Εποχή 04-07-2015 by epohi

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Σάββατο 4 Ιουλίου 2015 • Αρ. φ. 1258 • 2 €

Μιλούν και γράφουν: Ετιέν Μπαλιμπάρ, φιλόσοφος • Τάσος Κορωνάκης, γραμματέας της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ • Κριστιάν Σαλμόν, συγγραφέας • Λίο Πάνιτς, πανεπιστημιακός • ∆ημήτρης Λάσκαρης, νομικός • Μιχάλης Σπουρδαλάκης, κοσμήτορας στο ΕΚΠΑ • Γιώργος Πλειός, πρόεδρος τμήματος ΜΜΕ ΕΚΠΑ • Λουτσιάνα Καστελίνα, ιστορικό στέλεχος ιταλικής αριστεράς • Μιχάλης Γρηγορίου, συνθέτης • Έλενα Παπανδρέου, κιθαρίστρια • Κώστας Γρηγορέας, συνθέτης • Κώστας Θωμαΐδης, ερμηνευτής • Γιάννης Ιωάννου, συνθέτης • Μίλτος Λογιάδης, αρχιμουσικός • Καλλιόπη Βέττα, ερμηνεύτρια, • Ευσταθία, τραγουδοποιός • Λένα Πλάτωνος, συνθέτρια • Αντώνης Μποσκοΐτης, σκηνοθέτης Ναταλία Ρασούλη, ερμηνεύτρια • Όμηρος Πουλάκης, ηθοποιός • Κάτια Γέρου, ηθοποιός • Κάρλο Τσέκι, σκηνοθέτης

ΘΕΜΑΤΑ

Ας πούμε «όχι» Η αντίστροφη μέτρηση στην υποταγή! και λοιπές μικρές ιστορίες πραξικοπήματος Του Θωμά Τσαλαπάτη

Του Θάνου Κουλουβάκη*

ιώσαμε την βία! Είμαστε η γενιά που δοκίμασαν να την καταστείλουν, που την φιμώνουν και ενίοτε τη σκοτώνουν αδίστακτα. Μετά τους αγώνες μας για τη μεταβολή του «νέου λυκείου» , οι οποίοι εν τέλει δικαιώθηκαν, προσπάθησαν για μια ακόμη φορά να δείξουν ότι αυτοί έχουν το πάνω χέρι στερώντας μας ένα βασικό δικαίωμα κάθε ενήλικου πολίτη. Μας απαγόρεψαν να ψηφίσουμε στις εκλογές του Ιανουαρίου με τη γελοία πρόφαση ότι δεν υπήρχε ο απαραίτητος χρόνος προκειμένου να περαστεί η γενιά του ’97 στους εκλογικούς καταλόγους. Τώρα μας ζητάνε να τους εμπιστευτούμε... Αυτή τη φορά έχουμε την δυνατότητα να δείξουμε την δύναμή μας οφείλουμε να πούμε ένα μεγάλο «όχι» σε αυτούς που φαλκίδευαν εσκεμμένα τη δημοκρατία εδώ και πολλά χρόνια! Αυτή τη φορά - και για πρώτη φορά - μας δόθηκε το δικαίωμα να ψηφίσουμε και να μην είμαστε σιωπηλοί σε αυτή τη κρίσιμη στιγμή. Η οργή μας φάνηκε στις κινητοποιήσεις και στις δράσεις μας Ήρθε επί τέλους η ώρα να φανεί και έμπρακτα μέσω της ψήφου μας. Η προπαγάνδα που δεχόμαστε είναι αισχρή και ποταπή, ωστόσο εμείς πρέπει να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων. Τόσα χρόνια προσπάθησαν με όλα τα μέσα να υπονομεύσουν τόσο εμάς τους ίδιους όσο και όλους όσοι στάθηκαν δίπλα μας, θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα κατάφερναν να μας κάνουν να σωπάσουμε. ∆εν πρέπει να ξεχνάμε ποιος ήταν υπεύθυνος για τη βία που δεχτήκαμε στο δρόμο αλλά και μέσα στα ίδια τα σχολεία μας! ∆εν πρέπει να ξεχνάμε ποιοι θέλησαν να μας υποτάξουν, ποιοι προσπάθησαν επανειλημμένως να μας φιμώσουν, ποιοι μας απέτρεψαν με τον τρόπο τους από το να κάνουμε όνειρα, από το να προσπαθούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Είναι αυτοί που έκαναν ένα κόσμο σαν τα μούτρα τους. Αυτοί που θέλουν να δουλεύουμε για 400 ευρώ και να λέμε «ευχαριστώ» για την καλή μας τύχη. Την ερχόμενη Κυριακή θα κληθούμε να πάρουμε μία ιδιαίτερα σημαντική και καθοριστική για το μέλλον μας απόφαση. Πρέπει να έχουμε ψυχραιμία, μα παράλληλα δεν πρέπει να λησμονήσουμε ποιος είναι ο στόχος μας. Γι’ αυτό το λόγο ας κοιτάξουμε μακροπρόθεσμα κι ας συλλογιστούμε τι επιδιώκουμε από την ζωή μας. Ας πούμε «όχι» στην υποταγή! Ας δείξουμε ότι η γενιά μας δεν κάνει ούτε βήμα πίσω! Το δικαίωμα που μας στερήθηκε και τώρα πρώτη φορά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πρέπει να το εκμεταλλευτούμε με τέτοιο τρόπο ώστε να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό για την χώρα μας, για τις οικογένεια μας, για το μέλλον μας. Θέλω να κάνω ξανά όνειρα κι αυτή τη φορά θα φωνάξω βροντερά «όχι» σε όσους προσπαθούν να τα γκρεμίσουν!

“

* Ο Θ. Κουλουβάκης είναι ένας από τους 100.000 18άρηδες που αποκλείστηκαν στις εκλογές του Ιανουαρίου και τώρα θα ψηφίσουν για πρώτη φορά. Μόλις τελείωσε τις Πανελλήνιες και από Σεπτέμβρη θα είναι φοιτητής.

Την ερχόμενη Κυριακή θα κληθούμε να πάρουμε μία ιδιαίτερα σημαντική και καθοριστική για το μέλλον μας απόφαση. Πρέπει να έχουμε ψυχραιμία, μα παράλληλα δεν πρέπει να λησμονήσουμε ποιος είναι ο στόχος μας.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

ην Τρίτη το βράδυ το CNN μέτρησε αντίστροφα μέχρι την Ελληνική χρεοκοπία (1:00 ώρα Ελλάδας). Μαζί του μέτρησαν αντίστροφα και τα ελληνικά κανάλια σε ένα σόου τρομοκράτησης, πανικού και προπαγανδιστικής υστερίας. Οι εξελίξεις πύκνωσαν και συμπυκνώθηκαν στο προφίλ ενός ρολογιού που μετράει την αποκάλυψη. Και ενώ περιμέναμε να ανατιναχτεί η βουλή στο βάθος της εικόνας (ή έστω ο εκνευριστικός δημοσιογράφος) όταν το ρολόι μηδένισε, τελικά τίποτα δεν συνέβη. Φτηνές πόζες, κινηματογραφικά κλισέ, μυθοπλαστικά στερεότυπα επιστρατεύονται ώστε να βάλουν σε λειτουργία τους μηχανισμούς συγκίνησης των θεατών. Η διαφορά όμως είναι πως σε όλη αυτή τη φτηνή εικόνα ο θεατής είναι ο ίδιος πρωταγωνιστής. Και η τύχη του, η αγωνία και η μοίρα του υποβαθμίζονται στο απόλυτο των δύο κινηματογραφικών φινάλε: η σωτηρία ή ο Αρμαγεδδών.

Σαν σε ταινία τρόμου

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

“

Η όλο και κλιμακούμενη στάση των καναλιών τα κάνει να αλλάξουν επίπεδο και να αναβαθμιστούν. Από μηχανισμοί προπαγάνδας και διαμόρφωσης καταλήγουν να είναι ξεκάθαροι πολιτικοί οργανισμοί.

Έχοντας διαχύσει το μονόλογο της θέσης τους σε καθημερινά πλάνα και τίτλους αντιμετωπίζουν τον πολίτη περίπου όπως ένας σκηνοθέτης ταινίας τρόμου τον θεατή του. Τον τρομοκρατούν και τον ταυτίζουν σε τέτοιο βαθμό με τον πρωταγωνιστή (που είναι ο ίδιος, φιλτραρισμένος όμως από την οπτική των καναλιών), ώστε τελικά να τον κάνουν να κοιτάξει όπου αυτοί επιθυμούν, με το τέλος της λύτρωσης ως μοναδικό ενδεχόμενο σε αυτή την κακογραμμένη ιστορία. Η μόνη απαίτηση για τη συμμετοχή του θεατή/πολίτη σε όλη αυτή τη φαντασμαγορία (άρα και στην τελική λύτρωση) είναι η παραχώρηση του «ναι» στο ερχόμενο δημοψήφισμα. Η όλο και κλιμακούμενη στάση των καναλιών τα κάνει να αλλάξουν επίπεδο και να αναβαθμιστούν. Από μηχανισμοί προπαγάνδας και διαμόρφωσης καταλήγουν να είναι ξεκάθαροι πολιτικοί οργανισμοί με δική τους ατζέντα και δικό τους συμφέρον. Το στοιχείο που ορίζει αυτή την μετάλλαξη είναι η πρόφαση. Η πρόφαση αυτή που τους επέτρεπε να επιβάλουν τη γνώμη τους τεχνηέντως ανάμεσα σε άλλες γνώμες. Η πρόφαση αυτή που πια δεν υφίσταται στην ξεκάθαρη θέση των κα-

ναλιών. Ο ΣΚΑΙ π.χ. βγαίνει στα μέσα δικτύωσης και αναρτά θέσεις υπέρ του «ναι» χωρίς τον ελάχιστο κόπο να τις δικαιολογήσει. Η κάλυψη των δύο τελευταίων συγκεντρώσεων μοιράστηκε στα δελτία των ιδιωτικών καναλιών ως εξής: συγκέντρωση υπέρ του ΝΑΙ 42: 34 λεπτά, συγκέντρωση υπέρ του ΌΧΙ 3:17 (σημαιοφόρος και πάλι ο ΣΚΑΙ ο οποίος δεν ανέφερε καν το γεγονός). ∆εν πιστεύω πως χρειάζεται να επιμείνουμε στους τρόπους και τις περιπτώσεις, αρκεί κάποιος να κοιτάξει κάποιο ιδιωτικό κανάλι μια τυχαία στιγμή και κάτι θα συναντήσει. Τα τεχνάσματα αυτά, η γενικότερη στάση των δελτίων και το νέο ήθος που έχουνε εισάγει τις τελευταίες μέρες, τα καθιστά υπόλογα. Τα κανάλια και τα μέσα ενημέρωσης έχουν μέγιστη ευθύνη γι’ αυτό που διαμορφώνεται. Και δεν μιλώ για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος κάθε αυτό. Πολύ περισσότερο μιλώ για την αυριανή ημέρα ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Ένα ερώτημα με δύο απαντήσεις εμπεριέχει από μόνο

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3630523, 3619513 - 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR 3801107200000072038528658

του το διχασμό, δεν έχει αποχρώσεις, υπάρχει με τρόπο απόλυτο. Προσοχή, δεν λέω εδώ πως είναι διχαστικό αλλά πως εμπεριέχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να διχάσουν, ή έστω μπορούν να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα ανάλογα με τους χειρισμούς.

Χάσμα

Όλες οι τακτικές που εξυπηρετούν την καλλιέργεια του θυμικού, το φόβο και την απελπισία, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν στην πραγματικότητα αφήνουν μια βαθιά πληγή για τις μέρες που ακολουθούν το δημοψήφισμα. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα την επόμενη μέρα θα κληθούμε να ζήσουμε ο ένας δίπλα στον άλλο. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα το αύριο θα είναι δύσκολο. Και αυτή την δυσκολία είναι πολύ εύκολο να τη χρεώσουμε στους νικητές του δημοψηφίσματος, στην μερίδα που επικράτησε. Έχω την αίσθηση πως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το αποτέλεσμα να είναι οριακό. Και έχω την αίσθηση πως κάτι τέτοιο είναι αρκετό για να ξυστούν παλαιότερες πληγές. Αυτοί που σήμερα καλλιεργούν τον πανικό, χρεώνονται τις όποιες αυριανές εντάσεις. Σημασία έχει να φτάσουμε στην όποια επιλογή την Κυριακή με σκέψη ο φόβος ή η καταγγελία από την άλλη μπορεί να κάνουν την επιλογή μας να πυκνώνει και να παίρνει διαφορετικό βάρος (ή έτσι να μας φαίνεται). Στην πραγματικότητα όμως την υπερπηδά. Και αυτό γιατί διαμορφώνει ένα δεδομένο αύριο με χαρακτηριστικά βαθιού χάσματος σκαμμένου από το θυμικό. Και κανένα επιχείρημα, καμία λογική και καμία κουβέντα δεν μπορεί να μπαζώσει ένα τέτοιο χάσμα. http://tsalapatis.blogspot.gr/

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341 ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΛΕΝΙΚ Ε.Ε.

Η πιο άκαιρη επιλογή Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Κόντρα στις ανάγκες των αριστερών

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ο βράδυ που ο πρωθυπουργός έδινε στο λαό το λόγο προκηρύσσοντας δημοψήφισμα, αυτοί συγκεντρώνονταν καταγγέλλοντας μια ανύπαρκτη συμφωνία! Μέσα σε πέντε μήνες έκαναν τόσες καταγγελίες και συγκεντρώσεις εναντίον μιας αριστερής κυβέρνησης όσες δεν έκαναν στα πέντε χρόνια της αδυσώπητης για το λαό εφαρμογής των μνημονίων. Είπαν τόσα όχι στον Τσίπρα όσα δεν είχαν πει μαζεμένα στον Παπανδρέου, τον Παπαδήμο, τον Σαμαρά και τον Βενιζέλο. Τώρα ταυτίζουν ξεδιάντροπα την ψήφο στο όχι, την ψήφο που δίνει όλη η υπόλοιπη αριστερά, το όχι των φτωχών και των καταπιεσμένων με το ναι του Σαμαρά και του Σόιμπλε, της Μέρκελ και της Λαγκάρντ, του Βορίδη και του Άδωνη, του Πάγκαλου και του Θεοδωράκη. Θα ψηφίσουν λέει άκυρο, γιατί τα θέλουν όλα τώρα. Τώρα προφανώς που οι συσχετισμοί το επιτρέπουν, τώρα τα θέλουν όλα. Φωνάζουν πυρ, παραμένοντας χιλιόμετρα μακριά από τις φλόγες. Θα ψηφίσουν άκυρο, οι εντελώς «άκυροι» με την απολύτως σαφή σημασία που αποδίδει στη λέξη η νεολαία. Γιατί αυτοί είναι οι έξυπνοι, γι’ αυτό μπορούν και αποκαλύπτουν το ρεφορμιστικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ελληνικός λαός είναι χαζός και δεν το βλέπει. Τα εκατομμύρια των αριστερών και προοδευτικών ανθρώπων που αγωνιούν σε ολόκληρο τον πλανήτη για να μείνει όρθια η κυβέρνηση της αριστεράς δεν το έχουν καταλάβει. Ο Μοράλες, ο Μαδούρο, ο Κάστρο, τα αριστερά, τα κομμουνιστικά κόμματα, ακόμα και οι αναρχικές ομάδες σε όλες τις ηπείρους είναι χαζοί και εξαπατημένοι από τον πανούργο ΣΥΡΙΖΑ. Ο μόνος που καταλαβαίνει είναι το ΚΚΕ. Ένα πράγμα είναι αδύνατον να εξηγήσει το ΚΚΕ. Πώς γίνεται ο συμβιβασμένος ΣΥΡΙΖΑ να δέχεται την πιο μανιασμένη επίθεση του συστήματος και εκείνοι οι ασυμβίβαστοι να δέχονται τα χάδια και τις φιλοφρονήσεις του. Τις προτροπές να συνεχίσουν στην ίδια σοβαρή τους πορεία. Μάλλον το σύστημα το κάνει για ξεκάρφωμα. ∆εν μασάμε τα λόγια μας. Στο ΚΚΕ έχουμε μια σπουδαία παράδοση, μια χρήσιμη δύναμη, νέους ανθρώπους, έναν κόσμο

απαραίτητο στον αγώνα για την ανατροπή, εγκλωβισμένο όμως σε μια άγονη αντιπαράθεση εντός της αριστεράς. Από αυτή την αντιπαράθεση, οι μόνοι που επωφελούνται είναι η Μέρκελ, ο Σαμαράς και το σύστημα. Αρνούμαστε αυτή την άγονη αντιπαράθεση, για αυτό εκφράσαμε όλες τις κρίσιμες στιγμές ξεκάθαρη άποψη. Στηρίξαμε τις δυνάμεις του ΚΚΕ στο δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών. Όπου Λαϊκή Συσπείρωση ψηφίσαμε Λαϊκή Συσπείρωση, κόντρα στις δυνάμεις του μνημονίου και της διαπλοκής. ∆εχτήκαμε και γι’ αυτό επίθεση! Το ΚΚΕ δεν παζαρεύει, μας απάντησαν με σφοδρότητα. Εμείς και τότε και τώρα τους λέμε: Τέρμα τα κακόγουστα αστεία με τον κόσμο της αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κάνει παζάρια. Οι ψήφοι των αριστερών δεν ανταλλάσσονται, δεν μετακινούνται, δεν εκχωρούνται με συμβολαιογραφικές πράξεις και προικοσύμφωνα. Όπως στις δημοτικές εκλογές, έτσι και τώρα οι αριστεροί θα βρουν το δρόμο τους. Εμείς εκφράζουμε την αυτονόητη αλληλεγγύη, που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στις δυνάμεις και τον κόσμο της αριστεράς. Και ας το καταλάβει καλά η ανιστόρητη ηγεσία του ΚΚΕ, οι δίαυλοι της επικοινωνίας ανάμεσα στους αριστερούς και τις αριστερές είναι ήδη ανοιχτοί. Όσο και αν την ξορκίζουν ως απειλή, η απαραίτητη για τους αγώνες αλληλεγγύη και ενότητα στη δράση είναι ποτάμι που δεν γυρίζει πίσω. Τα σύνορα πλέον είναι ανοιχτά, οι ιδέες και οι άνθρωποι της αριστεράς κυκλοφορούν ελεύθεροι. Και ως ελεύθεροι άνθρωποι αρνούνται φυσικά να υποταχθούν στο σύστημα. Βλέπουν και πάλι το ίδιο έργο, την ηγεσία του ΚΚΕ απροσδόκητο στήριγμα στο βαριά άρρωστο και υπό κατάρρευση σύστημα σήμερα, όπως και τότε τον ∆εκέμβρη του 2008, που εγκαταλείποντας τη θέση της αριστεράς τοποθετήθηκε απέναντι στη συγκλονιστική εξέγερση της νεολαίας. Όμως, αυτή τη φορά ο κόσμος του ΚΚΕ δεν θα το ανεχτεί. Θα τους τιμωρήσει.

∆ίνουμε τη μάχη μέχρι την τελευταία στιγμή Μ

άλλον δεν έχει ιστορικό προηγούμενο το όργιο των εξωχώριων παρεμβάσεων για μια ετυμηγορία ενός λαού, για το δημοψήφισμα της Κυριακής. ∆εν υπάρχει αξιωματούχος ή πρώην αξιωματούχος του συστήματος, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, που να μην συμβουλεύσει, να μην τρομοκρατήσει, να μην εκβιάσει τον ελληνικό λαό, για να μην πει «όχι», να μην ορίσει νέα, ισχυρότερη βάση, διαπραγμάτευσης με με τους εταίρους. ∆εν υπάρχει οικονομικός οργανισμός, ινστιτούτο κ.τλ. που να μην γνωματεύει ότι η ελληνική οικονομία καταρρέει με την έλευση του “όχι”. Όσα οι θεωρητικοί και πολιτικοί επιστήμονες, χρόνια τώρα, με τα συγγράμματά τους, μας προειδοποιούν, ότι ανιχνεύουν μια βαθμιαία συρρικνούμενη δημοκρατία, τα ζούμε απροκάλυπτα μπροστά μας. ∆εν χρειάζεται η δημοκρατία, οι πρωθυπουργοί ή οι κυβερνήσεις, ιδίως για τις χώρες με οικονομικά προβλήματα. Πρέπει να διορίζονται ώστε να εφαρμόζουν τις εντολές του Eurogroup, στην πραγματικότητα των αγορών.

Συνασπίστηκε το παλαιό καθεστώς

Είναι, επίσης, ιστορικά πρωτοφανές σύμπασα η ηγεσία του συστήματος σε μια αντιπαράθεση της ελληνικής κυβέρνησης και των θεσμών να μην διαμορφώνουν προτάσεις δικές τους αλλά να αποδέχονται χωρίς καμία επιφύλαξη την πρόταση των δανειστών. Αποδεικνύεται έτσι πως υπήρξαν ενεργοί συνεργάτες των δανειστών στο έγκλημα κατά του ελληνικού λαού της προηγούμενης πενταετίας, το οποίο τώρα οι δανειστές επιμένουν να επαναληφθεί. Έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον ότι απέναντι στο «όχι» και υπέρ του «ναι», δηλαδή της άνευ όρων παράδοσης

και υποταγής στους ισχυρούς της Ευρωζώνης, έχουν συνασπιστεί όλες οι φιγούρες του παλιού καθεστώτος, που για δεκαετίες κυβέρνησαν τη χώρα και την έφτασαν εδώ που όλοι γνωρίζουμε. Ξεθώριασαν παλιές διαφορές και χωρίς ίχνος ντροπής, από κοινού, σχεδιάζουν τώρα νέους ρόλους. Σημίτης, Μητσοτάκης, Καραμανλής, Παπανδρέου και άλλοι πολλοί γνωστοί διεκπεραιωτές πολιτικών που σχεδιάζονταν εκτός του του Μαξίμου, είτε στην Ευρώπη είτε στο εσωτερικό, ο ένας μετά τον άλλον εμφανίζονται στις τηλεοράσεις και μας τρομοκρατούν, μας νουθετούν. Προφανώς, όλα αυτά αποκαλύπτουν την ποιότητα της αστικής μας τάξης και των ηγετών της, γνωστών εξάλλου από τα παλιά. Αλλά τι είναι εκείνο που τώρα τους έφερε όλους επί σκηνής και χωρίς προσχήματα τρομοκρατούν τους πολίτες για να εκβιάσουν ένα «ναι»; Μα διότι εικάζουν ότι μια επικράτηση του «ναι» θα καταγραφεί ως ήττα του ΣΥΡΙΖΑ και θα σημάνει την αρχή της απομάκρυνσής του από τη διακυβέρνηση της χώρας. Τους κάνει να ελπίζουν ότι η Αριστερά θα ξαναπάει στη γωνία, ότι είναι μπροστά σε αυτή τη χρυσή ευκαιρία και δεν θέλουν επουδενί να τη χάσουν. Υπάρχει, σίγουρα, μια ταξική αφύπνιση και αυτή τους συνέχει. Μόνο το ΚΚΕ δεν το βλέπει αυτό, κάτι που ήταν αναμενόμενο με βάση την ως τώρα γραμμή του. Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά την ικανότητα αυτών των δυνάμεων να βλάψουν ανεπανόρθωτα τα συμφέροντα του λαού και να ακυρώσουν την ελπίδα που δημιούργησε η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Ο αγώνας είναι σκληρός και τα χτυπήματα αδυσώπητα. Επιπλέον, η κυβέρνηση δεν πρόλαβε ή δεν μπόρεσε να αποδώσει τέτοιο και τόσο έργο που να ενισχύει σήμερα τη θέση της. Όμως, το «όχι» μπορεί να υπερισχύσει στη βάση αυτών που επιχειρεί να αποτρέψει, που τόσο απροκάλυπτα υπερασπίζεται το «ναι». Γιατί πραγμα-

τικά η υπερίσχυση του «όχι» με όσο γίνεται μεγαλύτερο ποσοστό είναι η μοναδική βάση που μπορεί κανείς να διαπραγματευτεί από ισχυρότερες θέσεις με τους δανειστές.

Προσπάθεια μέχρις εσχάτων

Οι δανειστές, από την πλευρά τους, παρά τις διαφωνίες τους που φάνηκαν αρκετές φορές κατά τις διαπραγματεύσεις, εμφανίζονται με ενιαία γραμμή μπροστά στον «κοινό εχθρό», τον ΣΥΡΙΖΑ. ∆ηλαδή, την έμπρακτη απειλή της πολιτικής τους που ούτως ή άλλως βρίσκει αντιστάσεις και έχει σοβαρές πολιτικές παρενέργειες. Και εδώ διαμορφώνεται ένα είδος μετώπου, όπως και στο εσωτερικό, αλλά με μικρότερη ομοιογένεια. Αυτό, παραδόξως, οδηγεί σε μια κάθετα σκληρή θέση και υποστηρίζει το «ναι» με χοντροκομμένο τρόπο, ακόμα και ωμούς εκβιασμούς, διότι η νίκη του «όχι» δημιουργεί τεράστια προβλήματα. Καθώς, οι δανειστές, τότε, θα πρέπει να ορίσουν την τακτικής τους απέναντι στην ισχυροποιημένη ελληνική κυβέρνηση οι διαφωνίες τους θα αναβιώσουν. Ούτε η επιλογή του συμβιβασμού με την ελληνική πλευρά θα είναι εύκολη υπόθεση, πολύ περισσότερο όμως δεν θα είναι εύκολο να συμφωνήσουν σε μια ως το τέλος σκληρή στάση έναντι της Ελλάδας που θα επιδιώκει την εξουθένωσή της, την εκβίασή της να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. Το διεθνές ενδιαφέρον δεν είναι καθόλου ακαδημαϊκό για τις εξελίξεις. Γι’ αυτό και η μέχρις εσχάτων τώρα προσπάθειά τους να ηττηθεί το “όχι”. Είναι ο μόνος τρόπος να “λυθεί” το ελληνικό πρόβλημα, με βάση τα συμφέροντα των δανειστών. Χωρίς να πολλαπλασιαστούν οι πολιτικές παρενέργειες σε ολόκληρη την Ευρώπη, ιδίως στο Νότο. Εν τω μεταξύ, με το “ναι” ηττάται ο ΣΥΡΙΖΑ και σβήνει μια ελπίδα για

Νίκος Τσιγώνιας

να αρχίσει η αλλαγή στην Ευρώπη.

Ιστορικές στιγμές

Στις δύο μέρες που απομένουν να εργαστούμε για το «όχι» δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ο φόβος των πολιτών με κλειστές τράπεζες και την τρομοκρατία των ΜΜΕ είναι φόβος με αντικειμενική βάση. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα αντίφασης υπήρξε η ανακοίνωση μιας ομοσπονδίας αγροτών που ενώ καλούσε τους αγρότες να ψηφίσουν «ναι», συγχρόνως χαρακτήριζε τα μέτρα των θεσμών για τους αγρότες «ταφόπλακα»! Η δική μας επιχειρηματολογία πρέπει να αποφεύγει το διχασμό που καλλιεργείται από τους αντιπάλους μας και να επιχειρεί να πείσει με παραδείγματα και αριθμούς. Τι θα σήμαινε για κάθε κλάδο το να περάσουν οι προτάσεις των δανειστών; Ότι π.χ. οι συνταξιούχοι που αγανακτούν, δικαιολογημένα, στις ουρές διότι παίρνουν 120 ευρώ, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η σύνταξή τους θα γίνει 360 ευρώ για το υπόλοιπο της ζωής τους. Ζούμε πράγματι ιστορικές στιγμές. Εκατομμύρια άνθρωποι παρακολουθούν τον αγώνα της αριστερής ελληνικής κυβέρνησης, την οποία αισθάνονται δική τους. Μια νίκη του όχι ανοίγει μια νέα σελίδα, σταθεροποιεί τη θέση των δυνάμεων που μάχονται εναντίον του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη. Μια νίκη του «όχι» θα υποχρεώσει σε αναδίπλωση αυτούς που τώρα στην ελληνική πολιτική σκηνή σχεδιάζουν την επαναφορά τους, νομίζοντας ότι βρήκαν ευκαιρία. Με αυτή την αίσθηση ευθύνης να δώσουμε τη μάχη ως την τελευταία στιγμή. Μπορεί να κερδηθεί.

Παύλος Κλαυδιανός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Το ΟΧΙ «παραλύει» την φράξια Σόϊμπλε

Τούτες οι κάλπες μπορούν να αποδειχτούν ιστορικότερες από τις κάλπες της 25ης Ιανουαρίου

Του Νίκου Τσαγκρή

«Ο

ελληνικός λαός έχει το δικαίωμα να αποφασίζει για το μέλλον του. Η Άνγκελα Μέρκελ πρέπει να σταματήσει αυτή την τεχνοκρατική τρέλα της ευρωζώνης. Σε περίπτωση που δεν το πράξει, τότε αυτό θα είναι το μεγαλύτερό της λάθος, αλλά και η αρχή μιας συνεχούς κρίσης για τους ανθρώπους στην Γερμανία, καθώς και για το σύνολο της Ευρώπης», προειδοποιούσαν οι ηγέτες της γερμανικής αντιπολίτευσης, όταν άκουσαν την Γερμανίδα καγκελάριο να διαστρέφει το ερώτημα του δημοψηφίσματος·από «ναι ή όχι στην πρόταση των θεσμών», σε «ναι ή όχι στο ευρώ».Αντίθετα, οι ηγέτες της ελληνικής αντιπολίτευσης κινήθηκαν στη γραμμή Μέρκελ. Και υπερέβαλαν αυτήν, χαρακτηρίζοντας το δημοψήφισμα (το δεύτερο, μετά τις εκλογές, εργαλείο λειτουργίας της ∆ημοκρατίας) «πραξικόπημα»! Λίγο πριν στηθούν οι κάλπες των εκλογών της 25ης του Γενάρη, έγραφα ότι «οι εκλογές έχουν απαξιωθεί απολύτως στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην περιοχή της ευρωζώνης». Και στήριζα την άποψή μου στο θεώρημα του Νόαμ Τσόμσκι, που υποστηρίζει ότι «στις ευρωπαϊκές χώρες της κρίσης, οι εκλογές δεν παίζουν πια σχεδόν κανένα ρόλο, ακριβώς όπως και στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, που διοικούνται από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα». «Έ, λοιπόν, τούτες οι κάλπες μπορούν να διαψεύσουν το θεώρημά του Τσόμσκι για την απαξίωση των εκλογών», εξέφραζα, ακολούθως, την καλοθρεμμένη από τα προγνωστικά των δημοσκοπήσεων ελπίδα μου για θεαματική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ. Και παρέθετα τη βάση του συγκεκριμένου «θεωρήματος» του Αμερικανού σοφού: Η κατάρρευση της ∆ημοκρατίας στην Ευρώπη, είναι ένα οριστικό γεγονός. Η οικονομία έχει επιβληθεί της πολιτικής δράσης, που έχει ξεθωριάσει. Το κέντρο βάρους στην ευρωπαϊκή ήπειρο έχει μετατοπιστεί ανεπιστρεπτί από την πολιτική στην οικονομία…

Το «θεώρημα» επανέρχεται

Τελικά, οι ελληνικές κάλπες της 25ης του Γενάρη διέψευσαν θεαματικά το «θεώρημα» του Τσόμσκι για την απαξίωση των εκλογών, αναδεικνύοντας το Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς στην κυβερνητική εξουσία. Ωστόσο, πέντε μήνες μετά, μέσα από την επική ιστορία διαπραγμάτευσης (που όλοι, με κομμένη την ανάσα, παρακολουθούσαμε), και το συστηματικό τορπιλισμό, εκ μέρους της σκληροπυρηνικής φράξιας Σόϊμπλε, κάθε ρεαλιστικής απόπειρας της ελληνικής κυβέρνησης για λύση, στοιχειώνει και πάλι το «θεώρημα» του Τσόμσκι. Με το δημοψήφισμα στη θέση των εκλογών: στην περιοχή της ευρωζώνης το δημο-

ψήφισμα αποτελεί casus belli, δεδομένου ότι δίνει το λόγο στους λαούς των χωρών – μελών της. Που, όπως και οι χώρες του Τρίτου Κόσμου, διοικούνται από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ωστόσο, η ιδέα της σκληροπυρηνικής φράξιας Σόϊμπλε (του σκληρού υπό γερμανική ηγεμονία συστημικού πυρήνα της ευρωζώνης, για να είμαστε ακριβείς), ήταν εξαρχής διαφανής: η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να ανατραπεί, γιατί είναι αδέσμευτη, ανεξάρτητη, ανυπότακτη, ανυποχώρητα αριστερή. Μας είναι αδύνατον να τη μεταλλάξουμε, όπως κάναμε με τους σοσιαλδημοκράτες. Αντίθετα, επιχειρεί εκείνη να μας αλλάξει, να ανατρέψει τις συστημικές ισορροπίες, τους κανόνες, να διαταράξει τη «γερμανική τάξη των ευρωπαϊκών πραγμάτων»…

Ο ανθελληνικός τους στόχος

Είναι πια κοινός ευρωπαϊκός τόπος: επιθυμία του διευθυντηρίου της Ε.Ε., στόχος της φράξιας Σόιμπλε, είναι η καθίζηση της «αριστερής κυβέρνησης», η ανατροπή και η πτώση της, η προσωπική ήττα του Αλέξη Τσίπρα. Όλες οι συστημικές αντιδράσεις στο δημοψήφισμα, και βέβαια η διαστροφή του χαρακτήρα του ερωτήματος, που τίθεται στον ελληνικό λαό, αυτή την επιθυμία, αυτό το στόχο υπηρετούν. «Κάποιοι θέλουν να αποδεχτούμε να διορίζονται οι υπουργοί και οι πρωθυπουργοί από τους θεσμούς και οι πολίτες να αποστερούνται από το δικαίωμα του εκλέγειν μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος. Κάτι τέτοιο σημαίνει την ολοκληρωτική κατάργηση της δημοκρατίας στην Ευρώπη, το τέλος κάθε προσχήματος και την αρχή μιας διάσπασης και ενός απαράδεκτου διχασμού της Ενωμένης Ευρώπης. Σημαίνει, εν τέλει, την αρχή για τη δημιουργία ενός τεχνοκρατικού τερατουργήματος, που θα οδηγήσει σε μια Ευρώπη εντελώς ξένη προς τις ιδρυτικές της αξίες», προειδοποιούσε μόλις ένα μήνα πριν ο Αλέξης Τσίπρας, με το περίφημο άρθρο του στη γαλλική Λε Μοντ: «υπάρχει στρατηγική που επιδιώκει τη διάσπαση και το διχασμό της Ευρωζώνης και συνακόλουθα της ΕΕ», προσέθετε… Αυτήν, ακριβώς, τη στρατηγική υπηρετεί η μηδενιστική και αντιδημοκρατική στάση της κ. Μέρκελ, της φράξιας Σόϊμπλε, των «θεσμών» απέναντι στις ρεαλιστικές προτάσεις-λύσεις της κυβέρνησης Τσίπρα και, εν τέλει, απέναντι στο δημοψήφισμα. Ας πούμε, λοιπόν, το μεγάλο όχι σ’ αυτή την ανθελληνική στρατηγική: τούτες οι κάλπες θα αποδειχτούν – μπορούν να αποδειχτούν – περισσότερο ιστορικές από τις κάλπες της 25ης Γενάρη, αφού θα αποδώσουν μια οριστική, βιώσιμη λύση, για την Ελλάδα και τους Έλληνες… •

Την Κυριακή ψηφίζουμε για τις ζωές μας

ίμαι μία από τους 100.000 18αρηδες που στις 25 Ιανουαρίου δεν κατάφεραν να ψηφίσουν. Είμαι μία από αυτούς που μέσα σε πέντε χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις-φερέφωνα των δανειστών τους έκλεψαν το μέλλον. Είμαι μία από αυτούς που είδαν τη σύνταξη των γονιών τους να μειώνεται συνεχώς, τα αδέρφια τους να χάνουν τις δουλειές τους, τους συγγενείς τους να μεταναστεύουν στο εξωτερικό, τους συμμαθητές τους να πέφτουν κάτω από την πείνα μέσα στις σχολικές αίθουσες. Είμαι από αυτούς που είδαν τα πάντα να καταρρέουν γύρω τους και ένιωσαν ξανά και ξανά ανήμποροι να βοηθήσουν. Μέσα σε πέντε μήνες είδαμε την πρώτη αριστερή κυβέρνηση να κάνει ουσιαστική, πραγματική και σκληρή διαπραγμάτευση. Είδαμε αυτή την κυβέρνηση να προσπαθεί να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση, να παίρνει μέτρα υπέρ των φτωχών, να προσπαθεί να δώσει ιθαγένεια στα παιδιά των μεταναστών. Το σημαντικότερο, όμως, την είδαμε να υπερασπίζεται το λαό, τις φτωχότερες κοινωνικές τάξεις. Τους ανέργους, τους εργάτες, τους

“

συνταξιούχους, τους φοιτητές, τους μαθητές. Όχι τις τράπεζες, τους τραπεζίτες, τους εφοπλιστές, Όχι το κεφάλαιο. Τους φτωχούς. Αυτούς, που η κα. Λυμπεράκη, εκλεγμένη με το Ποτάμι, υποστήριξε ότι δεν μπορούν να κάνουν σωστές επιλογές.

Ο λαός θα αποφασίσει

Η κυβέρνηση αυτή προσπάθησε να διαπραγματευτεί. Προσπάθησε να πετύχει μια συμφωνία, η οποία θα υπερασπιζόταν τα συμφέροντα του λαού. ∆εν τα κατάφερε όμως. Ναι, έκανε πίσω. Έκανε πίσω και δεν τήρησε τις κόκκινες γραμμές. Μέχρι την Παρασκευή. Μέχρι την ώρα που οι “Θεσμοί” της έδωσαν ένα τελεσίγραφο. Ένα τελεσίγραφο που αργότερα ο κ. Γιούνκερ υποστήριξε ότι δεν δόθηκε ποτέ. Ήρθε αντιμέτωπη με ένα δίλημμα. ∆ημοψήφισμα και η απόφαση στα χέρια του ελληνικού λαού ή πλήρης υποταγή στις επιθυμίες των δανειστών; Και η απόφασή της ήταν η σωστότερη και η πιο δημοκρατική. Ο λαός θα αποφασίσει για το μέλλον του. Μόνο ο ίδιος ο λαός μπορεί να αποφασίσει εάν θέλει περισ-

Τελείωσε η άκριτη αποδοχή όλων των μέτρων που μας οδήγησαν εδώ. Στην πείνα και στην εξαθλίωση. Τελείωσαν οι αποφάσεις από τα πάνω. ∆ιότι αυτή είναι η ∆ημοκρατία. Αυτό είναι το δημοκρατικό δικαίωμα κάθε λαού.

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015 σότερα υφεσιακά μέτρα. Μέτρα που θα μειώνουν ακόμα περισσότερο τους μισθούς και τις συντάξεις. Μέτρα που θα αυξάνουν το ΦΠΑ. Μέτρα που θα μας εξαθλιώνουν ακόμα περισσότερο. Μέτρα που θα στερήσουν το μέλλον από τη νεολαία αυτού του τόπου. Που θα μας οδηγήσουν σε πάλη για επιβίωση. Που θα μας βυθίσουν ακόμα πιο βαθιά μέσα στη μιζέρια, που θα μας στερήσουν το δικαίωμά μας στα όνειρα. Το δικαίωμά μας στο μέλλον. Ή μπορεί να αποφασίσει με το κεφάλι ψηλά ότι τελείωσε η υποταγή. Τελείωσε η “συμμόρφωση” στις επιθυμίες και στα θέλω των δανειστών. Τελείωσε η άκριτη αποδοχή όλων των μέτρων που μας οδήγησαν εδώ. Στην πείνα και στην εξαθλίωση. Τελείωσαν οι αποφάσεις από τα πάνω. ∆ιότι αυτή είναι η ∆ημοκρατία. Αυτό είναι το δημοκρατικό δικαίωμα κάθε λαού: να αποφασίζει συνειδητά για το μέλλον του. Κόντρα στην τρομοκρατία των ΜΜΕ που βρίσκονται σε εντεταλμένη υπηρεσία, κόντρα στους νεοφιλελεύθερους δημάρχους, βουλευτές, αρχηγούς κομμάτων που μιλούν για καταστροφή, που καταγγέλλουν την κυβέρνηση ότι “οδηγεί τη χώρα στα βράχια”. Αυτοί μας οδήγησαν εδώ, αυτοί εξαθλίωσαν έναν ολόκληρο λαό. ∆εν έχουν κανένα δικαίωμα να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για το καλό αυτού του τόπου.

Ψηφίζουμε «όχι»

Την ίδια στιγμή που η κοινωνία μάχεται να βγει από το βούρκο της εξαθλίωσης και η κυβέρνηση μάχεται να την προστατέψει, τα κοράκια των προηγούμενων κυβερνήσεων σπεύδουν να δείξουν τη θέλησή τους να σώσουν τη χώρα. Είναι οι ίδιοι που μείωσαν μισθούς και συντάξεις, που άνοιξαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, που κατάργησαν τις συλλογικές συμβάσεις, που μείωσαν τη χρηματοδότηση στα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Που μας στέρησαν βασικά δικαιώματα. Την Κυριακή ψηφίζουμε «όχι». Ψηφίζουμε για το μέλλον μας. Ψηφίζουμε για να μείνει η ελπίδα. Ψηφίζουμε για να στείλουμε ένα ηχηρό μήνυμα: είμαστε εδώ και θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί, ότι περνάει από το χέρι μας για να οικοδομήσουμε μια κοινωνία βασισμένη στις ανάγκες του λαού. Την Κυριακή ψηφίζουμε για μας και τα παιδιά μας. Αυτό το κείμενο είναι “η αγωνία αυτού του τόπου για ζωή”.

“

Νεφέλη Μπούλιαρη, μέλος της νεολαίας ΣΥ.ΡΙΖ.Α

Oχι, όχι, ναι...

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πώς θα ψηφίσω αύριο

χω πολλούς λόγους για να ψηφίσω «όχι» στο αυριανό δημοψήφισμα. ∆εν χρειάζομαι, όμως, να τους βάλω όλους στη ζυγαριά και να αραδιάσω δεκάδες αριθμούς και ποσοστά για να καταλήξω. Μου αρκεί ένας. Στη συστατική, την ιδρυτική πράξη συγκρότησης του νεοελληνικού έθνουςκράτους υπάρχει μια καταστατική σύμβαση, μια συμφωνία, χωρίς την οποία δεν θα είχαμε υπόσταση ούτε εντός ούτε εκτός ευρώ: έχουμε εδώ και διακόσια χρόνια συνομολογήσει, έστω με ελάχιστες εξαιρέσεις που πάντοτε υπάρχουν, ότι δεν θα ξαναβρεθούμε στη δυσάρεστη θέση να πούμε «σφάξε με, αγά μου, ν’ αγιάσω». Χωρίς αυτή τη συνομολογία δεν συνιστάται λαός, έθνος, κράτος, τάξη.

Το πρώτο όχι

Οσοι μάς καλούν να ψηφίσουμε «ναι», πολύ περισσότερο με τα επιχειρήματα που το κάνουν, προσποιούνται ότι δεν αντιλαμβάνονται πως απαντώντας «ναι» στο δημοψήφισμα, με όποιο τρόπο κι αν τεθεί το ερώτημα, το πρώτο πράγμα που θα ακούσουμε μόλις προκύψει η πρώτη διαφορά με τους δανειστές-εταίρους, είναι ότι αυτή τη συμφωνία την έχει επικυρώσει με την ψήφο της η πλειονότητα του λαού. Και δεν θα έχουμε σχεδόν τίποτα να τους αντιπαραθέσουμε. Αν θέλουμε να μείνουμε, και μάλιστα μ’ αυτή την εθελόδουλη επεξήγηση του γνωστού «πάση θυσία», στην ευρωζώνη, πρέπει λοιπόν να υπογράψουμε οι ίδιοι, με το χέρι μας τη δέσμευση πως δεν θα αντισταθούμε ό,τι κι αν γίνει. Ξεχνώντας τον

∆εν υπάρχει θεμελιακότερος ευρωπαϊσμός από την επιμονή στο όραμα για μια κοινωνική Ευρώπη των λαών, της δημοκρατικής συμμετοχής τους στην οικοδόμηση του μέλλοντός της, που δεν θα έρθει «πάση θυσία», αλλά με αγώνες που δεν αποκλείεται να χρειαστούν και θυσίες.

τρόπο με τον οποίο συνηθίζαμε να απαντούμε στα τελεσίγραφα, ακυρώνουμε την ιδρυτική πράξη συγκρότησής μας. Με μοναδικό ισχυρό επιχείρημα ότι δεν γίνεται αλλιώς, είναι μονόδρομος. Μονόδρομος για πού; Ακούω ήδη τους υποστηρικτές αυτού του «ναι», το οποίο υποτίθεται είναι «ναι στην Ευρώπη», να λένε πως είναι αυτονόητο να παραχωρείς τμήματα της κυριαρχίας σου, προκειμένου να συνοικοδομήσεις ένα κοινό. ∆εν πρόκειται, όμως, περί αυτού. Και είναι πολύ ευτελές το επιχείρημα ότι όποιος δεν λέει «ναι» στο δημοψήφισμα, θέλει να μας γυρίσει πίσω, στην εθνική απομόνωση. Αντίθετα, όποιος δεν λέει «όχι» στους εκβιασμούς και την άρνηση της δημοκρατικής νομιμοποίησης των κοινοτικών θεσμών και ενεργειών, μας οδηγεί στην Ευρώπη του απομονωτικού εθνικισμού, της γιγάντωσης του αντιμεταναστευτικού ρατσισμού, σε μια ήπειρο γεννημένη από τόσα και τόσα μεταναστευτικά ρεύματα.

Το δεύτερο όχι

Αυτή ακριβώς η έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης, η άρνηση να εισαχθεί η λαϊκή βούληση στα κέντρα των αποφάσεων (που αποτελεί ένδειξη μιας συγκεκριμένης ταξικής μονομέρειας), προσφέρει βορά στον εθνικισμό της Λεπέν, της Λίγκας, του Φάρατζ τις λαϊκές τάξεις, που βλέπουν να μην αντιπροσωπεύονται πουθενά, να μην εκφράζονται αυθεντικά τα συμφέροντά τους, να μη μπορούν να βρουν διέξοδο οι προσδοκίες τους για ανθρώπινη ζωή. Πόσο ευρωπαϊστής μπορεί να είναι κάποιος που τα βλέπει όλα αυτά και, αντί να αντισταθεί, αντί να αγωνιστεί για να τα αποτρέψει, προτιμάει να πει «το θέμα είναι να μη με πετάξουν έξω εμένα, κι ας έχει το χάλι του αυτό το κοινό μέσα»; Πόσο ευρωπαϊστής μπορεί να είναι κάποιος που βλέπει την Ευρώπη να γίνεται ζόμπι, κατά τη διατύπωση του Χάμπερμας, και να μην αντιδρά σ’ αυτή την κατάσταση, αλλά να σκέφτεται ότι είναι καλύτερα να μη μιλάει, για να μην τον αποπάρουν, να μην του κάνουν έξωση οι ιδιοκτήτες του σπιτιού;

Το τρίτο ναι

Τίποτε και ποτέ δεν άλλαξε προς το

καλύτερο χωρίς συστηματική προσπάθεια, χωρίς αντίδραση, χωρίς αντίσταση στην πεπατημένη, χωρίς διεκδίκηση της εναλλακτικής. Η βαριά άρρωστη Ευρώπη δεν θα γιάνει με τις συνταγές του δόκτορα Σόιμπλε. Γίνεται κάθε μέρα χειρότερα. Έχει διαγράψει από την πολιτική συγκρότησή της τη δημοκρατία, την αλληλεγγύη, την κοινωνική πολιτική, τους δημοκρατικούς κανόνες διευθέτησης των κοινωνικών αντιπαραθέσεων, την έγνοια για την οικονομική σύγκληση, για την πλήρη απασχόληση, για την ποιότητα της σχόλης... Ολα αυτά για τα οποία άξιζε να θέλει κάποιος να είναι και να λέγεται Ευρωπαίος. Αυτή η οπισθοπορεία δεν πρόκειται να αναστραφεί, να αλλάξει, να αντικατασταθεί από μια νέα ορμή, από μια νέα έμπνευση από μόνη της, αυτόματα. Ο μόνος αυτοματισμός που λειτουργεί, είναι ο αυτοματισμός της οπισθοδρόμησης. ∆εν υπάρχει θεμελιακότερος ευρωπαϊσμός από την επιμονή στο όραμα για μια κοινωνική Ευρώπη των λαών, της δημοκρατικής συμμετοχής τους στην οικοδόμηση του μέλλοντός της, της αλληλεγγύης, που δεν θα έρθει από μόνη της, ούτε «πάση θυσία», αλλά με αγώνες που δεν αποκλείεται να χρειαστούν και θυσίες. Αυτές τις μέρες, μια οπαδός του «ναι», για να συνετίσει τους απερίσκεπτους, μας θύμισε από το φέισμπουκ τι έπαθαν οι Μιλήσιοι, όταν αρνήθηκαν να συμμετάσχουν με το ζόρι και με την απειλή της ολοκληρωτικής καταστροφής στην αθηναϊκή συμμαχία. Έδειξε έτσι πόσο βαθιά, πόσο κυνικά πραγματιστική, πόσο αντιδραστική μπορεί να γίνει η σκέψη μας, αν αφεθεί στο έλεος του φόβου. Ενός προαιώνιου φόβου, που τον ανασύρουν ακόμη και από τα βάθη των αιώνων. Εκείνο, όμως, που ξέχασε να μας πει, είναι ότι τη Μίλητο και τους Μιλήσιους τους θυμόμαστε ακόμα γιατί αντιστάθηκαν, ενώ την Αθήνα δεν θα την βρίσκαμε στο χάρτη της ιστορίας, αν το μοναδικό κατόρθωμά της ήταν η καταστροφή τής Μιλήτου. Αντίθετα, οι πάντες θα θυμούνται την Αθήνα για πάντα σαν την πόλη που επινόησε και εφάρμοσε πρώτη τη δημοκρατία, το δημοκρατικό πολίτευμα, κληροδοτώντας το σαν μέτρο σύγκρισης στους αιώνες. Χ. Γεωργούλας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

∆εν ήθελαν λύση, ήθελαν να δικαιώσουν ένα μύθο Τα γεράκια του Βερολίνου προσπάθησαν να μετατρέψουν το δημοψήφισμα σε όπλο στα δικά τους χέρια, αφού θεωρούν ότι έχουν σύμμαχο τον χρόνο, αλλά και τους πρόθυμους εθελοντές-σκλάβους του “ναι”

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου

«Η

κρίση του ευρώ δεν ξεκινά στην Ελλάδα και δεν πρόκειται να τελειώσει εκεί» έγραφε στο πρωτοσέλιδο σχόλιο της την περασμένη Τρίτη η βερολινέζικη «Τάγκεστσάιτουνγκ» και κατέληγε λέγοντας πως η πολιτική υποδείξεων της Ανγκέλα Μέρκελ μπορεί να θριάμβευσε πλήρως ενάντια στην Ελλάδα, αλλά στην ουσία στρέφεται ενάντια στο μέλλον της Ευρώπης. Στην ίδια εφημερίδα η Σάρα Βάγκενκνεχτ χαρακτήριζε τη θεραπεία που επιβλήθηκε στη χώρα μας ως ένα μείγμα «αντιβιοτικών και ποντικοφάρμακου». ∆εν ήταν, λοιπόν, όλοι ευτυχισμένοι στο Βερολίνο από την επικράτηση των σκληρών του Βερολίνου στη μάχη για το μέλλον της ευρωζώνης. Η γερμανίδα καγκελάριος μπορεί να επαίνεσε δημόσια τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για την όλη στάση του σε μια κομματική εκδήλωση για τα γενέθλια του κόμματός της και ο συντηρητικός τύπος να επιδιδόταν σε ένα πρωτοφανές μπαράζ από τρομολαγνικά ρεπορτάζ από την Αθήνα και απαξιωτικά σχόλια για τον έλληνα πρωθυπουργό. Αλλά πολλοί είναι αυτοί που συμμερίζονται την άποψη ότι η Ευρώπη μπήκε πια σε έναν ολισθηρό δρόμο, αφού η άρνησή της να ακούσει την κραυγή της Ελλάδας για την ανάγκη ύπαρξης ενός βιώσιμου προγράμματος μοιάζει με την άρνηση κάποτε του Πάπα Παύλου του 5ου να κοιτάξει μέσα από το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου, όπως σχολίασε ο οικονομολόγος Χολμ Φρίμπε.

μενος ότι και μετά από ένα «όχι» δε μπορεί κανείς να εκδιώξει την χώρα μας από την Ευρωζώνη. Ο γερμανός ΥΠΟΙΚ ήταν προφανώς πιο προνοητικός ώστε να μην μπορεί να του χρεωθεί αυτό, που ο ίδιος έδειχνε εδώ και αρκετούς μήνες να μην το θεωρεί πλέον πρόβλημα: το Grexit. Ο Σουηβός με την παγωμένη καρδιά ξέρει ότι οι μάχες δεν κερδίζονται μόνο με προκλητικές δηλώσεις. Τουλάχιστον όχι στην συγκεκριμένη φάση. Αλλά υπάρχουν και φωνές που ξεσκεπάζουν ποιο ήταν από την αρχή το σχέδιο του. Η άλλοτε υποψήφια της σοσιαλδημοκρατίας για τη θέση του προέδρου της ∆ημοκρατίας της χώρας Γκεζίνε Σβαν έλεγε σε συνέντευξή της ότι από την αρχή το σχέδιο ήταν να σπρώξουν την Ελλάδα πάνω σε ένα τοίχο και στεκόταν και αυτή στην παρατήρηση πολλών, την οποία άλλωστε έχουμε κάνει εδώ και αρκετές εβδομάδες και στην «Εποχή»: ότι δηλαδή αυτή η εξέλιξη φαίνεται να βολεύει απόλυτα τα σχέδια για μια «Ευρώπη- πυρήνα», όπως την ονειρεύεται εδώ και δεκαετίες ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Είναι όμως πραγματικά ώριμες οι συνθήκες για να προχωρήσει κάτι τέτοιο; Και κυρίως, σημαίνει αυτό ότι από εδώ και πέρα η Ελλάδα αφήνεται στην τύχη της; Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο θέλει να μεταδώσει στη γερμανική κοινή γνώμη η φαινομενική ψυχραιμία της Ανγκέλα Μέρκελ, που όπως και ο Σόιμπλε έδειχνε να πιστεύει ότι ο χρόνος μετρά υπέρ της και αρνιόταν να συζητήσει οτιδήποτε πριν από το δημοψήφισμα.

Ο Σουηβός απλά περιμένει

Η αποτυχία θα φανεί αργότερα

Αυτό που δεν πέρασε πάντως απαρατήρητο ήταν ότι για μια ακόμα φορά οι «αξιωματούχοι» έδειξαν ότι ούτε και αυτοί είχαν ένα σαφές σχέδιο για το τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα. Αλλά επαναπαύονται στη θέση του ισχυρού, όπως κυνικά δήλωσε η Αγκέλα Μέρκελ, ο οποίος έχει το χρόνο με το μέρος του. Φυσικά όλοι ταύτισαν το δημοψήφισμα με το ερώτημα «Ναι ή όχι στην ευρωζώνη» αλλά και εδώ ήρθε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να τους διαψεύσει, παραδεχό-

Όποιος κοιτά πίσω από τα πρωτοσέλιδα της Bild αλλά και τις καθοδηγούμενες αναλύσεις, που προσπαθούν να ρίξουν το βάρος όλων των λαθών των προηγούμενων χρόνων στους πέντε μήνες διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ καταλαβαίνει αυτό που σημείωνε στο σχόλιο του για το περιοδικό Spiegel ο Βόλφγκανγκ Μύνχαου. Τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας δεν αποτελούν παρά την επιβεβαίωση αποτυχίας της πολιτικής της Ανγκέλα Μέρκελ. Μιας πολιτικής που

στηρίχτηκε κυρίως στην άρνηση της να παραδεχτεί τα πραγματικά αίτια της κρίσης. Ο γνωστός σχολιαστής, που αρκετές φορές στο παρελθόν είχε ταχθεί υπέρ της συντεταγμένης εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, αυτή τη φορά λέει ότι το ζητούμενο στην παρούσα φάση είναι ακριβώς η αποφυγή του Grexit, το οποίο θα κόστιζε άμεσα 90 δισεκατομμύρια στην Γερμανία, χωρίς να υπολογιστούν οι άγνωστες, παράπλευρες συνέπειες που θα ακολουθήσουν. Η πρόταση του είναι κοντά σε αυτά που ζητά και η ελληνική κυβέρνηση. Χρηματοδότηση των τραπεζών και όχι χορήγηση νέων δανείων για να αποπληρωθούν τα παλιά και να συνεχιστεί αυτός ο φαύλος κύκλος. Αλλά για να συμβεί αυτό θα πρέπει πράγματι να απομονωθεί η εκδικητική και αλαζονική συμπεριφορά της «παρέας Σόιμπλε» και να επικρατήσουν αυτοί, που όντως έβγαλαν κάποια χρήσιμα συμπεράσματα από την κρίση. Όλα αυτά θα ήταν φυσικά πιο ρεαλιστικά αν η Ελλάδα είχε από την αρχή αντί για «ιδέες» ένα συγκεκριμένο, ρεαλιστικό σχέδιο, που να έχει εξηγηθεί εγκαίρως στην κοινωνία και να στηριχθεί από σοβαρούς πολιτικούς και πέραν την κυβέρνησης, οι οποίοι δεν θα είχαν στο μυαλό τους να επιτύχουν και να καρπωθούν την «αριστερή παρένθεση». ∆υστυχώς τίποτε από όλα αυτά δεν συνέβη το προηγούμενο διάστημα. Αλλά όταν έχεις απέναντί σου «οικονομικούς δολοφόνους» δεν έχεις το δικαίωμα να συμπεριφέρεσαι ως μαθητευόμενος μάγος.

Πανστρατιά για το «ναι»

Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι το Βερολίνο εκτιμά ότι αποδίδει η «σκληρή γραμμή» απέναντι στον Αλέξη Τσίπρα και βλέπει μια μεγάλη ευκαιρία να τον ξεφορτωθεί μέσα από ένα αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα, που θα είναι ευνοϊκό για το στρατόπεδο των δανειστών. Στην κατεύθυνση αυτή θα αξιοποιήσει όλα του τα όπλα μέχρι και την Κυριακή το πρωί που θα ανοίξουν οι κάλπες. Και θα τροφοδοτήσει με πολεμοφόδια και τους πρόθυμους συνεργάτες εντός Ελλάδας. ∆υστυχώς, οι πιο απαισιόδοξες προβλέψεις για το μέλλον της ΕΕ βγαίνουν αληθινές. Εδώ έχουμε ένα διευθυντήριο χωρίς καμιά δημοκρατική συναίσθηση της ευθύνης του έγραφε η εφημερίδα «ντερ Φράιταγκ». Και για να κρύψει αυτή του την αδυναμία αποφασίζει να θυσιάσει την Ελλάδα. Το πρόβλημα, όπως σημείωνε εύστοχα η σχετική ανάλυση, ήταν ότι από την αρχή οι δανειστές με πρώτους και καλύτερους εκείνους του ∆ΝΤ είχαν όχι μια λύση, αλλά ένα μυθιστόρημα. Ή ακόμα καλύτερα ένα μύθο. Και το μυθιστόρημα αυτό πρέπει να συνεχιστεί πάση θυσία, γιατί αλλιώς μπορεί να γκρεμιστεί ένας ολόκληρος κόσμος για τον γερμανό μικροαστό, που εκτονώνεται καλύτερα όταν αναπαράγει κίτρινα πρωτοσέλιδα και βρίζει τον Τσίπρα, που δεν αποδέχτηκε «το δώρο των 35 δισ. του Γιούνκερ» και ζήτησε μια άλλη συμφωνία. Έτσι απλά και κατανοητά, χωρίς πολλές εξηγήσεις.

•

“

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Αναφέρουν τους συνταξιούχους στις ουρές. Μα η μάχη που δίνουμε τώρα είναι για τους συνταξιούχους, για να μην υπάρξει μείωση της σύνταξής τους. Αναφέρουν τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, μα βασικό μας όπλο για την προστασία τους είναι οι συλλογικές συμβάσεις που διεκδικούμε.

Τη συνέντευξη πήρε η Τζέλα Αλιπράντη Στη δήλωσή του ο πρωθυπουργός ανέφερε πως «αν στο Eurogroup υπάρξει θετική εξέλιξη, θα ανταποκριθούμε άμεσα». Τι εννοούσε; Υπήρχε πιθανότητα συμφωνίας και ακύρωσης του δημοψηφίσματος; Καταρχήν, πρέπει να πούμε ότι εμείς δεν αποχωρήσαμε από τις διαπραγματεύσεις. Λάβαμε ένα τελεσίγραφο και βάσει αυτού, που ήταν έξω από τα όρια της εντολής που είχαμε πάρει από τον ελληνικό λαό, προκηρύξαμε το δημοψήφισμα. Είναι καλό να θυμόμαστε, μέσα στην επικοινωνιακή καταιγίδα, ποιο είναι το ερώτημα του δημοψηφίσματος. Το ερώτημα αφορά στο συγκεκριμένο τελεσίγραφο που λάβαμε. Οι πρωτοβουλίες της Τετάρτης απέδειξαν, για μια ακόμα φορά, πως η ελληνική πλευρά είναι αυτή που διεκδικεί τη λύση. ∆εν μπορεί να υπογράψει μια οποιαδήποτε συμφωνία, αλλά διεκδικεί μια οριστική λύση και κάνει κάθε προσπάθεια γι’ αυτό. Με βάση αυτό, κάναμε μια πρόταση που βασικό της χαρακτηριστικό είναι ότι έθετε το ζήτημα του χρέους. Αυτή η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή, οπότε ο λαός πρέπει να αποφασίσει την Κυριακή αν θέλει μια πρόταση, όπως αυτές που έχουν φέρει μέχρι σήμερα οι δανειστές και συνεχίζουν την πολιτική των μνημονίων στη χώρα. Ή θέλει να διεκδικήσουμε, με τη δύναμη που θα μας δώσει το δημοψήφισμα, μια οριστική λύση στο πρόβλημα της χώρας. Γιατί απέρριψαν την πρόταση στο Eurogroup; Προσπάθησαν για λόγους επικοινωνιακούς, από την πρώτη στιγμή που απευθυνθήκαμε στο λαό, να δείξουν ότι δεν υπήρχε τελεσίγραφο, για να μην πάρουν την ευθύνη. Με βάση αυτό, ο Γιουνκέρ έφερε μια πρόταση, που ήταν ελάχιστα διαφοροποιημένη. Ανέφεραν πως θα συζητήσουμε το ζήτημα του χρέους και ζήτησαν να κάνουμε νέα πρόταση. Εμείς δεν θέλαμε να τους δώσουμε το επικοινωνιακό επιχείρημα ότι δεν συζητάμε και γι’ αυτό κάναμε μια πρόταση που έβαζε το ζήτημα του χρέους στους ευρωπαίους εταίρους και άφηνε απ’ έξω το ∆ΝΤ. Αυτήν την πρόταση δεν την δέχτηκαν. Όσοι επιχειρηματολογούν ότι έχουμε κρυφό σχέδιο, δεν μπορούν να το ισχυρίζονται πια. ∆εν μπορεί κανείς να μας κατηγορήσει για αδιαλλαξία και ότι θέλαμε δήθεν να ανατινάξουμε τις διαπραγματεύσεις. Αυτή που δεν ήθελαν λύση ήταν οι εταίροι μας. Και με τις τελευταίες δηλώσεις τους, φαίνεται ξεκάθαρα ότι το πρόβλημά τους είναι ότι έχουμε μια κυβέρνηση που θέλει να αμφισβητήσει τον πυρήνα της πολιτι-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Το «όχι» είναι η μόνη προοπτική για μια καλύτερη συμφωνία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΑΣΟ ΚΟΡΩΝΑΚΗ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Ο Τάσος Κορωνάκης, γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, εξηγεί στην «Εποχή» τις συνέπειες ενός πιθανού «όχι» και «ναι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής. Ταυτόχρονα περιγράφει τις διαπραγματευτικές κινήσεις της κυβέρνησης και αντιμάχεται το κλίμα τρομοκρατίας που καλλιεργείται από τους εταίρους και τα συστημικά media.

κής τους και να βάλει ένα τέλος στο «ναι σε όλα».

Ένας κυρίαρχος λαός δεν αμφισβητείται

Πήγαμε στο δημοψήφισμα γιατί λάβαμε ένα τελεσίγραφο και έκτοτε βλέπουμε και τις ευθείες παρεμβάσεις των ευρωπαίων εταίρων, που φθάνουν μέχρι τη μορφή απειλών κάποιες φορές. Ένα ισχυρό «όχι» του λαού, γιατί να τους κάνει να αλλάξουν στάση; Όσο και αν το αμφισβητούν, κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη βούληση ενός λαού. ∆εν είναι τόσο εύκολο. Γιατί τα κάνουν όλα αυτά; Έχουμε μια ευθεία παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας. Έχουν αναλάβει επί της ουσίας όλη την καμπάνια του «ναι» ο Σουλτς, ο Γιούνκερ, η Μέρκελ, αφού δεν έχουν εμπιστοσύνη στους ντόπιους πολιτικούς ότι θα τα καταφέρουν. Αυτό το κάνουν γιατί φοβούνται πολύ το «όχι» και γιατί βασικό τους σχέδιο είναι η εκτροπή και κατάλυση της δημοκρατίας. Ένα «ναι» θα αμφισβητούσε την κυβέρνηση. Ένα «όχι» την σταθεροποιεί και καταλαβαίνουν ότι δεν έχουν άλλο συνομιλητή. Γι’ αυτό καλλιεργούν και το φόβο ότι ένα «όχι» θα σήμαινε και έξοδο από το ευρώ; Κατά πόσο υπάρχει αλήθεια σε αυτό το επιχείρημα; Νομίζω πως σε αυτό απάντησε απολύτως ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του. Αλλά δεν μας λένε γιατί ένα δημοψήφισμα για το τελεσίγραφο, φθάνει στο ερώτημα για το ευρώ. Πώς οδηγούμαστε από το ένα στο άλλο; Το ευρώ νομοτελειακά σημαίνει ότι θα συμπεριλαμβάνει μέτρα λιτότητας και όχι λύση για το χρέος; Αν το ερώτημα στο τελεσίγραφο ήταν αυτό, θα σήμαινε ότι μια χώρα δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη σκληρότητα αυτών των μέτρων. Σημαίνει ένα διαφορετικό ευρώ από αυτό που έχουμε σήμερα. Υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι στο γιατί δεν ανοίγει στα σοβαρά την κουβέντα για έξοδο. Για λόγους οικονομικούς, πολιτικούς και γεωστρατηγικούς. Ταυτόχρονα, ενώ παραποιούν το ερώτημα, όλοι δηλώνουν ότι θέλουν την Ελλάδα στο ευρώ. Όλη αυτή η τρομοκρατία γίνεται για να επηρεαστεί το αποτέλεσμα. Η σοβαρή συζήτηση είναι αν την επόμενη μέρα η κυβέρνηση θα είναι ισχυρή για να διαπραγματευθεί μια καλύτερη συμφωνία ή αν θα πάμε σε ένα νέο μνημόνιο. Ένα πιθανό «ναι», πέρα από τα άμεσα μέτρα φτωχοποίησης που θα επιβάλλει, τι σημαίνει μακροπρόθεσμα για το οικονομικό και πολιτικό μέλλον της Ελλάδας; Ένα «ναι» σημαίνει επιστροφή στο παρελθόν, επιστροφή στις χειρότερες μέρες που ζήσαμε μέχρι τώρα. Επιβεβαίωση των δανειστών και της πολιτικής

των μνημονίων που επιβλήθηκαν. Παρόλα αυτά, θα είναι απόλυτα σεβαστό από εμάς και καλό θα ήταν να δηλώσουν το ίδιο και όσοι υπερασπίζονται το «ναι», για το αποτέλεσμα του «όχι». Ένα «ναι», θα αποτελούσε χτύπημα στην ελπίδα για αλλαγή της πορείας της χώρας και της Ευρώπης.

Βασικό ζήτημα, η συζήτηση για το χρέος

Έστω ότι νικάει το «όχι» και ξεκινάμε τις διαπραγματεύσεις. Η επιστολή του Τσίπρα θα αποτελέσει τη βάση των συζητήσεων; Αν το «όχι» κερδίσει, θα ξαναμπεί με πολύ ισχυρό τρόπο το πλαίσιο που έχουμε χαράξει ως στρατηγική σε αυτή τη διαπραγμάτευση. Όχι, δηλαδή, σε βαριά μέτρα λιτότητας στα συνήθη υποζύγια, στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Για εμάς είναι πολύ κομβικό σε αυτά τα μέτρα που θα περάσουν τώρα, να πληρώσουν το βάρος και όσοι δεν πλήρωσαν τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Αναφέρουν τους συνταξιούχους στις ουρές. Μα η μάχη που δίνουμε τώρα είναι για τους συνταξιούχους, για να μην υπάρξει μείωση της σύνταξής τους. Αναφέρουν τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, μα βασικό μας όπλο για την προστασία τους είναι οι συλλογικές συμβάσεις που διεκδικούμε. Η πρόταση για νέα διετή συμφωνία που κατατέθηκε, θα συζητηθεί; Αυτή ήταν μια πρόταση που κατατέθηκε υπό συνθήκες κανονικού εκβια-

σμού, που προσπαθούσε να ξαναβάλει στο τραπέζι της συζήτησης πράγματα που η άλλη πλευρά θέλει να βγάλει, με βασικό στοιχείο αυτό του χρέους. Οι τεχνικές που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν το χρέος και οι τρόποι χρηματοδότησής του είναι πολλοί, πέρα από την αναδιάρθρωσή του. Για παράδειγμα, το τελεσίγραφο των δανειστών προέβλεπε τη χρηματοδότηση του χρέους με αξιολόγηση στο τέλος κάθε μήνα. Θα μπαίναμε, δηλαδή, στο χειρότερο κυνήγι της δόσης, που έχει γίνει μέχρι τώρα. Θέλω

Στρατηγική τους το ψέμα και ο φόβος

Στην καμπάνια του «ναι», η Ν∆ ισχυρίζεται ότι ο κόσμος δεν πρέπει να εμπιστευθεί την κυβέρνηση. Με το νομοθετικό και εκτελεστικό σας έργο, έχετε αποδείξει, όσο γίνεται μέσα σε 5 μήνες, το αντίθετο; Νομίζω ότι σε αυτές τις πρωτοφανείς συνθήκες πίεσης που δεχθήκαμε, με μια πολύ σκληρή διαπραγμάτευση σε εξέλιξη, η κυβέρνηση απέδειξε ότι η κατεύθυνσή της παραμένει η ίδια. Μπορεί να μην πρόλαβε να κάνει όσα ήθελε, αλλά έχει κάνει ήδη αρκετά και με μια καλή συμφωνία θα έχει το χώρο και το χρόνο για να υλοποιήσει και το υπόλοιπο πρόγραμμά της. Αλλά είναι αδιανόητο να μιλάνε για ειλικρίνεια, αυτοί που τόσα χρόνια κατέστρεψαν το λαό. Είναι μες στην στρατηγική τους το ψέμα. Ο Γιούνκερ διαψευδόταν κατά ριπάς από τους ξένους δημοσιογράφους, όταν στη συνέντευξη τύπου ανέφερε πως η πρότασή τους περιείχε μέτρα κοινωνικής δικαιοσύνης ή ότι δεν χτυπάν τους συνταξιούχους, τη στιγμή που στο τελεσίγραφό τους υπάρχουν πέντε διαφορετικά μέτρα για τις συντάξεις, κατάργηση ΕΚΑΣ, ρήτρα μηδενικού ελλείμματος κτλ. Ο κόσμος γνωρίζει πως λένε ψέματα, το ζητούμενο είναι να νικήσει το φόβο. Όπως είπε και ο πρω-

να τονίσω ότι όσον αφορά στις προτάσεις για μέτρα που έχουν γίνει από δική μας πλευρά, δεν είναι προτάσεις υποστηρίξιμες από εμάς, αλλά είναι υποχώρηση, προκειμένου να υπάρξει συμφωνία. Υπερβήκαμε τα όριά μας για να δείξουμε την πρόθεσή μας και την ευθύνη μας για να υπάρξει λύση. Η ουσία, όμως, είναι ότι αυτές τις προτάσεις πρέπει να τις δούμε ως σύνολο, γιατί εμείς δεν συζητάμε τα μέτρα χωρίς το ζήτημα του χρέους και ένα επενδυτικό σχέδιο. •

θυπουργός, αν νικήσουμε το φόβο, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Θα καταφέρει να υπερβεί το φόβο του, κατά τη γνώμη σας; Ζούμε πρωτοφανείς συνθήκες οικονομικού πολέμου. Το τελευταίο διάστημα γίνονται παρεμβάσεις από το εξωτερικό και δεν συζητούν το χρέος για να κρατήσουν ζωντανή την απειλή στην Ελλάδα. Εμείς πρέπει να πούμε στον κόσμο τι σημαίνει «ναι» και τι «όχι». Να διατηρήσουμε την ψυχραιμία και τη νηφαλιότητα του κόσμου απέναντι στην τρομοκρατία που αναπαράγεται από τα κανάλια. Ακόμα και τη συγκέντρωση του «όχι», τα κανάλια την πρόβαλλαν συνολικά 8 λεπτά, ενώ του «ναι» για 47. Είναι μια εξόφθαλμη εκστρατεία φόβου που δεν πρέπει να τρομάξει τον κόσμο. Τίθεται εδώ και ένα ζήτημα δημοκρατίας. ∆εν πρέπει ο κόσμος να αφήσει αυτές τις παρεμβάσεις να κλονίσουν τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνησή του. Πρέπει να επιλέξει τι θέλει για την επόμενη μέρα. Θέλει πάλι Σαμαρά – Βενιζέλο, μνημόνια, λιτότητα και ό,τι ζήσαμε τα προηγούμενα χρόνια; Ή θέλει να συνεχίσει αυτή η κυβέρνηση με ένα καινούργιο διαπραγματευτικό χαρτί, το πιο ισχυρό, δηλαδή, την εντολή ενός κυρίαρχου λαού για την καλύτερη δυνατή συμφωνία και να ανοίξει μια προοπτική για τη χώρα; Αν βγει «ναι», την επόμενη μέρα καταργείται η έκπτωση του ΦΠΑ στα νησιά, θα αυξηθεί ο ΦΠΑ σε άλλα προϊόντα, περιλαμβάνει ακραία μέτρα για όλες τις κατηγορίες. Το «όχι» είναι η μόνη προοπτική για μια καλύτερη συμφωνία. Το «όχι», είναι η μόνη θετική ψήφος. •

“

Το δημοψήφισμα είναι φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό του ΣΥΡΙΖΑ και καθόλου υπεκφυγή ευθύνης.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο ΣΥΡΙΖΑ η πρώ στον 21ο αιώνα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΙΧΑΛΗ ΣΠΟΥΡ∆ΑΛΑΚΗ, ΚΟΣ

Ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης, καθηγητής και κοσμήτορας της σχολής Οικονομικών και πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μιλά στην « ποχή» για την αναγκαιότητα του δημοψηφίσματος και το συμβολισμό του σε μια περίοδο κατά την οποία η Ευρώπη Τη συνέντευξη πήρε παρουσιάζει δημοκρατικό έλλειμα. Αναλύει τον τρόπο με τον οποίο ο Παύλος Κλαυδιανός το αστικό στρατόπεδο προσπαθεί να απαντήσει στην πρωτοβουλία Είσαι ένας άνθρωπος που μελετά τους της κυβέρνησης, τονίζοντας τα λάθη, τις καθυστερήσεις και τα θεσμούς. Να σε ρωτήσω, λοιπόν, υπήρχε ελλείμματα του ΣΥΡΙΖΑ.

ανάγκη ενός δημοψηφίσματος; Για να κατανοήσουμε την αναγκαιότητά του, πέρα από νομικισμούς και τυπικότητες, που είναι εξάλλου καλυμμένες, θα πρέπει κανείς να δει τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, τι καινούργιο φέρνει αυτή η κυβέρνηση στο πολιτικό σύστημα. Ως τώρα οι πολιτικές δυνάμεις έρχονταν στην κυβέρνηση για να διαχειριστούν την εξουσία, λέγοντας, συνήθως, άλλα πράγματα μετά την εκλογή τους. Αυτό οδήγησε σε μια αποξένωση της κοινωνίας, σε κρίση εκπροσώπησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει αυτή την άποψη κι από αυτήν απορρέει η προσφυγή στο δημοψήφισμα, εφόσον η πολιτική που ψηφίστηκε από τον λαό δεν γινόταν αποδεκτή από τους δανειστές. Το δημοψήφισμα είναι φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό του ΣΥΡΙΖΑ και καθόλου υπεκφυγή ευθύνης.

Σύμβολο δημοκρατικής λειτουργίας

Γιατί θα υποστήριζε κάποιος το «όχι»; Έχει αυξημένη αποτελεσματικότητα για την υπογραφή καλής συμφωνίας; Η ψήφος υπέρ του «όχι» είναι, στην παράδοση της ΕΕ, συμβολή σε μια δημοκρατική προοπτική. Η ΕΕ έχει δομηθεί, με όλες τις κριτικές που μπορεί κανείς να κάνει, σε μια λογική συνεχούς διαβούλευσης, συνεχούς διαλόγου ακόμη και για τελείως επουσιώδη θέματα, όπως η τιμή του βουτύρου ή του κρέατος. Το «όχι» είναι σ’ αυτό το πνεύμα και το αποτέλεσμά του, όπως έχουν δεχτεί οι ηγέτες της Ευρώπης, θα σημαίνει έναρξη νέων διαπραγματεύσεων. Η διαπραγμάτευση, όμως, αυτή τη φορά θα ανανεωθεί και θα γίνεται από άλλη βάση. Στη μια πλευρά του τραπεζιού θα βρίσκεται η ηγεσία της ΕΕ, που είναι μια ηγεσία

ΤΟ ∆Σ ΤΟΥ ΣΦΕΑ 1967-1974 ΛΕΕΙ:

Όχι στα τελεσίγραφα

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

μείς, που γνωρίσαμε τη φυλακή και την εξορία της στρατιωτικής χούντας 1967-1974, λέμε ΟΧΙ σε όλους εκείνους που θέλουν να μας καταδικάσουν σε μιαν απέραντη φτώχεια και εξαθλίωση. Ενώνουμε τη φωνή μας με την κραυγή αγανάκτησης του ελληνικού λαού και αποκρούουμε τα εκβιαστικά διλήμματα, που σκοπό έχουν να σπείρουν τον τρόμο και τη σύγχυση στην κοινωνία. Και δηλώνουμε την αποφασιστική μας αντίθεση με όσους απεργάζονται σχέδια βιασμού της πρόσφατης λαϊκής ετυμηγορίας. Σχέδια πολιτικής αποσταθεροποίησης και επιβολής εξαμβλωματικών κυβερνητικών σχημάτων στα πρότυπα της μνημονιακής πενταετίας. Προσπαθούν να μας τρομοκρατήσουν. ∆εν θα τα καταφέρουν. Αντιστεκόμαστε και απαντούμε: Όχι στην αποσταθεροποίηση. Όχι στην τρομοκρατία των αγορών. Συμπολίτες και συμπολίτισσες, κρατηθείτε νέοι στην ψυχή, υπερασπιστείτε την προσωπική αξιοπρέπεια και το συλλογικό αίσθημα δικαίου. Τα ευτελή συμφέροντά τους θα καταρρεύσουν μπροστά στην αντίσταση και στο αδούλωτο δημοκρατικό φρόνημα. Πείτε όχι στους εκβιασμούς των δανειστών. Πείτε όχι στις πολιτικές της λιτότητας και στα μνημόνια. Πείτε όχι στον φόβο. Πείτε όχι σε αυτούς που μας αρνούνται το δικαίωμα να ζήσουμε όλοι σε μια χώρα ανεξάρτητη και δημιουργική.

γραφειοκρατική, που δεν λογοδοτεί σε θεσμούς, δεν υπόκειται σε δημοκρατικούς ελέγχους. Στην άλλη, θα είναι η κυβέρνηση, που όμως κοντά της θα βρίσκεται και η φωνή των Ελλήνων πολιτών. Το δημοψήφισμα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, φαίνεται ότι η άλλη πλευρά και οι υπερσυντηρητικές δυνάμεις της ΕΕ δεν το θέλουν ως συνήθεια την οποία θέλει να αποφύγει η ΕΕ. Όχι μόνο το δημοψήφισμα, αλλά κάθε διαδικασία μέσω της οποίας οι πολίτες, μπορούν να παρεμβαίνουν σε αποφάσεις, που λαμβάνονται ανάμεσα σε ένα διευθυντήριο και σε κυβερνήσεις εκλεγμένες μεν, αλλά που δεν μπορεί να έχουν διαφορετική άποψη. Αν έχουν, πρέπει να αντικατασταθούν, να υποκατασταθούν ή να περιθωριοποιηθούν και να τις διαδεχθούν κυβερνήσεις τεχνοκρατών, που κινούνται στο ίδιο πλαίσιο. Όμως, και εδώ έγκειται η αυξημένη ισχύς του δημοψηφίσματος, τα σύμβολα της δημοκρατικής λειτουργίας, έστω της διαδικαστικής, είναι σε ισχύ ακόμη στην ΕΕ και τους ευρωπαίους πολίτες κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εντυπωσιάζει το ότι όσοι λένε «ναι» είναι και ήταν μ’ έναν απολιτικό τρόπο, υπέρ οποιασδήποτε συμφωνίας, όσα καταστροφικά κι αν προβλέπει. Βρισκόμαστε σ’ ένα πλαίσιο μεταδημοκρατικό, όπου η δημοκρατία είναι στενά διαδικαστική και μόνο στον βαθμό, που εξυπηρετεί τις αγορές και τα στενά οικονομικά δεδομένα μας. Μας φαίνεται απολιτική αλλά είναι βαθιά πολιτική και στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι και βαθιά επαρχιώτικη, δομικά μη ευρωπαϊκή. ∆ηλαδή, θέλει να συνηθίσουμε μια λογική, που προφανώς δεν θα διαπραγματεύεται τίποτα και θα συνεχίσει τον δρόμο, ο οποίος έχει ακολουθηθεί ήδη κι έχει φέρει τη χώρα μας στην οικτρή κατάσταση όπου ζούμε. Είναι σκεπτικό που στηρίζεται σε επιφανειακή προπαγάνδα και στο φόβο, ο οποίος για να είμαστε ειλικρινείς, αυτή τη στιγμή έχει αντικειμενική βάση. Ο κόσμος δεν ξέρει, έχοντας απέναντί του αυτή τη δομή του μιντιακού συστήματος, όλες τις πλευρές του δύσκολου ζητήματος, το οποίο στηρίζεται ξανά στο φόβο. Τα ΜΜΕ έχουν περάσει σε νέο επίπεδο, κατασκευάζοντας και επεκτείνοντας τον φόβο. Αποκρύπτοντας, την ίδια στιγμή, τα στοιχεία αλληλεγγύης και ανάλυσης, που έρχονται από πολύ μεγάλους και σοβαρούς αναλυτές του εξωτερικού, αποκρύπτοντας ποιος ακριβώς έκλεισε τις τράπεζες. Το «όχι» σημαίνει διαπραγμάτευση, υπόσχεση ότι υπάρχει δυνατότητα έστω και μερικού εκδημοκρατισμού των διαδικασιών διαβούλευσης στην Ευρώπη. Το «ναι» σημαίνει επαρχιωτισμό, μια ΕΕ η οποία δεν έχει καμία σχέση με τις δημοκρατικές υποσχέσεις και μια Ελλάδα της απόλυτης υποταγής στα κελεύσματα ηγεσιών που δεν λογοδοτούν.

∆ημοκρατικό έλλειμμα στην Ευρώπη Με εντυπωσίασε η δήλωση ενός πολιτικού, της ακραίας σχολής του ρεαλισμού, όπως ο Ντ’ Αλέμα, ο οποίος είπε, σχολιάζοντας τη θέση της κ. Μέρκελ ότι πριν το δημοψήφισμα δεν συζητά τις ελληνικές προτάσεις, ότι «αυτό δεν είναι Ευρώπη» Αυτό είναι ακριβώς το πρόβλημα σήμερα, αλλά όχι για την Ελλάδα, για την Ευρώπη. Η ψήφος της Κυριακής, που είναι απλώς μια επέκταση της διαπραγμάτευσης για την επίλυση του προβλήματος της χώρας μας, θέτει όλο το ευρωπαϊκό ζήτημα. Ως έμπειρος πολιτικός ο Ντ’ Αλέμα βλέπει καθαρά να αποκαλύπτονται μπροστά του οι σοβαρότατες αντιφάσεις, της ΕΕ, ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε χρόνια. Αν η ηγεσία της είχε πράγματι δημοκρατικές ευαισθησίες θα έπρεπε, ακόμη και αν μισούσε το ΣΥΡΙΖΑ, πράγμα λογικό εξάλλου να μην τον συμπαθεί μια συντηρητική Ευρώπη, να εκτιμούσε το εξής γεγονός: η οικονομική κρίση στην Ελλάδα βρήκε μια πολιτική δημοκρατική απάντηση. Σε όλη την Ευρώπη, με εξαίρεση την Ισπανία και ίσως την Ιρλανδία, οι απορυθμίσεις και ανακατατάξεις του πολιτικού συστήματος σπρώχνουν την Ευρώπη στην άκρα δεξιά ακόμη και με νεοφασιστικές τάσεις. Το είπε αυτό μιλώντας στη Γερμανία την Τετάρτη ο Γκίζι απευθυνόμενος σε Μέρκελ και Γκάμπριελ Είναι αναμενόμενο, έπρεπε αυτό να το έχουμε κάνει σημαία. Έπρεπε οι εξελίξεις στην Ελλάδα, ακόμη και μη επιθυμητές, να είχαν εκτιμηθεί από την πλευρά μιας γενικότερης δημοκρατικής ευαισθησίας. ∆υστυχώς, όμως, ο υπερκαθορισμός των πολιτικών επιλογών από την οικονομία φαίνεται να αδιαφορεί γι’ αυτό. Φάνηκε στην περίπτωση της Ουκρανίας με τρόπο πολύ δραματικό. Αδιαφορεί για το τι θα γίνει με την Λεπέν στη Γαλλία, την άνοδο ακροδεξιών και αντιευρωπαϊκών σχημάτων στη Γερμανία, τον λαϊκισμό και εθνικισμό της δεξιάς στην Ιταλία ή τις Βαλτικές Χώρες κ.τ.λ. Μήπως εκτιμούν ότι τα ακροδεξιά, εν τέλει, είναι διαχειρίσιμα αντίθετα από αριστερά σχήματα όπως ΣΥΡΙΖΑ, Ποδέμος, Σιν Φέιν; Είναι σωστή η παρατήρηση. Ωστόσο, αν πούμε ότι θέλουνε απλά να διαχειριστούν μια δημοκρατική φωνή, αριστερή έστω και ριζοσπαστική, σημαίνει ότι αξιολογούν πάνω από τη ∆ημοκρατία το εκάστοτε κοινωνικό της περιεχόμενο. Αλλά, εδώ, έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα στον εθνικισμό, τον λαϊκισμό κ.τ.λ. και μια δημοκρατική φωνή, μην το ξεχνάμε αυτό. Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

τη μεγάλη απάντηση Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

ΜΗΤΟΡΑ ΣΧΟΛΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΠΑ

“

Σε όλη την Ευρώπη, με εξαίρεση την Ισπανία και ίσως την Ιρλανδία, οι απορυθμίσεις και ανακατατάξεις του πολιτικού – συστήματος σπρώχνουν την Ευρώπη στην άκρα δεξιά ακόμη και με νεοφασιστικές τάσεις.

εξουσία σηματοδοτεί την πρώτη μεγάλη απάντηση στον 21ο αιώνα, σε περίοδο κρίσης, παγκοσμίως. Γι’ αυτό έχει εμπνεύσει, έχει κινητοποιήσει τουλάχιστον το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων απλώς δημοκρατών, που προβληματίζονται για την ∆ημοκρατία και το μέλλον της. Υπάρχει ευρύ κίνημα αλληλεγγύης.

Η απάντηση του αστικού χώρου

Γίνεται μια προσπάθεια του παραδοσιακού πολιτικού χώρου να επανακάμψει με την ευκαιρία του δημοψηφίσματος. Μπορεί; Η συγκυρία και οι εξελίξεις φαίνεται να το ευνοούν. Όλες αυτές οι δυνάμεις είναι υπέρ ενός άκριτου «ναι» και αυτό τις συνενώνει, διότι εκτιμούν ότι έχουν μια ευκαιρία, ότι μια ψήφος υπέρ του «ναι» θα σημαίνει την αρχή του τέλους του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, υπάρχουν και σοβαρές εσωτερικές αντιφάσεις και διαφωνίες μεταξύ τους. Αυτό που βλέπω ως πιθανότητα, αν οδηγηθούμε σε εκλογές,

είναι ότι με δυσκολία θα συνεννοηθούν κάτω από μια ηγεσία, που θα εμφανίζεται ως άφθαρτη, νέα, τεχνοκρατική, ευρωπαϊκή, αλλά στη λογική ότι ως πρόγραμμα θα έχω ό,τι μου δίνουν οι θεσμοί. Αυτό, όμως, έχει δοκιμαστεί από το λαό, το απέρριψε. Θα αποφασίσει να το επαναλάβει; Είναι ο λαός φοβισμένος. Πρέπει να δώσουμε αυτοπεποίθηση στους πολίτες και να πούμε ξεκάθαρα ότι η επιλογή του «οχι» είναι μεν μια δύσκολη πορεία, αλλά η επιλογή του «ναι» είναι αρχή μιας καταστροφικής πορείας. Να το πούμε καθαρά: θα έχουμε δυσκολία με ελπίδα. Το άλλο είναι αδιέξοδο και καταστροφή. Αυτές είναι οι δυνατότητες που έχουμε μπροστά μας και αυτή είναι η πραγματικότητα. Η δύσκολη συγκυρία, όμως, αναδεικνύει και τα σημαντικά δικά μας προβλήματα, ελλείμματα και καθυστερήσεις.

Ο ΣΥΡΙΖΑ να εγκαταλείψει την πολιτική αφέλεια

Ας θέσουμε, λοιπόν, το μείζον ερώτημα. Πώς θα διαβεί αυτή την καμπή ο ΣΥΡΙΖΑ; Πόσο θα αντέξουν οι αντοχές του; Πρώτα απ’ όλα ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να εγκαταλείψει την πολιτική αφέλεια, που τον χαρακτηρίζει στα ζητήματα της πολιτικής εξουσίας. ∆εν μπορεί, επειδή έχουμε καλή πίστη, να υιοθετούμε αφελείς πρακτικές, διαφάνειας, «αξιοπρέπειας» κ.τ.λ. νομίζοντας ότι η άλλη πλευρά, απλώς, θα ανταποκριθεί. Ταυτόχρονα, έχουμε και εργαλειακή αντίληψη για την εξουσία, θεωρώντας ότι, εφόσον είμαστε στο Υπουργείο, μπορούμε και να το τρέξουμε. ∆εν είναι έτσι, πρώτα απ’ όλα διότι υπάρχουν δομικές αδράνειες του κράτους, οι οποίες μπορεί και να σε καταπιούν, άρα χρειαζόμαστε ανθρώπους, που θα ωθούν στη βελτίωση της ∆ημόσιας ∆ιοίκησης από πλευράς εκδημοκρατισμού. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μια απλή ιδεολογία έχει αλλάξει την οργάνωση του κράτους, εις βάθος. Τι συνάγεται απ’ αυτό; Συνέπεια της εργαλειακής αντίληψης, πολλές φορές, είναι η επιλογή των στελεχών της κρατικής μηχανής, να γίνεται με έναν τρόπο επίσης αφελή, που σιγά σιγά ξεδοντιάζει το θυμό, που είχαν οι Έλληνες πολίτες, όταν επέλεξαν το ΣΥΡΙΖΑ. Όταν, δηλαδή, βλέπει τα ίδια ή τα φθαρμένα πρόσωπα να έρχονται, να επανέρχονται, να αναγνωρίζονται. Μακριά από μένα η αντίληψη να κομματικοποιήσουμε το κράτος αλλά δεν πρέπει να κρατικοποιηθεί και το κόμμα. Τρίτο θέμα, λείπει η κατάρτιση και τα αναλυτικά εργαλεία στο στελεχικό μας δυναμικό. Θα είχαμε μικρότερη αφέλεια, και διαφορετική μεθοδολογία για την επίλυση αυτού του μείζονος ζητήματος. Πως εισερχόμαστε, δηλαδή, στην κρατική εξουσία όπου για 30 χρόνια είχε υπερκαθοριστεί από τη λογική του νεοφιλελευθερισμού. ∆υστυχώς, δεν το έχουμε αυτό. Ακούω συχνά απόψεις απολύτως εργαλειακές, π.χ. ότι το αδιάλλακτο της ΕΕ το λέ-

• γαμε πάντοτε ή έστω από το 2010. Χωρίς να καταλαβαίνουν ότι μέρος της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακριβώς να φτάσουμε ως εδώ. ∆εν θα ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία αν είχαμε αυτή τη λογική, που υποβάθμιζε, περιθωριοποιούσε την πολιτική πάλη και τον πολιτικό αγώνα μέσα στους θεσμούς αλλά και στο κοινωνικό πεδίο. Είχαμε, επίσης, υποσχεθεί ότι οι κοινωνικοί αγώνες και ο τρόπος με τον οποίο τους χειρίστηκε τα τελευταία δέκα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ και το κεκτημένο αυτών των κοινωνικών αγώνων, απ’ όπου και αν προέρχονταν, θα ήταν μέρος της προγραμματικής απάντησης, στην επίλυση των προβλημάτων. Είναι άρα το αυτό στην πρακτική της κυβέρνησης; Αυτό μέχρι τώρα δεν έχει φανεί, όπως π.χ. στην ΕΡΤ. ∆εν είναι δυνατόν να φτιάχνεται ένα νομοσχέδιο, που να μην λαμβάνει υπόψη του, με φανερό τρόπο, ότι ο χρόνος της αυτοδιαχείρισης της ΕΡΤ μπορεί να συμβάλει. Το ίδιο θα μπορούσε να πει κανείς και με θέματα, που έχουν σχέση με το περιβάλλον ή με την φοροδιαφυγή. Θέλω να πω ότι η εξαιρετική μας πλουραλιστική πολιτική κουλτούρα της ανοχής, αλλά και μια κομματική οργανωτική κουλτούρα, η οποία στηρίζεται στην έμπρακτη αναγνώριση και η λειτουργία υψηλών συλλογικοτήτων δεν μπορεί να συνεχιστεί. ∆ηλαδή οι επιμέρους τάσεις χρησιμοποιούν το κόμμα, είτε το κόμμα – κυβέρνηση ως ένα πεδίο αντίστοιχο του κοινοβουλίου, όπου ο καθένας έχει τις ομάδες του και αποκλείει οποιεσδήποτε συνθέσεις. Οι αποφάσεις, ωστόσο, τον τελευταίο καιρό, της Πολιτικής Γραμματείας, που είναι ομόφωνες είναι μια ελπίδα ότι πολύ σύντομα θα υπονομευθεί η κακή παράδοση και θα στηρίξουμε μια κυβέρνηση, που προς το παρόν είναι σε εξορία και παλεύει να σταθεί στα πόδια της σε πολύ αντίξοες συνθήκες.

“

Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μια απλή ιδεολογία έχει αλλάξει την οργάνωση του κράτους, εις βάθος.

Υποκλοπή υπογραφής

ι τοπικοί κεκράκτες του Σόιμπλε ξεπέρασαν όλα τα όρια της εθελοδουλίας υποκλέπτοντας υπογραφές για να δημιουργήσουν εντυπώσεις. Έτσι, εμφάνισαν το όνομά μου εις το TVXS ως συντασσόμενο με τους προπαγανδιστές του ναι. Είναι πανελλήνια γνωστό ότι είμαι ιδρυτικό μέλος του Συνασπισμού και ότι παραμένω μαχητικά και ανυποχώρητα υποστηρικτής της κυβέρνησης της Αριστεράς, που προσπαθεί να βγάλει την Ελλάδα από τη μνημονιακή λογική. Οι φτηνές προπαγανδιστικές απάτες των Νενέκων δεν πρόκειται να παρασύρουν τον ελληνικό λαό στο δρόμο που έχει χαράξει για την ανατροπή της ξενόδουλης υποταγής.

Γεράσιμος Νοταράς

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Εργοδοτική τρομοκρατία υπέρ του «ναι» ρήσεις με τηλεφωνικά κέντρα πήραν υποχρεωτικές άδειες. Το φαινόμενο αυτό καταγράφηκε ιδιαίτερα στα τμήματα πωλήσεων και ληξιπρόθεσμων οφειλών, τραβώντας την κανονική άδεια, είτε άδειες άνευ αποδοχών». Οι περισσότεροι από τους εργοδότες ή τις ιδιοκτησίες επιχειρήσεων στις οποίες κατεγράφησαν, είτε επίσημα είτε μέσω ανεπίσημων καταγγελιών, αυτά τα φαινόμενα, υποστήριξαν ότι η κατάσταση δεν θα ομαλοποιηθεί ούτε την επόμενη εβδομάδα, εάν δεν ανοίξουν οι τράπεζες ξανά και δεν αρθεί άμεσα ο περιορισμός στις κινήσεις κεφαλαίων. Σε αρκετές περιπτώσεις τα προβλήματα ήταν πραγματικά, όπως επισημαίνουν οι αρμόδιοι και υπήρξε προσπάθεια συνεννόησης ανάμεσα στους επιχειρηματίες και το προσωπικό τους για εξεύρεση από κοινού λύσεων. Σε άλλες πάλι, όμως, με βάση καταγγελίες που έφτασαν προς τις αρμόδιες αρχές, κυρίως προφορικά ή με αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φαίνεται να υπήρξε και πολιτική σκοπιμότητα με στόχο οι εργαζόμενοι να ψηφίσουν «ναι» στο δημοψήφισμα.

Τι συμβουλεύει το ΣΕΠΕ

νάμεσα σε «συμπληγάδες» βρέθηκαν χιλιάδες εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα από τη ∆ευτέρα 29 Ιουνίου και μετά, τόσο εξαιτίας των πραγματικών προβλημάτων τα οποία παρουσιάστηκαν στην αγορά εργασίας εξαιτίας του κλεισίματος των τραπεζών και της επιβολής πλαφόν στις αναλήψεις (τους περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων) όσο, όμως, και λόγω της τρομοκρατίας που επιχειρήθηκε από μια μερίδα εργοδοτών, οι οποίοι άσκησαν ωμές πιέσεις και εκβιασμούς προς τους απασχολουμένούς τους για να ψηφίσουν «ναι» στο δημοψήφισμα. Τα περιστατικά τα οποία ήρθαν στη δημοσιότητα τις αμέσως προηγούμενες ημέρες επιβεβαιώνουν πλήρως το χαρακτηρισμό της «εργασιακής ζούγκλας» για την ελληνική αγορά εργασίας, με βάση και τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν την τελευταία πενταετία ελέω των εξοντωτικών μνημονίων για την πλειονότητα του εργατικού δυναμικού της χώρας. Κυρίως μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και σε μικρότερο βαθμό μετά από επίσημες καταγγελίες σύμφωνα με τους αρμοδίους, κατεγράφησαν φαινόμενα μη καταβολής δεδουλευμένων, επιβολής υποχρεωτικών αδειών (τόσο κανονικών όσο και άνευ αποδοχών), προσωρινά κλεισίματα επιχειρήσεων και καταστημάτων, ακόμη και προφορικές απειλές από ιδιοκτήτες, μεγαλοστελέχη και προϊσταμένους εταιριών κατά του προσωπικού τους ζητώντας ξεκάθαρα να ψηφίσουν «ναι» στο δημοψήφισμα.

Στάση πληρωμών και υποχρεωτικές άδειες

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι σε ένα σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων οι μισθοί του Ιουνίου δεν καταβλήθηκαν. Ανάμεσα στις εταιρίες που δεν πλήρωσαν τα δεδουλευμένα του αμέσως προηγούμενου μήνα στο προσωπικό τους υπάρχουν και επιχειρήσεις από το χώρο του Τύπο και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Οι περισσότεροι από τους εργοδότες από αυτούς που δεν κατέλαβαν τους μισθούς στους εργαζομένους τους επικαλέστηκαν τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στις συναλλαγές και στην μη αποδοχή των επιταγών από την πλευρά των προμηθευτών τους. Εκτεταμένο ήταν το φαινόμενο της υποχρεωτικής χορήγησης αδειών. Σε αρκετές περιπτώσεις, εργοδότες επέβαλαν «ετσιθελικά», και παρά το γεγονός ότι δεν προβλέπεται από το νόμο, σε ένα τμήμα -ή ακόμη και στο σύνολο- του προσωπικού τους να προχωρήσει στη λήψη εβδομαδιαίας ή δεκαπενθήμερης άδειας είτε με, είτε άνευ αποδοχών, επειδή όπως υποστήριξαν από τη ∆ευτέρα είχαν σχεδόν μηδενική δραστηριότητα. Για τον ίδιο λόγο, σε αρκετά εργοτάξια καθώς και σε ορισμένες εμπορικές επιχειρήσεις υπήρξε «παύση εργασιών». Ενδεικτικά αναφέρεται η καταγγελία του Συνδικάτου Εργατοϋπαλλήλων Τηλεπικοινωνιών - Πληροφορικής (ΣΕΤΗΠ) Αττικής, βάσει της οποίας εργαζόμενοι σε επιχει-

«Κάποιοι εργοδότες, προφορικά, προχώρησαν σε απειλές σε βάρος εργαζομένων τους, ότι δεν θα πληρωθούν τους μισθούς τους για παράδειγμα. Πρέπει να σας πω ότι οι περισσότερες καταγγελίες έγιναν είτε σε εμένα προσωπικά, είτε μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δηλαδή δεν υπήρξε μεγάλος αριθμός επίσημων καταγγελιών στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΣΕΠΕ. Από τα όσα καταγράψαμε, διαπιστώσαμε ότι είχαμε λίγα κλεισίματα επιχειρήσεων, δεν είχαμε λοκ – άουτ όπως αναφέρθηκε από ορισμένους δημοσίως και το υπουργείο Εργασίας μαζί με το ΣΕΠΕ παρενέβησαν σε πολλές περιπτώσεις που υπήρχαν καταγγελίες για παραβιάσεις εργασιακών δικαιωμάτων» ανέφερε στην «Εποχή» ο Ειδικός Γραμματέας του Σώματος Επθεώρησης Εργασίας Απόστολος Καψάλης. Σύμφωνα με τον κ. Καψάλη, τα προβλήματα τα οποία αντιμετώπισε από την ∆ευτέρα και μετά ένας σημαντικός αριθμός εργαζομένων οφείλονται σε δύο λόγους: πρώτον, σε πραγματικά προβλήματα τα οποία αντιμετώπισαν πολλές επιχειρήσεις (όπως τη μη αποδοχή επιταγών από προμηθευτές και τη δυσκολία που προκλήθηκε με το πλαφόν στις αναλήψεις) και τα οποία αρκετοί επιχειρηματίες σε συνεννόηση με το προσωπικό τους επιχείρησαν να βρουν από κοινού λύσεις, και, δεύτερον, σε μια μερίδα εργοδοτών οι οποίοι για τους δικούς τους λόγους πίεσαν τους εργαζομένους τους να ψηφίσουν «ναι» στο δημοψήφισμα. «Σε σχέση με ένα πρόβλημα το οποίο διαπιστώσαμε σε αρκετές περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν ότι κανένας εργοδότης δεν μπορεί να τους επιβάλει να πάρουν άδεια είτε με αποδοχές (κανονική), είτε άνευ αποδοχών», πρόσθεσε ο Ειδικός Γραμματέας του ΣΕΠΕ τονίζοντας ότι «το ΣΕΠΕ παραμένει στο πλευρό του κόσμου της εργασίας αλλά και των εργοδοτών οι οποίοι μέσω της νόμιμης οδού, και με συνεννόηση τόσο με το προσωπικό τους, όσο και μετά, επιχειρούν να βρουν λύσεις».

“

Νάσος Χατζητσάκος

Σε ένα σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων οι μισθοί του Ιουνίου δεν καταβλήθηκαν. Ανάμεσα στις εταιρίες που δεν πλήρωσαν τα δεδουλευμένα του αμέσως προηγούμενου μήνα στο προσωπικό τους υπάρχουν και επιχειρήσεις από το χώρο του Τύπο και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

“

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Χωρίς δάνεια τα ελληνικά συστημικά Μέσα Επικοινωνίας είναι τελειωμένα. Γι’ αυτό πετάνε στην άκρη το μανδύα της αμεροληψίας.

Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα ∆ρόσου

Πώς κρίνεις τη στάση των συστημικών ΜΜΕ το τελευταίο, ειδικά, διάστημα; Είναι σύνθετο ζήτημα. Σε ό,τι αφορά τη στάση τους απέναντι στους χειρισμούς της κυβέρνησης, που υποθέτω ενδιαφέρει την τρέχουσα περίοδο, νομίζω πως υπάρχει κλιμάκωση. Από τις εκλογές μέχρι την εμφάνιση της πρότασης Γιούνγκερ, τα Μέσα ακολουθούσαν επιφυλακτική στάση. Ήταν αρνητική για την κυβέρνηση, αλλά δεν ήταν εμφανώς επιθετική. Από την προκήρυξη του δημοψηφίσματος και έπειτα αυξήθηκε η ένταση της αρνητικής κριτικής. Μάλιστα, επεκτάθηκε σε όλο το πρόγραμμα των σταθμών, και όχι μόνο στις ειδήσεις, ενώ ανάλογα παρατηρούνται και σε μέσα επικοινωνίας, που παλιότερα δεν εμφάνιζαν τέτοια χαρακτηριστικά. Θα μπορούσε να πει κάποιος, μπαίνοντας στη θέση του δικηγόρου του διαβόλου, πως ο ρόλος των ΜΜΕ είναι να ασκούν κριτική στην κυβέρνηση… Φυσικά, τα ΜΜΕ πρέπει να ασκούν έλεγχο στην κυβέρνηση, όπως και σε όλες τις εξουσίες. Όμως τα συστημικά μέσα δεν έκαναν το ίδιο με τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Αντίθετα, τις υποστήριζαν φανατικά, όπως και τις μνημονιακές πολιτικές τους, μάλιστα συχνά ήταν βασιλικότερα του βασιλέως.

Η ευθύνη των ΜΜΕ

Σε όλα τα Μέσα κυριαρχεί η εικόνα των ουρών έξω από τις τράπεζες ή τα βενζινάδικα. Είναι μια εικόνα που συνεχώς βρίσκεται στο πλάνο. Αυτή η επιλογή δεν ενέτεινε τον πανικό των πολιτών; Νομίζω πως αυτή τη φορά τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας δευτεραγωνίστησαν στη δημιουργία κλίματος πανικού, που ώθησε τους πολίτες να προστρέξουν στα ΑΤΜ. Είναι από τις λίγες φορές που τον πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε το διαδίκτυο. Την Παρασκευή, ημέρα προκήρυξης του δημοψηφίσματος, ορισμένες ιστοσελίδες δημοσίευσαν φωτογραφίες με ουρές στα ΑΤΜ, ερμηνεύοντάς τες ως αποτέλεσμα πανικού. Στην πραγματικότητα, πολλές ήταν φωτογραφίες από συνταξιούχους που είχαν πάει να πάρουν τη σύνταξή τους, η οποία μόλις είχε καταβληθεί. Στο κλίμα που δημιουργήθηκε, με αφορμή την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, κάποιοι πίστεψαν αυτήν την εικόνα και άρχισαν να τρέχουν στα ΑΤΜ για να κάνουν αναλήψεις πλέον όχι συντάξεων αλλά αποταμιεύσεων. Οι νέες φωτογραφίες ήταν πράγματι από πανικόβλητους πολίτες. Τα ΜΜΕ πήραν την επόμενη μέρα τη σκυτάλη, δείχνοντας αυτές τις ουρές και τότε κορυφώθηκε το φαινόμενο του πανικού. Και τώρα συνεχώς διαδίδουν πως θα γίνει κούρεμα των καταθέσεων ή ακόμα χειρότερα πως θα δεσμευτούν ολόκληρες οι καταθέσεις. Οτιδήποτε πει κάποιος που θίγει αρνητικά το εισόδημα και την περιουσία των πολιτών σε αυτή την ατμόσφαιρα,

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σε συνθήκες κρίσης, τα ΜΜΕ στρατεύονται Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΙΩΡΓΟ ΠΛΕΙΟ

Τα συστημικά ΜΜΕ, την περασμένη βδομάδα διάλεξαν στρατόπεδο, τάχθηκαν ανοιχτά με την επιτροπή του «ναι» και εξαπέλυσαν μια απροκάλυπτη επίθεση στην κυβέρνηση, αλλά και σε όσους τάσσονται με το «όχι». Συζητάμε με τον πρόεδρο του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργο Πλειό, για το πώς παρουσιάστηκαν οι ειδήσεις το τελευταίο διάστημα.

μπορεί να γίνει πιστευτό - γι’ αυτό η ευθύνη των ΜΜΕ σε τέτοιες συνθήκες είναι ακόμα μεγαλύτερη. Είναι περίοδος αστάθειας, έχει δημιουργηθεί φόβος, γι’ αυτό οι πολίτες μπορούν να πιστέψουν οποιαδήποτε παρόμοια είδηση. Σ’ αυτό βοήθησε ότι η κυβέρνηση δεν είχε προετοιμαστεί επαρκώς να πληροφορεί τους πολίτες με ακρίβεια, χωρίς υπερβολές. Για παράδειγμα, το περασμένο Σάββατο δεν υπήρξε συστηματική πληροφόρηση για το πώς θα λειτουργήσουν οι τράπεζες. Αντίθετα, μέχρι και την Κυριακή το βράδυ, λίγο πριν την αναγγελία του, ο υπουργός οικονομικών διαβεβαίωνε ότι δεν θα γίνει capital control. Αυτό έθιξε την αξιοπιστία του ίδιου και της κυβέρνησης, και όπως λέω συχνά στους φοιτητές μου «δεν λέμε ψέματα στους δημοσιογράφους, διότι τότε θα είναι δύσπιστοι απέναντι σε ό,τι τους πούμε στη συνέχεια».

Τα ΜΜΕ στρατεύονται

Τα κανάλια έχουν ξεκινήσει ανοιχτά καμπάνια υπέρ του «ναι». Το είδαμε και στο πώς παρουσίασαν τις συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα… Όπως έχω ξαναπεί, σε συνθήκες κρίσης, τα ΜΜΕ στρατεύονται. ∆ιότι, πέρα από την ιδεολογική τους τοποθέτηση, η επιβίωση, ειδικά, των συστημικών Μέσων εξαρτάται από την ευστάθεια του συστήματος εξουσίας. Χωρίς δάνεια τα ελληνικά συστημικά Μέσα Επικοινωνίας είναι τελειωμένα. Γι’ αυτό πετάνε στην άκρη το μανδύα της αμεροληψίας. Τα ρεπορτάζ των ξένων ΜΜΕ αποτελούν την κύρια πηγή πληροφόρησης στα εγχώρια ρεπορτάζ. Γιατί; Είναι μέρος της στρατηγικής της μεροληψίας. Να επιλέγουν την οπτική γωνία του «αντιπάλου» για να αναφερθούν στο θέμα. Από την άλλη, κατασκευάζονται και ειδήσεις, με στόχο την παραπληροφόρηση. Ο ΑΝΤ1 έδειχνε πανό της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και έγραφε πως πρόκειται για συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ που καλεί σε έξοδο από την ΕΕ, το Mega χρησιμοποίησε εικόνα από τη Ν. Αφρική το 2012 με μία ηλικιωμένη σε ΑΤΜ να προστατεύει μια άλλη να σηκώσει χρήματα. ∆εν πρέπει κάποιος να παρέμβει; Αυτό δεν είναι δημιουργία γεγονότων είναι διάδοση παραπλανητικών ειδήσεων. Βέβαια, πρέπει να ομολογήσω ότι δεν είμαι σίγουρος ότι ο δημοσιογράφος του ΑΝΤ1 το έκανε επίτηδες, είναι πολύ πιθανό να είναι άσχετος. Αν ισχύει αυτό είναι υπόθεση του αρχισυντάκτη να το χειριστεί, αν ο δημοσιογράφος το έκανε επίτηδες είναι αρμοδιότητα των αρχών. Ωστόσο, οι αρχές δεν παρενέβησαν σε άλλες τέτοιου είδους δηλώσεις, όπως στην περίπτωση της βουλευτού, η οποία

παλαιότερα διέδιδε ότι θα γίνει bank run.

Χρειαζόταν ένα πολυνομοσχέδιο

Αυτή τη φορά στην κυβέρνηση είναι η Αριστερά. ∆εν θα έπρεπε να είχε παρέμβει; Η κυβέρνηση δεν έχει φροντίσει για τη στελέχωση ή τη σωστή λειτουργία των εποπτικών μηχανισμών. Έπρεπε να είχε ψηφίσει ένα πολυνομοσχέδιο που να ρυθμίζει και να κάνει λειτουργικό, σύγχρονο και κυρίως δίκαιο όλο το επικοινωνιακό πεδίο. Τι θα έπρεπε να περιλαμβάνει αυτό το πολυνομοσχέδιο; Θα έπρεπε να ρυθμίζει τα θέματα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης –όχι με τον τρόπο που τα ρυθμίζει τώρα να δημιουργεί νέα πεδία τέτοιας δραστηριότητας, όπως είναι τα συνεταιριστικά Μέσα που δεν θα ελέγχονται από κοινωνικά και πολιτικά μονοπώλια να ρυθμίζει τα θέματα του διαδικτύου, παρέχοντας δωρεάν σε όλη τη χώρα πρόσβαση στο διαδίκτυο και σχετική εκπαίδευση στις μεγαλύτερες ηλικίες να καθιερώσει τα λεγόμενα επικοινωνιακά δικαιώματα, ώστε να προστατεύεται, για παράδειγμα, ο δημοσιογράφος στην άσκηση του επαγγέλματός του να απαγορεύει σαφώς την εκφορά λόγου μίσους, ρατσισμού, μισαλλοδοξίας να προβλέπει προγράμματα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μεταναστών ή των ΑΜΕΑ, που επί-

σης πληρώνουν μέσω της ∆ΕΗ τη δημόσια ραδιοτηλεόραση… Όλα αυτά έπρεπε να ρυθμίζονται συνολικότερα, και όχι μόνο στους κανονισμούς της ΕΡΤ λόγου χάρη.

Πεδίο εκμετάλλευσης οι ουρές

Σε αντίθεση με τα ιδιωτικά κανάλια, πώς κρίνεις τη στάση της ΕΡΤ;

Έρευνες, όπως το Ευρωβαρόμετρο, δείχνουν πως ο κόσμος έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στο Μέσα Ενημέρωσης, τη ίδια στιγμή, όμως, επηρεάζεται άμεσα από αυτά. ∆εν είναι αντίφαση; ∆εν συμφωνώ. Το ίδιο δεν συνέβαινε και στις εκλογές του Ιανουαρίου; Γιατί δεν επηρεάστηκε τότε ο κόσμος; Τότε, η σημερινή κυβέρνηση είχε πειστική πρόταση και συγκεκριμένες απαντήσεις. Μιλούσε με φωτεινό χρώμα, για την ελπίδα. Η προπαγάνδα τότε δεν έπιασε, γιατί δεν υπήρχε έδαφος. Τώρα οι τράπεζες είναι κλειστές, υπάρχει όριο αναλήψεων και η κυβέρνηση δεν δίνει πειστικές απαντήσεις για το αύριο. Σε αυτό το περιβάλλον, επιχειρήματα κατά της κυβέρνησης, πιθανόν γίνονται πιο πειστικά. Για να πουλήσεις μια πολιτική, πρέπει αυτή να πουλιέται. Φοβάμαι ότι οι ουρές στα ΑΤΜ είναι μια κατάσταση που δεν μπορεί να εξωραϊστεί. Ναι αλλά υπάρχουν και άλλες ουρές, που δεν έγιναν

∆εν έχω πλήρη στοιχεία και δεν μπορώ να απαντήσω ακόμα τεκμηριωμένα. Ωστόσο, προκύπτει πως έχει ποικιλία. Υπάρχουν εκπομπές που γέρνουν υπέρ των απόψεων του «ναι» και άλλες που γέρνουν υπέρ του «όχι», όπως και φιλοξενία πολλών απόψεων. •

πρώτο θέμα στις ειδήσεις. Οι ουρές του ΟΑΕ∆ ή στα συσσίτια. Και το «όχι» θέλει να βάλει τέλος σε αυτές τις ουρές. ∆εν διαφωνώ. Στην πραγματικότητα ο κόσμος δεν θέλει καμία από αυτές τις ουρές ούτε του ΟΑΕ∆ και των συσσιτίων ούτε των ΑΤΜ. Όμως, υπάρχει μία διαφορά: Τις ουρές στον ΟΑΕ∆, τις ζουν οι άνεργοι, τις ουρές στα συσσίτια τις ζουν ακόμα λιγότεροι, τις ουρές στα ΑΤΜ, τις ζουν όλοι, δυσκολότερα δε οι συνταξιούχοι. Γι’ αυτό η κυβέρνηση πρέπει να απαντήσει πειστικά ποια θα είναι η επόμενη μέρα του «όχι». Έπρεπε να είχε οργανώσει έναν επικοινωνιακό μηχανισμό, πέρα από το πολιτικό σχέδιο, ώστε να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση για να μην αποτελεί πεδίο εκμετάλλευσης. Άλλωστε, φαίνεται πώς είναι μία εναντίον όλων… Πιστεύω πως στο τέλος θα υπάρξει συμφωνία. Το πότε και με ποιους όρους είναι το ζητούμενο. Επίσης, το ποιος θα φαίνεται πως έχει υποχωρήσει έχει μεγάλη πολιτική σημασία και για τις δύο πλευρές. Αυτό, άλλωστε, οδήγησε εκπρόσωπους της «απέναντι πλευράς» να συμπεριφέρεται παιδιάστικα. Για παράδειγμα, ο Τουσκ είπε κάποια στιγμή «το παιχνίδι τελείωσε». Όταν όμως προκηρύχθηκε το δημοψήφισμα δήλωσε πως δεν το εννοούσε. Το διακύβευμα στο δημοψήφισμα δεν είναι η Ευρώπη αλλά ποιά Ευρώπη. Και η υπαρκτή Ευρώπη δεν μπορεί να πάει μακριά. Ως οικοδόμημα, έχει σοβαρά προβλήματα. Αν διαταράχθηκε τόσο η ισορροπία της με την ελληνική κρίση, φανταστείτε τι έχει να γίνει εάν η ευρωζώνη βρεθεί μπροστά σε παρόμοια προβλήματα με την Ιταλία, τη Γαλλία ή την Ισπανία. Αυτά τα προβλήματα έχουν κρυφτεί κάτω από το χαλί, που είναι η ελληνική κρίση.

Τα «όχι» και τα «ναι» της παιδείας

Για την εκπαιδευτική κοινότητα το «όχι» στους δανειστές σημαίνει στήριξη του 5μηνου προγράμματος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, εκείνου που υλοποιήθηκε αλλά και εκείνου που βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης και «πάγωσε» λόγω του δημοψηφίσματος. Ψηφίζοντας «όχι» στις 5 Ιουλίου, σημαίνει πως υπερασπιζόμαστε: * Την επαναφορά των διαθέσιμων και απολυμένων εκπαιδευτικών στα σχολεία * Την επανασύσταση των καταργημένων ειδικοτήτων της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε οι νέοι των λαϊκών στρωμάτων να μπορούν να σπουδάζουν δωρεάν στο δημόσιο σχολείο, αντί να σύρονται στα ιδιωτικά ΙΕΚ ή απλώς ανειδίκευτοι στην ανεργία * Την κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων, που λειτούργησε ως επιπρόσθετος μορφωτικός φραγμός για τα παιδιά που δεν μπορούσαν να χρυσοπληρώνουν φροντιστήρια * Τη λειτουργία πειραματικών σχολείων, όπου οι μαθητές/τριες εισάγονται με κλήρωση, στον αντίποδα των αντιλήψεων της «αριστείας» * Το άνοιγμα περισσότερων επιλογών πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για τις πανελλαδικές εξετάσεις με παράλληλη μείωση των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων –και άρα μείωση και της ανάγκης για φροντιστήρια– στη μεσομακροπρόθεσμη προοπτική της ελεύθερης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση * Τη δημοκρατική επιλογή στελεχών διοίκησης της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αναδεικνύοντας τη γνώμη των συλλόγων διδασκόντων σε καθοριστική παράμετρο για την ανάδειξη των διευθυντικών στελεχών * Το πάγωμα της τιμωρητικής αξιολόγησης. Ψηφίζοντας «όχι» στις 5 Ιουλίου, σημαίνει πως λέμε «ναι» για να ψηφιστούν στο άμεσο μέλλον: *νΗ κατάργηση όλου του εφαρμοστικού πλαισίου για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών –άλλοθι περικοπών, απολύσεων και εκπειθάρχησης στην κάθε εξουσία * Τα επόμενα βήματα εμβάθυνσης της δημοκρατικής αυτοδιοίκησης των σχολικών μονάδων με όχημα τους συλλόγους διδασκόντων και σε συνεννόηση με γονείς και μαθητές/τριες * Η επαναφορά της δημοκρατικής αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ (κατάργηση Συμβουλίων Ιδρύματος, συμμετοχή φοιτητών και εργαζομένων, προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου) * Η επαναφορά των ιδιωτικών σχολείων στην εποπτεία του υπουργείου Παιδείας, με προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και έλεγχο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. * Η –για πρώτη φορά– θεσμοθέτηση εργασιακών σχέσεων αξιοπρέπειας για όσους δουλεύουν στα φροντιστήρια, δηλαδή, μεταξύ άλλων, άδειες στις γιορτές και αργίες όλων των υπόλοιπων εργαζομένων, κανονικό ωράριο και αναγνώριση υπερωριών * Νέες προσλήψεις εκπαιδευτικών με αντικειμενική μοριοδότηση που λαμβάνουν υπόψη τη μακρόχρονη προϋπηρεσία των αναπληρωτών και δεν την πετάνε στα σκουπίδια * Εκσυγχρονισμό της Ειδικής Εκπαίδευσης για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες στήριξης. Ψηφίζοντας «όχι» στις 5 Ιουλίου: * Λέμε όχι στην ιδιωτικοποίηση της παιδείας * Λέμε «ναι» στην ενίσχυση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της * Λέμε «ναι» στην ενίσχυση των δημοκρατικών - συμμετοχικών διαδικασιών και στην αυτοδιοίκηση των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ψηφίζοντας «όχι» στις 5 Ιουλίου: * ∆ιεκδικούμε τις ευρωπαϊκές παραδόσεις του ∆ιαφωτισμού και της δημοκρατίας στην Παιδεία, εξίσου για τους κατοίκους της Ελλάδας, όπως και για κάθε άλλη χώρα μέλος της ΕΕ.

“

Ψηφίζοντας “όχι” στις 5 Ιουλίου, διεκδικούμε τις ευρωπαϊκές παραδόσεις του ∆ιαφωτισμού και της δημοκρατίας στην Παιδεία, εξίσου για τους κατοίκους της Ελλάδας, όπως και για κάθε άλλη χώρα μέλος της ΕΕ.

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ειρήνη Κυριακίδη, Ρούλα Καναβού, Μάνια Παπαδημητρίου, Κωνσταντίνα Ρήγου, Αγγέλικα Σαπουνά, Τούλα Τριανταφύλλου, Κατερίνα Τρίμη, Γιώργος Αθανασόπουλος, Γιώργος Μπουγελέκας, Χρήστος Πιλάλης, ∆ημήτρης Σκλάβος

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Η Νέα ∆εξιά συνδυάζει φορτία ενός μεταμοντέρνου αντικομουνισμού με ισχυρές δόσεις νεοφιλελεύθερου λαϊκισμού, που επιχειρεί να ενοχοποιήσει το συλλογικό πολιτικό φαντασιακό και να εγκλωβίσει τη κοινωνική δυναμική στα στεγανά του φόβου και της τρομοκράτησης. Η εκλογική αναμέτρηση της 25ης του Γενάρη θεωρήθηκε από πολλούς ως το ιστορικό ναυάγιο της ελληνικής ∆εξιάς. Η εκλογική καθίζηση και η πολιτική αποσύνθεση της Ν∆, που αποτυπώθηκε εμφατικά στη μετεκλογική γεωγραφία, εντάθηκε το αμέσως επόμενο διάστημα με την πρωτοφανή για τη μεταπολιτευτική ∆εξιά δημοσκοπική κατάρρευση και την αύξουσα εσωκομματική αμφισβήτηση της ηγετικής ομάδας. Ο ισχυρός κομματικός φορέας του μεταπολιτευτικού συντηρητισμού έμοιαζε να συρρικνώνεται σε ένα υπερσυντηρητικό κομματικό πυρήνα αποκομμένος από την παραδοσιακή κοινωνική του βάση, αποψιλωμένος από πολιτικά στελέχη και απομονωμένος από πολιτικούς συμμάχους. Κι όμως, όσοι βιάστηκαν, εντυπωσιασμένοι από την πολιτική απαξίωση της Ν∆ και το δημοσκοπικό καλπασμό του ΣΥΡΙΖΑ, να αρχειοθετήσουν την ελληνική ∆εξιά -για μια ακόμη φορά- στο χρονοντούλαπο της ιστορίας φαίνεται, για να παραφράσω τα λόγια του Στινγκ, ότι …η Ιστορία δεν τους δίδαξε τίποτα.

Του Ευθύμη Παπαβλασόπουλου

ε όλη τη μεταπολεμική διαδρομή της η ∆εξιά λειτουργούσε ταυτόχρονα και παράλληλα ως ευρεία πολιτική παράταξη, γειωμένη στην υλικότητα των κοινωνικών σχέσεων και του κράτους και ως κόμμα -ενίοτε και κόμματα- δηλαδή θεσμός πολιτικής εκπροσώπησης και κυβερνητικής διαχείρισης. Ως παράταξη είχε και έχει την ικανότητα να ενορχηστρώνει και να συντονίζει τη δράση ενός αστερισμού κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων κινητοποιώντας δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους, προκειμένου να οργανώσει μακροπρόθεσμα την πολιτική κυριαρχία και την ιδεολογική ηγεμονία του αστικού μπλοκ. Ως κόμμα στις ποικίλες οργανωτικές του εκδοχές και ιδεολογικοπολιτικές μεταλλάξεις του αποτέλεσε συντακτικό πόλο του κομματικού συστήματος και προνομιακό νομέα της κυβερνητικής εξουσίας. Έτσι συγκροτήθηκε η ∆εξιά κατά τη μετεμφυλιακή περίοδο (το διαβόητο κράτος της δεξιάς) πριν ακόμα αποκτήσει την πολιτική της ενότητα με τον Ελληνικό Συναγερμό αρχικά και την ΕΡΕ στη συνέχεια, έτσι ανασυγκροτήθηκε κατά την πρώτη μεταπολίτευση (19741981) μέχρι να αναδιοργανωθεί σε ένα υβριδικό μαζικό κόμμα και έτσι πολιτεύεται στη συγκυρία της κρίσης. Αυτή ακριβώς η οργανωτική διαφοροποίηση και λειτουργική διασταύρωση κόμματος και παράταξης είναι νομίζω κρίσιμη για να αποτιμήσουμε και να πιθανολογήσουμε τις εξελίξεις τόσο στους κομματικούς σχηματισμούς της ελληνικής ∆εξιάς όσο και συνολικότερα στο κομματικό και πολιτικό μας σύστημα.

Ο λειτουργικός διπλασιασμός της μεταπολεμικής ∆εξιάς

Είναι αλήθεια ότι κατά τη μέση μεταπολίτευση (1981-1996) σε συνθήκες πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας, το κόμμα απέκτησε την πρωτοβουλία των κινήσεων, στο βαθμό που το εκκρεμές αίτημα της πολιτικής και κοινωνικής ολοκλήρωσης ανέλαβαν να προωθήσουν με σχετική αποτελεσματικότητα τα πολιτικά κόμματα. Στη συνάφεια αυτή η Ν∆ κατάφερε να εγκατασταθεί οργανικά στους κρατικούς θεσμούς και να αποικίσει το κοινωνικό πεδίο, ελέγχοντας και εντάσσοντας στο πολιτικό της σχέδιο το σύνολο σχεδόν των κοινωνικών οργανώ-

σεων που εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα αστικών και μικροαστικών μερίδων. Η εξέλιξη αυτή συνέβαλε, ανάμεσα στα άλλα, στην αποκρυστάλλωση μιας σχετικά σταθερής κοινωνικής συμμαχίας και στην οργανωτική ενότητα της ∆εξιάς. Πρόκειται για όψη μιας σύνθετης και αντιφατικής διαδικασίας που ονομάστηκε απλουστευτικά και αφοριστικά κομματικοποίηση. Η οργανική σύμφυση παράταξης και κόμματος υπό την αιγίδα του δεύτερου αρχίζει να χαλαρώνει κατά την περίοδο της μεσοβασιλείας του καθ’ ημάς εκσυγχρονισμού. Η ικανότητα του νέου συστήματος διακυβέρνησης να ενσωματώνει αυτόνομα σε νεοπαγή δίκτυα και θεσμούς πολιτικής τις συστημικές οργανώσεις κοινωνικής εκπροσώπησης, αλλά και η προνομιακή συμμετοχή τους στη διανομή εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, η αναβάθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και η ανάδυση περιφερειακών κέντρων ισχύος που παρά την κομματική τους παρέλευση ή και ένταξη πολιτεύονται με ευελιξία, η άνοδος του τεχνοκρατισμού και η μετάγγισή του στις δομές εξουσίας, συντομογραφούν την υποχώρηση της κεντρικότητας του κόμματος στη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων και στην οργάνωση της συναίνεσης. Οι μετασχηματισμοί αυτοί σε συνδυασμό με τη προϊούσα κρατικοποίηση και απαξίωση των κομμάτων της μεταπολίτευσης, δρομολόγησαν αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του κομματικού συστήματος. Η ρευστοποίηση των κοινωνικών και εκλογικών τους βάσεων, η ιδεολογική και προγραμματική τους σύγκληση, η όσμωση του πολιτικού τους προσωπικού αποτέλεσαν τα βασικά γνωρίσματα του συγκλίνοντος δικομματισμού της ύστερης μεταπολίτευσης, που προετοίμασε το έδαφος για τη κυβερνητική τους συνεργασία.

Ανασυγκρότηση στην περίοδο της κρίσης

Η παρατεταμένη και πολυεπιπεδη κρίση έφθειρε ανεπανόρθωτα τους ετέρους του δικομματισμού και επιβεβαίωσε την αδυναμία: Εξαφάνισε από τον πολιτικό χάρτη το πάλαι ποτέ ηγεμονικό ΠΑΣΟΚ και επιτάχυνε την αποδιοργάνωση του κομματικού φορέα της ∆εξιάς. Η αποδιοργάνωση αποτυπώθηκε, στον

Η ∆εξιά ως παράταξη και ως κόμμα ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

οργανωτικό κατακερματισμό της, στην εκλογική συρρίκνωση της Ν∆ και τελικά στη διάρρηξη της κοινωνικής συμμαχίας που εκπροσώπησε στην πολιτική σκηνή της μεταπολίτευσης. Η κατάρρευση του μεταπολιτευτικού δικομματισμού σε συνθήκες ακραίας κοινωνικής πόλωσης και θεσμικής αστάθειας προκάλεσε, ωστόσο, ένα επικίνδυνο κενό ως προς τις πολιτικές μορφές άσκησης της ταξικής κυριαρχίας. Αυτό το κενό ανέλαβε να καλύψει η Παράταξη οργανώνοντας και κινητοποιώντας πολιτικά την κοινωνική και θεσμική ∆εξιά και επαναδιατυπώνοντας τις ιδεολογικές της εγκλήσεις. Η μετατόπιση από το κόμμα στην παράταξη εκδηλώθηκε ήδη πριν τις διπλές εκλογές του 2012 εντατικοποιήθηκε, ωστόσο, με τη σημαίνουσα κυβερνητική μεταβολή του Γενάρη. Η επιλογή αυτή δεν οφείλεται μόνο στην αποσύνθεση της Ν∆ και στην προφανή αδυναμία της να αποτελέσει με τους δυνητικούς συμμάχους της αξιόπιστη λύση, όσο κυρίως στην ικανότητα της παράταξης να εγγυάται την πολιτική κυριαρχία και την ενότητα των αστικών δυνάμεων σε περιόδους κρίσης. Πράγματι, η κοινωνική και πολιτική της πολυσθένεια, η οργανωτική της πολυκεντρικότητα και η δικτύωσή της στους κρατικούς θεσμούς και μηχανισμούς την καθιστούν ικανή να κινητοποιεί ευρύτερες δυνάμεις και να ενεργοποιεί εναλλακτικά σενάρια διακυβέρνησης. Αυτή ακριβώς η πολυσθένεια και πολυκεντρικότητα, ενώ αποδυναμώνουν τη συνοχή και τη σταθερότητα του κομματικού φορέα ενισχύουν και σταθεροποιούν τη θέση της ∆εξιάς στο κοινωνικό πεδίο και το πολιτικό σύστημα στο βαθμό που της επιτρέπει να συσπειρώνει το μέγιστο των δυνάμεων της και να επηρεάζει ευρύτερες μάζες.

Κοινωνική μορφολογία

Η παράταξη της Νέας ∆εξιάς οικοδομείται μεθοδικά και συστηματικά τα τελευταία χρόνια γύρω από το αυταρχικό πρόταγμα της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης, που αποδομεί το δημοκρατικό και κοινωνικό κεκτημένο της μεταπολεμικής Ευρώπης και της δικής μας μεταπολίτευσης. Στο σκοτεινό ορίζοντα της κρίσης επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες οργανωτικής αποκρυστάλλωσης και λειτουργικού συντονισμού της, γεγονός που της επέτρεψε να συγκροτήσει και να κινητοποιήσει το λεγόμενο ευρωπαϊκό μέτωπο. Η ∆εξιά ως παράταξη πλέον συναθροίζει και συντονίζει οργανωμένες δυνάμεις των ηγεμονικών αστικών συμφερόντων (ΣΕΒ, ΣΕΤΕ), κρατικοδίαιτες μικροαστικές επαγγελματικές οργανώσεις ( ΓΕΣΕΒΕ, ΕΣΕΕ, Επιμελητήρια), τον κρατικοποιημένο και γραφειοκρατικοποιημένο εργατικό συνδικαλισμό (ΓΣΕΕ ), παρασιτικές ομάδες της ευπρεπούς Κοινωνίας Πολιτών, λαθρόβιες πολιτικές κινήσεις των άληστου μνήμης κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς, think tanks και οργανικούς διανοούμενους του συστήματος, αλλά και μέρος της εκκλησίας που εξακολουθεί να πολιτεύεται απροκάλυπτα ως «∆εξιά του Κυρίου». Το ταξικό, ιδεολογικό και οργανωτικό ανάγλυφο αυτής της παραταξιακής συμμαχίας αποτυπώνεται εύγλωττα στη σύνθεση της επιτροπής υπέρ του «ναι». Αυτή η παραταξιακή συμμαχία θεμελιώνεται στο ανέκδοτο ιδεολόγημα του ευρωπαϊσμού ενός ευρωπαϊσμού που αποξενώνεται όλο και περισσότερο από

τις καταστατικές αξίες και αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού και κανιβαλίζει τα τελευταία αποθέματα του οικουμενικού ουμανισμού, της δημοκρατικής νομιμότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Ιδεολογική θεμελίωση

Στη συνάφεια αυτή συνδυάζει φορτία ενός μεταμοντέρνου αντικομουνισμού με ισχυρές δόσεις νεοφιλελεύθερου λαϊκισμού που επιχειρεί να ενοχοποιήσει το συλλογικό πολιτικό φαντασιακό και να εγκλωβίσει τη κοινωνική δυναμική στα στεγανά του φόβου και της τρομοκράτησης. Πρόκειται για μια αυταρχική, αντιδημοκρατική και αντικοινωνική μορφή λαϊκισμού που επενδύει στο κερματισμό του κοινωνικού σώματος και της συλλογικής συνείδησης επιδιώκοντας να ανασχέσει τη συγκρότηση νοημάτων που προκύπτουν από τις νέες ταξικές κρυσταλλώσεις και συσχετισμούς και ως εκ τούτου να εμποδίσει την άρθρωση μιας νέας και πλειοψηφικής κοινωνικής συμμαχίας και τη συνάρθρωση της νέας ηγεμονικής ιδεολογικής σύνθεσης. Αυτή η λαϊκιστική δεσπόζουσα είναι εγκατεστημένη στο λόγο και τις πρακτικές όλων των συστημικών δυνάμεων -κομματικών και μη- ανεξάρτητα από την πολιτική τους προέλευση και τις ρηματικές εκφορές τους. Το νέο, ωστόσο, στοιχείο στη δράση της παραταξιακής ∆εξιάς είναι η διάθεση αλλά και η ικανότητά της για μαζικές και δυναμικές κινητοποιήσεις. Για πρώτη φορά από τη μακρινή δεκαετία του ’80, όταν με πρωτοβουλία του ΕΒΒΕΑ οργανώθηκε η ανεκδοτολογική συγκέντρωση της κατσαρόλας και ο Κ. Μητσοτάκης δήλωνε αυτάρεσκα «έχω κατεβάσει δυο φορές την αστική Ελλάδα στους δρόμους, σε διαδήλωση», η ∆εξιά διεκδικεί με ηγεμονικές αξιώσεις το δημόσιο χώρο και, με τη συνδρομή του μιντιακού πλέγματος, φαίνεται να κυριαρχεί στη δημόσια σφαίρα. Το θνησιγενές κίνημα ενάντια στις σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις στα ΑΕΙ, οι μαζικές και θορυβώδεις συνάξεις του «Μένουμε Ευρώπη», η πληθωρική και υστερική παρουσία επώνυμων και ανώνυμων νεοδεξιών στα social media, που παραβιάζουν ακόμα και τους στοιχειώδεις κανόνες της αστικής ευπρέπειας, υπογραμμίζουν την εντυπωσιακή (επι)στροφή του αστικού χώρου στο «πεζοδρόμιο».

Ιχνηλατώντας τις εξελίξεις…

Είναι αυτονόητο ότι η απόφαση της κυβέρνησης για το δημοψήφισμα δρομολόγησε πυκνές και απρόβλεπτες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Παράλληλα, η στάση των περιώνυμων «θεσμών» στην απόφαση αυτή φωτίζει αναδρομικά τις πραγματικές προθέσεις των ορατών και αόρατων κέντρων ισχύος που καθορίζουν τις τύχες των ευρωπαϊκών λαών χωρίς ίχνος δημοκρατικής νομιμοποίησης. Ο πραγματικός τους στόχος, λοιπόν, δεν ήταν να υποχρεώσουν την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς σε ένα επώδυνο για την ελληνική κοινωνία συμβιβασμό, κάτι άλλωστε που θα διασφάλιζε τη σχετική πολιτική σταθερότητα και την κοινωνική ειρήνη στη χώρα μας, αλλά η υποταγή και η ταπείνωση της ή σε διαφορετική περίπτωση η ανατροπή της. Η κίνηση της κυβέρνησης

μπορεί να τους αιφνιδίασε αλλά δεν τους βρήκε απροετοίμαστους. Αφού δεν κατάφεραν να ματαιώσουν το δημοψήφισμα αποφάσισαν να ανατρέψουν μια ενοχλητική κυβέρνηση αποτρέποντας ταυτόχρονα και τη μετάδοση της νόσου ΣΥΡΙΖΑ στη Ευρώπη, δημιουργώντας πρωτοφανείς για ευρωπαϊκή χώρα συνθήκες οικονομικής και ιδεολογικής βίας. Με το στόχο αυτό ευθυγραμμίστηκε το σύνολο των μνημονιακών πολιτικών δυνάμεων και για το σκοπό αυτό εργάζεται πυρετωδώς η παράταξη της Νέας ∆εξιάς. Γεννάται, ωστόσο, εύλογα το ερώτημα, αν αυτή η ικανότητα κινητοποίησης και επιρροής που φαίνεται να διαθέτει η παραταξιακή ∆εξιά μπορεί να μετουσιωθεί σε ένα αξιόπιστο πολιτικό φορέα που θα αναλάβει να διαχειριστεί το πρόγραμμα κοινωνικής ερημοποίησης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Εκτιμώ ότι ούτε οι πρωτοβουλίες του Σαμαρά να συγκροτήσει υπό την αιγίδα της Ν∆ το λεγόμενο φιλοευρωπαϊκό κόμμα, ούτε η ανάκληση εξ εφέδρων του αποστρατευμένου και φθαρμένου πολιτικού προσωπικού (Καραμανλής, Σημίτης), ούτε καν η ανασύσταση του «κόμματος εκτάκτου εθνικής ανάγκης» που θα περιλαμβάνει όλα τα κόμματα του αστικού φάσματος και πιθανότατα μέρος των πολιτικών και κοινοβουλευτικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, μπορούν να εγγυηθούν μια βιώσιμη κοινοβουλευτική λύση. Αν μάλιστα στο επικείμενο δημοψήφισμα η κοινωνία φοβηθεί και υποκύψει στον εκβιασμό μάλλον θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε για χειρότερα… •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

∆εν διακυβεύεται η έξοδος από το ευρώ. Εάν κερδίσει η ελληνική κυβέρνηση, και είμαι σχεδόν σίγουρος ότι θα κερδίζει η ψήφος στο «όχι», αναμένει ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις.

∆ικαιούνται τα σωματεία να υποδεικνύουν ψήφο;

“

Του Βασίλη Παπαστεργίου

∆

ικαιούται ένα επιστημονικό σωματείο να λαμβάνει θέση σε ένα δημοψήφισμα; ∆ικαιούται να κάνει υπόδειξη ψήφου; Ποια θα ήταν η ενδεδειγμένη στάση των δικηγορικών συλλόγων μπροστά στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου; Ας ξεκαθαρίσουμε κατ’ αρχάς ότι η έκφραση γνώμης από επιστημονικές, επαγγελματικές ή συνδικαλιστικές ορ-

Η έκφραση γνώμης είναι κάτι διαφορετικό από την υπόδειξη ψήφου. Εν προκειμένω, οι ∆ικηγορικοί Σύλλογοι Αθηνών και Θεσσαλονίκης αποφάσισαν με αποφάσεις των διοικητικών τους συμβουλίων να στοιχηθούν ρητά με το στρατόπεδο του “ναι” στο δημοψήφισμα.

γανώσεις ρητά προβλέπεται τόσο στο άρθρο 5 του Ν.4023/2011 περί δημοψηφισμάτων όσο και από τα καταστατικά των οργανώσεων αυτών όποια νομική μορφή και αν αυτά έχουν. Για τους δικηγορικούς συλλόγους η έκφραση γνώμης δικαιολογείται και για έναν επιπλέον λόγο: το γεγονός ότι εξ αντικειμένου ένας δικηγορικός σύλλογος έχει τη δυνατότητα να εκφέρει εμπεριστατωμένη γνώμη για τους όρους διεξαγωγής ενός δημοψηφίσματος Ωστόσο, η έκφραση γνώμης είναι κάτι διαφορετικό από την υπόδειξη ψήφου. Για την περίπτωση θα πρέπει να σταθμιστούν δύο ζητήματα α) η ανάγκη του σωματείου ή της οργάνωσης – εντός του οποίου συνυπάρχουν υποστηρικτές και των δύο όψεων ενός διλήμματος – να μην αποξενωθεί από μεγάλο μέρος των μελών του και β) η ανάγκη ιδίως σε σχέση με τους δικηγορικούς συλλόγους, που αποτελούν – θυμίζω – νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και είναι οι φορείς από όπου κατά τεκμήριο προέρχονται οι αντιπρόσωποι της δικαστικής αρχής στην ψηφοφορία, να μην εγερθεί υπόνοια για μεροληψία. Εν προκειμένω, οι ∆ικηγορικοί Σύλλογοι Αθηνών και Θεσσαλονίκης αποφάσισαν με αποφάσεις των διοικητικών τους συμβουλίων να στοιχηθούν ρητά με το στρατόπεδο του «ναι» στο δημοψήφισμα. Μάλιστα, ο ∆ικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης προχώρησε ένα βήμα περισσότερο μετέχοντας και τυπικά στην Επιτροπή Στήριξης του «ναι». Πρόκειται για πρωτοφανείς αποφάσεις, αφού για πρώτη φορά οι συγκεκριμένοι σύλλογοι προβαίνουν σε υπόδειξη ψήφου σε εκλογική διαδικασία. Από την πλευρά μου, θα έβλεπα ως θεμιτή και αντίστοιχη του θεσμικού τους ρόλου την επισήμανση υπαρκτών προβλημάτων της διαδικασίας του δημοψηφίσματος (η πολύ σύντομη χρονική διάρκεια της

προεκλογικής περιόδου είναι σίγουρα μία από αυτές). Όμως, με την υπόδειξη ψήφου, οι δύο σύλλογοι μετατρέπονται στην πραγματικότητα σε υποκαταστήματα των μνημονιακών κομμάτων. Και αυτό μάλιστα συμβαίνει ενώ η πρόταση των δανειστών (όπως αποτυπώθηκε στην επίσημη εκδοχή αυτής από τον Γιούνκερ) περιέχει ρητά μέτρα, που οι δικηγορικοί σύλλογοι στο πρόσφατο παρελθόν έχουν θεωρήσει ως εχθρικά για το δικηγορικό σώμα. Ενδεικτικά θα αναφέρω την προκαταβολή φόρου σε ποσοστό 100% για τους ελεύθερους επαγγελματίες (ένα αυτονόητα άδικο και εξοντωτικό μέτρο), την εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος για τις συντάξεις, την ένταξη όλων των επικουρικών ταμείων υποχρεωτικά στο ΕΤΕΑ. Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο, η υιοθέτηση του σχεδίου του νέου Κώδικα Πολιτικής ∆ικονομίας, του σχεδίου δηλαδή κατά του οποίου επί τρεις μήνες απέργησαν οι δικηγόροι όλης της χώρας και το οποίο απέρριψαν με δημοψήφισμα σε ποσοστό 93%. Πρόκειται για ένα σχέδιο που – κατά κοινή ομολογία – ευνοεί τον ισχυρότερο σε βάρος του ασθενέστερου κατά τη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμοί). ∆υστυχώς – ατυχέστατα - αυτή η πρόβλεψη υπήρχε και στο σχέδιο των 47 σελίδων της ελληνικής πλευράς. Αν για την κυβέρνηση αυτή η υιοθέτηση του σχεδίου του νέου ΚΠολ∆ αποτελεί την αθέτηση μιας ρητής προεκλογικής υπόσχεσης, για τους δικηγορικούς συλλόγους τούτο συνιστά τον ορισμό της αυτο-ακύρωσης, την διαγραφή μιας αγωνιστικής πορείας πολλών μηνών.

* Ο Β. Παπαστεργίου είναι μέλος του ∆Σ του ∆ικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

∆ημήτρη, μπορείς να μας περιγράψεις τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προτεινόμενης «διάσωσης» και ποιος είναι αυτός που πραγματικά διαζώσεται; ∆. Λάσκαρης: Τα χρήματα που θα διοχετεύονταν μέσω αυτής της διάσωσης θα χρησιμοποιούνταν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, για να αποπληρωθούν οι δανειστές της Ελλάδας, δηλαδή το ∆ΝΤ, η ΕΚΤ και κράτη - μέλη της ευρωζώνης. Συνεπώς, αυτή θα αποτελούσε, εάν την αποδεχόταν η ελληνική κυβέρνηση, συνέχιση του παιχνιδιού «παράταση και υποκρισία» που περίπου 5 χρόνια έπαιζαν η ελληνική κυβέρνηση και η ευρωζώνη. Σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά της συμφωνίας που προτάθηκε από την τρόικα και της τελευταίας πρότασης που τέθηκε από την ελληνική κυβέρνηση, παραδόξως συμφωνούν σε αυτό που μάλλον αποτελεί το πλέον βασικό ζήτημα, το πρωτογενές πλεόνασμα. Η ελληνική κυβέρνηση ήταν έτοιμη να συμφωνήσει σε 1% πρωτογενές πλεόνασμα για αυτο το χρόνο, 2% για τον επόμενο, 3% για το 2017 και 3,5% για το διάστημα 2018 – 2022. Αυτά τα πλεονάσματα απαιτούν να επιβληθούν πολύ σκληρά μέτρα λιτότητας στον πληθυσμό. Ωστόσο, δεν κατάφεραν να έρθουν σε συμφωνία, διότι η μέθοδος, την οποία η ελληνική κυβέρνηση πρότεινε για την επίτευξη αυτών των πρωτογενών πλεονασμάτων, δεν κρίθηκε αξιόπιστη από το ∆ΝΤ, την ΕΚΤ και την Κομισιόν. Πιο συγκεκριμένα, ορισμένα από τα πράγματα που η ελληνική κυβέρνηση είχε τη βούληση να εφαρμόσει και οι εταίροι αντιτάσσονταν, ήταν η αύξηση του εταιρικού φόρου από 26 σε 29%. Η ελληνική κυβέρνηση ήθελε, επίσης, να επιβάλει ένα εφάπαξ φόρο στις εταιρείες, περίπου στο 12% των καθαρών εσόδων. Η τρόικα αντιτάχθηκε και σε αυτό. Τελος, η ελληνική κυβέρνηση δεν ήθελε να μειώσει τις δαπάνες για τις συντάξεις, παρά τις πιέσεις της τρόικας, και να αυξήσει το ΦΠΑ στα επίπεδα που ζητούσε η τρόικα. Το ενδιαφέρον είναι ότι η αιτιολόγηση που δόθηκε από την πλευρά της τρόικας ήταν ότι τα μέτρα που πρότεινε η ελληνική κυβέρνηση θα πλήγωναν την οικονομία. Το οποίο, για να είμαστε ειλικρινείς, είναι αστείο, διότι αυτό που κατέστρεψε την οικονομία είναι το πρόγραμμα λιτότητας. Αν, λοιπόν, οι εταίροι είχαν τόση έγνοια για την οικονομία δεν θα είχαν επιβάλει αυτό το πρόγραμμα στην Ελλάδα ευθύς εξαρχής. Ας δούμε τις αντιδράσεις στην ανακήρυξη δημοψηφίσματος στην Ελλάδα: η γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ βγήκε δημόσια και είπε ότι αν ο ελληνικός λαός ψηφίσει «όχι» σε αυτή τη συμφωνία διάσωσης, αυτό θα σημάνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι πια στην ευρωζώνη. Λίο, μπορείς να μας μιλήσεις για τις πραγματικές συνέπειες που θα υποστεί η πλειοψηφία του ελληνικού λαού; Τι θα σημάνει για αυτούς ένα «όχι» στο δημοψήφισμα; Λ. Πάνιτς: Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι, όπως

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Θα ψήφιζα «όχι» χωρίς αμφιβολία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΛΙΟ ΠΑΝΙΤΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ∆ΗΜΗΤΡΗ ΛΑΣΚΑΡΗ*

Συμμετέχοντας ως καλεσμένοι – σχολιαστές στο δελτίο ειδήσεων του The Real News Network (29.06.2015), ο διακεκριμένος καθηγητής πολιτικής επιστήμης, Λιο Πάνιτς και ο νομικός και μέλος του δ.σ. του «Τhe Real News», ∆ημήτρης Λάσκαρης, απαντούν στις ερωτήσεις της δημοσιογράφου Τζέσικα Ντεβαριέ για το ελληνικό δημοψήφισμα, τις συνέπειές του στην Ευρώπη και την Ελλάδα και το παράδειγμα του κάπιταλ κοντρόλ που ανησυχεί τις ΗΠΑ.

είπαν στις τοποθετήσεις τους απέναντι στους ευρωπαίους ηγέτες οι έλληνες υπουργοί και ο πρωθυπουργός, δεν υπάρχει βάση σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες και τον ευρωπαϊκό νόμο, ώστε να κάνει πράξη η Α. Μέρκελ αυτό που λέει, στην περίπτωση που το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι αυτό που θέλει η ελληνική κυβέρνηση, δηλαδή το «όχι». ∆εν μπορεί να αποκλειστεί κάποιος από την ευρωζώνη αυθαιρέτως. Υπάρχει διαδικασία για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αυτό είναι άλλο πράγμα. Συνεπώς δεν διακυβεύεται η έξοδος από το ευρώ. Εάν κερδίσει η ελληνική κυβέρνηση, και είμαι σχεδόν σίγουρος ότι θα κερδίζει η ψήφος στο «όχι», αναμένει ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Βέβαια, δεν θα είναι η πρώτη φορά αν κυβερνήσεις παραβιάζουν συνθήκες που έχουν υπογράψει. Όταν τα συμφέροντα που υπερασπιζονται, αυτά των καπιταλιστών εντός και εκτός Ελλάδας, βρίσκονται σε κίνδυνο, μπορούν να παραβούν συνθήκες. Ωστόσο, αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πρόταση της τωρινής ελληνικής κυβέρνησης και δεν είναι εύκολο να συμβεί. Νομίζω αυτό, καταρχήν, είναι σημαντικό να το καταλάβουμε. Η μεγαλύτερη έγνοια δεν είναι εντός ή εκτός ευρώ. Μια δημοσκόπηση που έγινε πριν δύο εβδομάδες, έδειξε ότι 40% των Ελλήνων θέλουν να βγουν από το κοινό νόμισμα. Το πραγματικό ζήτημα είναι ότι το τραπεζικό σύστημα θα αδράξει την ευκαιρία. Κι εσύ κι εγώ να ήμασταν στη θέση των ελλήνων πολιτών, η έγνοια μας θα ήταν πώς να περάσουμε αυτήν την εβδομάδα και πιθανώς να ήμασταν κι εμείς σε κάποια ουρά σε ΑΤΜ. Θα σας θέσω, λοιπόν, το ερώτημα, πώς θα ψηφίζατε εσείς αυτήν την Κυριακή; ∆.Λ.: Θα ψήφιζα «όχι». Με την ελπίδα, όχι με την προσδοκία, ότι η τρόικα θα έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με λογική, πράγμα που σημαίνει ουσιαστική χαλάρωση των μέτρων λιτότητας που ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση. Καταρχήν, να δεχτούν πραγματική απομείωση του χρέους, διότι είναι ευρέως αποδεκτό ότι το χρέος της Ελλάδας δεν είναι βιώσιμο και σύντομα θα οδηγήσει σε χρεοκοπία. Εν τω μεταξύ, ο ελληνικός λαός θα υποφέρει περισσότερο όσο προσπαθεί να εξυπηρετήσει αυτό το χρέος. Είναι, βέβαια, πιθανό να μην γίνουν αποδεκτές αυτές οι κατευθύνσεις και να προσφέρουν κάποια ανθρωπιστική βοήθεια στη χώρα και στη συνέχεια να την αφήσουν να τα βγάλει πέρα μόνη της. Αλλά, ακόμα και αν η επιλογή ήταν μεταξύ αυτού και τη συνέχιση της ασφυξίας με το πρόγραμμα λιτότητας, θα ψήφιζα χωρίς καμία αμφιβολία «όχι». Λ.Π.: Οπωσδήποτε θα ψήφιζα «όχι» κι εγώ. Είναι ζήτημα αλληλεγγύης προς τους ανθρώπους που βρίσκονται στο χάος του σύγχρονου καπιταλισμού, το να προσφέρεις μια εναλλακτική διέξοδο. Πέρα από αυτό, νομίζω ότι ακόμα και

μια συμφωνία που θα προέβλεπε ότι η αποπληρωμή μέρους του χρέους θα πάγωνε ή θα ακυρωνόταν δεν θα ήταν αρκετή για να βγάλει την Ελλάδα από την ύφεση, στην οποία την έβαλε η ευρωπαϊκή κρίση. Χρειάζονται αναπτυξιακά μέτρα. Με τον αγώνα που διεξάγεται τώρα διεθνώς, το ερώτημα είναι αν αυτοί που θα επενδύσουν στην Ελλάδα θα είναι οι ευημερούντες καπιταλιστές ή θα υλοποιηθεί ένας δημοκρατικός οικονομικός σχεδιασμός. Κατά τη γνώμη σου Λίο, είναι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σε θέση να εφαρμόσει τη μετάβαση σε άλλο νόμισμα, τη δραχμή, εάν κληθεί; Λ.Π.: Η Ελλάδα δεν πρόκειται να κληθεί άμεσα να αντιμετωπίσει έξοδο από την ευρωζώνη. Νομίζω ότι το πραγματικό ερώτημα είναι αν οι τράπεζες διατηρούν ρευστότητα και αν η ΕΚΤ κάνει ό,τι χρειάζεται για να συντηρεί τη ρευστότητα, άσχετα με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Φαντάζομαι ότι υπάρχουν σχέδια για κάθε ενδεχόμενο, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που θα μας απασχολήσει άμεσα. Αυτή τη στιγμή αυτό που χρειάζεται να επισημάνουμε είναι ότι η θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι να παραμείνει η χώρα στο ευρώ και ότι δεν υπάρχει τρόπος να εκδιωχθεί η Ελλάδα από την ευρωζώνη. Με αυτή τη θέση θα συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις μετά από μια επικράτηση του «όχι» στο δημοψήφισμα. Οι Ευρωπαίοι εκτοξεύουν αυτήν την απειλή, αλλά δεν υπάρχει τρόπος αυτή να εφαρμοστεί άμεσα. ∆ημήτρη, πώς αντιμετώπιζει το όλο θέμα ο ελληνικός Τύπος; ∆.Λ.: Χρειάζεται να εχουμε στο νου μας ότι ο ελληνικός Τύπος κυριαρχείται από τους ολιγάρχες, οι οποίοι κατέχουν τη μεγάλη πλειοψηφία των εφημερίδων. Αυτοί οι ολιγάρχες έχουν συμφέρον να παραμείνει η Ελλάδα εντός της ευρωζώνης, σε μεγάλο βαθμό διότι αρκετοί από αυτούς έχουν χρέη σε ευρώ, οπότε, αν η Ελλάδα αλλάξει νόμισμα και αυτό υποτιμηθεί, ίσως βιώσουν χρεοκοπίες. ∆εν

αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη ότι οι εφημερίδες που ελέγχουν επιχειρούν να ανάξουν αυτήν την ψήφο σε ψήφο για την παραμονή ή όχι στο ευρώ. Όσον αφορά για την πραγματική τάση του εκλογικού σώματος, δεν έχω δει κάποια ιδιαίτερα έγκυρη δημοσκόπηση. Υπάηρξαν μία – δύο αλλά δεν μπορεί να τους αποδοθεί ιδιαίτερο βάρος, λόγω και της ρευστότητας της κατάστασης αλλά και λόγω του κάπιταλ κοντρόλ που επιβλήθηκε και που θα επηρεάσει, νομίζω, την ψήφο των πολιτών. Οι αγορές έχουν ήδη αντιδράσει στην ανακήρυξη του δημοψηφίσματος. Θέλω

“

Αυτό που αποτελεί ζήτημα εν προκειμένω και για το οποίο το αμερικανικό κράτος είναι τόσο ανήσυχο, είναι το αν θα αποτελέσει παράδειγμα το γεγονός ότι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις μπορούν να αναλάβουν έλεγχο επί της οικονομίας.

να ρωτήσω τον Λίο, πώς χειρίζονται αυτό το γεγονός οι Αμερικάνοι, εννοώ η αμερικανική ηγεσία, οι ελίτ, οι τραπεζίτες; Λ.Π.: Ο Μπάρακ Ομπάμα και ο Τζακ Λιου είναι σε συνεχή επικοινωνία με την Α. Μέρκελ και άλλους ευρωπαίους αξιωματούχους τις τελευταίες ημέρες πιέζοντας για μια συμφωνία. Νομίζω ότι είναι πολύ ανήσυχοι για τυχόν αποτυχία και τις επιπτώσεις στο παγκόσμιο σύστημα. Πάνω από όλα είναι, πιθανώς, ανησυχία για το παράδειγμα που καθιστά το κάπιταλ κοντρόλ. Εμείς στην αριστερά θα έπρεπε να είμαστε πολύ υπέρ του κάπιταλ κοντρόλ, όχι μόνο των ροών εκτός χώρας, αλλά και επί των επενδύσεων, πώς, πού και τι είδος παραγωγής προωθείται. Λίο, θα μπορούσες να δώσεις ένα παράδειγμα του κάπιταλ κοντρόλ για όσους δεν έχουν σαφή εικόνα; Λ.Π.: Ήταν πολύ κοινή πρακτική τη μεταπολεμική περίοδο. Όταν θέλεις να βγάλεις λεφτά εκτός της χώρας, δεν μπορείς να το κάνεις δίχως άδεια για συγκεκριμένο ποσό, το οποίο είναι συνήθως σχετικά χαμηλό. Αυτό ισχύει για άτομα που εμπορεύονται, εισάγουν ή εξάγουν, άτομα που κινούνται για διακοπές κ.λπ. Πέρα από αυτό, και σαφώς η γενική αρχή αυτού που αντιλαμβανόμαστε ως παγκοσμιοποίηση, η γενική αρχή πάνω στην οποία βασίζονται όλες οι διεθνείς συμφωνίες για το ελεύθερο εμπόριο, είναι η ελεύθερη κίνηση του κεφαλαίου. Συνεπώς, αυτό που αποτελεί ζήτημα εν προκειμένω και για το οποίο το αμερικανικό κράτος είναι τόσο ανήσυχο, είναι το αν θα αποτελέσει παράδειγμα το γεγονός ότι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις μπορούν να αναλάβουν έλεγχο επί της οικονομίας. * Ο ∆. Λάσκαρης είναι δικηγόρος, συνεργάτης στο καναδικό δικηγορικό γραφείο «Siskinds» όπου είναι υπεύθυνος για τις αγωγές για χρεόγραφα. Έχει εργαστεί στον ίδιο τομέα στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι και σε μεγάλο γραφείο της Γούολ Στριτ και έχει διαχειριστεί μεγάλες υποθέσεις. Ο Λίο Πάνιτς έχει έδρα στη Συγκριτική Πολιτική Οικονομία στον Καναδά. Έχει γράψει πολλά βιβλία, με το πιο πρόσφατο εκ των οποίων το: «The Making of Global Capitalism: The Political Economy of American Empire and In and Out of Crisis: The Global Financial Meltdown and Left Alternatives» (Η δημιουργία του παγκόσμιου καπιταλισμού: Η πολιτική οικονομία της αμερικανικής αυτοκρατορίας εντός και εκτός κρίσης). •

“

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΛΟΥΤΣΙΑΝΑ ΚΑΣΤΕΛΙΝΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Εξακολουθούν να επαναλαμβάνουν σε βαθμό εμμονής ότι η Ελλάδα πρέπει να κάνει μεταρρυθμίσεις, αλλά, όπως συμβαίνει εξάλλου και στην Ιταλία, δεν λένε ποτέ ακριβώς για ποιες μεταρρυθμίσεις πρόκειται και με ποιον τρόπο θα βοηθήσουν την οικονομική ανάκαμψη.

Το να αρνείται κανείς τους εκβιασμούς είναι σωστό Της Λουτσιάνα Καστελίνα

αρά τη φιλική χειρονομία, με την οποία ο Ματέο Ρέντσι υποδέχτηκε για πρώτη φορά τον νεοεκλεγμένο Έλληνα πρωθυπουργό (του δώρισε μια γραβάτα), είναι αυτός που πρόσφερε τη χειρότερη υπηρεσία στον Αλέξη Τσίπρα, όταν φθάσαμε στο δια ταύτα, λέγοντας ότι το δημοψήφισμα της Αθήνας θα έχει ως αντικείμενο τη διατύπωση θέσης υπέρ του ευρώ ή της δραχμής. Ακριβώς το αντίθετο απ’ αυτό που προσπάθησε να εξηγήσει η ελληνική κυβέρνηση, ότι δηλαδή δεν έχει καμία πρόθεση να επιλέξει την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα και να βγει από την ευρωζώνη και ότι αντίθετα θέλει να έχει μεγαλύτερη ισχύ για να επιβάλλει μια συζήτηση – που μέχρι σήμερα δεν διεξήχθη ποτέ – η οποία αφορά την ευρωπαϊκή πολιτική. Επιτέλους, κάποιος που αντί να αναζητήσει καταφύγιο πίσω από τη μοιραία φράση «μας το ζητάνε οι Βρυξέλλες», όπως μας συνήθισαν ανέκαθεν οι ευρωπαίοι κυβερνήτες, απαιτεί να πει την άποψή του για τις επιλογές που γίνονται εκεί. Είναι βέβαια αλήθεια ότι και στην ίδια την Ελλάδα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη και στη χώρα μας, υπάρχουν κάποιοι που θα ήθελαν να πουν ότι η Ένωση πέθανε και ότι έτσι είναι καλύτερα, αλλά δεν είναι αυτό το αντικείμενο του δημοψηφίσματος. Ο Τσίπρας ζητά μεγαλύτερη δύναμη για να συνεχίσει τη διαπραγμάτευση και η επιστροφή στη δραχμή είναι το αποτέλεσμα μιας οριστικής αποτυχίας της διαπραγμάτευσης. Ένα ενδεχόμενο, που αυτές τις ώρες, φαίνεται ίσως ότι έχει αποσοβηθεί, παρότι ο κύριος Τουσκ, ο πιο τραχύς από τους θεσμούς, στην τελευταία συνάντηση πέταξε έξω από το τραπέζι τους Έλληνες διαπραγματευτές, δηλώνοντας ότι «το παιχνίδι τελείωσε» (γιατί έτσι συνέβη και όχι το αντίθετο). Είναι μια μικρή ελπίδα, αλλά ήδη αποδεικνύει ότι το να αρνείται κανείς τους εκβιασμούς είναι σωστό.

Εσκεμμένη παραπληροφόρηση

∆υστυχώς όλη αυτή η μακρά διαπραγμάτευση συνοδεύτηκε από έναν επικοινωνιακό πάταγο, που δημιούργησε μεγάλη σύγχυση. Έτσι οι άνθρωποι με τις καλύτερες προθέσεις εξακολουθούν να ρωτάνε αν είναι αλήθεια ότι οι Έλληνες έχουν μια πληθώρα δημοσίων υπαλλήλων, ενώ αντίθετα έχουν, αναλογικά, τους μισούς από τη Γερμανία. Ρωτάνε αν είναι αλήθεια ότι βγαίνουν όλοι στη σύν-

ταξη στην ακμή της ηλικίας τους, ενώ ο μέσος όρος των χρόνων εργασίας στη χώρα είναι μεγαλύτερος από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η δημόσια δαπάνη για τις συντάξεις, πάντα αναλογικά, είναι η μισή της γαλλικής και ένα τέταρτο της γερμανικής. Η παραγωγικότητα είναι χαμηλή αλλά αυξήθηκε πολύ περισσότερο από ότι στην Ιταλία ή ακόμα και στη Γερμανία. Αν δούμε με λεπτομέρειες τα σημεία, που διαπραγματεύτηκε η ελληνική ομάδα και αρνήθηκε να δεχτεί τις προτάσεις των ευρωπαϊκών θεσμών, είναι δύσκολο να παραμείνουμε απαθείς μπροστά στο δίκιο που έχουν να αρνηθούν μια αύξηση του ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, είδη υγιεινής, ηλεκτρικό ρεύμα) και στο ΦΠΑ των νησιών, που ζουν, και μόνο για λίγους μήνες το χρόνο, από τον τουρισμό, όπως και να απορρίψουν την απαίτηση να ψηφίσουν ένα νόμο που επιτρέπει μαζικές απολύσεις. Αρνούνται, επίσης, να ακυρώσουν τις υπάρχουσες πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, αλλά πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι αυτές προέρχονται από ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, που απολύθηκαν και δεν έχουν πόρους για να επιβιώσουν. Αντίθετα, οι Βρυξέλλες απέρριψαν το ελληνικό αίτημα για αύξηση κατά 12% του φόρου επί των κερδών που υπερβαίνουν τα 500.000 ευρώ. Εξακολουθούν να επαναλαμβάνουν σε βαθμό εμμονής ότι η Ελλάδα πρέπει να κάνει μεταρρυθμίσεις, αλλά, όπως συμβαίνει εξάλλου και στην Ιταλία, δεν λένε ποτέ ακριβώς για ποιες μεταρρυθμίσεις πρόκειται και με ποιον τρόπο οι μεταρρυθμίσεις, που προτάθηκαν ή εφαρμόστηκαν (βλέπε job act ή Italicum στη χώρα μας) μπορούν κατά κάποιον τρόπο να βοηθήσουν την οικονομική ανάκαμψη. Μήπως η λιτότητα είναι μεταρρύθμιση ή μήπως αντίθετα είναι μια τόσο μυωπική πολιτική που την εμποδίζει; Αυτό είναι το μάθημα που παίρνουμε από την Ελλάδα: Αν, αντί να επιμένουμε σ’ αυτή τη μοναδική συνταγή, ήδη από το 2010, είχαμε θυσιάσει λίγα χρήματα, που θα επέτρεπαν τις αναγκαίες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της χώρας, δεν θα είχαμε φθάσει σ’ αυτό το σημείο. Υποτίθεται ότι οι Έλληνες εκτός από χαραμοφάηδες είναι και απατεώνες, γιατί πήραν τα χρήματα και δεν τα επιστρέφουν. Αν κάποιοι είχαν μνήμη, πράγμα που φαίνεται πλέον σπάνιο, θα θυμούνταν αυτά που έγιναν φανερά, ίσως και σε εμάς τους ίδιους για πρώτη φορά, όταν ξέσπασε το δράμα του χρέους που συσσωρεύτηκε από τις χώρες του τρίτου κόσμου, που είχαν πρόσφατα

αποκτήσει την ανεξαρτησία τους. Ήταν τη δεκαετία του ‘80 και φάνηκε ότι εκείνες οι χώρες ήταν θύματα εκείνων, που τότε δεν υπήρχε φόβος να τους αποκαλέσουμε «διακινητές». Γιατί κατ’ αυτόν τον τρόπο χρεώθηκαν πάνω από κάθε λογική έννοια: λόγω της επίμονης προσφοράς να μεταβούν σε ένα άχρηστο και βλαβερό καταναλωτικό μοντέλο, λόγω του οποίου δεν υπήρχαν πλέον πόροι και το οποίο επιβλήθηκε επειδή συνέφερε τους δανειστές, που ήρθαν μετά να ζητήσουν το λογαριασμό. Η Ελλάδα δεν είναι Αφρική, αλλά μεγάλο μέρος του χρέους συσσωρεύτηκε ακριβώς κατ’ αυτόν τον τρόπο, εξαιτίας τραπεζών και επιχειρήσεων χωρίς ενδοιασμούς, κυρίως γερμανικών αλλά όχι μόνο, που κατά τα άλλα σήμερα αποζημιώθηκαν με ευρωπαϊκό δημόσιο χρήμα.

Κοινός χώρος με διαφορετικό μοντέλο

Όταν, λίγο μετά την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, το ’81, φθάσαμε στο εξάμηνο της προεδρίας, που ανατέθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, ο τότε υπουργός εξωτερικών της κυβέρνησης Παπανδρέου, Χαραλαμπόπουλος, δήλωσε: «∆εν μπορούμε να μείνουμε σιωπηλοί απέναντι σε μια πολιτική γραμμή, που δεν λαμβάνει υπόψη της το γεγονός ότι μια Ευρώπη εννέα μελών ήταν μια Ένωση εννέα πλούσιων χωρών, και ότι μια Ένωση δέκα μελών, και ακόμη περισσότερο όταν θα είναι δώδεκα με την προσεχή είσοδο της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, θα υποφέρει λόγω μιας δραματικής απόστασης βορρά-νότου, για την αντιμετώπιση της οποίας θα είναι αναγκαία μια ευρεία μεταφορά δημόσιων πόρων και ένα κρατικό σχέδιο, που θα στοχεύει στη ρύθμιση των άγριων κανόνων της αγοράς». Επρόκειτο για μια σοφή πρόβλεψη, που τελικά η ελληνική σοσιαλιστική κυβέρνηση ξέχασε, ακόμη και όταν οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις ήταν πλειοψηφία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει καμία ουσιαστική τροποποίηση της πολιτικής γραμμής της Ένωσης. Εξάλλου, τότε ακριβώς αποφασίστηκε η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων χωρίς να ληφθεί κανένα μέτρο ελέγχου και φορολογικής ενοποίησης. Ο Ρέντσι θα είχε μια καλή ευκαιρία να επαναφέρει τη συζήτηση αυτή και να επιβάλλει το δίκιο των ευρωπαϊκών χωρών στη Μεσόγειο, ενάντια στη λογική της παράλογης και λανθασμένης

ομογενοποίησης, που έχει την απαίτηση να υιοθετεί ανάλογες γραμμές οικονομικής πολιτικής για τόσο διαφορετικές πραγματικότητες. Βολεύει, φυσικά. Εκτός κι αν έχουν στο νου τους μια Ένωση χωρίς τους κουρελήδες του νότου, που από πάνω είναι και κομμουνιστές. «Μια Ευρώπη χωρίς τη Μεσόγειο θα ήταν, όπως έγραψε ο Πέρεντραγκ Ματβέγιεβιτς, ένας ενήλικας χωρίς την παιδική του ηλικία». ∆ηλαδή ένα τέρας. Όταν άκουσα προχθές κατά τη διάρκεια των ίδιων ραδιοφωνικών ειδήσεων ότι τα τελευταία νέα από τις Βρυξέλλες αφορούσαν ένα τυρί χωρίς γάλα, μια σοκολάτα χωρίς σοκολάτα, και κυρίως μια περιοχή χωρίς μετανάστες, μου ήρθε να πω πηγαίνετε όλοι στο διάβολο! Όμως δε γίνεται. Με την παγκοσμιοποίηση χάσαμε αυτή την κυριαρχία, που μας επέτρεπαν τα εθνικά κράτη. Σε παγκόσμιο επίπεδο είναι σχεδόν αδύνατο να δημιουργήσουμε θεσμούς, που να μας επιστρέφουν τουλάχιστον ένα μέρος της. Η μόνη ελπίδα είναι να την ανασυστήσουμε σε ένα ευρύτερο επίπεδο από το εθνικό και πιο περιορισμένο από το παγκόσμιο, εκείνο των μεγάλων περιφερειών, στις οποίες ο κόσμος μπορεί να αρθρωθεί. Η Ευρώπη είναι μια απ’ αυτές. Η συζήτηση όμως ισχύει μόνο αν ο κοινός χώρος δεν είναι μόνο κομμάτι της αγοράς, αλλά μια επιλογή, ένα διαφορετικό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, μια θετική επανερμηνεία μιας κοινής παράδοσης. Η διαπραγμάτευση της Αθήνας μας βοηθάει, τελικά, να πάμε προς αυτή την κατεύθυνση και γι’ αυτό πρέπει να την στηρίξουμε.

“

Η μόνη ελπίδα είναι να ανασυστήσουμε την κυριαρχία σε ένα ευρύτερο επίπεδο από το εθνικό και πιο περιορισμένο από το παγκόσμιο, εκείνο των μεγάλων περιφερειών, στις οποίες ο κόσμος μπορεί να αρθρωθεί. Η Ευρώπη είναι μια απ’ αυτές.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΑΛΛΟ ΑΚΤΙΒΙΣΤΗ ΜΠΡΟΥΝΟ ΛΑΜΟΥΡ

«Ιδιωτικοποιούμε το κέρδος, εθνικοποιούμε τη χασούρα»

Ο Μπρούνο Λαμούρ μιλά στην «Εποχή» για την πολιτική και οικονομική κρίση της Ευρώπης. Είναι γάλλος ακτιβιστής, που εδώ και τριάντα χρόνια δραστηριοποιείται σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης και οικολογίας. Πολύ σημαντική για την πολιτική του συνειδητοποίηση υπήρξε η εμπειρία του στο Καμερούν. ∆ίδαξε την ίδια περίπου περίοδο που βρέθηκε εκεί το ∆ΝΤ και έζησε τις επιπτώσεις της τεράστιας υποβάθμισης στην οργάνωση της ζωής, στη δημόσια υγεία και την εκπαίδευση. Επιπτώσεις που υφίστανται ακόμη. Είναι, επίσης, πρόεδρος του αριστερού και οικολογικού κινήματος πολιτών «Ρούζβελτ», που δημιουργήθηκε το 2012, προκειμένου να ασκήσει πίεση στην κυβέρνηση, προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα κατά της λιτότητας και αντιμετώπισης της κρίσης.

Τη συνέντευξη πήρε η Σοφία Ξυγκάκη

Ο Σόιμπλε έχει δηλώσει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να καταστρέψει την Ευρώπη, παρουσιάζοντας τη σημερινή εικόνα της Ευρώπης άκρως εξιδανικευμένη. Φυσικά δεν έχω την ίδια ιδέα με τον Σόιμπλε για την Ευρώπη. Θα έπρεπε να είναι η Ευρώπη της αλληλεγγύης. Θα έπρεπε να μην έχουμε φτιάξει μια οικονομική μόνο ένωση, αλλά μια πραγματική πολιτική ομοσπονδία. ∆ιαρκώς η γαλλική κυβέρνηση αναφέρεται στην ανάπτυξη και πώς θα επανέλθει η οικονομική ευημερία. Από τη δεκαετία του ’60, όμως, υπάρχει μείωση της ανάπτυξης, δεν προέκυψε τα τελευταία χρόνια. Για το «κίνημα Ρούζβελτ» τα οικονομικά θέματα συνδέονται άμεσα με τα οικολογικά. Όταν ο Ολάντ πουλά Μιράζ υπάρχει ανάπτυξη, γιατί δουλεύει κόσμος. Αυτή είναι μια ανάπτυξη με την οποία δεν συμφωνούμε πολιτικά. Η Γαλλία κατασκευάζει και πουλά πυρηνικά εργοστάσια. Ο ηλεκτρισμός στη Γαλλία προέρχεται κατά 80% από πυρηνική ενέργεια, ενώ από τη Φουκουσίμα και μετά υπάρχουν νέοι κανονισμοί, που απαιτούν μεγάλες επενδύσεις και τις πληρώνει ο Γάλλος ηλεκτροδοτούμενος. Πριν, όταν η επιχείρηση πυρηνικής ενέργειας είχε κέρδη, ήταν ιδιωτική. Όταν άρχισαν να μειώνονται, ένα μέρος της ενσωματώθηκε στη δημόσια υπηρεσία. Ιδιωτικοποιούμε το κέρδος, εθνικοποιούμε τη χασούρα. Ποιες είναι οι επιπτώσεις στη γαλλική κοινωνία από τη μετατόπιση της πολιτικής ζωής προς τα δεξιά; Το σοσιαλιστικό κόμμα υιοθετεί νεοφιλελεύθερη πολιτική και η δεξιά ξενοφοβικές και εθνικιστικές θέσεις. Βασική επίπτωση είναι ότι οι πολίτες δεν ψηφίζουν πια, παρά μόνο στις προεδρικές εκλογές. Στις βουλευτικές, τις δημοτικές και τις περιφερειακές δεν συμμετέχουν. Για παράδειγμα, στις τελευταίες ευρωεκλογές είχαμε 65% αποχή. Έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην πολιτική. Στη Γαλλία κάθε κόμμα προσπαθεί ακόμα να διατηρεί την ταυτότητά του, έστω και με λίγους οπαδούς. Η δεξιά δεν συνεργάζεται με την άκρα δεξιά, αλλά δανείζεται τις

ιδέες της. Οι πολιτικοί ηγέτες που στηρίζονται μόνο στην ανάπτυξη. Όταν δεν υπάρχει αυτή, δεν έχουν τίποτα να προτείνουν.

“

Υπερχρεωμένη όλη η Ευρώπη

Ή προτείνουν λιτότητα… Το εθνικό ακαθάριστο προϊόν της Ελλάδας είναι το 3% του εθνικού ακαθάριστου της Ευρώπης. Οπότε είναι καθαρά πολιτικό το θέμα. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν είναι μόνο τα κράτη χρεωμένα, αλλά είναι επίσης χρεωμένες και οι επιχειρήσεις. Στην Αγγλία που είναι λιγότερο χρεωμένο το κράτος, το ιδιωτικό χρέος είναι

λείπουν, δηλαδή, τα μισά χρόνια. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στη Γαλλία δέκα εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Γίνονται περικοπές σε νευραλγικούς τομείς, όπως στην Υγεία. Στα νοσοκομεία όποιοι συνταξιοδοτούνται δεν αντικαθίστανται, κι έτσι όσοι μένουν, μετά βίας ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις. Σε ό,τι αφορά στην κοινωνική πρόνοια, υπάρχουν ομάδες πολιτών, όπως οι άστεγοι, που δεν μπορούν να πάρουν επίδομα, καίτοι το δικαιούνται, καθώς έχουν δυσκολέψει πολύ οι διαδικασίες και δεν αντέχουν ψυχικά και σωματικά να αντιμετωπίσουν όλη τη γραφειοκρατία. Υπάρχει, όμως, και μεγάλο πισωγύρισμα στο μεταναστευτικό και την ιθαγένεια, όπου καταργούνται ή προτείνεται να καταργηθούν νόμοι 300 χρόνων. Από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά υπήρχε το δικαίωμα του εδάφους και όχι μόνο του αίματος σε ό,τι αφορά στη γαλλική υπηκοότητα. Έτσι, όποιος γεννιόταν στη Γαλλία αυτόματα έπαιρνε την υπηκοότητα. Εδώ και 25 χρόνια, η δεξιά έχει αλλάξει το νόμο και το παιδί από τη στιγμή που γεννιέται και μέχρι να φτάσει τα δεκαοκτώ, δεν έχει γαλλική υπηκοότητα, αλλά τη

∆ιαδήλωσαν για να συμπαρασταθούν και να δείξουν αλληλεγγύη στην Ελλάδα. Γνωρίζουν ότι οι αποφάσεις που παίρνονται για την Ελλάδα θα έχουν αντίκτυπο, τόσο πολιτικό όσο και οικονομικό, σε αυτό που ονομάζουμε ιδέα της Ευρώπης.

εννιά φορές περισσότερο από το εθνικό ακαθάριστο προϊόν της Αγγλίας. Ζούμε, δηλαδή, πάνω σε φούσκες. Τα κέρδη των επιχειρήσεων δεν καλύπτουν το χρέος της κάθε επιχείρησης. Αυτό είναι πολύ πιο επικίνδυνο από το χρέος της Ελλάδας. Στη Γαλλία, κάθε χρόνο, αυξάνεται ο αριθμός των συνταξιούχων με υπερβολικά μικρή σύνταξη. Η σύνταξη μειώνεται εξαιτίας των πολλών χρόνων ανεργίας. Γενικά, το πρόβλημα της ανεργίας εστιάζεται στους νέους, στους οποίους αγγίζει το 25%, και σε όσους είναι πάνω από πενήντα χρονών. Κυρίως δουλεύουν οι ηλικιακές ομάδες από 30 έως 50. Για να έχεις πλήρη σύνταξη, πρέπει να έχεις συμπληρώσει 42 χρόνια εργασίας – σου

ζητάει με την ενηλικίωση του. Πρόσφατα, ο Σαρκοζί που είναι ικανός δημαγωγός και βρίσκει τρόπους για να έρχεται στο προσκήνιο, είπε στο κόμμα του ότι θα έπρεπε να ξανασκεφτούνε το droit du sol, το δικαίωμα του εδάφους. Αυτό είναι αίτημα του Εθνικού Μετώπου της Λεπέν.

Το αντίκτυπο της Ελλάδας

Ο Ολάντ τελευταία είχε μια αναλαμπή με το ελληνικό πρόβλημα, όπως κι ο Σαπέν. Μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος, ταυτίστηκε με τους Γερμανούς, λέγοντας ότι το «όχι», σημαίνει όχι στην Ευρώπη. Ποτέ δεν ξέρουμε τι σκέπτεται ο Ολάντ. Συχνά μας ρωτούν τι σκέπτον-

«Μαζί με τους Έλληνες. Ενάντια στη λιτότητα, για τη δημοκρατία». Από την καμπάνια αλληλεγγύης για την Ελλάδα, του κινήματος Ρούζβελτ. ται οι Γάλλοι. Οι Γάλλοι, η κοινή γνώμη δηλαδή, έχουν υιοθετήσει τη νεοφιλελεύθερη ρητορική. Είχαν σοκαριστεί, επειδή η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωζώνη με ψεύτικα στοιχεία. Ανακάλυψαν, επίσης, πρόσφατα τη διαφθορά που επικρατεί στην Ελλάδα. Έχει επικρατήσει η προπαγάνδα ότι η διαφθορά είναι πολύ μεγάλη στην Ελλάδα και έτσι ξεχνάμε τη δική μας. Ας μη ξεχνάμε ότι ο υπουργός προϋπολογισμού, Ζερόμ Καϊζάκ, καταδικάστηκε για φοροδιαφυγή. Στη Γαλλία μέγιστο πρόβλημα είναι οι φορολογικοί παράδεισοι. Πολυεθνικές, όπως τα Στάρμπακς, δίνουν αποδείξεις, αλλά υπάρχει ρύθμιση, ώστε να μη φαίνονται τα κέρδη της επιχείρησης και να καταλήγουν στους φορολογικούς παραδείσους. Στην Ελλάδα, δηλαδή, μιλούν για τον εστιάτορα που δεν δίνει απόδειξη για να πληρώσει λιγότερη εφορία, ενώ στη Γαλλία δίνει, αλλά φοροδιαφεύγει νόμιμα. Στις τελευταίες διαδηλώσεις συμπαράστασης που έγιναν στη Γαλλία, οι Γάλλοι που συμμετείχαν εξέφρασαν ανησυχία και για την κατάσταση στη χώρα τους; Όχι, διαδήλωσαν για να συμπαρασταθούν και να δείξουν αλληλεγγύη στην Ελλάδα. Γνωρίζουν ότι οι αποφάσεις που παίρνονται για την Ελλάδα θα έχουν αντίκτυπο, τόσο πολιτικό όσο και οικονομικό, σε αυτό που ονομάζουμε ιδέα της Ευρώπης.

Τελικά, κατά πόσο ακολουθεί η Γαλλία την πολιτική της Γερμανίας;

Οι Γάλλοι κι οι Γερμανοί μετά από τρεις πολέμους, εκ των οποίων οι δύο παγκόσμιοι, διστάζουν πολύ να δημιουργήσουν μεγάλες εντάσεις τώρα. Οι Γάλλοι έχουν εξιδανικευμένη εικόνα για την ανάπτυξη της Γερμανίας. Νομίζουν ότι η ανεργία δεν πλήττει του Γερμανούς όσο τους Γάλλους. Στην πραγματικότητα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο φτώχειας, διότι πολλοί δουλεύουν με μειωμένο ωράριο. Όχι γιατί το επιθυμούν, αλλά γιατί δεν υπάρχει δουλειά. Μόνο οι Γάλλοι που ενημερώνονται καλύτερα, το γνωρίζουν αυτό. Η πλειοψηφία πιστεύει ότι έχουν ανάπτυξη κι ότι πρέπει να τους μιμηθούμε.

“

στα δίκτυα του κόσµου

∆ΙΕΘΝΗ

Η Ελλάδα είναι ένα εργαστήριο για το τι έχει προγραμματιστεί σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι, το ελληνικό “όχι” είναι προς το συμφέρον όλων των ευρωπαϊκών λαών.

www.resistenciahonduras.net

Θυμόμαστε το πραξικόπημα

∆εκάδες χιλιάδες  άνθρωποι συμμετείχαν την Κυριακή στο κάλεσμα του

Μετώπου Αντίστασης της Ονδούρας, σε μια διαδήλωση διαμαρτυρίας για την έκτη επέτειο του πραξικοπήματος που ανέτρεψε τον πρόεδρο Μανουέλ Σελάγια. Ήταν ξημερώματα της 28ης Ιουνίου του 2009, λίγες ώρες πριν αρχίσει το δημοψήφισμα για τις συνταγματικές αλλαγές, όταν εκατοντάδες πάνοπλοι στρατιώτες μπήκαν στο προεδρικό μέγαρο και συνέλαβαν τον Σελάγια και, αφού αρχικά τον μετέφεραν σε μια αεροπορική βάση, μετά τον απέλασαν στην Κόστα Ρίκα.

www.p-crc.org

Σρεμπρένιτσα, 20 χρόνια μετά

Με στόχο τη συλλογή ενός εκατομμυρίου οστών, συνεχίζεται η προσπάθεια εκατοντάδων αντιπολεμικών ακτιβιστών και συγγενών θυμάτων της σφαγής στην Σρεμπρένιτσα, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από τη μεγαλύτερη εθνοκάθαρση που έγινε στην Ευρώπη στον 20ό αιώνα, η οποία στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 8.000 Βόσνιους. Η πρωτοβουλία αποτελεί μια προσπάθεια οικοδόμησης της ειρήνης και ανάδειξης της ιστορικής μνήμης, ενώ η έκθεση έχει προγραμματιστεί να γίνει στις 11 Ιουλίου στην Σρεμπρένιτσα.



www.paho.org

Η Κούβα είναι εδώ

Από την Τρίτη, η Κούβα  είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που εξαλείφει τη

μετάδοση του ιού του AIDS και της σύφιλης από τη μητέρα στο παιδί, σύμφωνα με ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Ο υπουργός Υγείας, Ρομπέρτο Μοράλες Οτζέντα δήλωσε ότι η Κούβα είναι έτοιμη να βοηθήσει και άλλες χώρες της περιοχής και αναφέρθηκε στην πολιτική βούληση που υπάρχει και στις τεράστιες δυνατότητες του συστήματος υγείας που ιδρύθηκε μετά το θρίαμβο της κουβανικής επανάστασης.

∆ημήτρης Γκιβίσης givisisdim@yahoo.gr

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Γενναία απόφαση το δημοψήφισμα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΤΡΕΪ ΧΟΥΝΚΟ, ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΤΟΥ «DIE LINKE»

Τη συνέντευξη πήρε ο ∆ημήτρης Γκιβίσης

Πώς βλέπετε την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να γίνει δημοψήφισμα; Είναι αναφαίρετο δικαίωμα του ελληνικού λαού να επιλέγει και είναι μια γενναία απόφαση της κυβέρνησης να αφήσει τους ανθρώπους να επιλέξουν. Καθώς προέρχομαι από μια χώρα όπου οι άνθρωποι στερούνται το δικαίωμα στα δημοψηφίσματα και όπου δεν υπήρξε ποτέ οποιοδήποτε δημοψήφισμα από το 1945, κανείς δεν θα τολμούσε να αμφισβητήσει αυτό το δικαίωμα. Ως εισηγητής για την πολιτική λιτότητας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE), ζήτησα μια πιο δημοκρατική συμμετοχή των λαών στις εμπλεκόμενες χώρες, συμπεριλαμβάνοντας και τα δημοψηφίσματα. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία. Είναι σκανδαλώδες ότι τα θεσμικά όργανα της τρόικας και οι ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να αποτρέψουν μια τέτοια δημοκρατική συμμετοχή, όπως έκαναν ήδη και το 2011 στην Ελλάδα. Ας θυμηθούμε, επίσης, τη γενναία απόφαση για δύο δημοψηφίσματα στην Ισλανδία για να μην διασωθούν οι ιδιωτικές τράπεζες, στον απόηχο της οικονομικής κατάρρευσης το 2008-2009. Ήταν ο τότε ηγέτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος παρενέβη στην Ισλανδία για να προσπαθήσει να αποτρέψει το δημοψήφισμα. Η απόφαση των Ισλανδών να μη δεχτούν αυτού του τύπου τη «διάσωση», έθεσε τον ακρογωνιαίο λίθο για μια καλή έκβαση της εξόδου από την κρίση. Το ελληνικό «όχι» θα μπορούσε να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Τι πιστεύετε ότι θα σημάνει για τους λαούς της Ευρώπης η νίκη του «όχι»; Ένα ελληνικό «όχι» θα μπορούσε όχι μόνο να υπονομεύσει τον αυταρχικό τρόπο με τον οποίο οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης χειρίζονται τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση, αλλά και να αμφισβητήσει ολόκληρη τη νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής

Ένωσης ήταν ήδη σκληρές, αλλά μέσα στην κρίση του ευρώ, το ∆ημοσιονομικό Σύμφωνο και δύο νέα σκληρά πακέτα έθεσαν ακόμα πιο αυστηρά όρια στα κράτη - μέλη, που δεν μπορούν να ξεπεραστούν με τις δημοκρατικές αποφάσεις του κυρίαρχου λαού. Η Ελλάδα είναι ένα εργαστήριο για το τι έχει προγραμματιστεί σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι, το ελληνικό «όχι» είναι προς το συμφέρον όλων των ευρωπαϊκών λαών. Πολλοί πιστεύουν ότι πίσω από τη σκληρή στάση των δανειστών απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση, κρύβεται ο βαθύτερος στόχος να δώσουν ένα μάθημα στους λαούς της Ευρώπης, ότι δεν υπάρχει καμία εναλλακτική λύση απέναντι στην κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού. Ποια είναι η άποψη σας; Υπάρχει έντονο πολιτικό ενδιαφέρον για να σταματήσει το ελληνικό πείραμα της πολιτικής αμφισβήτησης του νεοφιλελεύθερου μοντέλου στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να φτάσουν σε μια συμβιβαστική λύση, χωρίς να αλλάξουν ριζικά το χαρακτήρα τους. Όμως, ενώ η ελληνική κυβέρνηση έδειξε ότι θα μπορούσε να αλλάξει ή να κάνει κάποια βήματα αρκετά γρήγορα, θεωρώ ότι είναι μακρύς ο δρόμος για να αλλάξει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως προς τον προσανατολισμό των κυβερνήσεων των κρατών μελών και των ευρωπαϊκών θεσμών και συνθηκών. Πολλοί θεωρούν ότι το ελληνικό ζήτημα αναδεικνύει και το ευρωπαϊκό ζήτημα και ότι στην Ελλάδα αυτές τις μέρες κρίνεται σε μεγάλο βαθμό και το μέλλον της Ευρώπης. Τι λέτε; Πράγματι, δεν υπάρχει ελληνική κρίση, αλλά κρίση στην ευρωζώνη. Μια πραγματική λύση για την Ελλάδα μπορεί να βρεθεί μόνο μέσω μιας ευρωπαϊκής λύσης, που ελπίζω να έρθει αργά ή γρήγορα. Είτε κερδίσουμε είτε χάσουμε στο ελληνικό δημοψήφισμα, αυτό θα έχει ισχυρές επιπτώσεις για την ανάπτυξη σε όλα τα άλλα κράτη και για την κοινή συνείδηση των λαών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά ακόμη και αν ο ελληνικός λαός καταρρεύσει, οι αγώνες

του τελευταίου διαστήματος δεν θα είναι μάταιοι. Τι επιπτώσεις θεωρείτε ότι θα έχει για την ευρωζώνη ένας ενδεχόμενο Grexit; Αυτό είναι δύσκολο να το πω. Πρώτον, δεν δέχομαι την απειλή «να διώξουμε τους Έλληνες», καθώς αυτό θα αποτελούσε παραβίαση των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ∆εύτερον, πιστεύω ότι υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι για την ευρωζώνη, όχι μόνο από τις κερδοσκοπικές επιθέσεις σε διάφορες χώρες που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν, αλλά και επειδή αυτό θα μπορούσε να αλλάξει τις πολιτικές συζητήσεις σε όλη την Ευρώπη. Αν οι «ισχυρότερες» χώρες αποφασίσουν να εκφοβίσουν τις «ασθενέστερες», μια τέτοια ενέργεια θα οδηγούσε σε νέες διασπάσεις και μεγαλύτερες συγκρούσεις σε βάρος όλων των λαών. Πρόσφατα ήσασταν στην Αθήνα προσκεκλημένος της Επιτροπής για τον Λογιστικό Έλεγχο του Χρέους. Ποια θεωρείτε ότι μπορεί να είναι μια ευρωπαϊκή λύση για το χρέος της περιφέρειας; Το χρέος από μόνο του δεν είναι πρόβλημα. Εύκολα μπορεί να αναδιαρθρωθεί, όπως συνέβη συχνά στην Ιστορία, αν υπάρχει πολιτική βούληση. Η διάσκεψη του Λονδίνου, το 1953, για το γερμανικό χρέος είναι ένα παράδειγμα. Αλλά τώρα το χρέος χρησιμοποιείται για να εκβιάσει χώρες όπως η Ελλάδα και για να επιβάλει οικονομικά προγράμματα τα οποία δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν ποτέ χωρίς αυτόν τον εκβιασμό. Έτσι, ο λογιστικός έλεγχος αποτελεί ένα καλό μέσο για την αντιμετώπιση αυτής της στρατηγικής. Ζητάω μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος από τα κράτη μέλη, τα οποία πρέπει να ελέγξουν το χρέος, για να διαγραφεί μέρος του -ίσως όχι μόνο για την περιφέρεια- και να βρεθεί μια κοινή αναδιάρθρωση του χρέους. ∆ιαφορετικά, θα δούμε περισσότερες χώρες να αντιμετωπίζουν τα αβάσταχτα χρέη και τις κοινωνικές συνέπειες από τις πολιτικές της λιτότητας, που οδηγούν σε όλο και περισσότερες νέες κρίσεις ή ακόμα και σε μονομερή αθέτηση. •

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Αλληλεγγύη με την Ελλάδα

∆ΙΕΘΝΗ

α κόμματα της αριστεράς, συνδικάτα, συνδικαλιστικές οργανώσεις και κοινωνικά κινήματα συνεχίζουν τις μαζικές τους εκδηλώσεις συμπαράστασης με τον ελληνικό. «Η Ελλάδα σήμερα ζει μια καταστροφική κατάσταση γιατί επιχειρούν το ∆ΝΤ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να της επιβάλουν για μια ακόμα φορά –παρά τη θέληση του λαού της και της εκλεγμένης κυβέρνησης - τις πολιτικές της λιτότητας. Η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε στα σχέδιά τους μετά τη διακοπή των διαπραγματεύσεων την προηγούμενη Παρασκευή και αποφάσισε να προχωρήσει στην προκήρυξη δημοψηφίσματος για να αποφασίσει ο λαός αν δέχεται ή όχι τα σχέδια των Βρυξελλών και του Βερολίνου. «Μετά από αυτό, οι μάσκες έπεσαν. Οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι έτοιμοι ακόμα και να περιφρονήσουν τη λαϊκή θέληση να εμποδίσουν την εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής απ’ αυτή της λιτότητας» τονίζουν με κοινή τους ανακοίνωση οι μεγάλες γαλλικές συνομοσπονδίες CGT, FO, FSU και Αλληλεγγύη που διαδήλωσαν την περασμένη Πέμπτη μαζί με άλλες οργανώσεις στο Παρίσι. Την επομένη πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση στις Βρυξέλλες. Κοινό σημείο όλων των διαδηλώσεων στις ευρωπαϊκές πόλεις είναι η έκφραση της βοήθειας προς τον ελληνικό λαό, η απόρριψη των μεθοδεύσεων που εκπορεύονται από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Μεθοδεύσεις επικίνδυνες γιατί πέρα από τις αντικοινωνικές τους πρακτικές μπορούν να προκαλέσουν επικίνδυνες παρενέργειες αφού αρνούνται πεισματικά να δεχθούν τις λαϊκές επιλογές. Ταυτόχρονα η περίπτωση της Ελλάδας έχει προκαλέσει έντονες πολιτικές και ιδεολογικές συζητήσεις. ∆ημοσιεύουμε σήμερα το άρθρο του Μπρούνο Άμπλε «Η Ελλάδα η ελπίδα για την εναλλακτική αριστερά» και του Πασκάλ Ρισέ «Ευρώπη: Καλώς ήρθατε στους τρελούς»

Η Ελλάδα, η ελπίδα για μια εναλλακτική αριστερά Μ.Κ.

Ζαν Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε ότι είναι «βαθύτατα ενοχλημένος από το θέαμα» που προβάλλουν τα ευρωπαϊκά μίντια, ξεχνώντας ότι και ο ίδιος είναι μέρος του σόου, αναφέρει ο αρθρογράφος. Ωστόσο έχει δίκιο να είναι ενοχλημένος όχι μόνο για όσα συνέβησαν την τελευταία εβδομάδα αλλά και για τα καταστροφικά αποτελέσματα της πολιτικής της τρόικας που επιμένει να τα επιβάλει ακόμα για μια ακόμα φορά στην Ελλάδα.

Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της ευρωζώνης

Τι να πει κανείς σήμερα για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ); Οι ηγέτες της με τις ενέργειές τους φρόντισαν να προκαλέσουν τον τραπεζικό πανικό με μόνο στόχο να αποδυναμώσουν την κυβέρνηση Τσίπρα που πήρε την απόφαση για το δημοψήφισμα. Μια επιλογή που είναι η καλύτερη όπως είχε κάποτε υποστηρίξει ο Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Την περασμένη Κυριακή το BBC μετέδωσε την πληροφορία ότι η ΕΚΤ θα διακόψει την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες. ∆εν αναρωτήθηκε κανείς πως προέκυψε αυτή η πληροφορία και από πού. Η απόφαση της ΕΚΤ που βγήκε αργότερα μιλούσε μόνο για πάγωμα. Η συνέχεια ήταν λογική και αναμενόμενη. Η ελληνική κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη να ανακοινώσει το κλείσιμο των τραπεζών και τον έλεγχο των κεφαλαίων. Ο Γ. Βαρουφάκης είπε, πως η ΕΚΤ παραβιάζει τη νόμιμη υποχρέωσή της να διατηρήσει και να σταθεροποιήσει τις τράπεζες της ευρωζώνης, ανεξάρτητα εάν έχουν νόμιμα δίκαιο ή άδικο. Είναι σαφές ότι κατά βάθος έχει δίκιο ο έλληνας υπουργός. Όταν η ΕΚΤ μπορεί χωρίς καμία τιμωρία να δρα κατ’ αυτόν τον τρόπο, επιχειρώντας να αποσταθεροποιήσει μια νόμιμη κυβέρνηση χωρίς να παρέχει τη ρευστότητα κανονικά σε όλες τις κεντρικές τράπεζες που ανήκουν σ’ αυτή. Τότε κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της ευρωζώνης. Η στάση της ΕΚΤ σηματοδοτεί επίσης αυτό που είναι προφανές: η ένταξη στο ευρώ δεν είναι «αμετάκλητη».

Η πολιτική της τρόικας να εξαναγκάσει την ελληνική κυβέρνηση να αναδιπλωθεί ή και να την ανατρέψουν έγινε φανερή από τις διαπραγματεύσεις όταν επιδίωκε να αποσπάσει όλο και περισσότερες παραχωρήσεις από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Με το δημόσιο λόγο επιχειρούσαν να συσκοτίσουν τα πράγματα και να ενοχοποιήσουν την ελληνική κυβέρνηση. Η Άνγκελα Μέρκελ σε συνέντευξή της εξέφρασε την απορία της πως η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε μια τόσο γενναιόδωρη προσφορά (!) Ουδείς όμως είδε την προσφορά αυτή. Θα αρκούσε να συγκρίνει κανείς το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ με τις διαδοχικές την προτάσεις που έγιναν προς τους θεσμούς για να διαπιστώσει ότι η ελληνική κυβέρνηση επεδίωκε να επιτευχθεί μια ειλικρινής συμφωνία. Για την τρόικα το πρόβλημα δεν είναι από πού θα συγκεντρωθούν τα χρήματα, αλλά αν θα περικοπούν οι δημόσιες δαπάνες. Οι αυξήσεις των φόρων δεν είναι ο πρωταρχικός στόχος των δανειστών. Τη μόνη αύξηση φόρων που δέχεται είναι αυτή του ΦΠΑ… Έτσι δεν είναι τυχαίο ότι απορρίπτει τις προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης για φορολόγηση των μεγάλων επιχειρήσεων.

Ο μύθος του χρέους

Πώς να πιστέψει κανείς τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ που ισχυρίστηκε ότι κανείς δεν ζήτησε τη μείωση των συντάξεων τη στιγμή μάλιστα που όλοι γνωρίζουν πως είναι ένα από τα κεντρικά σημεία των διαφωνιών; Ωστόσο, όταν τόνισε με έμφαση ότι οι Έλληνες θα πρέπει να ψηφίσουν «ναι» στο δημοψήφισμα όποιο και αν είναι το ερώτημα. Ήταν ολοφάνερη η προσπάθεια του ίδιου και της τρόικας να πετύχει μια συνθηκολόγηση χωρίς όρους της ελληνικής κυβέρνησης. Σε αυτή τη στρατηγική της συνθηκολόγησης το χρέος είναι το βασικό εργαλείο. Όλος ο κόσμος γνωρίζει, ασφαλώς και οι ηγέτες της Γερμανίας ότι αυτό είναι αβάσταχτο και μη εξυπηρετήσιμο και γι’ αυτό η αναδιάρθρωσή του είναι αναπόφευκτη. Ο μύθος, όμως, αυτός βοηθάει στη

συνέχιση της εξυπηρέτησης του χρέους. Επιτρέπει τη διαιώνιση της πολιτικής του εκβιασμού της Ελλάδας για να προσφεύγει πάντα για «βοήθεια» στους δανειστές, να αντλεί ποσά για να εξυπηρετήσει το χρέος και ταυτόχρονα να δέχεται αφόρητες πιέσεις για να προχωρήσει στις λεγόμενες «δομικές μεταρρυθμίσεις», που αφορούν την απορρύθμιση στην αγορά εργασίας και την υποβάθμιση των κοινωνικών υπηρεσιών. Η απόρριψη αυτού του μοντέλου από τον ελληνικό λαό καταπλήσσει και εξοργίζει τους τεχνοκράτες και τους ηγέτες της Ευρώπης. Ο Κλάους Ρέγκλινγκ διευθυντής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Αλληλεγγύης σε μια συζήτηση με εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ του εξήγησε πως αυτό που έχει να κάνει η Ελλάδα είναι να αποδεχθεί το υπάρχον «οικονομικό μοντέλο» και να αναλάβει

τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή την πραγματικότητα. Γιατί όλες αυτές οι ιστορίες, άρνησης της λιτότητας δεν είναι παρά μια άρνηση της πραγματικότητα, ισχυρίστηκε. Το ερώτημα που τίθεται τώρα δεν είναι να μάθουμε αν οι Έλληνες μπροστά στις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν θα υποχωρήσουν στην τρόικα, θα δεχθούν τις απαιτήσεις της και τελικά θα ψηφίσουν «ναι» στο δημοψήφισμα. Πρόκειται για κάτι ακόμα βαθύτερο για τη στάση των άλλων ευρωπαίων απέναντι στο φιλελεύθερο μοντέλο που οι τεχνοκράτες και οι κυβερνήσεις τους θέλουν να τους επιβάλουν. Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για την τελευταία ευκαιρία να διατηρήσουμε ζωντανή την εναλλακτική αριστερά της Ευρώπης.

Ευρώπη: Καλώς ήρθατε στους τρελούς!

«Μ

Απόσπασμα από κείμενο του Πασκάλ Ρισέ

ε την όλο και πιο αυστηρή λιτότητα το ελληνικό δράμα συνεχίζεται και οξύνεται. Το Βερολίνο και το Παρίσι με το πείσμα τους κυρίως και από φόβο οδηγούν την κατάσταση σε μια συνολική έκρηξη», γράφει ο αρθρογράφος του «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» που παρακολουθεί τις διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους δανειστές. ∆ιαπραγματεύσεις που έχουν όλα τα στοιχεία του δράματος, γιατί οδηγούν τα πάντα στο χάος… Στο τέλος όμως θα καταλήξουν σε κάποιο συμβιβασμό. Όμως το ποτάμι των συζητήσεων βγήκε από την κοίτη του. Απειλεί να συμπαρασύρει: την Ελλάδα, τις τράπεζες, την ανάπτυξη, το ευρώ, το ευρωπαϊκό όνειρο… ∆ύσκολο να γίνει κατανοητό γιατί αυτοί που απαιτούν όλο και περισσότερες υποχωρήσεις διακινδυνεύουν να χάσουν και αυτά που έχουν αποσπάσει […]. Η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο, αρνείται μια νέα αναποτελεσματική λιτότητα. Αυτό ήταν το νόημα της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν μια καλή ευκαιρία να ανακατευτούν τα χαρτιά του παιχνιδιού. Οι Ευρωπαίοι όμως έχουν αποφασίσει τη συνέχιση νέων δημοσιονομικών περικοπών και τον ακρωτηριασμό των συντάξεων που έχουν ήδη μειωθεί κατά 40%. Μένουν εντελώς αδιάφοροι αν τα μέτρα αυτά είναι αναποτελεσματικά, αν βαραίνουν αρνητικά την ανάπτυξη. Αν αυτή η σκληρή σύγκρουση οδηγεί την Ελλάδα και την Ευρώπη στο βάραθρο. Μεγάλη είναι η ευθύνη των δύο βασικών ευρωπαίων ηγετών, της Άνγκελα Μέρκελ και Φρανσουά Ολάντ σ’ αυτό το παράλογο δράμα. Αν δεν αντιδράσουν τις επόμενες ώρες, διακινδυνεύουν να παραμείνουν στην ιστορία ως οι πολιτικοί που έβαλαν την ταφόπλακα στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση.

•

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Η Κίνα ανησυχεί για το μέλλον της Ευρώπης Η ΕΥΡΩΠΗ ΥΠΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΠΡΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΚΚ

Του Μικελάντζελο Κόκο*

ην περασμένη ∆ευτέρα (29 Ιουνίου), με την ευκαιρία της συμμετοχής του στην 17η διμερή σύνοδο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Λαϊκής ∆ημοκρατίας της Κίνας, ο πρωθυπουργός Λι Κεκιάνγκ υπενθύμισε στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, ότι «η Κίνα είναι πεπεισμένη υποστηρίκτρια της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», καθώς και «υπεύθυνη κάτοχος ευρωπαϊκών ομολόγων του δημοσίου χρέους», και ότι «προσδοκά σε μια αρμόζουσα επίλυση του ζητήματος του ελληνικού χρέους». «Όσον αφορά στο ελληνικό χρέος – πρόσθεσε ο πρωθυπουργός- καταρχήν πρόκειται για ένα εσωτερικό πρόβλημα της Ευρώπης. Όμως, το αν η Ελλάδα θα παραμείνει στην Ευρώπη δεν είναι ένα ζήτημα που ανησυχεί μόνο την Ευρώπη, αλλά και την Κίνα… και γι’ αυτό ακριβώς η Κίνα προσπάθησε να βοηθήσει την Ελλάδα να ξεπεράσει την κρίση χρέους».

Οι κινέζοι ηγέτες ανησυχούν

Εκτός από τα ελληνικά ομόλογα που αγόρασε τα τελευταία χρόνια, το Πεκίνο πρέπει να προστατέψει δύο βασικά συμφέροντά του: την ενότητα του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία με 600 δισ. δολάρια διμερών συναλλαγών το 2014 αποτελεί τον πρώτο εμπορικό εταίρο της Κίνας, και τη μεταβίβαση της διαχείρισης ολόκληρου του λιμανιού του Πειραιά στην κρατική κινεζική επιχείρηση COSCO, που αποτελεί θεμελιώδες σημείο του σχεδίου «One belt, one road» που θα έπρεπε να ευνοήσει τις συναλλαγές μεταξύ Ασίας και Ευρώπης, ενισχύοντας τις κινεζικές κρατικές επιχειρήσεις (που είναι οι κύριοι δικαιούχοι εργολαβιών υποδομών που κοστίζουν δισεκατομμύρια). Βλέποντας το μπρα ντε φερ της κυβέρνησης Τσίπρα με τους «θεσμούς των Βρυξελλών», οι κινέζοι ηγέτες ανησυχούν για την πιθανότητα η ΕΕ να χάσει «ένα μέρος της», πράγμα που αποτελεί ένα πραγματικό ταμπού για την κάθε άλλο παρά μονολιθική Κίνα που κυβερνάται από το ΚΚΚ. Είναι κατάπληκτοι από τον τρόπο με τον οποίο οι ηγέτες της Ένωσης διαχειρίζονται την κρίση και έχουν στραμμένη την

προσοχή τους σε περαιτέρω ευκαιρίες που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν στην Ελλάδα για τα συμφέροντα του Πεκίνου.

Μια «συμβιωτική» σχέση

Το ΚΚΚ (τα διεθνή τμήματα του οποίου είναι πλούσια, αρθρωμένα και έχουν μια βαθιά γνώση όλων όσων συμβαίνουν έξω από τη Λαϊκή Κίνα) στοχεύει στην ενίσχυση της συμμαχίας με το μπλοκ της ΕΕ και υπό μια έννοια μιας λειτουργίας αντι- ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, όμως, έχει επίγνωση των σοβαρών δυσκολιών της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των περαιτέρω ζημιών που έχουν παραχθεί σ’ αυτήν εξαιτίας της κρίσης που ξέσπασε το 2008. Αυτό – εκτός από άλλες αιτίες που πηγαίνουν πολύ πίσω στο χρόνο – το οδήγησε να δημιουργήσει σχέσεις με την ΕΕ κυρίως μέσα από τις ισχυρές της χώρες, πρώτα απ’ όλα τη Γερμανία, με την οποία η Κίνα σύσφιξε τα τελευταία χρόνια μια «συμβιωτική» σχέση. Χάρη σε μια ποσότητα ρεκόρ άμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό (FDI) κατά τη διάρκεια του 2014, η Κίνα έγινε η χώρα που επενδύει περισσότερο στη γερμανική οικονομία, υπερβαίνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ελβετία. Εδώ και χρόνια η γερμανική και η κινεζική οικονομία είναι «export oriented»: το 2012 τα εμπορικά ισοζύγια των δύο χωρών κατέγραψαν αντίστοιχα ένα ενεργητικό ίσο με 174,3 δισ. ευρώ (6,4% του ΑΕΠ) και 141,1 δισ. ευρώ. Ενώ όμως η κινεζική κυβέρνηση προσπαθεί να εξισορροπήσει το σύστημά της ευνοώντας την εσωτερική ζήτηση, η Γερμανία εξακολουθεί την ιλιγγιώδη πορεία της που άρχισε το 2000, όταν το εμπορικό της πλεόνασμα έφθασε για πρώτη φορά το 6% του ΑΕΠ. Μέσα στη δεκαετία από τη γέννηση του ευρώ – όπως υπογράμμισε ο οικονομολόγος Σάιμον Τίλφορντ – η γερμανική οικονομία έγινε «δομικά εξαρτημένη από την εξωτερική ζήτηση (προς την «περιφέρεια» της Ευρώπης και της Ασίας) όσον αφορά στην ανάπτυξή της». Έπειτα από την κρίση του 2008, η τευτονική τάση αναζήτησης αγορών εκτός της γηραιάς ηπείρου, ιδιαίτερα στην Κίνα, εντάθηκε. Ανάμεσα στους δύο γίγαντες της μεταποίησης δημιουργήθηκε μια συμβιωτική σχέση που βασίζεται σε μια αν-

ταλλαγή («τεχνολογία σε αντάλλαγμα αγορών») εξαιρετικά επωφελή και για τους δύο. Το Πεκίνο αποκτά γερμανικά μηχανήματα και γερμανική τεχνολογία (μέσα από κοινοπραξίες με τις επιχειρήσεις που εγκαθιστούν εργοστάσια στην Κίνα) που θα πρέπει να του επιτρέψουν να περάσει στην επόμενη φάση ανάπτυξης του βιομηχανικού της μηχανισμού: από τη συναρμολόγηση εισηγμένων προϊόντων ή/και την κατασκευή αγαθών χαμηλής προστιθέμενης αξίας, στη δημιουργία καινοτόμων και ανταγωνιστικών στις διεθνείς αγορές κινεζικών εμπορικών σημάτων. Από την άλλη πλευρά, στα γερμανικά προϊόντα (κατ’ αρχήν τα αυτοκίνητα) – τη στιγμή κατά την οποία η Ευρώπη σε ύφεση μπορεί να απορροφήσει όλο και λιγότερο – ανοίγουν οι πύλες της κινεζικής αγοράς, όπου μια μεσαία τάξη 300 εκατομμυρίων ατόμων (σε σταθερή αύξηση) εγγυάται τεράστια κέρδη.

Αντίφαση

∆εν είναι δυνατό να μην αντιληφθεί κανείς μια αντίφαση μεταξύ της σταθερής ενίσχυσης της διμερούς σχέσης με τη Γερμανία και τον βαθύ θαυμασμό για το γερμανικό μοντέλο από τη μια πλευρά και, από την άλλη, της στρατηγικής αναγκαιότητας στήριξης μιας διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, που σ’ αυτή τη φάση κινδυνεύει να διαλυθεί από τη στενόμυαλη επιμονή στις πολιτικές της λεγόμενης «λιτότητας», κύριος υπέρμαχος της οποίας είναι η Γερμανία της κυρίας Άνγκελα Μέρκελ και κύριο θύμα της η Ελλάδα. Την περασμένη Τρίτη σε ένα κύριο άρθρο η Xinhua υποστήριζε ότι «οι Βρυξέλλες και η Γερμανία, ο κύριος πιστωτής της Ελλάδας, φαίνεται να έχασαν την υπομονή τους» και το κυβερνητικό πρακτορείο τύπου υπογράμμιζε ότι «και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, είπε ότι η παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη είναι η μοναδική επιλογή για τη χώρα, απομένει να δούμε αν το σύστημα του ενιαίου νομίσματος θα παραμείνει ανέπαφο». Μια ανάλυση της ίδιας εφημερίδας Xinhua ανέφερε ότι «σύμφωνα με έναν γερμανό αξιωματούχο, οι άμεσες και έμμεσες απώλειες για τη Γερμανία σε περίπτωση εγκατάλειψης του ενιαίου νομίσματος εκ μέ-

«Το αν η Ελλάδα θα παραμείνει στην Ευρώπη δεν είναι ένα ζήτημα που ανησυχεί μόνο την Ευρώπη, αλλά και την Κίνα… και γι’ αυτό ακριβώς η Κίνα προσπάθησε να βοηθήσει την Ελλάδα να ξεπεράσει την κρίση χρέους», δήλωσε ο κινέζος πρωθυπουργός στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

ρους της Ελλάδας, θα μπορούσαν να φθάσουν τα 770 δισ. ευρώ»!

Αλλεργία στην πολιτική αστάθεια

Η κινεζική κυβέρνηση είναι αυτή τη στιγμή η μόνη που έχει τέτοια οικονομική ισχύ (πάνω από 4.000 δισεκατομμύρια δολάρια αποθεμάτων σε ξένο νόμισμα), ώστε να μπορέσει να δώσει συγκεκριμένα και άμεσα ένα χέρι βοηθείας σε μια βαριά χρεωμένη χώρα σαν την Ελλάδα.. Όμως, μια περαιτέρω κινεζική στήριξη στην Αθήνα (αν μπορούμε να μιλάμε για «στήριξη» στην περίπτωση του Πειραιά και της επένδυσης σε ελληνικά ομόλογα) είναι πιθανότερο να υπάρξει έμμεσα – ενδεχομένως μέσα από τους διαύλους που διατίθενται από την ΕΕ – και να μην είναι σε κάθε περίπτωση «ουσιαστική». Ένα σήμα αυτού του είδους έφθασε στις Βρυξέλλες, όπου ο Λι επισημοποίησε την κινεζική διάθεση «διεπικοινωνίας» με το Εuropean fund for strategic investment (EFSI), το ταμείο των 315 δισ. ευρώ που επιδίωξε να δημιουργήσει ο Γιούνκερ για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη των υποδομών της ΕΕ, το οποίο έμεινε μέχρι σήμερα ανεκμετάλλευτο. Το ΚΚΚ είναι αλλεργικό στην πολιτική αστάθεια, ενώ- καλώς ή κακώς- η Ελλάδα εκπροσωπεί σήμερα ένα από τα κράτη σύμβολο αυτής της αστάθειας. Εκτός των άλλων, το Πεκίνο νιώθει ακόμη το τσούξιμο από την ανακοίνωση του υπουργού Λαφαζάνη για το σταμάτημα της περαιτέρω ιδιωτικοποίησης του Πειραιά. Σ’ αυτή την περίπτωση ένα κινεζικό κυβερνητικό μέσο έφθασε στο σημείο να παρομοιάσει τον Τσίπρα με τον Φαέθωνα. Οι επιταγές του Πεκίνου είναι να διατηρήσει την απόδοση των ελληνικών ομολόγων που έχει αγοράσει, να στηρίξει την ΕΕ, να επιτύχει να αποκτήσει τη διαχείριση του Πειραιά και ενδεχομένως να χρηματοδοτήσει κάποια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία στήριξης της Ελλάδας. Όμως σ’ αυτή τη δραματική φάση της ελληνικής κρίσης η Κίνα εξακολουθεί να βλέπει την Ευρώπη μέσα από έναν γερμανικό πρίσμα.

* Ο Μ. Κόκο είναι διευθυντής του ιταλικού ιστότοπου cinaforum.net, που μεταδίδει ειδήσεις και αναλύσεις για την Κίνα

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Εγκλωβισμένοι και εξαθλιωμένοι μεταξύ Ελλάδας και ΠΓ∆Μ τις μέρες » περιγράφει στην Εποχή, το μέλος της ΚΕ. Μοναδική τους ελπίδα είναι η αλληλεγγύη που δείχνουν οι κάτοικοι του Κιλκίς και διάφοροι κοινωνικοί φορείς, όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Όσο περνούν, όμως, οι μέρες γίνεται όλο και πιο δύσκολο, να ανταποκριθούν οι οργανώσεις στον ολοένα αυξανόμενο αριθμό των προσφύγων. «Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μετρήσουμε θύματα, καθώς πολλοί άνθρωποι είναι άρρωστοι, μωρά, γέροι ή ακόμα και ανάπηροι, που έχουν να σιτιστούν μέρες και βρίσκονται όλη την ώρα δίπλα σε σκουπίδια ή μες στη βροχή».

Πορείες θανάτου

«Τ

ις τελευταίες μέρες, μετά την ανακήρυξη δημοψηφίσματος, η ΠΓ∆Μ έχει κλείσει τελείως τα σύνορα για τους πρόσφυγες. Ενώ, δηλαδή, η κυβέρνηση της χώρας επέτρεπε τη διακίνηση στην επικράτειά της για 72 ώρες στους πρόσφυγες, που έχουν χαρτιά από την Ελλάδα, τώρα δεν αφήνει κανέναν να περάσει, χωρίς επίσημη αιτιολόγηση. Θεωρούμε πως αποτελεί ενός είδους πίεση προς την Ελλάδα και θα πρέπει να παρέμβει η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία των προσφύγων και το πέρασμα» επισημαίνει η Κατερίνα Νοτοπούλου, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ. Η Ειδομένη αποτελούσε πάντα πέρασμα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, που ήθελαν να μεταφερθούν από την Ελλάδα στην ΠΓ∆Μ. Αυτή τη στιγμή είναι το μόνο ανοιχτό σημείο, με αποτέλεσμα να φθάνουν εκατοντάδες πρόσφυγες την ημέρα. Καθώς η είσοδός τους στην ΠΓ∆Μ απαγορεύεται τις τελευταίες μέρες, χιλιάδες πρόσφυγες βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε μια περιοχή – σκουπιδότοπο.

Πρόκειται για ανθρώπους στα όρια της εξαθλίωσης, νηστικούς, άρρωστους, αντιμέτωπους με την πλήρη έλλειψη οποιασδήποτε υποδομής, αλλά και τη βία τόσο των συνοριακών φυλάκων της ΠΓ∆Μ, όσο και των παράνομων διακινητών. Τα περιστατικά βίας που έχουν σημειωθεί είναι πολλά, από πυροβολισμούς στον αέρα, μέχρι την απόπειρα σύλληψης αυστριακής δημοσιογράφου. Η Κορνίλια Κρεμπς βρισκόταν μαζί με τους πρόσφυγες στην ουδέτερη ζώνη της Ειδομένης, όταν αστυνομικοί της ΠΓ∆Μ απέτυχαν να τη συλλάβουν μετά από παρέμβαση αλληλέγγυων.

Εικόνες ντροπής

«Αυτά που αντικρίσαμε στην περιοχή, αποτελούν εικόνες ντροπής. Χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται παρατημένοι σε ένα χώρο, χωρίς κάποιο στοιχειώδες κατάλυμα για να μείνουν. Μετά από πίεση στον υπουργό Μεταφορών ανοίξαμε την Τρίτη ένα σταθμό τρένου στο Πολύκαστρο, καθώς εκτός από όλα τ’ άλλα προβλήματα ο καιρός έχει επιδεινωθεί αυτές

Εργολαβίες φυσικής καταστροφής με πρόσχημα αντιπλημμυρικό

υνεργείο εκσκαφών εξολόθρευε επί μέρες τη βλάστηση ενός από τα ωραιότερα ρέματα της Αττικής, του Βαλανάρη, στο όνομα των «αντιπλημμυρικών έργων». Το έργο εκτελέστηκε στα όρια του δήμου Πεντέλης, καταστρέφοντας ένα παραδεισένιο τμήμα του Βαλανάρη, μετατρέποντάς το σε κρανίου τόπο. Εκχερσώσεις μεγάλης κλίμακας, για ένα έργο «μικρής κλίμακας» (καθαρισμός φράγματος συγκράτησης και αναβαθμού από φερτά υλικά), που δεν απαιτεί σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την εκτέλεσή του, χαρακτηριζόμενο ως έργο επισκευής υποδομής. Στο σημείο απέμειναν μόνο κάποια πλατάνια. Εκατοντάδες φυτά θυσιάστηκαν στις χωματουργικές εργασίες. Είναι δε προφανές (ακόμη και σε έναν εργαζόμενο στο γιαπί-δάσος-ρέμα) ότι με τις πρώτες βροχές όλα τα χώματα, ελλείπουσας πλέον της βλάστησης, θα σωρευτούν πίσω από τα φράγματα, τα οποία υποτίθεται ότι ήθελαν να καθαρίσουν.

Ανεξέλεγκτη καταστροφή

Προς τέρψη των εργολάβων, ο καθαρισμός με χειρώνακτες έχει διαγραφεί από τη συλλογική μνήμη της διοίκησης. Στοχευμένες παρεμβάσεις μέσα σε ρέματα θα έπρεπε να βασίζονται σε χειρωνακτική εργασία, που εκτός από οικολογική έχει και κοινωνική λογική, αφού θα βιοπορίζονταν μερικές δεκάδες ανθρώπων για 1-2

Το πρόβλημα εντείνεται, όμως, και από την απαγόρευση διακίνησής τους στους συνοριακούς νομούς, από την πλευρά της Ελλάδας. «Ως χώρα τους έχουμε δώσει άδεια παραμονής, αφού είναι πρόσφυγες, αλλά αυτή η άδεια συνοδεύεται και από την απαγόρευση να μεταβούν σε νομούς που βρίσκονται κοντά στα σύνορα, όπως το Κιλκίς, ώστε να μη βγαίνουν από την χώρα. Κατ’ επέκταση αυτοί οι άνθρωποι απαγορεύεται να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε μέσο μεταφοράς, πχ ΚΤΕΛ, λεωφορεία κτλ, σ’ αυτές τις περιοχές. Μ’ αυτό τον τρόπο πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης από κυκλώματα διακινητών» σύμφωνα με την Κ. Νοτοπούλου. Αυτό αφορά όσους έχουν χρήματα, τα οποία εξαφανίζονται μετά από μία τέτοια «συναλλαγή», αφού μια μετάβαση από τη Θεσσαλονίκη στο Κιλκίς στοιχίζει περίπου 150 ευρώ ανά άτομο. Οι υπόλοιποι αναγκάζονται να διασχίσουν πολλά χιλιόμετρα με τα πόδια, φθάνοντας σε απίστευτα όρια σωματικής κούρασης. Τώρα που τα σύνορα είναι κλειστά, οι πρόσφυγες παραμένουν στον χώρο της Ειδομένης, καθώς είναι αδύ-

Το ρέμα του Βαλανάρη πριν την καταστροφική επέμβαση

μήνες, αντί του πλουτισμού ενός εργολάβου μέσα σε μια εβδομάδα με 2-3 εργαζόμενους. Πιο συγκεκριμένα, στο ύψος της οδού Βεργίνας (ο δρόμος που συνδέει το Ντράφι με την Νταού Πεντέλης), μία ερπυστριοφόρα τσάπα CAT 325Β LN, (εκσκαφέας μεγάλων διαστάσεων) με τα απαραίτητα φορτηγά μεταφοράς των χωμάτων, που αφαιρούσαν από τον αναβαθμό, κινούνταν ανεξέλεγκτα, δίχως σχεδιασμένες οδεύσεις εντός της δασικής έκτασης, σαρώνοντας κάθε φυτικό σχηματισμό, κάθε βλαστητική διάπλαση στην παραρεμάτια, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.

Ακολουθώντας την πεπατημένη

Οι «αρμόδιες αρχές» συνεχίζουν να αυτοσχεδιάζουν με παρεμβάσεις αποσπασματικές, ανορθολογικές και κόντρα στις βασικές αρχές της ∆ιαχείρισης Φυσικών Πόρων. Στην πραγματικότητα, ο μόνος στόχος που φαίνεται πως έχουν, είναι να μετατρέψουν τα ρέματα σε αγωγούς ομβρίων υδάτων. Το ότι είναι οι αεραγωγοί των πόλεων και πολύτιμα οικοσυστήματα, αποτελούν

νατο να επιστρέψουν σε κάποια άλλη πόλη, που οι συνθήκες θα ήταν καλύτερες.

Εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου

Οι πρόσφυγες πέφτουν συχνά και θύματα εκμετάλλευσης από διάφορους επιτήδειους, που πλουτίζουν σε βάρος τους, σύμφωνα με τη συνομιλήτριά μας. Αρχικά προσφέρονται να τους φιλοξενήσουν, ζητώντας μετά τεράστια ποσά για το φαγητό τους, τα οποία οι άνθρωποι αναγκάζονται να δώσουν. Η πιο στυγνή εκμετάλλευση, βέβαια, συντελείται από τους διακινητές και τη μαφία της ΠΓ∆Μ, με καταγγελίες για κλοπές, ξυλοδαρμό, ακόμα και για βασανιστήρια στην περίπτωση που δεν έχουν αρκετά χρήματα.

Επιτακτική η εξεύρεση λύσης

«Πρέπει να αποσυρθεί η απαγόρευση μετακίνησης σ’ αυτές τις περιοχές από την ελληνική πλευρά. Εφόσον θέλουν να φύγουν, μια τέτοια διάταξη δεν τους εμποδίζει, αλλά τους βασανίζει κι άλλο, ενισχύοντας το δίκτυο των παράνομων διακινητών. Ο δήμος, και όχι μόνο, πρέπει να μεριμνήσει άμεσα για την τροφή, τη στέγαση και τις συνθήκες υγιεινής των προσφύγων, που είναι εγκλωβισμένοι στην Ειδομένη. Αποφάσισε επιτέλους να φτιάξει τουαλέτες μετά από τόσο καιρό για ένα πρόβλημα που προϋπήρχε και τώρα οξύνθηκε, αλλά δεν ξέρουμε πόσο χρόνο θα πάρει. Βασικός παράγοντας στην αντιμετώπιση του ζητήματος, βέβαια, αποτελεί και η διευθέτησή του με κινήσεις που αφορούν την εξωτερική πολιτική της χώρας», τονίζει η Κατερίνα Νοτοπούλου. ∆ανάη Ψωμοπούλου

Η καταστροφή της βλάστησης του ρέματος μετά τη χρήση εκσκαφέα μεγάλων διαστάσεων

λεπτομέρειες άνευ σημασίας. Η «νέα Περιφέρεια» Αττικής οφείλει να αποδεικνύει ότι δεν ακολουθεί την παλιά καταστροφική διαχείριση του περιβάλλοντος. Να ελέγξει ποια έργα είναι άχρηστα και κατασπαταλούν τους δημόσιους πόρους, ποια είναι επιβλαβή και όσα είναι χρήσιμα να υλοποιούνται με όρους φιλικούς προς το περιβάλλον.

*Σημείωση: Ο Βαλανάρης, το ωραιότερο ρέμα της Αττικής με δίδυμους καταρράκτες, φαράγγια, πλούσια χλωρίδα και πανίδα, με βυζαντινά, ρωμαϊκά και μοναδικά παλαιοντολογικά ευρήματα στις όχθες του, έχει υποστεί διαχρονικά βίαιες αλλοιώσεις στην οριογραμμή του. Αυτή την πορεία υποβάθμισης ήρθε να ανακόψει ο νόμος, χαρακτηρίζοντάς τον ως ρέμα «ιδιαίτερου φυσικού περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» [ΦΕΚ 281∆/1993] και θωρακίζοντάς τον με καθεστώς υψηλής προστασίας από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις. Όμως η καταστροφική μανία παραμένει αήττητη. Οδυσσέας Παρατηρητής, κάτοικος της περιοχής

Κρίνεται η δημοκρατία και η αξιοπρέπεια

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

η στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν γνωρίζω ούτε ποιο είναι το αποτέλεσμα των όποιων «διαπραγματεύσεων» συνεχίζονται πίσω από κλειστές ή ανοιχτές πόρτες με τους λεγόμενους «εταίρους», τους οποίους εγώ προτιμώ εδώ και χρονιά -ήδη από την εποχή της καταστροφής της Γιουγκοσλαβίας και του Ιράκ- να αποκαλώ «η συμμορία των Βρυξελλών», ούτε βεβαίως ποια θα είναι η έκβαση του δημοψηφίσματος. Φυσικά, είναι περιττό να πω ότι ανήκω κι εγώ, για λόγους στοιχειώδους αξιοπρέπειας, πατριωτισμού και αυτοεκτίμησης, στους υπερασπιστές του «όχι» απέναντι στους εκβιασμούς αυτής της νεοφιλελεύθερης συμμορίας των τραπεζιτών, των τοκογλύφων και των γραφειοκρατών οι οποίοι, κρυμμένοι πίσω από ηγέτες-μαριονέττες, έχουν υποκαταστήσει τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. ∆υστυχώς, με την ανοχή ή και τη συνενοχή, τουλάχιστον προς το παρόν, των χειραγωγημένων από τα ΜΜΕ λαών της Ευρώπης. Αυτό που θέλω να καταθέσω, όμως, είναι την οργή και την αηδία που έχω νοιώσει για την άθλια στάση που έχει τηρήσει το ένοχο πολιτικό σύστημα της αντιπολίτευσης που προσπαθεί να διασωθεί και να επανέλθει από την πίσω πόρτα στην εξουσία, με την απόλυτη συνενοχή μιας πέμπτης φάλαγγας, αποτελούμενης από την ντόπια ολιγαρχία που καταστρέφει και λεηλατεί συστηματικά τη χώρα -από την εποχή του σχεδίου Μάρσαλ, για να παραμείνω στη σύγχρονη ιστορία- συνεπικουρουμένης από ένα θεσμό βολεμένων -ή και πληρωμένων- κολαούζων και σφουγγοκωλάριων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και αρκετοί «πανεπιστημιακοί» και αυτοαποκαλούμενοι «διανοούμενοι». Είναι πράγματι πρωτοφανές το φαινόμενο του να βρίσκεται μια χώρα κυριολεκτικά σε εμπόλεμη κατάσταση -σε ένα μεταμοντέρνο πόλεμο που δεν διεξάγεται με πυρά, αλλά με οικονομικούς εκβιασμούς, οι οποίοι έχουν ωστόσο πραγματικά θύματα, πραγματικούς νεκρούς από αυτοκτονίες, χιλιάδες νέους που έχουν υποχρεωθεί σε μετανάστευση, κατεστραμμένα σπίτια και εκατομμύρια ανέργους- και να υπάρχουν δίπλα μας άνθρωποι, υποτίθεται «συμπολίτες», οι οποίοι δεν συντάσσονται με τη μεριά του αμυνόμενου λαού, αλλά με την πλευρά των επιτιθεμένων, που θέλουν να καταλύσουν την δημοκρατία και να μετατρέψουν αυτή τη χώρα σε αποικία χρέους και σε ειδική οικονομική ζώνη, προκειμένου να διασφαλίσουν τα προνόμια τους, έστω και υπό μορφή των ξεροκόμματων που θα τους ρίχνουν οι επικυρίαρχοι. Από αυτή τη στάση της συνενοχής δεν θα εξαιρέσω ούτε το δογματικό απολειφάδι του ΚΚΕ το οποίο, λειτουργώντας σαν κάποιο ιερατείο του Μεσαίωνα, προσπαθεί να διασφαλίσει τη δικιά του γραφειοκρατική εξουσία, προδίδοντας κατάφορα με τη στάση του τους παλιούς αγώνες εντίμων ιδεολόγων και πατριωτών. Θέλω, όμως, επίσης να καταθέσω την απογοήτευση και τη θλίψη μου και για τη στάση μιας μερίδας συμπολιτών οι οποίοι, λειτουργώντας σαν χειραγωγημένα κατοικίδια ζώα, έσπευδαν πανικόβλητοι σε ουρές για να γεμίσουν με βενζίνη τα αυτοκίνητα τους, στα σούπερ μάρκετ για να προμηθευτούν μακαρόνια και φασόλια. Θλιβερές εικόνες έντρομων ανθρώπων που έχουν υποκαταστήσει τις έννοιες της προσωπικής αξιοπρέπειας, αλλά και της εθνικής και πολιτικής ευθύνης, από ένα καταναλωτικό πανικό, από ένα μικροαστικό ατομικισμό, από την ιδιοτέλεια μιας μίζερης καθημερινότητας. Εικόνες που αποτελούν δείγματα της μεγάλης πολιτιστικής παρακμής που διέρχεται επί χρόνια η χώρα, από τότε που επικράτησε ο καταναλωτισμός και το κατευθυνόμενο από τα ΜΜΕ life-style. Σκέφτομαι πως, εάν την εποχή του 1940 υπήρχαν βενζινάδικα, σούπερ μάρκετ και ΑΤΜ, τότε μια αντίστοιχη μερίδα πληθυσμού ίσως να διαφωνούσε με το «όχι» κι ίσως να στρεφότανε προς την πλευρά του ίδιου μίζερου «ρεαλισμού», του ιδίου μίζερου προσωπικού βολέματος που οδηγεί στη συλλογική καταστροφή. ∆εν μπορώ, βέβαια, να περιλάβω στους παραπάνω και τους βασανισμένους και τρομοκρατημένους συνταξιούχους συμπολίτες μας, που βλέπουν στο τέλος της ζωής τους να καταρρέουν οι μοναδικές, πενιχρές, βεβαιότητες στις οποίες μπορούσαν να υπολογίζουν μετά από χρόνια σκληρής εργασίας. ∆εν μπορώ λοιπόν επ’ ουδενί να κρίνω αρνητικά τις ουρές των ηλικιωμένων στα ΑΤΜ. Αντιθέτως, αυτές ακριβώς οι εικόνες, όπως κι οι ανάλογες εικόνες έξω από τα ιατρεία του ΙΚΑ, καθώς κι οι εικόνες των ηλικιωμένων -και όχι μόνο- ανθρώπων που συνωστίζονται στα συσσίτια ή που μαζεύουν τρόφιμα από τα σκουπίδια, είναι εκείνες που με κάνουν να υποστηρίζω με ακόμα μεγαλύτερη βεβαιότητα και οργή το «όχι» στους εκβιασμούς της συμμορίας των Βρυξελλών. Αυτής της συμμορίας που προσβάλλει κατάφορα τις έννοιες ενός πραγματικού ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως τον εννοούμε όταν σκεφτόμαστε τους μεγάλους διανοητές, τους μεγάλους καλλιτέχνες, τους μεγάλους αγωνιστές για τις αξίες του ανθρωπισμού και της δημοκρατίας. Μ’ αυτή την Ευρώπη σίγουρα συμπαρατασσόμαστε, μόνο που αυτή η Ευρώπη δεν έχει την παραμικρή σχέση με τη σημερινή Ευρώπη των «αγορών», των γιάπηδων και των καταναλωτών που έχουν στο μυαλό τους οι βολεμένοι ή οι αφελείς που μαζεύονται σε συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα, έτοιμοι να πουν «ναι σε όλα», για να μη χάσουν τα προνόμια ή τις διδαγμένες από την τηλεόραση ψευδαισθήσεις τους. Αυτή τη σημερινή Ευρώπη της αθλιότητας ελπίζω να καταφέρουμε να την αλλάξουμε. Ελπίζω, τέλος, όταν θα δημοσιεύονται τα παραπάνω, να έχει υπάρξει σ’ αυτό το δημοψήφισμα ένα αποτέλεσμα που θα μας επιτρέπει να εξακολουθούμε να νοιώθουμε κάποια υπερηφάνεια για τη δημοκρατία και για την αξιοπρέπεια του λαού της χώρας μας. Γιατί αυτά είναι που κρίνονται σε τελευταία ανάλυση. Μιχάλης Γρηγορίου, συνθέτης

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Η τέχνη Ας δείξουμε θάρρος επιτέλους

ο «ναι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής δεν σημαίνει «ναι» στην Ευρώπη, ούτε στο ευρώ, είναι συγκατάθεση στον αργό θάνατο στον οποίο μας έχουν καταδικάσει όσοι δεν αγαπούν την Ελλάδα και τους Έλληνες (που βρίσκονται και εκτός, αλλά δυστυχώς και μέσα στην Ελλάδα). Αν ψηφίσουμε «ναι», αυτό θα μας συνοδεύει για πολλά χρόνια ακόμα και θα το μεταφράζουν πάντα ως συγκατάθεση και σε όλους τους επόμενους εξευτελισμούς στους οποίους σκοπεύουν να μας υποβάλλουν! Μας πολεμούν πολύ ισχυρές δυνάμεις, οπότε ό,τι και να αποφασίσουμε, η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη. Αν, όμως, θέλουμε να ξαναχτίσουμε την Ελλάδα, ας πάρουμε απόφαση ότι θα είναι δύσκολο και θέλει θυσίες από όλους μας. «Όχι», λοιπόν, στον αργό αυτό θάνατο, ας δείξουμε θάρρος επιτέλους κι ας κοιτάξουμε ψηλά. Είμαι αισιόδοξη και πιστεύω στα προτερήματα των Ελλήνων που φαίνονται κατά κανόνα στις δύσκολες ώρες!

Έλενα Παπανδρέου, κιθαρίστρια - καθηγήτρια στο ΜΕΤ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Η μάχη πρέπει να κερδηθεί

καθένας δικαιούται να έχει τις απόψεις του. Όμως, δεν δικαιούται να είναι απληροφόρητος. Τα τελευταία χρόνια έχουμε ζήσει στην Ελλάδα ένα όργιο παραπληροφόρησης, που μεγάλο μέρος των πολιτών αδιαμαρτύρητα κατανάλωσε. Παρ’ όλα αυτά, η Αριστερά νίκησε. Μακάρι να μπορούσα να πιστέψω πως αυτό ήταν μια συνειδητή στροφή της κοινωνίας προς τα αριστερά. Ως ψήφο διαμαρτυρίας το είδα, οι περισσότεροι άλλωστε απλά ψήφισαν «Τσίπρα». Ελπίζω όλα αυτά τα απίστευτα που ζήσαμε και ζούμε να ανάγκασαν τους Έλληνες να αναζητήσουν καταρχήν πληροφόρηση για το τι συμβαίνει. Να έμαθαν π.χ. για το απόρρητο έγγραφο της τρόικας που αναφέρει πως: «Με εφαρμογή

Για το αύριο της πατρίδας

όλων των φόρων και μέτρων που απαιτούνται απ’ τους δανειστές, το 2030 το χρέος της Ελλάδας θα είναι στο 115% του ΑΕΠ.» («Guardian», 30/6/15). Να έμαθαν πως το χρέος της Ιταλίας είναι πλέον κοντά στο 135% του ΑΕΠ, δηλ 2,6 τρισ. ευρώ! Να έμαθαν τόσες άλλες πληροφορίες που είναι πλέον ένα κλικ μακριά τους. Να γνώρισαν και το ποιόν των ανθρώπων που παίρνουν τις αποφάσεις. Να κατάλαβαν, τέλος πάντων, πως αυτό το γαϊτανάκι με το μπαξίσι που αποπληρώνεται με αίμα και εξευτελισμό δεν τελειώνει ποτέ! Άρα, εκτός της διαμαρτυρίας, να συνεισφέρουν και στη μορφοποίηση του εναλλακτικού δρόμου, επαναπροσδιορίζοντας τις προσωπικές αξίες τους και τις αξίες του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου, μέσα στο

οποίο θα ζήσουν τη μοναδική κι ανεπανάληπτη ζωή τους. Για αυτό, λοιπόν, το πλαίσιο δίνεται σήμερα μια ακόμα μάχη. Οι συνθήκες είναι πέρα από κάθε ηθική και λογική. «Και πρέπει να κερδηθεί!» Κώστας Γρηγορέας, κιθαριστής - συνθέτης

Αρνούμαι να πανικοβληθώ

Ο Ο

χι στις παρεμβάσεις ενάντια στη δημοκρατία και την εθνική μας ανεξαρτησία. Όχι στα απάνθρωπα μέτρα λιτότητας. Όχι στη διαρκή εξαθλίωση, στη φτώχεια στην ανεργία. Φωνάζουμε «όχι» για την αξιοπρέπεια μας. Φωνάζουμε «όχι» σε όσους επιβουλεύονται το μέλλον των παιδιών μας, το αύριο της πατρίδας. Κώστας Θωμαΐδης, ερμηνευτής

ι δανειστές, και κυρίως οι Γερμανοί, είναι αυτοί που με την άκαμπτη στάση τους μας έφεραν ως εδώ, για να δείξουν στους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς πως... «δεν υπάρχει άλλος δρόμος απ’ τη λιτότητα και την ηγεμονία της Γερμανίας στην ΕΕ». Ψηφίζω «όχι» στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, αρνούμενος να πανικοβληθώ και να τραπώ σε άτακτη φυγή από τις απόψεις μου. Λυπάμαι. Γιάννης Κ. Ιωάννου, συνθέτης - ενορχηστρωτής - παραγωγός

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

του «όχι» Να αντιδράσουμε στον εκφοβισμό

ταν ανακοινώθηκε το δημοψήφισμα, τα γραφεία στοιχημάτων του εξωτερικού πόνταραν στο «όχι», ενώ μετά το κλείσιμο των τραπεζών στην Ελλάδα και σε συνδυασμό με την τρομοκράτηση του κόσμου από τα εγχώρια ΜΜΕ, αυτό έχει πια αντιστραφεί... Όσοι, λοιπόν, θα ψηφίσετε «ναι» στο δημοψήφισμα, ήθελα νά ’ξερα αν νιώθετε ικανοποιημένοι που αυτό θα προέλθει από το φόβο που έχουν δημιουργήσει στον κόσμο τα ΜΜΕ της διαπλοκής και οι δανειστές μας! Ποτέ στην ιστορία μιας δημοκρατικής χώρας δεν έχουν υπάρξει τόσες παρεμβάσεις από το εξωτερικό στο πώς και τι θα ψηφίσουμε, κάτι που αντίκειται σε οποιαδήποτε δημοκρατική δεοντολογία και ευρωπαϊκή πρακτική. Είστε άραγε περήφανοι που θα κερδίσετε, επειδή μας κλείσαν τη στρόφιγγα την κρίσιμη εβδομάδα του δημοψηφίσματος και οι ψηφοφόροι έχουν κατατρομοκρατηθεί; Τι θα λέτε στα παιδιά σας άραγε; Πως ήταν ένα καθαρό δημοψήφισμα; Ακόμα κι αν πιστεύετε ότι το «ναι» θα σώσει τη χώρα, η δημοκρατία καταστρατηγείται όταν αυτό το «ναι» δεν έχει προέλθει από τη θέληση, αλλά από το φόβο του λαού. Ανεξάρτητα από το τι θα ψηφίσετε, θα έπρεπε να αντιδράσετε με την προκλητική τακτική των εξωτερικών παρεμβάσεων και του εκφοβισμού. Ούτε ένας άπό σας δεν βγήκε να πει: Εγώ υποστηρίζω το «ναι», αλλά δεν δέχομαι να με τρομοκρατούν και να μου υπαγορεύουν τι θα ψηφίσω... Αλλά ξέχασα... μάλλον για σας ο σκοπός αγιάζει τα μέσα: «τι μας νοιάζει η δημοκρατία αφού πάνω από όλα είναι τα λεφτά, η οικονομία, το νόμισμα»... Να τα χαίρεστε, λοιπόν, τα λεφτά σας και την «ευημερία» σας! Μαζί με αυτά να χαίρεστε τον Σαμαρά, τον Άδωνη, τον Βενιζέλο και βεβαίως τον σωτήρα Σταύρο Θεοδωράκη! Καλώς να ορίσουν! Εγώ πάντως θα κοιμάμαι ήσυχα... Μίλτος Λογιάδης, αρχιμουσικός

Τέλος στο σαδισμό των τοκογλύφων

ηφίζω «όχι», γιατί ένα ενδεχόμενο «ναι» στα νέα απεχθή μέτρα θα είναι μια τεράστια ενθάρρυνση του σαδισμού των τοκογλύφων που δεν θα έχει τελειωμό. Γιατί έχω ζήσει στο πετσί μου την κοινωνική παρακμή του μνημονίου όλα αυτά τα χρόνια... Ευσταθία, τραγουδοποιός – ερμηνεύτρια

Αλληλεγγύη για τους λαούς της Ευρώπης

Όχι, όχι, όχι απέναντι στην ανθρωποφαγική πολιτική μιας Ευρώπης που δεν έχει καμία σχέση με το όραμα αλληλεγγύης των λαών της.

Ήρθε η ώρα για αναγέννηση

Λένα Πλάτωνος, συνθέτρια

ρισκόμαστε στο σημείο μηδέν. Είναι η στιγμή που τα πόδια ακουμπάνε τον πάτο και δίνουν την ώθηση για να βγούμε στην επιφάνεια προς το φως. Αυτή η ώθηση θέλει θάρρος, δύναμη και πείσμα. Αλλά πάνω από όλα θέλει ευθύνη και συνείδηση. Ήρθε η ώρα για αναγέννηση. Να κερδίσουμε πίσω τη συνείδησή μας και την ψυχή αυτού του τόπου. Όχι στην υποταγή, όχι στο φόβο. Είναι η ώρα για αξιοπρέπεια - αποφασιστικότητα και βρίσκονται στο δικό μας χέρι. Ναταλία Ρασούλη, ερμηνεύτρια

Επιμέλεια: Λιάνα Μαλανδρενιώτη

Να σπάσουμε το φαύλο μνημονιακό κύκλο

α προηγούμενα πέντε χρόνια γίναμε μάρτυρες των μνημονιακών πολιτικών που εξουθένωσαν τη χώρα μας κάνοντάς την αποικία χρέους. Ανεργία, φτώχεια, λιτότητα, διάλυση του κοινωνικού κράτους, μετανάστευση των νέων, πολιτιστική υποβάθμιση, υπονόμευση της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις υπέγραφαν τα κελεύσματα της τρόικας πριν ακόμα τα διαβάσουν. Η σημερινή κυβέρνηση από την πρώτη μέρα τόνωσε την περηφάνια μας και έδωσε στους θεσμούς να καταλάβουν ότι είμαστε μικρή μεν αλλά κυρίαρχη χώρα και ότι αυτοί που μας κουνούν το δάχτυλο έχουν πολύ μεγάλη ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση. Ένα βροντερό «όχι» την Κυριακή θα θέσει τέρμα στους εκβιασμούς και θα σπάσει τον φαύλο μνημονιακό κύκλο. Το «όχι» θα δυναμώσει την ελπίδα του λαού μας και των άλλων λαών της Ευρώπης. Καλλιόπη Βέττα, ερμηνεύτρια

Πόλεμος βρωμιάς

ο γνωρίζαμε ότι μία αριστερή κυβέρνηση θα δεχόταν πόλεμο, αλλά όχι τέτοιου μεγέθους και τόσης βρωμιάς. Το «όχι» επιβάλλεται στο πλαίσιο της αυτοδιαχείρισης μας. Για το μέλλον της χώρας, τόσο απλά. Αντώνης Μποσκοΐτης, σκηνοθέτης - δημοσιογράφος

Η Ευρώπη δεν είναι ιδιοκτησία κανενός

έμπτη πρωί ανοίγω την τηλεόραση, υπάρχει σύνδεση με τις ουρές στις τράπεζες, μιλάει ένας συνταξιούχος 78 χρονών και λέει: «Όλο αυτό που συμβαίνει είναι προκατασκευασμένο. Εγώ είμαι έτοιμος και στις ουρές να κάτσω με υπομονή και στο συσσίτιο ακόμα να πάω, αρκεί κάποτε η χώρα μου να σταθεί στα πόδια της». ∆ιψούσα να τον ακούσω να μιλάει αλλά φευ! αυτό δεν συνέβη. Οι παρουσιαστές τον διέκοψαν για να μιλήσουν με τον επίσημο καλεσμένο τους που άρχισε να μας ενημερώνει για τον Αρμαγεδώνα. Τον άνθρωπο αυτό δεν θα τον ξεχάσω. Και κατάλαβα ότι η περίφημη λέξη «αξιοπρέπεια» είναι λέξη άμεσα χρηστική. Η αξιοπρέπεια δεν έχει μόνο Plan Β, έχει μέχρι και Plan Ζ, προκειμένου να μπορείς να στέκεσαι στις καταιγίδες με το κεφάλι ψηλά και να επιβιώνεις. Το θάρρος -που αποκτιέται μόνο όταν παλεύεις με το φόβο σου και τον μοιράζεσαι- είναι εργαλείο επιβίωσης και όχι αυτή η ηλιθιότητα που ακούγεται κατά κόρον, «πάω στα βράχια». Λέμε ότι η τέχνη μας βοηθάει να καταλάβουμε και μας διδάσκει στάση ζωής. Μπροστά στα μάτια μας αυτή τη στιγμή ξεδιπλώνεται όλος ο Σέξπιρ ο μηχανισμός της εξουσίας εκτεθειμένος σε κοινή θέα, τα ψέματά του και η ξεφτίλα του- και όλοι οι ποιητές, σαν οδηγός του πώς να ζήσουμε. Αν κιοτέψουμε σημαίνει ότι ή δεν έχουμε διαβάσει τίποτα ή ότι τα διαβάσαμε αλλά μας είναι παγερά αδιάφορα, όσο κι αν ισχυριζόμαστε το αντίθετο. Ένα «όχι» σημαίνει αρνούμαι τη λιτότητα για τη χώρα μου, αρνούμαι τη λιτότητα για όλες τις χώρες του κόσμου. Απαιτώ διευθέτηση του χρέους. Η Ευρώπη δεν είναι ιδιοκτησία κανενός. Kάτια Γέρου, ηθοποιός

Για να κάνουμε πράξη έναν καλύτερο κόσμο

ο δημοψήφισμα είναι μια βαθιά δημοκρατική διαδικασία, η οποία ποτέ όσο είμαι ζωντανός δεν είχε ενεργοποιηθεί. Όταν είναι πολύς ο καιρός που διαπιστώνεις ουσιαστικά ελλείματα στη δημοκρατική πρακτική, τόσο σε καθημερινό όσο και σε θεσμικό επίπεδο, δεν μπορεί παρά να δέχεσαι με ικανοποίηση τη διενέργεια ενός δημοψηφίσματος. Η δική μου απάντηση στο ερώτημα, που αφορά σε μια πρόταση η οποία ανακυκλώνει μια πολιτική που δεν οδηγεί πουθενά, είναι ένα ήρεμο και διαυγές «όχι». Όχι σε πολιτικά προγράμματα που δεν οδηγούν πουθενά και εγκλωβίζουν. Όχι στη λογική των μονοδρόμων. Όχι στη λογική μιας αποκλειστικά οικονομοκεντρικής αντίληψης της ζωής, της πολιτικής και των ανθρώπων. Όχι στο φόβο. Για να έρθει σιγά σιγά ο καιρός να ονειρευτούμε και να πράξουμε, όλοι οι λαοί, τον καλύτερο κόσμο που θα θέλαμε να ζήσουμε και να κληροδοτήσουμε. Όμηρος Πουλάκης, ηθοποιός

KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

«ΝΟ», MIA TAIΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΜΠΛΟ ΛΑΡΕΝ (2013)

Από το «no» της Χιλής στο «όχι» της Ελλάδας

Του Στράτου Κερσανίδη

Η ταινία για την οποία γράφω στο σημερινό φύλλο της «Εποχής» δεν προβάλλεται αυτήν την εβδομάδα στους κινηματογράφους. Την επέλεξα, όμως, επειδή ο τίτλος της είναι «Nο» («Όχι») και αναφέρεται σε ένα δημοψήφισμα που είχε γίνει στη Χιλή το 1988. Αν δεν την έχετε δει, μπορείτε να την δείτε σε ντιβιντί.

ιλιάδες νεκροί, αγνοούμενοι, βασανισθέντες και φυλακισθέντες ήταν ο απολογισμός τη δικτατορίας του Πινοτσέτ ο οποίος με πραξικόπημα, στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, ανέτρεψε τον νόμιμα εκλεγέντα πρόεδρο της Χιλής, Σαλβαντόρ Αλιέντε. ∆ιαδηλώσεις κατσαρόλας, τεχνητές ελλείψεις σε προϊόντα, κατευθυνόμενες απεργίες και -φυσικά- ο εξωτερικός παρόντας (ΗΠΑ), αφού δημιούργησαν το

Μόνο δύο ταινίες περιλαμβάνει το πρόγραμμα της τρέχουσας κινηματογραφικής εβδομάδος, αλλαγμένο προφανώς εξαιτίας του δημοψηφίσματος.  «Το μπλε δωμάτιο» (La chamber bleue) του Ματιέ Αμαλρίκ: Ένας άνδρας και μία γυναίκα. Ο Ζουλιέν και η Ασθέρ. Γνωρίζονται από παλιά, αλλά το πάθος που σιγόκαιγε μέσα τους άναψε ξαφνικά μετά από χρόνια. Όμως είναι ήδη παντρεμένοι και έτσι αναγκάζονται να κρύβουν τον έρωτά τους μέσα στους τέσσερις τοίχους στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Ο Ζουλιέν ανακρίνεται από την αστυνομία. Γιατί κατηγορείται; Πώς μεταφράζονται τα λόγια αγάπης και αφοσίωσης που ανταλλάσει με την Εστέρ στις στιγμές του πάθους; Βασισμένη στο ομώνυμο αστυνομικό μυθιστόρημα του μετρ Ζορζ Σιμενόν, ο ταλαντούχος γάλλος ηθοποιός Ματιέ Αμαλρίκ αποδεικνύεται ταλαντούχος και ως σκηνοθέτης (αυτήν είναι η 12η ταινία του). Η προσέγγισή του στο βιβλίο του Σιμενόν είναι εξαιρετικά προσεκτική και διακριτική. Εκμεταλλευόμενος τους κώδικες του φιλμ νουάρ και του χιτσκοκικού σασπένς, σκηνοθετεί μια αστυνομική ταινία με έναν τέτοιον τρόπο που αρπάζει το θεατή από το χέρι και τον κάνει συνδημιουργό. Κάπως έτσι ο θεατής υποχρεούται να συναρμολογήσει τα κομμάτια ενός παζλ, τα οποία ο σκηνοθέτης παρουσιάζει λίγο-λίγο μέσα από συνεχή φλας μπακ. Η ακρίβεια με την οποία συμπληρώνεται το διαρκώς διογκούμενο μυστήριο είναι υποδειγματική. Ο Ζουλιέν είναι αθώος. Ανακρίνεται και μοιάζει σαν να βρίσκεται αλλού, είναι τελείως αποστασιοποιημένος. Αλλά γιατί κατηγορείται; Στην πορεία μαθαίνουμε για τον τυχαίο θάνατο του συζύγου της Εστέρ, ο οποίος ήταν άρρω-

κατάλληλο κλίμα αναταραχής στη χώρα, τελικά κατέλυσαν τη δημοκρατία με ένα αιματηρό στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο πρόεδρος Αλιέντε έπεσε με το όπλο στο χέρι υπερασπιζόμενος τη δημοκρατία μέσα στο προεδρικό μέγαρο, το οποίο δέχτηκε επίθεση από στρατιωτικές δυνάμεις. Τα χρόνια πέρασαν, ο λαός της χώρας υπέφερε κάτω από το στυγνό δικτατορικό καθεστώς που επέβαλλε ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοτσέτ, στο οποίο για πρώτη φορά δοκιμάστηκε η νεοφιλελεύθερη οικονομική συνταγή. Κι όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου κι αφού ο κομμουνιστικός κίνδυνος είχε εκλείψει, ο ίδιος ο δικτάτορας αποφάσισε να προχωρήσει στον εκδημοκρατισμό της Χιλής. Το 1980 μετά από μία πινοτσετικής εμπνεύσεως διαδικασία, άλλαξε το σύνταγμα της χώρας και ο δικτάτορας έγινε πρόεδρος της χώρας για οκτώ χρόνια. Το 1988 και ενώ σιγά-σιγά τα σκληρά μέτρα είχαν αρχίσει να χαλαρώνουν, ο Πινοτσέτ επεχείρησε να διεκδικήσει ακόμη μία οκταετή θητεία στον προεδρικό θώκο. Μόνο που τα πράγματα είχαν πλέον αλλάξει αρκετά και ο δικτάτορας είχε απέναντί του ένα μπλοκ δημοκρατικών δυνάμεων. Στο δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1988, ο λαός είχε να επιλέξει ανάμεσα στο «ναι» και στο «όχι», δηλαδή στην ανανέωση της προεδρικής θητείας Πινοτσέτ ή την απόρριψή της. Με ποσοστά 56% έναντι 44% επικράτησε το «όχι» και η Χιλή μπήκε στο δύσκολο δρόμο του εκδημοκρατισμού και της απαλλαγής από τα φαντάσματα ενός σκοτεινού παρελθόντος. Ο αγώνας για την επικράτηση του «όχι» δεν ήταν εύκολος. Ο κρατικός μηχανισμός εξακολουθούσε να βρίσκεται υπό τον έλεγχο των πραξικοπηματιών όπως και η πλειοψηφία των ΜΜΕ. Έτσι ο συνασπισμός των πολιτικών δυνάμεων που συγκροτούσαν το μπλοκ του ΟΧΙ, και έχοντας στη διάθεσή του μόνο 28 ημέρες, αποφάσισε να απευθυνθεί σε έναν ειδικό ο οποίος θα αναλάμβανε τη διαφημιστική καμπάνια. Αυτός ήταν ο Ρενέ Σααβέδρα, ένας νεαρός έξυπνος διαφημιστής, με νέες και φρέσκιες ιδέες. Αυτό είναι και το θέμα της ταινίας «Νο», του χιλιανού σκηνοθέτη Πάμπλο Λαρέν, ο οποίος μεταφέρει στον κινηματογράφο την αγωνία και τον αγώνα μιας ομάδας ανθρώπων να πείσουν το χιλιανό λαό να καταψηφίσει τον Πινοτσέτ. Ο Λαρέν επιλέγει να χρησιμοποιήσει ως αφηγηματικό όχημα το θρίλερ. Έτσι δημιουργεί εντάσεις, στιγμές αγωνίας, σασπένς. Την ίδια ώρα σκιαγραφεί τον κεντρικό του χαρακτήρα, την οικογένειά του, τις προσωπικές του αγωνίες τα όνειρα και τις φιλοδοξίες του. Η ταινία διαθέτει έναν εξαιρετικό αφηγηματικό ρυθμό και η εναλλαγή των σκηνών ανάμεσα

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

στος. Κι ύστερα μαθαίνουμε πως και η γυναίκα του Ζουλιέν είναι νεκρή, έχει δολοφονηθεί. Την σκότωσε ο άντρας της; Η ερωμένη του είναι συνένοχη; Τα κομμάτια του παζλ αυξάνονται κι ύστερα αρχίζουν να τοποθετούνται στη θέση τους με σκοπό να δώσουν την τελική απάντηση. Φινάλε, λύση. Μόνο που, ενώ το παζλ έχει συμπληρωθεί, ο θεατής μένει με ένα κομμάτι στο χέρι το οποίο δεν ταιριάζει πουθενά, αφού η εικόνα έχει ολοκληρωθεί! Ο Αμαλρίκ δίνει μια νέα πνοή, μια μοντέρνα σκηνοθετική ματιά. Αφηγείται αποσπασματικά, αφήνει μικρά κενά, προχωρά και επανέρχεται. Η σκηνοθεσία του είναι προσεκτική, ατμοσφαιρική, μινιμαλιστική. Ενώ μας οδηγεί βήμα-βήμα στη λύση του μυστηρίου, την ίδια στιγμή μας αφήνει μικρά κενά τα οποία μετατρέπονται σε μικρά και άνευ απαντήσεων ερωτήματα. Ένα κινηματογραφικό διαμάντι από τη Γαλλία που αξίζει να προσεχθεί ιδιαίτερα.

 «Σχέση 5 με 7» (5 to 7) του Βίκτος Λέβιν: Ο Μπράιαν Μπλουμ είναι 26 ετών και έχει επιλέξει να γίνει συγγραφέας. Η Άριελ είναι μια όμορφη γυναίκα, 9 χρόνια μεγαλύτερη του Μπράιαν, πρώην μοντέλο και παντρε«Το μπλε δωμάτιο»

στις καμπάνιες των δύο αντίπαλων στρατοπέδων, γίνεται μια άκρως ενδιαφέρουσα ματιά στα παρασκήνια ενός εκλογικού αγώνα. Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν οι εικόνες εμπλουτίζονται από σκηνές δικτατορικής τρέλας με στρατό, αστυνομία, διαδηλωτές, καταστολή. Μιλάμε, εν τέλει, για ένα πολιτικό φιλμ το οποίο ακολουθεί τους κινηματογραφικούς κώδικες του θρίλερ αλλά και άκρως ανθρωποκεντρικού, καθώς βάζει σε πρώτο πλάνο τον ήρωά του. Αλλά και τους απλούς ανθρώπους οι οποίοι, αν και έχουν υποφέρει από τη δικτατορία, δυσκολεύονται να ψηφίσουν «όχι» επειδή φοβούνται τις αλλαγές. Βλέπουμε, λοιπόν, πως η καμπάνια υπέρ του «όχι» δεν είναι μόνον εναντίον του Πινοτσέτ, αλλά και εναντίον του φόβου των απλών ανθρώπων που συχνά πέφτουν θύματα προπαγάνδας και κινδυνολογίας. Ξαναβλέποντας την ταινία ανακάλυψα την επικαιρότητά της. Τόσο στο βασικό της κορμό όσο και στην ιστορία που οδηγεί σε αυτόν. Σημειώνω: Νεοφιλελευθερισμός, διαδηλώσεις κατσαρόλας, τεχνητές ελλείψεις αγαθών, έλεγχος κρατικού μηχανισμού, έλεγχος ΜΜΕ, παρέμβαση εξωτερικού παράγοντα, κινδυνολογία, φόβος. Ταινία επίκαιρη η οποία καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η Ιστορία συνεχίζεται και τη λυσσαλέα αντίδραση των πολιτικών και οικονομικών ελίτ να την σταματήσουν. Ο αγώνας είναι σκληρός, ανελέητος και οφείλουμε να τον δώσουμε ως το τέλος. Το 1988 ο λαός της Χιλής είπε ΝΟ. Το 2015 ήρθε η δική μας ώρα να πούμε ΟΧΙ.

“

strakersan@gmail.com kersanidis.wordpress.com

Η καμπάνια υπέρ του “όχι” δεν είναι μόνον εναντίον του Πινοτσέτ, αλλά και εναντίον του φόβου των απλών ανθρώπων που συχνά πέφτουν θύματα προπαγάνδας και κινδυνολογίας.

μένη με γάλλο διπλωμάτη. Μια τυχαία συνάντησή τους στη Νέα Υόρκη θα πυροδοτήσει την αρχή μιας παθιασμένης σχέσης. Μόνο που η Άριελ έχει τη δυνατότητα να συναντιέται με τον αγαπημένο της μόνο μεταξύ 5 και 7 το απόγευμα, σε σύντομα ραντεβού μέσα σε ξενοδοχεία. Όμως ο νεαρός συγγραφέας θέλει πιο πολύ, δεν αρκείται στα σύντομα ραντεβού. Την ίδια ώρα, δεν θέλει και να χάσει την αγαπημένη του. Η επόμενη έκπληξη για τον Μπράιαν θα έρθει όταν η Άριελ θα του αποκαλύψει πως η σχέση τους δεν είναι κρυφή από τον άντρα της, η οποία θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη όταν ο Βαλερί -ο σύζυγος- θα τον δεχτεί στο σπίτι του και θα τον συστήσει στον κύκλο των φίλων του! Αισθηματική ταινία.

Σινεφίλ

1099

ΒΙΒΛΙΟ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

Έργο μόχθου και αφοσίωσης Τέλλος Άγρας «Κριτικά» Πέμπτος Τόμος, 1 «∆ικοί μας και ξένοι» Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Στεργιόπουλος Εκδόσεις Ερμής Μάιο 2014

ε έναν πέμπτο τόμο ολοκληρώνονται άπαντα τα «Κριτικά» του Τέλλου Άγρα. Μόνο που τα εναπομείναντα από τους προηγούμενους τέσσερις τόμους κριτικά κείμενά του υπερέβησαν την έκταση ενός τόμου, που ορίζεται περίπου στις 500 σελίδες, και χρειάστηκαν δυο τόμοι. Ακριβέστερα, ο πέμπτος χωρίστηκε σε δυο ημίτομους ίσης έκτασης. Και πάλι, όμως, ο Κώστας Στεργιόπουλος, στις επιλογικές “σημειώσεις” του τόμου, επισημαίνει επιμέρους κείμενα ή και ενότητες κειμένων, που δεν συμπεριελήφθησαν ως δευτερεύουσας σημασίας. Εκτός από τα λανθάνοντα, που δεν μπορεί να αποκλειστούν, δεδομένου ότι ο Άγρας, από αρχής μέχρι τέλους, συμμετείχε σε περισσότερα του ενός έντυπα, κάθε είδους, είτε σε μόνιμη βάση είτε με σποραδικές συνεργασίες. Είκοσι έξι είναι τα χρόνια παρουσίας του ως κριτικός. Από τον Νοέ. του 1918 στο περιοδικό «Βωμός», μέχρι και μετά θάνατο, τον ∆εκ. του 1944, που δημοσιεύτηκε στη «Νέα Εστία» ένα τελευταίο κείμενο που είχε δώσει. Σχετικά με άλλους κριτικούς, μάλλον λίγα ως θητεία κριτικού, πιθανώς και να υπολείπονται του μέσου όρου, είναι, όμως, πολλά για αυτόν, που εκμέτρησε τον βίον στα 45. Τη δυσκολία του έργου την γνώριζε ο επιμελητής πολύ πριν το ξεκινήσει. Στις “σημειώσεις” αναφέρει, ότι η “προσπάθεια ξεκίνησε πριν από τριάντα χρόνια”, που σημαίνει, δεδομένου ότι αυτές φέρουν ημερομηνία “Οκτώβριος 2010”, πως τοποθετεί την εκκίνηση το 1980. Τότε, όμως, εκδόθηκε ο πρώτος τόμος των «Κριτικών». Άρα, η “προσπάθεια” χρονολογείται από πολύ νωρίτερα. Η σπερματική ιδέα πιθανώς να προέκυψε κατά την τριετία, “Μάρτη 1955-Μάρτη 1958”, που έγραφε τη μελέτη «Ο Τέλλος Άγρας και το πνεύμα της παρακμής». Τελικά, ο Στεργιόπουλος θα πρέπει να νιώθει ικανοποίηση, καθώς τα «Κριτικά» ήταν έτοιμα εγκαίρως για το επετειακό 2014. 12 Νοε. 1944 απεβίωσε ο Άγρας, Νοέ. 2014 αναγράφει ο κολοφώνας του δεύτερου ημίτομου. Σε αντίθεση, με παλαιότερη έκδοση βιβλίου του Άγρα, που επιμελείτο και η οποία δεν ήταν έτοιμη στην ώρα της, για την επέτειο, τότε, των είκοσι χρόνων από το θάνατό του. Επρόκειτο για την έκδοση της τρίτης ποιητικής συλλογής του, «Τριαντάφυλλα μιανής ημέρας», που του την εμπιστεύτηκε ο ίδιος ο Άγρας στο νοσοκομείο. “Χωρίς να προλάβει να την καθαρογράψει, ούτε να ταξινομήσει τα ποιήματα”. Η καθυστέρηση δεν ήταν από ολιγωρία του Στεργιόπουλου. Ας όψονται οι εκδότες, που δεν ενδιαφέρονταν, κατά την “κουτσή” αλλά νομπελοφόρα άνοιξη εκείνης της δεκαετίας, για Άγρα. Πάλι καλά που βρέθηκαν οι εκδόσεις Φέξη και πρόλαβαν να ολοκληρώσουν το τύπωμα Απρ. 1966. Αντιθέτως, σήμερα, αντικειμενικοί παράγοντες, όπως η συμπλήρωση 70 χρόνων από το θάνατό του, αλλά και η γενικότερη νοοτροπία, που έχει επικρατήσει στο πιθανώς μικρό, αλλά υπολογίσιμο, τμήμα του αναγνωστικού κοινού ελληνικής λογοτεχνίας, ευνοούν τον Άγρα και τη γενιά του. Στην γενικότερη απώθηση προς τα μείζονα, έργα και πρόσωπα, που έχει προκύψει μάλλον από αντίδραση, κερδίζουν οι θεωρούμενοι ως ήσσονες. Ο Άγρας, τουλάχιστον ως κριτικός, ανή-

κει στους μείζονες, όμως ο πέμπτος τόμος υποτίθεται ότι συγκεντρώνει το έλασσον τμήμα του έργου του. Αυτό, με δεδομένο ότι, το 1995, με την έκδοση του τέταρτου τόμου, θεωρήθηκε πως ο αρχικός στόχος, που ήταν να παρουσιαστεί “το κύριο σώμα του κριτικού του έργου”, είχε πραγματωθεί. Ευτυχώς, ο επιμελητής επανήλθε και ο εκδοτικός οίκος, παρά την παρέλευση εικοσαετίας, στάθηκε και πάλι πρόθυμος. Έτσι κι αλλιώς, παραμένει εκδοτικός οίκος μακρόπνοων εγχειρημάτων. Αφού ολοκλήρωσε, αρχές 2014, τα “αυτοβιογραφικά” της Πηνελόπης ∆έλτα, με το τρίτομο μυθιστόρημα «Ρωμιοπούλες», ήρθε η σειρά των «Κριτικών» του Άγρα. Παρόλο που με συγγραφείς όπως η ∆έλτα και ο Άγρας, το σύνολο πάντοτε αφήνει υπόλοιπο. Άλλωστε υπολείπονται και άλλες σημαντικές πτυχές των κατάλοιπών τους. Όπως η επιστολική, καθώς αμφότεροι στάθηκαν πληθωρικοί αλληλογράφοι. Και βεβαίως, λείπει η βιβλιογράφησή τους. ς προσδιορίσουμε, όμως, σε τι ακριβώς συνίσταται το τμήμα των δημοσιευμάτων, που τελικά στεγάστηκε στον πέμπτο τόμο των «Κριτικών». Όπου, θα πρέπει να σχολιαστεί το γιατί είχε παραμεριστεί, δηλαδή κατά πόσο ήταν ακριβοδίκαια η θεώρησή του ως έλασσον. Αν και για αυτόν τον χαρακτηρισμό απαιτείται περαιτέρω διευκρίνιση. Είναι εκείνο που αναφέρεται σε ήσσονες συγγραφείς και βιβλία κατώτερης ποιότητας ως προς το περιεχόμενό τους ή και μικρότερης σημασίας; Ή, εκείνο που, αυτό καθ’ εαυτό, κρίνεται ως κριτικά υποδεέστερο; Πρωτίστως, το δεύτερο, καθώς ο Στεργιόπουλος, ήδη από το 1983, που ολοκληρώνει την ενότητα των τριών πρώτων τόμων, ευαγγελίζεται έναν πέμπτο για τους νεώτερους συγγραφείς, ιδιαίτερα μερικούς της γενιάς του ’30. Αυτοί έμειναν εκτός, κατά το πρώτο ξεδιάλεγμα, γιατί τα σχετικά κείμενα δεν κρίθηκαν αρκούντως εκτενή, άρα και ολοκληρωμένα. Στην προκειμένη περίπτωση ως έλασσον θεωρήθηκε εκείνο, που, λόγω περιορισμένης έκτασης, δεν επιτρέπει συστηματική ανάπτυξη θέσεων και επιχειρημάτων. Ευκολότερο, όμως, δείχνει να αναφέρουμε τι θεωρήθηκε ως “το κύριο σώμα του κριτικού του έργου”. Από την ποίηση, τα κείμενα για Καβάφη και Παλαμά, που κάλυψαν τον πρώτο τόμο, και τα κείμενα για τη δεκάδα συγγραφέων του δεύτερου, «Ποιητικά πρόσωπα και κείμενα» (κατά τη γραμματολογική σειρά, που δεν είναι ούτε αμιγώς χρονολογική ούτε μόνο αξιολογική ως προς τα κείμενα: Αρ. Προβελέγγιος, Γ. ∆ροσίνης, Λ. Μαβίλης, Ι. Γρυπάρης, Μ. Μαλακάσης, Λ. Πορφύρας, Άγ. Σημηριώτης, Απ. Μελαχρινός, Κ. Καρυωτάκης, Ν. Λαπαθιώτης). Από την πεζογραφία, κείμενα για τους εννέα του τρίτου τόμου, «Μορφές και κείμενα της πεζογραφίας» (Παπα-

διαμάντης, Μωραϊτίδης και επτά από τους παλαιότερους που εμφανίστηκαν πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους και πάλι, κατά γραμματολογική σειρά: Α. Τραυλαντώνης, Κ. Θεοτόκης, Π. Νιρβάνας, Ζ. Παπαντωνίου, Κ. Χρηστομάνος, Κ. Χατζόπουλος, Π. Ροδοκανάκης). Στον τέταρτο τόμο, που εκδόθηκε δέκα χρόνια αργότερα, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, «Γενικά και ειδικά θέματα», συγκεντρώθηκαν οι θεωρητικές απόψεις του Άγρα. Προφανώς, δεν είναι και λίγοι οι μείζονες ποιητές και πεζογράφοι, για τους οποίους έγραψε ο Άγρας, που πέρασαν σε αναμονή. Για ορισμένους από αυτούς, ο Άγρας είχε δημοσιεύσει επαρκούς έκτασης κείμενα, για περισσότερους άρθρα και βιβλιοκρισίες. Στον πρώτο ημίτομο, χωρισμένο σε τέσσερις ενότητες, καταχωρήθηκαν τα μεγαλύτερα κείμενα. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει κείμενα για 23 συγγραφείς συν ένα σημαντικό για τη “λογοτεχνική Θεσσαλονίκη”, δημοσιευμένο το 1935. Στις “σημειώσεις”, αναμενόταν να εξαρθεί η αξία του εν λόγω κειμένου σχετικά με την εποχή του. Αντί αυτού, γίνεται αναφορά σε “χοντρά λάθη”, χαρακτηρισμός που αφορμάται από τη σημερινή γνώση των πραγμάτων. Σχετικά με το κείμενο του Άγρα, ο Αλέξ. Αργυρίου σχολιάζει: “Στο μελέτημα «Πρόσωπα και κείμενα (Μια ματιά στη λογοτεχνική Θεσσαλονίκη)» του Άγρα για πρώτη φορά επισημαίνεται η ιδιαιτερότητα των Θεσσαλονικέων συγγραφέων. ∆εν είχε επικρατήσει ακόμη ο όρος σχολή της Θεσσαλονίκης.” Από ανώνυμο σχόλιο στο περιοδικό «Μακεδονικές Ημέρες», διαφαίνεται πως μέρος της αντίδρασης, που είχε τότε προκαλέσει το συγκεκριμένο κείμενο, αφορά το κατά πόσο οι Θεσσαλονικείς συγγραφείς θα αποκαλούντο Ευρωπαίοι, αστοί ή επαρχιώτες. Σημειωτέον, αυτή η ευαισθησία των Θεσσαλονικέων μην και χαρακτηριστεί η λογοτεχνία τους επαρχιακή συνεχίστηκε μέχρι και τη δεκαετία του ’80. κάπως αόριστος τίτλος της πρώτης ενότητας, «Για δικά μας πρόσωπα και κείμενα», επιτρέπει τη συστέγαση όλων των παλαιότερων, κυρίως ποιητών και κάποιων πεζογράφων. Ορισμένοι υπολογίζονται ως μείζονες και άλλοι, ως υπολειπόμενοι. Αν και η συγκεκριμένη διάκριση είναι συνάρτηση της εποχής. Αυτό φαίνεται και από τον αριθμό των κειμένων για ορισμένους συγγραφείς, σήμερα λησμονημένους, αλλά και τον εγκωμιαστικό τρόπο αναφοράς για κάποιους άλλους, που δεν συμπεριελήφθησαν στις μεταπολεμικές γραμματολογίες και ανθολογίες. Όπως, λ.χ., ο Κωνσταντινοπολίτης Απόστολος Μαμμέλης, που επαινέθηκε από τους Άγρα και Κλέωνα Παράσχο, αλλά διαγράφτηκε από τους μεταγενέστερους. Ανασύρθηκε, ωστόσο, από τον Γ. Π. Σαββίδη. Σε αυτό το πρώτο μέρος, βρίσκει τη θέση του το κείμενο για τον Κάλβο. Σχετικά σύντομο, με τον σμικρύνοντα τη ση-

μασία του τίτλο «Μερικές σημειώσεις». Στην ισχύουσα, ωστόσο, σήμερα ανθολόγηση των σημαντικότερων κειμένων για τον Κάλβο, τοποθετείται δεύτερο, κοντά μισό αιώνα μετά το πρώτο, του Παλαμά, προτασσόμενο εκείνων της γενιάς του ’30. ∆εν θα νοούντο «Κριτικά» Άγρα, χωρίς αυτό, αλλά και χωρίς τα κείμενα για τους Βηλαρά και Πάλλη, που δείχνουν εμβάθυνση στο γλωσσικό και οξυμένο κριτήριο στην αποτίμηση του έργου τους. Μετά έρχονται τα κείμενα του Άγρα για τέσσερις πεζογράφους, με πρώτο, τη νεκρολογία για τον ποιητή και “τελευταίο διδάσκαλο της νεοελληνικής ηθογραφίας”, Χρ. Χριστοβασίλη. Οι βιβλιοκρισίες για τους ∆ημ. Βουτυρά και ∆ιον. Κόκκινο αναδεικνύουν έναν τρόπο παρουσίασης, που επιμένει στον αναλυτικό σχολιασμό πλοκής και προσώπων και ο οποίος, με την επικράτηση της αφηγηματολογίας, θεωρείται παρωχημένος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κείμενα για τον Ξενόπουλο, όπου ο Άγρας ανασταίνει, με αφηγηματική γλαφυρότητα, το γραφείο του, τον άνθρωπο, αλλά και συστήνει επαρκώς τον συγγραφέα. Τα άλλα 16 κείμενα αφορούν ποιητές. Οι έξι εμφανίστηκαν μετά το 1900 και ανήκουν στους “επιγόνους” της παλαμικής ποίησης. Εδώ, δεν ακολουθείται η γραμματολογική σειρά. Προτάσσεται ο Μάρκος Τσιριμώκος, λόγω εκτενούς αναφοράς. Συνολικά, οκτώ κείμενα, η νεκρολογία του και επτά βιβλιοκρισίες, δημοσιευμένες την περίοδο 1927-1934. Υπάλληλος στην Εθνική Βιβλιοθήκη από το 1927 ο Άγρας, τον είχε διευθυντή μέχρι την αποχώρηση εκείνου. Ακολουθούν συντομότερα κείμενα για τους Μιχ. Αργυρόπουλο, Ν. Χαντζάρα, Ρήγα Γκόλφη, Αιμιλία ∆άφνη, Γ. Αθάνα. Επίσης, για τους Αλέκο Φωτιάδη, Μαμμέλη, Αθ. Κυριαζή και την ποιήτρια και διηγηματογράφο Κλ. ∆ίπλα-Μαλάμου, τους οποίους οι μεταπολεμικοί γραμματολόγοι άφησαν στα παραλειπόμενα. Η ενότητα συμπληρώνεται με πέντε από τους νεορομαντικούς ποιητές, συμπληρώνοντας την τριάδα του δεύτερου τόμου: Ρώμο Φιλύρα, Παράσχο, Ν. Χάγερ-Μπουφίδη, Μ. Παπανικολάου, Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο. Το τελευταίο κείμενο, είναι η νεκρολογία για τον Αναστάσιο ∆ρίβα (απεβίωσε Απρ. 1942), που εντάσσεται στους νεωτερικούς. Πρώτος ο Άγρας, ποιητής με “φορμαρισμένους σε τεχνική” στίχους, σχολιάζει τον απελευθερωμένο στίχο του ομήλικου φίλου του. Στον πρώτο ημίτομο, οι άλλες τρεις ενότητες αφορούν, η δεύτερη, ξενόγλωσσα δημοσιεύματα για ξένους συν τους Ζαν Μωρεάς και Εμπειρίκο και η τέταρτη, κείμενα φιλολογικά, επίλεκτα κριτικά και θεατρικά. Απομένει η τρίτη ενότητα, με τίτλο, «Πρόσωπα και κείμενα της νεότερης πεζογραφίας μας», όπου συγκεντρώνονται βιβλιοκρισίες για πεζογράφους της γενιάς του Μεσοπολέμου. Έντεκα (Θρ. Καστανάκης, Η. Βενέζης, Τ. Σταύρου, Γ. Θεοτοκάς, Α. Τερζάκης, Θ. Πετσάλης, Κ. Μπαστιάς, Γ. Σκαρίμπας, Στ. Ξεφλούδας, Αλ. Γιαννόπουλος, Ειρήνη Αθηναία), που επιβιώνουν στις γραμματολογίες, συν την περίπτωση του Πέτρου Αφθονιάτη. Σε αυτούς, θα πρέπει να προσθέσουμε τον Θεσσαλονικιό Γιώργο ∆έλιο, που τον μνημονεύει στο κείμενο για τη λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης ως “τον πρώτο κατά την αξία δόκιμο διηγηματογράφο” της. Ενώ, για ακόμη εννέα (Ν. Νικολαΐδης, Π. Χάρης, Π. Πικρός, Ν. Κατηφόρης, Ε. Αλεξίου, Γ. Σφακιανάκης, Κ. Παπά, Τ. Αθανασιάδης) υπάρχουν βιβλιοκρισίες στα ελληνικά και για τέσσερις (Φ. Κόντογλου, Γ. Ν. Άμποτ, Κ. Πολίτης, Π. Πρεβελάκης) στα γαλλικά, οι οποίες τοποθετούνται

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28

ΘΕΜΑΤΑ

ΑΝΟΙΧΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

300 πανεπιστημιακοί υπέρ του ΟΧΙ της αξιοπρέπειας Ω

ς πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, αισθανόμαστε ότι οφείλουμε να πάρουμε θέση στο κρισιμότερο διακύβευμα που συναντά η χώρα µας από την εποχή της μεταπολίτευσης. Στο δημοψήφισμα της Κυριακής, 5 Ιουλίου, θα ψηφίσουμε ΟΧΙ: Επειδή δεν αντέχουμε πλέον να βλέπουμε την ελληνική κοινωνία να καταρρέει υπό το βάρος μιας ανελέητης συνέχισης των πολιτικών λιτότητας, που αποδεδειγμένα οδηγούν την οικονομία ολοένα και βαθύτερα σε ένα φαύλο κύκλο ύφεσης, από τον οποίο δεν πρόκειται να εξέλθει ποτέ. Επειδή πιστεύουμε ότι η αρνητική ψήφος στις προτάσεις των δανειστών αποτελεί ίσως την τελευταία ευκαιρία να ανακτήσει ο λαός µας τη θανάσιμα πληγωμένη του αξιοπρέπεια, αντιστεκόμενος σε ταπεινωτικές πιέσεις, που απροκάλυπτα θέτουν σε αμφισβήτηση την ίδια την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Τέλος, θα ψηφίσουμε ΟΧΙ, επειδή είμαστε υπέρ της Ευρώπης. Της Ευρώπης του ∆ιαφωτισμού και του ορθού λόγου, της συνεννόησης και της συνεργασίας, της ∆ημοκρατίας και του κοινωνικού κράτους, των αρχών της ελευθερίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης και της πνευματικής προκοπής. Ακολουθούν υπογραφές: Αλίκη Αγγελίδου, Γιώργος Αγγελόπουλος, Ευγένιος Αγγελόπουλος, Χριστίνα Αδάμου, Χάρης Αθανασιάδης, Κυριάκος Αθανασίου, Αθηνά Αθανασίου, Σταύρος Αλεξανδρής, Απόστολος Αλεξόπουλος, Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου, Αγγέλικα Αλεξοπούλου, Αλέξιος Αλετράς, Σία Αναγνωστοπούλου, Κίμων Αναστασιάδης, Βασίλης Αναστασόπουλος, ∆ημήτρης Αναστασόπουλος, Τάσος Αναστόπουλος, Γιάγκος Ανδρεάδης, Ευαγγελία (Λίλιαν) Αντωνίου, Αριστείδης Αντωνίου, Θωμάς Αποστολόπουλος, Βάλια Αρανίτου, Ράνια Αστρινάκη, Σοφία Αυγητίδου, Μύρωνας Αχείμαστος, Ντίνα Βαΐου, Φωτεινή Βάκη, Αρτούρο Βάργκας, Νίκος Βαφέας, Σίσσυ Βελισσαρίου, Μαρία Βελιώτη, Σταύρος Βέμμος, Γιάννης Βενέρης, ∆ημήτριος Βέντζας, Ερρίκος Βεντούρας, Χριστόφορος Βερναρδάκης, ∆άφνη Βηδενμάιερ, Σοφία Βιδάλη, Μιχάλης Βιδάλης, Γιώργος Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Αντώνης Γαρδικιώτης, Μάρω Γερμανού, Τάκης Γέρος, Ηλίας Γεωργαντάς, Σπύρος Γεωργάτος, Ζωή Γεωργιάδου, Στράτος Γεωργούλας, Ελεάνα Γιαλούρη, Μαρία Γιαννησοπούλου, Γιάννης Γιαννουλόπουλος, Άκης Γιοβαζολιάς, Νίκος Γιόκαρης, Μαρία Γκασούκα, Φοίβος Γκικόπουλος, Αποστόλης Γκότσιας, Κλειώ Γκουγκούλη, Σταύρος Γούτσος, Λέλα Γώγου, Βασίλης ∆αγδιλέλης, Κατερίνα ∆αλακούρα, Βασίλης ∆αλκαβούκης, ∆ημήτρης ∆αμίγος, Κωνσταντίνος ∆ασκαλογιάννης, Απόστολος ∆εδου-

σόπουλος, Λιζιάννα ∆ελβερούδη, Ρέα ∆ελβερούδη, Έλσα ∆εληγιάννη, Αλεξάνδρα ∆εληγιώργη, Βαρβάρα ∆εσπινιάδου, Κατερίνα ∆ημάκη, Αριστοφάνης ∆ημάκης, Αγγελική ∆ημητρακοπούλου, Κατερίνα ∆ημητριάδη, Στέφανος ∆ημητρίου, Βασίλης ∆ημητρίου, Κώστας ∆ημουλάς, Άντα ∆ιάλλα, Γιώργος ∆ιβάρης, Κύρκος ∆οξιάδης, ∆ήμος ∆ριβαλιάρης, ∆ιονύσης ∆ρόσος, ∆ημοσθένης ∆ώδος, Μπάμπης Ζαγούρας, Γιάννης Ζαρκάδης, Χρήστος Ζαφειρόπουλος, Φιλαρέτη Ζαφειροπούλου, Ελευθερία Ζέη, ∆ημήτρης Ζουρούδης, Γιώργος Θεοδοσίου, Γιώργος Θεοδωρίδης, Νίκος Θεοτοκάς, Γιάννης Θεοτοκάς, Νίκος Θεοχαράκης, Γιάννης Θωίδης, Ελισσάβετ Θωίδου, Βίκυ Ιακώβου, Μάχος Ιατρίδης, Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Ακρίτας Καϊδατζής, Ακρίτας Καΐδατζής, Σοφία Καΐτατζή-Γουίτλοκ, Γεράσιμος Κακολύρης, Φραγκίσκος Καλαβάσης, Στεφανία Καλογεράκη, Γιάννης Καλομενίδης, Ρία Καλφακάκου, Ιφιγένεια Καμτσίδου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Γιάννης Καραγιάννης, ∆έσποινα Καρακατσάνη, Άννα Καρακατσούλη, Μαρία Καραμεσίνη, Αναστάσιος Καρασσαβόγλου, Βασίλης Καρδάσης, ∆ημήτρης Καρολίδης, Κώστας Κασβίκης, Χαράλαμπος Κασίμης, Μαρίνος Καττής, Ιωάννα Κεραμίδου, Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Χριστίνα Κιτσάκη, Βασίλης Κολοβός, Φραγκίσκος Κολίσης, Ελένη Κονδύλη, Μιχάλης Κονιόρδος, Νϊκος Κοταρίδης, Φωτεινή Κουγιουμουτζάκη, Γεράσιμος Κουζέλης, Γιάννης Κουζής, Γιώργος Κουρτέσας, Άρης Κουτούγκος, Παναγιώτα Κουτρουλίκου, Αλέκος Κουτσούρης, Γιάννης Κρεστενίτης, Αντώνης Κυπάρος, Παντελής Κυπριανός, Αντώνης Κυριαζόπουλος, Αναστασία Κωστάκη, Σπύρος Κωτσόπουλος, Αλίκη Λαβράνου, Ειρήνη Λαγάνη, Σάσα Λαδά, Γρηγόρης Λάζος, Λόης Λαμπριανίδης, Σπύρος Λα-

πατσιώρας, Άκης Λελεδάκης, Γιάννης Λεοντάρης, Ελένη Λεοντσίνη, Γεώργιος Λεοντσίνης, Γιώργος Λιάγκουρας, Αντώνης Λιάκος, Ρούλη Λυκογιάννη, Ανδρέας Λυμπεράτος, Μυρτώ Μαλούτα, Θωμάς Μαλούτας, Αρκάδιος Μανουσάκης, Χρήστος Μαντάς, Μαρία Μάρκου, Ιωάννης Μασσάς, Άννα Ματθαίου, Μαίρη ΜαυρήΒαβαγιάννη, Ηρακλής Μαυρίδης, Γιώργος Μαυρογιώργος, ∆όμνα Μιχαήλ, Αργυρώ Μουστάκη, Αλέξάνδρα Μπαλάντινα, Αλέξανδρος Μπαλτζής, Νίκος Μπάρκας, Κώστας Μπασιούκας, Νίκος Μπελαβίλας, Ρίκα Μπενβενίστε, Σπύρος Μπενετάτος, Αλέξης Μπένος, Ιωάννα Μπίμπου, Κώστας Μπλατάνης, Αντώνης Μπόγρης, Νίκος Μποζατζής, Κυριάκος Μπονίδης, Νικήτας Μυλόπουλος, Αντώνης Μωυσίδης, Αθανάσιος Νασιόπουλος, Κλήμης Ναυρίδης, Ευάγγελος Νικολαΐδης, Μαρία Νικολακάκη, Χρυσούλα Νικολάου, Γιώργος Νικολάου, Ηλίας Νικολόπουλος, Βασίλης Νιτσιά-

Το ΟΧΙ, μοναδικό φως ελπίδας Του Κάρλο Τσέκι

«Θα τσακίσουμε την Ελλάδα», δήλωσε πανηγυρικά ο Μπενίτο Μουσολίνι. ∆εν τα κατάφερε. Οι Έλληνες νίκησαν τους Ιταλούς εισβολείς. Ήταν, όμως, έτοιμοι οι Γερμανοί του φίλου Χίτλερ, οι οποίοι εισέβαλαν στην Ελλάδα και την κατέστρεψαν. Πάλι τα ίδια. Τα ευρωπαϊκά σκυλιά φύλακες της νέας δολοφονικής παγκόσμιας τάξης. ∆εν κινούν πλέον τα τανκς, κινούν το ∆ιεθνές Νομισματικό Ταμείο, την ΕΚΤ, τις τράπεζες… Ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ, με την ηρωική τους αντίσταση στα τελεσίγραφα της τρόικας, αποτελούν το μοναδικό φως ελπίδας. Όχι μόνο για τον ελληνικό λαό, αλλά για όλους αυτούς στην Ευρώπη που έχουν παραδοθεί στις νέες μορφές δικτατορίας της χρηματοοικονομικής εξουσίας. ∆εν παραιτήθηκαν και δεν αποδέχτηκαν το θάνατο της πολιτικής και της δημοκρατίας. ∆εν αποδέχτηκαν την εξόντωση κάθε αισιοδοξίας της βούλησης, όπως έλεγε ο Γκράμσι, χάρη στην οποία οι άνθρωποι ξαναπαίρνουν στα χέρια τους τη μοίρα τους και δεν αφήνουν να τους την υπαγορεύει καμιά τρόικα. Η τρόικα θα μπορούσε να ανέβει σε θεατρική παράσταση ως φάρσα: φαντάζεστε τη μαντάμ Λαγκάρντ ή τη φράου Μέρκελ ως Μαντείο των ∆ελφών; * Ο Κ. Τσέκι είναι ηθοποιός και σκηνοθέτης του ιταλικού θεάτρου

κος, Ανδρέας Νοταράς, Θωμάς Νουτσόπουλος, Μπετίνα Ντάβου, Θανάσης Νταραντούμης, Στέλιος Ντεξής, Γιώργος Ξυλωμένος, Λεωνίδας Οικονόμου, Κυριάκος Παναγιωτόπουλος, Παύλος Πανταζής, Απόστολος Πανταζής, Μάρω Παντελίδου-Μαλούτα, Γιάννης Παντής, Ματθαίος Παπαβασιλείου, Ευθύμης Παπαβλασσόπουλος, ∆ημήτρης Παπαγεωργίου, Όλγα Παπαδόδημα, Μαρία Παπαδοπούλου, Βασιλική Παπαδοπούλου, Πηνελόπη Παπαδοπούλου, Πηνελόπη Παπαηλία, Έφη Παπαθεοδώρου, Σκεύος Παπαιωάννου, Αναστασία Παπακωνσταντίνου, ∆ημήτρης Παπαλεξόπουλος, Εμμανουήλ Παπαμιχαήλ, Γιώργος Παπανικολάου, Προκόπης Παπαστράτης, Μαρία Παραδείση, Εμμανουήλ Πατηνιώτης, Μιχάλης Παυλίδης, Γιώτα-Ελένη Περδικούρη, Βασιλική Περράκη, Γεωργία Πετράκη, Νίκος Πετραλιάς, Χρυσάνθη Πετροπούλου, Κρίστη Πετροπούλου, Μανώλης Πλειώνης, Τζίνα Πολίτη, Κωνσταντίνος Πολιτόπουλος, Αναστασία Πολίτου, Ελένη Πορτάλιου, Παναγιώτης Πούλος, Μαρία Πουρνάρη, Μαρία Ρεντετζή, Θανάσης Ρεντζής, Πέπη Ρηγοπούλου, Άλκης Ρήγος, ∆ημήτριος Ρίζος, Σπύρος Ρίζος, Ντιάνα Ριμπόλι, Αργύρης Ρόκας, Θανάσης Σακελλαριάδης, Ηλίας Σαντουρίδης, ∆ημήτρης Σεβαστάκης, ∆ημήτρης Σερεμέτης, Νίκος Σερντεδάκης, Σεραφίμ Σεφεριάδης, Νάση Σιαφάκα, Μιχάλης Σιγάλας, Γιάννης Σκαλτσάς, Αντώνης Σκαμνάκης, Παναγιώτης Σπαθής, Γεράσιμος Σπαθής, Μιχάλης Σπηλιώτης, Μιχάλης Σπουρδαλάκης, Αγγελική Σπυροπούλου, Άννα Σπύρτου, ∆ημοσθένης Σταμάτης, Κώστας Σταμάτης, ∆ημήτρης Σταματόπουλος, Ιωάννης Σταμίρης, Γιώργος Στάμου, Γεώργιος Σταμπουλής, Γιάννης Σταυρακάκης, Σταύρος Σταυρίδης, Αθηνά Σταυρίδου, Λήδα Στεργίου, Νίκος Τερζής, Μανώλης Τζανάκης, Ελένα Τζελέπη, Χρύσα Τζουγκράκη, Μερόπη Τζούφη, Γιώτα Τουλούμη, Ειρήνη Τουντασάκη, Νίκος Τράκας, Τριαντάφυλλος Τριανταφυλλίδης, ∆ήμος Τριάντης, Σεβαστή Τρουμπέτα, Άρης Τσαντηρόπουλος, Νικόλαος Τσαφταρίδης, Αλέξανδρος Τσίγκας, Γιώργος Τσιμουρής, Φωτεινή Τσιμπιρίδου, ∆ημόκριτος Τσουκάτος, Αριστοτέλης Τύμπας, Γιώργος ΦαράκλαςΜατορίκος, ∆ημήτρης Φασουλιώτης, Γιώργος Φιτσώρης, Λάμπρος Φλιτούρης, Φωτεινή Φλουρή, Γεωργία Φούκα, Ελένη Φουρναράκη, Γιώργος Φουρτούνης, ∆ημήτρης Φουτάκης, Γιάννης Φραγκόπουλος, Κάτια Φωτεινοπούλου, Παναγιώτης Φωτόπουλος, Λία Χαλκιά, Έλενα Χαμαλίδη, Γιώργος Χαρβαλιάς ∆ημήτρης Χασάπης, Ποθητή Χατζαρούλα, Ευστάθιος Χατζηλουκάς, Κωστής Χατζημιχάλης, Βασίλης Χριστοφίδης, Μιχάλης Ψημίτης, Μαριάννα Ψύλλα, ∆ημήτρης Ψύλλος.

Έργο μόχθου και αφοσίωσης ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27 στον δεύτερο ημίτομο. Εδώ, ως μοναδικό κριτήριο, λαμβάνεται η έκταση μιας βιβλιοκρισίας. Έτσι, όμως, διαγράφεται η σημαντική παράμετρος του χρόνου δημοσίευσής της σχετικά με την εξελικτική πορεία ενός συγγραφέα. Είναι πολύ σημαντικότερη η βιβλιοκρισία για τον πρωτοεμφανιζόμενο της εποχής του Άγρα, που σήμερα συγκαταλέγεται στους μείζονες, από το εκτενές μελέτημα για τον σημαντικό της εποχής του, που το όνομά του βυθίστηκε στην αφάνεια. Όπως παρατηρεί ο Στεργιόπουλος, θα μπορούσε να συγκροτηθεί τόμος με τους μεσοπολεμικούς, αντίστοιχος εκείνου για τους παλαιότερους, που θα έδινε γενικότερη εικόνα για την κριτική τους πρόσληψη

από τον Άγρα. Με βάση τους πρωτοεμφανιζόμενους της εποχής του, θα σταθμίζαμε το κριτικό του αισθητήριο. Τελικά, οι μεσοπολεμικοί δεν αποτέλεσαν τόμο, ούτε καν μία ενότητα. Μοιράστηκαν, τα εκτενέστερα στο τρίτο μέρος του πρώτου ημίτομου και τα υπόλοιπα στο δεύτερο παράρτημα του δεύτερου ημίτομου. Συνολικά, ο Άγρας πρόλαβε να δημοσιεύσει κριτικές για 25 μεσοπολεμικούς, που είναι οι σημαντικοί στους 50 ή 53, που συγκρατεί μία σημερινή γραμματολογία. Ακόμη να εκφραστεί θαυμαστικά για τον Στρατή ∆ούκα, να επισημάνει το πρώτο μυθιστόρημα του Ν. Γ. Πεντζίκη, που είχε εκδοθεί ψευδωνύμως, και να μνημονεύσει πολλαπλώς τον Καζαντζάκη. Για τους υπόλοιπους, ας όψεται η “αδέσποτη σφαίρα” που τον πρόλαβε στη γονιμότερη περίοδο για έναν κριτικό. Στα εκτενέστερα

κείμενα, προτάσσεται ένα θεωρητικό, «Το αυριανό μυθιστόρημα», δημοσιευμένο Ιαν. 1936, με αφορμή κείμενο, που είχε δημοσιεύσει ο Αντρέας Καραντώνης, «Το μυθιστόρημα των νέων», ∆εκ. 1935. Αυτός ο λόγος περί νεοελληνικού μυθιστορήματος, την παράδοση που έχει σε σύγκριση με την ποίηση, κυρίως, τη διάκριση του μυθιστορήματος που γράφουν οι συνομήλικοι του Άγρα και οι νεότεροί του, συνεχίζεται με μικρές μόνο διαφοροποιήσεις μέχρι σήμερα. Στα «Κριτικά» του Άγρα και συγκεκριμένα, στο δεύτερο ημίτομο, θα επανέλθουμε για να σχολιάσουμε το μάλλον παραγνωρισμένο είδος της βιβλιοκρισίας. Μ. Θεοδοσοπούλου

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΝ

∆υο φορές δικαιωμένος Ο

Ξενοφών Παπαγεωργίου, μέλος της ΕΠΟΝ, αφηγήθηκε, στα 96 του χρόνια, την ιστορία του στο καφενείο «Συνάντηση», ένα από τα παλιότερα καφενεία στο Βόλο. ∆ικαιώθηκε δύο φορές στη ζωή του. Στην απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Γερμανούς και στις 26 Γενάρη, στην εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Γεννήθηκε το 1920 στον Πλατύκαμπο Λάρισας. «Ήμουν από πάντα Αριστερός και το χωριό μου έβγαλε 400 αντάρτες. Στην ίδρυση του ΕΑΜ, ο αγώνας της Αντίστασης φούντωσε στο χωριό». Οργανώθηκε στο Θεσσαλικό Ιερό Λόχο και στη συνέχεια στην ΕΠΟΝ. ∆ύο του αδέρφια ήταν στον ΕΛΑΣ. Ο μεγαλύτερος, ο καπετάν Λευτεριάς, σκοτώθηκε στον Εμφύλιο. Η ίδρυση της ΕΠΟΝ, 23 Φλεβάρη του 1943, τον βρήκε αιχμάλωτο των Γερμανών. Στο στρατόπεδο, όντας αιχμάλωτος, συνάντησε εξόριστους, που το καθεστώς

Μεταξά αντί να ελευθερώσει για να πολεμήσουν τους Ιταλούς, προτίμησε να τους παραδώσει στα στρατεύματα Κατοχής. Το καλοκαίρι του ’43, 106 κομμουνιστές αιχμάλωτοι εκτελέστηκαν στο Κούρνοβο, ως αντίποινα για την ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου από τους αντάρτες. Κρατήθηκε αιχμάλωτος εννέα μήνες σε πολύ σκληρές συνθήκες. Έγινε Πρόεδρος του Συμβουλίου Πλατυκάμπου και μέλος στο Πανθεσσαλικό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ, με έδρα την Καστανιά Καρδίτσας, συναντώντας όλη την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Αντίστασης. Στρατεύτηκε το 1947. Τα αδέρφια και οι φίλοι του ήταν στο Αντάρτικο, ενώ εκείνος δεν μπορούσε να εγκαταλείψει το γηραιό πατέρα και τα μικρότερα αδέρφια του. Στη Συνθήκη της Βάρκιζας το ένοπλο τμήμα διχάστηκε. Οι μισοί δεν θέλανε να

παραδώσουν τα όπλα. «Στη σύναξη της Λαμίας πάρθηκε η απόφαση. ∆εν μας άφηναν οι Εγγλέζοι να γίνουμε κυβέρνηση. Άρχισε ο κόσμος να διώκεται και να φυλακίζεται από το Κράτος και το παρακράτος της ∆εξιάς. Ανάγκασαν τον κόσμο να πάρει τα βουνά». Το ‘47 εργάστηκε στην Υπηρεσία Μηχανικής Καλλιέργειας του Υπουργείου Γεωργίας, ως χειριστής μηχανήματος. Το ‘52 έγινε μόνιμος δημόσιος υπάλληλος. Με νόμο του Μαρκεζίνη καθαιρέθηκε σε έκτακτο προσωπικό. Μαζί με συναδέλφους του ιδρύσανε το πρώτο σωματείο. Το ‘58 υπογράψανε την πρώτη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Έτσι όλο το έκτακτο προσωπικό έγινε αορίστου χρόνου. Απολύθηκε χωρίς αποζημίωση επί Χούντας, ως μη εθνικόφρων και νομιμόφρων με το Ν. 516/58, έχοντας ήδη δύο παιδιά. Συνταξιοδοτήθηκε το 1980. Σχετικά με τις διώξεις των Κομμουνιστών επί Χούντας, αναφέρει πως η ραχοκοκκαλιά της Εθνικής Αντίστασης, του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ ήταν και αυτοί που την πλήρωσαν. ∆εν φοβήθηκε ποτέ για τον αγώνα ή τη

Η λυκοσυμμαχία του ΚΚΕ με το ΝΑΙ

ζωή του και δεν μετανιώνει για τίποτα. Αυτό που τον κινητοποιούσε, ήταν η αδικία του Κεφαλαίου. «∆εν άντεχα να βλέπω το φτωχό να γίνεται φτωχότερος και τον πλούσιο, πλουσιότερο». Οργανώθηκε στον ΣΥΝ στην ίδρυσή του και παραμένει ενεργό μέλος του ΣΥΡΙΖΑ. «Είμαι γερός. Βαστάνε ακόμα τα κότσια μου. Πηγαίνω παντού με τα πόδια. Τα απογεύματα βγαίνω βόλτα με την κυρά-Μαρία. Το μυαλό μου και τα πόδια μου δουλεύουν ακόμα». Για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, πιστεύει πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα τα καταφέρει και θα μείνει στην εξουσία με τη λαϊκή στήριξη. «Αποτελεί εγγύηση και συνέχιση της ιστορίας της Αριστεράς ο ΣΥΡΙΖΑ. Θα επικρατήσει η λογική, χωρίς νέο μνημόνιο. Το χρέος που μας επέβαλαν, είναι ανήθικο». Κλείνοντας, κάλεσε τη νέα γενιά «να μη σκύψει το κεφάλι, να αγωνίζεται, ώστε να δει καλύτερες μέρες». Ηλέκτρα Προσήλια

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

∆

εν έχουν και πολύ άδικο αυτοί που υποστηρίζουν ότι στην πολιτική έχει επικρατήσει ο λεγόμενος ξύλινος λόγος. Τα χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου, όπως αυτός εκφέρεται προφορικά στις αγορεύσεις του κοινοβουλίου και στα τηλεοπτικά πάνελ, αλλά και γραπτά στις εφημερίδες και τα περιοδικά, είναι ιδιαίτερα αρνητικά. Κυριαρχούν ο βερμπαλισμός, η επανάληψη τσιτάτων που κολλάνε παντού, ασχέτως αν δεν ταιριάζουν, οι υπερβολές προς χάριν εντυπωσιασμού, η επιδεικτική χρήση αδόκιμων διεθνών όρων κι η ατυχής, συνήθως, παραγωγή νεολογισμών, που περισσότερο συσκοτίζουν παρά ξεκαθαρίζουν πολιτικές έννοιες. Κι αυτό αφορά, λιγότερο ή περισσότερο, όλα τα κόμματα στην ελληνική πολιτική σκηνή, με ιδιαίτερη έμφαση στα κόμματα της αριστεράς κι ειδικά στο ΚΚΕ, στο οποίο επικρατεί κι ένα επιπλέον ανησυχητικό χαρακτηριστικό: η πιστή αναπαραγωγή φράσεων και νεολογισμών σε όλη την κομματική διαστρωμάτωση, από το γραμματέα μέχρι το τελευταίο κνιτόπουλο, τόσο πιστή που κάποιες φορές

μοιάζει με ηχώ ή επιβεβλημένη αποστήθιση. Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις ήταν η κουβέντα με έναν φοιτητή, που δραστηριοποιείται στην ΚΝΕ. Για άλλη μια φορά διαπίστωσα, όχι μόνο τα τυποποιημένα επιχειρήματα και την έπαρση αυτού που νομίζει ότι κατέχει τη μοναδική αλήθεια, αλλά και το γνωστό, φθαρμένο και προβλέψιμο, ξύλινο λόγο. Ήταν η πιστή αναπαραγωγή ενός αποστεωμένου κομματικού λεξιλογίου του παρελθόντος, το οποίο εκφέρεται αταίριαστα από ένα νέο παιδί. Μέτρησα, στα λίγα λεπτά του μονολόγου του, να παπαγαλίζει τουλάχιστον πέντε φορές την προσφιλέστερη λέξη, που ακούμε από τα στελέχη του ΚΚΕ, τη γνωστή «λυκοσυμμαχία». Ένας ατυχέστατος νεολογισμός, που εγκαθιδρύθηκε τα τελευταία χρόνια στο φτωχό παλαιοκομματικό λεξιλόγιο από την Αλέκα Παπαρήγα, με κύριο στόχο την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), ενώ πρωτοεμφανίστηκε πολύ παλιότερα ως τίτλος πρωτοσέλιδου άρθρου στον Ριζοσπάστη, στις 30-10-1974, με στόχο το ΝΑΤΟ: «Όχι στη λυκοσυμμαχία του

ΝΑΤΟ». Όταν ακούω να επαναλαμβάνεται αυτή η λέξη, με την αυταρέσκεια της μέγιστης σοφίας, τσατίζομαι γιατί οι λύκοι είναι υπέροχα και περήφανα ζώα και καμιά σχέση δεν μπορούν να έχουν με τα κουρντισμένα ανθρωπάκια της Ε.Ε. Κι αντανακλαστικά, έρχεται στο μυαλό μου ένα θαυμάσιο βιβλίο των παλιών εκδόσεων Χατζηνικολή, με τίτλο «Λύκοι, σας παρακαλώ, μην κλαίτε» του Καναδού συγγραφέα Φάρλεϋ Μόατ. Το βιβλίο αναφέρεται στη προσωπική μαρτυρία του συγγραφέα, που έζησε δυο καλοκαίρια και ένα χειμώνα στην Αρκτική, παρατηρώντας μια οικογένεια λύκων. Όπως κυλάει η διήγηση, αποκαλύπτεται το μέγεθος της προκατάληψης με την οποία αντιμετώπιζαν τους λύκους στο δυτικό κόσμο. Ο σκοπός της αποστολής ήταν να τεκμηριωθεί επιστημονικά αυτή η προκατάληψη, αλλά η περίεργη συμβίωση με τους λύκους οδήγησε το συγγραφέα σε τελείως διαφορετικά συμπεράσματα. Ο Μόατ έρχεται γρήγορα σ’ επαφή με τα ζώα αυτά και ανακαλύπτει μια φωλιά, κατοικημένη όχι από αιμοβόρους ληστές, αλλά από μια θαρραλέα και ευγενική οικογένεια, όλο φροντίδα και στοργή για τα μικρά της, που αγωνίζεται να τα θρέψει και να τα προστατέψει. Όσο ο συγγραφέας πλησιάζει περισσότερο τον κόσμο των λύκων, τόσο αρχίζει να συμμερίζεται μαζί τους τον φόβο, που τους προξενούν οι διαρκείς επελάσεις των κυνηγών, που παίρνουνε κεφάλια για να εισπράξουν την κατά κεφαλή αμοιβή και των κρατικών υπαλλήλων,

που στέλνει η κυβέρνηση για να ξεπαστρέψουν το ευγενικό αυτό ζώο από την Αρκτική. Το βιβλίο «Λύκοι, σας παρακαλώ, μην κλαίτε» είναι μια από τις εξέχουσες αφηγήσεις για το μύθο και τη μαγεία του άγριου λύκου και της θέσης του ανθρώπου ανάμεσα στα όντα της φύσης. Με διάθεση ειρωνείας και μεγάλες δόσεις χιούμορ, ο συγγραφέας καυτηριάζει τον δυτικό αυτάρεσκο ανθρωποκεντρισμό, τα αποτελέσματα του οποίου είναι εμφανή στην εξαφάνιση πολλών ειδών άγριας ζωής. Μπροστά στο δημοψήφισμα της Κυριακής, χρησιμοποιώντας την ορολογία του ΚΚΕ, θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε μια λυκοσυμμαχία μεταξύ του ΚΚΕ και σύσσωμου του μνημονιακού τόξου, που στοιχίζεται πίσω από το ΝΑΙ. Κι αυτό γιατί, όπως γνωρίζουμε, δύο αρνήσεις οδηγούν σε μια κατάφαση. Τα δύο ΟΧΙ του ΚΚΕ, στην πρόταση των δανειστών και στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, δεν βοηθούν το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα αλλά δυστυχώς το ΝΑΙ. Γι’ άλλη μια φορά, σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές, το ΚΚΕ αποδεικνύεται ένας αριστερός ψάλτης και στυλοβάτης του συστήματος. Υ.Γ. Η πληροφορία ότι το ΚΚΕ θα καταγγείλει ως λυκοσυμμαχία και την καθημερινή ραδιοφωνική εκπομπή στο «Κόκκινο» της Θεσσαλονίκης, «∆υο λύκοι στο Κόκκινο», θα ελεγχθεί για την ακρίβειά της. Ο δικηγόρος του διαβόλου

Ι∆ΕΕΣ

Η σύσταση της Ε είναι σε διαδικα

Πριν λίγο καιρό, περίπου δύο ή τρεις εβδομάδες, όταν ήμουν στη Γαλλία, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας δημοσίευσε ένα άρθρο στη γαλλική «Λε Μοντ», στο οποίο εξηγούσε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε σταυροδρόμι και έχει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο δρόμους. Ο ένας από αυτούς είναι ο δρόμος της εξουσίας, αυτός που επιβάλλεται από τους τεχνοκράτες, την ελίτ και την άρχουσα τάξη της Ευρώπης, και ο άλλος είναι αυτός που προσπαθεί να ενσαρκώσει, να εκπροσωπήσει και να διεκδικήσει η κυβέρνησή του, αλλά περιλαμβάνει και άλλες δυνάμεις. Με την κατάσταση, λοιπόν, που παρατηρούμε αυτή τη στιγμή -και είναι πολύ απαισιόδοξο αυτό που θα πω- θα μπαίναμε στον πειρασμό να σκεφτούμε ότι το δίλημμα δεν υπάρχει πια. Η ιστορία έφτασε στο τέλος της, μια ιστορία της οποίας το τελευταίο κεφάλαιο ξεκίνησε πριν λίγα χρόνια, μπορώ να πω πως δημοσιεύτηκε το 2010 σε διάφορες εφημερίδες ως δοκίμιο, με τον τίτλο «Η τελευταία κρίση της Ευρώπης;» και φυ-

ο πρώτο πράγμα στο οποίο θα ήθελα να σας επιστήσω την προσοχή είναι ότι το δίλημμα, όπως ορίζεται αυτήν την Κυριακή από την ελληνική κυβέρνηση, είναι ναι ή όχι στη συμφωνία της λιτότητας, που με αλαζονεία προσπάθησε η τρόικα να επιβάλλει στην ελληνική κυβέρνηση. Η κυβέρνηση αυτή ίσως να έχει κάνει λάθη, κανείς δεν το αρνείται, αλλά αξίζει να επαναλάβουμε ότι ο γαλλικός Τύπος, και μάλιστα ο κεντροαριστερός, όπως η «Λιμπερασιόν» ή η «Λε Μοντ», καθημερινά επιπλήττει τον Τσίπρα και του καταλογίζει ολόκληρη την ευθύνη, όπως κάνουν και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ταυτόχρονα αποκρύπτονται ηθελημένα ορισμένα γεγονότα, όπως, πρώτον, ότι η τρόικα ποτέ δεν διαπραγματεύτηκε, δεύτερον, ότι ο συντριπτικά μεγαλύτερος όγκος του χρέους είναι απεχθής και αυτό δεν οφείλεται στην αδιαμφισβήτητη διαφθορά, στα λάθη και στις πολιτικές των προηγούμενων ελληνικών κυβερνήσεων, που έγιναν βέβαια με τη βοήθεια των τραπεζών, ευρωπαϊκών και αμερικανικών, οι οποίες συνέβαλαν στην εξαπάτηση των ταμείων. Φυσικά και είχαν όφελος από κάτι τέτοιο, αλλά αυτή η γιγάντωση του χρέους είναι αποτέλεσμα της πολιτικής που επιβλήθηκε στην Ελλάδα την τελευταία περίοδο. Άρα, όλη η ευθύνη βαραίνει αυτούς τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι διαπραγματεύονται με την ελληνική κυβέρνηση. Επιπλέον, οι Έλληνες λιμοκτονούν και η ανθρωπιστική κρίση είναι μια πραγματικότητα. Είναι ανήθικο να κάνει κανείς το δάσκαλο στην ελληνική κυβέρνηση για τα λάθη που έχει κάνει στο ύφος της ή στο τάιμινγκ και να λέει «μια στιγμή, τώρα μόλις σκοπεύαμε να προσθέσουμε κάτι ή να αφαιρέσουμε κάτι στη συμφωνία που προτείνετε, γιατί βιάζεστε τόσο να κάνετε δημοψήφισμα;».

Πολιτικά αδιανόητο

Το άλλο στρατόπεδο, από τη μεριά του, προειδοποιεί τον ελληνικό λαό ότι θα υπάρξει σκληρή προπαγάνδα για το δημοψήφισμα, στις συνέπειες της οποίας θα επανέλθω αμέσως. Το δημοψήφισμα -λένε- δεν είναι αυτό που διαβάζουμε στο κείμενό του και αυτό που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, ναι ή όχι στα μέτρα λιτότητας, αλλά είναι για το

Ουσιαστική δομική αλλαγή στη μορφή της ΕΕ

Υπάρχει και κάτι ακόμα στο ίδιο πνεύμα με τα παραπάνω που πρέπει να ειπωθεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε διαδικασία μεταβολής της σύστασής της. Ο τρόπος που είναι δομημένη πολιτικά αλλάζει ριζικά, αφού από τη μια πλευρά η Ελλάδα, ένα κράτος-μέλος, περιθωριοποιείται, στην καλύτερη περίπτωση τίθεται υπό κηδεμονία ή στη χειρότερη αποβάλλεται, από την άλλη, όπως έχει εξηγηθεί σαφώς σε προηγούμενες τοποθετήσεις, το ∆ΝΤ, μια παγ-

“

Ο γάλλος διανοητής Ετιέν Μπαλιμπάρ* τοπο και τις δομικές αλλαγές που βιώνει η ΕΕ

σικά αναφερόταν στην κατάσταση της Ελλάδας και τη σημασία της για την Ευρώπη στο σύνολό της. Θα μπαίναμε στον πειρασμό να σκεφτούμε ή να φοβηθούμε ότι τώρα το παιχνίδι τελείωσε. Ίσως μετά από μια ηρωική αντίσταση, που θα λάβει χώρα τις ερχόμενες εβδομάδες από μια απομονωμένη Ελλάδα, με κάποια ενίσχυση από άλλα μέρη της ευρωπαϊκής ηπείρου, αλλά χωρίς ουσιαστική πολιτική στήριξη τη στιγμή ακριβώς που της είναι αναγκαία, το τέλος της ιστορίας θα είναι η απόλυτη νίκη του άλλου δρόμου, αυτού της εξουσίας. Και η απόλυτη νίκη του άλλου δρόμου είναι η καταστροφή της Ευρώπης, για λόγους που έχουν αναλυθεί. Αναλογίζομαι αυτή την πιθανότητα και σκέφτομαι από μέσα μου: ποτέ μη λες «ήρθε το τέλος», πάντα τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Θα ήθελα, όμως, από την αρχή να θέσω ορισμένα χαρακτηριστικά της κατάστασης αυτής προσπαθώντας να την περιγράψω. •

αν θα μείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη ή θα την εγκαταλείψει. Και αυτό που θέλω να πω εγώ είναι ότι η ερώτηση δεν είναι αν θα μείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη ή θα φύγει: είναι αν θα αποβληθεί η Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή όχι. Μοιράζομαι κάποιες απόψεις που εξέφρασε ο προηγούμενος ομιλητής, Σόουζα Σάντος, σχετικά με την εσωτερική αποικιοκρατία, αλλά θα ήθελα να το θέσω από μια άλλη πλευρά. Το ευρώ είναι αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, όπως αυτό έχει οριστεί στις Συνθήκες. Βεβαίως υπάρχουν κάποιες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, που αποτελούν εξαίρεση και κάποιες άλλες που δεν έχουν ενταχθεί ακόμα στην ευρωζώνη, αλλά που αναμένεται να ενταχθούν αργά ή γρήγορα. Αν επιβληθεί grexit στην Ελλάδα, αυτό θα είναι ένα τρομαχτικό πολιτικό χτύπημα για την ίδια την Ευρώπη. Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε έναν ευρωπαϊκό λαό, στην περίπτωση αυτή τον ελληνικό λαό, που ήταν μέρος του πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τώρα να αποβάλλεται, σαν να ήταν χώρα του λεγόμενου τρίτου κόσμου ή χώρα-αποικία, από τον πυρήνα στην περιφέρεια. ∆εν είναι μόνο ότι δεν επιτράπηκε στον υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη να συμμετάσχει στην τελευταία συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ, είναι ότι ο ελληνικός λαός έχει γίνει ανεπιθύμητος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το γεγονός αυτό κάνει τα πράγματα ακόμα πιο τραγικά, είναι ένα βήμα πιο κοντά στη διάλυση της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό πολιτικά είναι αδιανόητο.

Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

κόσμια χρηματοοικονομική δομή που σκοπό έχει να διαχειρίζεται κρίσεις και χρηματοοικονομικά προβλήματα του τρίτου κόσμου, τώρα γίνεται στην ουσία μέλος ή ενεργό κομμάτι της διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τώρα, λοιπόν, το ∆ΝΤ είναι εντός και η άποψη ότι δεν θα έπρεπε να είναι εντός απορρίφθηκε, ενώ οι Έλληνες πιθανώς να απωθηθούν προς τα έξω. Αυτό το σημείο πιστεύω ότι αυξάνει το δραματικό χαρακτήρα της κατάστασης. Αυτό με οδηγεί στο επόμενο σημείο. Ίσως να μην είμαι απόλυτα ακριβής στις προβλέψεις και τις περιγραφές μου, αλλά θα ήθελα να τονίσω ότι παρατηρείται μια ουσιαστική δομική αλλαγή στη μορφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχει το πρόβλημα της δημοκρατίας, δηλαδή της ισορροπίας ανάμεσα στις τεχνοκρατικές δομές και τις δημοκρατικές δυνάμεις, τις διαφορετικού τύπου δημοκρατικές δυνάμεις, καθώς το φάσμα είναι ευρύ. Για παράδειγμα στο εξαιρετικό άρθρο του την προηγούμενη εβδομάδα, ο Γιούργκεν Χάμπερμας κράτησε μια σκληρή θέση υποστηρίζοντας ότι η πολιτική της Μέρκελ είναι εγκληματική πολιτική ενάντια στην Ευρώπη. Φυσικά ο Χάμπερμας δεν εκπροσωπεί μια ριζοσπαστική άποψη, εκπροσωπεί από την πλευρά της διανόησης την άποψη μιας σοσιαλδημοκρατίας που προσπαθεί να παραμείνει πιστή σε κάποιους από τους σκοπούς και τα ιδανικά της. Έχει επινοήσει τον όρο που είναι ένα από τα πιθανά ονόματα για να περιγράψουμε το είδος της πολιτικής δομής που έχουμε τώρα στην Ευρώπη και ακούγεται πολύ ωραία στα γερμανικά: μετά-δημοκρατικό εκτελεστικό ομοσπονδιακό σύστημα. Από τη μία πλευρά έχουμε, λοιπόν, αυτό και από την άλλη έχουμε διαφορετικές δημοκρατικές δυνάμεις, ας πούμε το λαό. Αλλά η ερώτησή μου είναι τι εννοούμε όταν λέμε λαός και τι μορφή παίρνει ο λαός σήμερα στην Ευρώπη. Όπως παρατηρούμε, και θα συμφωνούσα με αυτή τη διάγνωση, έχει συμβεί ένα είδος μεταμοντέρνου πραξικοπήματος. Ο δράστης είναι αυτή η περίπλοκη κατασκευή στην οποία συμμετέχουν κράτη, συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες που παίζουν σημαντικούς ρόλους στο εσωτερικό.

Οι παράμετροι του προβλήματος παρουσιάζονται αποσπασματικά από τον Τύπο και δεν υπάρχουν ούτε οι ελάχιστες προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών στις αποφάσεις που λαμβάνονται σχετικά με τη μοίρα τους, της οποίας συστατικό στοιχείο είναι και η κατάσταση του ελληνικού λαού.

Αλλά προσέξτε το είδος της ρητορικής ή της επιχειρηματολογίας που χρησιμοποιείται σε αυτή τη φάση. ∆εν κρύβω ότι εγώ προσωπικά το παίρνω πολύ στα σοβαρά και δεν νομίζω ότι μπορούμε να το αγνοήσουμε εύκολα. Αυτό που ακούστηκε ήταν το ακόλουθο επιχείρημα: ο Τσίπρας και η ελληνική κυβέρνηση επικαλούνται την κυριαρχία του ελληνικού λαού, επικαλούνται τη δημοκρατική αρχή της λαϊκής βούλησης.

Η δημοκρατία νοσεί στην Ευρώπη

Πώς μπορούν να ισχυρίζονται ότι η βούληση του ελληνικού λαού πρέπει να υπερισχύσει της βούλησης όλων των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, ευρωπαϊκών λαών και ευρωπαϊκών περιφερειών που υποστηρίζουν τις δικές τους κυβερνήσεις; Άρα εσείς, κύριε Τσίπρα, και η πλειοψηφία του ελληνικού λαού από πίσω σας θέλετε να κυβερνήσετε την Ευρώπη; Αυτό είναι παράλογο και εντελώς αντιδημοκρατικό. Τι μπορούμε να απαντήσουμε σε αυτό αν το πάρουμε στα σοβαρά –εγώ το παίρνω στα σοβαρά. Μπορούμε να απαντήσουμε ότι η δημοκρατία στην Ευρώπη, ως ενεργή δομή, ως ενεργή πραγματικότητα, είναι σε πολύ κακή κατάσταση και στην πραγματικότητα δεν έχει ζητηθεί η άποψη των ευρωπαϊκών λαών για το θέμα. Οι παράμετροι του προβλήματος παρουσιάζονται αποσπασματικά από τον Τύπο και δεν υπάρχουν ούτε οι ελάχιστες προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών στις αποφάσεις που λαμβάνονται σχετικά με τη μοίρα τους, της οποίας συστατικό στοιχείο είναι και η κατάσταση του ελληνικού λαού, κατά τη γνώμη μου. Άρα το επιχείρημα περί αν-

Ι∆ΕΕΣ

υρωπαϊκής Ένωσης σία μεταβολής Η ΕΠΟΧΗ 4 Ιουλίου 2015

θετείται για το δημοψήφισμα στην Ελλάδα, τη δημοκρατία στην Ευρώπη και οδηγεί σε αυτό που ανέφερε ο Κώστας ∆ουζίνας λίγο πριν, τη μετατόπιση των ταξικών διαφορών σε εθνικές διαφορές και αυτό το θεωρώ πάρα πολύ σοβαρό.

Η γεωπολιτική παράμετρος

τιδημοκρατικότητας είναι τουλάχιστον αμφισβητήσιμο. Αλλά πίσω από αυτό το πρώτο επίπεδο υπάρχει και ένα δεύτερο επίπεδο που επίσης παίρνω πολύ στα σοβαρά. Είναι το ζήτημα του λαϊκισμού. Αν πιστεύουμε στη δημοκρατία, θέλουμε κάποιες φορές να ζητείται και η άποψη του κόσμου. Τότε, βέβαια, υπάρχει ο κίνδυνος οι άνθρωποι να κινούνται στη λάθος κατεύθυνση, όπως είναι η κατεύθυνση του εθνικισμού ή της άρνησης να σωθούν κάποιοι γειτονικοί λαοί και αυτή είναι μια πραγματικότητα στη σημερινή Ευρώπη. Αλλά έχω ήδη καταθέσει την άποψή μου, την οποία πραγμα-

“

και τροφοδοτείται ενεργά από κρατικές πολιτικές, μία από τις οποίες θεωρώ ότι είχε ιδιαίτερα σοβαρά αποτελέσματα. Όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν να αναλάβουν ένα σημαντικό μέρος των δανείων, όπως προτάθηκε από τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες (που έχουν κερδίσει πολλά χρήματα στην Ελλάδα), πράγμα που θα τους εξέθετε στους συστημικούς κινδύνους που γνωρίζουμε, πέτυχαν ένα στρεβλό αποτέλεσμα: τώρα οι δανειστές του ελληνικού λαού επίσημα δεν είναι πια η Deutshe Bank και η BNP Paribas αλλά εσείς και εγώ,

Υπάρχει ένα είδος λαϊκισμού που είναι εξαιρετικά ισχυρό και όλο κερδίζει σε δύναμη στην Ευρώπη αυτόν τον καιρό, πράγμα πολύ ανησυχητικό. Είναι ο λόγος για τον οποίο ίσως οι Έλληνες να παραμείνουν απομονωμένοι. Τον αποκαλώ λαϊκισμό του κέντρου.

τικά πιστεύω, στην Αθήνα, όπου βρέθηκα το Μάιο σε μια συζήτηση για το λαϊκισμό.

Ο λαϊκισμός του κέντρου

Ακούμε πολλά για το λαϊκισμό και κάποια από αυτά είναι σοβαρά, όπως το θέμα του δεξιού και του αριστερού λαϊκισμού, αν και θα προτιμούσα να τους χαρακτηρίσω ως εθνικιστικό λαϊκισμό, από τη μία πλευρά, και ριζοσπαστικό, προοδευτικό ή φιλολαϊκό λαϊκισμό, από την άλλη. Υπάρχει και ακόμη ένα είδος λαϊκισμού που είναι εξαιρετικά ισχυρό και όλο κερδίζει σε δύναμη στην Ευρώπη αυτόν τον καιρό, πράγμα πολύ ανησυχητικό. Είναι ο λόγος για τον οποίο ίσως οι Έλληνες να παραμείνουν απομονωμένοι. Τον αποκαλώ λαϊκισμό του κέντρου. Αυτός ο λαϊκισμός δεν είναι λαϊκισμός των άκρων. Προωθείται

οι φορολογούμενοι των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτή είναι μια προπαγάνδα που προωθείται καθημερινά σε όλες τις χώρες μας. Αν οι Έλληνες αποτύχουν, ποιος θα πληρώσει όλα αυτά τα εκατομμύρια; Έχουν μάλιστα υπολογίσει το ακριβές ποσό σε ευρώ ή σε λίρες Αγγλίας -γιατί συμπεριλαμβάνονται και οι Βρετανοί σε αυτό- που αναλογεί στον κάθε φορολογούμενο και είναι τεράστιο. Τα συμφέροντα, λοιπόν, είναι προφανή. Ξέρω ότι η οικονομολογία μπορεί να πει πολλά για αυτό, μπορεί να πει ότι οι απόλυτοι αριθμοί όταν αναφέρονται σε χρέη και δάνεια δεν σημαίνουν τίποτα, γιατί αυτά εξαρτώνται εντελώς από την οικονομική κατάσταση, εξαρτώνται από το αν πληρώνονται ή όχι, εξαρτώνται από τα κουρέματα και τις διαφορετικές συμφωνίες, πάντα έτσι συμβαίνει. Αλλά η προπαγάνδα είναι τρομερά αποτελεσματική

Ένα άλλο σημείο που θεωρώ πάρα πολύ σοβαρό και είμαι απαισιόδοξος ως προς αυτό, αφορά τον ελληνικό λαό. Από αυτά που ακούω και που καταλαβαίνω υπάρχει ο φόβος ενός επικείμενου διχασμού του ελληνικού λαού: τρομακτικές ταξικές ανισότητες, μνήμες του εμφυλίου ή του καιρού της δικτατορίας. Είναι απρόβλεπτο πού οδηγεί η κατάσταση και μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι η άρχουσα τάξη και οι ελίτ της Ευρώπης θα πιέσουν όσο μπορούν για να συμβεί το χειρότερο. Αυτό δεν είναι μόνο η απομόνωση των Ελλήνων, αλλά και ο διχασμός στο εσωτερικό του ελληνικού λαού. Όσον αφορά το θέμα αυτό, εμπιστεύομαι ότι η κυβέρνηση Τσίπρα, που έδειξε όχι μόνο οξυδέρκεια αλλά και θάρρος την τελευταία περίοδο, θα αντιδράσει, θα λάβει μέτρα και θα εφαρμόσει πολιτικές ώστε να μη συμβεί κάτι τέτοιο. Και το τελευταίο σημείο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ είναι η γεωπολιτική παράμετρος. Φυσικά έχουμε συζητήσει μέχρι τώρα τη μεγάλη σκηνή των παγκόσμιων αντιθέσεων ανάμεσα στο νεοφιλελευθερισμό και τις αντισυστημικές δυνάμεις. Συμφωνώ, αλλά θα ήθελα να επικεντρωθώ σε μια πιο συγκεκριμένη παράμετρο του προβλήματος, που πρόσφατα έχει σχολιαστεί σε εφημερίδες, την οποία όμως η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη ξεκάθαρα προσπαθεί να υποβαθμίσει. Υπάρχουν δύο πλευρές. Η μία, που την ακούμε περισσότερο, έχει να κάνει με τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας: πού βρίσκεται σε σχέση με τη Μεσόγειο και τον ευρωπαϊκό χώρο. Το ένα ζήτημα -για να θυμηθούμε τη Ρωσία και την Ουκρανία- είναι ο φόβος ότι ο Τσίπρας ίσως αναζητήσει βοήθεια από την πλευρά του συντρόφου Πούτιν και κάποιων άλλων πρώην συντρόφων. Πιστεύω ότι η βοήθεια του συντρόφου Πούτιν δε θα είναι ανιδιοτελής, προσωπικά δεν θα τον εμπιστευόμουν πολύ. Βλέπετε, η Κίνα θέλει το λιμάνι του Πειραιά, η Ρωσία θέλει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης κ.ο.κ. Πρόκειται, λοιπόν, για φίλους μιας πολύ ειδικής κατηγορίας. Παρόλα αυτά, αν ήμουν πρωθυπουργός ή υπουργός Οικονομικών της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης, ή πολύ περισσότερο της αυριανής, και μπορούσα να βρω κάποιες δυνατότητες οικονομικής στήριξης έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από αυτούς που καλώς ή κακώς υποτίθεται ότι είναι εχθροί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν θα δίσταζα. Υπάρχει όμως και άλλο ένα σημείο, και με αυτό θα κλείσω. Η Ελλάδα βρίσκεται ακριβώς στον πυρήνα του μεσογειακού χώρου, που αυτή τη στιγμή εξελίσσεται σε κέντρο όλων των κινδύνων στη σύγχρονη πολιτική. Όπως και η Ιταλία, η Ελλάδα είναι στην πρώτη γραμμή του προβλήματος της υποδοχής προσφύγων και μεταναστών. Ο κ. Γιούνκερ, από τη μία πλευρά, χαρακτή-

ρισε όνειδος το ότι ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία και η Αγγλία -η Γερμανία δεν είναι η χειρότερη- έχουν παίξει έναν πολύ υποκριτικό ρόλο και δεν προτίθενται να αναλάβουν το μερίδιό τους όσον αφορά το μεταναστευτικό. Αυτό σημαίνει, βέβαια, ότι η Ελλάδα και η Ιταλία αναλαμβάνουν μεγαλύτερο μέρος από αυτό που τους αναλογεί. Όπως ξέρετε, η Γαλλία κλείνει τα σύνορά της, όπως η Ουγγαρία σκοπεύει να υψώσει ένα φράχτη. Αυτή είναι άλλη μια όψη της διάσπασης της Ευρώπης. Αυτή η κατάσταση δεν θα περιοριστεί σε μερικές δεκάδες χιλιάδες μετανάστες ώστε να ρυθμιστεί σύντομα, αλλά θα επιδεινωθεί. Επειδή από τη μία πλευρά ο μεσογειακός χώρος, η Μέση Ανατολή, η Συρία, το Ιράκ και, από την άλλη, οι ευρωπαϊκές χώρες με το δικό τους μεταναστευτικό πληθυσμό θα αποτελέσουν ζώνη ταραχών. Ο Τσίπρας έχει αναφερθεί σε αυτό με σαφή αλλά σύντομο τρόπο και πιστεύω ότι θα επανέλθει: πρέπει να ξέρετε τι θέλετε. Θέλετε την Ελλάδα στην Ευρώπη, να λαμβάνει μέρος σε μια κοινή πολιτική που διαχειρίζεται αυτά τα εξαιρετικά επικίνδυνα θέματα ή θέλετε να την διώξετε και έτσι να διαλύσετε το σύστημά σας; Μετάφραση: Ματίνα Καραγιαννίδου - Σταμπουλή

Το κείμενο αποτελεί την τοποθέτηση του Ε. Μπαλιμπάρ στη συζήτηση που οργάνωσε το Ινστιτούτο Μπίρκμπεκ για τις Ανθρωπιστικές Σπουδές, στις 30.06.2015, με θέμα «Η κρίση στον ευρωπαϊκό νότο και το μέλλον της Ευρώπης» και στην οποία συμμετείχαν εκτός απο το γάλλο διανοητή, ο Μποαβεντούρα ντε Σόουζα Σάντος και ο Κώστας ∆ουζίνας, διευθυντής του Ινστιτούτου.

“

Ο τρόπος που είναι δομημένη πολιτικά η ΕΕ αλλάζει ριζικά, αφού από τη μια πλευρά η Ελλάδα, ένα κράτος-μέλος, περιθωριοποιείται, από την άλλη, το ∆ΝΤ τώρα γίνεται στην ουσία μέλος ή ενεργό κομμάτι της διακυβέρνησής της.

Η µητέρα των µαχών στα πληκτρολόγια

“

Ο 29χρονος Τομ Φίνεϊ συγκέντρωσε 820.000 ευρώ, αξιοποιώντας την πλατφόρμα πληθοπορισμού indiegogo. Μία προσπάθεια επίλυσης της ελληνικής κρίσης με αλληλέγγυο τρόπο.

του Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου

ερισσότερο ως ευγενής κίνηση αλληλεγγύης και λιγότερο ως πραγματική ελπίδα διεξόδου από τον φαύλο κύκλο της ελληνικής κρίσης χρέους έγινε δεκτή η κίνηση του Βρετάνου Τομ Φίνεϊ να ξεκινήσει έρανο για την αποπληρωμή της ελληνικής δόσης στο ∆ιεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο 29χρονος πρώην μαρκετίστας και νυν πωλητής παπουτσιών, αξιοποιώντας την πλατφόρμα πληθοπορισμού (crowdfunding) Indiegogo, απευθυνόμενος στους χρήστες ίντερνετ διεθνώς, επιχείρησε να συγκεντρώσει μέσω εισφορών το ποσό του 1,6 δισ. που απαιτείτο απ’ την ελληνική πλευρά να καταβληθεί προκειμένου να αποφευχθεί η κήρυξη χρεοκοπίας. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Φίνεϊ, η αποπληρωμή του χρέους απαιτούσε 3,19 ευρώ από κάθε ευρωπαίο πολίτη, ενώ, ως είθισται στις διαδικασίες πληθοπορισμού, ανάλογα με το ποσό που κατέβαλε ο χρήστης, έπαιρνε και τα ανάλογα «μπόνους»: καρτ ποστάλ με τον Αλέξη Τσίπρα στα 3 ευρώ, φέτα και χωριάτικη σαλάτα στα 6 ευρώ, καλάθι αγαθών στα 160 ευρώ και διακοπές στην Ελλάδα για δύο με 5.000 ευρώ. Στην αρχή, αν κάποιος δωρητής αποφάσιζε να καταθέσει το σύνολο των 1,6 δισ., προβλεπόταν η εξαγορά ενός ελληνικού νησιού, πρόταση την οποία ο Φίνεϊ αναγκάστηκε να αποσύρει, καθώς το indiegogo τον ενημέρωσε πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να υλοποιηθεί, χωρίς την έγκριση της ελληνικής κυβέρνησης.

Στους δημοσιογραφικούς κύκλους φημολογείται πως ο πρωθυπουργός τηλεφώνησε στον Φίνεϊ προκειμένου να τον ευχαριστήσει προσωπικά για την προσπάθειά του, ισχυρισμός που μέχρι στιγμής δεν έχει επιβεβαιωθεί από το Μαξίμου ούτε τον 29χρονο. Ακόμα κι αν το ενδεχόμενο παράτασης επιβεβαιωθεί, εμφανίζονται τεχνικές δυσκολίες στην απόδοση του συγκεντρωμένου από τον Φίνεϊ ποσού στο ∆ιεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η προσπάθεια όμως ήταν εξαρχής διερευνητική και τα χρήματα – σύμφωνα με τον κανονισμό του Indiegogo και καθώς ο δημιουργός την έστησε ως fixed funding που δεν αφήνει περιθώρια ατομικού κέρδους για τον ίδιο – θα επιστραφούν στους συμμετέχοντες αυτόματα. Η κίνηση του Φίνεϊ είναι αμιγώς πολιτική· είναι αμιγώς πολιτική, ακριβώς επειδή είναι συμβολική. Βολιδοσκοπεί τις κοινωνικές προθέσεις των ευρωπαίων πολιτών απέναντι στην Ελλάδα, την αριστερή κυβέρνηση και τις εκκλήσεις για άρση της εξοντωτικής λιτότητας, με αποτέλεσμα που αντιβαίνει τη διακρατική ανταγωνιστική προσέγγιση υπό το πρίσμα της οποίας τίθεται το ελληνικό ζήτημα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς (το δόγμα «στη Βουλγαρία ο μισθός είναι 180 ευρώ»). Η διάσταση αυτή, που συμπυκνώνει την κοινωνική δυσαρέσκεια με το δόγμα της λιτότητας στον ευρωπαϊκό χώρο, ήρθε στο φως με την κίνηση του Φίνεϊ, καθώς αυτή συνιστούσε μια κίνηση αλληλεγγύης πολύ πιο πειστική από τις περιστασιακές φιλικές διαθέσεις στο στρατόπεδο των εταίρων το τελευταίο εξάμηνο.

Επίλυση της κρίσης με αλληλεγγύη

Και οι Anonymous λένε «όχι»

Την Τετάρτη το απόγευμα, με την πληρωμή της δόσης να είναι πια ληξιπρόθεσμη, η καμπάνια συνεχίζει κανονικά, η συμμετοχή έχει «ρίξει» επανειλημμένα τον διακομιστή του Indiegogo και το συγκεντρωμένο ποσό ανέρχεται στα 820.000 €, που απέχει παρασάγγας από τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας, αλλά μαρτυρά μια ιδιαίτερα υψηλή διάθεση επίλυσης της ελληνικής κρίσης χρέους με αλληλέγγυο τρόπο.

∆εν ήταν όμως μόνο ο παραπάνω πληθοπορισμός που έθεσε το ίντερνετ στο πλευρό του μπλοκ της αντι-λιτότητας. Χαρακτηριστική ήταν η ανακοίνωση των Anonymous με την οποία επαινούσαν τις αμεσοδημοκρατικές πτυχές της διαδικασίας του δημοψηφίσματος και καλούσαν υπέρ του «Όχι», ενώ όλες τις ημέρες που ακολούθησαν το δημοψήφισμα, τα κοινωνικά δίκτυα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο τόσο στην

υπονόμευση της τρομοκρατικής προπαγάνδας στην οποία επιδόθηκαν τα κυρίαρχα ΜΜΕ, όσο και στην αποκάλυψη των ιδιαίτερων οικονομικοπολιτικών πτυχών της ελληνικής κρίσης χρέους. Από την αναγγελία του δημοψηφίσματος, στο ίντερνετ λαμβάνει χώρα ένας οξύς ανταγωνισμός αναλύσεων, απόψεων και ειδήσεων που αποκαλύπτει τη δυναμική, το εύρος και την αποφασιστικότητα των δύο ταξικών και ιδεολογικών μπλοκ.

Τιτιβίσματα και ποσταρίσματα

Με τον πολιτικό χρόνο να έχει συμπυκνωθεί ασφυκτικά, οι παρεμβάσεις του ∆ραγασάκη, του Βαρουφάκη, του πρωθυπουργού, του προέδρου της Κομισιόν και όλων των εμπλεκόμενων στη διαπραγμάτευση προσώπων στα κοινωνικά δίκτυα, διαλύουν κάθε τάση ομαλοποίησης της κατάστασης. Τα τουίτ των πολιτών βρίσκουν θέση στα διεθνή μέσα ως μαρτυρίες μιας τεταμένης καταστάσης, ως ανταποκρίσεις από το μέτωπο της κορύφωσης ενός χρηματοπιστωτικού πολέμου. Οι «Μένουμε Ευρώπη» συγκαλούνται μέσω facebook, ποντάροντας στη διαμεσολάβηση που φιλτράρει κατά το δοκούν την πληροφορία και το συναίσθημα, ενώ το «Όχι» συσπειρώνεται στην πλατφόρμα του oxi2015.gr, όπου οι χρήστες καλούνται να επεξηγήσουν την επιλογή τους – ένα ζωντανό μαρτυρολόγιο για τα χρόνια της κρίσης. Είναι λογικό το πεδίο του ίντερνετ να μετατρέπεται σε θέατρο της σύγκρουσης, καθώς αυτή λαμβάνει τον χαρακτήρα σημειολογικού πολέμου απ’ την Καισαριανή ως τις Βρυξέλλες. Η κρυπτική τεχνοκρατική γλώσσα της ιδεολογικής κυριαρχίας των μετα-ιδεολόγων μετέθεσε το παιχνίδι στους συμβολικούς ανταγωνισμούς. Η επιβολή της συμφωνίας και το δημοψήφισμα, η νίκη ή η ταπείνωση του ΣΥΡΙΖΑ, η αξιοπρέπεια ή η εξόντωση της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης έχουν πια γίνει σημαίες κατάκτησης του εδάφους. Ενός εδάφους, κάτω απ’ την επιφάνεια του οποίου μαίνεται ένας αχαλίνωτος ταξικός πόλεμος. •