3341
ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ
ΑΡΘΡΑ
Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 29 Ιουνίου 2014 • Αρ. φ. 1209 • 2 €
Θ. Φωτίου: Η κατεπείγουσα απορρύθμιση του χώρου
Κανείς δεν αναρωτήθηκε τι έπρεπε να σχεδιάσουμε για τις ρημαγμένες από την κρίση πόλεις μας σελ. 18
... Θ. Παρασκευόπουλος: Τι είναι η πατρίδα μας;
Η νεοφιλελεύθερη πολιτική δεν αντιμετωπίζεται με επίκληση στον πατριωτισμό σελ 10
... Τ. Τρίκκας: Η πολιτική συμμαχιών της προδιδακτορικής Ε∆Α
Ιστορική εμπειρία που δεν προσφέρεται για εργαλειακή χρήση σελ 23
... Σ. Νιάκας: Η τρομοκρατία αιωρείται πάνω από τη Φιλαδέλφεια
Το σήριαλ “χούλιγκαν εναντίων αριστεράς και αγωνιστών” κρατάει καιρό στην περιοχή σελ. 6
... Τ. Νέγκρι - Σ. Μετζάντρα: Η δυσανάγνωστη» Ευρώπη
Οι αντίθετες περιπτώσεις Ισπανίας και Γαλλίας αναδεικνύουν τη δυσκολία ανάγνωσης της κατάστασης σελ. 30-31
«Μικρή ∆ΕΗ» και ενέργεια ∆εν δικαιολογείται από πουθενά το σπάσιμο της ∆ΕΗ
Συνέντευξη με τους πανεπιστημιακούς Νίκο Χατζηαργυρίου και Γιάννη Μάργαρη σελ. 16-17
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Σ. Σεφερειάδης: Κυβερνησιμότητα και ριζοσπαστισμός μπορούν να συμπλεύσουν Ο ΣΥΡΙΖΑ και τα κοινωνικά κινήματα, το Podemos και η Χρυσή Αυγή σελ. 8-9
... Τ. Χοβαρδάς: Για τη σχέση Οικολογίας και Αριστεράς
Η σχέση αποανάπτυξης και οικοαριστεράς, τα κοινά αγαθά, το περιβάλλον και το μνημόνιο σελ. 20
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Φυλακές: 7η μέρα απεργίας πείνας
Πιέζεται το υπουργείο από την αποφασιστικότητα των 4.600 απεργών πείνας σελ 19
∆ιεκδικούμε τις παραλίες
Με το σύνθημα «Οι παραλίες ανήκουν στους πολίτες και όχι στους εργολάβους και τους «καρχαρίες»» μας καλεί η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, στις 4 μ.μ., στη Μαρίνα Φλοίσβου για να διαδηλώσουμε ενάντια στην εκποίηση του αιγιαλού.
Η ∆ΕΗ ΤΟ ΠΡΩΤΟ «ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
Ενέργεια στο κίνηµα
Το σχέδιο της κυβέρνησης για το σπάσιμο της ∆ΕΗ και την ιδιωτικοποίηση του μεγαλύτερου μέρους της είναι ικανό να δώσει την σπίθα που καιρό τώρα λείπει από το κοινωνικό κίνημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη πάρει την πρωτοβουλία προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή κοινωνική και πολιτική συσπείρωση ενάντια στα κυβερνητικά σχέδια, την ώρα που το δίδυμο Σαμαρά – Βενιζέλου φαίνεται να αντιμετωπίζει και εσωτερικές δυσκολίες από σειρά κυβερνητικών βουλευτών που απειλούν ότι δεν θα ψηφίσουν το σχετικό νομοσχέδιο. Το ξεπούλημα της ∆ΕΗ δεν είναι απλή ιστορία. ∆εν είναι ...μια ακόμα ιδιωτικοποίηση. Είναι μια ακόμα επιχείρηση πλιάτσικου του δημόσιου πλούτου. Αφορά το σοβαρότατο ζήτημα της ενέργειας και εμποδίζει την προσπάθεια παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Αφορά, επίσης, τα θέματα του περιβάλλοντος που στα μάτια των κυβερνώντων φαίνονται «ψύλ-
Ο «αφοσιωμένος» κ. Γιούνκερ Με τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επέλεξαν οι 28 να πετύχουν «ευελιξία» στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης του οποίου οι κανόνες πάντως «παραμένουν ως έχουν», όπως έσπευσε να τονίσει ο Χέρμαν Φαν Ρομπάι. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εκτός από την Βρετανία και την Ουγγαρία, έκαναν αποδεκτή την υποψηφιότητα του πρώην πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου, την οποία υποστήριξε εξαρχής η κ. Μέρκελ, εξασφαλίζοντας στην συνέχεια την συναίνεση των υπολοίπων. Οι υποστηρικτές του κ. Γιούνκερ, μεταξύ των οποίων και ο έλληνας πρωθυπουργός τον θεωρούν «αφοσιωμένο» στην ευρωπαϊκή σταθερότητα. Μόνο ο κ. Κάμερον, έμεινε σταθερά αντίθετος, χαρακτηρίζοντας «κακή μέρα για την Ευρώπη» την πρόταση.
λοι στ’ άχυρα». Ο Αλ. Τσίπρας έκανε ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσει καμία υπογραφή που θα επιτρέπει ένα τέτοιο πλιάτσικο.Τα κοινά αγαθά όμως είναι υπόθεση όλων μας. Η «μικρή ∆ΕΗ», το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, το ασφαλιστικό, η διαθεσιμότητα στο δημόσιο, οι νέες μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις είναι θέματα ικανά να ξεσηκώσουν ένα μεγάλο κίνημα ανατροπής της κυβέρνησης και του μνημονιακού καθεστώτος. Η κυβέρνηση το γνωρίζει καλά και για αυτό θα προσπαθήσει να περάσει όσα περισσότερα γίνεται «στα κρυφά», μέσα από τα θερινά τμήματα της Βουλής. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μπορεί και πρέπει και να τα αναδεικνύει και να πρωτοστατεί στις κινητοποιήσεις. Μόνο αυτό όμως δεν φτάνει. Η κοινωνία οφείλει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Είναι ευκαιρία να δείξει ότι «είναι στην από ’δω πλευρά».
Ο κινηματογράφος είναι τέχνη μαγική Tου Αλέξανδρου Σκούρα
Π
έρυσι το καλοκαίρι βρέθηκα για μια βραδιά στη Μπολόνια. Μόνος μου και χωρίς να ξέρω κανέναν κατέληξα κατά το σούρουπο, στην κεντρική πλατεία της πόλης, την Piazza Maggiore, όπου από νωρίς είχε στηθεί μια μεγάλων διαστάσεων κινηματογραφική οθόνη και καρέκλες είχαν καλύψει το μεγαλύτερο μέρος της πλατείας. Θα έπαιζαν την Ninotchka του Ernst Lubotsch, στο πλαίσιο των θερινών πολιτιστικών εκδηλώσεων της πόλης. Η προβολή άρχισε και καρέκλα ελεύθερη δεν υπήρχε. Έμοιαζε να είχαν μαζευτεί όλοι οι κάτοικοι της ιταλικής πόλης για να τιμήσουν το ιδιαίτερο γεγονός. Πόσο ιδιαίτερη ήταν όμως η προβολή μιας ταινίας του 1939; Πόσοι άνθρωποι θα είχαν πάει να την παρακολουθήσουν σε έναν κινηματογράφο, ακόμα και αν προβαλλόταν δωρεάν; Βρήκα ένα μέρος στο πίσω μέρος της πλατείας, στα σκαλιά της δηΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2
2
ΘΕΜΑΤΑ
Ο κινηματογράφος είναι τέχνη μαγική
«Το σύνδρομο του Κουροπάτκιν μας κυνηγά»
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α
μοτικής βιβλιοθήκης, αρκετά μακριά από την επιβλητική οθόνη. Ο ήχος από τα μεγάφωνα θα μπορούσε να θεωρηθεί κακός, σε σύγκριση με την ποιότητα μιας κινηματογραφικής αίθουσας, αναμεμιγμένος με διάφορους ήχους του δρόμου. Όμως όλα αυτά, όλες οι ποιοτικές αδυναμίες θέασης της ταινίας, εξαφανιζόντουσαν μπροστά στο ξεχωριστό θέμα που διαδραματιζόταν μπροστά μου, στη συλλογική εμπειρία που βρισκόταν σε εξέλιξη. Ως περαστικός, παρακολουθούσα μαζί με Ιταλούς, μια ταινία ενός γερμανού σκηνοθέτη σε μια πλατεία που πήρε τη σημερινή μορφή της κατά τον 15ο αιώνα. Συνειδητοποίησα ότι η προσοχή μου είχε διασπαστεί. Πότε κοιτούσα την οθόνη, πότε το μάτι μου έψαχνε άσκοπα ανάμεσα στους ανθρώπους και στα επιβλητικά κτίρια της πλατείας. Η ταινία είχε λάβει άλλες διαστάσεις, καθώς η φωνή της Greta Garbo αντηχούσε από τα μεγάφωνα σε όλη την κλειστή πλατεία. Μαγεμένος έχασα σταδιακά τη ροή της ταινίας. Ο κινηματογράφος είναι τέχνη μαγική. Μέσα σε μια σκοτεινή αίθουσα, το βλέμμα ανθρώπων διαφορετικών μεταξύ τους, επικεντρώνεται ταυτόχρονα σε ένα σημείο του χώρου, όπου διαδραματίζεται ένα παιχνίδι φωτός και σκιών. Από τα πρώτα χρόνια δημιουργίας του το μέσο κατάφερε να προσελκύσει μαζικό κοινό, πέραν των ταξικών κατηγοριοποιήσεων, με αποτέλεσμα η κοινωνική του διάσταση να μελετηθεί και εκθειαστεί από πλήθος διανοητών. Οι δημόσιες προβολές σε χώρους που δεν συνδέονται παραδοσιακά με το μέσο, επιτυγχάνουν, η ίδια η εμπειρία της θέασης να υπερκεράσει οποιαδήποτε ποιοτική αδυναμία, ακόμα και να καταστήσει την ίδια την ταινία δευτερεύοντα παράγοντα. Η διαδικασία λαμβάνει πρωτεύοντα ρόλο και η κοινωνικότητα της τέχνης του κινηματογράφου αποκαλύπτεται στο μέγιστο βαθμό της. Η προβολή της ταινίας γίνεται σημείο αναφοράς για τη πόλη και τους κατοίκους της. Θα πρέπει να επισημανθεί και μια άλλη διάσταση του φαινομένου, σημαντικότερη ίσως και λιγότερη προφανής. Κάθε δημόσια, ανοιχτή δραστηριότητα καταφέρνει να επανενώσει την πόλη με τους κατοίκους της, καταφέρνει να τους κάνει κοινωνούς μιας συλλογικής δραστηριότητας, όπου η πόλη λειτουργεί ως κάτι περισσότερο από τόπο διεξαγωγής. Επιπλέον, η φύση του κινηματογράφου, ως η πλέον κοινωνική μορφή τέχνης, ενισχύει τη διάσταση της επανένωσης πόλης και πολιτών και τελικά προβάλλεται ως μια απάντηση στον διαρκώς αυξανόμενο φόβο του κατοίκου για την πόλη του. Μόνο γεμίζοντας το δημόσιο χώρο με φως, πόσο μάλλον με το φως από τη κινηματογραφική μηχανή προβολής (έστω και ψηφιακή), ο πολίτης πλησιάζει και γνωρίζει ξανά την πόλη του, επαναπροσδιορίζοντας τελικά τη σχέση του μαζί της. Από τις 20 Ιουνίου, έως και 4 Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται το 4ο Athens Open Air Film Festival, σε διοργάνωση του περιοδικού «Σινεμά». Επιλέγοντας προσεκτικά χώρους, από τις παραδοσιακές μορφές κινηματογραφικής προβολής όπως τα θερινά σινεμά, ως και πιο ιδιαίτερους χώρους όπως μεταξύ άλλων το Νομισματικό Μουσείο, την Πλατεία Αυδή και τον πεζόδρομο της Αεροπαγείτου, το φεστιβάλ καλεί το κινηματογραφικό κοινό να βιώσει μια πρωτόγνωρη, συλλογική εμπειρία. Με ένα εξαιρετικό πρόγραμμα ταινιών, ελληνικών και ξένων, διαφορετικών μεταξύ τους, αλλά εξίσου σημαντικών, η πόλη της Αθήνας φαντάζει να έχει βρει την κινηματογραφική της διέξοδο.
“
Κάθε δημόσια, ανοιχτή δραστηριότητα καταφέρνει να επανενώσει την πόλη με τους κατοίκους της, καταφέρνει να τους κάνει κοινωνούς μιας συλλογικής δραστηριότητας.
* Ο Αλέξανδρος Σκούρας είναι σκηνοθέτης
ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
Στην Πολωνία καταρρέει η κυβέρνηση και πάνε για πρόωρες εκλογές. Αιτία οι δημοσιεύσεις συνομιλιών σε κοσμικό εστιατόριο της Βαρσοβίας μεταξύ κυβερνητικών στελεχών,. Ο υπουργός των Εξωτερικών έλεγε στο συνάδελφό του των Οικονομικών «Ξέρεις η συμμαχία της Πολωνίας με τις ΗΠΑ είναι εντελώς επιβλαβής. Θα έρθουμε σε σύγκρουση με τους Γερμανούς και Ρώσους. Οι δικοί μας νομίζουν ότι όλα είναι τέλεια γιατί πήραν στους Αμερικανούς μια πίπα». Οι Αμερικάνοι τα έμαθαν από πριν αλλά εκδηλώθηκαν μετά το δημοσίευμα και μέσω της διπλωματικής οδού αναρωτήθηκαν «Γιατί μόνο μία; Και άλλες και άλλες». Ο πρωθυπουργός ζήτησε από τον «ανεξάρτητο» Κεντρικό Τραπεζίτη να στηρίξει την κυβέρνησή του, ο τύπος συμφώνησε αλλά με την προϋπόθεση να απομακρυνθεί ο υπουργός Οικονομικών. Ο πρωθυπουργός τι να κάνει αφού το ζητά μια ανεξάρτητη αρχή; Έφαγε τον υπουργό του και έτσι έλαβε τη στήριξή του. Εδώ, που είμαστε πιο ανεπτυγμένη χώρα δε γίνονται αυτά. Στα εστιατόρια που πάνε είναι πλήρως ελεγχόμενα. Ούτε καταλύεται η ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας. Τη φυλάνε σαν κόρη οφθαλμού. Είναι δυνατόν ο Στουρνάρας να ζητήσει την παραίτηση του Χαρδούβελη, ο οποίος είναι το νεοφιλελεύθερο παιδί του. Τέτοια διαβάζει ο Σκουρλέτης και λέει ότι παρακολουθούνται τα τηλέφωνά του όταν μιλά με τον Τσίπρα και άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι δυνατόν; Ούτε στην Πολωνία δεν γίνονται αυτά. Άσε που ούτε ο Σκουρλέτης ούτε ο Τσίπρας πάνε σε χάι εστιατόρια. Τα ταβερνάκια ποιος καταδέχεται να παρακολουθήσει; Στο Ελλάντα άλλωστε υπάρχει εθνική ομοψυχία. Φάνηκε και με τη νίκη της Εθνικής μας. Πρόλαβε όμως ο πρωθυπουργός. Το δικαιούτο. Με εντολή Σαμαρά έβαλε γκολ ο συνονόματός του. Μόνο ο αμετροεπής Άδωνις χάλασε το εθνικό κλίμα γράφοντας στο Tweeter «Ο Σαμαράς έσωσε την Ελλάδα στο παρά 1… Σας θυμίζει κάτι;; Ελλαδάρα!» Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού
Προφανώς μπερδεύτηκε. Νόμισε ότι ο Ελληνάρας που ενθάρρυνε την Εθνική με την αρχαιοελληνική περικεφαλαία και τον ορθόδοξο σταυρό στο κούτελο ήταν ο Αντώνης. Το έχουν οι Σαμαράδες. Ο ένας σώζει την Ελλάδα, ο άλλος, πιο σεμνός, παίζει ωραίο ποδόσφαιρο και ο άλλος ο Τρύφων καλλωπίζει τα μαλλιά κυριών του Κολωνακίου και χορεύει στο Dancing With Stars. Πάντως, σημειολογικά όταν ανατράπηκε ο Σαμαράς κέρδισε η Ελλάδα. Αυτές τις μέρες γίνεται η δίκη του φραουλάδων που πυροβόλησαν τους εργάτες μετανάστες στη Μανωλάδα. Η μόνιμη ερώτηση των συνηγόρων υπεράσπισης είναι «Γιατί δεν έμενες σε ξενοδοχείο και έμενες στα παραπήγματα;» Κάτι ετοίμαζαν οι μετανάστες. Εκεί υπάρχουν ξενοδοχειακές μονάδες 5 αστέρων. Αν είχαν κλείσει εγκαίρως θα είχαν και καλύτερες τιμές. Μας έχουν στριμώξει ασφυκτικά. Μας κτυπούν σαν χταπόδια. Βγαίνει ο ΣΥΡΙΖΑ εναντίον των ιδιωτικοποιήσεων της ΕΥ∆ΑΠ και της ΕΥΑΘ, δογματικά. Τον τάπωσε όμως η Σοφία Βούλτεψη. Ξεπέρασε τον προκάτοχό της Σ. Κεδίκογλου, λέγοντας ότι «ο Μοράλες επανακρατικοποίησε το νερό στη Βολιβία και τώρα δεν ξέρουμε αν είναι μολυσμένο.». Σίγουρα είναι. Η Βολιβία δεν πήγε καν στο Μουντιάλ Συμπλήρωσε μάλιστα ότι «στη Βραζιλία σημειώθηκαν κρούσματα πολιομυελίτιδας». Γι’ αυτό βγήκαν οι Βραζιλιάνοι σε διαδηλώσεις και μας το έκρυψαν τα αντιπολιτευόμενα την κυβέρνηση κανάλια. Τελικά προς τα πού κινείται ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την πρόσφατη απόφαση της ΚΕ του; Η Αφροδίτη Αλ Σάλεχ έγραψε ότι έκανε στροφή στο ΚΚΕ μ-λ. Η παραδοσιακά συντηρητική «Εστία», στο πρωτοσέλιδό της, είχε τίτλο «Ακραίο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ». Τα «ΝΕΑ» δεν είναι τόσο αφοριστικά. Μιλούν με την ιστορία. Στο κύριο άρθρο τους με τον τίτλο «∆εξιότερα, Κουροπάτκιν», γράφουν ότι «αν επιμένει ο ΣΥΡΙΖΑ αριστερά δεν θα μπορέσει να βρει εκλογικό πεδίο. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι τη διόρθωση Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR
πορείας του ΣΥΡΙΖΑ την έχει ανάγκη η χώρα». Έχει απόλυτα δίκιο. Ο Κουροπάτκιν επειδή δεν πήγε δεξιότερα, οι Ρώσοι έπαθαν πανωλεθρία. Πιο συγγενές όμως με την ιστορία του συγκροτήματος θα ήταν να γράψει άρθρο με τον τίτλο «Βάστα Ρόμελ». Όταν γινόταν η μάχη του Ελ Αλαμέιν και οι σύμμαχοι είχαν στριμώξει τον Ρόμελ, οι μαυραγορίτες τα βάφουν μαύρα. Θα τελειώσει ο πόλεμος και μαζί τους τελειώνουν οι μαύρες μπίζνες τους και ενδεχομένως να φοβούνται το κεφάλι τους από τους μαυροσκούφηδες. Φώναζαν, λοιπόν, στην Αθηνάς «Βάστα Ρόμελ». Όταν όμως ήρθαν τα κακά νέα, άρχισαν τα κρυμμένα αγαθά να βγαίνουν στα μαγαζιά. Ότι προλάβαιναν να ξεπουλήσουν. Φασόλια, ρεβίθια, πατάτες. Βάστα Αντώνη, βάστα Βαγγέλη. Βαστάτε Τούρκοι τ’ άλογα. Η Σοσιαλιστική Τάση του ΣΥΡΙΖΑ έβγαλε ανακοίνωση για την επέτειο του θανάτου του Ανδρέα Παπανδρέου, ομνύοντας «στα οράματα του λαού μας για εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική δικαιοσύνη». Έπεσα από τα σύννεφα. Ο ΣΥΡΙΖΑ τι διάβολο θα κάνει όταν θα πάρει την κυβέρνηση. Τα είχε λύσει όλα ο Ανδρέας. * Πιθανόν να διεκδικήσουμε το παγκόσμιο κύπελλο. Ας βάλει η Σοσιαλιστική Τάση από τώρα υποθήκες. Την Κυριακή, αν νικήσει η Εθνική να βγει στην Ομόνοια να πανηγυρίσει. Θα βρει και άλλους πατριώτες του ΣΥΡΙΖΑ.
Γεράσιμος ο Αλιεύς alieys@hotmail.gr
3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341
Του ΣΤΑΘΗ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
“
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Αυτό που παραμένει ως σκληρή πραγματικότητα και δεν μπορεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση είναι, το έχουμε ξαναγράψει, ήττα. Αυτή έρχεται συνεχώς στο τραπέζι. Ο ΣΥΡΙΖΑ, εν τω μεταξύ, επωφελείται και οργανώνει την παρέμβασή του.
Προσεχώς ελαφρύνσεις, αρκεί να ψηφίσετε ΥΣΤΑΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΝΑ ΕΛΕΓΞΕΙ ΤΟΥΣ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΗΣ
Τ
α «ρέστα» της, σχεδόν, βάζει η κυβέρνηση σε μια προσπάθειά της να καλμάρει τα πνεύματα στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να περάσει τα κρίσιμα νομοσχέδια με τα προαπαιτούμενα, όπως για τον αιγιαλό, το ασφαλιστικό, την πώληση της ∆ΕΗ κ.ά. Ο πρωθυπουργός κ. Α. Σαμαράς από τις Βρυξέλλες και ανώτατος παράγων του Υπουργείου Οικονομικών, δηλαδή ο ίδιος ο υπουργός, κ. Γ. Χαρδούβελης, παρενέβησαν συντονισμένα με δηλώσεις τους προσπαθώντας να αναστηλώσουν το κοινωνικό κύρος της κυβέρνησης και να δώσουν κουράγιο στα στελέχη τους, προβάλλοντας την μετά – τρόικα εποχή και εξαγγέλλοντας φοροελαφρύνσεις. Ο κ. Σαμαράς θυμήθηκε, ειδικά, τη μεσαία τάξη και τα πάθη της λόγω μνημονίου και επισήμανε τον κίνδυνο που, εξ αυτού, διατρέχει η δημοκρατία. «Πρέπει να δράσουμε μαζί για να υπερασπίσουμε τις μεσαίες τάξεις των κοινωνιών μας. Γιατί όταν οι μεσαίες τάξεις καταρρέουν τα θεμέλια της δημοκρατίας υπονομεύονται», σημείωσε μιλώντας σε εκδήλωση της αμερικανοϊσραηλινής επιτροπής στις Βρυξέλλες. ∆ιεκτραγώδησε, μάλιστα, την άνευ προηγουμένου υψηλή ανεργία και φτώχεια σημαντικού μέρους του πληθυσμού. Την ίδια στιγμή ο ανώτατος παράγων του Υπουργείου Οικονομικών μιλούσε για ένα «πακέτο» φοροελαφρύνσεων που ετοιμάζει ήδη η κυβέρνηση, το οποίο όμως θα εφαρμοστεί στη ‘μετά – τρόικα’ εποχή (από το 2015 και μετά)… Έσπευδε, εντωμεταξύ, να διευκρινίσει, διότι η τρόικα παρακολουθεί τα πάντα, ότι αυτό θα υλοποιηθεί παράλληλα με το σύνολο των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί και χωρίς να αλλάζουν οι δημοσιονομικοί στόχοι! Προφανώς, θυμίζει τη σκορδαλιά χωρίς σκόρδο, εφόσον δεν αλλάζουν οι δημοσιονομικοί στόχοι, αλλά επειδή υπάρχουν και οι ανάγκες της προπαγάνδας, αναφέρθηκαν ως και τα μέτρα που θα επαναξιολογηθούν: η εισφορά αλληλεγγύης, ο Ενιαίος Φόρος Ακινήτων, ο φόρος καυσίμων. Επαναξιολόγηση, βεβαίως, διευκρινίστηκε, που δεν θα οδηγήσει στην «αφαίρεση» μέτρων που έχουν εφαρμοστεί στο
παρελθόν. Προπαντός, οι όποιες αλλαγές δεν θα θέτουν εν αμφιβόλω την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων. Μετά απ’ όλες αυτές τις διασφαλίσεις η πολεμική φράση «πρέπει επιτέλους να βάλουμε πόδι και να πούμε ότι ως Ελλάδα αυτό θέλουμε να κάνουμε και να τους δείξουμε ότι το κατέχουμε», έχει ελάχιστη αξία. Ο υπουργός μάλιστα φάνηκε να έχει και αρκετή υπομονή. Για παράδειγμα, μιλώντας για το πώς μπορεί να ελαφρυνθεί ο πολίτης, ανέφερε τη φοροδιαφυγή ως πηγή, ως μοναδικό τομέα όπου μπορεί να βρεθούν έσοδα και χρήματα. Τομέας με τον οποίο ο κ. Χαρδούβελης θα ασχοληθεί «πολύ περισσότερο από τους παλαιότερους υπουργούς». Και για την έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία και το πώς θα αντιμετωπισθούν από τις τράπεζες τα προβληματικά δάνεια, ο κ. Χαρδούβελης διαθέτει –πολύ– μελλοντικά σχέδια. Είπε ότι συνιστούν «ευκαιρία αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού τομέα, αλλά θα απαιτηθούν τρία έως τέσσερα χρόνια». ∆εν είναι και πολλά… Ακόμη κι αυτά όμως όταν λέγονται, παρά τις διαβεβαιώσεις για μεταρρυθμίσεις, προαπαιτούμενα, στόχους κτλ, δεν αρέσουν καθόλου στην τρόικα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, άνθρωποί της εξέφρασαν την ανησυχία τους και την άρνησή τους να αποδεχθούν ιδέες «επαναδιαπραγμάτευσης» και φορολογικών ελαφρύνσεων. ∆ιότι, προφανώς, η τρόικα γνωρίζει καλύτερα την ποιότητα των θρυλούμενων δημοσιονομικών επιτευγμάτων της Ελλάδας και των ορίων τους. Γι’ αυτό και όλο μεταθέτει τις υποσχέσεις της -πχ, για το χρέος, όλο και βρίσκει θέματα για να εγκαλεί την κυβέρνηση για καθυστερήσεις και πάει λέγοντας. Ο κ. Σαμαράς γνωρίζει πόσο δύσκολη θα είναι η αξιολόγηση που θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο, η οποία προηγείται της συζήτησης για το χρέος -έχει αναβληθεί από τον Απρίλιο στο θέρος και μετά προς το τέλος του έτους -και επιχειρεί να κατασκευάσει από τώρα μια κάποια άμυνα που όμως κύριο στοιχείο της είναι η επιμονή στην τακτική του «καλού μαθητή». Σε συνέντευξή του στη γερμανική Handelsblatt τόνισε ότι όλοι οι συμμε-
τέχοντες «θα τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους». Η Ελλάδα θα συνεχίσει να εργάζεται στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και την επιτυχή δημοσιονομική πολιτική και οι δανειστές, αντίστοιχα, να κάνουν πράξη τη δέσμευσή τους να συζητήσουν για ελαφρύνσεις του χρέους. Ποιες θα είναι αυτές; «Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί χαμηλότερα επιτόκια, μακρύτερες περιόδους αποπληρωμής και επιπλέον περιόδους χάριτος», εξηγεί ο πρωθυπουργός. Αυτό που παραμένει ως σκληρή πραγματικότητα και δεν μπορεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση είναι, το έχουμε ξαναγράψει, ήττα. Αυτή έρχεται συνεχώς στο τραπέζι. Ο ΣΥΡΙΖΑ, εν τω μεταξύ, επωφελείται και οργανώνει την παρέμβασή του. Προχώρησε γρήγορα στις εκτιμήσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων και στις πρωτοβουλίες που θα πάρει στο άμεσο επόμενο διάστημα χωρίς καμία χρονοτριβή. Η συγκρότηση ενός μπλοκ κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που θα το οδηγήσει στην αυτοδυναμία και τη νίκη είναι η κύρια κατεύθυνσή του. Οι πρώτες του πρωτοβουλίες προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις, και πάντως ανατάραξαν τα νερά. Παρά τη διαστρέβλωση, από μερίδα του τύπου, που ερμήνευσαν την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ως στροφή προς την κεντροαριστερά, τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η Νέα ∆ημοκρατία κατάλαβαν πολύ καλά το περιεχόμενό της. Γι αυτό, ιδίως το ΠΑΣΟΚ, επιτέθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ με κάθε τρόπο. Η πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ να συγκροτηθεί ευρύ λαϊκό μέτωπο για τη σωτηρία του δημοσίου χαρακτήρα της ∆ΕΗ, με συμμετοχή κυρίως κοινωνικών δυνάμεων, προκάλεσε λυσσαλέες αντιδράσεις. ∆ιότι, καθώς θα ακολουθήσουν και ανάλογες πρωτοβουλίες για το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό, το ασφαλιστικό, τις φυλακές τύπου Γ, κ.ά., συγκεντρώνεται το ενδιαφέρον στην κοινωνία. ∆ηλαδή, εκεί που, ακόμα και αν ψηφιστούν στη Βουλή τα προαπαιτούμενα που προωθούν, θα ηττηθούν.
Παύλος Κλαυδιανός
Η μετά-τρόικα ζωή στην Ιρλανδία
3
Μ
ια και πολλή συζήτηση γίνεται στην Ελλάδα ότι όπου να ’ναι έρχεται η μετά–τρόικα εποχή –στόχος ζωής και για τον κ. Σαμαρά– μια εικόνα από την Ιρλανδία είναι ωφέλιμη. Θυμίζουμε ότι η Ιρλανδία, μετ’ επαίνων, βγήκε από το μνημόνιο στο τέλος του 2013. Η πρώτη αξιολόγηση της Κομισιόν αναφέρει τα εξής: • Είναι πολύ περιορισμένοι οι κίνδυνοι να μην αποπληρώσει τους δανειστές, αλλά θα πρέπει να επιβάλλει όσο το δυνατό μεγαλύτερη πειθαρχία στον προϋπολογισμό του 2015 στο πλαίσιο για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2018. • Η κατανάλωση παραμένει αδύναμη λόγω του υψηλού δανεισμού που επιβαρύνει δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Το 2013 η οικονομική δραστηριότητα ήταν μικρότερη του αναμενόμενου, με προοπτική να βελτιωθεί το 2014 και 2015. • Η Κομισιόν αναφέρει την ανησυχία της για μια πολιτική διαμάχη για το αν είναι εφικτή η μείωση των φόρων ή η αύξηση των δαπανών στον προϋπολογισμό του 2015. Προειδοποιεί ότι κάθε μέτρο θα πρέπει να είναι συμβατό με το συμφωνημένο σχέδιο για τη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας με την ΕΕ. • Η Ιρλανδία θα έχει αποπληρώσει το δάνειο των 67,5 δισ. στην τρόικα μέχρι το 2042. Η Κομισιόν θα επανεξετάζει την πορεία της Ιρλανδικής οικονομίας δυο φορές τον χρόνο μέχρι την αποπληρωμή, τουλάχιστον, των τριών τετάρτων αυτών των δανείων. • Το 2014 ο κλάδος υγείας είναι το αδύνατο σημείο στην εκτέλεση του προϋπολογισμού. Ήδη η κυβέρνηση αναθεώρησε προς τα κάτω τις δαπάνες για την υγεία. Αναμένονται έσοδα 500 εκ. ευρώ ή 0,3% του ΑΕΠ από την πώληση της Bord Gais Energy και άλλων δύο εργοστασίων που κατά 95% ελέγχει το δημόσιο. Νομίζω ότι αυτή η ξενάγηση ήταν απαραίτητη για να ξέρουμε για τι μιλάμε. Στην ελληνική περίπτωση, μάλιστα, θα πρέπει να προσθέσουμε τον τομέα των τραπεζών, την υψηλή ανεργία και την αγορά ακινήτων.
Το Σύμφωνο Σταθερότητας ζει και βασιλεύει
Π. Κλ.
Τα πρώτα τηλεγραφήματα για τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Κορυφής της ΕΕ σχετικά με την τύχη του Συμφώνου Σταθερότητας, δεν γεννούν καμία ανησυχία. Θα ζει και θα βασιλεύει και το επόμενο διάστημα. «Κανένας ευρωπαίος ηγέτης δεν ζήτησε την αλλαγή» των κανόνων τόνισε ο Βον Ρομπέι, ενώ τα συμπεράσματα αναφέρουν ρητά: «Σεβόμαστε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης». Υπάρχει και η αποστροφή, βεβαίως, στη «βέλτιστη χρήση της ευελιξίας που βασίζεται στους ισχύοντες κανόνες του». Αυτό μόνο απέσπασαν οι Ρέντζι και Ολάντ.
4
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
Η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ στο περιθώριο των λέξεων Του Νίκου Τσαγκρή
Κ
αθώς γράφω, στο περιθώριο των λέξεων κάνω σκέψεις που, συνήθως, είναι πιο σημαντικές ή πιο αληθινές από τις λέξεις που γράφω, από τη σημασία τους, από το νόημα που επιχειρούν να διατυπώσουν. Και, πολλές φορές, δίπλα στις σκέψεις που κάνω στο περιθώριο των λέξεων που γράφω, τρίτες σκέψεις έρχονται και σαρκάζουν ή σχολιάζουν ή αναιρούν ή μέμφονται τις σκέψεις που κάνω στο περιθώριο των λέξεων που, εν τέλει, γράφω κι εσείς διαβάζετε. Γράφω, ας πούμε, «επιτέλους, έστω αργά, τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ανακάλυψαν ότι η διεύρυνση οφείλει να είναι αμφίπλευρη, ώστε να αποκτήσει τη δυναμική μιας πλατιάς αντιμνημονιακής, δημοκρατικής, προοδευτικής και ριζοσπαστικής συμμαχίας για την ανατροπή της σημερινής τάξης πραγμάτων». Στο περιθώριο των λέξεων, μια σκέψη μου λέει: «Η διεύρυνση δεν οφείλει τίποτα απολύτως, τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ οφείλουν: οφείλουν να δουλέψουν για μια αμφίπλευρη διεύρυνση που θα αποκτήσει τη δυναμική μιας πλατιάς αντιμνημονιακής συμμαχίας ,κλπ, κλπ».
Την ίδια στιγμή, μια τρίτη σκέψη μου σχολιάζει τη δεύτερη: «Τι πάει να πει οφείλουν, τίποτα δεν οφείλουν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και εάν πιστεύουν ότι οφείλουν, τίποτα δεν μπορούν να κάνουν ώστε να μην οφείλουν, τίποτα δεν περνάει από το χέρι τους»… Στο τέλος, σταματάω να γράφω, αφού αντιλαμβάνομαι ότι ξεκίνησα να σχολιάζω μια κακότεχνη αλήθεια, μια αλήθεια που δεν έχει το θάρρος, ούτε καν την τεχνική, του πολιτικού ψέματος: «Η διεύρυνση οφείλει να είναι αμφίπλευρη»! Είναι δυνατόν; Αλλά, ακόμα κι αν συνέχιζα να γράφω, θα ήταν πιο σημαντικό να γράψω, να διατυπώσω δηλαδή, τη σκέψη που πέρασε στο περιθώριο των λέξεων που ξεκίνησα να γράφω, από το να γράψω τις λέξεις που ξεκίνησα να γράφω. Τότε θα έγραφα ότι «η διεύρυνση δεν οφείλει τίποτε, απολύτως τίποτε δεν μπορεί να «οφείλει» η διεύρυνση». Η διεύρυνση οφείλεται, μπορεί μόνο να οφείλεται. «Να οφείλεται στην πολιτική βούληση του προέδρου του κόμματος και των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και στις επαφές, τις κινήσεις, τις πρωτοβουλίες τους εν γένει, για μια αμφίπλευρη διεύρυνση που θα αποκτήσει τη δυναμική, κλπ, κλπ». Ακόμα και έτσι, στο περιθώριο των λέξεων, μια δεύτερη σκέψη μου λέει πως η διεύρυνση, αμφίπλευρη ή μη, δεν μπορεί να οφείλεται στην πολιτική βούληση, και μόνον, του προέδρου και των στελεχών του κόμματος, η διεύρυνση, αμφίπλευρη ή μη, στις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις ένθεν – κακείθεν του ΣΥΡΙΖΑ… οφείλει να οφείλεται, αυτές έχουν τον πρώτο λόγο εάν θα διευρύνουν τον ΣΥΡΙΖΑ, αμφίπλευρα ή μη.
Μπορεί να είναι αμφίπλευρη η διεύρυνση;
Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΩΝΗ
Όμως, καθώς γράφω αυτό το «αμφίπλευρα ή μη», μια τρίτη σκέψη σκάει μύτη και σαρκάζει τη δεύτερη, εκείνο το «μη» δίπλα στο «αμφίπλευρα». Ένα «μη» που, ξεδιάντροπα, αμφισβητεί το «αμφίπλευρα» δίπλα του. ∆ιότι «αμφίπλευρα του ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει ένθεν – κακείθεν του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή εκ δεξιών και εξ αριστερών του αντίστοιχα. Και, εκείνο το «μη» δίπλα στο «αμφίπλευρα» μπορεί να αποκλείει το «ένθεν» ή το «κακείθεν», ή και τα δύο: - «Σίγουρα το κακείθεν αποκλείει», παρεμβαίνει η πρώτη σκέψη. Και, «δεν το αποκλείει, αυτό-αποκλείεται», συμπληρώνει η δεύτερη, αποκαλύπτοντας ότι το «κακείθεν» αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ, που αυτό-αποκλείεται, είναι το ΚΚΕ. Σιγά τις σκέψεις θα μου πείτε, και δικαίως, αφού είναι κοινός τόπος ότι το σημερινό ΚΚΕ αρνείται συστηματικά κάθε ιδέα συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ καθιστώντας αδύνατη μιαν «αμφίπλευρη διεύρυνση, κλπ, κλπ». Θα μπορούσα ακόμα να προσθέσω ότι καθώς ο πρόεδρος και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ αποφασίζουν ότι η διεύρυνση «οφείλει να είναι αμφίπλευρη» γνωρίζοντας ότι είναι αδύνατον να είναι, αποκαλύπτουν την παγίδευσή τους σε μια ακατανόητη εμμονή για συνεργασία με το ΚΚΕ. Εμμονή που εγείρει καχυποψίες για τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό του ΣΥΡΙΖΑ υπονομεύοντας την διεύρυνση του. Όχι μόνο κακείθεν αλλά και ένθεν, δηλαδή προς τη κεντροαριστερά. Παραθέτοντας, κάπως έτσι, τις σκέψεις που περνούν στο περιθώριο των λέξεων την ώρα που γράφω, καθώς και τις τρίτες σκέψεις που τις σχολιάζουν ή τις σαρκάζουν ή τις αναιρούν, θα μπορούσα να γράψω ένα σημαντικό κείμενο για την πολιτική λειτουργία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του προέδρου του, των βουλευτών του, των στελεχών του, του οργανωμένου, εν γένει, «σώματός» του. Σημαντικό, από την άποψη ότι θα απέδιδε τη βαθύτερη αλήθεια του συγγραφέα για την πολιτική συμμαχιών του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά, και αυτή η «αλήθεια» θα μπορούσε να είναι αλήθεια σχετική ή και ψέμα. Εκτός κι αν πιστεύει κανείς ότι η αλήθεια κρύβεται στις λέξεις. Ή στις σκέψεις που περνούν στο περιθώριο των λέξεων, καθώς ο συγγραφέας γράφει.
Κοπτοραπτική
∆εύτερη και τρίτη σκέψη
Το καταστατικό παιδιά...
Τ
ο άρθρο 21 του καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ ρυθμίζει τη λειτουργία των τάσεων εντός του κόμματος. Στην δεύτερη παράγραφο μάλιστα γράφει: «οι τάσεις δεν είναι μόνιμο σχήμα, δεν νοούνται ως μικρογραφία κόμματος με κάθετη οργανωτική δομή και διοικητικά όργανα και πολύ περισσότερο με δική τους πειθαρχία». Τώρα θα σκέφτεστε τι μας έπιασε και θυμηθήκαμε το καταστατικό. Αφορμή υπήρξε μια «βόλτα» στην ιστοσελίδα της Σοσιαλιστικής Τάσης του ΣΥΡΙΖΑ. Είδαμε μια πρόσκληση σε εκδήλωση της Σοσιαλιστικής Τάσης με υπογραφή «Τοπικός Σύνδεσμος Περιστερίου». Επειδή ξαφνιαστήκαμε επικοινωνήσαμε με τους συντρόφους όπου μας διευκρίνισαν ότι δεν υπάρχει τέτοια οργανωτική δομή και πως πρόκειται περί λάθους παραπέμποντας μας στην ιστοσελίδα τους όπου η ίδια πρόσκληση υπογράφεται απλά από τη Σοσιαλιστική Τάση. Επί της ευκαιρίας βέβαια κάναμε μια βόλτα στο σάιτ όπου βρήκαμε την «Πολιτική Γραμματεία» η οποία αποτελείται από 25 άτομα. Επιπλέον, υπάρχουν δύο λινκς όπου στο ένα κάποιος μπορεί να προεγγραφεί στον ΣΥΡΙΖΑ και στο άλλο να δηλώσει συμμετοχή στη Σοσιαλιστική Τάση. Αυτά βλέπει ο Μαρσέλ και αναρωτιέται με κάτι συντρόφους που ενοχλήθηκαν από την δημόσια δήλωση της Σοσιαλιστικής Τάσης για τα 18 χρόνια από το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου.
Τέρμα η πλάκα
Κ
αι μεις πλακίτσα κάνουμε αλλά το πράγμα καμιά φορά δείχνει να ξεφεύγει. Στην «Αυγή» της προηγούμενης Τετάρτης δημοσιεύτηκε το άρθρο του ∆. Χρήστου «Τι σημαίνει τέρμα η πλάκα» με αφορμή μια φράση του Αλ.
Τσίπρα στη συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ. Πέραν διαφόρων άλλων υποτιμητικών για όσους βάζουν ερωτήματα στον εσωκομματικό διάλογο, ο αρθρογράφος κάνει αναφορά σε «προσωπικά παιχνίδια κάποιων που φοβούνται να κυβερνήσουν». Επειδή αυτά είναι βαριά πράγματα να λέγονται και επειδή ο σύντροφος Χρήστου είναι γνωστός για το ήθος του φανταζόμαστε ότι σε επόμενο άρθρο θα γίνει πιο συγκεκριμένος για αυτούς που παίζουν «προσωπικά παιχνίδια». Αλλιώς, τέρμα η πλάκα!
∆εν ρωτάει ο Σταύρος
Ω
ς γνωστόν το δίδυμο Μαρσέλ και Μισέλ έχουν μεγάλη αγάπη στο Ποτάμι. Ο ex officio σύνεδρος Σταύρος Θεοδωράκης δήλωσε ότι το συνέδριο του κόμματος θα γίνει στο Λαύριο για συμβολικούς λόγους καθώς «άμα βγάλεις το πρώτο γράμμα (δηλαδή το «λ») διαβάζεις ...αύριο! Και επειδή το «κόμμα» εκφράζει το ... αύριο, πήγαμε στο Λαύριο» Άμα πάντως ρώταγε έναν από τους δυο μας θα του βρίσκαμε καλύτερο μέρος, όπου θα μπορούσε να συνδυάσει και το κάμπινγκ που δεν μπόρεσε να κάνει στην Αλεξανδρούπολη. Στην παραλία «Της Γριάς το πήδημα» στην Άνδρο.
Ψύχραιμα, Οδυσσέα
«Ο
ταν έξω από το σπίτι είναι μια μπουλντόζα και απειλεί να το κατεδαφίσει, δεν έχουν σημασία οι διαφωνίες για την διαρρύθμιση αλλά πρώτα πρέπει να σώσουμε το σπίτι», δήλωσε ο Αλ. Τσίπρας στην εκδήλωση που έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ για τη ∆ΕΗ. Ο καλεσμένος, Οδυσσέας Βουδούρης τότε αντέτεινε: «Όταν όμως η μπουλντόζα φύγει, αυτοί που έδωσαν μάχη εναντίον της θα πρέπει να έχουν λόγο και στη διαρρύθμιση». Η ατάκα του υποψή-
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014 φιου περιφερειάρχη Πελοποννήσου πάντως προκάλεσε ποικίλα σχόλια στο περιθώριο της εκδήλωσης. Το πιο εύστοχο; «Τέτοιο θάρρος μετά από τέτοιο ποσοστό είναι αξιέπαινο. Αν έπαιρνε και την περιφέρεια θα ερχότανε με τους μπογιατζήδες στο σπίτι».
Το σάιτ της Νεολαίας
Τα σκυλιά γαβγίζουν, το καραβάνι προχωρεί Το ενδεχόμενο αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ και οι “αδυναμίες” των αντιπάλων του
Πογκρόμ εναντίον χρηστών
Μ
ια μεγάλη γιορτή διοργάνωσε στο πεδίο του Άρεως το ΚΕΘΕΑ Εν ∆ράσει την περασμένη Πέμπτη με αφορμή τη μέρα κατά των ναρκωτικών και η αστυνομία είπε να «γιορτάσει» και αυτή με το δικό της τρόπο. Εξαπέλυσε πογκρόμ κατά των χρηστών που «συχνάζουν» στο πάρκο, προβαίνοντας σε πλείστες προσαγωγές. Ένας από τους λόγους που το ΚΕΘΕΑ επέλεξε να διοργανώσει τη συναυλία στο πεδίο του Άρεως είναι γιατί πίσω από το άγαλμα του Κωνσταντίνου έχει μεταφερθεί η «πιάτσα της Τοτσίτσα». Έτσι, ήταν μοναδική ευκαιρία οι χρήστες να συναντηθούν με τις ομάδες ενημέρωσης του ΚΕΘΕΑ και, ίσως, έτσι να επιλέξουν να αλλάξουν τη ζωή τους. Όμως, παρότι ήμασταν πολλοί και πολλές και χειροκροτήσαμε με όλες μας τις δυνάμεις τα παιδιά που παρακολουθούν το πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ, κανείς χρήστης δεν ήταν εκεί, μπας και δει με άλλο μάτι τη ζωή. Κρίμα, πραγματικά κρίμα. Μαρσέλ & Μισέλ
Του ∆ημήτρη Πετσετίδη
Π
ολύ ωραίο είναι το σάιτ της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ (neolaiasyriza.gr) που «ανέβηκε» μόλις την προηγούμενη Παρασκευή. Ο επισκέπτης μπορεί να δει εκεί τις ανακοινώσεις αλλά και την οργανωτική δομή, τις δράσεις και τις επιτροπές της. Αυτό όμως που κλέβει τις εντυπώσεις είναι ο διαδραστικός χάρτης με όλες τις Οργανώσεις Μελών της Νεολαίας. Όπως αναφέρει η Επιτροπή Επικοινωνίας της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ: «Χωρίς «ειδικούς», χωρίς μπάτζετ, καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα αριστερό, πολιτικό, νεανικό site που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες. Στο εσωτερικό μπορείτε να βρείτε παλαιότερο και τρέχον υλικό, ανακοινώσεις, τις θέσεις της οργάνωσης και τον τρόπο λειτουργίας της, τις επεξεργασίες των επιτροπών, τις Οργανώσεις Μελών ανά την Ελλάδα και την Ευρώπη κλπ. Το Site λειτουργεί και σε διεθνή έκδοση στα αγγλικά. Παρατηρήσεις, ελλείψεις και προτάσεις είναι παραπάνω από επιθυμητές!» Εμείς απλά να ευχηθούμε...και εις ανώτερα.
5
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Τ
ην ώρα που εντείνονται οι επιθέσεις εναντίον της πολιτικής γραμμής του ΣΥΡΙΖΑ, κάνουν την εμφάνισή τους «ανοίγματα» προς την πλευρά του από δυνάμεις που δεν θα το περίμενε κανείς. Χαρακτηριστικό δείγμα το πρωτοσέλιδο σχόλιο των Νέων (23/6): «Στην Κουμουνδούρου πρέπει να αντιληφθούν ότι αν επιμείνουν αριστερά, δεν θα μπορέσουν να βρουν εκλογικό πεδίο. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι τη διόρθωση πορείας του ΣΥΡΙΖΑ την έχει ανάγκη η χώρα». Εκείνο που φαίνεται να τρομάζει τις δυνάμεις που αξιοποίησαν την κρίση σαν ευκαιρία για να κάνουν καθεστώς τα μνημόνια, είναι το ενδεχόμενο στις επερχόμενες εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ να μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση χωρίς να αλλάξει γραμμή πλεύσης, χωρίς να εξαρτάται από την ψήφο αντίπαλων δυνάμεων. Με αυτό το ενδεχόμενο κατά νου δοκιμάζονται δύο τακτικές αποτροπής
“
Η όλη συζήτηση περί συμμαχιών του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται σαν να ξαναανακαλύπτουμε το ποδήλατο. Σαν ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι ένας συμμαχικός τόποςχώρος, σαν να μην έγινε ενιαίο κόμμα, σαν να μην υπήρξαν ποτέ στην πολιτική ιστορία οι μορφές της συνεργασίας με πρόσωπα ή ομάδες, της πολιτικής ή εκλογικής σύμπραξης, των μετώπων...
του:
Ο ΣΥΡΙΖΑ «πρέπει να αλλάξει» * Κατασυκοφαντείται η πολιτική του ως καταστροφική, ώστε να αποτραπεί η προσέγγιση ταλαντευόμενων στρωμάτων που δεν βλέπουν, όμως, οποιοδήποτε βιώσιμο μέλλον στη συνέχιση της μνημονιακής καταιγίδας. «Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να κερδίσει στο ορατό μέλλον, επειδή γύρω του έχει δημιουργηθεί μια ανθεκτική «υγειονομική ζώνη’’», αποφαίνεται ο κ. Γ. Πρετεντέρης («Νέα» 24/6). Για να εξηγήσει όμως το 27% των ευρωεκλογών, καταφεύγει στη ρηχή διαπίστωση ότι «βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο σημείο»... Μήπως, όμως, είχε και την κατάλληλη πολιτική; Επ’ αυτού αποφεύγει να τοποθετηθεί, εκτίθεται πάντως λίγο πιο κάτω, ότι αυτό είναι το πρόβλημα (για τον ίδιο...): «∆εν μπορεί [ο ΣΥΡΙΖΑ] να αλλάξει, όσοι κι αν προσφερθούν να συμμαχήσουν μαζί του»(...) Αυτή η αλλοπρόσαλλη φυσιογνωμία [του] αποτελεί ταυτοχρόνως τη δύναμη και την αδυναμία του». Ο συνάδελφός του κ. Γ. Λακόπουλος, πάντως, δεν είναι τόσο απόλυτος και συμβουλεύει τον ΣΥΡΙΖΑ να κάνει όπως ο Α. Παπανδρέου το 1977: «Να ανοίξει τις πόρτες σε δυνάμεις- και συνακόλουθα και σε πολιτικές θέσεις – που μπορούν να διαμορφώσουν πλειοψηφία». Ξεχνά, όμως, ότι ο αείμνηστος «άνοιξε τις πόρτες», χωρίς να αλλάξει πολιτική. Όποιος ανατρέξει στις εφημερίδες της εποχής, θα διαπιστώσει ότι μάλλον σκλήρυνε τη στάση του προεκλογικά, το ΠΑΣΟΚ της εποχής εκείνης. ∆εν θα συμβουλεύαμε, βέβαια, τον ΣΥΡΙΖΑ να κάνει το ίδιο, γιατί ναι μεν κάπως έτσι «έκοψε εισιτήριο για το Μαξίμου» ο Α. Παπανδρέου, κατά τα λεγόμενα του κ. Λακόπουλου, αλλά στο τέρμα του ταξιδιού περίμενε το ΠΑΣΟΚ του Σημίτη, του ΓΑΠ και του Βενιζέλου (υπάρχουν, άραγε, και χειρότερα;)
Να ενισχυθεί η «κεντροαριστερά»
* Η δεύτερη τακτική αποτροπής του ενδεχόμενου να σχηματιστεί κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ προτιμάει την ενίσχυση της
προσπάθειας να ανασυγκροτηθεί η αριστερή πτέρυγα του Κέντρου, ώστε να μην καταστεί δυνατή η σύγκλιση των ενδιάμεσων στρωμάτων στην κοίτη του ΣΥΡΙΖΑ· να προσανατολιστούν στην «κεντροαριστερά». Με ποιο σκοπό; «Ο διάλογος [με τον ΣΥΡΙΖΑ], για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο συσχετισμών που θα αποτρέπουν τις ανεδαφικές και επικίνδυνες επιλογές του», μας εξηγεί σε άρθρο του στα «Νέα» (25/6) ο κ. Γ. Τούντας. Κοινός στόχος, να αποστεί ο ΣΥΡΙΖΑ από το αριστερό ριζοσπαστικό πρόγραμμα, με το οποίο έφτασε ως εδώ. Βασικό επιχείρημα, ότι η πολιτική αυτή «έχει πιάσει ταβάνι». Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεχτεί να μπει σ’ αυτή τη συλλογιστική του «ταβανιού», θα έχει δεχτεί τη συλλογιστική των αντιπάλων, που στηρίζεται σε μια αναπόδεικτη παραδοχή. Επιπλέον, κινδυνεύει να κάνει δύο ασυγχώρητα λάθη:
Η λογική του «ταβανιού»
* Να αρχίσει να ψάχνει για «ανοίγματα» που πάντα κάτι σηματοδοτούν, δίνοντας βάρος κυρίως στο σημαίνον και όχι στο σημαινόμενο, που είναι το κόμμα και η πολιτική του και η σχέση τους με την τεράστια πλειονότητα των λαϊκών στρωμάτων. Στρέφοντας ξανά και ξανά την προσοχή του όχι στο τι πραγματικά μπορεί να γίνει ο ίδιος για την κοινωνία, αλλά στο τι σηματοδοτεί στο πεδίο που ορίζει η επιδερμική επικοινωνία. * Να αρχίσει να σκέφτεται πού «χάνει» η γραμμή του, τη στιγμή που όλα δείχνουν ότι κερδίζει. Και γραμμή που κερδίζει δεν την αλλάζεις (για να σμίξουμε με το πνεύμα των ποδοσφαιρικών ημερών...) Αν ηττηθεί, βλέπουμε. Ένα είδος ήττας, πάντως, θα ήταν να αλλάξει προκαταβολικά. Εκείνο που προκαλεί σύγχυση, πέραν των άλλων, είναι ότι η όλη συζήτηση περί συμμαχιών του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται σαν να ξαναανακαλύπτουμε το ποδήλατο. Σαν ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι ένας συμμαχικός τόπος-χώρος, σαν να μην έγινε ενιαίο κόμμα, σαν να μην υπήρξαν ποτέ στην πολιτική ιστορία οι μορφές της συνεργασίας με πρόσωπα ή ομάδες, της πολιτικής ή εκλογικής σύμπραξης, των μετώπων... Μορφές που και ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αξιοποιεί όταν και όπου προσφέρονται, ώστε να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση δυνάμεων γύρω του και τη μεγαλύτερη δυνατή εκλογική πλειοψηφία στις εκλογές, αλλά και την ευρύτερη κοινωνικοπολιτική στήριξη, που θα την χρειαστεί πολύ. Έχοντας μία και μόνη σταθερά: την πρότασή του, το πρόγραμμά του. Αν γίνει κάτι άλλο ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε δεν θα έχει κερδίσει αυτός, αλλά οι αντίπαλοί του.
Χ. Γεωργούλας
6
“
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η τρομοκρατία αιωρείται πάνω από τη Φιλαδέλφεια
Υπήρξαν τοποθετήσεις που πίεζαν προς τη διασταλτική ερμηνεία της συνεδριακής απόφασης για τις συμμαχίες και άλλες στη συσταλτική. Η απόφαση της ΚΕ, τελικά, συνιστά μία επαρκή σύνθεση και ισορροπία.
Η
Τ
ο σήριαλ “χούλιγκαν εναντίον αριστεράς και αγωνιστών” κρατάει καιρό τώρα στην Φιλαδέλφεια. Για μήνες στηνόταν ένα σκηνικό απειλών και τρομοκρατίας απέναντι στα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τον υποψήφιο – εκλεγμένο πλέον – δήμαρχο Άρη Βασιλόπουλο αλλά και αγωνιστές και κάτοικους της περιοχής από “οπαδούς”.
Το χρονικό των επιθέσεων
Τον περασμένο Νοέμβρη στο δημοτικό συμβούλιο της Φιλαδέλφειας παρουσία 300 αφιονισμένων οπαδών της ΑΕΚ υπήρξε οργανωμένη επίθεση στην αριστερά με προπηλακισμούς. Το Πάσχα, το εκλογικό περίπτερο της “∆ύναμη Πολιτών” καταστράφηκε μετά από επίθεση με γκαζάκια. Σε προεκλογικό πάρτι της παράταξης αποτράπηκε επίθεση από ομάδα 20 χούλιγκαν. Την ημέρα και ώρα της κεντρικής προεκλογικής εκδήλωσης της παράταξης είχε καλεστεί παράλληλα συλλαλητήριο “για το γήπεδο”. Μετά τις εκλογές, χούλιγκαν διέλυσαν συγκέντρωση κατοίκων που συζητούσαν το ρυθμιστικό, και επιτέθηκαν φραστικά στους δημοτικούς συμβούλους της ∆ύναμης Πολιτών στο δημοτικό συμβούλιο της περασμένης εβδομάδας. Την Παρασκευή 20/6, τα ίδια σκηνικά επαναλήφθηκαν σε μεγαλύτερη ένταση συνοδευόμενα πλέον από βανδαλισμό της κοινωνικής κατάληψης “Στρούγκα”. Όλα τα παραπάνω αποτελούν τα σημαντικότερα γεγονότα που καταγράφουν μια αιωρούμενη τρομοκρατία που απλώνεται πάνω από την περιοχή τους τελευταίους μήνες. Την περασμένη Τρίτη, η κλιμάκωση των επιθέσεων αυτών πέρασε σε νέα φάση. Το απόγευμα είχε καλεστεί ανοιχτή εκδήλωση για το Ρυθμιστικό Σχέδιο με ομιλητές τους εκλεγμένους δημάρχους Νέας Ιωνίας Ηρακλή Γκότση και Φιλαδέλφειας Χαλκηδόνας Άρη Βασιλόπουλο, καθώς και τον δασολόγο Ηλία Αποστολίδη. Λίγο πριν φτάσει η ώρα να ξεκινήσει η εκδήλωση, 150-200 “οπαδοί” εισέβαλαν στο χώρο και με συνθήματα και επιθετική συμπεριφορά επέβαλαν ένα αφόρητο κλίμα για να γίνει οποιαδήποτε στοιχειώδης συζήτηση. Κατόπιν τούτου, οι οργανωτές της εκδήλωσης. Σε όλη την διάρκεια των αλητειών, η αστυνομία ήταν απλά παρούσα, ανεχόμενη επί της ουσίας τα πάντα. Μετά την αποχώρηση των συγκεντρωμένων, μια ομάδα από γνωστούς νεοναζί του “Ghetto 21”, απρόκλητα επιτέθηκε σε νεολαίους που έφευγαν από το χώρο.
Ευθύ χτύπημα στη δημοκρατία
Τα τελευταία περιστατικά ανεβάζουν πλέον ποιοτικά και ποσοτικά σε άλλο επίπεδο την αντιπαράθεση για το γήπεδο. Καταρχάς, αποτελεί ευθύ χτύπημα στη δημοκρατία: οι ορδές των αλητών δεν επιτέθηκαν απλά σε “όσους δεν θέλουν το γήπεδο”, έφτυσαν στα μούτρα τον λαό δύο γειτονιών και τους εκλεγμένους δημάρχους τους! Στο τέλος δε, η επίθεση είχε χαρακτηριστικά αντιαρι-
στερού πογκρόμ... Εδώ πρέπει να σταθούμε λίγο παραπάνω, μιας και δεν μπορούμε να να χρεώσουμε σε όλους τους φίλαθλους της ΑΕΚ αντιαριστερά, αντιδημοκρατικά ή και φασιστικά αισθήματα. Όμως οφείλουμε να σημειώσουμε τα εξής: - Η επίθεση στο τέλος καθοδηγήθηκε από γνωστούς νεοναζί. - Τα διάφορα φασιστοσάιτ έσπευσαν να αγκαλιάσουν τα γεγονότα. - ∆εν είναι καθόλου άσχετο το ότι παρότι η ΑΕΚ δεν έχει γήπεδο εδώ και 15 χρόνια, οι επιθέσεις γίνονται τώρα που αναλαμβάνει τη διοίκηση του δήμου η ριζοσπαστική αριστερά. - Η αστυνομία με την αδράνειά της στην ουσία καλύπτει. - Είναι γνωστή η προσπάθεια του εκλεκτού του Σαμαρά (ή μήπως το αντίστροφο;) Μελισσανίδη να αναδιαρθρώσει την παλιά Original, τον μεγαλύτερο σύνδεσμο της ΑΕΚ στα πρότυπα του “No Politica” που έχει επιβληθεί από τον Μαρινάκη με την επικουρία των νεοναζί στην “Θύρα 7” του Ολυμπιακού. - Η Original, παρά το αντίφα προφίλ που υποτίθεται πως υιοθετεί, δεν έχει βγάλει ούτε μια καταδικαστική ανακοίνωση για τα γεγονότα. Σε τελική ανάλυση, ο φασισμός πάνω από ιδεολογία είναι δράση. Αν κινείσαι σαν φασίστας, αν σε επιδοκιμάζουν οι φασίστες, αν σε ενισχύει λαθρέμπορας μεγαλοκαπιταλιστής, αν την πέφτεις σ’ αριστερούς και αγωνιστές, μάλλον πρέπει να ψαχτείς λίγο παραπάνω για το τι είσαι.
Τα καθήκοντα ανεβαίνουν
Πλέον, για την αριστερά τα καθήκοντα ανεβαίνουν. Οφείλουμε καταρχάς να σταθούμε αλληλέγγυοι στους συντρόφους μας στην Φιλαδέλφεια. Κάθε πρωτοβουλία που επιλέγουν να κάνουν για να διεκδικήσουν τα αυτονόητα και τη στοιχειώδη δημοκρατική λειτουργία στον δήμο τους πρέπει να σημαίνει για εμάς συναγερμό. Οφείλουμε όμως να συζητήσουμε σε νέα βάση και την πολιτική μας στάση. Είναι πλέον ανοιχτό το ερώτημα εάν θα πρέπει να ικανοποιούνται οι ορέξεις των χούλιγκαν, που καθοδηγούνται από λαμόγια και έχουν στην εμπροσθοφυλακή τους φασίστες. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύσκολο έργο μπροστά του όταν κερδίσει την κυβερνητική θέση. Η περίπτωση της Φιλαδέλφειας δεν απέχει πολύ από το να είναι ένα πρώτο “κρας τεστ”. ∆εν είναι κάτι που αφορά μόνο τη δημοτική αρχή, ή και την περιφερειακή αρχή. Αφορά τη γραμμή του κόμματος. Αν κυριαρχήσει η διστακτικότητα και οι ενδοιασμοί, τα πράγματα θα είναι δύσκολα. Και πλέον είναι ανοιχτό το ερώτημα; Γήπεδο, αλλά για ποιούς; Και συνδιαλεγόμενος με ποιούς; Και αντίστροφα: Μήπως ήρθε η ώρα να αναστοχαστούμε πάνω στην άποψή μας για τη σχέση φιλάθλων και οργανωμένων συνδέσμων που σε τελική ανάλυση έχουν πολύ πιο στενούς και στέρεους δεσμούς με τα αφεντικά τους; Σπύρος Νιάκας
Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ το προηγούμενο σαββατοκύριακο υπήρξε καθοριστική, ενδιαφέρουσα, αντίθετα από τις αμέσως προηγούμενες, που είτε αναλώθηκαν σε στείρες αντιπαραθέσεις, είτε περιορίστηκαν σε συνηθισμένα και τρέχοντα θέματα με αναλύσεις πλημμελώς επεξεργασμένες. ∆εν είναι καμπή, δεν καθόρισε νέα γραμμή – ιστορικά, αυτό έχει συμβεί στην Αριστερά – όμως είναι ένα ορόσημο. Υπάρχουν τρεις – τέσσερις λόγοι που δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό. Πρώτον, διότι πραγματοποιήθηκε μετά από μια ιστορική νίκη του κόμματος και η ΚΕ όφειλε να την αξιολογήσει. Να περιγράψει τη νέα κατάσταση και, με ακρίβεια, να διερευνήσει τους σχεδιασμούς του αντιπάλου. Να εντοπίσει τα κενά και να επεξεργαστεί νέες πρωτοβουλίες, στο κοινωνικό, οργανωτικό και πολιτικό πεδίο για να επιτευχθεί νέα δυναμική, ως την αυτοδυναμία και τη νίκη. ∆εύτερον, διότι η ατζέντα τηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό και η συνεδρίαση δεν υπέφερε από διαδικαστικά θέματα, ακραίες στοιχίσεις, δεν τέθηκαν ζητήματα που έχουν κριθεί από άλλα σώματα. Τρίτον, διότι καταγράφηκε ικανή κινητικότητα στις παγιωμένες ως τώρα τάσεις και ρεύματα. Έγινε ένα σημαντικό ανασυνθετικό βήμα, άρα και πρόοδος στο μέγα ζήτημα της ολοκλήρωσης της κομματικής ενιαιοποίησης. Τέταρτον, οι αποφάσεις πάρθηκαν με ευρεία πλειοψηφία. Υπήρξε μόνο μια τροπολογία – για τις συμμαχίες – η οποία είχε και μεγάλη επικάλυψη με την απόφαση στο σημείο αυτό.
Η εκτίμηση των αποτελεσμάτων
Το σύνολο των τοποθετήσεων συνέπιπτε στο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, η Αριστερά, πέτυχε ιστορική νίκη, η οποία, υπό ορισμένες προϋποθέσεις που σε ικανό βαθμό εξαρτώνται και από εμάς, ανοίγει το δρόμο για να ανατραπεί η κυβέρνηση και η πολιτική της. Κοινή, σε μεγάλο βαθμό, ήταν η άποψη για τα όρια της νίκης, τα κενά που υπήρξαν στις πολιτικές και προγραμματικές επεξεργασίες του κόμματος. Όπως και στο πιο δύσκολο, συνήθως, θέμα της κατάστασης του κόμματος, της επάρκειάς του, του μεγέθους του κ.τ.λ. Με διαφοροποιήσεις ως προς την έμφαση, αλλά πάντως με κοινή άποψ, τέθηκαν και τα ζητήματα λειτουργίας του κόμματος και των οργάνων του. Επισημάνθηκαν ζητήματα δημοκρατίας, παράκαμψης οργάνων και συμμετοχής. Αναζητήθηκαν λύσεις και είναι ενδιαφέρον ότι στο θέμα αυτό η απόφαση είναι σχεδόν ομόφωνη, τροπολογίες που κατατέθηκαν (Αριστερή Πλατφόρμα) ή δηλώθηκε ότι θα κατατεθούν («53»), αποσύρθηκαν μετά από τη συζήτηση καθώς εντάχθηκαν στο τελικό κείμενο απόφασης. ∆εν τέθηκαν, και είναι κάτι που πρέπει να αξιολογηθεί ως πρόοδος, ως απόδειξη της αξίας του διαλόγου, ζητήματα σχετικά με το ευρώ και την ευρωπαϊκή πολιτική του κόμματος. Τα αποτελέσματα των εκλογών, τόσο στην Ελλάδα (δεν ενθαρρύνθηκαν κατ’ ουδένα τρόπο τα σχήματα που πρότασσαν την αντί – ευρώ πλατφόρμα) όσο και στην Ευρώπη (η άνοδος της ακροδεξιάς θέλει προσοχή και επιπλέον θέλει προσοχή η διατύπωση θέσεων, που στο επίπεδο των
μαζών, προκαλούν σύγχυση) σίγουρα επηρέασαν. Όπως και η συνειδητοποίηση ότι το ευρώ είναι – εκτός των άλλων – αφόρητα στενή βάση για να ασκηθεί κριτική σε θέσεις της ηγεσίας που ωθούν στο «ρεαλισμό» ή ερμηνείες της συνεδριακής απόφασης περί συμμαχιών που την αλλοιώνουν. Οι δύο προηγούμενες κοινές παραδοχές του σώματος και η απόσυρση από το τραπέζι των συζητήσεων του ευρώ ήταν ικανό έδαφος για να συζητηθούν σχετικά απερίσπαστα τα άλλα, πιο ακανθώδη, ζητήματα όπως οι συμμαχίες και οι άμεσες πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν, υπό το νέο στοιχείο των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών, με βάση και τις συνεδριακές αποφάσεις. Η συζήτηση ήταν πιο πλούσια από άλλες φορές αλλά, νομίζω, όχι όσο απαιτούνταν.
Οι σχεδιασμοί του αντίπαλου
Το πρώτο μέρος, θα έπρεπε να ήταν ποιοι οι σχεδιασμοί του αντιπάλου, μετά την ήττα. Ο αντίπαλος, εντωμεταξύ, είναι μπλοκ αντιπάλων με διαφορετικά συμφέροντα. Αυτό έχει συνέπειες και στις άμεσες πολιτικές συμπεριφορές. Οι δανειστές, το Βερολίνο, οι κοινοτικοί αξιωματούχοι, η Φραγκφούρτη είναι η μια, με κάποιες διαφορές, πλευρά. Τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης, Ν∆ – ΠΑΣΟΚ, οι επιχειρηματίες και οι μιντιακοί είναι η άλλη, καθόλου ενιαία, πλευρά. Τώρα, όλοι αυτοί εμφανίζονται να έχουν κοινό σχέδιο την υλοποίηση του μνημονίου, το success story κτλ, κτλ. Αλλά η ήττα – που δεν ανατάσσεται – και το πλησίασμα του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση ανατρέπει την κατάσταση, προκαλεί ρήγματα στους συμμάχους. Η σπασμωδική κίνηση ενός «φιλολαϊκού» ανασχηματισμού που τώρα, πιεζόμενοι από την τρόικα, επιχειρούν να «μαζέψουν», προϊδεάζει ότι τίποτε δεν αποκλείει να δραπετεύσει η Ν∆ μέσω εκλογών – το Βερολίνο θα έχει προφανώς γνώμη. Αυτό, όμως βρίσκει απολύτως απροετοίμαστο – πολιτικά – το ΠΑΣΟΚ. Τι θα κάνει τότε, πώς προετοιμάζεται από τώρα; Κατά τη γνώμη μου, αυτά και άλλα δεν διερευνήθηκαν σε βάθος, δεν βοήθησαν και τα εισηγητικά κείμενα. Το δεύτερο μέρος είναι, με βάση όλα αυτά, τι πρωτοβουλίες παίρνει το κόμμα στο κοινωνικό και το πολιτικό πεδίο. Πώς αποκτάμε νέα, περαιτέρω δυναμική; Έχει εξαντληθεί, μήπως ισχύει η περίφημη θεωρία του «ταβανιού» που έπιασε ο ΣΥΡΙΖΑ και δεν μπορεί να προχωρήσει; Αυτό λέγεται κατά κόρον από τους αντιπάλους μας και τους αναλυτές τους για ευνόητους λόγους. Όμως, λέγεται και σε μας, κάποτε, από ηγετικά στελέχη, διότι εκτιμούν ότι αυτό κάνει εύλογο, σχεδόν υποχρεωτικό, το πολιτικό άνοιγμα προς δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας. Υποτιμάται, ως εκ τούτου η ανάγκη αναβάθμισης της δικής μας δουλειάς, η επιμονή για στροφή στο κοινωνικό, η προγραμματική επάρκεια – γενική και κλαδική, τοπική – η οποία θα διευκολύνει τις κοινωνικές συμμαχίες μας και την αύξηση της αξιοπιστίας μας, άρα της επιρροής μας. Μερικοί σύντροφοι, μάλιστα, υποστήριξαν ότι πρέπει να υιοθετήσουμε ένα είδος «αριστερού πολυσυλλεκτισμού» - όπως και τα κόμματα εξουσίας – και επιπλέον από τώρα πρέπει να μιλάμε για «προωθητικούς συμβι-
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Μετά τη νίκη έρχονται οι αυξημένες υποχρεώσεις Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΟΡΙΣΕ ΓΡΑΜΜΗ ΠΛΕΥΣΗΣ
7
Με αφετηρία και οδηγό τη συνεδριακή απόφαση εκκινεί μια μεγάλη εξόρμηση για τη συγκρότηση μιας συμμαχίας κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων με στόχο την αυτοδυναμία και τη νίκη.
βασμούς» που θα απαιτηθούν!
Το συνεδριακό πλαίσιο συμμαχιών Υπήρχε, ασφαλώς, η συνεδριακή απόφαση που καθόριζε το πλαίσιο όπου θα κινηθούμε στις συμμαχίες μας από την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά ως την αριστερή Σοσιαλδημοκρατία. Όμως, παρ’ όλα αυτά, το πώς ερμηνεύεται κάθε φορά οδηγεί σε ευρύ φάσμα εφαρμογών και διαφωνιών. Υπήρξαν τοποθετήσεις που πίεζαν προς τη διασταλτική ερμηνεία και άλλες στη συσταλτική. Η απόφαση, τελικά, συνιστά μία επαρκή σύνθεση και ισορροπία. Ομως, το ότι υπήρξαν οι τοποθετήσεις στην ΚΕ που ωθούσαν στις δύο ακραίες ερμηνείες, και παρά το ότι δεν εισακούστηκαν, θα επηρεάζει την υλοποίησή της, ιδίως ως προς τη «διασταλτική» ερμηνεία, καθώς οι υποστηρικτές της βρίσκονται σε ηγετικές θέσεις. Η περίοδος ως την εκλογή νέου Προέδρου είναι εύφορο έδαφος για να εμφανιστεί και η όποια διευρυμένη ερμηνεία – υλοποίηση – της απόφασης και να προκληθεί σοβαρή βλάβη. Μένει κανείς με την εντύπωση, όταν ακούει τοποθετήσεις ηγετικών στελεχών, ότι υποτιμούν την αλήθεια πως ο εναλλακτικός, ο ριζοσπαστικός και με καθόλου παλαιές συμπεριφορές ΣΥΡΙΖΑ σπάει κάθε φορά τα ταβάνια και όχι ο «ρεαλιστικός». Ένα απόσπασμα από άρθρο του Νίκου Ξυδάκη («Καθημερινή» 24/6/2014) περιγράφει με επάρκεια τον κίνδυνο. «Το ερώτημα είναι με ποιους όρους θα διευρυνθεί: με συμμαχίες πολιτικής κορυφής ή με εξάπλωση ριζών στη βάση; Το πρώτο
“
Μένει κανείς με την εντύπωση, όταν ακούει τοποθετήσεις ηγετικών στελεχών, ότι υποτιμούν την αλήθεια πως ο εναλλακτικός, ο ριζοσπαστικός και με καθόλου παλαιές συμπεριφορές ΣΥΡΙΖΑ σπάει κάθε φορά τα ταβάνια και όχι ο “ρεαλιστικός”. είναι εύκολο και θεαματικό. Το δεύτερο είναι απαιτητικό και δύσκολο. Οι συμβολισμοί των προβεβλημένων προσώπων χρειάζονται, εντούτοις είναι περιορισμένοι. Προς τούτο, πρέπει να αναζητηθούν όχι μόνο οι προβεβλημένοι επώνυμοι, αλλά πρωτίστως οι άνθρωποι με «όνομα» στην κοινότητα, στο μικροπεδίο, στα σπλάχνα της κοινωνίας. Η ιστορική πρόκληση είναι η κατασκευή ενός ρωμαλέου πολιτικού υποκειμένου, ικανού να αντέξει το βάρος ενός εθνικού σχεδίου ανασυγκρότησης και ικανού επίσης να εμπνεύσει στην κοινωνία των πολιτών πίστη για το εθνικό σχέδιο και ένα νέο ήθος στη δημόσια σφαίρα. Εφόσον η διεύρυνση επιχειρηθεί μόνο με μετεγγραφές στελεχών του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς, το όλο εγχείρημα κινδυνεύει να γίνει συνάθροιση δημογερόντων και ανακύκλωση οιονεί τεχνοκρατών του Ancien Regime και το πολιτικό υποκείμενο να καταλήξει μια πλαδαρή συνομοσπονδία ομάδων και προσώπων, ο καθείς με τη δική του ατζέντα, την
ιδιοτέλεια, τον χαβά του».
Η «παρουσίαση» της απόφασης από τον Τύπο Σημειώσαμε προηγουμένως ότι το στρατόπεδο του αντιπάλου δεν είναι ενιαίο. Το πιο σαφές σχέδιο, πάντως, για την επιβίωση της Κεντροαριστεράς, είναι αυτό των «ΝΕΩΝ» και άλλων ΜΜΕ που πιέζουν για προοπτική συνεργασίας Κεντροαριστεράς – ΣΥΡΙΖΑ. Ένα απόσπασμα από το κύριο άρθρο των «Νέων» της περασμένης ∆ευτέρας είναι αρκετό. «Το μεγάλο πρόβλημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι η αδυναμία της να πείσει τους ψηφοφόρους του μεσαίου χώρου. Οι αυταπάτες περί αυτοδυναμίας τελείωσαν με τις ευρωεκλογές. Στην Κουμουνδούρου πρέπει να αντιληφθούν ότι αν επιμείνουν αριστερά, δεν θα μπορέσουν να βρουν εκλογικό πεδίο. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι τη διόρθωση πορείας του ΣΥΡΙΖΑ την έχει ανάγκη η
χώρα». ∆εν είναι σαφές; Γι’ αυτό αφενός λογοκρίθηκε η τροπολογία της «Αριστερής Πλατφόρμας» με αφαίρεση της παραγράφου που προέβλεπε συνεργασίες και με δυνάμεις της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας και αφετέρου υποβαθμίστηκαν οι αντίστοιχες αναφορές του κειμένου των «53» δίνοντας την εντύπωση ότι αυτό αφορά μόνο τα ζητήματα λειτουργίας. Γι’ αυτό και παρουσίασαν τις αποφάσεις ως «Στροφή στην Κεντροαριστερά», αντίθετα με τη σαφήνεια της διατύπωσης της απόφασης που μιλάει για «ανθρώπους και στελέχη που έχουν έλθει σε ανοιχτή ρήξη με το ΠΑΣΟΚ του Μνημονίου και της ακροδεξιάς συγκυβέρνησης». Και που στη συνέχεια προσθέτει. «∆εν έχουμε προσδοκίες για προσέλευση στο αντιμνημονιακό μπλοκ [...] από τον οργανωμένο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, αφού το ΠΑΣΟΚ έχει ενταχθεί ιδρυτικά στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο και αποτελεί τμήμα του αντίπαλου πολιτικού σχεδίου», αναφέρει χαρακτηριστικά η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής. Ένα απόσπασμα, επίσης, από το «κλείσιμο» του σ. Αλέξη Τσίπρα, όταν θέτει ένα πολύ κρίσιμο θέμα που συνιστά και μεγάλο κίνδυνο για τον ΣΥΡΙΖΑ, το ίδιο υποστηρίζει. Επιμένει: «Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πέσει στις δαγκάνες της κεντροαριστεράς, αν την αφήσουμε να ανασυγκροτηθεί, αν αδιαφορήσουμε για το σχέδιο ανασυγκρότησης του μεσαίου χώρου, αν κάνουμε πως δεν είδαμε το συστημικό σχέδιο για το Ποτάμι, αν κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε γιατί βάζουν διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας αυτόν που έβαλαν. Πρέπει, όμως, να προσέξουμε για την αυτοδυναμία, γιατί μπορεί να καταλήξουμε να πηγαίνουμε ξανά και ξανά σε εκλογές και τελικά να χάσουμε το στίγμα μας».
Το κείμενο των «53»
Κλείνοντας το σημείωμα αυτό θα ήθελα να αναφερθώ στο κείμενο των «53». Ήταν μια σπουδαία συμβολή, αποπολωτική, απελευθέρωσε δυνάμεις, άρα η συζήτηση έγινε πιο ουσιαστική, πάνω στα σπουδαία θέματα της συγκυρίας και του κόμματος, λιγότερο περιχαρακωμένη από κάθε άλλη φορά. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για τη – μοναδική – τροπολογία της «Αριστερής Πλατφόρμας» αυτό έδειξε. Όπως άλλωστε και η απήχηση του κειμένου των «53». Αντίθετα από τις προτροπές προς την ηγεσία για «χτύπημα του χεριού στο τραπέζι», έγινε σαφές ότι στο εξής η διαμόρφωση πλειοψηφιών απαιτεί σύνεση, διάλογο και προσπάθεια σύνθεσης. Έχω, μάλιστα, την αίσθηση ότι μπορούσε να υπάρξει ενιαία διατύπωση, στη βάση της θέσης του συνεδρίου, για το ζήτημα των συμμαχιών. Οι «53» ίσως μπορούσαν να συνεισφέρουν, διότι υπήρχε σχετικό κλίμα που πρέπει να σταθεροποιηθεί και ενισχυθεί. Ο δρόμος προς την κυβέρνηση, ιδίως μετά, είναι δύσβατος. Παύλος ∆. Κλαυδιανός
8
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Κυβερνησιμότητα να συμπλεύσουν
Θερμό καλοκαίρι στη ∆ΗΜΑΡ Η
∆ΗΜΑΡ συνεχίζοντας τις συζητήσεις στην πορεία της προς το συνέδριο, επιχειρεί να θέσει σε νέες βάσεις την πολιτική της πρόταση. Όταν περνά ωστόσο από τη απλή διατύπωση της κατεύθυνσης στα πολιτικά στοιχεία αυτής, τα πράγματα δυσκολεύουν. Είναι χαρακτηριστική η στάση απέναντι στην πρόσκληση που απηύθυνε η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ για τη συγκρότηση μετώπου εναντίον της πολιτικής πώλησης της ∆ΕΗ σε ιδιώτες. Σε άτυπη σύσκεψη στελεχών στην Αγίου Κωνσταντίνου που έγινε το πρωί της Τρίτης δεν ξεκαθαρίστηκε εάν θα συμμετείχε εκπρόσωπός της στη συγκέντρωση, και το θέμα παραπέμφθηκε στην κοινοβουλευτική ομάδα που θα γινόταν την αμέσως επόμενη μέρα. Εκεί αν και η Κ.Ο. κατέληξε στην απόφαση να μην συμμετάσχει στη συζήτηση, η στάση της Αγίου Κωνσταντίνου παρέμενε ανοιχτή στο διάλογο: «Η ∆ΗΜΑΡ εξ αρχής στα θέματα των αποκρατικοποιήσεων των Οργανισμών Κοινής Ωφελείας και της μεταφοράς όλων των μετοχών τους στο ΤΑΙΠΕ∆ προς πώληση ήταν αντίθετη. Ειδικότερα για το θέμα των δικτύων της ιδιωτικοποίησης – πώλησης των δικτύων της ενέργειας του Α∆ΜΗΕ καταψήφισε την ρύθμιση καταγγέλλοντας ότι παραβίαζε κάθε συμφωνία για να δημόσια δίκτυα...». Με την ανακοίνωση αυτή, επίσης γεφυροποιήθηκαν οι διαφορές που προέκυψαν από την ανακοίνωση της ∆ΗΜΑΡ την Τρίτη και τεσσάρων στελεχών προερχόμενων από το Αριστερό ∆ίκτυο (Β. Ζορκάδη, ∆. Λουκά, Χ. Σταυρόπουλο, Θ. Φωτεινού), αργότερα. Το σημείο τριβής ήταν, όπως ανέφερε και η ανακοίνωσή της, ότι η ∆ΗΜΑΡ «έχει τονίσει και επαναλαμβάνει ότι τάσσεται υπέρ της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας». «Η ∆ΗΜΑΡ οφείλει να ξεχάσει από το λεξιλόγιό της στην παρούσα φάση την έννοια απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, διότι σήμερα αυτή χρησιμοποιείται εν τέλει για την προώθηση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της Ν∆ και του ΠΑΣΟΚ», απάντησαν οι τέσσερις. ∆ιαφωνία δεν υφίσταται, διότι η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας έχει γίνει από το 2011, σημείωναν κύκλοι της Αγίου Κωνσταντίνου. Η τακτική όμως αυτή θέτει συνεχώς ερωτήματα, και ταυτόχρονα,
δίνει λαβή για αποστάσεις από πολλά στελέχη της μειοψηφίας. Ο Β. Οικονόμου έχει ήδη αποχωρήσει, ο Γ. Ψαριανός έχει θέσει τον εαυτό του εκτός κόμματος, ενώ έδωσε το παρόν στο συνέδριο του Ποταμιού που διεξάγεται χθες και σήμερα. Όλο αυτό το διάστημα μετά τις εκλογές, η ηγεσία της ∆ΗΜΑΡ ζητά από τους διαφωνούντες να αποσαφηνίσουν τη θέση τους εάν θα συνεχίσουν να παραμένουν στο κόμμα, ή όχι. Ήδη πάντως έχουν δηλώσει σε διάφορους τόνους ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχουν σε ένα συνέδριο παρωδία. Ο Σ. Λυκούδης σε εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη την Πέμπτη επεσήμανε την ανάγκη ανασυγκρότησης της δημοκρατικής παράταξης, καθώς, όπως είπε, υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που δεν θέλει να εκφραστεί ούτε με τον κ. Σαμαρά, ούτε με τον κ. Τσίπρα. Ωστόσο για τον ΣΥΡΙΖΑ τόνισε ότι: αφού ο χώρος αποκτήσει ειδικό πολιτικό βάρος, τότε θα είχε κάποιο νόημα να συζητήσει και με τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι απλώς ένα κομμάτι να «προσκολληθεί» σε αυτόν. Επιβεβαίωσε όμως ότι δεν θα παραστεί στις διαδικασίες του συνεδρίου. Είναι μεγάλο πρόβλημα η μη συμμετοχή των μελών της μειοψηφίας, σχολιάζουν κύκλοι της Αγίου Κωνσταντίνου. Η ∆ΗΜΑΡ ειδικά μετά το εκλογικό αποτέλεσμα δεν έχει την πολυτέλεια για διχαστικές λογικές, αλλά η κάθε πλευρά αναλαμβάνει και την ευθύνη των πράξεων της. Το τοπίο θολώνει ακόμη περισσότερο από το δεύτερο κατά σειρά γεύμα που είχαν μέλη των Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ και ∆ΗΜΑΡ. Από την πλευρά της ∆ΗΜΑΡ συμμετείχαν οι ∆. Αναγνωστάκης, Γ. Πανούσης, Θ. Ψύρρας και Ν. Φούντα και από το ΠΑΣΟΚ οι Φ. Σαχινίδης, Θ. Μωραΐτης, Ν. Σηφουνάκης και Σ. Κεδίκογλου. Παρά την προσπάθεια υποβάθμισης από την ηγεσία της ∆ΗΜΑΡ της συνάντησης, ο Γ. Πανούσης σημείωσε ότι αυτή απαντά σε μια αγωνία για το άνοιγμα της συζήτησης γύρω από τη διαμόρφωση ενός ενιαίου σοσιαλιστικού χώρου. Η συζήτηση, όμως, είναι ακόμη στην αρχή. Όλες οι πλευρές βέβαια αναγνωρίζουν ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση η πολιτική επιβίωσή της, αλλά η κάθε πλευρά απαντά με διαφορετικό τρόπο στην επίλυσή του. Στάθης Κουτρουβίδης
Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
«Η κυβερνησιμότητα όχι μόνο δεν αντίκειται στον ριζοσπαστισμό, αλλά –το ακριβώς αντίθετο- τον προϋποθέτει » λέει στην «Εποχή» ο αναπληρωτής καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο,, Σεραφείμ Σεφεριάδης και σημειώνει τις προϋποθέσεις για να γίνει αυτό. Επιπλέον, συγκρίνει τον ΣΥΡΙΖΑ με το Podemos και εξηγεί γιατί η Χρυσή Αυγή δεν είναι κοινωνικό κίνημα. Τη συνέντευξη πήρε ο Αδάμος Ζαχαριάδης Μετά τις εκλογές υπάρχει μια απόπειρα αναδιάταξης του πολιτικού συστήματος. ∆ιεργασίες τόσο στην Κεντροαριστερά όσο και στην Κεντροδεξιά. Έχει παγιωθεί μια αντανάκλαση της κοινωνικής πόλωσης στο πολιτικό σύστημα; ∆εν είμαι βέβαιος ότι θα επέλεγα τον όρο «αναδιάταξη» για να περιγράψω την κατάσταση. Και ο λόγος είναι ότι αυτό που επιχειρείται σήμερα (τόσο πριν όσο και μετά τις ευρωεκλογές) είναι, σχεδόν εξ ολοκλήρου, ψευδεπίγραφο και «επικοινωνιακό». Τι θα πει καταρχάς «κεντροαριστερά»; Σε τι ακριβώς αναφέρεται αυτός ο όρος-αδειανό πουκάμισο που τείνει τελευταία να μας επιβληθεί; Παραπέμπει άραγε σε κάποιο πρόγραμμα διαχείρισης της κρίσης διαφορετικό από αυτό που ακολουθεί η σημερινή κυβέρνηση; Παραπέμπει σε ένα διαφορετικό πολιτικό όραμα; Κατηγορηματικά όχι! Αρκεί, για του λόγου το αληθές να αναλογιστούμε το συνονθύλευμα του πολιτικού προσωπικού που την εκπροσωπεί και που, κατά τη γνώμη μου, έχει τρεις συνιστώσες: (α) πολιτευτές της ∆ΗΜΑΡ, που το 2012 θεωρούσαν εύλογη τη συμμετοχή του κόμματός τους στην κυβέρνηση, και που σήμερα άλλοι διαφωνούν για λόγους τακτικής και άλλοι εξακολουθούν να συμφωνούν (β) διάφοροι καριερίστες του «ΓΑΠ-ΠΑΣΟΚ» που, επειδή δεν τα βρήκαν –ή στην πορεία τα χάλασαν- με τον Βενιζέλο, τώρα διεκδικούν χώρο στην Αριστερά και (γ) διάφοροι παμπόνηροι οργανικοί διανοούμενοι του συστήματος (άνθρωποι που πασχίζουν να μας πείσουν περί της αναγκαιότητας της οικονομίας της αγοράς, θεωρούν ότι τη λύση στα προβλήματα θα τη φέρουν οι ξένες επενδύσεις και ότι την κρίση τη δημιούργησε ο συνδικαλισμός και τα κινήματα –τους ίδιους, άλλωστε, δεν τους είδαμε ποτέ στο δρόμο). Κι αν άλλαξαν απόψεις; Μα δεν άλλαξαν! Και οι της ∆ΗΜΑΡ και οι του ΠΑΣΟΚ και οι «διανοούμενοι» παραμένουν όπως ήταν πάντα. Περιμένουν από την Αριστερά να αλλάξει ώστε να τους χωρέσει χωρίς πρόβλημα. Να πω λοιπόν ότι αν επιμείνουμε να θεωρούμε τους ανθρώπους αυτούς αριστερούς (έστω «κεντροαριστερούς»), τότε το πρόβλημα δεν το έχουν αυτοί, το έχουμε εμείς –διότι αυτοί τη δουλειά τους κάνουν. Ας είμαστε λοιπόν σαφείς: Επιστημονικά, πολιτικά και λογικά, «κεντροαριστερά» που κάτι να σημαίνει δεν υπάρχει και, στις περιστάσεις, δεν μπορεί να υπάρξει –διότι, στην τρέχουσα φάση του καπιταλισμού, κοινωνικό κρά-
τος με δανεικά δεν γίνεται. Έχουμε απλώς ένα επίπλαστο ρεύμα της κυρίαρχης οπτικής που προσπαθεί να αλλοιώσει και να ανακόψει το εναλλακτικό όραμα που διαμόρφωσε και εξακολουθεί να αιματοδοτεί τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατανοήσει γρήγορα και άμεσα την πραγματικότητα αυτή, σύντομα θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να εξηγήσει μια περαιτέρω απώλεια της επιρροής του. Η κοινωνική πόλωση που αναφέρετε στο ερώτημά σας, η σύγκρουση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, η σύγκρουση δηλαδή ανάμεσα στη ∆εξιά και την Αριστερά, ασφαλώς εξακολουθεί να υπάρχει. Το θέμα είναι το πώς η πολιτική Αριστερά θα την εκφράσει και θα την καταστήσει πολιτικό πόλο ανατροπής. Και πρέπει κανείς είτε να εθελοτυφλεί είτε να κινείται με ιδιοτελή κριτήρια ώστε να θεωρεί πως ο δρόμος γι αυτό είναι η συρρίκνωση του προγραμματικού και κινηματικού πολιτικού οράματος ώστε να χωρέσει σ’ αυτό το εκλογικό κουφάρι της ∆ΗΜΑΡ και η αντιδραστική σοσιαλδημοκρατία: ένα πολιτικό εγχείρημα που σχεδίασε και επέβλεψε την καταλήστευση της κοινωνίας από τις τράπεζες, που μεγέθυνε δραματικά την καταστολή φέρνοντας την καταστατική συρρίκνωση κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, που θεωρητικοποίησε την ανασφάλιστη και ελαστική εργασία των 300 ευρώ, όταν και αν υπάρχει. Τι μπορεί να κάνει λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ για να ενισχύσει τόσο την «κυβερνησιμότητά» του όσο και τον «ριζοσπαστισμό» του. Είναι δύο έννοιες αλληλοσυγκρουόμενες; Είναι ενδιαφέρον ότι μας ανακύπτει συχνά το δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας: το αν αριστερά και κυβερνησιμότητα είναι πράγματα αλληλοσυγκρουόμενα. Το θέμα είναι μείζον και, ιστορικά μιλώντας, πολύ παλιό, όμως η απάντηση είναι κατά βάση απλή. Όπως έδειξε η δραματική εμπειρία των λαϊκών μετώπων (που στις μέρες μας πρόχειρα και ανεπίγνωστα εξωραΐζονται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι πρόκειται για αιματηρές ήττες του λαϊκού κινήματος) και εγχειρημάτων όπως αυτό του Allende, το να προσπαθεί κάποιος να αναιρέσει τις επιπτώσεις του καπιταλιστικού εναγκαλισμού εντός του καπιταλιστικού πλαισίου είναι πράγματι εγχείρημα ανέφικτο. Είναι σαν να θέλει κανείς να αποφύγει τον εμπρησμό χωρίς να βγει από το οίκημα που καίγεται. Ριζοσπαστισμός με προσδοκία ιδιωτικών επενδύσεων, με υποταγή στους υφιστάμενους αστικούς θεσμούς και συμπόρευση με την κανονικότητα της ΕΕ πράγματι δεν νοείται. Στον πρώιμο 21ο αιώνα πόσες άλλες
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
και ριζοσπαστισμός μπορούν Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
9
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΕΦΕΡΙΑ∆Η Η «αντισυστημικότητα» της Χρυσής Αυγής
“
«Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προέκυψε από συνομιλίες κορυφής ή τη δράση των παμπόνηρων διανοουμένων του συστήματος, αλλά από συλλογικές δράσεις που υπέστησαν τόνους δακρυγόνων. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν το κόμμα όλων αυτών. Ήταν το ελληνικό Podemos και κάτι παραπάνω» ήττες πρέπει να σωρεύσει το αριστερό κίνημα για να το καταλάβει; Όμως διόλου δεν σημαίνει αυτό ότι άλλος δρόμος δεν υπάρχει: Ότι δεν υπάρχει ζωή έξω από το οίκημα που καίγεται… Είναι ο δρόμος της αριστερής πολιτικής: μιας πολιτικής που δεν θα συγκροτείται μιντιακά και κοντόφθαλμα , αλλά θα οικοδομεί σοβαρά και με περίσκεψη το επόμενο βήμα μετά την εθνικοποίηση των τραπεζών, μετά την ανάληψη των στρατηγικών τομέων της οικονομίας από τους εργαζόμενους και τους θεσμούς που θα πρέπει να συγκροτήσουν, και μετά την αναπόφευκτη σύγκρουση με τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα υπήρχε αν δεν είχαν αναδυθεί αυτά τα οράματα. Η κυβερνησιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ είτε θα υπάρξει λοιπόν, μέσα από την επεξεργασία αυτών των ριζοσπαστικών και διεθνιστικών οραμάτων, είτε δεν θα υπάρξει καθόλου. Να απαντήσω λοιπόν ρητά: η κυβερνησιμότητα όχι μόνο δεν αντίκειται στην ριζοσπαστικότητα, αλλά –το ακριβώς αντίθετο- την προϋποθέτει. Υπάρχει η αίσθηση από πολλούς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πιάσει εκλογικό «ταβάνι». Το συμμερίζεστε; Αν όχι τι πρέπει να κάνει προκειμένου να αυξήσει την εκλογική του επιρροή; Αισθάνομαι ότι έχω ήδη απαντήσει. Για λόγους που θα πρέπει επισταμένα να ερευνήσουμε, ο ΣΥΡΙΖΑ διστάζει να μιλήσει οραματικά αριστερά με τρόπο συγκεκριμένο –τείνει, αντίθετα, να παγιδευτεί σε μια θεσμική κανονικότητα εναλλαγής στην εξουσία που όμως εμπνέει όλο και λιγότερο κόσμο. ∆ιατρανώνει, βέβαια, με κάθε τρόπο ότι αν έρθει στην εξουσία η ζωή μας θα αλλάξει (θα έχουμε «ανατροπή»), όμως αυτή η αλλαγή θα προκύψει περίπου de facto, χωρίς ουσιαστικές ρήξεις –ότι θα επέλθει με την απλή πειθώ και τη διαπραγμάτευση (θα πούμε, λ.χ., στους ευρωπαίους «εταίρους» ότι θέλουμε ρήτρα ανά-
πτυξης για την αποπληρωμή του χρέους, και αυτοί, εντυπωσιασμένοι από το εύλογο του αιτήματος, θα το αποδεχτούν!). Τέτοια πιθανότητα δεν υπάρχει, και ο κόσμος το καταλαβαίνει. Στο βαθμό που ο ΣΥΡΙΖΑ αποφεύγει την εξειδικεύσει μια στρατηγικής ρήξης, ο κόσμος αρχίζει, σιγά-σιγά, να τον εκλαμβάνει ως ένα κόμμα… όπως τα άλλα. Αυτό παγιδεύει και ανακόπτει τη δυναμική του. Η πολιτική απόφαση της τελευταίας ΚΕ είναι επίσης αποκαλυπτική ως προς τις συμμαχίες. Έγιναν εκεί εκκλήσεις σε «βουλευτές, ρεύματα και ομάδες» που διατείνονται ότι έχουν απομακρυνθεί από την πολιτική του Μνημονίου, χωρίς όμως να λαμβάνεται υπόψη ότι οι φορείς αυτοί εξακολουθούν να αποδέχονται όλο το υπόλοιπο, κατά βάση νεοφιλελεύθερο, σκεπτικό (την ανάγκη, λ.χ., ιδιωτικοποιήσεων για να προωθηθεί η «ανταγωνιστικότητα» της οικονομίας, την ανάγκη συρρίκνωσης –και όχι εκδημοκρατισμού- του δημόσιου τομέα, κτλ.). Ξεχνώντας ότι αυτό που ανέδειξε τον ΣΥΡΙΖΑ στον εκλογικό σεισμό του 2012 ήταν το θαρραλέο κάλεσμα για μια κυβέρνηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς, νομίζουν μερικοί ότι αν προσεγγιστούν πολιτικά αναλφάβητοι πολιτευτές του ΠΑΣΟΚ και της ∆ΗΜΑΡ οι οποίοι πασχίζουν με κάθε τρόπο να εγκαταλείψουν το βυθιζόμενο πλοίο τους (επαναλαμβάνω: με μηδαμινή πολιτική επιρροή), ο ΣΥΡΙΖΑ θα μεγαλώσει. Τι να πει κανείς; Όμως η άποψη ότι πρέπει να παραμείνουμε εντός του υφιστάμενου πλαισίου, τα κάνει όλα αυτά αναπόφευκτα. Η άποψη, για παράδειγμα, ότι η επαναφορά του βασικού μισθού στα 751 ευρώ θα ισχύσει μόνο για όσους προσλήφθηκαν στα χρόνια των μνημονίων -που έχουν ορισμένοι εξ αυτών- (και ότι, εν γένει, δεν πρέπει να περιμένουμε και «θαύματα») είναι απόρροια της επιλογής της μη σύγκρουσης. Αυτό ανακουφίζει τους κυρίαρχους, αποξενώνει όμως τη λαϊκή βάση. Με τέτοια οπτική, ο ΣΥΡΙΖΑ
όχι μόνο ταβάνι έχει πιάσει, αλλά –όπως είπα και πριν- θα βλέπει το ταβάνι του ολοένα να συρρικνώνεται (προς όφελος Ποταμιών, Ελιών και ενδεχομένως και άλλων φρούτων, φυσικών φαινομένων και ζαρζαβατικών –αν όχι του ίδιου του φασισμού). Από την άλλη, η δυνάμει επιρροή της αριστερής οπτικής είναι απεριόριστη. Όχι μόνο ταβάνι δεν έπιασε, αλλά στην πραγματικότητα είναι λίγο πιο πάνω απ’ το έδαφος. Όμως η αριστερή οπτική θέλει δυο πράγματα: ασυμφιλίωτες ρήξεις και σοβαρό προγραμματισμό. Στην Ισπανία προέκυψε το Podemos δίπλα από την παραδοσιακή Αριστερά. Μπορεί να εμφανιστεί κάτι παρόμοιο στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα τα αντίστοιχα κινήματα των πλατειών είχαν υιοθετήσει τον ΣΥΡΙΖΑ. Τι θα έπρεπε να διδαχθεί από το παράδειγμα της Ισπανίας; Πως μπορεί να στοχαστεί προκειμένου να επηρεάσει τον τρόπο παρέμβασής του; Τα κοινωνικά κινήματα αέναα συνομιλούν με την εκάστοτε πολιτική εκπροσώπηση που επιλέγουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προέκυψε από συνομιλίες κορυφής ή τη δράση των παμπόνηρων διανοουμένων του συστήματος, αλλά από συλλογικές δράσεις που υπέστησαν τόνους δακρυγόνων. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν το κόμμα όλων αυτών. Ήταν το ελληνικό Podemos και κάτι παραπάνω. Όλη αυτή η λαϊκή έκρηξη περίμενε τις εξωσυστημικές διασαφηνίσεις του «∆εν χρωστάω, δεν πληρώνω, δεν πουλάω» των Πλατειών και των λαϊκών τους συνελεύσεων. Γι αυτό έδωσαν κύρος και ρόλο σε ένα πολιτικό προσωπικό που, πριν τα κινήματα, κυριολεκτικά αγκομαχούσε. Και το πολιτικό προσωπικό τι είπε; Ότι για να διευρυνθούμε πρέπει να απευθυνθούμε σε σοσιαλδημοκράτες βουλευτές και ρεύματα; Το μόνο που κάνει αυτό είναι να απογοητεύει. Για να ανακάμψει το κίνημα πρέπει να δει ξεκάθαρα μπροστά του το επεξεργασμένο όραμα –την προοπτική της εξόδου από το αδιέξοδο σύστημα. Αυτός είναι ο ρόλος της πολιτικής εκπροσώπησης, αυτό απαιτείται στις περιστάσεις. Κι αυτό είναι το καθήκον όσων βλέπουν τα προβλήματα και κατανοούν τις προϋποθέσεις της λύσης. Μιλώ συγκεκριμένα για σχήματα όπως η Αριστερή Πλατφόρμα, η Πρωτοβουλία των 1000, οι 53 και άλλους πολλούς τόσο εντός όσο και εκτός ΣΥΡΙΖΑ που οραματίζονται την ενότητα μιας πραγματικά ριζοσπαστικής Αριστεράς. Η αριστερή εναλλακτική είναι υπόθεση όλων των αριστερών που αγωνίζονται και αγωνιούν.
Η ποινική δίωξη της Χρυσής Αυγής βρίσκεται σε εξέλιξη. Πως έχει καταφέρει να συγκροτεί την ψευδή συνείδηση της ανισυστημικότητας; Οι αριστεροί κατανοούν καλά τόσο το χαρακτήρα της Χρυσής Αυγής, όσο και τη φύση των διώξεων. Ξέρουμε πώς και γιατί ο φασισμός είναι το μακρύ χέρι του συστήματος, και ξέρουμε επίσης τον εξακολουθητικά καίριο ρόλο που διαδραμάτισε και διαδραματίζει το αντιφασιστικό κίνημα για την αντιμετώπισή της. Το σύστημα δεν πρόκειται ποτέ να εξαλείψει τη ΧΑ διότι, πολύ απλά, την χρειάζεται ως εφεδρεία. Αποτελεί λοιπόν ενδιαφέρον ερώτημα το πώς τα καταφέρνει η ΧΑ να εμφανίζεται με αντισυστημικό προσωπείο. Το καταφέρνει, θα έλεγα, για δυο βασικούς λόγους: πρώτον διότι δεν έχουν ακόμα αναδειχθεί όσο έντονα θα έπρεπε οι θέσεις της σε κοινωνικά ζητήματα (το γεγονός, λ.χ., ότι πάντα στρατεύεται με την εργοδοσία), και δεύτερον ότι η κριτική που γίνεται εστιάζεται στην αντίθεσή της στη λειτουργία του κοινοβουλευτισμού. Μπαίνει έτσι το δίλημμα (που, σε μεγάλο βαθμό, διαμορφώθηκε από τους παμπόνηρους οργανικούς διανοούμενους του συστήματος που έλεγα παραπάνω), ότι είτε είναι κανείς με τον αστικό κοινοβουλευτισμό είτε με τη ΧΑ. Με τον τρόπο αυτό, οι άνθρωποι που στελέχωσαν τα πάνδημα κινήματα ενάντια στο Μνημόνιο και την κοινοβουλευτική διαφθορά δυνάμει οραματιζόμενοι το βάθεμα της δημοκρατίας βρίσκονται παγιδευμένοι και αμήχανοι. Αν ερωτηθούν, πιθανόν και να συναινέσουν σε μια διατύπωση που θέλει τη ΧΑ «αντισυστημική». Όλα αυτά σημαίνουν ένα πράγμα και μοναδικό: ότι, αντί κάθε λίγο και λιγάκι, η Αριστερά να δίνει όρκους πίστης στους αστικούς «θεσμούς» και την «ανεξάρτητη» δικαιοσύνη (ας αναλογιστούμε το ρόλο του Συμβουλίου Επικρατείας και του Άρειου Πάγου στα θέματα της ΕΡΤ και των καθαριστριών), θα πρέπει να επεξεργαστεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα δημοκρατικής εμβάθυνσης που έμπρακτα θα ασκεί κριτική στον αστικό κοινοβουλευτισμό. Αν γίνει αυτό, λόγω και έργω, τα περί αντισυστημικότητας της ΧΑ θα καταρρεύσουν εν μια νυκτί, και κάθε κατεργάρης θα καθίσει στον πάγκο του. Και διόλου ας μη μας απασχολεί ότι σε μια τέτοια επιλογή δεν θα στρατευτούν οι καιροσκόποι του «σοσιαλιστικού χώρου». Μπορούμε να μιλήσουμε για μιας διαφορετικής μορφής κοινωνικό κίνημα; Το γεγονός ότι η ΧΑ απέκτησε μαζική βάση δεν την καθιστά κοινωνικό κίνημα –σας το λέω ως ερευνητής με αντικείμενο ακριβώς τα κοινωνικά κινήματα, που ορίζονται ως λόγος και δράσεις ενάντια σε υφιστάμενες κυριαρχίες με στόχο τον εκδημοκρατισμό. Ο φασισμός αποσκοπεί στο ακριβώς αντίθετο, στην απολυτοποίηση της κυριαρχίας. Οι κοινωνικοί επιστήμονες, οι σκεπτόμενοι άνθρωποι και οι αριστεροί πρέπει να χρησιμοποιούμε τον όρο «κοινωνικό κίνημα» με την απαραίτητη φειδώ.
10
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
“
Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
Αν θελήσει κανείς να πολεμήσει τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, ακόμα και τον νεοφιλελεύθερο κοσμοπολιτισμό, με την επίκληση πατριωτισμού, δεν αφαιρεί από τους ναζί ή τους ακροδεξιούς τον χώρο στον οποίο κινούνται: ολισθαίνει στον δικό τους χώρο.
Τί εἶναι ἡ πατρίδα μας;
Γιατί ο πατριωτισμός δεν χαρακτηρίζει πολιτικές παρατάξεις Tου Θόδωρου Παρασκευόπουλου
Ε
να κρίσιμο ερώτημα για φιλοσόφους είναι: ποια ήταν πατριωτική στάση στη Μικρασιατική Εκστρατεία; Ήταν οι κομμουνιστές, αλλά και ο Ιωάννης Μεταξάς, που την απέρριπταν απάτριδες ή έστω λιγότερο πατριώτες από τον Βενιζέλο και από τον βασιλιά; Ή, για να δούμε ένα διεθνές παράδειγμα, ήταν πιο πατριώτες οι Αμερικανοί που πολέμησαν στο Βιετνάμ από εκείνους που λιποτάκτησαν ή συνεργάστηκαν κιόλας με τους Βιετναμέζους; Ήταν πιο πατριώτες οι Γερμανοί που πολεμούσαν στην Ελλάδα τον ΕΛΑΣ από εκείνους τους 800 περίπου που προσχώρησαν στους εχθρούς της Βέρμαχτ; Στην πρόσφατη ελληνική ιστορία, τώρα, ποιος ήταν πατριώτης: Ο Σαμαράς και ο Παπανδρέου που παρουσιάστηκαν αδιάλλακτοι στο Μακεδονικό και έριξαν τον Μητσοτάκη, ο ένας για να κάνει κόμμα και ο άλλος για να πάρει τη ρεβάνς, ή ο Θεωνάς που μαχαιρώθηκε σε αντιεθνικιστική εκδήλωση του ΚΚΕ; Ήταν, υπό το φως μάλιστα των κατοπινών εξελίξεων, πιο πατριωτική στάση η απόρριψη του σχεδίου Ανάν για την Κύπρο ή η αποδοχή του; Είναι, πάλι στην Κύπρο, πατριωτική στάση η επιδίωξη ενός κοινού κυπριακού φρονήματος ή η περιχαράκωση των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων στη μητέρα-πατρίδα και το λεγόμενο εθνικό κέντρο τής κάθε εθνοτικής ομάδας των Κυπρίων; Στην πραγματικότητα κανένα από αυτά τα ερωτήματα δεν μπορεί να απαντηθεί με το επιχείρημα του πατριωτισμού.
Άγονη συζήτηση
Στην περίπτωση της Ελλάδας, εάν, όπως πιστεύω εγώ, το κεντρικό ζήτημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στην επόμενη δεκαετία είναι η ελληνοτουρκική φιλία και όχι, όπως πιστεύουν άλλοι, η υπερίσχυση της Ελλάδας στην ελληνοτουρκική αντιπαλότητα, αυτό, βέβαια, δεν μπορεί να κριθεί με όρους «πατριωτισμού»! Εξίσου δεν μπορεί να κριθεί με όρους «πατριωτισμού» η μεταναστευτική πολιτική. Για ποιον λόγο είναι πατριωτικότερη η θέση ότι στην Ελλάδα, χώρα με εμφανές και έντονο δημογραφικό πρόβλημα, πρέπει να περιοριστεί ο αριθμός
Πολιτικό μάρκετινγκ και «πατριωτισμός»
κοινά, ελληνικά και ξένα: η ιδιωτικοποίηση των παραλιών, ας πούμε, ή των κρατικών επιχειρήσεων δεν είναι αντιπατριωτική· αν ήταν, τότε θα ήταν αντιπατριωτικές οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Βρετανίας κ.λπ που αυτά τα κάνουν από καιρό. Τη συρρίκνωση της δημοκρατίας και την αφυδάτωση των θεσμών λαϊκής κυριαρχίας δεν την επιδιώκει και δεν την απεργάζεται κανένας επειδή δεν είναι πατριώτης, την απεργάζονται για να εφαρμόζουν πολιτική που ωφελεί το κεφάλαιο ή καλύτερα: ορισμένα κεφάλαια – την κοινωνική τάξη δηλαδή που οδήγησε ίσαμε σήμερα «την πατρίδα» στο ύψος και στο βάθος. Πόσο διαβρωτικά για την πολιτική σκέψη λειτουργούν οι θεωρίες του πολιτικού μάρκετινγκ φαίνεται από την επίκληση του εκ ναζισμού κινδύνου για να θεμελιωθεί το αίτημα του «πατριωτισμού». Όντως οι ναζιστές επιδιώκουν να καταλάβουν ένα «κενό στην πολιτική αγορά». Η προφανής, όσο και αφελής, συμβουλή κάθε πολιτικού μαρκετίστα θα είναι να μην αφήσει, ας πούμε η Αριστερά, τέτοιο κενό που θα μπορεί να το καταλάβει ο αντίπαλος. Όμως, ο λόγος για τον οποίο οι νεοναζί προβάλλουν «τον πατριωτισμό» είναι για να συσκοτίσουν και να μεταφέρουν την πολιτική διαπάλη σε ένα γενικό και θολό πεδίο, μακριά από τις αληθινές κοινωνικές συγκρούσεις. Η κραυγαλέα μεροληψία των ναζί υπέρ των «ελλήνων εφοπλιστών», των «ελλήνων επιχειρηματιών», βασίζεται ακριβώς στην ιδεοληψία του «πατριωτισμού» και των «κοινών συμφερόντων του έθνους»!
Όταν, λοιπόν, διατυπώνεται το αίτημα μιας «πατριωτικής συμμαχίας» ή ενός «πατριωτικού κόμματος», εμένα μου φαίνεται ύποπτο, διότι υποτάσσει εξ αρχής την αντιμετώπιση αληθινών ζητημάτων σε ιδεοληψίες και σε επιδιώξεις που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο. Είναι απολύτως αδύνατο ένα κόμμα που βρίσκεται στην κυβέρνηση ή διεκδικεί να κυβερνήσει να μην είναι «πατριωτικό», ανεξάρτητα από την ιδεολογική του τοποθέτηση. Νομίζω, λοιπόν, εξ αντιδιαστολής, ότι θα ήταν λάθος να κρίνουμε την πολιτική Σαμαρά με όρους πατριωτισμού. Και μπορεί οι διαπραγματεύσεις του Σαμαρά με την ηγεσία της ΕΕ να οδηγούν σε αυτά που οδηγούν, αλλά δεν εξυπηρετούν «ξένα» συμφέροντα, παρά
Το αίτημα για ένα «πατριωτικό κόμμα» υπονοεί είτε ότι τα άλλα κόμματα, συγκεκριμένα να κυβερνητικά, δεν είναι πατριωτικά – και, επομένως, ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται να θέσει τον πατριωτισμό στο επίκεντρο της πολιτικής του δράσης – είτε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι επαρκώς πατριωτικός και πρέπει να γίνει. Ωστόσο, πατριωτισμός στην πολιτική δεν μπορεί να σημαίνει τίποτε άλλο από την υποστήριξη των συμφερόντων της πατρίδας, δηλαδή της Ελληνικής ∆ημοκρατίας, στον διεθνή στίβο· κι αυτό, φυσικά, γίνεται από όλα τα κόμματα, ανάλογα με την αντίληψη που διαμορφώνουν γι’
των ανθρώπων που έρχονται από άλλες χώρες και θέλουν να εγκατασταθούν εδώ, από τη θέση ότι χρειαζόμαστε μια πολιτική υποδοχής και κοινωνικής ένταξης των προσφύγων και των μεταναστών, οι οποίοι στο κάτω κάτω έρχονται για να δουλέψουν και να δημιουργήσουν; Γι αυτούς, λοιπόν, τους λόγους η συζήτηση για «τον πατριωτισμό» σε συνάρτηση με αληθινά προβλήματα είναι άγονη: οδηγεί σε γενικότητες και εμποδίζει την ορθολογική πραγμάτευση του κάθε θέματος ειδικά, αλλά και του ίδιου του ζητήματος του πατριωτισμού. Κι έτσι, από την άλλη, η αναφορά στον πατριωτισμό προκαλεί καχυποψία και ανακλαστικές αντιδράσεις – άγονες κι αυτές, και εκτρέπει τη συζήτηση σε γενικότητες περί «του διεθνισμού». Ακόμα, με αυτόν τον τρόπο, σχηματίζονται κάτι σαν «εμπορικά σήματα» που διεκδικούν την καθαρότητα της φυσιογνωμίας τους και δεν καυγαδίζουν μεταξύ τους γόνιμα για το περιεχόμενο, αλλά για τη σχέση περιεχομένου και εμπορικού σήματος. Η πολιτική διεξάγεται με όρους μάρκετινγκ και όχι πολιτικής. Κι επειδή το πολιτικό μάρκετινγκ είναι ανοησία (βλέπεις, ο στίβος της πολιτικής δεν είναι αγορά), το «brand name» είναι έκφραση ιδεοληψίας – στην καλύτερη περίπτωση, γιατί στη χειρότερη είναι προσπάθεια δημιουργίας και εκμετάλλευσης ιδεοληψιών.
Για ένα «πατριωτικό κόμμα»
αυτά τα συμφέροντα. Ως εκ τούτου, οι κατηγορίες του «πατριώτη» ή του «πατριωτικού κόμματος», στην πραγματικότητα δεν έχουν περιεχόμενο στην πολιτική συζήτηση – την τερματίζουν, ταυτίζοντας τις πολιτικές επιδιώξεις με υπέρτατες αρχές, ορθολογικά ανεξέλεγκτες, και τον πολιτικό αντίπαλο με αδιευκρίνιστες αρνητικές ιδιώτητες. Πατριωτισμός δεν μπορεί να είναι άλλο από ένα αίσθημα ευθύνης για τον τόπο στον οποίο ζούμε. Τι ακριβώς συνεπάγεται αυτό το αίσθημα ευθύνης δεν έχει σχέση με το αίσθημα το ίδιο, πηγάζει από ένα σύμπλεγμα συνθηκών και όρων και είναι διαφορετικό ανά ομάδες, κοινωνικές τάξεις, ιδεολογικά ρεύματα. Είναι, ας πούμε, απολύτως βέβαιο και διαπιστωμένο ότι πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη (και στην Ελλάδα) θεώρησαν και εξακολουθούν να θεωρούν (ακριβώς εξ αυτού του συμπλέγματος συνθηκών και όρων) ότι η νεοφιλελεύθερη πολιτική, η κυριαρχία των επιχειρηματικών συμφερόντων, η επιβολή του γερμανικού μοντέλου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προς όφελος του τόπου τους, δηλαδή των ανθρώπων που ζουν σε αυτόν, ακόμα και αν συνεπάγεται την κηδεμονία των κυβερνήσεων των χωρών τους από την ενωσιακή γραφειοκρατία. Αν θελήσει κανείς να πολεμήσει τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, ακόμα και τον νεοφιλελεύθερο κοσμοπολιτισμό, με την επίκληση πατριωτισμού, δεν αφαιρεί από τους ναζί ή τους ακροδεξιούς τον χώρο στον οποίο κινούνται: ολισθαίνει στον δικό τους χώρο. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί ο πατριωτισμός δεν είναι ευγενές αίσθημα ή γιατί οι αριστεροί δεν έχουν αίσθημα ευθύνης για τον τόπο τους. Συμβαίνει, γιατί συσκοτίζει την αληθινή διχοτομία της κοινωνίας: κάνει δηλαδή ακριβώς αυτό που επιδιώκουν οι ναζί και οι ακροδεξιοί. Το άτεχνο ποίημα του Ιωάννη Πολέμη «Τί εἶναι ἡ πατρίδα μας;», που έδωσε τον τίτλο ετούτου του άρθρου. καταλήγει με το «βαθύτερο» νόημα του πατριωτισμού, όπως το καταλάβαινε ο ποιητής: «καὶ κάτι πού ’χουμε μὲς τὴν καρδιὰ/ καὶ λάμπει ἀθώρητο σὰν ἥλιου ἀχτίνα/ καὶ κράζει μέσα μας: Ἐμπρὸς παιδιά!» Η γενικόλογη προτροπή: «Ἐμπρὸς παιδιά!» είναι χαρακτηριστική ενός αβαθούς πατριωτισμού που εμποδίζει τη νηφάλια και ορθολογική συζήτηση προβλημάτων και επιδιώξεων.
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
Ο γύρος τού
ΚΟΣΜΟΥ
11
∆ΙΕΘΝΗ ΙΤΑΛΙΑ: Αριστερά, το νέο υποκείμενο που πρέπει να οικοδομηθεί
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Το SPD άνοιξε το αριστερό του μάτι
Ασκήσεις επί χάρτου στη διάσκεψη του Βερολίνου ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ – ΡΩΣΙΑΣ
Σ
τις 27 Μαΐου έγινε στο Βερολίνο διάσκεψη σε κλειστό κύκλο ενόψει του φόρουμ για την ενεργειακή ασφάλεια, που οργανώθηκε από τη διάσκεψη του Μονάχου και την εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung. Στη συζήτηση πήραν μέρος υψηλόβαθμα στελέχη μεγάλων ενεργειακών ομίλων, πολιτικοί, αξιωματούχοι και ειδικοί σε θέματα ενέργειας. Στους συγκεντρωμένους μίλησε ο επίτροπος για θέματα ενέργειας της ΕΕ Γιούντερ Έττινγκερ και τους κάλεσε, στο πλαίσιο του εφικτού, να καταβάλουν προσπάθειες για μείωση της ενεργειακής ασφάλειας από τη Ρωσία. Στη συζήτηση αναφέρθηκε ότι η ΕΕ θα μπορούσε να άρει το εμπάργκο στο Ιράν και να το εντάξει στην ευρωπαϊκή στρατηγική, τώρα μάλιστα που η κατάσταση στο Ιράκ γίνεται ανεξέλεγκτη. Ο εκπρόσωπος της Socar δήλωσε ότι το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν θα μπορούσαν να κατασκευάσουν έναν Τran-caspian αγωγό και να βγουν από κοινού στις αγορές της ΕΕ με μεγάλες ποσότητες. Όλα αυτά βέβαια είναι ασκήσεις επί χάρτου, οι οποίες καταδεικνύουν την προσπάθεια της ΕΕ για αναζήτηση προμηθευτών φυσικού αερίου από άλλες περιοχές και διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας με πρόσχημα την κρίση στην Ουκρανία.
Οι θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σχέδιο μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία, όχι μόνο από το
φυσικό αέριο, αλλά και από το πετρέλαιο και το ουράνιο. Το κείμενο που τέθηκε προς συζήτηση στο συμβούλιο κορυφής στις 27 Ιουλίου έχει την υποστήριξη των πολιτικών ελίτ που διευθύνουν την ΕΕ, αλλά αντιμετωπίζεται με μεγάλο σκεπτικισμό από ευρωπαϊκούς επιχειρηματικούς κύκλους. Το κείμενο έχει τίτλο: «Η στρατηγική της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης» και συνοδεύεται από έρευνα που μελετάει τα αδύνατα σημεία του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η ΕΕ εισάγει το 53% της ενέργειας που καταναλώνει. Η εξάρτηση από τις εισαγωγές αργού πετρελαίου είναι περίπου 90% , φυσικού αερίου 66%, στερεών καυσίμων 42% και πυρηνικών καυσίμων 4%. Η ΕΕ δαπανάει καθημερινά για εισαγωγές διαφόρων μορφών ενέργειας 1 δισ. ευρώ και το 1/4 πηγαίνει στη Ρωσία. Το 2013, οι προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία αποτελούσαν το 39% των εισαγωγών και το 27% της κατανάλωσης. Η στρατηγική που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει οκτώ προτεραιότητες: 1) ενέργειες για να ξεπεραστούν ενδεχόμενες διακοπές παροχής φυσικού αερίου το χειμώνα 2014/15, 2)ενίσχυση των μηχανισμών αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ και συντονισμός για κοινή αντιμετώπιση ενδεχόμενων διακοπών, 3) μείωση ενεργειακής ζήτησης, 4) δημιουργία εσωτερικής αγοράς ενέργειας, 5) αύξηση της παραγωγής ενέργειας στις χώρες- μέλη της ΕΕ, 6) περαιτέρω ενίσχυση των τεχνολογιών ενέργειας, 7) διαφοροποίηση προμηθευτών και
“
…τόσο στην αριστερή πτέρυγα της σοσιαλδημοκρατίας όσο και σε ένα κομμάτι των πιο «πραγματιστών» της γερμανικής Αριστεράς, υπάρχουν κάποιοι, που προβληματίζονται για τις πιθανές συμμαχίες του μέλλοντος. σελ. 14
Η μεγάλη νίκη του ∆Κ στις Ευρωεκλογές και η επιτυχία του ψηφοδελτίου «Η Άλλη Ευρώπη με τον Τσίιπρα» πυροδότησαν εξελίξεις στην Ιταλική αριστερά . σελ. 12
πηγών ενέργειας και 8) συντονισμός των ενεργειακών πολιτικών των χωρών – μελών της ΕΕ και ενιαία στάση απέναντι στους εξωτερικούς προμηθευτές. Εκτός από τα παραπάνω, προτείνεται να εξεταστούν οι δυνατότητες παραγωγής και προμήθειας σχιστολιθικού αερίου. Επίσης, προτείνεται να αυξηθεί η ενεργειακή αποδοτικότητα. Το σχήμα είναι 20-2020 και σημαίνει ότι ο στόχος είναι να αυξηθεί η ενεργειακή αποδοτικότητα κατά 20% μέχρι το 2020.
Απαραίτητη η συνεργασία με τη Ρωσία
Είναι δύσκολο για την ΕΕ να αντιμετωπίσει τις ενεργειακές της ανάγκες χωρίς τη συνεργασία με τη Ρωσία. Οι δυνατότητες παραγωγής ενέργειας από τις χώρες –μέλη είναι πολύ μικρές. Το σχιστολιθικό αέριο που προτείνεται από τις ΗΠΑ είναι ασύμφορο και ιδιαίτερα επιβλαβές για το περιβάλλον. Για την παραγωγή του χρειάζεται αρκετός χρόνος και πολυδάπανες επενδύσεις, γι’ αυτό και η τιμή του είναι πολύ υψηλή, σε σχέση με αυτή του φυσικού αερίου. Αν πάλι οι ΗΠΑ δημιουργήσουν τους τερματικούς σταθμούς για εξαγωγή σχιστολιθικού αερίου δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι οι εξαγωγές θα αφορούν την ευρωπαϊκή αγορά , αλλά μάλλον τις ασιατικές αγορές όπου οι τιμές του φυσικού αερίου είναι υψηλότερες από τις ευρωπαϊκές. Επίσης, υπολογίζουν στον αζέρικο αγωγό ΤΑΡ από το κοίτασμα της Κασπίας Σαχ Ντενίζ των 10 δισ. κυβικών το χρόνο μετά το 2020.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σχέδιο μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία, έχοντας την υποστήριξη των πολιτικών ελίτ που διευθύνουν την ΕΕ, αλλά αντιμετωπίζοντας τον μεγάλο σκεπτικισμό από ευρωπαϊκούς επιχειρηματικούς κύκλους.
Τον τελευταίο καιρό εμφανίζονται προβλήματα στην κοινοπραξία του ΤΑΡ. Ήδη αποχώρισαν από τη μετοχική σύνθεση η γαλλική Total (10%) και η γερμανική Ε.Ο.Ν. (9%) Ο επίτροπος Γ. Έττινγκερ δήλωσε, εν τω μεταξύ, ότι αναστέλλεται προσωρινά η κατασκευή του South Stream, γιατί δεν εναρμονίζεται με το ευρωπαϊκό δίκαιο και με το τρίτο ενεργειακό πακέτο της ΕΕ. Σύμφωνα μ’ αυτό, οι εταιρείες που είναι ιδιοκτήτες των δικτύων στο έδαφος της ΕΕ δεν μπορεί να είναι ίδιες με τις εταιρείες- παραγωγούς φυσικού αερίου. Παρ’ όλα αυτά, την Τρίτη 24 Ιουνίου, υπογράφτηκε συμφωνία για τη δημιουργία μικτής εταιρείας South Stream Austria μεταξύ της Γκάζπρομ και της αυστριακής OMV. Η Αυστρία καλεί επανειλημμένα την ΕΕ να επιταχύνει την υλοποίηση του South Stream. O αγωγός αυτός θα περνάει από τη Βουλγαρία, τη Σερβία, τη Σλοβενία και θα καταλήγει στην Αυστρία. Η κατασκευή του ήδη άρχισε από την περιοχή της Ανάπας της Ρωσίας στις 7/12/2012 και υπολογίζεται ότι θα μπει σε εκμετάλλευση στα τέλη του 2015. Η δυναμικότητά του θα ξεπερνάει τα 60 δισ. κυβικά το χρόνο. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να περνάει και από την Ελλάδα και να καταλήγει στην Ιταλία, αλλά, λόγω των γνωστών υπαναχωρήσεων των τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων, χάθηκε αυτή η δυνατότητα. Μιχάλης Ρένεσης
12
∆ΙΕΘΝΗ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
Η μεγάλη νίκη του ∆ημοκρατικού Κόμματος (∆Κ) στις Ευρωεκλογές και η επιτυχία του ψηφοδελτίου «Η Άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα», πυροδότησαν εξελίξεις στην ιταλική αριστερά. Το κόμμα του Βέντολα «Αριστερά και Ελευθερία» (SEL), κλονίζεται και συνθλίβεται υπό τις πιέσεις του ∆Κ και της προοπτικής του εγχειρήματος της οικοδόμησης νέου αριστερού πολιτικού υποκειμένου. Ο Βέντολα εγκαταλείπει τον ρόλο ρυθμιστή στο πολιτικό γίγνεσθαι και επιμένει στην αυτόνομη παρουσία του κόμματος. Όμως, μεγάλο μέρος των στελεχών του διαφωνούν και απομακρύνονται για να ενταχθούν στο ∆Κ (Μιλιόρε). Για άλλη μια φορά, η Αριστερά ταλανίζεται από τη σειρήνα του κυβερνητισμού και τα ερωτήματα της αναζήτησης της αριστερής ταυτότητας και φυσιογνωμίας.
Αριστερά, το νέο υποκείμενο που πρέπει να οικοδομηθεί ΙΤΑΛΙΑ
Του Μάρκο Ρεβέλι
Τ
α σημερινά βάσανα του SEL απελευθέρωσαν έναν ποταμό χυδαιότητας, με βολές προς όλες τις κατευθύνσεις. Ενάντια στον Βέντολα και στον Φρατοϊάνι, με κατηγορίες για «ταυτοτική περιχαράκωση», υποχώρηση στις μειοψηφικές και περιθωριακές απόψεις. Ενάντια στον Μιλιόρε και στους «διασπαστές», με κατηγορίες προδοσίας. Ενάντια στην αριστερά γενικά, ανασύροντας το αιώνιο και κάπως φθαρμένο ρεφρέν της διάσπασης ως προορισμού και ως πεπρωμένου, με σκοπό τη σκύλευση της αριστεράς. Λες και η διάθεση του χωρισμού κατοικεί μόνο σ’ αυτή την πλευρά.
Η τάση αποσυναρμολόγησης είναι φυσιολογική
Στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει. Η ταλαίπωρη ιστορική υπόθεση του ιταλικού σοσιαλισμού είναι σπαρμένη με διασπάσεις, από την ιστορική του Λιβόρνο το 1921, μέχρι εκείνη του Μεγάρου Μπαρμπερίνι το 1947 που χώρισε στο ΣΚ τους οπαδούς του Νένι και του Σάραγκατ, εκείνη του 1964 που σημάδεψε τη γέννηση του Psiup (Σοσιαλιστικό Κόμμα Προλεταριακής Ενότητας), μέχρι την αλυσιδωτή αντίδραση που ακολούθησε τη στροφή της Μπολονίνα1. Αλλά και στο φιλελεύθερο στρατόπεδο δεν έγιναν λιγότερα, αρχίζοντας από το «μπιγκ μπανκ» που χώρισε, στην απαρχή τους, την ιστορική αριστερά και τη δεξιά, περνώντας από την αντιπαράθεση των οπαδών του Τζολίτι και του Σαλάντρα και από τη διάδοση των διάφορων ομάδων κομματικών παραγόντων που παρεμπόδισαν στη χώρα μας τη γέννηση ενός πραγματικού «κόμματος του αστισμού». Ας μη μιλήσουμε και για τη διασπορά του Κόμματος των Ελευθεριών, που παρακολουθήσαμε πρόσφατα. Η αλήθεια είναι ότι σε ένα πολιτικό πλαίσιο σαν το δικό μας, που δεν χαρακτηρίζεται από ένα «είδος πραγματικής συνάθροισης» πάνω στο αγγλικό δομικά δικομματικό μοντέλο (αν και εκεί, τα πράγματα αλλάζουν), η τάση αποσυναρμολόγησης των πολιτικών υποκειμένων είναι φυσιολογική, ιδιαίτερα σε στιγμές μεγάλου «συστημικού» μετασχηματισμού, εντός του οποίου οι
διάφορες πολιτικές αντιλήψεις τείνουν να επανατοποθετούνται σε σχέση με την αλλαγή του συνόλου. Αυτή ακριβώς είναι μια συγκυρία τέτοιου είδους. Όντως, η γέννηση του ∆Κ του Ρέντσι και η κατάντια του που έγινε ορατή από τα πρώτα βήματά του ως κυβερνητικού υποκειμένου, αναδεικνύουν μια γενετική ταυτόχρονη μετάλλαξη του κόμματος και του συστήματος, που εμφανίζει ένα σημάδι ριζικής ασυνέχειας.
“
Σημάδι ριζικής ασυνέχειας
Ασυνέχειας, πρώτα απ’ όλα, του ∆Κ, γιατί αυτό σιωπηρά, χωρίς καταστατικές τροποποιήσεις και ακόμη και χωρίς μια λογική συζήτηση, άλλαξε τη φύση και τη δομή του. Το ∆Κ είναι σήμερα μια απόφυση του ηγέτη του. Από οργανωμένο σώμα με στόχο την επιλογή και την προώθηση του κυβερνητικού προσωπικού έγινε, πρώτα λόγω μιας «εξωτερικής» αναρρίχησης» στην ηγεσία, έπειτα λόγω του αποτελέσματος στις ευρωεκλογές, ένα «προσωπικό κόμμα» από κάθε άποψη. Είναι μέχρι και «δεσποτικά προσωπικό», η εσωτερική συζήτηση του οποίου λύνεται με τελεσίγραφα [αρκεί να δούμε την περίπτωση Μινέο2] και με τα tweet του αρχηγού, και του οποίου η μοίρα εξαρτάται όλο και περισσότερο, καλώς ή κακώς, από την τύχη του «μοναδικού άνδρα που έχει το πρόσταγμα». Ένα κόμμα, εντελώς ενταγμένο, λόγω πρακτικής και ροπής, στο νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα, του οποίου αποδέχεται τις δεσμεύσεις (τη γραμμή Μέρκελ), τόσο από πλευράς σημείων αναφοράς (ας αναλογιστούμε τις μεταρρυθμίσεις σε συνδιαχείριση με τον Μπερλουσκόνι και τη Λέγκα!) όσο και από πλευράς ανθρώπων (ας δούμε το ελεύθερο που δόθηκε στον Γιούνκερ). Έλεγα, όμως, ότι πρόκειται και για γενετική μετάλλαξη του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του, επειδή ο μαγνήτης του Ρέντσι δουλεύει προς όλες
τις κατευθύνσεις, όχι μόνο στα αριστερά του, κατακερματίζοντας όλους τους σχηματισμούς που βρίσκονται γύρω του, από την Επιλογή Πολιτών μέχρι αυτό που απομένει από τη διασπορά των καθολικών, και προσελκύοντας όλα τα θραύσματα με υπουργικές τάσεις. Και πάνω απ’ όλα επειδή η μεταμόρφωση τύπου Ρέντσι του ∆Κ σημαίνει το διακηρυγμένο τέλος ακόμη και της σκιάς της παλιάς αριστεράς (που σήμερα δεν απομένει πια ούτε η ανάμνησή της). Στην αριστερή πτέρυγα του πολιτικού μας συστήματος ανοίγεται ένα γιγαντιαίο βάραθρο, που περιμένει να γεμίσει.
Να φανταστούμε μια πολύ πιο ευρεία αριστερά
Επομένως δεν μπορούν να μας εντυπωσιάσουν οι αντίκτυποι που τυραννούν την πορεία του κόμματος Αριστερά και Ελευθερία, του κομματικού σχηματισμού που ήταν πιο κοντά στην περιοχή του ∆Κ, και που είχε στοιχηματίσει στην προηγούμενη κατάστασή της και στον αριστερό της -τουλάχιστον διακηρυγμένο- προορισμό. Ούτε το γεγονός ότι ο πυροκροτητής αυτής της κρίσης συνίσταται στην εμφάνιση του ψηφοδελτίου «Η Άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα» και στην υπέρβαση του μοιραίου ορίου (που δεν το έλπιζαν όλοι), στο οποίο η Αριστερά και Ελευθερία συνέβαλλε δραστικά. ∆εν είναι δυνατό να μας εκπλήσσει επειδή εκείνο το εμβρυακό σχέδιο εναλλακτικής πολιτικής υποκειμενικότητας, που επέζησε (έστω σε ένα βαθμό) από τη δοκιμασία του ορίου εισαγωγής στην Ευρωβουλή, θέτει στην ημερήσια διάταξη ακριβώς την οικοδόμηση (προσέξτε, όχι την αν-οικοδόμηση, ή την εκταφή, αλλά την εκ νέου επεξεργασία πάνω σε νέες βάσεις) μιας αριστεράς στο ύψος των καιρών. Έχει δίκιο ο Άζορ Ρόζα όταν, σ’ αυτή την εφημερίδα, μας λέει ότι το σχέδιο πρέπει αναγκαστικά να είναι φιλόδοξο. Πράγμα που δεν είναι δυνατό να στα-
H διαλυτική κρίση στο αριστερό SEL, η πολιτική Ρέντσι και το βάραθρο στην αριστερή πτέρυγα που πρέπει να γεμίσει
ματήσει στη διαχείριση εκείνου του ενός εκατομμυρίου εκατό χιλιάδων ψήφων που συγκέντρωσε το «ψηφοδέλτιο Τσίπρα», αλλά που σημαίνει ότι πρέπει να φανταστούμε μια πολύ πιο ευρεία αριστερά (γιατί οι χρόνοι και ο τρόπος της κρίσης δεν αφήνουν χώρο για τις τάσεις μαρτυρίας), αποφασισμένη να γεμίσει αυτό το βάραθρο. Είναι επίσης αλήθεια ότι αυτοί που πίστεψαν σ’ εκείνο το ψηφοδέλτιο δεν μπορούν να σκεφτούν ότι αυτό αποτελεί, από μόνο του, το «υποκείμενο», ή την ήδη καθορισμένη ή επιδεκτική καθορισμού «μορφή» μέσω εσωτερικών δρόμων, αυτής της μεγάλης ελπίδας. Όμως, αυτό το ένα εκατομμύριο εκατό χιλιάδες μπορεί να είναι το σημείο εκκίνησης. Και εκείνη η κοινότητα που κινητοποιήθηκε για να το δεχτεί, μπορεί να γίνει ο καταλύτης μιας χημείας που παράγει, κατά τη διάρκεια της πορείας, ευρείες διαδικασίες που συμπεριλαμβάνουν και σέβονται τις διαφορετικές ταυτότητες και τους αντίστοιχους χρόνους, μιας χημείας που είναι ικανή να ξαναβάλει στο παιχνίδι ένα διαφορετικό κοινό, μέσα και έξω από τους παραδοσιακούς φράχτες της πολιτικής αριστεράς. Αν τα γεγονότα μάς δίνουν ένα μάθημα, αυτό είναι ότι κανένας από τους πολιτικούς σχηματισμούς που δημιουργήθηκαν στα αριστερά του ∆Κ δεν μπορεί να επιβιώσει σήμερα μόνος του. Και ταυτόχρονα ότι η διαδικασία ανοικοδόμησης μιας ιταλικής αριστεράς δεν μπορεί να αγνοήσει κανένα, όπως δεν μπορεί να αγνοήσει τον τεράστιο στρατό των αποθαρρυμένων, των αγανακτισμένων και των απογοητευμένων, που αποδήμησαν στις γκρίζες περιοχές της αποχής, ή στην ψήφο του Γκρίλο, ή στην ψήφο στο ∆Κ «βουλώνοντας τη μύτη τους». Είναι καλές προμήθειες για το δρόμο, για τους τυφλοπόντικες που έχουν όρεξη να σκάψουν. Μετάφραση από το Μανιφέστο: Τόνια Τσίτσοβιτς
1 Τη στροφή που προώθησε ο Οκέτο το 1991 και που οδήγησε στη διάλυση του ΙΚΚ. 2 Ο Μινέο αντικαταστάθηκε τη 12η Ιουνίου 2014 από μέλος της Επιτροπής Θεσμικών Υποθέσεων της Γερουσίας επειδή άσκησε κριτική στη Μεταρρύθμιση της Γερουσίας.
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
13
∆ΙΕΘΝΗ
Από την τελευταία κινητοποίηση των εργαζόμενων κατά της λιτότητας
Αριστερά: Επιχειρεί συγκλίσεις και κοινή δράση κατά της λιτότητας ΓΑΛΛΙΑ: ΣΕ Α∆ΙΕΞΟ∆Ο Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Μ
ετά την αποτυχία της αριστεράς στις δημοτικές εκλογές και τις ευρωεκλογές η πολιτική κρίση οξύνεται. Μια κρίση που επηρεάζει και διαπερνά όλες τις δυνάμεις της αριστεράς. Στο Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΣΚ) εντείνονται οι αντιδράσεις και διεργασίες για την ακολουθούμενη πολιτική. Στους Οικολόγους (EELV) πολλαπλασιάζονται οι διαφωνίες και τα εσωτερικά τους προβλήματα. Προβλήματα και διαφωνίες δεν λείπουν και από το Μέτωπο της Αριστεράς, στο οποίο όλες οι δυνάμεις που μετέχουν σ’ αυτό επιχειρούν να εκτιμήσουν τα αποτελέσματα και να δώσουν απαντήσεις στις νέες προκλήσεις που έχουν μπροστά τους κυρίως σ’ αυτό της συνέχισης και της διεύρυνσής του. Ο Ζαν Λικ Μελανσόν, υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές το 2012, τελευταία, μετά από αρκετές ημέρες που είχε να εμφανιστεί σε τηλεοπτικές εκπομπές, αναφέρθηκε στους αγώνες των εργαζομένων σιδηροδρομικών, Alstom, πρόσκαιρα εργαζομένων στον πολιτιστικό τομέα, συνταξιούχων, δημόσιων υπαλλήλων αλλά και στην κρίση του ΣΚ…» κάνοντας την εκτίμηση ότι η χώρα βρίσκεται σε μια πορεία κοινωνικής, οικονομικής και ηθικής διάλυσης». Στη συνέχεια είπε ότι το Μέτωπο της Αριστεράς παίρνει υπόψη του τα αποτελέσματα των εκλογών και διορθώνει την πολιτική του, για να καταλήξει στην άποψη για την ανάγκη ομοσπονδιοποίησης του Μετώπου με βάση ένα κυβερνητικό πρόγραμμα της Αριστεράς. Ο Πιερ Λοράν, εθνικός γραμματέας του ΓΚΚ μιλώντας σε εκδήλωση του κόμματός του τόνισε πως είναι επιτακτική ανάγκη η ανασυγκρότηση και η διεύρυνση της αριστεράς γύρω από ένα κοινό πρόγραμμα και όχι ένα πρόσωπο που θα συμβάλει στο άνοιγμα για μια εναλλακτική πολιτική της αριστεράς.
Από το Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα (ΝΑΚ) μέχρι τους διαφωνούντες του ΣΚ
Για να μην μείνει η διεύρυνση και η
ανασυγκρότηση της Αριστεράς κενή περιεχομένου το Μέτωπο της Αριστεράς θα πρέπει να ανοιχτεί σ’ όλες τις δυνάμεις της αριστεράς. Στους Οικολόγους που ναι μεν δεν μετέχουν στην κυβέρνηση συνεχίζουν όμως να ταλαντεύονται και σε κρίσιμες ψηφοφορίες να την στηρίζουν. Στους διαφωνούντες του ΣΚ όχι μόνο σ’ αυτούς που διέρρηξαν τους δεσμούς με το κόμμα τους όπως ο πρώην ευρωβουλευτής (γνωστός για τη συμμετοχή στην επιτροπή για τις ευθύνες της τρόικας στην Ελλάδα) Λιεμ Χανγκ Νγκοκ και τους συντρόφους του, οι οποίοι δημόσια τάχθηκαν «υπέρ του διαλόγου και μιας συνομοσπονδίας με τις δυνάμεις του Μετώπου της Αριστεράς, των Πράσινων και των διάσπαρτων δυνάμεων της Αριστεράς». Αλλά και με τις δυνάμεις του ΣΚ που διαφωνούν με την ακολουθούμενη πολιτική, όπως 100 βουλευτές «επικριτές» της κυβερνητικής πολιτικής, οι οποίοι όμως στις κρίσιμες ψηφοφορίες διστάζουν να διαβούν τον Ρουβι-
κώνα όπως η επικύρωση του συμπληρωματικού προϋπολογισμού. Ουσιαστικά η θωράκιση του συμφώνου ευθύνης που φορτώνει βάρη στα λαϊκά εισοδήματα και απαλλάσσει τις επιχειρήσεις που δεσμεύτηκαν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας! Η συζήτηση για τη διεύρυνση γίνεται και προς τα αριστερά προς το ΝΑΚ αλλά και τα κοινωνικά, πολιτιστικά κινήματα με στόχο τη δημιουργία ενός ευρύτατου μετώπου κατά της λιτότητας. Γιατί η συνέχιση «της πολιτικής της λιτότητας εγκυμονεί κινδύνους για τη Γαλλία». Στη διαπίστωση αυτή συγκλίνουν όλες οι δυνάμεις του Μετώπου όπως και στην ανάγκη της κοινής δράσης τους. Σήμερα υπάρχουν αυτές οι δυνάμεις στο χώρο της εργασίας, του πολιτισμού, των νέων των κινημάτων, αρκεί το Μέτωπο της Αριστεράς να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και να τους εμπνεύσει. Κάτι που δεν το κατόρθωσε στις δύο τελευταίες εκλογικές μάχες.
Οι αγώνες των εργαζομένων αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον Ο
ι εργαζόμενοι στη Γαλλία διαδήλωσαν και πάλι προχθές στους δρόμους. Οι σιδηροδρομικοί στο Παρίσι, οι πρόσκαιρα εργαζόμενοι στον πολιτισμό στη Μασσαλία, οι δημόσιοι υπάλληλοι στο Βορρά. Οι χιλιάδες διαδηλωτές εξέφρασαν με κατηγορηματικό τρόπο την αντίθεσή τους στην πολιτική του Μανουέλ Βαλς και την απόφαση τους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Οι αγώνες αυτοί των εργαζομένων έχουν απέναντί τους εκτός από την κυβέρνηση, την εργοδοσία και τα ΜΜΕ που με απόλυτη ομοφωνία προσπαθούν να στρέψουν τους «χρήστες!», δηλαδή τους επιβάτες των σιδηροδρόμων εναντίον των απεργών. Η Attac Γαλλίας με ανακοίνωσή της τονίζει «ότι στηρίζει τον αγώνα των σιδηροδρομικών γιατί είναι ένας αγώνας για όλους μας… Το μοντέλο των ιδιωτικοποιήσεων που θέλουν να επιβάλουν έχει αποτύχει παντού όπου επιβλήθηκε με καταστροφικές συνέπειες για την ποιότητα και την ασφάλεια των μεταφορών. Ο πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς για να φοβίσει και να δεσμεύσει τους βουλευτές του κόμματός του και όχι μόνο, μίλησε για πιθανό «θάνατο της αριστεράς». Αυτό που κινδυνεύει είναι η πολιτική της κυβέρνησης που έχει γυρίσει τις πλάτες στους εργαζόμενους. «Οι αγώνες των εργαζομένων κατά της κυβερνητικής πολιτικής που έχει εγκλωβίσει τη χώρα στη λογική της οικονομικής και κοινωνικής ύφεσης αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, γιατί δείχνουν ότι υπάρχουν οι δυνάμεις που μπορούν να δώσουν μια ώθηση σ’ ένα εναλλακτικό πρόγραμμα της Αριστεράς, αναφέρει το Μέτωπο.
Λαϊκές συνελεύσεις
Για την αποτυχία μπορούν να αναφερθούν πολλοί αντικειμενικοί λόγοι: «Η πολιτική του ΣΚ που εκλέχθηκε υποστηρίζοντας ένα αριστερό πρόγραμμα, ασφαλώς, επηρέασε όλα τα σχήματα της αριστεράς, γιατί η λιτότητα διέσπασε τους εργαζόμενους, τροφοδότησε την αποχή» αναφέρει ο πρόεδρος του Ιδρύματος «Κοπέρνικος» και μέλος της Attac Γαλλίας Πιερ Κάλφα και συνέχισε: «Πρώτα απ’ όλα, όμως, η αποτυχία οφείλεται στο ίδιο το Μέτωπο» και για να υποστηρίξει την άποψή του αναφέρει μια σειρά λόγους όπως η κακή καμπάνια του Μετώπου στις ευρωεκλογές, που παρέκκλινε από τις γενικές πολιτικές κατευθύνσεις που είχαν αποφασιστεί. Έτσι ακούστηκαν απόψεις για τον «αμερικανικό πόλεμο κατά της Ευρώπης» ή ακόμα για την «έξοδο από το ευρώ» και τον προστατευτισμό. Σύγχυση επικράτησε και στην υπεράσπιση της ευρωπαϊκής πολιτικής τη στιγμή μάλιστα που το Μέτωπο είχε κάνει σαφές ότι θα πρέπει να έρθουν σε ρήξη με τη σημερινή φιλελεύθερη Ευρώπη με προοπτική την επαναθεμελίωση μιας άλλης Ευρώπης, πολιτική παρόμοια με αυτήν του ΣΥΡΙΖΑ (…) Τέλος, ο Πιερ Κάφκα επεσήμανε ότι η εκλογική καμπάνια των ευρωεκλογών στηρίχτηκε στους μηχανισμούς των κομμάτων και όχι στις λαϊκές επιτροπές και συνελεύσεις, που στις προεδρικές εκλογές το 2012 «δημιούργησαν μια σπουδαία δυναμική των πολιτών». Γι’ αυτό όλες σχεδόν οι δυνάμεις και κυρίως οι μικρότερες που μετέχουν στο Μέτωπο έχουν ταχθεί υπέρ των ανοικτών συνελεύσεων με τη συμμετοχή όλων, ανεξάρτητα αν ανήκουν ή όχι σε κόμματα ή οργανώσεις. Παράλληλα, συνεχίζεται ο διάλογος με όλες τις δυνάμεις της αριστεράς που είναι αντίθετες με την κυβερνητική πολιτική.
Μ. Κοβάνης
14
∆ΙΕΘΝΗ
Εκλογές χωρίς κράτος
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
ΠΙΟ ΒΑΘΙΑ ΣΤΟ ΧΑΟΣ ΒΥΘΙΖΕΤΑΙ Η ΛΙΒΥΗ
Κέντρο ισλαμιστών
Του Νίκου Σερβετά
Ένας νέος όρος θα πρέπει να βρεθεί για να αντικαταστήσει αυτό που έως τώρα ονομάζουμε «Αραβική Άνοιξη» καθώς, τρία περίπου χρόνια μετά τις εξεγέρσεις στις χώρες του Μαγκρέμπ (Αλγερία, Μαρόκο, Τυνησία) και την Αίγυπτο, μόνον ως ευφημισμός ακούγεται πλέον. Ένα από τα πολλά παραδείγματα η Λιβύη.
Ο
ι εκλογές που έγιναν την Τετάρτη μπορεί να γίνουν αιτία να οδηγηθεί η χώρα σε βαθύτερο χάος απ’ ό,τι βρίσκεται τους τελευταίους μήνες, καθώς αντικρουόμενες δηλώσεις σκιαγραφούν καθαρά πλέον το άμεσο μέλλον της. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, έχει δηλώσει ότι θα υποστηριχθεί όποια κυβέρνηση αναδείξουν οι εκλογές, ενώ εκπρόσωποι παραστρατιωτικών και παρακρατικών οργανώσεων που δρουν στη Λιβύη από την πτώση του καθεστώτος Καντάφη και μετά, έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να αποδεχθούν το αποτέλεσμα των εκλογών, όποιο κι αν είναι αυτό. Έως την Παρασκευή το απόγευμα, τα στοιχεία που έγιναν γνωστά αναφορικά με τη διεξαγωγή των εκλογών ήταν ότι τις πρώτες του συνεδριάσεις το νέο κοινοβούλιο δεν θα τις κάνει στην Τρίπολη, όπου είναι η έδρα του, αλλά σε μεγάλο ξενοδοχείο της Βεγκάζης, καθώς και ότι η συμμετοχή στις εκλογές ήταν πάρα πολύ μικρή. Οι δολοφονίες και οι τρομοκρατικές ενέργειες που έγιναν την Τετάρτη, ημέρα διεξαγωγής των εκλογών, φαίνεται ότι είναι πλέον καθημερινό φαινόμενο και δεν αναφέρονται καν ως στοιχείο που κράτησε τον περισσότερο κόσμο μακριά από τα εκλογικά κέντρα.
∆ολοφονήθηκε από αγνώστους το βράδυ της Τετάρτης στο σπίτι της στη Βεγγάζη, η Σάλβα Μπουγκουιγκούις, δικηγόρος και ακτιβίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με αξιωματούχο των υπηρεσιών ασφαλείας, στο σπίτι της επιτέθηκαν και την πυροβόλησαν «μασκοφόροι άνδρες που φορούσαν στρατιωτικές στολές». Η Σάλβα Μπουγκουιγκούις συμμετείχε ενεργά στην ανατροπή, το 2011, του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι και ήταν πρώην μέλος του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου του πολιτικού βραχίονα της εξέγερσης. Την Τετάρτη συμμετείχε στις εκλογές στη Λιβύη και δημοσίευσε μάλιστα φωτογραφίες από την ψηφοφορία στη σελίδα της στο Facebook.
∆ιεθνής Τύπος Ασυνήθιστο γεγονός είναι η πλήρης απουσία του θέματος από τον διεθνή Τύπο. Κοινό σημείο, πάντως, για τους περισσότερους αναλυτές είναι ότι η χώρα, ηθελημένα ή αθέλητα -από εκείνους που στο τέλος της ζωής του έβλεπαν τον Μουαμάρ Καντάφη ως τύραννο και δικτάτορα- αφέθηκε στην τύχη της. Η διατύπωση του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ ήταν, άλλωστε, τότε, σαφής: «Ό,τι κι αν γίνει είναι εσωτερική υπόθεση των Λίβυων». Συνέπεια αυτής της στάσης ήταν, τε-
λικά, να πέσει η Λιβύη στα χέρια των οργανώσεων που συνέβαλαν στην πτώση του Καντάφη. Ωστόσο, αμέσως μετά, οι επικεφαλής τους δημιούργησαν δικές τους συμμαχίες και σφαίρες επιρροής και απέκτησαν εξουσία που, φυσικά, δεν θέλησαν να μοιραστούν με την κεντρική διοίκηση. Η κυβέρνηση της χώρας, η οποία προέκυψε από εκλογές, δεν κατάφερε έως σήμερα να επεξεργαστεί και να παρουσιάσει σχέδιο συντάγματος, βασικό στοιχείο προκειμένου να λειτουργήσουν κρατικές δομές και θεσμοί ώστε η χώρα να μπει σε ρυθμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα από τα ελάχιστα γνωστά ονόματα της Λιβύης σήμερα, διεθνώς, είναι αυτό του Καλίφα Χαφτάρ. Είναι ένας πρώην στρατηγός, ο οποίος είναι επικεφαλής μιάς πολύ ισχυρής παραστρατιωτικής οργάνωσης και έχει ο ίδιος αναθέσει στον εαυτό του το καθήκον να πολεμήσει τις ισλαμιστικές οργανώσεις που δρουν γύρω από τη Βεγκάζη και παραμένουν πιστές στην κυβέρνηση της χώρας. Οι οπαδοί του αποτελούνται από εθνοτικές ομάδες των ανατολικών περιοχών και πρώην στρατιωτικούς που πιστεύουν ότι η σημερινή κυβέρνηση έχει ενισχύσει τον ισλαμισμό και την τρομοκρατία. Οι δυνάμεις του Χαφτάρ, άλλες μικρότερες παραστρατιωτικές οργανώσεις και σε κάποιες περιοχές, στα δυτικά της χώρας, η Μουσουλμανική Αδελφότητα, βρίσκονται σε συνεχή ανατιπαράθεση είτε μεταξύ τους είτε με την υποτυπώδη κυβέρνηση της Τρίπολης, με κύριο επίδικο τον έλεγχο του πετρελαίου που, λόγω της κατάστασης που επικρατεί, ο δείκτης πωλήσεών του έχει καταποντιστεί. Γεγονός είναι ότι η τύχη της χώρας είναι απολύτως συνδεδεμένη με τις εξελίξεις στις υπόλοιπες χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. ∆εν θεωρείται καθόλου απίθανο να βαθύνει το χάος στη Λιβύη και η χώρα, λόγω της ακυβερνησίας, να μετατραπεί σε κέντρο όπου ισλαμιστικές ομάδες θα οργανώνουν τις δυνάμεις και αργότερα θα συμμετέχουν σε εχθροπραξίες στην Αίγυπτο, τη Συρία, ακόμα και σε περιοχές κάτω από τη Σαχάρα. •
Το SPD μισοάνοιξε το αριστερό του μάτι Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο
Την ώρα που τα παζάρια Μέρκελ-ΓιούνκερΣουλτς-Κάμερον συνεχίζονταν στις Βρυξέλλες, με στόχο να μοιραστούν οι «ευρω-καρέκλες» της επόμενης πενταετίας, μια άλλη είδηση προκαλούσε αρκετή εντύπωση στο γερμανικό Τύπο, αν και κάποιοι προσπάθησαν να την υποβαθμίσουν. Ο επικεφαλής της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ είχε στις αρχές του μήνα την πρώτη συνάντηση, με χαρακτήρα προσέγγισης, με την ηγεσία του κόμματος «Η Αριστερά», (συγκεκριμένα τους Κάτια Κίπινγκ και Μπερντ Ρίξινγκερ). εγονός που εντυπωσίασε πολλούς και έκανε μάλιστα και την ηλεκτρονική έκδοση του «Σπίγκελ» να την επιλέξει ως «πρώτο θέμα» έστω και για μερικές ώρες. Υποτίθεται ότι η ηγεσία του SPD ήθελε να κρατήσει μυστική τη συνάντηση, αν και κάποιοι ισχυρίζονται ότι ακριβώς αυτή η μυστικότητα ήταν που «επιδιώχθηκε» για να επιτευχθεί η διαρροή για την πραγματοποίησή της και να μετρηθούν και οι αντιδράσεις. Το θέμα συζήτησης ήταν οι επερχόμενες εκλογές στο κρατίδιο της Θουριγγίας και το ενδεχόμενο ενός «κόκκινο-κόκκινου» συνασπισμού, όπως αποκαλείται στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης. Φυσικά ορισμένοι έφτασαν να βγάλουν συμπεράσματα και να μιλήσουν για ένα τεστ ενόψει των εθνικών εκλογών του 2017. Αλλά βέβαια μέχρι τότε θα έχει κυλήσει πολύ νερό στο ποταμό Σπρέε, τον οποίο και αγναντεύει από το μπαλκόνι της καγκελαρίας η κυρία Μέρκελ. Τα σενάρια είναι φυσικά μακρινά, αλλά δείχνουν ότι
Γ
Οι επικεφαλής του Die Linke, Κάτια Κίπινγκ και Μπερντ Ρίξινγκερ. τόσο στην αριστερή πτέρυγα της σοσιαλδημοκρατίας όσο και σε ένα κομμάτι των πιο «πραγματιστών» της γερμανικής Αριστεράς, υπάρχουν κάποιοι, που προβληματίζονται για τις πιθανές συμμαχίες του μέλλοντος, που θα αφαιρέσουν την πλήρη πρωτοβουλία κινήσεων από το νεοφιλελεύθερο μπλοκ της χριστιανοδημοκρατίας. Είναι βέβαια παράλογο να περιμένει κανείς άμεσα «γενναίες» κινήσεις από τη σημερινή γερμανική σοσιαλδημοκρατία απέναντι στην παντοδύναμη καγκελάριο. Και ο ίδιος ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ φρόντισε τόσο να ενημερώσει την συγκάτοικό του στην κυβέρνηση για αυτό το «κρυφό ραντεβού», αλλά και να διαρρεύσει προς τον Τύπο ότι οι διαφορές απόψεων με την Αριστερά σε μια σειρά από θεμελιώδη ζητήματα είναι τεράστιες. Ανάλογη εκτίμηση έκαναν βεβαίως και οι εκπρόσωποι της Αριστεράς. Αλλά υπάρχουν κι εκείνοι
που επιμένουν ότι από κάτι τέτοια μικρά φτερουγίσματα, που στέλνουν ένα σήμα για σταδιακή αλλαγή του κλίματος, θα μπορούσε να προκύψει τελικά κάτι πιο μεγάλο. Υπέρμαχος της αριστερής φρασεολογίας είναι άλλωστε και ο Μάρτιν Σουλτς, ο οποίος την αξιοποίησε και προεκλογικά και συνεχίζει να το κάνει και τώρα, που όπως όλα δείχνουν έχει συμφιλιωθεί οριστικά με την ιδέα ότι το καλύτερο που μπορεί να επιτύχει είναι η επανεκλογή του στη θέση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα επόμενα δυόμιση χρόνια. Αλλο πράγμα βεβαίως να κλείνεις το μάτι προς τα αριστερά ή όπως λένε κάποιοι να «μισοανοίγεις το αριστερό σου μάτι, που μέχρι τώρα ήταν κλειστό» και άλλο να αποφασίσεις να γυρίσεις και όλο σου το σώμα προς αριστερή κατεύθυνση. •
∆ΙΕΘΝΗ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιουνίου 2014
∆ύο χρόνια στη σκιά
Η μάστιγα των μυστικών συμφωνιών ξαναχτύπησε και τα WikiLeaks ανέλαβαν πάλι να φωτίσουν την αδιαφάνεια. Το προσχέδιο της Συμφωνίας Συναλλαγών στον τομέα των Υπηρεσιών (TISA)1, το οποίο επιβάλλει χρονικό περιορισμό μη-δημοσιοποίησης για πέντε χρόνια μετά την υπογραφή ή μετά το τέλος των διαπραγματεύσεων (αν δεν υπάρξει συμφωνία), δημοσιοποιήθηκε στις 19 Ιουνίου, στον ιστότοπο των WikiLeaks και από συνεργαζόμενα ΜΜΕ σε Αυστραλία, Γερμανία, Ισλανδία, Ιταλία, Μεξικό, Νορβηγία, Τουρκία και Ελλάδα («Τα Νέα»). Βασικοί υποστηρικτές της είναι οι ΗΠΑ και η ΕΕ ενώ το σύνολο των χωρών φθάνει τις 50. Οι συνομιλίες ξεκίνησαν τον Απρίλιο 2013 και το έγγραφο περιλαμβάνει τις θέσεις όπως είχαν διαμορφωθεί ένα χρόνο αργότερα. Ο 7ος κύκλος συνομιλιών έγινε στην Γενεύη, 23-27 Ιουνίου.
«Σ
Φως στα σκοτάδια μυστικών συμφωνιών και υπηρεσιών WIKILEAKS
Ο
ι υπηρεσίες, όπως ορίζονται ρητά στο κείμενο της TISA, είναι αυτές «που παρέχονται κατά την άσκηση κυβερνητικής εξουσίας» και αφορούν στις: «α) δραστηριότητες της κεντρικής τράπεζας ή όποιου φορέα καθορίζει τη νομισματική πολιτική, β) δραστηριότητες που αποτελούν μέρος ενός θεσμικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ή σχεδίου συνταξιοδοτήσεως του δημοσίου και γ) άλλες δραστηριότητες που ασκούνται από δημόσιο φορέα για λογαριασμό ή με την εγγύηση ή τη χρήση των οικονομικών πόρων του κράτους- μέλους ή των δημόσιων φορέων του». Η περαιτέρω εξέταση των άρθρων επιβεβαιώνει την παρέμβαση σε κρατικές και ιδιωτικές, τραπεζικές και μη, χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές υποθέσεις, συναλλαγές και υπηρεσίες. Για τους σκοπούς της, προβλέπει, όπως και η TTPΙ («Εποχή», 15.6.2014), την ομοιομορφία/ισοπέδωση των εθνικών νομοθεσιών αλλά και την άρση κάθε εμπιστευτικότητας, ενώ επιτρέπει ή μάλλον επιβάλλει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μελών και, ως αποτέλεσμα, καταλύει δικαιώματα πολιτών και επιχειρήσεων. Στόχος, τον οποίο ΗΠΑ και ΕΕ προωθούν, είναι η ανεμπόδιστη πρόσβαση, δραστηριοποίηση και τελικά παντοκρατορία πολυεθνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στις χώρες μέλη και η απαγόρευση εθνικών πριμοδοτήσεων και «μονοπωλίων». Οι ενστάσεις της κοινής γνώμης, σύμφωνα και με σφυγμομέτρηση
“
15
που κατάρτισε η ΕΕ2, εντοπίζονται στην αδιαφάνεια, στην απουσία δημόσιου διαλόγου και στις αρνητικές συνέπειες περαιτέρω φιλελευθεροποίησης, σε μια συγκυρία που απαιτούνται ισχυρότεροι ρυθμιστικοί κανόνες για την προστασία της οικονομικής σταθερότητας. Άλλα σημαντικά ζητήματα που ανακύπτουν, και από αυτή τη συμφωνία, είναι εμπορευματοποίηση παροχών και αγαθών (υγεία, νερό, εκπαίδευση, στέγαση, ενέργεια), οι απειλές για τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, οι συνθήκες εργασίας, η περιβαλλοντική προστασία και η προστασία/ασυλία των πλούσιων χωρών. Η, κάθε άλλο παρά, Ευρώπη των λαών, δεμένη στο άρμα των ΗΠΑ, εντείνει αντί να απορρίπτει τις πολιτικές που δημιούργησαν τις δεκάδες εκατομμύρια ανέργων και φτωχών και κατέρριψαν κάθε έννοια εθνικής κυριαρχίας, διαπραγματευόμενη συμφωνίες που φυλακίζουν τα κράτη-μέλη και τους πολίτες τους στον «κύκλο εργασιών» των πολυεθνικών.
Ποροσένκο, ο πληροφοριοδότης
Εκτός από την TISA, μια πολιτική φυσιογνωμία της επικαιρότητας, ο νεοεκλεγείς (από μέρος του πληθυσμού) πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο, φωτίζεται από μια αποκάλυψη-επιβεβαίωση. Έγγραφα που ήδη είχαν δημοσιοποιηθεί από τα WikiLeaks, «αναδείχθηκαν» από τις διεθνείς εξελίξεις και αφορούν στους δεσμούς του
Η, κάθε άλλο παρά, Ευρώπη των λαών, δεμένη στο άρμα των ΗΠΑ, εντείνει αντί να απορρίπτει τις πολιτικές που δημιούργησαν τις δεκάδες εκατομμύρια ανέργων και φτωχών και κατέρριψαν κάθε έννοια εθνικής κυριαρχίας, διαπραγματευόμενη συμφωνίες που φυλακίζουν τα κράτη-μέλη και τους πολίτες τους.
Ποροσένκο με τις αμερικανικές υπηρεσίες που διαμόρφωναν και τότε την κατάσταση στην Ουκρανία. Το 2006, κατέχει ρόλο πληροφοριοδότη (insider) των αμερικανικών υπηρεσιών στο εσωτερικό της χώρας μέσω του αμερικανού πρέσβη. Επίσης εμφανίζεται να ασκεί επιρροή σε κυβερνητικά στελέχη και να έχει στενούς δεσμούς με τον γενικό εισαγγελέα και μάλλον αμφιλεγόμενες σχέσεις με την Γιούλια Τιμοσένκο, την οποία χαρακτηρίζει ανειλικρινή, αναξιόπιστη και άτομο χωρίς αρχές. Ωστόσο, το ίδιο διάστημα, έτερος «εξυπηρετικός» πολιτικός (μεταξύ όσων κατονομάζονται), το τότε στέλεχος του κόμματος «Λαϊκή Ένωση Η Ουκρανία μας», Ρομάν Μπεζμέρτνι, σε συνάντηση με τον πρέσβη και στελέχη της NSA και του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, χαρακτηρίζει τον Ποροσένκο «στιγματισμένο από αξιόπιστους ισχυρισμούς για διαφθορά» και τις σχέσεις του με την Τιμοσένκο «αγάπης και μίσους». Το 2009, ως υπουργός Εξωτερικών και στο πλαίσιο της νεοσυσταθείσας Επιτροπής Αμερικανοουκρανικής Στρατηγικής Συνεργασίας, ο Ποροσένκο προετοιμάζει δουλικά τη χώρα του για το ∆ΝΤ, ζητά εδαφικές διασφαλίσεις από τις ΗΠΑ, διαβεβαιώνει την ομόλογό του Χίλαρι Κλίντον για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και την εξασφάλιση «πολιτικής συναίνεσης» και δηλώνει την υποστήριξή του στην αμερικανική παρουσία στην Κριμαία. Το 2010, χαιρετίζει την εκλογή του Γιανουκόβιτς, στον οποίο, όπως λέει, προσπαθεί να ασκήσει επιρροή προκειμένου να αποδεχθεί το Σύμφωνο Συνεργασίας με την ΕΕ και, λιγότερο εύκολα, με το ΝΑΤΟ. Κανένα μυστήριο, λοιπόν, πίσω από τις αιματοχυσίες στην Ουκρανία, το ρόλο των ΗΠΑ στην αποσταθεροποίηση/καταστροφή της χώρας αλλά και το σαθρό πολιτικό υπόβαθρό της, μέχρι και την «καθαρή» εκλογή του νέου προέδρου. Ελισάβετ Πετρίδου
1. wikileaks.org/tisa-financial/WikiLeakssecret-tisa-financial-annex.pdf 2. trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2014/may/tradoc_152464.pdf
την πραγματικότητα δεν μάθαμε από τα WikiLeaks κάτι που δεν θεωρούσαμε αληθινό -όμως είναι ένα πράγμα να γνωρίζεις κάτι γενικά και άλλο να έχεις συγκεκριμένα στοιχεία», υποστηρίζει ο Σλαβόι Ζίζεκ στο άρθρο του στην «Guardian» (19.6.2014), με αφορμή την «επέτειο» δύο ετών αναγκαστικού περιορισμού του Τζουλιάν Ασάνζ σε καθεστώς ασύλου, στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο. Ο, αυστραλός, Ασάνζ, που ίδρυσε το 2006 τα WikiLeaks, υποχρεώνεται να παραμένει έγκλειστος, αφού οι βρετανοί, που με τεράστιο κόστος φρουρούν σε εικοσιτετράωρη βάση την πρεσβεία, σκοπεύουν να τον εκδόσουν στην Σουηδία όπου υπήρχε παλαιότερη κατηγορία για σεξουαλικά παραπτώματα βάσει της μαρτυρίας δύο γυναικών (η μια φέρεται να είναι μέλος καθοδηγούμενων από την CIA αντικυβερνητικών ομάδων στην Κούβα). Αν και η Βρετανία ψήφισε τον Μάρτιο αναθεώρηση του νόμου περί εκδόσεων προσώπων και οι σουηδικές αρχές έκριναν ανεπαρκή τα στοιχεία, ο Ασάνζ αντιμετωπίζεται με την προηγούμενη νομοθεσία. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι και οι δύο χώρες, με νομικά τεχνάσματα προσπαθούν να μην επωμισθούν την ευθύνη τής έκδοσής του στις ΗΠΑ, όπου εκκρεμεί δικαστική εξέταση από το 2010. Θεωρείται βέβαιο ότι αν βρεθεί στις ΗΠΑ, όπου το FBI ερευνά για «ποινικές και εναντίον της εθνικής ασφάλειας» δραστηριότητές του, ο Ασάνζ θα αντιμετωπίσει κατηγορίες που επισύρουν ακόμα και ποινή θανάτου. Η Τσέλσι Μάνινγκ, που παρέδωσε το 2010 στα WikiLeaks έγγραφα που αποδεικνύουν τις στρατιωτικές δραστηριότητες και τα εγκλήματα πολέμου των αμερικανών σε Ιράκ και Αφγανιστάν, εκτίει ποινή 35 ετών φυλάκισης. Ο χάκερ Τζέρεμι Χάμοντ που υπέκλεψε και παρέδωσε στα WikiLeaks μηνύματα της ιδιωτικής εταιρίας πληροφοριών Stratfor, καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλάκιση. Ο Έντουαρντ Σνόουντεν, που πριν ένα χρόνο αποκάλυψε έγγραφα της NSA, βρίσκεται σε προσωρινό άσυλο στη Μόσχα. Όλοι, διέπραξαν το έγκλημα της αποκάλυψης πληροφοριών στους πολίτες. Σε ποιό σύστημα η αποκάλυψη εγγράφων που απλώς αποδεικνύουν εγκληματικές πράξεις και μάλιστα σε βάρος της ανθρωπότητας, συνιστά «εγκληματική πράξη»; Σε αυτό που αποκρύπτει πληροφορίες υψίστης σημασίας για τις πολιτικές ελευθερίες την ίδια ώρα που ισχυρίζεται ότι προστατεύει τους πολίτες ανά τον κόσμο. Σε αυτό όπου η υποκρισία δεν γνωρίζει όρια και άπαντες -σύμμαχοι και μη-, εκτός από τους απλούς πολίτες ανά τον κόσμο, επωφελούνται από το θράσος την ασυδοσία και τον ολοκληρωτισμό των στρατιωτικών και μυστικών υπηρεσιών. Σε αυτό όπου η ελευθερία είναι ψευδαίσθηση, αφού «η πλειοψηφία των ατόμων βιώνουν τις ζωές τους ως ελεύθεροι, χωρίς να έχουν επίγνωση του βαθμού στον οποίο ελέγχονται από κρατικούς μηχανισμούς», όπως το θέτει ο Ζίζεκ.
E.Π.
16
ΤΟ ΘΕΜΑ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Ιο
∆εν δικαιολογείτα
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΑ ΤΗ
Γιατί ένας ιδιώτης να αγοράσει τη “μικρή” ∆ΕΗ; ∆εν θα θέλει να αυξήσει τα κέρδη του; Αφού τα περιθώρια μείωσης του κόστους είναι ιδιαίτερα περιορισμένα, αυτό τελικά δεν θα έχει ως συνέπεια την αύξηση των τιμών; Στο τραπέζι είναι το ζήτημα της λεγόμενης «Μικρής ∆ΕΗ», δηλαδή το σπάσιμο και η πώληση μέρους της ∆ΕΗ. Πώς το υπερασπίζεται ο επίσημος λόγος; Νίκος Χατζηαργυρίου: Αυτό που λέγεται επισήμως είναι ότι έτσι ενισχύεται ο ανταγωνισμός και αυτό θα οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος, καλύτερη ποιότητα προϊόντος κ.ο.κ. Από πλευράς Ευρωπαϊκών Κανονισμών/Οδηγιών δεν υπάρχει οδηγία που να υποχρεώνει τη χώρα μας να σπάσει τη ∆ΕΗ. Μέχρι πρότινος η χώρα μας είχε ικανοποιήσει τις Κοινοτικές Οδηγίες, δηλαδή, είχε κάνει τον διαχωρισμό των δικτύων από την παραγωγή και την εμπορία. Μάλιστα, είχε προχωρήσει μερικά βήματα περισσότερο, όσον αφορά τη διανομή. Τώρα, αν αυτό οδηγήσει όντως στα όσα επαγγέλλονται διατηρώ μεγάλες αμφιβολίες. Ο ηλεκτρισμός δεν είναι ένα προϊόν όπου μπορεί ο ανταγωνισμός να μειώσει εύκολα τις τιμές. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Μειώνοντας το κόστος παραγωγής, άραγε; Μα ήδη η ∆ΕΗ έχει πολικαίωμα εποπτείας γυδύ χαμηλό κόστος παραγωγής από την εκμετάλλευση του λιγνίτη. Το κόστος μισθοδοσίας προσωπικού είναι έτσι κι αλλιώς ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνολικού κόστους παραγωγής ενέργειας και ήδη έχει μειωθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια. Άρα, δεν βλέπω πώς ο ανταγωνισμός θα μπορέσει να μειώσει τις τιμές. Το σπάσιμο, λοιπόν, γίνεται για να μπορεί να πωληθεί ένα μέρος της ∆ΕΗ. Γιάννης Μάργαρης: Να προσθέσω, ότι ο ηλεκτρισμός έχει ένα ειδικό χαρακτηριστικό ως προϊόν που δεν του επιτρέπει να λειτουργεί ανταγωνιστικά, είναι ομοιογενές εμπόρευμα. ∆εν μπορεί, δηλαδή, να διαφοροποιηθεί σημαντικά το προσφερόμενο εμπόρευμα, όπως συμβαίνει σε άλλους κλάδους, για παράδειγμα στις τηλεπικοινωνίες. Ν.Χ.: Χθες κοίταζα μια μελέτη ενός μεγάλου ευρωπαϊκού οργανισμού, της Eurelectric που αναφερόταν στο κόστος της ενέργειας, το οποίο αυξάνεται στις χώρες της Ευρώπης. Είναι τρεις οι βασικές συνιστώσες κόστους: η παραγωγή ενέργειας, τα δίκτυα και οι φόροι-επιδοτήσεις. Το κόστος παραγωγής έχει πέσει τα τελευταία χρόνια λόγω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), των δικτύων έχει μείνει σχεδόν σταθερό και το κόστος από φόρους έχει αυξηθεί άνω του 100%. ∆ηλαδή, σήμερα η βασική συνιστώσα αύξησης του τιμολογίου είναι οι φόροι και λοι-
πές επιδοτήσεις. Πώς θα μπορούσαν να μειωθούν οι τιμές; Η ∆ΕΗ εκτελεί πολλές λειτουργίες παράλληλα: παραγωγή, δίκτυα, εμπορία. Θεωρητικά, θα μπορούσαμε να έχουμε παραγωγούς και εμπόρους οι οποίοι να ανταγωνίζονται. Τα δίκτυα όμως είναι φυσικά μονοπώλια, δεν έχουν κανένα λόγο ούτε να πωληθούν, ούτε να σπάσουν. Στην παραγωγή αλλά και στην εμπορία τα περιθώρια ανταγωνισμού είναι πολύ μικρά, όπως αποδείχθηκε από τις πρόσφατες περιπέτειες των εναλλακτικών εταιρειών εμπορίας. Άρα και εδώ δεν δικαιολογείται για αυτό το λόγο σπάσιμο και πώληση της ∆ΕΗ. Το επιχείρημα που προβάλλεται ότι θα εισρεύσουν κεφάλαια για επενδύσεις είναι αμφίβολο. Πρόσεξα, ότι στο Σχέδιο Νόμου αναφέρεται ότι για τις επενδύσεις που θα γίνονται προβλέπονται μπόνους! Από πού θα προέλθουν αυτά τα χρηματικά ποσά επιδότησης των επενδύσεων, αν όχι από τους καταναλωτές;
Οι συνέπειες απελευθέρωσης της αγοράς
Το σχέδιο αυτό έχει εφαρμοστεί και αλλού; Ν.Χ.: Ένα παρόμοιο σχέδιο εφαρμόστηκε στην Ιταλία. Γενικά βέβαια υπάρχει η τάση τα τελευταία χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση να θεωρείται η ενέργεια ως προϊόν το οποίο θα πρέπει να παράγεται και διανέμεται σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού. Υπάρχει όμως αντίστοιχα και λόγος υπεράσπισης του δημόσιου χαρακτήρα επιχειρήσεων όπως η ∆ΕΗ με την προϋπόθεση βέβαια ενός άλλου τύπου κράτους το οποίο σέβεται την αυτοτέλειά της καθημερινής λειτουργίας της - διατηρώντας βέβαια το δικαίωμα εποπτείας και ελέγχου της. Υπό αυτή την προϋπόθεση, θα μπορούσαμε να σκεφτούμε τη λειτουργία της ∆ΕΗ και σε περιβάλλον απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Γ.Μ.: Να προσθέσω ότι όταν συζητάμε για ιδιωτικοποιήσεις δεν πρέπει να ξεχνάμε και να τονίζουμε ότι δεν θέλουμε να την επαναφέρουμε στην κατάσταση που ήταν πριν, με πάγια προβλήματα, διάφορες παθογένειες, σπατάλες κτλ. Υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν τις συνέπειες της απελευθέρωσης της αγοράς, σε διαφορετικές χώρες, σε κάποιους το-
μείς. ∆ηλαδή, στην ποιότητα του προϊόντος, στην αξιοπιστία του συστήματος, στις τιμές για τον καταναλωτή, στη αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ κ.ο.κ. Σε αυτς. ??????γωγν αύξηση των τιμών.ές τις μελέτες δεν προκύπτουν σαφείς ενδείξεις που να επιβεβαιώνουν τα επιχειρήματα των υποστηρικτών της ελεύθερης αγοράς. Η Γαλλία, πχ, έχει μια δημόσια καθετοποιημένη επιχείρηση. Στη Γερμανία, δήμοι και κρατίδια έχουν το δικό τους δίκτυο διανομής. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μοντέλο της απελευθέρωσης επιβάλλεται ιδιαίτερα επιθετικά στη Νότια Ευρώπη. Η κυβέρνηση θέλει να δώσει στίγμα ότι προχωρεί στον μετασχηματισμό του μοντέλου της οικονομίας, ότι δημιουργεί ένα ευνοϊκό κλίμα για επενδύσεις, ότι εντέλει υλοποιεί το πνεύμα του μνημονίου. Θέλει η κυβέρνηση, γενικότερα, να δείξει ότι έχει την πυγμή, σε κεντρικούς τομείς, να ανατρέψει συσχετισμούς και να προχωρήσει στις ιδιωτικοποιήσεις. Είναι αμφίβολο όμως ότι ο τομέας της ενέργειας προσφέρεται για τέτοιου είδους μετασχηματισμούς. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις; Ν.Χ.: Να πούμε κάτι απλό. Γιατί ένας ιδιώτης να αγοράσει τη «μικρή» ∆ΕΗ; ∆εν θα θέλει να αυξήσει τα κέρδη του; Αφού τα περιθώρια μείωσης του κόστους είναι ιδιαίτερα περιορισμένα, αυτό τελικά δεν θα έχει ως συνέπεια την αύξηση των τιμών; Η΄ την μείωση των επενδύσεων
“
Του ∆ημήτρη Πετσετίδη
“
Συζητάμε με τον Νίκο Χατζηαργυρίου, καθηγητή το ηλεκτρικής ενέργειας και τον μεταδιδακτορικό ερε Μάργαρη για το σπάσιμο της ∆ΕΗ, προκειμένου να θέλει να δείξει ότι έχει την πυγμή, σε κεντρικούς τ συσχετισμούς και να προχωρήσει στις ιδιωτικοποι όμως ότι ο τομέας της ενέργειας προσφέρεται για
ανάπτυξης και λειτουργίας του Συστήματος Ενέργειας; Γ.Μ.: Το κράτος πλέον χάνει τη δυνατότητα ελέγχου του ενεργειακού συστήματος για ενεργειακό σχεδιασμό. Ν.Χ.: Στο παρελθόν είχαν δοθεί άδειες παραγωγής σε ιδιώτες για μονάδες παραγωγής από λιγνίτη. Καμία από αυτές τις άδειες δεν οδήγησε σε κατασκευή κάποιας λιγνιτικής μονάδας. Το κόστος κατασκευής μιας λιγνιτικής μονάδας είναι
Το θέμα που τίθεται είναι πώς θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε μια εθνική στρατηγική για την ενέργεια εκμεταλλευόμενοι το ανθρώπινο και το φυσικό κεφάλαιο.
Η ενέργεια, το λένε όλοι, είναι ένας από τους τομείς που μπορεί να αναπτυχθεί πολύ στην Ελλάδα. Ν.Χ.: Πράγματι, η χώρα μας, όσον αφορά την ενέργεια, είναι προικισμένη με δυο βασικούς πόρους. Ο ένας είναι ο λιγνίτης και ο άλλος είναι οι ΑΠΕ, κυρίως αέρας, ήλιος και νερά. Είναι γεγονός ότι οι ΑΠΕ δεν έχουν αξιοποιηθεί όπως θα μπορούσε να γίνει. Η παραγωγή από ΑΠΕ θα μπορούσε, να καλύψει αρκετά μεγαλύτερο κομμάτι των εγχώριων αναγκών. Η εξαγωγή, ενέργειας δεν είναι εύκολο πράγμα τεχνικά, γι’ αυτό οι μεγάλες εξαγγελίες τύπου «Ήλιος» κτλ αποδείχθηκαν τουλάχιστον πρόχειρες. Πάντως η χώρα μας θεωρείται ότι έχει αυτό το πλεονέκτημα. Τον λιγνίτη τον έχει εκμεταλλευτεί αρκετά καλά, τις ΑΠΕ όχι. Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας, στην έρευνα, διαθέτει επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό σε πάρα πολύ υψηλό επίπεδο. Η ∆ΕΗ η ίδια είναι σε πολύ καλό επίπεδο όσον αφορά την τεχνική κατάρτιση του προσωπικού της, αν και αυτή τεχνογνωσία κινδυνεύει λόγω μη ανανέωσης του.
π μ
γ
Ο τ π Α α σ
Ο ενεργεια θα μπορού
Γ.Μ.: Ο ενεργειακός τομέας στ ρούσε να είναι μοχλός ανάπτυξης που διαθέτει, δεύτερον η γεωγρα νοεί, τρίτον το εκτεταμένο νησι που επιτρέπει να αναπτύξεις την λειτουργούν τα αυτόνομα συστήμ - ως μικρογραφία του μεγάλου συ να αναπτύξεις βιομηχανία, παραγω στην Ελλάδα. Εννοούμε τα έξυπνα δομής – διότι στα φωτοβολταϊκά ταγωνίζονται – που απαιτούν μικρ υψηλή προστιθέμενη αξία. Θα μπο γηθεί ένας εθνικός κλάδος έρευν των ΑΠΕ, με τον οποίο αναβαθμίζε διεθνή καταμερισμό. Νομίζω ότι ρεαλιστικό να θέσουμε ως στόχο ΑΠΕ από άνεμο και ήλιο στο 30% σ νων. Οι ΑΠΕ στην Ελλάδα μπορούν θούν πολύ στο κτιριακό υπόβαθρ θίσταται σε εκτάσεις γεωργικής άζεται για την παραγωγή προϊόν στις προσόψεις των κτηρίων ή κτιριακό απόθεμα επίσης στην Ε κακής ποιότητας και ιδιαίτερα ενε ξήσεις στο 30% τις ΑΠΕ μπορείς δύοντας πάρα πολύ στον τομέα εξοικονόμηση ενέργειας, να στηρ
17
ΤΟ ΘΕΜΑ
29 Ιουνίου 2014
ται από πουθενά το σπάσιμο της ∆ΕΗ
ΤΗ «ΜΙΚΡΗ ∆ΕΗ» ΜΕ ΤΟΥΣ ΝΙΚΟ ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΓΑΡΗ
ή του ΕΜΠ στα συστήματα ερευνητή ΕΜΠ Γιάννη να πωληθεί. “Η κυβέρνηση ύς τομείς, να ανατρέψει ποιήσεις. Είναι αμφίβολο για τέτοιου είδους
α-
αή-
ς ας άααι
“
μετασχηματισμούς”, δηλώνουν οι ερευνητές και καταλήγουν “Αυτοί που έρχονται τώρα για να εκμεταλλευθούν υπάρχουσες επιχειρήσεις σχετικές με την ενέργεια δεν θα προσφέρουν στην οικονομία ή την ανάπτυξη τεχνογνωσίας.”
Tη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός
Ο ηλεκτρισμός έχει ένα ειδικό χαρακτηριστικό ως προϊόν που δεν του επιτρέπει να λειτουργεί ανταγωνιστικά, είναι ομοιογενές εμπόρευμα.
πολύ μεγάλο. Γι’ αυτό τώρα επιλέγεται μια «εύκολη» λύση. Είναι όμως και τεχνοκρατικά ορθολογικό αυτό; N.X. ∆υστυχώς, δεν έχει καμιά σχέση. Ορθολογισμός για την ενέργεια σημαίνει τρία πράγματα. Ασφάλεια εφοδιασμού, προστασία περιβάλλοντος, φθηνές τιμές. Αυτοί είναι οι τρεις πυλώνες της ενεργειακής πολιτικής και πρέπει να τους διασφαλίσουμε ισόρροπα, να μην αναπτύσ-
σεται ο ένας δηλαδή σε βάρος των άλλων. Τι σημαίνει αυτό; Στο θέμα της ενεργειακής ασφάλειας σημαίνει, για παράδειγμα, να χρησιμοποιούνται τοπικά καύσιμα. Στην Ελλάδα αυτά είναι ο λιγνίτης και οι ΑΠΕ. Η μεγάλη εισαγωγή του φυσικού αερίου στο σύστημά μας, πέρα από ένα όριο που εξυπηρετεί τη μεταβλητή παραγωγή των ΑΠΕ, εξυπηρετεί ουσιαστικά το μη ορθολογικό άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Χάνεται ένα σημαντικό όπλο
Αν η ∆ΕΗ υπήρξε το κέντρο του ελληνικού ενεργειακού συστήματος, η πώληση τώρα τι θα σημαίνει; Ν.Χ.: Κατ’ αρχάς, πριν από αυτό, να
πούμε ότι η κακοδαιμονία της ∆ΕΗ είναι ότι είναι και δημόσια και ιδιωτική, δηλαδή το 51 % ανήκε στο κράτος και το 49 % είχε εισέλθει στο Χ.Α. Σύμφωνα δε με τον ιδρυτικό της νόμο λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Στην μακριά ιστορία της έχει αποδειχθεί ότι αν το κράτος συμπεριφερθεί σωστά απέναντι στην επιχείρηση, της δίνει τεράστιες δυνατότητες να αναπτυχθεί και να θριαμβεύσει. Όποτε η ∆ΕΗ αφέθηκε να λειτουργήσει με σωστό τεχνοκρατικά τρόπο, μεγαλούργησε. Πήγε το ηλεκτρικό ρεύμα παντού και στην πιο απομονωμένη γωνιά της χώρας, είχε το φθηνότερο τιμολόγιο στην Ευρώπη, προσωπικό πολύ καταρτισμένο και αφοσιωμένο στον κοινωνικό ρόλο της επιχείρησης: το μεγαλύτερο κίνητρο των εργαζομένων της ήταν το να έχει ο κόσμος πάντα ρεύμα. Χρησιμοποιήθηκε για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής ενώ είναι ακόμα ο μεγαλύτερος επενδυτής της χώρας - ακόμη και τώρα στην περίοδο της κρίσης, επενδύει περίπου ένα δισ. Ευρώ τον χρόνο. Γύρω από τη ∆ΕΗ ζουν χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τοπικές κοινωνίες. Όταν χάσεις αυτό το εργαλείο άσκησης πολιτικής, ως κράτος, δεν χάνεις ένα σημαντικό όπλο; Φυσικά, δεν θέλω να πω ότι όλα δουλεύουν ή δούλευαν τέλεια μέσα στην επιχείρηση. Όμως λύση είναι η αναδιοργανωση και ο εξορθολογισμός της λειτουργίας της και όχι η ιδιωτικοποίηση. Η ∆ΕΗ παραμένει όντως, κεντρικός
ιακός τομέας ούσε να είναι μοχλός ανάπτυξης
ας στην Ελλάδα θα μποτυξης. Πρώτον οι πόροι ωγραφική θέση την ευνησιωτικό σύμπλεγμα ς την έρευνα για το πώς στήματα με πολλές ΑΠΕ ου συστήματος - και άρα αραγωγή και τεχνολογία υπνα κομμάτια της υποταϊκά οι Κινέζοι δεν ανν μικρό κεφάλαιο, έχουν α μπορούσε να δημιουρέρευνας και ανάπτυξης θμίζεις τη θέση σου στο ω ότι στην Ελλάδα είναι τόχο την διείσδυση των 30% σε ορίζοντα 10 χρόορούν επίσης να στηριχβαθρο, και να μην εγκαικής γης που μας χρειροϊόντων διατροφής ων ή στις ταράτσες. Το την Ελλάδα είναι πολύ α ενεργοβόρο. Το να αυρείς να το κάνεις επενμέα της ζήτησης, στην στηριχθείς σε μικρούς
παραγωγούς, να πας σε ένα διεσπαρμένο δίκτυο, σε ένα ενεργειακά πιο εκτεταμένο ενεργειακό σύστημα. Αλλά και αυτό θέλει επίσης επενδύσεις και στρατηγικό σχεδιασμό. Η ∆ανία, πχ, πουλάει τεχνογνωσία στην Κίνα. Κάτι ανάλογο δεν ήταν ποτέ στρατηγική καμιάς κυβέρνησης στην Ελλάδα, που έχει επενδύσει αποκλειστικά στον τουρισμό. Θα μπορούσαμε δηλαδή να συνδυάσουμε την εκμετάλλευση, προς δημόσιο όφελος, είτε αυτό σημαίνει χαμηλό κόστος για τους καταναλωτές είτε χαμηλή περιβαλλοντική επιβάρυνση, των πόρων που διαθέτουμε και παράλληλα να εκμεταλλευτούμε το υψηλά εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό που
έχουν παράξει τα πανεπιστήμιά μας με επιβάρυνση των φορολογουμένων. Το θέμα που τίθεται, λοιπόν, είναι πώς θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε μια εθνική στρατηγική για την ενέργεια εκμεταλλευόμενοι αυτούς τους δυο πόρους: το ανθρώπινο και το φυσικό κεφάλαιο. Η πώληση τώρα της μικρής ∆ΕΗ πώς επηρεάζει αυτή την προοπτική; Ν.Χ.: Τη δυσκολεύει, ασφαλώς. Θα έχεις έναν ξένο στρατηγικό επενδυτή που αυτός θα αποφασίζει τί επενδύσεις θα γίνονται. ∆εν μπορεί να έχει τον ίδιο στόχο που περιγράψαμε προηγουμένως. Όπως είπαμε, μια δημόσια επιχείρηση έχει αρνητικά και θετικά. Το θέμα κάθε φορά είναι πώς πολλαπλασιάζεις τα θετικά και μειώνεις τα αρνητικά. Αυτοί που έρχονται τώρα για να εκμεταλλευθούν υπάρχουσες επιχειρήσεις σχετικές με την ενέργεια δεν θα προσφέρουν στην οικονομία ή την ανάπτυξη τεχνογνωσίας. Για τις ΑΠΕ για παράδειγμα εκμεταλλεύονται απλώς ένα πολύ θετικό θεσμικό πλαίσιο κινήτρων και τις κλιματολογικές συνθήκες. Γ.Μ.: Είναι σωστό αυτό που έχει ειπωθεί κατά καιρούς ότι, όσο προχωρά και υλοποιείται αυτή η πολιτική ιδιωτικοποιήσεων τόσο στερούνται δυνατότητες από μία κυβέρνηση που θέλει να ασκήσει μια άλλου τύπου ενεργειακή πολιτική να εφαρμόσει το δικό της πρόγραμμα.
παίκτης, αν και κανονικά ενεργειακή πολιτική χαράζει η πολιτεία. Όμως, η ∆ΕΗ έχει την τεχνογνωσία, την πληροφόρηση, τους πόρους. Αν η ∆ΕΗ πάψει να παίζει τον κεντρικό ρόλο που παίζει σήμερα, η χώρα χάνει το βασικό εργαλείο εφαρμογής πολιτικής για ένα προϊόν που είναι στρατηγικού χαρακτήρα. Ένα προϊόν, όπως η ενέργεια, του οποίου το κόστος επηρρεάζει συνολικά το κόστος ζωής, το κόστος παραγωγής. Γ.Μ.: Ο ενεργειακός τομέας είναι ο πιο σημαντικός στην ανάπτυξη μιας χώρας. Έχει να κάνει με θέσεις εργασίας, με την παραγωγή, με πόρους. Τώρα δεν ξέρουμε πώς θα γίνεται αυτή η χάραξη, με όρους μακροπρόθεσμους. Η ∆ΕΗ έκανε, κυρίως, σχεδιασμό σε βάθος χρόνου. Ο τομέας της ενέργειας λειτουργεί σε μεγάλες κλίμακες χρόνου, απαιτείται πολύς χρόνος για την κατασκευή νέων μονάδων, γραμμών μεταφοράς και δικτύων κ.ο.κ. ς???????? κατασκευος χρόνου. Ηλογισμ∆εν είναι αποφάσεις που μπορούν να παρθούν στο πλαίσιο μιας πολύ ανταγωνιστικής αγοράς που λειτουργεί με βάση το άμεσο κέρδος. Πρέπει να μπορείς να σχεδιάσεις επενδύσεις σε βάθος αρκετών ετών. Ανακύπτουν εδώ δυο ζητήματα. Πρώτον, θα λειτουργήσουν έτσι οι ιδιώτες; (Έχουμε το παράδειγμα της Καλιφόρνιας). ∆εύτερον, μήπως υπάρξει ένας ιδιότυπος καταμερισμός που το κύριο βάρος θα το σηκώνει η δημόσια εναπομείνασα ∆ΕΗ; Ν.Χ.: Όντως θα ανακύψουν σοβαρά, παρόμοια, προβλήματα. Ας πάρουμε το πελατολόγιο. Η μικρή ∆ΕΗ θα πάρει το 30 % των πελατών, λένε. Ποιοι θα είναι αυτοί, ποια η σύνθεσή τους; Θα είναι υπηρεσίες του ∆ημοσίου που χρωστούν στη ∆ΕΗ, θα είναι οι μεγάλες ενεργειοβόρες επιχειρήσεις που επίσης χρωστούν στη ∆ΕΗ; Θα είναι μήπως, φτωχοί ή χρεοκοπημένοι οι οποίοι κάνουν διακανονισμούς με τη ∆ΕΗ για χρέη που είναι αμφίβολο αν θα εισπραχθούν; Θα περιλαμβάνει πελάτες του κοινωνικού τιμολογίου; Εν τω μεταξύ, υπάρχει το νομικό ζήτημα του πώς θα υποχρεωθεί ένας πελάτης να αλλάξει εταιρία. Η ∆ΕΗ επίσης προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες σε τοπικές κοινωνίες. Ο ιδιώτης γιατί να τα κάνει όλα αυτά; Γ.Μ.: Όπως είδαμε και στην περίπτωση της πώλησης του Α∆ΜΗΕ, δηλαδή των δικτύων μεταφοράς ηλεκ. ενέργειας, θα επιχειρήσουν να παραδώσουν μια επιχείρηση χωρίς οικονομικές επιβαρύνσεις με τους καλύτερους όρους, σε τιμές ιδιαίτερα χαμηλές σε σχέση με το ήδη επενδυμένο κεφάλαιο. ∆εν νομίζω ότι τους ενδιαφέρει με ποιο τρόπο θα μπορέσει η ενέργεια να γίνει τομέας ενδογενούς ανάπτυξης, όπως λέμε εμείς. Αλλά ακόμη και αν μπουν ρήτρες στα συμβόλαια με τους ιδιώτες επενδυτές, θα τηρηθούν; Στην Πορτογαλία Κινέζικες εταιρείες αγόρασαν τα αντίστοιχα δίκτυα μεταφοράς χωρίς να έχουμε προς το παρόν δει καμία σοβαρή επένδυση.
“
18
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
Κανείς δεν αναρωτήθηκε τι έπρεπε να σχεδιάσουμε για τις ρημαγμένες από την κρίση πόλεις μας. Αντίθετα όλες οι προθεσμίες επιταχύνονται, ενώ η κωδικοποίηση της εφιαλτικής υπάρχουσας νομοθεσίας, η έλλειψη κτηματογράφησης και η απουσία θεσμικών γραμμών παραπέμπονται στο μέλλον.
Η κατεπείγουσα απορρύθμιση του χώρου ΥΠΕΡ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΩΝ ΕΠΕΝ∆ΥΤΩΝ ∆ΗΜΟΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
Της Θεανώς Φωτίου
Μ
έσα σε 30 ώρες λόγω «μνημονιακής υποχρέωσης» ψηφίστηκε κατεπειγόντως νέο θεσμικό πλαίσιο για την χωροταξική και πολεοδομική πολιτική της χώρας. Η βιασύνη εξηγείται εύκολα. Ο Ελληνικός χώρος χτισμένος και άχτιστος είναι βασικός στόχος των δανειστών. Για δύο λόγους: Α) Ο χώρος και τα ακίνητα είναι το προνομιακό πεδίο, όπου επενδύει το μεγάλο διεθνές κεφάλαιο, (ποσά ισοδύναμα με το 45% του ΑΕΠ των ανεπτυγμένων χωρών επενδύονται στο real – estate) με μεγάλη κερδοφορία, δημιουργώντας και χρηματοπιστωτικές φούσκες. Θυμηθείτε ότι από εκεί ξεκίνησε η κρίση με την Lehman Brothers. Β) Η Ελλάδα έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα σ’ αυτόν τον τομέα, με το μεγάλο ιδιόκτητο αποθεματικό κατοικίας (80% περίπου) και με το ανυπέρβλητο ελληνικό τοπίο και οικιστικό περιβάλλον. Η κρίση προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες σ’ αυτό τον τομέα για επενδύσεις . Όχι εξ αρχής αλλά τώρα που πλέον οι τιμές έχουν τόσο πέσει, τα ακίνητα, δημόσια και ιδιωτικά εμφανίζονται ως πραγματικά κελεπούρια. Ας προστεθεί σε αυτό και η αντίληψη της κυβέρνησης ότι ο μόνος πόρος που έχουμε είναι ο τουρισμός και θα μπορέσουμε να αποκωδικοποιήσουμε ευκολότερα τον Νόμο. Η «επικαιροποίηση» του χωροταξικού σχεδίου, επιχειρηματολογήθηκε από την κυβέρνηση ως απαραίτητη λόγω «γραφειοκρατίας και αγκυλώσεων». Είναι η γνωστή εκστρατεία κατά του ∆ημοσίου τομέα που καθυστερεί και φέρνει κωλύματα σε επενδυτές
και επενδύσεις. Γι’ αυτό το λόγο διαλύθηκαν όλες οι υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ) ώστε να μην μπορούν να ελέγξουν τίποτε πια. Βέβαια οι δικομματικές κυβερνήσεις του παρελθόντος για πελατειακούς λόγους ποτέ δεν έλεγξαν τις παραβάσεις και τις αυθαιρεσίες του χώρου (σ’ αυτόν τον τομέα αναπτύχθηκαν τρανταχτά παραδείγματα διαφθοράς). Σήμερα η συγκυβέρνηση βρίσκει στα αυθαίρετα που οι προκάτοχοι τους δημιούργησαν, μια ανεξάντλητη δεξαμενή εσόδων.
Χωρίς κανένα έλεγχο
Όμως η ανυπαρξία ελέγχου δεν φτάνει για την κερδοφορία του κεφαλαίου σ’ αυτόν τον τομέα. Απαιτούνται κι άλλες θεσμικές «υπερβάσεις»: 1ον Να καθορίζει ο επενδυτής τους όρους της επιχειρηματικότητας καθ’ υπέρβαση του Συντάγματος, αν χρειαστεί, με έλεγχο της συνταγματικότητας μετά τριετή λειτουργία. Αυτό ψηφίστηκε ήδη με τον νόμο περί «απλούστευσης επιχειρηματικής δραστηριότητας». 2ον Να είναι το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο, ένα χαλαρό πλαίσιο κατευθύνσεων, ένα ευχολόγιο που δεν θα εμποδίζει σε τίποτε, αντίθετα θα διευκολύνει τις fast – track διαδικασίες για την αχαλίνωτη κερδοφορία των επενδυτών. Αυτό είναι η ουσία του Νόμου που ψηφίστηκε, ο οποίος είναι συνέχεια ενός πλήθους νόμων και διατάξεων που τους τελευταίους μήνες αλλάζουν ριζικά το πεδίο της χωρικής πολιτικής. Η κεντρική ιδέα είναι ότι ο χώρος (χτισμένος
και άχτιστος) δεν αντιμετωπίζεται ως δημόσιο αγαθό, που οφείλει να διαφυλαχθεί και να προστατευτεί οικολογικά και περιβαλλοντικά, αλλά ως αντικείμενο αγοροπωλησίας. Πρόκειται δηλαδή για αντικείμενο καθαρά οικονομικό που προσδιορίζει την ταχύτητα και την ευκολία αδειοδότησης και ασφάλειας της επένδυσης. Αυτή είναι η ουσία του Νόμου, τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύτηκε στη Βουλή να καταργήσει και να αποκαταστήσει με Νόμο στον αντίποδα αυτής της λογικής. Τι οφείλει να κάνει ένα Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο; Να προδιαγράφει το πρότυπο και τον ρυθμό ανάπτυξης του χώρου σε τοπική και ευρύτερη κλίμακα και να προστατεύει όλα τα ύψιστα δημόσια αγαθά, το φυσικό περιβάλλον (πολιτιστική κληρονομιά, αρχαιολογικοί χώροι, κλπ.) Πώς το κάνει αυτό; Το κάνει με ένα σύνολο αρχών – κανόνων και νομικών εγγυήσεων από τη μία και μια σειρά εργαλείων σχεδιασμού από την άλλη. Αν όμως οι νομικές εγγυήσεις και δεσμεύσεις απαλειφθούν, το εθνικό χωροταξικό μένει ένα ευχολόγιο, ένα άδειο πουκάμισο. Αυτό έγινε ήδη στο Ρυθμιστικό Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Το ίδιο γίνεται και εδώ. Μάλιστα, απαλείφονται και προϋπάρχοντες όροι και κανόνες που μπορεί να δημιουργήσουν ζητήματα αντισυνταγματικότητας σε πιθανές προσφυγές στο ΣτΕ. ∆εν είναι τυχαίο ότι στις καταργούμενες διατάξεις περιλαμβάνονται όλες οι ευαίσθητες έννοιες, όπως η στήριξη της κοινωνικής συνοχής (του ν.2742/99, άρθρο 2), η προστασία και η αποκατάσταση του περιβάλλοντος, η ισορροπημένη οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα η δέσμευση να επικαιροποιείται κάθε 5 χρόνια, το αποστερεί του ουσιαστικού του ρόλου την χάραξη μακρόπνοης βιώσιμης πολιτικής και σχεδιασμού του χώρου. Αυτό το άδειο πουκάμισο θα αντανακλά τις προτεραιότητες της εκάστοτε ηγεσίας του υπουργείου χωρίς διαβούλευση ή λογοδοσία, αφού χρειάζεται πλήθος κοινών υπουργικών αποφάσεων (ΚΥΑ) και προεδρικά διατάγματα για να ξεκινήσει το νέο σύστημα χωρίς έλεγχο για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και το κοινωνικό όφελος. Πρόκειται για έναν νόμο μεγιστοποίησης των οικονομικών μεγεθών και κερδών εις βάρος της αειφορίας και της κοινωνικής συνοχής. Η κρίση με τις εφιαλτικές της διαστάσεις είναι απούσα από αυτόν τον σχεδιασμό. Κανείς δεν αναρωτήθηκε τι έπρεπε να σχεδιάσουμε για τις ρημαγμένες από την κρίση πόλεις μας.
Αντίθετα όλες οι προθεσμίες επιταχύνονται, ενώ η κωδικοποίηση της εφιαλτικής υπάρχουσας νομοθεσίας, η έλλειψη κτηματογράφησης και η απουσία θεσμικών γραμμών παραπέμπονται στο μέλλον.
Όλα στο όνομα των fast - track
Ας περάσουμε τώρα στο δεύτερο σκέλος του χωροταξικού σχεδιασμού, αυτό των σχεδιαστικών εργαλείων. Εδώ εφευρίσκεται ένα νέο εργαλείο, το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο στο κατώτερο επίπεδο του σχεδιασμού που, όμως είναι ισχυρότερο από τα εργαλεία των ανώτερων επιπέδων χωροταξικού και περιφερειακού σχεδιασμού. Γιατί αυτή η καινοτομία; Για να εξυπηρετήσει την νομοθεσία των fast track επενδύσεων. Τα ειδικά χωρικά σχέδια αφορούν τα ειδικά σχέδια χωρικής ανάπτυξης, των δημοσίων ακινήτων για την εκποίηση δημόσιας περιουσίας και τα ειδικά σχέδια χωρικής ανάπτυξης στρατηγικών επενδύσεων για τα ιδιωτικά έργα, τις περιοχές τουριστικής ανάπτυξης και παραγωγικών δραστηριοτήτων, τα επιχειρηματικά πάρκα και τα εμπορευματικά κέντρα. ∆ηλαδή; Το ελληνικό, το παραλιακό μέτωπο, ο Ελαιώνας κτλ. Συγχρόνως με τα συγκεκριμένα εργαλεία μπορούν να δημιουργούνται γεωγραφικοί θύλακες που δεν ρυθμίζονται. Τέλος βάζει στις περιοχές κατοικίας όλες τις χρήσεις, επιτρέπει ξενοδοχεία 100 κλινών, γραφεία, διασκεδαστήρια και δίνει σε αυτές τις δραστηριότητες δώρο επιπλέον τετραγωνικά μέτρα και ύψος, ακριβώς γιατί οι επενδυτές για να κερδίσουν χρειάζονται μεγάλο όγκο. Αυτό όμως καταστρέφει τον αστικό ιστό και τα οικιστικά σύνολα γιατί επιτρέπει να φυτρώνουν πολυώροφοι μεγάλοι όγκοι ανεξαρτήτως γεωγραφικής περιοχής. Στη δική μας λογική: ο σχεδιασμός δεν μπορεί να γίνει ανά τομέα δραστηριότητας (χρήσεις γης), δηλαδή κατοικία-βιομηχανία/τουρισμός-εμπόριο κτλ., αλλά ανά κατηγορία γεωγραφικού χώρου, δηλαδή αστικές περιοχές, νησιωτικός χώρος, ορεινός χώρος, παράκτιες ζώνες, περιοχές ειδικού κάλλους και προστασίας κτλ Η μια πολιτική καταστρέφει τον βασικό πλουτοπαραγωγικό μας πόρο, δηλαδή το φυσικό και αστικό περιβάλλον, η άλλη, τον αναδεικνύει, τον υπεραξιώνει περιβαλλοντικά, οικολογικά αλλά και οικονομικά. Αντί της υπεραξίωσης του κεφαλαίου των επενδυτών, υπεραξιώνει το μοναδικό κεφάλαιο του λαού, δηλαδή τον τόπο του.
ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΥΠΟΥ Γ
Για έβδομη μέρα συνεχίζεται η απεργία πείνας Το υπουργείο ∆ικαιοσύνης πιέζεται και ξεκινά τροποποιήσεις στο νομοσχέδιο-έκτρωμα
4610 απεργοί πείνας
Σ
υμπληρώνεται μία βδομάδα κινητοποιήσεων στις φυλακές της χώρας με τους απεργούς πείνας να έχουν φτάσει, σύμφωνα με την Πρωτοβουλία για τα ∆ικαιώματα των Κρατουμένων, τους 4.610 κρατούμενους. Ο κατάλογος των απεργών καθημερινά αυξάνεται, ενώ στη φυλακή Αλικαρνασσού όλοι οι κρατούμενοι συμμετέχουν με αποχή συσσιτίου. Η απεργία πείνας έχει ως κύριο αίτημα την απόσυρση του επαίσχυντου νομοσχεδίου για φυλακές τύπου Γ. Επίσης, οι απεργοί απαιτούν ισότιμη αντιμετώπιση όσον αφορά τις άδειες και την υφ’ όρον απόλυση, εφαρμογή των συζυγικών επισκέψεων, κατάργηση της κατηγορίας των «φιλοξενούμενων κρατούμενων» μεταναστών, καθώς και επανεκδίκαση όσων έχουν καταδικαστεί με τον παλιό νόμο για ναρκωτικά, σύμφωνα με τον επιεικέστερο νόμο του 2013. Το υπουργείο ∆ικαιοσύνης κωφεύει, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχει βγάλει ούτε μία ανακοίνωση για την απεργία, παρότι από το γραφείο Τύπου επιβεβαιώνονται τα νούμερα των απεργών. Όμως, μάλλον, ο κ. Αθανασίου αντιμετωπίζει τους απεργούς ως μια «μικρή επιπλοκή» στην προσπάθειά του να μετατρέψει τις φυλακές σε ομαδικούς τάφους.
Χωρίς ιατρική βοήθεια
Όπως μας καταγγέλλουν από την Επιτροπή Αγώνα Φυλακών, σχεδόν σε κανέναν απεργό πείνας δεν παρέχεται ιατρική βοήθεια, παρότι τα πρώτα κρούσματα λιποθυμιών έχουν ήδη καταγραφεί. Συγκεκριμένα, στις φυλακές ανηλίκων Αυλώνα και στην Πάτρα έχουν λιποθυμήσει τουλάχιστον 8 απεργοί, από τους οποίους μόνο ο ένας οδηγήθηκε στο νοσοκομείο για να τον δει γιατρός. Στη Νιγρίτα Σερρών οι απεργοί ζητούν να τους δει γιατρός, αλλά ο διευθυντής απαντά ότι δεν μπορούν να καλέσουν έκτακτα γιατρό καθώς δεν φαίνεται να έχουν συμπτώματα αφυδάτωσης. Τώρα με ποιες ιατρικές γνώσεις το κρίνουν αυτό οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι, είναι απορίας άξιο. Παράλληλα, στις φυλακές Τρικάλων κρατούμενοι έραψαν τα στόματά τους για να δείξουν ότι είναι αποφα-
Εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ
σισμένοι να φτάσουν την απεργία μέχρι τέλους. Στον Κορυδαλλό, πάντως, αγόρασαν πιεσόμετρα, ζυγαριές και όργανα μέτρησης σακχάρου, για να μην εξαρτάται η υγεία τους από τις ορέξεις της διεύθυνσης. Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ζωή Κωνσταντοπούλου, ύστερα από πρόσκληση της Επιτροπής Αγώνα Φυλακών, επισκέφτηκε την Πέμπτη τις φυλακές Κορυδαλλού και συζήτησε με τους απεργούς πείνας. «Η υγεία και η ζωή των κρατουμένων δεν μπορεί να εγκαταλείπεται από την Πολιτεία, η οποία έχει υποχρέωση να μεριμνήσει για τη διαφύλαξη και προστασία των πιο θεμελιωδών δικαιωμάτων των ανθρώπων που βρίσκονται υπό την ευθύνη της», δήλωσε και κατέληξε «Η κραυγή αγωνίας των κρατουμένων είναι κραυγή αξιοπρέπειας, κραυγή απελπισίας, κραυγή ανθρωπιάς, απέναντι στην οποία η Κυβέρνηση δεν δικαιούται να κωφεύει». Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι, από την άλλη, «συμπαραστεκόμενοι» στην απεργία πείνας, προκήρυξαν στάση εργασίας από την περασμένη Πέμπτη μέχρι και την Τρίτη, τις ώρες των επισκεπτηρίων ζητώντας την πρόσληψη περισσότερου προσωπικού.
Τροποποιούν το νομοσχέδιο
Πάντως, το υπουργείο ∆ικαιοσύνης δέχεται σφοδρές πιέσεις πέρα από τους κρατούμενους και από φορείς (δικαστικοί και δικηγορικοί σύλλογοι), αλλά και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ισχυρές ενστάσεις προβάλλει και το ΠΑΣΟΚ, που ισχυρίζεται ότι η πειθαρχική αυτή φυλακή προβλέπει πολύ μεγάλο όριο έκτισης ποινής. Μάλιστα, αύριο αναμένεται ο κ. Αθανασίου να φέρει τροποποιήσεις επί του νομοσχεδίου,
Σε ανοιχτή εκδήλωση-συζήτηση σχετικά με τις φυλακές τύπου Γ, τις οποίες προωθεί με νομοσχέδιό του το υπουργείο ∆ικαιοσύνης, καλεί την Τρίτη 1 Ιουλίου, στις 6.30 μ.μ. στο ξενοδοχείο “Τιτάνια”, η ΕΕΚΕ ∆ικαιοσύνης, ∆ιαφάνειας και Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων και τα Τμήματα ∆ικαιοσύνης και ∆ικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ. Στην εκδήλωση παρεμβαίνουν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Ζωή Κωνσταντοπούλου και Βασιλική Κατριβάνου, η συντονίστρια του Τμήματος ∆ικαιοσύνης ∆ανάη Κολτσίδα και η συντονίστρια του Τμήματος ∆ικαιωμάτων Τασία Χριστοδουλοπούλου.
Κορυδαλλός............................1500 Πάτρα ........................................550 Κέρκυρα ....................................120 Ανηλίκων Αυλώνα....................120 Νιγρίτα Σερρών........................280 ∆ομοκός ....................................350 Γρεβενών..................................400 Μαλανδρίνο ..............................200 Τρίκαλα .....................................200 Άμφισσα ....................................200 Λάρισα .......................................330 Χανιά .........................................280 Κόρινθος .....................................45 Κως..............................................30 το οποίο θα έρθει προς ψήφιση την Τετάρτη ή την Πέμπτη. Όπως ενημερωνόμαστε θα μειώσει το μίνιμουμ χρόνο έκτισης ποινής στις φυλακές τύπου Γ, από τα δέκα χρόνια στα 8 ή 5, ενώ η μεταγωγή του κρατούμενου θα εξετάζεται ατομικά, ανάλογα με την «επικινδυνότητα» του κρατούμενου και όχι ανάλογα με το αδίκημα για το οποίο κατηγορείται ή έχει καταδικαστεί. Ακόμα, όμως, και αυτές οι τροποποιήσεις δεν κατευνάζουν τα πνεύματα. Γι’ αυτό ακόμα και στελέχη της κυβέρνησης πιέζουν για την απόσυρση του νομοσχεδίου και την επανακατάθεσή του κάποια άλλη χρονική στιγμή, με ριζικές αλλαγές και όχι με τεχνικές τροποποιήσεις. Πάντως, ο κ. Αθανασίου φαίνεται αισιόδοξος ότι το «όραμά» του για τις φυλακές θα περάσει. Μάλιστα, σε συνάντηση που είχε με συγγενείς κρατουμένων την Παρασκευή ισχυρίστηκε ότι από τις αλλαγές που θα φέρει στο νομοσχέδιο, οι κρατούμενοι θα πάψουν να έχουν λόγο να συνεχίζουν την απεργία πείνας. Μιλώντας με εκπροσώπους από την Επιτροπή Αγώνα Φυλακών, οποιαδήποτε τροποποίηση του νομοσχεδίου δεν ικανοποιεί το αίτημά τους, αυτό της απόσυρσής του. Όπως μας δήλωσαν «είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε την απεργία πείνας μέχρι τέλους, και αν τελικά ψηφίσουν το νόμο, τότε να είστε σίγουροι ότι δεν θα πάμε όρθιοι στη φυλακή τύπου Γ». Ιωάννα ∆ρόσου
Συνέλαβαν τούρκους αλληλέγγυους
19
Π
αράσταση διαμαρτυρίας πραγματοποίησαν συγγενείς και φίλοι απεργών κρατουμένων την περασμένη Παρασκευή έξω από το υπουργείο ∆ικαιοσύνης. Στην αντιπροσωπεία που συναντήθηκε με τον υπουργό ήταν και ο Τσακίλ Χουσεΐν, από την Επιτροπή αλληλεγγύης για τους πολιτικούς κρατούμενους στην Τουρκία και το Κουρδιστάν. Όταν πέρασαν την είσοδο του υπουργείου, τους ζητήθηκε να τους γίνει σωματικός έλεγχος. Ο Τσακίλ Χουσεΐν αρνήθηκε και αποχώρησε. Μόλις πέρασε την πόρτα εξόδου τον συνέλαβαν για εξακρίβωση στοιχείων και τον οδήγησαν στο ΑΤ Αμπελοκήπων. Λίγη ώρα μετά, αστυνομικοί βγήκαν από το υπουργείο και κατευθύνθηκαν προς τους συγκεντρωμένους αλληλέγγυους συλλαμβάνοντας άλλους δύο τούρκους. Από τις τρεις προσαγωγές, η μία μετατράπηκε σε σύλληψη και μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν ξέρουμε την εξέλιξή της. Πάντως είναι αδιανόητο πια το πογκρόμ εναντίον των τούρκων και κούρδων που έχουν εξαπολύσει τα υπουργεία ∆ικαιοσύνης και ∆ημόσιας Τάξης χάρην διπλωματικών σχέσεων με την Τουρκία.
Νοσηλεία μετά θάνατον;
Γ
ια τις 14 Οκτώβρη αναβλήθηκε η ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου όσον αφορά το αίτημα του Σάββα Ξηρού για κατ’ οίκον νοσηλεία. Παρά τις καταθέσεις δύο ιατροδικαστών και την προσκόμιση πλείστων ιατρικών εγγράφων ότι ο Σ. Ξηρός χρήζει άμεσης νοσηλείας, το δικαστήριο έκρινε ότι μπορεί να αναβάλλει την απόφασή του για τέσσερις μήνες, ελπίζοντας ότι δεν θα έχει επέλθει το μοιραίο. Το τμήμα ∆ικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ με ανακοίνωσή του τονίζει «∆εκαοκτώ μήνες μετά την προσωρινή κράτηση του επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών έπραξε το αυτονόητο, κρίνοντας βάσιμο το αίτημα αποφυλάκισής του, καθώς ο ίδιος αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα υγείας. Στην περίπτωση του πολυτραυματία Σάββα Ξηρού, αντίθετα, η ∆ικαιοσύνη εμφανίζεται να κρατά δύο μέτρα και δύο σταθμά».
«Φιλοξενούμενος» απεργός πείνας
Σ
τη 18η μέρα απεργίας πείνας βρίσκεται «φιλοξενούμενος κρατούμενος» από την Τανζανία. Ο κρατούμενος έχει ολοκληρώσει την ποινή του εδώ και δύο χρόνια και κρατείται στη φυλακή της Λάρισας, όπως και εκατοντάδες άλλοι, μέχρι να εκτελεστεί η απέλασή του. Ο λόγος που ξεκίνησε την απεργία πείνας ήταν όταν πριν ένα μήνα του απορρίφθηκε το αίτημα αναστολής της απέλασης και παρατάθηκε η κράτησή του επ’ αόριστον. Η κατηγορία των «φιλοξενούμενων κρατούμενων» δεν προβλέπεται από κανένα νόμο, ενώ εφαρμόζεται για άγνωστο χρονικό διάστημα. Μάλιστα, από τη στιγμή που οι κρατούμενοι χαρακτηρίζονται ως «φιλοξενούμενοι» χάνουν κάθε δικαίωμα που είχα πριν (άδειες, μεροκάματα, υφ’ όρον απόλυση). •
20
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΤΑΣΟΣ ΧΟΒΑΡ∆ΑΣ
Η ΕΠΟΧΗ 29 Iουνίου 2014
Για τη σχέση Οικολογίας και Αριστεράς
Τη συνέντευξη πήρε ο Γιώργος Βελεγράκης
Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου Οικολογία και Αριστερά: Για τη σχέση της φύσης με την κοινωνία στην κρίση και μετά, Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς - Εκδόσεις Νήσος, Αθήνα, 2014 (Γιώργος Καλλής, Νίκος Νικήσιανης, Γ. Π. Στάμου, Τάσος Χοβαρδάς, Σπύρος Ψαρούδας) που επιμελείται, συζητάμε με τον πανεπιστημιακό Τάσο Χοβαρδά για τη σχέση αποανάπτυξης και οικοαριστεράς, τα κοινά αγαθά και τις τομές που επιφέρει στο περιβάλλον η κρίση και το μνημόνιο.
Αρχικά ας μιλήσουμε για το συγκεκριμένο βιβλίο. Ποιες κοινωνικές και θεωρητικές ανάγκες φέρνουν σε συνομιλία προσεγγίσεις για τη φύση και την οικολογία που εκτείνονται από την Αποανάπτυξη, τα Κοινά, μέχρι πλευρές της Οικοαριστεράς; Τα θέματα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο είναι το αποτέλεσμα συζητήσεων σε μια διεπιφάνεια μεταξύ Αριστεράς, Πανεπιστημίου και Περιβαλλοντικών Οργανώσεων. Η βασική μας επιδίωξη ήταν να αναδείξουμε την οικολογία ως κρίσιμη παράμετρο για την παραγωγική διαδικασία συνολικά, και ειδικά μέσα στη σημερινή συγκυρία της κρίσης, για την παραγωγική ανασυγκρότηση όπως αυτή προτείνεται από την Αριστερά. Πολλές φορές στα κείμενα και τις διακηρύξεις της Αριστεράς η οικολογία αντιμετωπίστηκε ως ένας αναγκαίος επιθετικός προσδιορισμός, χωρίς όμως να ακολουθεί πάντοτε η απαραίτητη επεξεργασία, ώστε ο προσδιορισμός αυτός να μπορεί να ενταχθεί αποτελεσματικά στο ευρύτερο πρόγραμμα της Αριστεράς. Για να συμβάλουμε στην επεξεργασία αυτή, επικεντρωθήκαμε στα πεδία της ανάπτυξης/αποανάπτυξης, στις έννοιες της αρμονίας και της ισορροπίας στην οικολογία, και σε θεωρητικές και παραδειγματικές εκδοχές της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ της κοινωνίας και της φύσης. Ήδη πριν την κρίση στο θεωρητικό και πολιτικό λόγο της Αριστεράς και των κινημάτων εισήχθησαν (και προσπάθησαν να κυριαρχήσουν) οι έννοιες της Αποανάπτυξης και των Κοινών. Ποια η δική σου προσέγγιση για αυτές τις έννοιες; Και οι δύο έννοιες καθώς και τα ερμηνευτικά πλαίσια εντός των οποίων οργανώνονται ως πολιτική επιχειρηματολογία είναι εξαιρετικά γόνιμα για την Αριστερά. Στο βιβλίο τα δύο πρώτα κείμενα επιχειρούν έναν διάλογο Αποανάπτυξης και Οικοαριστεράς, ενώ το τελευταίο κείμενο προσεγγίζει τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών ως κοινών αγαθών. Οι κύριες ενστάσεις της Οικοαριστεράς ως προς τη βασική γραμμή επιχειρηματολογίας της Αποανάπτυξης σχετίζονται με τη νεο-μαλθουσιανή θεμελίωση της τελευταίας, και ειδικότερα, με την έννοια των φυσικών ορίων. Οι φυσικοί πόροι για την Οικοαριστερά εντάσσονται στην παραγωγική διαδικασία μόνο μέσα σε μια συγκεκριμένη διάταξη παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων παραγωγής. Μόνο μέσα από την έννοια του τρόπου παραγωγής μπορούμε να αναφερθούμε στην έννοια του ορίου, το οποίο δεν μπορεί να αποδοθεί στη φύση εν γένει. Η αποπλαισιοποίηση της έννοιας του ορίου από τους καθορισμούς της μέσα σε
έναν δεδομένο τρόπο παραγωγής καθιστά τα φυσικά όρια υπεριστορικά, ανεξάρτητα από τα κοινωνικά και πολιτικοιδεολογικά τους συμφραζόμενα. Αναφορικά με τα Κοινά, η σχετική προβληματική τείνει αρκετές φορές να υποβαθμίζει την ετερογένεια των τοπικών κοινωνιών και την εξάρτησή τους από άλλες κλίμακες λήψης αποφάσεων. Θα έλεγες ότι η κρίση και το μνημόνιο αποτελούν τομή εκτός των άλλων και για τη σχέση κοινωνίας – περιβάλλοντος; Αν ναι με ποιο στόχο και ποια μεθοδολογία; Μέχρι την κρίση, ο οικολογικός εκσυγχρονισμός με τη μορφή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και της πράσινης τεχνολογίας αποτέλεσε τον κυρίαρχο τρόπο αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα καταλήγουν στην αύξηση του κοινωνικά αναγκαίου χρόνου εργασίας, δηλαδή, του χρόνου εργασίας που είναι αναγκαίος για την παραγωγή ενός προϊόντος με τους δοσμένους κοινωνικούς όρους παραγωγής. Στην περίπτωση αυτή τα ατομικά κεφάλαια πρέπει είτε να μετεγκατασταθούν ώστε να εξασφαλίσουν πρόσβαση στα αναγκαία αντικείμενα εργασίας είτε πρέπει να εκκαθαριστούν λόγω του πρόσθετου χρόνου παραγωγής που υπερβαίνει τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο παραγωγής. Η ενσωμάτωση της πράσινης τεχνολογίας στην πα-
ραγωγική διαδικασία ή η εισαγωγή περιβαλλοντικής νομοθεσίας αποσκοπούν στην επαναρύθμιση του κοινωνικά αναγκαίου χρόνου εργασίας. Η διαχείριση της κρίσης μέσα από το μνημόνιο έχει ως βασική στρατηγική την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αγαθών, τη δημιουργία νέων πεδίων κερδοφορίας με νέες ‘περιφράξεις’, όπως συμβαίνει με το νερό. Εδώ φαίνεται για ακόμη μια φορά ότι το κεφάλαιο επιχειρεί την επίλυση της κρίσης με τη διεύρυνση της ταξικής εκμετάλλευσης. Βέβαια, στην κρίση ελάχιστα προσχήματα διατηρούνται πλέον από την άλλοτε κραταιά ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία. Για παράδειγμα, δε θυμάμαι ποτέ να βάζει η τρόικα κανένα σχετικό θέμα. Την ίδια στιγμή, η πράσινη τεχνολογία εντάσσεται σε σχέδια ξένα με την Αριστερά, όπως δείχνει η περίπτωση των φαραωνικών αιολικών πάρκων. Η κρίση αναδεικνύει και για την οικολογία την ανατροπή μιας γραμμικής πορείας - την οποία διαφύλαξαν ως όραμα σημαντικά τμήματα της ευρωπαϊκής Αριστεράς – που θα εξασφάλιζε, υποτίθεται, στο καταληκτικό της στάδιο τη σοσιαλδημοκρατία σκανδιναβικού τύπου. Υπάρχει μια κυρίαρχη αφήγηση ότι στην περίοδο της κρίσης από την μία τα κοινωνικά κινήματα για το περιβάλλον είναι πιο αδύναμα και από την άλλη ότι η Αριστερά αλλοιώνει τον οικολογικό της
Για μια άλλη ανάπτυξη
Και όσον αφορά το ζήτημα της ανάπτυξης; Πρέπει και μπορεί η Αριστερά να διεκδικήσει μια διαφορετική, ριζοσπαστική οπτική για την ανάπτυξη; Πώς δένεται αυτή με το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία της κυβέρνησης της Αριστεράς; Όταν η ‘ανάπτυξη’ εκφωνείται από την Αριστερά στο ίδιο συγκείμενο με εκείνο του συστημικού λόγου, τότε παραβιάζουμε μια βασική θεωρητική αρχή, δηλαδή την έννοια του τρόπου παραγωγής, που περιλαμβάνει τις δυνάμεις παραγωγής και τις σχέσεις παραγωγής. Η ‘ανάπτυξη’ ως καπιταλιστική συσσώρευση δεν είναι απλά αναγώγιμη στη μεγέθυνση της οικονομίας αλλά συμπεριλαμβάνει και τη διάσταση της αναπαραγωγής των σχέσεων παραγωγής στον καπιταλισμό. Το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ το καλοκαίρι του 2013 προέταξε την οικονομία των αναγκών απέναντι στην έννοια της ‘ανάπτυξης’ όπως αυτή νοηματοδοτείται από τον συστημικό λόγο. Επομένως, η Αριστερά αναφέρεται στην παραγωγική ανασυγκρότηση με στόχο την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών. Εδώ ένα κρίσιμο ζήτημα είναι η συμμετοχή του κόσμου της εργασίας στον προσδιορισμό και την ιεράρχηση των κοινωνικών αναγκών που δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί τετελεσμένη και μη επερωτήσιμη. Σήμερα, οι κοινωνικές ανάγκες ικανοποιούνται για τον κόσμο της εργασίας μόνο με την προϋπόθεση της ταξικής εκμετάλλευσης. Επειδή η καπιταλιστική συσσώρευση πολλές φορές μπορεί να υπονομεύσει τις συνθήκες αναπαραγωγής μιας κοινωνίας ολόκληρης, εργαζόμενοι έρχονται συχνά αντιμέτωποι με τοπικά κινήματα που αναπτύσσουν αντιστάσεις σε επενδύσεις καταστροφικές για μια περιοχή, όπως για παράδειγμα συμβαίνει πολλά χρόνια τώρα στη Χαλκιδική με τον χρυσό. Εδώ ο κοινωνικός έλεγχος της παραγωγής είναι προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των οικολογικών προβλημάτων. Απαιτείται η μαζική συμμετοχή του κόσμου της εργασίας στην επεξεργασία και εφαρμογή εναλλακτικών προτύπων παραγωγικής ανασυγκρότησης με στόχο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών μέσα από τον κοινωνικό έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας, με προτεραιότητα τις συνθήκες της παραγωγής και την επίπτωσή τους στη συνολική αναπαραγωγή της κοινωνίας.
λόγο προς όφελος άλλων ζητημάτων (θέσεις εργασίας, αποφυγή χρεωκοπίας κλπ). Συμφωνείς με αυτή την προσέγγιση; Τελικά πόσο οικολογικός είναι (και μπορεί να είναι) ο λόγος της Αριστεράς σε περίοδο κρίσης; Ο οικολογικός λόγος της Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων διατηρεί τη ριζοσπαστικότητά του. Είναι αρκετές οι αντιστάσεις που αναπτύσσονται σε ζητήματα οικολογικά και δημιουργούν προϋποθέσεις νίκης για τον κόσμο της εργασίας. Είναι συγκλονιστικό το στιχάκι που γράφεται και ξαναγράφεται στην Ιερισσό ανάμεσα σε δακρυγόνα και διώξεις και λέει ‘Μη φοβάστε, νικάμε!’ Η Αριστερά υποστηρίζει σθεναρά το κίνημα ενάντια στην εξόρυξη του χρυσού στη Χαλκιδική, τα κινήματα για το νερό, τοπικά κινήματα ενάντια σε μεθόδους διαχείρισης απορριμμάτων που δεν βασίζονται σε δημοκρατική διαβούλευση και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Γενικότερα, η οικολογική προβληματική για την Αριστερά στην Ευρώπη έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά σε σχέση με την προηγούμενη πενταετία. Υπήρξε και συνεχίζει να επιχειρείται μια στροφή από περισσότερο ή λιγότερο μετριοπαθείς εκδοχές οικολογικού εκσυγχρονισμού προς έναν οικολογικό λόγο που απευθύνεται συνολικά στο κοινωνικό. ∆ηλαδή, από τη μερική συζήτηση για την περιβαλλοντική νομοθεσία και την πράσινη τεχνολογία, στις οποίες ήδη έχουμε αναφερθεί, επιχειρούμε να περάσουμε σε μια συνολική εξέταση του οικοσοσιαλισμού. Καθοριστική ήταν εδώ η πρωτοβουλία του Parti de Gauche με τα 18 σημεία για την οικοδόμηση του οικοσοσιαλισμού. Στο καλοκαιρινό πανεπιστήμιο του Τransrofm στο Πόρτο τον Ιούλιο του 2013 η περιβαλλοντική διάσταση ήταν ιδιαίτερα έντονη και στις θεματικές αλλά και στις διαθεματικές επεξεργασίες.