Κυριακη 28-12-2014

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 28 ∆εκεμβρίου 2014 • Αρ. φ. 1231 • 2 €

Θ. Μιχόπουλος: Καθαρές λύσεις!

Εκλογές ανατροπής της δικομματικής εναλλαγής και αφετηρία μιας νέας διακυβέρνησης σελ. 3

...

Π. Λάμπρου: Πώς θα σηματοδοτήσουμε τη σύγκρουση με το παλιό Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να συμβάλει στη νικηφόρα γέννηση του καινούργου σελ. 10

ΠΙΚΡΟΣ ΜΠΟΝΑΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ 2015 ΣΤΟ ΜΑΞΙΜΟΥ

Ο Αϊ Βασίλης φέρνει εκλογές

...

Γ. Μαυρής: Επιχειρείται η κατεδάφιση της λαϊκής συμμετοχής

Οι τελευταίες πολιτικές εξελίξεις και τα επίδικα της διαδικασίας εκλογής προέδρου σελ. 6, 7

...

Θ. ∆ρίτσας: Σύμμαχός μας η ελληνική κοινωνία Οι συμμαχίες που πρέπει να αναπτύξει ο ΣΥΡΙΖΑ και το στίγμα των ψηφοδελτίων σελ. 8, 9

Μέθοδοι μαφίας στη Νέα Φιλαδέλφεια

Επίθεση οπαδών της ΑΕΚ στο δημοτικό συμβούλιο ενάντια στην ανάπλαση του άλσους

Σελ. 8

Τ. Αλί: Το κράτος σιωπά, οι δικαστές φοβούνται

Σκέψεις ύστερα από την αιματηρή επίθεση σε σχολείο στην Πεσαβάρ σελ. 14

...

Στ. Ροντοτά: Αλληλεγγύη, μια αναγκαία ουτοπία

Προδημοσίευση του βιβλίου του ιταλού διανοούμενου σελ. 30, 31

Ένα πείραμα δημοκρατίας στην Ευρώπη Του Στέφεν Λέντορφ*

Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα εκτυλίσσεται ένα πείραμα για τη νεοφιλελεύθερη θεραπεία σοκ. Για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει ένα πείραμα για τη δημοκρατία.

Ε

άν ακούσουμε τις ζοφερές δηλώσεις των ευρωπαίων αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου του Ζ.Κ. Γιουνκέρ, μπορεί να αποκτήσουμε την εντύπωση ότι η Ελλάδα οδηγείται στο χείλος του γκρεμού. Αυτοί οι αξιωματούχοι δεν βρίσκονται σε συναγερμό από τη μαζική ανεργία, τη φτωχοποίηση ή το έλλειμμα βασικής υγειονομικής περίθαλψης για χιλιάδες ανθρώπων στην Ελλάδα. Βρίσκονται σε ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

Πορεία σήμερα ενάντια στην εξόρυξη χρυσού

Την ώρα που η «Εποχή» όδευε προς το πιεστήριο, στα δημοσιογραφικά γραφεία κυκλοφορούσαν ακόμα διάφορα σενάρια για το περιεχόμενο του β΄ διαγγέλματος Σαμαρά μέσα σε λίγες μέρες. Παρά τη μεγάλη ποικιλία των προβλέψεων, τα προγνωστικά για την επίδραση που θα μπορούσε να έχει στις εξελίξεις δεν είχαν διαφορές: κοινή ήταν η διαπίστωση ότι οι βουλευτικές εκλογές θα ήταν η κατάληξη των διαδικασιών

εκλογής προέδρου της δημοκρατίας. Ο Αϊ Βασίλης φέρνει εκλογές, που μόνο ως μποναμάς δεν μπορούν να θεωρηθούν για το Μαξίμου. Οι ένοικοί του κάνουν ό,τι μπορούν για να τις ξορκίσουν ως επικίνδυνες για τη χώρα, αλλά δεν αποκλείεται ακόμα και να αναγκαστούν οι ίδιοι να τις επισπεύσουν, κατά μία εβδομάδα, επιλέγοντας την εκδοχή αυτή σαν ύστατο τακτικό ελιγμό, που θα δυσκολέψει υποτίθεται το

έργο του ΣΥΡΙΖΑ και μιας κυβέρνησής του. Η επιχείρηση «παρεμπόδιση των εκλογών», δηλαδή απομάκρυνση της επικείμενης ήττας όσο είναι δυνατόν, όπως όλα δείχνουν φτάνει στο τέλος της. Αφού άφησε, όμως, πίσω της μια σοβαρή βλάβη στη δημοκρατία, τη λαϊκή κυριαρχία και το κύρος του κοινοβουλίου. Τώρα η ευρεία και μαζική συμμετοχή στις εκλογές των πολιτών θα είναι η αρχή της διεξόδου.

«Θα συνεχίσουμε όσο είναι εδώ, θα σταματήσουμε όταν φύγουν». Οι κάτοικοι των Σκουριών συνεχίζουν τον αγώνα τους ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος από την εταιρεία Ελληνικός Χρυσός και στην καταπάτηση των δικαιωμάτων τους από το κράτος. ∆ιοργανώνοντας πορεία σήμερα, 28 ∆εκεμβρίου, στέλνουν μήνυμα πως και τον καινούργιο χρόνο δεν θα σταματήσουν να προστατεύουν την ποιότητα της ζωής τους ενάντια στα συμφέροντα των χρυσοθήρων.

Ζητήσαμε από τρεις νέους συγγραφείς να αποτυπώσουν σε ένα διήγημα τη διάθεσή τους για τα Χριστούγεννα. Με χαρά αντοποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας οι Βάσια Τζανακάρη, Νίκος Χρυσός και ο δικός μας- Θωμάς Τσαλαπάτης.

«Ε»

Κάναμε Χριστούγεννα και φέτος

Tου Νίκου Χρυσού

Τ

η νύχτα εκείνη, ανήσυχος –ίσως κι από τις επίμονες αξιώσεις της Μαρίας– ο Γαρύφαλλος στριφογύριζε στο κρεββάτι όταν άκουσε ένα παράξενο θόρυβο· κάποιος σερνόταν κι αγκομαχούσε μέσα στο μπουρί. «Ο Άγιος Βασίλης», σκέφθηκε κι έσπευσε τρομαγμένος να σβήσει τη φωτιά προτού τσουρουφλιστεί ο γέροντας κατά την προσγείωση. Ξύπνησε μπροστά από τη σόμπα που έστεκε σβηστή και κρύα εννιά μήνες, ανάσανε ανακουφισμένος και συνειδητοποίησε πως διέσχισε την απόσταση, από το κρεβάτι ως εκεί, μέσα σ’ έναν παράδοξα παιδικό εφιάλτη. Το πρωί σαστισμένος ακόμα από την ένταση του ονείρου κι εξαντλημένος από τον ταραγμένο ύπνο, υποχώρησε στη γκρίνια της Μαρίας,

υποσχέθηκε πως θα έκαναν και φέτος Χριστούγεννα, και βάλθηκε με το που έφυγε εκείνη από το σπίτι να τα οργανώσει.

Υπόσχεση Χριστουγέννων

∆εν έχασε στιγμή κι ας είχε δέκα ώρες διαθέσιμες μέχρι να επιστρέψει από τη δουλειά της. Έφτιαξε ένα φλιτζάνι καφέ, κάθισε μπροστά από το μοναδικό τραπέζι του στενού διαμερίσματος κι έβγαλε τα τεφτέρια του. ∆έντρο, στολίδια, γιρλάντες, λαμπιόνια, γαλοπούλα, σαλάτα, αφρώδης οίνος και δώρο για τη Μαρία. Σύντομα είχε έτοιμη τη λίστα με τα απαραίτητα. ∆εν ήταν δα και καμιά δύσκολη δουλειά· κάθε τριακόσιες εξήντα πέντε μέρες (συν μια για τα δίσεκτα έτη) επαναλαμβάνονταν όλα ακριβώς όπως και την προηγούμενη φορά. Συγχύστηκε βέβαια λιγάκι όταν διαπίστωσε πως

εκτός της σαλάτας, τίποτε άλλο δεν ήταν διαθέσιμο, μα δεν αποκαρδιώθηκε. Αναστάτωσε συρτάρια και ντουλάπια κι ανακάλυψε έξι σαφρακιασμένα πορτοκάλια ξεχασμένα για εβδομάδες σ’ ένα καλάθι. Αν αποξηραίνονταν σωστά θα γίνονταν υπέροχες μπάλες για το δέντρο. Αναθάρρησε από την ευνοϊκή εξέλιξη· δυο στα οκτώ ήταν καλά για αρχή, δεν θα τα παρατούσε, σκόπευε να τηρήσει ευλαβικά την υπόσχεσή του αψηφώντας κόπο και χρόνο. Λίγες εβδομάδες μετά, βρήκε ένα σχεδόν καινούργιο δέντρο δίπλα σ’ ένα σκουπιδοτενεκέ, το φορτώθηκε σαν να ήταν μυρμήγκι του θέρους και το κουβάλησε αγόγγυστα στη φωλιά του. Ήταν ένα πλαστικό έλατο δυο μέτρα ύψος κι αναγκάστηκε να στριμώξει τον καναπέ και την μοναδική πολυθρόνα δίπλα στο

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΙΣ ΣΕΛΙ∆ΕΣ 16, 17

2

ΘΕΜΑΤΑ

Ένα πείραμα δημοκρατίας στην Ευρώπη ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

συναγερμό από την πιθανότητα, για πρώτη φορά από το ξέσπασμα της κρίσης στη ευρωζώνη, η πλειοψηφία των ψηφοφόρων σε μια χτυπημένη από την κρίση χώρα να ψηφίσει μια αριστερή κυβέρνηση. Ο πολιτικό αστερισμός είναι παράλογος. Θυμηθείτε τι συνέβη το 2012: Πολιτικοί στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και αλλού κατηγορούσαν τους έλληνες πολιτικούς για την εδραίωση ενός πελατειακού συστήματος, φοροαποφυγής και γραφειοκρατικής ανικανότητας, το οποίο είχε ανακηρυχθεί η αιτία του πολύ υψηλού δημόσιου χρέους. ∆ιασπείροντας το φόβο μιας οικονομικής κατάρρευσης έκαναν προεκλογική εκστρατεία υπέρ των πολιτικών που εκπροσωπούσαν αυτές τις ελληνικές ελίτ που είχαν εδραιώσει και επωφελούνταν από αυτό ακριβώς το σύστημα. Τα «μνημόνια συνεννόησης» στα οποία συμφώνησαν με την κυβέρνηση της αρεσκείας τους εστίαζαν στη χρέωση του ελληνικού λαού και όχι των ελληνικών ελίτ. Για την ακρίβεια, επρόκειτο για μια πολιτική ατζέντα αποδόμησης βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων, την οποία η «Σαμαράς & ΣΙΑ» ονειρεύονταν καιρό, αλλά δεν είχαν ποτέ πριν καταφέρει να έχουν δημόσια στήριξη για αυτήν στην Ελλάδα. Επρόκειτο για μια βάναυση οπισθοχώρηση κοινωνικών κεκτημένων, τα οποία ένας πολιτικός εκπρόσωπος των ελληνικών ελίτ θα μπορούσε να προωθήσει μόνο με ισχυρή υποστήριξη από το εξωτερικό. Οι ευρωπαίοι ηγέτες εξυμνούν αυτήν την οπισθοχώρηση, διότι δήθεν άνοιξε το δρόμο για τα «πρώτα σημάδια ανάκαμψης», ενώ συνεχίζουν να κατηγορούν την ελληνική κυβέρνηση για τη μη επίλυση των προβλημάτων της διαφθοράς, της φοροαποφυγής και της ανικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών (ή τουλάχιστον αυτό είναι που λένε στους λαούς της Γερμανίας και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ώστε να διατηρήσουν την πίεση στον ελληνικό λαό με το πρόσχημα «δεν θέλουμε να πληρώνουμε για το χρέος των Ελλήνων»). Τώρα που η καταστροφή που προκαλεί αυτή η πολιτική έχει γίνει σαφής και ο «κίνδυνος» μιας πολιτικής αλλαγής στην Ελλάδα είναι ακόμα πιο πιθανός από το 2012, οι πολιτικοί ηγέτες των Βρυξελλών, του Βερολίνου κ.λπ. ξεκίνησαν να διασπείρουν φόβο ξανά, όπως το 2012. Και όπως το 2012, συνεχίζουν να στηρίζουν αυτούς ακριβώς τους πολιτικούς που είναι υπεύθυνοι για τα προβλήματα που επικρίνουν. Και προειδοποιούν τον ελληνικό λαό να μην ψηφίσει τους πολιτικούς που αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα και προτείνουν εναλλακτικές λύσεις για την ελληνική οικονομία και το φορολογικό σύστημα. Το μήνυμα που στέλνεται στην Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από σαφές: Εάν ψηφίσετε για την αλλαγή θα σας βρει οικονομική καταστροφή. Λέγοντάς το αυτό υπονοούν ένα άλλο μήνυμα: Το καλύτερο θα ήταν οι Έλληνες να μην ψηφίσουν καθόλου. Οι εκλογές είναι κακές εάν συνεπάγονται την πιθανότητα αλλαγής. Είναι, πράγματι, ένα ενδιαφέρον μήνυμα που αποστέλλεται σε μια χώρα η οποία ήταν κάποτε αυτό που ονομάζουμε το «λίκνο της δημοκρατίας» στην Ευρώπη. Αυτός είναι ο λόγος που οι επερχόμενες εκλογές στην Ελλάδα δεν είναι μόνο ένα πείραμα για τη δημοκρατία στην Ελλάδα, αλλά ένα πείραμα για τη δημοκρατία στην Ευρώπη.

“

Το μήνυμα που στέλνεται στην Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από σαφές: Εάν ψηφίσετε για την αλλαγή θα σας βρει οικονομική καταστροφή. Λέγοντάς το αυτό υπονοούν ένα άλλο μήνυμα: Το καλύτερο θα ήταν οι Έλληνες να μην ψηφίσουν καθόλου. Οι εκλογές είναι κακές εάν συνεπάγονται την πιθανότητα αλλαγής.

* Ο Σ. Λέντορφ είναι διδάκτορας πολιτικής επιστήμης και οικονομολόγος. Εργάζεται στο Ινστιτούτο Εργασίας και Κατάρτισης του Πανεπιστημίου του Ντούισμπουργκ στο Έσεν της Γερμανίας.

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Αυτή η Ευρώπη χρειάζεται ανατροπή Τ

ο άρθρο αυτό γράφεται με αφορμή το βιβλίο των Πάνου Τριγάζη και Γιάννη Γούναρη «Επανίδρυση της Ευρώπης» και την παρέμβαση μου στην παρουσίαση που έγινε στις 15 ∆εκεμβρίου στον Πύργο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που μπορεί να θεωρηθεί ως εγχειρίδιο ενός αριστερού που είναι συνάμα ευρωπαίος. Καταρχήν, οφείλω να κάνω μια ιδιαίτερη προσωπική αναφορά στον Π. Τριγάζη, που παρά τη διαφορετική εκκίνηση μιας γοητευτικής διαδρομής, η μήτρα της γέννας ήταν η ίδια. Ήταν το όραμα μιας απελευθερωμένης κοινωνίας, ενός ζητούμενου κομουνισμού. Μέσα σ’ αυτό το κοινό μας όραμα χωρούσε ο σεβασμός της διαφορετικής άποψης, η επικοινωνία στους αγωνιστικούς δρόμους, η αναζήτηση μιας διαφορετικής πορείας απελευθέρωσης από τα ιστορικά στερεότυπα. Στο βιβλίο υπάρχουν κεφάλαια που αφορούν την πορεία οικοδόμησης της ΕΕ, τη λειτουργία των οργάνων της, καθώς και τα τεράστια προβλήματα που προέκυψαν από τη νεοφιλελεύθερη αρχιτεκτονική της. ∆εν θα υπεισέλθω αναλυτικά σ’ αυτά. Μόνο μια παρένθεση ως ιστορική τακτοποίηση: Η συνθήκη του Μάαστριχτ δεν δίχασε μόνο τους λαούς της Ευρώπης, δίχασε και την αριστερά και τη δική μας. ∆εν ήταν μόνο ο διχασμός μεταξύ, από τη μια του ΚΚΕ και της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και από την άλλη του Συνασπισμού, αλλά υπήρξε και έντονη πολιτική διαφοροποίηση της ανανεωτικής - ριζοσπαστικής αριστεράς που πήρε πολιτικές - κινηματικές πρωτοβουλίες, με στελέχη που όλοι μαζί αργότερα, με δυσκολίες και συγκρούσεις (που καμιά φορά φαίνονταν ανυπέρβλητες) δημιουργήσαμε τον ΣΥΡΙΖΑ… Στο βιβλίο υποστηρίζεται ότι η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει, να επανιδρυθεί και ζητείται επιστροφή στις ρίζες της ευρωπαϊκής ιδέας. «Η πρωτοφανής νεοφιλελεύθερη επέλαση ανοίγει τις καταπακτές της ιστορίας και οδηγεί στα αποκρουστικά φαινόμενα του φασισμού, εθνικισμού και ξενοφοβίας. Στο στόχαστρο, αναφέρουν, βρίσκεται «η καρδιά του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού», οι κοινωνικές και δημοκρατικές κατακτήσεις των λαών που κερδήθηκαν από μεγάλες επαναστάσεις, όπως η Γαλλική και η Οκτωβριανή. Στην ουσία, λοιπόν, πρόκειται για πολιτιστική αντεπανάσταση, η οποία μπορεί να αποκρουστεί μόνο με ένα μεγάλο πανευρωπαϊκό κίνημα ιδεών και αξιών για την επανίδρυση της Ευρώπης».

Η κρίση της Ευρώπης είναι υπαρξιακή

Νομίζω ότι αρωγός στις παραπάνω εκτιμήσεις του βιβλίου είναι η φράση του Γκράμσι: «Ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο νέος κόσμος πασχίζει να γεννηθεί. Τώρα είναι η εποχή των τεράτων», που αν και γράφτηκε για άλλη περίοδο, αυτή της ανόδου του φασισμού, ταιριάζει απόλυτα στη τωρινή εποχή. Η σημερινή ΕΕ και το σοβιετικό σύστημα έχουν ένα βασικό κοινό: ∆ημιούργησαν ένα πολιτικό οικοδόμημα στη βάση ενός οικονομικού δόγματος. Η κρίση χρέους, στη δίνη της οποίας βρίσκεται η ΕΕ, είναι δομική, δεν αφορά απλά τη στενά οικονομική της διάσταση, δεν είναι ούτε μερική ή περιφερειακή και επομένως δεν οφείλεται σε μια απλή αιτία που μπορεί να θεραπευτεί χωριστά. Πρόκειται για μια γενική κρίση του πολιτικού σχεδίου της. Η ισορροπία ισχύος μεταξύ εθνών, λαών και κυρίαρχων τάξεων έχει διαταραχτεί σημαντικά. Ο Ετιέν Μπαλιμπάρ, αφού διαπιστώνει και αυτός μαζί με άλλους διανοούμενους τα παραπάνω, θέτει το ερώτημα: «Επανάσταση από τα πάνω ή από τα

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

κάτω;». Οι ευρωπαϊκές ελίτ και οι κυρίαρχες τάξεις προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κρίση προκρίνουν ένα ομοσπονδιακό άλμα με σιδηρά πειθαρχία στις δημόσιες δαπάνες και το κοινωνικό κράτος, αυξάνοντας την ισχύ των διορισμένων θεσμών, όπως της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε ένα απόλυτο νεοφιλελεύθερο βάθεμα. Ουσιαστικά πρόκειται για μια συνέχεια της ταξικής επίθεσης, αλλά πιο αδυσώπητη, πιο σκληρή.

Επανάσταση από τα κάτω

Η Ευρώπη είναι νεκρή, αναφώνησε ο Σλαβόι Ζίζεκ. ∆εν προτείνει όμως, όπως και δεν προτείνουμε επιστροφή στο παρελθόν, στα ξεχωριστά κράτη και στην ένταση των κάθε είδους ανταγωνισμών μεταξύ τους, που θα γίνουν εύκολη λεία από το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Το έδαφος, ως εκ τούτου, είναι ελεύθερο για μια άλλη Ευρώπη πολιτικοποιημένη, θεμελιωμένη πάνω σε ένα συλλογικό σχέδιο χειραφέτησης. Απαιτείται μια επανάσταση από τα κάτω. Κοινωνική και δημοκρατική που θα πάρει διάφορες μορφές, όπως απείθεια, αγανάκτηση, εξέγερση, στηριζόμενη στα κοινωνικά κινήματα και σε ριζοσπαστικές μορφές κυβερνήσεων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, όπως άλλωστε προδιαγράφεται στην Ελλάδα και την Ισπανία, αλλά και υπάρχουσα ήδη στο κρατίδιο της Θουριγγίας της Γερμανίας.

Από την Ελλάδα η σωτηρία της Ευρώπης

Το σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ: «Ανατροπή στην Ελλάδα, αλλαγή στην Ευρώπη», ταιριάζει απόλυτα ως προοπτική για μια κίνηση βαθιών αλλαγών στην Ευρώπη. Γίνεται, έτσι, προφανές ότι για την αριστερά η απάντηση θα είναι διεθνιστική και οικουμενική, περισσότερο από την οικουμενικότητα του παγκόσμιου κεφαλαίου. «Η καταστροφή της Ελλάδας είναι η καταστροφή της Ευρώπης» λέει ο Ε. Μπαλιμπάρ. Καταστροφή ή αναγκαστική έξοδος θα σημάνει ότι θα υποστεί τεράστιες συνέπειες η υπόλοιπη Ευρώπη, με αλυσιδωτές συνέπειες αρχίζοντας από μια ατέρμονη οικονομική κρίση και σε πολλαπλές κρίσεις, όπως ντόμινο ενίσχυσης των εθνικισμών και του νεοφασισμού. Να συνδυάσουμε, λοιπόν, σύμφωνα με τη γκραμσιανή ρήση, «την αισιοδοξία της βούλησης, με την απαισιοδοξία της νόησης», δηλαδή της συνείδησης των δυσκολιών. Ένα ισχυρό μήνυμα της παραπάνω θέσης του Γκράμσι, είναι αφενός η τρομοκρατική επίθεση των ευρωπαϊκών ελίτ και του κεφαλαίου εναντίον της επερχόμενης κυβέρνησης (απαισιοδοξία της νόησης) και από την άλλη (η αισιοδοξία της βούλησης) του ελληνικού λαού, των εργαζομένων και του κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ.

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Μάκης Μπαλαούρας

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Eφεδρεία του παλιού το «νέο» Ποτάμι

3

Τι σημαίνει η συνεργασία του Σπ. Λυκούδη με τον Στ. Θεοδωράκη

Π

Του ΑΛΤΑΝ από τη ΒΑΒΕΛ

ολλά ερωτήματα και αντιδράσεις έχει προκαλέσει η αναγγελία συνεργασίας του Σπ. Λυκούδη με το Ποτάμι. Μια κίνηση που αλλάζει την εικόνα που είχε φιλοτεχνηθεί για τον Στ. Θεοδωράκη και το κόμμα του ακυρώνοντας τα περί απουσίας επαγγελματιών πολιτικών, «που έχουν ταλαιπωρήσει τη χώρα», στο Ποτάμι. Η συνεργασία αποδυναμώνει τον ισχυρισμό ότι το Ποτάμι, και ο Στ. Θεοδωράκης βρίσκονται απέναντι στο «παλιό κομματικό σύστημα». Ότι φέρνουν φρέσκο αέρα στην πολιτική, μια διαφορετική ματιά «απαλλαγμένη από τις τοξίνες του παρελθόντος». Το παρελθόν είναι παρόν στο Ποτάμι. Όχι μόνο με τον Σπ. Λυκούδη, αλλά και με τον Γρ. Ψαριανό, την Αθ. ∆ρέττα, την Κ. Μάρκου, την Άννυ Ποδηματά, τον Π. Τατσόπουλο. Κοινό στοιχείο τους είναι η αέναη αναζήτηση πολιτικής στέγης! Από το ΚΚΕ Εσωτερικού, στην ΕΑΡ, στον ενιαίο Συνασπισμό με το ΚΚΕ, μετά στον ΣυΡιζΑ, ακολούθως, μέσω διάσπασης στη ∆ημΑρ, και μετά ως διάσπαση της ∆ημΑρ στους Μεταρρυθμιστές. Η συνεργασία του φαίνεται να αποσαφηνίζει και την τοποθέτηση του Ποταμιού στους οπαδούς της συνέχισης της πολιτικής της λιτότητας και των μνημονίων, που απεύχονται τις εκλογές και τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Το Ποτάμι προετοιμάζεται για το ρόλο της εφεδρείας των μνημονιακών δυνάμεων χάνοντας, βέβαια, το «πλεονέκτημα» των , χωρίς κόστος, γενικόλογων εξαγγελιών. Στόχος φαίνεται να είναι ο «παλαιός» χώρος του κέντρου, καθώς ήδη προκρίνεται από ορισμένα κέντρα ισχύος ως διάδοχο σχήμα της καταρρέουσας παραδοσιακής κεντροαριστεράς με πυρήνα το ΠΑΣΟΚ. Θ. Μιχ.

Καθαρές λύσεις!

ΜΟΝΟ∆ΡΟΜΟΣ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ, ΠΡΟ∆ΙΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ

Εκλογές ανατροπής της δικομματικής εναλλαγής και αφετηρία μιας νέας διακυβέρνησης

Τ

α αποτελέσματα είναι προδιαγεγραμμένα. Πρόεδρος ∆ημοκρατίας δεν θα εκλεγεί από αυτή τη Βουλή –δεν υπάρχουν οι 180 βουλευτές, που θα εκλέξουν Πρόεδρο της ∆ημοκρατίας, παρά τις παρασκηνιακές προσπάθειες που καταβάλλουν οι Αντ. Σαμαράς και Ευ. Βενιζέλος. Στο νέο μήνυμα που προγραμματίζει ο πρωθυπουργός για σήμερα Κυριακή, θα [ξανα]περιγράψει τους κινδύνους που μας απειλούν αν γίνουν εκλογές! Και, βέβαια, η ιστορία με τις ψήφους της Χρυσής Αυγής ως στόχο είχε την πίεση και «ρευστοποίηση» βουλευτών, κυρίως από τους ΑΝΕΛ και τη ∆ημΑρ, προκειμένου να ψηφίσουν «ναι» για Πρόεδρο για να μην καταστήσουν την Χρυσή Αυγή ρυθμιστή των πολιτικών εξελίξεων. Προδιαγεγραμμένο είναι και το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών, με μόνο ζητούμενο την αυτοδυναμία ή την έκταση της διαφοράς του πρώτου ΣυΡιζΑ από την δεύτερη Ν∆.

∆ιαχείριση της ήττας

Η αυτοδυναμία, βέβαια, του ΣυΡιζΑ εξαρτάται και από την «διείσδυσή» του στην κεντροαριστερά, γεγονός που πρέπει να συνδέεται και με τους υποψηφίους. Σε καμία περίπτωση αυτό δεν σημαίνει ότι τυχόν υποψήφιοι από το χώρο του ΠαΣοΚ θα αποδώσουν και «καρπούς». Ορισμένοι, μάλιστα, υποψήφιοι από το χώρο της κεντροαριστεράς κάλλιστα μπορεί να φέρουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Ορισμένες υποψηφιότητες δεν έχουν να προσθέσουν απολύτως τίποτα: ούτε ψήφους, ούτε ευρύτητα των ψηφοδελτίων. ∆εν αποτελούν άνοιγμα στην κοινωνία –το αντίθετο.

Όσον αφορά, δε, τη Ν∆ το ποσοστό της θα εξαρτηθεί από την [επανα]συσπείρωση των ψηφοφόρων της, που σήμερα κινούνται στα δεξιά της, και την αντοχή που θα επιδείξουν οι ΑΝΕΛ, η Χρυσή Αυγή, το ΠαΣοΚ, το Ποτάμι, από το αν θα κατέβει το νέο κόμμα, Ρίζες, του Π. Μπαλτάκου, κ.λπ. Το Μαξίμου γνωρίζει, καλύτερα από όλους, ότι δεν υπάρχουν οι 180 βουλευτές. Προσπαθεί, όμως, να πλησιάσει όσο γίνεται αυτό τον αριθμό, προκειμένου και να διαχειριστεί την ήττα του και να χρησιμοποιήσει το αποτέλεσμα προκειμένου να μην συντριβεί και στις επερχόμενες εκλογές. Επιλέγει την πόλωση με εκστρατεία κατατρομοκράτησης των πολιτών αλλά και με αξιοποίηση του διεθνούς παράγοντα –bank run, άδεια ΑΤΜ, με τον ΣυΡιζΑ μπαίνουν σε κίνδυνο οι επενδύσεις, κ.λπ. Οι επικείμενες εκλογές [πιθανόν την 1η Φεβρουαρίου], λοιπόν, είναι ιδιαίτερα κρίσιμες. Για πρώτη φορά στη χώρα μας δεν θα αναπαραχθεί ο δικομματισμός τής εναλλαγής [Ν∆ με ΠαΣοΚ], αλλά θα σηματοδοτηθεί η κατάρρευση ενός καθεστώτος, που οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία, και η αφετηρία μιας νέας διακυβέρνησης –αυτής του ΣυΡιζΑ. Η νίκη, βέβαια, του ΣυΡιζΑ έρχεται σε μια στιγμή που καλείται να διαπραγματευθεί άμεσα την πορεία της οικονομίας, με την σημερινή κυβέρνηση να αφήνει για το 2015 εκκρεμότητες ύψους 22,5 δισ. ευρώ [με δύσκολους μήνες τον Μάρτιο (2,5 δισ. ευρώ), τον Ιούνιο (2,5 δισ.) τον Ιούλιο (5,0 δισ.) και τον Αύγουστο (3,5 δισ.)], έχοντας, παράλληλα, δώσει λευκή επιταγή στην τρόικα [το email του Γκ.

Χαρδούβελη]. Το πρόβλημα της Ελλάδας, όμως, δεν είναι «τοπικό» -αφορά ολόκληρη την ευρωζώνη και ας επιμένουν ορισμένοι ότι δεν αποτελεί, πλέον, συστημικό κίνδυνο [Στην τεχνική έκθεση, πάντως, του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών σημειώνεται ότι «η Κομισιόν θεωρεί ότι, ιδίως λόγω των ακόμη υφιστάμενων κινδύνων στον ελληνικό τραπεζικό τομέα και των ανασφαλειών στις χρηματαγορές, θα υπήρχε κίνδυνος μετάδοσης της αστάθειας σε όλη των Ευρωζώνη, εάν δεν απλωθεί ένα δίχτυ ασφαλείας, ώστε να στηρίξει την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές»].

Σύγκρουση στην ευρωζώνη

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, και αυτό δεν το αρνείται κανείς, εντείνεται η σύγκρουση μεταξύ των οπαδών της δημοσιονομικής πειθαρχίας -της λιτότητας, δηλαδή- και της χαλάρωσης προκειμένου να έρθει η ανάπτυξη. Σύγκρουση που αναμένεται να διαρκέσει και η Ελλάδα καλείται να παίξει ιδιαίτερο ρόλο χωρίς να ταυτίζεται με την Α. Μέρκελ, όπως έπραξε ο Αντ. Σαμαράς που τάχθηκε υπέρ της δημοσιονομικής προσαρμογής της Γαλλίας, γιατί έτσι του επέβαλλαν οι Γερμανοί! «Η Ελλάδα […] θα ωφεληθεί από την ενίσχυση των υποστηρικτών της αναπτυξιακής επιλογής, αρχής γενομένης από την αναμενόμενη αγορά κρατικών ομολόγων των χωρών της ευρωζώνης που έχει αναγγείλει ο Ντράγκι», γράφει ο Γ. Βούλγαρης [Νέα, 20.12.14] που μόνο ΣυΡιζΑ δεν τον λες –το αντίθετο! Μόνη,

λοιπόν, διέξοδος η διαπραγμάτευση από δυνάμεις –και αυτές δεν είναι η Ν∆…που βλέπουν την ανάπτυξη μέσα από την δημοσιονομική χαλάρωση. «Η τρόικα συνειδητοποιεί πως η πολιτική λιτότητας υπήρξε αντιπαραγωγική», δήλωσε [εφημερίδα Βίνερ Τσάιτουνγκ] ο Αυστριακός οικονομολόγος Στ. Σούλμαϊστερ. Για να παρατηρήσει πως «η Ελλάδα βρίσκεται σε μια ύφεση, την οποία δεν βίωσε καμία βιομηχανική χώρα από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» και πως δεν αρκεί μόνον ένα τρίμηνο για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Και, βέβαια, το 2014 δεν είναι 2012!

Μονόδρομος οι εκλογές

Ο ΣυΡιζΑ δεν επενδύει στο φόβο και την καταστροφολογία. Μπορεί να κοιτάξει στα μάτια τους Ευρωπαίους, ως ίσος προς ίσους, και να διαπραγματευθεί την απομείωση του δημόσιου χρέους. Σύμμαχός του η τραπεζική ενοποίηση, που καθιστά αδύνατη την πολιτική διακρίσεων από την ΕΚΤ. Την ίδια ώρα, η δημοσιονομική πειθαρχία αμφισβητείται έντονα, ενώ η ΕΚΤ είναι έτοιμη να επέμβει με την αγορά κρατικών ομολόγων. Η ευρωζώνη αλλάζει και ο ΣυΡιζΑ αποκτά συμμάχους. Οι εκλογές είναι μονόδρομος και ο Αντ. Σαμαράς να προσπαθεί πια να οργανώσει τη ρεβάνς του. Θεωρεί ήδη εαυτόν ηττημένο.

Θόδωρος Μιχόπουλος

4

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Τα δίνουν όλα για την αποτροπή της αυτοδυναμίας

Ενώ Βερολίνο και Βρυξέλλες συμβιβάζονται με την απειλή ΣΥΡΙΖΑ, στην Ελλάδα ξεδιπλώνεται το plan B της διαπλοκής

«∆

εν θέλουμε τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αν μας προκύψει (και, καθώς φαίνεται, θα μας προκύψει), θα διαπραγματευτούμε μαζί του». Αυτή, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες και τις ενδείξεις, είναι η γενικευμένη αντίδραση των Γερμανών της κυβερνητικής συμμαχίας (συμπεριλαμβανομένου και του… δύσκολου Βόλφανγκ Σόϊμπε) απέναντι στις «απρόσμενες», όπως τις χαρακτηρίζουν, εξελίξεις στην Ελλάδα· την μη εκλογή του προέδρου της ∆ημοκρατίας και τις πρόωρες εκλογές που «βγάζουν» ΣΥΡΙΖΑ. Οι αξιωματούχοι της γερμανικής κυβέρνησης, σοσιαλιστές και χριστιανοδημοκράτες, θεωρούσαν ασφαλή την (υπεσχημένη από «τους Έλληνες») συγκέντρωση των 180 ψήφων και την αποφυγή των εκλογών και έμειναν κατάπληκτοι με το αποτέλεσμα της δεύτερης, ειδικά, ψηφοφορίας που οδηγούν σε εκλογές και «Tsipras» και, «∆εν θέλουμε τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αν μας προκύψει (και, καθώς φαίνεται, θα μας προκύψει), θα διαπραγματευτούμε μαζί του». Ανάγκα και οι θεοί πείθονται. Kαι οι Γερμανοί (οι πληροφορίες από κυβερνητικούς αξιωματούχους) όχι μόνο έχουν πεισθεί ότι πρέπει να διαπραγματευθούν με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ορισμένοι συζητούν ήδη μια μικρή «παραχώρηση καλής θέλησης», έναν κάποιο συμβιβασμό «ως προς το χρόνο αποπληρωμής των χρεών μόνο, και το ύψος των επιτοκίων». Άλλοι ελπίζουν ότι ο Τσίπρας θα «σπάσει» ακριβώς όπως ο Σαμαράς όταν γίνει πρωθυπουργός και θα διορθώσει την αντιμνημονιακή του ρότα: «ούτως ή άλλως, παλινωδίες, καθυστερήσεις και διγλωσσία έχουμε και με τη σημερινή κυβέρνηση. Το θέμα είναι να κινηθούμε «εντός πλαισίου». Άλλωστε «αν αρνηθούν την ολοκλήρωση του προγράμματος, δεν θα πάρουν τη προληπτική γραμμή».

Η ντόπια «ελίτ» επιμένει…

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Και ενώ Βερολίνο και Βρυξέλλες έχουν αρχίσει να συμβιβάζονται με την απειλή… ΣΥΡΙΖΑ, η ντόπια οικονομική ελίτ και οι φίλιές της δυνάμεις, οι δυνάμεις της διαπλοκής, παραμένουν πεισματικά ασυμβίβαστες. Ασυμβίβαστες όχι πια με το ενδεχόμενο της διεξαγωγής πρόωρων εκλογών (αυτό το έχουν χωνέψει ήδη), αλλά με αυτό που οι εκλογές, κατά πάσαν πιθανότητα, τους επιφυλάσσουν: το τέλος του ελέγχου της πολιτικής (και της μιντιακής) εξουσίας και της προνομιακής νομής της δημόσιας οικονομίας, καθώς και της φορολογικής και τραπεζικής ασυλίας που μέσω της διαπλοκής απολάμβαναν.

Πάνω απ’ όλα, η ντόπια οικονομική ελίτ και οι φίλιές της δυνάμεις, οι δυνάμεις της διαπλοκής, φοβούνται ότι οι εκλογές θα σημάνουν την απώλεια μιας σειράς απίστευτων προνομίων που απέκτησαν μέσω δεκάδων «μνημονιακών» νόμων. Οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν ήσαν μνημονιακοί (απαιτούμενοι απ’ την τρόικα), αλλά επιβεβλημένοι – πολλές φορές και γραμμένοι – από τους ίδιους στις, υποχείριές τους, μνημονιακές κυβερνήσεις· για να… «μεταρρυθμίσουν» το εργασιακό, το μισθολογικό και το συνδικαλιστικό καθεστώς, διαμορφώνοντας τον υπαρκτό εργασιακό μεσαίωνα που βιώνουμε… Εκλογές = κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ = ακύρωση των μνημονικών νόμων της διαπλοκής. Αυτή είναι η εξίσωση – εφιάλτης της διαπλεκόμενης οικονομικής ελίτ, μ’ αυτήν την «εξίσωση» αρνείται να συμβιβαστεί. Γι’ αυτό, ακόμα και μετεκλογικά, θα επιμένει… συναινετικά: «Η συνεννόηση για μια κοινή πολιτική της μετεκλογικής Ελλάδας είναι απαραίτητη, θα πρέπει να είναι αυτονόητη και η συνεργασία και των δύο μεγάλων κομμάτων στην περίπτωση που δεν θα υπάρξει αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία», γράφει ο δημοσιογραφικός προπομπός της συστημικής βούλησης.

To plan B της διαπλοκής

Ακριβώς: ο μεγάλος φόβος τους είναι η αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ· αυτήν πρέπει πάση θυσία να αποφύγουν, γι’ αυτόν τον… ευγενή σκοπό τα δίνουν όλα. ∆εν έχουν χρόνο και αδυνατούν να περιμένουν (ως… θεσμικοί, που δηλώνουν) την τρίτη ψηφοφορία για τον πρόεδρο. Έτσι, πολύ πριν την ανακοίνωση των ισχνών αποτελεσμάτων της δεύτερης ψηφοφορίας (φουλ του 166 με δύο σβάστικες), άρχισε να ξεδιπλώνεται το plan B της διαπλοκής: η ολοκλήρωση (και έγκαιρη προεκλογική ανάπτυξη) όλων των προγραμματισμένων μικροκομματικών τερατογενέσεων με τον κωδικό «συναινετικά μαξιλαράκια»: «Πάει κι ο Σπύρος. Τον πήρε το ποτάμι», ήταν το πρώτο σχόλιο που εθεάθη στο διαδίκτυο πριν καν ανοίξει ο κωδικός. Αλλά το Ποτάμι είναι το κόμμα – μοντέλο για το plan B’ της διαπλοκής, ένα δοκιμασμένο «συναινετικό μαξιλαράκι». Αυτό που αναμένεται να ξεδιπλωθεί (αμέσως μετά την τρίτη ψηφοφορία, φημολογείται), το κόμμα – offshore των Σαμαρά – Μπαλτάκου. Που φημολογείται ότι θα φιλοξενήσει στα ψηφοδέλτιά του τους στρατολογημένους εκφωνητές της ψήφου «Σταύρος ∆ήμας». Αναμένεται ακόμα, το κομματίδιο του ΓΑΠ, καθώς και η νέα εκλογική αμφίεση του πλέον διακεκριμένου κόμματος – συναινετικού μαξιλαριού της μνημονιακής ιστορίας του τόπου, του ΠΑΣΟΚ Βενιζέλου… Είναι σαφές, το plan B’ της διαπλοκής είναι η, πάση θυσία, αποτροπή μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Το «μπαστάρδεμα» της, (το λίφτινγκ των προγραμματικών εφαρμογών της) με νεοφιλελεύθερες ενέσεις «συναίνεσης». Υπάρχει αμφιβολία ότι η απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να είναι η ανοιχτή, ξεκάθαρη, ακομπλεξάριστη, αιτιολογημένη διεκδίκηση της κυβερνητικής αυτοδυναμίας; •

Περιμένοντας τα δώρα του νέου χρόνου... Καλή χρονιά

Κοπτοραπτική

Του Νίκου Τσαγκρή

Ο παρών, η παρούσα, το παρόν

Σ

τη δεύτερη ψηφοφορία πολλές βουλεύτριες αναφώνησαν «παρούσα» προκειμένου να δηλώσουν ότι δεν ψηφίζουν Σταύρο ∆ήμα για πρόεδρο της ∆ημοκρατίας. Κάθε φορά, ο ψηφολέκτης ∆άνης Τζαμτζής, διόρθωνε την ψήφο σε «παρών», καθώς ο κανονισμός της Βουλής δεν έχει προβλέψει, παρότι είναι σύγχρονος, ότι εκλέγονται και γυναίκες στο κοινοβούλιο. Θεωρεί, μάλιστα, έγκυρη ψήφο μονάχη το «παρών». Η Θεανώ Φωτίου πρώτη διευκρίνισε την ψήφο της: «Παρούσα κ. πρόεδρε, ψηφίζω το “παρών”». Ακολούθησαν όλες οι βουλεύτριες του ΣΥΡΙΖΑ και της ∆ΗΜΑΡ. Η μία μετά την άλλη δήλωναν παρούσες. Ύστερα από κάθε «παρούσα», ο ψηφολέκτης αναφωνούσε «παρών». Η Αφροδίτη Σταμπουλή αγανακτισμένη από την επιμονή του ψηφολέκτη φώναξε «Μας έχετε αλλάξει φύλο σε όλες», για να πάρει την αποστομωτική απάντηση του ψηφολέκτη «Να μάθετε γραμματική». Λοιπόν κ. Τζαντζή, η γραμματική ορίζει «ο παρών (αρσ.), η παρούσα (θηλ), το παρόν (ουδ.)» και εξειδικεύει: «ο παρών, η παρούσα για πρόσωπα είναι η απάντηση του καθενός/καθεμίας σε ονομαστικό προσκλητήριο». ∆εν είναι, λοιπόν, θέμα γραμματικής, αλλά αποδοχής του γεγονότος ότι και οι γυναίκες έχουν δικαίωμα ψήφου και είναι πανταχού παρούσες ισότιμα. Προς το παρόν, όμως, ο ψηφολέκτης βλέπει μόνο μία ψήφο το παρών. Αυτό και αν είναι γραμματικό λάθος. Ας μάθει γραμματική και μαζί και τρόπους ο κ. Τζαντζής.

Τους πήρε το Ποτάμι

«Τ

ο πολιτικό προσωπικό της χώρας που έχει δοκιμαστεί κι έχει αποτύχει, θα πρέπει ίσως να σκεφθεί ότι η ανώτερη υπηρεσία που μπορεί να

προσφέρει στην κοινωνία, είναι η συνταξιοδότησή του (…) Ας αφήσουμε λοιπόν τις νέες δυνάμεις, τους δημιουργικούς ανθρώπους, τους παραγκωνισμένους από τους κομματικούς στρατούς πολίτες, αυτούς που έχουν βασανιστεί από τα συνεχόμενα λάθη του παλιού πολιτικού δυναμικού, να βρουν τις προοδευτικές λύσεις που έχει ανάγκη η χώρα. Η αίσθηση μου είναι ότι θα τα καταφέρουν καλύτερα…», έγραφε ο Σταύρος Θεοδωράκης τον Ιούλιο του 2014, απορρίπτοντας την πρόταση του Φώτη Κουβέλη να καθίσουν μαζί στο τραπέζι του διαλόγου. «Από την πρώτη στιγμή που δημιουργήθηκε το Ποτάμι, είπαμε ότι αυτή η χώρα θα σωθεί- αν σωθεί- από τη συνωμοσία του καλού. Σε αυτή τη συνωμοσία του καλού, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει ο Σπύρος Λυκούδης και οι Μεταρρυθμιστές. Τους καλωσορίζω στο Ποτάμι και τους υπόσχομαι ότι το ταξίδι εκτός από δύσκολο, θα είναι και πάρα πολύ όμορφο», δήλωσε την περασμένη βδομάδα σε συνέντευξη Τύπου, όπου επισημοποιήθηκε ο «γάμος», όπως τον χαρακτήρισε του Ποταμιού με τους Μεταρρυθμιστές. Μόλις εννιά μήνες του πήρε του Σταύρου Θεοδωράκη να ξεπλύνει τους «παλιούς» πολιτικούς σε «νέους» που θα σώσουν τη χώρα. Στο ίδιο διάστημα, βέβαια, έχουν αποχωρήσει ουκ ολίγα στελέχη και συντονιστές, που είδαν ότι το γάργαρο νερό του Ποταμιού είναι τελικά μολυσμένο, από αυτό το παλιό κομματικό σύστημα, που τόσο αρέσκεται να καταγγέλλει.

Αυτό δεν το άκουσε;

Ο

ραδιοφωνικός σταθμός «105,5 στο Κόκκινο», μαζί με το βιβλιοπωλείο Ιανός οργανώνουν σειρά εκδηλώσεων στο χώρο του βιβλιοπωλείου για την ενίσχυση της «Κιβωτού του κόσμου». Σειρά αντιδράσεων έχει προκαλέσει αυτή η συνεργασία με το Σύλλογο Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου Αττικής να τονίζει για «Το ραδιόφωνο που ακούει»: «Ο ρ/σ «105,5 στο κόκκινο» έχει ακούσει πολλές φορές για τα προβλήματα και τους

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014 αγώνες στον χώρο του βιβλίου και βέβαια έδωσε και την δυνατότητα να ακουστούν και από την συχνότητα του σταθμού. «Άκουσε» και για το τι συνέβη στο βιβλιοπωλείο Ιανός. «Άκουσε» για τα scanners («μηχανάκια της αναξιοπρέπειας» είχαν ονομαστεί) που προωθούσαν την επιτήρηση, την εντατικοποίηση και τον κανιβαλισμό μεταξύ των εργαζομένων. «Άκουσε» για τα κείμενα που διακινούσαν τα στελέχη της εταιρείας παίρνοντας υπογραφές των εργαζόμενων ενάντια στο σωματείο, τους αγώνες, την συνδικαλιστική δράση και υπέρ της κατάργησης της κυριακάτικης αργίας. «Άκουσε» για τις απολύσεις και τις «παραιτήσεις» εργαζόμενων που δεν υπέγραψαν αυτό το κείμενο. Τι δουλειά έχει λοιπόν το ραδιόφωνο που «άκουσε» όλα αυτά στον Ιανό?». Ακόμα μεγαλύτερη απορία εγείρει το γεγονός ότι μία από τις εκδηλώσεις έχει προγραμματιστεί για την Κυριακή 28 ∆εκεμβρίου, μέρα που τα καταστήματα θα έπρεπε να είναι κλειστά, αλλά θα ανοίξουν ύστερα από κυβερνητική τροπολογία της τελευταίας στιγμής. Τα δικά μας σχόλια περισσεύουν.

Με ολίγον ΜΑΤ

Μ

έλος του ΣΥΡΙΖΑ, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της αστυνομίας, δήλωσε σε τοπική συνέλευση. «Θα καταργήσουμε τα ΜΑΤ, κρατώντας ένα μικρό κομμάτι για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Και όλοι όσοι ήταν στα ΜΑΤ και τις ομάδες ∆έλτα και ∆ίας, που μάλιστα στην πλειοψηφία τους ψήφισαν Χρυσή Αυγή, θα επιστρέψουν στην πρώτη γραμμή. ∆εν θα τους στείλουμε στην Κηφισιά ή την Εκάλη, αλλά στον Άγιο Παντελεήμονα, την Ομόνοια και την Ακρόπολη να κάνουν περιπολίες». Άναυδο έμεινε το ακροατήριο που δεν ήξερε πώς να αντιδράσει. Μα ποιος διεστραμμένος νους σκέφτεται να στείλουμε τους ξενοφοβικούς και ρατσιστές ροπαλοφόρους, να κάνουν ένοπλες περιπολίες στις φτωχογειτονιές της Αθήνας; Και, επίσης, που εξαφανίστηκε η θέση του ΣΥΡΙΖΑ ότι θα καταργήσουμε τα ΜΑΤ;

“

Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο εξορκισμός του «παρών» Και η απούσα συνείδηση που επικαλείται ο κ. Σαμαράς

Μ

όλις έγινε δημόσια γνωστή η καταγγελία απόπειρας χρηματισμού βουλευτή, η κυβερνητική εκπρόσωπος κάλεσε τις αρμόδιες δικαστικές αρχές «για λόγους δημοσίου συμφέροντος να δώσουν αμέσως στη δημοσιότητα τας στοιχεία». Και «αν δεν υπάρχουν, να κινηθούν αμέσως οι νόμιμες διαδικασίες εναντίον των δραστών αυτής της άθλιας ιστορίας». Όμως, επειδή η δικαστική εξουσία, είναι, ως γνωστόν, ανεξάρτητη, δεν υπάκουσε τυφλά στην κυβερνητική προτροπή… Όχι μόνο δεν δόθηκαν οποιαδήποτε στοιχεία στη δημοσιότητα, αλλά κλήθηκαν οι πολίτες να μη δίνουν καμία βάση και σε όσα διέρρευσαν ανεπισήμως. Οι δικαστικές αρχές τα κήρυξαν όλα αυτά ανύπαρκτα, ως προϊόντα υποκλοπής, παρότι ήταν και προϊόντα επίσημων καταθέσεων ενώπιον τους. Χωρίς να προχωρήσουν σε οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, έθεσαν την υπόθεση στο αρχείο.

Η χαμένη τιμή της πολιτικής

Έτσι, βρισκόμαστε, μέχρι τη στιγμή που σύρονται αυτές οι γραμμές, μπροστά σε μια απόφαση που μας καλεί να ξεχάσουμε ότι υπήρξε οποιοδήποτε πρόβλημα. Η εξέλιξη αυτή, που έκανε, όπως φαίνεται, τόσο ευτυχισμένη την κυβέρνηση, δεν μπορεί να προκαλέσει αντίστοιχα αισθήματα σε όσους αηδιάσαμε από την ανακίνηση της επιφάνειας του βούρκου. Πολύ περισσότερο στο σύνολο των βουλευτών όλων των πτερύγων, που μ’ αυτό τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος βλέπουν να μπαίνει στο αρχείο και κάθε προσπάθεια διαφύλαξης του κύρους τους. Χωρίς την κατά οποιονδήποτε τρόπο διαλεύκανση της υπόθεσης, χωρίς καν την απόδοση ευθυνών σε όσους με αθέμιτο τρόπο ανακίνησαν ένα, κατά τις δικαστικές αρχές, ανύπαρκτο θέμα, οι πολίτες καλούνται να αποδεχθούν ότι μεταξύ των μελών του πολιτικού προσωπικού είναι δυνατόν να αναπτύσσονται διαφόρων ειδών ύποπτες σχέσεις, χωρίς να νιώθει κανείς την ανάγκη να τις διαλευκάνει, όσο προβληματικές κι αν δείχνουν.

Συστηματική υποβάθμιση της πολιτικής ποιότητας

Όπως φαίνεται, το τελευταίο πράγμα που ενδιαφέρει την ηγεσία του κυβερνώντος πολιτικού προσωπικού, είναι η τιμή και η υπόληψή του. Πράγματα απαραίτητα για την αναβάθμιση της ποιότητάς του. Η πρακτική της ηγεσίας αυτής, επί πέντε τουλάχιστον έτη, αποδεικνύει

Η συνέπεια συκοφαντήθηκε σαν ανελεύθερη πολιτική βούληση. Η δημοκρατική πολιτική λειτουργία και η συλλογική κομματική δέσμευση καταγγέλθηκε σαν υπονόμευση του συντάγματος. Η πολιτική υπόσταση των κομματικών σχηματισμών θεωρήθηκε εμπόδιο στη λειτουργία των κοινοβουλευτικών θεσμών

ότι μάλλον για την υποβάθμιση της αξιοπιστίας και της κριτικής ικανότητας αυτού του προσωπικού εργάστηκε πυρετωδώς, παρά για το αντίθετο. ∆εκάδες πολυσέλιδα νομοσχέδια σε ένα και μόνο άρθρο, δεκάδες παράνομες πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, δεκάδες ψηφοφορίες στη Βουλή αμφίβολης συνταγματικότητας, χιλιάδες τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, τόσες και τόσες «αναθεωρήσεις» πρόσφατων νομοθετημάτων, με εξευτελιστικό τρόπο, κατ’ απαίτηση της τρόικας… Όλα αυτά «για τη σωτηρία της πατρίδας». Η οποία, όμως, απαιτούσε την ισοπέδωση της κριτικής ικανότητας, της πολιτικής και ιδεολογικής συνείδησης των βουλευτών – και όχι μόνον αυτών. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε μπροστά μας. Κόμματα με ιστορία δεκαετιών καταρρέουν, πολιτικοί σχηματισμοί ιδρύονται και διαλύονται μέσα σε μήνες, πολιτικά πρόσωπα εξευτελίζονται αναγκαζόμενα να αλλάξουν άποψη και στάση από μέρα σε μέρα… Πρωταγωνιστές τής πολιτικής σκηνής αναδεικνύονται πρόσωπα ανύπαρκτου πολιτικού βάρους, που υποδύονται τους ρηξικέλευθους και καινοτόμους πολιτικούς. Και όσοι φαίνεται να μην αντέχουν σε μια τέτοια διαδικασία υποβάθμισης των δημοκρατικών θεσμών και των πολιτικών συνειδήσεων, σπάνια βρίσκουν τη δύναμη να συμπεριφερθούν με βάση κάποιες κοινά αναγνωρισμένες αρχές, ή, έστω, με βάση μια πολιτική ηθική προσωπική μεν, αλλά όχι υπό το κράτος του ατομικού συμφέροντος, της ατομικής διάσωσης ή της απλής διαιώνισης της παρουσίας τους στο πολιτικό προσκήνιο. Όλη η τελευταία πενταετία έδειξε ότι όσοι μας κυβέρνησαν, ελάχιστα ενδιαφέρονται για το επίπεδο του πολιτικού προσωπικού που είχαν στη διάθεσή τους. Το μόνο που τους απασχολούσε, ήταν η ψήφος του: όσο πιο τυφλή, τόσο το καλύτερο, όσο πιο εκβιασμένη τόσο πιο δεσμευτική για όσους την παραχωρούσαν. Η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο με τη διαδικασία εκλογής προέδρου της δημοκρατίας. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η εκλογή του από αυτή τη Βουλή και να αποτραπούν οι πρόωρες εκλογές, πίσω από την επίκληση του «αισθήματος εθνικής ευθύνης» ή της «συνείδησης» των βουλευτών, είδαμε να γίνεται προσφυγή στα πιο προβληματικά πολιτικά χαρακτηριστικά των βουλευτών. Η συνέπεια συκοφαντήθηκε σαν ανελεύθερη πολιτική βούληση. Η δημοκρατική πολιτική λειτουργία και η συλλο-

γική κομματική δέσμευση καταγγέλθηκε σαν υπονόμευση του συντάγματος. Η πολιτική υπόσταση των κομματικών σχηματισμών θεωρήθηκε εμπόδιο στη λειτουργία των κοινοβουλευτικών θεσμών… Από τους ίδιους ανθρώπους που με την πολιτική τους γέμισαν τη Βουλή με διαγραμμένους – ανεξάρτητους. Από τους οποίους ζητούσαν τώρα να ξεχάσουν ότι αιτία της διαγραφής τους ήταν ότι, κάποτε, τόλμησαν να ψηφίσουν «κατά συνείδηση». Επρόκειτο, όμως, για μια συνείδηση που κάποιοι είχαν φροντίσει να υπονομεύσουν συστηματικά.

Τρομοκρατημένες συνειδήσεις

Τώρα, κάνουν τάχα ότι τη θυμούνται. Στην πραγματικότητα αδιαφορούν παντελώς για την απουσία της. Αυτό που κάνουν, είναι να συνεχίζουν την εφαρμογή της μόνης πολιτικής που γνωρίζουν: της κατατρομοκράτησης, του εκφοβισμού, των εκβιασμών. Πολιτική που δεν απαιτεί όρθιες αλλά απεριόριστα ελαστικές πολιτικές συνειδήσεις. Συνειδήσεις που τρομοκρατούνται για να μη σκεφτούν κριτικά. Που αντιδρούν ανακλαστικά στην επίκληση «εθνικών κινδύνων» και «εθνικών περιπετειών». Που νιώθουν ήσυχες όταν αναθέτουν αλλού την ευθύνη. ∆είτε προσεκτικά τη δήλωση του κ. Σαμαρά κατά την έξοδό του από τη Βουλή στη δεύτερη ψηφοφορία για τον πρόεδρο. Οι έννοιες «κίνδυνος», «περιπέτεια», «αστάθεια», «ανωμαλία» κυριαρχούν. Και πάνω απ’ όλα κυριαρχεί η κατατρομοκράτηση με την επανάληψη του ισχυρισμού «στην τρίτη ψηφοφορία δεν θα υπάρχει η επιλογή “παρών”»: τέσσερις φορές μέσα σε λίγες αράδες! Σε ρυθμό πλύσης εγκεφάλου. Αν η ψηφοφορία ήταν μυστική –όπως κατά το προηγούμενο σύνταγμα– ο κ. Σαμαράς, θα ήθελε, αν μπορούσε, να εξαφανίσει κάθε άλλο ψηφοδέλτιο. Τώρα, αρκείται στην τρομοκρατική επανάληψη ενός δόγματος. Ευτυχώς, δεν είναι και οι τριακόσιοι διαθέσιμοι για τέτοια χρήση. ΥΓ. Αφού ο ΣΥΡΙΖΑ κατά τεκμήριο ενδιαφέρεται να αποτελούν συντριπτική πλειονότητα οι μη διαθέσιμοι για παρόμοια χρήση στην επόμενη Βουλή, οφείλει να διαμορφώσει με αυτό το κριτήριο τα ψηφοδέλτιά του. Αυτό το ποιοτικό άλμα είναι που θα διασφαλίσει μια νέα ποσοτική συσσώρευση. Χ. Γεωργούλας

5

6

Tη συνέντευξη πήραν ο Παύλος Κλαυδιανός και η Ιωάννα ∆ρόσου Μπορούμε να ορίσουμε ως ιστορικές τις εκλογές που επίκεινται; Είναι κρίσιμες εκλογές και στην ουσία μπορεί να ενταχθούν στον ίδιο ιστορικό κύκλο με αυτές του 2012, της εποχής του μνημονίου. Θα καταγραφεί, δηλαδή η αντίδραση της ελληνικής κοινωνίας σ’ αυτό που βίωσε τα πέντε τελευταία χρόνια εφαρμογής των πολιτικών του μνημονίου. Θα εκδηλωθεί, κατά τη γνώμη μου, η δυσαρέσκεια της ελληνικής κοινωνίας και αυτό θεωρώ ότι είναι μη αντιστρέψιμο. Όντως, λοιπόν, οι εκλογές θα είναι σημαντικές. Η ελληνική εμπειρία, νομίζω, μπορεί να συγκριθεί με τις αντίστοιχες του ευρωπαϊκού Νότου: Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία και δευτερευόντως Ιταλία. Αλλά τόσο οι επιπτώσεις στην οικονομία όσο και στο πολιτικό σύστημα ήταν επαχθέστερες και βαθύτερες από τις υπόλοιπες χώρες. Το βάθος και το εύρος της κρίσης και οι πρωτοφανείς πολιτικές επιπτώσεις με την κατεδάφιση του παλαιού κομματικού συστήματος διαφοροποιούν, ως ένα βαθμό, την ελληνική περίπτωση από τις υπόλοιπες. Αυτή διαφοροποίηση, βέβαια, από την πλευρά ορισμένων συντηρητικών αναλυτών, χρησιμοποιείται για να παρουσιασθεί η χώρα και ως «εξαίρεση». ∆ιαμορφώνεται νέα δομή στο πολιτικό σύστημα. Θα είναι σταθερή, θα έχει διάρκεια; Η κρίση εκπροσώπησης που εκδηλώθηκε από το 2010, ως συνέπεια της μνημονιακής πολιτικής, συνεχίζεται. Ο ΣΥΡΙΖΑ, βεβαίως, έχει αποκτήσει σχέσεις εκπροσώπησης με σημαντικά τμήματα της ελληνικής κοινωνίας που έχουν πληγεί από το μνημόνιο, μισθωτά και λαϊκότερα στρώματα, κτλ, αλλά κατά τη γνώμη μου ούτε κι αυτή η σχέση μπορεί να θεωρηθεί εδραιωμένη ή ασφαλής. Σε αυτό βέβαια έχει συντελέσει για διάφορους λόγους και η χαμηλή οργανωτική ανάπτυξη που παρατηρείται. Η κρίση εκπροσώπησης συνεχίζεται και δεν έχει επιλυθεί ούτε από την πλευρά των «από πάνω», των κυρίαρχων δυνάμεων. Στους πολιτικούς σχηματισμούς της δεξιάς ή της κεντροδεξιάς και του λεγόμενου κέντρου βλέπουμε ότι εξακολουθεί να κυριαρχεί η ρευστότητα, οι «μεταπηδήσεις» κτλ. Ένα παράγωγο αυτής της κρίσης είναι η μεγάλη κινητικότητα που παρατηρείται και στο κοινοβούλιο με τη συμπεριφορά των βουλευτών. Επομένως, παραμένουμε σε μεταβατική περίοδο. Από την άλλη πλευρά βέβαια, και αυτό είναι πιο σημαντικό, εξελίσσεται δυστυχώς μπροστά στα μάτια μας μια βαθύτερη διεργασία, που είναι η κατεδάφιση της μεταπολιτευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η μετάβαση σε ένα νεοφιλελεύθερο αυταρχικό κρατισμό. Αυτή η διαδικασία προχωρεί με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Στην ουσία, έχει τεθεί σε αμφισβήτηση η ίδια η έννοια της αντιπροσώπευσης, όχι μόνο λόγω της θεσμικής αποδυνάμωσης και της πλήρους περιθωριοποίησης του κοινοβουλίου, που είδαμε αυτά τα χρόνια και η οποία εκδηλώνεται και τώρα, με τη διαδικασία της εκλογής του προέδρου της ∆ημοκρατίας. Βλέπουμε, επιπλέον, την ευθεία επίθεση στα πολιτικά κόμματα, όχι μόνο ιδεολογική αλλά και θεσμική, πχ με τη δραματική συρρίκνωση της κρατικής χρηματοδότησης στο μισό. Μάλιστα, ο

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Επιχειρείται η κατεδ Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΝΑΛΥΤΗ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ

Επικεφαλής μιας από τις πιο έγκυρες εταιρίες δημοσκοπήσεων, και αναλύει τα επίδικα της διαδικασίας εκλογής προέδρου της τελευταίος νόμος 4304/2014, που δημοσιεύθηκε μόλις στις 23/10/14, επιτρέπει πια τη χρηματοδότησή τους από επιχειρήσεις και ιδιωτικούς φορείς. Πιστεύω ότι αυτό δείχνει πόσο έχει προχωρήσει ένας πολιτικός μετασχηματισμός, τον οποίο δεν έχουμε συλλάβει σ’ όλη του την έκταση. έχει αλλάξει ο ρόλος των βουλευτών, έχει αυξηθεί ο έλεγχος των επιχειρήσεων και του κεφαλαίου πάνω στο κοινοβούλιο. Στην ουσία, υλοποιεί-

“

των πολιτών και υπονόμευσης του θεσμικού βάρους και του ρόλου ακόμη και των ίδιων των εκλογών. Επιστρέφουμε σε πρακτικές που θυμίζουν περισσότερο την προδικτατορική περίοδο. Κωδικοποιώ τα κρίσιμα στοιχεία: Πρώτον, επιταχυνόμενη κάμψη της συμμετοχής τα τελευταία χρόνια. ∆εύτερον, θεσμική υποβάθμιση των εκλογών. Θυμίζω παρενθετικά ότι τον Μάιο πραγματοποιήθηκαν μαζί τρεις εκλογές, με εν-

Η τακτική της τρομοκράτησης

Για να εκλεγεί πρόεδρος θα πρέπει να διαλυθούν οι κοινοβουλευτικές ομάδες των ΑΝΕΛ, της ∆ΗΜΑΡ και της Χρυσής Αυγής. Στο όνομα, δήθεν της “ελευθερίας”! Όσα συμβαίνουν συνιστούν δυστυχώς μια ακόμη μελανή σελίδα στην ιστορία του ελληνικού κοινοβουλευτισμού, όπως η παλιά του 1965. ται μια διαδικασία «ιδιωτικοποίησης» και της Βουλής. Αυτός ο μεγάλος μετασχηματισμός, σε συνδυασμό με μια πιθανή συνταγματική αναθεώρηση, που θα είναι νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα, προοιωνίζεται μια σε βάθος αλλαγή του πολιτικού εποικοδομήματος και του κοινωνικού συσχετισμού που αποτύπωσε το Σύνταγμα του 1975.

Η κατεδάφιση της λαϊκής συμμετοχής

Το σχέδιο αυτό μπορεί να αποτραπεί με το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών; Έχω τη γνώμη ότι τα τελευταία χρόνια -αυτό φάνηκε στις τελευταίες ευρωβουλευτικές και περιφερειακές εκλογέςυπήρξε οργανωμένη κατεύθυνση, σοβαρή μεθόδευση, με στόχο τη θεσμική αποδυνάμωση της εκλογικής διαδικασίας. Υπήρξαν πάρα πολλές νομοθετικές αλλαγές του εκλογικού συστήματος και του θεσμικού πλαισίου, οι οποίες αποδυναμώνουν ανοικτά την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος. Έχουμε μπει σε μια -αντίστροφη της μεταδικτατορικήςδιαδικασία κατεδάφισης της συμμετοχής

μάχη, που, εάν δεν κερδηθεί, θα επισφραγίσει πλέον την πρωτοβουλία των κυρίαρχων τάξεων να μεταβάλουν τον μεταπολιτευτικό συσχετισμό πολιτικών δυνάμεων υπέρ τους. Υπερβαίνει, δηλαδή, και τα τρομακτικά οικονομικά ζητήματα. Είναι μάχη για την υπεράσπιση της ήδη αποδυναμωμένης σε μεγάλο βαθμό μεταπολιτευτικής δημοκρατίας. Αυτοί που υπερασπίζονται την κατεδάφισή της, εκμεταλλευόμενοι την παρακμή και τη διαφθορά, το πράττουν στο όνομα ενός αριστοκρατικού χαρακτήρα «αντικομματισμού», που παραπέμπει μάλλον στο 19ου αιώνα. Είναι οι ίδιοι που υπερασπίζονται τη δήθεν «ελευθερία» των βουλευτών, όπως προβλήθηκε στην περίπτωση της εκλογής του προέδρου. Πρόκειται για μια καθαρά αντιδραστική και προφανώς αντισυνταγματική κριτική, καθαρά προσχηματική με μοναδικό στόχο την αποφυγή των εκλογών. ∆ηλαδή, την αποφυγή της προσφυγής στη λαϊκή ετυμηγορία, που προβλέπει το σύνταγμα.

τελώς διαφορετικό αντικείμενο (δημοτικές, περιφερειακές, για την ευρωβουλή). Τρίτον, επιβλήθηκαν διοικητικά μέτρα που δυσκολεύουν τους ετεροδημότες να ψηφίσουν, για να μη μιλήσουμε για την αύξηση των διοδίων, επιπλέον της συρρίκνωσης των εισοδημάτων. Τέταρτον, η σημερινή απαξίωση, στην κυριολεξία κατάντια της βουλής, που προκύπτει από το ότι έχουν ψηφιστεί πάνω από τετρακόσιοι πενήντα νόμοι και υπήρξαν πάνω από τριάντα πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Έχει, ουσιαστικά, παρακαμφθεί η κοινοβουλευτική διαδικασία. Και βέβαια, η επίσης σημαντική κυριολεκτικά «βιομηχανία» με τις χιλιάδες φωτογραφικές τροπολογίες. Μόνο με το τελευταίο νομοσχέδιο κατατέθηκαν εκατόν τρεις τροπολογίες και απ’ αυτές εγκρίθηκαν πολλές με πρωτοβουλία υπουργών και βουλευτών. De facto, oι βουλευτές έχουν μετατραπεί σε εκπροσώπους ομάδων πίεσης, σε λομπίστες επιχειρηματικών ή ιδιωτικών συμφερόντων. Έχει λοιπόν μετασχηματιστεί η λειτουργία του κοινοβουλευτισμού. ∆εν αντιμετωπίζουμε, επομένως, μόνο τις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, αλλά η κρίση έχει αλλάξει συνολικά την πολιτική. Οι εκλογές που έρχονται είναι μια

Παρά τα εμπόδια, ωστόσο, ο κόσμος είναι αποφασισμένος να πάει στην κάλπη, να αρχίσει η ανατροπή του μνημονίου. Η στάση της κοινής γνώμης έναντι του μνημονίου στα τελευταία πέντε χρόνια είναι σταθερά αρνητική, με βάση τις δημοσκοπήσεις: 70% κατά - 30% υπέρ. Ουδέποτε αυτή η πολιτική κατάφερε να κερδίσει κοινωνική συναίνεση. Βεβαίως, τα κόμματα που ασκούν την πολιτική λιτότητας ψηφίστηκαν από σημαντικό τμήμα του εκλογικού σήματος, αλλά η στάση των πολιτών είναι αμετάβλητη. Οι κοινωνικοί αγώνες, βέβαια, που αναπτύχθηκαν την πρώτη φάση, 2010–2012, ήταν σημαντικοί, αλλά δεν μπόρεσαν να έχουν ορατά αποτελέσματα, να είναι νικηφόρες. Οι αγώνες δεν συγκεντροποιήθηκαν, παρέμειναν κατακερματισμένοι, δεν εκφράστηκαν ενιαία στην κεντρική πολιτική σκηνή. Επίσης, οι κοινωνικές διαμαρτυρίες έχουν μια σχέση αμφίδρομη για το πώς έχει εξελιχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ τα δύο τελευταία χρόνια. ∆ηλαδή, η ύφεση των αγώνων που ακολούθησε, έχει επιδράσει και στη διαμόρφωση της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, και αντίστροφα. Ωστόσο, η κοινοβουλευτική μεταστροφή που υπάρχει και φάνηκε στις ευρωεκλογές - αν δεν είχαν χειραγωγηθεί, η αποδοκιμασία θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη- με το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ κατά τέσσερις μονάδες. Το προβάδισμα αυτό, ως αποτέλεσμα και της νίκης στην Περιφέρεια Αττικής, τη μεγαλύτερη της χώρας όπου ζει το 1/3 του πληθυσμού, έχει παγιωθεί και δεν υπάρχει, κατά τη γνώμη μου, περίπτωση να ανατραπεί. Όμως η προσπάθεια να προκληθεί φόβος και τρόμος, δεν υπάρχει πιθανότητα να επηρεάσει, όπως το 2012; Υπάρχει. Οι εκλογές του 2012 κερδήθηκαν με την προπαγάνδα και το φόβο. Η επίδρασή τους στο εκλογικό αποτέλεσμα, σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ, είναι της τάξης του 4% - 5%. Η προπαγάνδα, εντούτοις, σήμερα και η στρατηγική του φόβου, που η κυβέρνηση την επιχείρησε ήδη -με την κάμψη του Χρηματιστηρίου, με τις δηλώσεις που έγιναν κτλ- δεν φαίνεται να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Η εκστρατεία του φόβου, βεβαίως, είναι αρκετά πιθανό, να ενταθεί. Αλλά, δεν

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

άφιση της λαϊκής συμμετοχής Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

“

7

της Public Issue, ο Γιάννης Μαυρής σχολιάζει τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις δημοκρατίας και των επικείμενων εκλογών. είναι βέβαιο ότι μπορεί να αποδώσει, εκτός και αν προκληθούν πολύ σοβαρά συμβάντα. Όμως, τέτοιου είδους κινδυνολογία συναντά αντιδράσεις και από τμήματα του επιχειρηματικού κόσμου, για παράδειγμα, που έχουν σχέση με τον τουρισμό ή ακόμη και του τραπεζικού χώρου. Το μέτωπο δεν είναι αρραγές ούτε στον διεθνή παράγοντα. Η συγκυρία σήμερα είναι αρκετά διαφορετική από το 2012, οι αντιθέσεις που υπήρχαν έχουν οξυνθεί και στην ΕΕ και στο εσωτερικό των χωρών. Επομένως, η αντιμετώπιση ενός κύματος κοινωνικών αντιδράσεων δεν μπορεί να γίνει με τον τρόπο που έγινε το 2012 από τις κυρίαρχες δυνάμεις. Αν κρίνουμε και από τους χειρισμούς με την εκλογή προέδρου, υπάρχουν περιορισμοί, οι κυρίαρχες δυνάμεις δεν έχουν την απόλυτη ευχέρεια χειρισμών.

Πόλεμος κατά των κομμάτων

Τι βλέπεις για τον αυριανό τρίτο γύρο στην εκλογή προέδρου; Η διαδικασία είναι εκφυλιστική. Οι σοβαρές καταγγελίες που έγιναν (δείκτη αποτελεί και ο διεθνής τύπος), δεν έχουν απαντηθεί και η προσπάθεια της κυβέρνησης να συγκαλύψει το θέμα με τη σιωπή των μέσων ενημέρωσης δεν νομίζω ότι επαρκεί. Το γεγονός ότι οι αποκαλύψεις δεν απαντήθηκαν, δημιουργεί αρνητική δυναμική για τα κέντρα που επιδιώκουν την παρεμπόδιση των εκλογών. Η αναλογία με το 1965-67 είναι σαφέστατη. Οι εκλογές του Μαΐου 1967 ματαιώθηκαν, διότι και οι δημοσκοπήσεις – υπήρχαν και τότε, αλλά γίνονταν μόνο από τα κέντρα εξουσίας, τώρα γίνονται λίγο πιο δημοκρατικά – έδειχναν τον νικητή. Η παρεμπόδιση των εκλογών ήταν και είναι το σημαντικό πολιτικό διακύβευμα, να ανακοπεί η εκλογική δυναμική για τον ΣΥΡΙΖΑ. Από την άλλη πλευρά, το θέμα τής εκλογής προέδρου γίνεται αφορμή για μια ευθεία επίθεση στο θεσμό των πολιτικών κομμάτων. Υπ’ αυτή την έννοια, η σημερινή κυβέρνηση είναι η πλέον «αντικαραμανλική» της μεταπολίτευσης: το σύνταγμα του 1975 κατοχυρώνει θεσμικά για πρώτη φορά, με πολλή καθυστέρηση, όπως συνέβη με τα συντάγματα κι άλλων χωρών, το ρόλο και τη σημασία των κομμάτων. Ανεξάρτητα από την κριτική που μπορεί να κάνει κανείς σ’ αυτό, το σύνταγμα του ’75 αναγνωρίζει τη σημασία τους και κατοχυρώνει το ρόλο τους στην εκλογή του πρωθυπουργού, τη συμμετοχή τους στη νομοθετική παραγωγή κτλ. Τώρα βλέπουμε την πλήρη αμφισβήτηση και μάλιστα τη θεσμική υπονόμευση των κοινοβουλευτικών ομάδων των κομμάτων, που είναι κατοχυρωμένη και από το Σύνταγμα και από τον κανονισμό της Βουλής. Για να εκλεγεί πρόεδρος θα πρέπει να διαλυθούν οι κοινοβουλευτικές ομάδες των ΑΝΕΛ, της ∆ΗΜΑΡ και της Χρυσής Αυγής. Στο όνομα, δήθεν της «ελευθερίας»! Όσα συμβαίνουν συνιστούν δυστυχώς μια ακόμη μελανή σελίδα στην ιστορία του ελληνικού κοινοβουλευτισμού, όπως η παλιά του 1965. Από την άλλη πλευρά, επειδή το διακύβευμα είναι πολύ σοβαρό, διότι κινδυνεύουν συμφέροντα σε Ελλάδα και Ευρώπη, ιδίως η γερμανική πολιτική, οι εκλογές δεν θα αφεθούν στην τύχη τους. Ωστόσο από μια τέτοια ενδεχόμενη παρέμβαση επηρεασμού αυξάνεται σημαντικά το πολιτικό ρίσκο και οι πιθανές παρενέργειες, και αυτό ίσως

οδηγεί σε δεύτερες σκέψεις. Η πόλωση εντείνεται, ενδιάμεσα κόμματα μπορεί να μην κατορθώνουν να μπουν στη Βουλή. Ποια είναι η γνώμη σου; Τίθενται δύο ζητήματα. Το ένα είναι ότι ως κυρίαρχη αστική εκπροσώπηση η Ν∆ υπό τον κ.Σαμαρά δεν μπορεί να παίξει το ρόλο που ανέλαβε το 2012 και να συσπειρώσει το σύνολο των δυνάμεων της δεξιάς παράταξης. Έχουμε πει ότι η κρίση της ∆εξιάς εξακολουθεί να υφίσταται, οι διασπάσεις της, ΑΝΕΛ και ΧΑ, εξακολουθούν να υπάρχουν, όπως επίσης και η κεντροδεξιά και η νεοφιλελεύθερη πλευρά της. Η διάσπασή της, δηλαδή, είναι πολύμορφη και πολύπλευρη. ∆εν πρέπει να ξεχνάμε και τα σχετικά σενάρια υπονόμευσης του κ. Σαμαρά, περί αντικατάστασής του, κτλ. Άρα η πόλωση, όσον αφορά αυτή την πλευρά, δεν λειτουργεί.

Η πόλωση δεν είναι βέβαιo ότι αποδίδει για τη Ν∆

Όμως, η αύξηση της πόλωσης έδωσε πόντους στη Ν∆, μείωσε λίγο τη διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ. ∆εν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα έχει

Η συγκυρία σήμερα είναι αρκετά διαφορετική από το 2012, οι αντιθέσεις που υπήρχαν έχουν οξυνθεί και στην ΕΕ και στο εσωτερικό των χωρών. Επομένως, η αντιμετώπιση ενός κύματος κοινωνικών αντιδράσεων δεν μπορεί να γίνει με τον τρόπο που έγινε το 2012 από τις κυρίαρχες δυνάμεις. συνέχεια αυτή η άνοδος. ∆εν γνωρίζουμε έαν είναι συγκυριακή. Και, δυστυχώς, εδώ να επισημάνουμε πρέπει ότι οι δημοσκοπήσεις χρησιμοποιούνται, για άλλη μια φορά, προπαγανδιστικά. Θα πρέπει να ξαναδούμε σε πέντε μέρες ή σε μια εβδομάδα τις τάσεις, για να μπορέσουμε να πούμε με βεβαιότητα αν είναι κάτι μόνιμο ή περιστασιακό. Έγινε προσπάθεια να επενδυθεί αυτή η δήθεν άνοδος, για να διαμορφωθεί ευνοϊκό κλίμα υπέρ της προεδρικής εκλογής. Η πόλωση, ξαναλέω, είναι αντικειμενικά δυσκολότερη, σε σχέση με το 2012. Η ρευστότητα στο Κέντρο έχει περιορισθεί από το Ποτάμι. Το Ποτάμι, το οποίο επίσης είναι ένα μεταβατικό σχήμα, εμφανίζει αυτή τη στιγμή κάποια

“

ποσοστά, τα οποία δεν φαίνεται να συμπιέζονται ιδιαίτερα από την κλιμάκωση της πολιτικής αντιπαράθεσης κατά τρόπο καθοριστικό. Υπάρχουν τμήματα του εκλογικού σώματος, τα οποία δεν συγκινούνται από τον ΣΥΡΙΖΑ ή τον φοβούνται, έχουν ένα αντι-αριστερό προσανατολισμό, δεν πείθονται όμως και από την πολιτική του Α.Σαμαρά. Θυμίζω, ότι στις ευρωεκλογές εκφράστηκε εντονότατα το φαινόμενο της δεξιάς διαμαρτυρίας, με τον ΛΑΟΣ στο 3% και άλλα μικρότερα κόμματα. Είναι ένδειξη ότι η παραταξιακή διάσταση της δεξιάς συνεχίζεται. Βλέπουμε, όμως, τη Ν∆ να ενεργεί σαν να θέλει να «εκκαθαρίσει» τους αντιπάλους της. Έχει καθηλώσει τη ΧΑ, ωστόσο δεν έχει καταφέρει να τη συντρίψει εκλογικά, όπως περίμενε το επιτελείο της. Και οι ΑΝΕΛ, τους οποίους επίσης προσπαθεί να «ροκανίσει», έχουν επιδείξει στοιχεία ανθεκτικότητας και πιθανώς να ενισχυθούν ή να σταθεροποιηθούν από τις αποκαλύψεις. Από τις μετακινήσεις που καταγράφονται, η πιο σπουδαία, ίσως, είναι αυτή από Ν∆ προς ΣΥΡΙΖΑ, κάπου 7% της δύναμής της. Πώς το ερμηνεύεις; Πρώτον, ας μην ξεχνάμε ότι τα τελευταία πέντε χρόνια υπάρχει κοσμογονία εξελίξεων, επομένως η πολιτική ρευστότητα είναι αισθητή και οι μετακινήσεις έχουν σπάσει τις παραδοσιακές εκπροσωπήσεις. ∆εύτερον, μεγάλο μέρος των μεσαίων και ανώτερων μεσαίων στρωμάτων πλήττονται βαρύτατα από την υπερφορολόγηση και τον ΕΝΦΙΑ. Αυτή η δυσαρέσκεια εκφράστηκε και στις ευρωεκλογές. Η Ν∆ ήλθε σε ρήξη με παραδοσιακά κοινωνικά ερείσματα της δεξιάς, του «σκληρού» πυρήνα της. Αυτό εξηγεί και τις μετατοπίσεις της δεξιάς διαμαρτυρίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι συμμαχίες του Αυτοί που πηγαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ, πάνε συνειδητά, είναι κυρίως δυσαρεστημένοι; Νομίζω ότι ο κόσμος από μόνος του δεν είναι εύκολο να μετασχηματισθεί ιδεολογικά και πολιτικά. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, μετά τις ευρωεκλογές, έχει ακολουθήσει μια γραμμή άμβλυνσης των πολιτικών αιχμών που είχε, μια προσπάθεια να κινηθεί προς το Κέντρο, να κερδίσει την εμπιστοσύνη περισσότερο συντηρητικών στρωμάτων, με τις κινήσεις κορυφής που κάνει, με την υιοθέτηση θέσεων λιγότερο ριζοσπαστικών κ.ά. Περισσότερο, όμως, στο συμβολικό επίπεδο σημειώνονται αυτά όχι και στο περιεχόμενο της πολιτικής του. ∆εν μπορώ να πω με βεβαιότητα, αν η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ είναι αποτέλεσμα της απόπειρας μετριοπαθούς μεταβολής, αποτέλεσμα των αντοχών του κόσμου ή εκλογικής μεταστροφής λόγω των ευρωεκλογών. Το σίγουρο πάντως είναι, ας μην το ξεχνάμε, ότι από τις ευρωεκλογές και μετά ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρώτο κόμμα. Υπάρχει πραγματική εκλογική διαδικασία, όχι δημοσκοπήσεις, που πιστοποιεί ότι η κυβέρνηση έχει χάσει, ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει. Σε μια χώρα με παράδοση κοινοβουλευτισμού αυτό μετράει και δημιουργεί ένα ρεύμα προς τον επερχόμενο νικητή. Λειτουργεί προωθητικά. Να προσθέσω ακόμη ότι με τα ως τώρα δεδομένα η αυτοδυναμία είναι ανοιχτό θέμα, δεν αποκλείεται να επιτευχθεί. Η συμμαχία με τη ∆ΗΜΑΡ πώς, κατά την εκτίμησή σου, θα λειτουργήσει; Η ∆ΗΜΑΡ αυτή τη στιγμή δεν υφίσταται. Οι δημοσκοπήσεις μετά τις ευρωεκλογές συμπίπτουν στο ότι η επιρροή της είναι γύρω στο 1,5% - 1%. Άρα, η μετατόπιση που περιγράφουμε έχει ήδη συντελεστεί. Η ∆ΗΜΑΡ έχει διασπαστεί κοινωνικά: ένα τμήμα της πολώνεται στ’ αριστερά και ένα κυρίως προς το Ποτάμι, τη Ν∆ ή το ΠΑΣΟΚ, το οποίο έχει ανοιχτό και το θέμα της

Η εκλογική μεταστροφή έχει συντελεστεί, η προεκλογική περίοδος ως τον Φεβρουάριο θα κρίνει ζητήματα, όπως η αυτοδυναμία ή η διαφορά, όχι τη βασική κατεύθυνση. Εξαιρούνται βέβαια τα γεγονότα μεγάλης κλίμακας, όπως πχ ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο ή κάποια αιματηρή τυχοδιωκτική ενέργεια. διάσπασής του. Η ιστορία έχει δείξει ότι οι προσχωρήσεις κορυφής δεν επηρεάζουν ουσιαστικά τα πράγματα. Από τη μεταπολίτευση και μετά υπήρξαν πολλές διευρύνσεις και δεν λειτούργησαν ποτέ ως καταλύτης. Επαναλαμβάνω, η εκλογική μεταστροφή έχει συντελεστεί, η προεκλογική περίοδος ως τον Φεβρουάριο θα κρίνει ζητήματα, όπως η αυτοδυναμία ή η διαφορά, όχι τη βασική κατεύθυνση. Εξαιρούνται βέβαια τα γεγονότα μεγάλης κλίμακας, όπως πχ ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο ή κάποια αιματηρή τυχοδιωκτική ενέργεια.

8

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μέθοδοι μαφίας στη Νέα Φιλαδέλφεια

∆ΙΕΛΥΣΑΝ ΤΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ – ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΑΝ ΤΟΥΣ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥΣ

Η κυβέρνηση φαίνεται να έχει επιλέξει την τακτική της διαχειρίσιμης ήττας. Αυτό είναι ένα σχέδιο και προσδοκία των μνημονιακών δυνάμεων, στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Πρέπει να δουλέψουμε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην τους κάνουμε τη χάρη.

Ε

γκάθετοι, με το μανδύα του οπαδού της συμπαθούς και πολύπαθης ΑΕΚ, χρησιμοποιώντας φασιστικές μεθόδους, διέλυσαν τη συνεδρίαση του ∆ημοτικού Συμβουλίου (∆Σ) του ∆ήμου Νέας Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας τη ∆ευτέρα το βράδυ τραυματίζοντας δημοτικούς συμβούλους και πολίτες. Στόχος ήταν να κατατρομοκρατήσουν το ∆Σ και την Επιτροπή Πολιτών, που προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας την κατάργηση του άρθρου που επιτρέπει τον αποχαρακτηρισμό του Άλσους της Φιλαδέλφειας. Είχε εγγραφεί για συζήτηση το θέμα της απόρριψης από την ∆ιεύθυνση ∆ασών (υπάγεται στην Αποκεντρωμένη ∆ιοίκηση) της μελέτης για την ανάπλαση του Άλσους. Συντάχθηκε από την προηγούμενη δημοτική αρχή και πρόσφατα εντάχθηκε στον προϋπολογισμό της Περιφέρειας Αττικής για το 2015 με κονδύλι 750.000 ευρώ. Το 2009 η ∆ιεύθυνση ∆ασών είχε εγκρίνει τη μελέτη. Τώρα όμως, μετά την ψήφιση του περιβόητου Ρυθμιστικού της Αθήνας (Ν. 4277/2014) και το φωτογραφικό άρθρο 42, για τα συμφέροντα του μεγαλοεπιχειρηματία ∆. Μελισσανίδη, όπως σημειώνει η ανακοίνωση του Τμήματος Οικολογίας και Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ, η Αποκεντρωμένη ∆ιοίκηση ζητά να κοπούν τα δέντρα!

Έδρασαν άμεσα

Είναι προφανές ότι οι δράστες έδρασαν άμεσα για να σταματήσει η ανάπλαση του Άλσους και να κατατρομοκρατηθούν οι 17 πολίτες, οι οποίοι έχουν προσφύγει στο ΣτΕ εναντίον του άρθρου 42. Φοβούμενοι, προφανώς, ότι οι επικείμενες πολιτικές εξελίξεις θα ανατρέψουν τα σχέδιά τους. Όπως υπενθύμισε στην καταγγελία της η Νάντια Βαλαβάνη στις 2/12/2014 στις επίσημες ιστοσελίδες της ΠΑΕ αναρτήθηκαν τα ονόματα και οι διευθύνσεις των 17 εκθέτοντας σε κίνδυνο τους ίδιους,

“

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Tη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα ∆ρόσου τις οικογένειες και την περιουσία τους. Ο δήμαρχος Άρης Βασιλόπουλος δήλωσε ότι «ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από τα επεισόδια και τους τραμπουκισμούς, είναι ο ∆. Μελισσανίδης. Αυτός είναι που με στοχοποιεί. Η ΠΑΕ ΑΕΚ στην ανακοίνωση, με την οποία καταδικάζει το γεγονός, δεν μας είπε τι προτίθεται να κάνει για να σταματήσουν όλα αυτά». «Εμφανίζονται ως φίλαθλοι της ΑΕΚ, αλλά τελικά διαμορφώνεται υπόγεια μια φασιστική οργάνωση», πρόσθεσε. Για τη στάση της Αστυνομίας ο δήμαρχος αποκάλυψε ότι είχε «ενημερώσει προσωπικά από το μεσημέρι την ΕΛΑΣ» και το επανέλαβε «σε υψηλό επίπεδο και το απόγευμα». Όμως δεν παρενέβη δικαιολογώντας την αδράνειά της, με τον ισχυρισμό ότι βρισκόταν έξω από το δημαρχείο, γιατί δεν προσκλήθηκε.

Συνέχεια των τραμπουκισμών

Οι προκλήσεις των τραμπούκων, όμως, συνεχίστηκαν και την άλλη μέρα, την Τρίτη, καθώς λόγω του κλίματος ο δήμαρχος ανακοίνωσε ότι ματαιώνει τη συμφωνημένη προ ημερών συνάντηση με ομάδα οπαδών της ΑΕΚ. Το ραντεβού, εν μέσω ύβρεων και απειλών επιβλήθηκε, ήταν επεισοδιακό και χωρίς

Τάγματα εφόδου με οπαδικές φανέλες

∆

ευτέρα απόγευμα στο Γ΄ Λύκειο Φιλαδέλφειας, εκεί όπου συνεδριάζει το δημοτικό συμβούλιο της πόλης. Απ’ έξω πηγαδάκια οπαδών ή «οπαδών» σκανάρουν όσους μπαίνουν. Στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων έχουν ακροβολιστεί άντρες με αμφίεση... γηπέδου -μπουφάν, φόρμες, τσαντάκια μέσης. Πενήντα άντρες (σαν να) περιμένουν να ακούσουν τις μαγικές λέξεις «ΑΕΚ» ή «γήπεδο», για να πάρουν φωτιά. Το χρονικό Έως τις 8 μ.μ. συζητιούνται θέματα ημερήσιας διάταξης: οι απλήρωτες σχολικές καθαρίστριες, ο διακανονισμός χρεών στην ΕΥ∆ΑΠ, το κοινωνικό παντοπωλείο... Τη συνεδρίαση παρακολουθούν δημότες, μέλη συλλογικοτήτων, κάποιοι από τους 17 κατοίκους που προσέφυγαν στο ΣτΕ κατά διατάξεων του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, που εκχωρούν δασική έκταση, για να γίνει η «Αγια-Σοφιά» της ΑΕΚ. Οχι και τόσο ξαφνικά, τραμπούκοι πλευρίζουν έναν προσφεύγοντα: «Πρόσεχε πού βάζεις το πουλί σου και την υπογραφή σου, ξεφτίλα! Θα σε γαμήσουμε!», απειλούν, ψιθυριστά και φωναχτά. Ο κάτοικος ζητάει –ματαίως– να παρέμβει η αστυνομία. Οι απειλές συνεχίζονται. Το κλίμα είναι επικίνδυνα φορτισμένο. Ο δημοτικός σύμβουλος της αντιπολίτευσης Γ. Αράπογλου ζητάει έκτακτη συνεδρίαση για το γήπεδο της ΑΕΚ. Το αίτημα τίθεται σε ψηφοφορία. Ο κλοιός των ακροβολισμένων σφίγγει γύρω από τους δημοτικούς συμβούλους. Όσοι περίμεναν απ’ έξω, μπουκάρουν ομαδικά. Οι ψίθυροι γίνονται υβριστικές κραυγές, οι απειλές γίνονται πράξεις: μπουνιές, κλοτσιές και βρισίδια σε χέρια, πόδια και κεφάλια, σε γυναίκες και άντρες, αιρετούς και πολίτες. Η ψηφοφορία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Το συμβούλιο διαλύθηκε. Ο νόμος της σιωπής επιβλήθηκε ακόμα μια φορά. Η αστυνομία, ακόμα μια φορά, απλώς κοιτούσε. Στη νέα του μετάλλαξη, ο φασισμός χωρίς σβάστικα και με οπαδικό άλλοθι. Πάντα στην υπηρεσία τού –κάθε φορά– αφεντικού... Αφροδίτη Τζιαντζή (Ρεπορτάζ από την Εφημερίδα των Συντακτών)

κανένα αποτέλεσμα, όπως ήταν αναμενόμενο. Οι τραμπούκοι εκτόξευσαν με θρασύτητα απειλές και προς τον δήμαρχο. «Θα φας πιστολιές, αν συνεχίσεις να αποτελείς πρόβλημα για το γήπεδο. ∆εν θα είμαστε εμείς αυτή τη φορά, θα είναι κάποια παιδιά από Ορεστιάδα ή Αλεξανδρούπολη. Αυτή είναι η μία επιλογή. Η άλλη θα είναι να καεί το Άλσος»! Τραυματίστηκαν ο πρόεδρος του ∆Σ Γιώργος Πάνος, οι δημοτικοί σύμβουλοι Χρήστος Αντωναρόπουλος, Αρσένης Πρελορέντζος, Βασίλης Παπακώστας και ο σύμβουλος του δημάρχου Κώστας Μπαρούτας. Οι τραυματίες μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο Αγία Όλγα.

Ανακοινώσεις καταδίκης

Ανακοινώσεις καταδίκης εξέδωσαν η Περιφέρεια Αττικής, η ΚΕ∆Ε, ο δήμαρχος Νέας Ιωνίας, το τμήμα ΟικολογίαςΠεριβάλλοντος-Χωρικού Σχεδιασμού του ΣΥΡΙΖΑ, η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ, ο Κ. Πουλάκης μέλος της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, η Ν. Βαλαβάνη, βουλεύτρια. Σε δελτίο τύπου του δήμου για τα συμβάντα αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Ως νέα δημοτική αρχή δηλώνουμε προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν θα υποκύψουμε στην τρομοκρατία. Είμαστε αποφασισμένοι να προστατέψουμε την πόλη μας από το πολεμικό κλίμα, που κάποιοι εσκεμμένα καλλιεργούν και θέλουν να εγκαθιδρύσουν. Θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα στον ελεύθερο διάλογο, το δικαίωμα να υπερασπιζόμαστε και να παλεύουμε για τη διάσωση του Άλσους και την απόδοσή του στο κοινωνικό σύνολο, αλλά και την κατασκευή ενός γηπέδου της ΑΕΚ με σεβασμό στο περιβάλλον και το Σύνταγμα». Βρισκόμαστε μπροστά σε μια καλά οργανωμένη προσπάθεια συμφερόντων να εμποδίσουν το δημοκρατικό δικαίωμα της δημοτικής αρχής να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις για τις οποίες έχει νωπή λαϊκή εντολή. Είναι καθήκον όλων μας να συμπαρασταθούμε στον δήμαρχο Άρη Βασιλόπουλο και το ∆Σ. Όπως σημειώνει το τμήμα Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ, «είναι περισσότερο από προφανές ότι πρόκειται για μια σύγκρουση με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που μετέρχονται όλα τα μέσα, από την επιρροή τους στην κυβέρνηση και τις κρατικές αρχές μέχρι τη βία και τον τραμπουκισμό. Με στημένα επεισόδια διαρκώς επιχειρούν να θέσουν υπό ομηρεία ένα δημοτικό συμβούλιο και να επιβάλουν κλίμα τρομοκρατίας στην πόλη». Αύριο, ∆ευτέρα, θα γίνει συνάντηση δημοτικής αρχής και εκπροσώπων της ΑΕΚ. Παύλος Κλαυδιανός

Αύριο είναι η τρίτη και πιο κρίσιμη ψηφοφορία για την εκλογή προέδρου της ∆ημοκρατίας. Τι πιστεύεις ότι θα συμβεί; Οι εξελίξεις σε κάθε περίπτωση αποτυπώνουν το αδιέξοδο της κυβερνητικής στρατηγικής και ιδιαίτερα της στρατηγικής του Σαμαρά. Ο προτεινόμενος για πρόεδρος Σταύρος ∆ήμας αποκλείεται να εκλεγεί. Ενδεχόμενες άλλες ακραίες εναλλακτικές επιλογές είναι δύσκολο να υπάρχουν, αλλά και αν υπάρξουν θα οξύνουν ακόμα περισσότερο την αντίθεση ανάμεσα στο μνημονιακό μπλοκ και στις προσδοκίες της κοινωνίας. Η σταθερή θέση μας για προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία βρίσκεται σε πλήρη αντιστοίχηση με την ιστορικότητα των στιγμών. Όλα τα άλλα συνιστούν ανωμαλία, εκβιασμό και περαιτέρω ενίσχυση της στρατηγικής της έντασης με οριακό στόχο την διαχειρίσιμη ήττα του κυβερνητικού στρατοπέδου. Είμαι αισιόδοξος ότι δεν θα τα καταφέρουν.

∆ιαζύγιο από κάθε δημοκρατική λειτουργία

Η στρατηγική του φόβου τι συνέπειες έχει; Η στρατηγική του φόβου συνιστά θεσμική εκτροπή και μάλιστα προσωποπαγή εκ μέρους του ίδιου του Σαμαρά, μη μπορώντας να πείσει την ελληνική κοινωνία και έχοντας πάρει διαζύγιο από κάθε δημοκρατική λειτουργία. Το 2014 δεν είναι το 2012. Είναι ολοφάνερο ότι η στρατηγική αυτή έχει πολύ πιο περιορισμένους αποδέκτες. Παρόλα αυτά πρέπει να κάνουμε τα πάντα, ώστε να μην επιτρέψουμε στο φόβο να δηλητηριάσει τη δυνατότητα της λαϊκής παρέμβασης, που είναι απολύτως αναγκαία σήμερα, σε αυτές τις ιστορικές στιγμές για να γυρίσει η πορεία προς μια άλλη κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, χωρίς το λαϊκό παράγοντα δεν μπορεί να υπάρξει διέξοδος. Ο στόχος της στρατηγικής του φόβου φαίνεται πως είναι να ανακόψει την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και να αποκλείσει το ενδεχόμενο αυτοδύναμης κυβέρνησης. Ποιοι είναι οι εν δυνάμει σύμμαχοι του ΣΥΡΙΖΑ; Εν δυνάμει σύμμαχος του ΣΥΡΙΖΑ είναι οι προσδοκίες και οι ανάγκες της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας. Έχουμε πει πολλές φορές ότι επιδιώκουμε μια ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θα αποτυπώνει τη συστράτευση ευρύτατου φάσματος κοινωνικών δυνάμεων. Αυτές θα στηρίξουν τη νέα διεκδίκηση: την εφαρμογή φιλολαϊκής πολιτικής και την επαναδιαπραγμάτευση για το χρέος. Εκεί κρίνονται όλα. Την προηγούμενη βδομάδα δημοσιοποιήθηκε η υπόθεση Χαϊκάλη-Αποστολόπουλου, την οποία με διαδικασίες εξ-

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

9

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σύμμαχός μας οι προσδοκίες και οι ανάγκες της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΟ∆ΩΡΗ ∆ΡΙΤΣΑ

“

Συζητάμε με τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ για τις κρίσιμες πολιτικές εξελίξεις, λίγες ώρες πριν την τρίτη προεδρική εκλογή. “Η στρατηγική του φόβου συνιστά θεσμική εκτροπή και μάλιστα προσωποπαγή εκ μέρους του ίδιου του Σαμαρά”, τονίζει μεταξύ άλλων ο Θ. ∆ρίτσας και μας δίνει τη δική του θέση για τις συμμαχίες που πρέπει να αναπτύξει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Τα διλήμματα των συνεργασιών και των συμμαχιών πρέπει να λύνονται πρωτίστως με στόχο την υπηρέτηση σαφών και οριοθετημένων στόχων, δεσμευτικών για όλους. Αυτές οι εκλογές θα είναι εκλογές ακραίας ταξικής πόλωσης.

πρές –και μάλιστα πριν τη δεύτερη προεδρική εκλογή- ο εισαγγελέας έκλεισε στο αρχείο. Τι δείχνει αυτή η μη απόδοση δικαιοσύνης; Ο ΣΥΡΙΖΑ επιβεβαιώνεται όταν με όλους τους τρόπους και σε όλα τα επίπεδα προειδοποιούσε ότι η άγονη επιμονή στην εκλογή προέδρου από αυτή τη Βουλή και η άρνηση προσφυγής στις κάλπες θα γεννήσει νοσηρότητα, εκβιασμούς, φθορά και σήψη. Παρακολουθούμε τα γεγονότα και ζητάμε απαντήσεις. Τις ζητά ο ελληνικός λαός. Την αλήθεια δεν μπορούν να την πουν ούτε τα κόμματα, ούτε τα ΜΜΕ. Το βάρος εκ των πραγμάτων πέφτει στην ∆ικαιοσύνη και αυτή αρνείται. Έχει προηγηθεί μάλιστα η πρωτοφανής κίνηση του Πρωθυπουργού να ανακοινώσει ότι θα κατέθετε μήνυση, αποδεχόμενος τα επιχειρήματα και την αφήγηση του κ. Αποστολόπουλου. Πρόκειται για κίνηση τροχιοδεικτική και πολύ χαρακτηριστική για το πόσο ξένο προς τη ∆ημοκρατία είναι το καθεστώς Σαμαρά. Το αίτημα παραμένει. Πλήρης και σε βάθος δικαστική διερεύνηση. Η κυβέρνηση προσπάθησε να εμπλέξει στην υπόθεση και τον ΣΥΡΙΖΑ… Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καμιά απολύτως επαφή με αυτά τα φαινόμενα. ∆εν συνδέεται με αυτά. Είναι πολιτικά και αξιακά έξω από αυτές τις λειτουργίες. Και εκεί θα παραμείνει. Απαιτούμε, βέβαια, ξεκαθάρισμα και καλά κάνουμε.

Το βάθρο των συμμαχιών

Στον Τύπο έγιναν εκτενή ρεπορτάζ για κοινή κάθοδο του ΣΥΡΙΖΑ με τη ∆ΗΜΑΡ. Όμως, το συνέδριο, αλλά και η Κεντρική Επιτροπή έχουν αποφασίσει ότι δεν θα συνεργαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ με κανένα κόμμα ή άτομο που συμμετείχε σε μνημονιακή κυβέρνηση. Το σενάριο περί συνεργασίας έχει βάση; Έχουμε αποφασίσει και δρομολογήσει δημοκρατικές εσωκομματικές διαδικασίες συναπόφασης για τα ζητήματα των συνεργασιών και συμμαχιών. Όπου κληθώ, εκεί θα τοποθετηθώ και αυτό θεωρώ ότι είναι υποχρέωση όλων μας, ώστε οι αποφάσεις μας να δεσμεύουν

όλους. ∆εν δικαιούμαι να μιλήσω με τρόπο που προκαταλαμβάνει τη συζήτηση ή με τρόπο που μπορεί να δημιουργεί τετελεσμένα. Εξάλλου, αυτή τη στιγμή η συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ – ∆ΗΜΑΡ περισσότερο κινείται στο πλαίσιο της τρέχουσας ειδησεογραφίας, με βάση τις προεδρικές εκλογές και τις εσωτερικές διαδικασίες της ∆ΗΜΑΡ. Πιστεύω όμως ότι γενικότερα τα ζητήματα των συνεργασιών και των συμμαχιών πρέπει κυρίως να αφορούν, να απαντούν και να δεσμεύουν στην προοπτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς. Στην πολιτική και μάλιστα ιδιαίτερα σε αυτήν την ιστορική φάση πρέπει πριν από όλα να αναγνωρίζουμε ποια είναι τα υπαρκτά διλήμματα. Τα διλήμματα των συνεργασιών και των συμμαχιών πρέπει να λύνονται πρωτίστως με στόχο την υπηρέτηση σαφών και οριοθετημένων στόχων, δεσμευτικών για όλους. Αυτές οι εκλογές θα είναι εκλογές ακραίας ταξικής πόλωσης. ∆εν μπορούμε να αρνηθούμε a priori συμμαχίες, αρκεί οι συμμαχίες αυτές να είναι δεσμευτικές για να υπηρετηθούν κοινοί στόχοι της κυβέρνησης της Αριστεράς, με τρόπο απολύτως αξιόπιστο. ∆ιαφορετικά, οι συνεργασίες πολλές φορές αφαιρούν και δεν προσθέτουν. Ποιες συμμαχίες πρέπει να ενισχυθούν το επόμενο διάστημα, πριν τις εκλογές; Από το 2012 μέχρι σήμερα, έχουμε οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο με αυτούς που μας ψήφισαν, αλλά και με μεγάλο τμήμα της κοινωνίας που άρχισε έκτοτε να στηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα, βρισκόμαστε στο κρίσιμο σημείο σταθεροποίησης, αλλά και απογείωσης αυτής της σχέσης. Πιστεύω πως η κύρια προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι η ειλικρίνεια. Η σαφήνεια της γραμμής, ο ριζοσπαστισμός σε συνδυασμό με την προωθητική ευελιξία του ρεαλισμού, η τεκμηρίωση της άποψής μας παραμένουν τα απαραίτητα όπλα, αλλά η ειλικρίνεια σε αυτή τη φάση αναδεικνύεται πιστεύω στο πιο μεγάλο όπλο. Στο πεδίο αυτό πρέπει να δουλέψουμε σταθερά για να γονιμοποιήσουμε στο αμέσως επόμενο διάστημα και ειδικά στην προεκλογική περίοδο τη σχέση που χτίσαμε τα προηγούμενα χρό-

Χείμαρρος προσωπικών πελατειακών τροπολογιών

Η κυβέρνηση κατηγορεί τον ΣΥΡΙΖΑ για παροχολογία, όσον αφορά το πρόγραμμα της ∆ΕΘ. Ωστόσο, την περασμένη βδομάδα σε δύο νομοσχέδια κατατέθηκαν 103 τροπολογίες, εκ των οποίων ψηφίστηκαν οι 77. Όλες ικανοποιούσαν ένα πελατειακό αίτημα. Τι δείχνει αυτό για τον κοινοβουλευτισμό; Αυτοί που τόσα χρόνια μιλούν δήθεν ενάντια στις πελατειακές σχέσεις και εννοούν ότι δεν θέλουν να εκπροσωπούν κοινωνικές δυνάμεις και συλλογικές διεκδικήσεις, ποτέ δεν αρνήθηκαν να εκπροσωπήσουν ατομικά συμφέροντα και ατομικές επιδιώξεις των φίλων της εξουσίας. Σε αυτούς στηρίζονται. Όλη η παλαιοκομματική νοοτροπία και η λογική χειραγώγησης αναδείχτηκε με τον πιο ευτελή τρόπο. Να φανταστείτε ότι όχι μόνο βουλευτές, αλλά υπουργοί παρήλαυναν φέρνοντας προσωπικές τροπολογίες για διάφορα θέματα. ∆εν ντρέπονται όταν μιλούν για πλειοδοσία και παροχολογία του ΣΥΡΙΖΑ όταν τεκμηριωμένα το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης είναι στοχευμένο πρόγραμμα στήριξης των πιο φτωχών στρωμάτων και αναθέρμανσης της οικονομίας. Στη Βουλή σ’ αυτές τις δυο τελευταίες συνεδριάσεις οι μάσκες έπεσαν. Κατέρρευσε όλος ο μύθος του αστικού εκσυγχρονισμού και της μεταρρύθμισης.

νια με την κοινωνία. Στην πορεία προς τις εκλογές μπορούμε να πετύχουμε την απογείωση ενός νέου κοινωνικού και πολιτικού πλειοψηφικού ρεύματος. Αυτό είναι και το βάθρο των όποιων συμμαχιών.

Το στίγμα των ψηφοδελτίων

Ποιο πιστεύεις ότι πρέπει να είναι το στίγμα που θα αφήνουν τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ; Θα επιμείνω στη σχέση εμπιστοσύνης. Φτιάχνουμε ένα νέο συμβόλαιο με την ελληνική κοινωνία και στο συμβόλαιο αυτό δεν πρέπει να υπάρχουν… ψιλά γράμματα. Μέλη και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που πορευτήκαμε μαζί σε όλη τη διαδρομή από το 4% για να καταξιώσουμε το σημερινό μας ρόλο. Αγωνιστές της κοινωνικής αριστεράς, που έχουν διακριθεί και καταξιωθεί ακόμα και στις μικρές κοινωνίες για το πείσμα τους, την επιμονή τους και την ανιδιοτέλειά τους. Πολίτες που προέρχονται από διαφορετικές πολιτικές διαδρομές και που με την ενεργό παρουσία τους συναντιούνται όχι μόνο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον με το ΣΥΡΙΖΑ στις δυσκολίες που είναι μπροστά μας, στα δύσκολα καθήκοντα, που η ιστορική συγκυρία μας αναθέτει. Το στίγμα αυτό πρέπει να το δίνουν τα ψηφοδέλτιά μας. Αναλύεται συχνά το σενάριο της αριστερής παρένθεσης. Τι πρέπει να αποφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ για να μην συμβεί αυτό; Η κυβέρνηση φαίνεται να έχει επιλέξει την τακτική της διαχειρίσιμης ήττας. Αυτό είναι ένα σχέδιο και προσδοκία των μνημονιακών δυνάμεων, στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Πρέπει να δουλέψουμε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην τους κάνουμε τη χάρη. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εμάς. Αισιοδοξώ ότι ιδιαίτερα η συλλογική δουλειά που κάναμε τα τελευταία 2,5 χρόνια θα αποδώσει και η Κυβέρνηση της Αριστεράς όχι μόνο θα λυτρώσει, αλλά και θα απελευθερώσει δημιουργικές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας, που σήμερα εμποδίζονται ή αναστέλλονται. ∆εν παραγνωρίζω τις δυσκολίες, αλλά πιστεύω ότι δεν θα τους κάνουμε τη χάρη.

10

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Βλέπουμε ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων της Νέας ∆ημοκρατίας –παλαιότερα του ΠΑΣΟΚ- να επιλέγει αυτή τη φορά την κάλπη του ΣΥΡΙΖΑ. ∆εν τους έπεισε κάποιος παλαιός εκπρόσωπός τους, αλλά η ίδια η ζωή, η νέα κοινωνική και ταξική τους θέση. Αυτό το στοιχείο μπορεί να δώσει στον ΣΥΡΙΖΑ τη δυναμική της αυτοδυναμίας, της μεγάλης, σαρωτικής νίκης.

Πώς θα σηματοδοτήσουμε τη σύγκρουση με το παλιό

Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να συμβάλλει στη νικηφόρα γέννηση του καινούργιου

Τ

ο μεσημέρι της ∆ευτέρας θα γνωρίζουμε οριστικά, αν η συγκυβέρνηση θα έχει καταφέρει να συγκεντρώσει τις 180 ψήφους για την εκλογή προέδρου ή όχι. Τα… κουκιά δεν βγαίνουν, ωστόσο ουδείς μπορεί να πει με απόλυτη βεβαιότητα ότι δεν θα έχουμε εκπλήξεις. Άλλωστε, υπάρχουν αμφίσημες δηλώσεις από ανεξάρτητους βουλευτές και όχι μόνο, που δίνουν κάποιο μικρό περιθώριο στον Σαμαρά να υλοποιήσει το σχέδιό του^ σχέδιο ολοκλήρωσης μιας καταστροφικής πολιτικής για την κοινωνία, κυρίως για τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα. Αύριο, λοιπόν, πρόσωπα και πολιτικές δυνάμεις, αναλαμβάνουν μια ιστορική ευθύνη. Κάθε ψήφος, κάθε «παρών - παρούσα», κάθε θετική ανταπόκριση στα καλέσματα Σαμαρά – Βενιζέλου, θα κρίνει την πορεία της χώρας. Θα δοθεί πράσινο φως για να συνεχιστεί η πολιτική της άγριας λιτότητας ή θα ανοίξει ο δρόμος της δημοκρατικής διεξόδου και η προσφυγή στις κάλπες; Σ΄ αυτό το κρίσιμο ερώτημα καλούνται να απαντήσουν, όλοι και όλες, καθαρά, δημόσια, χωρίς ανταλλάγματα. Τις προηγούμενες ημέρες, ανάμεσα στην πρώτη και δεύτερη ψηφοφορία, ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη, ζήσαμε μέρος του ζόφου και της διαπλοκής, που διακρίνει ένα σάπιο πολιτικό σύστημα, από το οποίο η αριστερά όχι μόνο πρέπει να μείνει μακριά, αλλά να έχει σταθερά ανοιχτό μέτωπο μαζί του. Στόχος μας, στόχος του ΣΥΡΙΖΑ είναι να πέσει η κυβέρνηση. Έχουμε ξαναγράψει: να πέσει -και μπορεί- με τον τρόπο της αριστεράς, που σημαίνει κίνηση, αξιοπιστία, αρχές, αξίες, οράματα, στέρεες κοινωνικές συμμαχίες.

Το πλατύ λαϊκό ρεύμα

Μέχρι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ τα έχει πάει καλά. Αποσαφήνισε -και δια στόματος του συντρόφου Α. Τσίπρα- ότι δεν υπάρχουν περιθώρια συναίνεσης, εθνικής ή άλλης, με τις δυνάμεις αυτές που μας έφεραν μέχρι εδώ. Αποσαφήνισε, επίσης, ότι η υπόθεση της εκλογής προέδρου ή όχι, είναι απολύτως σημαντική, καθώς κρίνεται η υλοποίηση νέων, σκληρών, αντιλαϊκών μέτρων το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Έθεσε, δηλαδή, το πραγματικό πολιτικό και κοινωνικό διακύβευμα, πάνω στο οποίο

όλοι και όλες πρέπει να πάρουν δημόσια θέση. Ήταν αυτή η επίμονη θέση του ΣΥΡΙΖΑ που δεν άφησε πολλά περιθώρια ελιγμών στο αντίπαλο στρατόπεδο, διαμόρφωσε κλίμα, καθώς χιλιάδες μάτια κοίταγαν τη Βουλή και τη στάση των βουλευτών, ανεξάρτητων ή ενταγμένων σε πολιτικά κόμματα. Σήμερα, μπορούμε να ισχυριστούμε βάσιμα ότι έχει δημιουργηθεί ένα πλατύ λαϊκό ρεύμα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, δύσκολα αναστρέψιμο. Το απεικονίζουν οι δημοσκοπήσεις, αλλά το επιβεβαιώνει και η καθημερινή επαφή με τον κόσμο, που χωρίς διαμεσολαβητές, προσέρχεται στην ελπίδα, αγνοώντας το φόβο που επιχειρεί η κυβέρνηση να σκορπίσει. Είναι μια κατάκτηση σημαντική, και πάνω σε αυτήν πρέπει να οικοδομήσουμε τη νέα αφήγηση για την κοινωνία του μέλλοντος. Οι εξαγγελίες της ∆ΕΘ, η κοινωνική και ταξική προσέγγιση των ζητημάτων δείχνει το δρόμο^ δείχνει ότι οι ανάγκες των πολλών μπορούν να νικήσουν τις άπληστες ορέξεις των λίγων, ότι η δημοκρατία και η ελεύθερη βούληση έχουν μεγαλύτερη δύναμη από το σκοταδισμό και τις αντιδημοκρατικές πρακτικές. Φάνηκε, άλλωστε και στην κινητοποίηση του κόσμου στην περίπτωση του απεργού πείνας, του Νίκου Ρωμανού, που η κυβέρνηση δοκίμασε αντοχές, δοκίμασε το μοντέλο αυταρχικής κοινωνικής οργάνωσης και διοίκησης, σύμφωνα με το οποίο η ανθρώπινη ζωή μετρά ελάχιστα ή καθόλου μπροστά στην πυγμή της εξουσίας. Και σε αυτό ηττήθηκε. ∆οκίμασε και έχασε. Και σε αυτό, ο ΣΥΡΙΖΑ δοκιμάστηκε, όπως και άλλοι, και κατάφερε να βγει από τη μάχη όχι με κομματικά κέρδη, αλλά με κέρδη για την ελευθερία, την αλληλεγγύη, την αξιοπρέπεια.

Ένας άλλος κόσμος είναι υπαρκτός

Το προηγούμενο διάστημα, τα τελευταία μνημονιακά χρόνια, έχει αναδειχθεί ένα νέο δυναμικό σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Ένας πλούτος ανθρώπινου δυναμικού, που δουλεύει και παρεμβαίνει αθόρυβα στη λογική της αντίστασης και της αλληλεγγύης, που κάνει άνω κάτω τη χώρα και επιχειρεί να κρατηθούν οι άνθρωποι όρθιοι. Το βλέπουμε στις δομές αλληλεγγύης, στα κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, στις συλ-

λογικές κουζίνες, στα συνεταιριστικά εναλλακτικά εγχειρήματα, που ξεφυτρώνουν παντού και σκιαγραφούν το αύριο, το είδος των κοινωνικών σχέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους, όπου οι ανάγκες είναι πάνω από τα κέρδη. Το βλέπουμε στις ομάδες που ενεργοποιούνται για την επανασύνδεση του ρεύματος στους φτωχούς, στα μπλόκα στους πλειστηριασμούς της κατοικίας, στο χώρο της αυτοδιοίκησης, στον αγώνα που δίνουν οι άνθρωποί μας στη Νέα Φιλαδέλφεια για τη σωτηρία του άλσους παρά την τρομοκρατία. Το βλέπουμε στο χώρο της παιδείας, της υγείας, στο χώρο της εργασίας, στους αγώνες για τη γη και το περιβάλλον, στα ζητήματα που αφορούν δικαιώματα, στην ασπίδα για τους πρόσφυγες. Αυτός ο κόσμος μας αφορά, αυτός ο κόσμος μπορεί να κοσμήσει τα ψηφοδέλτιά μας, να τα κάνει λαμπρά και όχι κατ΄ ανάγκη λαμπερά, σε μια περίοδο που τα πάντα γύρω μας είναι μουντά και γκρίζα. Ένα νέο δυναμικό, που αντικειμενικά έρχεται σε ανοιχτή σύγκρουση με το παλιό φθαρμένο πολιτικό προσωπικό, που έχει την ευθύνη, την πρώτη, την κυρίαρχη για την κοινωνική καταστροφή, τα κλειστά μαγαζιά, τις ουρές των ανέργων, το πλήθος των αστέγων, την ένδεια, την πείνα, τις χιλιάδες αυτοκτονίες, τη συρρίκνωση έως και εξαφάνιση των δικαιωμάτων. Τα ψηφοδέλτιά μας θα είναι ανοιχτά σε αυτόν τον κόσμο της αντίστασης, της αλληλεγγύης και της δημιουργίας. Ανοιχτά, ορθάνοιχτα. Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έρχεται με τη δυναμική του κομματικού του μηχανισμού. Έρχεται για να δώσει χώρο σε κάθε τι που κινείται προς μια νέα, ριζοσπαστική, εναλλακτική και οικολογική κατεύθυνση. Έρχεται όχι ως ένας κομματικός κόκκινος σίφουνας, αλλά σαν τον καταλύτη που επιδρά για να αλλάξουν όλα, μαζί με τον κόσμο, μαζί με τα πληττόμενα κοινωνικά στρώματα, μαζί με τον κόσμο των φτωχών, των καταπιεσμένων. ∆εν ισχύει το ίδιο σε όλους αυτούς, που θεωρούν ότι η κοινωνία τους χρωστάει αιώνια εξουσία, αιώνιες καρέκλες, ανεξαρτήτως καιρού, πολιτικής, προγράμματος. Είναι αυτοί που σε όλα είναι μέσα^ και με τα μνημόνια και εναντίον τους. Και με τη καταστρατήγηση των δικαιωμάτων και με την υπεράσπισή τους. Και εναντίον του αγώνα των κατοίκων της Χαλκιδικής και υπέρ τους. Μπερδε-

μένα πράγματα, παλιά, φθαρμένα, που η σχέση τους με την αριστερά είναι ό,τι σχέση έχει η ζάχαρη με το αλάτι.

Η πείρα αλλάζει τους ανθρώπους

Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συνεχίσει σε αυτό το δρόμο, χωρίς ταλαντεύσεις, χωρίς το άγχος μην τυχόν φοβηθούν τα συντηρητικά στρώματα. Έτσι κι αλλιώς τρομάζουν από την πολιτική του Σαμαρά, γι’ αυτό και βλέπουμε ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων της Νέας ∆ημοκρατίας –παλαιότερα του ΠΑΣΟΚ- να επιλέγει αυτή τη φορά την κάλπη του ΣΥΡΙΖΑ. ∆εν τους έπεισε κάποιος παλαιός εκπρόσωπός τους, αλλά η ίδια η ζωή, η νέα κοινωνική και ταξική τους θέση. Αυτό το στοιχείο μπορεί να δώσει στον ΣΥΡΙΖΑ τη δυναμική της αυτοδυναμίας, της μεγάλης, σαρωτικής νίκης. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν πολιτικό στρατόπεδο, γιατί άλλαξε μεριά ο στρατάρχης ή ο λοχίας, αλλά από τις ίδιες τις ανάγκες τους, μόνοι τους, χωρίς επαγγελματίες μάνατζερ και μόνιμους μεσολαβητές. Τα λέμε όλα αυτά γιατί δεν έχουμε περιθώριο λάθους. Η νέα κοινοβουλευτική μας ομάδα πρέπει να είναι συμπαγής, αποφασισμένη για μια μάχη μέχρι το τέλος, χωρίς αμφισημίες, χωρίς ναι μεν αλλά, χωρίς το φόβο ότι κάποιοι μπορεί να αλλάξουν στρατόπεδο την κρίσιμη στιγμή. Γιατί, επίσης, έχει αποδειχθεί ότι «συμμαχίες» αν δεν γίνονται με βάση πρόγραμμα και αρχές, δεν προσθέτουν πάντα, ενίοτε αφαιρούν. Προσθέτουν ερωτηματικά, αμφιβολίες, αποστάσεις. Και τα θυμίζουμε για να τονίσουμε ότι πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στην κρίση του κόσμου, κυρίως του κόσμου της αριστεράς, στην αποφασιστικότητά του, στην επιθυμία του να γυρίσουμε οριστικά σελίδα, τουλάχιστον όσον αφορά το δρόμο και τον τρόπο. Και αυτό φαίνεται από τις αποφάσεις οργάνων και οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ, από την Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, τη Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ, έως την Κρήτη, που απαιτούν ένα μόνο πράγμα: Να μείνουμε σταθεροί στις αποφάσεις του ιδρυτικού μας συνεδρίου, όχι τυπολατρικά, όχι ως θέσφατο, αλλά γιατί οι αποφάσεις αυτές ισχύουν και σήμερα, είχαν διορατικότητα, έβλεπαν το μέλλον. Πάνος Λάμπρου, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

∆ΙΕΘΝΗ Ταρίκ Αλί: Το κράτος σιωπά, οι δικαστές φοβούνται

Ο Ταρίκ Αλί μιλά για την πρόσφατη αιματηρότατη επίθεση σε σχολείο στην Πεσαβάρ. σελ. 14

Η Ινδία του δεξιού Μόντι

Τ

ο δεξιό Ινδικό Λαϊκό Κόμμα (BJP) -με τον εθνικιστικό χαρακτήρα και διασυνδέσεις- κέρδισε τον περασμένο Μάιο τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των τελευταίων 30 ετών. Ο Νερέντα Μόντι έγινε ο 15ος πρωθυπουργός των περίπου 1,2 δισ. κατοίκων και σχημάτισε υπουργικό συμβούλιο με 45 λιγότερα μέλη από την προηγούμενη κυβέρνηση. Στο «παράλληλο σύμπαν» της Ινδίας, ο Μόντι έλαβε «υπερβολική, σε αηδιαστικό βαθμό, υποστήριξη» κατά την προεκλογική του εκστρατεία, από κορυφαίες βιομηχανικές δυναστείες της χώρας, σχολιάζει ο επίτιμος καθηγητής του London School of Economics, Γκάουταμ Άππα. Η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο, με τα πολυάριθμα πολιτικά κόμματα και κινήματα, μαστίζεται διαχρονικά από τη διαφθορά και την γραφειοκρατία, τις οποίες ο Μόντι υποσχέθηκε να πατάξει. Από το κίνημα εναντίον της διαφθοράς και υπέρ της ισότητας, της δικαιοσύνης και της αποκέντρωσης, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης, γεννήθηκε και το ανερχόμενο Κόμμα του Απλού Ανθρώπου (AAP), το οποίο ξάφνιασε παίρνοντας τη δεύτερη θέση στην εκλογική περιφέρεια του ∆ελχί τον Νοέμβριο 2013.

Μια πολλά υποσχόμενη οικονομία

Παρά τις αδιανόητες για τα -παλαιότερα- «δυτικά» πρότυπα κοινωνικές ανισότητες, η Ινδία θεωρείται πλέον μια πολλά υποσχόμενη οικονομία και παράλληλα σημαντικός παίκτης στις διεθνείς σχέσεις. Στην ανάλυση της CIA, «τα μέτρα νεο-φιλελευθεροποίησης της οικονομίας (βιομηχανική απελευθέρωση, ιδιωτικοποιήσεις, μειωμένος έλεγχος διεθνούς εμπορίου και επενδύσεων) που ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, βοήθησαν στην ανάπτυξη της χώρας» και η εκλογή

Μόντι δημιούργησε ακόμα περισσότερες «προσδοκίες ανάπτυξης και σταθεροποίησης». Ο συνδυασμός φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής και, τουλάχιστον, μετριοπαθούς στάσης στα επεκτατικά τους σχέδια, επιτρέπει στις ΗΠΑ να αποδεχθούν σαν «πταίσμα» παρά ως αιτία επιβολής κυρώσεων ή απειλή κατά την ανθρωπότητας, την κατοχή πυρηνικών όπλων. Να σημειώσουμε δε ότι η Ινδία είναι μια από τις χώρες που δεν έχουν προσυπογράψει τη Συνθήκη Μη-∆ιάδοσης των Πυρηνικών. Τα δικαιώματα των γυναικών που βιάζονται, κακοποιούνται και πυρπολούνται και η ένδεια τού 30% του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, δεν υπάρχει ανάγκη να «συγκινήσουν» την ∆ύση. Ο ίδιος ο Μόντι, αναφερόμενος στα υψηλά ποσοστά αναιμίας στις γυναίκες, είχε δηλώσει ότι ευθύνονται τα πρότυπα εικόνας-σώματος που ακολουθούν. Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση Μόντι πιθανόν να αιφνιδίασε, όταν έμεινε απτόητη από τις πιέσεις του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι και δήλωσε ότι δεν θα αλλάξει την πολιτική της απέναντι στην Ρωσία εξαιτίας των κυρώσεων που επέβαλαν ΗΠΑ και ΕΕ. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ινδία (11.12.2014), ο Μόντι χαρακτήρισε την, επίσης μέλος των BRICS, Ρωσία, «στενή φίλη και προνομιακό στρατηγικό εταίρο» και οι δύο ηγέτες υπέγραψαν συμφωνίες για την ενίσχυση της συνεργασίας τους στους τομείς του εμπορίου, στις προμήθειες εξοπλισμού και στα πυρηνικά. Συμφώνησαν, πάντως, ότι η πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα επέβαλε «διαρκή μαθήματα» στην ανθρωπότητα (τα οποία προφανώς ελάχιστοι διδάχτηκαν).

Επικρίσεις και διαφοροποιήσεις

Η Ινδία δεν παύει να δέχεται επικρί-

“

11

Τοκογλυφία: Μάστιγα για όσους δεν έχουν τίποτα να χάσουν Το φαινόμενο της τοκογλυφίας στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. σελ. 13

σεις για την ανάπτυξη πυρηνικών εργοστασίων, ιδιαίτερα σε περιοχές που πλήττονται από κλιματικές καταστροφές και τσουνάμι, ενώ απομένει να επιλύσει το πρόβλημα της ασφαλούς αποθήκευσης τοξικών αποβλήτων. Κριτική δέχεται, επίσης, για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, στις οποίες κατέχει την τρίτη θέση παγκοσμίως. Ως αναπτυσσόμενη χώρα δεν υποχρεούται σε περιορισμούς, έχει ωστόσο δικαίωμα σε οικονομική βοήθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στην κατεύθυνση της διάθεσης κεφαλαίων υπέρ της ανάπτυξης καθαρής ενέργειας αναμένεται να πιέσει ο Μόντι τον Μπαράκ Ομπάμα κατά την επίσκεψή του στην Ινδία τον επόμενο μήνα. Σημαντική θεωρήθηκε και η απόφαση των ινδικών αρχών, με αποφάσεις του Ανώτατου ∆ικαστηρίου, να κλείσουν τον Οκτώβριο το εργοστάσιο της Coca-Cola στο Βαρανάσι, δικαιώνοντας τον εντεκάχρονο αγώνα των κατοίκων της περιοχής. Απέδειξαν τους κινδύνους για εξάντληση και ρύπανση των υπογείων υδάτων από τις δραστηριότητες της βιομηχανίας και δεν υποχώρησαν ούτε στην απόπειρα της εταιρίας να δελεάσει/εξαγοράσει με φιλανθρωπικά έργα. Ελάχιστη και ταυτόχρονα σημαντική νίκη, τριάντα χρόνια μετά το ατύχημα-έγκλημα στο εργοστάσιο της Union Carbide στο Μποπάλ τον ∆εκέμβριο 1984, τα θύματα και οι νεκροί του οποίου ουδέποτε αποζημιώθηκαν ούτε δικαιώθηκαν επαρκώς.

Σχέσεις με Κίνα και Πακιστάν

Στον τομέα της ενίσχυσης της εξωτερικής πολιτικής, η επίσκεψη του κινέζου πρωθυπουργού Σι Ζινπίνγκ στην Ινδία στα τέλη Σεπτεμβρίου, επαλήθευσε τις προεκλογικές εξαγγελίες του Μόντι ότι θα επιδιώξει συνεργασία με την ολοένα αναπτυσσόμενη και ισχυρή Κίνα. Λίγο πριν την επίσκεψη δήλωσε

Το ότι η Ινδία θεωρήθηκε η καλύτερη χώρα για διεθνείς επενδύσεις το 2014, αποτελεί ίσως αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, των οποίων οι καταστροφικές επιπτώσεις για τις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις (το 99%), είναι γνωστές παγκοσμίως. ότι «Ινδία και Κίνα είναι δύο σώματα σε μια ψυχή», παρότι η ινδική κοινή γνώμη θεωρεί την Κίνα την αμέσως μεγαλύτερη απειλή μετά το Πακιστάν. Από τη συνάντηση, η Ινδία απέσπασε υπόσχεση για βελτίωση στην πρόσβαση προϊόντων της τεράστιας φαρμακευτικής βιομηχανίας της και των τεχνολογιών πληροφορικής στην κινεζική αγορά. Στο πάντα ανοιχτό μέτωπο με το Πακιστάν, η πρόσφατη επίθεση ταλιμπάν σε σχολείο του Πεσαβάρ, αν και δεν αποτελεί «έκπληξη» σύμφωνα με το ιστορικό της περιοχής, οπωσδήποτε δεν προωθεί την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. ∆ιόλου τυχαίο το αποτέλεσμα των πρόσφατων πολιτειακών εκλογών στις ισλαμικές περιοχές Τζαμού και Κασμίρ («μήλο της έριδος» μεταξύ των δύο χωρών), όπου το BJP δεν κέρδισε πλειοψηφία. Το ότι η Ινδία θεωρήθηκε η καλύτερη χώρα για διεθνείς επενδύσεις το 2014, αποτελεί ίσως αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, των οποίων οι καταστροφικές επιπτώσεις για τις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις (το 99%), είναι γνωστές παγκοσμίως. Η ανάπτυξη βάσει των στατιστικών δεικτών δεν απεικονίζει την καθημερινότητα και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της και η οικονομική και πολιτική πρόοδος δεν οφείλεται στον Μόντι, όπως διαφήμισαν τα ΜΜΕ ιδιοκτησίας των υποστηρικτών του, αναλύει ο Γκάουταμ Άππα στην The Conversation. Κάποιες από τις πρωτοβουλίες Μόντι καθιστούν την Ινδία μια κυρίαρχη χώρα και μια δύναμη περισσότερο ανεξάρτητη από την γραμμή ΗΠΑ συγκρινόμενη με την ΕΕ, για παράδειγμα, ωστόσο, μια δεξιά κυβέρνηση, οπουδήποτε στον κόσμο, παραμένει ... μια αντιλαϊκή κυβέρνηση. Ελισάβετ Πετρίδου

στα δίκτυα του κόσµου

12

∆ΙΕΘΝΗ

www.magdeburgnazifrei.com

Μπλόκο στην παρέλαση των νεοναζί

Τα φοβισμένα Χριστούγεννα των γερμανών νοικοκυραίων

Η “απειλή του Τσίπρα για την Ευρώπη” και η ξενοφοβία: ∆ύο φαινόμενα που καταλήγουν στην ίδια αφετηρία

της Ανατολικής Γερμανίας 25 χρόνια πριν. Το σύνθημα λειτουργεί φυσικά, ειδικά σε αυτό το κομμάτι της «ενωμένης πατρίδας», όπου οι διαφορές ακόμα παραμένουν όπως και η πικρή γεύση της εξαπάτησης.

Ξεκίνησαν οι  προετοιμασίες για τη μεγάλη αντιφασιστική

κινητοποίηση της 16ης Ιανουαρίου στο Μαγδεμβούργο, 70 χρόνια μετά τον βομβαρδισμό της πόλης από βρετανικά αεροπλάνα που άφησε πίσω του περίπου 2.500 θύματα. Από το 1998, οι νεοναζί προσπαθούν να παρελάσουν στην πόλη σε μια κίνηση να εκμεταλλευτούν το γεγονός και να αποκαταστήσουν το ναζισμό, ενώ κάτοικοι, οργανώσεις και ακτιβιστές του αντιφασιστικού κινήματος κάνουν μπλόκα στους δρόμους για να εμποδίσουν τους απόγονους του Χίτλερ. www.lasmumala.org.ar

Αθώα η Νόρα Αμόγια

Με μια ιστορική απόφαση που έλαβε δικαστήριο της Αργεντινής αθωώθηκε η Νόρα Αμόγια, μια νεαρή γυναίκα που κατηγορούταν ότι σκότωσε τον σύζυγό της, ο οποίος κακοποιούσε συστηματικά αυτήν και τα τρία παιδιά τους. Η απόφαση θεωρείται ως μια μεγάλη νίκη του φεμινιστικού κινήματος που υποστήριξε ότι η κατηγορούμενη βρίσκονταν σε αυτοάμυνα απέναντι σε συνεχιζόμενες επιθέσεις ακραίας βίας, ενώ για την αθώωσή της έγινε μια μεγάλη εκστρατεία που την υπέγραψαν χιλιάδες γυναίκες.



www.lgbti.mk

Στοπ στις ομοφοβικές επιθέσεις

Εκατοντάδες άνθρωποι  διαδήλωσαν την Κυριακή στο κέντρο των Σκοπίων, στην

τρίτη διαδήλωση που γίνεται μέσα στο ∆εκέμβριο, εκφράζοντας την οργή τους για τις συνεχιζόμενες επιθέσεις μίσους εναντίον της LGBT κοινότητας στην Μακεδονία. Ακτιβιστές αναφέρουν ότι ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει δεκάδες επιθέσεις οι αρχές δεν έχουν κάνει ούτε μια σύλληψη, ενώ το τελευταίο περιστατικό έγινε πριν λίγες μέρες όταν «άγνωστοι» προσπάθησαν να κάψουν με μολότοφ το Κέντρο Υποστήριξης LGBT και ενώ μέσα βρίσκονταν άνθρωποι.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Το «σύστημα» δεν εμπνέει

Η «PEGIDA», μια υποτίθεται απολίτικη οργάνωση «Πατριωτών Ευρωπαίων εναντίον του Εξισλαμισμού της ∆ύσης», έχει καταφέρει μαζικές ισλαμοφοβικές και ξενοφοβικές συγκεντρώσεις τον τελευταίο καιρό. Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

Τ

α δύο φαινόμενα μοιάζουν άσχετα μεταξύ τους. Αν, όμως, αποφασίσει κανείς να διανύσει ανάποδα το ρεύμα για να αναζητήσει την πηγή τους, τελικά μπορεί να καταλήξει στην ίδια αφετηρία. Την ώρα, που κάποιοι «κολοσσοί» του παγκόσμιου Τύπου και ορκισμένοι θιασώτες του νεοσυντηρητισμού, όπως η εφημερίδα «Ράινισε Πόστ» προσπαθούν να τρομάξουν τους γερμανούς νοικοκυραίους με την «απειλή του Τσίπρα για την Ευρώπη», δημοσιογράφοι και πολιτικοί στη Γερμανία διαφωνούν για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα σχετικά νέο φαινόμενο, τουλάχιστον ως προς την ανενδοίαστη πλέον και δημόσια έκφρασή του: Την ισλαμοφοβία και ξενοφοβία. Η λέξη κλειδί είναι «PEGIDA», μια υποτίθεται απολίτικη οργάνωση «Πατριωτών Ευρωπαίων εναντίον του Εξισλαμισμού της ∆ύσης». Η τελευταία μαζική της συγκέντρωση 15.000 ανθρώπων στην ∆ρέσδη έδειξε ότι το έδαφος για τέτοιες εκδηλώσεις είναι ιδιαίτερα γόνιμο στη Γερμανία. Και πώς να μην είναι, όταν πολιτικοί σαν τον επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών, Φόλκερ Κάουντερ ανοικτά προειδοποιούν για τους κινδύνους της «πολυπολιτισμικότητας» -την οποία παρεμπιπτόντως κάποτε ειρωνευόταν και η Ανγκέλα Μέρκελ- και ζητούν την εγρήγορση του πολιτικού κόσμου και της κοινωνίας για να μην υπάρξει ισλαμικό κόμμα στη Γερμανία. Η αλήθεια είναι ότι η γερμανίδα καγκελάριος κρατά αποστάσεις από τέτοιες δηλώσεις, αλλά στους κόλπους των Χριστιανοδημοκρατών δυναμώνουν οι φωνές, που λένε ότι δεν θα πρέπει να παραχωρηθεί αμαχητί ο ιδεολογικός χώρος της ∆εξιάς σε κινήματα, όπως η «PEGIDA» ή σε κόμματα, όπως η «Εναλλακτική για τη Γερμανία», που συνεχίζει να μεγαλώνει σε ποσοστά και να απαιτεί την αποβολή από την ευρωζώνη των «Νοτίων» ή την επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο. Έτσι, ολοένα και περισσότεροι «ριζοσπαστικοποιημένοι» κεντροδεξιοί ξεπερνούν τους δισταγμούς τους και εξωτερικεύουν τα καταπιεσμένα αισθήματά τους. Αισθήματα που είναι ως ένα βαθμό

κατανοητό να έχουν, όταν εδώ και χρόνια κοιμούνται και ξυπνάνε με απειλητικά φαντάσματα πάνω από το κεφάλι τους: Οι καταθέσεις τους κινδυνεύουν, οι γυναίκες τους απειλούνται, οι δρόμοι τους γέμισαν ξένες νταλίκες, τα παιδιά τους θα «ξεμάθουν» τα γερμανικά...

Προεδρικά ευχολόγια

Μπορεί, λοιπόν, ο πρόεδρος της χώρας, Γιόακιμ Γκάουκ να τάχθηκε στο χριστουγεννιάτικο μήνυμά του κατά του φόβου και υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης και να «πήρε το μέρος» των προσφύγων, αλλά η γερμανική κοινωνία μοιάζει όσο ποτέ άλλοτε να θέλει να κλειστεί στο καβούκι της και να απομακρύνει όλες τις απειλές από το εξωτερικό. Και για αυτό είναι ευάλωτη σε μηνύματα, που προφητεύουν απειλές και κερδοσκοπούν πολιτικά με το φόβο. Η γερμανίδα νοικοκυρά και ο γερμανός νοικοκύρης φοβούνται. Φοβούνται ότι οι Έλληνες θα σκορπίσουν τα χρήματά τους πέφτοντας πάλι στον πειρασμό της κραιπάλης. Και φοβούνται φυσικά τους ξένους γείτονές τους, που κάνουν φασαρία, μαγειρεύουν φαγητά που μυρίζουν έντονα και ενοχλητικά και αυτομάτως έχουν απαιτήσεις από ένα κοινωνικό κράτος, το οποίο, όπως έχει πεισθεί ο μέσος Γερμανός κρατιέται στη ζωή μόνο χάρις στη δική του εγκράτεια και στις δικές του θυσίες. Έτσι, στις συγκεντρώσεις της «PEGIDA» δεν θα δεις μόνο ξυρισμένα κεφάλια νεοναζί, μαύρες μπότες και μαύρα μπουφάν. Θα δεις «επαναστατημένους» μικροαστούς, που βρίσκουν ένα τρόπο να εξωτερικεύσουν την οργή τους απέναντι στο πολιτικό σύστημα, που οι δύο στους τρεις πιστεύουν ότι δεν αφουγκράζεται τις ανάγκες τους. Θα δεις νοικοκυραίους και νοικοκυρές, που βρήκαν μια αφορμή για να διαδηλώσουν, όχι κάτω από τις σημαίες ενός κόμματος, αλλά κάτω από το «αυτονόητο» δικαίωμα να τους αφήσουν να ζουν τις ζωές τους χωρίς παρενοχλήσεις και παρείσακτους από τα έξω. Ήσυχα, προγραμματισμένα, αρμονικά. «Εμείς είμαστε ο λαός» φωνάζουν τώρα οι «αγανακτισμένοι» νοικοκυραίοι, υιοθετώντας το σύνθημα των αντικαθεστωτικών συγκεντρώσεων του τέλους

Αυτές οι φοβίες δεν αντιμετωπίζονται φυσικά με απλές παραινέσεις σαν αυτές του Προέδρου-Πάστορα, να έχουν εμπιστοσύνη οι πολίτες στις «αξίες μας, στις δυνάμεις μας αλλά και στη ∆ημοκρατία μας». Γιατί ακριβώς ο τρόπος, που η Χριστιανοδημοκρατία, πάνω στο νεοφιλελεύθερο «ξεσάλωμά» της διαφήμισε αυτές τις αξίες στο παρελθόν άνοιξε την πόρτα για να έρθουν να καθίσουν στο μικροαστικό σαλονάκι η ξενοφοβία και ο τρόμος μπροστά στο διαφορετικό. Κεντρικό μήνυμα: Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του και την τύχη του. Ο μύθος του τζίτζικα και του μέρμηγκα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο γερμανικό αφήγημα της επιτυχίας. «Πειθαρχία, παράδοση, υπακοή, εργατικότητα, μεθοδικότητα, αυταπάρνηση, και πάνω από όλα... εγκράτεια». Και αν κάποιοι πρόσφυγες έφυγαν από χώρες, όπου κυριαρχούν δικτάτορες, αυτό στα μάτια του μικροαστού είναι ανευθυνότητα. Θα έπρεπε να κάτσουν εκεί και «να κοιτάξουν να διορθώσουν τα πράγματα στην πατρίδα τους». Πώς το λέει η κυρία Μέρκελ για την οικονομική κρίση; «Ο καθένας να κάνει τις σχολικές εργασίες, που έχει πάρει για το σπίτι και όλα θα επανέλθουν σε τάξη». Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε παραδέχεται βέβαια ότι όλα αυτά έχουν να κάνουν με βαθύτατη κρίση όλων των παραδοσιακών αξιών. Το «σύστημα» δεν εμπνέει. Η πολιτική θεωρείται απάτη, ο Τύπος «ψεύτης», η εκκλησία με τα γενικόλογα κηρύγματα αγάπης για τον πλησίον δεν έχει πια την απήχηση, που είχε άλλοτε. «Πρέπει να λάβουμε σοβαρά τους φόβους αυτών των ανθρώπων και να μην τους καταδικάζουμε ως ένα βίαιο όχλο» είναι η μόνιμη επωδός της πολιτικής ελίτ. Αλλά κανείς δε μοιάζει έτοιμος να αναλάβει τις ευθύνες για τη δημιουργία αυτού του όχλου. Το φαινόμενο δεν είναι φυσικά μόνο γερμανικό. Αλλά το παρελθόν της χώρας και η οικονομική της ισχύ σήμερα του δίνουν μια εντελώς διαφορετική διάσταση. Ως τώρα όλοι έλεγαν ότι η Γερμανία αρνείται να συνειδητοποιήσει τις ευθύνες της μέσα στο διεθνές περιβάλλον. Τώρα μοιάζει ανίκανη να κουμαντάρει τον... εαυτό της. «Ζαλισμένος είναι ο λαός» παράφρασαν ειρωνικά το σύνθημα οι 5.000 αντιφασίστες που οργάνωσαν αντί-διαδήλωση. Και μια σπίθα θα αρκέσει για να πέσει η μάσκα του «Πατριώτες Ευρωπαίοι» και να φανούν από κάτω οι «Πατριώτες Γερμανοί». Τελικά, όπως είχε σοφά προβλέψει κάποτε ένας ξένος δημοσιογράφος το πρόβλημα δεν είναι ότι έγινε η Ευρώπη γερμανική, αλλά ότι «η Γερμανία κατάντησε εντελώς γερμανική». Ίσως ακόμα όχι τόσο πολύ, που να αποφασίσει να κλείσει τα σύνορα, με ένα νέο high-tech τείχος και να επιστρέψει στο μάρκο. Αλλά στη ζωή, ποτέ δεν ξέρεις τι εκπλήξεις μπορεί να σου ετοιμάζει το αύριο.

•

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

“

13

Για τους τοκογλύφους έχει αξία η χρεοκοπία της πελατείας τους, κυρίως επειδή αποκτούν επικυριαρχία στη ζωή του θύματος. Πολλές οικογένειες έχουν αναγκαστεί λόγω τοκογλύφων να μετακομίσουν σε άλλες πόλεις. Σύμφωνα με ερευνητές, υπάρχει ένα είδος μεταναστευτικού κύματος στην Aνατολική Ευρώπη με αποκλειστική αιτία την τοκογλυφία.

Σταμάτα τους τοκογλύφους. Είναι επικίνδυνοι και δρουν παράνομα.

Μάστιγα για όσους δεν έχουν τίποτα να χάσουν ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Του Ντάνιελ Τραν*

Παρότι, το πρόβλημα της τοκογλυφίας υφίσταται σε όλο τον κόσμο, για παράδειγμα είναι ιδιαίτερα οξυμμένο στη Σιγκαπούρη, στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης πλήττει όχι αυτούς που έχουν κάποια περιουσία για να χάσουν, αλλά αυτούς που δεν έχουν σχεδόν τίποτα. Σε αυτές τις χώρες οι πληττόμενοι αποτελούν μια μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία και με αυτή τη έννοια, η τοκογλυφία αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα αυτών των κοινωνιών.

Σ

την Ουγγαρία, εκστρατεία ενάντια στην τοκογλυφία εγκαινιάστηκε πριν περίπου δύο χρόνια. Στη Σλοβακία, η νέα κυβέρνηση κάνει βήματα για να προστατέψει το πραγματικό μεγάλο τμήμα της κοινωνίας που έχει στραφεί σε μικρές επιχειρήσεις δανεισμού: Πρόσφατα, τροποποίησε τον αστικό κώδικα λαμβάνοντας σειρά από μέτρα ενάντια στους ιδιώτες που δανείζουν χρήματα με εξωφρενικούς τόκους. Επίσης, περιόρισε το όριο των επιτοκίων, χαρακτηρίζοντας όλα τα συμφωνητικά που δηλώνουν τόκο πάνω από το όριο, άκυρα. Επιπλέον, κατέστησε παράνομη την απώλεια κατοικίας για τη μη αποπληρωμή αρχικού στεγαστικού δανείου μικρότερου των 2.000 ευρώ. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα μέτρα δεν φαίνεται να αγγίζουν την τοκογλυφία που εκτυλίσσεται στις μικρές πόλεις και τις φτωχότερες περιοχές των μεγαλύτερων πόλεων. Παρότι, στη Σλοβακία η τοκογλυφία τιμωρείται με ένα έως και πέντε χρόνια φυλάκιση, ποτέ κανείς σεν καταδικάστηκε για τοκογλυφία από την ίδρυση της Σλοβακικής ∆ημοκρατίας. Μάλιστα, συχνά στις σλοβακικές εφημερίδες, το πρόβλημα της τοκογλυφίας αναφέρεται ως ζήτημα των ρομά, που ευδοκιμεί κυρίως στις τσιγγάνικες κοινότητες. Η κατάσταση είναι ελαφρώς διαφοροποιημένη στη Ρουμανία, όπου όχι μόνο η χρέωση εξωφρενικών τόκων είναι παράνομη, αλλά κάθε επιχείρηση δανεισμού χωρίς άδεια τιμωρείται με ποινή φυλάκισης από έξι μήνες έως πέντε χρόνια.

Η τοκογλυφία φαίνεται να αποτελεί μεγαλύτερο πρόβλημα στην περιφέρεια, ιδιαίτερα στα χωριά και τις μικρές πόλεις. Πολλές από αυτές τις πόλεις είναι πρώην βιομηχανικά κέντρα, που άρχισαν να φθίνουν ταχύτατα μετά τη μετάβαση από το κομουνιστικό καθεστώς, εφόσον δεν ήταν ανταγωνιστικά και άρα ήταν άχρηστα για την ελεύθερη αγορά.

To κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον

Τα θύματα τοκογλυφίας συνήθως είναι πολίτες με κατώτατο εισόδημα. Πολλοί από αυτούς συντηρούνται οικονομικά από κοινωνικά επιδόματα και ευκαιριακές ή εποχιακές εργασίες. Σε αυτά τα νοικοκυριά ακόμα και μικροέξοδα εκτός προϋπολογισμού, όπως ένας απρόσμενα υψηλός λογαριασμός, μια έκτακτη επισκευή στο σπίτι ή ακόμα και μια ασθένεια που απαιτεί δαπανηρή θεραπεία, μπορούν να οδηγήσουν σε κρίση. Τα πιθανά θύματα συνήθως δεν μπορούν να στραφούν σε τράπεζες ή να στηριχθούν σε οικογένεια και φίλους. Έτσι η μόνη λύση για αυτούς είναι να ζητήσουν ένα μικρό δάνειο από ένα τοκογλύφο. Γνωρίζουμε από προηγούμενες έρευνες ότι ο τόκος κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 50 και 200%. Αυτός ο τόκος προστίθεται στο δάνειο όχι σε ετήσια αλλά σε μηνιαία ή και βραχύτερη βάση. Πολλές από τις τεχνικές τοκογλυφίας δημιουργούν φαύλους κύκλους, με μεθόδους όπως την αποτροπή των δανειζομένων από το να αποπληρώσουν το δάνειο εντός προθεσμίας. Για να το πετύχουν αυτό, οι τοκογλύφοι συχνά εξαφανίζονται την ημέρα της πληρωμής. Αφού έχουν αποφύγει τον δανειζόμενο, αυξάνουν το ποσό του δανείου ορίζοντας ένα νέο μηνιαίο τόκο. Άλλη μέθοδος είναι να παρουσιάζουν ψευδείς υπολογισμούς ή να αποσυντονίζουν τα θύματα, ώστε τελικά να είναι τόσο μπερδεμένα που να συμφωνούν να πληρώσουν περισσότερα από όσα αρχικά χρωστούσαν. Είναι εύκολο, αφού κανείς δεν ελέγχει τους λογαριασμούς του τοκογλύφου. Ακόμα και 9970% ετήσιος τόκος δεν είναι ανή-

κουστος, αφού είναι γνωστή περίπτωση όπου το θύμα πλήρωσε 20.000 ευρώ για δάνειο ύψους 100 ευρώ.

Στόχος η χρεοκοπία

Για τους τοκογλύφους έχει αξία η χρεοκοπία της πελατείας τους, κυρίως επειδή αποκτούν επικυριαρχία στη ζωή του θύματος. Οι τοκογλύφοι συχνά παίρνουν ακίνητα και απορροφούν τεράστια ποσά κάθε μήνα, αφήνοντας στο θύμα τόσα χρήματα ώστε μετά βίας να αντιμετωπίζει την καθημερινότητα. Υπάρχει ένα παράδειγμα για αυτό από την Ουγγαρία, που είμαι σίγουρος ότι δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσω: Μια οικογένεια με δέκα παιδιά δανείστηκε 100 ευρώ για φαγητό από ένα τοκογλύφο. Το αποπληρωτέο ποσό αυξήθηκε γρήγορα. Το θύμα σύντομα εξαναγκάστηκε να παραδώσει την τραπεζική κάρτα του λογαριασμού όπου έμπαινε το κοινωνικό επίδομα και ο μισθός του συζύγου κάθε μήνα. Σε αυτή τη φάση επρόκειτο για συνολικό πόσο αξίας 1.450 ευρώ. Αφού χρεοκόπησε το θύμα, οι τοκογλύφοι -μια μάνα με τους δυο γιούς της και τον εξάδελφό τους- έκαναν μια νέα συμφωνία: θα κρατούσαν την τραπεζική κάρτα και από τα μηνιαίως κατατιθέμενα χρήματα θα κρατούσαν ο ίδιοι 1.250 ευρώ και θα έδιναν στην τρομοκρατημένη οικογένεια 250 ευρώ. Αυτό σήμαινε 20 ευρώ για κάθε μέλος της οικογενείας για κάθε μήνα, ποσό αδύνατο να συντηρήσει άνθρωπο. Σε διάστημα περίπου δύο χρόνων, έκλεψαν από την οικογένεια μια μικρή περιουσία. Ο τόκος με βάση το αρχικό ποσό του δανείου ήταν σχεδόν 10.000% ετησίως. Η αδυναμία πληρωμής ενός τοκογλυφικού δανείου μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες: δημόσιο εξευτελισμό, απειλές κατά της ζωής και βίαιες επιθέσεις είναι αρκετά κοινά φαινόμενα. Οι τοκογλύφοι χρησιμοποιούν περισσότερο την απειλή του εξευτελισμού παρά άλλη βία. Πολλές οικογένειες έχουν αναγκαστεί λόγω τοκογλύφων να μετακομίσουν σε άλλες πόλεις. Σύμφωνα με ερευνητές, υπάρχει ένα είδος μεταναστευτικού κύματος στην ανατολική Ευρώπη με αποκλειστική

αιτία την τοκογλυφία. Σε αυτές τις μικρές κοινότητες, όπου η τοκογλυφία συνήθως ευδοκιμεί, η ταυτότητα του τοκογλύφου είναι πάντα καλά γνωστή στους δανειζόμενους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στον κύκλο της τοκογλυφίας είναι ότι τα θύματα σπάνια στρέφονται στις αρχές.

Ο «σεβαστός» τοκογλύφος

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο δανειζόμενος θεωρεί τον τοκογλύφο σωτήρα, το μόνο πρόσωπο στο οποίο μπορεί να στραφεί για βοήθεια. Στην πραγματικότητα, πολλοί τοκογλύφοι είναι «σεβαστοί» πολίτες της κοινότητας ή της πόλης τους: καταστηματάρχες, δημόσιοι υπάλληλοι, δήμαρχοι, μέλη του δημοτικού συμβουλίου. Οι τοκογλύφοι συχνά αντιμετωπίζονται ως το αναγκαίο κακό, και όχι μόνο από τους πολίτες, αλλά και από τις αρχές. Από συνεντεύξεις με αρχηγούς της αστυνομίας και κατήγορους, στην Ουγγαρία, προκύπτει ότι οι τοκογλύφοι γίνονται αντιληπτοί ως δανειστές για τους φτωχούς, τους οποίους βοηθούν να διαχειριστούν την οικονομική κρίση. Ανέφεραν ότι οι δανειζόμενοι ξοδεύουν τα κοινωνικά επιδόματα την πρώτη εβδομάδα κάθε μήνα και δεν έχουν χρήματα για να περάσουν το υπόλοιπο διάστημα, με αποτέλεσμα να είναι επιρρεπείς στη διάπραξη μικροεγκλημάτων για να εξασφαλίσουν χρήματα. Κατά την άποψη αυτή, οι τοκογλύφοι βοηθούν τους φτωχούς να περάσουν το μήνα και, βέβαια, παίρνουν κάτι για τον κόπο τους. Επίσης, πολλοί κοινωνικοί λειτουργοί θέτουν το ερώτημα: Τι θα πρέπει να κάνουν οι οικογένειες που περιέρχονται σε δεινή οικονομική κατάσταση, εφόσον δεν μπορούν να στραφούν στην κυβέρνηση ή σε τράπεζες; Να πεθαίνουν από την πείνα; * Ο Ντάνιελ Τραν είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης (Eotvos Lorand) και το κείμενο αποτελεί περίληψη της παρουσίασής του σε σύσκεψη Κριτικής Εγκληματολογίας που πραγματοποιήθηκε, στο τέλος Οκτωβρίου 2014, υπό την αιγίδα ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και φιλοξενήθηκε από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στην Κόρινθο.

14

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Το κράτος σιωπά, οι δικαστές φοβούνται ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΠΑΚΙΣΤΑΝ

“

Ο Ταρίκ Αλί μιλά για την πρόσφατη αιματηρότατη επίθεση σε σχολείο στην Πεσαβάρ

Πρόκειται για μια τρομαχτική επίθεση. ∆εν μπορεί να δικαιολογηθεί. Οι Ταλιμπάν, βέβαια, λένε αλήθεια ότι τους βομβαρδίζουν και ότι τα παιδιά τους σκοτώνονται και κανείς δεν διαμαρτύρεται. Αλλά κανένα έγκλημα δεν δικαιολογεί τη διάπραξη ενός άλλου εγκλήματος. Στο δελτίο του «Democracy now!», στις 17 ∆εκεμβρίου, αμέσως μετά την αιματηρότατη τρομοκρατική επίθεση σε σχολείο στην πόλη Πεσαβάρ του Πακιστάν, που στοίχισε τη ζωή σε 132 μαθητές, καλεσμένος για να σχολιάσει την επικαιρότητα ήταν ο αγγλο-πακιστανικής καταγωγής ακτιβιστής και συγγραφέας Ταρίκ Αλί, ο οποίος απάντησε και στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων του δελτίου, Έιμι Γκούντμαν και Χουάν Γκονζάλες. Αμέσως μετά, ακολούθησε ανταπόκριση του Ασάντ Χασίμ, ανταποκριτής του αγγλόφωνου Αλ Τζαζίρα στην Ισλαμαμπάντ (ένθετο πλαίσιο).

∆

ύο πράγματα πρέπει να ειπωθούν για αυτή την υπόθεση αμέσως: Πρώτον, ότι ελάχιστη σχέση έχει με τη θρησκεία. Αυτά που συμβαίνουν στο Πακιστάν αυτή τη στιγμή είναι ένα είδος πάλης για την εξουσία ανάμεσα σε πολεμιστές που εντάσσονται σε ομάδες υπέρ των Ταλιμπάν (γνωστές ως Πακιστανικό Κίνημα Ταλιμπάν (PPT), το οποίο όμως δεν είναι ένα μόνο κίνημα) και στο πακιστανικό κράτος ή τμήματά του για τον έλεγχο της χώρας. Τώρα γίνονται ορατές οι συνέπειες και οι επιπτώσεις της αδιαφορίας ή της ανικανότητας των αρχών, του στρατού, των κομμάτων -κυρίως όσων έβλεπαν με συμπάθεια τους Ταλιμπάν- να αντιδράσουν. ∆εύτερον, δεν θα έπρεπε καθόλου να ξεχνάμε ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν έχουν αντιμετωπιστεί αυτές οι ομάδες των Ταλιμπάν είναι επειδή τμήματα του κράτους αισθάνονται ακόμη -και έπειτα από αυτή τη φρικαλεότητα- ότι δεν μπορούν να απαλλαγούν ολοκληρωτικά από αυτούς, επειδή είναι συνδεδεμένοι με τις συγκρούσεις στο Αφγανιστάν και η πεποίθηση των υψηλόβαθμων στρατιωτικών του Πακιστάν είναι ότι χρειαζόμαστε το Αφγανιστάν στρατηγικά -παράλογη πεποίθηση που τον τελευταίο καιρό, όμως, έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για το Πακιστάν. Όταν οι ΗΠΑ έστειλαν στρατεύματα στο Αφγανιστάν, έγραψα στον «Guardian» ότι μία συνέπεια αυτής της μαζικής παρουσίας δυτικών στρατευμάτων θα είναι η αποσταθεροποίηση του Πακιστάν και η άνοδος της τρομοκρατίας στο εσωτερικό του. Πρόκειται, λοιπόν, για μια τρομαχτική επίθεση. ∆εν μπορεί να δικαιολογηθεί. Οι Ταλιμπάν, βέβαια, λένε αλήθεια ότι τους βομβαρδίζουν και ότι τα παιδιά τους σκοτώνονται και κανείς δεν διαμαρτύρεται. Αλλά κανένα έγκλημα δεν δικαιολογεί τη διάπραξη ενός άλλου εγκλήματος.

Ποια είναι η άποψή σας για τις συνεχείς επιθέσεις της πακιστανικής κυβέρνησης στο Βόρειο Ουαζιριστάν, ειδικά από τη στιγμή που τα ξένα στρατεύματα έχουν εγκαταλείψει το Αφγανιστάν; Αυτή είναι ερώτηση για ένα εκατομμύριο δολάρια! Θα εγκαταλείψουν τη χώρα; Θα αποσύρουν και τις στρατιωτικές τους βάσεις; Οι τελευταίες πληροφορίες λένε ότι οι βάσεις θα παραμείνουν μαζί με έναν μικρό αριθμό στρατιωτών. Όμως, ως νικητές αυτών των συγκρούσεων αναδείχτηκαν οι Αφγανοί Ταλιμπάν και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι βρίσκονται σε επαφή με τμήματα του πακιστανικού στρατιωτικού μηχανισμού για να συζητήσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Είναι κοντά στο στόχο τους εδώ και πολύ καιρό και θα βρίσκονται σε επαφή, πράγμα που κάνει την κατάσταση πολύ περίπλοκη,

επειδή δεν νομίζω ότι ο πακιστανικός στρατός έχει ποτέ εγκαταλείψει την ιδέα μιας εισβολής στο Αφγανιστάν όταν αποχωρήσουν οι ∆υτικοί. Το γεγονός ότι οι Αφγανοί Ταλιμπάν, έχοντας νέους συμμάχους, κατάφεραν να κρατήσουν τους ∆υτικούς σε απόσταση και να τους νικήσουν, αν όχι στρατιωτικά σίγουρα πολιτικά, είναι ένδειξη ότι ο πακιστανικός στρατός δεν έχει παραιτηθεί. Ο Ταρίκ Αλί αποκάλυψε το 2012 σε μια από τις μεγαλύτερες αγγλόφωνες εφημερίδες του Πακιστάν ότι η συντριπτική πλειονότητα των τρομοκρατικών χτυπημάτων υψηλών προδιαγραφών κατέληξαν σε αθωωτικές αποφάσεις στη μεγαλύτερη επαρχία της χώρας. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Express Tribune» και είχε τον τίτλο «Χτυπήματα υψηλών προδιαγραφών στην Πουντζάμπ: 63% των υπόπτων για τρομοκρατία αθωώθηκαν». Μπορείτε να εξηγήσετε πώς το πακιστανικό κράτος και κυρίως η δικαστική εξουσία αντιμετώπισαν την αύξηση του αριθμού των στρατιωτικών επιθέσεων στη χώρα; Αυτό που δημοσιεύτηκε στην «Express Tribune» είναι η καθαρή αλήθεια. Θα ήθελα να προσθέσω το γεγονός ότι ο τελευταίος κυβερνήτης της επαρχίας Πουντζάμπ, ο Σαλμάν Τασέρ, δολοφονήθηκε από τον ίδιο του το σωματοφύλακα, ο οποίος ακόμα περιμένουμε να

τιμωρηθεί. Το γεγονός ότι πολλοί δικηγόροι καλωσόρισαν το δολοφόνο του κυβερνήτη στο δικαστήριο είναι ένδειξη του πόσο βαθιά είναι η διαφθορά. Τώρα πια πολλοί δικαστές και εισαγγελείς υπεύθυνοι για την τρομοκρατία απλώς φοβούνται. Οι μάρτυρες δέχονται απειλές και αποσύρουν τις μαρτυρίες τους. Αυτό αφήνει τους δικαστικούς χωρίς νομική βάση για να επιβάλλουν κυρώσεις και αναγκάζονται να εκδίδουν αθωωτικές αποφάσεις. Πιστεύω ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός δικαστών φοβούνται. Φοβούνται ότι αν κάνουν το καθήκον τους θα δολοφονηθούν. Και η ανικανότητα του κράτους να τους προστατέψει είναι κάτι που πολύς κόσμος έχει παρατηρήσει. Θα ήθελα να προσθέσω κάτι σε αυτό που ανέφερε ο ανταποκριτής σας στην Ισλαμαμπάντ. ∆εν είναι η πρώτη φορά που οι Αφγανοί Ταλιμπάν επιτίθενται στους υποτιθέμενους υποστηρικτές τους, τους Πακιστανούς. Έχουν κάνει το ίδιο πριν μερικά χρόνια, όταν άλλα φρικτά εγκλήματα είχαν διαπραχθεί. Η βασική διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες είναι ότι για τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν ο κύριος στόχος πρέπει να είναι το ΝΑΤΟ και η ∆ύση και όχι το πακιστανικό κράτος, στο οποίο εξάλλου στηρίζονται εδώ και πολύ καιρό.

Κλυδωνισμοί στη γραμμή του ΤΤΡ

Ο

ι Ταλιμπάν του Αφγανιστάν εμφανίζονται να καταδικάζουν την επίθεση, πράγμα που έχει ενδιαφέρον από μόνο του, επειδή η οργάνωση Τεχρικ-ι-Ταλιμπάν Πακιστάν, ή TTP, είναι αφοσιωμένη στους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν και στον Μουλά Ομάρ και μέσα από αυτούς στην Αλ Κάιντα. Έχει ενδιαφέρον και για το λόγο ότι η TTP έχει ταλανιστεί τους τελευταίους μήνες από διασπάσεις και αποσχίσεις λόγω εσωτερικών προβλημάτων ηγεσίας, αλλά και επειδή κάποια στελέχη της αυτομόλησαν στο Ισλαμικό Κράτος, που είναι ανταγωνιστής της Αλ Κάιντα στο διεθνές πεδίο της τρομοκρατίας. Η TTP έχει δεινοπαθήσει εξαιτίας της αφοσίωσής της τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν και έχει μεγάλη σημασία για αυτούς το ότι εκείνοι τώρα καταδίκασαν την επίθεσή τους. Η ίδια η TTP είναι μια οργάνωση-ομπρέλα τρομοκρατικών ομάδων που ιδρύθηκε το 2007 με επικεφαλής τον Μπαϊτουλάχ Μεχσούντ. Τον τελευταίο χρόνο υπάρχουν προβλήματα ηγεσίας μετά την εκλογή του νέου τους αρχηγού, του Μουλά Φαζλουλάχ, ο οποίος δεν κατάγεται από τις περιοχές των εθνοτικών ομάδων, όπου έχει τη

•

μεγαλύτερη επιρροή η οργάνωση και από τις οποίες αντλεί τη δύναμή της, αλλά από την περιοχή Σβατ, όπου έχει διεξάγει μια πολύ επιτυχημένη καμπάνια κατά του πακιστανικού κράτους. Από τη στιγμή που έχει αναλάβει την ηγεσία της TTP, δηλαδή από τον περασμένο Νοέμβριο, η οργάνωση δεν πηγαίνει καλά. Αναγκάστηκε να αποπέμψει αρκετούς διοικητές που δεν ήταν πρόθυμοι να τον ακολουθήσουν και έχει αποδυναμωθεί. Ο άλλος λόγος που αποδυναμώθηκε η TTP είναι ότι από όταν ξεκίνησε η στρατιωτική επιχείρηση Ζαρμπ-ε-Αζμπ, στις 15 Ιουνίου στο Βόρειο Ουαζιριστάν, ενώ ένας μεγάλος αριθμός εκδικητικών επιθέσεων σε αστικές περιοχές ήταν αναμενόμενος, αυτή τη φορά σημειώθηκαν πολύ λίγες τέτοιες επιθέσεις. Έγινε μια επίθεση στον συνοριακό σταθμό Βαγκάχ τον περασμένο μήνα, κατά την οποία σκοτώθηκαν 60 άμαχοι και αυτή ήταν η πρώτη επίθεση μεγάλης κλίμακας. Ασάντ Χασίμ

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Ρώμη-Βρυξέλλες: Απεργίες με άρωμα από τα παλιά

15

∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014 ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ

Σ

το τέλος του 2014, μετά από επτά χρόνια κρίσης, οι πολιτικές της λιτότητας δεν φαίνεται να τελειώνουν. Οι λαοί εξεγείρονται, ζητούν να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό της Ιταλίας όπου οι εργαζόμενοι κατέβηκαν σε γενική απεργία, πλημμυρίζοντας τους δρόμους της Ρώμης και των άλλων πόλεων, εκφράζοντας τη ριζική αντίθεση στον προϋπολογισμό λιτότητας του 2015 και στο νόμο που επιτρέπει τις ομαδικές απολύσεις. Μετά τη Ρώμη, τη σκυτάλη πήραν οι Βρυξέλλες. Το Βέλγιο παρέλυσε. Στις 15 ∆εκεμβρίου γνώρισε, όπως και η Ιταλία, μια ιστορική απεργία. Οι δύο γενικές απεργίες σε σύντομο χρονικό διάστημα σε χώρες ιδρυτικά μέλη της ΕΕ δεν είναι συμπτωματικές. Οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα βγήκαν στους δρόμους, για να εκφράσουν την αντίθεσή τους στις πολιτικές που επιβάλλονται, σχεδόν πανομοιότυπα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο, που επιμένει δογματικά στην αυστηρή τήρηση του Συμφώνου Σταθερότητας Στο Βέλγιο η κυβέρνηση του φιλελεύθερου Σαρλ Μισέλ και του εθνικιστή φλαμανδού ηγέτη Μπαρτ ντε Βεβέρ επιχειρούν να επιβάλουν την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 έτη στα 67, την κατάργηση της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) των μισθών-συντάξεων και την περικοπή των δημόσιων δαπανών κατά 11 δισ. ευρώ. Έτσι, θα εξοικονομηθούν ποσά για τη μείωση του δημόσιου χρέους της χώρας, που είναι υπερβολικά διογκωμένο, αγγίζει το 100% περίπου του ΑΕΠ της χώρας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο προειδοποίησε το Βέλγιο, την Ιταλία και τη Γαλλία και όχι μόνο, ότι με τους προϋπολογισμούς που έχουν καταθέσει για το 2015, παραβιάζουν τους κανόνες της δημοσιονομικής πειθαρχίας και έχουν τρίμηνη προθεσμία για να συμμορφωθούν με τις υποδείξεις. Τη στιγμή που η ανάπτυξη στην ευρωζώνη παραμένει εξαιρετικά προβλημα-

τική το τρίτο τρίμηνο, η αύξηση του ΑΕΠ ήταν 0,2%, ελάχιστα βελτιωμένο από το προηγούμενο 0,1%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Γιούροστατ. Η βελγική οικονομία, έκτη στην ευρωζώνη, εμφανίζει παρατεταμένη οικονομική επιβράδυνση. Φέτος προβλέπεται αύξηση 0,9%. Η Ιταλία παρουσιάζει μείωση 0,1% και η Αυστρία 0,3%.

Από τις «άγριες απεργίες» στις περιφερειακές

Το συνδικαλιστικό κίνημα Βελγίου με την απεργία της 15ης ∆εκεμβρίου ολοκλήρωσε έναν κύκλο αγωνιστικών κινητοποιήσεων, που ξεκίνησε στις αρχές του φθινόπωρου. Οι σιδηροδρομικοί άνοιξαν τον κύκλο αυτό με τις «άγριες απεργίες», όπως χαρακτηρίστηκαν από τα ΜΜΕ, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις, με αποτέλεσμα να ενεργοποιηθούν και οι τρεις κεντρικές συνομοσπονδίες: η Γενική Συνομοσπονδία των Βέλγων Εργαζομένων (FGTB) με σοσιαλιστικές επιρροές, η Συνομοσπονδία των Χριστιανικών Συνδικάτων CSC και τα Ελεύθερα Ανεξάρτητα Συνδικάτα (CGSLB). Το κίνημα αυτό είχε μια δυναμική που συνέβαλε τελικά στη δημιουργία ενός κοινού μετώπου. Έφερε στην επι-

“Χριστουγεννιάτικη απεργία”

φάνεια βαθύτερες διεργασίες που συντελούν σ’ όλα τα επίπεδα της βελγικής κοινωνίας. Αυτό έδειξαν οι μαζικές διαδηλώσεις της 6ης Σεπτεμβρίου με πάνω από 100.000 διαδηλωτές, που ξάφνιασαν, γιατί κατέβηκαν στους δρόμους των Βρυξελλών ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, νέοι και φοιτητές. Οι περιφερειακές κινητοποιήσεις που ακολούθησαν έγιναν δυνατές χάρη στην ενότητα των τριών μεγάλων συνδικαλιστικών οργανώσεων, ιδιαίτερος όμως ήταν ο ρόλος των εργαζομένων, των μεταλλεργατών, των ναυτεργατών, των σιδηροδρομικών, αλλά και των εργαζομένων στην εκπαίδευση και υγεία.

Οι κοινωνικές οργανώσεις στους δρόμους

Όλες οι κοινωνικές οργανώσεις είχαν τη δική τους συμμετοχή. «∆εν ήταν μόνο τα συνδικάτα, ήταν και οι κοινωνικές οργανώσεις και αυτό είναι καινούργιο φαινόμενο», υποστηρίζει ο γνωστός κωμικός του Βελγίου Νίγκελ Ουίλιαμς μέλος της Πλατφόρμας «Hart Boven Hard» (δηλαδή η καρδιά πάνω από τη δύναμη). Πρόκειται για «πλατιά κίνηση, που συσπειρώνει πολλές οργανώσεις, με κοινό στόχο να αντισταθούν στην κυβερνητική πολιτική, η οποία επιχειρεί να καταργήσει τα κοινωνικά

και δημοκρατικά δικαιώματα που κερδήθηκαν με αγώνες…» Οι κινητοποιήσεις στην Ιταλία και το Βέλγιο δεν ήταν μια εξαίρεση. Σ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα, σημειώθηκαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τους τελευταίους μήνες κινητοποιήσεις. Και στη Μεγάλη Βρετανία οι εργαζόμενοι κατέβηκαν μαζικά για να υπερασπιστούν το ∆ημόσιο Σύστημα Υγείας (NHS). Στην Ιρλανδία οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους στις αρχές Νοεμβρίου, για να πουν όχι στην ιδιωτικοποίηση του νερού. Αν οι κινητοποιήσεις στις χώρες αυτές είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό, κυρίως την υπεράσπιση οικονομικών, κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, στη Γερμανία σημειώθηκαν απεργιακές κινητοποιήσεις που έθεταν σαν βασικό τους στόχο την αύξηση των μισθών και την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων. Οι σημαντικότερες από αυτές ήταν η απεργία των σιδηροδρομικών, στις αερομεταφορές (Lufthansa) και, τις τελευταίες ημέρες, στη θυγατρική της αμερικανικής πολυεθνικής «Amazon», μια απεργία στον ιδιωτικό τομέα με ιδιαίτερη σημασία που αξίζει να την παρακολουθήσουμε. Τα βελγικά συνδικάτα μετά τις κινητοποιήσεις αυτές καθόρισαν τη γραμμή πλεύσης. Περιμένουν μέχρι τις 13 Ιανουαρίου η εργοδοσία και η κυβέρνηση να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τα συνδικάτα επιμένουν στο πλαίσιο που έχει υιοθετηθεί από το κοινό μέτωπο : – Απόσυρση του μέτρου για την κατάργηση της ΑΤΑ. Όχι αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης.

– Υιοθέτηση πολιτικών για την οικονομική ανάκαμψη, με επενδύσεις που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, εγγύηση για τη βελτίωση των κοινωνικών υπηρεσιών. Ψήφιση δίκαιου φορολογικού νόμου, ώστε ο καθένας να συμβάλλει ανάλογα με τις δυνάμεις του.

M. Κοβάνης

Ο

ι εργαζόμενοι της «Amazon» στη Γερμανία προχώρησαν σε μια πρωτοφανή ενέργεια: συνέχισαν τις απεργιακές κινητοποιήσεις και τις ημέρες των Χριστουγέννων. Μετά την τριήμερη απεργία που κήρυξαν στις 15 ∆εκεμβρίου και την άρνηση της εργοδοσίας να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους, ανανέωσαν την απόφαση για απεργία. Οι εργαζόμενοι της αμερικανικής πολυεθνικής διεκδικούν να ισχύσει και σ’ αυτούς η συλλογική σύμβαση των εργαζομένων στο εμπόριο, να αυξηθεί το βασικό μεροκάματο από τα 9 στα 10 ευρώ την ώρα. Η εργοδοσία, όπως συνήθως, απαντά με τον ίδιο τρόπο, την τρομοκρατία και την απειλή μετεγκατάστασης της επιχείρησης στην Πολωνία… Η απειλή αυτή δεν είναι νέα. Η «Amazon» έχει ήδη αναπτύξει δραστηριότητα στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, στην Τσεχία και κυρίως στην Πολωνία όπου το ωρομίσθιο κυμαίνεται γύρω στα 3 ευρώ. Για το γεγονός αυτό η εργοδοσία και το Τύπος της Πολωνίας επιχαίρει, γιατί «οι Πολωνοί εργάζονται τη στιγμή που οι Γερμανοί απεργούν»… Οι εργαζόμενοι όμως της ίδιας πολυεθνικής στις γειτονικές χώρες και τη Γαλλία εξέφρασαν την

υποστήριξή τους και δήλωσαν ότι σύντομα θα ακολουθήσουν τους γερμανούς συνάδελφους τους. Οι εργαζόμενοι της «Amazon», που ζουν τη σκληρότητα των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας, προχώρησαν σε ένα ακόμα βήμα. Υπέβαλαν μηνύσεις κατά της εργοδοσίας, γιατί είναι υποχρεωμένοι να πηγαινοέρχονται στο χώρο εργασίας, δηλαδή σ’ ένα χώρο που καλύπτουν 13 γήπεδα ποδοσφαίρου, τις δέκα ώρες εργασίας. Η κυβέρνηση της Μεγάλης Συμμαχίας (CDU και SPD) δεν παρακολουθεί απλώς τις εξελίξεις, παρεμβαίνει όπως και στην περίπτωση των σιδηροδρομικών υπέρ

της εργοδοσίας. Και μάλιστα ο υπουργός Εργασίας Αντρέα Ναλες προωθεί σχέδιο νόμου με το οποίο επιχειρείται να συμπιεστούν τα συνδικαλιστικά κινήματα και κυρίως το δικαίωμα της υπογραφής της συλλογικής διαπραγματευτικής σύμβασης για τα συνδικάτα της βάσης και τα κλαδικά, που είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά. Η προώθηση του νομοσχεδίου έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις στη Γερμανία. Η «Junge Welt» με άρθρο της αναλύει το νομοσχέδιο. Εκτενή αποσπάσματα δημοσιεύουμε στην ηλεκτρονική έκδοσή μας σε μετάφραση από τα Γερμανικά του Θοδωρή Ανδρόνικου και της Ερασμίας Τσάκου.

16

“

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Κάναμε Χριστούγεννα και φέτος Το πρωί σαστισμένος ακόμα από την ένταση του ονείρου κι εξαντλημένος από τον ταραγμένο ύπνο, υποχώρησε στη γκρίνια της Μαρίας, υποσχέθηκε πως θα έκαναν και φέτος Χριστούγεννα, και βάλθηκε με το που έφυγε εκείνη από το σπίτι να τα οργανώσει.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α τραπέζι ώστε να χωρέσουν τα απλωμένα κλαδιά στο δωμάτιο. Ένιωσε μια βαθιά ικανοποίηση, σχεδόν αγαλλίαση, όχι γιατί είχε ανακαλύψει κάτι αξίας στα σκουπίδια, μα κυρίως γιατί είχε σταθεί τυχερός για πρώτη φορά μετά από τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Η Μαρία, παρότι δεν είχε ξανακάνει κουβέντα για τη χριστουγεννιάτικη φιέστα, ενθουσιάστηκε όταν το είδε, αλλά κουρασμένη καθώς ήταν δεν το σχολίασε. Έπειτα από τέσσερις μέρες, περπατώντας δίπλα στο παλιό εργοστάσιο βρήκε δυο πεταμένα σπρέι μπογιάς (ένα ασημί κι ένα κόκκινο) και με μεγάλη ανακούφιση διαπίστωσε πως δεν ήταν εντελώς άδεια. Έβαψε τα αποξηραμένα πορτοκάλια κι είχε πια έξι πολύχρωμες μπάλες, τις οποίες κρέμασε στη μια πλευρά του δέντρου ώστε να φαίνεται πλούσια στολισμένο. Εννοείται πως όλο εκείνο το διάστημα, προσκολλημένος στο στόχο του, δεν είχε μυαλό για άλλες εκκρεμείς υποθέσεις. Υπήρχαν φορές που μετάνιωνε για την ανάληψη μιας τόσο δεσμευτικής υποχρέωσης η οποία με τον καιρό εξελισσόταν σχεδόν σε εμμονή. Ένα απόγευμα στο τραίνο είδε έναν άντρα απέναντί του να ξεφυλλίζει κάποιο βιβλίο με τον Άγιο Βασίλη στο εξώφυλλο. «Καλά Χριστούγεννα», του ευχήθηκε ενθουσιασμένος. Ο άλλος τον κοίταξε σαν να αντίκριζε έναν ηλίθιο ή ένα σαλό κι επέστρεψε στο ανάγνωσμά του. Ο Γαρύφαλλος θύμωσε κι έστρεψε αλλού το κεφάλι. Λίγα λεπτά μετά διαπίστωσε, κοιτώντας ξανά, πως ο άντρας διάβαζε το «Grundrisse» κι η φιγούρα στο εξώφυλλο δεν ήταν ο Σάντα Κλάους αλλά ο Μαρξ. Βγαίνοντας από το σταθμό προσπέρασε ένα ζευγαράκι που αντάλλασσε χάρτινες εορταστικές καρδούλες και φιλιά και σκέφθηκε πως η καρδιά σε κάθε μορφή είναι ένα ασφαλές δώρο. Περπατώντας στην υπέργεια γέφυρα είδε ένα μπαλόνι ηλίου που είχε ξεφύγει από κάποιο χέρι κι ανέβαινε προς το μέρος του. Πρόφτασε να το αρπάξει πριν χαθεί στο διάστημα. Ήταν μια ολοκόκκινη μεγάλη καρδιά· το πιο κατάλληλο δώρο για την καλή του.

Η λίστα είχε σχεδόν συμπληρωθεί

∆ευτέρα αξημέρωτα, συγκέντρωσε ένα σωρό χάρτινες γιρλάντες από το κυριακάτικο πάρτι της πλατείας κι έκατσε όλο το μεσημέρι να ξεχωρίζει όσες ήταν ακέραιες

και δεν είχαν τσαλαπατηθεί βάναυσα από τους μασκαράδες. Έλειπαν πια μόνο τα λαμπιόνια, το κρασί κι η γαλοπούλα κι ας θεωρούσε υπερβολή ένα ολόκληρο τροφαντό πουλερικό για δυο ξερά κορμιά. Με δυο μπιφτέκια θα τη βολεύανε, μα ήταν αποφασισμένος να μην κάνει εκπτώσεις· θα γιόρταζαν με κάθε επισημότητα. ∆εν είχαν καλά καλά ανθίσει οι νερατζιές όταν η εταιρεία της Μαρίας ανακοίνωσε περικοπές. Η ίδια παρέμενε στη θέση της αλλά ο μισθός περιοριζόταν στο μισό. Αυτή η εξέλιξη τον υποχρέωσε να αμελήσει για λίγο την αποστολή του και να γυρέψει δουλειά αν και ήξερε από προηγούμενες απόπειρες πως ούτε ο γαλαντόμος Άγιος των Χριστουγέννων δεν έκανε πια τέτοια δώρα. Στάθηκε ωστόσο τυχερός κι είδε σε ένα κατάστημα οικοσκευών μια ψησταριά, στη σούβλα της οποίας περιστρέφονταν καρφωμένα τρία κοτόπουλα από φελιζόλ μεγάλα σαν γαλοπούλες. Ο ιδιοκτήτης δεν του έδωσε δουλειά, δέχτηκε όμως να του χαρίσει ένα ζουμερό ομοίωμα γαλοπούλας που είχε ξεμείνει στην αποθήκη. Πριν περάσουν δέκα μέρες ξύπνησαν ένα πρωί και διαπίστωσαν πως δεν είχαν πια ηλεκτρικό· οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί στοιβάζονταν στον πάγκο της κουζίνας. Η Μαρία έφυγε άφαγη κι εκνευρισμένη για τη δουλειά, ενώ εκείνος διέγραψε τα «πολύχρωμα λαμπιόνια» από τη λίστα του ανακουφισμένος. ∆ανείστηκε λίγα κεριά από την εκκλησία της πλατείας κι έπειτα συμφώνησε με τον Τζίμμυ τον ταβερνιάρη να κάνει ένα φρεσκάρισμα στην πρόσοψη της ταβέρνας για δυο μερίδες κοτόπουλο, μισό κιλό ρετσίνα και μια γκαζόζα· η ανάμιξη κρασιού κι ανθρακούχου έφτιαχνε τον καλύτερο αφρώδη οίνο και μάλιστα ημίγλυκο. Σε δυο μέρες η ταβέρνα έλαμπε φρεσκοβαμμένη κι εκείνος ήταν πανέτοιμος για το ρεβεγιόν. Γιόρτασαν τα Χριστούγεννα τον Απρίλη υπό το φως των κεριών. Η Μαρία ύψωσε το ποτήρι κι ευχήθηκε καλή Πρωτοχρονιά, μα ευτυχώς ο Γαρύφαλλος δεν είχε ακόμα πιει αρκετά και δεν παρασύρθηκε να υποσχεθεί μια καινούργια λαμπερή φιέστα.

* Ο Νίκος Χρυσός έχει εκδώσει το μυθιστόρημα «Το μυστικό της τελευταίας σελίδας» (εκδόσεις Καστανιώτη), ενώ διηγήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικούς τόμους.

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκε

Φαντάσου ότι κάποι έναν κουβά παγωμέν Της Βάσιας Τζανακάρη*

Κ

άθε φορά που, μικρός, παραπονιόμουν στον πατέρα μου ότι κρυώνω, μου έλεγε «Φαντάσου ότι κάποιος αδειάζει πάνω σου έναν κουβά παγωμένο νερό. Πες πως είσαι στην αυλή, είναι χειμώνας κι έχει παγωνιά, φυσάει βοριάς, ο βοριάς που τ’ αρνάκια παγώνει, και κάποιος σε περιλούζει με κρύο νερό. Τρέμεις σύγκορμος, τρέχεις προς το σπίτι και, μόλις μπαίνεις μέσα, η ζέστη απ’ τη φωτιά στο τζάκι σε πιάνει απ’ τα μούτρα. Κάθεσαι δίπλα στη φωτιά και σιγά-σιγά στεγνώνεις, ζεσταίνεται το πετσί σου, στο τέλος ζεσταίνονται και τα μέσα σου. Τώρα κρυώνεις;» «Όχι», απαντούσα πάντοτε. Και ήταν αλήθεια. Ανοίγω τα μάτια και βλέπω παπούτσια. Μπότες. Σκαρπίνια. Αθλητικά παπούτσια και γόβες. Περνάνε βιαστικά, τρέχοντας, σουλατσάροντας. Ίσια και στραβοπατώντας. Μοιάζουν σαν να συμμετέχουν σε έναν παράξενο χορό, σαν φύλλα που παραδέρνουν στον άνεμο, μπορώ να μείνω εδώ ξαπλωμένος και να τα κοιτάζω ώρες ολόκληρες. Ένα ζευγάρι μπότες σταματάει μπροστά στο χάρτινο ποτηράκι μου. Ένα χέρι χαμηλώνει και ρίχνει μέσα μερικά κέρματα. Ανασηκώνομαι απότομα και ψελλίζω ένα «Καλά Χριστούγεννα». Το κορίτσι με τις μπότες έχει ήδη απομακρυνθεί, με ένα άσπρο σκυλάκι στο κατόπι της. Ρίχνω μια ματιά στα πόδια μου και τότε καταλαβαίνω το λόγο που ο πατέρας μου τρύπωσε στο όνειρό μου: κάποιος μου έκλεψε την κουβέρτα.

Μισογεμάτο χάρτινο ποτηράκι

“

∆εν υπάρχει μεγαλύτερη ατιμία με-

ταξύ αστέγων από το να κ κουβέρτα του άλλου. Μπορ ψεις τσιγάρα, ακόμα και κ τουιτς, αλλά ποτέ την κουβ βέβαια, είμαι καινούριος σ μπορεί να μην ξέρω να φυ να μου τα είπανε λάθος κ τελικά χειρότερο να κλέψ γάρα παρά το σκέπασμα κά το σκέφτομαι όμως παραπ να το παλεύω το κρύο. Άλ σκοπεύω να μείνω καιρό πίστη ότι κάτι θα γίνει κα Ανέκαθεν ήμουν από εκείν μισογεμάτα ποτήρια, γι’ τώρα που το χάρτινο ποτη κέρματα είναι μισοάδειο βλέπω μισογεμάτο. Σ απλώς, μερικά ατυχή γεγ ατυχέστερο όλων ήταν ότ έμεινε άνθρωπος σε τούτη να στραφώ. Άλλοι έφυγαν έκαναν οικογένειες και με βγάζανε πέρα οπότε πού κοινωνικότητες, άλλοι γύ χωριό. Κι εγώ το σκέφτομα μου, ιδίως τέτοιες μέρες, Άμα έβγαινες έξω ανήμερα γεννα άκουγες μόνο το τ χιονιού κάτω απ’ τα πόδια να δεις κρύο. Το παλεύαμε Λοιπόν, όλοι έφυγαν σιγ δω, άδειασε η πόλη από α και την πόλη δεν την κάνο ρια. Κι έπειτα, ερήμωσε η γε θρωπος δεν πατούσε το πόσο μάλλον στο δικό μου με τις μικροσυσκευές. ∆εν μπροστά στα μεγαθήρια, τις με τις προσφορές και τα μοντέλα. Και κάθε μέρα έ φραπεδιέρες και τα μίξερ ζονται χωρίς να ετοιμάζου και γλυκά για κανέναν. Κι μεσα στις μικροσυσκευές μάτια χαμηλωμένα, μου α

Το πραξικόπημα των Χριστουγέννων

Ένα σύνθημα, γραμμένο σε τοίχους στα πιο απρόσμενα σημεία της πόλης, έρχεται να δώσει κουράγιο στους καταπιεσμένους και να σημάνει τον ερχομό της συμμαχίας, ετοιμάζοντας την ανατροπή: «τα χριστουγεννιάτικα δέντρα σας είναι μετρημένα»

Του Θωμά Τσαλαπάτη*

Ο

ταν ανακοινώθηκε πως επιβάλλονται υποχρεω καθ’ όλη τη διάρκεια το εβδομάδα, κανείς δεν έμοιαζε αντιδράσει. Άλλωστε, η γιορ πητή και η καθημερινή επανά για πολλούς μια ευχάριστη λύσ ναισθηματικά σκαμπανεβάσμα ή την οργή που είχαν διαχυθε λευταία χρόνια. Ακόμη και ότα στηκαν με την ανακοίνωση πω θα εορτάζεται υποχρεωτικά εβδομάδας και πως οι κάτοικ υποχρεωμένοι να μετρούν αντ κάθε Κυριακής, δεν υπήρξαν δράσεις. «Είναι ένας τρόπος χαμένο χρόνο», σχολίασαν στι λοί από τους φίλα προσκείμεν των εορτών δημοσιογράφοι. χνάμε, ο χρόνος είναι χρήμα» το μάτι.

Το διάγγελμα του Άι Βασίλ

Όταν το πρωί εκείνο, πάνοπ τικα έλκηθρα κατέκλυσαν τ πόλης και περικύκλωσαν το κ

16

“

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Κάναμε Χριστούγεννα και φέτος Το πρωί σαστισμένος ακόμα από την ένταση του ονείρου κι εξαντλημένος από τον ταραγμένο ύπνο, υποχώρησε στη γκρίνια της Μαρίας, υποσχέθηκε πως θα έκαναν και φέτος Χριστούγεννα, και βάλθηκε με το που έφυγε εκείνη από το σπίτι να τα οργανώσει.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α τραπέζι ώστε να χωρέσουν τα απλωμένα κλαδιά στο δωμάτιο. Ένιωσε μια βαθιά ικανοποίηση, σχεδόν αγαλλίαση, όχι γιατί είχε ανακαλύψει κάτι αξίας στα σκουπίδια, μα κυρίως γιατί είχε σταθεί τυχερός για πρώτη φορά μετά από τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Η Μαρία, παρότι δεν είχε ξανακάνει κουβέντα για τη χριστουγεννιάτικη φιέστα, ενθουσιάστηκε όταν το είδε, αλλά κουρασμένη καθώς ήταν δεν το σχολίασε. Έπειτα από τέσσερις μέρες, περπατώντας δίπλα στο παλιό εργοστάσιο βρήκε δυο πεταμένα σπρέι μπογιάς (ένα ασημί κι ένα κόκκινο) και με μεγάλη ανακούφιση διαπίστωσε πως δεν ήταν εντελώς άδεια. Έβαψε τα αποξηραμένα πορτοκάλια κι είχε πια έξι πολύχρωμες μπάλες, τις οποίες κρέμασε στη μια πλευρά του δέντρου ώστε να φαίνεται πλούσια στολισμένο. Εννοείται πως όλο εκείνο το διάστημα, προσκολλημένος στο στόχο του, δεν είχε μυαλό για άλλες εκκρεμείς υποθέσεις. Υπήρχαν φορές που μετάνιωνε για την ανάληψη μιας τόσο δεσμευτικής υποχρέωσης η οποία με τον καιρό εξελισσόταν σχεδόν σε εμμονή. Ένα απόγευμα στο τραίνο είδε έναν άντρα απέναντί του να ξεφυλλίζει κάποιο βιβλίο με τον Άγιο Βασίλη στο εξώφυλλο. «Καλά Χριστούγεννα», του ευχήθηκε ενθουσιασμένος. Ο άλλος τον κοίταξε σαν να αντίκριζε έναν ηλίθιο ή ένα σαλό κι επέστρεψε στο ανάγνωσμά του. Ο Γαρύφαλλος θύμωσε κι έστρεψε αλλού το κεφάλι. Λίγα λεπτά μετά διαπίστωσε, κοιτώντας ξανά, πως ο άντρας διάβαζε το «Grundrisse» κι η φιγούρα στο εξώφυλλο δεν ήταν ο Σάντα Κλάους αλλά ο Μαρξ. Βγαίνοντας από το σταθμό προσπέρασε ένα ζευγαράκι που αντάλλασσε χάρτινες εορταστικές καρδούλες και φιλιά και σκέφθηκε πως η καρδιά σε κάθε μορφή είναι ένα ασφαλές δώρο. Περπατώντας στην υπέργεια γέφυρα είδε ένα μπαλόνι ηλίου που είχε ξεφύγει από κάποιο χέρι κι ανέβαινε προς το μέρος του. Πρόφτασε να το αρπάξει πριν χαθεί στο διάστημα. Ήταν μια ολοκόκκινη μεγάλη καρδιά· το πιο κατάλληλο δώρο για την καλή του.

Η λίστα είχε σχεδόν συμπληρωθεί

∆ευτέρα αξημέρωτα, συγκέντρωσε ένα σωρό χάρτινες γιρλάντες από το κυριακάτικο πάρτι της πλατείας κι έκατσε όλο το μεσημέρι να ξεχωρίζει όσες ήταν ακέραιες

και δεν είχαν τσαλαπατηθεί βάναυσα από τους μασκαράδες. Έλειπαν πια μόνο τα λαμπιόνια, το κρασί κι η γαλοπούλα κι ας θεωρούσε υπερβολή ένα ολόκληρο τροφαντό πουλερικό για δυο ξερά κορμιά. Με δυο μπιφτέκια θα τη βολεύανε, μα ήταν αποφασισμένος να μην κάνει εκπτώσεις· θα γιόρταζαν με κάθε επισημότητα. ∆εν είχαν καλά καλά ανθίσει οι νερατζιές όταν η εταιρεία της Μαρίας ανακοίνωσε περικοπές. Η ίδια παρέμενε στη θέση της αλλά ο μισθός περιοριζόταν στο μισό. Αυτή η εξέλιξη τον υποχρέωσε να αμελήσει για λίγο την αποστολή του και να γυρέψει δουλειά αν και ήξερε από προηγούμενες απόπειρες πως ούτε ο γαλαντόμος Άγιος των Χριστουγέννων δεν έκανε πια τέτοια δώρα. Στάθηκε ωστόσο τυχερός κι είδε σε ένα κατάστημα οικοσκευών μια ψησταριά, στη σούβλα της οποίας περιστρέφονταν καρφωμένα τρία κοτόπουλα από φελιζόλ μεγάλα σαν γαλοπούλες. Ο ιδιοκτήτης δεν του έδωσε δουλειά, δέχτηκε όμως να του χαρίσει ένα ζουμερό ομοίωμα γαλοπούλας που είχε ξεμείνει στην αποθήκη. Πριν περάσουν δέκα μέρες ξύπνησαν ένα πρωί και διαπίστωσαν πως δεν είχαν πια ηλεκτρικό· οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί στοιβάζονταν στον πάγκο της κουζίνας. Η Μαρία έφυγε άφαγη κι εκνευρισμένη για τη δουλειά, ενώ εκείνος διέγραψε τα «πολύχρωμα λαμπιόνια» από τη λίστα του ανακουφισμένος. ∆ανείστηκε λίγα κεριά από την εκκλησία της πλατείας κι έπειτα συμφώνησε με τον Τζίμμυ τον ταβερνιάρη να κάνει ένα φρεσκάρισμα στην πρόσοψη της ταβέρνας για δυο μερίδες κοτόπουλο, μισό κιλό ρετσίνα και μια γκαζόζα· η ανάμιξη κρασιού κι ανθρακούχου έφτιαχνε τον καλύτερο αφρώδη οίνο και μάλιστα ημίγλυκο. Σε δυο μέρες η ταβέρνα έλαμπε φρεσκοβαμμένη κι εκείνος ήταν πανέτοιμος για το ρεβεγιόν. Γιόρτασαν τα Χριστούγεννα τον Απρίλη υπό το φως των κεριών. Η Μαρία ύψωσε το ποτήρι κι ευχήθηκε καλή Πρωτοχρονιά, μα ευτυχώς ο Γαρύφαλλος δεν είχε ακόμα πιει αρκετά και δεν παρασύρθηκε να υποσχεθεί μια καινούργια λαμπερή φιέστα.

* Ο Νίκος Χρυσός έχει εκδώσει το μυθιστόρημα «Το μυστικό της τελευταίας σελίδας» (εκδόσεις Καστανιώτη), ενώ διηγήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικούς τόμους.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

17

Φαντάσου ότι κάποιος αδειάζει πάνω σου έναν κουβά παγωμένο νερό Της Βάσιας Τζανακάρη*

Κ

άθε φορά που, μικρός, παραπονιόμουν στον πατέρα μου ότι κρυώνω, μου έλεγε «Φαντάσου ότι κάποιος αδειάζει πάνω σου έναν κουβά παγωμένο νερό. Πες πως είσαι στην αυλή, είναι χειμώνας κι έχει παγωνιά, φυσάει βοριάς, ο βοριάς που τ’ αρνάκια παγώνει, και κάποιος σε περιλούζει με κρύο νερό. Τρέμεις σύγκορμος, τρέχεις προς το σπίτι και, μόλις μπαίνεις μέσα, η ζέστη απ’ τη φωτιά στο τζάκι σε πιάνει απ’ τα μούτρα. Κάθεσαι δίπλα στη φωτιά και σιγά-σιγά στεγνώνεις, ζεσταίνεται το πετσί σου, στο τέλος ζεσταίνονται και τα μέσα σου. Τώρα κρυώνεις;» «Όχι», απαντούσα πάντοτε. Και ήταν αλήθεια. Ανοίγω τα μάτια και βλέπω παπούτσια. Μπότες. Σκαρπίνια. Αθλητικά παπούτσια και γόβες. Περνάνε βιαστικά, τρέχοντας, σουλατσάροντας. Ίσια και στραβοπατώντας. Μοιάζουν σαν να συμμετέχουν σε έναν παράξενο χορό, σαν φύλλα που παραδέρνουν στον άνεμο, μπορώ να μείνω εδώ ξαπλωμένος και να τα κοιτάζω ώρες ολόκληρες. Ένα ζευγάρι μπότες σταματάει μπροστά στο χάρτινο ποτηράκι μου. Ένα χέρι χαμηλώνει και ρίχνει μέσα μερικά κέρματα. Ανασηκώνομαι απότομα και ψελλίζω ένα «Καλά Χριστούγεννα». Το κορίτσι με τις μπότες έχει ήδη απομακρυνθεί, με ένα άσπρο σκυλάκι στο κατόπι της. Ρίχνω μια ματιά στα πόδια μου και τότε καταλαβαίνω το λόγο που ο πατέρας μου τρύπωσε στο όνειρό μου: κάποιος μου έκλεψε την κουβέρτα.

Μισογεμάτο χάρτινο ποτηράκι

“

∆εν υπάρχει μεγαλύτερη ατιμία με-

ταξύ αστέγων από το να κλέβεις την κουβέρτα του άλλου. Μπορείς να κλέψεις τσιγάρα, ακόμα και κανένα σάντουιτς, αλλά ποτέ την κουβέρτα. Εγώ, βέβαια, είμαι καινούριος στο κόλπο, μπορεί να μην ξέρω να φυλάγομαι ή να μου τα είπανε λάθος και να είναι τελικά χειρότερο να κλέψεις τα τσιγάρα παρά το σκέπασμα κάποιου. ∆εν το σκέφτομαι όμως παραπάνω, ξέρω να το παλεύω το κρύο. Άλλωστε, δεν σκοπεύω να μείνω καιρό εδώ, έχω πίστη ότι κάτι θα γίνει και για μένα. Ανέκαθεν ήμουν από εκείνους με τα μισογεμάτα ποτήρια, γι’ αυτό και τώρα που το χάρτινο ποτηράκι με τα κέρματα είναι μισοάδειο, εγώ το βλέπω μισογεμάτο. Συνέβησαν, απλώς, μερικά ατυχή γεγονότα. Το ατυχέστερο όλων ήταν ότι δεν μου έμεινε άνθρωπος σε τούτη την πόλη να στραφώ. Άλλοι έφυγαν έξω, άλλοι έκαναν οικογένειες και μετά βίας τα βγάζανε πέρα οπότε πού καιρός για κοινωνικότητες, άλλοι γύρισαν στο χωριό. Κι εγώ το σκέφτομαι το χωριό μου, ιδίως τέτοιες μέρες, γιορτινές. Άμα έβγαινες έξω ανήμερα Χριστούγεννα άκουγες μόνο το τρίξιμο του χιονιού κάτω απ’ τα πόδια σου. Εκεί να δεις κρύο. Το παλεύαμε όμως. Λοιπόν, όλοι έφυγαν σιγά-σιγά από δω, άδειασε η πόλη από ανθρώπους, και την πόλη δεν την κάνουν τα κτίρια. Κι έπειτα, ερήμωσε η γειτονιά, άνθρωπος δεν πατούσε το πόδι του, πόσο μάλλον στο δικό μου το μαγαζί με τις μικροσυσκευές. ∆εν έπιανε μία μπροστά στα μεγαθήρια, τις αλυσίδες, με τις προσφορές και τα τελευταία μοντέλα. Και κάθε μέρα έβλεπα τις φραπεδιέρες και τα μίξερ να σκονίζονται χωρίς να ετοιμάζουν καφέδες και γλυκά για κανέναν. Κι εκεί ανάμεσα στις μικροσυσκευές μου, με τα μάτια χαμηλωμένα, μου ανακοίνωσε

κι η Ζωή πως έφευγε, γύριζε στη μάνα της, δεν μπορούσε άλλο να ζει «έτσι». ∆εν μπήκε καν στον κόπο να εξηγήσει το «έτσι», κι έτσι –χα– δεν έμαθα ποτέ τι ήταν εκείνο που τη στεναχωρούσε περισσότερο. Μόνος πια, πηγαινοερχόμουν σπίτι-μαγαζί, μαγαζί-σπίτι, διασχίζοντας καμένη γη. Λες κι είχαν ανοίξει οι ουρανοί κι είχε βρέξει ναπάλμ. Και μέσα μου, ακόμα πιο μεγάλη ερημιά.

Πόσο γρήγορα συνήθισα

Λίγους μήνες αφότου έκλεισα το μαγαζί, ο κύριος ∆ιαμαντής, ο σπιτονοικοκύρης μου, μου έκανε έξωση. Ανησυχούσε, είπε, τι θα έκανα, αλλά δεν γινόταν κιόλας να μένω τζάμπα στο σπίτι του. Άλλο σπίτι δεν είχα: τη μάνα μου την είχα χάσει πολύ μικρός κι όταν ο πατέρας μου έφυγε πριν λίγα χρόνια από καρδιά, το σπίτι το πατρικό τ’ αρπάξανε τ’ αδέρφια του. Τα πράγματα μου τα πούλησα, σχεδόν όλα. Με δυσκολία, όμως. ∆εν ήξερα ότι πλέον οι παλιατζήδες δεν αγοράζουν, αλλά «σε βοηθούν να καθαρίσεις». Έτσι μου είπαν τουλάχιστον οι πιο πολλοί που ρώτησα. ∆εν είχα, βέβαια, και πολλά πράγματα, ρούχα και βιβλία τα περισσότερα. Τηγάνια, σουπιέρες, επιπλάκια και τα ρέστα τα ‘χε πάρει η Ζωή φεύγοντας, και τα μεγάλα τα παράτησα εκεί δα. Καμιά φορά αναρωτιέμαι πώς έφτασα ως εδώ αλλά, αν το καλοσκεφτείς, δεν είναι και τόσο εξωφρενικό αυτό που μου συνέβη. Θέλω να πω, ένα κι ένα κάνουν δύο, τι άλλο θα μπορούσε να γίνει; Το εξωφρενικό είναι πόσο γρήγορα συνήθισα στην ιδέα ότι θα μείνω για λίγο στο δρόμο. Ίσως επειδή ξέρω πως θα είναι για λίγο. Κλείνω τα μάτια και ξαναπέφτω

για ύπνο –έστω και χωρίς κουβέρτα, ξέρω να το παλεύω το κρύο. Όταν ανοίγω τα μάτια, έχει σουρουπώσει. Βλέπω, όπως πάντα, παπούτσια. Μπότες. Σκαρπίνια. Αθλητικά παπούτσια και γόβες. Ανακάθομαι με δυσκολία, το σώμα μου έχει αρχίσει να με προδίδει. Αυτά σου κάνει ο δρόμος. ∆ίπλα μου, καθισμένη με τα γόνατα τραβηγμένα κοντά στο στήθος, μια γυναίκα με μπότες και, πλάι της, ένας άσπρος σκύλος. Την αναγνωρίζω τη γυναίκα κι ας έχει αλλάξει. Την ξέρω από κορίτσι. Γιορτές ήταν πάλι όταν την είδα πρώτη φόρα, τότε που έριξε ψιλά στο χάρτινο ποτηράκι μου, κι από τότε όλο και κάτι μου έφερνε, ένα τοστ, έναν καφέ, για χρόνια ολόκληρα. Και ξαφνικά χάθηκε, λες κι άνοιξε η γη και την κατάπιε. Μου ζητάει συγγνώμη που κάθισε. ∆εν είχε πού αλλού να πάει, λέει. Ο σκύλος έχει κι αυτός παρακλητικό βλέμμα. Έχει γεράσει. «Μήπως έχεις καμιά κουβέρτα», με ρωτάει. «Όχι, μου την έκλεψαν πριν μερικά χρόνια. ∆εν μ’ ένοιαξε να βρω άλλη. Κρυώνεις;» «Κρυώνω», λέει. «Λοιπόν, φαντάσου ότι κάποιος αδειάζει πάνω σου έναν κουβά παγωμένο νερό», λέω, και την αφήνω να κουρνιάσει δίπλα μου, για να συνεχίσω την ιστορία μου.

* Η Βάσια Τζανακάρη έχει δημοσιεύσει στις εκδόσεις Μεταίχμιο τα βιβλία «Έντεκα μικρόι φόνοι: Ιστορίες εμπνευσμένες από τραγούδια του Nick Cave», «Τζόνι & Λούλου», «Η καρέκλα του κυρίου Έκτορα» και το παιδικό βιβλίο «Ένα δώρο για τον Τζελόζο».

την χώρα εις συναισθηματικόν αδιέξοδον. Η κατάστασις αυτή, προστιθεμένη εις μίαν αναρχικήν αντίληψην, η οποία είχεν επιβληθεί σχεδόν εις όλα τα άτομα της κοινωνίας, είχεν δημιουργήσει τον έσχατον κίνδυνον να αλωθεί η χώρα από την μελαγχολίαν. Οι Έλληνες κατά ιστορικήν παράδοσιν αλλά και κατά τη βασικήν κοινωνικήν αντίληψην και αγωγήν δεν είναι ποτέ ευεπίφοροι προς την μελαγχολίαν. Προ αυτής της καταστάσεως, το πνεύμα των Χριστουγέννων, η μόνη ουδετέρα εις τον χώρο του συναισθηματικού σπαραγμού δύναμις η οποία υπήρχε, έκρινεν ότι όφειλεν να παρέμβει δια να αποτρέψει τον δρόμο προς τον κρημνόν.»

Το πραξικόπημα των Χριστουγέννων

Ένα σύνθημα, γραμμένο σε τοίχους στα πιο απρόσμενα σημεία της πόλης, έρχεται να δώσει κουράγιο στους καταπιεσμένους και να σημάνει τον ερχομό της συμμαχίας, ετοιμάζοντας την ανατροπή: «τα χριστουγεννιάτικα δέντρα σας είναι μετρημένα»

Του Θωμά Τσαλαπάτη*

Ο

ταν ανακοινώθηκε πως τα Χριστούγεννα επιβάλλονται υποχρεωτικά και δια νόμου καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και κάθε εβδομάδα, κανείς δεν έμοιαζε διατεθειμένος να αντιδράσει. Άλλωστε, η γιορτή παρέμενε αγαπητή και η καθημερινή επανάληψή της έμοιαζε για πολλούς μια ευχάριστη λύση απέναντι στα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, την απελπισία ή την οργή που είχαν διαχυθεί στη χώρα τα τελευταία χρόνια. Ακόμη και όταν μερικοί ξαφνιάστηκαν με την ανακοίνωση πως η πρωτοχρονιά θα εορτάζεται υποχρεωτικά στην αρχή κάθε εβδομάδας και πως οι κάτοικοι της χώρας είναι υποχρεωμένοι να μετρούν αντίστροφα το βράδυ κάθε Κυριακής, δεν υπήρξαν ουσιαστικές αντιδράσεις. «Είναι ένας τρόπος να κερδίσουμε το χαμένο χρόνο», σχολίασαν στις εφημερίδες πολλοί από τους φίλα προσκείμενους στο καθεστώς των εορτών δημοσιογράφοι. «Και ας μην ξεχνάμε, ο χρόνος είναι χρήμα» είπαν κλείνοντας το μάτι.

Το διάγγελμα του Άι Βασίλη

Όταν το πρωί εκείνο, πάνοπλα χριστουγεννιάτικα έλκηθρα κατέκλυσαν τους δρόμους της πόλης και περικύκλωσαν το κοινοβούλιο, λίγοι

“

∆εν υπάρχει μεγαλύτερη ατιμία μεταξύ αστέγων από το να κλέβεις την κουβέρτα του άλλου. Μπορείς να κλέψεις τσιγάρα, ακόμα και κανένα σάντουιτς, αλλά ποτέ την κουβέρτα.

Χριστουγεννιάτικη δικτατορία

μονάχα υποψιάστηκαν το τι μπορεί να ακολουθήσει. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί άρχισαν να προβάλουν αποκλειστικά προγράμματα όπως: «Τα Χριστούγεννα του Μίκυ Μάους», «Τα Μάπετ πάνε Χριστούγεννα», καθώς και επαναλήψεις παλαιότερων ρεβεγιόν πρωτοχρονιάς. Τα πράγματα κάπως ξεκαθάρισαν μόλις ο Αι Βασίλης προέβηκε τηλεοπτικά στο παρακάτω διάγγελμα: «Η χώρα διήρχετο μιαν κρίσιν αναζητούσα διέξοδον εξ ενός συναισθηματικού αδιεξόδου εις το οποίον είχεν εισέλθει. Από μακρού χρόνου η αδυναμία συνεννοήσεως μεταξύ των υπευθύνων ηθικών παραγόντων της χώρας παρά πάσαν επίκλησιν του ανωτάτου άρχοντος της είχε περιαγάγει

Το νέο καθεστώς με απανωτά διατάγματα κατήργησε κάθε άλλη γιορτή και κάθε άλλη εποχή του χρόνου. Φάτνες στήθηκαν σε πολλά σημεία της πόλης, όπου προσήχθησαν όλοι οι αντιφρονούντες. Πορτρέτα του Αί Βασίλη τοποθετήθηκαν σε όλα τα δημόσια κτήρια, χριστουγεννιάτικα δέντρα σε όλες τις πλατείες. Ομάδες χριστουγεννιάτικων ξωτικών πάνω σε μηχανές περιπολούσαν καθημερινά τους δρόμους της πόλης. Το χαμόγελο επιβλήθηκε ως η μόνη νόμιμη ενδυμασία σε όλο τον πληθυσμό. Τα ξωτικά σταματούσαν συχνά ανύποπτους πολίτες και μετρούσαν τα στόματα με μια μεζούρα ώστε να συμπεράνουν αν όντως χαμογελούν. Οι παραβάτες μπουκώνονταν επιτόπου με κουραμπιέδες ή μεταφέρονταν μακριά και κανείς δεν ήξερε πότε θα τους ξαναδεί. Τα πρωινά συμμορίες παρακρατικών καλαντιστών χτυπούσανε τα κουδούνια και τσεκάρανε τις αντιδράσεις των πολιτών στα άσματά τους. Όλη η χώρα τρεφόταν αποκλειστικά με γαλοπούλες και αν κάποιος περνούσε κάτω από κάποιο (στρατηγικά τοποθετημένο από το καθε-

στώς) ματσάκι γκι χωρίς να φιλήσει τον διπλανό του κινδύνευε. Τα κάλαντα έγιναν εθνικός ύμνος και το «καλή χρονιά» επίσημος χαιρετισμός του καθεστώτος. Τα μαγαζιά ήταν πάντα ανοιχτά (περίπου όπως τώρα) και όλοι ήταν υποχρεωμένοι να αγοράζουν δώρα. Τα Σάββατα, στις πλατείες της επικράτειας λάβαινε χώρα η «Άγια νύχτα». ∆ηλαδή, δημόσιες εκτελέσεις αντιφρονούντων με τη χρήση του τραγουδιού «Ο μικρός τυμπανιστής», το οποίο ο καταδικασμένος αναγκαζόταν να ακούσει ξανά και ξανά σε επανάληψη μέχρι να ξεψυχήσει. Οι αντιδράσεις σίγουρα στην αρχή ήταν περιορισμένες, αλλά σήμερα μια συνωμοσία έρχεται να τραντάξει τα θεμέλια του καθεστώτος. Μια πλατιά συμμαχία μελαγχολικών, εκνευρισμένων, πασχαλιάτικων οπαδών και καλοκαιρινών παραθεριστών έρχεται να αμφισβητήσει τη χριστουγεννιάτικη δικτατορία. Ένα σύνθημα, γραμμένο σε τοίχους στα πιο απρόσμενα σημεία της πόλης, έρχεται να δώσει κουράγιο στους καταπιεσμένους και να σημάνει τον ερχομό της συμμαχίας, ετοιμάζοντας την ανατροπή: «Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα σας είναι μετρημένα».

* Ο Θωμάς Τσαλαπάτης έχει εκδόσει την ποιητική συλλογή «Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ» (εκδόσεις Εκάτη).

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

∆εκεμβρίου 2014

17

οιος αδειάζει πάνω σου μένο νερό

να κλέβεις την Μπορείς να κλέκαι κανένα σάνκουβέρτα. Εγώ, ιος στο κόλπο, α φυλάγομαι ή ος και να είναι κλέψεις τα τσιμα κάποιου. ∆εν αραπάνω, ξέρω . Άλλωστε, δεν αιρό εδώ, έχω ει και για μένα. εκείνους με τα γι’ αυτό και ποτηράκι με τα άδειο, εγώ το Συνέβησαν, ή γεγονότα. Το αν ότι δεν μου τούτη την πόλη υγαν έξω, άλλοι αι μετά βίας τα πού καιρός για οι γύρισαν στο φτομαι το χωριό ρες, γιορτινές. ήμερα Χριστούτο τρίξιμο του πόδια σου. Εκεί ύαμε όμως. ν σιγά-σιγά από πό ανθρώπους, κάνουν τα κτίε η γειτονιά, άνε το πόδι του, ό μου το μαγαζί ∆εν έπιανε μία α, τις αλυσίδες, αι τα τελευταία έρα έβλεπα τις μίξερ να σκονίάζουν καφέδες ν. Κι εκεί ανάευές μου, με τα ου ανακοίνωσε

κι η Ζωή πως έφευγε, γύριζε στη μάνα της, δεν μπορούσε άλλο να ζει «έτσι». ∆εν μπήκε καν στον κόπο να εξηγήσει το «έτσι», κι έτσι –χα– δεν έμαθα ποτέ τι ήταν εκείνο που τη στεναχωρούσε περισσότερο. Μόνος πια, πηγαινοερχόμουν σπίτι-μαγαζί, μαγαζί-σπίτι, διασχίζοντας καμένη γη. Λες κι είχαν ανοίξει οι ουρανοί κι είχε βρέξει ναπάλμ. Και μέσα μου, ακόμα πιο μεγάλη ερημιά.

Πόσο γρήγορα συνήθισα

Λίγους μήνες αφότου έκλεισα το μαγαζί, ο κύριος ∆ιαμαντής, ο σπιτονοικοκύρης μου, μου έκανε έξωση. Ανησυχούσε, είπε, τι θα έκανα, αλλά δεν γινόταν κιόλας να μένω τζάμπα στο σπίτι του. Άλλο σπίτι δεν είχα: τη μάνα μου την είχα χάσει πολύ μικρός κι όταν ο πατέρας μου έφυγε πριν λίγα χρόνια από καρδιά, το σπίτι το πατρικό τ’ αρπάξανε τ’ αδέρφια του. Τα πράγματα μου τα πούλησα, σχεδόν όλα. Με δυσκολία, όμως. ∆εν ήξερα ότι πλέον οι παλιατζήδες δεν αγοράζουν, αλλά «σε βοηθούν να καθαρίσεις». Έτσι μου είπαν τουλάχιστον οι πιο πολλοί που ρώτησα. ∆εν είχα, βέβαια, και πολλά πράγματα, ρούχα και βιβλία τα περισσότερα. Τηγάνια, σουπιέρες, επιπλάκια και τα ρέστα τα ‘χε πάρει η Ζωή φεύγοντας, και τα μεγάλα τα παράτησα εκεί δα. Καμιά φορά αναρωτιέμαι πώς έφτασα ως εδώ αλλά, αν το καλοσκεφτείς, δεν είναι και τόσο εξωφρενικό αυτό που μου συνέβη. Θέλω να πω, ένα κι ένα κάνουν δύο, τι άλλο θα μπορούσε να γίνει; Το εξωφρενικό είναι πόσο γρήγορα συνήθισα στην ιδέα ότι θα μείνω για λίγο στο δρόμο. Ίσως επειδή ξέρω πως θα είναι για λίγο. Κλείνω τα μάτια και ξαναπέφτω

ε πως τα Χριστούγεννα χρεωτικά και δια νόμου εια του χρόνου και κάθε οιαζε διατεθειμένος να γιορτή παρέμενε αγαπανάληψή της έμοιαζε η λύση απέναντι στα συάσματα, την απελπισία αχυθεί στη χώρα τα τεαι όταν μερικοί ξαφνιάση πως η πρωτοχρονιά τικά στην αρχή κάθε άτοικοι της χώρας είναι ν αντίστροφα το βράδυ ρξαν ουσιαστικές αντιόπος να κερδίσουμε το ν στις εφημερίδες πολείμενους στο καθεστώς φοι. «Και ας μην ξεήμα» είπαν κλείνοντας

ασίλη

άνοπλα χριστουγεννιάαν τους δρόμους της ν το κοινοβούλιο, λίγοι

για ύπνο –έστω και χωρίς κουβέρτα, ξέρω να το παλεύω το κρύο. Όταν ανοίγω τα μάτια, έχει σουρουπώσει. Βλέπω, όπως πάντα, παπούτσια. Μπότες. Σκαρπίνια. Αθλητικά παπούτσια και γόβες. Ανακάθομαι με δυσκολία, το σώμα μου έχει αρχίσει να με προδίδει. Αυτά σου κάνει ο δρόμος. ∆ίπλα μου, καθισμένη με τα γόνατα τραβηγμένα κοντά στο στήθος, μια γυναίκα με μπότες και, πλάι της, ένας άσπρος σκύλος. Την αναγνωρίζω τη γυναίκα κι ας έχει αλλάξει. Την ξέρω από κορίτσι. Γιορτές ήταν πάλι όταν την είδα πρώτη φόρα, τότε που έριξε ψιλά στο χάρτινο ποτηράκι μου, κι από τότε όλο και κάτι μου έφερνε, ένα τοστ, έναν καφέ, για χρόνια ολόκληρα. Και ξαφνικά χάθηκε, λες κι άνοιξε η γη και την κατάπιε. Μου ζητάει συγγνώμη που κάθισε. ∆εν είχε πού αλλού να πάει, λέει. Ο σκύλος έχει κι αυτός παρακλητικό βλέμμα. Έχει γεράσει. «Μήπως έχεις καμιά κουβέρτα», με ρωτάει. «Όχι, μου την έκλεψαν πριν μερικά χρόνια. ∆εν μ’ ένοιαξε να βρω άλλη. Κρυώνεις;» «Κρυώνω», λέει. «Λοιπόν, φαντάσου ότι κάποιος αδειάζει πάνω σου έναν κουβά παγωμένο νερό», λέω, και την αφήνω να κουρνιάσει δίπλα μου, για να συνεχίσω την ιστορία μου.

* Η Βάσια Τζανακάρη έχει δημοσιεύσει στις εκδόσεις Μεταίχμιο τα βιβλία «Έντεκα μικρόι φόνοι: Ιστορίες εμπνευσμένες από τραγούδια του Nick Cave», «Τζόνι & Λούλου», «Η καρέκλα του κυρίου Έκτορα» και το παιδικό βιβλίο «Ένα δώρο για τον Τζελόζο».

“

∆εν υπάρχει μεγαλύτερη ατιμία μεταξύ αστέγων από το να κλέβεις την κουβέρτα του άλλου. Μπορείς να κλέψεις τσιγάρα, ακόμα και κανένα σάντουιτς, αλλά ποτέ την κουβέρτα.

την χώρα εις συναισθηματικόν αδιέξοδον. Η κατάστασις αυτή, προστιθεμένη εις μίαν αναρχικήν αντίληψην, η οποία είχεν επιβληθεί σχεδόν εις όλα τα άτομα της κοινωνίας, είχεν δημιουργήσει τον έσχατον κίνδυνον να αλωθεί η χώρα από την μελαγχολίαν. Οι Έλληνες κατά ιστορικήν παράδοσιν αλλά και κατά τη βασικήν κοινωνικήν αντίληψην και αγωγήν δεν είναι ποτέ ευεπίφοροι προς την μελαγχολίαν. Προ αυτής της καταστάσεως, το πνεύμα των Χριστουγέννων, η μόνη ουδετέρα εις τον χώρο του συναισθηματικού σπαραγμού δύναμις η οποία υπήρχε, έκρινεν ότι όφειλεν να παρέμβει δια να αποτρέψει τον δρόμο προς τον κρημνόν.»

Χριστουγεννιάτικη δικτατορία

μονάχα υποψιάστηκαν το τι μπορεί να ακολουθήσει. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί άρχισαν να προβάλουν αποκλειστικά προγράμματα όπως: «Τα Χριστούγεννα του Μίκυ Μάους», «Τα Μάπετ πάνε Χριστούγεννα», καθώς και επαναλήψεις παλαιότερων ρεβεγιόν πρωτοχρονιάς. Τα πράγματα κάπως ξεκαθάρισαν μόλις ο Αι Βασίλης προέβηκε τηλεοπτικά στο παρακάτω διάγγελμα: «Η χώρα διήρχετο μιαν κρίσιν αναζητούσα διέξοδον εξ ενός συναισθηματικού αδιεξόδου εις το οποίον είχεν εισέλθει. Από μακρού χρόνου η αδυναμία συνεννοήσεως μεταξύ των υπευθύνων ηθικών παραγόντων της χώρας παρά πάσαν επίκλησιν του ανωτάτου άρχοντος της είχε περιαγάγει

Το νέο καθεστώς με απανωτά διατάγματα κατήργησε κάθε άλλη γιορτή και κάθε άλλη εποχή του χρόνου. Φάτνες στήθηκαν σε πολλά σημεία της πόλης, όπου προσήχθησαν όλοι οι αντιφρονούντες. Πορτρέτα του Αί Βασίλη τοποθετήθηκαν σε όλα τα δημόσια κτήρια, χριστουγεννιάτικα δέντρα σε όλες τις πλατείες. Ομάδες χριστουγεννιάτικων ξωτικών πάνω σε μηχανές περιπολούσαν καθημερινά τους δρόμους της πόλης. Το χαμόγελο επιβλήθηκε ως η μόνη νόμιμη ενδυμασία σε όλο τον πληθυσμό. Τα ξωτικά σταματούσαν συχνά ανύποπτους πολίτες και μετρούσαν τα στόματα με μια μεζούρα ώστε να συμπεράνουν αν όντως χαμογελούν. Οι παραβάτες μπουκώνονταν επιτόπου με κουραμπιέδες ή μεταφέρονταν μακριά και κανείς δεν ήξερε πότε θα τους ξαναδεί. Τα πρωινά συμμορίες παρακρατικών καλαντιστών χτυπούσανε τα κουδούνια και τσεκάρανε τις αντιδράσεις των πολιτών στα άσματά τους. Όλη η χώρα τρεφόταν αποκλειστικά με γαλοπούλες και αν κάποιος περνούσε κάτω από κάποιο (στρατηγικά τοποθετημένο από το καθε-

στώς) ματσάκι γκι χωρίς να φιλήσει τον διπλανό του κινδύνευε. Τα κάλαντα έγιναν εθνικός ύμνος και το «καλή χρονιά» επίσημος χαιρετισμός του καθεστώτος. Τα μαγαζιά ήταν πάντα ανοιχτά (περίπου όπως τώρα) και όλοι ήταν υποχρεωμένοι να αγοράζουν δώρα. Τα Σάββατα, στις πλατείες της επικράτειας λάβαινε χώρα η «Άγια νύχτα». ∆ηλαδή, δημόσιες εκτελέσεις αντιφρονούντων με τη χρήση του τραγουδιού «Ο μικρός τυμπανιστής», το οποίο ο καταδικασμένος αναγκαζόταν να ακούσει ξανά και ξανά σε επανάληψη μέχρι να ξεψυχήσει. Οι αντιδράσεις σίγουρα στην αρχή ήταν περιορισμένες, αλλά σήμερα μια συνωμοσία έρχεται να τραντάξει τα θεμέλια του καθεστώτος. Μια πλατιά συμμαχία μελαγχολικών, εκνευρισμένων, πασχαλιάτικων οπαδών και καλοκαιρινών παραθεριστών έρχεται να αμφισβητήσει τη χριστουγεννιάτικη δικτατορία. Ένα σύνθημα, γραμμένο σε τοίχους στα πιο απρόσμενα σημεία της πόλης, έρχεται να δώσει κουράγιο στους καταπιεσμένους και να σημάνει τον ερχομό της συμμαχίας, ετοιμάζοντας την ανατροπή: «Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα σας είναι μετρημένα».

* Ο Θωμάς Τσαλαπάτης έχει εκδόσει την ποιητική συλλογή «Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ» (εκδόσεις Εκάτη).

18

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Τι συμβαίνει με τους σύρους πρόσφυγες; Τ

α φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν αλλού. Η κυβέρνηση «σκούπισε» τις ενοχλητικές ανθρώπινες παρουσίες από το εορταστικό περιβάλλον της πλατείας Συντάγματος τη ∆ευτέρα 15 ∆εκέμβρη, μετά από 26 ημέρες κινητοποίησης. Όμως, οι ίδιοι συνεχίζουν να βρίσκονται εδώ στην Αθήνα, και αγωνίζονται μαζί με το κίνημα αλληλεγγύης για την υλοποίηση και τη διεύρυνση των υποσχεμένων από την κυβέρνηση. Ταυτόχρονα, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν νέα προβλήματα, όπως η απώλεια – κλοπή προσωπικών τους αντικειμένων κατά την «σκούπα» των προσφύγων που κοιμόνταν στο Σύνταγμα τα ξημερώματα της ∆ευτέρας 15/12, καθώς και την άρνηση να συμπεριληφθούν στη fast track διαδικασία ασύλου οι παλαιστίνιοι πρόσφυγες κάτοικοι Συρίας. Όμως, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…

Η συμφωνία

Η συμφωνία που έκαναν οι σύροι πρόσφυγες με τον ΓΓ του υπουργείου Εσωτερικών κ. Συρίγο την Παρασκευή 13/12 συμπεριελάμβανε την έναρξη της διαδικασίας ταχείας απόδοσης ασύλου σε 603 πρόσφυγες με ρυθμό δέκα άτομα ανά εργάσιμη ημέρα, καθώς και έκδοση διαβατηρίων πρόσφυγα σε 10-15 ημέρες μετά από το αίτημα ασύλου. Επίσης, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε για τη στέγαση και τη σίτιση 300 αστέγων προσφύγων από τη λίστα των 603, με πρώτη προτεραιότητα τις οικογένειες με παιδιά, τους τραυματίες και τους άρρωστους. Τα αιτήματα

(όπως π.χ. ο δήμος Χαλανδρίου), σπίτια αλληλέγγυων και ξενοδοχεία μετά από ενέργειες της Συνέλευσης Αλληλεγγύης, ενώ συνεχίζουν να υπάρχουν άνθρωποι που κοιμούνται στο δρόμο. Σαν να μην έφτανε αυτό, άγνωστο παραμένει για πόσο καιρό θα εξακολουθήσουν να στεγάζονται από την πολιτεία ακόμα και οι 200, αφού η αρχική συμφωνία ξενοδόχων-ΥΠΕΣ ήταν για μόλις 10 ημέρες, ενώ όσοι στεγάζονται από το δήμο Αθήνας ενημερώθηκαν πως η παραμονή τους θα ήταν δεκαπενθήμερη. Οι προθεσμίες αυτές έληξαν ή λήγουν πριν από την πρωτοχρονιά και ακόμα οι πρόσφυγες δεν γνωρίζουν αν θα αναγκαστούν να αλλάξουν χρόνο σε πάρκα και ανοιχτούς χώρους…

ασύλου ξεκίνησαν την Τρίτη 16/12 στη νέα υπηρεσία ασύλου της οδού Κατεχάκη, όμως ο ρυθμός μέχρι στιγμής είναι μόλις 5-6 ανά ημέρα κατά μέσο όρο. Επιπρόσθετα, η Υπηρεσία Ασύλου αρνείται να συμπεριλάβει στη fast track διαδικασία ασύλου τους παλαιστίνιους πρόσφυγες - κατοίκους Συρίας από τη λίστα των 603, παρά το γεγονός πως διαθέτουν συ-

ριακά διαβατήρια. Όσον αφορά τη στέγαση, στην κοινή πρωτοβουλία ΥΠ.ΕΣ. – δήμου Αθήνας εντάχθηκαν τελικά 200 πρόσφυγες από τους 300 που υποσχέθηκαν, ενώ κοντά στους 100 δεν «χώρεσαν» στα ξενοδοχεία του κ. Συρίγου και τις δομές του κ. Καμίνη. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν στεγαστεί προσωρινά σε χώρους της Αλληλεγγύης, δήμων

Ο αγώνας συνεχίζεται

Οι σύροι πρόσφυγες και η Αλληλεγγύη οργανώνουν τα επόμενα βήματα του αγώνα, με συνέντευξη Τύπου την Τρίτη 30/12 και κινητοποίηση μετά τις γιορτές. Η επόμενη συνέλευση της αλληλεγγύης θα γίνει τη ∆ευτέρα 29/12, στο Στέκι Μεταναστών, Τσαμαδού 13 στα Εξάρχεια. Για ένα σωρό λόγους η αλληλεγγύη όλων μας στους Σύριους πρόσφυγες εξακολουθεί να είναι απολύτως απαραίτητη.

Ηλεκτρικό ρεύμα για όλους ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

Μ

ε τη θεώρηση ότι δεν είναι δυνατόν στον 21ο αιώνα να υπάρχουν πολίτες ενός ευρωπαϊκού κράτους που να στερούνται ενός τόσο βασικού κοινωνικού αγαθού, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα, η νέα περιφερειακή αρχή στην Περιφέρεια Αττικής προωθεί το πρόγραμμα «Ηλεκτρικό ρεύμα για όλους». Πρόκειται για ένα ανοιχτό πρόγραμμα, με πρώτο βήμα την επανασύνδεση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στα

νοικοκυριά (πρώτη κατοικία), που έχει διακοπεί λόγω αδυναμίας πληρωμής.

Οι προϋποθέσεις του προγράμματος

“

Η Περιφέρεια Αττικής πληρώνει απ’ ευθείας στη ∆ΕΗ, αφού πρώτα γίνει ρύθμιση της συνολικής οφειλής κάθε παροχής, το ποσό της πρώτης δόσης. Κι έτσι γίνεται η επανασύνδεση. Στη συνέχεια κι αν η οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού είναι τέτοια που αδυνατεί να πληρώσει τις επόμενες δόσεις, η Περιφέρεια Αττικής αναλαμβάνει το κόστος για την πληρωμή κι επόμενων δόσεων μέχρι του ποσού των 360 ευρώ ανά έτος για μία παροχή. Το ποσό αυτό έχει υπολογισθεί ότι αντιστοιχεί στην ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος για μια λιτή, αλλά αξιοπρεπή διαβίωση. Για να ενταχθεί κάποιο νοικοκυριό στο πρόγραμμα, το βασικό κριτήριο είναι το να έχει γίνει διακοπή της παροχής. ∆εν έχουν εισαχθεί άμεσα εισοδηματικά κρι-

Με το πρόγραμμα θα μπορέσουμε όχι μόνο να αντιμετωπίσουμε μία πτυχή της ανθρωπιστικής κρίσης, αλλά παράλληλα θα διαμορφώσουμε μια αξιόπιστη βάση δεδομένων, μέσω της οποίας θα μπορούμε να σχεδιάσουμε κι άλλες δράσεις για την κοινωνική ανακούφιση.

Η κλοπή

Τρεις μέρες μετά τη συμφωνία κυβέρνησης – προσφύγων, ειδικές μονάδες της αστυνομίας «σκούπισαν» 59 πρόσφυγες – ανάμεσά τους οικογένειες με παιδιά - από την πλατεία Συντάγματος, τη ∆ευτέρα 15/12 στις 3 τα ξημερώματα. ∆ύο-δύο αστυνομικοί έπιαναν κάθε πρόσφυγα από τον ύπνο, τους φορούσαν χειροπέδες και τους μετέφεραν σε κλούβες και στη συνέχεια στη διεύθυνση Αλλοδαπών της Πέτρου Ράλλη. Στους πρόσφυγες δεν επετράπη να πάρουν μαζί τους τα προσωπικά τους αντικείμενα που είχαν μέσα σε σακίδια, τσάντες, πορτοφόλια και μπουφάν, ενώ πολλοί πρόσφυγες δεν κατάφεραν να φορέσουν ούτε καν τα παπούτσια τους. Αποτέλεσμα αυτής της «τεράστιας επιτυχίας» της

τήρια, γιατί πρόβλημα με την πληρωμή του ρεύματος μπορεί να έχει μια οικογένεια, που την περσινή χρονιά είχε εισοδήματα αλλά στη συνέχεια να τα έχασε. Στις συνθήκες της μνημονιακής Ελλάδας αυτό είναι κάτι καθόλου σπάνιο (βλέπε απολύσεις, περικοπές μισθών και συντάξεων). Βέβαια, ο πολίτης που καταθέτει αίτηση ένταξης στο πρόγραμμα καλείται να προσκομίσει αντίγραφο της φορολογικής του δήλωσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν γίνεται κακή χρήση του προγράμματος από κάποιο πολύ ευκατάστατο νοικοκυριό. Άλλωστε, το βασικό κριτήριο που έχει τεθεί, δηλαδή το να έχει γίνει διακοπή της παροχής, έμμεσα αποκλείει αυτούς που θα ενδεχομένως σκεφθούν να κάνουν κακή χρήση του προγράμματος. ∆ιότι, ποιος πλούσιος θα πάει να κερδίσει ένα ποσό της τάξης των 50 ή 100 ευρώ, μπαίνοντας στην περιπέτεια του να διακοπεί η παροχή του ρεύματος στο σπίτι του και να ζήσει 3-4 μέρες χωρίς ρεύμα;

Με στόχο μια αξιόπιστη βάση δεδομένων

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ασφαλής εκτίμηση του πόσοι πολίτες θα ενταχθούν στο πρόγραμμα. ∆ιότι δεν υπάρχουν τα σχετικά στοιχεία. Γνωρίζουμε μόνο από τη ∆ΕΗ ότι στην Αττική υπάρχουν περίπου 38.000 παροχές που έχουν διακοπεί λόγω χρέους –χωρίς όμως να γνωρίζουμε αν πρόκειται για πρώτη κατοικία ή για εξοχικά. Συνεπώς, με το πρόγραμμα θα μπορέσουμε όχι μόνο να αντιμετωπίσουμε μία πτυχή της ανθρωπιστικής κρίσης, αλλά παράλληλα θα διαμορφώσουμε μια αξιόπιστη βάση δεδομένων, μέσω της οποίας θα μπορούμε να σχεδιάσουμε κι άλλες δράσεις για την κοινωνική ανακούφιση. Είναι σημαντικό να υπάρξει η ευρύτερη δυνατή ενημέρωση για να «τρέξει» αποτελεσματικά το πρόγραμμα. Μην ξεχνάμε ότι πολύς κόσμος που αντιμετωπίζει το πρόβλημα δεν έχει καν πρόσβαση στην ενημέρωση, ζει στο περιθώριο της κοινωνίας. Στόχος της Περιφέρειας Αττικής είναι το να βρει όλον αυτόν τον κόσμο, να τον αγκαλιάσει και να συμβάλλει στην κοινωνική επανέν-

“

Άγνωστο παραμένει για πόσο καιρό θα εξακολουθήσουν να στεγάζονται από την πολιτεία οι σύροι πρόσφυγες. Οι προθεσμίες που είχαν δοθεί έληξαν ή λήγουν πριν από την πρωτοχρονιά και ακόμα οι πρόσφυγες δεν γνωρίζουν αν θα αναγκαστούν να αλλάξουν χρόνο σε πάρκα και ανοιχτούς χώρους. αστυνομίας ήταν να αγνοούνται ακόμα κινητά τηλέφωνα, διαβατήρια και συριακές ταυτότητες, χρήματα (συνολικά περί τα 8.000 ευρώ), φάρμακα, γυαλιά μυωπίας, κ.λ.π. που κάποιοι ξάφρισαν εκείνο το βράδυ. Στις έρευνες των σύρων προσφύγων στο Αλλοδαπών, την Υπηρεσία Καθαριότητας του ∆ήμου Αθήνας και τα Απωλεσθέντα του ΑΤ Συντάγματος, όλοι απήντησαν πως δεν γνωρίζουν τίποτε γι’ αυτά. Η απώλεια διαβατηρίων και εγγράφων από 20 περίπου πρόσφυγες είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να ταυτοποιηθούν ως Σύροι και να αφεθούν ελεύθεροι από το Αλλοδαπών με υπηρεσιακό σημείωμα διοικητικής απέλασης για να εγκαταλείψουν τη χώρα σε 30 μέρες. Οι πρόσφυγες κατάρτισαν αναλυτική λίστα με όλα τα απωλεσθέντα – κλεμμένα είδη και ξεκίνησαν νομικές ενέργειες για την απόδοση ευθυνών στην αστυνομία, με στόχο την αποζημίωσή τους.

Η συνέχεια

δίνει τη δυνατότητα κατανομής των προσφύγων σε χώρες της ΕΕ εκτός της χώρας πρώτης εισόδου, πέτυχε πολύ σημαντικές κατακτήσεις. Πρώτο, ενεργοποίησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την ταχύρρυθμη (fast track) διαδικασία ασύλου που συμπεριλαμβάνει διεθνές διαβατήριο πρόσφυγα. ∆εύτερο, για πρώτη φορά η κυβέρνηση αποδέχθηκε ως υποχρέωσή της τη στέγαση εκατοντάδων προσφύγων, παρά τα προαναφερθέντα προβλήματα υλοποίησης της συμφωνίας. Τρίτο – και σημαντικότερο – οι πρόσφυγες κατάφεραν, μαζί με το κίνημα αλληλεγγύης, να πετύχουν την υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας της κοινωνίας σε έναν δίκαιο αγώνα, παρά τις επανειλημμένες απόπειρες συκοφάντησής του από την κυβέρνηση. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν πως ακόμα και ο υπουργός ∆ημόσιας Τάξης κ. Κικίλιας, μετά την καταστολή της 15/12 ισχυρίστηκε πως τους «σκούπισε» για το καλό τους, προκειμένου να τους απεγκλωβίσει από «κυκλώματα προστασίας».

Παρά το γεγονός πως η κινητοποίηση του Συντάγματος δεν κατάφερε να αναγκάσει την κυβέρνηση να ενεργοποιήσει την ευρωπαϊκή οδηγία 55/2001, που

ταξη του. Γι’ αυτό η Περιφέρεια θα έρθει σε επαφή με όλες τις δομές κοινωνικής αλληλεγγύης, με τους δήμους και με την Εκκλησία.

Μας αφορά η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης

Αξίζει να σημειωθεί ότι η νέα περιφερειακή αρχή, υπό την Ρένα ∆ούρου, ενέταξε το πρόγραμμα στον προϋπολογισμό του 2015, που κατέθεσε λίγες μόνο μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Τότε έδωσε ένα σήμα, δηλώνοντας ότι την Περιφέρεια Αττικής αφορά η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, παρότι δεν είναι τυπικά στις αρμοδιότητες της βάσει του νόμου. Έτσι, η νέα περιφερειακή αρχή εξαπλασίασε τις κοινωνικές δαπάνες, από 2 εκατ στα 13 εκατ ευρώ και ενέγραψε στον προϋπολογισμό ένα κονδύλι 2.250.000 ευρώ για το πρόγραμμα «ηλεκτρικό ρεύμα για όλους». Ορισμένοι το θεώρησαν μικρό, άλλοι είπαν «αυτά δεν γίνονται». Να όμως που γίνονται. Αρκεί να δουλέψει κανείς μεθοδικά και συνεργατικά. Και να που μπορούμε να πετύχουμε αποτελέσματα, αρκεί να τολμήσουμε να κάνουμε το πρώτο βήμα. Συνεχίζουμε λοιπόν με αισιοδοξία και προσαρμοζόμενοι στην πραγματικότητα που τώρα, μόνον τώρα, μπορούμε να την γνωρίσουμε με επάρκεια. Σε επόμενη φάση λοιπόν -κι ανάλογα με την καταγραφή που θα προκύψει - το πρόγραμμα «ηλεκτρικό ρεύμα για όλους» μπορεί να πάρει ευρύτερη διάσταση και να μην αφορά μόνον όσους έχουν υποστεί διακοπή της παροχής ρεύματος. Χρίστος Καραμάνος, αντιπεριφερειάρχης Οικονομικών περιφέρειας Αττικής

19

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Θανάσης Κούρκουλας

Τα επικοινωνιακά κόλπα της Coca-Cola Ο Μπουτάρης δέχτηκε δύο χριστουγεννιάτικα δέντρα, δώρο από την εταιρεία

Π

ροσφέροντας δύο χριστουγεννιάτικα δέντρα στο δήμο της Θεσσαλονίκης, ένα για το δημαρχείο και ένα για τον Λευκό Πύργο, η εταιρεία της Coca-Cola συνεχίζει τις επικοινωνιακές της κινήσεις προκειμένου να «εξιλεωθεί» για την απόλυση εκατοντάδων εργαζομένων της και τη μεταφορά των εργοστασίων της στη γειτονική Βουλγαρία. Ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, που ακόμα δεν έχει πάρει επίσημη θέση για το ζήτημα, παρά την προσέγγισή του από τους απεργούς, δέχτηκε την προσφορά και είχε διοργανώσει τελετή φωταγώγησής τους την ∆ευτέρα, στην οποία, όμως δεν εμφανίστηκε, μάλλον λόγω της παρουσίας πολλών διαμαρτυρόμενων απεργών της εταιρείας και αλληλέγγυων πολιτών. «Ο Μπουτάρης θα πρέπει να σταματήσει να συμπεριφέρεται σαν επιχειρηματίας και να καταλάβει ότι είναι δήμαρχος, ο πρώτος πολίτης της πόλης. Μιας πόλης που σημειώνει πρωτιά στην ανεργία και έχει ερημώσει η βιομηχανική της ζώνη. Από την πρώτη στιγμή, εδώ και ένα χρόνο, δηλαδή, που προσπαθούμε να έρθουμε σε επαφή μαζί του, θα έπρεπε να είχε πάρει θέση για τις παράνομες απολύσεις και τη μεταφορά του εργοστασίου, αλλά παριστάνει πως δεν γνωρίζει το θέμα. Εμείς ζητάμε να βγάλει ψήφισμα συμπαράστασης και να προτρέψει και αυτός τον κόσμο στο μποϊκοτάζ των προϊόντων της Coca-Cola» εξηγεί στην «Εποχή» το λόγο της διαμαρτυρίας τους στο δημαρχείο ο Γρηγόρης Παπαδόπουλος, πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων (απεργών) της εταιρείας. Ενώ συμπληρώνει, πως αυτό που ζητάνε από το δήμο είναι μια πρακτική που γενικά συμβαίνει και την ακολούθησε και ο δήμαρχος της Μαδρίτης, όταν αντίστοιχα έφυγε και από εκεί η εταιρεία. «Ουσιαστικά, ο δήμαρχος έχει πάρει θέση για το ζήτημα και δυστυχώς έχει ταχθεί στο πλευρό της επιχείρησης. Στο δημοτικό συμβούλιο έχουμε ζητήσει να συζητήσουμε γι’ αυτό και εμείς από την Ανοιχτή Πόλη και η Λαϊκή Συσπείρωση, παρόλα αυτά συνεχίζει να το αποφεύγει και να κάνει πως το αγνοεί. Φέτος, όμως, σε άλλη μία επικοινωνιακή καμπάνια της εταιρείας που έβαψε κάποια σχολεία παραβρέθηκε μαζί με τους εκπροσώπους της στον αγιασμό. Εμείς στεκόμαστε αλληλέγγυοι στα αιτήματα των απεργών και καλούμε τη διοίκηση να κάνει το ίδιο» κρίνει ο Ιάσων Μπάτιος, από την Ανοιχτή Πόλη Θεσσαλονίκης.

“

Ο Μπουτάρης θα πρέπει να σταματήσει να συμπεριφέρεται σαν επιχειρηματίας και να καταλάβει ότι είναι δήμαρχος, ο πρώτος πολίτης της πόλης. Μιας πόλης που σημειώνει πρωτιά στην ανεργία και έχει ερημώσει η βιομηχανική της ζώνη.

Ανήθικο, ακόμα και αν ήταν νόμιμο

«Πριν από 14 μήνες ξαφνικά στις 12 το μεσημέρι βρεθήκαμε με τα χαρτιά απόλυσης στα χέρια», θυμάται ο Γρηγόρης Παπαδόπουλος. Έτσι, σε ένα μεσημέρι 33 άνθρωποι έχασαν, χωρίς καμία προειδοποίηση, τη δουλειά τους, φθάνοντας πια συνολικά περίπου τους 400 απολυμένους. Οι εργαζόμενοι της Coca-Cola έχουν κινηθεί νομικά ενάντια στην εταιρεία αφού οι απολύσεις τους ήταν παράνομες, καθώς δεν υπήρξε καμία διαβούλευση πριν με το σωματείο, ήταν μαζικές και η εταιρεία δεν αντιμετωπίζει κάποιο οικονομικό πρόβλημα. Για τον ίδιο λόγο, οι απεργοί κρίνουν πως είναι ανήθικο το γεγονός ότι έκλεισε την παραγωγή της στην Ελλάδα και κατασκευάζει τα προϊόντα στη Βουλγαρία φέρνοντάς τα εδώ μόνο για να πάρουν τα ελληνικά γράμματα, εφόσον έβγαζε το χρόνο 300.000.000 καθαρά κέρδη, σύμφωνα με τον Γρηγόρη Παπαδόπουλο. «Τώρα που τελειώνουν τα ταμεία ανεργίας αρχίζουμε και αντιμετωπίζουμε προβλήματα επιβίωσης, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες, με τη διαφορά ότι εμείς χάσαμε τις δουλειές μας χωρίς λόγο από μία κερδοφόρα επιχείρηση. Ζητάμε την επαναλειτουργία του εργοστασίου και την επαναπρόσληψή μας. Θα συνεχίσουμε το μποϊκοτάζ, το οποίο δυναμώνει σε όλη την Ελλάδα. Η Coca-Cola θα πρέπει να καταλάβει πως για να έχει καταναλωτές εδώ, θα πρέπει να έχει και παραγωγική διαδικασία» καταλήγει. Τζέλα Αλιπράντη

20

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΜΕ ΜΙΑ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ

Χάρισαν τα πρόστιμα στους σχολάρχες

Ο ∆. Παπαδημούλης ξεκαθάρισε ότι με την αλλαγή κυβέρνησης το πάρτι που έχει στηθεί εδώ και 25 χρόνια (με την αρωγή του ΠΑΣΟΚ και της Ν∆) θα τελειώσει ολοκληρώνοντας μια μακρά περίοδο χειραγώγησης της κοινής γνώμης από τα μεγάλα κανάλια.

Μ

ε τη διαδικασία του κατεπείγοντος ο υπουργός Ανάπτυξης, Κυριάκος Μητσοτάκης κατέθεσε νομοθετική ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία καταργείται διάταξη σχετική με τα πρόστιμα που έπρεπε ένα ιδιωτικό σχολείο να πληρώνει, αν καταπατούσε τη νομοθεσία που ρύθμιζε το ύψος των διδάκτρων στην ιδιωτική εκπαίδευση. Συγκεκριμένα με τον νόμο >3279/2004 οι παραβάτες θα υφίσταντο για κάθε παράβαση του συγκεκριμένου άρθρου πρόστιμο, τουλάχιστον 10.000 >ευρώ, που ανάλογα με τη συχνότητα και τη βαρύτητα της παράβασης ήταν δυνατόν να φθάσει μέχρι ποσού ίσου με το 10% του κύκλου εργασιών που πραγματοποιεί κάθε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσά αυτών των προστίμων που μέχρι τώρα εισπράττονταν αποτελούσαν έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού του Κράτους και-σύμφωνα με τον νόμο- διατίθεντο για τις ανάγκες της δημόσιας εκπαίδευσης. Με το άρθρο 101 του νομοσχεδίου του υπουργείου Ανάπτυξης, με τίτλο «Για τη διαχείριση τον έλεγχο και την εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2014-2020» η φράση «τουλάχιστον 10.000» ευρώ αντικαθίσταται από τη φράση «1.000 ευρώ». Η Ριζοσπαστική Ανανεωτική Κίνηση Εκπαιδευτικών (ΡΑΚΕ), με ανακοίνωσή της, τόνισε, μεταξύ άλλων: «Πρόκειται για έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα των προκλητικών παραχωρήσεων του μνημονιακού μας καθεστώτος προς τους σχολάρχες. ∆εν τους έφτανε η πλήρης ασυδοσία των απολύσεων των εκπαιδευτικών ακόμα και στη μέση της χρονιάς. ∆εν τους έφτανε η >ανεξέλεγκτη >λειτουργία των σχολείων τους χωρίς καμία κρατική >εποπτεία, εις βάρος κάθε έννοιας >ισότητας εκπαιδευτικών ευκαιριών των >μαθητών και μαθητριών της πατρίδας μας. ∆εν τους έφτανε > >η δραματική συρρίκνωση των αποζημιώσεων των απολυμένων εκπαιδευτικών. ∆εν τους έφτανε η δυνατότητα μετατροπής των ιδιωτικών σχολείων σε youth hostels. Η κυβέρνηση Σαμαρά, μένοντας πιστή στη γραμμή ότι τη στιγμή της αποχώρησης τους από την κυβερνητική εξουσία πρέπει να εξοφλήσει και τα τελευταία γραμμάτια >προς τους ημέτερους, προχώρησε σε αυτήν την απίστευτη ελάφρυνση των προστίμων στους παραβάτες της >νομοθεσίας περί διδάκτρων, όταν ο λαός μας υποφέρει από τις βάρβαρες απαιτήσεις της τρόικα και των ντόπιων συνεργατών της. Η στιγμή που θα τεθούν στην κρίση του Ελληνικού λαού, πλησιάζει.»

•

“

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

∆ΙΝΟΝΤΑΙ ∆ΩΡΕΑΝ ΟΙ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ Α∆ΕΙΕΣ Ε∆Ω ΚΑΙ 25 ΧΡΟΝΙΑ

Τα κανάλια θα υποχρεωθούν να πληρώσουν ∆έσμευση του ΣΥΡΙΖΑ να ξεκινήσει ανοιχτός δημόσιος διαγωνισμός

Τ

ον ασκό του Αιόλου για τους εγχώριους ολιγάρχες άνοιξε με τοποθέτηση-«βόμβα», μέσω του τηλεοπτικού σταθμού Mega, ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ∆ημήτρης Παπαδημούλης λίγο πριν την αυριανή, τρίτη ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου της ∆ημοκρατίας. Ο ∆. Παπαδημούλης, αναφερόμενος στο θέμα των τηλεοπτικών αδειών, ξεκαθάρισε ότι με την αλλαγή κυβέρνησης το πάρτι που έχει στηθεί εδώ και 25 χρόνια (με την αρωγή του ΠΑΣΟΚ και της Ν∆) θα τελειώσει ολοκληρώνοντας μια μακρά περίοδο χειραγώγησης της κοινής γνώμης από τα μεγάλα κανάλια. Τα όσα κατήγγειλε ο ∆. Παπαδημούλης δεν χωρούν αμφισβήτηση. Η συνταγματική εκτροπή, η οποία συντελείται από τη δεκαετία του 1980 και μετά, αποτυπώνεται στην έκθεση για το 2013 της Γενικής Γραμματείας ∆ιαφάνειας και Ανθρώπινων ∆ικαιωμάτων του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, την οποία η «Εποχή» είχε αναδείξει ενώ τα μεγάλα ΜΜΕ είχαν θάψει.

Να ένα μέτρο!

Το θέμα ήρθε ξανά στην επιφάνεια από τον ∆. Παπαδημούλη, την περασμένη Τρίτη, λίγες ώρες μετά τη δεύτερη ψηφοφορία για τον Πτ∆, μέσα από το βραδινό δελτίο του Mega, κατά τη διάρκεια τηλέ – αντιπαράθεσης με τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο ∆ένδια. Ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κληθείς να α-

παντήσει που θα βρει ο ΣΥΡΙΖΑ χρήματα, απάντησε: «Να ένα μέτρο, ανοικτός δημόσιος διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες που εδώ και 25 χρόνια δίνονται τσάμπα»! Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ συνέχισε κάνοντας αναφορά στις σχέσεις διαπλοκής που έχουν διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες ανάμεσα στην πολιτική εξουσία και στους εγχώριους ολιγάρχες, επισημαίνοντας την «απόλυτη φιλοκυβερνητικότητα» των περισσότερων από τα μεγάλα ΜΜΕ. «Το Mega προσπαθεί να είναι λιγότερο αντι ΣΥΡΙΖΑ από παλιά» πρόσθεσε χαμογελώντας για να προκαλέσει τις αντιδράσεις της παρουσιάστριας, το ακουστικό της οποίας φαινόταν ότι είχε πάρει «φωτιά».

Σημεία και τέρατα στην έκθεση της Γ.Γ. ∆ιαφάνειας

Τα όσα είπε ο ∆. Παπαδημούλης για τα ΜΜΕ και το συνταγματικό «έγκλημα» που διενεργείται με τις τηλεοπτικές άδειες καταγράφεται στην ετήσια έκθεση για το 2013 της Γ.Γ. ∆ιαφάνειας και Ανθρώπινων ∆ικαιωμάτων του υπουργείου ∆ικαιοσύνης. Σε ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2013 από τον γενικό γραμματέα ∆ιαφάνειας Γιώργο Σούρλα, γίνεται εκτενής αναφορά για το καθεστώς πλήρους ανομίας υπό το οποίο λειτουργούν τα ΜΜΕ. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι από το 1987 και μετά έχουν εκδοθεί έντεκα βασικά νομοθετήματα, που ρυθμίζουν τη λειτουργία των ηλεκτρονικών ΜΜΕ και

τις αρμοδιότητες του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, χωρίς, όμως, μέχρι σήμερα να έχει γίνει κωδικοποίηση τους! Επίσης, από τη μελέτη του νομοθετικού πλαισίου που καθορίζει τη λειτουργία των ΜΜΕ, καθώς και από την ενημέρωση που παρείχε το προεδρείο του ΕΣΡ στα στελέχη της Γ.Γ. ∆ιαφάνειας είχε επιβεβαιωθεί αυτό που έχει αναφέρει ρητά η Επιτροπή Θεσμών και ∆ιαφάνειας της Βουλής: «Στη λειτουργία των ΜΜΕ δυστυχώς κυριαρχεί καθεστώς ανομίας και αδιαφάνειας».

Οι πέντε πληγές των μεγάλων ΜΜΕ

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την έκθεση του 2013 της Γ.Γ. ∆ιαφάνειας του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, από το 1995: 1) ∆εν γίνεται διασταύρωση των στοιχείων που υποβάλλονται από τα ΜΜΕ για την ύπαρξη ασυμβίβαστων ιδιοτήτων.

2) ∆εν διενεργείται οικονομικός έλεγχος στα ΜΜΕ ούτε υποβάλλονται εισηγήσεις στο ΕΣΡ, επειδή δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα υπουργική απόφαση, που θα καθορίζει τις αμοιβές των ελεγκτών.

3) ∆εν συντάσσονται ετήσιες εκθέσεις από το ΕΣΡ για κάθε επιχείρηση ξεχωριστά και επομένως καθίσταται ανέφικτη η καταχώρηση στοιχείων στο Μητρώο Επιχειρήσεων ΜΜΕ.

4) Από το 2005 καταργήθηκε η υπουργική απόφαση που προέβλεπε ότι «επιχείρηση πριν την υπογραφή της σύμβασης όφειλε να υποβάλει αίτηση για έκδοση πιστοποιητικού για τον έλεγχο ασυμβιβάστων».

5) Από το 2007 δεν τηρείται Μητρώο Επιχειρήσεων, που συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις από το ΕΣΡ. Έχει καταργηθεί με την υπουργική απόφαση. Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει κρίνει ότι «η επ’ αόριστον ανοχή της λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών, οι οποίοι ιδρύθηκαν και λειτούργησαν παρανόμως, αντίκειται προς το Σύνταγμα». Πρόσφατα, η συγκυβέρνηση Ν∆ και ΠΑΣΟΚ έκανε ένα ακόμη «δώρο» στους μεγαλοκαναλάρχες. Στις αρχές ∆εκεμβρίου παρέτεινε την προθεσμία έκδοσης προκήρυξης για τη χορήγηση αδειών ραδιοφωνικών σταθμών και παροχών ευρυεκπομπής των τηλεοράσεων μέχρι τις 31 ∆εκεμβρίου 2015. Νάσος Χατζητσάκος

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Το βλέμμα του Νίκου έδυσε

Τυχεροί οι συνταξιδιώτες σου

Ε

ίμαι σίγουρος ότι αν μπορούσε ο Νίκος θα μας εμπόδιζε να μιλήσουμε γι’ αυτόν, αλλά είναι δική μας η ανάγκη να πούμε κάποια πράγματα, τα οποία άλλωστε είναι γνωστά στους περισσότερους από μας. Νίκο αγαπημένε και πολύτιμε φίλε, συνάδελφε, σύντροφε και πρωτεργάτη στο Αγωνιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, το ταξίδι σου τελειώνει εδώ σήμερα. Όλοι όσοι σε γνωρίσαμε αισθανόμαστε τυχεροί που υπήρξαμε συνταξιδιώτες.

Τ

ην περασμένη ∆ευτέρα, στο νεκροταφείο της Ηλιούπολης συνοδεύσαμε τον Νίκο Καργόπουλο στο τέλος του ταξιδιού του. Οι συγκρατούμενοί του στις φυλακές της Χούντας, κάθε απόχρωσης, ήταν εκεί, οι σύντροφοί του από το ΑΣΚΕ, φίλοι του από, το ΠΑΣΟΚ, τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ άλλες κινήσεις της Αριστεράς, συνάδελφοί του, συνδημότες και πολλοί, πάρα πολλοί μαθητές του από το Λύκειο που εργαζόταν. Ο Νίκος, ο υγιέστερος όλων μας και από τους μικρότερους της γενιάς μας, δέχθηκε το χτύπημα του καρκίνου αναπάντεχα. Στην κηδεία του Φιλίνη μάς παραπονέθηκε για κάποιες διαλείψεις και πονοκεφάλους και έφυγε πριν τον καφέ. Ξεκινούσε, δυστυχώς, η περιπέτειά του. Την οποία αντιμετώπισε με αισιοδοξία και εξαιρετικό κουράγιο. Ποιος δεν θυμάται τις προετοιμασίες του για το ταξίδι – που δεν το έκανε – στην Κύπρο; Το βιογραφικό του πλήρες, οι αποχαιρετισμοί που εκφωνήθηκαν ζεστοί και ουσιαστικοί. Αν ήταν να προστεθεί, τώρα, κάτι ακόμη για τον Νίκο είναι μόνο μια λεπτομέρεια. Ο Καργόπουλος, που ξεκινά στα 15 του από τη νεολαία Ε∆Α και τους Λαμπράκηδες, υπήρξε δυναμικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, οργανωτικός του γραμματέας ένα διάστημα, όταν το κόμμα αυτό ήταν στην ακμή του. Με το κύρος του ως αντιστασιακού, με τις ικανότητές του και τι θέσεις δεν θα μπορούσε να καταλάβει στο κόμμα και την κυβέρνηση! Όμως, ο Νίκος εντάχθηκε σε Σοσιαλιστικό Κίνημα – επιλογή που ενυπήρχε στις συζητήσεις μας στη φυλακή – και αυτό το «σοσιαλιστικό» το εννοούσε. Γι’ αυτό και συγκρούστηκε. Και μαζί με άλλους συντρόφους του ίδρυσαν το Αγωνιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΣΚΕ) περισσότερο ως μια αναγκαία και συμβολική πολιτική πράξη. Σημάδι μιας έγκαιρης εκτίμησης για την προοπτική του που απαίτησε πολύ χρόνο για να επαληθευθεί, δικαιωθεί. Σ’ αυτό το σημείο, ίσως, εδράζεται – πέρα από την κοινή μας ζωή στη φυλακή – και η εγγύτητά μας με τον Νίκο. Και η συγκίνησή μας. Και τα εκ βαθέων συλλυπητήριά μας στην Ελένη και τα παιδιά του Άγγελο, Ανδρέα και Νίκο, στους συντρόφους του στο ΑΣΚΕ. Τον αποχαιρέτισαν ο ∆ημήτρης Παλαδινός από το ΑΣΚΕ, ο Γιάννης Στρατής, δάσκαλός του και συγκρατούμενός του και ο Κωστής Γιούργος από το ΣΦΕΑ. Π. Κλ.

21

ΜΝΗΜΗ

Ήσουν ο άνθρωπος που μπορούσαμε να εμπιστευθούμε απόλυτα και να στηριχτούμε σε μια δύσκολη στιγμή. Οι συνάδελφοι βρήκαμε σε σένα έναν πρόθυμο και αγαπημένο συνεργάτη και φίλο. Οι μαθητές σου βρήκαν τον τέλειο δάσκαλο, που διδάσκει γνώσεις αλλά και ήθος και αγάπη. Ανήκες σ’ ένα σπάνιο είδος ανθρώπου που εμπνέει, αγωνίζεται κόντρα στο ρεύμα, νοιάζεται και βοηθάει το συνάνθρωπο. Αγωνιούσες για να δεινά της χώρας και του

λαού μας και μοχθούσες για το πώς θα απελευθερωθούμε από τη νέα κατοχή. Με ολόκληρη τη ζωή σου, με την αξιοπρέπεια και την ανθρωπιά σου, χωρίς να λογαριάζεις το κόστος, περιφρονώντας τον πλούτο τη δύναμη και τη δόξα, μας έδειξες πως μπορεί κανείς να αγωνίζεται χωρίς συμβιβασμούς για μια Ελλάδα ελεύθερη, εθνικά ανεξάρτητη και κοινωνικά δίκαιη, με δύναμη και αποφασιστικότητα, με το χαμόγελο και το χιούμορ, που δεν έχασες ούτε σε

δύσκολους καιρούς. Έφυγες νωρίς, θα λείψεις σε όλους μας, πιο πολύ στην οικογένειά σου που τους λάτρευες και σε λάτρευαν, μα θα ζεις μέσα στο μυαλό και την καρδιά μας, όσο εμείς υπάρχουμε και θα είσαι το παράδειγμα για τους επόμενους που θα συνεχίσουν να αγωνίζονται για τα ίδια ιδανικά.

∆ημήτρης Παλαδινός, εκ μέρους του ΑΣΚΕ

Αποχαιρετισμός στον Νίκο Καργόπουλο σματα και διαβάσματα, για να θησαυρίσει τη μεγάλη εικόνα, και να μπορεί μετά να υπερασπιστεί τις βεβαιότητές του (...)

Η

ταν ο νεότερος ανάμεσά μας, γεννημένος το ’48. Εμείς, άλλος το ’46, άλλος το ’44, άλλος... Άλλοι στις φυλακές ήδη από το ’67, άλλοι κατοπινότερα, από την άνοιξη και το καλοκαίρι του ’68... Εργαζόμενοι, φοιτητές, σπουδαστές, μια παρέα νεολαίων, μέσα στη μεγάλη ομάδα των πολιτικών κρατουμένων... Συναγωνιστές, φίλοι, σύντροφοι κάθε ηλικίας. Φυλακές Αβέρωφ, Νοέμβριος 1968. Μαύρη δικτατορία. ∆εν είδαμε όταν τους έφεραν. Πάντα έτσι έκαναν... Έφερναν τους καινούριους από την Ασφάλεια όταν τους παλιούς μάς είχαν κλειδωμένους στα κελιά.... Τους πρωτοείδαμε, έτσι, την άλλη μέρα το πρωί, στο συσσίτιο, αν θυμούμαι καλά... «Ποιά είναι τα παιδιά, σύντροφε;» «Ποιοί είστε, βρε παιδιά; Γιατί σας έφεραν;» Ήταν μια ομάδα νέα παιδιά που τους είχαν πιάσει στα γεγονότα της κηδείας του γερο-Παπανδρέου, 3 Νοεμβρίου 1968 στην Αθήνα. Ο Νίκος Καργόπουλος ξεχώρισε, έτσι όπως θα τον θυμούμαι πάντα: Ανοιχτοκάστανος, πάνω απ’ το μέτριο, κινήσεις ζωντανές, με το σφρίγος της νεότητας, με το ζεστό χαμόγελο... Το χαμόγελό του, χαμόγελο εσωτερικό, ακτινοβολούσε μέσα από το βλέμμα του.... Βλέμμα διάφανο, ειλικρινές, δεν μπορώ να το σκεφτώ χωρίς τα παντοτινά γυαλιά του, που είναι κι αυτά σαν να μην άλλαξαν ποτέ, σαν να μη γινόταν να υπάρχουν παρά μόνο μαζί μ’ εκείνο το βλέμμα. Τον πρωτοθυμούμαι σαν κάπως... όχι επιφυλακτικό, όχι αποστασιοποιημένο... σαν κάπως απορημένο. Όμως δεν ήταν έτσι. Τώρα ξέρω, το κατάλαβα από χρόνια, από τη φυλακή ακόμη... Εκείνο το βλέμμα είναι το βλέμμα ενός έξυπνου

“

νέου ανθρώπου, παρατηρητικού, ενός χαρακτήρα διερευνητικού, αυτόφωτου, με δυναμική εσωτερική συγκρότηση, που συλλέγει μεθοδικά και διυλίζει με προσοχή εντυπώσεις και λεπτομέρειες, ακού-

∆εν είναι μόνο ότι χηρεύει ένα πόστο, ότι λείπει ένα έμπειρο χέρι... Είναι που τώρα πλέον θα στρέφεις δίπλα σου γυρεύοντας να συναντηθεί το βλέμμα σου με το βλέμμα του άλλου, κι εκείνο δεν θα είναι πια εκεί – και θα νιώθεις ένα σφίξιμο στο στήθος.

Ξαναβρεθήκαμε μετά από χρόνια. Στο μεταξύ, εκείνος έκανε όλη την ποινή του, αποφυλακίστηκε, η χουντική πρυτανία του πανεπιστημίου τον απέβαλε, του αφαίρεσαν τη φοιτητική ιδιότητα, διακόπηκε η αναβολή που είχε λόγω σπουδών – με όλους μας έτσι έκαναν. Τον πήρανε φαντάρο, κάπου στα σύνορα υπηρέτησε, στα όρη και στα βουνά... Ήταν μια θητεία δύσκολη, μας είπε αργότερα, θητεία επικίνδυνη... Ύστερα έπεσε η χούντα, πιάσαμε να χτίσουμε όπως-όπως τις ζωές μας... Ανταμώναμε όταν διασταυρώνονταν οι τροχιές μας, μαθαίναμε ωστόσο ο ένας για τον άλλο, ρωτούσαμε, δεν χανόμασταν, γνωρίζαμε τη διαδρομή ο ένας του άλλου... Και μας ακολουθούσε, σαν σημάδι αναγνώρισης, η εντύπωση της πρώτης γνωριμίας (...) Όταν οι τροχιές μας συνέκλιναν πάλι, στη νέα σύνθεση του ∆Σ του «Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974», οι κατασταλαγμένες εντυπώσεις των παλαιών ημερών επιβεβαιώθηκαν διαυγέστατα (...) Ο Νίκος είχε πολύχρονη πείρα συμμετοχής στη δράση του συνδέσμου γενικά και ειδικά στο ∆Σ. Και μια σπάνια προσήλωση στα όσα σημαντικά πίστευε ότι μπορούσαν να επιτελεστούν έτσι... Χαλκέντερος, ακατάβλητος... Θυμόμαστε όλοι την τελευταία γενική συνέλευση. Ο Νίκος δεν έλειψε, ήλθε εκεί καθισμένος την τροχήλατη πολυθρόνα του... Και δεν το έκανε βέβαια από τυπολατρία... Το έκανε από σεβασμό σε όλους τους παριστάμενους, από υπόληψη στην παρουσία και τις απόψεις όλων... Ο Νίκος ήταν υποδειγματικός δημοκράτης, και επ’ αυτού δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του (...) ∆εν είναι μόνο ότι χηρεύει ένα πόστο, ότι λείπει ένα έμπειρο χέρι... Είναι που τώρα πλέον θα στρέφεις δίπλα σου γυρεύοντας να συναντηθεί το βλέμμα σου με το βλέμμα του άλλου, κι εκείνο δεν θα είναι πια εκεί – και θα νιώθεις ένα σφίξιμο στο στήθος. Θα στρέφεις τότε νοερά το βλέμμα στην Ελένη και στα παιδιά τους, για να τους βεβαιώσεις ότι θα μοιράζεσαι τη λύπη τους, το κενό της απώλειας. Να τους βεβαιώσεις ότι όσο ζούμε οι συνοδοιπόροι του, θα τον θυμόμαστε με αγάπη και με αναγνώριση, κι ότι θα παραδώσουμε ζωντανή τη μνήμη του στους επερχόμενους. ∆εν ξεχνούμε, Νίκο... Κωστής Γιούργος, εκ μέρους του ΣΦΕΑ

22

∆ΙΑΛΟΓΟΣ

Θεωρητικές υποθέσεις και πραγματικά αδιέξοδα

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Της Έφης Κωτσάκη*

Σε δύο βασικές υποθέσεις στηρίζεται η νεοφιλελεύθερη αναπτυξιακή πολιτική γενικά, αλλά και στη χώρα μας, παρά τις σημαντικές εγχώριες αποκλίσεις επί τα χείρω, λόγω των γνωστών συγκυριών (μνημόνια, κρίση κτλ.)

Η

πρώτη αναφέρεται στις λεγόμενες διαρθρωτικές ή δομικές μεταρρυθμίσεις: απελευθέρωση αγορών, απορρύθμιση, ελαστικοποίηση εργασίας, ιδιωτικοποίηση - αποκρατικοποίηση, απλούστευση κρατικών διαδικασιών - απογραφειοκρατικοποίηση, μείωση κρατικών δομών και εισαγωγή στοιχείων αγοράς στη λειτουργία τους, πρωτοκαθεδρία των αποφάσεων των αγορών έναντι των κυβερνητικών σχεδιασμών. Σε θεωρητικούς οικονομικούς όρους έχουμε την αντικατάσταση του υποδείγματος της αποτυχίας των αγορών, με το υπόδειγμα της αποτυχίας του κράτους. Αρχίζοντας τη δεκαετία του ’70, και ολοένα πιο ολοκληρωμένα μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα, οι παραπάνω δομικές μεταρρυθμίσεις αντικατέστησαν πλήρως το προηγούμενο υπόδειγμα μεικτής ή κεϊνσιανής οικονομίας. Ο χρόνος που μεσολάβησε επιτρέπει την αρνητική αποτίμηση τους (με επιμέρους θετικά: π.χ. απογραφειοκρατικοποίηση) ως προς τις αναπτυξιακές επιτεύξεις και όχι

μόνο: πρέπει να επεκταθεί η κριτική σε θέματα μείωσης κρατικής κυριαρχίας, περαιτέρω απώλειας εθνικού ελέγχου επί της παραγωγής κτλ.

Αποδόμηση όποιας δυνατότητας ελέγχου

Πάντως είναι σαφές ότι: α) Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τα όποια θετικά αποτελέσματα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων καθυστερούν να εμφανιστούν, επομένως δεν αποτελούν άμεση πολιτική απάντηση σε περιόδους οξύτατης κρίσης. Επομένως η λογική κυβέρνησης-τρόικας για προώθηση των δομικών μεταρρυθμίσεων στοχεύοντας άμεσα στην ανάκαμψη, είναι αβάσιμη. β) Ακόμα και όταν δοθεί στις μεταρρυθμίσεις ο αναγκαίος χρόνος, τα αναπτυξιακά τους αποτελέσματα είναι εξαιρετικά περιορισμένα, σε κάθε περίπτωση πολύ κατώτερα από αυτά της λεγόμενης «χρυσής εποχής» 1945-75, των χρόνων του κοινωνικού-παρεμβατικού κράτους, επομένως αδυνατούν να θεμελιώσουν τη νέα και ισχυρή αναπτυξιακή πορεία που η χώρα χρειάζεται απεγνωσμένα. γ) Ακόμα σημαντικότερο: η πρόσφατη κρίση αποκάλυψε πλήρως την αποκρουστική αλλά συγκαλυπτόμενη έως τότε όψη τους: υπερσυγκέντρωση πλούτου

Η συναίνεσις

και παραγωγικού- χρηματιστικού ελέγχου, κάθετη αύξηση ανισοτήτων-φτώχειας, τόσο στο εσωτερικό όσο και μεταξύ χωρών, επικίνδυνη άνοδο του λεγόμενου ηθικού κινδύνου, λόγω συνεχούς παρουσίας των «big to fail» τραπεζών και πολυεθνικών κολοσσών, κάτι που στη συνέχεια μεταφράζεται σε αναγκαστική κρατική διάσωση τους, άνοδο των κρατικών ελλειμμάτων και χρεών λόγω των διασώσεων, κρατικές χρεοκοπίες κτλ. Συμπερασματικά, η πρώτη νεοφιλελεύθερη αναπτυξιακή υπόθεση, οι δομικές μεταρρυθμίσεις, όπως αποδεικνύει η ιστορική εμπειρία 30 χρόνων, αδυνατούν να λειτουργήσουν (παρά τα επιμέρους θετικά στοιχεία τους σε αποδοτικότητααποτελεσματικότητα), ενώ παράλληλα με την επέλευση τους βαθαίνουν οικονομικές ανισότητες και φτώχεια, αποδομούν παραπέρα όποια εναπομένουσα ελληνική και κρατική παραγωγή- κυριαρχία, άρα την όποια δυνατότητα ελέγχου της πορείας μας έχει απομείνει.

Επεκτατική λιτότητα

Η δεύτερη υπόθεση των νεοφιλελεύθερων αναπτυξιακών προγραμμάτων, είναι η επεκτατική δημοσιονομική λιτότητα (expansionary fiscal austerity). ∆ιατυπωμένη με πληρότητα προ 25 χρόνων (και από τον Μπλανσάρ τον σημερινό επικεφαλής οικονομολόγο του ∆ΝΤ), υποστήριζε ότι ο περιορισμός των κρα-

Ενώ αι κυρίαι και φεμινίστριαι του κόμματος αυτού, κραδαίνουσαι τας τριχρώμους σημαίας, ανθίσταντο σθεναρώς άδουσαι την ∆ιεθνή και τον ΄Υμνον εις την Γυναίκα. Αι διαφοραί μεταξύ αυτών των προτάσεων των μεγαστελεχών ήσαν μη εμφανείς και συνεκλήθησαν εκτάκτως τα όργανα, ίν’ αποφασίσωσι. Εις την σύγκλησιν της Γραμματείας είπεν ο Αλέξιος εις τον Αλέξιον τον εργατικόν: Τι είπας; Ουδέν, σ. Πρόεδρε, απεκρίθη. Ως να μη ελέχθη. Ήμαρτον! Ο ∆ημήτριος ευρίσκετο εις την Ευρώπην και δεν δυνάμεθα να είπωμεν τι θα απήντει.

Καθώς έδυε σβενόμενος ο αστερισμός της ιστορίας επιτυχίας ή της επιτυχούς ιστορίας (αγγλιστί success story, διά να μη λησμονώμεν την άψογον αγγλικήν προφοράν του λαομισήτου πρωθυπουργού μας περί της ιδιοκτησίας του μνημονίου, αυθημερόν της αναλήψεως των πρωθυπουργικών καθηκόντων του, άμα τη συγκροτήσει της θλιβερούς τριμερούς συγκυβερνήσεώς του, τω σωτηρίω έτει 2012), έτερος μεγαλοπρεπής αστήρ ανέτειλε από τα ερέβη των υπογείων της Λ. Συγγρού…

Ο

ι πάντες εξανέστησαν, μη δυνάμενοι να εξηγήσωσι την εμφάνισιν του υπέρλαμπρου άστρου. Αμέσως ο πρώτος των υπουργών συνεκάλεσε εκτάκτως το υπουργικόν, ίνα αποφανθή επί του αστερισμού και της ονομασίας αυτού. Η μία εξήγησις έπιπτε αμέσως μετά την επομένην, ως πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως εριμμένοι, πλήν, όμως, το αποτέλεσμα μηδέν. Ουδέ ο μέλας Μάκης, ουδέ ο νεομέλας Χρύσανθος ηδύναντο να εξηγήσωσιν το φαινόμενον. Αίφνης, εις ευτραφής κύριος του παραΣυνταγματικού ∆ικαίου εδέχθη το πνεύμα το άγιον και ανεφώνησε: Συναίνεσις! Απαντες εις το υπουργικόν εξεπλάγησαν και άπαντες συνεχάρησαν τον ευφυέστατον, όστις εξελάμβανεν τους αριθμούς των εξωχωρίων εταιρειών (ελληνιστί off shore) ως αριθμούς τηλεφωνικού καταλόγου. Αμέσως δε εδόθη εντολή εις τα μέσα μαζικής αποβλακώσεως (μ.μ.α.) να μεταφέρωσι εις τα πέρατα της επικρατείας ελληνικής και ευρωπαϊκής, ότι άπαντες δύνανται να προσκυνήσωσι και να προσφέρωσι το κατά δύναμιν διά την σωτηρίαν του κυβερνείου, δυστυχώς διχώρου πλέον. Επλησίαζον γαρ και αι Αγιαι Ημέραι. Πρώτος προσέτρεξεν ο Γεώργιος ΚαρατζαFuerer, καταθέσας ενώπιον του Πρώτου των ιδιοκτητών της ακροδεξιάς-δεξιάς πολυκατοικίας την ηθικήν του, ανα-

τικών δαπανών, πλήρως αντίθετα με τα κυρίαρχα κεϊνσιανά πρότυπα, αντί μείωσης, προκαλεί μεγέθυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Εξ αυτού και η παραδοξολογία «επεκτατική λιτότητα», διότι είναι αντιφατικό μια συρρίκνωση της ζήτησης λόγω δημοσιονομικής περιστολής να προκαλεί παρ’ όλα αυτά αύξησή της. Αυτό κατ’ αυτήν επιτυγχάνεται, μέσα από σήματα που το κράτος στέλνει στους ορθολογικούς καταναλωτές και παραγωγούς για περιορισμό δημοσίων δαπανών, επακόλουθη μείωση φόρων, αύξηση αγοραστικής δύναμης, τόνωση της ζήτησης, αποτελεσματικότερη κατανομή - χρήση των πόρων (υποτιθέμενη a priori ιδιότητα του ιδιωτικού τομέα). Η επιτυχία(;) της επεκτατικής λιτότητας τα πρώτα 20 χρόνια, μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αποδοθεί σε παράγοντες που η ίδια δεν πιθανολογούσε. Οι χώρες που την εφάρμοσαν, αρχικά ιδίως, δέχθηκαν μεγάλη ώθηση όχι τόσο από τον παραπάνω μηχανισμό αλλά λόγω μεταφοράς επενδύσεων από άλλες με μεγαλύτερα φορολογικά βάρη (μια πολιτική που στα αγγλικά αποδίδεται ως beggar thy neighbour: λύσε τα προβλήματα σου στην πλάτη του γείτονα). Συνέδραμε στην επιτυχία η ανερχόμενη τότε παγκοσμιοποίηση, η μεταφορά κεφαλαίων προς αυτές τις χώρες, οι έπαινοι και προτυποποίηση από κεντρικούς διεθνείς οργανισμούς. Καθώς, όμως, η μια μετά την άλλη χώρα υιοθετούσε την επεκτα-

Συντροφικότης

φωνήσας στεντορεία τη φωνή: ∆εν θα αφήσω να κυβερνήση την Ελλάδα μας, την Αγίαν Πατρίδα ημών ο άχρηστος και άθεος Τσίπρας! ∆εν θα αφήσω να κολλεκτιβοποιήσωσι τας γυναίκας και τας αίγας ημών οι κομμουνισταί! Αι εξωχώριοι εταιρείαι αυτού δεν είχον ανακαλυφθεί ακόμη, διότι ο Πρώτος δεν είχε εισέτι αποφασίσει να συλλέξει τας ψήφους των ευπρεπώς ακροδεξιών. Αλλ’ ως είδεν εν συνεχεία να πίπτει το ποσοστόν αυτού, απεφάσισε και τας ψήφους να συλλέξει και τας εξωχωρίους του ομοσταύλου πρώην συγκυβερνήτου του να εμφανίση.

Οπισθοχώρησις; Αλλά εις την άλλην πλευράν, ο της ευρωβουλής ∆ημήτριος εξέλαβε την συναίνεσιν, ως συνάντησιν του Αλεξίου μετά του Αντωνίου, ο δε Αλέξιος ο εργατικός, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δύναται υπό πιεστικάς περιστάσεις να εφαρμόση μνημονιακήν πολιτικήν… Οπισθοχώρησις από τα εγκεκριμένα κείμενα και σχέδια, δολιχοδρόμησις εις τα σκέψεις, έλεγον τινές. Ως διεδόθη, ότι ο ωραίος Αλέξιος δύναται να συναντηθή μετά του ωχρού Αντωνίου, αι γνωρίζουσαι κλειδοκύμβαλον και γαλλικήν νεάνιδες και δεσποινίδες του ΣΥΡΙΖΑ ανέκραξον: Oh, mon Dieu, c’ est impossible!

Κι ενώ αι διαδικασίαι ευρίσκοντο εις εξέλιξιν, ηκούσθη βροντώδης η βραχνώδης φωνή του Αλιέως Γερασίμου από της οδού Βλαχάβα, λέγουσα: Συντροφικότης! Βαρεία επέπεσε των ώμων των συνεδριαζόντων οργάνων εις το μέγαρον της Πλ. Κουμουνδούρου η ηχώ της λέξεως αυτής. Μικρά γαρ η απόστασις εν ευθεία γραμμή μεταξύ οδού Βλαχάβα και Πλ. Κουμουνδούρου. Καιρόν πολύν είχε να ακουσθή η λέξις αύτη, μεταξύ αυτών… Είτα δε εις άγνωστος, ο σ. Χ.Γ. έγραψεν: «Αντί, λοιπόν, να φαίνεται, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχεται τα δίπολα σταθερότητα/ αποσταθεροποίηση, συναίνεση/πόλωση και να προσπαθεί να απαντήσει εντός των πλαισίων τους, χρειάζεται με κάθε τρόπο να μεταφέρει τη συζήτηση στο ευνοϊκό για τον ίδιο και τις λαϊκές τάξεις πεδίο της αντιπαράθεσης των ριζικά αντίθετων πολιτικών προγραμμάτων για τη συγκεκριμένη μορφή που θα πάρει η έξοδος από τα μνημόνια, η αναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης και η παραγωγική ανασυγκρότηση για την κοινωνική αναγέννηση. Τόσο λιανά, όσο το έκανε και στη ∆.Ε.Θ.» Εις τα τεκταινόμενα αυτά παρενέβησαν οι χωρίς εσώβρακον, δηλαδή η τεραστία μάζα της ελληνικής επικρατείας, αστικής και γεωργικής, κραδαίνοντες δε αξίνας, δρέπανα και σφύρας προσέτρεξον εις το Μέγαρον Μαξίμου, διά να προσφέρωσι τον οβολόν αυτών ωρυόμενοι, συνεθηματολόγουν δε εις την μαλλιαρήν: Μας πήρατε τα σώβρακα, πάρ’τε και τα αρχίδια μας! Υγείαν, μακροημέρευσιν και καλάς εορτάς εύχομαι. Γεώργιος ο γεωργικός

∆ΙΑΛΟΓΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Αντιπαράθεση προγραμμάτων, όχι εμπόριο τρόμου

“

23

Του Κώστα Ζαχαριάδη*

Είναι πλέον εμφανές, δεν θα εκλεγεί Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας και θα πάμε σε εκλογές. Ήδη στελέχη της Ν∆, ακόμη και οι υπουργοί, έχουν παρατήσει τα υπουργεία τους και οργανώνουν προεκλογικές συγκεντρώσεις. Το κρίσιμο θέμα είναι να πάμε σε εκλογές με όρους δημοκρατικής ομαλότητας, όχι με εμφυλιοπολεμικούς λόγους, όχι με εμπόριο φόβου. Η ελληνική κοινωνία ζητά όρους αντιπαράθεσης ιδεών, προγραμμάτων και σχεδίων για το μέλλον της χώρας, όχι ένα κλίμα που να θυμίζει δεκαετία του ’50.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν επενδύει στο φόβο και την καταστροφολογία, αλλά στο αμοιβαίο συμφέρον που έχει η ενωμένη Ευρώπη από την εύρεση ενός βιώσιμου σχεδίου για το χρέος για το σύνολο της ευρωζώνης. τική λιτότητα, έπαυε να είναι ιδιαίτερα ελκυστική επενδυτικά, διότι όλο και περισσότερες προσέφεραν το εκπτωτικό πακέτο. Συνολικά, οι διαρκείς μειώσεις φορολογίας, οι ανταγωνιστικές μειώσεις μισθών, ασφαλιστικών εισφορών, τα φορολογικά παράθυρα της παγκοσμιοποίησης κτλ., οδήγησαν σε περιορισμό της παγκόσμιας ζήτησης, που οι συνέπειες της συγκαλύφθηκαν μέσω δραματικής αύξησης της ιδιωτικής ιδίως χρέωσης και της υπερμόχλευσης. Όταν ο κόμπος έφτασε στο χτένι, προέκυψε η παγκόσμια ύφεση από την οποία δεν θα ξεφύγουμε ακολουθώντας την ίδια συνταγή. Το καθήκον μεταφέρεται στον ΣΥΡΙΖΑ Επιπλέον για την Ελλάδα, η δεύτερη αναπτυξιακή υπόθεση της επεκτατικής λιτότητας, θα αποδειχθεί περισσότερο ανεπαρκής και από τις δομικές μεταρρυθμίσεις: α) Για εσωτερικούς στη χώρα λόγους: προϋπόθεση της επεκτατικής λιτότητας είναι η μείωση της κρατικής φορολογίας και μέσω αυτής αύξηση της ζήτησης-ανάπτυξης κτλ. Αλλά στη χώρα μας, που κουβαλάει βουνά χρεών-φόρων, αυτό δεν θα λειτουργήσει. β) Για εξωτερικούς λόγους: δεν θα κατακλυστούμε από ένα εξωτερικό επενδυτικό κύμα, όσο και αν μειώσουμε τη φορολογία μας, αντίθετα με τις χώρες που πρωτοεφάρμοσαν την επεκτατική λιτότητα (Ιρλανδία). Ας δούμε τη Βουλγαρία: διαθέτει χαμηλούς, ασήμαντους μισθούς, ελάχιστη φορολογία, απλούστατη ίδρυση επιχειρήσεων, αμελητέα πολιτικοκοινωνικά προβλήματα, καλά εκπαιδευμένο προσωπικό κτλ. Αποτέλεσμα; Έχασε στα τελευταία χρόνια το 19% του πληθυσμού της(!), ό,τι πιο δυναμικό και αξιόλογο διαθέτει. Η επεκτατική λιτότητα λειτούργησε, όπως λειτούργησε, για τις χώρες που αρχικά την εφάρμοσαν, αλλά δεν είναι «παντός καιρού». Εμπίπτει στο «σφάλμα σύνθεσης»: ό,τι είναι σωστό για τη μονάδαχώρα δεν είναι σωστό για το σύνολο. Λειτουργεί ως «πυραμίδα Πόντζι»: οι πρώτοι δρέπουν τους καρπούς, οι τελευταίοι «σηκώνουν τον μουτζούρη». Η καταφανής αποτυχία των δύο υποθέ-

σεων της νεοφιλελεύθερης αναπτυξιακής πολιτικής αφήνει μεγάλο κενό στις κυβερνητικές προτάσεις. Η αποτυχία αυτή βρίσκεται πίσω από τα μισόλογα του ∆ΝΤ και του ίδιου του Μπλανσάρ, περί κακοϋπολογισμένων πολλαπλασιαστών, αν και επιχειρείται να ερμηνευθούν διαφορετικά, ως αποτυχία της κυβέρνησης να εφαρμόσει πλήρως τα συμφωνηθέντα, μέσω «λαθολογίας» κτλ. Η κυβέρνηση αντί να αρπάξει την ευκαιρία απορρίπτοντας τη νεοφιλελεύθερη-αντιαναπτυξιακή πολιτική λόγω καταφανούς αποτυχίας της, ακολουθεί μια συνηθισμένη, αλλά σφαλερή και επικίνδυνη λογική: προσκολλάται πάνω της επίμονα και εντονότερα, διακηρύσσοντας ότι την επόμενη φορά «θα είναι διαφορετικά και καλύτερα», θα «δούμε λιμάνι». Επομένως το καθήκον μεταφέρεται στον ΣΥΡΙΖΑ: η συνέχιση των ίδιων πολιτικών δεν θα ανασύρει το βυθισμένο σκάφος της οικονομίας στη χώρα, αλλά και διεθνώς. Χρειάζεται μεταβολή πορείας που δεν θα προκύψει από κόμματα που την αντιλαμβάνονται, ή θέλουν να την αντιλαμβάνονται ως βασικώς ορθή.

“

* H Έφη Κωτσάκη είναι οικονομολόγος, μέλος Επιτροπής Πολιτικού Σχεδιασμού ΣΥΡΙΖΑ.

Η καταφανής αποτυχία των δύο υποθέσεων της νεοφιλελεύθερης αναπτυξιακής πολιτικής βρίσκεται πίσω από τα μισόλογα του ∆ΝΤ και του ίδιου του Μπλανσάρ, αν και επιχειρείται να ερμηνευθούν διαφορετικά, ως αποτυχία της κυβέρνησης να εφαρμόσει πλήρως τα συμφωνηθέντα.

Τ

ο κλίμα φόβου ήταν 100% κυβερνητικό έργο. Η ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ είναι απόλυτα σαφής: επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης και αντικατάσταση του μνημονίου με ένα πρόγραμμα που θα έχει στον πυρήνα του την ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη. Επιπροσθέτως, ανεξάρτητα από τη διαπραγμάτευση, εφαρμογή του προγράμματος της ∆ΕΘ. Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης άλλαξε την ατζέντα της πολιτικής συζήτησης από τον Σεπτέμβριο και μετά. Σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ είναι περισσότερο από ποτέ έτοιμος να διαπραγματευτεί ένα διαφορετικό πακέτο πολιτικών παρεμβάσεων στον αντίποδα του μνημονίου και να πείσει για την επίδραση που θα έχουν στην αναθέρμανση της οικονομίας και στην ανακούφιση της κοινωνίας. Με την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι σε αντικειμενικά καλύτερη θέση από τη σημερινή κυβέρνηση για την πραγματοποίηση μιας τέτοιας διαπραγμάτευσης. ∆εν έχει τις δεσμεύσεις του σημερινού πολιτικού προσωπικού, ουδέποτε συναίνεσε στο περιεχόμενο των «μεταρρυθμίσεων» του μνημονίου, θα διαθέτει νωπή λαϊκή εντολή στη βάση ενός ξεκάθαρου προγράμματος και, τέλος, θα εισηγείται αλλαγές οι οποίες συνάδουν με το πανευρωπαϊκό κλίμα κριτικής απέναντι στη λιτότητα που κερδίζει διαρκώς έδαφος. Σήμερα οι ασθενικοί ρυθμοί ανάπτυξης έχουν καθηλώσει όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία, με το ειδικό βάρος που φέρουν, έχουν κατοχυρώσει το δικαίωμα μονομερώς να μην εφαρμόζουν τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας. Άρα οι ρωγμές στην πολιτική της λιτότητας είναι πλέον πραγματικότητα.

Η κρίση που βιώνει η Ευρώπη για έκτη συνεχή χρονιά, είναι η ίδια η πολιτική της ευρωπαϊκής δεξιάς και της μεταλλαγμένης ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, η οποία αφερέγγυα και ασυνεπής με τις υποσχέσεις της για αναδιανομή και κοινωνική ισότητα και λαβωμένη από τα οικονομικά σκάνδαλα, «αγκάλιασε» τις νεοσυντηρητικές και νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Την ίδια στιγμή η παρουσία της άκρας δεξιάς και του νεοναζισμού στην Ελλάδα, στη Γαλλία, στη ∆ανία, στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και στην κάποτε «χώρα-μοντέλο» στην Ευρώπη, τη Σουηδία, είναι περισσότερο από ποτέ ηχηρή και απειλητική. Η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα, η φτώχεια, η διαφθορά, η έλλειψη συνεκτικής ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, οδηγούν στην άνοδο ακροδεξιών, αντιευρωπαϊκών κομμάτων που υπονομεύουν την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Σε αυτό το «κοινό ευρωπαϊκό σπίτι», ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο μοναδικός πολιτικός σχηματισμός της αριστεράς που έχει φτάσει στο σημείο να βρίσκεται στο κατώφλι της εξουσίας. Μαζί με το νεαρό κόμμα Ποδέμος, που γεννήθηκε από το ισπανικό κίνημα των αγανακτισμένων μόλις το 2014, αναδεικνύονται οι βασικότεροι αντίπαλοι του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη. Αν επιβεβαιωθεί η τάση ανόδου των ευρωπαϊκών αριστερών πολιτικών δυνάμεων, θα είναι η πρώτη φορά που η αριστερά ανακάμπτει στην Ευρώπη. Η διαπραγμάτευση για την οποία έχουμε δεσμευτεί, με αιχμή τα ζητήματα του χρέους, των όρων εξυπηρέτησής του αλλά και τους δημοσιονομικούς στόχους για τα επόμενα χρόνια, δεν θα είναι μια κούρσα 100 μέτρων. Το βέβαιο είναι ότι μπορούμε να πετύχουμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα από την κυβέρνηση του «ναι σε όλα» και θα τα πετύχουμε, όσο περισσότερη δύναμη έχουμε, και μέσα στην Ελλάδα και διεθνώς. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από μια νέα κυβέρνηση που να μπορεί να κοιτάξει στα μάτια τους Ευρωπαίους εταίρους ανοίγοντας ένα καινούργιο πεδίο συζητήσεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν επενδύει στο φόβο και την καταστροφολογία, αλλά στο αμοιβαίο συμφέρον που έχει η ενωμένη Ευρώπη από την εύρεση ενός βιώσιμου σχεδίου για το χρέος για το σύνολο της ευρωζώνης. Στον αγώνα αυτό, έχει πολλούς συμμάχους και πριν από όλους τη συντριπτική πλειονότητα του ελληνικού λαού. * Ο Κ. Ζαχαριάδης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ.

24

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

Like

Γ

ια την έκθεση με τίτλο Like, o εικαστικός Άγγελος Σκούρτης προσκάλεσε καλλιτέχνες διαφορετικών εκφραστικών τάσεων, από τη γενιά του 1970 μέχρι σήμερα: Τους πιο παλιούς, διότι κράτησαν καθόλη τη διάρκεια της πορείας τους σε υψηλό επίπεδο ό,τι παρήγαν, ενώ τους νεώτερους διότι πιστεύει, κρίνοντας από το έργο τους μέχρι σήμερα, ότι η πορεία τους θα τον επαληθεύσει. Για το εγχείρημα του Like ζήτησε από τους συμμετέχοντες να διαλέξουν το πιο αντιπροσωπευτικό έργο τους, καθώς πιστεύει ότι η ίδια η πράξη της έκθεσης εμπεριέχει τις έννοιες της ευθύνης και της απόλυτης ελευθερίας που πρέπει να έχει ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Η έκθεση προβάλλεται συγχρόνως στο Facebook, έτσι ώστε οι επισκέπτες να βλέπουν, να γράφουν την άποψή τους, να επικοινωνούν με τους καλλιτέχνες, να προωθούν τις εικόνες των έργων και τέλος να κάνουν «like», αυτή την καινούργια μορφή τού «μου αρέσει». Ενδεικτικά, στην έκθεση συμμετέχουν οι: ∆ιοχάντη, Ε. Μυλώνα, Γ. Θεοδωρόπουλος, Ά. Ποταμιάνου, Μ. Ζυγούδη κ.ά. Επίσης, συμμετέχει η ομάδα Νομαδική Αρχιτεκτονική και η Χ. Χάρη με μουσική επέμβαση του Α. Γιαννακούρου, καθώς και ο ίδιος ο επιμελητής. Η έκθεση διαρκεί έως τις 10 Ιανουαρίου. Ωράριο: Τρίτη έως Παρασκευή 11π.μ. 0 2μ.μ., 6 - 9μ.μ., Σάββατο 11π.μ. - 2μ.μ. έκφραση γιάννα γραμματοπούλου (Βαλαωρίτου 9α – 9γ, Αθήνα, τηλ.: 2103607598)

For Sale/ Πωλείται

Η

συλλογή του Βασίλη Κωνσταντίνου που εκτίθεται μέχρι τις 11 Ιανουαρίου περιλαμβάνει έργα, ντοκουμέντα, αναμνηστικά, αντικείμενα και υλικό προπαγάνδας, τα οποία έχουν συγκεντρωθεί μέσα από πολυάριθμα ταξίδια και πεισματικές αναζητήσεις στην περιοχή των Βαλκανίων. Το γεγονός ότι εκτίθενται στο κοινό μπορεί να λειτουργήσει ταυτόχρονα αναμνηστικά, ως υπόμνηση μιας μεγάλης πολιτικής ιστορίας δημόσιων προσώπων αλλά και πιο προσωπικά, αφού το σύνολό τους αποκαλύπτει πολλές κρυφές ιστορίες που έχουν να κάνουν με το πώς κάποιος διαχειρίζεται την ιστορία. Ο δημιουργός μάς φέρνει αντιμέτωπους με

αυτή τη συλλογή με δύο τρόπους: Ο πρώτος είναι εκθέτοντας τα πραγματικά αντικείμενά της στην παρούσα έκθεση και ο άλλος είναι ο μυθοπλαστικός, που αναδύεται μέσα από το του βιβλίο με τίτλο For Sale/ Πωλείται (Βιβλιοπωλείον της Εστίας). Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο του λογοτεχνικού έργου του Κωνσταντίνου αφορά τη συνθετότητα και την αμφισημία της εποχής μέσα από την ιστορία των ολοκληρωτικών καθεστώτων στην ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Ωράριο: Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο 11π.μ. 7μ.μ., Πέμπτη 1 - 9μ.μ., Κυριακή 11π.μ. - 4μ.μ. Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, Αθήνα, τηλ. : 2103215717)

Ζωγραφική απολογία

Ο

Παύλος Σάμιος παρουσιάζει για πρώτη φορά τα έργα που δημιούργησε τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καθώς και κάποια που καλύπτουν όλη την πορεία του στη ζωγραφική. Στην πρώτη ενότητα με τίτλο Ο ζω-

γράφος και το μοντέλο του μας ξεναγεί στον προσωπικό χώρο εργασίας του, ενώ οι μνήμες από την αρχαιότητα τον κατακλύζουν. Στην επόμενη ενότητα με θέμα Το γυμνό στην ιστορία επισκέπτεται τα ατελιέ μεγάλων ζωγράφων και καταθέτει μια σπουδή πάνω στο γυναικείο γυμνό, το οποίο αντιμετωπίζει όχι αισθητικά αλλά ως διαχρονικό σύμβολο ερωτισμού και δημιουργίας. Έτσι, το σύγχρονο γυμνό γυναικείο σώμα «συνευρίσκεται» στο ίδιο έργο με αντίστοιχες γυναικείες φιγούρες άλλης εποχής, σε μια εικαστική συνομιλία που βαδίζει έξω από τα όρια του χρόνου. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης χαρακτηριστικά έργα από τα χρόνια που ο καλλιτέχνης είχε ζήσει στο Παρίσι, καθώς και από τις δεκαετίες του 1990 και του 2000. Τέλος, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίλητος μονογραφία αφιερωμένη στο έργο του. Η έκθεση διαρκεί έως τις 11 Ιανουαρίου. Ωράριο: Πέμπτη, Κυριακή 10π.μ. - 6μ.μ., Παρασκευή, Σάββατο 10π.μ. - 10μ.μ. Μουσείο Μπενάκη – Κτίριο Οδού Πειραιώς (Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Αθήνα, τηλ.: 2103453111)

Από το δεξιό σκοταδισμό στο αστικό λάιφ στάιλ ∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Γ

ια αρκετά χρόνια, η Θεσσαλονίκη ζούσε έναν μεσαίωνα αναφορικά με την τοπική αυτοδιοίκηση. Η παντοδυναμία του Ψωμιάδη στη νομαρχία και του Παπαγεωργόπουλου στο δήμο, σε συνδυασμό με το σκοταδισμό του μητροπολίτη Άνθιμου, στοίχειωναν τη δημόσια ζωή της πόλης. Ήταν, συνεπώς, επόμενο, οποιαδήποτε εναλλακτική λύση να αποκτά θετικό πρόσημο παρά τις πιθανές αμφιβολίες ή ενστάσεις. Πόσω μάλλον όταν η εναλλακτική λύση για τον δήμο Θεσσαλονίκης ήταν ο «αντισυμβατικός» κυρ-Γιάννης, με το σκουλαρικάκι και τη καλά πλασαρισμένη εικόνα του. Στην παράταξή του, την «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη», συμμετείχαν αρκετά αριστερά και προοδευτικά στελέχη, ενώ στις εκλογές, κυρίως στο δεύτερο γύρο, ήταν σημαντική η στήριξή του από αριστερούς πολίτες. Έτσι, η ανάγκη να φύγει το πολύχρονο φαύλο καθεστώς από το δήμο υπερίσχυσε από το ταξικό κριτήριο, το οποίο είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να δεις

την πραγματική διάσταση των πραγμάτων. Ο Γιάννης Μπουτάρης, ένας καθαρόαιμος μεγαλοαστός, θα έδειχνε αργά ή γρήγορα το αληθινό του πρόσωπο, τις κοινωνικές του αναφορές, τις πολιτικές του επιλογές και τις δυνάμεις στις οποίες στηρίζει την εξουσία του. Σιγάσιγά, το προοδευτικό επίχρισμα άρχισε να ξηλώνεται και να αντικαθίσταται από τους σταθερούς πυλώνες της συντηρητικής αστικής τάξης, του πασοκικού κατεστημένου της πόλης, των «νέων τζακιών» των κολεγίων και μιας απολίτικης λάιφ-στάιλ κάστας που πλασάρει τον Μπουτάρη και ως μοδάτο προϊόν! Κάποια από τα επακόλουθα αυτής της κατάστασης ήταν η μετεκλογική υποβάθμιση του Ανδρέα Κουράκη, παλιού αυτοδιοικητικού στελέχους του Συνασπισμού και το εκλογικό μποϊκοτάζ του Αντώνη Καρούμπη. Στην προηγούμενη θητεία του δημοτικού συμβουλίου, ο Αντώνης Καρούμπης ήταν αντιδήμαρχος Παιδείας. Παρά τη μνημονιακή λαίλαπα στην τοπική αυτο-

διοίκηση και τη ραγδαία υποχρηματοδότηση, τα σχολεία της Θεσσαλονίκης είχαν τους οικονομικούς πόρους να λειτουργήσουν και όλοι συμφωνούσαν στο γεγονός του νοικοκυρέματος των σχολικών επιτροπών. Με δεδομένη την πετυχημένη του θητεία, ήταν φυσικό επακόλουθο η άνετη επανεκλογή του στις δημοτικές εκλογές του περασμένου Μαΐου. Το δέσιμο, όμως, της παράταξης Μπουτάρη στο άρμα της μνημονιακής εξουσίας Σαμαρά-Βενιζέλου είχε ως αποτέλεσμα το ξεκαθάρισμα από στελέχη που δεν ήταν σ’ αυτό το κλίμα. Έτσι, ο Αντώνης Καρούμπης συνεθλίβη στις συμπληγάδες της δισταυρίας που, εντέχνως, επεβλήθη στη δημοτική κοινότητα Τριανδρίας και έτσι δεν εκλέχθηκε. Τελευταίο κατόρθωμα του δημάρχου Θεσσαλονίκης είναι η προβολή της Κόκα-Κόλα 3Ε με αντίτιμο δύο χριστουγεννιάτικα δένδρα κατασκευασμένα από λαμπιόνια! Η πολυεθνική εταιρεία πραγματοποιεί το τελευταίο διάστημα μια μεγάλη επικοινωνιακή καμπάνια, προσπαθώντας να αντιστρέψει το κλίμα που δημιούργησε το μεγάλο κίνημα των απολυμένων της επιχείρησης, με αιχμή το μποϊκοτάζ των προϊόντων της. Το δέντρο έξω από το ∆ημαρχείο, θα φωταγωγούταν τη ∆ευτέρα από το Γιάννη Μπουτάρη. Υπό το φόβο των διαμαρτυριών και των αποδοκιμασιών από τους απολυμένους της πολυεθνικής που βρίσκον-

“

•

Τελευταίο κατόρθωμα του δημάρχου Θεσσαλονίκης είναι η προβολή της ΚόκαΚόλα 3Ε με αντίτιμο δύο χριστουγεννιάτικα δένδρα κατασκευασμένα από λαμπιόνια! ταν από νωρίς στο χώρο, η διοίκηση του δήμου κρύφτηκε κι επέλεξε να φωταγωγήσει το δένδρο κρυφά, το απόγευμα της Τρίτης. Όπως αποδεικνύεται τελικά, η αντισυμβατικότητα του δημάρχου Θεσσαλονίκης δεν είναι παρά τσάμπα μαγκιά.

Ο δικηγόρος του διαβόλου

25

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014 Συνεχίζεται μέχρι τις 11 Ιανουαρίου 2015, στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς, η έκθεση «Depression Era» της κολεκτίβας που ξεκίνησε ως ένα πείραμα συλλογικότητας το 2011 και συναπαρτίζεται από 36 άτομα, φωτογράφους, εικαστικούς, αρχιτέκτονες, δημοσιογράφους, συγγραφείς, κινηματογραφιστές. Στόχος τους είναι να λειτουργήσουν ως οργανισμός ανεπίσημος και ανοιχτός που, αναπτύσσοντας έναν διαρκή διάλογο, να αρθρώνει έναν άλλο λόγο απέναντι στον

“

κυρίαρχο. Η έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η ίδια η ομάδα, δεν είναι μια αντιπροσωπευτική καταγραφή της κρίσης, αλλά αποτελείται από προσωπικές ιστορίες και εμπειρίες που συνθέτουν ένα μωσαϊκό εικόνας και λόγου. Καταλύτης γι’ αυτήν την έκθεση υπήρξε το κείμενο «On art activism» του γερμανού φιλοσόφου και θεωρητικού της τέχνης Μπόρις Γκρόις, που έδωσε το έναυσμα στα μέλη της ομάδας να διαπραγματευτεί το καθένα τις έννοιες της τέχνης και της πολιτικής

και να διερευνήσει το δικό του ρόλο στην κολεκτίβα. Αυτό ήταν και το κείμενο αναφοράς της συζήτησης που διοργανώθηκε στις 2 Νοεμβρίου, στο Μπενάκη της Πειραιώς, με θέμα «Τέχνη και ακτιβισμός: Ποια η σχέση της αισθητικοποίησης με την πολιτική δράση;» στην οποία συμμετείχαν οι: Κατερίνα Μάτσα, Άντζελα ∆ημητρακάκη, Θεόφιλος Τρομπούλης, Σάββας Μιχαήλ, ∆έσποινα Ζευκιλή, Κωστής Σταφυλάκης, με συντονιστές τους Πάσκουα Βοργιά και Πέτρο Μπαμπάσικα από την κολεκτίβα.

Ο καλλιτεχνικός ακτιβισμός που επιχειρεί να συγκεράσει την τέχνη με την κοινωνική δράση βρίσκεται στο στόχαστρο και των δύο θεωρήσεων -της παραδοσιακά καλλιτεχνικής και της παραδοσιακά ακτιβιστικής.

Της Πάσκουα Βοργιά

Τέχνη και ακτιβισμός στην εποχή της ύφεσης

Η έκθεση “Depression Era” και ο καταλύτης της, το κείμενο “On art activism” του Μπόρις Γκρόις

Μ

ερικά σημεία -πολύ συνοπτικάτου πολύ ενδιαφέροντος κειμένου στα οποία αναφέρθηκαν, ως επί το πλείστον, συμφωνώντας ή διαφωνώντας, οι ομιλητές ήταν τα εξής: Σύμφωνα με τον Μπόρις Γκρόις, το φαινόμενο του καλλιτεχνικού ακτιβισμού είναι κεντρικό στην εποχή μας, καθώς πρόκειται για ένα νέο φαινόμενο πολύ διαφορετικό από την κριτική τέχνη, πολύ οικεία σε μας τις προηγούμενες δεκαετίες. Οι καλλιτέχνες ακτιβιστές δεν επιθυμούν να ασκούν απλώς κριτική στο σύστημα της τέχνης ή στις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες υπό τις οποίες αυτό το σύστημα λειτουργεί, αλλά να τις αλλάξουν μέσω της τέχνης -όχι τόσο μέσα στο καλλιτεχνικό σύστημα αλλά έξω από αυτό, επιχειρώντας, μεταξύ άλλων, ν’ αλλάξουν τις συνθήκες διαβίωσης στις οικονομικά ασθενέστερες περιοχές, να εγείρουν οικολογικές ανησυχίες, να ευαισθητοποιήσουν για τα δεινά των μεταναστών, κ.ο.κ. Οι καλλιτέχνες ακτιβιστές θέλουν ν’ αλλάξουν τον κόσμο, χωρίς να πάψουν όμως να είναι καλλιτέχνες. Κι εδώ είναι που παρουσιάζονται τα θεωρητικά, πολιτικά, ακόμα και πρακτικά προβλήματα. Ο καλλιτεχνικός ακτιβισμός που επιχειρεί να συγκεράσει την τέχνη με την κοινωνική δράση βρίσκεται στο στόχαστρο και των δύο θεωρήσεων -της παραδοσιακά καλλιτεχνικής και της παραδοσιακά ακτιβιστικής. Κι αν η παραδοσιακή καλλιτεχνική κριτική απορρίπτεται εύκολα, καθώς λειτουργεί σύμφωνα με την ιδέα της καλλιτεχνικής ποιότητας που τον 20ό αιώνα έχει ανατραπεί από τα πολλά διαφορετικά μεταξύ τους καλλιτεχνικά πρωτοποριακά ρεύματα, η παραδοσιακή ακτιβιστική κριτική απαιτεί μια πιο επεξεργασμένη απάντηση, καθώς ανακαλεί τις έννοιες της «αισθητικοποίησης» και της «θεαματικοποίησης». Έννοιες που έχουν τις ρίζες τους στα κείμενα του Βάλτερ Μπένγιαμιν και του Γκι Ντεμπόρ, που υποστήριξαν ότι η αισθητικοποίηση και η θεαματικοποίηση της πολιτικής αποσπούν την προσοχή από τους ουσιαστικούς στόχους της πολιτικής διαμαρτυρίας και τους κατευθύνουν στην αισθητική της μορφή. Αυτό σημαίνει ότι η τέχνη δεν μπορεί να χρη-

σιμοποιηθεί ως μέσον μιας γνήσιας πολιτικής διαμαρτυρίας, γιατί έτσι αναγκαστικά την αισθητικοποιεί, την μετατρέπει σε θέαμα, εξουδετερώνοντας το ουσιαστικό αποτέλεσμά της.

Τέχνη και ντιζάιν

Ο κύριος στόχος του κειμένου του Γκρόις είναι να αναλύσει την ακριβή σημασία και την πολιτική λειτουργία της λέξης «αισθητικοποίηση», αφού σήμερα αυτή χρησιμοποιείται με τρόπο που προκαλεί σύγχυση. Αιτία αυτής της σύγχυσης είναι η διαίρεση της σύγχρονης τέχνης σε δύο πεδία: στην τέχνη και το ντιζάιν. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον γερμανό θεωρητικό, όλη η προνεωτερική τέχνη στην πραγματικότητα είναι ντιζάιν και όχι τέχνη. Στην αρχαία Ελλάδα, η λέξη τέχνη δεν διαχώριζε την τέχνη από την τεχνολογία, η τέχνη της αρχαίας Κίνας αποτελούνταν από ωραία σχεδιασμένα αντικείμενα για καθημερινή και τελετουργική χρήση, το ίδιο στην αρχαία Αίγυπτο και στον πολιτισμό των Ίνκας. Αλλά και στην Ευρώπη, πριν από τη Γαλλική Επανάσταση. Στη σημερινή συγκυρία, τα πάντα είναι ντιζάιν, όλα όσα χρησιμοποιούμε σχεδιάζονται με γνώμονα να είναι ελκυστικά στον χρήστη. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για την πολιτική, το πολιτικό ντιζάιν ή το επαγγελματικό image making. Η καλλιτεχνική αισθητικοποίηση δεν αναφέρεται στην απόπειρα να καταστεί θελκτικότερη η λειτουργία ενός εργαλείου στο χρήστη αλλά, αντίθετα, στην απολειτουργικοποίηση αυτού του εργαλείου, στη βίαιη ακύρωση της πρακτικής εφαρμογής και της αποτελεσματικότητάς του. Η σύγχρονη αντίληψη που έχουμε για την τέχνη έχει τις ρίζες της στη Γαλλική Επανάσταση, στην απόφαση που έλαβαν οι γάλλοι επαναστάτες να μην καταστρέψουν τα ιερά και βέβηλα αντικείμενα του Παλαιού Καθεστώτος, αλλά αντίθετα να τα απολειτουργικοποιήσουν, με λίγα λόγια να τα αισθητικοποιήσουν. Η Γαλλική Επανάσταση μετέτρεψε το ντιζάιν του Παλαιού Καθεστώτος σε αυτό που σήμερα αποκαλούμε τέχνη, δηλαδή τα αντικείμενα έχασαν τη χρηστική αξία

τους και προσφέρονται για ενατένιση.

Το παρόν ως πεθαμένο παρελθόν

Από τον 19ο αιώνα, τα μουσεία συγκρίνονταν με τα νεκροταφεία. Όμως, τα μουσεία είναι περισσότερο νεκροταφεία από κάθε πραγματικό νεκροταφείο. Τα νεκροταφεία δεν εκθέτουν τα πτώματα, τα θάβουν, δημιουργώντας έτσι ένα σκοτεινό κρυμμένο χώρο μυστηρίου που υπονοεί την πιθανότητα ανάστασης -εξ ου οι ιστορίες με τα φαντάσματα και τους βρικόλακες. Το μουσείο στη διάρκεια της μέρας είναι ένας χώρος θανάτου, ενός υλικού τελεσίδικου θανάτου το αισθητικοποιημένο νεκρό σώμα μαρτυρεί ότι δεν υπάρχει δυνατότητα ανάστασης. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Στάλιν δεν θέλησε να θαφτεί ποτέ ο Λένιν. Το μαυσωλείο του είναι η απτή απόδειξη ότι ο Λένιν και ο λενινισμός έχουν πράγματι πεθάνει. Έτσι, μετά τη Γαλλική Επανάσταση, η τέχνη γίνεται αντιληπτή ως το απολειτουργικοποιημένο και δημόσια εκθεμένο πτώμα του παρελθόντος. Αναφερόμενοι στην τέχνη, το να αισθητικοποιούνται τα αντικείμενα του παρόντος σημαίνει να ανακαλύπτουμε το δυσλειτουργικό και παράλογο χαρακτήρα τους. Το να αισθητικοποιείς το παρόν σημαίνει να το μετατρέπεις σε πεθαμένο παρελθόν. Το ντιζάιν επιδιώκει να αλλάξει την πραγματικότητα, το κατεστημένο, θέλει να βελτιώσει την πραγματικότητα, να την κάνει περισσότερο ελκυστική, καλύτερη στη χρήση. Η τέχνη μοιάζει να αποδέχεται την πραγματικότητα όπως είναι, να δέχεται το κατεστημένο. Αλλά η τέχνη δέχεται το κατεστημένο ως δυσλειτουργικό, ως ήδη αποτυχημένο.

ησης όπως εφαρμοζόταν στη μετεπαναστατική ευρωπαϊκή τέχνη. Εδώ έχουμε την κλασική περιγραφή της φιλοσοφικής μετάνοιας, της αναστροφής του βλέμματος -ο Angelus novus στρέφει την πλάτη του προς το μέλλον και κοιτάζει πίσω στο παρελθόν και το παρόν. Εξακολουθεί να κινείται προς το μέλλον, αλλά με την πλάτη. Η φιλοσοφία δεν είναι δυνατή χωρίς αυτή την αναστροφή του βλέμματος. Πώς, όμως, είναι δυνατή η φιλοσοφική μετάνοια; Παλαιότερα η απάντηση δινόταν από τη θρησκεία, αργότερα από τη χεγκελιανή φιλοσοφία στη μετα-μεταφυσική εποχή μας κάποιος στρέφει την πλάτη όταν αγγίξει τα όρια της αντοχής του (Νίτσε), όταν η επιθυμία του έχει απωθηθεί (Φρόιντ) ή βιώνει το φόβο του θανάτου (Χάιντεγκερ). Όμως, στον Μπένγιαμιν, το έργο του Κλέε είναι η μοναδική αναφορά στη μοντέρνα τέχνη. Ο Angelus novus του Μπένγιαμιν στρέφει την πλάτη του προς το μέλλον απλώς επειδή ξέρει πώς να το κάνει. Το ξέρει γιατί έμαθε αυτήν την τεχνική από τη μοντέρνα τέχνη. Και καταλήγει ο Γκρόις: Κάποιος μπορεί να αισθητικοποιεί τον κόσμο και την ίδια στιγμή να δρα μέσα σ’ αυτόν. Η ολική αισθητικοποίηση δεν αποκλείει την πολιτική δράση: την ενισχύει.[…] ∆ημιουργεί έναν ύστατο ορίζοντα για την επιτυχημένη πολιτική δράση εάν και εφόσον η δράση αυτή έχει επαναστατική προοπτική. Σοφία Ξυγκάκη

Στρέφοντας την πλάτη προς το μέλλον

Η μοντέρνα και η σύγχρονη τέχνη μας επιτρέπει να κοιτάξουμε την ιστορική περίοδο στην οποία ζούμε από τη ματιά του τέλους της. Η μορφή του Angelus novus του Πάουλ Κλέε, όπως την περιγράφει ο Μπένγιαμιν, βασίζεται στην τεχνική της καλλιτεχνικής αισθητικοποί-

Του Παύλου Φυσάκη

26

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Πέρυσι οχτώ ωριαία μονόπρακτα που παράγγειλε σε ισάριθμους έλληνες δραματουργούς, φέτος, με διευθύντρια την Μαριάνα Κάλμπαρη πλέον, μια ενδιαφέρουσα θεματική “κλασικό έργο/σύγχρονη διασκευή”, που ανατέθηκε σε νέους καλλιτέχνες, το Θέατρο Τέχνης δείχνει σοβαρά σημάδια ανάκαμψης και μια τάση να δώσει και πάλι ένα ιδιαίτερο στίγμα στο ελληνικό θέατρο. Μακάρι.

Vanya. 10 χρόνια μετά ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ

Η ομάδα Blitz σε μια αυτοαναφορική παράσταση με αφορμή τον Τσέχωφ

“

Στον αντίποδα του Τσέχωφ

Φέτος γιόρτασαν τα γενέθλια της δεκαετίας τους με μια παράσταση που τιτλοφορείται «Vanya. ∆έκα χρόνια μετά» και στην οποία παρακολουθούν τους ήρωες από τον Θείο Βάνια του Α. Τσέχωφ, αν, πώς και πόσο εξελίχθηκαν δέκα χρόνια μετά το τέλος του περίφημου έργου.

Ένα θέατρο που δεν δίνει απαντήσεις, καμιά φορά δεν θέτει καν ερωτήματα, γιατί και το ερώτημα συχνά προϋποθέτει τη νεφελώδη έστω σύλληψη μιας απάντησης. Ένα θέατρο που προσπαθεί να ξεφύγει από τη μέγγενη του μεταμοντέρνου και να θεμελιώσει μια νέα σχέση με το λόγο και τη σημαίνουσα κίνηση.

Μετά από μια επιτυχή πορεία δεκαετίας, η ομάδα είναι ώριμη να αναρωτηθεί πια για τη δουλειά της και η παράσταση μετατρέπεται σε ένα αυτοαναφορικό αναστοχασμό: είναι σωστός ο δρόμος που επέλεξαν και ίσως, μολονότι όχι εμφανώς, μέχρι πού

“O ονειροφάγος”

από την ομάδα Ντουθ

Η ομάδα Ντουθ, που πέρυσι έδωσε το συγκινητικό και χαριτωμένο «Πατατατί», επανέρχεται με μια καινούρια θεματολογία, αυτή του ονείρου και του εφιάλτη. Με αφορμή ένα κλασικό παραμύθι του γνωστού συγγραφέα Μίκαελ Έντε δημιουργεί μια θεατρική παράσταση για παιδιά από 3 ετών και άνω που πραγματεύεται ένα από τα πιο παράξενα και ιδιαίτερα ζητήματα. Μέσα από μια ιστορία που συνδυάζει την περιπέτεια και το φανταστικό με το χιούμορ και το μυστήριο, επιχειρεί όχι μόνο να ταξιδέψει τα παιδιά σε ονειρικούς κόσμους αλλά και να αναρωτηθεί μαζί τους: «Τί είναι τελικά όλα αυτά που ξυπνάνε την ώρα που κοιμόμαστε; Οι φόβοι και οι εφιάλτες είναι άλλο ένα κομμάτι του εαυτού μας που ζωντανεύει όταν κλείνουμε τα μάτια; Ένα από τα μέσα που χρησιμοποιεί η παράσταση για την εξερεύνηση των ονείρων είναι μεγάλα έργα σουρεαλιστών ζωγράφων από τα οποία δανείζεται στοιχεία και φιγούρες που ζωντανεύουν επί σκηνής. Έτσι τα παιδιά αποκτούν παράλληλα και μια πρώτη επαφή με ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ρεύματα τέχνης του 20ού αιώνα, αυτό που άλλωστε αντλούσε κατά κύριο λόγο τη θεματολογία του από τα όνειρα. Το κείμενο και την σκηνοθεσία έκαναν οι Μυρτώ Μακρίδη και Βάσω Ατταριάν. Πρωτότυπη μουσική συνέθεσε ο ∆ημήτρης Τάσαινας και τα σκηνικά επιμελήθηκε ο Γκάυ Στεφάνου. Παίζουν: Μυρτώ Μακρίδη, Σεραφείμ Ράδης, Ιωάννα Ραμπαούνη, Μαρία Φιλίνη.

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

Σ

ε ένα όμορφο τραγούδι της, ευαίσθητα τραγουδισμένο από την Τάνια Τσανακλίδου, η Αφροδίτη Μάνου αναρωτιέται «Πού πάει ο έρωτας όταν πεθάνει;». Να μια καλή ερώτηση. Όταν ο Κ. Λελούς γύρισε τη συνέχεια της ταινίας «Ένας άνδρας και μια γυναίκα», στην οποία παρακολουθούσε τους ήρωές του του 1966 πώς εξελίχτηκαν 20 χρόνια μετά (1986), αυτό ακριβώς το ερώτημα προσπαθούσε να απαντήσει. Και είναι σχεδόν βέβαιο ότι όλοι μας, έστω οι περισσότεροί μας, έχουμε αναρωτηθεί για το πώς θα μπορούσαν να είναι μετά από χρόνια οι ήρωες αγαπημένων βιβλίων. Αλλά οι λογοτεχνικοί ήρωες δεν έχουν εξέλιξη. Είναι παγιδευμένοι στο αιώνιο παρόν του τέλους που τους επέβαλλε ο συγγραφέας. Η ομάδα Blitz γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 2004, από τρεις νέους ηθοποιούς, τον Γιώργο Βαλαή, την Αγγελική Παπούλια και τον Χρήστο Πασσαλή και είχε σαφές καλλιτεχνικό στίγμα από την αρχή. Με τα δικά τους λόγια, η ομάδα εκφράζει «την ανάγκη τους να απαντήσουν στο ερώτημα τι ζητάει η κοινωνία από την τέχνη σήμερα και τι μπορεί να σημαίνει θέατρο στον 21ο αιώνα. Την ισότιμη σχέση των μελών όσον αφορά τη σύλληψη, τη συγγραφή, τη σκηνοθεσία, τη δραματουργία και την πεποίθηση ότι όλα είναι υπό αμφισβήτηση, ότι τίποτα δεν είναι σίγουρο, ούτε στο θέατρο ούτε στη ζωή». Οι Blitz (το όνομά τους σημαίνει περίπου ξαφνική επίθεση) κατασκευάζουν οι ίδιοι το κείμενο των παραστάσεών τους, στις οποίες πάντως ο λόγος παίζει μάλλον μικρό ρόλο.

Παραστάσεις: Κάθε Κυριακή, στις 12μ., στο Skrow Theater (Αρχελάου 5, Παγκράτι, τηλ.

2107235842, τηλ. επικοινωνίας: 6949.762.085).

τους οδηγεί ο δρόμος που επέλεξαν. Εξού και η επιλογή του συγγραφέα που δεν είναι τυχαία: ο Τσέχωφ με τη λεπτή ειρωνεία, το πικρό χιούμορ και τη μοναδική ικανότητα στη διαγραφή χαρακτήρων μέσα από καταστάσεις που περιγράφουν με διαύγεια το ιστορικό πλαίσιο και την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του και της πατρίδας του, της Ρωσίας, βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα του θεάτρου που υπηρετεί η ομάδα. Έτσι της δίνει τη δυνατότητα να δοκιμάσει τις απόψεις της και τις καλλιτεχνικές θέσεις της, να προβάλει και να επιβεβαιώσει το δικό της θέατρο που λειτουργεί με βάση την ατμόσφαιρα. Ένα θέατρο ερευνητικό και πειραματικό που δεν δίνει απαντήσεις, καμιά φορά δεν θέτει καν ερωτήματα, γιατί και το ερώτημα συχνά προϋποθέτει τη νεφελώδη έστω σύλληψη μιας απάντησης. Τέλος, ένας τύπος θεάτρου που προσπαθεί να ξεφύγει από τη μέγγενη του μεταμοντέρνου και να θεμελιώσει μια νέα σχέση με το λόγο και τη σημαίνουσα κίνηση. Με χιουμοριστική και ήρεμη κατεδαφιστική διάθεση πασπαλισμένη με διακριτική ποιητικότητα «διάβασαν» τον Τσέχωφ και τον… προσπέρασαν.

Πέρα από την εύκολη συγκίνηση

Πάντως στην παράσταση υπήρχαν ασάφειες ως προς την πρόθεση και στιγμές αμηχανίας. Προφανώς οι Blitz χρειάζεται να επανεξετάσουν τις δυνατότητες που τους προσφέρει η μέθοδός τους, ώστε να μην αποκλειστούν σε μια ποιοτική μεν, επανάληψη όμως των πρώτων, ουσιαστικών προτάσεών τους. Στα θετικά, δεν μπορεί να μην συμπεριλάβει κανείς την επιτυχή «αποδόμηση» της εύκολης συγκίνησης, τη χαρακτηριστική για την ομάδα χρήση των κενών του χρόνου σε απευθείας συνομιλία με τις σιωπές στο τσεχωφικό θέατρο και την υποκριτική ικανότητά τους να συγκερνούν ένα ελαφρύ, παιγνιώδη μελοδραματισμό (κριτική στον τρόπο που συνήθως παίζεται ο Τσέχωφ) με μια επίπεδη εκφορά του λόγου που δημιουργεί ενδιαφέροντες συνειρμούς. Πολύ λειτουργική η χρήση του σκηνικού χώρου. Η «πλάτη» της σκηνής άνοιξε, ώστε να ενταχτεί και ο χώρος υποδοχής ως σκηνικό πεδίο (ακόμα και πριν αρχίσει η παράσταση, το πέρασμα των θεατών αποτελούσε μέρος της) και η σκηνογράφος Έφη Μπίρμπα υπέγραψε μια πραγματικά ενδιαφέρουσα δουλειά με βάση το σαλόνι ενός σύγχρονου αστικού σπιτιού. Οι ενδυματολογικές επιλογές της Βασιλείας Ροζάννα ακολούθησαν τη σκηνογραφική έμπνευση και την πλαισίωσαν επιτυχώς. Ιδιαίτερη μνεία στις πολύ καλές φωτιστικές προτάσεις του Τάσου Παλαιορούτα που αναδείκνυαν την ειρωνεία και το χιούμορ της όλης παράστασης. Μαρώ Τριανταφύλλου maro33@otenet.gr

1075

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

27

ΒΙΒΛΙΟ

Προσωπικό ανθολόγημα

Τ

α τελευταία χρόνια, το ουσιαστικοποιημένο επίθετο “Τ’ αγαπημένα”, κατά αδέξια απόδοση του “the favorites”, κυριαρχεί στον ηλεκτρονικό χώρο, παραπέμποντας στις πάσης φύσεως ιστοσελίδες με όλα εκείνα που, σε καθημερινή βάση, γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο. Συχνά και τον χρόνο όσων ασχολιών τελούνται μηχανιστικά, κάποτε και άλλων, που απαιτούν συγκέντρωση προσοχής. “Τ’ αγαπημένα” παραπέμπουν σε πλείστες όσες διαφορετικές διαδικτυακές επιλογές. Πρωτίστως, όμως, σε επιλογές τραγουδιών. Για παράδειγμα, ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, στο βιβλίο του, «Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας», που αναφέραμε την προηγούμενη Κυριακή, έχει ιδιαίτερο κεφάλαιο, με ημερομηνία, 8 Φεβρουαρίου 2004, με “τ’ αγαπημένα του τραγούδια” εκείνης της εποχής. Μέσα στην πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, “τ’ αγαπημένα” τραγούδια φαίνεται να συνιστούν ένα είδος αντιπερισπασμού της νεολαίας απέναντι στους οχληρούς ήχους του περιβάλλοντος. Ουσιαστικά, προστατεύονται από την καθημερινή πραγματικότητα. Κυρίως, κατά τις μετακινήσεις τους. ∆ιαδικτυωμένοι βαδίζουν, αναμένουν στις ουρές, οδηγούν ή και επιβαίνουν στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Σε προγενέστερα χρόνια, αυτόν τον ρόλο τον είχαν τα βιβλία. Στο λεωφορείο, στην αίθουσα αναμονής, άνοιγες ένα βιβλίο. Ή, έστω, το οποιοδήποτε ανάγνωσμα. Μένει ζητούμενο, αν η ιδέα για τη Σειρά «Τ’ αγαπημένα ποιήματα και αφηγήματα άλλων» θέλει να θυμίσει αυτήν την παλαιά καλή συνήθεια. Με άλλα λόγια, κατά πόσο αντλεί έμπνευση από τη διαδικτυακή εποχή ή αποτελεί αντίλογο σε αυτήν. ∆εδομένου ότι η ιδέα έρχεται από έναν καθηγητή Μέσης Εκπαίδευσης, θα πρέπει να εκληφθεί μάλλον ως αντίθεση στη μουσική παθητικοποίηση. Ανεξάρτητα, όμως, από το πόσο εμπνευσμένη ή και “έξυπνη”, όπως την χαρακτηρίζει ο Θωμάς Κοροβίνης, είναι αυτή η ιδέα του φιλόλογου Νώντα Παπαγεωργίου, που, εδώ και 21 χρόνια, βρίσκεται επικεφαλής των εκδόσεων Μεταίχμιο, η επιτυχία της εξαρτάται από τους ανθολόγους, που αναλαμβάνουν να την πραγματώσουν. Ιδιαίτερα, η παιδαγωγική αποτελεσματικότητα της Σειράς, δηλαδή το κατά πόσο θα κατορθώσει να συνδυάσει το τερπνό μετά του ωφελίμου και να προσελκύσει νεότερους, εναπόκειται στα κριτήρια, ρητά ή και άρρητα, που θα κατευθύνουν τη σταχυολόγηση. Για παράδειγμα, ο ανθολόγος δεν θα πρέπει να κατατρύχεται από την ιδέα πως οφείλει να συμπεριλάβει όσο το δυνατόν περισσότερους συγγραφείς, μην τυχόν και αδικήσει κάποιους ζώντες ή και κακοχαρακτηριστεί πως παρέλειψε σημαντικούς τεθνεώτες. Κάτι που φαίνεται να απασχόλησε κατά το πρώτο της Σειράς σταχυολόγημα. Μάλιστα, παρατίθεται προλογικά κατάλογος με όσους έμειναν εκτός αυτού του ιδιότυπου απανθίσματος. Θωμάς Κοροβίνης «Τ’ αγαπημένα ποιήματα και αφηγήματα άλλων» Μεταίχμιο, Οκτ. 2014 Θεσσαλός ο Παπαγεωργίου, προτίμησε ως πρώτον αυτής της σκυταλοδρομίας σε λογοτεχνικά εδάφη έναν συνομήλικό του και συνάδελφο, από τους εκτός Αθηνών, τον Θεσσαλονικιό Κοροβίνη. Αυτός επιλέγει κείμενα 88 συγγραφέων, τα οποία παραθέτει σε μία ενιαία αφήγηση. Το πέρασμα από συγγραφέα σε συγγραφέα σηματοδοτείται μόνο με βάση την αύξουσα αρίθμηση, χωρίς αλλαγή σελίδας. Πρώτος τοποθετείται ο Ντίνος Χριστιανόπουλος και τελευταίοι οι Κωστής Παπαγιώργης και Άκης Πάνου. Ο σχολιασμός που προηγείται κάθε κειμένου δείχνει πως την κατεύθυνση την δί-

νουν οι ανθρώποι, είτε ο βαθμός πνευματικής συγγένειας του ανθολόγου προς αυτούς είτε η συγγραφική τους αίγλη, αλλά και το κύρος που απολαμβάνουν. Κατόπιν έρχεται το ποίημα ή το πεζό, που κι αυτό δείχνει να επιλέγεται ως αντιπροσωπευτικό, από τα γνωστότερά τους. Παρομοίως, τη σειρά παράταξης την ρυθμίζει ο χρόνος και η ένταση της γνωριμίας ανθολόγου-ανθολογούμενων. Μετά τον Χριστιανόπουλο, ο “έρωτας” για τα ποιήματα του Ελύτη, για να ακολουθήσει η “μέθη” με Εμπειρίκο. Μόλις 64ος ο “καπάτσος και οξυδερκής Σμυρνιός” Σεφέρης, με 65ο τον Θεοδωράκη και συνειρμικά, μέσω αυτού, τον Κάλβο, 74ο. Συχνά τους ποιητές τους φέρνει στη ροή της αφήγησης ο συνθέτης που τους μελοποίησε. Όπως, λ.χ., ο Χατζιδάκις τον Σολωμό. Είναι προφανές πως η ανθολόγηση δεν υπακούει σε ιεραρχήσεις και λογοτεχνικούς κανόνες. Ποιητές εναλλάσσονται με πεζογράφους, ενώ παρεμβάλλονται στιχουργοί και συνθέτες. Μείζονες και ελάσσονες. Ζώντες και τεθνεώτες. Με μία ικανοποιητική ανθολόγηση γυναικείων φωνών (ένα 12,5%), καθώς και νεότερων. Συνοψίζοντας, είναι μία ανθολογία, συντεθειμένη με το ιδιαίτερο ύφος του Κοροβίνη. “Τ’ αγαπημένα” του θα βρουν μεγαλύτερη ανταπόκριση από όσους αγαπούν τα βιβλία του. Από μία άποψη, χαραμίζει υλικό, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί σε συναρπαστικό αλλά και πολύτιμο ως μαρτυρία απομνημόνευμα. Μιχάλης Γκανάς «Τ’ αγαπημένα ποιήματα και αφηγήματα άλλων» Μεταίχμιο, Νοέ. 2014 Και ο δεύτερος ανθολόγος επιλέγεται από το βορειοελλαδίτικο δυναμικό. Ηπειρώτης ο Μιχάλης Γκανάς, από τον Τσαμαντά, μεθοριακό χωριό της Μουργκάνας, είναι από το 1962 μόνιμος κάτοικος Αθηνών. Τότε, πρωτοετής της Νομικής, “δεν ήξερε το όνομα κανενός ζώντος ποιητή, ούτε καν του Σεφέρη, που έναν χρόνο μετά θα έπαιρνε το Νόμπελ”. Εκτός από τον Νίκο Καββαδία και τις δυο ποιητικές του συλλογές, «Μαραμπού» και «Πούσι», που είχαν κυκλοφορήσει σε έναν τόμο, από τις εκδόσεις «Γαλαξία», το 1961. Είχε μάθει, όμως, στο Γυμνάσιο Φιλιατών, τον σχολικό λογοτεχνικό κανόνα, μέχρι Παλαμά και Καβάφη. Προς κάλυψη του χάσματος, πριν κάνει την εμφάνισή του ως ποιητής, το 1978, με τη συλλογή «Ακάθιστος ∆είπνος», στα ενδιάμεσα 16 χρόνια, “διάβασε πολύ”, ως μακρόβιος φοιτητής, ως στρατιώτης, ως βιβλιοπώλης. Σύμφωνα με την αφήγησή του, που παρατίθεται δίκην προλόγου, το “μανιώδες” διάβασμα, κυρίως ποίησης και ρωσικής λογοτεχνίας, θα πρέπει να συνέτεινε στην εγκατάλειψη της Νομικής και την απώλεια πανεπιστημιακής κατοχύρωσης. Αντ’ αυτού, ακολούθησε τα ίχνη του Καββαδία, εκδίδοντας κι αυτός δυο ποιητικές συλλογές και στη συνέχεια, ένα πεζό. Μπορεί να διαφέρουν οι αποστάσεις των δυο πεζών από τα αντίστοιχα ποιητικά –το πεζό του Καββαδία, «Η βάρδια», εκδόθηκε 21 χρόνια μετά το

πρώτο του βιβλίο, του Γκανά, το «Μητριά πατρίδα», μόλις τρία– αλλά αμφότερα έχουν εγγραφεί στις δέλτους της Λογοτεχνίας. Μαζί με «Το κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου είναι ό,τι καλύτερο έχουν δώσει μεταπολεμικά ποιητές στον πεζό λόγο. “Στα αγαπημένα” του, ο Κοροβίνης ανθολογεί τον Γκανά με ποίημα από την πρώτη ποιητική του συλλογή. Επιλέγει το «Η Ελλάδα που λες...» και σχολιάζει, είναι “ένα δημοτικό, βιωμένο σαν καθιστικό, μαθημένο από καθαρά προσωπικές ερμηνείες χωρίς συνοδεία οργάνων”. Τον δεσμό με το δημοτικό τραγούδι τον δηλώνει και ο τίτλος της τέταρτης ποιητικής συλλογής του Γκανά, «Παραλογή», που απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης πριν είκοσι χρόνια. Σε εκείνο “το ονειρικό ποίημα”, ο Γ. Π. Σαββίδης δεν είχε δει έναν ποιητή της εντοπιότητας αλλά έναν “μείζονα ποιητή”, που “έριξε τις ρίζες του πάνω στα δημοτικά αχνάρια” για να μιλήσει για τις απώλειες που φέρνει ο χρόνος και “το ανέφικτο της επιστροφής”. Στον πρόλογο της ανθολογίας, ο Γκανάς δίνει τα ίχνη των αναγνωστικών του επιρροών. Σε αντίθεση με τον ΚοροβίΦωτογραφία νη, αποφεύγει το ολίσθηΚώστα Μπαλάφα. μα της βιογράφησης. Από μία άποψη, ωστόσο, αυτοβιογραφείται μέσω “των αγαπημένων” και ας μην τα ιεραρχεί, καταπώς θα αναμενόταν σε ένα προσωπικό σταχυολόγημα. Οι δυο πρώτοι τόμοι της Σειράς «Τ’ αγαπημένα» είναι τόσο διαφορετικοί όσο διαφορετικά ταμπεραμέντα θα πρέπει να είναι οι δυο ανθολόγοι. Σύντομος ο πρόλογος του Γκανά, βραχύλογα τα σχόλια για κάθε έναν ανθολογούμενο, επιγραμματικές οι αποφάνσεις. Είναι ένα αμιγώς λογοτεχνικό απάνθισμα, αποκλειστικά με ποιητές και πεζογράφους. Μόνο το μότο του βιβλίου είναι στίχος τραγουδοποιού, του συνομήλικού του, ∆ιονύση Σαββόπουλου, κι αυτός φέρελπις νομικός στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Πρόκειται για ένα απάνθισμα ετεροβαρές, με την αναλογία ποίηση/πεζό να είναι 5/1. Ο Γκανάς θέτει ως ηλικιακό όριο τη γενιά του. ∆εν ανθολογεί ζώντες από αυτήν, ούτε νεότερους. Αναφέρει, όμως, πέντε αποθανόντες. Κατά σειρά αποχώρησης: Χρήστος Μπράβος, Κατερίνα Γώγου, Ηλίας Λάγιος, Γιάννης Βαρβέρης, Κωστής Παπαγιώργης. Στον πρώτο, ο σχολιασμός είναι συναισθηματικά φορτισμένος. “Αγαπημένος φίλος και ομογάλακτος ποιητής”, αλλά και “ομόσταβλος στις εκδόσεις «Κείμενα» του Φίλιππου Βλάχου”, ο Μακεδόνας Χρήστος Μπράβος, που έφυγε στα 39 του. Κοντεύουν να συμπληρωθούν τριάντα χρόνια από το θάνατό του, το 1987, κι όμως η “συνομιλία” τους συνεχίζεται. Της ίδιας ποιητικής οικογένειας, με πρεσβύτερους τον Μάρκο Μέσκο και τον Μίλτο Σαχτούρη. Η ανεκδοτολογική γνωριμία του Γκανά με τον δεύτερο, όπως χαριτωμένα την αφηγείται, δίνει μία πρώτη γεύση της αυτοβιογραφίας, που θα μας προσφέρει, όταν έρθει η ώρα της. Ξεχασμένος, σήμερα, ο Μπράβος, είναι από τις λιγοστές έκκεντρες επιλογές της ανθολογίας και η γενικότερη αποσιώπησή του στο λογοτεχνικό πεδίο ανακαλεί εκείνο το πάλαι ποτέ παθολογικό σύ-

μπλεγμα του άστεως απέναντι στη ζωογόνα πνοή του αγροτικού χώρου. Ακόμη πιο έκκεντρη δείχνει η συμπερίληψη της Γώγου. “Μια ποιήτρια που λατρεύτηκε, κυρίως, από όσους δεν διαβάζουν ποίηση”, σχολιάζει ο ανθολόγος. Αντιθέτως, όσοι διαβάζουν, θα απορήσουν με τη φειδωλή σταχυολόγηση ποίησης γυναικών. Μόλις τέσσερις ποιήτριες (Μυρτιώτισσα, Πολυδούρη, ∆ημουλά, Γώγου) στα 55 λήμματα ποιητών, ούτε μία πεζογράφος στα 11 αντίστοιχα πεζογράφων. Η επιλογή θα πρέπει να αποδοθεί σε αισθητικά κριτήρια και όχι σε μισογυνία, αφού το δεύτερο πεζογραφικό βιβλίο του Γκανά, προ πενταετίας, είναι συλλογή από αγαπησιάρικες ιστορίες για θηλυκές υπάρξεις, με τίτλο, «Γυναίκες». Φειδωλός στέκεται και με τους πεζογράφους, που ανθολογεί. Ανταμείβει, ωστόσο, ο εκλεκτικός χαρακτήρας του σταχυολογήματος. Ένας μοναδικός συγγραφέας ανθολογείται και ως ποιητής και ως διηγηματογράφος. “Ο Κυρ Αλέξανδρος”, με τη λακωνική αιτιολογία, “Μόνο ένας ποιητής θα έγραφε τη Φόνισσα”. Το βασικό χαρακτηριστικό “στα αγαπημένα” του Γκανά είναι πως επιλέγει πρωτίστως κείμενα και δευτερευόντως ονόματα. Γι’ αυτό και ορισμένα σχόλια έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Εκτός από την έκδηλη προτίμησή του σε έναν ιδιότυπο ρομαντισμό, οι παρατηρήσεις συχνά συνοψίζουν με λιτό τρόπο μία θέση, που άλλοι για να την διατυπώσουν κατατρίβονται με θεωρίες. Για παράδειγμα, απαντά εμμέσως στο ερώτημα, ελληνοκεντρικός ή ερωτικός Καβάφης, του οποίου ανθολογεί ένα από τα “κρυμμένα” του, το «Πάρθεν», σχολιάζοντας: “Ο Καβάφης, ένας αισθητής, ένας Αλεξανδρινός κοσμοπολίτης ποιητής, που άλλα τον ενδιαφέρουν και τον καίνε, μου αρέσει η ιδέα ότι μοιράζουμε μαζί του αυτό που ο Κόντογλου βάφτισε «Καημό της Ρωμιοσύνης»”. Ο Γκανάς χωρίζει την ανθολογία του σε δυο ενότητες, στην πρώτη, των ποιημάτων, ξεκινάει με δημοτικά τραγούδια, ενώ στη δεύτερη, των αφηγημάτων, με μαρτυρίες γυναικών. Επίσης, στην πρώτη, διασπά την αλφαβητική παράθεση, παρεμβάλλοντας πέντε λήμματα, όπου συνταιριάζει ποιήματα γραμμένα από διαφορετικούς ποιητές σε διαφορετικές εποχές. Σημειώνουμε μια αδόκητη συνάντηση: Καβάφης - Εγγονόπουλος - Παλαμάς. Τρία γνωστά τους ποιήματα («Πολύ σπανίως»-«Μπολιβάρ»-«Ζω με το μέτρο και με το ρυθμό») “συνομιλούν” πλαγίως αναμεταξύ τους για τη σχέση του ποιητή με τις μελλοντικές γενιές. Το μόνο που μένει είναι να ευχηθούμε κάποιοι νέοι να συνθέσουν “τ’ αγαπημένα” τους από “τ’ αγαπημένα” των δυο πρώτων τόμων της Σειράς. Πάντως, για να συνεχίσει επιτυχώς η Σειρά, η επιλογή των ανθολόγων δεν θα πρέπει να γίνεται με κριτήριο την αναγνωρισιμότητα. “Τ’ αγαπημένα” του Γκανά, λ.χ., αν εκπλήσσουν ευχάριστα και κάποια συγκινούν, είναι γιατί είναι “αυτά που αγάπησε, που θαύμασε, που ζήλεψε”. Τα σχόλιά του, αν εντυπώνονται, είναι γιατί αναδύονται από βιώματα. Παράδειγμα, μετά το ποίημα, «Ποίηση 1948», του Εγγονόπουλου, σημειώνει: “∆εν πειράζει που δεν το έγραψες εσύ. Κάτσε και αντίγραψέ το 50 ή 100 φορές, με το χέρι φυσικά σαν τιμωρία, για τη ζήλια σου, τη δημιουργική όπως τη λες...”: «τούτη η εποχή/του εμφυλίου σπαραγμού/δεν είναι εποχή/για ποίηση/κι άλλα παρόμοια:/σαν πάει κάτι/να /γραφεί/είναι/ως αν/να γράφονταν/από την άλλη μεριά/αγγελτηρίων/ θανάτου γι’ αυτό και/τα ποιήματά μου/είν’ τόσο πικραμένα/(και πότε-άλλωστε-δεν ήσαν;)/κι είναι/-προπάντων/και/τόσο/λίγα». Μ. Θεοδοσοπούλου

28 ΜΟΥΣ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

ΙΣ ΣΕ

Ι

MOYΣΙΚΗ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Συναυλία Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Χριστουγεννιάτικη μουσική νύχτα

Με μια λαμπερή χριστουγεννιάτικη συναυλία η Εθνική Λυρική Σκηνή συνεχίζει τις καλλιτεχνικές δράσεις της σε χώρους απρόσμενους, στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής της εξωστρέφειας. Αριστουργηματικές άριες και ντουέτα από εμβληματικές όπερες των Μότσαρτ, Ροσίνι, Βέρντι, Πουτσίνι και Μπιζέ, αλλά και χριστουγεννιάτικα τραγούδια που θα ερμηνεύσει η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, θα πλημμυρίσουν για πρώτη φορά το χώρο του πιο ιστορικού άλσους της πόλης των Αθηνών, δίνοντας μέσα στην καρδιά των γιορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς μια λυρική νότα στην καθημερινότητα των Αθηναίων και στο εορταστικό κλίμα των ημερών. Κάτω από τον Αττικό Ουρανό, η Κάρμεν θα συναντήσει τον Κουρέα της Σεβίλλης, ενώ ο Ριγολέττος θα περιμένει στη γωνία Αλεξάνδρας και Μαυροματαίων τον Παπαγκένο και την Παπαγκένα από τον Μαγικό Αυλό, την ώρα που ο Αλφρέντο και η Βιολέτα από την Τραβιάτα θα παίρνουν τις θέσεις τους για να μας ευχηθούν «στην υγειά μας», λίγο πριν την εκπνοή του 2014. Η μουσική διεύθυνση της συναυλίας είναι της Μάτας Κατσούλη. Ερμηνεύουν οι καταξιωμένοι μονωδοί της ΕΛΣ: Χάρης Ανδριανός (βαρύτονος), Ειρήνη Καράγιαννη (μεσόφωνος), Μαρία Μητσοπούλου (υψίφωνος) και Νίκος Στεφάνου (τενόρος). Με τη συμμετοχή της Παιδικής Χορωδίας της ΕΛΣ και μικρού μουσικού συνόλου. Την Κυριακή 28 ∆εκεμβρίου, στις 5μ.μ., στο Πεδίον του Άρεως (Λ. Αλεξάνδρας και Μαυροματαίων). Ελεύθερη είσοδος.

Ο διεθνώς καταξιωμένος μαέστρος, πιανίστας και συνθέτης Βασίλης Τσαμπρόπουλος μαζί με τη μοναδική ερμηνεύτρια της βυζαντινής και μουσικής μας παράδοσης Νεκταρία Καραντζή και η διεθνούς φήμης σολίστ Ναταλία Γεράκη με τον εξαιρετικό νέο πιανίστα Βασίλη Αλεβίζο συνεχίζουν τις εκδηλώσεις του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης για… καλό σκοπό. Τα έσοδα από τις ειδικές αυτές διοργανώσεις θα δοθούν στον Ι.Ν. Εσταυρωμένου, στον Ταύρο, για την υποστήριξη των κοινωφελών του δράσεων. Μεγαλύτερα φέτος τα νούμερα, μεγαλύτερη φέτος η ανάγκη συνδρομής μας στις ανάγκες της πραγματικότητας, που επίμονα μετρά 2.550 μερίδες φαγητό το μήνα και επιπλέον 50 δέματα με τρόφιμα κάθε μήνα, προσφορά ρούχων και κάλυψη φαρμάκων και ια-

Νίκος Ξυδάκης & Σταύρος Λάντσιας

Από την «Αρχή των τραγουδιών» έως τον «Θάνατο του Ταύρου», από το «Βαλς των ματιών» έως το «Γρήγορα η ώρα πέρασε». Ο Νίκος Ξυδάκης ανοίγεται στην ενορχηστρωτική ματιά του Σταύρου Λάντσια. Η ποιητική ατμόσφαιρα των τραγουδιών, οι ρυθμοί της τζαζ και η κινηματογραφική αίσθηση της μουσικής, ενώνουν με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο τη φωνή και του Νίκου Ξυδάκη με το πιάνο του Σταύρου Λάντσια.. Τραγούδια που μας αποκαλύπτουν τον κοινό συναρπαστικό μουσικό κόσμο τους. Παίζουν οι μουσικοί: Alfredo Shtuni (βιολί), Βαλεντίνα Ταμιωλάκη (φλάουτο), Πέτρος Βαρθακούρης (κοντραμπάσο & φωνή), Νίκος Σιδηροκαστρίτης (τύμπανα). Το Σάββατο 3 Ιανουαρίου, στον Ιανό. Είσοδος: 10 ευρώ / ελάχιστη κατανάλωση: 6 ευρώ. Οι πόρτες ανοίγουν στις 9μ.μ. Η βραδιά θα μεταδίδεται ζωντανά από τo ianos.gr

Τάκης Φαραζής - Μάρθα Φριντζήλα

τρικών εξετάσεων. Οι σημαντικοί καλλιτέχνες μας χαρίζουν μία «Χριστουγεννιάτικη μουσική νύχτα» με βυζαντινούς ύμνους και κάλαντα όπως και χριστουγεννιάτικες μουσικές από τη δυτική παράδοση (Μπαχ, Τσαϊκόφσκι), συνταιριάζοντας έντεχνη και παραδοσιακή μουσική, Ανατολή και ∆ύση. Από τις συνθέσεις και δεξιοτεχνικές πιανιστικές ερμηνείες του Βασίλη Τσαμπρόπουλου έως τη βυζαντινή υμνωδία με την ιδανική φωνή του βυζαντινού και αρχέγονου παραδοσιακού μέλους της Νεκταρίας Καραντζή. Την ∆ευτέρα 29 ∆εκεμβρίου, στις 9μ.μ., στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, Ταύρος, τηλ. 210 3418 550). Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ.

∆. Καλαντζής «Santa’s secret dance» Ο ∆ημήτρης Καλαντζής προτείνει μια διαφορετική συναυλία, στο πνεύμα των Χριστουγέννων: Ένα μαγικό τζαζ παραμύθι για τα Χριστούγεννα με τη συμμετοχή εξαιρετικών μουσικών και την απρόσμενη συνύπαρξη τριών ιδιαίτερων και χαρισματικών ερμηνευτριών: Μαρίζα Ρίζου, Sugahspank και Λουκία Παλαιολόγου. Το «Santa’s secret dance» είναι μία - και υπό δισκογραφική έκδοση - πολύχρωμη μουσική πρόταση, με χριστουγεννιάτικο θέμα και βάση της την τζαζ, χρωματισμένη όμως με πολλά και διαφορετικά μουσικά ιδιώματα όπως funk, salsa και afro-cuban παραδόσεις. Το εντελώς ξεχωριστό ρεπερτόριο, η παρουσία των τριών πολύ διαφορετικών μεταξύ τους και εξαιρετικών ερμηνευτριών καθώς και το ταλέντο επτά ακόμα μουσικών της πρώτης γραμμής της τζαζ, εγγυώνται μία διαφορετική από τα συνηθισμένα, μαγική χριστουγεννιάτικη γιορτή! Παίζουν: Στράτος Βούγας-σαξόφωνο, Στέλιος Χατζηκαλέας-τρομπέτα, Σπύρος Παναγιωτόπουλος-ντραμς, Γιώργος Γεωργιάδης-μπάσο, Αντώνης Ανδρέου-τρομπόνι, Luis-Enrique Bu Pascual («Kiki»)-κρουστά, φωνή, ∆ημήτρης Καλαντζής-πιάνο, ενορχηστρώσεις. Την Τρίτη 30 ∆εκεμβρίου, στις 8.30μ.μ., στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο (Λεωφ. Συγγρού 143, τηλ.: 210 9315600). Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ είσοδος στο μπαρ, 15 ευρώ είσοδος στο τραπέζι.

Ζωντανή ηχογράφηση στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας - Music Corner

OI ΑΚΡΟΑΣΕΙΣ ΤΗΣ «ΕΠΟΧΗΣ»

Το ρεσιτάλ πιάνο - φωνή με τον Τάκη Φαραζή και την Μάρθα Φριντζήλα είχε πραγματοποιηθεί στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, την αυγουστιάτικη πανσέληνο του 2012. Σήμερα, δυόμισι χρόνια μετά, το ιστορικό δισκοπωλείο «Music Corner» της Πανεπιστημίου, ανέλαβε την έκδοση ενός μέρους του εν λόγω ρεσιτάλ. Σύνολο 16 τραγούδια κυρίως από το ελληνικό έντεχνο ρεπερτόριο (Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, ∆ημήτρης Λάγιος, Απόστολος Καλδάρας, Νίκος Παπάζογλου), χωρίς να λείπουν οι σταθμοί στην κλασική μουσική (ο Φαραζής παίζει τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Μπετόβεν), στην αμερικανική τζαζ (η Φριντζήλα αποδίδει το εμβληματικό «Strange fruit» της Μπίλι Χόλιντεϊ), αλλά και στο ρεμπέτικο, τη Λατινική Αμερική και την Ιταλία. Παραδόξως, αν και η κυκλοφορία ενός cd με επανεκτελέσεις - διασκευές δεν κομίζει ποτέ σχεδόν κάποια πρωτοπορία ή έστω πρωτοτυπία, εδώ τα πράγματα είναι διαφορετικά. Για την ακρίβεια, είναι έτσι δομημένο το track - list που τα κομμάτια ρέουν κυριολεκτικά και ο ακροατής απολαμβάνει τις ερμηνείες, τόσο του έμπειρου Φαραζή στο πιάνο, όσο και της εξίσου έμπειρης Φριντζήλα στο τραγούδι, σαν να πρόκειται για ένα καινούργιο concept,

καλοδουλεμένο κι από τους δυο τους! Επιπλέον, το cd διαθέτει ατμόσφαιρα, παραπέμπει σε άλλες εποχές του αυθεντικού έντεχνου τραγουδιού, που η ποίηση πρωτοστατούσε δίπλα στις σπουδαίες μελωδίες των Ελλήνων και των ξένων δημιουργών. Τέλος, αν υποθέσουμε πως το ρεπερτόριο επέλεξαν από κοινού οι δύο καλλιτέχνες, τους αξίζουν συγχαρητήρια. Όχι μόνο για κείνη τη συναυλία, αλλά και τώρα, μ’ αυτό το ηχογράφημα, καθώς δεν ακούμε «μια από τα ίδια». Από τον Θεοδωράκη, λόγου χάρη, έπαιξαν δύο τραγούδια από τα «Λυρικά» σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη μαζί με το «Ποιος τη ζωή μου» από «Τα τραγούδια του Αγώνα» σε ποίηση Μάνου Ελευθερίου. Από τον Χατζιδάκι, επίσης, επιλέχθηκαν κομμάτια από τη «Μυθολογία» και το «Παραμύθι χωρίς όνομα» των Γκάτσου - Καμπανέλλη αντίστοιχα. Ωστόσο, ξεχωριστές στιγμές αποτελούν σίγουρα η «Σονάτα του Σεληνόφωτος» με τον Φαραζή να δίνει ένα μικρό προσωπικό ρεσιτάλ και το «Strange fruit» με την Φριντζήλα στην απόλυτη μπλουζ ερμηνεία! Το cd το βρίσκετε αποκλειστικά στο «Music Corner» (Πανεπιστημίου 56). Αντώνης Μποσκοΐτης

29

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

«ΑΓΑΠΩΝΤΑΣ, ΠΙΝΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥ∆ΩΝΤΑΣ»

Βάσανα μεσοαστών κι ένα ταξίδι στην Τενερίφη

Του Στράτου Κερσανίδη

Α

κόμη και τα καθημερινά βάσανα των ανθρώπων έχουν ταξική διάσταση. Αυτά τα οποία βασανίζουν μια μεσοαστική οικογένεια ουδόλως απασχολούν έναν άνεργο. Και η διαφορά γίνεται ακόμη μεγαλύτερη όταν η οικογένεια ζει στην εξοχή του Γιορκσάιρ και ο άνεργος περιφέρεται στους δρόμους της σύγχρονης Αθήνας. Μπορεί κάποιος να μιλήσει για όλα αυτά, να πάρει θέση απέναντι στην ταξική κοινωνία, καταφέρνοντας με αυτόν τον τρόπο να καταδείξει τη γελοιότητα, την υποκρισία, την

κενότητα καθώς και την ελαφρότητα που υπάρχει στις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της μεσοαστικής τάξης; Αρκετοί σκηνοθέτες το έχουν καταφέρει στο παρελθόν, με κορυφαίο τον Λουίς Μπουνιουέλ, τον είρωνα σαρκαστή της μεσοαστικής και μεγαλοαστικής κενοδοξίας. Η τελευταία ταινία του σπουδαίου γάλλου σκηνοθέτη, Αλέν Ρενέ, την οποία ολοκλήρωσε λίγο πριν πεθάνει στα 92 του χρόνια, το κάνει με έναν τρόπο πιο ανάλαφρο, πιο παιχνιδιάρικο. Βραβευμένη στο Φεστιβάλ του Βερολίνου με την Αργυρή Άρκτο, η ταινία του Ρενέ, «Αγαπώντας, πίνοντας και τραγουδώντας»

Στα όρια της ηθικής

(Aimer, boire et chanter), καταπιάνεται με την καθημερινότητα τριών μεσοαστικών ζευγαριών, που ζουν στο Γιορκσάιρ. Είναι ο δόκτορ Κόλιν και η Κάθριν, ο Τζακ και η Ταμάρα, ο Σιμεόν και η Μόνικα. Όλα θα ξεκινήσουν από μια συζήτηση στην οποία ο Κόλιν θα αποκαλύψει χωρίς να το θέλει στη γυναίκα του, πως ένας πελάτης του, ο Τζορζ Ράιλι, και κοινός φίλος όλων, έχει μόνο λίγους μήνες ζωής. Όμως η Κάθριν υπήρξε στο παρελθόν ερωμένη του Ράιλι, κάτι που ο άνδρας της αγνοεί. Αποφασίζουν να πείσουν τον Τζορτζ να παίξει μαζί του σε ένα ερασιτεχνικό έργο που πρόκειται να ανεβάσουν, ο ρόλος όμως απαιτεί ερωτικές σκηνές με την Ταμάρα, κάτι που δεν αρέσει ιδιαίτερα στον Τζακ, ο οποίος διατηρεί εξωσυζυγική σχέση. Ο τελευταίος επισκέπτεται την Μόνικα, πρώην σύζυγο του Τζορτζ, η οποία ζει πλέον με έναν αγρότη, τον Σιμεόν, ζητώντας της να επιστρέψει στον πρώην άνδρα της για τον στηρίξει στους τελευταίους μήνες της ζωής του. Και ενώ οι πάντες κινούνται γύρω από τον Τζορτζ, ένα πρόσωπο αόρατο που όμως επηρεάζει τις ζωές τους, καθεμιά από τις τρεις γυναίκες δέχεται πρόσκληση από τον Τζορτζ για να φύγει μαζί του στην Τενερίφη. Και ενώ οι σύζυγοι αναστατώνονται από όλα αυτά, η 16χροννη κόρη του Τζακ και της Ταμάρα, η Τίλι, φαίνεται πως πέφτει θύμα της γοητείας του Τζορτ Ράιλι. Ο Ρενέ μεταφέρει στον κινηματογράφο το θεατρικό έργο του Άλαν Έικμπορν «Η ζωή του Ράιλι». Η χρήση θεατρικών σκηνικών, δημιουργεί μια εντύπωση πως πα-

«ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ»

∆

εν είναι καθόλου σπάνιο στον κινηματογράφο, ιδίως σε αστυνομικές ταινίες και ταινίες δράσης, να καταργούνται τα όρια μεταξύ καλού και κακού. Αυτό συμβαίνει και με «Το μονοπάτι του θανάτου» (A walk among the tombstones) του Σκοτ Φρανκ. Ο Ματ Σκάντερ είναι ένας πρώην αστυνομικός, ο οποίος εργάζεται παράνομα ως ντετέκτιβ. Όταν ένας έμπορος ναρκωτικών, ο Κένι Κρίστο, ζητά τη βοήθειά του, αφού αμφιταλαντεύεται, αποφασίζει να αναλάβει την υπόθεση εξαφάνισης της γυναίκας του. Ξεπερνώντας τα ηθικά διλήμματα σχετικά με τη δουλειά του πελάτη του, ο Ματ αρχίζει να ξεσκεπάζει την υπόθεση. Κι έτσι θα ανακαλύψει πως οι απαγωγείς είναι μέλη ενός επικίνδυνου δικτύου αδίστακτων κακοποιών. Το ανθρωποκυνηγητό μέσα στους δρόμους της Νέας Υόρκης θα είναι ανελέητο. ∆ράση, αγωνία, ανατρεπτικό φινάλε και ένας θαυμάσιος πρωταγωνιστής, ο Λίαμ Νίσον, συνθέτουν αυτό το σύγχρονο φιλμ νουάρ, που, όπως τα περισσότερα, έχει ως

ρακολουθούμε κινηματογραφημένο θέατρο. Βέβαια ο ίδιος ο Αλέν Ρενέ, ως ιδιοφυής δημιουργός, δεν αφήνει τίποτε στην τύχη. «Αυτό που ονειρεύομαι είναι ο θεατής μέσα στην αίθουσα να πει «εντάξει έχει γυριστεί θεατρικά» και ξαφνικά να αλλάζει γνώμη «ναι αλλά στο θέατρο δεν μπορείς να το κάνεις αυτό». Και κάπως έτσι να πηγαίνει διαρκώς από το θέατρο στο φιλμ και αντίστροφα ενώ ορισμένες φορές να πέφτει πάνω στα κόμικς του Μπλατς… Αυτό που θέλω να πετύχω καταργώντας τα όρια ανάμεσα στο σινεμά και το θέατρο είναι να καταλήξω ολοκληρωτικά ελεύθερος. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η φόρμα κι αν δεν υπάρχει φόρμα δεν υπάρχει συναίσθημα» εξηγεί ο ίδιος ο Ρενέ. Ο Ρενέ παίζει με τα πάθη και τα βάσανα των ηρώων του. Παίζει με τα προσωπικά τους αδιέξοδα, με τις υπαρξιακές τους αγωνίες. Αλλά και με την ανία τους καθώς και με την ελαφράδα μέσα στην οποία κινούνται, καθώς ο κόσμος τους φαίνεται να βρίσκεται εντελώς σε άλλη διάσταση από τον αληθινό κόσμο. Πιστεύω πως όλη η ουσία βρίσκεται σε έναν αρουραίο, καρτουνίστικο Ο μεγάλος Αλέν Ρενέ μας αποχαιρετά με μια σαρκαστική κωμωδία, ελεύθερος, ασυμβίβαστος, ευφυής και παιχνιδιάρης. Η ταινία τιμήθηκε στο Βερολίνο και με το Βραβείο της ∆ιεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου. strakersan@gmail.com, kersanidis.wordpress.com

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

βάση την αστυνομική λογοτεχνία. Ο σκηνοθέτης ξέρει τι θέλει και οδηγεί το θεατή ακριβώς εκεί, προσφέροντάς του το ανάλογο σασπένς διανθισμένο με την απαραίτητη ίντριγκα. «Ένα κομμάτι του εαυτού μου αποζητούσε πάντοτε μια κλασική ταινία-ντετέκτιβ κι εκείνο που με συνεπήρε στο συγκεκριμένο βιβλίο ήταν το σκοτεινό του στοιχείο. ∆εν ήταν απλά μυστηριώδες, είχε κάτι τρομακτικό, ενώ ο βασικός του ήρωας ήταν πάντα τόσο φοβισμένος», λέει ο σκηνοθέτης. Το βιβλίο, στο οποίο αναφέρεται και είναι βασισμένη η ταινία, είναι το ομώνυμο μυθιστόρημα του Λόρενς Μπλοκ. Πρόκειται για το δέκατο βιβλίο της επιτυχημένης σειράς που παρακολουθεί τις δύσκολες υποθέσεις του ιδιωτικού αστυνομικού Ματ Σκάντερς στο δρόμο για τη λύτρωση. Ενδιαφέρουσα ταινία, χορταστική και ισορροπημένη σκηνοθετικά, με κάποιες υπερβολές, απαραίτητες, κατά τη γνώμη μου, σε τέτοιου είδους ταινίες.

Στρά. Κερ.

«Bekas» του Καρζάν Καντέρ: Ο 10χρονος Ντάνα και ο 7χρονος αδελφός του Ζάνα, ονειρεύονται να αφήσουν το Κουρδιστάν και να φύγουν για την Αμερική. Η ιδέα αυτή τους καρφώθηκε στο μυαλό, όταν μια μέρα παρακολούθησαν από τρύπα στον τοίχο του σινεμά μια ταινία με το Σούπερμαν. Φαντάζονται πως στην Αμερική ο σούπερήρωας θα λύσει όλα τους τα προβλήματα τιμωρώντας του «κακούς». Και ενώ ο Ζάνα ετοιμάζει μια λίστα με εκείνους που θέλει να τιμωρήσει, ο Ντάνα ετοιμάζει το σχέδιο του ταξιδιού που περιλαμβάνει χρήματα, διαβατήρια, μεταφορικό μέσο, τρόπους διαφυγής. Για να περάσουν τα σύνορα πρέπει να περάσουν μέσα από περιοχές που ελέγχονται από εχθρικό στρατό. Σε αυτό θα τους βοηθήσει ο Οσμάν, ένας άνδρας ο οποίος πολέμησε μαζί με το νεκρό πατέρα των δύο ορφανών. Όμως ο Τζαμάλ, ένας λαθρέμπορος που ταξιδεύει μαζί τους, είναι ιδιαίτερα σκληρός με τα δυο παιδιά. Απλό σενάριο, ντοκιμαντερίστικη σκηνοθεσία, αυθόρμητες ερμηνείες.

 «Γκρέις του Μονακό» (Grace of Monaco) του Ολιβιέ Νταάν: Βραβευμένη με Όσκαρ, μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς στο Χόλιγουντ, η Γκρέις Κέλι, εγκαταλείπει την καριέρα της και παντρεύεται τον πρίγκιπα Ρενιέ του Μονακό. Μετά από έξι χρόνια, επιστρέφει στο Χόλιγουντ,

για να παίξει στη νέα ταινία του Χίτσκοκ. Την ίδια εποχή εμπλέκεται στη διαμάχη του συζύγου της με τον Πρόεδρο της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκολ.

«Ο έβδομος γιος» (The seventh son) του Σεργκέι Μποντρόφ: 18oς αιώνας, o πόλεμος μεταξύ του υπερφυσικού και των ανθρώπων μαίνεται… Ο μοναδικός πολέμιος του Κακού, ο δάσκαλος Γκρέγκορι, ικανότατος κυνηγός μαγισσών, φυλακίζει, μαζί με τον τελευταίο μαθητευόμενό του, την πανίσχυρη Μάγισσα Μητέρα Μάλκιν.

 «Αστερίξ: η κατοικία των θεών» (Asterix: Le domaine des dieux) των Αλεξάντρ Αστιέ, Λουί Κλισί: Ο Ιούλιος Καίσαρ για να αλώσει το μικρό γαλατικό χωριό, αποφασίζει να αλλοιώσει τα έθιμα των Γαλατών. Έτσι, χτίζει ρωμαϊκές κατοικίες γύρω από το χωριό, ώστε να έρθουν Ρωμαίοι να κατοικήσουν και να φέρουν μαζί και τον τρόπο ζωής της Ρώμης. Κινούμενο σχέδιο.  «Μια νύχτα στο μουσείο: Το μυστικό του Φαραώ» (Night At The Museum 3: Secret Of The Tomb) του Σον Λέβι: Η μαγεία που ξυπνά τα εκθέματα του μουσείου εξασθενεί. Θα μπορέσουν να την επαναφέρουν ή θα παραμείνουν απλά εκθέματα; Η τρίτη ταινία της κωμικής σειράς με τον Μπεν Στίλερ.

Σινεφίλ

Αλληλεγγύη,

30

ΠΡΟ∆ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

Αν θέλουμε να παράγουμε αλληλεγγύη, πρέπει να κινηθούμε κατά μήκος ενός μονοπατιού, που η αλληλεγγύη το μοιράζεται με την αξιοπρέπεια και την ισότητα, οι οποίες αποτελούν προϋποθέσεις της ελευθερίας της ύπαρξης.

Του Στέφανου Ροντοτά

Το κομβικό θέμα της αλληλεγγύης στις δύσκολες εποχές της νεοφιλελεύθερης επέλασης, όπου το κοινωνικό κράτος κατεδαφίζεται και οι αρχές της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας θεωρούνται πλέον περιττές από την κυρίαρχη ιδεολογία, αντιμετωπίζεται σε βάθος στο δοκίμιο του ιταλού διανοουμένου Στέφανο Ροντοτά «Αλληλεγγύη, μια αναγκαία ουτοπία». Αναφέρεται τόσο στις ρίζες της αλληλεγγύης στο εργατικό κίνημα, καθώς και στις απαρχές του κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη, αλλά χωρίς να περιορίζεται στην ιστορική αναδρομή. Εξηγεί ότι η αλληλεγγύη είναι αναγκαία σήμερα περισσότερο από ποτέ, και μάλιστα στην ευρύτερη μορφή της, όχι μόνο εντός των τειχών του κράτους έθνους κράτους, αλλά και πέρα από τα σύνορά του. Μιλάει για την αναγκαία ουτοπία των αποκλεισμένων, των φτωχών, των μεταναστών, αλλά και για τη σύνδεσή της με τη δημοκρατία σε μια Ευρώπη με έλλειμμα δημοκρατίας και νομιμοποίησης, όπου ο αναστοχασμός της αλληλεγγύης, πέρα από το κοινωνικό κράτος, πρέπει να εμπνέεται από την αξιοπρέπεια και τη συλλογικότητα, όχι από την αγορά. Στο πνεύμα αυτού του αναστοχασμού της αλληλεγγύης, που δεν είναι ουτοπία, αλλά χειροπιαστό εγχείρημα για την κυβέρνηση της αριστεράς, η «Εποχή» παραθέτει κάποια αποσπάσματα από το τελευταίο αυτό βιβλίο του ιταλού στοχαστή.

Λ

έξεις που έμοιαζαν χαμένες, επιστρέφουν στο δημόσιο λόγο και του εμπνέουν νέα δύναμη. Η «αλληλεγγύη» είναι μια απ’ αυτές και, μολονότι είναι βαθιά ενταγμένη στο παρόν, δεν ξεχνάει το παρελθόν και μας επιβάλλει να μελετήσουμε το μέλλον. Είχε γίνει μια προγραμμένη λέξη. Πράγματι, ήθελαν να μας λυτρώσουν απ’ αυτήν και διέγραφαν κάθε θετικό της νόημα, ανατρέποντάς την στο αντίθετό της. ∆εν ήταν ένα στοιχείο που συνδέει καλοπροαίρετα τους ανθρώπους, αλλά έγκλημα: έγκλημα αλληλεγγύης, όταν οι συμπεριφορές αποδοχής του άλλου, του μετανάστη χωρίς χαρτιά για παράδειγμα, θεωρούνται παράνομες και προβλέπονται μέχρι και ποινικές κυρώσεις για όποιον θέλει να του εγγυηθεί θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η υγεία ή η εκπαίδευση. Το γεγονός ότι σήμερα αυτή η λέξη προφέρεται με ένταση, δεν μπορεί να καλύψει τις συνεχείς ρωγμές της αλληλεγγύης. ∆εν διαλύει τα αμφιλεγόμενα στοιχεία που μπορεί να τη συνοδεύουν, και τη συνόδεψαν, όταν γίνεται επίκληση της αλληλεγγύης για να υπάρξει ένα κλείσιμο μέσα σε στενούς κύκλους, τροφοδοτώντας αρνήσεις, αποκλεισμό κάθε ξένου. Με έναν τρόπο που τη φέρνει κοντά σε μια ταυτότητα, η οποία γίνεται «ταυτοτική εμμονή» και συχνά την επικαλύπτει, ως θεματοφύλακας μιας λογικής που χωρίζει το άτομο ή την ομάδα, τοποθετώντας τους απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο.

Μια δημοκρατική αρετή για δύσκολους καιρούς

Όμως ο λόγος που μας επιτρέπει να πάμε πέρα από αυτές τις εχθρικές συμπεριφορές, έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται για μια αρχή που έχει ως στόχο να γκρεμίσει φραγμούς, να ενώσει, να απαιτήσει σχεδόν την αμοιβαία αναγνώριση, και κατ’ αυτόν τον τρόπο να επιτρέψει τη δημιουργία κοινωνικών δεσμών στη διάσταση του οικουμενισμού. ∆εσμών αδελφικών, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε, γιατί η αλληλεγγύη συνδέεται με την αδελφοσύνη, σε ένα παιχνίδι γλωσσικών παραπομπών που ωθεί προς κοινές ρίζες. Στους δύσκολους καιρούς η δύναμη των πραγμάτων είναι αυτή που κάνει αισθητή ως μια ανεξάλειπτη ανάγκη την αναφορά σε αρχές, οι οποίες μας επιτρέπουν να μην αποδεχτούμε τη συγκυρία και τη στεγνή λογική της εξουσίας, ανακαλύπτοντας μια βαθιά ρίζα της αλληλεγγύης «ως σημάδι μη επίθεσης μεταξύ των ανθρώπων». Η διαγραφή της αρχής της αλληλεγγύης ως οδηγού της δημόσιας και ιδιωτικής δράσης και ως κριτηρίου αξιολό-

γησης συμπεριφορών εμφανίζεται, εκτός των άλλων, ως αυθαίρετη πράξη, ως άδικος ακρωτηριασμός της νομικής τάξης. Αυτή η αρχή, όντως, αναφέρεται σε πολλά συντάγματα και σε διεθνή έγγραφα, εμφανίζεται επιπλέον στην ευρωπαϊκή Συνθήκη της Λισαβόνας και πάνω απ’ όλα δίνει τον τίτλο σε ένα από τα κεφάλαια του Χάρτη Θεμελιωδών ∆ικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γίνεται η επίκλησή της ως κανόνα που ισχύει στις κοινωνικές σχέσεις, τον οποίο πρέπει να ακολουθούν και τα Κράτη, κυρίως εκείνα μεταξύ των οποίων υπάρχουν τυπικοί δεσμοί συνεργασίας, όπως για παράδειγμα, μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ∆ιευρύνεται έτσι πέρα από τα εθνικά σύνορα, τοποθετείται σε μια διάσταση όπου οι γενικές αρχές και όχι οι λεπτομερείς κανόνες αποτελούν την πηγή από την οποία πρέπει να αντλούνται οι υποδείξεις για τις ατομικές και συλλογικές, δημόσιες και ιδιωτικές, εθνικές και παγκόσμιες συμπεριφορές (...) Η ιστορία της αλληλεγγύης γνώρισε πολλές δύσκολες στιγμές, ακόμη και παροδικής παρακμής, που όμως δεν μας επιτρέπουν να αγνοήσουμε ένα άλλο πραγματικό δεδομένο ότι εξακολουθεί να υφίσταται η δυνατότητα αναφοράς στην αλληλεγγύη ως ιδρυτική αρχή, ότι διατήρησε σε διάφορα συστήματα μια επωφελή ένταση, που συνεχώς μας υπενθυμίζει ότι ο κόσμος δεν είναι δυνατό να περιοριστεί μόνο στη διάσταση της αγοράς. Η κρίση της αλληλεγγύης στην πράξη δεν μας απαλλάσσει από την υποχρέωση να αναμετρηθούμε με τα ζητήματα που αυτή έθεσε. Τα ζητήματα αυτά έγιναν περισσότερο καυτά από κοινωνικής πλευράς και, ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, απαιτούν από εμάς να τα στοχαζόμαστε έτσι ώστε να διατηρείται ζωντανή η συνειδητοποίηση της ανάγκης να θεωρούμε την αλληλεγγύη ως κατηγορία που μπορεί να την έχουν αρνηθεί στην πράξη, αλλά παραμένει ως ισχυρό και αναγκαίο σημείο αναφοράς για μια διαφορετική πολιτική και θεσμική δράση. Όπως παρατηρήσαμε πολλές φορές, αρχές που πρώτα αναφέρονταν μόνο στη δύναμη της ηθικής ή στην πολιτική δράσης έχουν σήμερα την ισχύ νομικών κανόνων.

Επιστροφή στις αξιακές αρχές

Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να ανακτήσουμε αποφασιστικά το θέμα των αρχών. Ή μήπως αυτή είναι μια αναχρονιστική απαίτηση, που δεν συνειδητοποιεί ότι η κοινωνία ρευστοποιήθηκε, ότι είναι μόνιμα σημαδεμένη από τον κίνδυνο, διευρυμένη προς την παγκό-

σμια σφαίρα και, συνεπώς, δεν μπορεί να αναχθεί σε τέτοια σχήματα; Οι αρχές υποτίθεται ότι ανήκουν στην εποχή των «μεγάλων αφηγήσεων», που έχουν διαγραφεί από τη μεταμοντέρνα αντίληψη. Σε τέτοιο βαθμό που πλέον είναι μόνο διαδικαστικές και συνοδεύουν τη δυναμική που εκδηλώνεται κάθε φορά, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τις «αρχές πρόληψης και προφύλαξης». Αυτή όμως είναι μια απατηλή απεικόνιση, είναι στην πραγματικότητα μια ιδεολογία, που μολαταύτα αποκαλύπτει την ύπαρξη μιας βαθιάς σύγκρουσης, η οποία αφορά τον ίδιο τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία πρέπει να βρει τα θεμέλιά της. Μπορεί η αναζήτηση των αρχών να ακολουθήσει το δρόμο του συνταγματισμού ή πρέπει να δεχτεί μια ριζική αλλαγή παραδείγματος, να εγκαταλείψει τη λογική της σύνδεσης μεταξύ αρχών και θεμελιωδών δικαιωμάτων και να αποδεχτεί την υποταγή στις οικονομικές συμβατότητες ως μοναδική «λογική» αναφορά, επειδή εμπνέεται από μια αναπόφευκτη αρχή της πραγματικότητας;

Αλληλεγγύη, αξιοπρέπεια, ισότητα

Η εναλλακτική λύση υπάρχει και πρέπει να αντιμετωπιστεί, επειδή ακριβώς η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση , η παγκόσμια διάστασή της, προκάλεσε την ανανέωση της απαίτησης να τεθούν οι αρχές στο κέντρο της πολιτικής και κοινωνικής προσοχής, με μια διεύρυνση οριζόντων που αντιτίθεται στην απαίτηση αποκλεισμού τους από μια οπτική του κόσμου. Σε καιρούς που τους χαρακτηρίζει η επισφάλεια, η ανατροπή της ισότητας η δομική εξάπλωση των ανισοτήτων, ή επιστροφή σε μια «υποβαθμισμένη» φτώχεια, το βλέμμα πρέπει να είναι στραμμένο προς το δίκτυο των αρχών, και στις διαδικασίες της ανοικοδόμησής τους. Αυτό, πάντως, είναι ζήτημα που συνδέεται με τη γενικότερη συζήτηση γύρω από τους δημοκρατικούς αγώνες και τη δυνατότητα της αλληλεγγύης να αναγνωρίζεται σ’ αυτούς. Ένας από τους όρους αυτής της αναγνώρισης συνίσταται ακριβώς στη μη τυπική διατήρηση της αρχής της αλληλεγγύης. ∆εν είναι τυχαίο ότι η ιστορική ταξινόμηση της αλληλεγγύης ως «κοινωνικής» συνοδεύτηκε σε νεότερες εποχές, ή και αντικαταστάθηκε, από την αναφορά στη «δημοκρατική» αλληλεγγύη (...) Η ιστορική εμπειρία μας αποδεικνύει πως όταν οι καιροί γίνονται δύσκολοι για την αλληλεγγύη, γίνονται δύσκολοι και για τη δημοκρατία. Το να επαναλαμβάνουμε απλά ότι η ιστορία της αλληλεγγύης δεν υπήρξε

, μια αναγκαία ουτοπία ΠΡΟ∆ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Η ΕΠΟΧΗ 28 ∆εκεμβρίου 2014

ποτέ γραμμική, μπορεί να είναι μια υπερβολικά εύκολη παρηγοριά, ένας τρόπος για να ξεφύγουμε από τα προβλήματα που η αλληλεγγύη θέτει συνεχώς, ακριβώς λόγω της ιδιαιτερότητάς της, ενώ αναμένουμε την επιστροφή των καιρών της μεγέθυνσης που θα διαδεχτούν τους καιρούς της αθλιότητας. Αναφερόμαστε σε μια ιδέα που χαρακτηρίζεται από ένα δικό της εσωτερικό πλεονασμό, η οποία υποδεικνύει πάντοτε κάτι παραπάνω απ’ αυτό που είναι άμεσα υλοποιήσιμο. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ουτοπία όχι μόνο «αναγκαία», αλλά λογική, διότι ακριβώς μέσα στις δυσκολίες αποτελεί μια αναφορά που νομιμοποιεί, ή μάλλον επιβάλλει συμπεριφορές που έρχονται σε αντίθεση με ό,τι θα μπορούσε να θεωρηθεί ξεπεσμός. Η αλληλεγγύη ως αντίδοτο της παράδοσης στο ρεαλισμό. Αυτή η συνειδητοποίηση εμφανίζεται σε μια εποχή, κατά την οποία έχουν γίνει πιο βαθιές και μη ανεκτές η φτώχεια και η ανισότητα. Αυτή η σύμπτωση παράγει επίσης μια αντίφαση ή ένα παράδοξο. Από τη στιγμή που οι δημόσιοι πόροι δεν κατορθώνουν να δώσουν όλες τις απαντήσεις που θα ήταν αναγκαίες, όσο περισσότερο αυτή η κατάσταση παγιώνεται, τόσο περισσότερο η αλληλεγγύη είναι αναγκασμένη να συμβιώσει με την επανεμφάνιση μιας κάποιας «ευτυχούς» δύναμης του πλούτου. Ξεχειλίζει μια γενναιοδωρία κατόχων μεγάλων περιουσιών, που δεν πρέπει να αγνοείται, η οποία μπορεί να αποδειχτεί καλοδεχούμενη, αλλά δεν μπορεί να καταχωρηθεί ως μια από τις μορφές γύρω από τις οποίες είναι δυνατό να ανοικοδομηθεί η διάσταση της αλληλεγγύης. Ένα θέμα είναι, όντως, η συμμετοχή στην παραγωγή αλληλεγγύης μέσα σε ένα πλαίσιο εκπλήρωσης των κοινωνικών υποχρεώσεων. Άλλο θέμα είναι το να αποδίδεται σ’ αυτές τις πρωτοβουλίες μια αξία που αντικαθιστά οποιοδήποτε κοινό σχέδιο. Αν αποδεχτούμε χωρίς κριτική συνείδηση αυτό το γεγονός, κινδυνεύουμε να αναβιώσουμε έναν τρόπο οικοδόμησης εκείνων των κοινωνικών σχέσεων, που ο επισφαλής χαρακτήρας τους είχε αποδειχθεί με την εμφάνιση και παγιοποίηση της αλληλεγγύης. Στη θέση ενός κοινωνικού δεσμού θα ξαναβρίσκαμε τη σχέση γενναιοδωρίας- ευγνωμοσύνης, με μια κεντρική θέση της ιδιοκτησιακής λογικής και μια ουσιαστική έλλειψη ευθύνης όχι μόνο των δημόσιων υποκειμένων, αλλά και των συλλογικών. Η επανασύνδεση

“

Η επανασύνδεση μόνο με το νήμα της γενναιοδωρίας, υπάρχει ο κίνδυνος να μας απομακρύνει από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η οποία θα εγκαταλειφθεί από το δημόσιο, θα παραδοθεί στους ιδιώτες, και στη θέση της θα επανεμφανιστεί και πάλι η ιδέα μιας κοινωνίας οικοδομημένης γύρω από τις υποχρεώσεις των ανώτερων προς τους κατώτερους, των πλούσιων προς τους φτωχούς.

μόνο με το νήμα της γενναιοδωρίας, υπάρχει ο κίνδυνος να μας απομακρύνει από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η οποία θα εγκαταλειφθεί από το δημόσιο, θα παραδοθεί στους ιδιώτες, και στη θέση της θα επανεμφανιστεί και πάλι η ιδέα μιας κοινωνίας οικοδομημένης γύρω από τις υποχρεώσεις των ανώτερων προς τους κατώτερους, των πλούσιων προς τους φτωχούς. Επιβεβαιώνεται έτσι η ανάγκη να παραμείνουμε σταθερά στη θεώρηση της αλληλεγγύης ως αρχής και να υπογραμμίσουμε με σαφήνεια τις σχέσεις που τη συνδέουν άρρηκτα με άλλες αρχές, οι οποίες θεμελιώνουν μια συνταγματική τάξη. Αν θέλουμε να παράγουμε αλληλεγγύη, πρέπει να κινηθούμε κατά μήκος ενός μονοπατιού, που η αλληλεγγύη το μοιράζεται με την αξιοπρέπεια και την ισότητα, οι οποίες αποτελούν προϋποθέσεις της ελευθερίας της ύπαρξης. Αν θέλουμε να εξακολουθήσουμε να βλέπουμε την εκδήλωση της αλληλεγγύης με τη λογική των διάφορων ιστορικών μορφών που προσλαμβάνει ανέκαθεν, πρέπει να αποφύγουμε να χρησιμοποιούμε διατυπώσεις όπως «νέα αλληλεγγύη», που έχουν μόνο μια μέτρια περιγραφική αξία, ενώ γεννούν τον κίνδυνο να λησμονήσουμε τις βαθιές ρίζες από τις οποίες η αλληλεγγύη αντλεί δύναμη και νομιμοποίηση. Επίσης, αν είναι αλήθεια ότι η αλληλεγγύη πρέπει συνεχώς να εφευρίσκεται, το σημείο κλειδί του συλλογισμού μας έγκειται στη θεώρησή της ως αρχή. Μόνο έτσι, εκτός των άλλων, είναι δυνατό να την προβάλλουμε σε ευρύτερες διαστάσεις, από την ευρωπαϊκή έως την παγκόσμια.

Αλληλεγγύη χωρίς σύνορα

Σ’ αυτή την προσπάθεια, όπως πρέπει να ξεφύγουμε από την παγίδα της «ουσιοκρατίας», κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να αποφύγουμε να εμπλακούμε σε μια υπερβολικά εύκολη ανθρωπολογία. Για να παράγουμε αλληλεγγύη, χρειάζεται ένα περιβάλλον που να την «αναγνωρίζει», να εξασφαλίζει συνθήκες και θεσμικά εργαλεία, αντί να αναζητά τρόπους δράσης που ενισχύουν ατομικές τάσεις συνεργασίας (...) Μπορούμε να πούμε ότι η αλληλεγγύη, ακριβώς λόγω του δικτύου σχέσεων που βοηθά να αναδυθούν, είναι μια αρχή που παρέχει τη νομική βάση

31

για μια συνεχή αναδόμηση του κοινωνικο-θεσμικού συστήματος. Αυτή δεν είναι μια εύκολη συνηγορία υπέρ της αλληλεγγύης σε καιρούς οι οποίοι, παρότι συνοδεύονται από συνεχείς αναφορές σ’ αυτήν, προκαλούν ανησυχίες, μας αναγκάζουν να αναρωτηθούμε αν στ’ αλήθεια είναι δυνατή η επιβίωσή της. Για να βγούμε από αυτά τα διλήμματα, που μόνο η πολιτική και η ιστορία μπορούν να επιλύσουν, είναι αναγκαίο να διατηρήσουμε την τάση που προσπαθεί να εντοπίσει καλύτερα την κατηγορία εννοιών, στην οποία ανήκει αυτή η αρχή και η οποία ορίζει τις ικανότητες «μετασχηματισμού» της. Εφόσον πρέπει να εκκινήσουμε από τη διαπίστωση ότι η αλληλεγγύη όχι μόνο ανήκει στη συνταγματική διάσταση, αλλά και την χαρακτηρίζει, πρέπει κατ’ αρχήν να καθορίσουμε ποια είναι η ευρύτητα αυτής της διάστασης, αφού πρώτα ανακτήσουμε τον οικουμενισμό που πρέπει να την χαρακτηρίζει ως αρχή. Σήμερα, όμως, η αναφορά στον οικουμενισμό μας αναγκάζει να προχωρήσουμε πέρα από το εθνικό πλαίσιο στο οποίο ουσιαστικά αναφερόταν, όπου η οικουμενική διεύρυνση της αλληλεγγύης ίσχυε στο εσωτερικό των συνόρων ενός κράτους. Σημαντική κατάκτηση, παρότι ακόμη και σήμερα τίθεται υπό συζήτηση, που ενσαρκώνει ακόμη μια παραδοξότητα: το κράτος– έθνος αντιτάσσεται με τα σύνορά του στη δυνατότητα παραγωγής αληθινής οικουμενικής αλληλεγγύης. Όμως η δύναμη των πραγμάτων και οι κοινωνικές δυναμικές πρόβαλαν την αλληλεγγύη πολύ πέρα από αυτά τα σύνορα. Αρκεί να θυμηθούμε τα ζητήματα της μετανάστευσης ή της προστασίας του περιβάλλοντος ή της διεθνικής εγγύησης των κοινωνικών δικαιωμάτων: που είναι ακριβώς αυτά που προσδιορίζουν το πλαίσιο εντός του οποίου καλείται να λειτουργήσει η αρχή της αλληλεγγύης. Είναι κατανοητό, επομένως, ότι μιλάμε πλέον για μια «αλληλεγγύη των πολιτών του κόσμου» (cosmopolitan solidarity), προσδιορίζοντας έτσι τον χώρο στον οποίο πρέπει να αναφερόμαστε, για να θεμελιώσουμε και να αναπτύξουμε τις πολλαπλές ευκαιρίες που η αλληλεγγύη καθιστά δυνατές. Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς

“

«Είμαι στη φυλακή από τα 14 μου. Έκτοτε δεν έχω βγει ποτέ. Τη μισή μου ζωή είμαι στη φυλακή. Μόνο εδώ νιώθω σπίτι μου. Το “έξω” με διώχνει, εδώ μετράει η γνώμη μου. Έχω μάθει πια να επιβιώνω. Το μόνο που δεν έχω είναι γυναίκα. Όλα τα άλλα τα έχω και δεν μου κουνιέται κανείς. Γι’ αυτό και έχω τόσα πειθαρχικά. Όταν στα 16 μου κατάλαβα ότι δεν θα πιάσω γυναίκα ποτέ άρχισα τις συμπλοκές. Όποιον σωφρονιστικό βλέπω μπροστά μου τον χαράσσω. Τι να το κάνω άμα βγω στα 55 μου; ∆εν ξέρω άλλη ζωή. Μόνο αυτή.» ΓΓ, 28 χρονών, κρατούμενος*

“

«Είμαι παιδί της φυλακής. Μπαινοβγαίνω από τα 16 μου. Στη φυλακή τους γνωρίζω όλους. Είμαι κοινωνικός, βλέπεις. ∆είχνω σε όλους σεβασμό και τώρα που μεγάλωσα δείχνουν και σ’ εμένα σεβασμό. Ειδικά με την τελευταία δικογραφία που έφερα, πώς να μην με σέβονται. Έχω να βγάλω δεκαετίες μέσα. Είμαι νιος και θα γεράσω, που λένε. Αν βγω ποτέ, εδώ θα γυρίσω. Σε αγριεύει η φυλακή. Μπήκα παιδί και δεν ξέρω άλλον τρόπο από αυτόν των κρατουμένων.» ∆∆, 27 χρονών, κρατούμενος*

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝΑ

* Αποσπάσματα από συνεντεύξεις κρατουμένων στο πλαίσιο διδακτορικής έρευνας

Άγιε Βασίλη, δώρισέ µου την αποφυλάκιση Τ

ην περασμένη ∆ευτέρα, οι πόρτες της φυλακής ανηλίκων Αυλώνα άνοιξαν. Όχι για να βγουν, επιτέλους, τα παιδιά και να σφραγιστούν μία για πάντα αυτές οι φυλακές, αλλά για να υπάρξουν θεατές στη χριστουγεννιάτικη γιορτή του σχολείου, όπως γίνεται σε κάθε άλλο σχολείο που δεν περιστοιχίζεται από τοίχους και καγκελόπορτες κάποιας φυλακής. Οι καρέκλες γέμισαν. Επισκέπτες και μαθητές-κρατούμενοι κάθονται δίπλα δίπλα στις σχολικές καρέκλες. Τα φώτα έκλεισαν και ο Πέτρος ∆αμιανός, διευθυντής του σχολείου, έδωσε το σύνθημα για την έναρξη της γιορτής: «Ας ακούσουμε τα παιδιά. Έχουν να πουν πολλά». Και τα είπαν όλα, από την πρώτη στιγμή: «Η γιορτή μας αφιερώνεται στον πρώην συμμαθητή μας και σήμερα φοιτητή, Νίκο Ρωμανό, που έδωσε έναν αγώνα που μας ενέπνευσε όλους». Φέτος τα παιδιά επέλεξαν να παίξουν τον Καραγκιόζη έγκλειστο.

Ε ρε γλέντια!

Ο Καραγκιόζης και το Κολλητήρι έκλεψαν κεφτέδες από την κουζίνα πολυτελούς εστιατορίου. Προφυλακίστηκαν πάραυτα. «Ε ρε γλέντια, αν το ήξερα θα’ χα μπει νωρίτερα», αναφωνεί ο Καραγκιόζης. «Τρίτη, Πέμπτη μακαρόνια, φάτε μάγκες, βγάλτε χρόνια. Θα φάμε, θα πιούμε και όσο θέλουμε να κοιμηθούμε», συνεχίζει και ύστερα στέλνει το γιό του να παρακολουθήσει το σχολείο λέγοντάς του «Σου δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία». «Μα γιατί μπαμπάκο, πότε είχα πρώτη ευκαιρία;», αναφωνεί το Κολλητήρι. Σε λίγη ώρα το Κολλητήρι και ο Καραγκιόζης αφηγούνται έναν ολόκληρο χρόνο στη φυλακή. Αιτούνται άδεια και απορρίπτεται, σε αντίθεση με τα πειθαρχικά που εγκρίνονται χωρίς δεύτερη σκέψη [Παίξτο καλό παιδί, άριστος μαθητής αν το πειθαρχικό δεν θέλεις να ζωστείς. Παίξτο καλό παιδί, άριστος μαθητής αν θες η άδεια να σου χορηγηθεί]. «Περνά το Πάσχα και έρχεται το καλοκαίρι, όταν διαπιστώνεται μια κολοσσιαία αντίθεση. Την ώρα που κάποιοι ψάχνουν πώς να χωρέσουν την πετσέτα στην πλαζ, κάποιοι άλλοι προσπαθούν να χωρέσουν το στρώμα στο πάτωμα», μας ενημερώνουν οι αφηγητές και ξεκινούν το τραγούδι: «Το καλοκαίρι μες τη φυλακή/ θάλασσα ο ιδρώτας/ λιώνω στο κελί/ ∆εν περνούν οι μέρες, οι ώρες, τα λεπτά/ Αχ να’ μουν σε μια βάρκα με κάτασπρα πανιά». Την ίδια περίοδο, ο Καραγκιόζης δίνει πανελλήνιες. «Προσπά-

θησε, διάβασε, διαγωνίστηκε, πέτυχε», λένε οι αφηγητές. «Επισκέφτηκε τον πρόεδρο της ∆ημοκρατίας, ο οποίος του είπε “Η επιτυχία σου έχει συμβολικό χαρακτήρα”», συμπληρώνουν. Και κάπου εδώ γίνεται μια μικρή παρένθεση. «Ο Νίκος Ρωμανός έδωσε μάχη με τη ζωή και το θάνατο προκειμένου να νιώσει φοιτητής. Ο αγώνας του δικαιώθηκε. Η δικαίωσή του είναι για εμάς ένα φωτεινό αστέρι. Νιώθουμε ότι πλέον παλεύουμε για κάποιο στόχο. Τώρα ξέρουμε ότι αξίζει τον κόπο. Τώρα αισθανόμαστε ότι δεν πάει χαμένη η προσπάθεια».

Χρόνια στραγάλια

Σε επόμενες σκηνή βλέπουμε τον Νιόνιο στο δικαστήριο. Ο δικαστής ανακοινώνει την ποινή: «Πέντε». «Τι πέντε;», ρωτά ο Νιόνιος «Μήνες;», «Όχι», απαντά ο δικαστής, «Χρόνια;» ξαναρωτά, «Όχι, πέντε ολυμπιάδες» του ανταπαντά. «Σ’ ευχαριστώ, ω δικαστή, για την ποινή. Θερμά σ’ ευχαριστώ. Χρόνια στραγάλια μοίρασες, σαν το σκυλί μ’ αλυσίδα μ’ έδεσες», καταλήγει ο Νιόνιος και οδηγείται και αυτός στη φυλακή. Στο τέλος της γιορτής, ανάμεσα σε πολλά τραγούδια, χωρατά και χορούς, τα παιδιά στέλνουν γράμμα στον Άγιο Βασίλη: «Άγιε μου Βασίλη, δεν έκανα αταξίες μέσα στο κελί. Άλλαξέ μου το σήμερα, με το αύριο. Είμαι πλέον σωφρονισμένος εντελώς. Νομίζω ότι αξίζω ένα δώρο και εγώ, την αποφυλάκιση». Και με αυτή την ευχή μας χαιρετούν όλα τα παιδιά: ο Χρήστος, ο Νίκος, ο Σπύρος, ο Τριαντάφυλλος, ο Άχιμ, ο Ρόσο, ο Βασίλης, ο Γιάννης, ο Γρηγόρης, ο Γιάννης, ο Νίκος, ο Κριστιάν, ο Στέργιος, ο Άργκι, ο Στέλιος, ο Ανιασύρ, ο Λέονατ, ο Αλσάλχα, ο Αμπάς, ο Αλί, ο Ορντιόν, ο Ιμράμ, ο Ράμσι, ο Άρλοντ, ο Αμπντούλ, ο Παναγιώτης, ο Άρης, ο Ανίς, ο Βίκτορ, ο Σουνγκιάρ και ο Τογιάν. Και ξανανοίγουν οι πόρτες. Αλλά μόνο για εμάς, για τους επισκέπτες. Οι μαθητές επιστρέφουν στην κανονική τους ζωή, αυτή του κρατούμενου. Η ευχή των παιδιών για το 2015 ήταν η αποφυλάκιση, η δική μας ευχή είναι να καταργηθούν οι φυλακές ανηλίκων. Κανένα παιδί δεν πρέπει να μεγαλώνει στη φυλακή, γιατί απλούστατα αυτή θα θεωρήσει ως σπίτι του και σε αυτή θα γυρνά για όλη του τη ζωή. Και είναι στο χέρι μας αυτή η ευχή να γίνει πραγματικότητα και να δούμε τη μέρα που όλοι μαζί θα γκρεμίσουμε τις φυλακές ανηλίκων για να απελευθερώσουμε από αυτές τα σχολεία. Μόνο αυτά μας χρειάζονται, τίποτε άλλο. Ιωάννα ∆ρόσου