κριθεί γι’ αυτό». Στη συζήτηση αυτή είχαν ρόλο, όμως, και τα κόμματα της συγκυβέρνησης. Τα οποία - ιδίως το ΠΑΣΟΚ - όλο και περισσότερο εμφανίζουν δυσκολίες όσον αφορά τη στήριξη του κυβερνητικού έργου. Ο συμβιβασμός που έχει επιτευχθεί στο ΠΑΣΟΚ που έδωσε χώρο στον κ. Βενιζέλο για τις πρωτοβουλίες – διάλογο κεντροαριστερών, συνέδριο ∆ημοκρατικής Παράταξης κ.τ.λ. – και κρατά τους διαφωνούντες (Σκανδαλίδη κ.ά.) εντός επίσημης παιδιάς, έχει ως προαπαιτούμενο διακριτό ρόλο για το ΠΑΣΟΚ. Να φαίνεται ότι πιέζει την κυβέρνηση, διαφωνεί, προτείνει κτλ. Να είναι ένα είδος ∆ΗΜΑΡ στην κυβέρνηση ή Ν∆ στην κυβέρνηση Παπαδήμου. Πρόκειται για γραμμή, όμως, που δεν μπορεί να πάει πολύ μακριά. Και πρώτοι το είπαν οι «δικοί» του. Ο ∆ημ. Μητρόπουλος στα “Νέα”, πχ, είναι σαφής: «Φυσικά, το να παίζει το ΠΑΣΟΚ το παιχνίδι που έπαιζε ως τον Ιούνιο του 2013 η ∆ΗΜΑΡ – δηλαδή να αντιπολιτεύεται την κυβέρνηση στην οποία συμμετέχει – είναι αμφισβητήσιμης πολιτικής αξίας. Όχι μόνο γιατί το κόμμα του Κουβέλη ουδόλως ωφελήθηκε. Αλλά γιατί ο κόσμος δεν τρώει κουτόχορτο. ∆εν μπορεί να ψηφίζεις νόμους και να στηρίζεις πολιτικές και μετά να βγαίνεις απέναντι. Το παιχνίδι του κακού και του καλού αποκρυπτογραφείται εύκολα από πολίτες απογοητευμένους και κουρασμένους». ∆εν χρειάζεται να προσθέσουμε εμείς τίποτε.

Υπάρχουν και «Καραμανλικοί»

Υπάρχει και η Ν∆. ∆εν πρέπει να ξεχνάμε ότι λειτουργεί, ουσιαστικά, με το ένα σκέλος της στην κυβέρνηση. ∆ύο περιστατικά αυτής της εβδομάδας, μόνο, το αποδεικνύουν. Ομάδα βουλευτών με σαφή καραμανλική τοποθέτηση έκαναν ερώτηση στον κ. Χαρδούβελη με την οποία ζητείται η δραστική μείωση της φορολογίας. Καλούν τον υπουργό να απαντήσει αν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης η μείωση του τέλους επιτηδεύματος, του ποσοστού προκαταβολής φόρου, του ύψους των τεκμηρίων διαβίωσης, του ΕΦΚ στα καύσιμα και στον

Ενιαίο Φόρο Ακινήτων. Ζητούν την καθιέρωση αφορολόγητου, σε συνδυασμό με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, ως ‘όριο φτώχειας’. Μια φράση της ερώτησης έχει, επιπλέον, μεγάλη ιδεολογική σημασία για τη Ν∆, η οποία αποκαλύπτει και το υπόβαθρο των διαφωνιών σ’ αυτό το κόμμα: «Η μεσαία τάξη αποδιοργανώνεται με ορατές συνέπειες για την ίδια τη ∆ημοκρατία», παρατηρούν. Οι ίδιοι διευκρίνιζαν ότι η ενέργειά τους δεν ήταν γνωστή στο Μαξίμου. «Μένει να φανεί αν συνιστά το πρώτο βήμα προσπάθειας συγκρότησης ομάδας που θα παρεμβαίνει συγκροτημένα», σχολίαζε το ρεπορτάζ της “Καθημερινής”. Στο ίδιο μήκος κύματος μπορεί να ενταχθεί και μια παρέμβαση του κ. Μεϊμαράκη, που υποστήριζε ότι είναι εφικτή … η προοπτική ανασύνταξης της Ν∆ μέσα από ένα «συνέδριο πανστρατιάς». Η Ν∆, πρόσθεσε, έχει μεγάλο ποσοστό, έχει 40%.

Ο –κοινός– φόβος μπροστά στις κάλπες

Τα κόμματα της συγκυβέρνησης, λοιπόν, μόνο έτοιμα δεν είναι να πάνε για εκλογές, και αυτό ήταν κοινό μυστικό όταν συζητούσαν οι δύο. «Να τα βρούμε, ας σοβαρευτούμε», τους έλεγε η φωνή της λογικής. Ως τώρα, πωλούν στο λαό «υπευθυνότητα». Πώς θα κατηγορούσαν από το μπαλκόνι τον ΣΥΡΙΖΑ, ποιους θα έπειθαν; Και τα βρήκαν. Με τον κ. Βενιζέλο σαφώς σε δυσκολότερη θέση, διότι έχει εσωκομματική αντιπολίτευση, διότι αρχίζει να μην πείθει τα στελέχη η γραμμή Βενιζέλου ότι η επιτυχία του προγράμματος θα φέρει «μέρισμα» στο ΠΑΣΟΚ ως θεμελιωτή του, διότι αν ωφελείται κάποιος σήμερα είναι η Ν∆. Αυτή μπορεί να πείθει τις αστικές δυνάμεις της χώρας για το αναντικατάστατό της και όχι το ΠΑΣΟΚ. Και ετοιμάζονται πρωτοβουλίες για το φθινόπωρο στον «αστικό κεντροδεξιό πόλο» από το κόμμα της Ν∆. ∆ίπλα του οι πρωτοβουλίες του «αστικού κεντροαριστερού τόξου» - συνέδριο ∆ημοκρατικής Παράταξης - τι πειστικό τεκμήριο θα μπορούσαν να φέρουν στο τραπέζι για τη χρησιμότητά τους; Και τι κυβερνητική προοπτική θα οικοδομούν, χωρίς να διαφωνούν; Επιτεύχθηκε, λοιπόν, μια ευσταθής

“Το ΠΑΣΟΚ απέδειξε ότι δεν έχει στρατηγικές αμφιταλαντεύσεις” δήλωσε ο κ. Βενιζέλος, υπογραμμίζοντας, μάλιστα, με υπερηφάνεια, ότι «σήκωσε μεγάλα βάρη και με τα μνημόνια και στην πορεία προς την έξοδο από την κρίση

νέα ισορροπία και η κυβέρνηση εργάζεται με πλάνο που φθάνει ως την εκλογή προέδρου; Όχι βέβαια. Η ισορροπία είναι ασταθής και η συμφωνία έγινε χωρίς τον ξενοδόχο. ∆ιότι το ζήτημα δεν είναι αν Ν∆ – ΠΑΣΟΚ δεν θέλουν εκλογές, αλλά αν θα μπορέσουν να διαχειρίζονται τα προβλήματα που έχουν μπροστά τους, από τις εντολές της τρόικας, χωρίς απώλειες, χωρίς νέες διαφωνίες, χωρίς να διογκώνεται όλο και περισσότερο ο θυμός και η δυσαρέσκεια της τεράστιας πλειοψηφίας του λαού. Το πρόγραμμα ενεργειών τής κυβέρνησης, το επόμενο τρίμηνο, είναι στην κυριολεξία πόλεμος κατά των λαϊκών τάξεων, κατά των δικαιωμάτων των πολιτών. Απ’ αυτή, ακριβώς, την αδυναμία μπορεί να προκύψουν εκλογές. Και είναι αλήθεια ότι αυτός που μπορεί να τις προκαλέσει είναι η Ν∆, αν θεωρήσει ότι το ΠΑΣΟΚ, το οποίο έχει γραμμή να φαίνεται πιο κοινωνικό από τον συνεταίρο του, περάσει τα εσκαμμένα. Το κόμμα του είναι, εκτός από τον τακτικισμό του, εκείνο που αφαιρεί την αξιοπιστία από τις εγγυήσεις Βενιζέλου προς Σαμαρά. Η κυβέρνηση συνεκτιμά ασφαλώς, όταν αποφασίζει το σχέδιό της, την ευνοϊκότατη συγκυρία για τον ΣΥΡΙΖΑ που διανύουμε . Με συνεχείς πολιτικές πρωτοβουλίες, με καμπάνιες, με παρεμβάσεις εκεί που η κοινωνία συγκρούεται με την κυβερνητική πολιτική, που εντωμεταξύ όλο θα εντείνεται, εκεί που οι πολίτες γενικά συνειδητοποιούν ότι προκαλούνται πλήγματα κατά της ποιότητας ζωής τους, θα έχει συνεχώς την πρωτοβουλία κινήσεων. Και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο αναδύεται η μεγάλη δυσκολία να εξασφαλίσει η συγκυβέρνηση 180 ψήφους για τον Πρόεδρο ∆ημοκρατίας. Το ίδιο αυτό – αντικυβερνητικό – κλίμα είναι που μειώνει, επίσης, αποφασιστικά τη βλάβη για τον ΣΥΡΙΖΑ και το κίνημα, που θα υπάρξει αν εκλεγεί πρόεδρος. Ο πολιτικός χρόνος που θα κερδηθεί, θα είναι άγονος για την κυβέρνηση και γόνιμος για την ωρίμανση της εναλλακτικής πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ, της συμμαχίας των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που εργάζεται για να συγκροτηθεί.

Παύλος ∆. Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Οι σφαγείς της 51ης πολιτείας των ΗΠΑ

Το Ισραήλ δεν είναι απλά το “μακρύ χέρι των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή”, είναι το ιδανικό ιμπεριαλιστικό πρότυπο της μεταπολεμικής ∆ύσης Του Νίκου Τσαγκρή

Μοιάζουμε όλο και περισσότερο με τους ταξιδιώτες μιας κλινάμαξας που ξυπνούν μόνο τη στιγμή της σύγκρουσης. Οι επιζώντες μετράμε, κάθε φορά, τα νέα θύματα και αμέσως ξαναπέφτουμε για ύπνο… σφαγή των (αμέτρητων, μέχρι στιγμής) παλαιστινίων αμάχων που εξελίσσεται στη Λωρίδα της Γάζας, παρομοιάζεται με τη σφαγή των 926 αμάχων κατά τη διάρκεια των ισραηλινών επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας το 2009, που παρομοιάζονταν με την σφαγή δυόμισι χιλιάδων παλαιστινίων αμάχων στους καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα, το Σεπτέμβρη του 1982. Σφαγή την οποία επιμελήθηκε ο εθνικιστής ισραηλινός ηγέτης Αριέλ Σαρόν, ο οποίος, έκτοτε, παρομοιάζεται με τον σφαγέα των εβραίων της Βαρσοβίας, υποστράτηγο των Ες Ες Στρόουπ, και άλλους διακεκριμένους χιτλερικούς σφαγείς. Ο Αριέλ Σαρόν, σε αντίθεση με τους διακεκριμένους χιτλερικούς σφαγείς ισραηλινών, ουδέποτε δικάστηκε, ούτε καταδικάστηκε ως διακεκριμένος σφαγέας παλαιστινίων. Σύμφωνα με τους χρονογράφους τού 20ου αιώνα, η μοναδική τιμωρία του σφαγέα της Σάμπρα και Σατίλα ήταν θεόσταλτη: υπέστη εγκεφαλική αιμορραγία στις 4 Ιανουαρίου 2006 και βυθίστηκε σε κώμα. Το Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου παρουσίασε γάγγραινα του πεπτικού συστήματος, ένα τμήμα από το οποίο τού αφαιρέθηκε. Έκτοτε, η κατάστασή του χαρακτηρίζονταν σταθερή, αν και όλες οι προσπάθειες των γιατρών να τον «ξυπνήσουν» από το κώμα απέβησαν μάταιες. Μέχρι που, την 11η Ιανουαρίου 2014, απάλλαξε τον κόσμο από την φρικτή, και ως κωματώδη, παρουσία του. Ως εκ τούτου… αμφισβητούνται οι φήμες που φέρουν τον παραπάνω «σφαγέα» να επιμελείται των τωρινών ισραηλινών επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας.

Άλλωστε, οι τεχνικές της εν λόγω «σφαγής» διαφέρουν αισθητά, ως πλέον εκσυγχρονισμένες, από τις τεχνικές που εφαρμόσθηκαν στους προσφυγικούς καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα, οι οποίες, θα μπορούσαν να συγκριθούν μόνο με τις τεχνικές σφαγής που εφαρμόσθηκαν από τον αμερικανικό στρατό στη διάρκεια των επιχειρήσεων γενοκτονίας της φυλής των Απάτσι, του 1862, του 1869 και του 1871: οι αμερικανοί σφάζουν Ινδιάνους και οικειοποιούνται τα εδάφη τους, οι ισραηλίτες σφάζουν παλαιστίνιους και οικειοποιούνται τα εδάφη τους. Καταλαβαίνετε, η τεχνοτροπία, να πούμε, των ισραηλινών σφαγέων είναι περισσότερο αμερικάνικη παρά χιτλερική -συγνώμη, ευρωπαϊκή ήθελα να πω. Έτσι, αν και οφείλουν την κρατική – και την εδαφική τους, βέβαια – υπόσταση, στις μεταπολεμικές ευρωπαϊκές τύψεις και… βλέψεις, το ιμπεριαλιστικό τους… know how (τα μέσα σφαγής, οι τεχνικές, ο εν γένει πολεμικός τους «πολιτισμός») είναι αμερικανικό. Made in USA, άλλωστε, είναι και η τερατώδης υπεροπλία του Ισραήλ απέναντι στο σύνολο των κρατών της Μέσης Ανατολής. Καθώς και η συντήρηση της εδαφικής και κρατικής του υπόστασης, η νομιμοποίηση των δεκάδων πολεμικών εγκλημάτων του κατά των παλαιστινίων. Με δυο λόγια, το Ισραήλ είναι κάτι περισσότερο από «το μακρύ χέρι των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή»: το Ισραήλ είναι η ίδια η Αμερική, το ιδανικό ιμπεριαλιστικό πρότυπο της μεταπολεμικής ∆ύσης.

«Αν ήμουν πρόεδρος…»

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΩΝΗ

Από το 1945 και εντεύθεν, οι ΗΠΑ προσπάθησαν (επιτυχώς ή ανεπιτυχώς) να ανατρέψουν πάνω από 40 ξένες κυβερνήσεις και να συντρίψουν περισσότερα από 30 λαϊκά-απελευθερωτικά κινήματα που αγωνίζονταν εναντίον αφόρητων καθεστώτων. Στην πορεία, οι ΗΠΑ προκάλεσαν τον θάνατο αρκετών εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ καταδίκασαν πολύ περισσότερους σε μια ζωή ματωμένη, γεμάτη οδύνη και απόγνωση. Ανάμεσα στους τελευταίους, προεξέχουσα θέση κατέχουν, διαχρονικά, τα μέλη των παλαιστινιακών απελευθερωτικών κινημάτων. Οι παλαιστίνιοι… τρομοκράτες, όπως αποκαλούνται από τα συγχωνευμένα καθεστώτα ΗΠΑ - Ισραήλ και τους προέδρους τους. «Αν ήμουν πρόεδρος θα σταματούσα την «τρομοκρατία» σε διάστημα λίγων ημερών», γράφει στον πρόλογο του βιβλίου του ‘‘Το Κράτος του Κακού’’ (εκδόσεις Κανάκη, μετάφραση Γιάννη Καστανάρα) ο Ουΐλιαμ Μπλαμ: «Πρώτα θα ζητούσα συγνώμη από τις χήρες και τα ορφανά, από τους βασανισμένους και εξαθλιωμένους, και από τα εκατομμύρια άλλα θύματα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Στη συνέχεια θα ανακοίνωνα με κάθε ειλικρίνεια και σε κάθε γωνιά του κόσμου ότι οι αμερικανικές επεμβάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν λήξει, και ΘΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΟΥΣΑ ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΟΤΙ ∆ΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΛΕΟΝ ΤΗΝ 51η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΩΝ ΗΠΑ, ΑΛΛΑ - ΚΑΤΑ ΠΑΡΑ∆ΟΞΟ ΤΡΟΠΟ - ΜΙΑ ΞΕΝΗ ΧΩΡΑ!.. Κατόπιν θα μείωνα τα στρατιωτικά κονδύλια τουλάχιστον κατά 90% και θα χρησιμοποιούσα το πλεόνασμα ως αποζημίωση των θυμάτων. Τα χρήματα θα περίσσευαν. Ένας ετήσιος προϋπολογισμός 330 δισεκατομμυρίων δολαρίων ισούται με περισσότερα από 18000 δολάρια την ώρα, για κάθε ώρα από την ημέρα που γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός…» «Αυτά θα έκανα τις τρείς πρώτες μέρες μου στο Λευκό Οίκο. Την τέταρτη θα με είχαν δολοφονήσει…», σαρκάζει ο Ουΐλιαμ Μπλαμ. Λέτε να είναι αυτός ο φόβος - λόγος που ο… δημοκρατικός Μπαράκ Ομπάμα κάνει την πάπια και για τη νέα σφαγή αμάχων στη Λωρίδα της Γάζας; •

Κοπτοραπτική

Σφαγές made in USA

Τα κουβαδάκια μας και στις παραλίες... Και από 31 Αυγούστου ξανά στα περίπτερα

Το ονομάζουν βελτίωση υπηρεσιών

ρακτικών παρακολούθησης εργαζομένων συνέχεια… Μεγάλη αλυσίδα καταστημάτων ηλεκτρονικών και βιβλίων, την επομένη της αγοράς εμπορεύματος, τηλεφωνεί στον αγοραστή και του θέτει ερωτήσεις που –θεωρητικάαποσκοπούν «στην βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών». Όλες οι ερωτήσεις αφορούν στον εργαζόμενο: στην εξυπηρετικότητα, στην ταχύτητα, στις γνώσεις του για το αντικείμενο, ακόμα και στο χαμόγελο και την εμφάνισή του και «βαθμολογούνται» από ένα έως δέκα. Η μέθοδος είναι παλαιότερη και πρώτες την εφάρμοσαν οι εταιρίες τηλεφωνίας που ζητούν αξιολόγηση όταν ο συνδρομητής εξυπηρετείται τηλεφωνικώς. Άραγε, οι παρεχόμενες υπηρεσίες θα βελτιωθούν αν κάποιος εργαζόμενος χάσει τη δουλειά του εξαιτίας απρόσωπων, ίσως και κακοπροαίρετων- απαντήσεων;

Η σωστή στάση της Ελεονώρα Φορέντζα

Ελεονώρα Φορέντζα, ευρωβουλευτής της Λίστας Τσίπρα, προσκεκλημένη σε μια συζήτηση της Επαρχίας της Πούλια για την ΕΕ, αρνήθηκε να σηκωθεί στην ανάκρουση του εθνικού ύμνου της Ιταλίας, με τον οποίο αρχίζουν πάντα οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου. ∆ιάφοροι άρχισαν να διαμαρτύρονται αλλά ο πρόεδρος του Συμβουλίου τους αγνόησε. Αφού συνέχισαν να γιουχάρουν, η ιταλίδα ευρωβουλευτής κατέβηκε από το βήμα και συνέχισε να παρακολουθεί τις εργασίες από τον χώρο που καθόταν το κοινό.

Μάγκας με τα λεφτά μας

φού πρώτα έκλαψε από συγκίνηση για το δικαίωμα της ΑΕΚ να έχει γήπεδο στη Νέα Φιλαδέλφεια, ο επιχειρηματίας ∆ημήτρης Μελισσανίδης, δήλωσε ότι αν η νέα Περιφερειάρχης Αττικής θέλει να χτιστεί το γήπεδο πρέπει να δώσει τα 20 εκατομμύρια που του έταξε ο απερχόμενος κ. Σγουρός. Αυτό που δεν είπε βέβαια είναι αυτός πόσα θα βάλει. Μάλλον πολύ πολύ λιγότερα. Τζάμπα μάγκας ο «Τίγρης» και μάλιστα με τα δικά μας λεφτά θέλει να γίνει.

Χαμογέλα, είσαι δούλος

Με μηχανάκια ατομικής καταγραφής «εξόπλισαν» τους εργαζόμενους του Ιανού, ώστε να καταγράφεται η επίδοση του κάθε υπαλλήλου ξεχωριστά και στο τέλος του μήνα να βγαίνει η αξιολόγησή τους. Ύστερα από παρέμβαση του Σωματείου Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου, ο Ιανός μετονόμασε τα μηχανάκια αυτά σε σκάνερ απογραφής αποθήκης και υποχρέωσε τους υπαλλήλους να υπογράψουν ότι νιώθουν υπερήφανοι και χαρούμενοι που τα κουβαλάνε πάντα μαζί τους. Άλλωστε, όλοι εκτός από τον «υπάλληλο του μήνα» νιώθουν τη μαχαίρα της απόλυσης στο σβέρκο τους κάθε τέλος του μήνα που εκδίδεται η βαθμολογία. ∆ύο υπάλληλοι από το Ιανό Θεσσαλονίκης που αρνήθηκαν να υπογράψουν τη δήλωση ευχαρίστησης απολύθηκαν, ενώ άλλοι εργαζόμενοι της Αθήνας απειλήθηκαν ότι θα δουν την πόρτα της εξόδου. Μήπως οι ιδιοκτήτες του Ιανού να δουν και το ενδεχόμενο να δέσουν στα πόδια των υπαλλήλων μια βαριά μπάλα για να είναι σίγουροι ότι εκτίουν ποινή καταναγκαστικής εργασίας; Μαρσέλ & Μισέλ

Οι προσλήψεις στην Εθνική θα βάλουν σε διαθεσιμότητα την ηθική μας;

ταν πρωτοέγραψαν οι εφημερίδες ότι η ∆ιοίκηση της Εθνικής Τράπεζας προσέλαβε από το παράθυρο, ως συμβούλους (!) τρία παιδιά συνδικαλιστών δύο της ΠΑΣΚΕ και ενός της ∆ΑΚΕ, του ∆.Σ. του Συλλόγου Υπαλλήλων της Εθνικής, όσοι το διάβασαν, είναι σίγουρο ότι χαμογέλασαν με πίκρα, κουνώντας το κεφάλι τους ως επιβεβαίωση της εξακολουθούμενης, παρά την προκλητικότητα της ενέργειας, λόγω της κρίσης, διαπλοκής και πελατειακής λειτουργίας συνδικαλιστών και εργοδοτών. Όταν όμως έγινε γνωστό ότι διορίστηκε και το παιδί του Ταμία του Συλλόγου, που είναι επικεφαλής της παράταξης που πρόσκειται στον ΣΥΡΙΖΑ, αν και μη μέλος του κόμματος, όλοι εμείς οργιστήκαμε. Οι αντίπαλοί μας χαμογέλασαν ειρωνικά, προβάλλοντας τη γνωστή υπονομευτική ατάκα «όλοι το ίδιο είμαστε» ή «καλωσορίσατε στο κλαμπ». Είναι γνωστή, κυρίως στα συνδικάτα ∆ΕΚΟ-Τραπεζών, η πελατειακή σχέση αλληλεξάρτησης εργοδοσίας και συνδικαλιστών των ΠΑΣΚΕ – ∆ΑΚΕ. Η εργοδοσία τακτοποιεί ημετέρους τους σε προαγωγές, τοποθετήσεις, δάνεια κτλ. Στη σχέση αυτή δεν διστάζουν να προχωρήσουν και σε κάλυψη καραμπινάτων ποινικών παραβάσεων… Από την άλλη οι συνδικαλιστές προσφέρουν εργασιακή ειρήνη, καλύπτοντας με πέπλο σιωπής τις κομματικές, κυβερνητικές και εν γένει ακραίες νεοφιλελεύθερες επιλογές της εργοδοσίας. Και μετά εμείς απορούμε για τα αποτελέσματα των αρχαιρεσιών που δίνουν συντριπτικά ποσοστά υπέρ της ΠΑΣΚΕ, ενώ το ΠΑΣΟΚ πνέει τα λοίσθια… Το νοσηρό αυτό συμβάν και ό,τι άλλο μπορεί να κρύβεται, μπορεί και πρέπει να δώσει αφορμή στις δικές μας πολιτικές και συνδικαλιστικές δυνάμεις να καταδικάσουν άμεσα, αποφασιστικά, απόλυτα και ξεκάθαρα, με συγκεκριμένες υποδείξεις προς όλους τους εμπλεκόμενους στη επαίσχυντη συναλλαγή, δηλαδή τη ∆ιοίκηση της Εθνικής και τους «συνδικαλιστές» αυτούς, απαιτώντας κατ’ αρχάς την παραίτηση τους από το ∆.Σ. του Συλλόγου και την ακύρωση των προσλήψεων. Στη Βουλή να κατατεθεί ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς ήξεις αφίξεις για δήθεν παραβίαση κανονισμού, αλλά καταγγέλλοντας πολιτικά και ηθικά την επαίσχυντη συναλλαγή-διαπλοκή. Σημειώνουμε ότι, ανακοίνωση-καταγγελία εξέδωσε η κεντρική παράταξη ΜΕΤΑ, η Νομαρχιακή Τραπεζών και το τμήμα Εργατικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. ∆εν πληροφορηθήκαμε ακόμα το τι έπραξε η οργάνωση ΣΥΡΙΖΑ Εθνικής, ενώ η παράταξη που είχε επικεφαλής τον εμπλεκόμενο βρέθηκε μακριά από το μείζον πρόβλημα. Οι καιροί ου μενετοί σύντροφοι. ∆εν είμαστε όλοι το ίδιο και θα παλέψουμε από τώρα να μη γίνουμε το ίδιο μ’ αυτούς που απαξίωσαν το συνδικαλιστικό κίνημα για πολιτικές και ιδιοτελείς σκοπιμότητες. Απαιτείται ένα ηχηρό και ξεκάθαρο μήνυμα… Μάκης Μπαλαούρας, συνδικαλιστής Τράπεζας Ελλάδος, ΟΤΟΕ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ιδεολογική φτώχεια της νεοφιλελεύθερης δεξιάς

Πώς ο “σοσιαλμανής” Καραμανλής παρουσιάζεται σαν προπομπός του κ. Σαμαρά…

ηγεμονία διεκδικείται και πραγματώνεται στο πεδίο των ιδεών. Έχει, όμως, τις ρίζες της σε συγκεκριμένη κάθε φορά κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα. Αν δεν εξασφαλίζει αυτό το ρίζωμα, εξελίσσεται είτε σε αναμάσημα ιδεολογημάτων, που δεν κρατούν ουσιαστική επαφή με την πραγματικότητα, είτε σε διαδικασία αυταρχικής επιβολής. Μια τέτοια, μάλλον αποτυχημένη, απόπειρα είδαμε να αναπτύσσεται· σε πρόσφατο άρθρο του κ. Σαμαρά στην «Καθημερινή» (20/7), με αφορμή τη συμπλήρωση 40 ετών από την κατάρρευση της χούντας.

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Από τη «σοσιαλμανία» στον «αντικρατισμό»

Η κεντρική ιδέα του: όπως το 1974 ο Κων. Καραμανλής, επιστρέφοντας στην Ελλάδα της υπό κατάρρευση χούντας, έδωσε μάχη εναντίον του λαϊκισμού και του κρατισμού, για να μεταμορφώσει την Ελλάδα σε σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, έτσι και τώρα κ. Σαμαράς δίνει ανάλογη μάχη για να μην παλινορθωθεί ο λαϊκισμός και ο κρατισμός, όπως έγινε το 1981 με τη νίκη του ΠΑΣΟΚ. Ο στόχος του είναι καταφανής: να εμφανίσει τη σημερινή Ν∆ και την πολιτική της σαν αδιατάρακτη συνέχεια της μεταπολιτευτικής πολιτικής του Κων. Καραμανλή. Μόνο που για να το κατορθώσει χρησιμοποιεί την πιο ανυπόληπτη μέθοδο: ο Καραμανλής της μεταπολίτευσης παρουσιάζεται υπό το πρίσμα των αναγκών της σημερινής ηγεσίας της Ν∆ και όχι με βάση τις πολύ συγκεκριμένες επιλογές του στο πλαίσιο της μεταπολιτευτικής πραγματικότητας (να φανταστείτε ότι ξεχνάει ο κ. Σαμαράς να θυμηθεί ότι ήρε την απαγόρευση των κομμουνιστικών κομμάτων…) ∆ύο παραδείγματα, για να μη μιλάμε γενικά και αφηρημένα. Μπορεί ο Κων. Καραμανλής να παρουσιαστεί ως διαχρονικός πολέμιος του κρατισμού και συνεπώς σαν ιδεολογικός πρόγονος του νεοφιλελεύθερου Σαμαρά, όταν η ιστορία τον έχει καταγράψει ως τον πολιτικό που επέλεξε συνειδητά την κρατικοποίηση κρίσιμων τομέων της οικονομίας, όπως ο ενεργειακός (και του ηλεκτρισμού), ο τραπεζικός, σημαντικών βιομηχανικών κλάδων (π.χ. λιπάσματα, ζάχαρη…), ή οι συγκοινωνίες; Μπορεί ο Κων. Καραμανλής να αναδειχθεί σε απόλυτο και προαιώνιο εχθρό του λαϊκισμού, όταν υπήρξε ο πολιτικός που έκανε το βήμα της εξόδου από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, όχι επειδή του το υποδείκνυε κάποια ουσιαστική πολιτική μεταστροφή του, αλλά για να συμπορευθεί με το λαϊκό αίσθημα; Ή όταν είναι αυτός που «ενέδωσε», όπως παρατηρεί κριτικά ο κ. Αλ. Παπαχελάς σε άρθρο του επί τη επετείω, στη «σοσιαλμανία της εποχής»; Να σημειώσουμε εδώ παρενθετικά ότι οι όροι κρατισμός και λαϊκισμός εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται κατά κόρον ιδεολογικά –όχι μόνο από τους εκπροσώπους της ∆εξιάς και του Κέντρου. Παρά το γεγονός ότι με την προσπάθεια πλήθους πολιτικών επιστημόνων έχουν αρχίσει πια να αποκαθίσταται ο χαρακτήρας τους ως εννοιών, που αποκτούν συγκεκριμένο περιεχόμενο οικονομικό και πολιτικό, και να απαιτούν από όλους μας μια χρήση που προϋποθέτει συνθήκες επιστημονικότητας. Να θυμίσουμε, για παράδειγμα, τις αναλύ-

σεις του Λακλάου για την επιστημονικότερη προσέγγιση της έννοιας του λαϊκισμού, σε αντίθεση με την ιδεολογική δαιμονοποίησή της.

Παραχάραξη της ιστορίας

Ας επιστρέψουμε, όμως, στον κ. Σαμαρά και τις ανάγκες του, που τον οδηγούν στην παραχάραξη της ιστορίας της ίδιας της παράταξής του. Χρειάζεται αυτή την παραχάραξη, για να αποκρύψει την ουσιώδη διαφορά ανάμεσα στη δική του Ν∆ και σε μια Ν∆ που επιχειρεί να εξασφαλίσει την ηγεμονία στις συνθήκες της μεταπολίτευσης αντιστοιχιζόμενη ως ένα βαθμό με το λεγόμενο «κοινό αίσθημα». Ώστε να μπορέσει, ταξικά τοποθετημένη στο πλευρό των κυρίαρχων τάξεων, να εκφράσει ταυτόχρονα και προσδοκίες ευρύτερων τμημάτων των υποτελών τάξεων, και έτσι να εμφανιστεί πειστικά ως υπηρέτης του «γενικού συμφέροντος» –χωρίς να εγκαταλείπει τους μεσομακροπρόθεσμους στόχους, που υπαγορεύει ο ρόλος της ως κύριου εκφραστή των συμφερόντων της άρχουσας τάξης. Οι πολιτικοί της κατηγορίας του κ. Σαμαρά, λόγω εσωτερικών δεσμεύσεων, εξωτερικών πιέσεων, αλλά και ιδεολογικής πίστης στο νεοφιλελευθερισμό, φαίνονται πεισμένοι ότι, για να εξασφαλίσουν την ηγεμονία, δεν χρειάζονται τέτοιες… ξεπερασμένες τακτικές. Τους αρκεί η ιεροεξεταστική καταγγελία τού «κρατισμού» και του «λαϊκισμού» και η αποκαθαρμένη από κάθε ταξική πρόσμιξη εξυπηρέτηση των συμφερόντων του μεγάλου εγχώριου και πολυεθνικού (κυρίως) κεφαλαίου, χωρίς υποχωρήσεις σε «λαϊκιστικά» ή «κρατικιστικά» αιτήματα. Παρότι αυτά τίθενται με οξύ τρόπο ακόμη και από μέχρι τώρα σύμμαχες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις (βλέπε παραίτηση Κορκίδη). Πιστεύουν, δηλαδή, ότι, στην ουσία, μπορούν να κερδίσουν τη μάχη στο ιδεολογικοπολιτικό πεδίο, χωρίς να αναγκαστούν να αποστούν από τα σκληρά νεοφιλελεύθερα προτάγματα, που υπηρετούν προκλητικά ένα πολύ «λεπτό» στρώμα κοινωνικών δυνάμεων.

Γυμνή ταξική επιβολή

Το ιδεολόγημα που ενοποιεί υποτίθεται τους αναπόδεικτους ισχυρισμούς των νεοφιλελεύθερων τύπου Σαμαρά, είναι ότι, προωθώντας με συνέπεια τα συμφέροντα των αρχόντων, κάποτε – αναπόφευκτα– θα ωφεληθούν και οι

υποτελείς. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε ένα τέτοιο άρθρο για τη μεταπολίτευση ο κ. Σαμαράς βρίσκει χώρο για να τονίσει, βάζοντας και θαυμαστικό (!), το κατόρθωμα που «δεν έχει ιστορικό προηγούμενο»: από την 147η θέση στην παγκόσμια λίστα της ανταγωνιστικότητας, η Ελλάδα βρέθηκε στην 36η θέση. Η «άνοδός της είναι πραγματικά ανεπανάληπτη» επισημαίνει, μιλώντας με ξεδιάντροπο θαυμασμό από τη σκοπιά των συμφερόντων μερίδας του κεφαλαίου. ∆ύο μέρες αργότερα, με τον πιο επίσημο τρόπο, δια της Στατιστικής Αρχής, αποκαλύφθηκε στον άπιστο λαό τι του κόστισε αυτή η «χωρίς προηγούμενο» «ανεπανάληπτη άνοδος»: 1.500.000 άνεργους (κυρίως νέους και μακροχρόνιους), 3.800.000 πολίτες κάτω από το όριο της φτώχειας και μια από τις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη στη λίστα των χωρών με βάση το βιοτικό επίπεδο. Ένας νεοφιλελεύθερος δεν βλέπει τίποτε το προβληματικό σ’ αυτά τα καταφανώς αλληλοσυγκρουόμενα στοιχεία. Το ότι ο κ. Σαμαράς επιχειρεί να κρύψει αυτή τη νεοφιλελεύθερη οικτρή πραγματικότητα πίσω από ιστορικές λαθροχειρίες, αποδεικνύει την ιδεολογική φτώχεια του νεοφιλελευθερισμού. Για τον ακραιφνή νεοφιλελεύθερο δεν υπάρχει ζήτημα έκφρασης και των προσδοκιών τμημάτων των υποτελών τάξεων. Όλοι αυτοί, ακόμα και οι εν δυνάμει σύμμαχοι όπως τμήματα των μεσοστρωμάτων, οφείλουν να πιστέψουν, όχι να πεισθούν, ότι οι δικές τους προσδοκίες ταυτίζονται απόλυτα με τις ανάγκες του μεγάλου και πολυεθνικού κεφαλαίου. Κι ας αποδεικνύεται καθημερινά το ασύμβατο. Ο δήθεν έπαινος για τον Καραμανλή της μεταπολίτευσης στο άρθρο του κ. Σαμαρά, αποκαλύπτεται πολύ εύκολα ως αναίρεση στην πραγματικότητα μιας αλλοτινής τακτικής, η οποία σήμερα καταγγέλεται ως «λαϊκιστική» και «κρατικιστική». Ο ακραιφνής νεοφιλελευθερισμός, όπως κάθε σκληρά ταξικό και απόλυτο δόγμα, απαιτεί τυφλή αποδοχή από εκείνους που οδηγεί στην καταστροφή. Αλλιώς δεν μπορεί να σταθεί. Αλλά έτσι δεν μπορεί να σταθεί και οποιαδήποτε ηγεμονία. Τη θέση της παίρνει η γυμνή επιβολή. Η τρομοκράτηση και ο εκβιασμός όσων δεν πείθονται για την ορθότητα ή την αναγκαιότητα των νεοφιλελεύθερων επιλογών. Εκτός από τη φτώχεια των νοικοκυριών υπάρχει και η φτώχεια των επιχειρημάτων. Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η προοπτική

“

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

ΑΡΘΡΟ - ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ

Κράτος, τάξεις και συμ

“

Η στρατηγική ανασυγκρότησης του κέντρου και της κεντροαριστεράς μόνο αδιάφορους δεν μπορεί να μας αφήνει. Ο μόνος τρόπος για να αποτρέψουμε αυτή τη διαδικασία ανασυγκρότησης είναι η επιδίωξη της πλατύτερης δυνατής συσπείρωσης των κυριαρχούμενων τάξεων και πολιτικών δυνάμεων που αναγνωρίζουν το αδιέξοδο της ασκούμενης πολιτικής με άξονα ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα.

Του Αλέξη Τσίπρα

εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές της 25ης Μάη επιβεβαίωσε την πλήρη ανατροπή των πολιτικών συσχετισμών στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό μέσα από μια διαδικασία κινηματικών και πολιτικών συγκρούσεων, που εκκίνησε με την είσοδο της χώρας στη μνημονιακή επιτροπεία. ∆εν επρόκειτο προφανώς για φυσική ή νομοτελειακή εξέλιξη. Τα αποτελέσματα της σοβούσας καπιταλιστικής κρίσης υπερσυσσώρευσης έχουν παράξει εντελώς διαφορετικά πολιτικά αποτελέσματα σε κάθε ευρωπαϊκό κοινωνικό σχηματισμό με κοινό, όμως, στοιχείο την έκρηξη της λαϊκής δυσαρέσκειας. Το κρίσιμο ζήτημα είναι ότι ενώ στην Γαλλία ή τη Μεγάλη Βρετανία η λαϊκή δυσαρέσκεια εκφράζεται και εκπροσωπείται από πολιτικούς σχηματισμούς της ακροδεξιάς, στην Ελλάδα, αλλά και στην Ισπανία, τη μάχη για την εκπροσώπηση των λαϊκών τάξεων κερδίζουν οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής και κινηματικής αριστεράς. Οι λόγοι για την εξέλιξη αυτή, τουλάχιστον στην Ελλάδα, έχουν σε μεγάλο βαθμό να κάνουν με την οργανική σύνδεση του ΣΥΡΙΖΑ με τους αγώνες που κορυφώθηκαν στις πλατείες, με τη δικαιωμένη ανάλυση του ΣΥΡΙΖΑ για τη φύση και τη διεθνή διάσταση της κρίσης. Συνδέονται επίσης και με τη στρατηγική επιδίωξη του ΣΥΡΙΖΑ να εκφράσει στο πολιτικό επίπεδο τη λαϊκή προσδοκία για ριζική ανατροπή του πολιτικού συστήματος και για κατάργηση των Μνημονίων. Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ ότι επιδιώκει τη συγκρότηση ενός νέου συνασπισμού εξουσίας και η ρητορική του στόχου της κυβέρνησης της αριστεράς τον Απρίλη του 2012, παρόλο που κάτι τέτοιο δεν προέκυπτε ως δυνατό από τα ποσοστά του στις τότε δημοσκοπήσεις, ωστόσο είχε τα χαρακτηριστικά μιας αναγκαίας ρεαλιστικής ουτοπίας. Μιας ριζικής πράξης, όπως θα έλεγε ο Ζίζεκ, μιας πράξης δηλαδή που θέτει η ίδια τις προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση της. Ήταν αυτή ακριβώς η στάση μας, που μετέτρεψε αναδρομικά την κοινωνική έκρηξη του 2011 σε προάγγελο μιας ριζικής πολιτικής ανατροπής που βαίνει σήμερα προς ολοκλήρωση.

Κρίση ηγεμονίας

Το υλικό θεμέλιο αυτής της ανατροπής δεν είναι φυσικά άλλο από τη διάρρηξη της συναίνεσης των κυριαρχούμενων τάξεων προς το νεοφιλελεύθερο σχέδιο εξαιτίας της αδυναμίας απόσπασης οποιουδήποτε υλικού ανταλλάγματος από τα αστικά κόμματα εξουσίας, το κράτος ή την εργοδοσία συνεπεία της

μνημονιακής πολιτικής. Το αστικό πολιτικό στρατόπεδο πέρασε με την υιοθέτηση των Μνημονίων από μια ηγεμονική πολιτική απόσπασης ενεργού συναίνεσης στην άσκηση μιας πολιτικής γυμνής κυριαρχίας μέσω του φόβου. Το ηγεμονικό μότο της χρυσής δεκαπενταετίας του νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα, το μότο της μεγάλης υπόσχεσης για ένα καλύτερο μέλλον, αντικαταστάθηκε από έναν στυγνό εκβιασμό. Η διατήρηση της εξουσίας από τα δύο πρώην μεγάλα κόμματα δεν εγγυόταν πλέον ένα χρυσό μέλλον, αλλά μια απλή διαχείριση της καταστροφής. Το θέμα δεν ήταν, υποτίθεται, να διατηρήσουν τα ίδια αυτά κόμματα την εξουσία τους, αλλά να μην την πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο λόγος της ευημερίας αντικαταστάθηκε από το λόγο του μικρότερου κακού. Είναι προφανές ότι μια τέτοια αναγκαστική επιλογή θα δημιουργούσε ρωγμές και θα οδηγούσε σε μια κρίση ηγεμονίας του αστικού μπλοκ. Όπως και έγινε. Σήμερα η κατάσταση σε επίπεδο αγώνων και κοινωνικών κινημάτων είναι αρκετά διαφορετική από την πρώτη μνημονιακή περίοδο. Οι λόγοι είναι πολλοί. Η κόπωση από τέσσερα χρόνια ακραίας πολιτικής λιτότητας, η οριακή ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιούνη του 2012 που απογοήτευσε τμήματα των λαϊκών τάξεων που είχαν κινητοποιηθεί. Η σκληρή αδιαλλαξία, εξάλλου, των μνημονιακών κυβερνήσεων απέναντι σε οποιοδήποτε λαϊκό αίτημα έχει οδηγήσει σε ύφεση τις κοινωνικές κινητοποιήσεις, με ισχυρές εξαιρέσεις, βεβαίως (λ.χ. Σκουριές, καθαρίστριες). Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές ότι δεν είδαμε μετά από τη περίοδο 2010-2012, αντίστοιχες κοινωνικές εκρήξεις.

Από την κοινωνική έκρηξη στην πολιτική αλλαγή

Οι κυριαρχούμενες τάξεις διαισθάνονται ότι οποιαδήποτε κοινωνική κινητοποίηση είναι δύσκολο να αποσπάσει υλικά ανταλλάγματα προς όφελος τους χωρίς μια ριζική αλλαγή στο πολιτικό επίπεδο, στην κυβέρνηση της χώρας. Είναι ακριβώς αυτή την πραγματικότητα που έχει σήμερα να διαχειριστεί ο ΣΥΡΙΖΑ, μέσα στην οποία καλείται να αναζωογονήσει τις λαϊκές προσδοκίες και να αναστήσει την πίστη των ανθρώπων στη δυνατότητα ενός καλύτερου μέλλοντος. Το πρόβλημα δεν είναι όμως μόνο η αδυναμία απόσπασης υλικών νικών από την πλευρά των εργαζομένων, των ανέργων, της κατακερματισμένης και σε ελεύθερη πτώση μεσαίας τάξης και των υπολοίπων λαϊκών στρωμάτων. Κάθε μέρα που η συμμαχία Σαμαρά-Βενιζέλου παραμένει στην εξουσία, οι κοινωνικοί

συσχετισμοί, που αποτυπώνονται στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του κράτους, στο ύψος των μισθών, στο πλαίσιο προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων, στο ύψος και το είδος των κοινωνικών παροχών, στο φορολογικό σύστημα και αλλού, θα επιδεινώνονται. Ήδη η κυβέρνηση έχει προχωρήσει στην ψήφιση του νομοσχεδίου για τη μικρή ∆ΕΗ, προετοιμάζει το ξεπούλημα των αιγιαλών, καταθέτει νέο μνημονιακό πολυνομοσχέδιο, ετοιμάζει νέες μειώσεις συντάξεων και συζητά την πλήρη απελευθέρωση των απολύσεων, αλλά και την ουσιαστική κατάργηση του δικαιώματος στην απεργία. Μπροστά σε αυτές τις νέες απειλές για την κοινωνική πλειοψηφία προβάλλει η αδήριτη ανάγκη για την άμεση προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία, που θα φέρει τη μεγάλη πολιτική αλλαγή. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να αξιοποιεί κάθε συνταγματική, θεσμική δυνατότητα που του δίνεται, για να αποκατασταθεί η αρμονία μεταξύ της λαϊκής βούλησης και της ασκούμενης κυβερνητικής πολιτικής. Αυτή είναι η πολιτική υποχρέωση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις κοινωνικές τάξεις που θέλει να εκπροσωπεί και εκπροσωπεί - δηλαδή στους εργαζόμενους του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, τους άνεργους, τους συνταξιούχους, τους αυτοαπασχολούμενους και τους μικρούς επιχειρηματίες, τη νεολαία. Να δουλέψει εντατικά μέσα και έξω από τη Βουλή, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις αποτροπής εξάντλησης της τετραετίας από την παρούσα κυβέρνηση. Για να πειστεί η κοινωνία ότι η ώρα της έκφρασης της λαϊκής βούλησης πλησιάζει. Ότι η αλλαγή έρχεται. Άλλωστε, η πάλη των τάξεων δεν περιορίζεται στο πεδίο των οικονομικών αγώνων, αλλά διατρέχει το σύνολο οικονομικών, πολιτικών και ιδεολογικών δομών, ενώ σε κάθε τέτοια δομή είναι η ίδια η ταξική πάλη που ορίζει τα διλήμματα χωρίς αυταπάτες. Και σήμερα το δίλημμα είναι: άμεση πτώση της κυβέρνησης και ανάληψη της εξουσίας από την αριστερά και τους συμμάχους της ή εξάντληση της τετραετίας από την κυβέρνηση Σαμαρά με ό,τι συνέπειες πρόκειται αυτό να έχει για τις κυριαρχούμενες τάξεις;

Η σύζευξη του κοινωνικού με το πολιτικό

Ο ΣΥΡΙΖΑ με την πρόσφατη απόφαση της Κεντρικής του Επιτροπής αναγνωρίζει τη σημασία αυτού του διλήμματος και ενισχύει την προσπάθεια πυροδότησης κοινωνικών αγώνων και κινηματικών διεργασιών μέσα σε ένα περιβάλλον με διαρκώς αυξανόμενες προσδοκίες πολι-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

κυβέρνησης της Αριστεράς Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

ΠΡΟΕ∆ΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ, ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ

μαχίες

τικής αλλαγής. Οι αγώνες αυτοί βρίσκονται σε διαρκή διαδικασία θετικής και δημιουργικής αλληλοτροφοδότησης με τις πρωτοβουλίες του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι οι αγώνες που θα αντηχήσουν στο εσωτερικό και του κοινοβουλευτικού μηχανισμού καθιστώντας αδύνατη τη συνέχεια της κυβέρνησης Σαμαρά, αλλά και, ταυτόχρονα, θα διευρύνουν τη στήριξη και τη συστράτευση γύρω από ένα πολιτικό πρόγραμμα ανατροπής της λιτότητας και των μνημονίων. ∆ιότι η μάχη της ηγεμονίας δεν κρίνεται μόνο, ούτε κυρίως, στο εσωτερικό του κοινοβουλευτικού μηχανισμού, αλλά στη δυνατότητα μιας κοινωνικής τάξης ή συμμαχίας κοινωνικών τάξεων να πείθουν ότι το μακροπρόθεσμο συμφέρον της κοινωνίας συμπίπτει με τα ειδικά δικά της συμφέροντα. Αυτό, άλλωστε, έκανε η αστική τάξη επί εικοσαετία μέσω των δικών της πολιτικών εκπροσώπων, αυτό οφείλουν να κάνουν σήμερα και οι εκφραστές τών συμφερόντων των λαϊκών τάξεων. Ακολουθώντας αυτές τις γενικές αρχές κάθε ριζοσπαστικής πολιτικής, πήραμε την πρωτοβουλία για τη συγκρότηση ενός ευρύτατου μετώπου υπεράσπισης της δημόσιας περιουσίας στην υπόθεση της μικρής ∆ΕΗ. Και όχι μόνο καταφέραμε να συσπειρώσουμε ευρύτερες πολιτικές δυνάμεις σε έναν κοινό στόχο, αλλά δημιουργήσαμε και μια γενική κοινωνική αποδοχή για την αναγκαιότητα προστασίας του δημόσιου χαρακτήρα δικτύων και υποδομών και μάλιστα σε μια περίοδο αποθέωσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και σχεδόν πλήρους αποδοχής της νεοφιλελεύθερης αντίληψης για τις οιονεί μαγικές ικανότητες του ανταγωνισμού. Υπερασπιζόμενοι τη δημόσια περιουσία δώσαμε, λοιπόν, ταυτόχρονα έναν πολιτικό, έναν οικονομικό, αλλά και έναν ιδεολογικό αγώνα που παρήγαγε πολλαπλά αποτελέσματα: την αποσυσπείρωση της συμπολίτευσης, την αποκάλυψη των πραγματικών σχεδίων της κυβέρνησης, την απόκτηση εδάφους στην ιδεολογική μάχη που θέτει τη συνεργασία και το δημόσιο χαρακτήρα των αγαθών σε αντιπαράθεση με τον ανταγωνισμό και την ατομικότητα που αναβλύζει από κάθε πόρο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

Αντιμέτωποι με το σχέδιο των αντιπάλων

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το πολιτικό και οικονομικό σύστημα δεν πρόκειται να αφήσει τον ΣΥΡΙΖΑ ανενόχλητο στο μεγάλο αυτό αγώνα ανατροπής. Εδώ και αρκετό καιρό πολλά και διαφορετικά κέντρα εξουσίας απεργάζονται σχέδια, για να αποτρέψουν το ιστορικό ορόσημο της ανάληψης λαϊκής εντολής διακυβέρνησης από μια ευρεία πολιτική και κοινωνική συμμαχία με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Ενορχηστρώνουν τον εκφοβισμό των μεσαίων στρωμάτων από τα ΜΜΕ. Θέτουν πλαστά διλήμματα. Σχεδιάζουν ακόμα και εκ των πρότερων το ολισθηρό έδαφος, τον περιορισμό των κινήσεων μιας τέτοιας κυβέρνησης, ώστε να προεξοφλήσουν τη σύντομη πτώση της (αριστερή παρένθεση). Και φυσικά δίνουν τα ρέστα τους στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του πολιτικού χώρου του κέντρου και της κεντροαριστεράς σε μνημονιακή κατεύθυνση, ώστε να λειτουργήσει ως εφεδρεία αλλά και ως ανάχωμα απέ-

ναντι στην άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και την αλλαγή του κοινωνικού και πολιτικού συσχετισμού δύναμης. Στόχος είναι είτε η επαναδημιουργία ενός μεγάλου πολιτικού πόλου που θα εκλαϊκεύει επί το προοδευτικότερον την ίδια μνημονιακή πολιτική, είτε η συγκρότηση μιας παράταξης που θα παίξει το ρόλο ενός αμφίπλευρου συνομιλητή με στόχο την ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ στο κυρίαρχο πολιτικό μπλοκ εξουσίας. Όποιος αυτό το αγνοεί, κάνει πως δεν το βλέπει ή το υποτιμά και μάλιστα στο όνομα της προτεραιότητας στη συγκρότηση της κοινωνικής συμμαχίας με τους «από κάτω», δεν καταλαβαίνει ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να υπηρετήσει η αριστερά το σχέδιό της για τη εξυπηρέτηση των συμφερόντων των «από κάτω», είναι να αποτρέψει το σχέδιο του αντίπαλου μπλοκ για την ανάσχεση, τη φθορά ή τον εξαναγκασμό σε επιλογές ενσωμάτωσής της. Και ειδικότερα η στρατηγική ανασυγκρότησης του κέντρου και της κεντροαριστεράς μόνο αδιάφορους στο όνομα μιας δήθεν ιδεολογικής καθαρότητας και ταξικής ιεράρχησης προτεραιοτήτων δεν μπορεί να μας αφήνει.

Αυτοδυναμία και συμμαχίες

Ο μόνος δε τρόπος για να αποτρέψουμε αυτή τη διαδικασία ανασυγκρότησης, είναι μια ανοιχτή πολιτική συμμαχιών. Η επιδίωξη της πλατύτερης δυνατής συσπείρωσης των κυριαρχούμενων τάξεων και πολιτικών δυνάμεων που αναγνωρίζουν το αδιέξοδο της ασκούμενης πολιτικής της λιτότητας, με άξονα

ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα για την ανατροπή της νεοφιλελεύθερης μνημονιακής πολιτικής. Και με στόχο αυτή η πλατιά συσπείρωση να οδηγήσει τον ΣΥΡΙΖΑ και τους συμμάχους του στην κατάκτηση της αυτοδυναμίας στις επόμενες εθνικές εκλογές. Φυσικά, η ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας ακόμη και με αυτοδυναμία δεν σημαίνει αυτόματα και την κατάκτηση της κρατικής εξουσίας. Είναι δεδομένο ότι η κατάκτηση ενός οχυρού στο εσωτερικού του στρατηγικού πεδίου του κράτους, όσο σημαντικό και αν είναι αυτό, δεν σημαίνει την κατάκτηση του συνόλου του πεδίου. Η διαδικασία της κατάκτησης λοιπόν της κρατικής εξουσίας θα είναι μια μακρά διαδικασία αγώνων και συγκρούσεων, η έκβαση των οποίων θα εξαρτάται και από τη δυνατότητα του ΣΥΡΙΖΑ να αποσπά τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις και να δημιουργεί τις ευρύτερες δυνατές κοινωνικές και πολιτικές συσπειρώσεις γύρω από συγκεκριμένα διλήμματα, που θα προκύπτουν από τις ίδιες τις προγραμματικές του δεσμεύσεις, αλλά και την έκβαση των προηγούμενων συγκρούσεων. Πρώτοι στόχοι σε αυτή τη διαδικασία, όπως έχουμε ήδη δεσμευτεί, είναι η ακύρωση του μνημονίου και η ανατροπή της λιτότητας, καθώς και η επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης. Ανατροπή όμως της λιτότητας δεν σημαίνει απλώς αυξήσεις στους μισθούς με κυβερνητικές εντολές, αλλά αφορά σε τελευταία ανάλυση την αύξηση της διαπραγματευτικής ισχύος των εργαζόμενων τάξεων και τελικά την κατάκτηση της εξουσίας από αυτές τις ίδιες, αφού

“

Η διαδικασία της κατάκτησης της κρατικής εξουσίας θα είναι μια μακρά διαδικασία αγώνων και συγκρούσεων, η έκβαση των οποίων θα εξαρτάται και από τη δυνατότητα του ΣΥΡΙΖΑ να αποσπά τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις και να δημιουργεί τις ευρύτερες δυνατές κοινωνικές και πολιτικές συσπειρώσεις.

εξουσία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δυνατότητα μιας τάξης να ικανοποιεί τα ειδικά της συμφέροντα. Αυτός είναι ο καθοδηγητικός μίτος της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ και όχι η επιδίωξη μιας φαντασιωτικής κοινωνικής αρμονίας σοσιαλδημοκρατικής έμπνευσης, που μόνο σε ήττες έχει οδηγήσει. Μπορεί κάποιος να αντιτείνει, βέβαια, σε όλα αυτά, όπως σε μια άλλη περίοδο θα μπορούσαν να αντιτείνουν σε κάποιον άλλο, πολύ δικό μας, ότι τούτος ο δρόμος είναι ένας δρόμος γεμάτος κινδύνους. «Κίνδυνοι του δημοκρατικού σοσιαλισμού που δεν μπορούμε να τους αποφύγουμε παρά μόνο με έναν τρόπο: να κάτσουμε φρόνιμα και να βαδίσουμε δίχως λοξοδρομήματα υπό την επιτήρηση της προχωρημένης φιλελεύθερης δημοκρατίας. Αυτό είναι όμως μια άλλη ιστορία...»1 1. Ακροτελεύτια φράση του τελευταίου βιβλίου του Νίκου Πουλαντζά, «Το Κράτος, η Εξουσία, ο Σοσιαλισμός»

Επτά θέσεις για την Αριστερά και τη φορολογία

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Των Χρήστου Λάσκου και Ευκλείδη Τσακαλώτου

νας από τους θεμελιώδεις άξονες της πολιτικής πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ, με μεγάλη έμφαση από τη στιγμή που η προοπτική της κυβέρνησης της Αριστεράς άρχισε να τίθεται ως πραγματικό και άμεσο επίδικο και αίτημα, υπήρξε η ανάγκη μιας βαθιάς φορολογικής μεταρρύθμισης στο πλαίσιο της απαίτησης για ριζική αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου υπέρ των κατώτερων κοινωνικών τάξεων και κατηγοριών του πληθυσμού. Το κεντρικό σύνθημα «να πληρώσουν την κρίση οι πλούσιοι και το κεφάλαιο» είναι άμεσα συναρτημένο με αυτό, όπως επίσης και η πρωταρχικότητα που απέκτησε, από την εποχή της παρουσίασης του προγράμματος, την άνοιξη του 2012, η θεσμική πρόταση για το περιουσιολόγιο ως βασικού εργαλείου οποιασδήποτε πραγματικά ριζοσπαστικής -και αποτελεσματικής ταυτόχρονα- παρέμβασης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς. Σήμερα, μάλιστα, είναι ακόμη περισσότερο εμφανής αυτή η αναγκαιότητα στο μέτρο που η έκταση της ανθρωπιστικής κρίσης και η επιτακτικότητα της ανθρωπιστικής αποκατάστασης από την πρώτη στιγμή της πολιτικής ανατροπής κάνει sine qua non προϋπόθεση μια μεγάλη επίθεση στο συσσωρευμένο πλούτο. Άλλωστε και ιστορικά έχει αποδειχτεί πως δεν μπορεί να γίνει αλλιώς η περίπτωση Ρούζβελτ, πολύ μετριοπαθέστερη και καθόλου αντικαπιταλιστική σχετικά με τη σημερινή ριζοσπαστική Αριστερά, βεβαιώνει καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη του λόγου το αληθές. Γι’ αυτό όσοι και ανάμεσά μας θεωρούν πως μια κυβέρνηση της Αριστεράς θα σημαίνει μείωση των φόρων γενικώς ή απαλλαγή του συνόλου σχεδόν του πληθυσμού από φορολογικά βάρη δεν κατανοούν θεμελιώδη στοιχεία της κατάστασης.

Η ασάφεια θα πληρωθεί

Ως προς αυτό δεν επιτρέπεται καμία σύγχυση. Η θέση μας θα πρέπει να είναι απολύτως καθαρή. Οποιαδήποτε ασάφεια θα πληρωθεί πολύ ακριβά κατά την εφαρμογή του κυβερνητικού προγράμματος. Ως συμβολή σε αυτήν την αναγκαία αποσαφήνιση καταθέτουμε τις παρακάτω θέσεις.

Θέση 1

Η μείωση της φορολογίας και/ή η εφαρμογή λιγότερο προοδευτικής φορολογίας (επιχειρήσεων και ατομικού εισοδήματος), στη διάρκεια των δύο δεκαετιών που προηγήθηκαν της κρίσης, στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ συνεισέφεραν καθοριστικά στην αύξηση του δημόσιου χρέους και την όξυνση των δημοσιονομικών προβλημάτων. Η ιδέα πως ήταν οι κοινωνικές πιέσεις, τα συνδικάτα ή οι «συντεχνίες» εν γένει που προκάλεσαν τη δημοσιονομική κρίση του κράτους δεν αντέχει στοιχειωδώς στον έλεγχο της πραγματικότητας. Η νεοφιλελεύθερη περίοδος κατεξοχήν χαρακτηρίστηκε από συγκριτικά αδύναμα συνδικάτα, μικρότερη συμμετοχή των φτωχότερων τάξεων στην εκλογική διαδικασία, πολύ λιγότερες απεργίες και προχωρημένη απομείωση του κοινωνικού κράτους.

Θέση 2

Η άποψη, την ίδια περίοδο, πως η μεί-

ωση της φορολογίας και/ή η εφαρμογή λιγότερο προοδευτικής φορολογίας θα βοηθούσε στη βελτίωση της παραγωγικότητας δεν υποστηρίζεται, κατά κανένα τρόπο, τόσο στην θεωρία όσο και από τα αντικειμενικά δεδομένα. Όπως το έθετε ο ύστερος liberal οικονομολόγος John Kenneth Galbraith καιρό πριν, τότε που ο όρος liberal ή σοσιαλδημοκράτης είχε ακόμη κάποιο νόημα, η ιδέα πως τα σκληρά εργαζόμενα επιχειρηματικά στελέχη θα αποτρέπονταν από την σκληρή προσπάθεια όσο δεν εφαρμόζονταν μειώσεις στους οριακούς φορολογικούς συντελεστές είναι πραγματικά για γέλια. Στην ορθόδοξη θεωρία οι φόροι είναι προβληματικοί (distortionary), εξ υποθέσεως - η ύπαρξή τους καθεαυτή διαταράσσει τη διαδικασία των ατομικών αποφάσεων. Στην πραγματικότητα η φορολογική ελάφρυνση των πλουσίων φαίνεται να έχει πολύ δραστικότερες επιπτώσεις στην προσπάθεια των φτωχών παρά των πλούσιων. Παρόλα αυτά οι νεοφιλελεύθερες φορολογικές περικοπές έχουν επικεντρωθεί στους πρώτους παρά στους δεύτερους. Όπως και νάχει, πάντως, τα μικροοικονομικά οφέλη από τη μείωση των φόρων είναι συνήθως εντελώς δεύτερης τάξης. Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα είναι πως δεν υπήρξε, τα τριάντα χρόνια πριν από το 2008, σημαντική άνοδος της παραγωγικότητας που να οφείλεται σε χαμηλότερους φόρους ή σε οποιαδήποτε άλλη από τις νεοφιλελεύθερες συνταγές, οι οποίες, ωστόσο, είχαν προταθεί ακριβώς για να επιτύχουν αυτό.

Θέση 3

Η μείωση της φορολογίας και/ή η εφαρμογή λιγότερο προοδευτικής φορολογίας έχουν συμβάλλει τα μέγιστα στην ραγδαία άνοδο των ανισοτήτων, όπως έχει τεκμηριωθεί μέσα από την δουλειά πλείστων όσων οικονομολόγων –συχνά, κάθε άλλο παρά μαρξιστών. Το τελευταίο βιβλίο του Thomas Piketty είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα. Αυτές υποστηρίζονται από τους πλούσιους και ισχυρούς απλώς γιατί τους κάνουν πιο πλούσιους και πιο ισχυρούς. Οι φορολογικοί παράδεισοι, η φοροδιαφυγή και η φοροκλοπή στηρίζονται από

“

Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα είναι πως δεν υπήρξε, τα τριάντα χρόνια πριν από το 2008, σημαντική άνοδος της παραγωγικότητας που να οφείλεται σε χαμηλότερους φόρους ή σε οποιαδήποτε άλλη από τις νεοφιλελεύθερες συνταγές, οι οποίες, ωστόσο, είχαν προταθεί ακριβώς για να επιτύχουν αυτό. τις συγκεκριμένες συντεχνίες –να πού ταιριάζει κατεξοχήν ο όρος- για όμοιους λόγους και με όμοια αποτελέσματα. Η μείωση της φορολογίας και/ή η εφαρμογή λιγότερο προοδευτικής φορολογίας ακόμη ασκούν διαρκή πίεση στις κυβερνήσεις προκειμένου να αναλαμβάνουν όλο και περισσότερες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και ιδίως σε εκείνες τις δαπάνες που είναι περισσότερο χρήσιμες στους εργαζόμενους και τους φτωχούς. Στις ΗΠΑ αυτή η στρατηγική έχει το όνομα «κάνε το θηρίο να πεινάσει μέχρι θανάτου», που σημαίνει αντί να προχωράς σε άμεσες περικοπές στις κοινωνικές υπηρεσίες ή στην εκπαίδευση είναι καλύτερα να περικόπτεις αρχικά τους φόρους οδηγώντας σε επιδείνωση των δημοσιονομικών προβλημάτων και, εν συνεχεία, να υποστηρίζεις εμφατικά και πειστικά πως δεν υπάρχει εναλλα-

Θέση 4

κτική έναντι των περικοπών. Αυτή είναι μια κεντρική στρατηγική προκειμένου να οικοδομούνται συμμαχίες υπέρ των περικοπών στο κοινωνικό κράτος. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, ενώ αυτές οι συμμαχίες κατασκευάζονται, οι πλούσιοι προτιμούν να δανείζουν το κράτος παρά να του πληρώνουν φόρους. Αντικαθιστώντας τους φόρους με ομόλογα κερδίζουν τόκους και έχουν τη δυνατότητα να τα ανταλλάσσουν προς όφελός τους. Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με ένα παιχνίδι win-win για τους πλούσιους.

Θέση 5

Η περικοπή φόρων αποτελεί ένα εντελώς αναποτελεσματικό εργαλείο πολιτικής κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης. Ο λόγος είναι πως οι πολλαπλασιαστές των κυβερνητικών δαπανών είναι κατά πολύ υψηλότεροι από αυτούς των φόρων. Στις περιόδους ύφεσης ο κόσμος είναι φοβισμένος και είναι πολύ λογικό να αποφασίσει να αποταμιεύσει κάθε περικοπή φόρου ή να πληρώσει κάποιο χρέος μάλλον παρά να δαπανήσει. Η άμεση κυβερνητική δαπάνη είναι κατά πολύ αποτελεσματικότερη –αποδίδει πολύ περισσότερα για κάθε δαπανώμενο ευρώ και αυτό δίνει πρόσθετη αξιοπιστία στη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και του μετασχηματισμού της παραγωγικής βάσης της οικονομίας. Μετά το 2008 στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και την Ιαπωνία οι ελίτ προτίμησαν την ποσοτική χαλάρωση ως απάντηση στην κρίση αντί μιας επενδυτικής στρατηγικής, που θα χρηματοδοτούταν από μια περισσότερο προοδευτική φορολογία. Η ΕΕ φαίνεται να στρέφεται σε έναν παρόμοιο προσανατολισμό. ∆εν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί. Οι ελίτ νιώθουν πολύ λιγότερη ανάγκη για το είδος εκείνο του κεϊνσιανισμού που συμπιέζει, έστω και παροδικά, τα κέρδη των πλουσιότερων τμημάτων της κοινωνίας προς όφελος των φτωχότερων προσφέροντας είτε αυξήσεις στις αμοιβές είτε αύξηση των θέσεων εργασίας. Αντίθετα, το εύκολο χρήμα επιτρέπει στους πλούσιους να επενδύουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα και, ευρύτερα, σε κερδοσκο-

“

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Η Αριστερά πρέπει να συνεχίσει να επιχειρηματολογεί υπέρ της άποψης πως η κυβερνητική δαπάνη και η δημόσια επένδυση – και όχι η μείωση των φόρων- συνιστά την πιο αποτελεσματική στρατηγική για την έξοδο από την κρίση. πικές παρά σε παραγωγικές δραστηριότητες, αυξάνοντας έτσι τις ανισότητες. Εν συνόψει, η Αριστερά πρέπει να συνεχίσει να επιχειρηματολογεί υπέρ της άποψης πως η κυβερνητική δαπάνη και η δημόσια επένδυση –και όχι η μείωση των φόρων- συνιστά την πιο αποτελεσματική στρατηγική για την έξοδο από την κρίση.

Θέση 6

Η Αριστερά στην Ελλάδα θα πρέπει να επιμείνει πως η φορολογική μεταρρύθμιση και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης είναι κατά πολύ σημαντικότερες από οποιαδήποτε συνολική μείωση φόρων. Ειδικά στη βραχυχρόνια περίοδο η πίεση για δαπάνες, οι οποίες θα αντιμετωπίζουν την ανθρωπιστική κρίση και τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας θα είναι κάτι περισσότερο από επιτακτική. Αυτό δεν αποκλείει μέτρα φορολογικής ανακούφισης για συγκεκριμένες κοινωνικές κατηγορίες, που προσωρινά αδυνατούν να πληρώσουν, αλλά αναμένεται να συμβάλλουν περισσότερο όταν οι γενικές οικονομικές συνθήκες βελτιωθούν. Η συμμαχία εναντίον των περικοπών του κοινωνικού κράτους δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω σε μια αντι-φορολογική πλατφόρμα. ∆εν μπορεί να επαναλάβει το σύμφωνο που είχαν συνομολογήσει οι κυρίαρχες τάξεις στην Ελλάδα με μεσοστρώματα στη βάση των χαμηλών φόρων, της φοροδιαφυγής, ακόμη και της πλήρους αποφυγής της φορολογίας. Όπως έχουμε υποστηρίξει αλλού, η συμμαχία μπορεί να οικοδομηθεί σε ισχυρότερα θεμέλια. Στην εσωτερική ζήτηση, τη ρευστότητα και την παραγωγική ανασυγκρότηση. Μεσοπρόθεσμα η αριστερή στρατηγική εξαρτάται περισσότερο από ένα ισοζύγιο υψηλών φόρων –υψηλών κοινωνικών δαπανών παρά χαμηλών φόρων –χαμηλών κοινωνικών δαπανών. Αυτό προκύπτει από τη θεμελιώδη μας δέσμευση για συλλογικές λύσεις στα συλλογικά προβλήματα. Για να δώσουμε ένα τετριμμένο παράδειγμα, δεν μπορούμε να υποσχεθούμε στον κόσμο σπίτια με πισίνες, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να δουλέψουμε ώστε κάθε δήμος στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, όπως και σε κάθε άλλη περιοχή, να διαθέτει μία. Η θεμελιώδης αυτή δέσμευση στη συλλογικότητα απαιτεί μια έντονη ιδεολογική αντιπαράθεση με τις αξίες του ατομικισμού και του καταναλωτισμού. Είναι δύσκολο να φανταστούμε πως θα μπορούσε η Αριστερά, που υπόσχεται μια συμμαχία για έξοδο από την κρίση, πολύ περισσότερο τη ριζική αλλαγή στην Ελλάδα και τον κόσμο, να αποφύγει αυτή τη μεγάλη σύγκρουση στο πεδίο των αξιών. Οποιαδήποτε υπαναχώρηση μπροστά σε αυτήν την αντιπαράθεση το μόνο που θα φέρει θα είναι η διασπορά έντονων –και δίκαιων- αμφιβολιών για τη συνολική μας σοβαρότητα.

Θέση 7

•

Πάλι για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια

“

Η Τράπεζα της Ελλάδος ανακαλύπτει τα βάρη των φορολογούμενων Του Κώστα Μελά

ύμφωνα με έγκυρες πηγές της ΤτΕ αποκλείεται κατηγορηματικά το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας μεγάλης ενιαίας «κακής» τράπεζας (Bad Bank) στην οποία θα μεταφερθούν τα «κόκκινα» δάνεια του τραπεζικού συστήματος. Όπως σημειώνουν, το ζήτημα εξετάστηκε αναλυτικά πριν από δύο χρόνια όπου αποφασίστηκε ο γνωστός τρόπος ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών για δυο τουλάχιστον - προφανείς ιδεολογικούς και πολιτικούς λόγους: σχηματισμό 4 συστημικών τραπεζών, παραμονή των παλαιών διοικήσεων με βάση τις γνωστές προϋποθέσεις. Εντός αυτού του πλαισίου, επίσης, αποφασίστηκε ως καλύτερη επιλογή η δημιουργία εσωτερικών μονάδων σε κάθε τράπεζα, η οποία ασχολείται αποκλειστικά με το ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. ∆ηλαδή, η λογική της παραπάνω απόφασης συνίσταται στο εξής: ο κίνδυνος, το βάρος και οι ευκαιρίες να μοιράζονται μεταξύ του δανειολήπτη και του πιστωτή. Η ΤτΕ σημειώνει, ακόμη, ότι οι τράπεζες έχουν ενισχυθεί με το πακέτο των 40 δισ. ευρώ που διαχειρίζεται το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), αλλά και με 8,3 δις ευρώ από ιδιωτικά κεφάλαια. Ενδεχόμενη, επομένως, μεταφορά των προβληματικών δανείων σε ένα νέο φορέα του ∆ημοσίου θα αποτελούσε μια διευθέτηση που θα ήταν σε βάρος των συμφερόντων των φορολογουμένων. Μάλιστα, κατά την άποψη αναλυτών, κάτι τέτοιο, απλά, θεωρείται σκάνδαλο.

Τι λένε τα αποτελέσματα

Όμως, όλα τα πράγματα στην οικονομία κρίνονται από το αποτέλεσμα. Φαίνεται ότι παρά τις πολλαπλές ρυθμίσεις δανείων στις οποίες προχώρησαν οι τράπεζες το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνεχίζει να αυξάνεται αγγίζοντας τα 80 δις ευρώ, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται περαιτέρω η ποιότητα του ενεργητικού τους. Επίσης, οι σχηματισθείσες προβλέψεις παρότι φαίνονται επαρκείς χρησιμοποιώντας τον ευρύτερο (λιγό-

Το ζήτημα τώρα είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος με τον οποίο το δημόσιο πρέπει να επιβάλλει τη βούλησή του. ∆ιότι δεν μπορεί το δημόσιο να μην έχει άποψη για τον αναπτυξιακό ρόλο του τραπεζικού συστήματος. τερο συντηρητικό σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα και τις οδηγίες της EBA, ) ορισμό των μη επισφαλών δανείων, η κάλυψη δείχνει να είναι “αδύναμη” σε σύγκριση με τον συνολικό όγκο των απομειωμένων δανείων. Με απλά λόγια η λύση που υιοθετήθηκε, δεν έχει αποδειχτεί επαρκής και αποτελεσματική ως προς τον στόχο. Η συναινετική λύση μεταξύ δανειζομένων και δανειστών δεν έχει φέρει αποτέλεσμα. Και τα δύο μέρη ζητούν μεταβολή του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου το καθένα σαφώς υπέρ των συμφερόντων τους. Οι τράπεζες επιζητούν να πάρουν το πάνω χέρι κυρίως μέσω των ριζικών αλλαγών του Πτωχευτικού ∆ικαίου καθώς και την αναμόρφωση του Νόμου Κατσέλη επειδή εκτιμούν ότι μόνο έτσι θα προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς οι αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και η διαχείριση του χρέους των νοικοκυριών με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων. Οι δανειολήπτες, αντιθέτως, ζητούν από «κούρεμα» μέχρι μεγάλες επιμηκύνσεις με μείωση επιτοκίων κτλ. Η λογική που απορρέει από την διαμορφωθείσα πραγματικότητα είναι μία: Η αποτυχία της διευθέτησης μεταξύ των δύο εμπλεκομένων μερών ε-

πιβάλλει την δραστική παρέμβαση του δημοσίου με τους εξής στόχους:

Η λύση που μπορεί να επιδιωχθεί

Τη δραστική μείωση του βάρους που εξακολουθεί να φέρει το τραπεζικό σύστημα, οι παράγοντες της οικονομίας (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) και συνεπώς η οικονομία συνολικά. Το κύριο βάρος (κόστος) αυτής της απομείωσης θα πρέπει να φέρουν αναλογικά οι δύο άμεσα εμπλεκόμενοι φορείς με βασική επιδίωξη να μην χρειαστούν νέα εποπτικά κεφάλαια για το τραπεζικό σύστημα. Το δημόσιο, αν χρειαστεί, θα επωμισθεί ένα μέρος του κόστους ως ανταμοιβή για τις θετικές επιδράσεις που η συγκεκριμένη ρύθμιση θα επιφέρει συνολικά στην οικονομία. Άλλωστε, θυμίζουν «κροκοδείλια» δάκρυα όσα υποστηρίζονται από την ΤτΕ, ότι θα επέλθει επιβάρυνση των φορολογουμένων όταν ήδη έχουν επιβαρυνθεί με 40 δισ. ευρώ μέρος των οποίων, μάλιστα, δεν θα επανεισπραχθούν, αλλά και χωρίς το αναμενόμενο οικονομικό αποτέλεσμα. Το ζήτημα τώρα είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος με τον οποίο το δημόσιο πρέπει να επιβάλλει τη βούλησή του. ∆ιότι δεν μπορεί το δημόσιο να μην έχει άποψη για τον αναπτυξιακό ρόλο του τραπεζικού συστήματος. Αν μπορεί με «εξωτερικό» τρόπο να επιβάλλει αποτελεσματικές λύσεις στο τραπεζικό σύστημα, πχ μεγάλη χρονική επιμήκυνση των στεγαστικών δανείων, μέχρι και 100 έτη, με μειώσεις επιτοκίων και ατόκων περιόδων ή σαφές πλαίσιο εξυγίανσης των προβληματικών επιχειρήσεων με υψηλά χρέη τότε δεν χρειάζεται η δημιουργία ενός νέου ενδιάμεσου δημόσιου φορέα. Αν όμως όλα τα προηγούμενα δεν μπορούν να επιβληθούν για διάφορους λόγους ο ενδιάμεσος φορέας θα είναι η τελευταία λύση. Η ελληνική εμπειρία, δυστυχώς, δεν είναι ευνοϊκή για καμία από τις δύο λύσεις. Απλά, διότι δεν υπήρξε ποτέ η απαιτούμενη πολιτική βούληση για αποτελεσματική επίλυση του προβλήματος.

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Μην παραβλέπουμε ότι εκείνο που τσάκισε τη ραχοκοκαλιά του ΠΑΣΟΚ δεν ήταν οι “εθνικές υποχωρήσεις” που καταμαρτυρήθηκαν στον Σημίτη και τον Παπανδρέου, αλλά η πλήρης προσχώρηση στην ιδεολογία και την πρακτική του σύγχρονου καπιταλισμού, δηλαδή στον νεοφιλελευθερισμό.

∆ύο διαφορετικά πολιτικά φαινόμενα ΑΠΟ ΤΟ 1974 ΣΤΟ 2014

την συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ είχαν προσέλθει εξ αρχής σοσιαλιστές και σοσιαλίστριες, δηλαδή άνθρωποι που προηγουμένως ή κάποτε προηγουμένως ήταν στο ΠΑΣΟΚ, κάποιοι βρέθηκαν μετά στο ∆ΗΚΚΙ, αλλά ήταν λίγοι. Μόνο μετά τους πρώτους κλυδωνισμούς στο ΠΑΣΟΚ, μετά την υπογραφή του Μνημονίου, άρχισε η προσέλευση να παίρνει έκταση. Η ένταξη στον ΣΥΡΙΖΑ, η συμμετοχή στη σύνταξη των πρώτων προγραμματικών κειμένων, του εκλογικού προγράμματος του 2012, των θέσεων για το Συνέδριο, δεν ήταν χωρίς τριβές, αλλά ήταν, σε γενικές γραμμές, ομαλή και οι τριβές δεν ήταν μεγαλύτερες από εκείνες μεταξύ των άλλων «συνιστωσών», όπως λέγονταν τότε, ιδίως μεταξύ των τάσεων του Συνασπισμού. Κι αυτό, όσον αφορά την αρχή τουλάχιστον, δεν μπορεί να το αποδώσει κανείς στον αέρα της νίκης. Αυτό, το μάζεμα όλων, ήρθε μετά τις εκλογές του Μαΐου 2012 . Μάλλον στη διαδικασία προσαρμογής στο νέο περιβάλλον πρέπει να αποδοθεί, αλλά και σε ένα αίσθημα ευθύνης για το καινούργιο που γεννιόταν.

Επιρροή στη διαμόρφωση θέσεων

Ενώ, τώρα, η παρουσία ανθρώπων από τον παλιό σοσιαλιστικό χώρο στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ είναι σημαντική, δεν συμβαίνει το ίδιο και στις οργανώσεις του κόμματος, σε αντίθεση με την εκλογική του βάση, που σε μεγάλο βαθμό είναι άνθρωποι που ψήφιζαν ΠΑΣΟΚ ή ήταν ακόμα και μέλη του, όσο το ΠΑΣΟΚ της τελευταίας περιόδου είχε μέλη, εν πάση περιπτώσει, είχαν υπάρξει κάποτε μέλη του. Αυτή η αναντιστοιχία προέλευσης και επιρροής, μαζί με την έντονη διαπάλη των τάσεων της μη σοσιαλιστικής Αριστεράς εντός του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία δεν άφηνε χώρο για πιο γενναιόφρονα συμπεριφορά, οδήγησε σε απογοητευτικά ισχνή εκπροσώπηση στα κομματικά όργανα, κυρίως στην Κεντρική Επιτροπή και στη Γραμματεία του κόμματος. Αυτή η ελλιπής εκπροσώπηση δεν σημαίνει και έλλειψη επιρροής στη διαμόρφωση της πολιτικής, καθώς η δική τους ιδιαίτερη άποψη για τα πράγματα λαμβάνεται

απολύτως υπόψη: αυτό, λ.χ., σχετίζεται με τις «πατριωτικές» νότες στον δημόσιο λόγο του κόμματος. Στη διαμόρφωση ενός προφίλ «πατριωτικής αριστεράς», μάλιστα, ένα τμήμα των συριζαίων από το σοσιαλιστικό χώρο έχει συναντηθεί με άλλους, προερχόμενους από παλιές μαοϊκές οργανώσεις, στην ιδεολογική σκευή των οποίων οι θεωρίες της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης παίζουν σημαντικό ρόλο. Για πολλούς προερχόμενους από τον σοσιαλιστικό χώρο, πάλι, η εθνικοαπελευθερωτική διάσταση ήταν εξ αρχής το κεντρικό ζήτημα που τους χώρισε από το ΠΑΣΟΚ του σημιτικού εκσυγχρονισμού και του γιωργοπαπανδρεϊκού κοσμοπολιτισμού. Ιδεολογικά, υπάρχουν μάλιστα σημεία επαφής και με το παλιό «Αριστερό Ρεύμα» του Συνασπισμού που, ως έναν βαθμό, μετέφερε στον ΣΥΡΙΖΑ τα εθνικοανεξαρτησιακά στοιχεία στα οποία εφάπτονταν προ τεσσαρακονταετίας το ΚΚΕ (εν μέρει και το ΚΚΕ εσωτερικού) με το ΠΑΣΟΚ. Αυτό συνδέεται, πιστεύουν, και με την εξαθλίωση πολλών ανθρώπων από τα μεσαία στρώματα και από τους μικροαγρότες, που η πτώση τους ακόμα και κάτω από το επίπεδο της μισθωτής εργασίας είναι πιο εύκολο να εξηγηθεί (και αυτοί οι άνθρωποι να κερδηθούν) με όρους εθνικού εξανδραποδισμού – αφού αυτά τα στρώματα αισθάνονταν ότι είναι η ραχοκοκαλιά του έθνους.

Οι ιστορικές διαφορές

Γι’ αυτά τα ιδεολογικά ρεύματα στον ΣΥΡΙΖΑ, η εθνική-πατριωτική διάσταση είναι αναγκαία, όπως πιστεύουν, προκειμένου να εμπεδωθεί η σχέση του κόμματος με λαϊκές μάζες που είχαν ακολουθήσει το ΠΑΣΟΚ. Όμως, μία από τις ουσιώδεις διαφορές του «φαινομένου ΣΥΡΙΖΑ» από το «φαινόμενο ΠΑΣΟΚ» της δεκαετίας του 1970 είναι ακριβώς η ταξική διάσταση της υποστήριξης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης από μεγάλο μέρος των λαϊκών τάξεων. Μην παραβλέπουμε ότι εκείνο που τσάκισε τη ραχοκοκαλιά του ΠΑΣΟΚ δεν ήταν οι «εθνικές υποχωρήσεις» που καταμαρτυρήθηκαν στον Σημίτη και τον Παπανδρέου, αλλά η πλήρης προσχώρηση στην ιδεολογία και την πρακτική

του σύγχρονου καπιταλισμού, δηλαδή στον νεοφιλελευθερισμό. Η ρήξη δηλαδή, με τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων, στο όνομα μάλιστα ενός γενικότερου, δήθεν ορθολογικού και θολού «εθνικού συμφέροντος». Το ίδιο ακριβώς συνέβη και συμβαίνει, λιγότερο έντονα, αλλά ορατό δια γυμνού οφθαλμού, σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. ∆εν εννοώ ότι οι άνθρωποι που προσέρχονται ή που προσβλέπουν στον ΣΥΡΙΖΑ θέλουν ανατροπή του καπιταλισμού και σοσιαλισμό. Αυτά, έπειτα μάλιστα από την κοσμογονία της δεκαετίας του 1990, είναι για την πλειονότητα αφηρημένες, ύποπτες κιόλας έννοιες. Αλλά, διαφορετικά από το 1978-1980, από την ιδεολογία της «αμερικανοκίνητης Χούντας» στην οποία προσχώρησε η Αριστερά και η οποία βόλεψε την αστική τάξη και την εξουσία της, ο κόσμος διακρίνει σήμερα περισσότερο ως αντιπάλους τους τραπεζίτες, τους μεγαλοεργολάβους, τους μεγαλοεκδότες και τους μεγαλομπακάληδες των σούπερ-μάρκετ. Πρόκειται για μια θολή μεν, αλλά ταξική ματιά που υπονομεύει μέχρι ακυρώσεως την ιδεολογία του κοινού «εθνικού συμφέροντος». Άλλωστε, σήμερα είναι πιο εύκολο να διακρίνεις ότι η εθνικοανεξαρτησιακή ιδεολογία του πρώιμου ΠΑΣΟΚ διευκόλυνε τις ανακυβιστήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου και την ακύρωση της λαϊκότητας και του ριζοσπαστισμού. Βλέπεις, το «εθνικό συμφέρον» είναι αόριστο πράγμα με το οποίο μπορούν να δικαιολογηθούν σχεδόν τα πάντα. Ακόμα και ο σημιτικός εκσυγχρονισμός είχε εθνική διακαιολόγηση (την «ισχυρή Ελλάδα»). Σήμερα, Σαμαράς και Βενιζέλος ανταγωνίζονται σε κορώνες για το «συμφέρον του έθνους», για την «εθνική συνεννόηση» και πάει λέγοντας, ελπίζοντας ότι το μικροαστικό «εθνικό φρόνημα»: «ας τα βρούνε για το καλό του έθνους!» θα ασκήσει πίεση στον ΣΥΡΙΖΑ για να «βάλει νερό στο κρασί του».

Η όσμωση είναι το ζητούμενο

Η αντιδιαστολή: «ο ΣΥΡΙΖΑ ηγετική δύναμη του έθνους για την αποτίναξη του νεοαποικιακού ζυγού» και «ο ΣΥΡΙΖΑ κορμός και ηγεσία μιας συμμαχίας

των λαϊκών τάξεων για την ανατροπή που θα αμφισβητήσει την κυριαρχία του ευρωπαϊκού συνασπισμού του κεφαλαίου» (η βασίλισσα του οποίου βέβαια εδρεύει στο Βερολίνο), είναι κρίσιμη και για την οικοδόμηση του κόμματος της Αριστεράς σε αντίθεση με το κομματικό φαινόμενο του ΠΑΣΟΚ τον καιρό της ισχύος του. Η ιδεολογία της ανάθεσης: «Εμπρός, Αντρέα, για μια Ελλάδα νέα!», η κρατικοποίηση του κόμματος, που είναι η άλλη όψη της κομματικοποίησης του κράτους, αφαίρεσαν από ένα γνήσιο λαϊκό κίνημα (όποιος το αμφισβητεί αυτό εθελοτυφλεί) την κρουστική του ισχύ και τη μαζικότητά του. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η παράδοση (που επιδρά με τη δύναμη λαϊκής προκατάληψης) τροφοδοτεί την αναιμία της κομματικής ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και φαινόμενα υποκατάστασης της εσωκομματικής πολιτικής ζωής, δηλαδή της εσωκομματικής δημοκρατίας, από πρωτοβουλίες της ηγεσίας – ενώ, βέβαια, χρειάζονται και τα δύο. Η εύκολη λύση – και συνταγή της αποτυχίας ταυτόχρονα – είναι η διένεξη των προερχόμενων από την κομμουνιστική Αριστερά με όσους προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ, επειδή οι τελευταίοι υπερασπίζονται το παρελθόν τους, όπως συνέβη τελευταία με αρθρογραφία σε διάφορα έντυπα. Είναι μια άγονη και διχαστική διένεξη που παραβλέπει τις απαιτήσεις του καιρού μας. Πηγάζει από μια, αναμενόμενη, διάθεση να αφομοιωθούν οι άνθρωποι που προσήλθαν από μια κοίτη διαφορετική από εκείνη της κομμουνιστικής Αριστεράς. Να αφομοιωθούν όμως από ποιον και πού; Ή μάλλον: να αφομοιωθούν ή να συνοικοδομήσουν ισότιμα, που θα πει να μάθουν όλοι από όλους; Φυσικά, η κριτική στο ΠΑΣΟΚ είναι ευκολότερη, αφού αυτό κυβέρνησε και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την τύχη του λαού. Αυτό όμως είναι παρελθόν. Το ζητούμενο για τον ΣΥΡΙΖΑ τώρα είναι η όσμωση: στο κάτω κάτω ούτε η παλιά Αριστερά τα πολυκατάφερε στην κομματική οικοδόμηση, στα συνδικάτα, στη διοίκηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ τώρα μαθαίνει. Θόδωρος Παρασκευόπουλος

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

«Να σπάσει ο διεστραμμένος κύκλος τής αυτοθυματοποίησης»

«Η κληρονομιά του Μπρέιβικ»

Η ομιλία του Μόνι Οβάντια για την Γάζα και το παλαιστινιακό ζήτημα στην εθνική συνδιάσκεψη επιτρόπων της «΄Αλλης Ευρώπης για τον Τσίπρα»στην Ρώμη. σελ. 15

Το Ισραήλ εκτός ορίων και πάλι ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΟ ΟΡΙΟ»

Της Βιβής Κεφαλά

ειδεχθής απαγωγή και δολοφονία των τριών ισραηλινών εφήβων στα μέσα Ιουνίου, που ακολουθήθηκε από την επίσης ειδεχθή απαγωγή και δολοφονία ενός παλαιστίνου εφήβου, μπορεί να οφειλόταν στη δράση εξτρεμιστών των δύο πλευρών, ήταν όμως βέβαιο ότι θα προκαλούσε τη «σκληρή» απάντηση του Ισραήλ, πολύ περισσότερο που η Χαμάς εκτόξευσε, έστω και συμβολικά, ρουκέτες στο ισραηλινό έδαφος, προκαλώντας μικρές υλικές ζημιές.

Οι ρίζες του νέου κύκλου βίας

Η κλιμάκωση της βίας άρχισε στις 8 Ιουλίου με συνεχείς βομβαρδισμούς της Γάζας και η χερσαία επιχείρηση, με την κωδική ονομασία «Προστατευτικό όριο» (Protective Edge) άρχισε στις 17 Ιουλίου. Ο αριθμός των νεκρών Ισραηλινών μέχρι τώρα είναι 32 στρατιώτες και 3 άμαχοι, ενώ ο αριθμός των νεκρών Παλαιστίνιων έχει ξεπεράσει τους επτακόσιους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι γυναίκες και παιδιά, ενώ οι τραυματίες πλησιάζουν τις τρεισήμισι χιλιάδες. Βομβαρδίστηκαν σχολεία, νοσοκομεία, δίκτυα ύδρευσης και ηλεκτροδότησης, τα οποία βεβαίως δεν μπορούν να ξαναφτιαχθούν, αφού στο πλαίσιο του αποκλεισμού της Γάζας, εντάσσεται και ο οικονομικός στραγγαλισμός της περιοχής, ενώ πολλοί από τους τραυματίες θα χάσουν την ζωή τους εξαιτίας των δραματικών ελλείψεων. Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι ο νέος κύκλος βίας έχει τις ρίζες του στο σχηματισμό της λεγόμενης κυβέρνησης εθνικής ενότητας (τη συμφιλίωση δηλαδή ανάμεσα στην Παλαιστινιακή Αρχή και την Χαμάς, που επετεύχθη τον Ιούνιο του 2014) που είχε διαρραγεί με τον παλαιστινιακό εμφύλιο που ξέσπασε το 2007. Επίσης, το Ισραήλ κατηγόρησε τον Μαχμούντ Αμπάς ότι αποχώρησε από τις ειρηνευτικές συνομιλίες και συμμάχησε με την τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς. Όμως, η ισραηλινή επίθεση φαίνεται να φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα, αφού η Παλαιστινιακή Αρχή δεν κατηγόρησε την Χαμάς, αλλά χαρακτήρισε «βάρβαρη σφαγή την επίθεση εναντίον της Σουτζάγια» και ζήτησε από τη διεθνή κοινότητα «να αντιδράσει αμέσως σε αυτό το έγκλημα πολέμου», ενώ στην ∆υτική Όχθη έγινε γενική απεργία στις 22 Ιουλίου σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συνεχιζόμενη σφαγή στην Γάζα. Το Ισραήλ απέρριψε τις κατηγορίες δηλώνοντας ότι δεν φέρει καμία ευθύνη. Αντίθετα, υπεύθυνη είναι η Χαμάς που χρησιμοποιεί τους κατοίκους της Γάζας ως ομήρους για να αποκομίσει πολιτικά οφέλη.

∆ιπλωματικά παιχνίδια Παρά τις δηλώσεις αυτές, το Ισραήλ γνωρίζει την φρίκη που προκαλούν στην διεθνή κοινή γνώμη η συνεχιζόμενη σφαγή Παλαιστινίων αμάχων και προσπαθεί να απομακρύνει του ξένους δημοσιογράφους, δηλώνοντάς τους ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για την ασφάλεια τους. Την ίδια ώρα, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι το Ισραήλ έχει δικαίωμα να διαφυλάξει την ασφάλεια του, να αμυνθεί απέναντι στις επιθέσεις της Χαμάς και, επίσης, έχει δικαίωμα να εισβάλει στην Γάζα για να καταστρέψει τις σήραγγες από όπου τροφοδοτούνται οι τρομοκράτες. Από την πλευρά του, το Συμβούλιο Ασφαλείας με απόφαση του δεν καταδικάζει την ισραηλινή επίθεση, αλλά το δυσανάλογο της αντίδρασης του Τέλ Αβίβ, εξέφρασε την ανησυχία του για τον αυξανόμενο αριθμό των θυμάτων, έκανε έκκληση για άμεση κατάπαυση του πυρός και ζήτησε το σεβασμό του ανθρωπιστικού δικαίου. Παράλληλα, αναπτύσσεται μία έντονη διπλωματική κινητικότητα με στόχο την κατάπαυση του πυρός. Πρόκειται για ένα διπλωματικό παιχνίδι στο οποίο συμμετέχουν οι ΗΠΑ, ο ΟΗΕ, ο Αραβικός Σύνδεσμος, καθώς και περιφερειακοί δρώντες, στο οποίο αποτυπώνονται οι περιφερειακές ανατροπές και οι σχέσεις που διαμορφώνονται τα τελευταία χρόνια. Έτσι, η Τουρκία προσέφερε τις καλές της υπηρεσίες αλλά το Ισραήλ απέρριψε την πρόταση, ενώ την αιγυπτιακή πρόταση διαμεσολάβησης για την κατάπαυση του πυρός απέρριψε η Χαμάς. Στο σημείο αυτό διακρίνεται καθαρά το γεγονός ότι η ρήξη στις σχέσεις Άγκυρας – Τελ Αβίβ παραμένει, καθώς επίσης και ότι η συνεχιζόμενη εσωτερική σύγκρουση στην Αίγυπτο ανάμεσα τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τον στρατό, επηρεάζει βαθύτατα και το Παλαιστινιακό. Έτσι, το Κάιρο παρουσίασε στις 14 Ιουλίου πρόταση εκεχειρίας χωρίς να έχει συνεννοηθεί με τους Παλαιστίνιους, και στην οποία δεν περιλαμβάνονταν βασικά αιτήματα τους, όπως το να σταματήσει ο αποκλεισμός της

“

Γάζας και να αφεθούν ελεύθεροι οι χίλιοι Παλαιστίνιοι που απελευθερώθηκαν πρόσφατα από το Ισραήλ, όπως είχε συμφωνηθεί, και τους οποίους συνέλαβε και πάλι. Τέλος, το Κατάρ αναπτύσσει σημαντική διπλωματική δραστηριότητα για την κατάπαυση του πυρός, υποστηρίζοντας τα αιτήματα της Χαμάς, ερχόμενο για μία ακόμα φορά σε αντίθεση με τις υπόλοιπες μοναρχίες του Κόλπου, που θεωρούν την Χαμάς ως απειλή.

Οι στόχοι της επίθεσης Το βασικό ερώτημα που τίθεται όμως, είναι το ποιοι είναι οι στόχοι αυτής της νέας ισραηλινής επίθεσης κατά της Γάζας. Ο πρώτος στόχος είναι η πάση θυσία αποτροπή της παλαιστινιακής ενότητας, διότι η παλαιστινιακή διάσπαση επιτρέπει στο Ισραήλ να αποφεύγει τον επί της ουσίας διάλογο για την επίλυση του προβλήματος, και μάλιστα χωρίς πολιτικό κόστος αφού η ευθύνη για την έλλειψη διαλόγου, κατά το Τέλ Αβίβ, θα βαραίνει τους Παλαιστίνιους. Ο δεύτερος στόχος είναι η στρατιωτική και πολιτική αποδυνάμωση της Χαμάς, που ήδη βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση, αφού οι βασικοί της σύμμαχοι, Συρία και Ιράν, για πολύ διαφορετικούς λόγους, έχουν τις δικές τους προτεραιότητες. Εάν ο στόχος επιτευχθεί, η Χαμάς –στην καλύτερη περίπτωση για αυτήν- θα παραμείνει αποδυναμωμένη και εγκλωβισμένη στην ανοικτή φυλακή που ονομάζεται Λωρίδα της Γάζας, όπου σε εποχές «ομαλότητας», η ηλεκτροδότηση διαρκεί μόνο οκτώ ώρες την ημέρα, το νερό είναι ακατάλληλο προς πόσιν, τα απόβλητα χύνονται στη θάλασσα και οι κάτοικοι στερούνται τα πάντα. Στη χειρότερη, θα εξεγερθούν εναντίον της άλλες ισλαμικές οργανώσεις με τις οποίες βρίσκεται σε διαμάχη, όπως η Ισλαμική Τζιχάντ κλπ. Τέλος, το Ισραήλ σκοπεύει να οικειοποιηθεί τις ακτές της Γάζας -παράνομα αλλά εκ των πραγμάτων- ώστε να μπορέσει να εκμεταλλευθεί τις υποθαλάσσιες πηγές ενέργειας που βρί-

Η νορβηγική κυβέρνηση φοβάται τρομοκρατικό χτύπημα και σπέρνει νέο πανικό ισλαμοφοβίας. σελ. 13

Όποιοι και να είναι οι ισχυρισμοί του Ισραήλ, το Παλαιστινιακό δεν είναι πρόβλημα τρομοκρατίας. Είναι διεθνές πρόβλημα που αφορά την παράνομη κατοχή παλαιστινιακών εδαφών και για το λόγο αυτό μπορεί να λυθεί μόνο με πολιτικά μέσα. σκονται στο θαλάσσιο χώρο που περικλείεται από τις ακτές του Ισραήλ, του Λιβάνου, της Συρίας, της Γάζας και της Κύπρου. Πράγματι, στον υποθαλάσσιο χώρο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου βρίσκεται ένας τεράστιος ενεργειακός πλούτος, που υπολογίζεται σε 122 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου, καθώς και σε 1,6 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Για αυτό το 2010, το Ισραήλ δήλωσε, με αφορμή την απόπειρα να σπάσει ο αποκλεισμός της Γάζας, ότι δεν επιτρέπει την προσέγγιση του στολίσκου της Ελευθερίας σε απόσταση εξήντα μιλίων από τις ακτές της Γάζας και στη συνέχεια έκανε την αιματηρή επίθεση στο Μαβί Μαρμαρά.

Λύση με πολιτικά μέσα

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι προσπάθειες –ειλικρινείς ή όχι- για την κατάπαυση του πυρός συνεχίζονται. Είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή η εκεχειρία θα επιτευχθεί, αλλά δεν πρόκειται να λύσει κανένα άλλο πρόβλημα εκτός από το να σώσει ζωές αθώων. Πρέπει, αλλά δεν αρκεί, γιατί το Ισραήλ θα συνεχίσει τους περιοδικούς του πολέμους εναντίον της Γάζας με το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, την οποία εκτρέφει το ίδιο με την πολιτική που ακολουθεί. Γιατί, όποιοι και να είναι οι ισχυρισμοί του Ισραήλ, το Παλαιστινιακό δεν είναι πρόβλημα τρομοκρατίας. Είναι διεθνές πρόβλημα που αφορά την παράνομη κατοχή παλαιστινιακών εδαφών και για το λόγο αυτό μπορεί να λυθεί μόνο με πολιτικά μέσα -και όχι με την χρήση σκληρής ισχύος, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα- και με βάση τις αρχές του διεθνούς δικαίου. ∆ιαφορετικά, ο φαύλος κύκλος του αίματος θα συνεχιστεί και κανείς δεν θα είναι ασφαλής.

•

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Ένα εκρηκτικό πείραμα ΛΙΒΥΗ

∆

ημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ειρήνη και η ειρήνη στην Λιβύη έχει προ πολλού θυσιαστεί στο βωμό των σκοπιμοτήτων της ∆ύσης. Περισσότερα από τρία χρόνια μετά την δολοφονία τού Μουαμάρ Καντάφι, δεν έχει κατορθώσει να σχηματίσει βιώσιμη και αξιόπιστη κυβέρνηση, ούτε βεβαίως να ψηφίσει Σύνταγμα, ενώ συνεχίζει να ζει τις συνέπειες της επέμβασης του NATO που με την παροχή άφθονου οπλισμού, μετέτρεψε μια εξέγερση σε γενικευμένο πόλεμο. Υποστηρικτές και πολέμιοι του καθεστώτος Καντάφι, κυβερνητικοί μισθοφόροι, αυτονομιστές ή μέλη της Αλ Κάιντα, χρησιμοποιούν τα όπλα ως μέσο διεκδίκησης, εκδίκησης ή ασφάλειας. Τα όρια μεταξύ εμφυλίου και τρομοκρατίας γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα, τα συμφέροντα των εταιριών που εκμεταλλεύονται τα πετρέλαια αποτελούν τον μόνο τομέα που απασχολεί τους δυτικούς και η, μονίμως προσωρινή, κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να ζητήσει (απροκάλυπτη) εξωτερική στρατιωτική βοήθεια.

Συνεχείς συγκρούσεις

Μέχρι την Τρίτη, 47 άτομα είχαν σκοτωθεί στις συγκρούσεις στο διεθνές αεροδρόμιο της Τρίπολης, όπου το 90% των αεροσκαφών καταστράφηκαν, σύμφωνα με κυβερνητικές πληροφορίες. Οι μάχες, που κατά το CNN είναι οι χειρότερες (;) από το 2011, ξεκίνησαν στην κοντινή Μισράτα και στην πρωτεύουσα, από την ισλαμική ομάδα Αίθουσα Επιχειρήσεων Λίβυων Επαναστατών, εναντίον μαχητών από την

πόλη Ζιντάν που είχαν τον έλεγχο του αεροδρομίου τα τελευταία τρία χρόνια. Στην Βεγγάζη, της οποίας το αεροδρόμιο επίσης παραμένει κλειστό από τον Μάιο, από βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας δύο ισλαμιστών μαχητών έναν ασυνήθιστο τρόπο επιθέσεων στην Λιβύη- σε στρατιωτική βάση, σκοτώθηκαν τουλάχιστον τέσσερα άτομα στις αρχές της εβδομάδας. Άμαχοι έχουν παγιδευτεί μεταξύ των πυρών και το υπουργείο Άμυνας συνέστησε να σταματήσουν οι μετακινήσεις, για λόγους ασφαλείας. Πριν μια βδομάδα, 22 αιγύπτιοι συνοριοφύλακες σκοτώθηκαν από βαριά οπλισμένους μαχητές που εκ των υστέρων θεωρήθηκε πιθανό να είναι μέλη του Ισλαμικού Κράτους (IS). Το αιγυπτιακό υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε τους πολίτες να μην ταξιδεύουν προς την Λιβύη, ενώ η Τυνησία ακύρωσε όλες τις πτήσεις της. Ο ΟΗΕ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί απέσυραν προσωρινά το προσω-

πικό τους, μετά την καταστροφή του αεροδρομίου της πρωτεύουσας. Την ∆ευτέρα έκλεισε και το αεροδρόμιο της Μισράτα και η χώρα είναι σχεδόν αποκλεισμένη.

Το πείραμα συνεχίζεται Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι, που είχε διευκρινίσει πως «οι ΗΠΑ δεν είναι υπεύθυνες για ό,τι συνέβη στην Λιβύη, ούτε για ό,τι συμβαίνει στο Ιράκ σήμερα», κι ενόσω μεσολαβούσε προκειμένου το αγαπημένο τέκνο των ΗΠΑ να σταματήσει την σφαγή των παλαιστινίων, επισήμανε τον κίνδυνο γενικευμένης σύγκρουσης στην περιοχή, λόγω της αυξημένης βίας στην χώρα. Ο «εποικοδομητικός διάλογος» στον οποίο (ξανα)κάλεσε όλες τις πλευρές, μόνο ως διπλωματική του υποχρέωση μπορεί να εκληφθεί, αφού λίγες μέρες νωρίτερα, το υπουργείο Άμυνας διαβεβαίωνε για την «αφοσίωση στην εκπαίδευση των ένο-

πλων δυνάμεων της Λιβύης, σε συνεργασία με συμμάχους όπως η Βρετανία, η Ιταλία και η Τουρκία, ως σημαντικού παράγοντα για τη μετάβαση της χώρας». Στο μεταξύ, διεθνή και τοπικά ΜΜΕ, εκφράζουν ανησυχίες για την άνοδο της δημοτικότητας του στρατηγού Χαλίφα Χίφτερ, ο οποίος τους τελευταίους μήνες παρουσιάζεται ως σωτήρας στο πρόσφορο έδαφος μιας κατεστραμμένης χώρας. Ο Χίφτερ, που είχε αποπειραθεί να ανατρέψει τον Καντάφι, ζούσε στις ΗΠΑ από το 1987. Επέστρεψε στην διάρκεια των πρώτων εξεγέρσεων και ανέλαβε στρατιωτικός σύμβουλος. Η Tripoli Post, τον χαρακτηρίζει απατεώνα που υποστηρίζεται από τον πρώην πρωθυπουργό Αλί Ζειντάν και άλλους λίβυους και άραβες, ενώ δεν θεωρεί τυχαίους, ούτε ότι ανήκουν στο παρελθόν οι δεσμοί του με την CIA. Όπως επισημαίνουν οι New York Times, η Λιβύη κινδυνεύει να υποστεί τη «λύση» της στρατιωτικής δικτατορίας, όπως άλλες χώρες μετά από εμφυλίους πολέμους (Υεμένη το 1978, Λίβανος το 1988 και πρόσφατα, ο αλ-Σίσι στην Αίγυπτο). Καλούν δε τις ΗΠΑ να «αντισταθούν στην παλαιότερη συνήθειά τους να υποστηρίζουν δικτάτορες» ως μέσο εξόδου από κρίσεις. Το «λιβυκό πείραμα» φαινομενικά βρίσκεται εκτός ελέγχου, ωστόσο, στο ευρύτερο πλαίσιο των πολέμων σε Ιράκ, Συρία και Γάζα, η ισχυρή παρουσία του ΝΑΤΟ στην χώρα, αποκτά μια επιπλέον διάσταση. Ελισάβετ Πετρίδου

Καλοκαιρινές ιστορίες κατασκοπείας

«Ε

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

ίναι καλό να έχεις εμπιστοσύνη σε κάποιον, αλλά ακόμα καλύτερα είναι να τον έχεις υπό έλεγχο» λέει μια γερμανική παροιμία, που φαίνεται να ταιριάζει γάντι στις σημερινές σχέσεις του Βερολίνου με την Ουάσιγκτον, με αφορμή τις αποκαλύψεις των τελευταίων μηνών για τις δραστηριότητες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών στη Γερμανία. Μπορεί η κυβέρνηση της Ανγκέλα Μέρκελ να αντέδρασε δυναμικά, όταν τα δημοσιεύματα για τους αμερικανούς κατασκόπους «μονιμοποιήθηκαν» στα πρωτοσέλιδα των γερμανικών εφημερίδων και αποκάλυψαν πόσο «διάφανη» έχει γίνει πια η ιδιωτική ζωή, αλλά μια προσεκτική ανάγνωση των δεδομένων δημιουργεί την υπόνοια ότι η αντίδραση αυτή εμπεριέχει μεγάλες δόσεις υποκρισίας. Σε μια χώρα όπως η Γερμανία, όπου πριν μερικά χρόνια ορισμένοι «ακτιβιστές» προσπάθησαν να εμποδίσουν ακόμα και την επίσημη απογραφή πληθυσμού, θέτοντας ζήτημα προστασίας των προσωπικών δεδομένων και όπου συγκεκριμένες περιοχές ξεσηκώθηκαν για τις δραστηριότητες των αυτοκινήτων της «Google - Streetview» που «χαρτογραφούν κάθε γωνιά του πλανήτη, είναι προφανές ότι η κυβέρνηση πρέπει να λάβει υπόψιν τις ευαισθησίες των πολιτών. Όμως πίσω από τις αντιδράσεις που έφτασαν στην απέλαση του σταθμάρχη της CIA από τη γερμανική επικράτεια κρύβεται μια ιστορία συνεργασίας των δύο πλευρών, που παρά τις εκάστοτε συγκρούσεις συμφερόντων αισθάνονται ιδεολογικοί σύμμαχοι στον αγώνα ενάντια στις δυνάμεις που κατά καιρούς βαφτίζουν «του Κακού». Την περασμένη Τρίτη η «Ουάσιγκτον Ποστ» δημοσίευε κείμενο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών (NSA), από τις αρχές του 2013, στο οποίο και γινόταν αξιολόγηση της συνεργασίας με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών της Γερμανίας (BND). Εκεί

λοιπόν αναγνωριζόταν ο ζήλος που επέδειξε η Γερμανία για την εξέλιξη των συστημάτων ηλεκτρονικής παρακολούθησης «λαμβάνοντας μάλιστα μεγάλα ρίσκα, με στόχο να ικανοποιήσει τις ανάγκες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών» στην λήψη σημαντικών πληροφοριών. Σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι «η BND προσπάθησε να επηρεάσει τη γερμανική κυβέρνηση, με στόχο την χαλάρωση της νομοθεσίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η μεταβίβαση των συλλεγόμενων πληροφοριών των μυστικών υπηρεσιών» προς την άλλη όχθη του Ατλαντικού. Οι μυστικές υπηρεσίες είχαν πάρει, μάλιστα, τόσο ζεστά το θέμα της συνεργασίας τους, που είχαν φτά-

σει στο σημείο να δημιουργήσουν λογότυπο για το πρόγραμμα των κοινών παρακολουθήσεων που διεξήγαγαν στο πλαίσιο του προγράμματος JSA (joint signals-intelligence activity), όπου ο αμερικανικός αετός είχε τοποθετηθεί αγέρωχος μπροστά στα χρώματα της γερμανικής σημαίας. Είναι μάλλον απίθανο όλα αυτά να γίνονταν με πλήρη άγνοια της γερμανικής κυβέρνησης. Για αυτό και προφανώς οι αρχικές αντιδράσεις της κυρίας Μέρκελ, όταν ξεκίνησαν οι αποκαλύψεις ήταν μάλλον αμήχανες. Όπως εξηγήσιμη είναι και η αμηχανία της αμερικανικής πλευράς όταν οι Γερμανοί άρχισαν να τους «καταγγέλλουν δημόσια» μετά από μια πολυετή και στενή συνεργασία, η οποία επιβεβαιώθηκε και από ντοκουμέντα που διέρρευσαν εξαιτίας της υπόθεσης Σνόουντεν. Πέρα από τις δημόσιες δηλώσεις αυτό που επιχειρείται τώρα είναι η αποκλιμάκωση της κρίσης, βοηθούσης και της θερινής ραστώνης. Το θέμα απασχόλησε συνάντηση που έγινε πρόσφατα στο Βερολίνο ανάμεσα σε εκπροσώπους των υπηρεσιών των δύο χωρών με τη συμμετοχή και των επικεφαλής των επιτελειών της γερμανίδας καγκελαρίου και του αμερικανού προέδρου. Όλα αυτά είναι πάντως ενδεικτικά και για το πόσο αυτόνομα έχει πλέον αποφασίσει να κινηθεί η «μεγάλη δύναμη» της Ευρώπης. Το Βερολίνο αποδεικνύει σε όλους τους τομείς ότι κινείται με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και όχι κάποια αόριστα ευρωπαϊκά ιδεώδη. Και όπως παραδέχεται και ο γερμανικός Τύπος η εκτίμηση στην οποία έχει καταλήξει η γερμανική κυβέρνηση είναι ότι στο μέλλον ανεξάρτητα από την συνεργασία με τις ΗΠΑ θα πρέπει να ενισχύσει τις μυστικές της υπηρεσίες, έτσι ώστε να έχει εικόνα για όλα. Να μπορεί να παρακολουθεί τους άλλους αλλά και να ξέρει ποιοί άλλοι (σύμμαχοι) την παρακολουθούν. Γιατί είπαμε. Καλή η εμπιστοσύνη, καλύτερος ο έλεγχος. •

στα δίκτυα του κόσµου

«Βρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να αντιμετωπίσουμε μία σαφή απειλή κατά της Νορβηγίας» είπε στη συνέντευξη Τύπου ο υπουργός ∆ικαιοσύνης, Άντερς Άνουντσεν (αριστερά) ενώ η Μπενεντίκ Μπγιέρλαντ (στο κέντρο), επικεφαλής των υπηρεσιών ασφαλείας τόνισε ότι «Το χτύπημα θα είναι μεγάλο και θα γίνει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα». Αναφέρθηκε, επίσης, ότι ήδη από τον Μάρτιο η κυβέρνηση έχει πληροφορίες αναφορικά με περίπου 50 άτομα νορβηγικής υπηκοότητας και συριακής καταγωγής, τα οποία επέστρεψαν στην πατρίδα τους για να πολεμήσουν.

www.nodalmolin.it

Ενάντια στις σεξουαλικές επιθέσεις

Εκατοντάδες γυναίκες συμμετείχαν την Τρίτη  στην καθιστική διαμαρτυρία έ-

ξω από την αμερικανική στρατιωτική βάση στην Βιτσέντζα, με αφορμή τον βιασμό μιας γυναίκας από έναν στρατιώτη. Οι διαδηλώτριες κατήγγειλαν τα συχνά περιστατικά σεξουαλικής βίας, κακοποιήσεων και επιθέσεων που έχουν γίνει εναντίον γυναικών της περιοχής από το προσωπικό της βάσης, που εκμεταλλευόμενο την αδυναμία της ιταλικής δικαιοσύνης να παρέμβει στον χώρο καθώς και την ατιμωρησία που προωθεί η στρατιωτική διοίκηση, συνεχίζει να δρα ατιμώρητο. www.paxforpeace.nl

Όχι στον άνθρακα από αίμα

Με μεγάλη επιτυχία συνεχίζεται η συλλογή υπο γραφών της εκστρατείας «όχι

στον άνθρακα από αίμα», που καλεί πέντε ολλανδικές εταιρείες οι οποίες χρησιμοποιούν άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας, να σταματήσουν να τον αγοράζουν από τις κολομβιανές εταιρείες εξόρυξης Drummond και Prodeco. Η πρωτοβουλία γίνεται επειδή οι δύο εταιρείες με την βοήθεια παραστρατιωτικών κύκλων από το 1996 έχουν δολοφονήσει περίπου 3.100 ανθρώπους, και έχουν εκτοπίσει με την βία από την γη τους περισσότερους από 55.000 αγρότες. www.weekvansolidariteit.wor dpress.com

Αλληλεγγύη στους κρατούμενους

∆εκάδες οργανώσεις από πολλές χώρες θα συμμε τέχουν στην διεθνή εβδομάδα

δράσεων αλληλεγγύης στους φυλακισμένους αναρχικούς σε όλο τον κόσμο, που οι επίσημες οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν τους αναγνωρίζουν ως πολιτικούς κρατούμενους, αφού η αίσθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης περιορίζεται αυστηρά στα πλαίσια που θέτει το κράτος. Οι δράσεις ξεκινούν στις 23 Αυγούστου, που επιλέχθηκε επειδή εκείνη την ημέρα το 1927 εκτελέστηκαν στην φυλακή οι ιταλο-αμερικανικοί αναρχικοί Nicola Sacco και Bartolomeo Vanzetti. ∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Η κληρονομιά του Μπρέιβικ

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΧΤΥΠΗΜΑ ΦΟΒΑΤΑΙ Η ΝΟΡΒΗΓΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΠΕΡΝΕΙ ΝΕΟ ΠΑΝΙΚΟ ΙΣΛΑΜΟΦΟΒΙΑΣ

Του Νίκου Σερβετά

ε μία πρωτοφανή ενέργεια για τα πολιτικά και διπλωματικά δεδομένα προέβη η κυβέρνηση της Νορβηγίας, την Πέμπτη το μεσημέρι: Σε συνέντευξη Τύπου, στην οποία μετείχαν δύο υπουργοί και η επικεφαλής των υπηρεσιών ασφαλείας της χώρας, ανακοίνωσε ότι σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεση της και θεωρεί αξιόπιστα, αναμένεται τις αμέσως επόμενες ημέρες τρομοκρατικό χτύπημα στη χώρα και μάλιστα συνδέει την απειλή με ένοπλους αντάρτες από τη Συρία.

Οι τρομοκράτες έρχονται...

Για να επιβεβαιώσει τη θέση της η κυβέρνηση και για να γίνει αυτό απολύτως κατανοητό από τους κατοίκους της χώρας, έθεσε σε επιφυλακή ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό, απέκλεισε την πρόσβαση του κοινού σε δημόσια κτήρια, έδωσε εντολή για αυξημένες περιπολίες αστυνομικών στους δρόμους, οι οποίοι μάλιστα για πρώτη φορά κυκλοφορούν οπλισμένοι και αύξησε τους ελέγχους σε σταθμούς, αεροδρόμια και στα σύνορα της Νορβηγίας. Οι πολιτικοί αναλυτές δεν βρήκαν ποιος θα μπορούσε να είναι ο πραγματικός σκοπός μιας τέτοιας ενέργειας, καθώς ούτε η εξωτερική πολιτική της χώρας παίζει κάποιον σημαντικό ρόλο, διεθνώς, ούτε και η ποσότητα πετρελαίου που αντλείται στα χωρικά ύδατα της, μπορεί να επηρεάσει τις διεθνείς τιμές. Το θέμα έμεινε στη διεθνή επικαιρότητα για λίγες μόνο ώρες, σύμφωνα όμως με πηγή στο Όσλο, οι κάτοικοι της χώρας δεν είναι μόνο ταραγμένοι, αλλά συνέβη αυτό που μάλλον καμία άλλη κυβέρνηση στον κόσμο δεν θα επιθυμούσε για τους πολίτες της: «Κοιτάει ο ένας τον άλλο με υποψία». Και ο συνομιλητής, δεν αναφέρεται, βέβαια, σε Νορβηγούς, αλλά σε όλους τους κατοίκους της χώρας και το επιβεβαίωσε αναφέροντας τους εξωπραγματικούς, για τα δεδομένα της χώρας, τίτλους των εφημερίδων την αμέσως επόμενη ημέρα του τύπου «οι τρομοκράτες έρχονται με τις γυναίκες και τα παιδιά τους».

Η συνέντευξη Τύπου δόθηκε μία μόλις ημέρα μετά τις εκδηλώσεις που έγιναν για τη συμπλήρωση τριών ετών από το «μακελειό της Ουτέγια» όπου, ο κατ’ ομολογία του, φασίστας Άντερς Μπρέιβικ, δολοφόνησε εν ψυχρώ και εκ προμελέτης πάνω από 100 νέους ανθρώπους.

Αυξάνεται η καχυποψία και ο φόβος Ο ίδιος ο Μπρέιβικ, ο οποίος τόσο μετά τη σύλληψη του όσο και κατά τη διάρκεια της δίκης κατέβαλε κάθε προσπάθεια ώστε να μη χαρακτηριστεί «τρελός» και επέμενε ότι η πράξη του ήταν πολιτική ενέργεια, σήμερα ισχυρίζεται ότι μετάνιωσε. Λογικό, και κυρίως επιθυμητή η απόφαση του. Μακάρι να μετάνιωσε πραγματικά, μακάρι να κατάλαβε τι έκανε και να γίνει στο μέλλον ακόμα και «πρέσβης κατά της βίας». Αυτή που μάλλον δείχνει να μην κατάλαβε τι έγινε στη χώρα αυτά τα τρία χρόνια είναι η σημερινή, συντηρητική, κυβέρνηση που διαδέχθηκε τους σοσιαλδημοκράτες στις εκλογές του 2013. Με την κίνηση της, αντικειμενικά, αυ-

ξάνει την καχυποψία και τον φόβο απέναντι σε κάθε μουσουλμάνο που ζει ή φθάνει σήμερα στη χώρα και το κλίμα που δημιουργεί παρουσιάζει απόλυτη συνάφεια με τη λογική δράσης του Μπρέιβικ, καθώς και «μόνιμα τρομοκρατικά χτυπήματα» σε κάθε γωνιά της χώρας. Ο Αλί Εσμπατί, που από το όνομα του φαίνεται ότι έχει άλλη από σκανδιναβική καταγωγή, είχε τραυματιστεί στην Ουτέγια. Εδώ και λίγες εβδομάδες μετακόμισε από τη Νορβηγία στη γειτονική της, Σουηδία. Το όνομα της συμβίας του, Μάρτε Μισέλ, βρίσκεται στον κατάλογο των θυμάτων του Μπρέιβικ. Γράφει στο φύλλο της Παρασκευής στην εφημερίδα Dagens Nyheter: «Τρία χρόνια μετά την Ουτέγια η κατανόηση του πολιτικού μηνύματος από το μακελιό του Μπρέιβικ παραμένει εντυπωσιακά θολή στην κοινωνία της Νορβηγίας (...) ο τρόμος και η συνεχής ανησυχία ήρθε από το πουθενά και πήρε μόνιμη θέση στις προσπάθειες της δεξιάς κυβέρνησης και του ακροδεξιού κόμματος να ξεχαστεί το θέμα (...) τρία χρόνια μετά ένιωθα ότι χρειάζομαι χώρο για να αναπνεύσω, ελπίζω να το καταλάβουν αυτό στη Νορβηγία».

Το μεγάλο μακελειό Σ

τις 22 Ιουλίου 2011 ο Άντερς Μπρέιβικ ντυμένος αστυνομικός άνοιξε πυρ εναντίον μελών της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος που συμμετείχαν σε κάμπινγκ στο νησί Ουτέγια της Νορβηγίας. Λίγο νωρίτερα, προκειμένου να τραβήξει την προσοχή και να συγκεντρώσει εκεί τις αστυνομικές δυνάμεις, είχε φροντίσει να εκραγεί μηχανισμός σε δημόσιο κτίριο κοντά στα γραφεία του Εργατικού Κόμματος και τα υπουργεία Οικονομικών και Πετρελαίου, στο Όσλο. Στο Ουτέγια, προσποιήθηκε τον αστυνομικό και κάλεσε γύρω του τους νέους προκειμένου να τους ενημερώσει για το συμβάν στο Όσλο. Όταν συγκεντρώθηκαν περίπου 700 άτομα άνοιξε πυρ εναντίον τους. Συνολικά πάνω από 100 νέοι έχασαν τη ζωή τους, ενώ δεκάδες ήταν οι τραυματίες. Αιτιολογώντας, τότε την πράξη του, αμέσως μετά τη σύλληψή του, είχε πει ότι ήθελε να στερήσει από το κουλτουριάρικο ισλαμόφιλο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που μαστίζει τη χώρα του, τη δυνατότητα ανάδειξης στελεχών. Αργότερα έδωσε στη δημοσιότητα μανιφέστο 1.500 σελίδων όπου, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Είναι καλύτερα να σκοτώσεις πάρα πολλούς παρά αρκετούς όταν αποφασίσεις να χτυπήσεις αλλιώς ρισκάρεις να μειώσεις τον ιδεολογικό αντίκτυπο της πράξης σου». Τον Αύγουστο του 2012, και μετά από δίκη που τράβηξε το παγκόσμιο ενδιαφέρον, καταδικάστηκε για μαζική δολοφονία και τρομοκρατία και του επιβλήθηκε η ανώτατη ποινή στη χώρα, κάθειρξη 21 χρόνια.

∆ΙΕΘΝΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Το Βερολίνο ανέβασε τους τόνους με προφανή σκοπό να ανακόψει κάθε συζήτηση περί “ευελιξίας” του Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά και για να υπερασπιστεί την πολιτική της λιτότητας.

Το Βερολίνο επιδιώκει τον πιο ασφυκτικό έλεγχο Ο ΝΕΟΣ Ο∆ΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Για τη δημοσιονομική πειθαρχία και τις δομικές μεταρρυθμίσεις Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να προτείνει στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο την υποψηφιότητα του Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ για την προεδρία της ΕΕ χαιρετίστηκε από ορισμένους σαν μεγάλο δημοκρατικό επίτευγμα. Αποσιωπώντας το γεγονός ότι η εκλογή του αυτή είναι προϊόν της συμμαχίας συντηρητικών, σοσιαλδημοκρατών και φιλελευθέρων, δηλαδή των δυνάμεων που μέχρι τώρα καθόριζαν την πορεία οικοδόμησης της Ευρώπης. Έτσι, η πορεία της προεδρίας είναι προδιαγεγραμμένη. Γι’ αυτό φρόντισε το Συμβούλιο της Ευρώπης να χαράξει τον Οδικό Χάρτη με την εκπόνηση του στρατηγικού προγράμματος για τα πέντε προσεχή χρόνια.

ρισμένοι ανέφεραν ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης με το πρόγραμμα αυτό σημείωσε μια σημαντική στροφή στην πολιτική του. Στην ουσία, όμως, ο Οδικός Χάρτης δεν είναι τίποτα άλλο παρά η επανάληψη της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2012, που συνεδρίασε αμέσως μετά την εκλογή του γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ, η οποία μιλούσε για την «ανάπτυξη και την απασχόληση». Η απόφαση αυτή είχε παρουσιαστεί σαν νίκη τότε του γάλλου προέδρου και μάλιστα σαν μια «νέα στροφή της Ευρώπης». Η συνέχεια είναι γνωστή. Η Ευρώπη, και ιδιαίτερα η ευρωζώνη, συνεχίζει να βυθίζεται όλο και περισσότερο στην κρίση. Το ίδιο ακριβώς σενάριο επαναλήφθηκε και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο τέλος Ιουνίου. Η ανάγνωση του παραρτήματος που συνοδεύει την απόφαση, δεν αφήνει καμία αμφιβολία. Γράφει συγκεκριμένα: «Σεβόμαστε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Όλες οι οικονομίες (των χωρών της ΕΕ) θα πρέπει να συνεχίσουν τις δομικές τους μεταρρυθμίσεις». Αυτές οι δομικές μεταρρυθμίσεις συνοδεύονται πάντα με τη συρρίκνωση του μισθολογικού κόστους, την ευελιξία στην αγορά εργασίας, τη μείωση των δημόσιων δαπανών. Σύμφωνα με το κείμενο οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να «γενικευθούν», οι αλλαγές που θα επιφέρουν «θα είναι εργαλείο για την επίτευξη της ευελιξίας των κανόνων του σημερινού Συμφώνου Σταθερότητας

και της Ανάπτυξης για τη συμφιλίωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και την αναγκαιότητα να υποστηριχθεί η ανάπτυξη». Μέσω αυτής της πολιτικής θα γίνουν και οι επενδύσεις «στα έργα υποδομής, στις μεταφορές, την ενέργεια και τις τηλεπικοινωνίες, όπως και στον τομέα της καινοτομίας και της έρευνας, του ανταγωνισμού και της εκπαίδευσης». Πρόκειται για πιο γενικόλογες ανακοινώσεις και από αυτές που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα ανάπτυξης του 2012.

Οι Βρυξέλλες θα αποφασίζουν

Αυτές όμως οι γενικές απόψεις προκάλεσαν μια σύγχυση για δήθεν αλλαγή πορείας. Η Άνγκελα Μέρκελ και ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν έχασαν την ευκαιρία, αντέδρασαν αμέσως. «Ευελιξία σημαίνει ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας θα εφαρμοστεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο» είπε η καγκελάριος της Γερμανίας και συνέχισε: «Αυτό σημαίνει ότι δεν θα αφήσουμε τα κράτη να αποφασίζουν μόνα τους για την εφαρμογή αυτής της ευελιξίας, θα αποφασίζει η Κομισιόν». Με άλλα λόγια, σχολίασε ο πολύ καλά ενημερωμένος δημοσιογράφος Ρομαρί Γκοντέν, «οι Βρυξέλλες θα συνεχίσουν όπως σήμερα, να αποφασίζουν αν θα δώσουν χρόνο στις κυβερνήσεις να συμμορφωθούν με τις επιταγές του Συμφώνου Σταθερότητας. Η προσαρμογή αυτή συνδέεται άρρητα με την πολιτική της δημοσιονομικής

σταθεροποίησης και εννοείται ότι η οποιαδήποτε πολιτική της ανάπτυξης, που αναφέρεται σαν προτεραιότητα, εμπεριέχει τα στοιχεία της εσωτερικής υποτίμησης». Ο κ. Σόιμπλε σε συνέντευξή του στους Financial Times ήταν αποκαλυπτικός, γιατί για πρώτη φορά αναφέρθηκε σε ένα πρότυπο που πρέπει να προσέξουν τα ευρωπαϊκά κράτη: «Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ζωτικό για την ΕΕ», είπε, και συνέχισε: «Όλοι οι θεσμοί και τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακούσουν αυτό που έχει να τους πει το Λονδίνο. Έχουμε πολλά κοινά στοιχεία με την κυβέρνηση της αυτού μεγαλειότητας, π. χ. στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις την αποτελεσματική χρησιμοποίηση των ταμείων της ΕΕ, και είμαστε σύμφωνοι για το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να υποχωρήσει μπροστά στις (λαϊκές απαιτήσεις που προβάλλονται) στις βουλευτικές εκλογές. Και ότι αυτή η ΕΕ πρέπει να πραγματοποιήσει δομικές μεταρρυθμίσεις, για να τονώσει την ανάπτυξη».

Η Γαλλία σαν το Βελζεβούλ

Σε όλη τη διάρκεια μετά το Συμβούλιο Κορυφής οι συζητήσεις αυτές συνεχίστηκαν, συνδέθηκαν μάλιστα και με το ποιος θα διαδεχθεί τον συντηρητικό Όλι Ρεν στο αξίωμα του επιτρόπου για την οικονομία. Ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ είχε εκφράσει την άποψη ότι το χαρτοφυλάκιο αυτό θα έπρεπε να περάσει στα χέρια της κεντροαριστεράς. Πιο συγκεκριμένα, προβλήθηκε το όνομα του πρώην υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας Πιερ Μοσκοβισί. Η ιδέα αυτή δεν άρεσε καθόλου στη γερμανική ηγεσία και αντέδρασε λέγοντας ότι έτσι «η ίδια η Κομισιόν δεν δίνει ένα καλό σήμα» στους ηγέτες των άλλων κρατών της ΕΕ, όπως τόνισε ο κ. Σόιμπλε. Γερμανός βουλευτής συμπλήρωσε ότι, εάν επιλέξουμε «τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας, που δεν τήρησε ποτέ τις δεσμεύ-

σεις που απορρέουν από το Σύμφωνο Σταθερότητας, ως κομισάριο για τα οικονομικά, θα είναι σαν να θέλουμε να κυνηγήσουμε τον ∆ιάβολο με τον Βελζελβούλ».

Ο Σόιμπλε σέρνει το χορό

Εδώ και μια εβδομάδα οι συζητήσεις εντάθηκαν. Ο κ. Σόιμπλε πολλαπλασίασε τις παρεμβάσεις του στα ΜΜΕ της χώρας του και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (τέσσερις συνεντεύξεις σε έξι ημέρες) επιδιώκοντας να κάνει κατανοητό σε όλους ότι η λεγόμενη «ευελιξία» που αναφέρθηκε στη σύνοδο κορυφής και αφορά το Σύμφωνο Σταθερότητας, είναι γράμμα κενό περιεχομένου. Έτσι θα πρέπει να πάψουν να υπάρχουν αυταπάτες. Το Βερολίνο ανέβασε τους τόνους με προφανή σκοπό να ανακόψει κάθε συζήτηση περί «ευελιξίας» του Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά και για να υπερασπιστεί την πολιτική της λιτότητας. Επιμένει, ιδιαίτερα, στην ανάγκη η Γαλλία να συμμορφωθεί με τις επιταγές του Συμφώνου, να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες για να καλύψει τους δημοσιονομικούς στόχους. Και από την άλλη, να αποθαρρύνει τον πρωθυπουργό της Ιταλίας που ζητάει να εξασφαλίσει την «ευελιξία που χρειάζεται» και ο οποίος μάλιστα έχει εκφράσει την άποψη ότι «η οικονομία που στηρίζεται μόνο στη λιτότητα δεν επαρκεί». Το Βερολίνο, από την πλευρά του, πέρα από την εμμονή του στην πολιτική της λιτότητας θέλει να επιβάλει έναν –ορθόδοξο στην πολιτική του– για επίτροπο των οικονομικών, ώστε να διασφαλισθεί η συνέχιση της δημοσιονομικής σταθερότητας και η πολιτική των δομικών μεταρρυθμίσεων, όποιο και να είναι το κόστος. Μπ. Κοβάνης

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014 Του Μόνι Οβάντια

ήμερα θα ήθελα να κάνω μόνο μια σύντομη παρέμβαση για τη Γάζα και για το παλαιστινιακό ζήτημα, που δεν είναι λιγότερο σημαντικό γι’ αυτό που θα πρέπει να εκπροσωπήσουμε στο μέλλον. Πρέπει να ξεκινήσουμε μια τεράστια πολιτιστική μάχη, στην οποία έχει σημαντικότατη θέση το πεδίο της πληροφόρησης, γιατί όλο το ζήτημα της σύγκρουσης Ισραήλ - Παλαιστίνης κινείται πάνω σ’ αυτό. Ισχυρότατα εργαλεία προπαγάνδας και συστηματικής αλλοίωσης των γεγονότων από την ισραηλινή κυβέρνηση και από τους υποστηρικτές της κατασκεύασαν μια κυρίαρχη πληροφόρηση γεμάτη ψευτιές, γεμάτη παρεκκλίσεις από την κοινή λογική. Για να το καταλάβουμε αυτό δεν χρειάζεται να διαβάσουμε τον αραβικό Τύπο. Φθάνει να διαβάσουμε αυτό το μικρό, αλλά σημαντικό μέρος του ισραηλινού Τύπου που καταγγέλλει ανέκαθεν αυτή την παραπληροφόρηση. Ο μεγάλος ισραηλινός δημοσιογράφος Γκίντεον Λέβι έγραψε ένα άρθρο με καταφανή τίτλο και περιεχόμενο: «Tο Ισραήλ δεν θέλει ειρήνη»1. Αυτό το άρθρο υπάρχει στο διαδίκτυο, διαβάστε το. Έχει αδαμάντινη διαύγεια και είναι ακαταμάχητο.

Την περασμένη βδομάδα πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη η πρώτη εθνική συνδιάσκεψη των επιτρόπων της «Άλλης Ευρώπης με τον Τσίπρα», όπου συζητήθηκε η πολιτική του χώρου αυτού τους επόμενους μήνες. Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν ο ο ηθοποίος και συγγραφέας Μόνι Οβάντια, ο οποίος αναφέρθηκε στη Γάζα και το παλαιστινιακό ζήτημα. Λίγες μέρες μετά, η ευρωβουλευτής Ελεονόρα Φορένζα πρότεινε στη GUE και άλλες ομάδες του ευρωκοινοβουλίου τη διοργάνωση άμεσης αποστολής ευρωβουλευτών στη Λωρίδα της Γάζας. ∆ημοσιεύουμε την ομιλία του Μόνι Οβάντια, η οποία έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς ο ίδιος προέρχεται από εβραϊκή σεφαραδίτικη οικογένεια και έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την εβραϊκή κουλτούρα των χωρών της ανατολικής Ευρώπης. Θυμίζουμε ότι ο Μόνι Οβάντια είχε εκλεγεί με το ψηφοδέλτιο της «Άλλης Ευρώπης», αλλά παραιτήθηκε χάριν του πρώτου επιλαχόντος, όπως είχε δεσμευτεί ότι θα κάνει προεκλογικά.

Το κέντρο της αλλοίωσης της πληροφορίας

Ας δούμε, λοιπόν, το κέντρο της αλλοίωσης της πληροφορίας που διεξάγεται από την ισραηλινή κυβέρνηση και από τους πολλούς ψάλτες της σε διεθνές επίπεδο, δηλαδή την αυτo-θυματοποίηση: «Εμείς είμαστε πάντα και σε κάθε περίπτωση θύματα». Κι αυτή η βροχή των ελάχιστα αποτελεσματικών παλαιστινιακών ρουκετών, που προέρχονται από τη Χαμάς ή από άλλες δυνάμεις, στις οποίες μπορούμε να κάνουμε όποια κριτική θέλουμε, δεν οφείλεται, όπως θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε, σε μια βούληση καταστροφής του Ισραήλ, όπως επαναλαμβάνω αδιάκοπα, αλλά στο γεγονός πως όταν ο Σαρόν αποφάσισε την αποχώρηση των εποίκων από τη Γάζα, επέβαλε μια πολύ πιο βίαιη και διεστραμμένη κατοχή, γιατί η αποχώρηση σήμανε το θωρακισμό της Γάζας, το κλείσιμό της σε ένα κλουβί, όπου οι ισραηλινές αρχές και ο ισραηλινός στρατός ελέγχουν τα σύνορα, το πέρασμα των εμπορευμάτων, τον εναέριο χώρο, τη θάλασσα, ελέγχουν μέχρι και το ληξιαρχείο. Οι αστυνομικές ταυτότητες στη Γάζα δεν εκδίδονται από μια αρχή της Γάζας, αλλά πάντα από τους ισραηλινούς και είναι γραμμένες, εκτός από τα αραβικά, και στα εβραϊκά. Στη Γάζα έχει επιβληθεί μια ατέλειωτη, θανάσιμη καθημερινή πολιορκία, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, και από τις απαρχές της ανθρωπότητας, η πολιορκία θεωρείται πολεμική ενέργεια. ∆εν είναι μια ουδέτερη ενέργεια! Αυτό το εξήγησε σε ένα άλλο άρθρο της που δημοσιεύτηκε στη Χαρέτζ, η θαυμάσια δημοσιογράφος Αμίρα Χας, που αποκάλυψε ένα-ένα τα ψέματα. Η θυματοποίηση είναι η εξής: «Μας ρίχνουν ρουκέτες. Εμείς δεν κάναμε τίποτα, ίσα-ίσα, τους ελευθερώσαμε». Λένε «τους ελευθερώσαμε» για τον πληθυσμό της Γάζας που τον έκλεισαν σε ένα κλουβί, που ζει μόνιμα σε μια κατάσταση κόλασης.

Η διεθνής κοινότητα

Από την άλλη πλευρά, οι έποικοι απλώνονται συνεχώς. Η διεθνής κοινότητα προκαλεί κυριολεκτικά την αηδία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, αναλαμβάνοντας την εξουσία λέει: «Μέσα στο τέλος του χρόνου θα

∆ΙΕΘΝΗ

Να σπάσει ο διεστραμμένος κύκλος τής αυτοθυματοποίησης Η ΓΑΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

φέρω την ειρήνη στη Μέση Ανατολή». Όχι μόνο δεν έφερε την ειρήνη, αλλά δεν σταμάτησε ούτε την συνεχή επέκταση των εποίκων. Με το παραμύθι της «φυσικής εξάπλωσης», στην ουσία οι Παλαιστίνιοι της ∆υτικής Όχθης ζουν σε μια φυλακή κάτω από τον ουρανό. Αν θέλετε να το εξακριβώσετε με τα μάτια σας, πάρτε τους γεωγραφικούς χάρτες. ∆είτε τα σημεία ελέγχου και τους δρόμους που οι Παλαιστίνιοι δεν μπορούν να διασχίσουν, παρά μόνο μετά από εξοντωτικές αιτήσεις, μετά το χάρτη των περιοχών που βρίσκονται κάτω από τον άμεσο έλεγχο των Ισραηλινών, μετά το χάρτη του Τείχους, και εμφανίζεται μπροστά σας η φυλακή, όχι επειδή σας το λέει ο Μόνι Οβάντια, ή οποιοσδήποτε άλλος. Είναι εκεί, μπροστά στα μάτια σας. Όλες οι ψεύτικες διαπραγματεύσεις ειρήνης χρησιμεύουν μόνο για το διεθνή Τύπο και για την παρέα της ισραηλινής κυβέρνησης, αρχίζοντας από την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Πρέπει, λοιπόν, να σπάσει αυτός ο διεστραμμένος κύκλος της κολοσσιαίας αυτό-θυματοποίησης, που συνδέεται με την απάνθρωπη τραγωδία του Ολοκαυτώματος, της εξόντωσης των Εβραίων, την οποία εκμεταλλεύονται και μάλιστα με κυνικό τρόπο για να καταπιέσουν ένα λαό. Πρέπει να διαχωριστούν τα δύο

πράγματα. Αυτή ήταν μια τεράστια τραγωδία. Μα τι σχέση έχει αυτό με το γεγονός ότι ένας λαός ζει στη γη του εδώ και 50 χρόνια υπό κατοχή; ∆εν έχει καμία σχέση!

Το Ισραήλ δεν θέλει την ειρήνη

Ευτυχώς υπάρχει ακόμη ελεύθερη πληροφόρηση στο κράτος του Ισραήλ. Υπάρχουν διανοούμενοι, σκηνοθέτες ντοκιμαντέρ που δείχνουν τι συμβαίνει. Υπάρχει για παράδειγμα ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ο νόμος στα μέρη μας», κυκλοφορεί στο you tube. Εκεί θα ακούσετε από τους ισραηλινούς δικαστές πώς κατασκευάστηκε έντεχνα ένας νόμος για να απαλλοτριώσουν τη γη των Παλαιστινίων, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, τα σπίτια τους, για να τους κηρύξουν «απόντες», ανύπαρκτους. Επινοήθηκε ο διεστραμμένος νομικός όρος «absent». ∆ηλαδή είσαι παρών, αλλά νομικά είσαι απών, συνεπώς δεν έχεις τίτλους ιδιοκτησίας για το σπίτι σου. Είναι απίστευτο! Όταν ο Γκίντεον Λέβι λέει ότι το Ισραήλ δεν θέλει την ειρήνη, βασίζεται σε μια απλούστατη αλήθεια. Το κράτος του Ισραήλ δεν θέλησε ποτέ να έχει Σύνταγμα, δηλαδή δεν όρισε ποτέ τα σύνορά του. Ούτε τα ορίζει, ούτε τα σέβεται. Τα σύνορά του καθορίστηκαν

από δύο αποφάσεις του ΟΗΕ, που μιλάνε για «πράσινη γραμμή». Υπάρχει ένας τόπος, που το 99% της διεθνούς κοινότητας αποφάσισε ότι θα είναι το σύνορο ανάμεσα στα δύο κράτη. Του υπάρχοντος και με τεράστιες δομές ισραηλινού κράτους, και του «ιδεατού» παλαιστινιακού κράτους, σύνορο που το Ισραήλ αρνείται. Υπάρχουν διεθνείς αποφάσεις που εγκρίθηκαν ομόφωνα από το Συμβούλιο Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ. Εδώ και πενήντα χρόνια σχεδόν αυτές οι αποφάσεις δεν τηρούνται.

Να σπάσουμε την παραπληροφόρηση

Στο μεταξύ, οι κυβερνήσεις του Ισραήλ μετέτρεψαν αυτές τις περιοχές σε εδάφη «υπό διεκδίκηση», ενώ πρόκειται ξεκάθαρα για παλαιστινιακά εδάφη. Έστω ότι παραδέχεται κανείς αυτό τον στρεβλό όρο του «εδάφους υπό διεκδίκηση». Σταματάει τότε μέχρι να λυθεί το θέμα της διεκδίκησης. ∆εν φέρνει εκεί χιλιάδες άτομα. Άρα, είναι ψέμα και η ιστορία του εδάφους υπό διεκδίκηση. Ποιο είναι όμως το πρόβλημα; Να μην αρχίσουμε τις συνηθισμένες εκκλήσεις, που, για όνομα του Θεού, καλές είναι, αλλά δεν θα λύσουν τίποτα. Από τη στιγμή που εμείς δεν σπάμε αυτό τον ιδεολογικό κύκλο της παραπληροφόρησης δεν θα γίνει τίποτα. Εμείς, που μιλάμε για μια άλλη Ευρώπη, έχουμε το κύριο πρόβλημα απ’ αυτή την άποψη, που αφορά την οικονομία, που αφορά τα πάντα, που αφορά τη διαβόητη ΤΤΙΡ, κ.λπ. ∆εν υπάρχει Ευρώπη, άρα δεν υπάρχει ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, και δεν υπάρχει η δυνατότητα μια πραγματικής μεσολάβησης για την ειρήνη. Οι ΗΠΑ, πέρα από την πολεμική με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, δεν μεσολαβούν για την ειρήνη, γιατί είναι ένας από τους διάδικους. Σήμερα οι εφημερίδες έγραφαν σε τεράστιους τίτλους: «Η Χαμάς δεν θέλει την εκεχειρία». Ψέμα! Η Χαμάς είπε «δεν θέλουμε αυτή την εκεχειρία. Θέλουμε μια πραγματική εκεχειρία» και ζήτησε ως μεσολαβητή τον Ερντογάν. ∆εν πρόκειται για έναν αψεγάδιαστο δημοκράτη, το ξέρουμε όλοι, όμως ως μεσολαβητής είναι χίλιες φορές πιο έντιμος από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.

“

Μετάφραση- απομαγνητοφώνηση: Τ. Τσίτσοβιτς

Σημείωση

1. ∆ημοσιεύτηκε στη «Χααρέτζ» [(4/7/2014) www.haaretz.com/news/diplomacydefense/israel-peaceconference/1.601112]

Να μην αρχίσουμε τις συνηθισμένες εκκλήσεις, που, για όνομα του Θεού, καλές είναι, αλλά δεν θα λύσουν τίποτα. Από τη στιγμή που εμείς δεν σπάμε αυτό τον ιδεολογικό κύκλο της παραπληροφόρησης, δεν θα γίνει τίποτα.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ

Ποιο πρόβλημα επιχειρούμε να λύσουμε;

ε ανακοίνωσή του, το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας επισημαίνει με αιχμηρό τρόπο σωρεία σοβαρών ζητημάτων που ανακύπτουν από το νομοσχεδιο για τα δάση. Μεταξύ άλλων, τονίζει ότι «το επίμαχο νομοσχέδιο αντιλαμβάνεται ως δημόσιο πρόβλημα την υπερεπάρκεια της χώρας σε δάση και δασικές εκτάσεις, τα οποία πρέπει, ως εκ τούτου, να αποψιλωθούν και να οικοδομηθούν. Αντιλαμβάνεται, επίσης, ως δημόσιο πρόβλημα την υπερβολική προστασία των αναδασωτέων εκτάσεων, με αποτέλεσμα να αίρεται η υποχρεωτική αναδάσωση, να ανακαλούνται οι αναδασώσεις χιλιάδων στρεμμάτων και να επιτρέπονται πλείστες όσες χρήσεις σε καμμένα και αποψιλωμένα. Θεωρεί, επίσης, ως δημόσιο πρόβλημα την ανεπάρκεια οικισμών στη χώρα, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η δημιουργία αορίστου αριθμού νέων οικισμών, καθ’ υπέρβαση ακόμα και των Ρυθμιστικών Σχεδίων που επιβάλλουν την ανάσχεση εξάπλωσης πόλεων όπως η Αθήνα. (…) Θεωρεί ότι δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο από το άρθρο 24 του Συντάγματος που επιβάλλει τον ορθολογικό χωροταξικό σχεδιασμό και απαγορεύει τη μεταβολή που προορισμού των δασών και δασικών εκτάσεων, εκτός εάν συντρέχει ανάγκη άλλης χρήσεως ζωτικής για την εθνική οικονομία, με δεδομένα και παραμέτρους εθνικού επιπέδου, ούτε από το άρθρο 117 του Συντάγματος, που επιτάσσει την υποχρεωτική αναδάσωση και αποκλείει τη διάθεση των αναδασωτέων για άλλο προορισμό. Θεωρεί ότι η Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έχει παγίως κηρύξει αντισυνταγματικές διατάξεις νόμων που επέτρεπαν την ιδιωτική πολεοδόμηση, καθώς και χρήσεις εντός δασών πολύ ηπιότερες από τις επίμαχες, δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα. Ίσως πάλι να θεωρεί ότι τα εμπόδια από τις συνταγματικές διατάξεις και τη νομολογία του ΣτΕ θα αρθούν σύντομα με την κατάργηση αμφοτέρων».

•

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Αυτό το καλοκαίρι, σκοτώνουν τα δάση πριν καούν Στη Βουλή τις επόμενες ημέρες το δασοκτόνο νομοσχέδιο Κάθε καλοκαίρι, τα δάση γίνονται βορά σε εμπρηστές, φωτιές και την ελλιπέστατη κυβερνητική πολιτική για την αποτροπή και την αντιμετώπισή τους. Κάθε καλοκαίρι, ο Τύπος γεμίζει σελίδες που απαριθμούν στρέμματα δημόσιας δασικής γης -ενίοτε και ανθρώπους- που χάνονται εξαιτίας της κυβερνητικής ανικανότητας και ανοχής. Αυτό το καλοκαίρι, τα δάση δέχονται ευθεία επίθεση από το νομοσχέδιο με τον τίτλο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και ιδιωτική πολεοδόμηση - Βιώσιμη ανάπτυξη οικισμών - Ρυθμίσεις δασικής νομοθεσίας» που υπερψηφίστηκε ήδη επί της αρχής από τους κυβερνητικούς βουλευτές στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής και πρόκειται να κατατεθεί προς ψήφιση, τις επόμενες μέρες. Αυτό το καλοκαίρι, πόσα ΜΜΕ θα σιωπήσουν για «την απαξίωση των δασών, που δίνει κίνητρο σε κάθε λογής εμπρηστές και καταπατητές», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει το WWF για το εν λόγω νομοσχέδιο;

πως τονίζει στην «Εποχή», ο βουλευτής Ευβοίας του ΣΥΡΙΖΑ, Βαγγέλης Αποστόλου, δασολόγος και μέλος της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου, «δύο άρθρα του Συντάγματος, το 24 και το 117, ακυρώνονται με αυτό το νομοσχέδιο, αφού εισάγεται για πρώτη φορά η δυνατότητα άρσης πράξεων κήρυξης αναδασωτέων εκτάσεων, του ισχυρότερου εργαλείου δηλαδή για την προστασία δασικών εκτάσεων που κάηκαν ή αποψιλώθηκαν. Επιπλεόν, πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα άρσης της κήρυξης αναδασωτέας μιας έκτασης, πριν επιτευχθεί ο σκοπός της αναδάσωσης». Ενώ εισάγεται και η κατάτμηση δασικών εκτάσεων, όχι για την υπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος αλλά ιδιωτικών. Επίσης, με αυτό το νομοσχέδιο αμφισβητείται το τεκμήριο κυριότητας του ∆ημοσίου, αφού καλείται το ∆ημόσιο να αποδείξει την κυριότητά του και όχι ο ιδιώτης». Παράλληλα, συνεχίζει, «για τα ζητήματα των οικισμών, που έχουν κριθεί παράνομοι, επιχειρείται να νομιμοποιηθούν, και μάλιστα υπό την αίρεση του Συμβουλίου Επικρατείας, το οποίο ήδη, από το 1977 έως το 2005, έχει βγάλει αποφάσεις που δεν αναγνωρίζουν νομιμότητα και ζητούν την ολοκλήρωση και την κύρωση του δασολογίου και των δασικών χαρτών». «Ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει στην κύρωση των δασικών χαρτών, που ειδικά για την Αττική είναι σε αναμονή από το 2010» λέει ο Β. Αποστόλου, «και δεν τους ολοκληρώνουν γιατί δεν θέλουν να έρθουν αντιμέτωποι με τη σωρεία προβλημάτων και αυθαιρεσιών που υπάρχουν. Τα προβλήματα αυτά χρειάζονται ειδική συζήτηση και όχι οριζόντια αντιμετώπιση, δεν μπορεί να αντιμετώπιζονται προβλήματα υπαρκτά και επιδιώξεις συμφερόντων με τον ίδιο τρόπο».

Ο ιδιώτης σε αποφασιστικό ρόλο

Η εισηγήτρια από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ στην αρμόδια επιτροπή, Κατερίνα Ιγγλέζη, δασολόγος, βουλευτής Χαλκιδικής του ΣΥΡΙΖΑ και μέλος της Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής τόνισε στην εισήγησή της ότι το νομοσχέδιο χρειάζεται «να αποσυρθεί άμεσα. ∆εν το λέμε μόνο

“

Είναι ιστορική ευθύνη όλων μας και του καθενός ξεχωριστά αυτό το νομοσχέδιο να μη γίνει νόμος του κράτους, να μη νομιμοποιηθεί η καταπάτηση, η αυθαιρεσία, η θυσία του περιβάλλοντος στο βωμό του υπέρογκου κέρδους των λίγων. εμείς, το λένε όλες οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, το λένε όλοι οι επιστημονικοί φορείς που εμπλέκονται με τα δάση, όλοι οι επιστημονικοί φορείς των δασολόγων. Όλοι λένε το ίδιο πράγμα, “αποσύρετε αυτό το νομοσχέδιο, είναι η ταφόπλακα των δασών”». Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ τονισε ότι με αυτό το νομοσχέδιο «στον ιδιωτικό τομέα δεν παραχωρούνται μόνο δημόσια γη και πόροι, αλλά και το δικαίωμα συμμετοχής στους μηχανισμούς ελέγχου και λήψης αποφάσεων. Στις Επιτροπές Επίλυσης ∆ασικών Αμφισβητήσεων, πλέον, μπορεί να προεδρεύει ένας ιδιώτης δικηγόρος, με το αζημίωτο πάντα, ο οποίος μπορεί να αποφαίνεται για το δασικό ή μη χαρακτήρα μιας έκτασης. Ανάλογη πρόβλεψη υπάρχει και για τις Επιτροπές Εξέτασης των Αντιρρήσεων κατά των ∆ασικών Χαρτών και, βέβαια, ιδιώτες δικηγόροι συμμετέχουν και στις Επιτροπές του Κτηματολογίου, οι οποίες αποφαίνονται για το αν μια δασική έκταση είναι ιδιωτική ή δημόσια. Ταυτόχρονα για την Έκδοση Πράξης Χαρακτηρισμού δεν ισχύει η Αρχή της Ισότητας, αλλά

Πρόσκληση για διαβούλευση από τον ΣΥΡΙΖΑ

Το Τμήμα Οικολογίας - Περιβάλλοντος - Χωρικού σχεδιασμού του ΣΥΡΙΖΑ και η ΕΕΚΕ ΥΠΕΚΑ απευθύνουν πρόσκληση σε κοινωνικούς και πολιτικούς φορείς να συμμετέχουν σε εκδήλωση - διαβούλευση, την Τρίτη 29 Ιουλίου, στις 6.30μμ, στο ξενοδοχείο Τιτάνια, για το νομοσχέδιο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και ιδιωτική πολεοδόμηση - Βιώσιμη ανάπτυξη οικισμών - Ρυθμίσεις δασικής νομοθεσίας», με στόχο την ενημέρωση και ενεργοποίηση των πολιτών ενάντια σε πολιτικές που στρέφονται ενάντια στην κοινωνία, το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής, τα δημόσια κοινά αγαθά.

δίνεται προτεραιότητα στους μεγάλους επενδυτές εις βάρος των απλών πολιτών».

Φωτογραφική διάταξη για την Ελληνικός Χρυσός

Επιπλέον, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει φωτογραφικές διατάξεις που εξυπηρετούν ιδιωτικά συμφέροντα και διευκολύνουν συγκεκριμένους επενδυτές. Όπως επισημαίνει η Κατερίνα Ιγγλέζη «στο δάσος των Σκουριών η Ελληνικός Χρυσός έχει ήδη ξεκινήσει να χτίζει το εργοστάσιο εμπλουτισμού σε δασική έκταση χωρίς πολεοδομική άδεια, αφού δεν μπορεί να βγει τέτοια λόγω του ότι δεν διαθέτουν οικοδομήσιμο οικόπεδο. Η κυβέρνηση, για να το καταστήσει οικοδομήσιμο, αλλάζει με φωτογραφική διάταξη τον όρο που ισχύει για την υποχρεωτική ύπαρξη πρόσοψης 25 μέτρων του τμήματος γης σε δρόμο αναγνωρισμένο. Το νομοσχέδιο λέει: Σε τέτοιες περιπτώσεις που έχουμε παραχώρηση σε δάσος “για την έγκριση και την άδεια δόμησης τυχόν κτιριακών εγκαταστάσεων δεν απαιτείται η ύπαρξη προσώπου γηπέδου όπως αυτή ορίζεται”. Κλείνοντας την εισήγήσή της η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ τόνισε ότι «είναι ιστορική ευθύνη όλων μας και του καθενός ξεχωριστά αυτό το νομοσχέδιο να μη γίνει νόμος του κράτους, να μη νομιμοποιηθεί η καταπάτηση, η αυθαιρεσία, η άλογη εκμετάλλευση, η θυσία του περιβάλλοντος στο βωμό του υπέρογκου κέρδους των λίγων».

Μια φίλη από τα παλιά;

Εν τω μεταξύ, το κυβερνητικό στρατόπεδο γνώρισε ήδη ένα μεγάλο πλήγμα και τα δάση προσβλέπουν σε ένα φίλο, αφού η βουλευτής Ηλείας της Νέας ∆ημοκρατίας και πρόεδρος της Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής, ∆ιονυσία Αυγερινοπούλου, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να καταψηφίσει το νομοσχέδιο για τα δάση. Η κα Αυγερινοπούλου, η οποία απουσίαζε από την ψήφιση επί της αρχής του νομοσχεδίου από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής, την περασμένη Τετάρτη, δήλωσε ότι «αρκετές εκ των ρυθμίσεων φαίνεται να είναι αντισυνταγματικές» και πρόσθεσε ότι αναμένει «διαφορετικές ρυθμίσεις αυτών των τμημάτων που φέρονται να έχουν ευθεία αντισυνταγματικότητα» για να αποφασίσει τη στάση της. Ελπίζουμε να μην αντικατασταθεί αιφνιδίως… Ζωή Γεωργούλα

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

«Βαριά» βιομηχανία ο τουρισμός αλλά για τους εργαζόμενους ΤΙ ∆ΕΙΧΝΕΙ Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

Η έκθεση για τις «Εξελίξεις για τον τουρισμό και την ελληνική ξενοδοχία 2013», που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλημάτων (ΙΤΕΠ) και δόθηκε στη δημοσιότητα την Πέμπτη, περιέχει ενδιαφέροντα στοιχεία για την κατάσταση του ελληνικού τουρισμού, ενός κλάδου οικονομικής δραστηριότητας πολύ σημαντικού για την ελληνική οικονομία. Επιβεβαιώνει με στοιχεία πλέον την άνοδο που σημειώθηκε το 2013 και συγχρόνως προβλέπει περαιτέρω άνοδο για το 2014. Συγχρόνως, όμως, μας αποκαλύπτει έναν κλάδο, έντασης εργασίας μάλιστα, όπου οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν τους πιο σκληρούς όρους από όλες τις χώρες -πλην Βουλγαρίας και Τουρκίας- της Ευρώπης και αμείβονται επίσης με υποπολλαπλάσιες των μέσων ελληνικών αμοιβών. Ο κλάδος, επίσης, απασχολεί εξαιρετικά μεγάλο αριθμό γυναικών και μεταναστών σε μη σταθερές θέσεις εργασίας. Η έκθεση δεν υπεισέρχεται στην αδήλωτη εργασία, που είναι πολύ διαδεδομένη στον τουρισμό. Επιβεβαιώνεται ακόμη ότι ο ελληνικός τουρισμός έχει έντονη εποχικότητα, η οποία μάλιστα εντείνεται, δεν αμβλύνεται. Ως προς την διάρθρωσή του, παραμένει πάντα κυριαρχούμενος από ένα μεγάλο αριθμό μικρών μονάδων και έχει ικανή διασπορά. Σχετικά με το κατά πόσο έχουν διεισδύσει στον ελληνικό τουρισμό μεγάλες ξένες μονάδες, προς το παρόν το φαινόμενο είναι περιορισμένο. Βρισκόμαστε, όμως, μπροστά σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης η εικόνα να αλλάξει, και σε αυτό το πλαίσιο προετοιμαστικών ενεργειών περιλαμβανόταν και το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, το οποίο ως γνωστόν, λόγω των αντιδράσεων, αρχικά αποσύρθηκε. Πρόκειται για παρέμβαση που αποκαλύπτει ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν προτάσσουν τη διασφάλιση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Εν τούτοις, με βάση τα στοιχεία, προκύπτει ότι η Ελλάδα ως προορισμός επιλέγεται για αυτό και για τον ήλιο. Στη συνέχεια θα παραθέσουμε τα πιο σημαντικά στοιχεία της έκθεσης.

Τα μεγέθη. Καταρχάς μιλάμε για ένα κλάδο, ο οποίος πια συνολικά καθορίζει το 20% του ΑΕΠ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε όλα τα επίπεδα της αναπαραγωγής της οικονομίας. Ασφαλώς, διαφέρει πολύ από περιφέρεια σε περιφέρεια. Απασχολούνται περίπου 286.000 εργαζόμενοι στον κλάδο (κατάλυμα – εστίαση) έναντι 307.000 το 2009. Τουρισμός και κρίση. Όπως και διεθνώς, έτσι και στην Ελλάδα ο τουρισμός ως οικονομική δραστηριότητα επέδειξε ανθεκτικότητα. Ενώ η συνολική τραπεζική χρηματοδότηση στην Ελλάδα μειώθηκε το 2013 κατά 16% σε σχέση με το 2010, στον τουριστικό τομέα αυξήθηκε κατά 5,2%. Από το 2009 έως το 2013 επεκτείνονται και αναβαθμίζονται ή ανοίγουν 914 μονάδες 63.392 κλινών και έκλεισαν 613 με 34.480 κλίνες. Οι νέες εντάχθηκαν σε υψηλές βαθμίδες, ενώ έκλεισαν αυτές στις χαμηλές. Οι τάσεις. Το 2013, εξαιρετικά θετική χρονιά, οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 18,7%, οι διανυκτερεύσεις κατά 14,4% και οι εισπράξεις κατά 14,4%. ∆ιεθνώς η αύξηση της τουριστικής κίνησης ήταν μεταξύ 4 και 5% και έφτασε τις 1.087 δισ. αφίξεις. Για το 2014, προβλέπονται αυξήσεις μεταξύ 4 – 4,5%. Άνοδος προβλέπεται και για την Ελλάδα το 2014. Οι μειωμένες τιμές έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην άνοδο, όπως και η αστάθεια στις ανταγωνιστικές περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει αβεβαιότητα για τις μελλοντικές τάσεις. Προελεύσεις. Οι αφίξεις αυξήθηκαν πάρα πολύ από τη Ρωσία (55%), την Πολωνία (51%), την Κίνα (97%), τον Καναδά (82%) και την Τουρκία (38%) σε σχέση με το 2012. Οι αφίξεις από τη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 12,7% και από τη Βρετανία κατά 10,3%.

Μειονέκτημα η εποχικότητα

Εποχικότητα. Από την έρευνα του ΙΤΕΠ προκύπτει ότι η εποχικότητα είναι υψηλότερη στην περίπτωση της Ελλάδας απ’ ό,τι στις υπόλοιπες εξεταζόμενες χώρες για όλα τα έτη. Μάλιστα, για

το σύνολο του τουρισμού στην Ελλάδα, η εποχικότητα αυξάνεται με υψηλότερο ρυθμό απ’ ό,τι στις υπόλοιπες χώρες. Η εποχικότητα είναι ιδιαίτερα έντονη, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον εισερχόμενο τουρισμό. Για τον εγχώριο τουρισμό είναι αισθητά μικρότερη όπως και για το συνολικό τουρισμό. Είναι σημαντικά εντονότερη σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Πορτογαλία) και επιδεινώνεται γρηγορότερα στην Ελλάδα απ’ ό,τι στις ανταγωνίστριες χώρες. Οι χώρες προέλευσης με υψηλότερο μερίδιο στις αφίξεις εμφανίζουν και την υψηλότερη εποχικότητα, ενώ χαμηλή εποχικότητα εμφανίζουν τουρίστες από χώρες προέλευσης με μικρό μερίδιο στις αφίξεις στην Ελλάδα.

Ο εσωτερικός τουρισμός σε πτώση

Ο εσωτερικός τουρισμός. Σύμφωνα πάντα με τα συμπεράσματα - αναφορές του ΙΤΕΠ, σε αντίθεση με τον εισερχόμενο τουρισμό στη χώρα μας, ο εσωτερικός τουρισμός συνεχίζει να συρρικνώνεται ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης και της εφαρμοζόμενης πολιτικής λιτότητας με δυσμενείς συνέπειες στις επιδόσεις των ξενοδοχείων. Οι διανυκτερεύσεις των Ελλήνων στα ξενοδοχεία μειώθηκαν κατά 18,6% το 2012 σε σχέση με το 2011, ενώ σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο το 74% των Ελλήνων δεν πήγε διακοπές το 2013. Η ίδια τάση εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και το 2014. Για το 2014, το 26% των Ελλήνων που ερωτήθηκαν για την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου δήλωσαν ότι δεν θα πάνε διακοπές, ενώ το 84% από αυτούς που δήλωσαν ότι θα πάνε διακοπές προγραμματίζουν τις διακοπές σε προορισμούς μέσα στην Ελλάδα.

Πολύωρη απασχόληση, χαμηλές αμοιβές

Απασχόληση. Κύριο χαρακτηριστικό είναι η υψηλή εποχικότητα, οι πολλές

Μέσος Όρος Πραγματικών Ωρών Εργασίας τη Βδομάδα και Ονομαστικοί Μηνιαίοι Μισθοί (Ξενοδοχεία-Εστιατόρια σε σύγκριση με το σύνολο της οικονομίας)

ώρες απασχόλησης, οι χαμηλές αμοιβές και η έλλειψη, ως επιλογή κυρίως, εξειδικευμένου προσωπικού. Στις τελευταίες διαπιστώσεις του ∆ιεθνούς Οργανισμού Απασχόλησης (ILO), σημειώνει η έκθεση, τονίζεται η ανθεκτικότητα του τουριστικού τομέα στην οικονομική κρίση. Παρά τη συμβολή του, όμως, στην απασχόληση, υπάρχουν σημαντικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, καθώς αυτά έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη γενικότερη εικόνα του τομέα, στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών κ.λπ. Η απασχόληση στον τουριστικό τομέα χαρακτηρίζεται από υψηλή εποχικότητα, πολλές ώρες απασχόλησης –47,4 ώρες εργασίας έναντι 41,2 στο σύνολο της οικονομίας–, χαμηλές αμοιβές, έλλειψη εξειδίκευσης κ.λπ. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία του ILO που παρουσιάζονται στον Πίνακα που αναδημοσιεύουμε. Έχουν επιλεγεί οι χώρες με τις περισσότερες ώρες εργασίας στον κλάδο σε σχέση με το μέσο όρο ωρών εργασίας στο σύνολο της οικονομίας. Παρόλο που οι ώρες εργασίας είναι περισσότερες, οι μισθοί είναι σημαντικά χαμηλότεροι από το μέσο μισθό στην οικονομία. Από τις ευρωπαϊκές χώρες, μόνο η Ελλάδα βρίσκεται σ’ αυτόν τον πίνακα και η Τουρκία από τις μεσογειακές. Παρατηρούμε ότι στην Ελλάδα ενώ οι ώρες εργασίας στον κλάδο των ξενοδοχείων-

εστιατορίων είναι κατά 15% περισσότερες από το μέσο όρο ωρών εργασίας στην οικονομία, οι μισθοί είναι κατά 26% περίπου χαμηλότεροι από το μέσο όρο. Ξενοδοχειακό δυναμικό. Από το 2001 έως το 2013, ο αριθμός των ξενοδοχείων αυξήθηκε κατά 1,3%, τα δωμάτια κατά 5,6% εκ των οποίων τα 5 αστέρων κατά 31,4%, ενώ αυτά με ένα και δύο αστέρια μειώθηκαν κατά 1,5% και 2,8% αντίστοιχα. Οι τρεις πρώτες βαθμίδες έχουν το 60% των δωματίων. Ο μέσος αριθμός δωματίων κατά μονάδα από 35 το 1990 ήταν 40,1 το 2009 και 111,4 το 2014. Το 2013, επίσης, τα οικογενειακά ξενοδοχεία (από 1 έως 20 δωμάτια) ήταν το 42,8% τα μικρά (από 20 έως 50) 37,3%, τα μεσαία (από 51 έως 100) 12,3% και τα μεγάλα 7,8%. Παύλος Κλαυδιανός

Η ερευνητική ομάδα που επιμελήθηκε την έκθεση αποτελούταν από τους: δρ Μαρία Μαρκάκη -οικονομολόγο, Σοφία Γ. Πανούση - οικονομολόγο, δρ Γιώργο Σώκλη - οικονομολόγο, δρ Αγνή Χριστίδου - νομικό, Αναστασία Ψάλτη - εφαρμοσμένα μαθηματικά. Την επιμέλεια έκδοσης είχε ο Γεράσιμος Α. Ζαχαράτος, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών και γενικός διευθυντής του ΙΤΕΠ.

Εκδήλωση αλληλεγγύης στο λαό της Παλαιστίνης

κδήλωση αλληλεγγύης προς τον αγωνιζόμενο λαό της Παλαιστίνης διοργανώνεται την Τρίτη 29 Ιουλίου, στις 8 μ.μ., στην πλατεία της Καισαριανής από τη δημοτική παράταξη Συνεργασία Πολιτών Καισαριανής. Στην εκδήλωση συμμετέχουν παλαιστινιακές και ελληνικές οργανώσεις αλληλεγγύης καθώς και ομάδα ηθοποιών (Μάρω Αγρίτη, Μανώλης Γιούργος, Μάνος Καπερώνης και Αναστασία Πολίτη) η οποία θα παρουσιάσει διάφορα αποσπάσματα. Χαιρετισμό θα απευθύνουν: ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Καισαριανής Γιώργος Κοντόσταυλος, ο πρέσβης της Παλαιστίνης στην Ελλάδα Μαρουάν Τουμπάσι, η αντιπρόεδρος του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου Μεσογείου Όλγα Αθανίτου, το μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Ensemble / Front de Gauche (Γαλλικό Μέτωπο της Αριστεράς) Alima Boumedienne – Thiery. Μιλά ο δημοσιογράφος Νίκος Σερβετάς. Η εκδήλωση θα κλείσει με την προβολή της βραβευμένης ταινίας του Νασίμ Αλατράς «Γάζα ερχόμαστε». Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης θα συλλέγονται φάρμακα για τη Γάζα συμμετέχοντας στην καμπάνια που διοργανώνει το Κόκκινο, το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού και η Fair Planet.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Ανιχνεύοντας την κυβέρνηση της Αριστεράς ΜΙΑ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΤΗΣ «ΕΠΟΧΗΣ» ΚΑΙ ΤΟΥ «RED NOTEBOOK»

ε μια πλατεία με βαριά ιστορία και φτωχικό παρόν, την πλατεία ∆ημόσιου Σήματος στον Κεραμεικό, οι φίλοι και αναγνώστες της «Εποχής» και του “Red Notebook” συναντήθηκαν για να συζητήσουν «Τι, πώς και με ποιους θα φτάσουμε από την νίκη στην ανατροπή και την κυβέρνηση της Αριστεράς». Οι παρεμβάσεις και των τεσσάρων ομιλητών έθεσαν πολλά ζητήματα. Άλλωστε το θέμα άφηνε περιθώρια για μεγάλη συζήτηση.

επιτευχθεί χωρίς τη συμβολή της νεολαίας».

Με το κόμμα

Άγονο δίλημμα

Ο Χριστόφορος Βερναρδάκης περιέγραψε ποια στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να είναι επιτυχημένη. «Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να κάνει το αντίθετο από αυτό που «σκέφτονται» οι οργανικοί διανοούμενοι του συστήματος». Όσον αφορά το πρόγραμμα υπογράμμισε ότι «Η κυβέρνηση της Αριστεράς χρειάζεται πρόγραμμα άμεσων παρεμβάσεων, που θα στηρίζονται σε μια μεγάλη λαϊκή συναίνεση και συμμετοχή και ταυτόχρονα θα διευρύνουν ολοένα το εύρος της κοινωνικής συμμαχίας». Αναφερόμενος στο ερώτημα κυβέρνηση αυτοδυναμίας ή κυβέρνηση συνεργασίας, ο Χρ. Βερναρδάκης, τόνισε πως είναι ένα «άγονο δίλημμα, διότι στην πραγματικότητα δεν αποτελεί επιλογή, αλλά ανάγκη συγκεκριμένης ανάλυσης μιας συγκεκριμένης κατάστασης, όταν και εφόσον τεθεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να επιδιώξει το μεγαλύτερο δυνατό εκλογικό ποσοστό, το οποίο πιθανόν θα μπορεί να του δώσει αυτοδυναμία. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να επεξεργάζεται σχέδιο πολιτικών συμμαχιών, που ούτως ή άλλως είναι απαραίτητες. Η αυτοδυναμία επίσης δεν μπορεί να είναι στρατηγική του επιλογή. Στρατηγική επιλογή είναι η ισχυροποίηση ενός κοινωνικού μπλοκ των λαϊκών τάξεων και των συμμάχων τους, που θα εξασφαλίζει κοινωνική ενεργοποίηση, διευρυμένη κοινωνική συναίνεση, στήριξη στο πρόγραμμα ανατροπής. Αν η αυτοδυναμία γινόταν στρατηγική, τότε ο ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε ευλόγως να επιλέξει και ένα πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα». Τέλος, όσον αφορά τις συμμαχίες τόνισε ότι «το πρόβλημα των συμμαχιών πρέπει να ιδωθεί με διαφορετικές μεθοδολογικές οδούς: άλλο πράγμα οι στρατηγικές συμμαχίες, άλλο πράγμα οι τακτικές συμμαχίες, άλλο πράγμα η ένταξη ή η διαχείριση της ένταξης μεμονομένων πολιτικών πολιτικών προσώπων, άλλο πράγμα οι τακτικές συμμαχίες με στρατηγικό βάθος κοκ. Όμως, ας μην το ξεχνάμε στιγμή: των πολιτικών συμμαχιών προηγούνται πάντοτε οι κοινωνικές συμμαχίες.»

Η βάση διερεύνησης συμμαχιών

Το λόγο πήρε κατόπιν ο Παύλος Κλαυδιανός, ο οποίος απαντώντας αρχικά στο ζήτημα αυτοδυναμίας που έθεσε ο πρώτος ομιλητής, τόνισε ότι «απαράβατος όρος για να εφαρμοστεί το πρόγραμμά μας είναι ένας ισχυρός ΣΥΡΙΖΑ. Η αυτοδυναμία πρέπει να είναι βασική μας επιδίωξη, χωρίς αλαζονεία, χωρίς να απορρίπτουμε συμμαχίες, αλλά χωρίς να παρεκκλίνουμε από το στόχο μας». Όμως, τόνισε, «αποτέλεσμα κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να προκύψει, παρά

μόνο αν διαμορφωθεί ένα αισιόδοξο, δυναμικό και μαχητικό ρεύμα υπέρ του». Στη συνέχεια έθεσε τους όρους και τις προϋποθέσεις για να μην είναι μετέωρος ο στόχος της αυτοδυναμίας. Συνοπτικά: «∆εν αρκεί να εμποδίσουμε τα μνημονιακά μέτρα που ψηφίζονται, αλλά πρέπει να ανατρέψουμε το μνημονιακό καθεστώς. Και γι’ αυτό χρειαζόμαστε ένα επεξεργασμένο, ριζοσπαστικό και συγχρόνως πειστικό πρόγραμμα, κλαδικά διαρθρωμένο (…) Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει σε κάθε νόμο που καταψηφίζει να έχει το δικό του νομοσχέδιο, που θα έχει συζητήσει εγκαίρως με τις ενδιαφερόμενες κοινωνικές οργανώσεις, τα κινήματα και τη σχετική επιστημονική κοινότητα (…) Η πολιτικό-κεντρική λειτουργία δεν επέτρεψε να ενισχύσουμε το αριστερό φρόνημα έναντι του κόμματος, το αίσθημα ταύτισης μαζί του. Ιδίως στους νέους. Είναι ζωτικής σημασίας ζήτημα ο ΣΥΡΙΖΑ να λειτουργήσει σαν να απειλείται από το ενδεχόμενο να υπάρξει δίπλα του ένα κόμμα όπως το «Ποντέμος» (…) Το πρόγραμμα, βέβαια, είναι και η βάση οποιασδήποτε διερεύνησης συμμαχιών. Αυτό διασφαλίζει και τη φυσιογνωμία του. Στη βάση αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αξιοποιεί, όταν προσφέρονται, διάφορες μορφές συνεργασίας και συμμαχιών, ώστε να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή εκλογική πλειοψηφία στις εκλογές αλλά και την ευρύτερη κοινωνικοπολι-

τική στήριξη, που θα τη χρειαστεί αν κερδίσει τις εκλογές».

Με τον κόσμο της νεολαίας

Το λόγο πήρε η φοιτήτρια Έφη Καραγιάννη, η οποία μίλησε για την κυβέρνηση της Αριστεράς, που «δεν είναι μια «πολιτική επιχείρηση» σαν οποιαδήποτε άλλη. Η εν λόγω υπόθεση δεν μπορεί να εξαντληθεί μόνο σε προγράμματα, μεθοδολογίες, ατομικούς ή συλλογικούς βολονταρισμούς, παρόλο που τα έχει ανάγκη όλα αυτά». Η Ε. Καραγιάννη στη συνέχεια έθεσε τα όρια της κυβέρνησης της Αριστεράς: «Αν επιθυμούμε η κυβέρνηση της Αριστεράς να αποτελέσει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση, τότε το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σκεφτούμε με έναν ορίζοντα πέρα από την κυβέρνηση της Αριστεράς. Αν δεν το κάνουμε αυτό, δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να μετασχηματίσουμε το κράτος χωρίς να του μοιάσουμε». Αναφερόμενη στις συμμαχίες η Ε. Καραγιάννη εστίασε στο ρόλο της νεολαίας: «Μια κυβέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να είναι βιώσιμη, αν δεν εμπλέξει και τον κόσμο της νεολαίας. Η νεολαία είναι ο στυλοβάτης και ο κινητήριος μοχλός για να ασκήσουμε μια πολιτική που θα είναι επίκαιρη αλλά όχι εφήμερη. Είναι φανερό πως κανένας ριζικός, δημοκρατικός μετασχηματισμός δεν μπορεί να

Πού να είχε ιδιωτικοποιηθεί και πλήρως η ∆ΕΗ

Μια γυναίκα που έπασχε από τετραπληγία πέθανε την Τετάρτη το πρωί στα Χανιά, μετά από αποσύνδεση του ρεύματος της από τη ∆ΕΗ. Η 56χρονη είχε ανάγκη τη διαρκή υποστήριξη από τρία μηχανήματα για να κρατιέται στη ζωή και όμως λόγω μη εξόφλησης ενός λογαριασμού, η εταιρεία ηλεκτρισμού αποφάσισε να προχωρήσει σε διακοπή. Η ίδια η ∆ΕΗ σε ανακοίνωσή της υποστηρίζει πως δεν γνώριζε για το πρόβλημα υγείας της γυναίκας. Παρόλα αυτά ο γιος της, Ανδρέας Ποπαδάκης, σε συνέντευξή του είπε πως είχαν γνωστοποιήσει στην εταιρεία την ασθένεια της μητέρας του από το 2007. Η άτυχη γυναίκα έχασε τη ζωή της για ένα χρέος 800 ευρώ, το τελευταίο, δηλαδή, λογαριασμό του ρεύματος μαζί με το χαράτσι, σύμφωνα με τον ίδιο. Την ιστορία της, άλλωστε, είχε φιλοξενήσει τοπική εφημερίδα πριν από τέσσερις μήνες, αφού είχε σταματήσει να λαμ-

Τελευταίος ομιλητής ήταν ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης, ο οποίος ανέλυσε λέξη προς λέξη τον τίτλο της εκδήλωσης βάζοντας επιγραμματικά τα όρια και τις προσδοκίες του ΣΥΡΙΖΑ. «»Κυβέρνηση της αριστεράς» είναι η απαραίτητη αρχή που συνδέει τη «νίκη» με την «ανατροπή». Το βασικό και αυτονόητο ερώτημα της ριζοσπαστικής αριστεράς είναι πώς μπορεί να διαχειριστεί την κυβέρνηση και να παραμείνει σταθερή στο στόχο του κοινωνικού μετασχηματισμού, χωρίς να ενδώσει στις παντοδύναμες ενσωματικές δυνάμεις του κράτους». Στο ερώτημα «τι», ο Μ. Σπουρδαλάκης διευκρίνισε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «θα πρέπει να διακηρύξει έμπρακτα ότι το γενετικό πολιτικό και ιδεολογικό του υλικό επιβεβαιώνει δύο πράγματα: ότι το χειραφετητικό όραμα της κοινωνίας και το αντίστοιχο του καθενός και της καθεμιάς μας θα είναι σύνθεση κατακτήσεων και εμπειριών του όλου της αριστεράς. ∆εύτερον, ότι ο ύστερος καπιταλισμός και ο πολιτισμός που παράγει ουσιαστικά δεν έχει πια τη δυνατότητα να διορθωθεί στη λογική όχι μόνο της παλαιάς σοσιαλδημοκρατίας, αλλά ούτε και της νέας σοσιαλδημοκρατίας». Το «πώς» το απάντησε μονολεκτικά με «κόμμα», και στο τρίτο ερώτημα «με ποιους» τόνισε ότι «το ζήτημα των συμμαχιών είναι ένα πρακτικό ζήτημα και μπορεί να απαντηθεί κάθε φορά με όρους συγκεκριμένους, χρονικότητας, υπολογισμού του συσχετισμού των δυνάμεων που εμπλέκονται και με αναφορά σε τοπικότητα. Είναι ένα πρόβλημα που γίνεται σχετικά απλό αν θέλουμε να εμπεδώσουμε πρακτικά τα κεκτημένα μας. Με όσους στηρίζουν το λόγο μας και την πρακτική μας, χωρίς διακρίσεις». Οι παρευρισκόμενοι πήραν το νήμα από τις παρεμβάσεις των ομιλητών και ξεκίνησαν μια ζωηρή συζήτηση, που εστιάστηκε κυρίως στη σημασία που έχει η μη εκλογή Προέδρου της ∆ημοκρατίας από την παρούσα βουλή. Ιωάννα ∆ρόσου

βάνει και τη σύνταξή της. Οι συγγενείς της αποθανούσας κατέθεσαν μήνυση κατά παντός υπευθύνου, ενώ η ∆ΕΗ διέταξε διοικητική προανάκριση για το συμβάν στο συγκεκριμένο υποκατάστημα της περιοχής. Σε ανακοίνωσή του το τμήμα Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, δηλώνει: «Η ιδιωτικοποιούμενη ∆ΕΗ με μια αδικαιολόγητη και εντελώς απαράδεκτη και απάνθρωπη απόφαση, διέκοψε την ηλεκτροδότηση του σπιτιού της εξαιτίας χρεών, με συνέπεια να σταματήσει η μηχανική υποστήριξη που την κρατούσε στη ζωή.(...) Να επισημανθεί ότι πριν λίγους μήνες ο ΟΓΑ τής είχε κόψει την σύνταξη με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πληρώσει για τη θεραπεία της... Η άτυχη, λοιπόν, γυναίκα είχε να αντιπαλέψει όχι μόνο την αδιαφορία και τη γραφειοκρατία φορέων όπως η ∆ΕΗ ή ο ΟΓΑ, αλλά και την ανάλγητη κυβερνητική πολιτική και πρακτική με βάση την οποία οι ζωές όλων μας είναι ασήμαντες και αναλώσιμες, μπροστά στους στόχους ενός παράλογου, αναποτελεσματικού και τελικά καταστροφικού οικονομικού προγράμματος». Ένας ακόμη θάνατος παρολίγον να προκληθεί και σε άλλον τετραπληγικό, αυτή τη φορά στη Μαγνησία, καθώς πάλι λόγω οφειλών η ∆ΕΗ προχώρησε σε διακοπή του ρεύματος, ενώ έπρεπε να γίνει παρέμβαση από βουλεύτρια, προκειμένου να επανασυνδεθεί και να μην θρηνήσουμε και άλλα θύματα λόγω απλήρωτων λογαριασμών.

KOINΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

“

ετά από τις αυθόρμητες κινητοποιήσεις των εργαζομένων της Cosco, η εργοδοσία συμφώνησε να αναγνωρίσει τα αυτονόητα δικαιώματά τους και να ξεκινήσει την τήρηση του εργατικού δικαίου, όπως άλλωστε προέβλεπε από την πρώτη στιγμή η σύμβαση παραχώρησης που είχε υπογράψει με το ελληνικό δημόσιο. Τις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας που επικρατούσαν μέχρι τώρα περιγράφει στην «Εποχή» ο γενικός γραμματέας των λιμενεργατών της ΟΛΠ, Γιώργος Γώγος, καθώς οι ίδιοι οι απεργοί της Cosco, παρά τη συμφωνία ότι δεν πρόκειται να απολυθεί κανένας που μετείχε των κινητοποιήσεων, είναι επιφυλακτικοί, θυμούμενοι παλιότερες ενέργειες και εκβιασμούς της εταιρείας. Στο τέρμιναλ της Cosco μέχρι και την περασμένη εβδομάδα απαγορευόταν κάθε είδους συνδικαλισμός, με αποτέλεσμα δύο άτομα που είχαν προσπαθήσει στο παρελθόν να συστήσουν σωματείο, την επόμενη μέρα να έχουν απολυθεί.

Ο ∆ημήτρης στο Λύκειο Ο

ι αναγνώστες της «Εποχής» είχαμε αφήσει τον ∆ημητράκη οχτάχρονο ταλαντούχο πιανίστα και τραγουδιστή στο Ιδιωτικό Ωδείο Ευύμνια. Τον ξαναβρίσκουμε τώρα δεκαπεντάχρονο έφηβο στην είσοδο της Α΄ Λυκείου «έτοιμο» (;) να αντιμετωπίσει τα δρεπανηφόρα άρματα της Τράπεζας Θεμάτων και τους αιμοσταγείς υπουργούς Παιδείας του Σαμαρά και του Βενιζέλου. Για να μην αφήσουμε σκοτεινό το διάστημα που μεσολάβησε να πούμε γρήγορα, ότι το ταλέντο του ∆ημητράκη εν μέρει μόνο καρποφόρησε. Παρότι δίπλα στο πιάνο προστέθηκε ένα κλαρινέτο και μία κιθάρα, λόγω μάλλον περιορισμένης διάθεσης και ελλιπούς προσπάθειας, η απόδοσή του δεν εξυψώθηκε ποτέ στο επίπεδο που προσδοκούσαν οι δάσκαλοί του, η μαμά του, ο μπαμπάς του, η γιαγιά του κ.λπ. Σήμερα, παραμένει ως ένα είδος εξωτερικού συνεργάτη- επισκέπτη του Ωδείου, σε μια χαλαρή πλην επιθυμητή απ’ όλους σχέση με την Ευύμνια και την εξαιρετική δασκάλα του Ιωάννα. Παραμένει, επίσης, το ερώτημα (αυτό ήταν άλλωστε και το θέμα εκείνου του παλαιού σχολίου) πόσα παιδάκια με μουσικό ταλέντο και επιθυμία, όμως χωρίς χρήματα δεν απέκτησαν ποτέ τη δυνατότητα να μπουν και να προχωρήσουν στους θαυμαστούς δρόμους της μουσικής; Αμέτρητα μάλλον, άλλωστε και ο ∆ημητράκης θα δυσκολευόταν πολύ αν βρισκόμασταν τώρα στην αρχή. Ο ήρωας μας, ∆ημήτρης πια, έδωσε πριν λίγες ημέρες εξετάσεις εισόδου στην Α΄ τάξη του Ζαννείου Πειραματικού Λυκείου Πειραιά. Συμμετείχαν στην εξετάσεις 206 παιδιά για να περάσουν 108. Ο ∆ημήτρης κατετάγη 127ος. Θεωρήθηκε ως ένας από τους 20 επιλαχόντες. Όμως, οι πιθανότητες είναι μάλλον ανύπαρκτες. Για τις θέσεις στα πειραματικά –δίκαια ή άδικα, αδυνατώ να πωγίνεται πλέον μάχη. Αν διαβάζετε τώρα αυτό το σημείωμα είναι για να ξαναπούμε ότι ο τρόπος αξιολόγησης, όπως σε όλες τις εξετά-

Ο τρόπος αξιολόγησης, όπως σε όλες τις εξετάσεις, αποδεικνύει πόσο άδικη και έξω από κάθε λογική είναι η εξεταστική διαδικασία, καθώς και πόσο γελοίοι και επικίνδυνοι είναι όλοι αυτοί που την υπερασπίζουν.

σεις, αποδεικνύει πόσο άδικη και έξω από κάθε λογική είναι η εξεταστική διαδικασία, καθώς και πόσο γελοίοι και επικίνδυνοι είναι όλοι αυτοί που την υπερασπίζουν. Παραθέτουμε σύντομα τα στοιχεία: Τα θέματα θεωρήθηκαν ως πολύ δύσκολα. Από τα 206 παιδιά, μόλις ένα 18% κατάφερε να περάσει τη βάση. Τα εξεταστέα μαθήματα, Γλώσσα και Μαθηματικά. Με εντολή κάποιας κεντρικής διεύθυνσης, η Γλώσσα ζητείται να βαθμολογηθεί με τα αυστηρότερα και τυπικότερα κριτήρια. Η απαίτηση αυτή δεν εκφωνήθηκε μαζί με τα θέματα. Έτσι κι αλλιώς, η έκθεση δεν βαθμολογείται πια ως έκθεση ιδεών, φαίνεται πλέον να αντιμετωπίζεται ως μαθηματική εξίσωση και ως μια άσκηση τεχνικής, εξ ου και οι δεκάδες μουντζούρες της διορθώτριας σε μια θαυμάσια έκθεση ενός άλλου παιδιού που έτυχε να δω πριν από λίγα χρόνια. Στην περίπτωσή μας ο 127ος απέχει από τον 108ο που εισάγεται, μόλις 2 μόρια στο σύνολο των 120. Γίνεται κατανοητή, λοιπόν, η σημασία μιας αντικειμενικής και δίκαιης βαθμολόγησης. Λυδία λίθος για τον ∆ημή-

Νίκη των εργαζομένων της Cosco για τα αυτονόητα

τρη η βαθμολόγηση στο μάθημα της Γλώσσας. Με άριστα το 60 ο πρώτος βαθμολογητής του δίνει 53 και ο δεύτερος 34. Επειδή η διαφορά δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 9 μονάδες καλείται τρίτος βαθμολογητής κι αυτός του βάζει 31. Τελική βαθμολογία 31 συν 34 ίσον 65 δια δύο 33. ∆εν χρειάζεται να σχολιάσουμε τη μεγάλη απόκλιση, τα κριτήρια του ενός και του άλλου. Έτσι κι αλλιώς, ο παραλογισμός συνεχίζεται. Στις Πανελλήνιες αθροίζονται και διαιρούνται οι δύο μεγαλύτερες βαθμολογίες. Στις εξετάσεις για τα Πειραματικά αθροίζονται και διαιρούνται οι δύο μικρότερες! Εφαρμόζονται, δηλαδή, κατά περίπτωση τα άκρα αντίθετα, ενώ φαίνεται μάλλον λογικότερη μια τρίτη εκδοχή. Να αθροίζονται και να διαιρούνται οι δύο εγγύτερες. Και τώρα έρχεται ένας απλός συλλογισμός για να κατεδαφίσει εντελώς το σαθρό οικοδόμημα. Αν ο πρώτος βαθμολογητής αντί για 53 έβαζε 38 δεν θα χρειαζόταν τρίτος κι έτσι ο μαθητής με μέσο όρο 36 θα περνούσε με άνεση στο Πειραματικό Λύκειο. Ο βαθμολογητής, λοιπόν, που εκτιμά ως σχεδόν άριστο το γραπτό του άθελά του φυσικά καταδικάζει τον βαθμολογούμενο! Ο ∆ημήτρης θα πάει σε άλλο σχολείο, «όπου γης και πατρίς». Άλλωστε είναι όλα τόσο ρευστά. Οφείλω τέλος να πω, γιατί από τα συμφραζόμενα και ιδίως από την εισαγωγή ο ήρωάς μας μάλλον για μειωμένη προσπάθεια εγκαλείται, ότι σ’ αυτές τις εξετάσεις ο ∆ημήτρης προσπάθησε. Τελικά, πώς αντιδρούν άραγε τα παιδιά σ’ αυτές τις όψεις, ενός τέτοιου συστήματος; Πόσο οδηγούνται ή τα οδηγούμε σ’ ένα φαύλο κύκλο παθητικών και συχνά αυτοκαταστροφικών αντιδράσεων; Ποιους μηχανισμούς έχουν για να το προσλάβουν, να το εξηγήσουν και να αντιδράσουν; ∆υστυχώς, είναι όλα τόσο ρευστά και, δυστυχώς, ακόμα πιο ρευστές οι συλλογικές μας προσλήψεις και αντιστάσεις. Νίκος Τσιγώνιας

Εργασιακός μεσαίωνας

«Μέχρι τώρα δεν υπήρχε κανένας κανονισμός εργασίας και δεν τηρούταν η εργατική νομοθεσία. ∆εν δούλευαν με καθορισμένες ομάδες στις γερανογέφυρες, το ωράριό τους ήταν ακανόνιστο και έφτανε και τις 16 ώρες», καταγγέλλει ο Γιώργος Γώγος για τους συναδέλφους του στην Cosco, όπως είχε κάνει ούτως ή άλλως το σωματείο του πολλές φορές και στο παρελθόν. Η απόλυτη εκμετάλλευση των εργατών από την εταιρεία αποτυπώνεται στις ατομικές συμβάσεις. Το επάγγελμά τους δεν αναγνωριζόταν ως βαρύ και ανθυγιεινό, δεν δικαιούνταν τα προβλεπόμενα από το νόμο επιδόματα, ούτε πληρώνονταν ποτέ τις υπερωρίες τους, ενώ όλοι τους ήταν ενοικιαζόμενοι μέσω υπεργολάβων. Ο «παράδεισος» της Cosco δεν σταματά εκεί, αλλά συνεχίζει και σε ζητήματα που έθεταν σε άμεσο κίνδυνο τις ζωές των εργαζομένων της, καθώς πολλά μηχανήματα είναι ασυντήρητα ή τα χρησιμοποιούσαν ανειδίκευτοι εργάτες, ενώ σε περίπτωση ατυχήματος δεν υπήρχε καμία μέριμνα για τον τραυματισμένο, όπως ούτε αναγνώριση του ατυχήματός του ως εργατικό. Βιώνοντας καθημερινά αυτόν τον εργατικό μεσαίωνα, τα αιτήματα των απεργών είναι λογικό να μοιάζουν πως προέρχονται από άλλον αιώνα. Στις 18 του μήνα προχώρησαν σε κλείσιμο του λιμανιού ζητώντας να υπογραφεί συλλογική σύμβαση εργασίας, να αναγνωριστεί το επάγγελμα ως βαρύ και ανθυγιεινό, να αυξηθεί το ημερομίσθιο, να αυξηθεί το πόστο σε κάθε γερανογέφυρα στα 5 άτομα από 3, να πληρώνεται η καβοδεσία, οι υπερωρίες, τα σαββατοκύριακα και οι αργίες, να δηλώνονται τα εργατικά ατυχήματα, να καταβληθεί ειδικό επίδομα στους εναερίτες, να δοθεί επίδομα επικινδυνότητας, να υπολογίζονται οι 3ετιες, να φτιαχτεί σωματείο, να υπάρξουν διαλλείματα μέσα στις βάρδιες, να καταργηθούν τα 16ωρα, να υπάρξει κανονισμός εργασίας, να καταβληθούν τα οφειλόμενα.

Απούσα η κυβέρνηση

Από αυτά συμφωνήθηκαν ήδη η αναγνώριση του βαρέος και ανθυγιεινού επαγγέλματος, η αύξηση των πόστων, η διάθεση διασωστών για τα εργατικά ατυχήματα, επιμορφωτικά σεμινάρια για την καβοδεσία, ενώ την Πέμπτη συστάθηκε το πρώτο ∆ιοικητικό Συμβούλιο των εργατών, ώστε να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις με την εταιρεία για τα ημερομίσθια και τη συλλογική σύμβαση. Η κυβέρνηση στο όλο ζήτημα παρέμεινε απούσα, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, προσπαθώντας μάλλον να διατηρήσει το μύθο της μεγάλης επένδυσης των 1000 θέσεων εργασίας, που όμως στην πραγματικότητα είναι πολύ λιγότερες, καθώς πρόκειται για μερική και εκ περιτροπής εργασία. «Όλα αυτά τα χρόνια ήταν στρατηγική επιλογή των κυβερνήσεων να μην ενοχλούν την κινέζικη εταιρεία. Το υπουργείο Εργασίας, αλλά και η Επιθεώρηση Εργασίας κώφευαν μπροστά σε αυτήν την αδικία. Εμείς αναγνωρίζουμε τους εργάτες της Cosco ως συναδέλφους μας και θα τους βοηθήσουμε τόσο εργατικά, όσο και συνδικαλιστικά, μαζί με το ∆ιεθνές Συμβούλιο Λιμεναργατών» καταλήγει ο Γιώργος Γώγος. Τζέλα Αλιπράντη

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Συζητώντας για τη σχέση εθνικού-διεθνικού Η συζήτηση, ούτως ή άλλως, έχει ανοίξει και μάλιστα –για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του 1940- ως ανάγκη αποσαφήνισης θέσεων ενόψει του ενδεχομένου να αναλάβει η Αριστερά την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας. Άρα, έχει πάψει να είναι αφηρημένα θεωρητική και αφορά άμεσα σε συγκεκριμένο πολιτικό διακύβευμα. Κατά συνέπεια, σ’ αυτήν εμπλέκεται όλο και περισσότερος κόσμος μέσα στην Αριστερά, ενώ τελευταία αυξάνονται και εκείνοι που σπεύδουν να αναλάβουν τον ρόλο του συμβούλου. Προερχόμενοι από άλλους ιδεολογικο-πολιτικούς χώρους, φαίνεται πως αισθάνονται έντονη την ανάγκη να μας βοηθήσουν να μη χάσουμε τον δρόμο. Και ενίοτε, πολλοί απ’ αυτούς παραξενεύονται όταν τους ρωτάμε «προς τα πού;»… Είναι ακριβώς αυτό το ερώτημα που τίθεται συγκεκριμένα, αφορώντας στο σύνολο των ζητημάτων τα οποία η Αριστερά καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα. Από τη σκοπιά, πλέον, της πολιτικής δύναμης που ίσως και πολύ σύντομα ενδέχεται να επιφορτιστεί με την υποχρέωση να δώσει έμπρακτες πολιτικές απαντήσεις, οι οποίες να ανταποκρίνονται και στην προοπτική του κοινωνικού μετασχηματισμού που επιμένει να ευαγγελίζεται και στη διατήρηση της συνοχής του ιστορικού συνασπισμού πολιτικο-κοινωνικών δυνάμεων τον οποίο επιδιώκει να εκφράσει. Είναι η σκοπιά αυτή που καθορίζει τους όρους της συζήτησης, επεκτείνοντάς την πολύ έξω από το στενό πλαίσιο του μικρόκοσμου όσων έχουμε θεωρητικές ανησυχίες.

Ηγέτιδα τάξη του έθνους

Θεωρητικά, το ζήτημα της σχέσης εθνικού-διεθνικού θα μπορούσαμε να πούμε πως «έχει λυθεί» ήδη από την εποχή που γράφτηκε το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο»: «Ακόμα κατηγορήθηκαν οι κομμουνιστές ότι θέλουν τάχα να καταργήσουν την πατρίδα, την εθνότητα. Οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. ∆εν μπορεί να τους πάρεις αυτό που δεν έχουν. Αφού, όμως, το προλεταριάτο πρέπει κατ’ αρχήν να κατακτήσει την πολιτική εξουσία, να ανυψωθεί σε εθνική τάξη

ΜΠΑΜΠΗΣ ΓΚΟΛΕΜΑΣ

(σ.σ. στην έκδοση του 1888 να ανυψωθεί σε ηγέτιδα τάξη του έθνους ), να συγκροτηθεί το ίδιο σαν έθνος, είναι και το ίδιο ακόμα εθνικό, αν και σε καμιά περίπτωση με την έννοια που δίνει η αστική τάξη». Είναι ακριβώς αυτή η ανάγκη ανύψωσης του προλεταριάτου σε «ηγέτιδα τάξη του έθνους» που καθόρισε ιστορικά την τοποθέτηση των Μαρξ-Ένγκελς υπέρ των αγώνων των Ιρλανδών, των Πολωνών, των Ιταλών κ.ά. για εθνική απελευθέρωση και εθνική κυριαρχία, που τους έκανε να χαιρετίσουν το σύνθημα της Παρισινής Κομμούνας «πατριώτες, στα όπλα!» κ.λπ. Αυτή ήταν που καθόρισε την τοποθέτηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, κατά τον 20ό αιώνα, υπέρ των αντιαποικιοκρατικών επαναστάσεων, υπέρ των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου, υπέρ των κινημάτων Εθνικής Αντίστασης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κ.λπ. ∆ιεκδικώντας την ηγεμονία σ’ αυτά και τελικά τη σύνδεση του εθνικού ζητήματος με την προοπτική της κατάκτησης της εξουσίας και τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Αυτό είχε υπόψη του ο Γκράμσι όταν έγραφε πως «οι απαιτήσεις εθνικού χαρακτήρα συμπλέκονται μέσα στην αντίληψη της ηγεμονίας». Το θεωρητικό ζήτημα καθίσταται άμεσα πολιτικό, καθώς «είναι αλήθεια ότι η εξέλιξη τείνει προς τον διεθνισμό, όμως το σημείο εκκίνησης είναι εθνικό και σε αυτό το σημείο πρέπει να σταθούμε». Η αναγνώριση του «εθνικού» ως του σημείου εκκίνησης προκύπτει από αυτό που ο Πουλαντζάς όριζε ως κύριο πολιτικό επίδικο της ταξικής πάλης: την επιδίωξη κατάκτησης της εξουσίας. Η οποία διεκδικείται εκεί όπου υπάρχουν οι επαρκείς όροι άσκησής της, άρα στο πλαίσιο συγκεκριμένου κάθε φορά κοινωνικού σχηματισμού.

Εθνική κυριαρχία, άρα λαϊκή κυριαρχία

Αναφερόμενοι στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα και στους όρους διεξαγωγής της ταξικής αντιπαράθεσης στη χώρα μας, νομίζω πως είμαστε υποχρε-

αλλά και των μικροϊδιοκτητικών στρωμάτων και του κόσμου της μικροαστικής μισθωτής εργασίας. Κατά συνέπεια, η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας δεν μπορεί να νοηθεί ως υπόθεση κάποιου «πατριωτικού μετώπου εθνικής ενότητας». Συνδέεται άμεσα με την ανάκτηση της λαϊκής κυριαρχίας, με την ακύρωση όλων εκείνων των αποφάσεων και συμφωνιών που περιορίζουν το δικαίωμα των κυριαρχούμενων λαϊκών τάξεων να παρεμβαίνουν για την αποτελεσματική υπεράσπιση των κοινωνικών τους κατακτήσεων, πόσο μάλλον για τη διεύρυνσή τους.

Συμμαχίες σε διεθνές επίπεδο ωμένοι να πάρουμε υπόψη το τρίπτυχο που καθόρισε η ολομέτωπη επίθεση του αντιπάλου την τελευταία τετραετία: εκχώρηση μέρους της εθνικής κυριαρχίας σε διεθνή καπιταλιστικά-ιμπεριαλιστικά κέντρα, περιορισμός της λαϊκής κυριαρχίας, βαθιά αναδιάρθρωση των σχέσεων κεφαλαίου-εργασίας προς όφελος του πρώτου. Η αναφορά στην εκχώρηση μέρους της εθνικής κυριαρχίας δεν συνεπάγεται μια κυρίαρχη τάξη εξαρτημένη και υπόδουλη σε ξένα κέντρα. Όπως συνέβη και στα 1943-49 και κατά τις πρώτες μετεμφυλιακές δεκαετίες, όταν η ελληνική αστική τάξη συμμάχησε με ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (Μ. Βρετανία και κατόπιν ΗΠΑ) για την ισχυροποίησή της απέναντι στις κυριαρχούμενες λαϊκές κοινωνικές δυνάμεις, έτσι και τώρα αξιοποιεί τη συμμαχία της με διεθνή ιμπεριαλιστικά κέντρα (πρώτα και κύρια με την Ε.Ε.) όχι γιατί είναι υποτελής, αλλά γιατί αυτό απαιτεί το άμεσο και μακροπρόθεσμο ταξικό της συμφέρον. Κατά συνέπεια, η εκχώρηση μέρους της εθνικής κυριαρχίας συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό της λαϊκής κυριαρχίας (τις συνεχείς πραξικοπηματικές παραβιάσεις του Συντάγματος και την ένταση της κρατικής καταστολής), διαμορφώνοντας τους πολιτικούς όρους που επιτρέπουν την εξαπόλυση της επίθεσης ενάντια στις κοινωνικές κατακτήσεις των εργαζομένων, σχεδόν στο σύνολό τους. Όχι μόνο της εργατικής τάξης,

Ηγεμονική αριστερή πολιτική με παράβλεψη αυτής της διάστασης της επίθεσης του κεφαλαίου δεν νοείται. ∆εν συγκροτείται ο αναγκαίος ιστορικός κοινωνικός συνασπισμός με ιδεολογήματα κανενός είδους. Ούτε με απόρριψη του λαϊκού δημοκρατικού πατριωτισμού, ο οποίος εκφράζεται με την εχθρότητα απέναντι στα διεθνή κέντρα που εκπροσωπεί η όποια Μέρκελ, αλλά ούτε και με ύπουλες «εθνικοενωτικές» εκκλήσεις, που εντοπίζοντας τον εχθρό εκτός συνόρων υπονοούν την ανάγκη άσκησης μιας πολιτικής «για όλους τους Έλληνες». Γιατί, απλούστατα, τέτοια πολιτική δεν μπορεί να υπάρξει. Αν η κυρίαρχη τάξη εκχωρεί μέρος της εθνικής κυριαρχίας στους διεθνείς συμμάχους της, η Αριστερά και το εργατικό και λαϊκό κίνημα υποχρεώνονται σε αγώνα για την ανάκτησή της, άρα την ανάκτηση της λαϊκής κυριαρχίας. Ταυτόχρονα με τη συστηματική, σταθερή και συνεπή προσπάθεια για τη διαμόρφωση των δικών μας συμμαχιών σε διεθνές επίπεδο. Με την ανάπτυξη των σχέσεων διεθνιστικής αλληλεγγύης με την Αριστερά και τους εργαζόμενους όχι μόνο στο πλαίσιο που ορίζει η ένταξη στην Ε.Ε., αλλά και με λαούς γειτονικών μας χωρών που δεν εντάσσονται σ’ αυτήν και ιδιαίτερα με τους αγωνιζόμενους λαούς της Λατινικής Αμερικής που προσβλέπουν στον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Γιώργος Αλεξάτος

Λίγα λόγια για πολλά χρόνια αγώνων

οιος ήταν ο Μπάμπης Γκολέμας το μάθαμε από τις σχετικά πλούσιες αναφορές του τύπου την επομένη του θανάτου του: ένας αγωνιστής του κομμουνιστικού κινήματος, που από τα παιδικά του χρόνια στη Λάρισα ακολούθησε τις περιπέτειες της Αριστεράς, φυλακίστηκε (το 1954) από το μετεμφυλιακό καθεστώς και πριν προλάβει να ζήσει για λίγο ελεύθερος, σύρθηκε ξανά στις φυλακές από τη χούντα (το 1969). Εκεί τον γνωρίσαμε οι νεότεροι, στις φυλακές. Κι όσοι

τον γνώρισαν από κοντά, ξέρουν αυτά που δεν μπορούν συνήθως να περιληφθούν στα βιογραφικά επιθανάτια δημοσιεύματα. Αυτά τα χαρακτηριστικά του τα διέσωσε και μετά την ταύτισή του με τον κινηματογραφικό ήρωα της ταινίας του Π. Βούλγαρη «Πέτρινα Χρόνια». Ήταν τόσο απλός –παρότι δοκιμασμένο και άξιο στέλεχος του ΚΚΕ– που πιο απλός δεν γίνεται. Και βίωσε τη δημοσιότητα από την επιτυχία τής ταινίας με τον πιο απλό τρόπο: σαν τυχαίος εκπρόσωπος χιλιάδων και χιλιάδων αγωνιστών της Αριστεράς στα πραγματικά «πέτρινα χρόνια». Όσοι με τη διάσπαση του ΚΚΕ, το 1968, βρεθήκαμε σε αντίπαλες γραμμές με τον Μπάμπη, έχουμε κι ένα ακόμα χαρακτηριστικό να τον θυμόμαστε: την ήρεμη υπεράσπιση των θέσεων και των επιλογών του, που δεν του επέτρεπε να μετατρέπει την αντιπαλότητα σε εχθρότητα, σε κατάργηση των ανθρώπινων σχέσεων. Με τον Μπάμπη μπορούσες να διαφωνείς σε χιλιάδες ζητήματα, αλλά δεν μπορούσες να διανοηθείς ότι θα μαλώσεις και θα πικραθείς μαζί του. ∆εν έδινε ο ίδιος τέτοιο δικαίωμα, δεν άφηνε τέτοιο περιθώριο. Η συντροφικότητά του δεν τέλειωνε στα όρια της κομματικής περιχαράκωσης. «Τάχθηκε αποφασιστικά με την καθοδήγηση του κόμματος και τις ιστορικές αποφάσεις της 12ης ολομέλειας της ΚΕ απέναντι στις προσπάθειες

διάλυσής του από τη δεξιά οπορτουνιστική ομάδα», όπως τονίζει η ανακοίνωση του ΚΚΕ. Αλλά με έναν

τρόπο του δύσκολα θα μπορούσαν να συλλάβουν οι

συντάκτες μιας τόσο τυπικής ανακοίνωσης. Είναι και

αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει. Και γι’ αυτό αξίζει πιο πολύ να τον θυμόμαστε όσοι τον συναντήσαμε.

Στη μνήμη της Αννίτας Μιχαηλίδου

Χ. Γ.

∆εν μπόρεσα να βρεθώ τις προάλλες εκεί που τόσα ειπώθηκαν για την Αννίτα. ∆ιάβασα στην «Εποχή» και το στερνό γραφτό του Μάκη για εκείνη και κατασυγκινήθηκα. Μαζί με την Κική προσφέρουμε 50 ευρώ στη μνήμη της για ενίσχυση της εφημερίδας. Βασίλης Λασκαρίδης *** Στη μνήμη της Αννίτας ο ∆ιαμαντής ∆ιαμαντής από Ρόδο προσφέρει 100 ευρώ για ενίσχυση της «Εποχής».

“

KOINΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Εκείνο που θα πρέπει να μας απασχολεί σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο είναι η συνέχιση της κτηνοτροφίας στην περιοχή και η παραγωγική της ανασυγκρότηση. Αυτά είναι τα δυο επίδικα σ’ αυτή την προσπάθεια.

Η κτηνοτροφία στη μετά «∆ωδώνη» εποχή Η

ιστορική επιχείρηση ∆ωδώνη Α.Ε. θα περάσει εξ’ ολοκλήρου στα χέρια της Strategic Initiatives (S.I.), ύστερα από την ανακοίνωση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου που ανάγκασε τις Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών να πουλήσουν τις μετοχές που κατέχουν (23,78%), μη δυνάμενες να ανταποκριθούν σε αυτή. Σύμφωνα με δημοσίευμα στο «Βήμα», μάλιστα, η S.I. θα προχωρήσει σε μετεγκατάσταση της βιομηχανίας και σε αξιοποίηση των οικοπέδων της. Είναι πολλές οι ευθύνες -και όχι μόνο πολιτικές- που οδήγησαν στο ξεπούλημα της ∆ωδώνης. Θα ήθελα, όμως, να σταθώ στα μεγάλα θύματα αυτής της ιστορίας που είναι οι ηπειρώτες κτηνοτρόφοι. Οι 6.500 μικροί παραγωγοίεισκομιστές γάλακτος της βιομηχανίας παραμένουν απλήρωτοι για μήνες, ενώ ήδη πολλοί κτηνοτρόφοι εγκαταλείπουν το επάγγελμα με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε μια καθαρά κτηνοτροφική περιοχή, όπως είναι η Ήπειρος.

∆ιάτρητο ξεπούλημα

Από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η πρόθεση της ΑΤΕ να πουλήσει τις μετοχές της ∆ωδώνης, ο ΣΥΡΙΖΑ στάθηκε στο πλευρό των κτηνοτρόφων, μίλησε για πολιτική λύση στο ζήτημα και κατέθεσε τη μόνη ρεαλιστική πρόταση εκείνη την εποχή, που ήταν η πώληση των μετοχών, στην ονομαστική αξία, στον κτηνοτροφικό συνεταιρισμό των εισκομιστών γάλακτος της βιομηχανίας. Εάν γινόταν αυτό, οι Ενώσεις και οι κτηνοτρόφοι θα προχωρούσαν στη λειτουργία της επιχείρησης σε συνεταιριστική βάση. Παρότι η πρόταση έγινε δεκτή από τους κτηνοτρόφους, τα σχέδια της κυβέρνησης, των Ενώσεων και των τοπικών παραγόντων ήταν διαφορετικά και έτσι η βιομηχανία ξεπουλήθηκε σε εξευτελιστική τιμή, μέσω διάτρητου διαγωνισμού του ΤΑΙΠΕ∆ που χρήζει εισαγγελικής παρέμβασης. Ένα άλλο θέμα που χρήζει δικαστικής διερεύνησης είναι η ύπαρξη ή όχι σύμβασης αγοροπωλησίας μεταξύ ΤΑΙΠΕ∆ και νέων ιδιοκτητών. Σε σχετική ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ

προς τον υπουργό Οικονομικών, η απάντηση είναι ότι δεν μπορεί να δοθεί η σύμβαση γιατί υπάρχει «πρωτόκολλο εμπιστευτικότητας» μεταξύ των δύο μερών! Αν υπάρχει τελικά σύμβαση θα πρέπει σε αυτή να αναγράφονται τουλάχιστον οι δυο βασικοί όροι του διαγωνισμού: α) Η προστασίας ζώνης γάλακτος της περιοχής και β) Οι έγκαιρες πληρωμές των κτηνοτρόφων. Οι όροι αυτοί έχουν καταπατηθεί. Είναι χρέος της αυριανής κυβέρνησης της Αριστεράς να διερευνήσει το ζήτημα αυτό και να αποκαλύψει πλήρως το μεγάλο έγκλημα που διαπράχτηκε στην Ήπειρο. Το ζητούμενο, όμως, είναι τι γίνεται από δω και πέρα.

Τι προέχει

Η προσέγγιση στον προβληματισμό αυτό θα πρέπει να γίνει με απόλυτο ρεαλισμό, μακριά από μικροπολιτικές λογικές και σκοπιμότητες. Η μετά «∆ωδώνη» εποχή είναι πλέον γεγονός και δεν μπορούμε να παίζουμε με το μέλλον των κτηνοτρόφων. Εκείνο που προέχει σήμερα είναι η οργάνωση της παραγωγής σε συνεταιριστική βάση. Οι εισκομιστές γάλακτος της βιομηχανίας μαζί με άλλους κτηνοτρόφους από όλη την Ήπειρο να δημιουργήσουν έναν ισχυρό πρωτοβάθμιο συνεταιρισμό παραγωγών, τόσο για την εξασφάλιση οικονομιών κλίματος στην αγορά ζωοτροφών, όσο και για καλύτερη διαπραγματευτική δύναμη στο θέμα των τιμών. Αυτό θα είναι μια καλή αρχή για μια νέα μεταποιητική προσπάθεια, που μπορεί ενδεχόμενα να ακολουθήσει στο πλαίσιο μιας νέας παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας και της περιοχής. Θέλω να τονίσω στο σημείο αυτό ότι δεν ευθύνονται οι συνεργατικές ιδέες για την κατάρρευση των συνεταιρισμών, αλλά οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν, κυρίως από το ΠΑΣΟΚ με τους αγροτοπατέρες, τους πολιτικούς του προϊσταμένους και τα πανίσχυρα golden boys που καταλήστεψαν και διέλυσαν την αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή στην Ελλάδα. Υπάρχουν ασφαλώς και οι φωτεινές εξαιρέσεις που θα πρέπει να γίνουν πρότυπα για τους αυριανούς συνεταιρισμούς στη χώρα μας.

Πάνω σ’ αυτό επεξεργαζόμαστε ένα νέο νομικό πλαίσιο για τους συνεταιρισμούς, που θα προστατεύει τη μικρή παραγωγή και θα καθιερώσει τα απαραίτητα συστήματα ελέγχων. Σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση χρεών συνεταιριστικών οργανώσεων αυτή μπορεί να γίνει μόνο μετά από εξονυχιστικό έλεγχο με ορκωτούς, σε βάθος εικοσαετίας, με παράλληλη απόδοση τυχόν ευθυνών σε μέλη διοικήσεων.

Τα επίδικα

Ξαναγυρνώντας στην Ήπειρο, εκείνο που θα πρέπει να μας απασχολεί σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο είναι η συνέχιση της κτηνοτροφίας στην περιοχή και η παραγωγική της ανασυγκρότηση. Αυτά είναι τα δυο επίδικα σ’ αυτή την προσπάθεια. Όταν μιλάμε για κτηνοτροφία στην Ήπειρο θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας κυρίως την προβατοτροφία με ντόπιες φυλές (π.χ. μπούτσικο) και τα γίδια. Είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε τις ράτσες αυτές και να επαναφέρουμε σε φυσιολογική κατάσταση τον παραδοσιακό κύκλο: χωράφι- ζωοτροφή- παραγωγή- μεταποίηση. Το μεγαλύτερο, όμως, ζήτημα έχει να κάνει με τη χρηματοδότηση της ανασυγκρότησης. Η περιφερειακή ανάπτυξη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Είναι επιβεβλημένη, λοιπόν, η δημιουργία τράπεζας ειδικού σκοπού για τον αγροτικό κόσμο, όπως και η στήριξη της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου που παίζει σημαντικό ρόλο στην περιοχή. Θεωρώ, τέλος, πολύ σημαντικό βήμα την αλλαγή νοοτροπίας σε όλα τα επίπεδα και το νέο αξιακό κοινωνικό πρότυπο που οφείλει η Αριστερά να οικοδομήσει μέσα στην κοινωνία. Ένα αξιακό πρότυπο αλληλεγγύης και ανθρωπιάς που θα αντικαταστήσει το «εγώ» με το συλλογικό «εμείς» και θα δώσει ώθηση στη συμμετοχή και τη συνέργεια. Οι επιχειρήσεις του χώρου της κοινωνικής οικονομίας δεν μπορεί να απουσιάζουν από την προσπάθεια αυτή. Γιάννης Καραγιάννης, μέλος ΝΕ ΣΥΡΙΖΑ Ιωαννίνων

ΟΣΕ

Η συντήρηση του σιδηρόδρομου στα χέρια μεγαλοεργολάβου

ργο-μαμούθ ετοιμάζεται να δημοπρατηθεί από τον ΟΣΕ με την ανάθεση του συνόλου της συντήρησης της υποδομής του σιδηροδρομικού δικτύου σε έναν μεγαλοεργολάβο, ο οποίος θα εγκατασταθεί για δέκα τουλάχιστον χρόνια. Ο διαγωνισμός θα αφορά την εκτέλεση των έργων μονοετούς, διετούς, τετραετούς και οκταετούς κύκλου συντήρησης, αλλά και των νέων έργων ανάταξης του δικτύου, όπου απαιτούνται, με εκτιμώμενο κόστος 1 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εφημερίδας «Ημερησία», «στόχος της ηγεσίας του υπουργείου Υποδομών αλλά και της διοίκησης του ΟΣΕ είναι μέσα στο καλοκαίρι ο διαγωνισμός να βγει στον «αέρα». Μέχρι το τέλος Ιουλίου, η κυβέρνηση θέλει να δεσμευτεί απέναντι στους υποψήφιους επενδυτές της ΤΡΑΙΝΟΣΕ για την έναρξη της διαδικασίας. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τους τρεις ενδιαφερόμενους για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ (τη ρουμανική Grupo Feroviar Roman, την ελληνορωσική κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-RZD και τη γαλλική SNCF), έχει τεθεί ως προϋπόθεση για την κατάθεση προσφορών η έναρξη του διαγωνισμού για τη συντήρηση του δικτύου.» Μπροστά στις απαιτήσεις των επίδοξων «γαμπρών» της ΤΡΕΝΟΣΕ, η ∆ιοίκηση του ΟΣΕ επιλέγει ένα έργο τεραστίου μεγέθους, με πάσης φύσεως εργασίες (κατασκευές γραμμών, οικοδομικές εργασίες, ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις), καθώς και τη συντήρηση και δημιουργία νέων εγκαταστάσεων υποδομών. Να σημειώσουμε δε ότι το έργο αυτό να εκτείνεται σε όλη την ελληνική επικράτεια, όπου υπάρχει σιδηρόδρομος (από τον Έβρο μέχρι τη Πελοπόννησο). Είναι φως φανάρι ότι μεθοδεύεται από την κυβέρνηση το ξεπούλημα της ΤΡΕΝΟΣΕ, που ήδη βρίσκεται στο ΤΑΙΠΕ∆, με αποτέλεσμα η χώρα να μην έχει πια κρατικό σιδηρόδρομο.

Πλήρης ελευθερία κινήσεων

Τα δημόσια δικαιώματα του ΟΣΕ που είναι η εκτέλεση, η παρακολούθηση και η πιστοποίηση των έργων συντήρησης και ανάταξης του σιδηροδρομικού δικτύου είναι βέβαιο ότι θα εκχωρηθούν στην πράξη στον μεγαλοεργολάβο και ταυτόχρονα νέο ιδιοκτήτη της ΤΡΕΝΟΣΕ, που επιθυμεί κατά πως φαίνεται την πλήρη ελευθερία κινήσεων, χωρίς κανένα δημόσιο έλεγχο από τον ΟΣΕ όσον αφορά την ποιότητα και την ασφάλεια των μεταφορών. Κινούμενοι σε αυτή την κατεύθυνση, ηγεσία του υπουργείου και διοίκηση του ΟΣΕ δεν αποκλείουν το έργο να χρηματοδοτηθεί από τράπεζες και ιδιώτες (Σ∆ΙΤ) με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αν επιβεβαιωθούν οι εξελίξεις, από το υπάρχον προσωπικό του ΟΣΕ ένα μέρος θα συνεχίσει να εργάζεται στη διαχείριση της κυκλοφορίας, ενώ άλλο μέρος θα αναλάβει ρόλο ελεγκτή της συντήρησης, συνεπικουρώντας το έργο που θα παρέχουν οι ιδιώτες. Στόχος του ΟΣΕ, σύμφωνα με την «Ημερησία», είναι να έχει δύο πηγές εσόδων και δύο πηγές εξόδων: έσοδα από την κρατική επιχορήγηση (περίπου 100 εκατ. ετησίως) και τα τέλη χρήσης, και έξοδα από τη μισθοδοσία (συν τα πάγια) και τη σύμβαση για τη συντήρηση της γραμμής.

Αντίθετος ο ΣΑΤΑ

Την πλήρη αντίθεσή του στην πρόθεση του ΟΣΕ να ενοποιήσει σε μια μεγάλη εργολαβία όλα τα έργα για την επόμενη δεκαετία, εξέφρασε, με επιστολή του προς τον ΟΣΕ στα μέσα Απριλίου 2014, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΑ) που εκπροσωπεί πάνω από 900 τεχνικές εταιρείες, για λόγους που άπτονται των όρων ανταγωνισμού, αλλά και για τεχνικούς λόγους. Από πουθενά πάντως δεν προκύπτει ότι ο δημόσιος ΟΣΕ αδυνατεί να εγγυηθεί την ποιότητα και την ασφάλεια της υποδομής σε όποια εταιρεία θελήσει να κινήσει τρένα στις ράγες του ούτε ότι αδυνατεί να διαχειριστεί με ευέλικτο τρόπο (με προγραμματισμό, ιεράρχηση αναγκών, συμβάσεις συντηρήσεων και κατασκευών μικρών και μεσαίων προϋπολογισμών) τη συντήρηση της υποδομής του. Ο δημόσιος και ενιαίος ελληνικός σιδηρόδρομος μπορεί να προσφέρει τεράστιο μεταφορικό – επιβατικό και κυρίως εμπορικό – έργο, με κοινωνική ευαισθησία και σεβασμό στο περιβάλλον, αρκεί να υπάρξει η πολιτική βούληση. Η διάλυση, η εκποίηση, η ιδιωτικοποίηση, ούτε οικονομία, αλλά ούτε και καλύτερες υπηρεσίες πρόσφεραν ούτε πρόκειται να προσφέρουν στον ελληνικό λαό. Γιάννης Αντωνιάδης - Μηχανικός στον ΟΣΕ, μέλος του Γ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών

“

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Σε έξαρση η τρανσφοβική βία Ε

να από τα πιο ακραία περιστατικά τρανσφοβικής βίας συνέβη στις 16 Ιουλίου στη ∆υτική Θεσσαλονίκη όταν τρανς γυναίκα δέχτηκε επικίνδυνη σωματική επίθεση από 35χρονο άνδρα, η οποία θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή της. Ο δράστης, ο οποίος συνελήφθη στις 18 Ιουλίου πλησίασε με το αυτοκίνητο του τη γυναίκα, ενώ εκείνη επέστρεφε στο σπίτι της. Της ζήτησε να μπει στο αυτοκίνητο του για να τη μεταφέρει εκείνος. Μετά την άρνηση της να μπει στο αυτοκίνητο του της επιτέθηκε αρχικά λεκτικά και στη συνέχεια τη γρονθοκόπησε και την έσφιξε ασφυκτικά στο λαιμό. Την ανάγκασε να μπει στο αυτοκίνητο του και την οδήγησε σε ερημική τοποθεσία. Εκεί τη μετέφερε σε τοίχο ύψους ενός μέτρου και άρχισε να την χτυπάει και να την σέρνει πάνω σε αυτό. ∆εν σταμάτησε όμως εκεί την επίθεση του. Την έπιασε ξανά από το λαιμό, της έκλεισε το στόμα και τη μύτη για να μην μπορεί να φωνάξει και να αναπνεύσει. Έπειτα έκλεψε από την τσάντα της 30 ευρώ και μπήκε στο αυτοκίνητο του εγκαταλείποντας την αιμόφυρτη. Από την επίθεση προκλήθηκαν εκδορές στη κοιλιακή χώρα, στα πλευρά και στο δεξί της χέρι. Στη σύλληψη του συνέλαβε σημαντικά η τρανς γυναίκα, η οποία κατάφερε να συγκρατήσει τον αριθμό κυκλοφορίας του αυτοκινήτου του. Ο ίδιος άντρας, κατηγορείται και για επίθεση βιασμού σε μετανάστρια. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, την μετέφερε με το αυτοκίνητό του σε χώρο υπόγειας στάθμευσης στην περιοχή του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Αφού ασέλγησε εις βάρος της και τη βίασε, της έκλεψε το ποσό των 80 ευρώ, πριν τραπεί σε φυγή.

∆εν είναι «μεμονωμένο περιστατικό»

Η Μαρίνα Γαλανού, πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης ∆ιεμφυλικών( ΣΥ∆) επισημαίνει ότι ενέργειες όπως αυτές του δράστη έχουν στοιχεία φασιστικής συμπεριφοράς. Η ίδια θεωρεί ότι για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά

Το 2013, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ∆ικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, σημειώθηκαν 22 περιστατικά εις βάρος μελών της ΛΟΑΤ κοινότητας. Τα 17 περιστατικά αφορούσαν διεμφυλικά άτομα, ενώ τα 5 ομοφυλόφιλους και λεσβίες. οι ενέργειες αυτές πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν τα εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο. «Πρέπει να γίνει αναθεώρηση του Προεδρικού ∆ιατάγματος για τη σύσταση των γραφείων για την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας. Τα γραφεία αυτά λειτουργούν, χωρίς όμως να ερευνούν τα περιστατικά βίας τα οποία σχετίζονται με την ταυτότητα φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό». Για την πρόεδρο του ΣΥ∆ είναι αναγκαία η εκπαίδευση των αστυνομικών οι οποίοι στελεχώνουν εξ ολοκλήρου τα γραφεία αυτά. «Σε άλλα κράτη της Ευρώπης στα γραφεία εναντίον της ρατσιστικής βίας συμμετέχουν και ακτιβιστές. Εδώ είναι εμφανές ότι λείπει η εκπαίδευση. ∆εν μπορεί ένας αστυνομικός να βλέπει μια τρανς με συγκεκριμένη εμφάνιση και να την αποκαλεί με το αντρικό της όνομα, επειδή δεν έχουν αλλάξει τα στοιχεία στην ταυτότητα της». Η ίδια επισημαίνει ότι η αστυνομία δεν δείχνει μεγάλη διάθεση συμπαράστασης στα θύματα τραν-

σφοβικών επιθέσεων. «Είναι θετικό ότι πλέον περισσότερα θύματα αυτών των επιθέσεων δεν φοβούνται να προβούν σε καταγγελία. Η στάση της αστυνομίας απέναντι τους όμως δεν είναι πολύ φιλική, να το πούμε ευγενικά Στην Αθήνα υπάρχουν αρκετά δείγματα αρνητικής συμπεριφοράς. Ζητούν εξηγήσεις από τα θύματα».

Οι επιθέσεις σχετίζονται με τη φασιστική άνοδο Ο Γιώργος Χαρώνης, διαχειριστής της Colour Youth, Κοινότητας LGBTQ Νέων Αθήνας επισημαίνει και εκείνος την έλλειψη εκπαίδευσης των αστυνομικών για τα περιστατικά ομοφοβικής και τρανσφοβικής βίας. «Είναι πολύ συχνό φαινόμενο στα αστυνομικά τμήματα να μην γνωρίζουν τι είναι ομοφοβικό και τρανσφοβικό περιστατικό. Τα Παρατηρητήρια Ρατσιστικής βίας της Αστυνομίας δεν περιλαμβάνουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου ως κίνητρο για περιστατικό βίας». Το 2013, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ∆ικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, σημειώθηκαν 22 περιστατικά εις βάρος μελών της ΛΟΑΤ κοινότητας. Τα 17 περιστατικά αφορούσαν διεμφυλικά άτομα, ενώ τα 5 ομοφυλόφιλους και λεσβίες. Ο Γιώργος Χαρώνης επισημαίνει ότι υπάρχουν δυσκολίες στην ακριβή καταγραφή του ποσοστού αύξησης αυτών των περιστατικών τα τελευταία τρία χρόνια. Επισημαίνει όμως ότι η άνοδος της Χρυσής Αυγής επέφερε αύξηση των ρατσιστικών και κατά επέκταση ομοφοβικών περιστατικών βίας. «Οι αντιλήψεις της ΧΑ δεν είναι μόνο ρατσιστικές. Είναι επίσης ομοφοβικές και τρανσφοβικές».

Ομοφοβική επίθεση στο Γκάζι τον Ιούνιο

να ιδιαίτερα σοβαρό περιστατικό ομοφοβικής βίας συνέβη και στις 29 Ιουνίου όταν ομοφυλόφιλος φοιτητής, ΛΟΑ∆ΚΙ ακτιβιστής και μέλος της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ήταν μαζί με ένα φίλο του, δέχτηκε στο Γκάζι, λεκτική και σωματική επίθεση με αποτέλεσμα να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του 3pointmagazine.gr στην επίθεση συμμετείχαν 4-5 άτομα και η αστυνομία καθυστέρησε 2.5 ώρες να φτάσει στο σημείο της επίθεσης. Σε φωτογραφία, η οποία δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα διακρίνεται ο μώλωπας στο δεξί μάτι του θύματος. Η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ κατήγγειλε, με ανακοίνωση της την ομοφοβική επίθεση, κάνοντας λόγο για επίθεση φασιστών η οποία αποτελεί κομμάτι του σκληρού πυρήνα του σχεδίου του εθνικισμού και του φασισμού. «Θα μας βρουν απέναντι. Ο αγώνας για μια άλλη κοινωνία για μας βρίσκεται δίπλα και μαζί με τις ομοφυλόφιλες/ους και τρανς αγωνίστριες/ες. Ο αγώνας για μια άλλη κοινωνία είναι ενάντια στην ομοφοβία, την τρανσφοβία και το σεξισμό». επισημαίνεται στην ανακοίνωση.

Αλέξανδρος Μαυρογένης

Ο λαϊκός ποιητής Σταύρος Καραμανιώλας ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

έθανε πριν λίγο καιρό στα 103 του χρόνια ή κατ’ άλλους 107 ετών. Ήταν πρώτος εξάδελφος της μάνας μου και βαφτισιμιός του παππού μου. Από μικρό παιδί μεροκαματιάρης στα καπνομάγαζα της Καβάλας για να συμβάλει στην δύσκολη επιβίωση της πολυμελούς του οικογένειας. Ήταν πάντα κεφάτος και καλαμπουρτζής, με το καβουράκι του στραβά, όπως τα μαγκάκια της εποχής. Περιέγραψε θαυμάσια την εργατούπολη της Καβάλας, γράφοντας γι’ αυτήν πολλά αντιπροσωπευτικά τραγούδια αλλά κυρίως διέσωσε, μέσα από τους στίχους του, την ατμόσφαιρα της καθημερινής ζωής στο νησί του, την Θάσο. Αδύνατος, πετσί και κόκαλο, κι

ευθυτενής μέχρι τα τελευταία του χρόνια, περιποιούνταν τους μπαξέδες του κι έκοβε βόλτες στο χωριό σιγοτραγουδώντας και σκαρώνοντας στίχους. Ήταν ανέκαθεν η ψυχή των καρναβαλίστικων εκδηλώσεων στα χωριά του νησιού. Η σοβαροφανής κοινωνία της επαρχίας τον υποτιμούσε κι υποβίβαζε τους στίχους του σε στιχάκια της πλάκας. Κι όμως, ο μπάρμπα-Σταύρος διέθετε οξύτατη παρατηρητικότητα, πηγαίο χιούμορ, λαϊκά απλότητα και σοφία, πολιτική και κοινωνική ευαισθησία και αριστοφανική, σατυρική ματιά. Όταν τον συνάντησε ο Αργύρης Μπακιρτζής, των Χειμερινών Κολυμβητών, κατάλαβε ότι βρήκε «χρυσάφι». Μελοποίησε στίχους του, κάνανε

μαζί δίσκους και συναυλίες, μέχρι το θέατρο του Λυκαβηττού έφτασε ο μπάρμπα-Σταύρος! Έχουν μείνει ιστορικές κι αξέχαστες οι συναυλίες στις οποίες συμμετείχε κι ο παλιός ρεμπέτης, βασικός εκπρόσωπος των ρεμπέτικων της Αμερικής, Γιώργος Κατσαρός, όπου οι δυο ηλικιωμένοι-έφηβοι έκλεψαν την παράσταση. Φημολογείται, μάλιστα, ότι ο 95χρονος Κατσαρός έλεγε στον 85χρονο, τότε, μπάρμπα-Σταύρο: «Μικρέ, πετάξου να μου πάρεις τσιγάρα!». Ο μπάρμπα-Σταύρος κρατούσε με περηφάνεια ένα άλμπουμ γεμάτο φωτογραφίες των εμφανίσεών του κι αποκόμματα εφημερίδων που γράφανε γι’ αυτόν κι έλεγε: «Αν ήμουνα νεότερος θα γινόμουν μεγάλη φίρμα!». Οι στίχοι του μπάρμπα-Σταύρου φωτίζουν και διασώζουν στιγμιότυπα και καταστάσεις της ζωής στο νησί, με φρέσκια ματιά και αιρετική διάθεση. Για παράδειγμα, η πολύ σημαντική για τους ελαιοπαραγωγούς δακοκτονία περιγράφεται χιουμοριστικά, αντισυμβατικά και με ιδιαίτερη ευαισθησία για το οικοσύστημα: «Μεταφορείς και ψεκαστές – αρχιεργά-

τες, γεωπόνοι – όλοι εμείς οι δακοκτόνοι – είμαστε δολοφόνοι». Παλιότερα η επαρχία, πριν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της κι αλωθεί από την τουριστική εκμετάλλευση, διέθετε μια αυτόνομη πολιτισμική ταυτότητα που δεν είχε ακόμα επηρεαστεί από τη λαίλαπα της τηλεόρασης. Εκείνη η εποχή αποτελούσε εύφορο έδαφος για την καλλιέργεια λαϊκών καλλιτεχνών όπως ο μπάρμπα-Σταύρος. Στις γιορτές, τις χοροεσπερίδες, τα πανηγύρια και τα αποκριάτικα γλέντια τραγουδούσε, αυτοσχεδίαζε κι απήγγειλε τους στίχους του. Σ’ ένα τελευταίο πανηγύρι, μάλιστα, τον άκουσα να απαγγέλλει τους παρακάτω στίχους, αφιερωμένους στους παλιούς καπνεργάτες του χωριού και στον αγωνιστή Γιάννη Ψαρόπουλο, που δολοφονήθηκε από την έφιππη αστυνομία στις μεγάλες απεργίες των καπνομάγαζων της Καβάλας: «Τους δίκαιους και τίμιους αγώνες – τους πολλούς που έχουν κάνει – τους πληρώσαν με το αίμα – του Ψαρόπουλου του Γιάννη». Καλό ταξίδι μπάρμπα-Σταύρο! Ο δικηγόρος του διαβόλου

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Πολύτιμο υλικό για τον ιστορικό

Για το βιβλίο «Τα παιδιά του Φλεβάρη» του Λάμπρου Τόκα (εκδόσεις Καστανιώτη)

πτώση της δικτατορίας, στις 24 Ιουλίου του 1974, σαράντα χρόνια ακριβώς πριν, σήμαινε και την άμεση απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Παρά την αμνηστία, ένα χρόνο περίπου πριν, στις 21 Αυγούστου 1973, όταν αποφυλακίστηκαν όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι, πλην ενός αριθμού συντρόφων που τους ακολουθούσαν «αδικήματα» προδικτατορικά, η χούντα του Ιωαννίδη είχε προλάβει να ξαναγεμίσει τα Γιούρα και να τροφοδοτήσει τον Κορυδαλλό. Η πιο γνωστή υπόθεση αγωνιστών που είχαν μόλις προφυλακισθεί ήταν το ηγετικό κλιμάκιο του ΚΚΕ και του ΠΑΜ, καθώς και μια μεγάλη ηγετική ομάδα της ΚΝΕ Αντί-ΕΦΕΕ. Επικεφαλής ήταν τα στελέχη του ΚΚΕ και μετέπειτα βουλευτές Αντώνης Αμπατιέλος, Μίνα Γιάννου, Νίκος Καλούδης, Κώστας Κάππος και της ΚΝΕ, ∆ημήτρης Γόντικας, Θόδωρος Τζιατζής κ.ά. Ο συνάδελφος και φίλος Λάμπρος Τόκας, για πολλές δεκαετίες οικονομικός συντάκτης του «Ριζοσπάστη», μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη προδικτατορικά, με συμμετοχή και ο ίδιος στην αντίσταση – στην αρχή στον Ρήγα Φεραίο, μετά στην ΚΝΕ– είχε τη γόνιμη ιδέα να συλλέξει υλικό από τους ίδιους τους αντιδικτατορικούς αγωνιστές και να το συγκροτήσει σε έναν τόμο. Τίτλος «Τα παιδιά του Φλεβάρη», καθώς οι συλλήψεις ξεκίνησαν αυτό το μήνα και υπότιτλος «Μαρτυρίες συλληφθέντων αγωνιστών 40 χρόνια μετά το χτύπημα στο κλιμάκιο του ΚΚΕ το 1974». Η ιδέα του βιβλίου είναι να απαντηθεί ένα ερωτηματολόγιο, κοινό για όλους όσους τότε είχαν συλληφθεί και κρατηθεί, επιδιώκοντας να συνθέσει τα βασανιστήρια, τα γεγονότα, το κλίμα της εποχής, την οργάνωση αλλά και τις σημερινές σκέψεις των συντρόφων αυτών για το αν δικαιώθηκαν εκείνοι οι αγώνες, για την προοπτική της Αριστεράς. Από αυτή την άποψη, συμπληρωμένο και με τα βιογραφικά, είναι συγχρόνως και πολύτιμο υλικό για τον ιστορικό –είκοσι μαρτυρίες αγωνιστών και ενός πρώην ΕΣΑ-τζη– που θα θελήσει να διερευνήσει τις οργανωτικές απαρχές και τις απόψεις ηγετικών στελεχών της ΚΝΕ που έπαιξαν στη συνέχεια και πρωτεύοντα ρόλο είτε στο ΚΚΕ, είτε στο ΝΑΡ, είτε στον Συνασπισμό και στη συνέχεια στον ΣΥΡΙΖΑ. Η «Εποχή» παραθέτει στη συνέχεια, ως μικρό δείγμα, ένα απόσπασμα από τις απαντήσεις του ∆ημήτρη Παντάκα, φοιτητή τότε στο ΕΜΠ (Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών), μέλος του γραφείου της ΚΝΕ της Σχολής του. Παρουσιάζει με γλαφυρό τρόπο το κλίμα των νεανικών συντροφιών τότε –γειτονιά, λύκειο, πανεπιστήμιο– που μπήκαν στο αντιδικτατορικό κίνημα και στράφηκαν στην Αριστερά. Η αναφορά στη συμβολή ενός συντρόφου που έφυγε σχετικά νωρίς, του γιατρού Νίκου Βουλγαρίδη επηρέασε την επιλογή του συγκεκριμένου αποσπάσματος. Π.Κ.

“

Η ιδέα του βιβλίου είναι να απαντηθεί ένα ερωτηματολόγιο, κοινό για όλους όσους τότε είχαν συλληφθεί και κρατηθεί, επιδιώκοντας να συνθέσει τα βασανιστήρια, τα γεγονότα, το κλίμα της εποχής, την οργάνωση αλλά και τις σημερινές σκέψεις των συντρόφων αυτών για το αν δικαιώθηκαν εκείνοι οι αγώνες.

Όλα ξεκίνησαν από την παρέα...

«Όλα ξεκίνησαν από την παρέα που είχαμε φτιάξει μαζί με κάποιους από τους συμμαθητές μου στην περιοχή που μέναμε, Αμπελόκηποι - Ζωγράφου Ιλίσια. Όταν γίναμε φοιτητές, μετά τις εισαγωγικές του 1968, «έδρα» της παρέας μας έγινε, από την άνοιξη του 1969, η Πλατεία Μαβίλη, όπου γνωριστήκαμε και με άλλους συνομηλίκους μας. Οι πιο κολλητοί μου από αυτή την παρέα ήταν ο Βασίλης Κολώνιας και ο αδελφός του ο Άγγελος, ο Παναγιώτης (Τάκης) Κοντογιάννης, ο Ντίνος Μήτσης, ο Άλκης Παπαδήμας, ο ∆ημήτρης Τσοπανίδης, ο Άγγελος Χάγιος, με τους οποίους ήμασταν συμμαθητές από το Βαρβάκειο, καθώς και ο Γιώργος Καραγιάννης, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης κ.ά. Εκεί, στην Πλατεία Μαβίλη, γνωρίσαμε και τον μακαρίτη τον γιατρό Νίκο Βουλγαρίδη –πέθανε πρόσφατα– που ήταν η «ψυχή της πλατείας» και της παρέας μας, όπως αυτή διευρύνθηκε. Ο Νίκος ήταν μεγαλύτερος από εμάς, έντονα πολιτικοποιημένο άτομο, έξυπνος, με πηγαίο χιούμορ και μια νεανικότητα που σε κέρδιζε. Φιλοσοφημένος, με έντιμο και λιτό τρόπο ζωής, έγινε ίνδαλμα στα νεανικά μας μάτια, που μας διαπαιδαγώγησε και μας σημάδεψε. Εκεί γνωρίσαμε και άλλες σπουδαίες προσωπικότητες, όπως ο Κώστας Τζιαντζής, καθώς και κάποιους άλλους γιατρούς, φίλους του Βουλγαρίδη, όπως ο Κυριόπουλος, ο Φίλιππας Φίλιος και άλλους που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους. Σιγά – σιγά, η παρέα πλάταινε και έγινε ένας πόλος έλξης, που μέσα στα χρόνια της δικτατορίας και της πολιτικής νέκρας είχε μια ιδεολογική ζωντάνια. Ήταν κάτι το παράτολμο αυτό που κάναμε τότε, να συναντιόμαστε δίπλα στην αμερικάνικη πρεσβεία και να συζητάμε ελεύθερα, ενάντια στη χουντική τρομοκρατία και καταπίεση. Εν πάση περιπτώσει, αυτά τα λάθη τα αντιμετωπίσαμε αργότερα, όταν αποφασίσαμε να χωριστούμε, να μοιραστούμε σε ομάδες και να δράσουμε οργανωμένα. Τότε –είχε στο μεταξύ ιδρυθεί και η ΚΝΕ, στην οποία ενταχθήκαμε ένας - ένας και ανεξάρτητα από τους άλλους– μπήκε επιτακτικά το θέμα να χωρίσει η μεγάλη αυτή παρέα, να πάψουμε να βλεπόμαστε όλοι μαζί και να κόψουμε σχεδόν κάθε επαφή μεταξύ μας. Έτσι, ήρθαμε σε επαφή με άλλους συναγωνιστές στις σχολές μας και άλλους οργανωμένους χώρους. Ο καθένας μας, δηλαδή, προσανατόλισε τη δράση του στο χώρο της σχολής του, αφού είχαμε προηγουμένως δικτυωθεί και με άλλους οργανωμένους συμφοιτητές. Με την ευκαιρία, θέλω να σου πω ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν είχαμε αριστερές «ρίζες», καθώς καταγόμασταν από μικροαστικές οικογένειες».

Ποίηση, ως παντοτινή ανάγκη

«Μ

«Μαργαρίτες», μια ποιητική συλλογή από τον ∆ημήτρη Μαστροδήμο

αργαρίτες» είναι ο τίτλος της ποιητικής συλλογής του ∆ημήτρη Μαστροδήμου που κυκλοφόρησε πρόσφατα – Φλεβάρη 2014– και συγκεντρώνει αδημοσίευτα ως τώρα ποιήματά του αλλά και μερικά δημοσιευμένα. Ο ∆. Μαστροδήμος, βέβαια, παρά το ότι έχει δημοσιεύσει τρεις ακόμη ποιητικές συλλογές –«Μα πώς να πάψω» (1992, εκδόσεις «Πολίτης»), «΄Ει, σε σένα μιλώ» (1999) και «Αγκάθι» (2009)– δεν είναι ποιητής –ο ίδιος χρησιμοποιεί τον προσδιορισμό «σημειώσεις» για τα γραπτά του– είναι όμως ένας άνθρωπος που προσφεύγει στην ποιητική φόρμα όταν άλλα είδη λόγου, που επίσης έχει αξιοποιήσει –μερικά, μετ’ εμποδίων, έχουν δημοσιευθεί και στην «Εποχή»– δεν μπορούν να αποδώσουν σκέψεις και στοχασμούς, που κατακλύζουν το νου του, το νου μας. Στον πρόλογό του, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων Θέμης Μπόκαρης θα μας «ενημερώσει» ότι ο ∆. Μαστροδήμος ανήκει στη λογοτεχνική γενιά των Λαμπράκηδων, με την αντίστοιχη διαδρομή και τα τραύματα εκτός από τις ελπίδες, τη γενιά της οποίας «η τέχνη δεν έχει σκοπό, είναι παντοτινή ανάγκη. Γνωρίζει ότι η πορεία της θα είναι μακριά και το μέλλον θα διαρκεί πολύ». Όσοι από εμάς, ωστόσο, υπήρξαμε συνταξιδιώτες του συγγραφέα, δηλαδή προνομιακοί αναγνώστες των ποιημάτων του, θα βρούμε πάρα πολλά στοιχεία στην ποίησή του από τη «χαμένη μας ζωή» που παραμένει, όπως και του συγγραφέα, πάντοτε ενεργή, που μας θυμίζουν αγαπημένα πρόσωπα, εικόνες ζωής, σκέψεις, συντρόφους από την εποχή των εξεγέρσεων, από τα επισκεπτήρια, από τα γυμνά δέντρα, από την ομίχλη της καθημερινότητας. Το βιβλίο χωρίζεται σε μέρη με χαρακτηριστικούς τίτλους: αφιερώσεις, ερωτικά, πολιτικά. ∆υο εισαγωγικά ποιήματα είναι αφιερωμένα στα «κορίτσια της βροχής» και στον Άρη. Ένα ποίημα από την ενότητα αφιερώσεις μας προσφέρει ένα μόνο δείγμα από τη δουλειά του που, νομίζουμε, είναι αντιπροσωπευτικό. «Αν με θυμηθείς/ στη θολούρα του χειμάρρου ψάξε/ μια από τις πέτρες του θα ’μαι με τα περισσότερα ραγίσματα». Η συλλογή είναι αφιερωμένη σε πολύ κοντινά του φιλικά πρόσωπα που συνέβαλαν με τον έναν ή άλλο τρόπο στην έκδοση του βιβλίου «που βοηθήσανε να τελειώσω με τούτη την παιδεμάρα» όπως ο ίδιος σημειώνει κάπου.

“

Π.Κ.

Όσοι από εμάς υπήρξαμε συνταξιδιώτες του συγγραφέα, θα βρούμε πάρα πολλά στοιχεία στην ποίησή του από τη “χαμένη μας ζωή” που παραμένει, όπως και του συγγραφέα, πάντοτε ενεργή, που μας θυμίζουν αγαπημένα πρόσωπα, εικόνες ζωής, σκέψεις, συντρόφους από την εποχή των εξεγέρσεων.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Το χρήμα διέ Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΩΤΗΡΗ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ο ρόλος του ιδρύματος Φορντ στην άμβλυνση της επαναστατικότητας του σύγχρονου κινηματογράφου Σαράντα χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας, συζητάμε με τον Σωτήρη ∆ημητρίου για το πολιτικό κλίμα της εποχής, για τον εμπορικό κινηματογράφο, την προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας ανεξάρτητος, μιλάμε κυρίως για την εταιρεία Σύγχρονος Κινηματογράφος, που εξέδιδε το ομώνυμο περιοδικό, της οποίας, από το 1971 έως το 1975, υπήρξε πρόεδρος. Τη συνέντευξη πήρε η Σοφία Ξυγκάκη

“

Το χρήμα έπαιξε έναν καταστρεπτικό ρόλο, διέλυσε την ενότητα. Γιατί, παράλληλα με την ανάπτυξη του ανταγωνισμού με το ποιος θα κάνει ταινία, με διάφορους τρόπους, αμβλυνόταν η επαναστατικότητα.

Πώς ήταν ο κινηματογράφος μεταπολεμικά; Πριν τον πόλεμο του ’40 ο κινηματογράφος δεν είχε διάδοση στην Ελλάδα. Υπήρχε ο καραγκιόζης και η επιθεώρηση. Πολύ λίγοι πήγαιναν στο σινεμά. Κυρίως η μεσαία τάξη και οι μικροαστοί. Ο κόσμος στις γειτονιές αγνοούσε τον κινηματογράφο. Ήταν περιορισμένο το κοινό. Οι αίθουσες πλημμύρησαν με τον κόσμο που ερχόταν από την επαρχία, μετά τον πόλεμο και το αντάρτικο. Τότε ήταν ασφυκτικά γεμάτες. Πολλές ταινίες, όπως κάποιες με τη Βουγιουκλάκη, έκαναν 600.000 εισιτήρια. Επί 20 χρόνια άνθισε ο ελληνικός «εμπορικός» κινηματογράφος. Τα φιλμ αυτά, με τις Βουγιουκλάκη, Καρέζη και τα μιούζικαλ του ∆αλιανίδη, από πού είχαν επηρεαστεί; Οι ελληνικές ταινίες ήταν βαθιά επηρεασμένες από την ελληνική επιθεώρηση, και οι άνθρωποι που επάνδρωσαν τον ελληνικό κινηματογράφο προέρχονταν όλοι από την επιθεώρηση – σεναριογράφοι κτλ. Και όλο το στυλ παρέπεμπε στην επιθεώρηση. Κλειστοί χώροι, ελάχιστα εξωτερικά γυρίσματα, δεν παρουσίαζαν ποτέ π.χ. την κουζίνα, όλα έμοιαζαν με σκηνές επιθεώρησης. Ήταν απλοϊκά τα σενάρια, καλλιεργούσαν τον μικροαστισμό, ήταν σινεμά του εφησυχασμού. Οι Αμερικάνοι, παρόλα αυτά, τότε προσπαθούσαν να εξαπλωθεί ο δικός τους κινηματογράφος, η δική τους ιδεολογία, αυτό που ονομάστηκε πολιτισμικός ιμπεριαλισμός, οπότε εξανάγκασαν την ελληνική κυβέρνηση να επιβάλει ειδικό φόρο πολυτελείας στα μηχανήματα και το υλικό, και ειδικό φόρο στα εισιτήρια, τον λεγόμενο φόρο Φρειδερίκης. ∆εν επέτρεψαν να γίνει ακαδημία κινηματογράφου. Στη χούντα χρησιμοποίησαν και άλλα μέσα, όπως τη λογοκρισία, που ήταν φοβερή. Έλεγαν ότι κάποτε έκοψαν μια σκηνή επειδή είχε μια βάρκα με γραμμένο επάνω της ‘κόκκινη’ τάδε. Το 1962 υπήρξε αναζωπύρωση της αριστεράς. Αυτό είχε απήχηση και στον κινηματογράφο διότι, παράλληλα με τον εμπορικό που κυριαρχούσε, ξεπήδησε κι ένας νέος με εντελώς νέους σκηνοθέτες και θέματα κοινωνικού και κοινωνικοπολιτικού περιεχομένου. Εκεί, μαζεύτηκαν όλοι οι σκηνοθέτες με σημαντικές ταινίες. Είχαν γυριστεί Η Ρόδα του Αδαμόπουλου, Το Γκάζι του Σταύρακα, Η Εκπομπή του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ο Τζίμης ο τίγρης του Βούλγαρη, Η Αναμονή του Σφήκα, ο Θηραϊκός όρθρος των Σφήκα και Τορνέ, Το Κουνούπι του Τώνη Λυκουρέση, το Γράμμα από το Σαρλερουά του Λιαρόπουλου και η καταπληκτική ταινία Εκατό ώρες του Μάη των Θέου και Λαμπρινού, η οποία παρουσιάστηκε το ’63 και ήταν η πρώτη πο-

λιτική ελληνική ταινία. Αυτές δημιούργησαν ένα τελείως διαφορετικό κλίμα στην Ελλάδα, ένα κλίμα κοινωνικής αντιστροφής. Αυτές ήταν όλες μικρού μήκους; Όλες μικρού μήκους, άλλες ντοκιμαντέρ όπως Το Γκάζι του Σταύρακα, άλλες μυθοπλασίας όπως ο Τζίμης ο τίγρης. Όλη η νεολαία πήγαινε να δει αυτές τις ταινίες. Κάτι ανάλογο είχε γίνει δέκα χρόνια πριν, με την έκρηξη του λατινοαμερικάνικου κινηματογράφου. Όπως και σ’ αυτόν, οι σκηνοθέτες βοηθούσαν ο ένας τον άλλον. Όταν ένας σκηνοθέτης έκανε μια ταινία, τον βοηθούσαν άλλοι τέσσερις, πέντε, με διάφορους τρόπους. Έτσι δημιούργησαν και νέα δίκτυα διανομής, σε μικρές αίθουσες, για να παιχτούν τα έργα τους. Αυτά ήταν σοβαρά εμπόδια για την πολιτική επέκτασης των Αμερικανών και ένας λόγος βασικός για να επέμβουν στην περίοδο της Χούντας. Ο ένας τρόπος ήταν με τη λογοκρισία. Κάτι άλλο που κατάφεραν ήταν ότι μια χώρα στην οποία κυριαρχούσε το Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών και ο πουριτανισμός βρέθηκε να είναι τρίτη στον κόσμο στην παραγωγή ταινιών πορνό. Γέμισε το κέντρο της Αθήνας αλλά και οι συνοικίες με κινηματογράφους που έπαιζαν πορνό και παράλληλα τα περίπτερα με περιοδικά πορνό. Και δεν το καταλάβαινες. Μια φορά έστειλα τη μητέρα μου με την κόρη μου σινεμά και θα πήγαινα κι εγώ με την Αλίντα σε άλλο, και έφυγαν, μου είπε η μητέρα μου «σε πορνό μας έστειλες». Πού να το ξέρουμε; Ενίσχυσαν, επίσης, τρεις, τέσσερεις ταινίες προπαγάνδας εναντίον της αντίστασης. ∆εν πολυπήγαινε ο κόσμος αλλά έγιναν τέτοιες ταινίες. Θυμάστε μήπως τίτλους και σκηνοθέτες; ∆εν θυμάμαι τίτλους αλλά πρόσφατα παρουσιάστηκαν δύο διδακτορικά με αυτό το θέμα: το «Ταινίες για τον εμφύλιο στη δικτατορία» του Βλάσση Κομνηνού και το «Ταινίες αντικομουνιστικής προπαγάνδας, 1967-1974» του Γιώργου Ανδρίτσου.

Οι αντάρτες του σινεμά

Και ερχόμαστε στον Σύγχρονο κινηματογράφο. Πώς ξεκίνησε το περιοδικό; Στον Σύγχρονο κινηματογράφο μαζεύτηκαν όλοι οι αντάρτες του σινεμά, όλοι αυτοί που ανέφερα, που την περίοδο 1962-67 έκαναν τις μικρού μήκους. Ο Αγγελόπουλος, ο Σφήκας, ο Βούλγαρης, ο Σταύρακας και άλλοι. Όταν επιβλήθηκε η δικτατορία, το πρώτο καλοκαίρι επικρατούσε βουβαμάρα, δεν κινιόταν τίποτα, μια νέκρα. Κάναμε μια πρώτη προσπάθεια ο Τσίρκας, εγώ, ο Αλέξανδρος Αργυρίου, ο κριτικός ποίησης, να στήσουμε ένα περιοδικό. Στράφηκα ταυτόχρονα και στον Ραφαηλίδη. Ο Ραφαηλίδης, τότε, είχε ξεκινήσει το περιοδικό Σύγχρονος κινηματογράφος. Ήταν μαζί του ο Τώνης Λυκουρέσης, ο Γιώργος Κόρρας και, φυσικά, οι νέοι σκηνοθέτες. Είχαν στήσει ένα γραφειάκι στην οδό Αναξαγόρα, όπου έβγαζαν το περιοδικό. Άρα αυτοί το ξεκίνησαν, με αυτόν τον τίτλο…

Ναι, με αυτόν τον τίτλο, το 1968. Η Αλίντα είχε δεσμό μ’ αυτούς, οπότε συνδέθηκα κι εγώ, έβαλα και τον Αργυρίου μαζί στον χορό, ενισχύσαμε οικονομικά και με οποιοδήποτε άλλο τρόπο το περιοδικό, προκειμένου να στηθεί. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, σκέφτηκε ο Ραφαηλίδης να πάρει χορηγία από το Ίδρυμα Φορντ. Ήταν γνωστό ότι το Ίδρυμα Φορντ είχε έρθει για να δώσει χορηγίες. Εκείνη την εποχή έκανε προβολές ο Θανάσης Ρεντζής στο Κολωνάκι. Κάτι λίγες οι οποίες δεν προχώρησαν. Είπε, λοιπόν, ο Ραφαηλίδης να βρούμε αίθουσα, να κάνουμε προβολές, αλλά χρειαζόταν χρηματοδότηση. Τότε απευθύνθηκε στο Ίδρυμα Φορντ, και υπεύθυνη τότε για τις χορηγίες ήταν η Καίτη Μυριβήλη, η γυναίκα του γιου του Μυριβήλη, η οποία δούλευε στην Αμερικάνικη Πρεσβεία. Μετά από διαπραγματεύσεις με τη Μυριβήλη, τελικά η χορηγία δόθηκε. Ο Ραφαηλίδης ήταν αριστερός, όπως και ο Κουν που επίσης είχε πάρει χορηγία Φορντ και χάρις σ’ αυτή σκηνοθέτησε πολύ ακριβές παραστάσεις, όπως το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας. Ναι, αριστερότατος. Πήραν κι άλλοι. Μια ομάδα που ονομαζόταν «Ευρωπαϊκή Ένωση» με τον Πεσμαζόγλου, ο Βαλτινός, προσωπική, όπως και ο φίλος μου ο Αλέξανδρος Κοτζιάς. Πότε; Το 1971.

Η διαβρωτική επιρροή του ιδρύματος Φορντ

Το 1969 γίνεται άρση της προληπτικής λογοκρισίας και στη συνέχεια εκδίδονται τα 18 κείμενα. Με τις χορηγίες του Ιδρύματος Φορντ διχάστηκε ο πνευματικός κόσμος, διχάστηκε και ο Σύγχρονος. Το 1991, ο Ραφαηλίδης έγραψε στο Έθνος ότι είχε μετανιώσει που δεν δέχτηκε το προσωπικό γκραντ που του πρόσφερε η Μυριβήλη για να πάει στο Χόλυγουντ τρία χρόνια να μελετήσει τον εκεί κινηματογράφο. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτό. Η περίπτωση αυτή του Ραφαηλίδη επιβεβαιώνει τη διαβρωτική επιρροή που άσκησε το Ίδρυμα Φορντ. Οι Αμερικάνοι είχαν δώσει αρκετές προσωπικές χορηγίες. Επιχορηγήθηκε και ο Σύγχρονος κινηματογράφος. Νοικιάσαμε γραφεία στην οδό Χάρητος, στο Κολωνάκι. Αγοράσαμε μονταζιέρα. Στήθηκε μια μικρή βιβλιοθήκη, χρηματοδοτήθηκε το περιοδικό. Προϋπόθεση για όλα αυτά ήταν να συσταθεί ένας κατάλογος από ανθρώπους οι οποίοι θα μετείχαν. Και αυτό ήταν το πρόγραμμα της Μυριβήλη. ∆εν ήθελε μόνο τον Ραφαηλίδη, αλλά να συγκεντρώσει όλη την παρέα των ανταρτών νέων σκηνοθετών. Οπότε έκανε έναν κατάλογο που ήταν μέσα τα ονόματα και του Αγγελόπουλου και του Σφήκα και του Βούλγαρη και άλλων, όλοι αυτοί ως μέλη. Το διοικητικό συμβούλιο είχε πέντε μέλη: τον Αργυρίου, τον Θόδωρο Χατζηπανταζή, ο οποίος είχε έρθει από την Αγγλία, θεατρολόγος, τον Κωστή Σκαλιόρα, τον Ραφαηλίδη ως γραμματέα κι εμένα ως πρόεδρο. Ο Ραφαηλίδης είχε σχέσεις και με τον Ράπτη, τον Πάμ-

λυσε την ενότητα πλο, που ήταν πρόεδρος της 4ης ∆ιεθνούς. Μέσω του Πάμπλο είχε πάει στο Αλγέρι να βοηθήσει την κυβέρνηση να κάνει εκπαιδευτικό κινηματογράφο. Πότε αυτό; Πρέπει να ήταν γύρω στο ’65, Πρόεδρος ήταν ο Αχμέντ Μπεν Μπελά. Είχαν πάει κι άλλοι. Είχε πάει και η Τώνια Μαρκετάκη η οποία ήρθε κι αυτή μετά στον Σύγχρονο Κινηματογράφο. Όλοι αυτοί ήταν αριστεροί. Ο Ραφαηλίδης ήταν φλογερός αριστερός. Τα προτερήματά του ήταν και ελαττώματα. ∆ιάβαζε, ας πούμε, ένα βιβλίο, το ρούφαγε, μετά μίλαγε μόνο γι’ αυτό το βιβλίο, μετά διάβαζε ένα άλλο, το ρούφαγε, μίλαγε διαρκώς μόνο γι’ αυτό. Με είχε πείσει ότι θα κάνουμε δουλειά, ότι θα μαζέψουμε όλους τους αντάρτες και ότι θα κάνουμε έναν κινηματογράφο επαναστατικό. Άρα, ήταν ένα περιοδικό που σκοπό είχε να δημιουργήσει μια γενιά κινηματογραφιστών. Ακριβώς. Ήθελε να δημιουργήσει ρεύμα. Το ίδιο το περιοδικό χτύπαγε ανηλεώς τον εμπορικό κινηματογράφο και εισήγαγε άλλες ιδέες - επειδή δεν μπορούσε να μιλήσει για τον σοβιετικό κινηματογράφο, εισήγαγε ιδέες από τη νουβέλ βαγκ και τη σχετική με αυτήν θεωρία του κινηματογράφου του δημιουργού (cin ma d’ auteur).

Ο μονόδρομος της ατομοκρατίας

Είχε αναφερθεί από την Αλίντα ∆ημητρίου και τον Σολδάτο, ότι οι ταινίες μικρού μήκους αντιπροσώπευαν για την Ελλάδα ό,τι στις άλλες χώρες ο ανεξάρτητος κινηματογράφος. Από κει ξεκίνησε, κτυπώντας τον εμπορικό κινηματογράφο. Όλοι είχαν μια νέα, κοινή αντίληψη για τον κινηματογράφο. Και ο Αγγελόπουλος και ο Βούλγαρης. Αφού, όταν έκαναν ταινίες, βοηθούσε ο ένας τον άλλον. Εντούτοις, οι διαδικασίες που επιβλήθηκαν λόγω της χορηγίας λειτούργησαν διαβρωτικά. Πιο συγκεκριμένα, το ίδρυμα Φορντ έδωσε χρήματα για δέκα ταινίες μικρού μήκους. Εδώ παρουσιάστηκαν οι εξής τάσεις: η πρώτη ήταν η προβολή του δημιουργού. Ένα μεγάλο θέμα, που καλλιεργήθηκε τον 19ο αιώνα, ήταν το αίτημα της ατομικής προβολής του καλλιτέχνη, ως μεγαλοφυΐα. Από τη μια ήταν υγιές γιατί υπήρχε μια φλόγα για παραπέρα δημιουργία, αλλά από την άλλη ήταν και ένας μονόδρομος ατομοκρατίας. Με τη χορηγία για την παραγωγή ταινίας αναζωπυρώθηκε η τάση της προβολής. Έτσι, ενώ από το ’63 μέχρι το ’67, αυτά τα τέσσερα χρόνια υπήρχε μεγάλη αλληλεγγύη, μετά ο καθένας ήθελε να κάνει τη δική του ταινία. Ένα άλλο ζήτημα ήταν ότι, αφού έπαιρναν χρήματα από αμερικάνικο ίδρυμα, δεν μπορούσαν να χτυπούν τους Αμερικάνους, ήταν αδιανόητο, έτσι έβαλαν νερό στο κρασί τους και εκφράζονταν με αλληγορίες. Αυτό δεν έπρεπε να το κάνουν και λόγω χούντας; Ναι, αισθάνονταν, όμως, ταυτόχρονα, και μια ευθύνη απέναντί τους, επειδή έπαιρναν χρήματα από αυτούς, μια έμμεση υποχρέωση. Εξάλλου, υπήρχε οικονομικός έλεγχος από το Ίδρυμα Φορντ. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, το χρήμα έπαιξε έναν καταστρεπτικό ρόλο, διέλυσε την ενότητα. Γιατί, παράλληλα με την ανάπτυξη του ανταγωνισμού με το ποιος θα κάνει ταινία, με διάφορους τρόπους, αμβλυνόταν η επαναστατικότητα. Για παράδειγμα, σε τακτά διαστήματα, ένα στέλεχος της Φορντ ερχόταν στην Αθήνα, μαζεύονταν τα μέλη του Σύγχρο-

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

“

Μέσα από την πολιτική της κοινωνίας του σόου, παθητικοποιήθηκε και απενεργοποιήθηκε η ενεργός συμμετοχή των πολιτών. Και το βλέπουμε αυτό σε όλη την Ευρώπη.

νου και αυτός διηγούταν τους άθλους του Ιδρύματος Φορντ, όπως το πώς πέτυχε τη μεταγωγή από την Πράγα στο Χόλυγουντ του γνωστού Τσέχου σκηνοθέτη Μίλος Φόρμαν. Τα μέλη του Σύγχρονου συνήθισαν να ακούνε χωρίς να αντιδρούν. Η χορηγία ήταν μεθοδευμένη χειραγώγηση.

Η γυναίκα στην τέχνη

Από τις δέκα μικρού μήκους που είχαν επιχορηγηθεί, θυμάστε κάποιους τίτλους; Ανάμεσα σ’ αυτές υπήρχαν μερικές πολύ καλές. Μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία ήταν Η ταβέρνα του Παπαγιαννίδη. Επίσης το Πακέτο του Παληγιαννόπουλου, το Σσσστ του Μαραγκού, με κινούμενα σχέδια. Η μάχη δόθηκε για τις τρεις μεγάλου μήκους. Οπότε, μπήκαν στον χορό η Μαρκετάκη με την ταινία Ιωάννης ο βίαιος, που ήταν πολύ καλή, και ο Αγγελόπουλος με τις Μέρες του ’36. Η τρίτη πρόταση ήταν της Αλίντας ∆ημητρίου, για τον Καρυωτάκη. Η Επιτροπή έκρινε ότι ο Καρυωτάκης δεν άξιζε τον κόπο, οπότε η Αλίντα πήρε μια πρώτη γεύση τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην τέχνη. Κι έτσι έγιναν μόνο οι δύο. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία αναπτύχθηκε το ρεύμα της νουβέλ βαγκ, που επηρέασε τον Νέο Ελ-

ληνικό Κινηματογράφο της μεταπολίτευσης, τον ΝΕΚ. Αυτός ήταν ένας κινηματογράφος που από το 1976 και μετά έδιωξε το κοινό από τις αίθουσες. Αργότερα, στον Σύγχρονο Κινηματογράφο ήρθε και η Λιάπα. Αυτές οι δυο κοπέλες, η Τώνια και η Φρίντα, υπέστησαν τη διάκριση τόσο ως γυναίκες όσο και ως γυναίκες στον εξαιρετικά ανταγωνιστικό χώρο του κινηματογράφου. Με τι τρόπους εκφράστηκε η διάκριση; Τις υποτιμούσαν. Αυτές έδιναν μάχη αλλά δεν τις άφηναν να μπουν στον χορό. Είναι δύσκολος χώρος ο κινηματογράφος για τους άντρες, πολύ περισσότερο για τις γυναίκες. Έχε υπόψη σου, ότι στο Χόλυγουντ γυναίκες σκηνοθέτιδες είναι το 7%. Όσκαρ σκηνοθεσίας πήρε μόνο μια γυναίκα, πρόπερσι. Τα ίδια και χειρότερα ήταν και στον ελληνικό κινηματογράφο. ∆εν τις προωθούσαν. Αυτό επιδείνωνε την έντασή τους στη μάχη που έδιναν αλλά τις έκανε και πιο δυναμικές. Και η Τώνια και η Φρίντα ήταν δυναμικές προσωπικότητες. Η Αλίντα, τελικά, έφυγε, ακολούθησε τον δικό της δρόμο. Αυτές οι δυο προσπάθησαν να επικρατήσουν στον εμπορικό κινηματογράφο, αλλά δεν αναγνωρίστηκε το έργο τους όπως θα θέλανε. Γενικά υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός στο χώρο της τέχνης.

“

Αν θέλουμε έναν άλλον, νέο κινηματογράφο, που να συμβάλει στην αλλαγή για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία, αυτός πρέπει να είναι αυτόνομος, χωρίς καμία χορηγία, στρατευμένος, όπως αυτός που ακολούθησε η Αλίντα

Έχει κάνει ο Μπουρντιέ μιαν ανάλυση στο καταπληκτικό βιβλίο του «Οι κανόνες της τέχνης» και λέει πώς οι καλλιτέχνες στον 20ό αιώνα αποτελούσαν κλειστές κάστες και δεν επέτρεπαν να μπει κανένας άλλος, αυτό είχε τις συνέπειες του. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν όλο το ρεύμα της αντίστασης να διοχετευτεί στον κινηματογράφο του δημιουργού, που απώθησε το κοινό. Ποιο κατά τη γνώμη σας ήταν μεγαλύτερο πρόβλημα στον ελληνικό κινηματογράφο του δημιουργού; Ήταν πολύ εσωστρεφής ή ελίτ; Απέφυγαν εντελώς την κοινωνική αναφορά, ήταν φιλμ ιδιαίτερα ψυχολογικά, μιλούσαν για εσώψυχα και υπήρχε το κλίμα του αδιεξόδου. Κι αυτό ως καλλιτεχνικό ρεύμα ήταν καταδικασμένο να απομονωθεί. Χρειάστηκε πολλή προσπάθεια από τους νεότερους σκηνοθέτες, όπως τον Γιάνναρη και τον Τσίτο, για να ξαναμπεί το κοινό στις αίθουσες. Υπάρχει ένα γενικότερο κοινωνικό πρόβλημα από εκείνη την εποχή και μετά. Η μεταστροφή της κοινωνίας της κατανάλωσης σε κοινωνία του θεάματος. Έτσι, περιορίστηκε η δυνατότητα του ενεργού πολίτη να σκέπτεται για τον εαυτό του. Τώρα δεν υπάρχουν προσωπικές απόψεις. Μέσα από την πολιτική της κοινωνίας του σόου, παθητικοποιήθηκε και απενεργοποιήθηκε η ενεργός συμμετοχή των πολιτών. Και το βλέπουμε αυτό σε όλη την Ευρώπη.

Ο κινηματογράφος ως εργαλείο της πολιτικής

Για τη δική μου γενιά ο Σύγχρονος Κινηματογράφος ήταν ό,τι για τις προηγούμενες η Επιθεώρηση Τέχνης. Ήταν το κατεξοχήν έντυπο που άρθρωνε κριτικό λόγο για το σινεμά και όχι μόνο. ∆εν πληροφορούσε απλώς, ήταν σημαντικό γιατί μάθαινες πώς να αναγιγνώσκεις μια ταινία, διαμόρφωνε το γούστο σου στην τέχνη. Αυτό ισχύει. Κάθε Κυριακή κάναμε προβολές στην Αλκυονίδα. Η αίθουσα ήταν πάντα γεμάτη ασφυκτικά. Σε μια αίθουσα 800 θέσεων μπαίναμε 1000. Αργότερα συνάντησα ανθρώπους που μου έλεγαν ότι με αυτές τις προβολές έπαιρναν ανάσα στη διάρκεια της χούντας. Μετά από κάθε προβολή, ο Ραφαηλίδης έκανε μια κριτική ανάλυση της ταινίας, προσπαθώντας να διαμορφώσει κριτικές απόψεις. Αυτά έμειναν στο κοινό και ήταν πολύ σημαντικά. Η εμπειρία σας αυτά τα τέσσερα χρόνια στον Σύγχρονο Κινηματογράφο τι σας άφησε; Επιβεβαιώθηκε ο μεγάλος ρόλος που παίζει ο κινηματογράφος ως εργαλείο της πολιτικής. Επιπλέον, έγινε φανερό ότι, αν θέλουμε έναν άλλον, νέο κινηματογράφο, που να συμβάλει στην αλλαγή για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία, αυτός πρέπει να είναι αυτόνομος, χωρίς καμία χορηγία, στρατευμένος, όπως αυτός που ακολούθησε η Αλίντα. Είναι καιρός να διαμορφώσουμε την αντίπερα όχθη μιας άλλης κουλτούρας.

Στο epohi.gr μπορείτε να διαβάσετε λίγα λόγια για την εκδοτική ιστορία του Σύγχρονου Κινηματογράφου

26 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Ο Οθέλλος του Βέρντι

αριστουργηματική όπερα του Βέρντι παρουσιάζεται από την Εθνική Λυρική Σκηνή στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και σε νέα παραγωγή. Η όπερα αποδίδει την ιστορία του πρωταγωνιστικού ήρωα του ομώνυμου σεξπιρικού έργου, με μουσική εκρηκτικής δύναμης που σκιαγραφεί τον ηρωισμό του Οθέλλου, το άσβεστο μίσος του Ιάγου, την αγνότητα και την καλοπιστία της ∆υσδαιμόνας. Ο Βέρντι, συνέθεσε το έργο σε ηλικία 74 ετών, δεκαέξι χρόνια μετά την εμβληματική Αΐντα, και η μουσική του άλλοτε χειμαρρώδης και ορμητική και άλλοτε διαυγής και ανάλαφρη, ακολουθεί τις ψυχολογικές διακυμάνσεις των ηρώων χωρίς να χάνει ούτε λεπτό τον ηλεκτρισμό της. Η ιστορία του Οθέλλου είναι γεμάτη έντονες αντιθέσεις και βίαια συναισθήματα. H δράση εκτυλίσσεται στην Κύπρο όπου ο μαύρος κυβερνήτης του νησιού και ηρωικός πολεμιστής Οθέλλος, ωθείται από τον ραδιούργο Ιάγο να στραγγαλίσει την αθώα γυναίκα του, τη ∆υσδαιμόνα, πιστεύοντας πως τον απατά. Όταν η συνομωσία του Ιάγου αποκαλύπτεται, ο Οθέλλος αυτοκτονεί. Εκτός από την σκηνοθεσία, ο διεθνής Έλληνας Γιάννης Κόκκος υπογράφει τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης. Την ευθύνη της μουσικής διεύθυνσης της παραγωγής έχει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ, Μύρων Μιχαηλίδης. Ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος διευθύνει την Χορωδία της ΕΛΣ. Τους βασικούς ρόλους ερμηνεύουν αναγνωρισμένοι Έλληνες και ξένοι μονωδοί με διεθνή ακτινοβολία. Στο ρόλο του Οθέλλου θα απολαύσουμε τους Ζόραν Τοντόροβιτς και Αντονέλο Παλόμπι. Στον ρόλο του Ιάγου οι Γκεόργκε Γκαγνίτζε και ∆ημήτρης Πλατανιάς. Στον ρόλο του Κάσσιου οι ∆ημήτρης Φλεμοτόμος και Γιάννης Χριστόπουλος. Στο ρόλο της ∆υσδαιμόνας, oι Αλεξία Βουλγαρίδου και Τσέλια Κοστέα. Ως Αιμιλία θα εμφανιστούν οι Αντιγόνη Παπούλκα και Ινές Ζήκου. Την Α’ διανομή πλαισιώνουν στους υπόλοιπους ρόλους οι Τάσος Αποστόλου (Λουδοβίκος), Άκης Λαλούσης (Μοντάνος), Παύλος Μαρόπουλος (Ένας κήρυκας), ενώ στην Β’ ∆ιανομή θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τους Πέτρο Μαγουλά (Λουδοβίκος), Παύλο Σαμψάκη (Μοντάνος) και Θεόδωρο Μωραΐτη (Ένας κήρυκας). Στον ρόλο του Ροδερίκου ο Χαράλαμπος Αλεξανδρόπουλος. Ο Τζουζέπε Βέρντι, ο διασημότερος συνθέτης του ιταλικού ρομαντισμού, γεννήθηκε στο Λε Ρόνκολε της βόρειας Ιταλίας το 1813 και πέθανε στο Μιλάνο το 1901. Τα πρώτα του έργα γράφηκαν μέσα στο επαναστατικό κλίμα της εποχής, απηχώντας ιδεολογικά τον αγώνα για την απελευθέρωση των ιταλικών κρατιδίων από τους Αυστριακούς και την ενοποίησή τους σε κυρίαρχη χώρα. Η ενασχόληση του Βέρντι με την πολιτική τον ανέδειξε σε εθνικό σύμβολο. Ως ακροστιχίδα το σύνθημα Viva Verdi σήμαινε Ζήτω ο Βίκτωρ Εμμανουήλ βασιλιάς της Ιταλίας-Viva Vittorio Emanuele Re D’ Italia. Το 1861 ο συνθέτης εξελέγη μέλος του πρώτου ιταλικού κοινοβουλίου. Με τη μουσική του ο Βέρντι εξέφρασε σε αισθητικό επίπεδο το πνεύμα του ώριμου ρομαντισμού και σε πολιτικό επίπεδο την επιθυμία των συμπατριωτών του να δουν την Ιταλία ελεύθερη και ενωμένη. Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους. Στις 27, 29, 30 και 31 Ιουλίου, στις 9μ.μ., στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Τιμές εισιτηρίων: 100, 60, 55, 45, 25 ευρώ. Φοιτητικό & παιδικό 15 ευρώ.

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

9o ∆ιεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Αίγινας

«Ν

ομίζω πώς ήρθε η στιγμή να τιμήσω αυτό το ατίθασο μαύρο θηρίο, το πιάνο, που έχει κάνει τόσο κόσμο να του αφοσιωθεί. Το μουσικό όργανο που έχει παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή μου και μου έχει προσφέρει ένα μακρύ εσωτερικό ταξίδι από το οποίο έμαθα πολλά. Τιμούμε αυτό το γοητευτικό όργανο με πολλούς πιανίστες που εκτιμώ ιδιαιτέρως, διαφόρων ηλικιών και διαφόρων εθνοτήτων με κάποια έμφαση στους νέους πού είναι οι πιο πολλοί. Ο κάθε προσκεκλημένος πιανίστας έχει τη δυνατότητα να ξεδιπλώσει την τέχνη του, είτε παίζοντας σόλο, είτε συμπράττοντας με άλλους μουσικούς κατά τη δική του επιλογή. Επιπλέον, το φετινό μας πρόγραμμα περιλαμβάνει, όπως πάντα, και βραδιές έντεχνου αλλά και έθνικ τραγουδιού». Με αυτά τα λόγια, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Μουσικού Φεστιβάλ Αίγινας, Ντόρα Μπακοπούλου μας καλεί να το απολαύσουμε. Το Φεστιβάλ, διατηρεί και το 2014, αναλλοίωτο το στίγμα της προσφοράς και της υψηλής ποιότητας που το χαρακτηρίζει από την πρώτη στιγμή. Υποστηρίζει τους έλληνες ερμηνευτές και ανοίγεται σε νέους φίλους εγκαινιάζοντας τη συνεργασία του με το ∆ιεθνές Φεστιβάλ «Συμφωνία» Πειραιά και Νήσων Αργοσαρωνικού, το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ κι έχει καλλιτεχνικό διευθυντή τον Νίκο Χαλιάσα. Παράλληλα, κρατά σε χαμηλό επίπεδο την τιμή των εισιτηρίων του για όλους και αποτελεί και πάλι έναν απολαυστικό καλοκαιρινό προορισμό για τους φίλους της μουσικής, στην Αίγινα, με τα πολλά και σημαντικά μνημεία, τη φυσική ομορφιά και την εγγύτητά της στην Αθήνα. Με αυτό το σκεπτικό το πρόγραμμα του 9ου ∆ιεθνούς Μουσικού Φεστιβάλ Αίγινας

 Oι ΑντArtes συναντούν τη Λάμια Μπεντιούι

αποτελείται από 17 ξεχωριστές μουσικές βραδιές στις οποίες συμμετέχουν 120 διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι ερμηνευτές (∆ανία, Βέλγιο, Αρμενία, Αργεντινή, Ιταλία). Σε κάθε μία, σχεδόν, από αυτές τις βραδιές κυριαρχούν μερικά από τα ωραιότερα έργα του διεθνούς κλασικού ρεπερτορίου για πιάνο. Περιλαμβάνει συναυλίες με έργα μουσικής δωματίου, έργα για δύο πιάνα και βραδιές λυρικού τραγουδιού, έργα ερμηνευμένα από σολίστες, κουαρτέτα και λυρικούς τραγουδιστές. Επιπλέον, περιλαμβάνει μία μεγάλη συναυλία με την αισθαντική φωνή της ∆ήμητρας Γαλάνη στην οποία θα παρουσιάσει «Αλλιώς» όλα τα τραγούδια της, αυτά που ήδη γνωρίζουμε και αυτά που αγαπάει η ίδια, όπως και από το νέο της δίσκο σε στίχους του Παρασκευά Καρασούλου. Μια βραδιά με ελληνική παραδοσιακή και έθνικ μουσική και τραγούδια με τους Μίλτο Λογιάδη, Ευγενία Καρλαύτη (πιάνο), Χρήστο Ζερμπίνο (ακορντεόν), Σαβίνα Γιαννάτου (τραγούδι) όπως και μια βραδιά αφιερωμένη στον Μάνο Χατζιδάκι με τους Τάση Χριστογιαννόπουλο στο τραγούδι και την Ντόρα Μπακοπούλου στο πιάνο. Το 9ο ∆ιεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Αίγινας διοργανώνεται από την Παρασκευή 8 έως το Σάββατο 30 Αυγούστου 2014. Ώρα έναρξης για όλες τις συναυλίες: 9μ.μ. Τιμή εισιτηρίων 10 ευρώ, 5 ευρώ (παιδιά) 7 ευρώ (νέοι έως 25 ετών). Για τη συναυλία της ∆ήμητρας Γαλάνη 15 ευρώ.

ι ΑντArtes συναντούν τη Λάμια Μπεντιούι και ανιχνεύουν τα μουσικά ιδιώματα που σφυρηλατήθηκαν στις εστίες του ελληνισμού το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Από το κλασσικό ρεμπέτικο ως τα παραδοσιακά, τα σμυρνέϊκα, τις καντάδες και το επιθεωρησιακό τραγούδι δίνεται η ευκαιρία να αναδυθούν οι μαγικές φωνές και τα ποικίλα ηχοχρώματα μιας περιόδου ιδιαίτερα δημιουργικής για τις ελληνόφωνες μουσικές. Στόχος είναι μια πολυσυλλεκτική εικόνα που να αναδεικνύει την μουσική πολυφωνία τη εποχής, και μια αυθόρμητη, δημιουργική ματιά πάνω στο μουσικό υλικό χωρίς αγκυλώσεις πέρι «αυθεντικότητας». Η Λάμια Μπεντιούι έχει έρθει από την Τυνησία και έμεινε στη χώρα μας γιατί αγάπησε την ελληνική μουσική, προσεγγίζει τη μουσική μας παράδοση με την ιδιαίτερη ανατολίτικων αποχρώσεων και σπάνιας εκφραστικότητας φωνή της. H σύμπραξη του σχήματος ΑντArtes με την Λάμια Μπεντιούι, που από χρόνια τώρα ερμηνεύει με τον ιδιαίτερο τρόπο της τραγούδια του κόσμου και ιδιαίτερα των χωρών της Μεσογείου ανοίγει νέους δρόμους στην πορεία όλων και προμηνύει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αποτέλεσμα με απρόσμενες συγκλίσεις. Οι AντΑrtes είναι ο Νίκος Καρύδης (φωνή, μπουζούκι, τρομπέτα) και ο Αλέξης Κωτσόπουλος (φωνή, κιθάρα, τσέλο), δύο πολυοργανίστες μουσικοί και performer. Την Πέμπτη 31 Ιουλίου, στις 9μ.μ., στο Χαλάνδρι στο Θέατρο Ρεματιάς. Τιμή εισιτηρίων 10 και 7 ευρώ, φοιτητικά και ανέργων . Επίσης Ακολουθούν οι συναυλίες: την Παρασκευή 1 Αυγούστου στην Κύθνο, την ∆ευτέρα 4 Αυγούστου στη Λαμία και την Τετάρτη 6 Αυγούστου στο Ηράκλειο της Κρήτης, στο Θέατρο Μάνος Χατζιδάκις.

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

«ALPHAVILLE»

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Μελλοντολογικό νουάρ με άρωμα νέου κύματος

Του Στράτου Κερσανίδη

Ζαν Λικ Γκοντάρ θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους κινηματογραφιστές του ορμητικού «νέου κύματος» (νουβέλ βαγκ) που εισέβαλλε δυναμικά στο γαλλικό αλλά και τον παγκόσμιο κινηματογράφο, στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Φρανσουά Ζιρό, αρθρογράφο της εφημερίδας «Λ’ Εξπρές», ο οποίος αναφερόταν στη νεολαία της εποχής. Σύντομα, όμως, συνδέθηκε με τον κινηματογράφο και ιδίως με την ομάδα που εξέδιδε το

«A BLAST»

περιοδικό «Κινηματογραφικά Τετράδια» (Cahiers du cinema), το οποίο ασκούσε δριμεία κριτική στο κινηματογραφικό κατεστημένο και την έως τότε κρατούσα αντίληψη και αισθητική προσέγγιση για τον κινηματογράφο. Στην ομάδα αυτή ανήκει και ο Γκοντάρ, ο οποίος έγραφε χαρακτηριστικά: «Οι κινήσεις της μηχανής σας είναι άσχημες γιατί οι διάλογοι σας είναι άθλιοι. Με λίγα λόγια δεν ξέρετε να κάνετε κινηματογράφο γιατί δεν ξέρετε καν τι είναι». Το 1959 θεωρείται ως η χρονιά εμφάνισης του νέου κύματος, με τις ταινίες «Με κομμένη την ανάσα» του Γκοντάρ,

«Χιροσίμα αγάπη μου» του Αλέν Ρενέ και «Τα 400 χτυπήματα» του Φρανσουά Τριφό. Το 1965, ο Ζαν Λικ Γκοντάρ γύρισε το «Alphaville» κερδίζοντας τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Ο μεγάλος γάλλος κινηματογραφιστής, συνδέει τη νουβέλ βαγκ με την επιστημονική φαντασία, σε ένα μεγαλειώδους σύλληψης μελλοντολογικό φιλμ νουάρ. Κεντρικός ήρωας είναι ο ντεντέκτιβ Λέμι Κόσιον, τον οποίο ερμηνεύει εξαιρετικά ο «γάλλος Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ», Έντι Κονσταντίν. Ο Κόσιον φθάνει στην πόλη Άλφαβιλ για να ανακαλύψει τα ίχνη του χαμένου πράκτορα Χένρι Ντίκσον, χρησιμοποιώντας ψεύτικη ταυτότητα. Έρχεται ως ρεπόρτερ Ιβάν Τζόνσον της εφημερίδας «Φιγκαρό-Πράβντα». Ανακαλύπτει τον Ντίκσον, σε άθλια κατάσταση, εθισμένο στο σεξ, το ποτό και παροπλισμένο πνευματικά. Η πόλη ελέγχεται από τον Άλφα-60, ένα υπολογιστή που κατασκεύασε ο Φον Μπράουν, ο οποίος κυβερνά. Το πορτρέτο του Μπράουν βρίσκεται παντού, σε μία ευθεία αναφορά στον ολοκληρωτισμό. Όταν η Νατάσα Φον Μπράουν, κόρη του ηγέτη της πόλης, αναλαμβάνει να παρακολουθήσει τον Λέμι Κόσιον, θα δημιουργηθεί ανάμεσά τους ένα ειδύλλιο. Η κοπέλα δεν γνωρίζει λέξεις όπως «αγάπη» και «τρυφερότητα», οι οποίες είναι απαγορευμένες, έχουν αφαιρεθεί από τα λεξικά. Τα βιβλία απαγορεύονται στην Άλφαβιλ, κυκλοφορεί μόνο μία Βίβλος, η οποία περιέχει τις επιτρεπόμενες λέξεις που όλο και λιγοστεύουν. Τελικά χάρη σε ένα βιβλίο του Πολ Ελιάρ που έχει στην κατοχή της η Νατάσα, ο Λέμι Κό-

Πάμε Λοκάρνο;

σιον θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τη δύναμη του Άλφα-60. Με ένα σενάριο περίπου υποτυπώδες, ο μεγάλος δημιουργός καταφέρνει να δημιουργήσει το δικό του κόσμο, έναν κόσμο αγωνίας και σασπένς, έναν κόσμο παράδοξο αλλά και ρεαλιστικό, έναν κόσμο ψυχρό που διαρρηγνύεται από τα ψήγματα συναισθηματισμού που καταφέρνουν να εισχωρήσουν. Ένα κόσμο κινηματογραφικής απάτης, ο οποίος όμως αποτελεί γέννημα της ίδιας της πραγματικότητας. Μια ταινία επιστημονικής φαντασίας χωρίς τεχνητά ντεκόρ αλλά σε φυσικούς χώρους, αντισυμβατική εντελώς, τόσο στη σύλληψη όσο και στην πραγμάτωσή της, το «Alphaville» είναι ένα αριστούργημα του παγκόσμιου κινηματογράφου από το σκηνοθέτη ο οποίος μέχρι σήμερα δεν παύει να μας εκπλήσσει με το νεανικό του πνεύμα. Μια αξεπέραστη ταινία την οποία δεν κατάφερε να δαμάσει ο χρόνος. Ο Γκοντάρ χρησιμοποιεί τους κώδικες των μελλοντολογικών ταινιών επιστημονικής φαντασίας και του φιλμ νουάρ, αλλά στο στόχαστρό του είναι η ίδια η εποχή του αλλά και η εποχή μας. Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου από την κυριαρχία των μηχανών επί των ανθρώπων, αλλά δεν χρησιμοποιεί κανένα ντεκόρ παρά το Παρίσι της δεκαετίας του 1960. «Κοιτάξτε καλά. Ο εφιάλτης είναι εδώ, βρίσκεται πολύ κοντά», φαίνεται να λέει ο Γκοντάρ, με την οξυδέρκεια που τον διέκρινε πάντα. strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Συνεχίζοντας το περί ελληνικού κινηματογράφου κείμενο της περασμένη Κυριακής, επανέρχομαι με την ταινία του Σύλλα Τζουμέρκα, «A blast», στην οποία και αναφέρθηκα. Στο μεταξύ, όμως, έμαθα πως η εν λόγω ταινία, όχι μόνον έχει ολοκληρωθεί, αλλά έχει επιλεγεί για το διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ του Λοκάρνο, το οποίο θα διεξαχθεί από τις 6 έως τις 16 Αυγούστου. Ο Σύλλας Τζουμέρκας με τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, εμφανίζεται και πάλι σε ένα μεγάλο διεθνές φεστιβάλ, όπως είχε συμβεί το 2010 με τη «Χώρα προέλευσης» η οποία είχε παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Η ταινία, μια συμπαραγωγή Ελλάδας, Γερμανίας και Ολλανδίας, γυρίστηκε στην Αθήνα, την Πιερία και το Αμβούργο. Παραθέτω την υπόθεση της ταινίας, όπως αναγράφεται στο σχετικό δελτίο Τύπου, της εταιρείας διανομής: «Η Μαρία τρέχει στην Εθνική Οδό. Πίσω της, φωτιά και μια τσάντα γεμάτη λεφτά. Μπροστά της, ο ατέλειωτος δρόμος. Μόλις μια μέρα πριν, ήταν μια στοργική μητέρα, ερωτευμένη σύζυγος, υπεύθυνη κόρη. Σήμερα, έχει επαναστατήσει. Και είναι αποφασισμένη να σαρώσει στο πέρασμά της ό,τι αγάπησε ποτέ. Βίαιο και ειλικρινές, γενναίο σαν την ηρωίδα του, το «A blast» την ακολουθεί στην προσπάθειά της να ξαναπάρει τη ζωή της στα χέρια της. Η μαύρη κωμωδία και το δράμα εναλλάσσονται συνεχώς και μια κρυμμένη τρυφερότητα τρυπάει τη σκληρή πραγματικότητα, σε μια ελληνική ιστορία πιο επίκαιρη από ποτέ». Σε σημείωμά του ο Σύλλας Τζουμέρκας, γράφει: «Μέσα στα πυρετώδη χρόνια της κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας, το «A blast» μιλά για το τι σημαίνει να σε διαψεύδουν και να κάνεις κάτι γι’ αυτό. Η Μαρία ξεκινά την ενήλικη ζωή της με τις καλύτερες προθέσεις. ∆έκα χρόνια μετά, όπου κι αν κοιτάξει γύρω της, όλα έχουν ραγίσει. Απρόθυμη να συμφιλιωθεί με τη χαμένη της αξιοπρέπεια, την έλλειψη φροντίδας και την νικημένη της αγάπη για τη ζωή, η Μαρία επιτίθεται. Επιτίθεται στον εαυτό της, στο παρελθόν της και τους αγαπημένους της, στη χώρα της και στην αντίληψη των άλλων για το φύλο της, σε έναν άγριο αγώνα για την αλήθεια μέσα της και γύρω της». Το σενάριο έγραψαν ο Σύλλας Τζουμέρκας και η Γιούλα Μπούνταλη. Πρωταγωνιστούν η Αγγελική Παπούλια, ο Βασίλης ∆ογάνης, η Μαρία Φιλίνη, η Θέμις Μπαζάκα, ο Γιώργος Μπινιάρης και ο Μάκης Παπαδημητρίου. Στα ελληνικά ο τίτλος της ταινίας μεταφράζεται «Μια έκρηξη» -και θα πρέπει κάποτε να περιοριστεί η λαγνεία των ελλήνων παραγωγών και σκηνοθετών με τους ξενόγλωσσους τίτλους. Στους κινηματογράφους τον ερχόμενο χειμώνα. Σ.Κ.

 «Σε λάθος χρόνο» (Locke) του Στίβεν Νάιτ: Ο Ίβαν Λόκε, επιβλέπων μηχανικός σε μια εταιρεία, παντρεμένος με δύο παιδιά, θα έρθει αντιμέτωπος μα κάτι που έκανε πριν από μερικούς μήνες, το οποίο τον στοιχειώνει και τον φέρνει μπροστά σε μεγάλα διλήμματα. Η ταινία είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου γυρισμένη σε ένα αυτοκίνητο. Το μόνο πρόσωπο που βλέπουμε είναι του Ιβάν, οι υπόλοιπες φωνές ακούγονται μόνο από το τηλέφωνο. Το σκηνικό είναι τα φώτα του δρόμου. Μέσα σε ένα χώρο δύο μέτρων επί δύο και με γύρισμα σε μονοπλάνο, ο Στίβεν Νάιτ δημιουργεί μια θαυμάσια ατμοσφαιρική ταινία και με καθηλωτικό σασπένς, που αξίζει να δείτε.

 «Το κόλπο της ζωής μας» (Love Punch) του Τζόελ Χόπκινς: Ο Ρίτσαρντ, μεσήλικας, χωρισμένος και συνταξιούχος, χάνει ξαφνικά τη σύνταξή του επειδή κάποιος τον εξαπάτησε και η εταιρεία που πούλησε έχει πτωχεύσει. Μαζί με την πρώην σύζυγό του, Κέιτ, πηγαίνουν στη Γαλλία για να ξεσκεπάσουν τον απατεώνα. Η κλοπή ενός κοσμήματος φαίνεται πως είναι η λύση. Μέτρια αστυνομική κωμωδία με δύο γοητευτικούς πρωταγωνιστές: την Έμα Τόμσον και τον Πιρς Μπρόσναν.

 «Το καλοκαίρι της ζωής μας» (Avis De Mistral) του Ρος Μπος: Η Λέα, ο Αντριέν κι ο κουφός αδελφός τους, Τεό, θα κάνουν φέτος διακοπές στην Προβηγκία με τον παππού τους, Πολ. Μόνο που δεν τον έχουν γνωρίσει ποτέ, εξαιτίας μια οικογενειακής παρεξήγησης. Το κλίμα δεν είναι ιδιαίτερα θερμό και τα τρία παιδιά θα πρέπει να συμβιώσουν με τον Πολ και το θυελλώδες παρελθόν του. Μετριότατη γαλλική οικογενειακή κωμωδία με το Ζαν Ρενό.  «Ηρακλής: Οι Θρακικοί Πόλεμοι» (Hercules: The Thracian Wars) του Μπρετ Ράτνερ: Ο γνωστός ήρωας της ελληνικής μυθολογίας, Ηρακλής, μετά τους 12 άθλους και αφού έχει χάσει την οικογένειά του, γύρισε την πλάτη στους θεούς. Είναι πλέον μια χαμένη ψυχή που μαζί με άλλους σαν αυτόν, ζει ως μισθοφόρος παίρνοντας μέρος σε αιματηρές μάχες. Περιπέτεια που κινείται σε επίπεδα κάτω του μετρίου. Σινεφίλ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Η Κοιμωμένη ξύπνησε» των Ξ. Καλογεροπούλου - Θ. Μοσχόπουλου για παιδιά μικρά και μεγάλα από το Θέατρο του Νότου

Την Κοιμωμένη που ξύπνησε παρουσιάζει το Θέατρο του Νέου Κόσμου σε πανελλαδική περιοδεία φέτος το καλοκαίρι. Το έργο των Ξένια Καλογεροπούλου και Θωμά Μοσχόπουλου, που υπέγραψε και τη σκηνοθεσία, παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών το 2006 με μεγάλη επιτυχία. Το έργο στηρίζεται στο γνωστό παραμύθι του Σαρλ Περό «Η ωραία

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Κοιμωμένη», αλλά το συγγραφικό δίδυμο δεν δούλεψε απλώς μια ακόμα, γοητευτική ομολογουμένως, παραλλαγή του αρχικού παραμυθιού, αλλά δημιούργησε μια εντελώς νέα ιστορία, σύμφωνα με την οποία η πριγκίπισσα πέφτει σε βαθύ ύπνο και ξυπνά 500 χρόνια μετά.

Mια πικάντικη και τρυφερή παράσταση

“

ι συγγραφείς έκαναν μια ενδιαφέρουσα μελέτη με ψυχαναλυτική κατεύθυνση των συμβόλων που ενοικούν το αρχικό παραμύθι, αντιμετωπίζοντάς το ως τη δύσκολη και μαγική περιπέτεια της διαδρομής προς την ενηλικίωση. Στο πρώτο μέρος, με πολύ χιούμορ είναι αλήθεια, το έργο αφηγείται την ιστορία της νεαρής πριγκίπισσας, που μια νεράιδα -εδώ μια αδέξια και όχι κακιά νεράιδα- άθελά της καταδικάζει σε θάνατο, όταν τρυπηθεί από κάτι αιχμηρό. Την άθλια μοίρα διορθώνει μια πιο επιδέξια νεράιδα, μετατρέποντας το θάνατο σε ύπνο, από τον οποίο το κορίτσι θα ξυπνήσει με το φιλί ενός πρίγκιπα που θα την αγαπήσει. Το δεύτερο μέρος, όμως, ανατρέπει την παραμυθική παράδοση. Περνούν 500 ολόκληρα χρόνια, κι ένα νεαρό αγόρι φτάνει τυχαία στο παλάτι του δάσους. Είναι παιδί της εποχής μας, από μονογονεϊκή οικογένεια, κλειστό, μοναχικό, με μια υπερπροστατευτική μαμά, που ζητάει λύση στη δική της μοναξιά, τρέχοντας διαρκώς σε ένα παιδοψυχίατρο για να λύσει μέσα από τα προβλήματα του γιού της, τα δικά της. Θα ξυπνήσει την πριγκίπισσα μ’ ένα φιλί, θ’ αγαπηθούν και θα χαθούν. Τότε το κορίτσι θα έρθει στην πόλη για να τον αναζητήσει.

Για όσους αγαπούν το αρχαιοελληνικό μυθιστόρημα, θα αναγνωρίσουν πολλά μοτίβα του στις περιπέτειες των δυο ηρώων και στην τελική έκβαση. Για όσους αγαπούν τα παραμύθια, μπορούν να θυμηθούν πώς ένα παιδί ανοίγει έκπληκτο τα μάτια μπροστά στα θαύματα του κόσμου.

Το ταξίδι της ενηλικίωσης Η έκπληξή της μπροστά στον κόσμο που αντικρίζει είναι μεγάλη. Μαθαίνει να επιβιώνει μέσα στον κόσμο της τεχνολογίας, τι είναι χρήμα, πως πρέπει να δουλέψει σκληρά για να ζήσει, να κάνει φίλους, να γνωρίσει τον κόσμο… Να μεγαλώσει, δηλαδή, και να σταθεί στα πόδια της. Και ταυτόχρονα ψάχνει παντού τον πρίγκιπά της, τον έρωτα, το άλλο της μισό. Κι εκείνος μεγαλώνει κάπου μέσα στην πόλη, μαθαίνει να δουλεύει, δεν ικανοποιείται μόνο με τη δουλειά, κάτι του λείπει. Κι αυτό που του λείπει, έρχεται στο τέλος και τον βρίσκει, τον συναντά ύστερα από μακροχρόνιο ψάξιμο. Είναι η πριγκίπισσα. Και η ιστορία τελειώνει σε μια έκρηξη αγάπης. Για όσους αγαπούν το αρχαιοελληνικό μυθιστόρημα, θα αναγνωρίσουν πολλά μοτίβα του στις περιπέτειες των δυο ηρώων και στην τελική έκβαση. Για όσους αγαπούν τα παραμύθια, μπορούν να ξεχαστούν για λίγο και να θυμηθούν πώς ένα παιδί ανοίγει έκπληκτο τα μάτια μπροστά στα θαύματα του κόσμου, που εμείς οι ενήλικες προσπερνάμε πλέον βαριεστημένοι, πόσο συγκλονιστικό και μοναδικό κάθε φορά είναι να μεγαλώνει ένα παιδί. Για τα παιδιά - θεατές είναι μια ευχάριστη περιπέτεια που αφηγείται έξυπνα και τρυφερά την περιπέτεια της ενηλικίωσης και τονίζει την ανάγκη της αυτεξουσιότητας και της αγάπης, που δείχνει επίσης με προσοχή και πειστικότητα τα προβλήματα του κόσμου των ενηλίκων.

Αντιμετωπίζοντας φόβους και εκπλήξεις

Η παράσταση που είχε σκηνοθετήσει ο Μοσχόπουλος απευθυνόταν κυρίως σε εφήβους. Ο Θεοδωρόπουλος, αντίθετα, απευθύνεται σε παιδιά. Έχοντας την πείρα από τη χρόνια ενασχόλησή του με παραστάσεις για παιδιά σε νοσοκομεία (μια συγκινητική δραστηριότητα του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, για την οποία ο Θεοδωρόπουλος και οι συνεργάτες του είναι δικαίως υπερήφανοι), σκηνοθετεί με κέφι και υπευθυνότητα. Φαίνεται πως του πάει το παιδικό και ίσως πρέπει να το συ-

•

νεχίσει. Η εκδοχή του είναι γλυκιά και παιχνιδιάρικη. Χαρούμενη. Μοιάζει να αφηγείται το παραμύθι σε ένα αγαπημένο παιδί, του οποίου θέλει να έχει συνέχεια την προσοχή, χωρίς όμως να υπερβάλει και να κουράζει. Ανοίγει παραθυράκια προς τα μυστικά του έργου, αλλά προτιμά να μείνει σε αθώους υπαινιγμούς, που το παιδί θα δουλέψει αργότερα μόνο του και θα το βοηθήσουν στο δικό του ταξίδι του μεγαλώματος, να αντιμετωπίσει φόβους και εκπλήξεις του ίδιου του κορμιού του. Η ώρα της παράστασης είναι η ώρα της χαράς και της αυθόρμητης συμμετοχής, της φαντασίας και της απόλαυσης.

Ευρηματικότητα και ταλέντο

Μέσα σε ένα ευρηματικό και ευφάνταστο σκηνικό από γεωμετρικούς όγκους κατασκευασμένους από ελαφρύ υλικό για να μετακινούνται και να δημιουργούν χώρους δράσης με ταυτότητα (Κλερ Μπρέισγουελ) η παρορμητική παιδούλα μετατρέπεται σε δυναμική νέα γυναίκα (οι συγγραφείς αναγνωρίζουν την προτεραιότητα στην ερωτική αλλά και κοινωνική ωρίμανση των κοριτσιών) και η Αμαλία Αρσένη ξεδιπλώνει με χάρη ένα αξιοπρόσεκτο ταλέντο που ωριμάζει. Απολαυστική στο ρόλο της αδέξιας νεράιδας Βιόλας η Φωτεινή Τιμοθέου, «κλέβει» την παράσταση, πλάθοντας ένα ολοκληρωμένο χαρακτήρα, δουλεμένο με αυθορμητισμό και κέφι. Ο Ορέστης Τζιόβας δημιουργεί ένα τρελούτσικο βασιλιά-μπαμπά, ξετρελαμένο με την κόρη του, που αποσπά αβίαστα το γέλιο του κοινού και ένα συμπαθητικό ψυχίατρο με όλα τα αναγνωρίσιμα κλισέ. Πολύ καλοί και οι υπόλοιποι ηθοποιοί στους διπλούς ρόλους τους: Ανθή Ευστρατιάδου (έμπειρή νεράιδα Ορτανσία και μαμά του μοναχικού πρίγκιπα), Χρήστος Πίτσας (παλαβιάρης ξάδελφος της πριγκίπισσας και φίλος του νεαρού αγαπημένου της μετά), Σταύρος Σβήγκος (μοναχικός πρίγκιπας) και Ευαγγελία Συριοπούλου (μαμά-βασίλισσα και εργαζόμενη). Χαριτωμένα τα κοστούμια που επιμελήθηκε επίσης η σκηνογράφος και αποτελεσματική η μουσική επένδυση του Σπύρου Γραμμένου. Μαρώ Τριανταφύλλου, maro33@otenet.gr

Old Boy Του Θωμά Τσαλαπάτη Το Απέραντο Πορτοκαλί Αν τύχει και είναι μεσημέρι Αυγούστου και τύχει να είσαι μέσα στη θάλασσα και τύχει να στρέψεις το κεφάλι σου κατευθείαν στον ήλιο, τότε κλείνοντας τα μάτια γίνεσαι μάρτυρας ενός απέραντου πορτοκαλί, που προκύπτει ως αποτέλεσμα της ημιμάταιας προσπάθειας των κατεβασμένων σου βλεφάρων να εμποδίσουν τις ακτίνες, ως το αποτέλεσμα δηλαδή ενός συμβιβασμού ανάμεσα στο φως που τυφλώνει και στο σκοτάδι που είναι εξ ορισμού τυφλό. Κι έτσι από τη σύγκρουση δυο τυφλώσεων σχηματίζεται ένα χρώμα, από τη σύγκρουση δυο αρνήσεων μια θέση, από τη σύγκρουση δυο ακροτήτων ένα μέτρο έγχρωμο, ένα πορτοκαλί που αν του αφεθείς για μερικά δευτερόλεπτα είσαι καταδικασμένος να αναρωτηθείς τι ρόλο βαράς εσύ, μεταξύ θάλασσας και ήλιου, εσύ, ανάμεσα σε αυτούς τους δύο μονιμάδες της ζωής και της έμπνευσης των πτωχών τω λυρισμώ, εσύ, τόσο τα συγκεκριμένα δευτερόλεπτα όσο και όλα τα υπόλοιπα, να αναρωτηθείς δηλαδή αν αποτελείς ένα πορτοκαλί κόκκο ύπαρξης ή έναν πορτοκαλί κόκκο ανυπαρξίας, έναν κόκκο νοηματοδότησης και χρωματογονίας ή έναν κόκκο χωρίς τον οποίο απαράλλακτα ο ήλιος θα φωτίζει τη θάλασσα και όλος ο κόσμος απαράλλακτος θα είναι, ο κόσμος -τουλάχιστον- ο ορατός, ο αδιαμεσολάβητος από την ανωμαλία των κλειστών μα-

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

τιών και την αλαζονεία των βλεμμάτων που βαφτίζουν το μέσα μέρος των βλεφάρων τους σκοτάδι. (Κώστας Κωστάκος, Old boy {πλέι μολέξεις}, εκδόσεις bibliotheque) Στο βιβλίο του, ο μπλόγκερ Κώστας Κωστάκος γράφει ένα πρόσωπο που γράφει κάποια κείμενα που γράφουν ένα βιβλίο. Αυτοβιογραφεί έναν άλλο, τον χειρόγραφο εαυτό του. Το βιβλίο δανείζεται τον τίτλο του από το μπλογκ. Το ψευδώνυμο Old Boy, καταχωρημένο πια ως τίτλος βιβλίου που εμπεριέχει και συνοψίζει περιεχόμενα, αποσπάται από σημείο ταυτότητας του συγγραφέα και αλλάζει δέρμα. Από μάσκα γίνεται σελίδα. α σύντομα κείμενα του Old Boy (άσχετα με όσα ειπώθηκαν παραπάνω, εμείς έτσι μάθαμε να τον αποκαλούμε) είναι κείμενα που εκκρεμούν. Ανάμεσα στο διήγημα και την ποίηση, ανάμεσα στο αστείο και την εξομολόγηση, ανάμεσα στον στοχασμό και την αφήγηση. Έντυπα, αποσπώνται από τη μορφή του μπλογκ αλλά κουβαλούν ως ταυτότητα, χαρακτηριστικά που προκύπτουν από το ίδιο το μέσο. Το σταδιακό χτίσιμο της ιστορίας σε στρώσεις φράσεων, η οικοδόμηση πάνω στη βάση ενός αρχικού ευρήματος, ο προσωπικός τόνος, ο εξομολογητικός λυρισμός, ακόμα και το μέγεθος, το σχήμα αλλά και η προαναφερθείσα εκκρεμότητα προκύπτουν από τους άτυπους κανόνες του μπλόγκινγκ (ή καλύτερα μιας εκδοχής του). Έτσι, το βιβλίο καταφέρνει μια από τις σημαντικότερες αρετές του: να είναι λογοτεχνία χωρίς να παρακαλά για λογοτεχνικότητα, χωρίς να ζητιανεύει ή να προσποιείται, αυτάρκες στους εσωτερικούς του κανόνες, στα ευρήματα και στην καταιγιστική γραφή του. Μαζί, λοιπόν, με όλα αυτά -αλλά και λόγω όλων αυτών- το βιβλίο καταφέρνει κάτι εξαιρετικά σπάνιο: να είναι ένα βιβλίο καινούργιο. Στα σύντομα αυτά κείμενα, η γλώσσα

“

Tο βιβλίο καταφέρνει μια από τις σημαντικότερες αρετές του: να είναι λογοτεχνία χωρίς να παρακαλά για λογοτεχνικότητα, χωρίς να ζητιανεύει ή να προσποιείται, αυτάρκες στους εσωτερικούς του κανόνες, στα ευρήματα και στην καταιγιστική γραφή του.

γίνεται αντικείμενο του μύθου και ο μύθος στοιχείο της ιστορίας. Ο αναγνώστης μαθαίνει για την ιστορία του Ποιησού που χρησιμοποιεί τον ποιητικό του λυρισμό μέχρι να γίνει ο βασιλιάς του κόσμου, την περίπτωση του Καισερά Σερά και της Γουιλμπί Γουιλμπί και του παιδιού τους, του Γουατέβερ, την ιστορία του Προμισέα, ο οποίος πήρε το όπλο της υπόσχεσης (Promise) από τους θεούς και το έδωσε στους ανθρώπους, την ιστορία της κοπέλας που καθαρίζει αυγές, την περίπτωση του λαγού που ξαστοχώντας βρίσκεται σε άλλον μύθο από αυτόν με τη χελώνα, δίπλα σε μία λεχώνα. Ταυτόχρονα με τις ιστορίες των ενσαρκωμένων λογοπαιγνίων θα συναντήσουμε καταγραφές ανεπαίσθητων καθημερινών περιστατικών, κινηματογραφικά καρέ κινούμενου λόγου: ένα ζευγάρι σε μια μηχανή μπροστά από το συγγραφέα, ένα άλλο στο βαγόνι του μετρό, ένας άντρας περιμένει σε ένα μπαρ. Ενώ οι ευφυείς παραφράσεις συνεχίζουν ακόμη και στους τίτλους (π.χ. το κείμενο «Θα χυθεί βλέμμα»), το παράλογο συνεχίζει την καταγραφή του: ο κάτοικος μιας πολυκατοικίας -μια αστική στρουθοκάμηλος- τρυπάει το πάτωμα και το κεφάλι της εμφανίζεται στο ταβάνι του από κάτω διαμερίσματος, μια επανάσταση διεκδικεί το τέλος του νόμου της βαρύτητας, κάποιος που κατά τη διάρκεια της συνηθισμένης βόλτας του στους πολυσύχναστους δρόμους της ανυπαρξίας συλλαμβάνεται αιφνιδιαστικά για ύπαρξη. Το βιβλίο Old Boy, δικαιώνει τις παράπλευρες γραφές μας, τα σκαλίσματα σε θρανία και έδρανα, τα συνθήματα σε τοίχους που βάφτηκαν ή φθάρθηκαν, τα χαμένα sms που προσπάθησαν να στριμώξουν ένα συναίσθημα, συντάχτηκαν, καταγράφηκαν και ξεχάστηκαν, τις αφιερώσεις μας σε βιβλία που άλλαξαν χέρια, τα διαδικτυακά σχόλια και τους καβγάδες, τα μέιλ που δεν έφυγαν και εκκρεμούν. Γιατί αποσπασμένη από τους κοινωνικούς της τρόπους και τα αντίστοιχα φορτία, η γραφή παραμένει μια διαδικασία ενιαία. Μια διαδικασία συναρπαστική και γεννημένη κάθε φορά από την αρχή. tsalapatis.blogspot.gr

∆εν θα γίνεις βουλευτής ποτέ, ηθοποιέ, ηθοποιέ… Τον τελευταίο καιρό, διάφορα δημοσιεύματα στον Τύπο αλλά και αναρτήσεις στο Facebook και άλλους τόπους κοινωνικής δικτύωσης εκπέμπουν ένα αναχρονιστικό ρατσισμό απέναντι σε μια επαγγελματική κατηγορία: τους ηθοποιούς. Είναι προφανές πως όταν η χιονόμπαλα αρχίζει να κυλάει, από μαλακό παιδικό τόπι γίνεται χιονοστιβάδα και παρασύρει τα πάντα στο καταστροφικό πέρασμά της.

ταν, λοιπόν, στερεύουν επιχειρημάτων, οι αρθρογράφοι περνούν στην προσωπική επίθεση. Και επειδή στρέφουν τα βέλη τους ενάντια σε ανθρώπους που δεν έχουν τίποτε να τους προσάψουν ως προς την επαγγελματική τους ηθική, για να βρουν κάτι, μιλούν απαξιωτικά για το επάγγελμά τους ή τις επαγγελματικές επιλογές τους. Αποκρύπτοντας από τους αναγνώστες τους το πασιφανές: ο ηθοποιός είναι ένας εργαζόμενος όπως όλοι μας. Ακόμα περισσότερο είναι ένας εργαζόμενος που, όχι μόνο τώρα αλλά από παλιά, προ κρίσης ακόμη, ζούσε και ζει στην επισφάλεια. Όσοι ζούμε από κοντά τον χώρο, δεν γελάμε καθόλου με ανέκδοτα του τύπου «Είστε ηθοποιός; Αλήθεια; Σε ποιο μπαρ δουλεύετε;». Γιατί ξέρουμε ότι, είτε επειδή η χρηματοδότηση του πολιτισμού είναι σχεδόν μηδενική είτε και για

άλλες αιτίες που πρέπει κάποτε να τις δούμε σοβαρά, δεκάδες ταλαντούχοι ηθοποιοί -νέοι ή λιγότερο νέοι- αντί να σμιλεύουν το ταλέντο τους πάνω σε δύσκολους ρόλους ή ασκούμενοι σε νέες τεχνικές και ρεύματα, πνίγουν την δημιουργικότητά τους γιατί πρέπει να εξασφαλίσουν τον επιούσιο, για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους. Αρκετοί εγκαταλείπουν απογοητευμένοι. Κάποιοι προσπορίζονται ένα μικρό μισθό από τη διδασκαλία τους σε δραματικές σχολές ή προετοιμάζοντας παιδιά για εισαγωγικές εξετάσεις (πολλούς έχω ακούσει να μιλούν με μεγάλη αγάπη γι’ αυτό το κομμάτι της δουλειάς τους, που το θεωρούν εξίσου σοβαρό με την υποκριτική).

τητα να είναι επιλεκτικοί στο θέατρο ή ακόμα και να συστήνουν θεατρικές ομάδες και να ανεβάζουν παραστάσεις που εκ των προτέρων ήξεραν ότι δεν θα έχουν κέρδος, αντιθέτως, θα «έμπαιναν μέσα», αλλά θα ήταν το θέατρο που επιθυμούσαν, χωρίς συμβάσεις. Έτσι όπως έκαναν πολλοί ηθοποιοί τη χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου. Κι ανάμεσά τους σπουδαίοι ηθοποιοί, που σκύβουμε την κεφαλή στο άκουσμα του ονόματός τους. ∆εν φαντάζομαι να πιστεύει κανείς, βλέποντας παλιές ταινίες στην τηλεόραση πλέον, ότι ένας Μάνος Κατράκης είχε ως μόνη φιλοδοξία να παίζει το σκληρό αφεντικό ή τον κατατρεγμένο γέροντα σε άτεχνα μελό εποχής;

Η τηλεόραση έδωσε παλιότερα μια διέξοδο σε πολλούς -δεν ήταν όλοι σταρ και δεν έπαιρναν όλοι αστρονομικές αμοιβές. ∆εν έπαιξαν πάντα σε σειρές που, αν είχαν άλλη επιλογή, θα τις είχαν διαλέξει. Έκαναν τη δουλειά τους όσο καλύτερα μπορούσαν, στα όρια που τους επέτρεπε η τηλεοπτική πραγματικότητα (ειδικά της ιδιωτικής τηλεόρασης) ονειρευόμενοι κάτι άλλο, το μεγάλο ρόλο στο σανίδι ή ακόμη το μικρό ρόλο αλλά σε μια σπουδαία παράσταση. Ίσως μάλιστα ακριβώς η συμμετοχή τους σε αυτές τις σειρές τους έδινε τη δυνατό-

Η αγαπημένη μου φίλη, Μαρία Κανελλοπούλου, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Αχαΐα, τον τελευταίο καιρό υφίσταται τέτοιες επιθέσεις που σχετίζονται με την πολιτική της παρρησία και τη δυναμική αριστερή της ταυτότητα. Όπου δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τη δραστηριότητά της ως πολιτικού με πολιτικά επιχειρήματα, αμέσως καταφεύγουν στην… εμπορικότητα. Πως έχει παίξει στην τηλεόραση. Ως να μην έχει κάνει τίποτε άλλο στην καλλιτεχνική ζωή της. Με τέτοιες λογικές οπισθοδρομούμε

Ονειρευόμενοι κάτι άλλο

Τα απολύτως αυτονόητα

σε μια αλήστου μνήμης εποχή, όταν η κοινωνία αντιμετώπιζε τους ηθοποιούς και ειδικά τις γυναίκες ως πολίτες β’ κατηγορίας. Κι αν αυτό δεν είναι κοινωνικός ρατσισμός, τότε τι είναι; Αν αυτό δεν υπονοεί ότι στη Βουλή πρέπει να μετέχουν ασκούντες μόνο «ευγενή επαγγέλματα», «κοινωνικού κύρους», τότε τι σημαίνει; Αν αυτό δεν δείχνει προκατάληψη και αναπηρία ψυχής, τι δείχνει; Αν αντί σε μια όντως κακή σειρά («Μάνα είναι μόνο μία»), η Μαρία Κανελλοπούλου είχε παίξει μόνο την Εκάβη, θα άλλαζε την ποιότητα του πολιτικού της λόγου και των αποφάσεών της; Μου φαίνεται αστείο ακόμα και που τα γράφω αυτά. Τα απολύτως αυτονόητα. Όπως και νά ’χει, θέλω από τούτη εδώ τη στήλη να πέμψω χαιρετισμούς στη Μαρία Κανελλοπούλου, με το παιδικό χαμόγελο και τα τόσο εκφραστικά μάτια. Η γνωριμία μας είναι ένα δώρο που μου έκανε η διετής απόσπασή μου στη Βουλή. Επειδή είναι και πολύ καλή δασκάλα, μου έμαθε πολλά και την ευχαριστώ. Κυρίως μου έδωσε τη χαρά να έχω στη ζωή μου έναν άνθρωπο που είναι βαθύτατα συλλογικός (αρετή σπουδαία για ένα ηθοποιό), έχει διεισδυτική σκέψη, τρυφερότητα ψυχής και διαβάζει υπέροχα ποίηση. Μαρώ Τριανταφύλλου

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

Από το εργοστασιακό εργατ στην κομματικοποίηση των ΑΓΝΟΗΜΕΝΕΣ ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

Των Άννα Κουμανταράκη και Θανάση Τσακίρη*

ια αγνοημένη όψη της περιόδου της μεταπολίτευσης είναι αυτή της δράσης κινημάτων από τα κάτω. Στη μεταβατική περίοδο, η κοινωνία είτε ήταν απούσα από τη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών της ή, στην καλύτερη περίπτωση, έπαιζε το ρόλο του κομπάρσου. Τα κόμματα διαχειρίστηκαν αυτή τη μετάβαση θετικά όσον αφορά τον ειρηνικό και σύντομο χαρακτήρα της, αλλά από την άλλη περιόρισαν ασφυκτικά τις πρωτοβουλίες των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων και των εργαζομένων που δεν μπόρεσαν να συγκροτήσουν ένα αυτόνομο διεκδικητικό κίνημα.

Με δεμένα χέρια τα εργοστασιακά σωματεία

Οι εργασιακές σχέσεις ήταν «ιδιαίτερα καταπιεστικές, εξουσιαστικές, με στρατιωτική πειθαρχία και ιεραρχία» και οι συλλογικές συμβάσεις αρκούνταν σε μισθολογικά θέματα. Με την ύπαρξη της υποχρεωτικής διαιτησίας και την απαγόρευση απεργιών στη διάρκειά της ακυρωνόταν ουσιαστικά η διαδικασία και το περιεχόμενο κάθε συλλογικής διαπραγμάτευσης. Η κυβέρνηση της Ν.∆. με το Ν. 330/76, δημιουργούσε μια «αμυντική δημοκρατία» για την απορρόφηση των κραδασμών που προκαλούσαν οι κοινωνικές διεκδικήσεις των εργατικών μισθωτών στρωμάτων και των ιδιωτικών και, πλέον, των δημοσίων υπαλλήλων. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι, αν και οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί είχαν πλήρως αποκατασταθεί το 1974, η πολιτική ζωή συνέχισε να οργανώνεται με αυταρχικό και συγκεντρωτικό τρόπο. Η μη δημοκρατική οργάνωση των κομμάτων της αριστεράς βοήθησε στην αποδοχή τους από το κατεστημένο της δεξιάς. Ταυτόχρονα, όμως, έκανε πολύ δύσκολη για τα κόμματα την επικοινωνία τους με λαϊκά κινήματα, όπως αυτό των εργοστασιακών σωματείων. Αυτά αναδείχθηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου ξέχωρα από τα κόμματα της Αριστεράς, και ιδιαίτερα από το ΚΚΕ. Η περιορισμένη ανοχή της κυβέρνησης και του ΚΚΕ επεκτάθηκε και στα εργοστασιακά σωματεία, με αποτέλεσμα να μην κερδίσουν παρά ελάχιστη προστασία από

“

Τα εργοστασιακά σωματεία ήταν στο σύνορο μεταξύ της νόμιμης και της παράνομης δράσης. Ακόμη και αν δεν παραβίαζαν τυπικά το νόμο, τον παραβίαζαν ουσιαστικά, αφού το δικαίωμα στην απεργία θεωρείτο παράνομο για τα εργατικά συνδικάτα στο χώρο εργασίας.

την ελληνική εργατική νομοθεσία. Παρά το γεγονός ότι τα συνδικαλιστικά δικαιώματα αναγνωρίστηκαν από το νέο Σύνταγμα, η κυβέρνηση επέβαλε το νόμο 330 και ουσιαστικά στέρησε από τα εργοστασιακά σωματεία οποιασδήποτε νομική προστασία. Παρά τη δημοκρατική αλλαγή, λοιπόν, πολύ δύσκολα μπορούσαν να διεκδικήσουν συνδικαλιστικά δικαιώματα στο χώρο εργασίας. Η δυσκολία ίσως να προέκυπτε από τον αρνητικό ή αδιάφορο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν τα εργοστασιακά σωματεία από τα πολιτικά κόμματα, ακόμη και από τα κόμματα της Αριστεράς. Παρά το γεγονός ότι ήταν απολύτως νόμιμα, ωθήθηκαν στα πολιτικά περιθώρια τόσο από τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία, όσο και από τα κόμματα της Αριστεράς. Η αρνητική αντίδραση, τόσο της ∆εξιάς όσο και της Αριστεράς, είναι μια ένδειξη της ασυμβατότητας των σωματείων αυτών με την κυρίαρχη μορφή της ένταξης του ελληνικού λαού στην πολιτική.

Η πολιτική αποκατάσταση του ΚΚΕ

Αυτό και μόνο δείχνει το στενό πεδίο εφαρμογής του νέου κοινοβουλευτικού καθεστώτος. Παρά το γεγονός ότι το άνοιγμα του πολιτικού συστήματος συνεπάγεται τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ και την κατάργηση όλων των αντικομμουνιστικών μέτρων, δεν προσφέρεται η αναγκαία υποστήριξη για τα νέα κοινωνικά κινήματα και τις μορφές λαϊκής συμμετοχής στην πολιτική που προέκυψε στη συνέχεια. Η αυταρχική δομή των κομμάτων της Αριστεράς επέφερε το αποτέλεσμα ότι απέτυχε να συνδεθεί με αυτό το κίνημα και οι κινητοποιήσεις των τελευταίων κατέστησαν τα όρια της συντηρητικής δημοκρατίας πιο ευδιάκριτα. Η κατάσταση ήταν πράγματι επικίνδυνη διότι, με την κατάργηση της αντικομμουνιστικής νομοθεσίας, το νέο δεξιό δημοκρατικό καθεστώς, κατ’ αρχήν, προσφέρει την ευκαιρία για μια πιο αυτόνομη πολιτική συμμετοχή των λαϊκών μαζών. Η κυβέρνηση του Καραμανλή δεν απειλείται ουσιαστικά από την πολιτική αποκατάσταση της Αριστεράς, η οποία διαρθρώνεται γύρω από αυταρχικές γραφειοκρατικές κομματικές γραμμές. Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα του κομμα-

τικού αυταρχισμού (ένας από τους λόγους για την αδύναμη παρουσία ενός λαϊκού κινήματος εκείνη την εποχή) αποτελούσε μεγαλύτερο πρόβλημα για την Αριστερά από ότι για τη ∆εξιά, η οποία είχε οργανωθεί στη βάση πιο αυτόνομων πελατειακών δικτύων και θα μπορούσε να στηριχθεί στο «προσωπικό χάρισμα» του Καραμανλή. Συγκεκριμένα, η αυταρχική δομή του ΚΚΕ διευκόλυνε την ενσωμάτωσή του ως κόμμα στη νέα πολιτική τάξη. Το ΚΚΕ, θα πρέπει να σημειωθεί, είχε πλέον απομακρυνθεί πολύ από τις αντι-εθνικιστικές θέσεις που είχαν υιοθετηθεί κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. Η εμπειρία του εμφυλίου πολέμου που είχε διαχωρίσει τους κομμουνιστές από τους «εθνικόφρονες», το 1974, έφερνε σύγχυση στο κόμμα σχετικά με τη θέση του για το εθνικό ζήτημα. Η νομιμοποίηση του ΚΚΕ οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η ∆εξιά έχει χάσει την αξιοπιστία της για το θέμα αυτό. Στην πραγματικότητα, από τότε, η ελληνική Αριστερά είχε αναδειχθεί ως πιο πατριωτική δύναμη από τη ∆εξιά. Η επτάχρονη στρατιωτική δικτατορία και η τουρκική κατοχή της μισής Κύπρου στέρησαν από τη ∆εξιά την αξιοπιστία της ως «θεματοφύλακα» των εθνικών συμφερόντων. Τώρα, οι πατριωτικές δυνάμεις ταυτίστηκαν με την Αριστερά, όχι μόνο του ΚΚΕ, αλλά και του ΠΑΣΟΚ. Ο νέος πατριωτικός λόγος υποστήριζε την ανεξαρτησία της χώρας από το ΝΑΤΟ. Σε ό, τι αφορά το ζήτημα αυτό, η θέση της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΟΚ προκαλούσε μεγάλη ανησυχία, κυρίως λόγω της παρέμβασης των Αμερικανών, τόσο σε σχέση με τη Χούντα όσο και στα γεγονότα στην Κύπρο. Οι σχέσεις με το Ανατολικό Μπλοκ ήταν, εξίσου, παράγοντας ανησυχίας. Ο «αυταρχισμός» της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ένα σοβαρό πρόβλημα για εκείνους στην ελληνική Αριστερά που δεν ανήκαν στο ΚΚΕ. Αυτό που η Αριστερά ή μάλλον η σοσιαλιστική Αριστερά (ΠΑΣΟΚ) προσπαθούσε να διεκδικήσει πέρα από οτιδήποτε άλλο, ήταν η αυτονομία και η αυτάρκεια της Ελλάδας, δύο στοιχεία που είχαν κεντρικό ρόλο στην πατριωτική ιδεολογία σε παλαιότερες στιγμές στην ιστορία της χώρας. Πίσω από όλα αυτά ήταν η προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ να καταρρίψει τις κατηγορίες της ∆εξιάς ότι είναι αντι-εθνική δύναμη.

Ο συνδικαλισμός στο χώρο εργασίας

Η κατάργηση της αντι-κομμουνιστικής νομοθεσίας δημιούργησαν τις δυνατότητες μιας πιο δυναμικής και μαχητικής συμμετοχής των λαϊκών μαζών στην πολιτική, ενός πραγματικά λαϊκού και ριζοσπαστικού κινήματος που εμφανίζεται με τη μορφή των εργοστασιακών σωματείων. Στην πραγματικότητα, η νέα δημοκρατική τάξη κατέστησε δυνατό για τους εργαζόμενους να διεκδικήσουν περισσότερα δικαιώματα από όσα θα μπορούσε να καταστείλει. Νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής και νέες ομάδες προέκυψαν, μεταξύ των οποίων και το κίνημα των εργοστασιακών σωματείων. Αυτά περιελάμβανε την οργάνωση της εργασίας στο χώρο εργασίας, στο εργοστάσιο, τα μεταλλεία, τα ναυπηγεία ή αλλού. Οι προσπάθειές τους για την επίτευξη μιας μεγαλύτερης αυτονομίας στο χώρο εργασίας από ό, τι διεκδικούσαν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις της ΓΣΕΕ και η σταδιακή αντικατάσταση των κλαδικών σωματείων από τα εργοστασιακά, ήταν μια βαθιά καινοτομία στην ελληνική συνδικαλιστική ιστορία. Μέχρι την εμφάνιση των εργοστασιακών σωματείων, η πλειοψηφία των εργαζομένων ανήκαν σε ομοιοεπαγγελματικά και τοπικά συνδικάτα. Η συνδικαλιστική τους ταυτότητα δεν είχε τις ρίζες της στο χώρο εργασίας. Το σύστημα αυτό βοήθησε σε μεγάλο βαθμό τη χειραγώγηση των εργαζομένων από συνδικαλιστές και κατέστησε σχεδόν αδύνατη την αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων που εργάζονταν στον ίδιο χώρο εργασίας. Αυτά ήταν τα προβλήματα που τα εργοστασιακά σωματεία προσπάθησαν να επιλύσουν επισημαίνοντας την ανάγκη τα συνδικάτα να εκπροσωπούν κυρίως όλους εκείνους που εργάζονται στο ίδιο εργοστάσιο ή επιχείρηση. Με άλλα λόγια, μπορούμε να πούμε ότι τα εργοστασιακά σωματεία προσπαθούσαν να καθιερώσουν μια οριζόντια μορφή πολιτικής οργάνωσης των λαϊκών μαζών. Οι στόχοι αυτοί ήταν αδιανόητοι για το πολιτικό κατεστημένο το οποίο, παρά την πολιτική αλλαγή, είχε διατηρήσει ένα μεγάλο μέρος της πατερναλιστικής της πολιτικής απέναντι στους εργαζόμενους. Τα εργοστασιακά σωματεία ήταν στο σύνορο μεταξύ της νόμιμης και

Η ΕΠΟΧΗ 27 Ιουλίου 2014

ικό κίνημα συνδικάτων της παράνομης δράσης. Ακόμη και αν δεν παραβίαζαν τυπικά το νόμο, τον παραβίαζαν ουσιαστικά, αφού το δικαίωμα στην απεργία θεωρείτο παράνομο για τα εργατικά συνδικάτα στο χώρο εργασίας. Εδώ, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί πώς οι επιμέρους διατάξεις του Ν. 330 μπορούσαν να συμβιβαστούν με τη συνταγματική αναγνώριση των δικαιωμάτων των συνδικαλιστικών οργανώσεων. ∆εν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι ο νόμος 330 ήταν αντίθετος με το νόημα των συνταγματικών αρχών. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο η συγκεκριμένη διατύπωση των δικαιωμάτων, όπως ορίζονται στο Σύνταγμα, είναι συμβατή με την περιστολή τους από τον νόμο 330. Ενώ τα συνδικαλιστικά δικαιώματα ήταν πλήρως αναγνωρισμένα από το Σύνταγμα, στην περίπτωση των σωματείων που δεν είχαν συσταθεί νόμιμα, δεν υπήρχε καμία νομική προστασία. Επειδή το κίνημα των εργοστασιακών σωματείων προέκυψε από το πουθενά και δεν είχαν καμία σχέση με προϋπάρχουσες οργανώσεις, τα εργοστασιακά σωματεία δεν είχαν αποκτήσει πλήρη νομικά δικαιώματα. Ακόμη και τα σωματεία τα οποία κατάφεραν να αποκτήσουν νομική υπόσταση δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για τη διοργάνωση μιας νόμιμης απεργίας. Επίσης η στάση των εργοδοτών απέναντι στους εργαζομένους καθιστούσε τη λειτουργία των σωματείων αυτών ακόμη πιο δύσκολη.

Η σχέση κυβέρνησης, κομμάτων και συνδικάτων

Μέχρι το 1980 ο νόμος 330 είχε καταφέρει να διαλύσει τα περισσότερα και τα πιο μαχητικά συνδικάτα, και 20.000 άνθρωποι είχαν απολυθεί για συνδικαλιστική δραστηριότητα στο χώρο εργασίας. Αυτή η μαζική απώλεια, όχι μόνο των ηγετών των συνδικάτων των επιχειρήσεων, αλλά της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων που εργάζονταν στα εργοστάσια και είχαν υποστηρίξει ενεργά τα σωματεία δεν μπόρεσε να αναστραφεί όταν το ΠΑΣΟΚ ήρθε στην εξουσία το 1981. Το κίνημα είχε χάσει τον αυθόρμητο και μαχητικό χαρακτήρα του, παρά το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε μια φιλεργατική στάση με έμφαση στην προστασία των δικαιωμάτων των συνδικαλιστικών οργανώσεων στα εργοστάσια, από την οποία προσπάθησαν να επωφεληθούν τα σωματεία των επιχειρήσεων. Ο νόμος 1264/82 αντικατέστησε το νόμο 330 και παρείχε εκτεταμένη προστασία στους επικεφαλής των σωματείων. Μόλις ο νόμος 1264/82 τέθηκε σε ισχύ, οι απεργίες στη βιομηχανία λιγόστεψαν. Στη πραγματικότητα, η μετά το 1981 περίοδος της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζεται από στοιχεία τομής αλλά και συνέχειας στη σχέση κυβέρνησης, κομμάτων και συνδικάτων. Το κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ έβαζε στόχο την «κοινωνική απελευθέρωση του εργαζόμενου ελληνικού λαού» και θεωρούσε το συνδικαλισμό ως ένα από τα «τρία βάθρα της δημοκρατίας». Τομή ήταν η χρησιμοποίηση του υπάρχοντος νομικού πλαισίου για την κατάργηση

ΘΕΜΑΤΑ

της διοίκησης της ΓΣΕΕ και η αντικατάστασή της με τις μέχρι τότε αποκλεισμένες από τη διοίκηση της συνομοσπονδίας συνδικαλιστικές παρατάξεις της αριστεράς. Η παράταξη της ΠΑΣΚΕ έλαβε τη μερίδα του λέοντος των εδρών και αποτελούσε ηγεμονεύουσα δύναμη στο συνδικαλιστικό κίνημα. Η εξέλιξη αυτή προϊδέαζε για την παραπέρα πορεία καθώς μετά το 1981 η κομματικοποίηση συνδυάστηκε με τη λογική του, νέου τύπου, κυβερνητικού συνδικαλισμού δημιουργώντας έτσι ένα ιδιαίτερα ασφυκτικό πλαίσιο για ανεξάρτητους συνδικαλιστές και παρατάξεις.

Νέου τύπου κυβερνητικός συνδικαλισμός

Η κατάκτηση της πλειοψηφίας στα συνδικάτα από την κυβερνητική παράταξη ΠΑΣΚΕ διευκολύνθηκε με την υιοθέτηση, σε πρώτη φάση, ώριμων αιτημάτων των εργαζομένων. Ως συνέπεια, από τη μια της κυριαρχίας της ΠΑΣΚΕ στα περισσότερα συνδικάτα και στη ΓΣΕΕ και από την άλλη της επίλυσης ορισμένων ώριμων αιτημάτων των εργαζομένων, οι απεργίες κατά την πρώτη τετραετία της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ ακολούθησαν πτωτική πορεία. Στη μείωση των απεργιών κατά την περίοδο αυτή συνέβαλε η εφαρμογή της τροπολογίας του Άρθρου 27 του Ν. 1320/82 που απαγόρευε τη χορήγηση αυξήσεων στους εργαζόμενους καθ’ όλο το έτος 1983, προεικονίζοντας τις πολιτικές που επρόκειτο να επιβληθούν μετά τις εκλογές του 1985. Η επιβολή της νέας κρατικής οικονομικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ το φθινόπωρο του 1985 μέσω της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (απαγόρευση μισθολογικών αυξήσεων πέρα από τα όρια της κυβερνητικής εισοδηματικής πολιτικής) ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Η κυβέρνηση προκειμένου να προστατέψει την πολιτική της, εκτός από την ΠΝΠ που αμφισβητήθηκε και από μεγάλη μερίδα μελών και στελεχών της ΠΑΣΚΕ με αποτέλεσμα την αλλαγή συσχετισμών στη διοίκηση της ΓΣΕΕ, φρόντισε να εκμεταλλευτεί τη δικαστική οδό και να επιβάλει πλειοψηφία “νομιμοφρόνων” συνδικαλιστών στην ηγεσία της. Επρόκειτο για το αποκορύφωμα της κομμα-

τικοποίησης των συνδικάτων που δεν είχαν πια, τουλάχιστον στο επίπεδο της ΓΣΕΕ, καμία δυνατότητα κριτικής και αντιπαράθεσης στην κυβερνητική πολιτική. Πέρα όμως από τους αντικειμενικούς λόγους, ο υποκειμενικός παράγοντας ήταν ο πιο σημαντικός. Η κομματικοποίηση μέσω των ανταγωνιστικών συνδικαλιστικών παρατάξεων της αντιπολίτευσης, στις οποίες πλέον προστέθηκε και η ∆ημοκρατική Ανεξάρτητη Κίνηση Εργαζομένων της Ν∆, που απορρόφησε τις προηγούμενες δεξιές παρατάξεις, οδήγησε στην αντιπαράθεση εντελώς διαφορετικών στρατηγικών και τακτικών που συναρτούνταν και με τις εκλογικές στρατηγικές και τακτικές των κομμάτων ενόψει των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών του 1989. Το αποτέλεσμα ήταν να αδρανήσει και να διαλυθεί η ΣΕΑ και η μεταφορά των διενέξεων για την ακολουθητέα πολιτική στα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια όργανα. Η πολιτική περιθωριοποίηση του εργοστασιακού εργατικού κινήματος ήταν επίσης συνέπεια της αποβιομηχάνισης. Καθώς η βιομηχανία συρρικνώνεται, το ίδιο συμβαίνει και με το μαχητικό εργατικό κίνημα στα εργοστάσια. Το πρόγραμμα της κοινωνικοποίησης κρύβει, ή μάλλον αναστέλλει για λίγο, τις απολύσεις. Η υποταγή των εργοστασιακών σωματείων στο ΠΑΣΟΚ διευκολύνει την θέση της κυβέρνησης και των εργοδοτών. Αυτό δεν σημαίνει ότι την αποκλειστική ευθύνη για την έλλειψη μαχητικότητας και αδυναμίας αντίστασης στις απολύσεις την έχει το ΠΑΣΟΚ. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το εργοστασιακό εργατικό κίνημα είχε ηττηθεί και είχε αρχίσει να φθίνει ανεπανόρθωτα πριν από την άνοδο της σοσιαλιστικής κυβέρνησης στην εξουσία. Παρ ‘όλα αυτά, όταν το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε, δεν έκανε τίποτα για να ενισχυθεί η αυτονομία των συνδικάτων. Αντιθέτως, σύμφωνα με το Ν. 1264, αποδέχθηκε εξ ολοκλήρου μια παραδοσιακά ελεγχόμενη από το κράτος συνδικαλιστική γραφειοκρατία, και έτσι στέρησε τα εργοστασιακά σωματεία από τις προϋποθέσεις που απαιτούντο για να αναπτυχθούν. Όμως, εκτός από το επίσημο συνδικαλιστικό σύμπαν υπήρχε άλλος ένας

“

Η κομματικοποίηση μέσω των ανταγωνιστικών συνδικαλιστικών παρατάξεων της αντιπολίτευσης οδήγησε στην αντιπαράθεση εντελώς διαφορετικών στρατηγικών και τακτικών που συναρτούνταν και με τις εκλογικές στρατηγικές και τακτικές των κομμάτων ενόψει των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών του 1989. κόσμος της εργασίας, ο κόσμος της επισφαλούς εργασίας που έδειξε πως ανασυγκροτείται σε νέα βάση μέσω των πρωτοβάθμιων σωματείων. Ήδη από τη δεκαετία του ’70 με τα εργατικά βιομηχανικά σωματεία ως τη δεκαετία του ’90 με τις κινητοποιήσεις αδιόριστων καθηγητών και δασκάλων, αυτός ο κόσμος, παρά την προσωρινότητα της εργασιακής σχέσης, δημιουργούσε νέες μορφές άμεσης δημοκρατίας στη λήψη αποφάσεων και διεκδικούσε με ριζοσπαστική στρατηγική και τακτικές πολιτικής ανυπακοής τα αιτήματά του από κράτος και εργοδοσία. Η επιδείνωση της κρίσης με τη μαζική ανεργία και υποαπασχόληση στην εποχή της τρόικας αναζωογόνησε αυτό το κίνημα από τα κάτω.

* Η Ά. Κουμανταράκη είναι διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και ο Θ. Τσακίρης διδάσκων στο ΕΚΠΑ.

“

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΜΑΝΩΛΑ∆Α Στα μάτια τους βλέπεις μια στωικότητα που σε εκπλήσσει. ∆εν είναι θυμωμένοι. Μέσα σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης, αρνούνται να χάσουν την ελπίδα τους. Ζητάνε μόνο να δουλέψουν.

Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος... «Τ

ους μήνες που δεν έχει δουλειά στα χωράφια, δεν έχουμε ρεύμα στον καταυλισμό. Νερό έρχεται από αυτό το λάστιχο. Το βάζουμε σε δύο δεξαμενές. Από τη μία πίνουμε και στην άλλη πλενόμαστε. Είναι κρύο και τον χειμώνα κάνεις μπάνιο πολύ δύσκολα. Είναι το νερό που ποτίζει τα χωράφια». ∆εν πρόκειται για απόσπασμα λογοτεχνικού βιβλίου για τη δουλεία στον αμερικανικό Νότο, ούτε για λόγια του πρωταγωνιστή της ταινίας «∆ώδεκα χρόνια σκλάβος». Είναι η εξιστόρηση μιας σκληρής πραγματικότητας που εκτυλίσσεται στα χωράφια της Μανωλάδας στην Ηλεία. Είναι τα λόγια του Μοχάμεντ, ενός 63χρονου μετανάστη από το Μπαγκλαντές που ζει, μαζί με άλλους πενήντα ομοεθνείς του, σε έναν από τους πολλούς αυτοσχέδιους καταυλισμούς της περιοχής. Λίγα μέτρα μακριά από τον καταυλισμό, τον Απρίλιο του 2012 οι μετανάστες δέχθηκαν πυροβολισμούς από τους επιστάτες της επιχείρησης Βαγγελάτος Α.Ε., όταν διανοήθηκαν να ζητήσουν τα δεδουλευμένα τους από την σκληρή εργασία τους στα φραουλοχώραφα.

Ούτε στον Μπάρμπα Θωμά

Στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι εργάτες γης, που ζουν στον συγκεκριμένο καταυλισμό, αποκλείστηκαν από τη φετινή παραγωγή καθώς θεωρήθηκαν υπαίτιοι για τις περσινές κινητοποιήσεις. Χωρίς χαρτιά και χωρίς «άκρες» ζουν, στην πραγματικότητα, εγκλωβισμένοι σε έναν καταυλισμό του οποίου η θέα και μόνο προκαλεί σοκ. Σε όλη την περιοχή ζουν και εργάζονται περίπου 5000 μετανάστες σε παρόμοιες συνθήκες. Με πρωτοβουλία της «Αλληλεγγύης για Όλους», πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Κυριακή αποστολή στην περιοχή από μέλη της συλλογικότητας, βουλευτές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και της Νεολαίας και εκπροσώπους της ΚΕΕΡΦΑ, της Κίνησης Υπεράσπισης ∆ικαιωμάτων Μεταναστών, της ΒΙΟΜΕ, της Κοινότητας Μπαγκλαντές, της Πακιστανικής Κοινότητας Ελλάδας, του Σωματείου Μεταναστών Εργατών και των απολυμένων καθαριστριών του υπ. Οι-

κονομικών. Παρέδωσαν τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης και φάρμακα στους εργάτες γης. Εκεί, ενώθηκαν με τα μέλη του Αντιφασιστικού Μετώπου Ηλείας, της ΕΛΜΕ Πύργου και εθελοντές του Κοινωνικού Ιατρείου Πάτρας, προκειμένου να εκφράσουν την έμπρακτη αλληλεγγύη και την υποστήριξη τους στον δικαστικό αγώνα που δίνουν οι εργάτες από το Μπαγκλαντές, προκειμένου να τιμωρηθούν οι δράστες της άγριας επίθεσης που δέχθηκαν. «Αυτό που είδαμε ήταν συγκλονιστικό.

∆εν είναι δυνατόν τα θύματα μιας δολοφονικής επίθεσης να έχουν καταδικαστεί σε απομόνωση και σε συνθήκες μπροστά στις οποίες η καλύβα του Μπάρμπα Θωμά φαντάζει είδος πολυτελείας» δήλωσε στο «Κόκκινο», η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Θεανώ Φωτίου που μαζί με τον Β. Χατζηλάμπρου, τη Ε. Σαλτάρη – Γεωργοπούλου και τη Μ. Κανελλοπούλου ήταν οι βουλευτές που συνόδευσαν την αποστολή. Πράγματι, όσα βλέπεις σε συγκλονίζουν. Μεγάλα θερμοκήπια από νάιλον,

Την Τετάρτη η απόφαση του δικαστηρίου

ε τις αγορεύσεις των δικηγόρων και την πρόταση της Εισαγγελέα, ολοκληρώνεται την Τρίτη η ακροαματική διαδικασία για την υπόθεση της Μανωλάδας. Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί μια ημέρα μετά. Την Τρίτη, το Αντιφασιστικό Μέτωπο Ηλείας και άλλες οργανώσεις καλούν σε συλλαλητήριο συμπαράστασης έξω από το δικαστήριο της Πάτρας. Την προηγούμενη Τετάρτη απολογήθηκαν οι τέσσερις κατηγορούμενοι. Στην περίπου κοινή υπερασπιστική τους γραμμή υποστήριξαν ότι οι ίδιοι πλήρωναν τους εργάτες αλλά τα λεφτά «τα έτρωγαν τα κουμάντα», οι ομοεθνείς μεσάζοντες των Μπαγκλαντεσιανών εργατών. Οι μάρτυρες κατηγορίες, βέβαια, απέδειξαν στις καταθέσεις τους ότι κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί, ενώ ο κ. Βαγγελάτος δεν μπόρεσε να προσκομίσει καμία απόδειξη πληρωμής, όταν αυτό του ζητήθηκε από το δικαστήριο. Στην απολογία του ισχυρίστηκε ότι δεν έχει καμία σχέση με το περιστατικό των πυροβολισμών και ότι ο ίδιος έδινε τα λεφτά στον συγκατηγορούμενό του, κ. Αποστολόπουλο, παραγωγό της περιοχής, προκειμένου ο τελευταίος να του παραδίδει στο τέλος τις φράουλες. «Ούτε ήξερα, ούτε με ενδιέφερε πόσοι εργάτες απασχολούνταν στα χωράφια», παραδέχθηκε. Οι αδελφοί Χαλούλου που κατηγορούνται ότι πυροβόλησαν τους μετανάστες είπαν ότι το έκαναν προκειμένου να προστατεύσουν τους υπόλοιπους μετανάστες που ήθελαν να δουλέψουν και δεν τους άφηναν οι απεργοί, ενώ ισχυρίστηκαν ότι μόνο ο ένας από τους δύο πυροβόλησε και μάλιστα από πολύ μακρινή απόσταση «για εκφοβισμό». Ο τελευταίος κατηγορούμενος, κ. Αποστολόπουλος, παραγωγός φράουλας στην περιοχή, ισχυρίστηκε ότι όλες οι κατηγορίες είναι ψευδείς και ότι οι κατηγορούμενοι είναι θύματα πλεκτάνης, που έστησαν στον κ. Βαγγελάτο ανταγωνιστές του στην περιοχή. Η βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ, Μάνια Παπαδημητρίου, παρακολούθησε την ακροαματική διαδικασία και σε δελτίο τύπου αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Είναι στοιχειώδες να αποδοθεί δικαιοσύνη στους Μπαγκλαντεσιανούς εργάτες που δέχθηκαν την επίθεση τον Απρίλιο του 2012 και κυρίως είναι αναγκαίο να αλλάξει ριζικά η μεταναστευτική πολιτική και φυσικά όσοι παραμένουν και εργάζονται στη χώρα μας να μην αντιμετωπίζονται ως είλωτες αλλά ως άνθρωποι». •

μέσα στα οποία αναπτύσσονται θερμοκρασίες κοντά στους 60 βαθμούς, παριστάνουν τα καταλύματα. Μέσα σε κάθε ένα από αυτά κοιμούνται, τρώνε, ξεκουράζονται και συναναστρέφονται δώδεκα άνθρωποι. Οι αυτοσχέδιες τουαλέτες ακριβώς δίπλα. Λίγα μόνο μέτρα από το χωριό, όπου άνθρωποι ζουν – κατά τα άλλα - απολύτως φυσιολογικά. Ξυπνάνε, πάνε στις δουλειές τους, γυρνάνε και βλέπουν κάθε μέρα αυτήν την κατάσταση. Ή μήπως κάνουν πως δεν τη βλέπουν; Γιατί «αν θες να λέγεσαι άνθρωπος», δεν μπορείς να το ανέχεσαι αυτό.

Ο φόβος μεγαλώνει το βράδυ

Όπως καταγγέλλουν οι μετανάστες στην «Εποχή», μέχρι πρότινος για να μένουν στον καταυλισμό έδιναν 35 ευρώ τον μήνα ο καθένας. Μετά το περιστατικό με τους πυροβολισμούς, μπορούν να μένουν χωρίς να πληρώνουν. Το μεροκάματο, αν και όποτε το πάρουν, είναι 22 ευρώ, για μια πολύ δύσκολη δουλειά που δεν σου επιτρέπει να δουλέψεις κάθε μέρα. Τους μήνες που δεν χρειάζονται στα χωράφια, απλά περιμένουν εγκλωβισμένοι στον καταυλισμό. «Τις νύχτες ο φόβος είναι μεγαλύτερος» λένε. Η αστυνομία τους «επισκέπτεται» ορισμένες φορές και συλλαμβάνει όσους δεν έχουν χαρτιά. Αν αρρωστήσουν, αγοράζουν μόνοι τους τα φάρμακα. Αν χρειαστούν νοσοκομείο, προσεύχονται να πέσουν σε κάποιον καλό γιατρό που θα δεχθεί να τους εξετάσει. «Ουρολοιμώξεις, δερματικά και άλλα νοσήματα που προκαλούνται από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης» διαγιγνώσκουν οι γιατροί του Κοινωνικού Ιατρείου Πάτρας, που εξέτασαν τους μετανάστες την προηγούμενη Κυριακή. Νωρίς το απόγευμα οι πενήντα αλληλέγγυοι, μπήκαν στο πούλμαν για να επιστρέψουν στην Αθήνα. Ο Τίπον, ένας από τους εργάτες γης που τραυματίστηκε στην επίθεση του προηγούμενου Απριλίου παίρνει το μικρόφωνο για να μας αποχαιρετήσει. «Σας ευχαριστούμε πολύ που ήρθατε. ∆εν φοβόμαστε. Ο Θεός μαζί σας. Έλληνες και ξένοι, εργάτες ενωμένοι». Αδάμος Ζαχαριάδης