Κυριακή 07-09-2014 by epohi

ΑΡΘΡΑ

3341

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Εβδομαδιαία εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς • Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2014 • Αρ. φ. 1215 • 2 €

Π. Ριλμόν: Η σχέση κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών

Από την ισχυρή πολιτική επιρροή στην οργάνωση του κόσμου της εργασίας σελ. 30-31

...

Τ. Κορωνάκης: Να κάνουμε την κυβέρνηση της Αριστεράς υπόθεση της κοινωνίας Απαιτείται άμεσα, η συμφωνία επί ενός συνεκτικού σχεδίου ακύρωσης του μνημονίου σελ. 12

...

∆. Κουτσούμπα: Το μεγάλο καλοκαίρι της ελληνικής αρχαιολογίας

Η αρχαιολογία θέλει υπομονή, αναρώτηση και απαντήσεις που σπάνια είναι οριστικές σελ. 23

Ετήσια Έκθεση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ:

Έτος θανάτου για τις συντάξεις το 2016, την ώρα που οι μισθοί “κουρεύονται” κατά 43 δισ. ευρώ σελ 8

∆ΙΕΘΝΗ

Β. Κεφαλά: Μία πολλαπλή απειλή

Το Ισλαμικό κράτος του Ιράκ και της Συρίας βρίσκεται μακριά από τις ισλαμικές αξίες σελ. 13

...

Θ. Παρασκευόπουλος: Προς ανατροπή το πολιτικό τοπίο της Γερμανίας;

Τα συμπεράσματα από τις εκλογές της Σαξονίας και τα σενάρια των επόμενων εκλογών σελ. 14

Ο ερωτικός προσανατολισμός δεν είναι καλούπι Του Γιάννη Παπαδόπουλου

ι διαδοχικές ομοφοβικές επιθέσεις το τελευταίο διάστημα έθεσαν πιο έντονα από κάθε άλλη φορά στο δημόσιο διάλογο το ζήτημα των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας. Το υπό ψήφιση “αντιρατσιστικό νομοσχέδιο”, όπως εύστοχα επισήμανε ο ∆ημήτρης Χριστόπουλος, “έχει την πρωτοτυπία να έχει ιδιώνυμο για το ρατσιστικό λόγο και όχι για τη ρατσιστική πράξη”. Η ελληνική κυβέρνηση, απρόθυμα, συμπεριέλαβε ως κολάσιμο το λόγο μίσους εναντίον των ομοφυλόφιλων αλλά, κλείνοντας το μάτι στους συντηρητικούς ιεράρχες και ψηφοφόρους, δεν ποινικοποίησε τις πράξεις βίας με ρατσιστικό κίνητρο. Παράλληλα, έστρεψε τη συζήτηση στο θέμα της άρνησης της “γενοκτονίας ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 2

ΜΑΣ ΠΡΟ∆ΙΑΘΕΤΟΥΝ ΓΙΑ ΙΣΟ∆ΥΝΑΜΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΟΥ 2015

Ανέξοδες εξαγγελίες

Χωρίς ουσιαστικά περιθώρια, που να προκύπτουν από τα αποτελέσματα της πολιτικής τής κυβέρνησής του ή από τις προκαταρκτικές συζητήσεις με την τρόικα στο Παρίσι, ώστε να μπορεί να προχωρήσει σε υποσχέσεις, έφθασε χθες στη Θεσσαλονίκη ο πρωθυπουργός. Αυτή η εγγενής δυσκολία, σύμφωνα με έγκυρα ρεπορτάζ, οδηγούσε τον κ. Σαμαρά στην ανάγκη να προχωρήσει σε περιορισμένες εξαγγελίες. Οι οποίες θα εμφανίζονταν όχι απλώς ως «αρχή της εξόδου» από τη λιτότητα, αλλά και ως αρχή «αποδέσμευσης» ή και «ανυπακοής» προς την τρόικα. Μια βαθύτερη, ωστόσο, ανάλυση των φερόμενων ως εξαγγελιών στη ∆ΕΘ οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ελαφρύνσεις στις πρόσθετες νέες επιβαρύνσεις που έχει δρομολογήσει η ίδια η κυβέρνηση! Συγκεκριμένα, οι εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ, μη ουσιαστικές εξάλλου, αφορούν τις ακραίες συνέπειες ενός φόρου που επέβαλε πρόσφατα η ίδια η κυβέρνηση. Επίσης, η ενδεχόμενη εξαγγελία μείωσης κατά 50% της «εισφοράς αλληλεγγύης» από το 2015, εμπεριέχει την επέκτασή της στο 2015 με πρωτοβουλία της ίδιας της κυβέρνησης! Όσο για τις πολλές δόσεις για τα ανεξόφλητα χρέη, που αφορά την πιο ανεξήγητη εμμονή της τρόικας, θα είναι μέτρο χωρίς κανένα δημοσιονομικό

“Αξίζουμε περισσότερα”

Εκατοντάδες διαδηλωτές έχουν συλληφθεί στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια διαμαρτυριών των εργαζομένων σε αλυσίδες fast food, που έλαβαν χώρα σε 150 πόλεις. ∆ύο είναι τα αιτήματα των απεργών: Αύξηση του ωρομισθίου στα 15 δολάρια (το κατώτατο ωρομίσθιο κυμαίνεται από τα 7,5 έως 10 δολάρια) και το δικαίωμα να ιδρύσουν σωματείο χωρίς να υποστούν κυρώσεις. Οι εργαζόμενοι βλέποντας τη στήριξη των συμπολιτών τους και τη διάσταση που έχει πάρει η απεργία τους σε παγκόσμιο επίπεδο αναθάρρησαν και δήλωσαν ότι οι εκατοντάδες συλλήψεις -σύμφωνα με τους ίδιους έχουν φτάσει τις 700δεν θα πτοήσουν τον αγώνα τους.

Τα «μικρά» θέματα κρίνουν τα «μεγάλα»

κόστος. Οι συζητήσεις στο Παρίσι, αν έχουν ένα νέο, πολύ σοβαρό και απολύτως απαισιόδοξο στοιχείο, είναι η σταθερή εμμονή της τρόικας στην πλήρη προσαρμογή στο πνεύμα και το γράμμα των ως τώρα συμφωνημένων μνημονιακών προβλέψεων, παρά τις εξελίξεις, οικονομικές και πολιτικές, στην Ευρώπη και την αφύπνιση ακόμη και της ΕΚΤ. Τα εργασιακά (απολύσεις), το δικαίωμα της απεργίας, η ολοκλήρωση το 2014 και συνέχιση το 2015 των απολύσεων στο ∆ημόσιο, ο επανακαθορισμός του ασφαλιστικού ξανατέθηκαν εκ μέρους της –ως συμφωνημένα– στο τραπέζι. Οι αναμενόμενες αναφορές του κ. Σαμαρά στη ∆ΕΘ σε σχέδια και προοπτικές ανάπτυξης, επομένως, δεν στηρίζονται σε οποιαδήποτε σοβαρή βάση. ∆ιότι, επιπλέον, με την πολιτική της κυβέρνησής του, που παρακολουθεί κατά πόδα τη γραμμή Μέρκελ-Σόιμπλε, δεν μπορεί να παρέμβει και να επηρεάσει τη διαμόρφωση των όρων της συζήτησης για τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους, για την οποία μόλις ανακοινώθηκε ότι οι διαβουλεύσεις, μεταξύ των δανειστών, αρχίζουν στην Ουάσιγκτον 14 με 15 Νοεμβρίου. Αναλυτικό ρεπορτάζ του Θ. Μιχόπουλου στη σελ. 3

Η ομοσπονδία έχει χαθεί

Η νέα περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα ∆ούρου, υπόσχεται ότι η Περιφέρεια θα λειτουργήσει στο πλευρό των πολιτών σελ. 8-9

Ο Ρώσος, αριστερός διανοούμενος, Μπόρις Καγκαρλίτσκι, μιλά για την ουκρανική κρίση και τις επιλογές της κυβέρνησης Πούτιν σελ. 17

Ο ισραηλινός βουλευτής Ντοβ Χανίν, μιλά για τον πόλεμο στη Παλαιστίνη και τις προσδοκίες του από τις διαπραγματεύσεις σελ. 16

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ ∆ράμας, Αντώνης Παπαδόπουλος για τα προβλήματα του ελληνικού κινηματογράφου σελ. 29

Μόνη προοπτική για το Ισραήλ, η ειρήνη

Κινηματογράφος «άμεσης απόδοσης»

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Ο ερωτικός προσανατολισμός δεν είναι καλούπι ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΣΕΛΙ∆Α

των χριστιανών της Μικράς Ασίας”, οι οποίοι, απ’ όσο γνωρίζω, δεν είναι θύματα ρατσιστικών επιθέσεων.

Σημαντική η εκπαίδευση της κοινωνίας

Ακόμη και αν η κυβέρνηση, ως αποτέλεσμα της πανευρωπαϊκής κατακραυγής, αναγκαζόταν να συμπεριλάβει τη βία λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού στο νομοσχέδιο δεν θα αρκούσε για να κατοχυρώσει την ισότητα και την αποδοχή των ομοφυλόφιλων στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας. Και σε κοινωνίες που θεωρητικά έχουν ψηφίσει ανάλογα νομοθετήματα τα περιστατικά ομο-

“

∆εν αρκεί η διεκδίκηση της ποινικοποίησης των πράξεων με ρατσιστικό κίνητρο και η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Απαιτείται μια συστηματική εκστρατεία αλλαγής της εικόνας των ομοφυλόφιλων ξεκινώντας από την εκπαίδευση. φοβικής βίας δεν έχουν περιοριστεί. Σε ένα μεγάλο ποσοστό αυτό οφείλεται στην απροθυμία του κράτους κάτω από την επιρροή υπερσυντηρητικών ή θρησκευτικών οργανώσεων να καταπολεμήσει, μέσω της εκπαίδευσης αλλά και των ΜΜΕ, τη διάχυτη αρνητική εικόνα του ομοφυλόφιλου. Η θεωρούμενη ως αριστερή κυβέρνηση της Βραζιλίας απέσυρε το υλικό του εκπαιδευτικού προγράμματος για την καταπολέμηση της ομοφοβίας λόγω πιέσεων από τους ευαγγελικούς υποστηρικτές της στο κοινοβούλιο. Παρά την επέκταση του δικαιώματος γάμου και στα ομόφυλα ζευγάρια, τα εγκλήματα με θύματα ομοφυλόφιλους στη Βραζιλία είναι καθημερινό φαινόμενο. Το ίδιο συμβαίνει και στις ΗΠΑ, όχι μόνο στις συντηρητικές μεσοδυτικές πολιτείες αλλά και στην προοδευτική ανατολική ακτή. Είναι σημαντική λοιπόν η εκπαίδευση της ελληνικής κοινωνίας ώστε ν’ αποδεχτεί τους ομοφυλόφιλους όχι ως ειδική κατηγορία που διεκδικεί προνόμια λόγω

μιας ιδιαιτερότητας αλλά ως ισότιμους πολίτες και εργαζόμενους. Σε συζητήσεις πολλοί προβάλλουν το επιχείρημα ότι δεν απασχολεί τον εργοδότη, τον γείτονα ή τον διαχειριστή της πολυκατοικίας μου ο ερωτικός προσανατολισμός μου. Η στάση όμως αυτή, σε ένα μεγάλο ποσοστό υποκρύπτει το φόβο αρνητικής αντιμετώπισης στον εργασιακό ή κοινωνικό περίγυρο. ∆εν αναφέρομαι στην πρόκληση, αλλά στην ανάγκη αποδοχής της κανονικότητας μέσω της ορατότητας σε όλους τους τομείς της ζωής· στην αποδοχή του ομοφυλόφιλου ως συγγενή, συμμαθητή, γείτονα, συνεργάτη, υπαλλήλου. Και αυτό ίσως είναι το πιο δύσκολο. Η αποδοχή του διαφορετικού που είναι δίπλα σου. Οι ομοφυλόφιλοι στις παλιές ελληνικές ταινίες και στο Κάτω Παρτάλι δεν ενοχλούν γιατί αναπαράγουν την εικόνα του γραφικού και εκκεντρικού μακρυά από μας. Αντίθετα το φιλί στο «Κλείσε τα μάτια» και πιο πρόσφατα στο «Downton Abbey» οδήγησαν στη μια περίπτωση στην παρέμβαση του εισαγγελέα και στη δεύτερη στην προληπτική λογοκρισία. Για να προλάβω τις αντιρρήσεις, δεν εννοώ ότι οι ομοφυλόφιλοι πρέπει να προσέχουν τη συμπεριφορά τους, την ενδυμασία τους, να μη «φαίνονται» για να γίνουν αποδεκτοί, αλλά ότι πρέπει να πάψουν να παρουσιάζονται ως καρικατούρες. Ο ερωτικός προσανατολισμός δεν είναι καλούπι που οδηγεί στην υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου «λαϊφστάιλ», όπως συστηματικά προβλήθηκε στις δεκαετίες της ευημερίας.

∆εν αρκεί η ποινικοποίηση

Ο φόβος των διακρίσεων, αν και διάχυτος, αγγίζει περισσότερο τους πιο αδύναμους, τα παιδιά, τους στρατιώτες, τους εργαζομένους που κινδυνεύουν ν’ απολυθούν, τα ζευγάρια που δεν έχουν δικό τους σπίτι, τους άστεγους. Η διεκδίκηση της αποδοχής και της αναγνώρισης των αυτονόητων αστικών δικαιωμάτων δεν πρέπει να θεωρείται, κυρίως από την αριστερά, ως ένα δευτερεύον αίτημα κάποιων προνομιούχων. Πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί τόσο η φυσική όσο και η εσωτερικευμένη βία απέναντι σε μια ομάδα, η οποία είναι ακόμη πιο ευάλωτη λόγω της οικονομικής κρίσης και μαζί με τους μετανάστες παρουσιάζεται ως απειλή για την ελληνική κοινωνία. Ως παιδί υπήρξα θύμα ενδοσχολικού εκφοβισμού λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και η άμυνά μου, πέρα από την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, ήταν η καταπίεση και η προσπάθεια απώθησης της ερωτικής μου επιθυμίας. Πριν κάποιους μήνες αισθανόμουν ότι, ως παρατηρητής, έπρεπε να κινητοποιηθώ για να στηρίξω τους ομοφυλόφιλους της Ρωσίας που υφίστανται καθημερινά επιθέσεις με τη συνενοχή του κράτους. Πίστευα ότι τα πράγματα στην Ελλάδα “πάνε προς το καλύτερο”. Σήμερα νιώθω ο ίδιος υποψήφιο θύμα ανάλογων επιθέσεων. Πιστεύω ότι δεν αρκεί η διεκδίκηση της ποινικοποίησης των πράξεων με ρατσιστικό κίνητρο και η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Απαιτείται μια συστηματική εκστρατεία αλλαγής της εικόνας των ομοφυλόφιλων ξεκινώντας από την εκπαίδευση. Η “∆εξιά του Κυρίου” είναι σίγουρο ότι δε σκοπεύει να κάνει κάτι τέτοιο. Ελπίζω ότι η μελλοντική κυβέρνηση της Αριστεράς δεν θα το αντιμετωπίσει ως μια πολυτέλεια στην εθνική προσπάθεια ανατροπής των συνεπειών του Μνημονίου.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Ιδιοκτήτης: Εκδοτικός - ∆ημοσιογραφικός Συνεταιρισμός Κοινωνικών, Πολιτικών και Πολιτιστικών Μελετών και ∆ραστηριοτήτων Η ΕΠΟΧΗ, ΣΥΝ Π.Ε.

«Πρώτοι στις διακοπές, πρώτοι στον αγώνα» Τ

ο καλοκαίρι είναι η εποχή του φτωχού. Η ζέστη αντέχεται, ενώ το κρύο για να αντιμετωπιστεί θέλει θέρμανση. Τα φρούτα και τα λαχανικά πολυπληθή και φτηνά. Αν ζεις σε επαρχία μπορείς να καλλιεργείς κάποια από αυτά ή να στα προσφέρουν γείτονες και φίλοι. Στη χειρότερη επισκέπτεσαι και κανένα χωράφι κοινωνικοποιώντας κάποια αγαθά. Άλλωστε υπάρχει και η εμπειρία, που δεν είναι μόνο ελληνική. Σε περιόδους ανθρωπιστικής κρίσης, οι άνθρωποι των μεγαλουπόλεων πέθαιναν σαν τα σκυλιά στο δρόμο, ενώ στην επαρχία, μπορεί να λιμοκτονούσαν αλλά κάποια όσπρια, λαχανικά, πατάτες, φρούτα ή λάδι βρίσκονταν για να τους συντηρήσουν, όπως έγινε στην Κατοχή με κορύφωση το φοβερό χειμώνα του 1943. Γνωστά και εν πολλοίς κοινότυπα πράγματα, που όμως μπερδεύουν τους πολιτικούς αναλυτές και του δημοσκόπους. Στο ερώτημα «θα πάτε (ή πήγατε) φέτος διακοπές» τι να απαντήσει κάποιος που παίρνει το τρένο, το λεωφορείο ή το πλοίο της γραμμής και πηγαίνει σε συγγενείς ή φίλους ή στο χωριό του. Αποδίδει η καταφατική απάντηση την κρυμμένη πραγματικότητα που ερευνά άλλου είδους μετρήσεις και στατιστικές κατανομές; Η ασάφεια προκύπτει και από ανθρώπους που κάποια στιγμή, τυχαία ή παρασυρμένοι από φίλους αγόρασαν παλιά σπίτια σε μέρη, κυρίως, απομακρυσμένα που τα επισκέπτονται, βασικά το καλοκαίρι. Μια τέτοια περίπτωση είναι στη Καλαμωτή της Χίου. Ξεκίνησε από κάποιο γιατρό που έκανε το αγροτικό του πριν από τρεις δεκαετίες, του άρεσε το μέρος και αγόρασε στη φθήνια ένα ημιγκρεμισμένο σπίτι, σ’ ένα σχεδόν εγκαταλειμμένο μεσαιωνικό χωριό που κάποτε ήταν κεφαλοχώρι. Ο ένας με τον άλλον, στην αρχή του ίδιου πολιτικού φυράματος, του ΚΚΕ Εσωτερικού, άρχισαν να προχωρούν σε παρόμοιες αγορές επαναφέροντας με προσωπική εργασία και με εθελοντική των συντρόφων τους, τα όμορφα σπίτια. Τώρα η Καλαμωτή έχει αποκτήσει ζωή. Τα σπίτια έχουν αναπαλαιωθεί, άνοιξαν μπακάλικα, καφενεία, σουβλατζίδικα και ταβέρνες. Έτσι φτιάχτηκε μια κοινότητα, που παρά την ετερότητά της δεν είναι κλειστή και ελιτίστικη, όπου συνυπάρχουν έποικοι και ντόπιοι, ιδίως νέοι άνθρωποι. Στους έποικους προστέθηκαν και μετανάστες που συμμετέχουν οργανικά στη ζωή του χωριού. Και τι έγινε, λοιπόν, θα πει κάποιος,

Βλαχάβα 11 & Αθηνάς, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51 ΤΗΛΕΦΩΝΑ 3616702, 3619513 3619514 • FAX: 3619610 Εκδότρια: Ασημίνα ∆αβάκη - Κλαυδιανού

αν κάποιοι πολιτικοποιημένοι τυχεροί που είχαν την έμπνευση και τη δυνατότητα να φτιάξουν σπίτια που τα κατοικούν μερικούς μήνες το χρόνο και μαζεύονται τα βράδια στην πλατεία του χωριού αναλύοντας τα διεθνή και τα εσωτερικά γεγονότα, από τον Πούτιν στον Σαμαρά και τον Τσίπρα, μέχρι το τι θα κάνει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για την ανεργία και τον ΕΝΦΙΑ. Πράγματι δε θα είχε σημασία αν έμεναν μόνο στις «αμπελοφιλοσοφίες». Μαζί με ντόπιους έφτιαξαν έναν πολιτιστικό σύλλογο τον «Αξάνεμο», όνομα από τοπικό άνεμο, που κάθε χρόνο για 15 ημέρες κάνουν αισθητή την παρουσία τους με κινηματογράφο, (μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες), θέατρο, έκθεση φωτογραφίας, ομιλίες/συζητήσεις (φέτος για την αλληλεγγύη), μουσικές βραδιές και συναυλίες με κορυφαίες αυτή στον αρχαιολογικό χώρο του Εμπορειού, πάνω στο κατάμεστο από 3000 άνθρωπους βουνό τη βραδιά της πανσελήνου, καθώς και τη μεγάλη συναυλία στο στάδιο της πόλης της Χίου. Υπήρξαν, όμως, και αμιγώς πολιτικές εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Στη γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ να γίνουν δράσεις σ’ όλη τη χώρα, η τοπική οργάνωση ενθαρρυμένη ποικιλοτρόπως από τους «έποικους», προχώρησε σε συμβολική κατάληψη της Εφορίας Χίου, με παρόντες 50 ανθρώπους, «γεγονός που έλαβε μεγάλη δημοσιότητα στα τοπικά ΜΜΕ. Επίσης, επιλέχθηκε ένα μεγαλοχώρι, τα Νενητα, καρδιά των μαστιχοπαραγωγών, όπου στήθηκε μεγαφωνική και καμιά σαρανταριά καρέκλες, ενώ άκουγαν τους ομιλητές πάνω από 150 άτομα που κάθονταν στις ταβέρνες και τα καφενεία της πλατείας. Παρόμοια εκδήλωση έγινε και σε παραθαλάσσιο καφέ μπαρ της πόλης της Χίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ ύψωσε στεντόρεια τη φωνή του παρουσιάζοντας και συζητώντας τις θέσεις του για τα μεγάλα ζητήματα, αλλά και τα τοπικά, όπως για τη μαστίχα, που επιχειρείται να ακολουθηθεί η γνωστή συνταγή της νεοφιλελεύθερης αγοράς διαλύοντας στην ουσία έναν από τους ελάχιστα, από τον μεσοπόλεμο, πετυχημένους συνεταιρισμούς. Συμπέρασμα: Όλα μπορούν να συνδυαστούν. Φτηνές διακοπές με κολύμπι, φαΐ, τσίπουρο, καλαμπούρια, αλλά και με πολιτική στοχευμένη δράση, στέλνοντας το μήνυμα, ως παράφραση άλλου συνθήματος «πρώτοι στις διακοπές, πρώτοι στον αγώνα».

Συνδρομές (σε ευρώ) • Εσωτερικού: 150 • Kύπρος: 250 • Ευρώπη: 250 • Λοιπός κόσμος: 250 Α.Φ.Μ. 096207018 - ∆ΟΥ: ΣΤ’ Αθηνών Αρ. Λογαριασμού: 72038528658 ΙΒΑΝ GR

Μάκης Μπαλαούρας

3801107200000072038528658 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ηλεκτρονική ∆ιεύθυνση: epohigr@gmail.com www.epohi.gr Κωδικός εντύπου: 3341

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Το Παρίσι απεδείχθη μπούμερανγκ

Σκίτσο του Τάσου Αναστασίου στην «Αυγή»

Με άδεια χέρια και πολιτικές ζημιές επέστρεψε από τη Γαλλία η κυβέρνηση. Η τρόικα επιμένει στις απόψεις της. Τρεις οι βασικές πιέσεις της τρόικας που δεν συνάντησαν καμιά «κόκκινη γραμμή»… Οι απολύσεις στο δημόσιο, τα εργασιακά / ασφαλιστικό και οι πλειστηριασμοί μαζί με τα «κόκκινα δάνεια». Ούτε μια ισοπαλία δεν κατάφερε να αποσπάσει η κυβέρνηση παρά το «κατενάτσιο» στο οποίο επιδόθηκε. Ο Κυρ. Μητσοτάκης [δηλώσεις στο CNBC] έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι έως το τέλος του χρόνου θα έχουν απολυθεί άλλοι 6.500 δημόσιοι υπάλληλοι, με την τρόικα να παρουσιάζεται άκαμπτη για απολύσεις και το 2015 [περίπου 5.000]. Ο Γ. Βρούτσης αγόρασε χρόνο, περίπου ένα μήνα, για τις ομαδικές απολύσεις και την αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου [η απόφαση για απεργία να παίρνετε από το σύνολο των εργαζομένων, κ.λπ.]. ∆εν έθεσε καμιά κόκκινη γραμμή και η τρόικα συμφώνησε να περιμένει την απάντηση επί των θεμάτων από το ∆ιεθνές Γραφείο Εργασίας [ILO]. Αναμονή θα υπάρξει και για το ασφαλιστικό με τις αλλαγές να καθορίζονται από τις νέες αναλογιστικές μελέτες. Ως προς τους πλειστηριασμούς [το θέμα της παράτασης της προστασίας της πρώτης κατοικίας να παραμένει ανοικτό] η τρόικα επιμένει ότι όχι μόνο πρέπει να απελευθερωθούν αλλά και να ξεκινούν από το 1/3 της τιμής του ακινήτου! Συζήτηση έγινε και για τον ΕΝΦΙΑ, με την τρόικα να εκτιμά ότι πρέπει να εισπραχθούν περίπου 3,2 δισ. ευρώ και οι όποιες αλλαγές να υπηρετούν αυτό το στόχο. Τέλος η εισφορά αλληλεγγύης θα συνεχίσει να εισπράττεται, μειωμένη κατά 50%, και το 2015, αν και τελευταίος χρόνος ήταν το 2014.

Πίσσα και πούπουλα

ΑΝΕΞΟ∆ΕΣ ΕΞΑΓΓΕΛΙΕΣ ΑΝΤ. ΣΑΜΑΡΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΛΥΦΘΕΙ ΤΟ ΦΙΑΣΚΟ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ

ύτε μια εφημερίδα του συστήματος Μαξίμου δεν τόλμησε να κάνει πρωτοσέλιδο την «επιτυχία» της συνάντησης στο Παρίσι. Η ∆ημοκρατία, μάλιστα, ως εφημερίδα της λαϊκής δεξιάς, είχε ως κύριο θέμα το «Γκίκα χάσαμε». Άλλες, όπως το Έθνος και ο Ελεύθερος Τύπος, έκαναν πρωτοσέλιδο τις αποφάσεις Ντράγκι [μηδενικά επιτόκια και πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ABS, κίνηση που ελάχιστα αφορά τις ελληνικές τράπεζες, καθώς τα «καλύτερα» περιουσιακά τους στοιχεία είναι ήδη υποθηκευμένα…] μήπως και κάποιοι «τσιμπήσουν» ότι έγινε με «εντολή Σαμαρά»! «Εντολή Σαμαρά» και βέβαια υπήρξε! Προκειμένου τα μέσα ενημέρωσης να τον εμφανίσουν ως… «αντιστασιακό» απέναντι στην τρόικα. «Με φοροελαφρύνσεις ο Σαμαράς στη ∆ΕΘ. Θα τις εξαγγείλει μονομερώς χωρίς να έχει προηγηθεί συμφωνία με την τρόικα», είναι ο πρωτοσέλιδος τίτλος της Καθημερινής [05.09.14]. ∆ιαρροή για εσωτερική κατανάλωση, μια και «εκτός από την απουσία βούλησης, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει το πρόβλημα ότι είναι άρρηκτα δεμένη με το μνημόνιο», όπως σημειώνει ο Ευ. Τσακαλώτος [Εφ. Συντακτών, 30.08.14], «θα φανεί αναξιόπιστη αν ζητήσει τη στήριξη της κοινωνίας για μια αλλαγή πολιτικής, ενώ δεν πρόκειται να βρει νέους συμμάχους στο εξωτερικό». Ο Αντ. Σαμαράς δεν μπορεί, και να ήθελε, να απαγκιστρωθεί από την πολιτική των μνημονίων –έχει ταυτισθεί μαζί τους. ∆εν συμβαίνει, όμως, το ίδιο και με τους ευρωπαίους ηγέτες, που «θεωρούν διαχειρίσιμο το σενάριο των πρόωρων εκλογών και πιθανής εκλογής του ΣυΡιζΑ» [Καθημερινή, 31.08.14]. Με «φθηνές» εξαγγελίες στη ∆ΕΘ ο πρωθυπουργός προσπάθησε να καλύψει το φιάσκο του παρισινού success story -εξαγγελίες που έγιναν κάτω από την ανάγκη να μην αποδειχθεί πλήρως αναξιόπιστος μετά τις τόσες προσδοκίες που είχε δημιουργήσει το Μαξίμου για το Παρίσι. Εξαγγελίες με ελάχιστο οικονομικό κόστος μήπως και καλύψει το μεγάλο πολιτικό φιάσκο στο οποίο αναδείχθηκε τελικώς το Παρίσι.

Στον προϋπολογισμό τα σπουδαία

Η συνάντηση των Παρισίων, όπως θα αποδεικνύεται και στην πράξη, άνοιξε και μια σειρά ζητημάτων, που βρήκε την

κυβέρνηση εντελώς απροετοίμαστη. Η τρόικα έθεσε θέμα δημοσιονομικού κενού ύψους 2 δισ. ευρώ –η κυβέρνηση το περιορίζει στα 700 – 900 εκ. ευρώ- ζητώντας νέα μέτρα, τα οποία θα πρέπει να ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό του 2015, που θα κατατεθεί στη Βουλή περί της 10 Οκτωβρίου. Ωστόσο, η όποια φοροελάφρυνση αποφασιστεί θα έχει και τις ανάλογες οικονομικές επιπτώσεις στην κοινωνία. Σύμφωνα με τον Χρ. Πρωτόπαπα, που μετείχε στην αποστολή του Παρισιού, «συμφωνία με την τρόικα θα υπάρχει, όταν συμφωνήσουμε για τον προϋπολογισμό του 2015 […] Αν, από εκεί και πέρα, κρίνει ο πρωθυπουργός με τον κ. Βενιζέλο ότι θέλουμε να προχωρήσουμε σε ένα μέτρο (σ.σ. ελάφρυνσης), θα το εντάξουμε στον προϋπολογισμό και θα πρέπει να βρούμε τα λεφτά για να καλυφθεί. Απλό είναι»! Καθόλου απλό, βέβαια, δεν είναι μια, και η κοινωνία δεν αντέχει άλλα μέτρα. Με δυο λόγια, η τρόικα ξεκαθάρισε στην κυβέρνηση ότι η όποια φοροελάφρυνση θα συνοδεύεται από ισοδύναμα μέτρα. ∆ύσκολα, λοιπόν, θα πείσει ο Αντ. Σαμαράς ότι υπάρχει νέο εθνικό αφήγημα (χθες παρουσιάστηκε ένα μεγάλο μέρος του στη Θεσσαλονίκη), ότι έχει αρχίσει η

Α. Π. Θάνος

(*)

μετάμνημόνιο εποχή και ότι ο «οδικός χάρτης» της οικονομίας που υλοποιεί οδηγεί σε διέξοδο. Η μείωση του φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο και άλλες ανέξοδες εξαγγελίες για περισσότερες δόσεις στις ληξιπρόθεσμες οφειλές δεν μπορούν να δημιουργήσουν success story. Η ελληνική αποστολή επέστρεψε στην Αθήνα χωρίς να έχει στα χέρια της ουσιαστικά αποτελέσματα. Όταν, μάλιστα, προβάλλεται ως επίτευγμα ότι «για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια η κυβέρνηση κάθισε απέναντι στην τρόικα ισότιμα και έθεσε τη δική της ατζέντα», ότι «τους κοιτάμε στα μάτια και ζητούμε τα δίκαιά μας», καταλαβαίνουμε όλοι ότι η πενταήμερη στο Παρίσι δεν είχε καλή κατάληξη για τους υπάκουους μαθητές.

Ροκανίζουν το χρόνο

Κύριος στόχος του Μαξίμου να κερδίσει χρόνο ελπίζοντας να αλλάξει το εις βάρος του πολιτικό κλίμα αλλά και να προλάβει να δημιουργήσει ένα μέτωπο κατά του ΣυΡιζΑ. Μέτωπο που θα ξεκινά από τον Γ. Καρατζαφέρη [«Ο Τσίπρας δεν έρχεται. Τον φέρνει αυτή η πολιτική […] Άρα, ή θα κάνουν μια άλλη πολιτική και είμαι θετικός να συμβάλω, πιο φιλο-

λαϊκή ή τότε ο καθένας αναλαμβάνει τις ευθύνες του -με ό,τι συνεπάγεται αυτό»] και θα φτάνει έως ένα κομμάτι της ∆ημΑρ. Στο πλευρό τους εμφανίζεται πλέον και ο… αντιμνημονιακός Γ. Τράγκας, που επέστρεψε στις ρίζες του για να σώσει την Ελλάδα. Και προτείνει το «Πανεθνικό ∆ημοκρατικό Μέτωπο και επανασυσπείρωση όλων των κεντρώων και κεντροδεξιών δυνάμεων». Η κατάσταση για την κυβέρνηση είναι τρομακτικά δύσκολη. Ο ίδιος, μάλιστα, ο Αντ. Σαμαράς κινδυνεύει να αποτελέσει, οριστικό αυτή τη φορά, παρελθόν στην πολιτική σκηνή. ∆εν πρέπει, λοιπόν, να αποκλείονται πρόωρες εκλογές μέσα στο φθινόπωρο [Νοέμβριο], ακόμα και για εθνικά θέματα, αν ο Αντ. Σαμαράς εκτιμήσει ότι σε μια άμεση εκλογική αναμέτρηση μπορεί μόνο να ηττηθεί και όχι αν συντριβεί. Θόδωρος Μιχόπουλος tmihopoulos@gmail.com

(*) Ο τίτλος δάνειος από τη δήλωση του βραβευμένου με Νόμπελ Οικονομίας Πίτερ Ντάιμοντ ότι δεν θα αργήσει η ημέρα που οι λαοί «θα αλείψουν με… πίσσα και πούπουλα» αυτούς τους ηγέτες.

Η ρύθμιση του χρέους θα καθορίσει τις εξελίξεις Σε βάρος της κυβέρνησης η καθυστέρηση της όποιας ρύθμισης. Μπορεί να επηρεάσει ακόμα και την προεδρική εκλογή

την Ουάσιγκτον, στην έδρα του ∆ΝΤ, μεταφέρονται οι συζητήσεις για την βιωσιμότητα του χρέους, όπου θα υπάρξει η τετραμερής συνάντηση [Ελλάδα, ΕΕ, ΕΚΤ και ∆ΝΤ] στις 14 και 15 Νοεμβρίου. «Ξεκινά η συζήτηση για την επόμενη μέρα», λένε κυβερνητικές πηγές και θεωρούν ιδιαίτερα σημαντική τη συγκεκριμένη σύνοδο που γίνεται με πρωτοβουλία του ∆ΝΤ, γι’ αυτό και επελέγη η έδρα του. Ωστόσο, όλος ο σχεδιασμός του Μαξίμου πηγαίνει δύο, τουλάχιστον, μήνες πίσω, καθώς ο Αντ. Σαμαράς ήθελε λύση «εδώ και τώρα», προκειμένου να επιδοθεί σε θριαμβολογίες. Η μετάθεση, όμως, της ρύθμισης του χρέους καθυστερεί την οριστικοποίηση των όποιων φοροελαφρύνσεων, ενώ δυσκολεύει και όποιες εξαγγελίες περί αλλαγής του ΕΝΦΙΑ για τον επόμενο χρόνο. Η ρύθμιση μπορεί να επηρεάσει ακόμα και την εκλογή Προέδρου της ∆ημοκρατίας καθώς δύσκολα θα αντέξουν οι βουλευτές της συγκυβέρνησης, όπως και οι ανεξάρτητοι που τη στηρίζουν, την πίεση από την κοινωνία για τόσο μακρύ χρονικό διάστημα, χωρίς να έχουν να τους αντιπαραθέσουν μια φοροελάφρυνση, μια θετική εξαγγελία. Ήδη το θέμα του ΕΝΦΙΑ -και της φορολογίας γενικότερα-

αποτελεί μια καλή «δικαιολογία» για εσωκομματική γκρίνια, με τη Ντ. Μπακογιάννη να έχει βγει στα κάγκελα και να δηλώνει ότι «ο ΕΝΦΙΑ ήταν ένα πολύ μεγάλο λάθος και με δική μας ευθύνη». Η Ντ. Μπακογιάννη, μάλιστα, αφήνει να διαρρεύσει ότι θα δώσει την εκλογική μάχη στην Α΄ Αθήνας και όχι στο Επικρατείας. Με τις αποχωρήσεις του ∆. Αβραμόπουλου [επίτροπος], της Ελ. Βόζεμπεργκ [ευρωβουλή], του Ν. Μηταράκη [οδεύει προς Χίο] και του Νικ. Κακλαμάνη [εκτός κόμματος] η Ντόρα θα επιχειρήσει στην Α’ Αθήνας να συγκεντρώσει ρεκόρ ψήφων για να μπορεί να διεκδικήσει, εκ νέου, την αρχηγία του κόμματος. Στο ΠαΣοΚ η μετάθεση της ρύθμισης για τα μέσα Νοεμβρίου περιπλέκουν ακόμα περισσότερο τα εσωκομματικά παιχνίδια. Με το κόμμα διαλυμένο και τις δημοσκοπήσεις να μην το… δείχνουν όλα είναι δυνατά. Από τη μετάθεση του συνεδρίου, που μπορεί και να μην γίνει ποτέ, μέχρι την επίσημη διάσπαση είτε με τη δημιουργία κόμματος από τον Γ. Παπανδρέου. Θ. Μιχ.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Η Ελλάδα στον καθρέφτη του ήλιου (.....) νόμοι / έννοιες / πεποιθήσεις/ γρανιτένια μάζα των πόλεων / κι ασάλευτη μάζα του ήλιου / όλα δείχνουν ρευστά / έρποντα / κομμάτι γλυκερά (Μαγιακόφσκι)

Του Νίκου Τσαγκρή

Μια ολοκληρωμένη συμφορά

Ξαφνικά, λοιπόν, μέσα σ’ εκείνο το κρυστάλλινο τοπίο του Νότου, συναντιέσαι και πάλι με το καθαρό σώμα σου, το καθαρό μυαλό σου, ζεις για λίγο μαζί τους. Φοβερό σοκ! Κινδυνεύεις να βρεθείς σε κάποιο δημόσιο ψυχιατρείο καθώς, χωρίς ιδιαίτερο κόπο, εντοπίζεις την πανούκλα. Τις διεστραμμένες δυνατότητες του νου διακεκριμένων ατόμων ή ομάδων που διαμορφώνουν την καθημερινή περιρρέουσα ατμόσφαιρα και εντέλει την πολιτική, τον δεσπόζοντα πολιτισμό του ελληνικού παρόντος: μια χώρα που πυρπολείται και αυτοπυρπολείται, που θυσιάζεται και αυτοθυσιάζεται, στο βωμό ενός αλλόφρονος, ανυπόστατου, απατηλού «εκσυγχρονισμού». Καίμε και «καίμε» τη φύση. Τον άνθρωπο, τον ανθρωπισμό. Ξεριζώνουμε τη γλώσσα, το συναίσθημα, την ιστορία, την παράδοση, δεν φοβόμαστε τις αναμετρήσεις – εκτός κι αν πρόκειται για αναμετρήσεις με τον διεστραμμένο μας εαυτό. Ή με τους διεστραμμένους ισχυρούς της Γης, πάτρονές μας… Μια συμφορά τόσο ολοκληρωμένη, μια πολιτική και μια οικονομική και μια κοινωνική συμφορά, αυτές οι παραλυσίες και οι εκτραχηλισμοί που πιέζουν τις ψυχές, τις σπρώχνουν στα άκρα: στο μηδενισμό, στην αναισθησία, στην υστερία, στην κατάθλιψη, στην αδράνεια, στην αυτοκτονία… Κι εσύ εκεί, από το κάστρο της Μεθώνης, σε μια περιστασιακή συνάντηση με το σώμα σου, με το μυαλό σου, να βλέπεις την Ελλάδα όπως ο Αντονέν Αρτώ το θέατρο: σαν την πανούκλα!...

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΩΝΗ

Υστερόγραφο: ∆εν είναι μόνο η Ελλάδα, είναι ο κόσμος. Ένας κόσμος που ουρλιάζει τη βία, την αγωνία, τον πόνο που βιώνει: «Η ζωή μας είναι κόλαση. Τα παιδιά μας πεθαίνουν από την πείνα. Και αντί να δώσουν ψωμί στους πεινασμένους τους τουφεκίζουν»!(1) Από πού έρχεται αλήθεια αυτό το φαιό παράπονο, τούτη η φρικτή καταγγελία; Από τα ματωμένα ερείπια της Γάζας; Από τους φουσκωμένους ποταμούς της Παλαιστίνιας της Λίβυας και της Σύριας προσφυγιάς που εκβάλλουν στη Μεσόγειο και χύνονται στην Κύπρο και στη ∆αμασκό; Ή μήπως απ’ τα γκέτο των νεόπτωχων και των ανέργων της Αθήνας, της Μαδρίτης και της Λισαβόνας; Μάταια ο δημοσιογράφος φαντάζεται ότι κρατάει το σφυρί, μάταια χτυπά. Ξέρει ότι δεν έχει συμμάχους σε μια χώρα – σ’ έναν κόσμο, όπου δεσπόζει η φροντίδα της αποσιώπησης κάθε ενοχλητικής ένδειξης. ∆εν έχει νόημα να μεμφόμαστε τους πρωταγωνιστές του παιγνιδιού και τους κατ΄ επάγγελμα φρουρούς του δημόσιου και του ιδιωτικού ύπνου. Οι πολιτικοί και οι χρηματιστές δεν έχουν το μονοπώλιο του κλειδοκράτορα που ακινητοποιεί την κοινωνία. ∆ιαρκώς αυξάνονται και πληθύνονται οι πολίτες του κόσμου που κλείνονται στον εαυτό τους και κλειδώνουν από μέσα την αναισθησία τους.(2) Λοιπόν, ας τους πληρώνουμε, εφεξής, τα εισιτήρια να πηγαίνουν στο Παρίσι να συναποφασίζουν με τους εταίρους τους τις νέες σφαγές. Κι ας περιμένουμε. Ας περιμένουμε ώσπου ο θάνατος να αποβεί ο σκοτεινός κυρίαρχος των πάντων, ώσπου η φρίκη του να ουρλιάξει ως τα ουράνια. Μόνο τότε θα γίνει έκδηλη η κατάρρευση όλων των αξιών… 1. SOS από τους εργάτες της Πετρούπολης δημοσιευμένο στην πρώτη σελίδα της Humanite της 18ης Αυγούστου 1918 2. Παράφραση ενός αφορισμού του Andre Glucksmann.

•

Ο μητροπολίτης Περαιώς, Σεραφείμ, καλούθε κακούθε αφόρισε τη Νέα ∆ημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, χαρακτηρίζοντάς τους “εξαίσια πτώματα”, μπας και μαζευτούν ορισμένοι στην ψηφοφορία της Τρίτης.

Κοπτοραπτική

πό το κάστρο της Μεθώνης έβλεπες την Ελλάδα όπως ο Αντονέν Αρτώ το θέατρο: το αληθινό θέατρο μοιάζει με την πανούκλα, όχι γιατί είναι μεταδοτικό, αλλά επειδή, όπως ακριβώς και η πανούκλα, είναι η αποκάλυψη, το ξεμπρόστιασμα, η εξωτερίκευση ενός βάθους λανθάνουσας σκληρότητας, με τη βοήθεια της οποίας εντοπίζονται όλες οι διεστραμμένες δυνατότητες του νου, ατόμων ή ομάδων… Έτσι, την έβλεπες ατόφια, καθαρά, σαν να ‘βλεπες την ίδια την ψυχή σου στον καθρέφτη του ήλιου. Μα αλίμονο, την έβλεπες αταίριαστη με μνήμες και γραφές άλλων καιρών, μαραζωμένη κι άσχημη: να μαστιγώνεται αλύπητα από αδίστακτους εμπόρους και ληστές. Να σκάβεται ολημερίς κι ολονυχτίς το αρχαίο σώμα της από τα ίδια τα παιδιά της, που έγιναν σωματέμποροί της, οικοπεδοφάγοι της και καταπατητές. Και να σφαδάζει από αβάσταχτη αγωνία και πόνο, καθώς έβλεπε εκείνους που κατονομάζονταν ως κυβερνήτες και εθνοπατέρες της, αντί να βάζουν μπροστά τα στήθια τους, να την γλυτώνουν, να την ξεπουλάνε. Να την δίνουνε… Προφανώς αυτή η δυνατότητα ευκρινούς αντικατοπτρισμού της ελληνικής πραγματικότητας, αυτό το αδιάντροπο ξεμπρόστιασμα της λανθάνουσας σκληρότητας που επικρατεί στο κέντρο της χώρας, στους εξουσιαστικούς πυρήνες της ελληνικής κοινωνίας (στους πυρήνες της πολιτικής, της οικονομίας, των media) επιτυγχάνεται χάρη στην αιφνίδια εξυγίανση των αισθήσεων, μετά από τις οβερντόουζ δόσεις καθαρού οξυγόνου. Καθαρού ήλιου. Καθαρής θάλασσας. Καθαρής ιστορίας: Μεθώνη – Κορώνη – Φοινικούντα – Πύλος…

Χάσαμε... βουλιάζουμε

Κάπου συμφωνούν

εφημερίδα «∆ημοκρατία», γνωστή για τις δεξιές της απόψεις κυκλοφόρησε, την Παρασκευή με τίτλο «Γκίκα, χάσαμε». Προφανώς αναφερόταν στα αποτελέσματα της διαπραγμάτευσης κυβέρνησης και δανειστών στο Παρίσι. Τα κεντρώα «Νέα» πάλι, την ίδια μέρα, είχαν τίτλο «Βουλιάξαμε». Και εκεί που νομίζαμε ότι αναφέρονταν και αυτοί στις εξελίξεις από τη γαλλική πρωτεύουσα, διαβάζουμε παρακάτω ότι σχολιάζουν «τη ραγδαία αύξηση της λαθρομετανάστευσης στην Ελλάδα». Πάνω από όλα η ενημέρωση του κοινού.

λοι ήταν καλεσμένοι στα γενέθλια πλην Χρυσής Αυγής, αλλά και Ποταμιού. Αυτό είναι και το μοναδικό σημείο σύγκλισης των παπανδρεϊκών με τους βενιζελικούς, αφού το Ποτάμι δεν κλήθηκε σε καμία από τις δύο εκδηλώσεις. Γιατί άραγε;

Ξέχασαν τον Τσουκάτο

ο παρών στα γενέθλια του ΠΑΣΟΚ έδωσε και ο άλλοτε «στρατηγός» του ΠΑΣΟΚ, Θόδωρος Τσουκάτος, γεγονός που ξέχασαν (;) να αναφέρουν «Τα Νέα» στο εκτενές τους ρεπορτάζ (4.9.2014). Ίσως γιατί ο ίδιος κατηγορείται ότι έβαλε στην τσέπη τις μίζες της Siemens (1 εκατ. μάρκα), γεγονός που εκείνος αρνείται, λέγοντας στην εξεταστική επιτροπή «τα είχα καταθέσει στο ταμείο του ΠΑΣΟΚ» (14.9.2010).

Τους δουλεύει κι ο Μπουμπούκος

το δούλεμα τους πήρε έως και ο Ά. Γεωργιάδης, ο οποίος έγραψε στο τουίτερ «»Γιώργο γερά να πέσει η ∆εξιά...» Φώναζαν οι οπαδοί του ΓΑΠ προς αυτόν ο οποίος ήταν εις εκ των τριών Αρχηγών που διόρισαν ΕΜΕΝΑ Υφυπουργό». Αν μη τι άλλο έχει χιούμορ ο Μπουμπούκος.

∆ιευκρινίσεις για το “παρών”

ντύπωση προκάλεσε η επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ (όπως και του ΚΚΕ) να δηλώσει «παρών» στην ψήφιση της τροπολογίας που έφερε η κυβέρνηση σχετικά με το φορολογικό καθεστώς των μοναχών του Αγίου Όρους. Η τροπολογία αυτή ήρθε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή σε ένα εντελώς άσχετο νομοσχέδιο ( Ίδρυση και οργάνωση Συμβουλίου Εθνικής Πολιτικής για την Παιδεία) και όπως σημείωναν στον ΣΥΡΙΖΑ «αποτελεί πάγια θέση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ να μην τοποθετείται επί της ουσίας σε τροπολογίες που εμφανίζονται την τελευταία στιγμή». Παρέπεμπαν μάλιστα στα πρακτικά της συζήτησης όπου αναφέρει: «Να σχολιάσω ότι η εκπρόθεσμη τροπολογία Βουλευτών της Νέας ∆ημοκρατίας, με γενικό αριθμό 1790 και ειδικό 207, ανεξάρτητα από το περιεχόμενό της, που έγινε δεκτή από τον Υπουργό, επαναλαμβάνει αυτό το περίεργο φαινόμενο της κατάθεσης εκπρόθεσμων βουλευτικών τροπολογιών άσχετων. Είναι παντελώς άσχετο το Υπουργείο Παιδείας με το θέμα που επιχειρεί να ρυθμίσει. Πώς την αποδέχεται ο Υπουργός;∆εν είναι θέμα διαφωνίας επί της ουσίας, κατ’ ανάγκη. Άλλωστε, έχουμε αιφνιδιαστεί. ∆εν προλαβαίνει κανείς να μελετήσει το θέμα στην έκτασή του, αλλά θέλει λίγο προσοχή. ∆εν γίνεται, όποιο κι αν είναι το ζήτημα, όποιο κι αν είναι το θέμα».

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Υποδείξεις υπευθυνότητας από καθ’ έξιν ανεύθυνους Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Η “συνταγή της επιτυχίας” και η πρόκληση για την Αριστερά

Ελπίζουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα τους μοιάσει…

ΡΙΖΑ.

Γέννημα μιας άλλης εποχής

Φοβούνται, λοιπόν, ότι θα επιλέξει και ο ΣΥΡΙΖΑ την ίδια τακτική στην τελική ευθεία προς τη διεκδίκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Άλλωστε, έχουν ξεχάσει πια ότι υπάρχουν κι άλλες πολιτικές στάσεις από αυτές που κυριάρχησαν επί βασιλείας του δικομματισμού. Όταν μοναδική έγνοια όλων των στηριγμάτων του ήταν πώς θα διασφαλίσουν την αδιατάρακτη εναλλαγή των κομμάτων του στην εξουσία: ελλείψει ουσιαστικών διαφορών, κέρδιζε όποιος είχε τη δυνατότητα να κρύβει πιο καλά την αλήθεια. Η πολιτική του «λεφτά υπάρχουν» ήταν η μία όψη ενός νομίσματος, που στην άλλη όψη του είχε το μονόδρομο της λιτότητας και το αδιέξοδο των μνημονίων. Η πολιτική των «αντιμνημονιακών» Ζαππείων 1, 2, 3, και τράβα κορδέλα ήταν η άλλη όψη της αποδοχής και της συνέχισης της μνημονιακής πολιτικής ως του «μόνου υπαρκτού πολιτικού σχεδίου». Είναι η μόνη εκλογική τακτική που αναγνωρίζουν στην πράξη ως αποτελεσματική, όλοι αυτοί που υποκριτικά την καταγγέλλουν. Αυτή τη γλώσσα ξέρουν να μιλούν και αυτήν επιχειρούν και τώρα να μιλήσουν: με τα μνημόνια και τους εφαρμοστικούς νόμους τους σε πλήρη ανάπτυξη και ισχύ, επιχειρούν να πάνε στις επόμενες εκλογές με σημαία την οφθαλμαπάτη της λήξης των μνημονίων και την ψευδαίσθηση φωτός στην άκρη του τούνελ. Είναι ένα ιδίωμα μιας άλλης εποχής, που εξακολουθούν λόγω αδράνειας να χρησιμοποιούν σε συνθήκες βιωμένης κρίσης. Ένα ιδίωμα άχρηστο για τον ΣΥ-

Περί μένους

ην κυβέρνηση ότι χαρίζει στον ΟΑΣΘ 120,7 εκατομμύρια ευρώ, για υποτιθέμενες «οικονομικές εκκρεμότητες» των ετών 2010-2013, οι οποίες

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

ε ένα σύντομο αλλά προσεγμένο λέξη προς λέξη πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο η «Καθημερινή» (4/9) καλούσε τον «κ. Τσίπρα» και την «αξιωματική αντιπολίτευση» να μην ακολουθήσουν την «κακή συνήθεια της ανεύθυνης αντιπολίτευσης» με «παροχολογία και υποσχέσεις προς όλους». Για να ενισχύσει μάλιστα την αίσθηση ειλικρινούς ενδιαφέροντος, έφτανε στο σημείο να παραδεχθεί ότι «οι περισσότεροι ηγέτες της εκάστοτε αντιπολίτευσης έκαναν ακριβώς το ίδιο». Παρά την εκ πρώτης όψεως αντίθεση προς την «κακή συνήθεια της ανεύθυνης αντιπολίτευσης», οι υποδείξεις τού κύριου άρθρου αυτού αφήνουν να διαφανεί η εδραιωμένη αντίληψη ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την εξαπάτηση του εκλογικού σώματος, για όποιον θέλει να κατακτήσει την κυβερνητική εξουσία. Άλλωστε, σύσσωμος ο «σοβαρός» τύπος την επομένη κάθε εκλογικής αναμέτρησης πάντοτε ξεχνούσε αυτά τα ηθικοπλαστικά, που κάποτε μπορεί να είχε επικαλεστεί σε μια επίδειξη εκσυγχρονιστικού πνεύματος, και έσπευδε να προσφέρει αμέριστη υποστήριξη στην κάθε «ανεύθυνη αντιπολίτευση», μόλις μεταμορφωνόταν σε «υπεύθυνη κυβέρνηση».

Άδικα φοβούνται ότι με τον ίδιο τρόπο μπορεί να «τους τη φέρει». ∆εν έχει αυτή την επιλογή. Ο ΣΥΡΙΖΑ ενηλικιώθηκε και κέρδισε τη σημερινή ευρύτατη επιρροή του μέσα στην κρίση, προλέγοντας τα δεινά που αυτή μας επιφύλασσε, όταν άλλοι παραμύθιαζαν τον κόσμο με τα περί ισχυρής Ελλάδας και αλώβητου τραπεζικού συστήματος. Και, κυρίως, ασκώντας πολεμική στη μνημονιακή πολιτική, χαρακτηρίζοντάς τη καταστροφική από την πρώτη στιγμή, πριν οι καταστροφικές συνέπειές της γίνουν καθημερινό βίωμα των λαϊκών τάξεων. Η γλώσσα του ήταν η γλώσσα της ειλικρίνειας. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει υποχρέωση να υποστηρίξει με ψέματα μια πολιτική που είχε κάποτε παρουσιάσει ως σωτήρια. Έχει μιλήσει με ειλικρίνεια στον κόσμο. Και σήμερα, πέντε χρόνια σχεδόν από την εισβολή της, ποτέ δεν υποστήριξε ότι μπορεί αυτή η πολιτική και οι συνέπειές της να διαγραφούν με ένα νεύμα. Αντίθετα, προειδοποιεί ότι κάθε μέρα που περνάει με τα μνημονιακά κόμματα στην κυβέρνηση, κάνει την αναστροφή της πορείας δυσκολότερη. Γι’ αυτό ζητάει με τόση επιμονή εκλογές. ∆εν του χρειάζεται οποιαδήποτε «παροχολογία», δεν του χρειάζονται «υποσχέσεις προς όλους» για να πείσει τη μεγάλη πλειονότητα των λαϊκών στρωμάτων ότι είναι σε θέση, με την ενεργό στήριξή τους και όχι μόνο με την ψήφο τους, να ανακόψει τον κατήφορο και να αναστρέψει την καταστροφική πορεία βήμα βήμα με στόχο την παραγωγική ανασυγκρότηση και την

δεν κατονομάζονται, κατήγγειλε ο ΣΥΡΙΖΑ, προσθέτοντας ότι ταυτόχρονα αυξάνει το εισιτήριο, επιβαρύνοντας τους χειμαζόμενους θεσσαλονικείς. Το υπουργείο Μεταφορών ανταπάντησε πως «είναι ακατανόητο το μένος του ΣΥΡΙΖΑ εναντίον του ΟΑΣΘ», κατηγορώντας την αξιωματική αντιπολίτευση για

κοινωνική αναγέννηση. Και δεν του χρειάζεται η παροχολογία και οι υποσχέσεις, γιατί οι όλο και περισσότεροι που τον εμπιστεύονται, το κάνουν επειδή ξέρουν ότι μόνο η Αριστερά, που αντιπαρατέθηκε από την πρώτη στιγμή στην καταστροφική πολιτική διακήρυξε ότι υπάρχει άλλος δρόμος και αντέτεινε ένα πολιτικό και οικονομικό σχέδιο στον αντίποδα της μνημονιακής πολιτικής, είναι σε θέση να επιχειρήσει την ανατροπή της. Εκείνο που χρειάζεται είναι ένα κυβερνητικό πρόγραμμα που να εμπνέει εμπιστοσύνη ότι μπορεί να το κάνει πράξη. Ποιος άλλος θα μπορούσε να το κάνει, οι υμνητές των μνημονίων; Αυτοί που συμφωνούν με τους δανειστές πριν καν συζητήσουν μαζί τους και αποδέχονται το ρόλο του «εκκαθαριστή» μιας πτωχευμένης χώρας, με αποκλειστικό στόχο την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών, όπως θα έκανε οποιοσδήποτε διορισμένος εκκαθαριστής, πτωχευμένης και χωρίς μέλλον εταιρίας; Η παροχολογία και οι υποσχέσεις δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα στον ΣΥΡΙΖΑ γιατί ο κόσμος δεν περιμένει θαύματα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Περιμένει πρώτα απ’ όλα επίδειξη συνέπειας στην εφαρμογή του προγράμματός του, και γνωρίζει καλύτερα από τον κάθε συμβουλάτορα ότι όλα αυτά εκτός από συνέπεια απαιτούν και χρόνο. Κι ας είναι ο χρόνος δίκοπο μαχαίρι, αν δεν χρησιμοποιηθεί με φειδώ και όχι σαν πρόσχημα.

Ειλικρίνεια και όχι θαύματα ζητάει ο κόσμος

διδάσκουν «υπεύθυνη αντιπολίτευση» υπάρχουν και καλοπροαίρετοι που συνιστούν στον ΣΥΡΙΖΑ, να στρογγυλέψει το πρόγραμμά του, ώστε να γίνει όσο το δυνατόν ευρύτερα αποδεκτό και να μη χάσει η Αριστερά αυτή τη δυνατότητα που της δίνεται τώρα να ασκήσει κυβερνητική εξουσία. Το μείζον, λένε, είναι να φύγει αυτή η κυβέρνηση, και είναι καθήκον μέγιστο. ∆ικαιολογημένη η ανησυχία τους, αδικαιολόγητη η συμβουλή τους. Έχουν αναρωτηθεί αν το «στρογγύλεμα» ή η ειλικρίνεια δίνει μεγαλύτερη δύναμη σε ένα κόμμα που επαγγέλλεται την ανατροπή μιας καταστροφικής πολιτικής; Έχουν μετρήσει αν η γενικότητα ή η σαφήνεια είναι αυτό που κάνει ένα κόμμα να διευρύνει και να ενισχύει τη σχέση εμπιστοσύνης με τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα; Έχουν αναλογιστεί ότι τα λαϊκά στρώματα που εντάσσουν τις προσδοκίες τους στην προοπτική ενίσχυσης του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι κάποιοι μη προνομιούχοι άλλης εποχής, που προσδοκούν ανάσταση πακτωλών, αλλά στρώματα που έχουν πληγεί βαθειά και απαιτούν να ανακτήσουν αξιοπρέπεια; Έχουν αντιληφθεί ότι η κρίση, η συνειδητοποίηση των αιτίων της και η βίωση των συνεπειών της έκαναν όλους μας πιο απαιτητικούς από την πολιτική των κομμάτων και ιδίως της Αριστεράς; Η αναζήτηση ενός «στρογγυλότερου» προεκλογικού προγράμματος που υποτίθεται, ότι θα «χωράει» περισσότερους και δεν θα δυσαρεστεί κανέναν, αποσπά συνήθως την προσοχή από την αναλυτική επεξεργασία, εξειδίκευση και εφαρμογή ενός αξιόπιστου και επί της ουσίας αριστερού κυβερνητικού προγράμματος, το οποίο καλλιεργεί σχέσεις ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης με τα λαϊκά στρώματα. Αυτές οι σχέσεις, ιδίως σήμερα, μετά από πέντε χρόνια ύφεσης, ανεργίας και φτωχοποίησης, είναι κατά πολύ πολυτιμότερες και εκλογικά αποδοτικότερες από οποιαδήποτε προσπάθεια επικοινωνιακής βελτίωσης της προεκλογικής τακτικής. Είναι αλήθεια ότι είναι ιστορική η ευθύνη της Αριστεράς και ιδίως του ΣΥΡΙΖΑ μπροστά στη σημερινή πρόκληση, που αντιμετωπίζει από την προωθημένη θέση, στην οποία τα ίδια τα λαϊκά στρώματα τον έχουν φέρει. ∆ίνεται σήμερα στην Αριστερά μια δυνατότητα που δεν της είχε ξαναδοθεί εδώ και 70 χρόνια. ∆εν πρέπει να τη χάσει εξαιτίας μιας λαθεμένης εκτίμησης για τις πραγματικές διαθέσεις της μεγάλης πλειονότητας των εργαζόμενων λαϊκών στρωμάτων, για τις πραγματικές προσδοκίες τους από αυτήν. ∆εν της ζητούν να τους οδηγήσει σ’ έναν απολεσθέντα παράδεισο, αλλά να τους βοηθήσει να βγουν από τη μνημονιακή κόλαση και ν’ αποκτήσουν ξανά το δικαίωμα στην επίγεια ζωή με αξιοπρέπεια. Και θέλουν να ξέρουν με σαφήνεια αν –και πώς– μπορεί να το κάνει.

Εκτός από τους «καλοθελητές» που

παραποίηση στοιχείων προκειμένου «να αμαυρώσει μια επιτυχή συμφωνία που έγινε προς όφελος του επιβατικού κοινού, αλλά και του κρατικού προϋπολογισμού». Πάντως, ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει ότι ο ιδιωτικός ΟΑΣΘ επιχορηγείται 4 φορές περισσότερο (αναλογικά) από ότι οι αστικές συγκοινωνίες της Αθή-

νας, καθώς και ότι παρά τον ψευδή ισχυρισμό του υπουργείου ότι μειώνεται το επιχειρηματικό κέρδος των μετόχων αυτό παραμένει σταθερό στα 16,5 εκατ. ευρώ ετησίως. Και στο κάτω κάτω αφού το υπουργείο ισχυρίζεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ψεύδεται γιατί κρατά ως επτασφράγιστο μυστικό το πόρισμα των ορ-

Χ. Γεωργούλας κωτών ελεγκτών και όχι μόνο δεν έχει κάνει καμιά ενέργεια για τον έλεγχο των οικονομικών στοιχείων, αλλά, παριστάνει και τον ανήξερο για τις εισαγγελικές έρευνες που δημοσιεύθηκαν στον τύπο της πόλης; Μαρσέλ & Μισέλ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Συνέχιση της ύφεσης σ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟ ΣΠΥΡΟ

Η κίνηση της ΕΚΤ επιχειρεί να απαλύνει Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός Για να συζητήσουμε την “ελληνική κατάσταση” καλό είναι να την εντάξουμε στο ευρύτερο πλαίσιο των εξελίξεων στην ευρωπαϊκή οικονομία. Πώς κρίνεις τις εξελίξεις; Τα αποτελέσματα για το ΑΕΠ που ανακοινώθηκαν για το δεύτερο τρίμηνο δείχνουν ενίσχυση των αποπληθωριστικών τάσεων. Με άλλα λόγια, με δεδομένο το υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος, την αδυναμία των ευρωπαϊκών τραπεζών για χρηματοδότηση της οικονομίας και τις μικρές δυνατότητες δημοσιονομικών χειρισμών που επιβάλλουν οι πολιτικές λιτότητας ενισχύονται οι υφεσιακές τάσεις. Η ευρωπαϊκή διαχείριση της κρίσης του 2008 έρχεται ξανά σε ένα σημείο, μετά το 2011 που απειλήθηκε από τις εξελίξεις στην Ισπανία και την Ιταλία, που αρχίζουν να φαίνονται τα όρια της. Οι αποφάσεις της ΕΚΤ για αγορά τίτλων (καλυμμένων ομολόγων και τίτλων ABS) πως τοποθετούνται σε σχέση με αυτή τη διαπίστωση που κάνεις; Νομίζω ότι για να έχουμε ευρύτερη εικόνα πρέπει να τοποθετήσουμε τις αποφάσεις τη ΕΚΤ σε μία ευρύτερη προοπτική. Κατ’ αρχή να έχουμε υπόψη μας ότι τα διάφορα προγράμματα αγοράς τίτλων που έχει ανακοινώσει η ΕΚΤ δε συγκρίνονται σε έκταση με τα αντίστοιχα προγράμματα της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (FED) ούτε της αντίστοιχης Ιαπωνικής. ∆εύτερο, παρά αυτό τον περιορισμό, ο ρόλος της ΕΚΤ αποδείχθηκε καταλυτικός ώστε να αποτραπεί η ανάγκη διακρατικής χρηματοδότησης της Ισπανίας ή της Ιταλίας που βρέθηκαν στα πρόθυρα αυτής της ανάγκης τον Αύγουστο του 2011. Αυτό αποτράπηκε κυρίως λόγω του σήματος που έδωσε η ΕΚΤ ότι θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα που προέκυψε. Τρίτο, παρά την ευρεία αγορά τίτλων από την ΕΚΤ από τις ευρωπαϊκές τράπεζες παρουσιάζεται μείωση του δανεισμού από αυτές. Τα “χρήματα” που παίρνουν από την ΕΚΤ κατευθύνονται στην αγορά τίτλων, κυρίως εκτός ευρωζώνης. Αυτο εν μέρει είναι αναμενόμενο λόγω της κακής κατάστασης των ευρωπαϊκών τραπεζών και του με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια τρόπου λειτουργίας τους αλλά προφανώς δεν βοηθά την καταπολέμηση των υφεσιακών τάσεων που προκαλεί η ευρωπαϊκή πολιτική διαχείρισης της κρίσης. Ωστόσο το κριτήριο ότι οι τράπεζες χρειάζονται για να έχουν κέρδη και όχι απλά για να χρηματοδοτούν την οικονομία αποτελεί βασικό πυρήνα της ακολουθούμενης πολιτικής. Τέταρτο, οι υφεσιακές τάσεις και ο κίνδυνος αποπληθωρισμού ο οποίος θα αυξήσεις περισσότερο το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος ενώ θα έχει περαιτέρω συνέπειες στη δαπάνη (“γιατί να αγοράσεις τώρα αν οι τιμές πέφτουν;”) και επομένως και στην ενίσχυση υφεσιακών τάσεων. Με αυτά δεδομένα η κίνηση της ΕΚΤ (με πλειοψηφία όπως μαθαίνουμε) έρχεται να απαλύνει τους κινδύνους από τις οικονομικές ταραχές που έρχονται στην ευρωζώνη αυτή τη χρονιά. Τι εννοείς; Πρώτα-πρώτα πρέπει να εκτιμήσουμε ότι πάλι πρόκειται για ενα πρόγραμμα που η ανακοίνωσή του έχει κατά κύριο λόγο συμβολικό χαρακτήρα και περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Περιορισμένη αποτελεσματικότητα επειδή είναι

μικρού μεγέθους σε σχέση με τις ανάγκες που υπάρχουν και έρχεται να καλύψει κυρίως δυσκολίες των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών. Επίσης, επειδή όπως κατέδειξε η ίδια η κρίση του 2008 ο μηχανισμός μετάδοσης των στόχων που έχουν τα μέτρα που παίρνουν οι Κεντρικές Τράπεζες στη συμπεριφορά των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και γενικότερα της οικονομίας, είναι ατελής και οιονεί αναποτελεσματικός από πολλές όψεις, ενώ ειδικά στην Ε.Ε θα δράσει σε ένα μη-ενιαίο περιβάλλον, διαμορφώνοντας για παράδειγμα διαφορετικά επιτόκια δανεισμού ανα χώρα. Τέλος, το σημαντικότερο, επειδή η πολιτική που μπορεί να ακολουθήσει η ΕΚΤ, χωρίς ευρύτατες αλλαγές, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ανεργία, την αποεπένδυση και άλλες όψεις της οικονομικής ζωής που απαιτούνται άλλοι θεσμοί και μηχανισμοί να λειτουργήσουν: για παράδειγμα η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική στις σημερινές συνθήκες δεν υποκαθίσταται από τη νομισματική πολιτική. ∆εν μπορούν οι κυβερνήσεις να διαγνώσουν αυτήν την κατάσταση και να δράσουν κατάλληλα; Για να απαντήσω στο ερώτημα να ξεκινήσουμε από μία διαπίστωση που θα το κάνει ακόμη εντονότερο ως ερώτημα. Η Γερμανία εμφάνισε απροσδόκητη ύφεση. Ωστόσο δεν είναι μόνο αυτό. Τόσο στη Γερμανία όσο και σχεδόν σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, παρουσιάζεται μείωση στις ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου – σε ένα βασικό στοιχείο που αφορά τις δυνατότητες οικονομικής μεγέθυνσης). Οι επενδύσεις είναι σε χαμηλότερα επίπεδα(για την ευρωζώνη κατά 17%) από τις αντίστοιχες προ κρίσης. Αυτά, αλλά και άλλα στοιχεία υποδεικνύουν ότι από την ακολουθούμενη πολιτική όλοι έχουν απώλειες, ακόμη και η Γερμανία. Πρόκειται για μία διαπίστωση που προφανώς αντίκειται στη μυθολογική απεικόνιση της κατάστασης στην ευρωζώνη ως

“

Συνεπώς, το μεγάλο ζήτημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι με ποιόν τρόπο η όλη συζήτηση για το δημόσιο χρέος εντάσσεται σε μια συζήτηση απαλλαγής από το νεοφιλελευθερισμό, αναδιανομής εισοδήματος, πλούτου και ισχύος υπέρ των μισθωτών τάξεων. Αυτή είναι η συζήτηση, της οποίας μία περιορισμένη παράμετρος αποτελεί η συζήτηση για το δημόσιο χρέος. ενα οικονομικό πόλεμο κυριαρχίας της Γερμανίας έναντι των υπολοίπων, μία απεικόνιση η οποία διαπράττει το κλασσικό λάθος αντιστροφής των αποτελεσμάτων και των αιτιών -καθιστά δευτερογενή δυνατά/πιθανά αποτελέσματα σε αιτίες. Στις χώρες που ακολουθήθηκαν σταθεροποιητικά προγράμματα το μερίδιο της εργασίας στο συνολικό προϊόν (την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία που παράγεται κάθε έτος) μειώθηκε, για παράδειγμα στην Ελλάδα από το 40% στο 36% και στην Ισπανία από το 53% στο 50%.

Αυτή η μείωση σημαίνει άμεσα αύξηση του περιθωρίου κέρδους των επιχειρήσεων. Αυτό, μαζί με τις μεταβολές σε στοιχεία του κοινωνικού κράτους και τη μεταβολή ισχύος αποτελούν τα κύρια αποτελέσματα αυτής της πολιτικής. Για να καταλάβουμε αυτήν την πολιτική δε χρειάζεται να στραφούμε σε θεωρίες ανορθολογικότητας. Η ρίζα παραγωγής αυτής της πολιτικής βρίσκεται στις μόνιμες επιδιώξεις των νεοφιλελεύθερων δυνάμεων στην Ευρώπη, για απαλλαγή από το κοινωνικό κράτος και τη σχετική ισχύ των μισθωτών τάξεων που είχε κληροδοτήσει η ιστορική κίνηση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες (οι “δυσκαμψίες” της Ευρώπης). Προφανώς αυτή η σύλληψη αντιμετωπίζει την κρίση απλά ως ευκαιρία, η ύφεση η οποία θα γεννήσει ανεργία και θα αναγκάσει τις μισθωτές τάξεις στην υποταγή, και προφανώς δεν έχει να κάνει με την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης (αφου αυτή κυρίως της παράγει στην έκταση και τη μορφή που υπάρχει) αλλά ίσως με κάποιες πλευρές της επόμενης μείζονας κρίσης. Αυτή η πολιτική στηρίζεται στον κοινωνικό και πολιτικό συσχετισμό δυνάμεων (ο “πολιτικός κίνδυνος”) και από αυτόν εξαρτάται, με κριτήριο τη στάθμιση βραχυχρόνιων απωλειών σε σχέση με τα μακροχρόνια κέρδη. Σε σχέση με την περίοδο που έρχεται βλέπουμε για παράδειγμα ότι οι διπλές στρατηγικές που υιοθετήθηκαν στην Ιταλία και τη Γαλλία (είναι χαρακτηριστικό των στοχεύσεων η απελευθέρωση των μαζικών απολύσεων και η αλλαγή του ασφαλιστικού ως βασικοί στόχοι), οι οποίες στοχεύουν στην πρωτογενή αναδιανομή του εισοδήματος είς βάρος των μισθωτών στρωμάτων συνδυαζόμενες με μία δευτερογενή αναδιανομή που θα ενισχύει τα δημόσια οικονομικά ωθούνται στο πολιτικό όριό τους. Αλλά δεν πρέπει να αφήσουμε έξω από το κάδρο των εξελίξεων ούτε το Βέλγιο, ούτε την Ολλανδία με το υψηλό ιδιωτικό χρέος. Ας περάσουμε στο ζήτημα του ελληνι-

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

σημαίνει οικονομικές ταραχές ΛΑΠΑΤΣΙΩΡΑ

τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη κού χρέους και τη συζήτηση που φαίνεται να ανοίγει από το Νοέμβριο σχετικά με μία πιθανή αναδιάρθωσή του. Πώς κρίνεις τις εξελίξεις και τα διάφορα σχέδια που τελευταία παρουσιάζονται; Είναι νωρίς για να έχουμε μια ακριβή εκτίμηση των εξελίξεων με βάση τη διαθέσιμη πληροφόρηση. Θέτοντας το γενικότερο πλαίσιο της συζήτησης πρέπει να παρατηρήσουμε, πρώτο, ότι η βιωσιμότητα του χρέους καθορίζεται από τη δυνατότητα - και τις προσδοκίες για αυτή τη δυνατότητα - να πληρώνει κάποιος ομαλά τις όποιες υποχρεώσεις του. Επομένως δεν εξαρτάται μόνο από το απόλυτο ύψος του χρέους αλλά από το απόλυτο ύψος του χρέους που πρέπει να εξυπηρετηθεί κατ’ έτος (ενα χρέος 100 που πρέπει να το πληρώσεις αύριο είναι διαφορετικό από ενα χρέος 100 που πρέπει να το πληρώνεις μετά από 50 χρόνια με ρυθμό 2 κάθε χρόνο), από τους πόρους που δεσμεύονται για την αποπληρωμή του και από τις δυνατότητες υλοποίησης αυτών που διαμορφώνουν την προσδοκία ότι είναι δυνατό να καλύπτονται οι απαιτήσει και να βρίσκονται οι πόροι.. Μία πρόταση απλά για επιμήκυνση του χρόνου λήξης των δανείων και πτώσης των επιτοκίων δεν επιλύει το πρόβλημα βιωσιμότητας, απλά δημιουργεί κάποιος βαθμούς ελευθερίας: από ενα απελπιστικά ασφυκτικό “κορσε” σε ενα σκέτο ασφυκτικό. Καθ εαυτό το πρόβλημα βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους στην Ελλάδα δεν είναι ούτε ότι είναι υψηλό (που είναι αρκετά υψηλό) ούτε ότι σε σύγκριση με άλλες χώρες έχει υψηλά τοκοχρεολύσια κάθε έτος (αν εξαιρέσουμε την περίοδο 2021-2024 που θα πρέπει να καταβληθεί ένα υψηλό ποσό - το σύνολο των τοκοχρεολυσίων για την περίοδο αυτή ανέρχεται σε 100 δισ,.). Ωστόσο ακόμη και το χαμηλότερο ύψος τοκοχρεολυσίων για την επόμενη δεκαετία (αν εξαιρέσουμε το 2015 που ανέρχεται σε 21δισ. τα επόμενα έτη είναι γύρω στα 13δισ. ανά έτος με δεδομένα τα επιτόκια) είναι υπερβολικό και δεν μπορεί να πληρωθεί χωρίς σημαντική κοινωνική βλάβη, για τις δεδομένες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Αυτοί οι πόροι ή μέρος τους θα μπορούσαν να κατευθυνθούν την αντιμετώπιση των επειγόντων κοινωνικών προβλημάτων, της ανεργίας, της υγείας, της παιδείας του ασφαλιστικού συστήματος, της δημιουργίας υποδομών για τον 21ο αιώνα κλπ.. Αυτό το ύψος των τοκοχρεολυσίων προβλέπεται να εξασφαλιστεί από υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα (τα οποία προκύπτουν από την υπερφορολόγηση των μισθωτών, φόρους τύπου ΕΝΦΙΑ) και ιδιωτικοποιήσεις (δηλαδή από τις υποτιμημένες πωλήσεις που αποτελούν νεα πιθανή πηγή “διαπλοκής”). Στις σημερινές συνθήκες αυτός ο τρόπος κρίνεται κάτι πέρα από αισιόδοξος ειδικά για ενα ισοζύγιο εσόδων και δαπανών που προέρχεται με αυτόν τον κοινωνικά άδικο τρόπο. Προφανώς η πρόταση που είχε καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ ήδη από το 2011 για κούρεμα του δημόσιου χρέους κατά 50% παραμένει επίκαιρη ωστόσο ας σκεφτούμε ότι συζητάμε για το δημόσιο χρέος ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη μία πολιτική διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους.. Πολύ σύντομα, το γεγονός ότι μέσω των ρυθμίσεων που διαρρέουν δεν δίνεται κανένα κίνητρο για το κούρεμα των στεγα-

στικών δανείων ενω μέσω των κινήτρων για τα επιχειρηματικά δάνεια αποφασίζουν οι τράπεζες για το ποιές επιχειρήσεις θα πτωχεύσουν και ποιές όχι δημιουργεί ενα πολύ μεγάλο κοινωνικό ζήτημα. Αν πάρουμε υπόψη, το χρηματοδοτικό κενό του προγράμματος, του γεγονότος ότι τα επόμενα χρόνια προβλέπονται υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα καταλαβαίνουμε ότι η όποια συζήτηση για το δημόσιο χρέος αναγκαία εμπλέκει το σύνολο των ζητημάτων. Πού καταλήγεις δηλαδή; Συνεπώς, το μεγάλο ζήτημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι με ποιόν τρόπο η όλη συζήτηση για το δημόσιο χρέος εντάσσεται σε μια συζήτηση απαλλαγής από το νεοφιλελευθερισμό, αναδιανομής εισοδήματος, πλούτου και ισχύος υπέρ των μισθωτών τάξεων. Αυτή είναι η συζήτηση, της οποίας μία περιορισμένη παράμετρος αποτελεί η συζήτηση για το δημόσιο χρέος. Γενικότερα για τις ηγεμονικές τάξεις, ο μόνος κίνδυνος είναι ο πολιτικός κίνδυνος, ο οποίος πιστεύουν ότι είναι διαχειρίσιμος μετά και την σχετική σταθεροποίηση του κοινωνικού κλίματος στην Ελλάδα. Ωστόσο υπάρχει μία προφανής πολιτική αλλαγή που έχει συμβεί και οδηγεί ένα κόμμα της αριστεράς στη κυβέρνηση ενός κράτους μέλους της ευρωζώνης που καθιστά το μέλλον ανοιχτό.

ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ

Το Βερολίνο δεν θέλει να ενθαρρύνει Παρίσι και Ρώμη

Αμέσως μετά τη δήλωση Ντράγκι, σύμφωνα με την οποία ο περιορισμός της δημοσιονομικής λιτότητας θα βοηθούσε τη γενικότερη κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας, δήλωση που προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Μέρκελ, η «Εποχή» ζήτησε από τον καθηγητή Γιάννη Βαρουφάκη ένα σχόλιο για τη στάση αυτή του Βερολίνου. Ο Γ. Βαρουφάκης μας έδωσε την ακόλουθη απάντηση: «Από το καλοκαίρι του 2012, τότε που ο κ. Ντράγκι παρενέβη για να σταματήσει το «ξήλωμα» του ευρώ με τρόπο που ήρθε πολύ κοντά στο να παραβιάσει το καταστατικό της ΕΚΤ, η γερμανική κυβέρνηση κρατά μια επιμελώς επαμφοτερίζουσα στάση απέναντι στον κ. Ντράγκι και στην ΕΚΤ. Επί της ουσίας, τον στηρίζει και εγκρίνει κάθε του κίνηση πριν εκείνος την κάνει. Όμως, παράλληλα, ή αμέσως μετά, αφήνει να διαρρεύσουν (ή προβαίνει σε) προειδοποιήσεις προς την ΕΚΤ, μερικές φορές μάλιστα και σε αρνητικές τοποθετήσεις επί των πολιτικών της ΕΚΤ. Την ίδια ακριβώς στιγμή, η Μπούντεσμπανκ εξαπολύει μετωπικές επιθέσεις εναντίον του κ. Ντράγκι και της ΕΚΤ. Αυτή η διφορούμενη και αντιφατική γερμανική στάση απέναντι στην ΕΚΤ είναι προσεκτικά σχεδιασμένη, ώστε να επιτρέπει από την μια μεριά στην ΕΚΤ να κάνει τα ελάχιστα που απαιτούνται για να μην καταρρεύσει το ευρώ, αλλά, από την άλλη, να μην αφήνει περιθώριο στο Παρίσι και στη Ρώμη (πόσο μάλιστα στους «ισχνότερους» εταίρους) να τρέφουν ρεαλιστικές ελπίδες για μια εντυπωσιακή αλλαγή της γερμανικής πολιτικής απέναντι στην ευρωζώνη και στη βαθειά οικονομική κρίση που αυτή προκαλεί.»

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Έτος θανάτου για τις συντάξεις το 2016

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΝΕ ΓΣΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

“

Του ∆ημήτρη Πετσετίδη

Με τους εργαζομένους να «μετρούν» στα εισοδήματα τους απώλειες της τάξης του 50% από το 2009 μέχρι σήμερα, και το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης να μπαίνει σε «τροχιά θανάτου» το 2016, όλα δείχνουν ότι η ασκούμενη πολιτική οδηγεί σε ακόμη χειρότερες μέρες την πλειονότητα της κοινωνίας.

έντε «πικρές» αλήθειες για το παρόν και το μέλλον της αγοράς εργασίας και του –εναπομείναντος- Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, εμπεριέχονται στη νέα έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ) για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση. Με τους εργαζομένους και δη τους μισθωτούς (όσους… απέμειναν) να «μετρούν» στα εισοδήματα τους απώλειες της τάξης του 50% από το 2009 μέχρι σήμερα, και το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης να μπαίνει σε «τροχιά θανάτου» το 2016, όλα δείχνουν ότι η ασκούμενη πολιτική οδηγεί σε ακόμη χειρότερες μέρες την πλειονότητα της κοινωνίας. Το αισιόδοξο μήνυμα που προκύπτει από την έκθεση του ΙΝΕ είναι ότι η πολιτική των μνημονίων δεν είναι «μονόδρομος», όπως τα κυβερνητικά στελέχη ισχυρίζονται. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ακόμη και σήμερα, είναι δυνατή και θα προκαλέσει ευρύτερα θετικές επιπτώσεις, η αύξηση – επαναφορά του επιπέδου των κατώτατων μισθών από τα 586 ευρώ το μήνα μεικτά στα 751 ευρώ (ποσό στο οποίο ανέρχονταν πριν την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της κυβέρνησης Παπαδήμου που τους μείωσε από τον Φεβρουάριο του 2012 κατά 22%). Πιο αναλυτικά, τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης του ΙΝΕ – ΓΣΕΕ, όπως τα παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη, την περασμένη Πέμπτη, ο επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Σάββας Ρομπόλης, έχουν ως εξής:

Οι μισθοί «κουρεύτηκαν» κατά 43 δισ. ευρώ

Οι μειώσεις του μέσου πραγματικού μισθού και της απασχόλησης συρρικνώνουν το διαθέσιμο πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών που προέρχεται από εργασία. Στη διάρκεια των ετών 2010 - 2013, σε τρέχουσες τιμές, οι αποδοχές εργασίας μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων μειώθηκαν κατά 41 δισ. ευρώ και πρόκειται να μειωθούν κατά περίπου δύο επιπλέον δισ. ευρώ το 2014. Η αγοραστική δύναμη των μέσων

αποδοχών ανά μισθωτό την πενταετία 2010-2014 μειώθηκε κατά 23%, με αποτέλεσμα στο τέλος του 2014 να επιστρέψει στα επίπεδα του έτους 1995. Η αγοραστική δύναμη του μέσου ακαθάριστου μισθού στην Ελλάδα το 2014, ανέρχεται στα 2/3 της αντίστοιχης αγοραστικής δύναμης στην ΕΕ-15. Οι μέσες ετήσιες μεικτές (ακαθάριστος μισθός και εισφορές εργοδότη) αποδοχές σε ευρώ στην Ελλάδα ανά απασχολούμενο κατά το 2014 είναι μικρότερες από αυτές της Σλοβενίας και της Κύπρου (όπου, επίσης, έχει μειωθεί ο πραγματικός μισθός) και ανέρχονται σε 21.930 ευρώ, έναντι περίπου 35.000 στην Ισπανία, 39.000 στην Γερμανία, 49.000 στην Γαλλία και 45.000 ευρώ στην Ιρλανδία.

Η ζήτηση επέστρεψε στο… 1990

Η μείωση του όγκου της εγχώριας ζήτησης την πενταετία 2009 - 2013 κατά το 1/3, συνέβαλλε στην υποχώρησή του κατά 14 χρόνια, δηλαδή στα επίπεδα του 1998. Συγκεκριμένα, κατά την υπό εξέταση πενταετία, η μείωση που παρουσίασε η εγχώρια ζήτηση στην Ελλάδα έναντι των 37 κυριότερων ανταγωνιστριών χωρών ανήλθε σε 32,4% επαναφέροντας το σχετικό δείκτη σε επίπεδα χαμηλότερα από τα αντίστοιχα του 1990.

Χάθηκαν ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας

Το αποτέλεσμα των πολιτικών αποδιάθρωσης της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα σε συνδυασμό με την περιστολή της ζήτησης και της αγοραστικής δύναμης είναι η μείωση (2010 - 2013) του αριθμού των απασχολουμένων κατά 20% (930.000 άτομα), ως επακόλουθο της μείωσης του προϊόντος, αποδεικνύοντας τη συσχέτιση των δύο μεταβλητών (ΑΕΠ και απασχόληση) που μειώθηκαν κατά 23% και κατά 20%, αντίστοιχα. Το υπόλοιπο τμήμα της μείωσης του προϊόντος προήλθε από την μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας.

Το Ασφαλιστικό «πεθαίνει» το 2016 Όπως αναφέρεται στην έκθεση του ΙΝΕ – ΓΣΕΕ, το οριακό έτος στην εξέλιξη των αποθεματικών του ΣΚΑ από το 2014 μετατοπίστηκε για το 2016, δηλαδή μόνο κατά δύο χρόνια, παρά τις δραστικές περικοπές συντάξεων, (κύριων και επικουρικών), τις μειώσεις του εφάπαξ, την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, τη μείωση της κρατικής επιχορήγησης και τις ενοποιήσεις των ασφαλιστικών ταμείων. Ενδεικτική της κατάστασης που επικρατεί σε ό,τι απέμεινε από το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης είναι η δήλωση του επιστημονικού διευθυντή του ΙΝΕ – ΓΣΕΕ Σ. Ρομπόλη, ο οποίος, στο πλαίσιο παρουσίασης της έρευνας, την Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου, τόνισε ότι «ακόμη και αν καταργηθούν οι συντάξεις το σύστημα θα παραμείνει ελλειμματικό»! Η οριακή ισορροπία εισροών εκροών του Ασφαλιστικού κατά την περίοδο 2014 - 2015 και από το τέλος του 2015 και μετά (το 2016), σύμφωνα με την έκθεση του ΙΝΕ, ανατρέπεται με αποτέλεσμα η ρευστότητα (4,5 δισ. ευρώ το αποθεματικό κεφάλαιο του ΣΚΑ, το 2013) και η βιωσιμότητά του να απαιτούν (!) πρόσθετους πόρους: 950 εκατ. ευρώ το 2016, 1,88 δισ. ευρώ το 2017, 2,14 δισ. ευρώ το 2018, 2,4 δισ. ευρώ το 2019 και 2,67 δισ. ευρώ το 2020.

Στα επίπεδα του 2000 το ΑΕΠ

Κατά το 2013 το ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας υποχώρησε κατά 3,9%, επιπλέον. Η μείωση προστέθηκε στις απώλειες της πενταετίας 2008 - 2012 που ανέρχονται ήδη σε 1/5 του ακαθόριστου εγχώριου προϊόντος. Έτσι, η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, κατά την εξαετία 2008 - 2013 ανήλθε σε 23,5% και κατά την επταετία 2008-2014 θα έχει ανέλθει σε 23,2%. Το ΑΕΠ ανά κάτοικο σε σταθερές τιμές, δηλαδή ως αγοραστική δύναμη, θα παραμείνει κατά το 2014 στα επίπεδα του 2000. Νάσος Χατζητσάκος

“

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Προχωράμε με συνέπεια και σταθερότητα σε μια πρώτη καταγραφή της κατάστασης – μιας κατάστασης δύσκολης, με γραφειοκρατικά προσκόμματα, εκκρεμείς υποθέσεις μηνών… Θα πάρει χρόνο, αλλά δεν θα μείνει τίποτε στη σκιά. Μία βδομάδα έχει περάσει από την ανάληψη των καθηκόντων της από τη νέα περιφερειακή αρχή και τα ζητήματα που έχει να διαχειριστεί η «∆ύναμη Ζωής» είναι ακόμα αχαρτογράφητα, καθώς ο κ. Σγουρός απέφυγε τη λεπτομερή ενημέρωση επ’ αυτών. Συζητάμε με την Ρένα ∆ούρου για τα νέα της καθήκοντα και τους άμεσους στόχους της νέας περιφερειακής αρχής.

Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα ∆ρόσου

Από 1 Σεπτέμβρη αναλάβατε και επίσημα τη διοίκηση της περιφέρειας. Ο απολογισμός της απερχόμενης περιφερειακής αρχής ήταν διθυραμβικός. Έχετε πλέον εικόνα για το κατά πόσο όσα παρουσίασε ο κ. Σγουρός ευσταθούν; Με δεδομένο ότι ο απελθών περιφερειάρχης δεν προέβη σε λεπτομερή ενημέρωση της νέας περιφερειακής αρχής, βρισκόμαστε σήμερα στα πρώτα βήματα αναφορικά με τη διαπίστωση της κατάστασης, οικονομικής και διοικητικής, στην οποία βρίσκεται η μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας. Έχουμε προχωρήσει στην αποστολή επιστολών προς τους διευθυντές των διευθύνσεων για ενημέρωση και κατάθεση προτάσεων. Προχωράμε με συνέπεια και σταθερότητα σε μια πρώτη καταγραφή της κατάστασης – μιας κατάστασης δύσκολης, με γραφειοκρατικά προσκόμματα, εκκρεμείς υποθέσεις μηνών… Θα πάρει χρόνο, αλλά δεν θα μείνει τίποτε στη σκιά. Γιατί οι πολίτες οφείλουν να γνωρίζουν ενδελεχώς και λεπτομερειακά το πώς λειτουργούσε η μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας.

Οι δικές μας προτεραιότητες

Η πρόταση για τη διαχείριση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ έχει εγκριθεί από την προηγούμενη περιφερειακή αρχή και έχει σταλεί στην ΕΕ προς επικύρωση. Σε αυτή εμπεριέχονται μεγάλα έργα βιτρίνα (αυτοκινητόδρομοι, παράκτιο μέτωπο, πίστα F1 κ.λπ.) Θα παρέμβετε ώστε να υπάρξει αναδιανομή των κονδυλίων προκειμένου να εφαρμόσετε την κοινωνική πολιτική για την οποία δεσμευτήκατε; Στις 24 Ιουλίου, λίγες ημέρες δηλαδή μετά από την υποβολή στην Κομισιόν του ΠΕΠ Αττικής, απέστειλα προς τον Γιοχάνες Χαν, τον επίτροπο αρμόδιο για την Περιφερειακή πολιτική της ΕΕ, επιστολή σχετικά με το Πρόγραμμα 2014 – 2020, στην οποία τονίζω ότι η νέα περιφερειακή αρχή θα καταθέσει, εντός των προθεσμιών, τις δικές της προτεραιότη-

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τα «μικρά» θέματα κρίνουν τα «μεγάλα» Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΡΕΝΑ ∆ΟΥΡΟΥ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΑΤΤΙΚΗΣ

Η περιφέρεια Αττικής θα λειτουργήσει στο πλευρό των πολιτών τες. Προτεραιότητες που κινούνται στην κατεύθυνση του προγράμματος της «∆ύναμης Ζωής». ∆ηλαδή στην κατεύθυνση «ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης» με έμφαση στη «δημιουργία απασχόλησης, τον αγώνα κατά του κοινωνικού αποκλεισμού, την κοινωνική προστασία, την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, την καινοτομία και την έρευνα με κοινωνικούς στόχους, μια νέα μεταναστευτική πολιτική, την οικολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, έναν νέο τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων». Ανάμεσα στα έργα που έχουν εγκριθεί και έχουν πάρει το δρόμο της δημοπράτησης είναι η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, ένα έργο το οποίο έχει συζητηθεί πολύ για το κατά πόσο είναι αναγκαίο αλλά και αποδοτικό όσον αφορά τους στόχους του. Μάλιστα το συγκεκριμένο έργο αφορά το μεγαλύτερο ποσοστό του ΕΣΠΑ. Συμφωνείτε με την υλοποίησή του; ∆εν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το κέντρο της πρωτεύουσας πρέπει να αλλάξει. Το κρίσιμο όμως ζήτημα είναι αυτή η αλλαγή, πρώτον, να προκύψει μέσα από ανοικτή διαβούλευση με όλους τους κοινωνικούς και επιστημονικούς φορείς και, δεύτερον, να λειτουργήσει προς όφελος της κοινωνικής συνοχής, μέσα από την αναζωογόνηση της οικονομικής καρδιάς της πόλης, που με τη σειρά της θα τροφοδοτεί τους «πνεύμονές» της, δηλαδή τις γειτονιές της πόλης. ∆ιαφορετικά θα έχουμε να κάνουμε με μια επιφανειακή προσέγγιση βιτρίνας, όπου τα πάντα, στην καλύτερη περίπτωση –και αντιλαμβάνεστε ότι το λέω αυτό όχι επιχαίροντας αλλά με πικρία-, θα στοχεύουν στον… τουρίστα και τον περαστικό. Σε βάρος του μόνιμου κατοίκου. Πρόκειται για μια στρεβλή ανταγωνιστική λογική που λειτουργεί εντέλει σε βάρος της πόλης. Έργα λοιπόν όπως αυτό που αναφέρατε, πρέπει να διασφαλίζουν αφενός τη λαϊκή ιστορικότητα του κέντρου και, αφετέρου, να ανταποκρίνονται σε μια πόλη σύγχρονη, ανοικτή, με κοινωνικές υποδομές, φιλική προς τους πεζούς, τους ποδηλάτες, τους χρήστες Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Μια πόλη δηλαδή για τους κατοίκους της και όχι για ιλουστρασιόν περιοδικά.

Η Περιφέρεια ως ανοιχτό βιβλίο

Οι πολίτες θα είναι συμμέτοχοι είναι μία από τις βασικές δεσμεύσεις της ∆ύναμης Ζωής για τον τρόπο που θα διαχειριστεί την περιφέρεια. Πώς θα γίνει αυτό; Ανοίγοντας την Περιφέρεια στους πολίτες και τους προβληματισμούς, τις ιδέες και τις προτάσεις τους. Αλλά και τις αντιρρήσεις τους. Την κριτική τους. Μια μικρή γεύση αυτής της προσέγγισης την είδαμε κατά την πρώτη δημόσια διαβούλευση στην πλατεία του Γραμματικού, με θέμα το νέο μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων. Η επιτυχία αυτής της συγκέντρωσης, με τη μεγάλη συμμετοχή πολιτών ένα σαββατόβραδο, κατέδειξε την ορθότητα της επιλογής να δοθεί ο λόγος στους πολίτες. Και έτσι θα συνεχίσουμε σε όλα τα ζητήματα. Με δημοκρατία, διαφάνεια, διαβούλευση και

“

Στο δίδυμο κεντρική κυβέρνηση – περιφέρεια, οι δύο πόλοι κάθε άλλο παρά ισότιμοι είναι. Η κεντρική εξουσία έχει πάντα την τάση να εκβιάζει την αυτοδιοίκηση. Και τούτο ισχύει ιδιαίτερα για τη σημερινή κυβέρνηση. συμμετοχή. Η Περιφέρεια δεν θα λειτουργεί «κεκλεισμένων των θυρών». Αλλά ως ανοικτό βιβλίο, στο οποίο οι πολίτες θα γράφουν τα δικά τους κεφάλαια. Έχουν δημιουργηθεί πολλές δομές αλληλεγγύης σε όλη τη χώρα. Πώς θα αξιοποιήσετε την εμπειρία αυτών προκειμένου να σχεδιάσετε ένα πρόγραμμα κοινωνικής πολιτικής αλλά και πώς θα συμβάλλετε στην ενίσχυσή τους; Οι δομές αλληλεγγύης, τα κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, η διανομή τροφής, όλα, είναι σπουδαίες υποθέσεις, τις οποίες η Περιφέρεια θα υποστηρίξει με όλες της τις δυνάμεις. Παράλληλα, όπως έχω πει και προεκλογικά, το θέμα για τη νέα περιφερειακή αρχή είναι η ανάπτυξη εκείνων των πολιτικών που θα τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση. ∆ηλαδή τα μόνα μέσα σταθερής διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής. Τις πολιτικές που δεν θα προσθέσουν νέους ανέργους, άστεγους και άπορους στους ήδη υπάρχοντες. Η συνεργασία της περιφερειακής αρχής με την κυβέρνηση είναι σε κάθε περίπτωση αναγκαία. Πώς και με ποιους όρους θα γίνει αυτή ώστε να μην οπισθοχωρήσετε στις θέσεις και τις δεσμεύσεις σας; Στο δίδυμο κεντρική κυβέρνηση – περιφέρεια, οι δύο πόλοι κάθε άλλο παρά ισότιμοι είναι. Η κεντρική εξουσία έχει πάντα την τάση να εκβιάζει την αυτοδιοίκηση. Και τούτο ισχύει ιδιαίτερα για τη σημερινή κυβέρνηση που λειτουργεί ως τοποτηρητής των συμφερόντων των δα-

νειστών της χώρας και όχι των πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό, η περιφέρεια Αττικής θα λειτουργήσει στο πλευρό των πολιτών, προκειμένου να διασφαλίσει το μάξιμουμ όσων δικαιούνται.

Μικρές αλλά σημαδιακές ενέργειες

Η περιφέρεια έχει πλείστες αρμοδιότητες και όλοι περιμένουν κάτι από τη νέα περιφερειακή αρχή. Ποια θα είναι εκείνα τα μικρά έργα που θα προτάξετε; Στη μνημονιακή περίοδο που ζούμε, με τις πολιτικές λιτότητας να έχουν κατακερματίσει την κοινωνία και ακυρώσει βασικά αγαθά, όπως η υγεία και η παιδεία, οι προσδοκίες από μια διαφορετική διακυβέρνηση στην περιφέρεια Αττικής, είναι δικαιολογημένα υψηλές. Οι αλλαγές λοιπόν που θα κάνουμε, με τους πολίτες στο πλευρό μας, θα ξεκινήσουν από τα μικρά, τα καθημερινά, εντός κι εκτός της περιφέρειας. Λόγου χάρη, την πρώτη μέρα, όταν διαπιστώσαμε ότι στο γραφείο της περιφερειάρχη, η καθημερινή αποδελτίωση του Τύπου γίνεται σε χαρτί, μαζί με τους εργαζόμενους στο Γραφείο Τύπου, πήραμε απόφαση αυτή να γίνεται αποκλειστικά διαδικτυακά. Μετά, είδαμε ότι δεν γινόταν κανενός είδους ανακύκλωση υλικού, εγγράφων, κ.α., και δρομολογήσαμε ανάλογες ενέργειες. Με μικρές αλλά σημαδιακές ενέργειες, αλλάζουν οι νοοτροπίες. Παράλληλα, θα υλοποιήσουμε ήδη ειλημμένες αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου για κοινωνικά έργα, π.χ. στο Πέραμα. Και ούτω καθεξής. Γιατί είμαστε

πεπεισμένοι ότι τα λεγόμενα «μικρά» θέματα, κρίνουν εντέλει τα «μεγάλα»… Η περιφέρεια Αττικής είναι η μόνη που δεν έχει ορίσει λατομικές περιοχές, όπως προβλέπεται από το νόμο, με αποτέλεσμα τα λατομεία Αττικής να λειτουργούν με προσωρινή άδεια. Τι μέτρα θα πάρετε ώστε να δοθεί τέλος στην καταστροφή του περιβάλλοντος; Πώς θα υπερασπιστείτε τη δημόσια γη στεκόμενοι απέναντι στα ιδιωτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα; Η προστασία της δημόσιας γης συνιστά διαφύλαξη της δημόσιας περιουσίας, και ως εκ τούτου αποτελεί πρώτη προτεραιότητα της νέας Περιφερειακής Αρχής. Πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη εξόρυξη σε μικρά, ευκαιριακά λατομεία, μέσα σε ένα γενικευμένο πλαίσιο άναρχης εξορυκτικής δραστηριότητας για κερδοσκοπικούς σκοπούς. Η Αττική γη έχει ήδη λαβωθεί σοβαρά από εξορυκτικές δραστηριότητες σε Πεντέλη, Μαρκόπουλο, Σαλαμίνα και αλλού ενώ δέχθηκε και πρόσφατο πλήγμα με την πρόσφατη απορρύθμιση που επιφέρει το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής 2014 – 2010, το οποίο υπερψήφισε, την προηγούμενη περίοδο, η πλειοψηφία ΠΑΣΟΚ και Ν∆, στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Η όποια απελευθέρωση της εξορυκτικής δραστηριότητας, στο βωμό της «διευκόλυνσης» ιδιωτικών συμφερόντων στο όνομα μιας στρεβλής «ανάπτυξης», πρέπει να καμφθεί προς όφελος της ποιότητας ζωής των πολιτών και του περιβάλλοντος.

Τα στοιχεία δράσης μας

Την επόμενη πενταετία η Αριστερά πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί την εξουσία. Όλοι βρίσκονται απέναντι αναμένοντας με το δάκτυλο στη σκανδάλη. Ποιο είναι το όραμα της ∆ύναμης Ζωής ώστε να αποτελέσει ένα έμπρακτο παράδειγμα ότι η Αριστερά μπορεί να τα καταφέρει; Η αξιόπιστη δράση, η συμφωνία λόγων και έργων, ο σεβασμός των πολιτών, η δημοκρατία στην πράξη, είναι μερικά από τα στοιχεία της δράσης μας για την Αττική και τους πολίτες, τους πολλούς και όχι τους λίγους και τα συμφέροντά τους. ∆εν πρέπει πάντως να παραβλέπουμε ότι η Περιφέρεια δεν είναι η χώρα. Και ότι η επιτυχία ή μη, δεν προδικάζει τη δράση μιας κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές. Μια αριστερή κυβέρνηση θα έχει να αντιμετωπίσει, πέρα από τη δημοσιονομική πρόκληση, ένα ασταθές κι επικίνδυνο διεθνές περιβάλλον, με την ευρύτερη γειτονιά μας, στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, να βρίσκονται σε περίοδο παρατεταμένου αναβρασμού. •

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η κυβέρνηση χαϊδεύει τους πλούσιους ΣΥΡΙΖΑ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

“

Η συνάντηση όμως που έκανε σαφές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ “δεν είναι με όλους” ήταν αυτή με το Προεδρείο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ). Σε αυτήν, η αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ εξέφρασε την πλήρη διαφωνία της με το τουριστικό μοντέλο του “all inclusive”.

ολιτική απόφαση για απαξίωση του Σ∆ΟΕ με αποτέλεσμα η υπηρεσία να μην μπορεί να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της, καταγγέλλει ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στα γραφεία του Σ∆ΟΕ την προηγούμενη Πέμπτη. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης διαπιστώθηκαν σοβαρότατες ελλείψεις τόσο σε οργανωτικά θέματα όσο και σε ζητήματα βασικής υποδομής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η έλλειψη προσωπικού (730 υπάλληλοι πανελλαδικά έναντι 1500 προ Μνημονίου). Αποτέλεσμα των ελλείψεων αυτών είναι η πλήρης αδυναμία ελέγχου μεγάλων υποθέσεων φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, οι αδυναμίες αυτές δεν είναι προβλήματα υπηρεσιακού αλλά πολιτικού χαρακτήρα καθώς με αυτόν τον τρόπο η κυβέρνηση συντηρεί ένα άλλοθι για να αφήνει ανέλεγκτη την φοροδιαφυγή των ισχυρών. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της λίστας Λαγκάρντ όπου το Σ∆ΟΕ έχει καταφέρει να ελέγξει μόνο 25 από τις 2062 υποθέσεις. Ενδεικτική είναι η αναφορά του εκπροσώπου Τύπου το κόμματος, Πάνου Σκουρλέτη σε ραδιοφωνικές του δηλώσεις για το θέμα: «Όταν υπάρχουν ονόματα –για να λέμε τα πράγματα όπως είναι- όπου συμπεριλαμβάνονται και συνεργάτες του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος, όταν υπάρχουν μεγαλοεκδότες με όλη τους την οικογένεια –αυτά έχουν βγει στον Τύπο, εγώ δεν την έχω δει τη λίστα, αλλά γνωρίζετε κι εσείς από τη δημοσιογραφική έρευνα κατά καιρούς, και δεν έχουν διαψευστεί, ότι έχουν υπάρξει τέτοια ονόματα. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι μάλλον υπάρχει πολιτική σκοπιμότητα γιατί κινείται σαν τον κάβουρα αυτή η έρευνα» Επιπλέον, στην Κουμουνδούρου σημειώνουν, ότι η Λίστα Λαγκάρντ δεν είναι η μοναδική περίπτωση που εκκρεμεί, υπενθυμίζοντας ότι υπάρχουν τουλάχιστον οκτώ άλλες παρόμοιες υποθέσεις.Στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δίνουν μεγάλο βάρος στην υπόθεση της φοροδιαφυγής καθώς υπολογίζουν ότι σε περιόδους βαθιάς οικονομικής κρίσης κοστίζει στο ελληνικό δημόσιο περισσότερα από 15 δις. Τονίζουν μάλιστα ότι οι επιλογές αυτές γίνονται την ώρα που η κοινωνία στραγγαλίζεται από άδικους φόρους με πιο κραυγαλέο παράδειγμα τον ΕΝΦΙΑ Εντωμεταξύ, συνεχίστηκαν και αυτή τη βδομάδα οι συναντήσεις και διαβουλεύ-

σεις του ΣΥΡΙΖΑ με κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς ενόψει της ∆ΕΘ. Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τις συναντήσεις αυτής της βδομάδας είναι ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι με όλους» καθώς τόσο στη συνάντηση με τον ΣΕΒ όσο κυρίως σε αυτήν με τον ΣΕΤΕ παρατηρήθηκαν αποκλίσεις και διαφωνίες των δύο πλευρών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι με όλους

Οι επιτελείς του ΣΥΡΙΖΑ πάντως έμειναν πολύ ευχαριστημένοι τόσο από τις συναντήσεις με ΓΣΕΕ και Α∆Ε∆Υ όσο και από αυτήν με το Προεδρείο του ΤΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, στις δύο συναντήσεις με τις αντιπροσωπείες της ΓΣΕΕ και της Α∆Ε∆Υ, ο Αλέξης Τσίπρας, μεταξύ άλλων, επεσήμανε την ανάγκη διαμόρφωσης μιας νέας κοινωνικής πλειοψηφίας που θα στηρίξει την εθνική στρατηγική της κυβέρνησης της Αριστεράς για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη, με ουσιαστική και ισχυρή διαπραγμάτευση για βιώσιμη λύση στο πρόβλημα δημόσιου χρέους που αντιμετωπίζει η χώρα. Παράλληλα, τόνισε ότι τα μέτρα που θα ακυρώνουν την εργατική αντιμεταρρύθμιση που εφαρμόζει η κυβέρνηση είναι βασική προτεραιότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν τίθονται στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές. ∆εσμεύτηκε εκ νέου για την επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ για όλους και επανέλαβε την αντίθεση του κόμματος στη διαθεσιμότητα και τις απολύσεις στο δημόσιο, σημειώνοντας πως η αποκατάσταση των απολυμένων από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης του δημόσιου τομέα. Στη συνάντηση με το Προεδρείο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) συζητήθηκαν τα προβλήματα του κλάδου, με κυρίαρχο αυτό της ανεργίας και της αδυναμίας καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών ασφαλιστικών εισφορών. Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε, επίσης, στην ανάγκη αναβάθμισης της Τράπεζας Αττικής, στην οποία το Ταμείο Σύνταξης των Μηχανικών ΤΣΜΕ∆Ε είναι ο πλειοψηφών μέτοχος, σε τράπεζα υπό δημόσιο έλεγχο, εκτός του θεσμικού πλαισίου των συστημικών τραπεζών. Εξερχόμενος της συνάντησης ο πρόεδρος του ΤΕΕ Χρήστος Σπίρτζης εξέφρασε την ικανοποίησή του καθώς «ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε θετικός στις προτάσεις μας» την ώρα που η κυβέρνηση αρνή-

θηκε ακόμα και να τις συζητήσει. Στις συναντήσεις πάντως με τους αξιωματούχους του ΣΕΒ και του ΣΕΤΕ διαπιστώθηκαν διαφωνίες και διαφορετικές προσεγγίσεις. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τον ΣΕΒ, ο Αλέξης Τσίπρας ανέλυσε τη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ για την έξοδο από την κρίση, που περιλαμβάνει την αποκατάσταση της εργασιακής νομοθεσίας και του κατώτατου μισθού, την αναδιανομή εισοδήματος προς τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, τη ρύθμιση των λεγόμενων «κόκκινων δανείων» των τραπεζών για ελάφρυνση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Σε δηλώσεις του μετά τη συνάντηση, ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Φέσσας σημείωσε ότι έγινε μια ειλικρινής ανταλλαγή απόψεων ενώ σε ερώτηση σχετικά με την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ, σημείωσε ότι ο ΣΕΒ δεν έχει θέσει τέτοιο θέμα και πως η κατάργηση ήταν πολιτική απόφαση της κυβέρνησης. Η συνάντηση όμως που έκανε σαφές

∆ΗΜΑΡ

ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «δεν είναι με όλους» ήταν αυτή με το Προεδρείο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ). Σε αυτήν, η αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ εξέφρασε την πλήρη διαφωνία της με το τουριστικό μοντέλο του «all inclusive» και των πεντάστερων ξενοδοχειακών μονάδων που αποκλείουν τη μέση Ελληνική οικογένεια εξαιτίας των ακριβών τιμών. Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε από τους επιχειρηματίες να προστατεύουν τα διακαιώματα των εργαζομένων στον κλάδο. Η συνάντηση πάντως, έγινε σε «ψυχρό κλίμα» καθώς ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, Ανδρέας Ανδρεάδης έχει κατηγορηθεί για παράνομη εξασφάλιση οικοδομικών αδειών σε δασική έκταση στη Χαλκιδική ενώ όσοι παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στον τουριστικό κλάδο σημειώνουν ότι χαίρει μεγάλης εκτίμησης όχι μόνο στους κυβερνητικούς κύκλους αλλά και στους επιτελείς της Taskforce και της Τρόικα στην Ελλάδα. Αδάμος Ζαχαριάδης

Μέσα σε διασταυ Η KE της ∆ΗΜΑΡ συνεδρίασε το περασμένο Σαββατοκύριακο και με μεγάλη πλειοψηφία όπως άλλωστε αναμενόταν, αποφάσισε την πραγματοποίηση του έκτακτου συνεδρίου του κόμματος στις 2-5 Οκτωβρίου. Η απόφαση λήφθηκε παρά τη ρητή διαφωνία της μειοψηφίας η οποία ζητούσε να αναβληθεί έως ότου ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο, δηλαδή επ’ αόριστον. Κατατέθηκε επίσης και συμβιβαστική πρόταση για διεξαγωγή του συνεδρίου τον Νοέμβριο. Την διατύπωσαν οι Θ. Μαργαρίτης και ∆. Χατζησωκράτης, ασκώντας με αυτόν τον τρόπο πίεση στη μεταρρυθμιστική τάση, προκειμένου να υποχωρήσει, αλλά και δίνοντας χρόνο στον Φ. Κουβέλη για να λάβει οριστικές αποφάσεις. Το άλλο μεγάλο ζήτημα που τέθηκε στην ΚΕ, η υπόθεση αποδοχής ή όχι από την πλευρά του Φ. Κουβέλη της πρότασης σχετικά με μια ενδεχόμενη υποψηφιότητά του για τη θέση του Προέδρου της ∆ημοκρατίας, δεν ξεκαθάρισε και παραπέμφθηκε για αργότερα. Υπήρξε όμως και ένα ακόμα ενδιαφέρον συμπέρασμα. Σταδιακά διαμορφώνεται ένα ρεύμα στο εσωτερικό της ∆ΗΜΑΡ που δεν βλέπει θετικά την διφορούμενη έως τώρα στάση του Φ. Κουβέλη στο μείζον αυτό θέμα και που διεκδικεί τη στροφή της ∆ΗΜΑΡ πιο αριστερά για την αλλαγή της κεντρικής πολιτικής. Ήδη πέντε βουλευτές της ∆ΗΜΑΡ ανάμεσά τους οι Μ. Γιαννακάκη, Ασ. Ξυροτύρη, Γ. Κυρίτσης, Γ. Πανούσης, Μ. Ρεπούση έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν ψηφίζουν και ζητούν από τον Πρόεδρο της ∆ΗΜΑΡ να ξεκαθαρίσει τη θέση του για το θέμα της Προεδρίας της ∆ημοκρατίας. Μάλιστα, 17 στελέχη της ΚΕ ανάμεσά τους και οι πέντε βουλευτές, ζήτησαν από τον Φ. Κουβέλη να ξεκαθαρίσει τη θέση του και να μην επιτρέψει την εμπλοκή σε σενάρια. Την ίδια στιγμή όμως που οι πιέσεις προς την ηγεσία της ∆ΗΜΑΡ αυξάνονται από πολλές πλευρές, ο Φ. Κουβέλης συνεχίζει να μην ανοίγει τα χαρτιά του. Από το Αριστερό ∆ίκτυο το οποίο φαίνεται συνεχώς να ενισχύεται στο εσωκομματικό πεδίο, στην ΚΕ κατατέθηκε ξεχωριστό Σχέδιο Θέσεων για το Συνέδριο και

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Περνά από σαράντα κύματα Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΠΑΣΟΚ

Ούτε για τα γενέθλια δεν βγήκε ο ήλιος να ζεστάνει τις σχέσεις Βενιζέλου-Παπανδρέου

ικόνα της απόλυτης διάλυσης έδωσε το ΠΑΣΟΚ την περασμένη βδομάδα μέσα από δύο εκδηλώσεις στο Ζάππειο, μία με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Παπανδρέου και μία με πρωταγωνιστή τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Στην πρώτη, γιούχαραν τον νυν πρόεδρο και επευφήμησαν τον πρώην. Στη δεύτερη, τήρησαν χαμηλούς τόνους –αφού το κράξιμο προηγήθηκε μέσω facebook- και άφησαν τον νυν πρόεδρο να γιουχάρει –με τον δικό του τρόπο- τον πρώην πρόεδρο. Και οι δύο ομιλητές έπλεξαν το εγκώμιο της δικής τους προεδρίας και ανέδειξαν τα λάθη των άλλων. Και οι δύο ομιλητές τόνισαν την ανάγκη συσπείρωσης, θέτοντας εαυτόν στο επίκεντρο των προσπαθειών. Τέλος, και οι δύο έκαναν έκκληση στο λαό, αλλά και από τις δύο εκδηλώσεις τα πλήθη απουσίαζαν.

Αγανακτισμένοι παπανδρεϊκοί!

Με το σύνθημα «Γιώργο, γερά να φύγει η δεξιά» υποδέχτηκαν τη ∆ευτέρα τον Γ. Παπανδρέου οι υποστηρικτές του, στο πλαίσιο των εγκαινίων της έκθεσης-αφιερώματος στον Α. Παπανδρέου στο Ζάππειο Μέγαρο. «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ με τον Γιώργο αρχηγό» ήταν η... μουσική υπόκρουση που επιφύλαξαν στον Ευ. Βενιζέλο, ο οποίος φανερά εκνευρισμένος δεσμεύτηκε να απαντήσει στη δεύτερη επετειακή εκδήλωση που θα ήταν εκείνος το επίκεντρο. Ο Γ. Παπανδρέου στην ομιλία του ποταμό (4.371 λέξεις) δήλωσε παρών στην «αναγέννηση του κινήματος»: «Θα προσπαθήσω να υπηρετήσω αυτή την απαίτηση όσο πιο σωστά μπορώ, όσο πιο απλά, όσο πιο ενωτικά, έχοντας συνείδηση της ιστορίας, της πορείας, της ευθύνης που μου αναλογεί». Τέλος, ο Γ. Παπανδρέου εξέφρασε για μία ακόμα φορά την αντίθεσή του «στις οβιδιακού τύπου μεταλλάξεις του Κινήματος, που μόνο σύγχυση και καχυποψία προκαλούν στους πολίτες», προσθέτοντας ότι «ούτε η Παράταξη αλλάζει έτσι, ούτε βεβαίως η χώρα. Μόνο αποτέλεσμα, να θολώνει το πραγματικό διακύβευμα». Την επόμενη μέρα, στην επίσημη σελίδα του ΠΑΣΟΚ στο facebook, αναρτήθηκε ένα σχόλιο που χαρακτήριζε τους οπαδούς του Παπανδρέου «τάγματα εφόδου» και αναζητούσε ψυχίατρο για τον πρώην πρωθυπουργό [«Οι οπαδοί (αγανακτισμένοι πολίτες - τάγματα εφόδου) του ανθρώπου που το κόμμα του κέρδισε το 2009 τις εθνικές εκλογές με 44% και κατάφερε(!), μετά από δύο χρόνια Πρωθυπουργός, να φέρει την ∆εξιά του Σαμαρά και του Καρατζαφέρη σε συγκυβέρνηση μαζί του,

του φώναζαν χθες να έρθει για να διώξει τη ∆εξιά!...Ένας ψυχίατρος υπηρεσίας παρακαλώ...»]. Η ανάρτηση αυτή κατέβηκε λίγη ώρα μετά με τον Β. ∆εληγκάρη, σύμβουλο στρατηγικής και επικοινωνίας του ΠΑΣΟΚ να αναλαμβάνει την ευθύνη [«Το κόμμα δεν έχει καμία σχέση με το προηγούμενο post. Ήταν μια προσωπική άποψη που εκ παραδρομής την ανέβασα στα social media του ΠΑΣΟΚ] και το ΠΑΣΟΚ να αποδοκιμάζει [«Πρόκειται για αυθαίρετη πράξη στελέχους του ΠΑΣΟΚ, που δεν έχει καμία σχέση με τις αντιλήψεις μας για την ενότητα και τον πολιτικό πολιτισμό στο ΠΑΣΟΚ»]

Αρκεί να μας ψηφίζεις

∆ύο μέρες μετά ο Ευ. Βενιζέλος έδωσε την επίσημη απάντηση. Στο μόνο που διέφερε από αυτή που αναρτήθηκε, ήταν το ύφος, αφού έκανε λόγο για «ευτέλεια συμπεριφορών που δεν έχουν καμία σχέση με δημοκρατία, πολιτικό πολιτισμό, προοδευτικό ήθος», ενώ πρόσθεσε ότι αυτά τα φαινόμενα «δεν ανήκουν στην παράταξη», προειδοποιώντας ότι έχει εξαντλήσει «τα περιθώρια της δικής του ανοχής και αντοχής». Κατά τα άλλα, η ομιλία του ήταν μεγαλύτερη κατά έξι λέξεις (4.377), που εμείς επιλέγουμε αυτές να είναι «να ψηφίζεις ΠΑΣΟΚ μέσα στο παραβάν», καθώς αυτός ήταν ο μοναδικός όρος που έθεσε ο πρόεδρος του κόμματος για να είναι κάποιος μέλος, υπονοώντας ότι ο Γ. Παπανδρέου αφού δεν είδε τον ήλιο στο ευρωψηφοδέλτιο μάλλον κάπου αλλού έριξε την ψήφο του. Ο Ευ. Βενιζέλος απάντησε, επίσης, στα περί ενότη-

τας λέγοντας «την ενότητα την εγγυώμαι, θα την πετύχουμε στη βάση, στην πράξη, όχι όμως ακυρώνοντας τη φυσιογνωμία και τη στρατηγική μας», ενώ επανέλαβε την έγνοια του για μετασχηματισμό του ΠΑΣΟΚ σε ∆ημοκρατική Παράταξη [«Το ΠΑΣΟΚ ήταν και είναι πάντα ο κορμός της ∆ημοκρατικής Παράταξης»]. Πρόσθεσε ακόμα ότι «η εσωστρέφεια, η αμφιθυμία, ο τυχοδιωκτισμός, οι κραυγαλέες αντιφάσεις στη συμπεριφορά των στελεχών εμποδίζουν». Τέλος, έκανε ξεκάθαρο ότι το ΠΑΣΟΚ θέλει να είναι μέρος οποιουδήποτε κυβερνητικού σχήματος, αφού «η λογική της αυτοδυναμίας δεν ισχύει», ενώ έστειλε σαφές μήνυμα στον Α. Σαμαρά ότι θα στηρίξει την κυβέρνηση μέχρι τέλους [«Έχουμε μπροστά μας πολύ συγκεκριμένα καθήκοντα (…) Να ενώσουμε το έθνος, να αγωνιστούμε για την εκλογή του προέδρου της ∆ημοκρατίας, να ξεπεράσουμε τις αμφιταλαντεύσεις.»] Για να το κάνει αυτό εγκαταλείπει μέχρι και τις καταστατικές του αρχές, το σοσιαλισμό, πρόταση που λογικά θα τεθεί μ’ έναν τρόπο και στο συνέδριο [«Υπάρχουν πράγματι περιθώρια για ιδεολογικές και αξιακές επιλογές σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα στην οικονομία; (...) Μήπως η βασική διαφορά σήμερα δεν είναι ανάμεσα στη συντήρηση και στο σοσιαλισμό, αλλά ανάμεσα στη νεοφιλελεύθερη δυναμική και τον πρακτικό πραγματισμό;»]

Ούτε Γιωργάκη, ούτε Βαγγελάκη

Ο Κ. Σημίτης, ομιλητής στη δεύτερη εκδήλωση, τράβηξε το αυτί του Γ. Παπανδρέου [«(Το ΠΑΣΟΚ) χρειάζεται αντί για τους κλακαδόρους και τις κλάκες του αρχηγισμού αναζήτηση σε διάφορες κατευθύνσεις, με κρίση, σχέδια, με ιδέες»] και έκρουσε τον κώδωνα στον Ευ. Βενιζέλο [«∆εν έχουμε την πολυτέλεια να συνεχίσουμε τις μικροκινήσεις»]. Πάντως, ο Κ. Σημίτης απορρίπτει και τα δύο πρόσωπα για τη θέση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ και προτείνει πλήρη ανανέωση του στελεχικού δυναμικού. Όσον αφορά το τελευταίο, ο Θ. Πάγκαλος φαίνεται να συμφωνεί [«Να φύγουν αυτοί που έχουν αποτύχει, όσοι έχουν αποτύχει, όσοι έχουν πετύχει αλλά δεν μπορούν να πετύχουν κάτι παραπάνω, και σ’ αυτό βάζω μέσα και τον εαυτό μου... και να φύγει και ο Γιωργάκης και ο Βαγγελάκης»] και μάλιστα το πάει και ένα βήμα παρακάτω: «Το ΠΑΣΟΚ έχει τελειώσει, έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει, έκανε ό,τι μπορούσε να κάνει».] Ιωάννα ∆ρόσου

ρούμενα πυρά, η ηγεσία σιωπά το οποίο συσπείρωσε και άλλα μέλη της. Με βάση αυτό το κείμενο, ασκείται έντονη κριτική στην έως τώρα πορεία της ∆ΗΜΑΡ. «Μπήκαμε σε λάθος κυβέρνηση, με λάθος τρόπο, πολιτευτήκαμε μέσα στην κυβέρνηση με λάθος πολιτική και τρόπο, διαχειριστήκαμε δε την έξοδο μας από την κυβέρνηση λάθος» σημειώνεται σε ένα σημείο που συμπυκνώνει το σύνολο της κριτικής στάσης του Αριστερού ∆ικτύου. Όσον αφορά για την πορεία στη συνέχεια προτείνεται: «Η συνάντησή μας με το άλλο τμήμα της Αριστεράς που είναι προ των πυλών για τη διακυβέρνηση της χώρας θα είναι μια σχέση διαλόγου, συνθέσεων και αντιπαραθέσεων στην προσπάθεια διαμόρφωσης της προγραμματικής βάσης της νέας πλειοψηφίας, είναι βασική προϋπόθεση για μια άλλη πολιτική πρόταση σε προοδευτική αριστερή κατεύθυνση». Το συνέδριο, υποστηρίζουν μέλη του, είναι αναγκαία κίνηση ενός κόμματος που υπέστη μια τέτοιου είδους πολιτική ήττα στις ευρωεκλογές. Η ύπαρξη ενός κόμματος της αριστεράς χρειάζεται, επισημαίνουν, να επαναβεβαιωθεί, όπως και η πολιτική κατεύθυνσή του. Και αυτά δεν μπορούν παρά να γίνουν με τελικό αποδέκτη, αλλά και εκφραστή την εναπομείνασα βάση της ∆ΗΜΑΡ από ένα συνέδριο. Ένα βήμα πριν από την ανεξαρτητοποίηση η πλευρά Λυκούδη Την περασμένη Πέμπτη με ραδιοφωνική του συνέντευξη (9,84) ο επικεφαλής της Μεταρρυθμιστικής Τάσης, Σ. Λυκούδης (εκπροσωπεί το 24% των μελών της Κ.Ε.) προχώρησε ακόμα περισσότερο, λέγοντας ότι δεν πρόκειται να παραστεί στο Συνέδριο, διότι δεν έχει κανένα νόημα, ενώ άφησε ανοιχτό ακόμα και το ενδεχόμενο να ανεξαρτητοποιηθεί από την κοινοβουλευτική ομάδα. Συγκεκριμένα προαναγγέλλοντας την έξοδό τους, προέβλεψε ότι το συνέδριο «δεν θα οδηγήσει πουθενά» και τόνισε ότι η ∆ΗΜΑΡ έπρεπε να εισέλθει «σε μια φάση αυτογνωσίας και περισυλλογής», παρά να επιλέξει τη διαδικασία που το συνέδριο. Στάθης Κουτρουβίδης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Απαιτείται λοιπόν, άμεσα, η συμφωνία επί ενός συνεκτικού σχεδίου, ακύρωσης του μνημονίου και διεκδίκησης της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, απάντησης στην ανθρωπιστική κρίση με άμεσα μέτρα και φερέγγυους τρόπους χρηματοδότησής τους και προοδευτικής μετάβασης σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας της οικονομίας, της παραγωγής, του κράτους και της κοινωνίας συνολικά.

Να κάνουμε την κυβέρνηση της Αριστεράς υπόθεση της κοινωνίας Του Τάσου Κορωνάκη*

υτός ο Σεπτέμβρης ανοίγει μια κρίσιμη πολιτική χρονιά. Στόχο έχουμε να σφραγιστεί από τη νίκη της Αριστεράς. Αναμφισβήτητα τα ερωτήματα είναι πρωτόγνωρα και το ασφυκτικό βάρος μιας κοινωνίας που σφαδάζει κάνει την συζήτηση ακόμα πιο δύσκολη. Γνωρίζουμε πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν επιλέγεται από όλο και μεγαλύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας επειδή έχει πείσει για το αξιακό και ιδεολογικό του φορτίο, αλλά κατά κύριο λόγο, ως μια ύστατη ελπίδα για την αλλαγή της σημερινής ανυπόφορης κατάστασης και αυτό με ένα υψηλό επίπεδο ρίσκου που περιλαμβάνει πάντα το καινούργιο, ως άγνωστο. Ταυτόχρονα αυτό το «να τους διώξουμε» δεν φτάνει πια, αλλά αποκτά κομβική σημασία το πως θα πείσουμε για το δικό μας σχέδιο. Αφού λοιπόν μιλάμε για μια έκτακτη κατάσταση και όχι για μια ηγεμονία που έχει κερδηθεί με τα χρόνια, χρειάζεται να δώσουμε την μάχη με ένα σχέδιο εκτάκτου ανάγκης που να μπορεί να πείθει για το σήμερα αλλά να έχει και στοιχεία που θα χαράζουν ένα διαφορετικό αύριο. Εύλογα λοιπόν δημιουργούνται μια σειρά ερωτήματα για τον χαρακτήρα αυτού του σχεδίου. Πόσο πρέπει να εστιάσουμε στα άμεσα προβλήματα και πόσο να τονίσουμε την διαφορετική μας αντίληψη για το μέλλον; Πόσο ομαλή οφείλει να δείχνει η μετάβαση και πως αποφεύγουμε τον κίνδυνο να μεταλλαχτούμε σε μια κλασική αξιωματική αντιπολίτευση που περιμένει με την τακτική του ώριμου φρούτου; Τι σχέση μπορεί να έχει η αριστερή πολιτική σήμερα με τον κυνικό ρεαλισμό και πως αποφεύγει τον λαϊκισμό; Είναι οι συμμαχίες το αναγκαίο συμπλήρωμα που χρειαζόμαστε για να σπάσουμε το «ταβάνι» μας, ακόμα και αν θολώνουν το στίγμα μας ή πρέπει να προχωρήσουμε με αυτοπεποίθηση για το σχέδιό μας και με όσες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις συμφωνήσουν επί του προγράμματος μας; Ερωτήματα όπως τα παραπάνω μας απασχολούν ακόμα και αν διατυπώνονται προβοκατόρικα ή περιλαμβάνουν ήδη από την διατύπωσή τους την απάντηση. ∆εν ξέρουμε τι θα γινόταν αν τα προηγούμενα χρόνια είχαμε ακολουθήσει μια πιο «καθαρή» ή μια πιο συμβιβαστική γραμμή, αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε διαλυθεί υπό τον εκβιασμό της ∆ΗΜΑΡ ή αν στο συνέδριο είχε επιλεγεί η γραμμή της εξό-

δου από το ευρώ. Αυτό που σίγουρα ξέρουμε είναι πως με την γραμμή και τις ισορροπίες που κινηθήκαμε φτάσαμε ως εδώ καταφέρνοντας κάτι που άλλες δυνάμεις στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με πιο πλατιές συμμαχίες ή πιο «καθαρή» γραμμή, δεν το κατάφεραν.

Ο δικός μας τρόπος

Ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε η ανταγωνιστική πρόταση απέναντι στις μνημονιακές δυνάμεις επειδή κατάφερε στην πορεία του να χτίσει μια σκληρή ταυτότητα με ισχυρές κοινωνικές αναφορές, παραμένοντας όμως ανοιχτός και διαβάζοντας σωστά την συγκυρία, χωρίς να υπολογίσει πολλές φορές το πολιτικό κόστος. Έτσι, συγκρότησε ένα ριζοσπαστικό αριστερό πολιτικό σχέδιο με έντονες ταξικές αναφορές που έπειθε πως θα έμενε πιστός στην γραμμή υποστήριξης των από κάτω, των νέων και των πιο ασθενών κοινωνικών ομάδων ακόμα και τις πιο δύσκολες ώρες. Μέσα στην κρίση αυτά τα χαρακτηριστικά, συνδυαζόμενα με την πρόταση για κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας από την Αριστερά, έδειξαν μια δύναμη που θέλει και μπορεί να παίξει ένα ρόλο διαφορετικό από αυτό που της έδιναν τα ποσοστά της και χωρίς να παραγνωρίζουμε την συνεισφορά των χιλιάδων μελών, των στελεχών, αλλά και του συντρόφου προέδρου καταφέραμε να έρθουμε ως εδώ. Αυτή η διακριτή ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά που μας έκαναν πρωταγωνιστική δύναμη όχι μόνο δεν μπορεί να εξαφανιστούν στην πορεία μέχρι την νίκη, ως μια δήθεν ρεαλιστική προσαρμογή, αλλά οφείλουμε να τα υπενθυμίζουμε και να τα αποδεικνύουμε στο σήμερα, παντρεύοντάς τα όμως με την επεξεργασία, την διαβούλευση και την προβολή της συνεκτικής προγραμματικής μας πρότασης μεγιστοποιώντας έτσι την αξιοπιστία μας.

Οι ανάγκες του σήμερα

Σήμερα, την πιο κρίσιμη ίσως ώρα, δεν μπορεί να επιλέγεται η φυγή προς την καθαρότητα, ούτε η βίαιη προσαρμογή στον «κυβερνητικό» μας ρόλο, ενισχύοντας την ακραία πόλωση, που μπορεί μεν να συγκροτεί εύκολα εσωκομματικούς στρατούς, αλλά αποδιαρθρώνει το κομματικό σώμα και ενισχύει την προπα-

γάνδα των αντιπάλων μας. Σήμερα είναι η ώρα της σύνθεσης που θα πατάει γερά στο πεδίο των αξιών και της ιδεολογίας από την μία και στην ανάγκη για άμεσες ρεαλιστικές λύσεις από την άλλη συμβάλλοντας με κάθε τρόπο στην ενότητα του χώρου και στην οργάνωση της πάλης μας. Απαιτείται λοιπόν, άμεσα, η συμφωνία επί ενός συνεκτικού σχεδίου, ακύρωσης του μνημονίου και διεκδίκησης της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, απάντησης στην ανθρωπιστική κρίση με άμεσα μέτρα και φερέγγυους τρόπους χρηματοδότησής τους και προοδευτικής μετάβασης σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας της οικονομίας, της παραγωγής, του κράτους και της κοινωνίας συνολικά. Φυσικά δεν είναι όλα διαδικασία και σύνθεση αλλά υπάρχει και το πραγματικό περιεχόμενο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Εκεί οφείλει να απαντά η ίδια η δημοκρατία μέσα από σοβαρές διαδικασίες και λειτουργία των οργάνων, με την αυτονόητη αποδοχή από την μειοψηφία της άποψης της πλειοψηφίας ως την βάση πάνω στην οποία συγκροτείται η πρότασή μας. Έτσι η διαφωνία δεν μπορεί να επαναλαμβάνεται εσαεί φέροντας πάντα την πρότερη διαφωνία. Ταυτόχρονα, η πλειοψηφία οφείλει να εξα-

σφαλίζει τους όρους και τις διαδικασίες για την επίτευξη σύνθεσης και τελικά απόφασης πρώτα στα όργανα και μετά στην δημόσια σφαίρα. Αν παίρνουμε στα σοβαρά τον ρόλο μας σε αυτό πρέπει να επικεντρωθούμε και να αφήσουμε πίσω τις άγονες αντιπαραθέσεις, για το ποιος θέλει πιο πολύ την κυβέρνηση και ποιος αδιαφορεί, ποιος είναι πιο προεδρικός και ποιος πιο επαναστάτης και άλλα τέτοια τραγελαφικά. Η συμφωνία επί ενός τέτοιου σχεδίου πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία για μια ανοιχτή και πραγματική διαβούλευση με την κοινωνία μέσα από την οποία θα αντιληφθούμε ελλείμματα και αδυναμίες και θα αξιοποιήσουμε επεξεργασίες, προτάσεις και ιδέες που μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά. Επί αυτού του σχεδίου μπορεί και πρέπει να συγκροτηθεί η πιο πλατιά κοινωνικοπολιτική συμμαχία που θα μετατρέψει την προγραμματική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ σε διεκδικητικό πλαίσιο για την κοινωνία από σήμερα. Ένα τέτοιο σχέδιο για να μπορέσει να προχωρήσει οφείλει να έχει ως πρωταγωνιστές τα ίδια τα κοινωνικά υποκείμενα στα οποία αναφέρεται κατά προτεραιότητα.

Αναγκαία η διαβούλευση με την κοινωνία

* Μέλος του ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ.

ε δεδομένα τα παραπάνω ισχυρίζομαι πως οι πολυαναμενόμενες δεσμεύσεις του συντρόφου προέδρου στην ∆ΕΘ όσο εξαιρετικές και αν είναι, θα μείνουν εν μέρει κενό γράμμα και αντικείμενο αποδόμησης από το κυρίαρχα ΜΜΕ αν δεν συνδυαστούν με μια πλατιά καμπάνια ανοιχτών συνελεύσεων όπου θα τις διαβουλευτούμε με την ίδια την κοινωνία. Θα είναι εν μέρει κενό γράμμα αν δεν μπορούν να συγκροτήσουν μέτωπα πάλης πάνω στα βασικά προβλήματα του σήμερα. ∆εν φτάνει λοιπόν η δέσμευση για κατάργηση του ΕΝΦΙΑ αν δεν συνοδευτεί από μια αναλυτική συζήτηση σε όλη την χώρα για το φορολογικό σύστημα που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ και αν δεν μπορέσουμε να χτίσουμε μια κοινωνική κίνηση με παρεμβάσεις, λαϊκές συνελεύσεις και δράσεις στις εφορίες όλης της χώρας που θα διεκδικούν από σήμερα την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και ένα πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα με βάση το εισόδημα και τον πλούτο (που φυσικά θα περιλαμβάνει και την εκκλησιαστική περιουσία). Αντίστοιχα, η πρότασή μας για τα κόκκινα δάνεια ή οι προτάσεις μας για την ανεργία δεν μπορεί να μην γίνουν αντικείμενο ανοιχτής διαβούλευσης και μέτωπα πάλης με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους δανειολήπτες, τους άνεργους κοκ. Σε αυτή την μάχη πρέπει να πρωταγωνιστήσουν οι άνθρωποι μας σε όλους τους μαζικούς φορείς, στις γειτονίες, στους χώρους δουλειάς και εκπαίδευσης, στους δήμους και τις περιφέρειες για να δώσουμε στο πρόγραμμά μας σάρκα και οστά και να κάνουμε την κυβέρνηση της Αριστεράς αίτημα της κοινωνίας.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 31 Αυγούστου 2014

Ο γύρος τού

ΚΟΣΜΟΥ

Γερμανία: Αλλαγή πολιτικού τοπίου

Ουκρανία: Ώρα μηδέν

Τα συμπεράσματα από τις εκλογές της Σαξονίας και τα σενάρια των επόμενων εκλογικών αναμετρήσεων. σελ. 14

Μία πολλαπλή απειλή

ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΡΑΚ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ

επίδοξοι μιμητές του, δεν αντιπροσωπεύουν τις ισλαμικές αξίες.

Η δράση και η απήχηση του ΙΚΙΣ συνθέτουν πριν από όλα ένα φαινόμενο που άπτεται της ψυχιατρικής και της κοινωνικής ψυχολογίας, που θα μπορούσαν ίσως να εξηγήσουν από πού πηγάζει τόση βία και τόση φρίκη και γιατί ασκεί τόσο μεγάλη έλξη σε νέους άνδρες, ώστε όχι μόνο να την αποδέχονται αλλά και να την ασκούν. Στα ίδια επιστημονικά πεδία θα πρέπει επίσης να αναζητηθούν και οι εξηγήσεις σε ερωτήματα, όπως το γιατί νέες κοπέλες δέχονται να γίνουν «νύφες» των μαχητών του Ισλάμ και να αφιερώσουν την ζωή τους, υπηρετώντας την «υπέρτατη αξία του να γεννήσουν και να αναθρέψουν νέους μαχητές για την δόξα του Θεού».1 Η ανάλυση του φαινομένου μέσα από την οπτική της ψυχιατρικής και της κοινωνικής ψυχολογίας θα προσέφερε, επίσης, τη δυνατότητα να αντιληφθεί κανείς το γιατί και πώς είναι δυνατόν να γίνεται αποδεκτή (από άλλους δρόμους και με άλλη ρητορική αλλά με τον ίδιο στόχο) η λογική που μετατρέπει ένα ανθρώπινο πλάσμα, δηλαδή μία γυναίκα, σε αναπαραγωγική μηχανή αναλώσιμων ανθρώπων, ιδεολογία που αναπτύχθηκε από το χιτλερικό καθεστώς στην Γερμανία και από το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας. Μία τέτοια ανάλυση ίσως θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου στους κόλπους των δυτικών κοινωνιών, όπου ζουν, συνήθως στο περιθώριο, μουσουλμανικοί πληθυσμοί. Τέλος, η αναφορά στις ψυχο-κοινωνικές διαστάσεις του φαινομένου κρίνεται αναγκαία όχι διότι ως δυτικοί δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τις ισλαμικές αξίες αλλά για να υπογραμμιστεί, αντιθέτως, ότι το ΙΚΙΣ, οι οπαδοί του και οι άλλες παρεμφερείς οργανώσεις και

Η παρατήρηση αυτή έχει τεράστια σημασία για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους ασύμμετρων απειλών σε τοπικό, περιφερειακό αλλά και διεθνές επίπεδο, όπως αυτή της ισλαμικής τρομοκρατίας, οι οποίες δεν πρόκειται να πάψουν να εμφανίζονται όσο υπάρχουν αφενός παρεξηγήσεις -ή ακόμα και άγνοια- σχετικά με τη φύση του Ισλάμ, όπως για παράδειγμα ότι άποψη ότι ο ιερός πόλεμος (τζιχάντ) αποτελεί έναν από τους πέντε στύλους της ισλαμικής πίστης. Αφετέρου, τέτοιου είδους απειλές θα πολλαπλασιάζονται σαν την Λερναία Ύδρα όσο παραμένουν οι δομικές αιτίες που την προκαλούν, την ενισχύουν και την διαχέουν. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνουν βαθιές και ριζικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, να δοθεί, δηλαδή, μία ουσιαστική απάντηση στα αιτήματα των μουσουλμανικών κοινωνιών, τα ίδια εκείνα αιτήματα που οδήγησαν στις αραβικές εξεγέρσεις του 2011 και τα οποία παραμένουν αναπάντητα. Προφανώς θα ήταν αφελές το να πιστέψει κανείς ότι θα αρκούσε η ανατροπή των «ισόβιων ηγετών» από την εξουσία για να αρχίσουν έστω να επιλύονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αραβικές κοινωνίες εδώ και δεκαετίες. Όπως επίσης, θα ήταν αφελές και το να θεωρήσει κανείς ότι η διεθνής κοινότητα θα έσπευδε να ενισχύσει τον αγώνα της οικονομικής ανασυγκρότησης των χωρών αυτών, όσο και εάν κάτι τέτοιο θα ήταν, μεσο/μακροπρόθεσμα, και προς όφελός της. Άλλωστε, έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι οι ισχυροί διεθνείς δρώντες αντιμετωπίζουν τις απειλές, τους κινδύνους και τις προκλήσεις με έναν μάλλον κοντόφθαλμο τρόπο, όντας

Μακριά από τις ισλαμικές αξίες

Η ισλαμική τρομοκρατία ως Λερναία Ύδρα

Μένει να αποδειχτεί αν η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός θα ισχύσει στην πράξη ή θα χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα. σελ. 15

Η ισλαμική τρομοκρατία είναι μία Λερναία Ύδρα που δεν μπορεί να εξουδετερωθεί εάν δεν υπάρξει ειλικρινής και συντονισμένη προσπάθεια για την εξεύρεση βιώσιμων λύσεων στα μεγάλα προβλήματα της περιοχής.

Της Βιβής Κεφαλά

ο Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της (μείζονος) Συρίας (ΙΚΙΣ) το οποίο επεκτείνεται σε περιοχές της Συρίας και του Ιράκ με απειλητικό τρόπο από τον Ιούνιο μέχρι σήμερα, αποτελεί ένα πολλαπλό φαινόμενο και ως εκ τούτου μία πολλαπλή απειλή όχι μόνο για την ∆ύση και τα συμφέροντα της ούτε μόνο για τις υπόλοιπες ομάδες πληθυσμού της περιοχής διαφορετικής θρησκείας ή ισλαμικού δόγματος. Πρόκειται για μία απειλή που στρέφεται και εναντίον των σουνιτικών μουσουλμανικών πληθυσμών, που φυσικά δεν υιοθετούν ούτε τις θέσεις ούτε τους σκοπούς και προφανώς ούτε τα μέσα που χρησιμοποιεί το ΙΚΙΣ για να επιβάλλουν τις απόψεις τους.

“

επικεντρωμένοι στην επίτευξη του πρωταρχικού, κάθε φορά, στόχου τους, όπως συνέβη για παράδειγμα με την ενίσχυση των φανατικών ισλαμιστών στο Αφγανιστάν ώστε να συντριβούν οι σοβιετικές δυνάμεις που είχαν σπεύσει προς βοήθεια του κομμουνιστικού καθεστώτος της Καμπούλ, τον ∆εκέμβριο του 1979. Έτσι, δημιουργήθηκε ένας Φρανκενστάιν, που εδώ και πολύ καιρό έχει στραφεί εναντίον του δημιουργού του. Η πάλη κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας που διεξήγαγαν οι υπερσυντηρητικοί της Ουάσιγκτον και οι ιέρακες του αμερικανικού Πενταγώνου, με τον τρόπο και τους όρους με τους οποίους διεξήχθη, όχι μόνο δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αλλά αντίθετα, ενδυνάμωσε τους φανατικούς ισλαμιστές, που σήμερα απειλούν την σταθερότητα σε ολόκληρη την Ευρύτερη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική.

Πεδίο ανάπτυξης της νέας απειλής

Η δραματική και παρατεινόμενη σύγκρουση στο Ιράκ αλλά και στη Συρία αποτελούν αυτήν τη στιγμή το πεδίο ανάπτυξης της νέας απειλής που αντιπροσωπεύει το ΙΚΙΣ, και όχι μόνο, μία απειλή στην οποία η ∆ύση και οι περιφερειακοί της σύμμαχοι απαντούν με αποσπασματικό και, επομένως, αναποτελεσματικό τρόπο. Παράλληλα, οι δύο αυτές κρίσεις αποτελούν μία σκακιέρα, όπου εξωγενείς δρώντες προσπαθούν να προωθήσουν τα συμφέροντα τους ενισχύοντας, πολλές φορές ευκαιριακά, ομάδες που εμπλέκονται στις δύο αυτές κρίσεις. Το αποτέλεσμα είναι η διαιώνιση των κρίσεων, η πλήρης αποσάθρωση των κρατικών δομών στο Ιράκ και την Συρία και η δημιουργία ενός περιβάλλοντος κυμαινόμενων συμμαχιών και αντιπαλοτήτων. Κατά συνέπεια, παρατηρούνται ενδιαφέρουσες αλλαγές: ο Μπασάρ αλ

Άσαντ δεν είναι πια ο Χίτλερ της Μέσης Ανατολής, ο Αλ Μάλικι δεν είναι πλέον η μοναδική βάση για τη σταθεροποίηση του Ιράκ, οι Κούρδοι του ιρακινού Βορρά δεν μπορούν, τουλάχιστον στις παρούσες συνθήκες, να αγνοούν την κυβέρνηση της Βαγδάτης, το Ιράν έπαψε να είναι ο παρίας του διεθνούς συστήματος, το Ισραήλ σταμάτησε να απειλεί, τουλάχιστον επισήμως, ότι θα καταφέρει αεροπορικά πλήγματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης. Την ίδια ώρα, τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, από όπου αναμένεται η «εξ ύψους βοήθεια», κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε ότι η Ουάσιγκτον είναι αποφασισμένη να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του ΙΚΙΣ μέχρι να πάψει να αποτελεί απειλή, πράγμα που όμως θα χρειαστεί χρόνο2, τονίζοντας ότι αυτοί που σκοτώνουν Αμερικανούς θα πρέπει να μάθουν ότι οι ΗΠΑ δεν ξεχνούν και ότι μπορούν να φθάσουν πολύ μακριά για να αποδώσουν δικαιοσύνη, υπονοώντας μάλλον την περίπτωση του Οσάμα μπίν Λάντεν. Τέλος, ανέφερε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις έχουν πλήξει εκατοντάδες στόχους του ΙΚΙΣ στο Ιράκ, καθώς και ότι οι ΗΠΑ θα αναζητήσουν τρόπους μαζί με τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ ώστε να εξουδετερωθεί αυτή η απειλή. Σίγουρα, η χρήση στρατιωτικής ισχύος θα πλήξει το ΙΚΙΣ και, ενδεχομένως, θα το αναγκάσει να αποχωρήσει από τα εδάφη που έχει καταλάβει, απελευθερώνοντας τους χιλιάδες μουσουλμάνους από τη φρικτή σκλαβιά που τους έχει επιβληθεί. Όμως, όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ισλαμική τρομοκρατία είναι μία Λερναία Ύδρα που δεν μπορεί να εξουδετερωθεί εάν δεν υπάρξει ειλικρινής και συντονισμένη προσπάθεια για την εξεύρεση βιώσιμων λύσεων στα μεγάλα προβλήματα της περιοχής. Σημειώσεις: 1. Βλ. Εφημερίδα των Συντακτών, 01/09/2014, σχετικά με την ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό ιστοτόπων προσηλυτισμού γυναικών που ζούν στην ∆ύση. 2. The Times, 03/09/2014

∆ΙΕΘΝΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Ίσως, λοιπόν, η διαφαινόμενη σταθεροποίηση της Εναλλακτικής στο δεξιό κέρας του πολιτικού φάσματος και η υπέρβαση του ταμπού του αριστερού πρωθυπουργού στη Θουριγγία να σημάνουν την αρχή της ανατροπής του πολιτικού τοπίου στη Γερμανία με τη δημιουργία δύο μπλοκ.

Προς ανατροπή το πολιτικό τοπίο της Γερμανίας; Τα συμπεράσματα από τις εκλογές της Σαξονίας και τα σενάρια των επόμενων εκλογικών αναμετρήσεων

πιβεβαιώθηκε την περασμένη Κυριακή στις τοπικές εκλογές του Ελεύθερου Κράτους της Σαξονίας, ενός από τα 17 ομόσπονδα γερμανικά κρατίδια, η πτωτική τάση των γερμανών νεοναζί. Το Εθνικοδημοκρατικό Κόμμα απέτυχε για λίγες ψήφους (4,95% με όριο εισόδου 5%) να ξαναμπεί στο τοπικό κοινοβούλιο. Η Σαξονία ήταν κάποτε προπύργιο των νεοναζί που το 2004 είχαν πετύχει με 9,2% το υψηλότερο ποσοστό της ιστορίας τους, για να πέσουν το 2009 στο 5,6% και να αποτύχουν τώρα. Οι νεοναζί εκπροσωπούνται πια μόνο στην τοπική Βουλή του Μεκλεμβούργου-Πρόσω Πομερανία. Επιβεβαιώθηκε, όμως, και η ανοδική τάση του ευρωσκεπτικιστικού κόμματος Εναλλακτική Πρόταση για τη Γερμανία, που απέτυχε μεν να κατακτήσει διψήφιο ποσοστό, όπως προβλεπόταν, πήρε όμως 9,7% και 14 από τις 126 έδρες του Κοινοβουλίου. Μπορεί το νεοπαγές κόμμα να απέτυχε στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές και μπορεί η Σαξονία να μην είναι χαρακτηριστική για τη Γερμανία, αλλά όλες οι δημοσκοπήσεις τους τοποθετούν πάνω από το όριο του 5%. Άνοδο, έπειτα από την καθοδική πορεία την τελευταία 20ετία και σταθεροποίηση σε χαμηλά ποσοστά (12,2% από 10,2% το 2009), είχαν οι Σοσιαλδημοκράτες, ενώ η Αριστερά επιβεβαίωσε μεν τη θέση της ως δεύτερη πολιτική δύναμη, αλλά με απώλειες (18,9 από 20,6% το 2009). Οι Φιλελεύθεροι απέτυχαν κι εδώ να μπουν στη Βουλή (3,8% από 10% το 2009) και, βλέποντας τις δημοσκοπήσεις σε όλα τα ομόσπονδα κρατίδια και στην ομοσπονδία, είναι απίθανο να ανακάμψουν. Οι Πράσινοι, με τη σειρά τους, με 5,7% και 8 έδρες (2004 5,1%, 2009 6,1%) παραμένουν σταθεροί στα χαμηλά ποσοστά που έχουν σε όλα τα ανατολικά κρατίδια.

Οι δυνατότητες συνεργασίας

Αυτό το αποτέλεσμα, και ιδίως η αποτυχία των νεοναζί, των οποίων οι

έδρες που αντιστοιχούν στο ποσοστό τους διανέμονται αναλογικά στα άλλα κόμματα, δίνει τη δυνατότητα στο πρώτο κόμμα, τους Χριστιανοδημοκράτες να ελιχθούν, αφού αριθμητικά μπορούν να συνάψουν κυβερνητική συμμαχία με οποιοδήποτε από τα άλλα κόμματα το Κοινοβουλίου. Πολιτικά αποκλείεται οποιοδήποτε κυβερνητικό σχήμα χωρίς τους Χριστιανοδημοκράτες, μιας και ούτε η Αριστερά ούτε οι Σοσιαλδημοκράτες είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν με την Εναλλακτική. Οι Χριστιανοδημοκράτες κυβερνούσαν στη Σαξονία μέχρι το 2004 με απόλυτη πλειοψηφία, ενώ στις δύο τελευταίες περιόδους συνεργάστηκαν με τους Φιλελεύθερους. Το ποσοστό τους (39,4% και 59 από τις 126 έδρες) σε αυτές τις εκλογές ήταν το χαμηλότερο από το 1990. Οι ίδιοι, κατόπιν εντολής και από την Μέρκελ, αποκλείουν κάθε συνεργασία με την Εναλλακτική, φυσικά και με την Αριστερά που το αποκλείει και η ίδια, κι έτσι απομένουν οι δυνατότητες συνεργασίας με τους Σοσιαλδημοκράτες ή με τους Πράσινους. Ο μέχρι τώρα πρωθυπουργός Στάνισλαβ Τίλιχ, που προέρχεται από τη μικρή σλαβική μειονότητα των Σόρβων, κάλεσε και τα δύο κόμματα σε συνομιλίες. Οι σοσιαλδημοκράτες ανακοίνωσαν ότι πριν από κάθε απόφαση θα ερωτηθούν τα μέλη του κόμματος, είναι όμως απίθανο η έκβαση του δημοψηφίσματος να είναι αρνητική. Παρά την απορριπτική στάση της ηγεσίας τους, στελέχη και βουλευτές των Χριστιανοδημοκρατών ωστόσο πιέζουν τον Τίλιχ να μην κλείσει το δρόμο της συνεργασίας με την Εναλλακτική – ζήτησαν μάλιστα από την ομοσπονδιακή ηγεσία να μην ανακατεύεται σε τοπικά ζητήματα. Το ζήτημα είναι ενδιαφέρον, γιατί και η εναλλακτική, χωρίς να ζητά συνεργασία, παίρνει μέτρα που θα μπορούσαν να την φέρουν κοντά στο κυβερνητικό μέγαρο της ∆ρέσδης. Η πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας απέκλεισε από την τιμητική θέση του προεδρείου της πρώτης συνεδρίασης της Βουλής το πιο ηλικιωμένο μέλος της, που έχει κατηγορηθεί για σχέσεις με ακροδεξιούς

κύκλους και για ξενοφοβικές δηλώσεις, ενώ δεν απέκλεισε διαγραφές ακροδεξιών μελών του κόμματος. Αν αυτό επεκταθεί και στα άλλα κρατίδια και στην ομοσπονδία και αν συνεχιστεί η ανοδική πορεία του κόμματος, είναι πιθανό να διαμορφωθεί στη Γερμανία μια εθνικιστική-νεοφιλελεύθερη πολιτική δύναμη που θα αντικαταστήσει τους Φιλελεύθερους ως συνεργάτες των Χριστιανοδημοκρατών και θα εμποδίσει τους Πράσινους να διεκδικούν αμφίπλευρες συνεργασίες, όπως μέχρι τώρα. Τελευταία, μάλιστα, η ομοσπονδιακή ηγεσία της Εναλλακτικής έχει αμβλύνει σημαντικά την ευρωσκεπτικιστική της τάση. ∆εν επιδιώκουν, λένε, οπωσδήποτε, τη διάλυση της ευρωζώνης ή την έξοδο της Γερμανίας από αυτήν, αλλά τη συνεπέστερη προβολή των γερμανικών συμφερόντων, ενώ προσπαθεί κι αυτή να θέσει όρια προς τα δεξιά, ώστε να προσαρμοστεί στη μεταπολεμική παράδοση της γερμανικής πολιτικής.

Επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις

Την επόμενη Κυριακή, στις 14 Σεπτεμβρίου γίνονται εκλογές σε δύο άλλα ανατολικά κρατίδια, βόρεια και νοτιοδυτικά της Σαξονίας, στο Βρανδεμβούργο και τη Θουριγγία. Το Βρανδεμβούργο είναι το μόνο κρατίδιο στο οποίο κυβερνά συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών με την Αριστερά και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η κοινή γνώμη εκεί εγκρίνει την επανάληψη της συνεργασίας. Σημαντικότερη είναι η αναμέτρηση στη Θουριγγία, όπου για πρώτη φορά διαφαίνεται η πιθανότητα ο πρωθυπουργός να προέρχεται από την Αριστερά. Οι δημοσκοπήσεις φέρνουν πρώτους τους Χριστιανοδημοκράτες (34-35%), δεύτερη την Αριστερά (26-28%), τρίτους τους Σοσιαλδημοκράτες (16-19%), τέταρτη την Εναλλακτική (5-7%) και πέμπτους τους Πράσινους (5-6%). Το 2009, η συνεργασία Σοσιαλδημοκρατών-Αριστεράς απέτυχε, επειδή οι Σοσιαλδημοκράτες απαίτησαν να έχουν αυτοί, αν και ο μι-

κρότερος εταίρος, τον πρωθυπουργό. Τώρα φαίνεται ότι συμφωνούν να αναλάβει την πρωθυπουργία ο επικεφαλής της τοπικής Αριστεράς Μπόντο Ράμελο – οπωσδήποτε, λένε, θα υπάρξει προηγουμένως εσωτερικό δημοψήφισμα. Βέβαια, υπάρχει ισχυρή αντίδραση της δεξιάς πτέρυγας με σύνθημα: «∆εν μπορούμε να κυβερνήσουμε με τους κομμουνιστές!», η συνεργασία ωστόσο ενθαρρύνεται από τον ομοσπονδιακό πρόεδρο του κόμματος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ. Ο Γκάμπριελ φαίνεται ότι επιθυμεί, αρχίζοντας από τη μικρή Θουριγγία, στην πόλη Άιζεναχ της οποίας ιδρύθηκε το 1869 το κόμμα του, να ανοίξει τη δυνατότητα συνεργασίας με την Αριστερά. Η «προεδρική», μαζί με την «αριστερή» πτέρυγα του κόμματος διαβλέπουν τον κίνδυνο να καταδικαστεί το αρχαιότερο γερμανικό κόμμα να είναι στο διηνεκές ο μικρότερος κυβερνητικός εταίρος των Χριστιανοδημοκρατών. Ωστόσο, στη Θουριγγία η δυνατότητα συνεργασίας θα εξαρτηθεί από την κοινοβουλευτική δύναμη των δύο μικρότερων κομμάτων, της Εναλλακτικής και των Πράσινων. Από αυτήν θα κριθεί, αν Σοσιαλδημοκράτες και Αριστερά μαζί θα έχουν απόλυτη πλειοψηφία ή θα χρειαστεί να συμμαχήσουν με τους Πράσινους, η αριστερή πτέρυγα των οποίων, πάντως, δηλώνει ότι θα υποστηρίξει οπωσδήποτε στη Βουλή κυβέρνηση της Αριστεράς. Ίσως, λοιπόν, η διαφαινόμενη σταθεροποίηση της Εναλλακτικής στο δεξιό κέρας του πολιτικού φάσματος και η υπέρβαση του ταμπού του αριστερού πρωθυπουργού στη Θουριγγία να σημάνουν την αρχή της ανατροπής του πολιτικού τοπίου στη Γερμανία με τη δημιουργία δύο μπλοκ, ενός δεξιού (Χριστιανοδημοκράτες και Εναλλακτικοί) και ενός Αριστερού-Κεντροαριστερού (Σοσιαλδημοκράτες-ΑριστεράΠράσινοι) με τις ανάλογες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή πολιτική του ισχυρότερου κράτους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά αυτά είναι όλα εξαιρετικά αβέβαια. Θόδωρος Παρασκευόπουλος

∆ΙΕΘΝΗ

Ουκρανία ώρα μηδέν

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

του Μιχάλη Ρένεση

ο γραφείο Τύπου του ουκρανού προέδρου Πέτρο Ποροσένκο ανακοίνωσε ότι υπήρξε συμφωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για κατάπαυση του πυρός στην ανατολική Ουκρανία. Η ρώσικη πλευρά αντέδρασε δηλώνοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξει τέτοια συμφωνία γιατί η Ρωσία δεν είναι μέρος της σύγκρουσης και ότι παρόμοια συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί μεταξύ της Ουκρανίας και των ρωσόφωνων αυτονομιστών. Ο εκπρόσωπος Τύπου του ρώσου προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ ανέφερε ότι οι δύο πρόεδροι συζήτησαν σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν στις 3 Σεπτεμβρίου για τα βήματα που πρέπει να γίνουν από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές για να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός. Επίσης, δήλωσε ότι υπάρχει σε μεγάλο βαθμό ταύτιση απόψεων μεταξύ των δύο προέδρων για τους τρόπους εξόδου από την από την κρίσιμη κατάσταση στην Ουκρανία.

Οι εφτά όροι του Πούτιν

Μιλώντας στους δημοσιογράφους στη διάρκεια του ταξιδιού του στη Μογγολία ο Βλ. Πούτιν δήλωσε ότι τα συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι: 1) Να σταματήσουν οι επιχειρήσεις του ουκρανικού στρατού και των ενόπλων σχηματισμών των πολιτοφυλακών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ , 2) Να μετακινηθεί ο ουκρανικός στρατός σε περιοχές που βρίσκονται μακρύτερα από απόσταση βολής, 3) Να οριστεί διεθνής έλεγχος για την τήρηση της κατάπαυσης του πυρός, 4) Να απαγορευτεί η χρησιμοποίηση της πολεμικής αεροπορίας εναντίον πολιτών και κατοικημένων περιοχών στη ζώνη των συγκρούσεων, 5) Να γίνει πλήρης ανταλλαγή αιχμαλώτων, 6) Να δημιουρ-

γηθούν στο Ντονμπάς διάδρομοι για τη διέλευση των προσφύγων και της ανθρωπιστικής βοήθειας και 7) Να γίνει αποκατάσταση κτιρίων και υποδομών. Τα επτά σημεία που αναφέρθηκαν από το ρώσο πρόεδρο λοιδορήθηκαν από τον ουκρανό πρωθυπουργό Αρσένι Γιατσενιούκ. Αντίθετα, ο ουκρανός πρόεδρος Πετρο Ποροσένκο, μετά από την πανωλεθρία που υπέστη ο ουκρανικός στρατός στην ανατολική Ουκρανία, φαίνεται διατεθειμένος να υπογράψει όπως-όπως μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός φοβούμενος την προέλαση των ρώσων αυτονομιστών προς τα δυτικά της χώρας. Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές στην ουκρανική κυβέρνηση υπάρχουν κυρίως δύο «κόμματα»: το «κόμμα της ειρήνης» και το «κόμμα του πολέμου». Στο «κόμμα της ειρήνης» τοποθετούν τον Π. Ποροσένκο, ενώ στο «κόμμα του πολέμου» τοποθετούν κυρίως τον πρωθυπουργό Α. Γιατσενιούκ, τον υπουργό εσωτερικών Αρσέν Αβάκοφ και τον ολιγάρχη και κυβερνήτη του Ντονιέτσκ Σεργκέι Ταρούτα, ο οποίος σε συνέντευξή του στις 3 Σεπτεμβρίου δήλωσε ότι με τους ρωσόφωνους αυτονομιστές μπορεί να γίνει διάλογος μόνο για ανταλλαγή αιχμαλώτων και

την διάνοιξη ανθρωπιστικών διαδρόμων. Επίσης, θεωρεί ότι πρέπει να γίνει κήρυξη στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία και να μη γίνουν βουλευτικές εκλογές.

Κατάπαυση του πυρός Οι φιλορώσοι αυτονομιστές, από την άλλη, δεν κρύβουν ότι στόχος τους είναι να επεκταθούν δυτικότερα στις περιοχές όπου οι ντόπιοι κάτοικοι θα τους υποδεχτούν ως «ελευθερωτές» και όχι ως «καταχτητές». Αυτές οι περιοχές είναι το Χάρκοβο, το Ντνιεπροπετρόβσκ, το Ζαπαρόζιε και η Οδησσός. Ορισμένοι μάλιστα θεωρούν ότι κάτι τέτοιο αποτελεί επιλογή της Μόσχας για να ενώσει τη νοτιοανατολική Ουκρανία με την Κριμαία και την Υπερδνειστερία. Παλιότερα οι αυτονομιστές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ ζητούσαν να συμμετέχουν σε μια ομόσπονδη Ουκρανία. Τότε η κυβέρνηση του Κιέβου οργάνωσε τη λεγόμενη «αντιτρομοκρατική εκστρατεία» για να τους καταστείλει. Τώρα όμως, και μετά τις τελευταίες νίκες που είχαν, δηλώνουν σε όλους

“

Ύστερα από την υπογραφή του πρωτοκόλλου κατάπαυσης πυρός, μένει να αποδειχτεί αν θα ισχύσει στην πράξη ή αν χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για την ανασύνταξη των δυνάμεων και από τις δύο πλευρές, όπως έγινε την προηγούμενη φορά. τους τόνους ότι δεν επιθυμούν πλέον να είναι τμήμα της Ουκρανίας, αλλά θα επιδιώξουν να συστήσουν τη «∆ημοκρατία της Νοβορώσιας» Όταν έγινε η πρώτη συνάντηση της τριμερούς ομάδας εργασίας στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας ειπώθηκε στα μέσα ενημέρωσης ότι ο εκπρόσωπος της Λαϊκής ∆ημοκρατίας του Ντονιέτσκ ανέφερε ότι ζητάνε να έχουν ειδικό στάτους οι δύο περιοχές στο πλαίσιο της Ουκρανίας. Αμέσως βγήκε ανακοίνωση από την πλευρά των ρώσων αυτονομιστών ότι κάτι τέτοιο δεν είναι θέση τους και ότι πλέον μιλάνε για την ξεχωριστή κρατική οντότητα της Νοβορώσιας. Στο Μίνσκ της Λευκορωσίας πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή η δεύτερη συνάντηση της τριμερούς ομάδας εργασίας για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης, όπου υπεγράφη πρωτόκολλο κατάπαυσης του πυρός που τέθηκε σε ισχύ από τις 6 μ.μ. της ίδιας μέρας. Τώρα μένει να αποδειχτεί αν θα ισχύσει στην πράξη ή αν χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για την ανασύνταξη των δυνάμεων και από τις δύο πλευρές, όπως έγινε την προηγούμενη φορά. •

Καρέ της λιτότητας από τη Μέρκελ

Του ∆ημήτρη Σμυρναίου, Βερολίνο

πάρχει ένα σημείο, στο οποίο διαφέρουν σχεδόν απόλυτα μεταξύ τους η Ανγκέλα Μέρκελ και ο Βόλφγκανκγ Σόιμπλε. Ενώ η γερμανίδα καγκελάριος είναι ψυχρή πραγματίστρια, οπαδός της θεωρίας «μην ασχολείσαι με ένα πρόβλημα, μέχρις ότου να μην μπορείς να κάνεις αλλιώς», ο υπουργός της των Οικονομικών ήταν πάντα ένας «σχεδιαστής πολιτικής», που δεν ήθελε να αφήνει τα πράγματα στην τύχη και είχε κατά καιρούς διάφορα μακρόπνοα και φιλόδοξα σχέδια. Ένα από αυτά είχε παρουσιάσει το 1994 μαζί με τον ομοϊδεάτη του Καρλ Λάμερς σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης, την οποία έβλεπε να κινείται σε πολλές ταχύτητες ή σε ομόκεντρους κύκλους με ένα σκληρό πυρήνα. Το σχέδιο αυτό, που δεν είχε τελικά προχωρήσει εξαιτίας αντιδράσεων από πολλές άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ξαναβγήκε αυτή την εβδομάδα από το συρτάρι. «Η κρίση δίνει ευκαιρίες», όπως λέει και το νεοφιλελεύθερο σλόγκαν, και ο Σόιμπλε όλο το προηγούμενο διάστημα δεν έχει κρύψει ποτέ την προτίμησή του σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου λαουτζίκος και ελίτ θα μένουν ίσως στην ίδια πολυκατοικία, αλλά άλλοι θα έχουν κρατημένα τα ευρύχωρα ρετιρέ και άλλοι θα βολεύονται με ανήλιαγα ημιυπόγεια. Την προτίμησή του σε μια τέτοια εξέλιξη, που δεν απέχει και πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα στην Ευρώπη, που έχει προκαλέσει από τη μια ο διαχωρισμός σε μέλη και μη της ευρωζώνης και από την άλλη το χάσμα ανάμεσα σε δανειστές και χρεωμένους εξέφρασε για μια ακόμα φορά την εβδομάδα που πέρασε ο

Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός. Η χρονική συγκυρία δεν είναι καθόλου τυχαία. Στο εσωτερικό μέτωπο η κυβέρνηση είδε το ευρωφοβικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» να συγκεντρώνει πανηγυρικά 10% στις εκλογές στη Σαξονία και να επιβεβαιώνει ότι «ήρθε εδώ για να μείνει». Η συνεχιζόμενη ανοδική του πορεία φαίνεται να επιβεβαιώνει το τέλος των «Φιλελευθέρων», αλλά και να πιέζει πολύ τη δεξιά πτέρυγα της Χριστιανοδημοκρατίας. Και είναι προφανές ότι για να σταματήσουν οι λαϊκιστές να κινδυνολογούν για τα «πεταμένα λεφτά», με τα οποία στηρίζονται οι χώρες του Νότου, κάτι θα πρέπει να σκεφτεί το συντηρητικό στρατόπεδο, έτσι ώστε να τους αφαιρέσει επιχειρήματα. Από την άλλη, το Βερολίνο και κυρίως η κεντροδεξιά πλειοψηφία των Μέρκελ-Σόιμπλε-Γιούνκερ φαίνεται να έκλεισαν αυτή την εβδομάδα όλες τις εκκρεμότητες σε σχέση με την κατανομή των ηγετικών θέσεων

της ΕΕ για την επόμενη πενταετία. Μετά τον Γιούνκερ ακολούθησε ο επίσης συντηρητικός Πολωνός, αλλά και γερμανόγλωσσος πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ για τη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ένα ισχυρό νεοφιλελεύθερο δίδυμο θα είναι οριστικά στο τιμόνι της Ευρώπης με την αγαστή συνεργασία της σοσιαλδημοκρατίας. Καθαρόαιμος νεοφιλελεύθερος είναι και ο προαλειφόμενος για την θέση του αντιπροέδρου της Κομισιόν πρώην πρωθυπουργός της Φινλανδίας Γιούρκι Κατάινεν, ο οποίος θα έχει τον πρώτο λόγο για θέματα οικονομικής πολιτικής αλλά και ο προτεινόμενος (από τη Μέρκελ) για την θέση του επικεφαλής του Γιούρογκρουπ ισπανός υπουργός Οικονομικών ντε Γκουίντος. Καρέ της λιτότητας. Είναι προφανές ότι για να προχωρήσουν τα γερμανικά σχέδια για επιβολή της λιτότητας «και με το νόμο» θα χρειαστούν και οι κατάλληλοι διαχειριστές. Και τώρα που όλα βρίσκονται στο τραπέζι η Μέρκελ αποφάσισε να μην αφήσει και αυτή τίποτα στην τύχη. Ο γερμανικός οδοστρωτήρας ετοιμάζεται να σφραγίσει όλες τις εξόδους διαφυγής για όποιον ονειρεύεται μια αλλαγή πορείας προς μια πολιτική σχετικής χαλάρωσης και αναδιανομής. Η πολιτική του Βερολίνου μαθηματικά θα διευρύνει ακόμα περισσότερο το χάσμα φτωχών και πλουσίων. Το σχέδιο προφανώς προβλέπει αυτό να γίνει συντεταγμένα και με τη συγκατάθεση των «προθύμων» ανά την Ευρώπη, που δυστυχώς είναι πολλοί. Κάποιους από αυτούς δεν χρειάζεται να τους ψάξετε μακριά. Κυκλοφορούν ανάμεσά σας. Και ακόμα κυβερνούν... •

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

∆ΙΕΘΝΗ

“

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Ο Ντοβ Χανίν, βουλευτής με το Χαντάς και μέλος του Κ.Σ. του Κομμουνιστικού Κόμματος του Ισραήλ, εξελέγη για πρώτη φορά το 2006. Όπως λέει ο ίδιος, “αντιλαμβάνομαι τη συμμετοχή μου στην ισραηλινή βουλή ως μέρος της προσπάθειας για να ξαναχτίσουμε μια αποτελεσματική, ριζοσπαστική αριστερά στην ισραηλινή κοινωνία, γιατί η αλλαγή στην κοινωνία, προϋποθέτει την αλλαγή στην αριστερά”. Συζητήσαμε μαζί του, με πολύ ενδιαφέρον, για την έκβαση της πρόσφατης κλιμάκωσης του πολέμου στην Παλαιστίνη και την προσδοκία του από τις διαπραγματεύσεις, αλλά και για την πορεία της αριστεράς στο Ισραήλ σήμερα.

Μόνη προοπτική για το Ισραήλ, η ειρήνη

Μιλά στην “Εποχή” ο ισραηλινός βουλευτής του κόμματος Χαντάς, Ντοβ Χανίν Τη συνέντευξη πήρε η Ζωή Γεωργούλα

Πώς κρίνετε την έκβαση της τελευταίας φάσης του πολέμου στη Γάζα; Όπως ήταν αναμενόμενο, ο πόλεμος δεν έλυσε κανένα πραγματικό πρόβλημα. Εάν η ισραηλινή κυβέρνηση στόχευε με αυτόν τον πόλεμο να λύσει το ζήτημα της ασφάλειας των ισραηλινών πολιτών, ιδιαίτερα του νότιου μέρους της χώρας, όπως ισχυριζόταν, τότε δεν πέτυχε το στόχο της, διότι με το τέλος αυτού του πολέμου βρισκόμαστε στο σημείο που ήμαστε και στο ξεκίνημά του. Η ασφάλεια των ισραηλινών πολιτών δεν επετεύχθη, όμως είχαμε πολλές άλλες συνέπειες: ολική καταστροφή αστικών κτιρίων στη Γάζα, πάνω από 2.000 παλαιστίνιοι πολίτες νεκροί, πολλοί από τους οποίους παιδιά, πολλοί τραυματίες, ενδυνάμωση του εξτρεμισμού, όπως σε κάθε πόλεμο, και εμβάθυνση του ρήγματος μεταξύ των δύο λαών που ζουν σε αυτή τη γη. Συνεπώς, δεν μπορούμε να πούμε ακριβώς ότι βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο, αφού ο πόλεμος χειροτέρευσε την κατάσταση. Σε αυτόν τον πόλεμο υπάρχουν μόνο χαμένοι: ο παλαιστινιακός λαός, ο ισραηλινός λαός και ο στόχος της ειρήνης. Προσδοκάτε κάποια εξέλιξη από τις διαπραγματεύσεις; ∆εν έχω καμία προσδοκία από την ισραηλινή κυβέρνηση. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου είναι ένας πολύ καλός υποκριτής: λέει ότι θέλει τη λύση των δύο κρατών σε αυτή τη γη, αλλά δεν το εννοεί, εφόσον την ίδια στιγμή κλιμακώνει την πολιτική τού εποικισμού στην κατεχόμενη γη. Η προέλαση του εποικισμού στα κατεχόμενα ξεπερνά κάθε προηγούμενο, κάθε λεπτό που περνάει. Εάν ο Νετανιάχου επιθυμεί πραγματικά να υπάρχει ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, τότε πού θα το οικοδομήσουν οι Παλιστίνιοι; Στο φεγγάρι; Έχουν μετατοπιστεί μήπως η κοινή γνώμη των Ισραηλινών προς την άποψη ότι η ασφάλεια βρίσκεται στην ειρήνη και όχι στον πόλεμο; Όπως παντού και πάντα, ο πόλεμος είναι η περίοδος κατά την οποία ο εξτρεμισμός εντείνεται και οι εξτρεμιστές ενδυναμώνονται. Ο πόλεμος γεννά απώλεια, οργή, μίσος. Ωστόσο, μέσα στο Ισραήλ καταφέραμε, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης κλιμάκωσης του πολέμου, ήδη από την πρώτη μέρα, να συγκεντρώσουμε χιλιάδες Ισραηλινούς που διαδήλωσαν ενάντια στον πόλεμο, στο Τελ Αβίβ αλλά και στο νότιο μέρος της χώρας. Οι διαδηλώσεις, όσο περνούσε ο χρόνος της κλιμάκωσης,

∆εν έχω καμία προσδοκία από την ισραηλινή κυβέρνηση. Ο Νετανιάχου είναι ένας πολύ καλός υποκριτής: λέει ότι θέλει τη λύση των δύο κρατών σε αυτή τη γη, αλλά δεν το εννοεί, εφόσον την ίδια στιγμή κλιμακώνει την πολιτική του εποικισμού. συγκέντρωναν όλο και περισσότερους πολίτες που ζητούσαν ειρηνική λύση. Σύμφωνα με τους Τάιμς του Ισραήλ, η δημοτικότητα του Νετανιάχου έπεσε το τελευταίο διάστημα, από το 82% στο 38%. Γιατί νομίζετε ότι συνέβη αυτό; Οι πολίτες συνειδητοποιούν ότι ο πό-

λεμος δεν αποτελεί λύση σε κανένα πρόβλημα. Στην αρχή υπήρχαν ίσως κάποιες προσδοκίες σε κάποιους πολίτες ότι θα επιλυόταν το ζήτημα της ασφάλειας των ισραηλινών πολιτών. Ωστόσο, η πραγματικότητα απέδειξε ότι η ανασφάλεια διευρύνθηκε, εφόσον σε προηγούμενες κλιμακώσεις οι πύ-

Όλο και περισσότεροι νέοι έρχονται στην αριστερά

Από ποιο δρόμο γίνεται κάποιος σήμερα αριστερός στο Ισραήλ, από ποια ερεθίσματα; Υπάρχουν διαφορετικοί δρόμοι από τους οποίους έρχεται κάποιος στην αριστερά. Υπάρχουν αυτοί που έρχονται λόγω της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης, διότι αντιλαμβάνονται ότι αυτό το σύστημα που ακολουθείται είναι επωφελές μόνο για τους λίγους και τους πλούσιους, ενώ οι πολλοί πληρώνουν βαρύ τίμημα. Υπάρχουν αρκετοί, ιδιαίτερα νέοι, που έρχονται στην αριστερά λόγω της συνείδησής τους, διότι υπηρετώντας στο στρατό διαπιστώνουν τι σημαίνει κατοχή και δηλώνουν ότι δεν θέλουν να είναι μέρος αυτής της πολιτικής. Υπάρχουν και αυτοί που έρχονται, διότι διαπιστώνουν ότι σε βάθος χρόνου η μόνη προοπτική για το Ισραήλ να υπάρξει εδώ στη Μέση Ανατολή είναι η ειρήνη. Η μόνη προοπτική για την επιβίωση των Ισραηλινών είναι ο αγώνας για ειρήνη. Υπάρχουν αρκετοί αρνητές στράτευσης σήμερα στο Ισραήλ; Πρόκειται για ένα αυξανόμενο αριθμό νέων ανθρώπων, που αρνούνται να υπηρετήσουν τον ισραηλινό στρατό, μια έτσι κι αλλιώς πολύ δύσκολη απόφαση. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, είναι αρκετοί αυτοί που βρίσκονται σε στρατιωτικές φυλακές εξαιτίας αυτής της απόφασής τους. Ωστόσο, θα πρέπει να σας πω ότι πολλοί αριστεροί υπηρετούν στο στρατό και μάλιστα ενδυναμώνουν την κατανόηση της κατάστασης και τις θέσεις τους κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Ο ισραηλινός στρατός δεν απαρτίζεται μόνο από δεξιούς, αλλά και από αριστερούς. Άλλωστε, ο στρατός θεωρείται κάτι περίπου ιερό για την ισραηλινή κοινωνία. Υπάρχουν, όμως, αυτοί οι νέοι και γενναίοι άνθρωποι που αρνούνται να υπηρετήσουν. Ως δικηγόρος, πριν την εκλογή μου στη βουλή, είχα υπερασπιστεί πολλές τέτοιες υποθέσεις αρνητών στράτευσης. Η στάση των διανοουμένων -Ισραηλινών και μη- πόσο σημαντική είναι για την επίτευξη ειρήνης; Οι διανοούμενοι χρειάζεται να παίρνουν θέση, και μάλιστα ενεργή. ∆εν μπορεί να μένουν σιωπηλοί όταν υπάρχει κατοχή, πόλεμος και θίγονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Χρειαζόμαστε δράσεις, σε διεθνές επίπεδο, ενάντια στον εποικισμό και οι φωνές που αντιτίθενται χρειάζεται να ενδυναμώνονται.

ραυλοι κατευθύνονταν μόνο στο νότιο τμήμα του Ισραήλ, ενώ αυτή τη φορά κατέφεραν να πλήξουν όχι μόνο το Τελ Αβίβ, αλλά και περιοχές βορειότερα. Οι πολίτες όλο και περισσότερο διαπιστώνουν ότι η γραμμή της στρατιωτικής εμπλοκής δεν αποτελεί τη λύση, αλλά το πρόβλημα στο οποίο χρειάζεται να εναντιωθούμε. Ποια είναι τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν από την πλευρά της διεθνούς κοινότητας, για να οδηγηθούμε στην ειρήνη; Η διεθνής κοινότητα χρειάζεται να είναι πιο ενεργή στη διαχείριση του Μεσανατολικού. Η Ευρώπη χρειάζεται πιο ανεξάρτητη στάση, να μην ακολουθεί τη γραμμή των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται να είναι πιο διεκδικητική στην αναζήτηση λύσης που θα βασίζεται στη διαφύλαξη της ειρήνης, στην ύπαρξη δύο κρατών και στο σεβασμό του δικαιώματος των Παλαιστινίων να ζήσουν δίχως κατοχή, στο δικό τους ανεξάρτητο κράτος στη ∆υτική Όχθη και τη Γάζα, συμπεριλαμβανομένου του ανατολικού τμήματος της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του κράτους. Πρέπει η Ευρώπη να παίρνει δραστικά μέτρα ενάντια στην πολιτική του εποικισμού της ισραηλινής κυβέρνησης. Βέβαια, και εμείς από την πλευρά μας, στο εσωτερικό του Ισραήλ, χρειάζεται να δυναμώσουμε τον αγώνα μας να δείξουμε στους ισραηλινούς πολίτες ότι η ακολουθούμενη πολιτική μάς οδηγεί όλους στην καταστροφή. Σαφώς, οι Παλαιστίνιοι υποφέρουν πολλαπλάσια, αλλά και οι Ισραηλινοί πληρώνουν βαρύ τίμημα. Όχι μόνο σε ανθρώπινες ζωές, αλλά πλήττεται και η οικονομία και το κοινωνικό κράτος. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με περικοπές στην υγεία, στην παιδεία, με ύφεση στον κατασκευαστικό τομέα. Ποιες ενέργειες από την πλευρά των αριστερών κομμάτων της Ευρώπης μπορούσαν να υποστηρίξουν μια τέτοια κατεύθυνση; Τα αριστερά κόμματα χρειάζεται να στηρίζουν τις πρωτοβουλίες για μποϊκοτάζ της παραγωγής σε εδάφη εποικισμών. Επίσης, χρειάζεται να ενθαρρύνουν και να πιέζουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για περισσότερο ενεργό ρόλο στην ισραηλινο-παλαιστινιακή διένεξη. ∆εν πρόκειται μόνο για αλληλεγγύη, αλλά και για προστασία των ευρωπαϊκών συμφερόντων, διότι αν η Μέση Ανατολή εκραγεί, πράγμα πιθανό, οι συνέπειες θα είναι οδυνηρές και για τους ευρωπαϊκούς λαούς. Μια ενεργή στάση σήμερα, διαφυλάσσει την ειρήνη αύριο για όλους.

∆ΙΕΘΝΗ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Η δυνατότητα τής ομοσπονδίας έχει χαθεί

ΜΠΟΡΙΣ ΚΑΡΓΚΑΛΙΤΣΚΙ

Ο γνωστός αριστερός διανοούμενος και ακτιβιστής, Μπόρις Καργκαλίτσκι μιλά αποκλειστικά στην “Εποχή” για την ουκρανική κρίση, τις πολιτικές επιλογές της ρωσικής κυβέρνησης και τις σχέσεις της με τις ομάδες πολιτοφυλακής. Αναφέρεται, επίσης, στη στάση της Αριστεράς στις δύο χώρες και εξηγεί γιατί η Ουκρανία δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδια.

Τη συνέντευξη πήρε ο Μιχάλη Ρένεσης Πώς διαμορφώθηκαν ιστορικά οι σχέσεις μεταξύ των δύο λαών; Τι τους ενώνει και τι τους χωρίζει;Πώς άρχισε η ουκρανική κρίση, αυθόρμητα ή υπήρχε σχέδιο; ∆εν έχει νόημα η εξέταση της ιστορίας των σχέσεων των δύο λαών ως ξεχωριστό επεισόδιο. Τα όρια μεταξύ του ουκρανικού και του ρώσικου λαού δεν είναι ευκρινή. Οι ιστορίες τους δεν είναι ξεχωριστές, υπάρχει μόνο κοινή ιστορία που διαμορφώθηκε κυρίως στο πλαίσιο του ρώσικου και του σοβιετικού κράτους. Αυτές οι ιστορικές αναδρομές και οι υπερβολές που γίνονται είναι αναγκαίες σε κάποιους για να κρύψουν τις πραγματικές αιτίες της σύγκρουσης, οι οποίες βρίσκονται στη σφαίρα σημερινών οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων και σημερινών πολιτικών. Βεβαίως και υπήρχαν σχέδια από όλους τους πολιτικούς παίκτες, αλλά όλα αυτά έγιναν στάχτη. Κατά πόσο συμπίπτει η πολιτική της Ρωσίας με τους στόχους των πολιτοφυλακών της Ανατολικής Ουκρανίας; Υπάρχουν εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ των πολιτοφυλακών και πώς αυτές εκφράζονται; Οι ρωσικές ελίτ κατατρόμαξαν από την αντιολιγαρχική εξέγερση στα ανατολικά της Ουκρανίας. Βρέθηκαν σε δύσκολη θέση όταν έγινε πλέον φανερό ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο συνύπαρξης με τη νέα κυβέρνηση του Κιέβου, επειδή η τελευταία είχε ως στρατηγική της την όξυνση της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία. Από την άλλη όμως, φοβήθηκαν και μια ενδεχόμενη νίκη της εξέγερσης. Συνυπολόγισαν επίσης και το γεγονός ότι η πλειοψηφία της ρώσικης κοινής γνώμης ήταν αποφασιστικά υπέρ της εξέγερσης. Αυτό δε μπορούσαν να το αγνοήσουν γιατί δεν ήθελαν να επαναληφθούν οι μαζικές διαδηλώσεις που έγιναν στη Ρωσία το 2011 και το 2012. Όμως ένα μεγάλο τμήμα των ελίτ (εδώ εντάσσεται ολόκληρη η ρώσικη κυβέρνηση) είναι κατηγορηματικά αντίθετο με μια ενδεχόμενη αντιπαράθεση με τη ∆ύση. Σαν αποτέλεσμα όλων των παραπάνω η πολιτική της Μόσχας είναι σχιζοφρενική, αμφιλεγόμενη και στη συγκεκριμένη περίπτωση ασυνεπής. Ο ουκρανικός στρατός, ήδη από τον Ιούλιο, πολεμάει με ανταλλακτικά που τον προμήθευε η Ρωσία, όπως και οι πολιτοφύλακες παίρνουν πολεμοφόδια και όπλα από τη Ρωσία. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι η ρώσικη πλευρά έχει οικονομικό συμφέρον από τη συνέχιση του πολέμου, αλλά και αυτό πάλι δεν είναι σωστό γιατί η ρώσικη κυβέρνηση ψάχνει απεγνωσμένα για να βρει τρόπους κατάπαυσης του πυρός

προτείνοντας συμβιβασμούς, άλλο αν αυτές οι προτάσεις δε βρίσκουν πρόσφορο έδαφος. Υπάρχουν και αντιθέσεις μεταξύ των πολιτοφυλάκων. Είναι αντιθέσεις μεταξύ αυτών που αναδείχτηκαν από τα κάτω και αυτών που έχουν σχέση με τη Μόσχα, μεταξύ αριστερών και δεξιών, μεταξύ των αγωνιστών και αυτών που προέρχονται από τους γραφειοκράτες του παλιού καθεστώτος της Ουκρανίας, μεταξύ αστικής τάξης και εργατών. Όλες αυτές οι αντιθέσεις αντανακλώνται και στην πολιτική των νέων Λαϊκών ∆ημοκρατιών, η οποία χαρακτηρίζεται από ασυνέπεια και αναποτελεσματικότητα. Ακόμη περισσότερο επειδή η Μόσχα προσπαθεί να μπλοκάρει οποιεσδήποτε μικρές προοδευτικές ή απλά προς τη σωστή κατεύθυνση αλλαγές. Όταν θα λήξει η ουκρανική κατοχή και θα σταματήσει ο πόλεμος θα γίνει πιο επιτακτική η ανάγκη επίλυσης αυτών των αντιθέσεων, τμηματικά ή συνολικά. Ποια είναι η στρατιωτική, πολιτική και οικονομική εξάρτηση των πολιτοφυλακών της Νοτιοανατολικής Ουκρανίας από τη Ρωσία; Οι πολιτοφυλακές και ο πληθυσμός της Λαϊκής ∆ημοκρατίας του Ντονιέτσκ και της Λαϊκής ∆ημοκρατίας του Λουγκάνσκ έχουν ανάγκη από πολεμοφόδια και από αγαθά που προμηθεύονται από τα ρώσικα σύνορα. Ένα μεγάλο τμήμα της βοήθειας οργανώνεται αυθόρμητα, αλλά ακόμη και σ’ αυτή την περίπτωση χρειάζεται η άδεια της Μόσχας για να μπορέσουν να περάσει από τα σύνορα η βοήθεια. Θα με ρωτήσετε τι θα συμβεί αν το Κρεμλίνο κλείσει τα σύνορα; Θεωρώ ότι δε θα μπορέσει να κάνει κάτι τέτοιο. Είτε έτσι, είτε αλλιώς όμως αυτές οι προμήθειες λειτουργούν ως εργαλείο επίδρασης του Κρεμλίνου στις εξελίξεις της Νοβορώσιας.

ΗΠΑ και Ρωσία μέρη του ίδιου συστήματος

Ορισμένοι θεωρούν ότι η ουκρανική κρίση αποτελεί πρόσχημα για την έναρξη ενός νέου «ψυχρού πολέμου». Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτό; Τεχνητά ναι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί. Μην ξεχνάτε όμως ότι ο «ψυχρός πόλεμος» ήταν αντιπαράθεση μεταξύ δύο συστημάτων. Τώρα δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Και η ∆ύση και η Ρωσία είναι καπιταλιστικές. Οικονομικά και οι δύο πλευρές αποτελούν συστατικά μέρη ενός διεθνούς συστήματος. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν διαφορετικά συμφέροντα. Πώς εξηγείτε την ταύτιση που έχουν στο θέμα της Ουκρανίας; Στην πραγματικότητα εδώ δεν

έχουμε να κάνουμε με ταύτιση των συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Ταυτίζονται όμως οι στρατηγικοί στόχοι της κυβέρνησης των ΗΠΑ με τους στόχους της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. Αποσκοπούν μέσω εξωτερικών επεμβάσεων να συγκρατήσουν το χρεοκοπημένο νεοφιλελεύθερο σύστημα και να αποτρέψουν οποιεσδήποτε κοινωνικές αλλαγές στη ∆ύση. Ποιες είναι οι συνέπειες για τη Ρωσία από την επιβολή κυρώσεων εκ μέρους των ΗΠΑ και της ΕΕ; Οι κυρώσεις και το εμπάργκο αυτή την περίοδο αποτελούν καταλύτη για τη ρώσικη οικονομία. Ήδη εμφανίζεται αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής μετά από δύο χρόνια στασιμότητας. Η άρχουσα τάξη της Ρωσίας, σε αντίθεση με τη θέληση της επιθυμίας του λαού ενέταξε τη χώρα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου(ΠΟΕ) και προσανατολίστηκε στη νεοφιλελεύθερη στρατηγική, η οποία μας επιβάλλει να εξάγουμε ενεργειακές πρώτες ύλες και να εισάγουμε προϊόντα παρασιτικής κατανάλωσης. Τώρα αυτή η στρατηγική πρέπει να σταματήσει και να ασχοληθούμε με την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής. Μπορεί βέβαια οι κυρώσεις να σταματήσουν, αλλά ευτυχώς για τη Ρωσία στην ΕΕ δεν κατάλαβαν τι έγινε.

Το μέλλον της Ουκρανίας

Η Ουκρανία μπορεί να παραμείνει ενιαία ή είναι αργά για μια τέτοια προοπτική; Η Ουρανία θα μπορούσε να παραμείνει ενιαία σαν ομοσπονδιακό, πολυε-

θνικό κράτος. Όμως αυτή η δυνατότητα χάθηκε. Ακόμη κι αν παραμείνει ενιαία εδαφικά με κοινή σημαία, θα είναι ένα τελείως διαφορετικό κράτος. Πώς βλέπετε το θέμα της αλλαγής των συνόρων στην περίπτωση της Ανατολικής Ουκρανίας; Το θέμα της αλλαγής των συνόρων θα έχει κάποια αξία αν κατοχυρωθούν η βιωσιμότητα και η ανεξαρτησία της Νοβορώσιας. Αν περιοριστεί εδαφικά στα όρια των περιοχών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, οι οποίες είναι κατεστραμμένες και διαλυμένες, και δε συμπεριληφθούν περιοχές που ελέγχονται από τον ουκρανικό στρατό, τότε θα είναι ένα μη βιώσιμο κράτος το οποίο θα εξαρτάται πλήρως από τη Ρωσία. Σ’ αυτό θα είναι πολύ δύσκολο να δίνουν οποιεσδήποτε μεταρρυθμίσεις για τις οποίες μάχονται οι πολιτοφύλακες. Πρέπει να εθνικοποιηθεί η ιδιοκτησία των ολιγαρχών, να αποκατασταθεί η βιομηχανία, να υπάρξει κοινωνικός έλεγχος της παραγωγής και να δημιουργηθεί νέο σύστημα παιδείας και υγείας. Για να μπορέσουν να γίνουν όλα αυτά θα πρέπει η Νοβορώσια να συμπεριλάβει το Χάρκοβο, το Ντνιεπροπετρόβσκ και την Οδησσό με το οικονομικό και πολιτιστικό τους εκτόπισμα. Ακόμη καλύτερα θα ήταν για τη δημιουργία ενός δημοκρατικού κράτους να συνενωθούν η Νοτιοανατολική και η Κεντρική Ουκρανία. Και ας προσπαθήσει τότε η Γαλικία (∆υτική Ουκρανία)) να σταθεί σαν ξεχωριστό κράτος και ας ενταχθεί στην ΕΕ. Τότε ούτε η ΕΕ δε θα την θέλει.

Η αντιμετώπιση της Αριστεράς

Πώς αντιμετωπίζουν την ουκρανική κρίση τα πολιτικά κόμματα της Ρωσίας; Στη Ρωσία δεν υπάρχουν πολιτικά κόμματα με την ακριβή ερμηνεία του όρου. Υπάρχουν κλόουν που παριστάνουν τους πολιτικούς. Είναι ουσιαστικά μια παρωδία πολιτικής σε μια Κρατική ∆ούμα που δεν ενδιαφέρει κανέναν. Ποια είναι η θέση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρώσικης Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) και του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουκρανίας (ΚΚΟΥ) για την ουκρανική κρίση; Το ΚΚΡΟ δεν έχει κάποια συγκεκριμένη θέση. Εκεί οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τον πλουτισμό τους. Αυτό αφορά και την ηγεσία του ΚΚΟΥ. Όχι όμως και τα απλά μέλη του ΚΚΟΥ που είτε βρίσκονται στην παρανομία, είτε πολεμούν δίπλα στους πολιτοφύλακες, είτε εργάζονται στις δομές των λαϊκών δημοκρατιών και γι’ αυτό διαγράφονται από το κόμμα. Στην Ουκρανία συνεχίζονται οι διαδικασίες για την απαγόρευση του ΚΚΟΥ. Ποιες είναι οι επιδιώξεις της ουκρανικής κυβέρνησης; Η απαγόρευση δεν αποτελεί τόσο επίθεση εναντίον του συγκεκριμένου κόμματος. Στρέφεται κυρίως εναντίον της κομμουνιστικής, της σοσιαλιστικής, της αριστερής ιδεολογίας. Πρέπει να υπάρξει αντίσταση, ανεξαρτήτως αν κάποιος συμφωνεί με το ΚΚΟΥ και την ηγεσία του.

•

∆ΙΕΘΝΗ

Κρίσιμη η κατάσταση της γαλλικής Αριστεράς

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Αναζητά τρόπους σύγκλισής της

η στιγμή που η κυβέρνηση Ολάντ-Βαλς επιχειρεί να επιταχύνει τους ρυθμούς εφαρμογής της σοσιαλφιλελεύθερης πολιτικής, η γαλλική αριστερά βρίσκεται σε μια κρίσιμη κατάσταση και αναζητά να διαμορφώσει τους όρους συσπείρωσης και αντίστασης της ριζοσπαστικής –μεταρρυθμιστικής αριστεράς σ’ αυτή την πολιτική. Μια πολιτική αδιέξοδη και επικίνδυνη, γιατί «σκοτώνει κάθε προσπάθεια που μπορεί να οδηγήσει σε μια άλλη οικονομική πολιτική» αναφέρει σε συνέντευξή του στο γαλλικό περιοδικό «Politis» ο οικονομολόγος Ντομινίκ Φιό, επιστημονικό μέλος των Κατάπληκτων Οικονομολόγων. Οι δυνάμεις για τη χάραξη και την εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής υπάρχουν. Η διαπίστωση αυτή είναι κοινή από όλους τους φορείς της αληθινής αριστεράς –γιατί αριστερά επιμένει ότι είναι και η ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΣΚ), γνωρίζοντας τη δυναμική που εμπεριέχει η επωνυμία «αριστερά», γράφει ο Φαμπιέν Περιέ. Το ζήτημα, συνεπώς, είναι πώς η αριστερά αυτή θα κατορθώσει, «ξεπερνώντας τις δυσκολίες και τις αντιπαραθέσεις να αξιοποιήσει ένα ευρύτατο χώρο για την ανασύνθεσή της» επισημαίνει το πε-

ριοδικό «Politis». Η θέληση για την ενότητα της πραγματικής αριστεράς εκφράστηκε πολύ έντονα και στο καλοκαιρινό πανεπιστήμιο του ΣΚ. Εκεί όπου η αριστερή πτέρυγα έβαλε τη σφραγίδα με το σύνθημα «Vive la gauche!» Στο πανεπιστήμιο μίλησαν τα στελέχη που διαφωνούν με την ακολουθούμενη πολιτική, αλλά και οι εκπρόσωποι άλλων κομμάτων και κινημάτων της αριστεράς, όπως οι Οικολόγοι (EELV) και ο Πιερ Λοράν του Γαλλικού ΚΚ, οι οποίοι καταχειροκροτήθηκαν, όπως αναφέρουν τα ρεπορτάζ, όταν κατέκριναν την κυβερνητική πολιτική και πρότειναν μια διαφορετική διέξοδο.

Πόσο μπορεί να αντέξει ο Ολάντ;

Η πρόκληση που βρίσκεται μπροστά σ’ όλη την αριστερά, είναι η συμπόρευση αφού η γλώσσα κριτικής και προτάσεων βρίσκονται προς την ίδια κατεύθυνση, σημειώνει το περιοδικό «Politis». Και συνεχίζει τονίζοντας ότι το διακύβευμα είναι τριπλό. Άμεσα να επιβάλουν στη βουλή και την κοινωνία μια συζήτηση για τις οικονομικές επιλογές και τα όρια των επιλογών αυτών,

καθώς και τις κοινωνικές καταστροφές που προκαλούν. Στο μεσοδιάστημα θα πρέπει να γίνουν όλες οι ενέργειες, ώστε να αποφύγει η χώρα τη θανάσιμη λογική ενός διλήμματος ανάμεσα στη δεξιά και την άκρα δεξιά στις προεδρικές εκλογές του 2017 ή –κάτι που δεν θα είναι καθόλου διαφορετικό –να αντιπαρατεθούν ο Μανουέλ Βαλς με την Μαρίν Λεπέν. Πέρα όμως από αυτό, ακόμα πιο σοβαρό είναι να διασωθεί η αριστερά από τη διάλυσή της που την καταδικάζει η πολιτική του δίδυμου Ολάντ-Βαλς. Ο κίνδυνος αυτός είναι υπαρκτός, γιατί το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο καιρό μπορεί ο Φρανσουά Ολάντ να κρατηθεί στην εξουσία, όταν στενεύει η πολιτική του βάση.

Το μέλλον του Αριστερού Μετώπου

Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν και τις δυνάμεις που μετέχουν στο Αριστερό Μέτωπο. Από τις στήλες της «Ουμανιτέ» άνοιξε διάλογος με το ερώτημα: Ποιο είναι το μέλλον της Αριστεράς; Για το γαλλικό ΚΚ προέχει σήμερα ο ιδεολογικός και πολιτικός αγώνας

για να αντιστραφεί η λογική του νεοφιλελευθερισμού που επικρατεί. Ο αγώνας αυτός είναι βέβαια άνισος, γιατί τα ΜΜΕ ελέγχονται σχεδόν πλήρως από τις κυρίαρχες δυνάμεις. Θα πρέπει να δοθεί με βάση ένα πρόγραμμα-μανιφέστο για το μέλλον και επίσης θα πρέπει το Μέτωπο να υπερβεί τον εαυτό του συσπειρώνοντας όλο και ευρύτερες δυνάμεις στη βάση ενός πραγματικού αριστερού προγράμματος. Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν τονίζει ότι το πρόβλημα είναι «να οργανώσουμε το λαό και όχι η ενότητα της αριστεράς». Στην πρότασή του κατέληξε μετά τη διαπίστωση ότι ο λαός έκανε την «παγερή επανάστασή του», απέχοντας κατά 60% από τις κάλπες στις τελευταίες εκλογές. «Θα πρέπει συνεπώς να αλλάξουν οι κανόνες του παιχνιδιού, να πάρει ο λαός την τύχη στα χέρια του». Και κατέληξε: «Η Γαλλία οφείλει να ξεπεράσει τα στενά όρια της 5ης ∆ημοκρατίας… Αντλώντας από την εμπειρία των ισπανών συντρόφων μας θα πρέπει να πάμε στις εκλογές του 2017 με μια επανάσταση: να έχουμε έναν υποψήφιο της 6ης ∆ημοκρατίας. Μ. Κοβάνης

Συσπείρωση της Αριστεράς, Οργάνωση των δικτύων του λαού Του Ροζέ Μαρτελί*

Ζαν-Λικ Μελανσόν έχει την αίσθηση ότι ολοκληρώθηκε μια φάση μετά από μακρά περίοδο που άρχισε στο τέλος του 2008 με την αποχώρησή του από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, μέχρι την άνοιξη του 2014. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε και καθιερώθηκε στον πολιτικό στίβο της χώρας το Αριστερό Μέτωπο, με το εκλογικό αποτέλεσμα που σημείωσε το 2012 στις προεδρικές εκλογές (11%) αλλά και τη μεγάλη διάψευση στις δημοτικές εκλογές και ευρωεκλογές το 2014. Ο Μελανσόν ήταν το διάστημα αυτό στο κέντρο των καυτών γεγονότων ως το νούμερο ένα του κόμματός του (του Κόμματος της Αριστεράς) και πρωταγωνιστική μορφή της νέας συμμαχίας, του Αριστερού Μετώπου. Τώρα πιστεύει πως ήρθε η ώρα να σημειώσει μια τομή. Είναι γεγονός ότι το Αριστερό Μέτωπο βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Πρώτα απ’ όλα για λόγους στρατηγικής. Η επιτάχυνση της δεξιάς πολιτικής της κυβέρνησης των σοσιαλιστών δεν αφήνει ελεύθερο χώρο στην αριστερά της Αριστεράς, αλλά στη ριζοσπαστικοποιημένη δεξιά. Γιατί; Τι να κάνουμε; Πώς θα εκφράσουμε ταυτόχρονα, τη ριζοσπαστικοποίηση του λαού και την απαίτηση για τη συσπείρωση του συνόλου της Αριστεράς σε σαφή αριστερή βάση; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν είναι στο ίδιο μήκος κύματος για όλον τον κόσμο του Αριστερού Μετώπου. Σ’ αυτά τα ερωτήματα να προσθέσουμε και μια σειρά –δευτερεύοντες λόγους– όπως ο χαρακτήρας του Μετώπου. Πρόκειται για μια πληθυντική οργάνωση, που κινητοποίησε δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές (κόμματα, κινήματα κ.λπ.) Η δομή του όμως είναι αυτή ενός καρτέλ των οργανωμένων μελών, που κυρίως κυριαρχείται από δύο δυνάμεις, το ΚΚ Γαλλίας και το Κόμμα της Αριστεράς. Ωστόσο αναγνωρίζεται από όλους η αναγκαιότητα να προχωρήσει το Μέτωπο μπροστά. Πώς όμως και προς ποια κατεύθυνση; Εδώ διαφοροποιούνται οι απόψεις ανάμεσα σ’ αυτούς που κλίνουν υπέρ μιας πιο ενωτικής δομής και σε αυτούς που επιθυμούν κυρίως να διατηρήσουν

Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν δεν αποσύρεται από την πολιτική ζωή. Το συμπέρασμα αυτό βγαίνει αβίαστα από τον τελικό του λόγο στις εργασίες του καλοκαιρινού πανεπιστημίου του Κόμματος της Αριστεράς. ∆εν εννοεί να περάσει τη ζωή του «σφυρίζοντας αδιάφορα». Ωστόσο αποφάσισε να συνεχίσει τον αγώνα του από άλλο μετερίζι μέσα στα πλαίσια του κόμματός του. την ιδιαίτερη κομματική τους ταυτότητα. Παραμένει ακόμα να διευκρινιστούν οι τρόποι λειτουργίας και πώς θα συνεχίσει τη λειτουργία του. Στο κέντρο των συζητήσεων βρίσκεται το πρόβλημα της άμεσης σύνδεσης των μελών και της συμμετοχής τών μεμονωμένων μελών στη λήψη των αποφάσεων, πέρα από τις οργανωμένες σε κόμματα δυνάμεις του Μετώπου. Η διπλή όψη του Ζαν-Λικ Μελανσόν, μαχητή και αναγνωρισμένου ηγέτη, μπορεί να είναι παράγοντας αντιφάσεων και εντάσεων. Παραιτούμενος από την ηγεσία του κόμματός του μπορεί να αυξάνει τα σπέρ-

ματα της διχόνοιας. Ενισχύει έτσι ταυτόχρονα την ελευθερία του λόγου του και της σκέψης. Ο πολιτικός άνδρας δεν θέλει να αισθάνεται ότι περιορίζεται να εκφράσει την ανάγκη του για την άμεση επαφή με το «λαό». Αυτός που υπερασπίζεται με νύχια και δόντια την αξιοπρέπεια της δράσης των μελών (του κόμματος), δεν μπορεί παρά να διαπιστώνει τα αποτελέσματα της κρίσης της πολιτικής και την απομάκρυνση των πολιτών από τα κόμματα και τις προσωπικές πολιτικές. Το εκφράζει αυτό με σαφήνεια η νέα αναφορά στις επιτυχίες των Podemos. Επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το νέο πεδίο για να διευρύνει το ακροατήριό του; Ίσως. «Το πρόβλημα δεν είναι να συσπειρώσουμε την αριστερά, αλλά να οργανώσουμε τα δίκτυα του λαού», είπε. Να οργανώσουμε το λαό σε δίκτυα χωρίς τη διαμεσολάβηση που επιχειρείται για τη συσπείρωση της ριζοσπαστικήςμεταρρυθμιστικής αριστεράς; Όχι προφανώς. Και πώς θα συμφιλιωθεί ο πειρασμός για άμεσο διάλογο και η αναβάθμιση του Αριστερού Μετώπου που για άλλη μια φορά διακηρύσσεται; Μένει να το δούμε. Πώς θα υψωθεί η σημαία για την 6η ∆ημοκρατία, χωρίς να υποκύψουμε στις σειρήνες της προεδρολογίας; Πώς θα κερδίσουμε το χώρο με τον μικρόκοσμο, χωρίς να γλιστρίσουμε στο βάλτο, χωρίς να απομακρυνθούμε από το πεδίο των πολιτικών θεσμών; Αυτά είναι μερικά από τα τεράστια προβλήματα που στην απάντησή τους βρίσκεται το κλειδί για να αποφύγουμε την καταστροφή της αριστεράς όπως και της ίδιας της δημοκρατίας. Ο Μελανσόν επιθυμεί να αφιερωθεί στην αναζήτηση απαντήσεων. Πρόκειται για ένα καλό νέο. Και βέβαια δεν θα πρέπει να είναι ο μόνος που θα το κάνει αυτό.

Μετάφραση από το γαλλικό περιοδικό «Regards»

* Ο Ροζέ Μαρτελί είναι πρώην στέλεχος του ΚΚΓ, ιστορικός και διευθυντής του περιοδικού «Regards».

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΤΗ ΓΑΥ∆Ο

ΘΕΜΑΤΑ

Φωνάζει ο κλέφτης να φοβηθεί ο νοικοκύρης; Ε

άν το διακύβευμα δεν ήταν πολύ σοβαρό, θα μπορούσε να πει κανείς «αστεία πράγματα», για τα όσα διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη της ορκωμοσίας τού νέου δημοτικού συμβουλίου Γαύδου, το Σάββατο 30 Αυγούστου. Κατά την ορκωμοσία, η νέα δήμαρχος Ευαγγελία Καλλινίκου και τρεις δημοτικοί σύμβουλοι ορκίστηκαν με πολιτικό όρκο, ενώ πέντε ακόμα δημοτικοί σύμβουλοι, ένας εκ των οποίων της αντιπολίτευσης, ορκίστηκαν με θρησκευτικό όρκο. Ωστόσο, τέσσερις εκ των εκλεγμένων δημοτικών συμβούλων με την αντιπολίτευση αρνήθηκαν να ορκιστούν, διότι δήλωσαν ότι δεν είναι σύννομος ο όρκος χωρίς την παρουσία ιερέα. Πράγματι, ιερέας δεν παρίστατο και, επίσης, πράγματι δεν όφειλε να παρίσταται, σύμφωνα με το νόμο και τη σχετική εγκύκλιο που ορίζουν τα της ορκωμοσίας. Άρα, όσοι κοπτόμεθα για τη νομιμότητα θα έπρεπε να είμαστε καλυμμένοι. Θα μπορούσε, όμως, ίσως να αναρωτηθεί κάποιος, πέρα από αιτιάσεις περί νομιμότητας, γιατί δεν ενημερώθηκε ο τοπικός ιερέας -γιατί αν ήταν ενήμερος γιατί να μην παραστεί; Και όμως ήταν ενήμερος, πώς γίνεται διαφορετικά αφού η σύζυγός του, Μαρία Μπικογιαννάκη, είναι εκλεγμένη δημοτική σύμβουλος με την αντιπολίτευση και μία εξ αυτών που αποχώρησαν επικαλούμενη την απουσία ιερέα. Επιπλέον, μία ώρα πριν την ορκωμοσία, η δήμαρχος είχε επικοινωνήσει μαζί του ζητώντας του να φέρει το Ευαγγέλιο, διότι αυτό που υπήρχε στο δημαρχείο είχε εξαφανιστεί. Εδώ το πράγμα αρχίζει και μπερδεύει, ακόμα και για τους πιο καλοπροαίρετους, και οι αιτιάσεις των αποχωρησάντων, που επικαλούνται εκτός από την απουσία ιερέα και την απουσία Ευαγγελίου, δεν το ξεμπερδεύουν. Πρόκειται για απόπειρα παρέμβασης της εκκλησίας στη δημοτική αρχή; Πρόκειται για προσπάθεια να παγιδευτεί η νέα δήμαρ-

Μεταξύ καλών φίλων, και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Αποστόλης Αλεξόπουλος παρέστη στην ορκωμοσία του νέου δημοτικού συμβουλίου Γαύδου. χος, αφού πάραυτα ακούστηκαν κραυγές περί έκπτωτης δημάρχου; Μήπως η απάντηση βρίσκεται στο γε-

υπόδικος για υπεξαίρεση μεγάλου χρηματικού ποσού από το ταμείο του δήμου; Πάντως, σύμφωνα και με έγγραφο που απέστειλε η δήμαρχος Γαύδου στον γενικό γραμματέα Αποκεντρωμένης ∆ιοίκησης Κρήτης, κ. Γ. Ροκαδάκη, και στο οποίο εξηγεί όλο το χρονικό και το νομικό πλαίσιο, η ίδια επιφυλάσσεται των νόμιμων δικαιωμάτων της, αφού οι αιτιάσεις των συμβούλων της αντιπολίτευσης προσέβαλαν βάναυσα την τιμή και την υπόληψή της. Επίσης, επειδή σύμφωνα με το νόμο 3852/2010 (παρ.4 άρθ.52) αν κάποιος αιρετός δεν έχει αποποιηθεί την εκλογή του και δεν δώσει όρκο, εκτός από την περίπτωση της αντικειµενικής αδυναµίας, µέχρι την 31η Αυγούστου 2014, τότε εκπίπτει αυτοδικαίως από το αξίωµά του, αναμένεται να αποφανθεί το υπουργείο Εσωτερικών πλέον, αν κάποια από τις αιτιάσεις των αποχωρησάντων δημοτικών συμβούλων κρίνεται ως αντικειμενική αδυναμία ή θα βρεθούν έκπτωτοι.

γονός ότι ο γιος του τοπικού ιερέα και της αποχωρήσασας δημοτικής συμβούλου, Στέφανος Μπικογιαννάκης, είναι

Ντου στο δημαρχείο Φαιστού

Ζ.Γ.

Οι μητέρες της Μεσαράς ζητούν γιατρό για τα παιδιά τους Άφαντη ήταν η παιδίατρος από το Κέντρο Υγείας Μοιρών όλο το καλοκαίρι. Αγανάκτησαν οι μητέρες και κατέλαβαν μαζί με τα παιδιά τους το δημαρχείο Φαιστού απαιτώντας συνάντηση με τον δήμαρχο κ. Αρμουτάκη. «Ζούμε μια απαράδεκτη κατάσταση», είπαν, «Μια ολόκληρη Μεσαρά χωρίς παιδίατρο γίνεται; ∆εν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα να πηγαίνουμε τα παιδιά μας σε ιδιώτες γιατρούς. Όλο τον Αύγουστο ήλθε όλες κι όλες δυο φορές. Τις υπόλοιπες ημέρες ήταν εφημερία στο Βενιζέλειο. Το ίδιο τροπάρι συνεχίζεται και το Σεπτέμβριο. Τα παιδιά μας πρέπει να τα δει παιδίατρος. Χρειάζονται εμβόλια…∆ήμαρχε, κάνετε κάτι!», κατέληξαν. Λύση, μέχρι στιγμής, δεν φαίνεται να έχει βρεθεί. Οι μητέρες και τα παιδιά τους αποχώρησαν με τη δέσμευση ότι θα επανέλθουν.

∆ΑΙΜΟΝΙΚΑ

Τα Πειραματικά Σχολεία ως δούρειος ίππος του υπουργείου Παιδείας

ο κείμενο του συντρόφου Νίκου Τσιγώνια με τίτλο «Ο ∆ημήτρης στο Λύκειο», στην τελευταία «Εποχή» πριν τις καλοκαιρινές διακοπές, που περιγράφει τον απόλυτο παραλογισμό των εξετάσεων για τα πειραματικά λύκεια, μου θύμισε μια παλιά ιστορία. Πριν σαράντα χρόνια, στις αρχές της μεταπολίτευσης, με έστειλαν κι εμένα να δώσω εξετάσεις στο πειραματικό γυμνάσιο, όπου απέτυχα παταγωδώς και κατόπιν, ευτυχώς, βρήκα τον δρόμο μου σ’ ένα γυμνάσιο για κοινούς θνητούς. Μερικά χρόνια αργότερα οι εξετάσεις αυτές καταργήθηκαν κι αντικαταστάθηκαν με κλήρωση, με το σωστό σκεπτικό της μη κατηγοριοποίησης των σχολείων και των μαθητών. Στις μέρες μας, όμως, η ιδεο-

λογική κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού και του κυνισμού της αγοράς, επανέφεραν τις εξετάσεις μετά βαΐων και κλάδων και μάλιστα με την ευρύτατη αποδοχή των γονέων οι οποίοι, μαζί με παππούδες και λοιπούς συγγενείς, γεμίζουν τις αυλές των σχολείων τις μέρες που εξετάζονται οι κανακάρηδές τους για μια περιζήτητη θέση στα σχολεία των αρίστων. Επίσης, είναι αρκετοί κι οι σύντροφοι της αριστεράς που επιλέγουν να βάλουν τα παιδιά τους στην ανταγωνιστική διαδικασία των εξετάσεων για μια θέση στα πειραματικά σχολεία. Ας ξεκαθαρίσουμε, όμως, τα πράγματα. Τα πειραματικά σχολεία δομούνται με την λογική των σχολείων των αρίστων όπου καλλιεργείται ο ανταγωνι-

σμός κι ο ελιτισμός στους μαθητές αλλά και στους καθηγητές τους. Το υπουργείο Παιδείας ασκεί ασφυκτικό έλεγχο σ’ αυτά, χρησιμοποιώντας τα ως δούρειο ίππο μέσα στην δημόσια εκπαίδευση κι εφαρμόζει, χωρίς καμιά αντίσταση, κάθε αντιδραστικό μέτρο, κάνοντας πρόβα στα μέτρα που πρόκειται να εφαρμόσει μελλοντικά στα υπόλοιπα σχολεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ατομική αξιολόγηση, η οποία εφαρμόστηκε πανηγυρικά στα πειραματικά και προωθείται την φετινή χρονιά για όλους τους εκπαιδευτικούς. Το κλίμα μεταξύ των καθηγητών σ’ αυτά τα σχολεία, που χαρακτηρίζονται κι ως πρότυπα, είναι βαθιά ανταγωνιστικό, οι διδάσκοντες επιδίδονται μονίμως σε έναν αγώνα δρόμου για τη βελτίωση του προσωπικού τους φακέλου ενώ η συλλογική λειτουργία κι ο συνδικαλισμός απουσιάζουν εντελώς. Η λειτουργία των πειραματικών σχολείων διέπεται από την λογική της αγοράς και της βιτρίνας και δεν προσφέρει ιδιαίτερα πράγματα στα παιδιά, μιας που κι αυτά καταφεύγουν στα φροντιστήρια για να ανταποκριθούν στις

ακραίες απαιτήσεις των πανελλαδικών εξετάσεων. Τελικά, όπως φαίνεται, πολλοί γονείς, αριστεροί ή δεξιοί, ακόμη και συνάδελφοι καθηγητές δημόσιων σχολείων θαμπώνονται από την βιτρίνα των πειραματικών και δεν τους ενοχλούν καθόλου οι εξετάσεις εισαγωγής σ’ αυτά. Αν είχαν αρκετά χρήματα, πιθανά να έστελναν τα παιδιά τους στα πολυδιαφημισμένα ιδιωτικά σχολεία όπως το Κολέγιο Αθηνών ή το Κολέγιο Ανατόλια στην Θεσσαλονίκη. Γι’ αυτούς, το απαξιωμένο δημόσιο σχολείο καταλήγει να είναι μια αναγκαστική λύση. ∆εν είναι τυχαίο, λοιπόν, πως το υπουργείο Παιδείας βρίσκει εύφορο έδαφος να περνά στην κοινή γνώμη, ως αναγκαίο, κάθε αντιδραστικό κι οπισθοδρομικό μέτρο και να οδηγεί τα σχολεία δεκαετίες πίσω, στον επιθεωρητισμό και στην εξάλειψη κάθε έννοιας παιδαγωγικής ελευθερίας, με τελικό στόχο την πλήρη υποβάθμιση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Ο δικηγόρος του διαβόλου

Ρατσισμός στη Βουλή

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Κατά τη συζήτηση του “αντιρατσιστικού” νομοσχεδίου, που ολοκληρώνεται την Τρίτη Ψηφίστηκε επί της αρχής, την περασμένη Τρίτη, το λεγόμενο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο με τις ψήφους των βουλευτών Ν∆, ΠΑΣΟΚ και ∆ΗΜΑΡ. Καταψηφίστηκε από ΑΝΕΛ, ΚΚΕ και Χρυσή Αυγή. Ο ΣΥΡΙΖΑ ψήφισε «παρών» επί της αρχής και «όχι» στο άρθρο 2, τονίζοντας την αναγκαιότητα να στείλει η Πολιτεία μήνυμα κατά του ρατσισμού, καταγγέλλοντας, όμως, ότι το νομοσχέδιο δεν προστατεύει τα θύματα ρατσισμού, αφού διώκει μόνο όσους διεγείρουν σε έγκλημα αλλά όχι τον ίδιο το δράστη. Αίτημα για ονομαστική ψηφοφορία κατέθεσε η Χρυσή Αυγή για τα άρθρα 1 έως 3, η οποία θα γίνει την επόμενη Τρίτη το απόγευμα, ενώ τα άρθρα 4 έως 5 ψηφίστηκαν την Παρασκευή. Ίδια αίτηση κατέθεσε και ο ΣΥΡΙΖΑ για το άρθρο 2.

συζήτηση του εν λόγω νομοσχεδίου στη Βουλή ξεκίνησε την περασμένη βδομάδα, 3 ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη κατάθεση αντιρατσιστικού νομοσχεδίου, το 2011 από τον τότε υπουργό ∆ικαιοσύνης Χάρη Καστανίδη. Ο υπουργός ∆ικαιοσύνης κατέθεσε δύο αλλαγές προσθέτοντας το άρθρο 1, που ποινικοποιεί τη δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους, και λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, μετά από αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ, της ∆ΗΜΑΡ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά και την πίεση ΛΟΑΤ οργανώσεων. Όμως, αν και κρίθηκε θετική η προσθήκη αυτή, 12 οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και της ΛΟΑΤ κοινότητας, με ανακοίνωση τους ζήτησαν επιπλέον προστασία των θυμάτων ρατσιστικής βίας, μετά και τις τελευταίες ομοφοβικές και τρανσφοβικές επιθέσεις, καταγγέλλοντας την ανυπαρξία αποτελεσματικών μέτρων για την αντιμετώπιση των επιθέσεων αυτών, και ζητώντας την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια. Η δεύτερη προσθήκη του υπουργού αφορούσε το άρθρο 2, που ποινικοποιεί τον εγκωμιασμό και την άρνηση εγκλημάτων. Η κυβέρνηση αγνόησε τις επικρί-

Ο υπουργός ∆ικαιοσύνης, Χ. Αθανασίου. σεις της αντιπολίτευσης για ποινικοποίηση της ελευθερίας της έκφρασης, αλλά και την έκκληση 152 ιστορικών, που με κείμενό τους ζητούν την απόσυρση του άρθρου, σημειώνοντας ότι «τέτοιες διατάξεις οδηγούν σε επικίνδυνες ατραπούς, πλήττουν καίρια το δημοκρατικό και αναφαίρετο δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου, ενώ ταυτόχρονα δεν είναι διόλου αποτελεσματικές, όσον αφορά την καταπολέμηση του ρατσισμού και του ναζισμού, του ρατσιστικού και μισαλλόδοξου λόγου». Ενδιαφέρον προκάλεσε η διαφοροποίηση της Μαρίας Ρεπούση από την απόφαση της κοινοβουλευτικής ομάδας της ∆ΗΜΑΡ να υπερψηφίσει το νομοσχέδιο, αφού η ίδια ψήφισε «παρών» στο σύνολο και «όχι» στο άρθρο 2, δηλώνοντας της αντίθεσή της στην ποινικοποίηση της ελευθερίας της έκφρασης που εισάγει. Η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια, που αποτελεί διεθνή υποχρέωση της χώρας μας (για

την αθέτηση της οποίας έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων) δεν έγινε δεκτή από τον υπουργό, ενώ την είχαν καταθέσει ως τροπολογία ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και ∆ΗΜΑΡ.

Υπεκφυγές και στρεβλώσεις

Ο υπουργός ανέφερε ότι το θέμα αφορά το οικογενειακό δίκαιο και θα συζητηθεί σε μέλλοντα χρόνο. Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, το ζήτημα του συμφώνου συμβίωσης τέθηκε επιτακτικά ως αναγκαιότητα, για να μην υπάρχει θεσμικός ρατσισμός με την εξαίρεση των ομόφυλων ζευγαριών από το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή. Το ζήτημα έθεσε, εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ και την ∆ΗΜΑΡ, και ο εισηγητής των ανεξαρτήτων δημοκρατικών βουλευτών Π. Τατσόπουλος. Ο εισηγητής του ΚΚΕ, Γ. Γκιόκας είπε για το θέμα ότι είναι αντί-

«Ύποπτες βάσει του μέρους και της ώρας» Ε∆Ω ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΑ∆Α

Αναίτιες προσαγωγές και ρατσιστική συμπεριφορά καταγγέλλουν τρεις γυναίκες ηθοποιοί και μέλη της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών συμπεριλαμβανομένης της προέδρου τους αλλά και η Ακτιβιστική Ομάδα Θεάτρου Του Καταπιεσμένου μετά από κοινή τους πρόβα, τη ∆ευτέρα το βράδυ, στον Κεραμεικό.

ίναι γυναίκες, μαύρες, μετανάστριες, εργάτριες, συνδικαλίστριες, ακτιβίστριες των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και καλλιτέχνιδες. Η Λορέττα, η Άουα και η Μόνικα, μέλη της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών Ελλάδας, προσήχθησαν στη ∆ιεύ-

θετος με το σύμφωνο συμβίωσης αλλά και τον γάμο των ομοφύλων, γιατί ανοίγει την πόρτα για την υιοθεσία παιδιών από αυτά τα ζευγάρια αυτά, κάτι με το οποίο το ΚΚΕ είναι αντίθετο. Η Ν∆ προσπάθησε να κρατήσει χαμηλούς τόνους στο θέμα, υιοθετώντας την άποψη του υπουργού ότι το θέμα δεν έχει σχέση με το νομοσχέδιο. Ο βουλευτής της Ν∆ Τ. Νεράντζης, ωστόσο, συσχέτισε την ομοφυλοφιλία με την παιδοφιλία και την κτηνοβασία, δηλώνοντας ότι «εμείς στην Ελλάδα δεν θέλουμε τέτοια πράγματα». Στο ίδιο πνεύμα ήταν και η τοποθέτηση του βουλευτή που ανήκει στην Κ.Ο. των ανεξαρτήτων δημοκρατικών βουλευτών Γ. Κασαπίδη, που μίλησε για ψυχοπαθολογία των ομοφύλων ζευγαριών. Ρατσιστικό λόγο χρησιμοποίησαν και οι βουλευτές της Χρυσής Αυγής που αναφερόμενοι στους πρόσφυγες πολέμου μίλησαν για τζιχαντιστές που έχουν έρθει στη χώρα για να επιβάλλουν τη μουσουλμανική θρη-

της ομάδας αλλά επέμεναν να πάμε στο Αλλοδαπών. Μας έβαλαν σε ένα δωμάτιο με 35 άντρες και όταν ζήτησα από τον αστυνομικό να μας βάλει σε άλλο χώρο για γυναίκες μου απάντησε “Σκάσε καριόλα, εδώ είναι Ελλάδα. Αν ήσουν άντρας θα σε είχα βουτήξει από το μαλλί”. Μας φερόντουσαν λες και είμαστε εγκληματίες» συνεχίζει. «Είναι απίστευτη η ταλαιπωρία και η συμπεριφορά τους. Σκέψου τι θα γινόταν αν δεν ήμουν εγώ, αν δεν υπήρχε κανείς να δει και να δημοσιοποιήσει το θέμα. Ξέρεις πόσες γυναίκες έρχονται εδώ στη Ένωση που έχουν χαρτιά και τις ταλαιπωρούν και τις φοβίζουν; Έχουν δικό τους νόμο. Αν η αστυνομία είναι έτσι τι θα κάνουμε εμείς; Τους φοβάμαι πια, δεν προστατεύουν. Γιατί μας δίνουν νόμιμα έγγραφα; ∆εν υπάρχει κανένας λόγος αφού δεν τα σέβονται. Μετά από 32 χρόνια στην Ελλάδα, δεν μπορώ να πιστέψω σε τι κράτος ζούμε».

«Καλλιεργούν το φόβο» θυνση Αλλοδαπών, όπου η απλή εξακρίβωση στοιχείων μετατράπηκε σε κατηγορία υπόπτου, σε μια από τις γνωστές επιχειρήσεις του Ξένιου ∆ία από την ελληνική αστυνομία. Η Λορέττα, πρόεδρος της Ένωσης και μια εκ των προσαχθέντων, είπε στην «Εποχή»: «Αφού τελειώσαμε την πρόβα, μας σταμάτησαν για έλεγχο εξακρίβωσης. Αφού κοίταξαν τα χαρτιά μας, είπαν πως πρέπει να πάμε στο Αλλοδαπών γιατί θεωρούμαστε ύποπτες. Τους δείξαμε ότι μας ζήτησαν, ήρθαν τα υπόλοιπα μέλη της Ακτιβιστικής ομάδας συμπεριλαμβανομένων της προέδρου της ∆ιεθνούς Αμνηστίας και της δικηγόρου

«Προσπαθήσαμε μαζί με τη δικηγόρο της ομάδας και την πρόεδρο της Αμνηστίας ως πιο θεσμικά αναγνωρίσιμες, αλλά και όλοι ένας - ένας με επιμονή να μάθουμε για ποιο λόγο θεωρήθηκαν ύποπτες. Μετά από ώρα απάντησε κάποιος πως είναι ύποπτες βάσει του μέρους και της ώρας. Τότε δείχνοντάς του και τη δική μου ταυτότητα ρωτήσαμε γιατί δεν είμαστε κι εμείς ύποπτοι αφού είμαστε μαζί τους;», εξηγεί ο Σέργιος, μέλος της Ακτιβιστικής Ομάδας. «Πέρα από τη φασιστική αντίληψη και συμπεριφορά της αστυνομίας υπάρχει και ένας νομοθετικός ρατσισμός, ένα νομικό πλαίσιο που επιτρέπει σε έναν αστυνομικό να κρίνει κάποιον ως ύποπτο, ενώ έχει επιδείξει

“

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

«ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΟ» ΝΟΜΟΣΧΕ∆ΙΟ

Η κυβέρνηση απέρριψε τη διεύρυνση του συμφώνου συμβίωσης και ανέδειξε σε μείζον ζήτημα την ποινικοποίηση της άρνησης γενοκτονιών. Λες και στην Ελλάδα έχει εξαπλωθεί επικίνδυνα ένα κίνημα αρνητών της γενοκτονίας των Ποντίων. σκεία, ενώ ο βουλευτής ∆. Κουκούτσης αναφέρθηκε σε παιδοφιλία, διαστροφή και ανωμαλία των ομοφυλοφίλων.

Η ομοφοβία υπό προστασία

Η άποψη του ΣΥΡΙΖΑ, που εκφράστηκε με τις τοποθετήσεις πολλών βουλευτών του κατά τη διάρκεια της συζήτησης, συνοψίστηκε στην τοποθέτηση της εισηγήτριας Β. Κατριβάνου: «Αυτό που απασχόλησε περισσότερο την κυβέρνηση ήταν να κατευνάσει μια πλευρά της ∆εξιάς που ενοχλήθηκε με την εξαγγελία ενός αντιρατσιστικού νόμου, μάλλον γιατί θεωρεί το ρατσισμό και την ομοφοβία είδη υπό προστασία. Επιβεβαιώνοντας, λοιπόν, τη γραμμή Μπαλτάκου, η κυβέρνηση απέρριψε τη διεύρυνση του συμφώνου συμβίωσης και ανέδειξε σε μείζον ζήτημα την ποινικοποίηση της άρνησης γενοκτονιών. Λες και στην Ελλάδα έχει εξαπλωθεί επικίνδυνα ένα κίνημα αρνητών της γενοκτονίας των Ποντίων, που συναντιέται στη Βουλή με τον πρώην γενικό γραμματέα της κυβέρνησης, επιδιώκει μαζί του την ανατροπή του πολιτεύματος και στέλνει ανθρώπους στα νοσοκομεία!». Επιπλέον, η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρθηκε σε ρατσισμό εκ μέρους της πολιτείας με την επιχείρηση Ξένιος ∆ίας και την παράταση πέραν του 18μηνου της κράτησης των μεταναστών. Σε ό,τι αφορά το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών, η Β. Κατριβάνου δήλωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβέρνηση, θα το φέρει προς ψήφιση. Τέλος, ο κοινοβουλευτικός του εκπρόσωπος Θ. ∆ρίτσας κατήγγειλε την επίθεση αστυνομικών σε μετανάστες κρατούμενους, την ώρα της προσευχής τους, στο κέντρο κράτησης Αμυγδαλέζας. Αφροδίτη Μπαμπάση

νομιμοποιητικά έγγραφα» συνεχίζει ο Σέργιος. «Σε αυτή την περίπτωση το βασικό κριτήριό τους ήταν προφανώς το χρώμα. Υπάρχει η ανάγκη του καθεστώτος να δημιουργήσει ένα κλίμα φόβου, να αποθαρρύνει την ελεύθερη κυκλοφορία και την κοινωνική ενεργοποίηση οποιουδήποτε θεωρεί διαφορετικό και άρα ίσως ύποπτο. Οι συγκεκριμένες γυναίκες πληρούν όλα τα χαρακτηριστικά της διαφορετικότητας: Γυναίκες, μετανάστριες, γνώστες των δικαιωμάτων τους, συνδικαλίστριες, με πολύ συγκροτημένο πολιτικό λόγο για αυτά που υφίστανται στην καθημερινότητά τους, τα οποία αποτυπώνουν και θεατρικά». Αυτό που και ο ίδιος ο Σέργιος, όπως και η Λορέττα, επισήμαναν είναι τη σημασία του να καταγγέλλεις τα περιστατικά, να αντιδράς καθημερινά και να μην τρομοκρατείσαι, αλλά να γίνεται σαφές ότι η μη απόδοση δικαιοσύνης και η αυθαιρεσία της αστυνομίας συμπίπτει με μια πολιτική επιλογή που εφαρμόζεται. «Όταν γίνεται μια προσαγωγή μπροστά σε μάρτυρες, σε δικηγόρους, σε μέλη οργανώσεων και ενώσεων αλλάζει τη συμπεριφορά της αστυνομίας σε σχέση με μια προσαγωγή κάποιου μετανάστη ή μη σε μια σκοτεινή γωνία. Φεύγοντας από την Πέτρου Ράλλη συναντήσαμε κάποιον που ήταν η δεύτερη φορά μέσα στην ίδια μέρα που τον προσήγαγαν με τα χαρτιά του γιατί θεωρήθηκε ύποπτος. Για να φύγουμε όμως από τα στενά όρια της Λορέττα, της Άουα και της Μόνικα, το καίριο ερώτημα είναι ότι αν σε αυτές τις γυναίκες με αυτή τη δραστηριοποίηση, την αντίδραση, με μάρτυρες, με θεσμικούς εκπροσώπους συμπεριφέρθηκαν έτσι, τι γίνεται με τους “ανώνυμους”, τους χωρίς χαρτιά αυτής της χώρας;» Ξένια Πηρούνια

Το πραγματικό διακύβευμα ξεφεύγει

Της Ελένης Τάκου*

Το νομοσχέδιο που τιτλοφορείται «Τροποποίηση του ν. 927/1979 και προσαρμογή του στην απόφαση-πλαίσιο 2008/913/∆ΕΥ» και κυκλοφορεί στη δημόσια σφαίρα υπό τον (ομολογουμένως ατυχή) χαρακτηρισμό «αντιρατσιστικό νομοσχέδιο» έχει δυστυχώς τη συνήθη μιντιακή αντιμετώπιση: όλοι μιλάνε για αυτό, ελάχιστοι γνωρίζουν τι περιέχει και ακόμα λιγότεροι γνωρίζουν τι θα έπρεπε να περιέχει. πως έχει επισημανθεί, παρά τις τυχόν βελτιώσεις, το «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο ακολουθεί ένα μοντέλο που στηρίζεται κυρίως στην καταπολέμηση της διακίνησης «προσβλητικών ιδεών» και πολύ λιγότερο στην καθαυτό καταπολέμηση των ρατσιστικών πρακτικών1. Ως ∆ίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας2, έχουμε καταγράψει τα τρία τελευταία χρόνια πάνω από 400 περιστατικά εγκλημάτων μίσους και έχουμε καταδείξει το modus operandi των (μέχρι πρότινος «ανύπαρκτων» για την πολιτεία) οργανωμένων ομάδων ρατσιστικής βίας. Βάσει των στοιχείων που έχουμε συγκεντρώσει, μπορούμε σαφώς να υποστηρίξουμε ότι ένα νομοθέτημα που θα στόχευε στο πραγματικό διακύβευμα, στην καταπολέμηση δηλαδή της ρατσιστικής βίας, θα έπρεπε να περιέχει -τουλάχιστον- τα ακόλουθα: 1. Ορισμό της έννοιας: Ως πράξεις ρατσιστικής βίας (ή, ορθότερα, εγκλήματα μίσους) πρέπει να ορίζονται οι αξιόποινες πράξεις που τελούνται –εν μέρει ή εξολοκλήρου– λόγω φυλής, εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, χρώματος, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. 2. Καταγραφή-δίωξη: Η έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών ∆ικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατατάσσει τη χώρα μας στην κατώτατη ποιοτικά κατηγορία σε ό,τι αφορά τους κρατικούς μηχανισμούς καταγραφής και δημοσιοποίησης δεδομένων σχετικών με τα εγκλήματα μίσους3. Η κατάσταση σχετικά με την επίσημη καταγραφή και δίωξη έχει κάπως βελτιωθεί μετά τη λειτουργία των Γραφείων και Τμημάτων Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας της ΕΛΑΣ4, εντούτοις οι ανάγκες αναδιάρθρωσης είναι καίριες, με σημαντικότερα ζητήματα: 1. Τη ρητή συμπερίληψη του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στην αρμοδιότητά τους, 2. την υποχρεωτική διαδικασία εκπαίδευσης των υπηρετούντων και την επίσημη πρόβλεψη συνεργασίας με φορείς της κοινωνίας των πολιτών. 3. ∆ιερεύνηση του ρατσιστικού κινήτρου: Επί του παρόντος, το ρατσιστικό κίνητρο αποτελεί επιβαρυντική περίσταση στο στάδιο της επιμέτρησης της ποινής, δηλαδή μετά το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας και αφού έχει κριθεί η ενοχή του δράστη για την αξιόποινη πράξη. Ενδεικτικά, η διάταξη αυτή (άρθρο 79 παρ.3 του ΠΚ) έχει μέχρι σήμερα χρησιμοποιηθεί μία μόνο φορά. Στην πράξη, η διάταξη έχει ουσιαστικά ερμηνευτεί από τις διωκτικές αρχές ως δυνατότητα απoχής από τη διερεύνηση του τυχόν ρατσιστικού χαρακτήρα ενός εγκλήματος (με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δίκη για τη δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν5). Επείγει, λοιπόν, μία νομοθετική ρύθμιση που θα εξασφαλίζει τη διερεύνηση του ρατσιστικού κινήτρου ήδη από το στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης και ανεξάρτητα από την επιβαρυντική περίσταση κατά το στάδιο επιμέτρησης της ποινής. 4. Πρόσβαση των θυμάτων στο σύστημα δικαιοσύνης: Πολύς λόγος έγινε τους τελευταίους μήνες για την προστασία των θυμάτων και των ουσιωδών μαρτύρων, κυρίως ενόψει της αδυναμίας να ενταχθεί τελικά η σχετική ρύθμιση στον Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης λόγω των συνεχιζόμενων κυβερνητικών παλινωδιών με ενορχηστρωτή τον τότε γ.γ. της κυβέρνησης κ. Μπαλτάκο. Θα πρέπει κάποια στιγμή να γίνει αντιληπτό ότι η δίωξη των αξιόποινων πράξεων με ρατσιστικό κίνητρο και η προστασία της ακεραιότητας όλων των ατόμων

που διαβιούν στην επικράτεια δεν είναι ζήτημα ανθρωπισμού, είναι ζήτημα στοιχειώδους λειτουργίας ενός κράτους δικαίου. Η ρύθμιση αυτή, δηλαδή η αναστολή της απόφασης κράτησης και απέλασης μέχρι να εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση στην ποινική δίκη, ενσωματώθηκε εντέλει σε Κοινή Υπουργική Απόφαση τον Ιούνιο (ΚΥΑ 30651/2014). Ένα ελάχιστο δείγμα πολιτικής βούλησης θα επέβαλε τη θέσπιση της διάταξης σε νόμο, ώστε να αποκτήσει το νομικό κύρος που αρμόζει σε μια τέτοια ρύθμιση. 5. ∆ημόσιοι λειτουργοί: Ένας από τους σημαντικότερους λόγους μη προσφυγής των θυμάτων στη δικαιοσύνη παραμένει ο φόβος δευτερογενούς θυματοποίησης, καθώς φοβούνται ή έχουν ήδη υποστεί βία από ένστολους. Ταυτόχρονα, τα εγκλήματα μίσους που τελούνται από ένστολους συνεχίζουν να παρουσιάζουν αύξηση, καταδεικνύοντας πως η κουλτούρα βίας και η έλλειψη λογοδοσίας είναι πλέον φαινόμενα ενδημικά στα σώματα ασφαλείας. Τα ρατσιστικά περιστατικά που σημειώνονται από δημόσιους λειτουργούς οφείλουν να αντιμετωπιστούν νομικά με μεγαλύτερη αυστηρότητα, καθώς φέρουν ιδιαίτερη ηθική απαξία δεδομένου ότι προέρχονται από εκπροσώπους του κράτους. Να επισημανθεί, τέλος, ότι η χαμηλής έντασης ρατσιστική βία –που δεν καταγράφεται ούτε από το ∆ίκτυο– είναι μία καθημερινότητα στις ζωές μεταναστών, προσφύγων και ΛΟΑΤ ατόμων και αποτελεί το υπόστρωμα πάνω στο οποίο αναπτύσσονται και τα πιο ακραία φαινόμενα ρατσιστικής βίας. Η ρουτινοποίηση της ρατσιστικής βίας και η υποχώρηση της εύλογης αξίωσης των υποκειμένων για προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους σηματοδοτεί μία υποχώρηση της ίδιας της έννοιας του κράτους δικαίου, και αυτό θα έπρεπε να ανησυχήσει ιδιαίτερα την πολιτεία -αν είχε βέβαια τέτοιου είδους ευαισθησίες.

* Η Ελένη Τάκου είναι μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τα ∆ικαιώματα του Ανθρώπου και βοηθός συντονίστρια του ∆ικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας.

Σημειώσεις 1. Ανδρέας Τάκης, «∆ύο λάθη δεν κάνουν ένα σωστό», www.efsyn.gr/?p=226844 2. Βλ. σχετικά rvrn.org 3. fra.europa.eu/sites/default/files/fra-2012_hate-crime.pdf 4 Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποιήθηκαν στο ∆ίκτυο από την Ελληνική Αστυνομία, εντός του 2013, καταγράφηκαν πανελλαδικά από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας (Τμήματα και Γραφεία Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας) εκατόν εννιά (109) περιστατικά με πιθανολογούμενο ρατσιστικό κίνητρο, τα οποία και διερευνήθηκαν. Για το σύνολο των ως άνω περιστατικών σχηματίσθηκαν δικογραφίες οι οποίες υποβλήθηκαν στις κατά τόπο αρμόδιες Εισαγγελικές Αρχές. Εξ αυτών, σαράντα τρία (43) παραπέμφθηκαν. Βλ. την ετήσια έκθεση του ∆ικτύου rvrn.org/wpcontent/uploads/2014/04/Report2013final.pdf 5. Πιο αναλυτικά: tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/gia-tonsaxzat-loykman-tis-elenis-takoy

Ένα ακόμα αντίο

τις 28 Αυγούστου έφυγε η Λουκία Χουλιάρα, η καπετάνισσα του ∆ΣΕ , σύζυγος του Γιώργου(καπεταν Περικλή) Χουλιάρα από τους πρώτους συνεργάτες του πρωτοκαπετάνιου Άρη Βελουχιώτη. Υπήρξε από τις πρώτες γυναίκες που κατατάχθηκαν στο ∆ημοκρατικό Στρατό το 1946, όπου ανάμεσα σε διώξεις, βία και απειλές αποφάσισαν να ξαναπάρουν το όπλο για να συνεχίσουν τον αγώνα. Πολέμησε στο πλάι του καπεταν Περικλή στην ΙΙ Μεραρχία του ∆ΣΕ στη Ρούμελη και στο Γράμμο - Βίτσι έως το τέλος του εμφυλίου. Μαζί με τον Περικλή και τους αποκομμένους και καταδιωκόμενους αντάρτες, στο τέλος του 1949 ξεκινώντας η πορεία αυτή από τη Στερεά Ελλάδα, κατέληξε στα σύνορα της Αλβανίας και από εκεί στην Πολωνία. Μετά το 1950 έζησαν μαζί με την οικογένεια της ως πολιτικοί πρόσφυγες στην Πολωνία, υπομένοντας διωγμούς από την ηγεσία του Ν .Ζαχαριάδη ως φραξιονιστές , με αντικομματική συμπεριφορά. Το 1952 διαγράφτηκε από το κόμμα μαζί με τον σύζυγο της. Όμως μετά την αλλαγή της ηγεσίας του ΚΚΕ (1956 -1957) αποκαταστάθηκαν. Στο διάστημα αυτό της προσφυγιάς, οι δικαστές του Μεσολογγίου παραπέμπουν την Λουκία Αθανασίου Ρώρου στο κακουργιοδικείο για να δικαστεί για αντεθνικές πράξεις με ένα βαρύ και « πλούσιο» κατηγορητήριο. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1977 και έζησε για δύο χρόνια στην Αθήνα. Το 1979 επέστρεψε στη Λαμία όπου έζησε με τον Περικλή μέχρι τον θάνατό του το 2001. Οι σύντροφοι από τη Λαμία θέλουν να την θυμούνται για την προσφορά της στους αγώνες, χαρίζοντας τα καλύτερα της χρόνια για κοινωνική δικαιοσύνη και ειρήνη σε όλη τη πορεία στα 86 χρόνια της ζωής της. Τα θερμά μας συλλυπητήρια στα παιδιά της Σάκη και Μίμη και στα λατρευτά της εγγόνια Λουκία,Περικλή και Περικλή. Οι σύντροφοι από τη Λαμία Υ.Γ Στη μνήμη της μια μικρή προσφορά 100 ευρώ στην Εποχή.

•

ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Να ξυπνήσουμε τη γάτα μέσα μας

Αδιανόητα περιστατικά κακοποίησης ζώων βλέπουν το φως του… διαδικτύου

Τους τελευταίους μήνες τα περιστατικά κακοποίησης ζώων, είτε πρόκειται για ζώα συντροφιάς είτε για παραγωγικά είτε για άγρια πανίδα, τα οποία βλέπουν το φως της δημοσιότητας, έχουν αυξηθεί δραματικά. Το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και με τη βαναυσότητα που τα χαρακτηρίζει, έχει ενταθεί σε ιδιαίτερα ανησυχητικό βαθμό.

εβαίως, «επειδή κανείς επίσημος φορέας δεν ασχολείται με την καταγραφή των περιστατικών κακοποίησης ζώων, δεν έχουμε ακριβή εικόνα για την αύξηση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιστατικών» διαπιστώνει το μέλος της Ομάδας για τα ∆ικαιώματα των Ζώων του ΣΥΡΙΖΑ, Φαίη Λιάρα. Ωστόσο, μια διαδικτυακή βόλτα ή μια επίσκεψη στον κτηνίατρο της περιοχής σας θα σας δώσει την εικόνα ότι τα περιστατικά κακοποίησης και εγκατάλειψης ζώων έχουν πράγματι αυξηθεί, όπως και η επανεμφάνιση θανατηφόρων -για τα ζώα- ασθενειών, που είχαν σχεδόν εξαφανιστεί και οι οποίες αντιμετωπίζονται με εμβολιασμό. Υπάρχει και η άποψη που λέει ότι τα περιστατικά κακοποίησης ζώων δεν έχουν αυξηθεί ιδιαίτερα. Εκείνο που έχει αυξηθεί είναι η δημοσιότητα που λαμβάνουν -όχι φυσικά από τα κυρίαρχα ΜΜΕ- στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιδιαίτερα στο facebook. «Αυτή τη στιγμή, εκτιμάται ότι στο διαδίκτυο το φιλοζωικό κίνημα, διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, είναι το πιο δυναμικό και το πιο μεγάλο» λέει η Φ. Λιάρα. Μάλιστα, η κατακραυγή που γνώρισαν πρόσφατα περιστατικά θανάτωσης και κακοποίησης ζώων μοιάζει πρωτοφανής: Συγ-

Προσφορά

Στη μνήμη της Αννίτας Μιχαηλίδου η Ντίνα ∆αβάκη και ο ∆ημήτρης Μπούκας προσφέρουν στην Εποχή 50 ευρώ

Γάμος

Ο Πετμεζάς Λεόντιος του Κωνσταντίνου και της Σοφίας το γένος Θωμαΐδου που γεννήθηκε στην Καβάλα και κατοικεί στο Νέο Κόσμο και η Φωκά Μαρία-Ελένη του Νικολάου και της Θάλειας το γένος Μαγδαληνού που γεννήθηκε στην Αθήνα και κατοικεί στο Νέο Ψυχικό θα τελέσουν πολιτικό γάμο που θα γίνει στο νομό Αττικής.

“

Έχουμε από τις καλύτερες νομοθεσίες στην Ευρώπη όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των ζώων, αλλά αυτό δεν αντανακλάται στην καθημερινότητα, διότι η νομοθεσία δεν τηρείται και δεν ελέγχεται η τήρησή της. κεντρώσεις διαμαρτυρίας και νομική κινητοποίηση. Πράγματι, συνεχίζει η Φ. Λιάρα, «οι φιλόζωοι συναντήθηκαν στο διαδίκτυο, ενημερώθηκαν για τα δικαιώματα των ζώων, αλλά δεν έμειναν εκεί. Συμμετέχουν ενεργά στο φιλοζωικό κίνημα, διότι από τους ανθρώπους μπορεί να απογοητευτείς, από τα ζώα όχι».

Όταν ο νόμος δεν τηρείται

Εν τω μεταξύ, στην Ελλάδα του 2014, στο πειραματόζωο των μνημονίων, στη χώρα που έγινε παγκοσμίως γνωστή για τα σκυλιά που ζουν τη μικρή ζωή τους σε βαρέλια, που οι εικόνες κακοποίησης ζώων είναι απάνθρωπα σκληρές, «η νομοθεσία για τα δικαιώματα των ζώων είναι η μόνη που έχει πάει ένα βήμα μπροστά», παρατηρεί η Φ. Λιάρα, τη στιγμή που η νομοθεσία για σειρά δικαιωμάτων, όπως τα εργασιακά, που κατακτήθηκαν με αγώνες αιματηρούς, έχει πάει δεκαετίες πίσω. «Έχουμε από τις καλύτερες νομοθεσίες στην Ευρώπη όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των ζώων, αλλά αυτό δεν αντανακλάται στην καθημερινότητα, διότι η νομοθεσία δεν τηρείται και δεν ελέγχεται η τήρησή της, γεγονός για το οποίο ευθύνονται κυρίως η αστυνομία και οι δήμοι». Είναι, λοιπόν, μια καλή ευκαιρία, τώρα που ο αυτοδιοικητικός χάρτης άλλαξε, οι νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές να επιδείξουν υπευθυνότητα απέναντι στις υποχρεώσεις τους, και όσον αφορά τα δι-

καιώματα των ζώων. Σε σχετική ανακοίνωση της Ομάδας για τα ∆ικαιώματα των Ζώων του ΣΥΡΙΖΑ, ένα από τα άμεσα αιτήματα που προτάσσονται είναι «να αναλάβουν οι ∆ήμοι τις ευθύνες τους απέναντι στα αδέσποτα ζώα, όπως ορίζει η νομοθεσία που τους καθιστά υπεύθυνους για την περίθαλψη και την ευζωία τους, με πρόγραμμα καταγραφής, στείρωσης, περίθαλψης και υιοθεσίας των ζώων σε συνεργασία πάντα με τους φιλόζωους πολίτες αλλά και με ενημέρωση των δημοτών».

Κακοποίηση και ανυπακοή

Παραταύτα, υπάρχουν φωνές που τείνουν να υποτιμούν τη σημασία της κακοποίησης των ζώων, συγκρίνοντάς την με την κακοποίηση ανθρώπου από άνθρωπο. Μα πώς γίνεται να θεωρούμε ότι δεν πρόκειται για αλληλένδετα φαινόμενα, ο αγώνας ενάντια στα οποία χρειάζεται να είναι κοινός; Όπως μας λέει και η Φ. Λιάρα, «υπάρχουν αρκετές μελέτες, οι οποίες έχουν κυρίως εκπονηθεί στο εξωτερικό, που συνδέουν ευθέως την κακοποίηση των ζώων με εκείνη από άνθρωπο σε άνθρωπο». Σύμφωνα και με συμπεράσματα ημερίδας, που είχε διοργανωθεί το 2011 στη Γ.Α.∆.Α. με τίτλο «Κακοποίηση και θανάτωση ζώων συντροφιάς», «οι κοινωνιολόγοι, οι νομοθέτες και τα δικαστήρια διαθέτουν αρκετά στοιχεία, που συνδέουν τις πράξεις βίας προς τα ζώα με αντίστοιχες συμπεριφορές με ανθρώπινα θύματα». Μάλιστα, είχε διαπιστωθεί ότι «υπάρχει στενή σχέση μεταξύ των κακοποιήσεων ζώων και της οικογενειακής βίας ή άλλων εγκλημάτων». Παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον όπου κακοποιούνται ζώα φαίνεται να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εκδηλώσουν βίαιη συμπεριφορά. Σύμφωνα με έρευνα του 2005, με τίτλο «Κακοποίηση γατών: Αλλάζοντας τις προοπτικές» (www.adespoto.gr), οι γάτες είναι τα πιο συχνά θύματα κακοποίησης, πιο συχνά από τους σκύλους. Κι αυτό, σύμφωνα με την έρευνα, γιατί τα σκυλιά είναι πιο πειθήνια και πρόθυμα να υπακούσουν από τις γάτες. Κατέληγε, μάλιστα, η έρευνα ότι η κακοποίηση ζώων χρησιμοποιείται ως μέσο και πεδίο άσκησης ελέγχου των ανυπεράσπιστων και αδύναμων. Συνεπώς, ας είμαστε… γάτες και ας καταλάβουμε ότι ο αγώνας ενάντια στην κακοποίηση ζώων είναι αντίδραση ενάντια στην προσπάθεια επιβολής, εξουσίας και ελέγχου. Ζ.Γ.

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

“

Η πολιτική και η δημοσιογραφία θέλουν θέσφατα και βεβαιότητες, έστω κι εφήμερες. Η αρχαιολογία θέλει υπομονή, αναρώτηση και απαντήσεις που σπάνια είναι οριστικές.

Τι μπορούσε να σημαίνει η αιφνιδιαστική άφιξη του πρωθυπουργού σε μια εν εξελίξει ανασκαφή, αν όχι το «σύνθημα» ότι το σαξές στόρυ του καλοκαιριού περνάει από την Αμφίπολη;

Το μεγάλο καλοκαίρι της ελληνικής αρχαιολογίας Ο

ι μέρες που τα ΜΜΕ κάλυπταν σε ρυθμούς... Ωνασείου την ανασκαφή στην Αμφίπολη, με βρήκαν σε μια γεωαρχαιολογική έρευνα στην Κοιλάδα της Αργολίδας. Στη θαλάσσια περιοχή κοντά στο σπήλαιο Φράγχθι. Αναζητούσαμε ίχνη των παλαιοακτών και τις πεδιάδες όπου κυνηγούσαν τα θηράματά τους οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν ως κατάλυμα το σπήλαιο ήδη από το 35.000 π.Χ. Μετά από μια παρουσίαση των προκαταρκτικών αποτελεσμάτων της έρευνας στην τοπική κοινωνία, στάλθηκε στην υπηρεσία μου ένα ηλεκτρονικό μήνυμα, που εξέφραζε τη «λύπη» κατοίκου της περιοχής γιατί η επιστημονική ομάδα έδειξε «ενδιαφέρον για τα ευρήματα του 18.000 π.Χ. περισσότερο παρά για εκείνα του 4ου και 5ου αι. π.Χ. που είναι και επιφανειακά» και κατέληγε λέγοντας: «Άραγε τι αρχαιολόγους παράγουμε όταν εμπλέκονται σε οικονομικά και πολιτικά παιχνίδια;». Με τη σειρά μου θα ρωτήσω: άραγε τι «κοινό» παράγουμε για την αρχαιολογία, όταν την εμπλέκουμε σε πολιτικά και οικονομικά παιχνίδια;

Αρχαιολογία και δημοσιογραφία: μια ανάρμοστη σχέση;

Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις, λένε. Τι μπορούσε να σημαίνει η αιφνιδιαστική άφιξη του πρωθυπουργού σε μια εν εξελίξει ανασκαφή, αν όχι το «σύνθημα» ότι το σαξές στόρυ του καλοκαιριού περνάει από την Αμφίπολη; Το μήνυμα ελήφθη αμέσως: τα πρωτοσέλιδα και τα δελτία γέμισαν με εικόνες από τον τάφο, εικασίες για τον «σπουδαίο νεκρό», τη ζωή του Μεγάλου Αλέξανδρου, της Ρωξάνης και του Νέαρχου, νέα της ανασκαφής που εκφέρονταν με στόμφο από τους δημοσιογράφους, οι οποίοι περίμεναν με αγωνία το «δεκαπενθήμερο» μετά από το οποίο θα μάθαιναν το μυστικό του τάφου, σύμφωνα με την προφητεία του πρωθυπουργού. Η πολιτική εκμετάλλευση ήταν σαφής: Μια γενική γραμματέας που θέλει να σιγουρέψει τη θέση της σε περίοδο πολιτικής αστάθειας. Ένας νέος υπουργός, που το εύρημα τον «προίκισε» με απεριόριστο τηλεοπτικό χρόνο. Ένας πρωθυπουργός που στήριξε την πολιτική του καριέρα στο «μακεδονικό», και τώρα βρίσκεται μπροστά στην ανάγκη να πα-

ρουσιάσει ως «εθνική πολιτική» την υποταγή στις απαιτήσεις της τρόικας και των δανειστών, ψαρεύοντας ψήφους στο κοινό της ακροδεξιάς για να επιβιώσει εκλογικά. Για τον πρωθυπουργό, η ενορχηστρωμένη σύνδεση με το «ένδοξο παρελθόν» της Μακεδονίας του 4ου αι. π.Χ. θα ήταν το ιδανικό lead-in για την παρουσία στη ∆ΕΘ -πολύ καλύτερο από τη σύνδεση με το άδοξο παρόν της «διαπραγμάτευσης» στο Παρίσι. Ειδικά με την (κρυφή) υπόσχεση ότι ο «σπουδαίος νεκρός» θα φέρει τουρισμό και δουλειές στη Βόρεια Ελλάδα. Αυτό ήταν η αρχή. Από κει και πέρα, στην ποιότητα της πολιτικής ήρθε να προστεθεί και η ποιότητα της εγχώριας δημοσιογραφίας. ∆εκάδες δημοσιογράφοι έφτασαν στην Αμφίπολη αναζητώντας την αποκλειστικότητα. Κι όταν αυτή δεν υπήρξε, καθώς το ΥΠΠΟΑ αναγκάστηκε (και ορθά) να απαγορεύσει την πρόσβαση στην ανασκαφή, τότε επιδόθηκαν στην άγρα... αρχαιολόγων ή αρχαιολογούντων. Πανεπιστημιακοί και άλλοι επιστήμονες τσουβαλιάστηκαν στα ίδια ρεπορτάζ με τσαρλατάνους ή περαστικούς. Κι όταν όλοι αυτοί δεν επαρκούσαν ή δεν «συστρατεύονταν» με τη δημοσιογραφική πλοκή, τότε επιστρατεύτηκαν ακόμη και οι αρχαιοκάπηλοι, εν ενεργεία και συνταξιούχοι! Αντί να αποτελέσουν το υλικό εισαγγελικής έρευνας, οι διηγήσεις των τυμβωρύχων γέμισαν σελίδες συνεντεύξεων σε «έγκριτα» -κατά τα άλλα- μέσα. Άλλωστε, οι 15 μέρες του πρωθυπουργού είχαν παρέλθει άπρακτες και κάπως έπρεπε να γεμίσουν και τα φύλλα. Και βέβαια, η επικίνδυνη ζωή του αρχαιοκάπηλου θησαυροθήρα είναι σαφώς πιο «μυθιστορηματική», σε σχέση με τη ζωή του αρχαιολόγου μιας δημόσιας υπηρεσίας που παραπαίει μεταξύ υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης στη μνημονιακή Ελλάδα. Ακόμη χειρότερα, αν αυτός ο αρχαιολόγος θέλει να μείνει πιστός στην ερευνητική δεοντολογία και να μην υποταχθεί στο δημοσιογραφικό χρόνο. Οι περισσότεροι αρχαιολόγοι έχουμε τη φήμη ανθρώπων μη φιλικών στα μίντια, ίσως στριφνών, ακατάδεκτων, καμιά φορά δυσνόητων. ∆εν είναι μόνο γιατί η επιστήμη μας, όπως και να το κάνεις, απαιτεί σχολαστικότητα και ακρίβεια. Ούτε μόνο γιατί, τουλάχιστον όσοι είμαστε δημόσιοι υπάλληλοι, δεσμευόμαστε από αυστηρούς κανόνες. Όποιος ξεναγηθεί από αρχαιολόγο σε μια ανασκαφή,

σε ένα μουσείο, όποιος έχει παρακολουθήσει εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία ή διαλέξεις σε τοπικές κοινωνίες από τους ίδιους αρχαιολόγους, σχηματίζει μια γνώμη τελείως διαφορετική. Μιλά για ανθρώπους που αγαπούν τη δουλειά τους και μπορούν να σε κερδίσουν μιλώντας για αυτήν, για ανθρώπους με μοναδική ικανότητα να σε ταξιδέψουν στο χρόνο. Στριφνοί γινόμαστε από φόβο. Φόβο για (επικοινωνιακές) καταστάσεις που δεν μπορείς να διαχειριστείς. Φόβο μπροστά στις διαφορετικές «ποιότητες» του χρόνου. Ο χρόνος του πολιτικού περιορίζεται μεταξύ δύο εκλογικών αναμετρήσεων. Ο χρόνος της επιστήμης εκτείνεται ως εκεί που χρειάζεται για να παραχθεί η γνώση. Ο χρόνος της τηλεοπτικής εικόνας μετριέται σε δευτερόλεπτα. Ο χρόνος της αρχαιολογικής ανασκαφής (ανα)μετριέται με τους αιώνες ή χιλιετίες που έζησε θαμμένο το μνημείο. Η πολιτική και η δημοσιογραφία θέλουν θέσφατα και βεβαιότητες, έστω κι εφήμερες. Η αρχαιολογία θέλει υπομονή, αναρώτηση και απαντήσεις που σπάνια είναι οριστικές. Ο επικοινωνιακός ορυμαγδός γύρω από την Αμφίπολη, έφερε αντιμέτωπες αυτές τις διαφορετικές «ποιότητες» χρόνου. Και δυστυχώς, θα συνεχίσει να το κάνει. Η ίδια η δημοσιότητα, που τελικά κατέστη ανεξέλεγκτη, έχει δημιουργήσει τους δικούς της όρους: Αδημονία για την ταυτότητα του νεκρού, που κάνει το «κοινό» να πιέζει ώστε να ολοκληρωθεί όσο πιο σύντομα η ανασκαφή. Έμφαση αποκλειστικά στον τάφο και το πρόσωπο του νεκρού -με αποτέλεσμα το «εύρημα» τελικά να περιορίζεται στο μυαλό του «κοινού» μέσα σε μια λάρνακα, χωρίς ιστορικά ή άλλα συμφραζόμενα. Και βέβαια, μόλις ολοκληρωθεί η ανασκαφή, η αδημονία θα μετατραπεί σε πίεση για να γίνει ο χώρος επισκέψιμος, για να συρρεύσουν οι τουρίστες (με τα λεφτά τους...) ει δυνατόν πριν το επόμενο καλοκαίρι. Τι σημασία έχει που όλα αυτά είναι επιστημονικά αδύνατο να συμβούν; Μα, ουσιαστικά, αυτά υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός με την επίσκεψή του...

Μνημεία (και αρχαιολογία) δύο ταχυτήτων

Σε μια χώρα που όλες οι φαστ-τρακ

επενδύσεις προσκρούουν πάνω σε αρχαιότητες, η φροντίδα με την οποία περιβάλλει η κυβέρνηση τον τάφο της Αμφίπολης έχει κι άλλο ένα σκοπό: να καλύψει την αδιαφορία έως και εχθρότητά της για όλα τα υπόλοιπα μνημεία. Η δημοσιότητα που απολαμβάνει η ανασκαφή της Αμφίπολης δεν έχει προηγούμενο. Εξ αντανακλάσεως δημιουργεί έναν απλό συνειρμό: πως όταν κάτι είναι πραγματικά σημαντικό, η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ το «υιοθετούν». Κατά συνέπεια, όλα τα υπόλοιπα μνημεία που σήμερα αφήνονται στην τύχη τους ή ανασκάπτονται για να ισοπεδωθούν στο βωμό των μεγάλων έργων και των φασττρακ επενδύσεων, μάλλον δεν θα είναι και τόσο «σημαντικά». Μετά από όλο αυτό το θέατρο του παραλόγου, είναι δύσκολο να εξηγήσεις στο «κοινό» ότι αν ο τύμβος Καστά είχε την ατυχία να βρεθεί στο δρόμο ενός «αναπτυξιακού έργου», ίσως να μην είχε μαθευτεί ποτέ η ύπαρξή του εκτός της επιστημονικής κοινότητας. Ότι με ευκολία θα μπορούσε να είχε αποφασιστεί η μεταφορά του, όπως προσπάθησαν να κάνουν με το ιστορικό σταυροδρόμι της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, ή η διατήρησή του στα θεμέλια ενός μεγάλου ξενοδοχείου, όπως συμβαίνει με πάρα πολλά και σημαντικά μνημεία σε όλη την επικράτεια, ή απλώς η καταστροφή του για να μην παρεμποδιστεί την «ανάπτυξη». ∆εν είναι απλώς υποκρισία, ένα υπουργείο που εδώ και τέσσερα χρόνια δεν δίνει δεκάρα για ανασκαφές, απολύει προσωπικό και συρρικνώνει υπηρεσίες, να παρουσιάζεται ως θεματοφύλακας του ευρήματος. Είναι υστεροβουλία, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί η Αμφίπολη ως το «αντίβαρο» για άλλα, σημαντικότερα ή λιγότερο σημαντικά, μνημεία που θα χαθούν. Κι αν το μέσο είναι το μήνυμα, τότε το μήνυμα που μας στέλνουν αυτές τις μέρες είναι απλό. Στο εξής, η «αξία» των μνημείων θα καθορίζεται με τους νόμους που καθορίζουν την αξία όλων των προϊόντων: τη μιντιακή προβολή –αυτήν που θα επιλέγουν η πολιτική ηγεσία και τα ΜΜΕ για τους δικούς τους λόγους. Τα υπόλοιπα είναι περιττά… ∆έσποινα Κουτσούμπα, αρχαιολόγος

ΘΕΜΑΤΑ

Ένας ελπιδοφόρος συνεταιρισμός

“

επαγγελματική αποκατάσταση αποτελεί σημαντικό κομμάτι της επανένταξης στην κοινωνία, όλων όσοι συμμετέχουν σε προγράμματα απεξάρτησης από τις ναρκωτικές ουσίες. Με στόχο να επιτύχουν την επαγγελματική τους αποκατάσταση και να πραγματοποιήσουν ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή τους πέντε συμμετέχοντες στο πρόγραμμα επανένταξης του ΚΕΘΕΑ, ίδρυσαν την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ) καθαρισμού, «Σάρωθρον». Συνολικά οχτώ άτομα στηρίζουν προς το παρόν αυτό το εγχείρημα. Στόχος όμως των μελών της είναι με το πέρασμα του χρόνου να διευρυνθεί ο αριθμός των εργαζομένων και ο κύκλος των δραστηριοτήτων της. Ο Γιάννης Κωστούδης, μέλος της «Σάρωθρον» εξηγεί στην «Εποχή» ποιοι είναι οι στόχοι και ο τρόπος λειτουργίας της εταιρείας. «Οι ίδιοι οι εταίροι είναι και οι εργαζόμενοι της εταιρείας. ∆εν υπάρχει αφεντικό, είμαστε όλοι ίσοι. Γίνεται συμβούλιο μια φορά το μήνα, αν χρειαστεί συγκαλούμε κάποιο έκτακτο. Το ξεκίνημα είναι σίγουρα δύσκολο. Στόχος όμως είναι μόλις αυξηθούν οι δουλειές να έχουμε όλοι ως εργαζόμενοι ένα μηνιαίο εισόδημα. Αφού ανοίξουν οι δουλειές θα πρέπει να κάνουμε κάθε χρόνο ως κοινωνική συνεταιριστική μια πρόσληψη. Μετά από τις χρόνιες δύσκολες καταστάσεις τις οποίες βιώσαμε λόγω της εξάρτησης προσπαθούμε να φτιάξουμε πάλι τη ζωή μας. Θέλουμε να κάνουμε ότι καλύτερο για την κοινωνία και για εμάς.» Τα σεμινάρια επιχειρηματικότητας του ΚΕΘΕΑ στο πλαίσιο της ΑΣ (Αναπτυξιακής Σύμπραξης) «Επιχειρείν» για την ένταξη απεξαρτημένων ατόμων στην αγορά εργασίας έδωσε στα μέλη της «Σάρωθρον», το έναυσμα για τη δημιουργία της. Η «Σάρωθρον» αποτελεί την πρώτη Κοιν.Σ.ΕΠ της ΑΣ Επιχειρείν, της σύμπραξης η οποία πραγματοποιείται με την υποστήριξη του ΚΕΘΕΑ, του ΟΚΑΝΑ, του 18 Άνω και άλλων φορέων. «Με τα σεμινάρια του ΚΕΘΕΑ ξεκίνησε η διαδικασία να ανοίξουμε μια επιχείρηση, ώστε το μυαλό μας να στραφεί σε άλλα πράγματα.» επισημαίνει ο Γ. Κωστούδης. Ο ίδιος εξηγεί γιατί αποφάσισαν την ίδρυση μιας εταιρείας καθαρισμού. «Ο καθαρισμός είναι ένα αντικείμενο το οποίο γνωρίζουμε παρά πολύ καλά. Είχαμε καθημερινή ενασχόληση με αυτό κατά τη διάρκεια του προγράμματος επανένταξης. Το κάναμε για εργασιοθεραπεία, αλλά και για να κρατάμε το χώρο μας καθαρό.» Η «Σάρωθρον» αναλαμβάνει τον καθαρισμό σπιτιών, πολυκατοικιών, επαγγελματικών χώρων, τζαμιών και άλλες δραστηριότητες, όπως οι επισκευές υδραυλικών και ο ελαιοχρωματισμός. Ωστόσο μακροπρόθεσμος στόχος της είναι η επέκταση των κλάδων ενασχόλησης της. Το εγχείρημα είναι ακόμα στην αρχή και, όπως τονίζει ο Γ. Κωστούδης, οι δυσκολίες είναι πολλές: «∆εν έχουμε ακόμη τον αριθμό των δουλειών που θα επιθυμούσαμε. Με τις επαφές όμως τις οποίες γίνονται προχωράμε καλά. Πιστεύουμε ότι μέχρι τον Νοέμβριο θα έχουμε πάει αρκετά καλά εργασιακά.» Για το ιδρυτικό μέλος της «Σάρωθρον» εκείνο που μετράει περισσότερο είναι προσπάθεια των μελών της εταιρείας, για ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή τους. «Το μήνυμα μας είναι ότι ένας δεν μπορεί, ενώ όλοι μαζί μπορούμε.» καταλήγει. Περισσότερες πληροφορίες στο 6987100944 ή στο sarothronkoinsep@gmail.com

Αλέξανδρος Μαυρογένης

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Το Ice Buckett Chalenge είναι ουσιαστικά η φιλανθρωπία ως ματαιοδοξία και πόζα. Ένας τρόπος για να διαφημίσεις το πόσο ευαίσθητος είσαι επιδεικνύοντας ταυτόχρονα το στήθος και τους κοιλιακούς σου.

Αυτή η βλακεία, το ice bucket challenge Του Θωμά Τσαλαπάτη

άθε τόσο ξεπηδούν φαινόμενα με την επιμονή της εμμονής, την επαναληπτικότητα του λόξιγκα, το βάρος του τίποτα. Τάσεις που γίνονται μόδες και αργότερα υστερίες. Ανόητα τραγούδια, γελοίοι χοροί, μαζικές πράξεις βιντεοσκοπημένες από κινητά, μοιρασμένες στις οθόνες. Πράξεις βλακώδεις, που αναπαράγονται αυτάρεσκα σαν ένα τίποτα που ξορκίζει όλα τα άλλα, τα πραγματικά τίποτα. Το τίποτα δεν είναι απλά αποδεκτό, μπορεί ταυτόχρονα να είναι φιλάνθρωπο, επικερδές, να είναι μόδα και τελικά ένα τίποτα τόσο σημαντικό ώστε να εξορίζει τα οποιαδήποτε κάτι. Το Gangnam Style, το ‘‘πουλάκι τσίου’’, ο Gummy bear, το Harlem Shake και τόσες άλλες αφόρητες χαριτωμενιές. Στη γυμνότητά τους τα γεγονότα αυτά περιγράφουν μια όψη του κυρίαρχου μαζικού πολιτισμού: ένα φαινόμενο μπορεί να μην έχει το οποιοδήποτε περιεχόμενο, την οποιαδήποτε αισθητική αξία, τον οποιοδήποτε λόγο ύπαρξης. Η μαζική του αποδοχή, όμως, είναι αρκετή ώστε να γεννήσει μίμηση, η επανάληψη τροφοδοτείται από την επανάληψη, μεγεθύνοντας τον άδειο εαυτό της τρεφόμενη από τη σάρκα της. Η τελευταία από αυτούς τους ανέμπνευστους χαβαλέδες με τον τρόπο της υστερίας είναι το ice bucket challenge.

Το γαϊτανάκι της αυτοταπείνωσης

Το Ice Bucket Challenge, γνωστό και ως ALS Ice Bucket Challenge, είναι μια δραστηριότητα που περιλαμβάνει την αναποδογύριση ενός κουβά με παγωμένο νερό στο κεφάλι κάποιου για την προώθηση της ευαισθητοποίησης της νόσου αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS) και να ενθαρρύνουν τις δωρεές για την

έρευνα. Απαραίτητη φυσικά είναι η βιντεοσκόπηση του γεγονότος και η επίδειξή του στο διαδίκτυο. Το φαινόμενο ξεκίνησε στα μέσα του 2014 και άρχισε να παίρνει μαζικές διαστάσεις λόγω των μέσων ενημέρωσης και των μέσων δικτύωσης. Η ημερομηνία γέννησης του ice bucket challenge με την μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα(είτε το θέλουμε είτε όχι), υπήρξε η 15η Ιουλίου του 2014, όταν ο παρουσιαστής του The Today Show του NBC, Matt Lauer αυτομπουγελώθηκε μπροστά στο κοινό. Την ίδια ημέρα, άνθρωποι άρχισαν να αυτομπουγελώνονται δημοσίως για καλό σκοπό, προκαλώντας ταυτόχρονα συναδέλφους, φίλους και εχθρούς σε αυτό το κουραστικό πανηγύρι. Αθλητές, παρουσιαστές, ηθοποιοί, πολιτικοί και επιχειρηματίες, τσαλάκωσαν την εικόνα τους ώστε να αποδείξουν πως είναι κοινοί θνητοί, γενναίοι ώστε να απαντήσουν στην πρόκληση, ευαίσθητοι ώστε να δώσουν νόημα στο μπουγέλωμά τους. Ο LeBron James, o Justin Bieber, o Matt Damon, o Mark Zuckerberg, o Bill Gates, ο Τρύφωνας Σαμαράς είναι μόνο μερικοί από τους χιλιάδες που συμμετείχαν σε αυτό το γαϊτανάκι της αυτάρεσκης αυτοταπείνωσης. Πρόσφατα η γερμανίδα πολιτικός και υποψήφια των Πρασίνων για την προεδρία της Ευρώπης, Σκα Κέλερ, συμμετείχε στο Ice Bucket Challenge, προκαλώντας τους Αλέξη Τσίπρας, Μάρτιν Σουλτς και Ούρσουλα Νονεμάχερ. Ας ελπίσουμε πως ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα δεχτεί την πρόκληση, ή έστω πως αν το πράξει δεν θα συγκρίνει το Ice Buckett Challenge, με τον αγώνα των Ζαπατίστας.

Η φιλανθρωπία ως πόζα

∆εν είμαι σίγουρος γιατί με εκνευρίζει τόσο πολύ το Ice Bucket Challenge. Ίσως λόγω της εκνευριστικής εξωστρέφειάς του, ίσως λόγω της αλ-

λεργίας προς οποιαδήποτε άκριτη μαζική υστερία, ίσως λόγω της απόστασης ανάμεσα στην χαρά της πράξης και της αρρώστιας για την οποία υποτίθεται ότι έχει στηθεί όλη αυτή η βλακεία. Ή ίσως γιατί είμαι βέβαιος πως το αντίστροφο της σοβαροφάνειας δεν είναι η καραγκιοζιά. Μερικές πράξεις είναι καλύτερο να μένουν χωρίς νόημα όπως το μπουγέλο του σχολείου. Η ομορφιά του κάθε παιχνιδιού είναι πως το νόημά του είναι ακριβώς το ίδιο το παιχνίδι. Το να προσδίδεις νόημα σε μια πράξη μέσω της φιλανθρωπίας δεν φέρνει ως αποτέλεσμα μόνο την καταστροφή της άνευ νοήματος ανέμελης διαδικασίας. ∆εν είναι απλά ψυχαναγκασμός, είναι υποκρισία. Το Ice Buckett Chalenge είναι ουσιαστικά η φιλανθρωπία ως ματαιοδοξία και πόζα. Ένας τρόπος για να διαφημίσεις το πόσο ευαίσθητος είσαι επιδεικνύοντας ταυτόχρονα το στήθος και τους κοιλιακούς σου. Το μόνο που είχε κάποιο νόημα μέσα σε αυτή τη μόδα του καλοκαιριού, ήταν μια παραλλαγή του Ice Buckett Challenge από την Παλαιστίνη. Θέλοντας να περιγράψουν την αντίθεση της δικής τους κατάστασης με τον ανέμελο και μπουγελωμένο δυτικό κόσμο, μια ομάδα παλαιστινίων τράβηξε ένα σύντομο βιντεάκι μέσα στα ερείπια. Θέλοντας να τονίσουν το γεγονός πως στις περισσότερες περιοχές της Παλαιστίνης μετά τους βομβαρδισμούς δεν υπάρχει νερό ή ρεύμα, ο κουβάς με τον οποίο περιλούζονταν οι συμμετέχοντες ήταν γεμάτος με χώμα. Και στην συνέχεια, με πέτρες και κομμάτια από ερείπια. Και τέλος με κόκκινη -σαν το αίμα- μπογιά. Αυτή είναι και η εικόνα του φετινού καλοκαιριού: δυο νεαροί Παλαιστίνιοι να στέκονται λουσμένοι στο αίμα και γύρω τους ο άλλος, ο πέρα κόσμος να μπουγελώνεται αυτάρεσκα για καλό σκοπό. tsalapatis.blogspot.gr

ΘΕΑΤΡΟ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Αφρικανές ηθοποιοί, θύματα ρατσιστικής βίας

ργισμένο δελτίο Τύπου εξέδωσε, στις 3.9, η ΕΕΚΕ Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ διαμαρτυρόμενη για τη βίαιη συμπεριφορά αστυνομικών οργάνων ενάντια σε τρεις Αφρικανές, μέλη της «Ακτιβιστικής Ομάδας Θεάτρου του Καταπιεσμένου» και της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών που επέστρεφαν από θεατρική πρόβα. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο δελτίο Τύπου: «Τη στιγμή που συζητείται στη Βουλή το φερόμενο ως αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, στην κοινωνία πληθαίνουν τα κρούσματα ρατσιστικής βίας που ασκείται από το ίδιο το κράτος ενάντια στους αλλοδαπούς συμπολίτες μας, είτε αυτοί φέρουν νόμιμα χαρτιά είτε όχι. Τελευταίο περιστατικό είναι αυτό που συνέβη το βράδυ της ∆ευτέρας στον Κεραμεικό. Τρεις Αφρικανές γυναίκες, μέλη της «Ακτιβιστικής Ομάδας Θεάτρου του Καταπιεσμένου» και της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών, οι οποίες είχαν μόλις ολοκληρώσει την πρόβα τους για την παράσταση «Όχι στον ρατσισμό από την κούνια», προπηλακίστηκαν αναίτια και με χείριστο τρόπο από όργανα της τάξης και, παρότι επέδειξαν τα απαραίτητα νόμιμα έγγραφά τους, προσήχθησαν στη ∆ιεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής όπου κρατήθηκαν για δύο ώρες σε δωμάτιο κράτησης με άλλους 35 άντρες, στερούμενες δικηγορικής εκπροσώπησης και δεχόμενες πρωτοφανή λεκτική βία. Το κριτήριο της προσαγωγής τους ήταν καθαρά ρατσιστικό από τη στιγμή που οι αστυνομικοί δεν προσήγαγαν άλλους συναδέλφους των τριών γυναικών με την αιτιολογία ότι «μόνο οι ξένοι είναι ύποπτοι», τη στιγμή που υπήρχαν και άλλοι ξένοι από άλλες χώρες αλλά λευκού χρώματος. Είναι φανερό ότι οι προσαγωγές έγιναν με μόνο κριτήριο το χρώμα του δέρματος. Η ΕΕΚΕ Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ καταδικάζει απερίφραστα τέτοιες ενέργειες θεσμικής ρατσιστικής βίας, η οποία με το παρόν νομοσχέδιο δεν απειλείται με κυρώσεις, και είναι αποφασισμένη να υπερασπίσει με κάθε νόμιμη ενέργεια τους αλλοδαπούς που προσπαθούν μέσω της τέχνης και της παιδείας να καταπολεμήσουν και να στηλιτεύσουν κάθε μορφή ρατσισμού στη χώρα μας».

Πολιτιστικό μποϊκοτάζ Το Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης, στο πλαίσιο του τετραετούς προγράμματος «Αρχαίο ∆ράμα: Επιρροές και Σύγχρονες Προσεγγίσεις» (του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος «Αττική» του ΕΣΠΑ 2007-2013 που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού) συνεργάζεται με το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ και στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας θα παρουσιαστεί η παράσταση «Lysistrata-X» (11-13 Σεπτεμβρίου). Πρόκειται για ένα χορόδραμα με τη χρήση πολυμέσων και βίντεο περφόρμανς εμπνευσμένο από την «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη σε σύλληψη, σκηνοθεσία και χορογραφία της Emanuella Amichai. Η παράσταση τελεί υπό την αιγίδα της Πρεσβείας του Ισραήλ. Παράλληλα -όπως είθισται στο συγκεκριμένο

πρόγραμμα- θα διοργανωθούν σεμινάρια και εργαστήρια για το θέατρο από τις 3 έως τις 10 Σεπτεμβρίου. Μολονότι είναι κατανοητό ότι ο σχεδιασμός έχει γίνει από καιρό, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης δεν μπορεί να μην αντιμετωπίσει σοβαρά το πρόβλημα που δημιουργείται. Η Παλαιστίνη θρηνεί πάνω από 2.500 χιλιάδες νεκρούς και πολύ μεγάλο αριθμό τραυματιών, ανάμεσά τους πολλά, πάρα πολλά παιδιά. Οι Παλαιστίνιοι ζητούν γη για να ζήσουν ελεύθεροι και βρίσκουν βία και πόλεμο. Το Ισραήλ έχει αποφασίσει τον με κάθε τρόπο αφανισμό τους. Η τέχνη μόνο άμοιρη των συνθηκών και των πολιτικών συγκυριών δεν μπορεί να είναι. Ακόμα κι αν δεν συνδέεται άμεσα με την πολιτική, έχει πολιτική στάση και εκπέμπει πολιτικό ήθος. Ένα διεθνές ακαδημαϊκό και πολιτιστικό μποϊκοτάζ έχει ξεκινήσει που στηρίζεται από πλήθος

καλλιτεχνών και επιστημόνων ανά τον κόσμο. Ανάμεσα στους υποστηρικτές του μποϊκοτάζ συγκαταλέγονται και ισραηλινοί πολίτες ακόμα και επιζώντες ή απόγονοί τους του Ολοκαυτώματος. Είναι μια έμπρακτη εκδήλωση όχι μόνο συμπαράστασης στον παλαιστινιακό λαό αλλά και στήριξης του δίκαιου και της ανθρωπιάς, ως οφείλουν οι άνθρωποι της τέχνης και της διανόησης. Αξίζει να αναφερθεί ότι το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ έχει κατηγορηθεί ότι έχτισε μέρος των εγκαταστάσεών του πάνω σε παλαιστινιακή γη, ενώ έχει εμπλακεί σε καμπάνιες στήριξης των πολεμικών ενεργειών του Ισραήλ εναντίον των Παλαιστινίων. Την Τετάρτη, 3.9, είχε προγραμματιστεί συγκέντρωση διαμαρτυρίας κοντά στο Ίδρυμα από διάφορες ελληνικές και παλαιστινιακές συλλογικότητες και οργανώσεις. •

«Golfω! Director’s cut»

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

Σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα επαναλαμβάνεται η παράσταση «Goλfω! director’s cut» στην τελική πια εκδοχή της, που «έρχεται να επισφραγίσει με τα πιο μαύρα χρώματα αυτό που ξεκίνησε πριν χρόνια ως μια ματιά πάνω στην ελληνικότητα και το φολκλόρ της στρούγκας», όπως λένε οι συντελεστές της. Η επεξεργασία του κειμένου είναι του Σίμου Κακάλα και της Ξένιας Αηδονοπούλου, τα κοστούμια επιμελήθηκε η Μάρθα Φωκά και τη μουσική ο Γιώργος Μαυρίδης. Παίζουν οι: Σίμος Κακάλας, ∆ήμητρα Κούζα, Έλενα Μαυρίδου, Μιχάλης Βαλάσογλου. Παραστάσεις: Τετάρτη έως Σάββατο, στις 9μ.μ. και Κυριακή στις 8μ.μ. (έως τις 28 Σεπτεμβρίου), στο Θέατρο Αυλαία (Κτίριο ΧΑΝΘ, πλευρά Τσιμισκή, τηλ: 2310237700) στη Θεσσαλονίκη.

Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου ξανά ∆ύσκολα έβρισκε κανείς θέση για πολλές παραστάσεις του φετινού Φεστιβάλ. Τα εισιτήρια είχαν προπωληθεί από νωρίς και ήμασταν πολλοί αυτοί που… πικραθήκαμε επειδή χάσαμε πολυαναμενόμενες δουλειές, Ελλήνων κυρίως καλλιτεχνών. Ορθώς αποφάσισε, λοιπόν, το Φεστιβάλ να επαναλάβει κάποιες από αυτές τον Σεπτέμβριο. Άλλωστε -και κυρίως για όσες δουλειές δεν πρόκειται να επαναληφθούν το χειμώνα στις θεατρικές μας σκηνέςδεν είναι σοφό ούτε δίκαιο μια δουλειά που κόστισε σε κόπο και χρήμα να παίζεται δύο έστω τρεις φορές και μετά να εξαφανίζεται. Έτσι στις 12, 13 και 14 Σεπτεμβρίου στην Πειραιώς 260-Χώρος ∆ επαναλαμβάνεται η κατά ∆ημήτρη Καραντζά εκδοχή της ευριπίδειας «Ελένης», στις 15, 16 και 17 ο «Ματωμένος Γάμος» του Λόρκα σε σκηνοθεσία Λένας Κιτσοπούλου (στο Χώρο Η). Στις 18, 19 και 20 θα ξαναδούμε τον «Προμηθέα ∆εσμώτη» σε σκηνοθεσία του Έκτορα Λυγίζου και στις 21- 23 θα παρακολουθήσουμε την ερμηνευτική προσέγγιση του ∆ημήτρη Μαυρίκιου στην «Πάπισσα Ιωάννα» του Ροΐδη. •

26 ΜΟΥΣ

Σ ΠΡΟΤΑ ΚΕ

δρενιώτη ιάνα Μαλαν Επιµέλεια: Λam@otenet.gr lian

Σπάρτακος και Ζιζέλ σε παγκόσμια πρεμιέρα

ετά από τρία χρόνια επισκέψεων στην Αθήνα και αφού έχει γνωρίσει την αποθέωση από 60.000 θεατές, ο σπουδαιότερος εν ζωή ρώσος χορογράφος και για 30 χρόνια καλλιτεχνικός διευθυντής των Μπολσόι ,έρχεται και πάλι στην Ελλάδα, αυτή τη φορά με όλους τους συντελεστές του Γκριγκορόβιτς Μπαλέ (150 συντελεστές) αλλά και με φιλοξενούμενους διάσημους σολίστ από τα Μπολσόι, για να παρουσιάσει σε παγκόσμια πρεμιέρα, τις παραγωγές «Σπάρτακος» και «Ζιζέλ», με σκηνικά και κοστούμια ειδικά σχεδιασμένα για το Ηρώδειο. Ο «Σπάρτακος» του Αράμ Χατσατουριάν είναι ένα μοναδικό έργο για μπαλέτο βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα από την αρχαία ιστορία.

Ο αρμενικής καταγωγής ρώσος συνθέτης συνέθεσε μία εξαίσια και επική μουσική. Ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς δημιούργησε τη δική του εκπληκτική και δυναμική χορογραφία του Σπάρτακου με ομολογουμένως μεγάλες τεχνικές δυσκολίες για τους χορευτές, χορογραφία που έμελλε να μείνει ιστορική. Οι λάτρεις του μπαλέτου θεωρούν τον Σπάρτακο υπέροχο συνδυασμό μουσικής και χορογραφίας και ένα από τα κορυφαία έργα του κλασικού ρεπερτορίου. Πρωταγωνιστούν: Σπάρτακος: Ντένις Ρόντκιν, Κράσσος: Αλεξάντερ Βολτσκόβ, Αίγινα: Εκατερίνα Σιπούλινα, Φρυγία: Μαρία Βινογκράντοβα. Τη ∆ευτέρα 8 Σεπτεμβρίου, στις 9μ.μ., στο Ηρώδειο. Το μπαλέτο «Ζιζέλ», σε μουσική Αντόλφ Αντάμ, είναι ένα από τα πλέον δημοφιλή έργα με συναισθηματικές διακυμάνσεις, ιδανικά χορογραφικά ανοίγματα και με υψηλές απαιτήσεις τεχνικής από τους χορευτές. Αναμφίβολα πρόκειται για το αγαπημένο έργο κάθε χορεύτριας, που αποθεώνει την άδολη αγάπη και θρηνεί τις απελπισμένες από τον έρωτα καρδιές, ανεβαίνει βασισμένο σε χορογραφία του Γιούρι Γκριγκορόβιτς και σκηνικά και κοστούμια του Σιμόν Βιρσαλάτζε. Από τα πιο ολοκληρωμένα και σύνθετα έργα αποτελεί την επιτομή, τόσο τεχνικά όσο και θεματικά, του ρομαντισμού. Πρωτοπαρουσιάστηκε στη Γαλλία βασισμένο σε κείμενο του ποιητή Θεόφιλου Γκοτιέ σε συνεργασία με τον δραματουργό Βερνέιγ ντε Σεν Ζορζ, πάνω σε ιδέα του Χάινε, αλλά είδε την πλήρη του άνθιση στη Ρωσία με τον Μαριούς Πετιπά. Σκηνικά – Κοστούμια: Σιμόν Βιρσαλάτζε . Πρωταγωνιστούν: Ζιζέλ: Άννα Νικούλινα, Άλμπρεχτ: Ρουσλάν Σκβορτσόβ. Την Τρίτη 9 και την Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου, στις 9μ.μ., στο Ηρώδειο. Τιμές εισιτηρίων και για τις δύο παραστάσεις: Άνω διάζωμα 30, φοιτητικό 25 ευρώ. Κάτω διάζωμα 40, 60, 80 και διακεκριμένη ζώνη 100 ευρώ.

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Λουθ Καζάλ, η μούσα του Αλμοδοβάρ

ΙΣ ΣΕ

MOYΣΙΚΗ

 Φ. Πλιάτσικας, «The other side of Greece»

Ο Φίλιππος Πλιάτσικας και η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Πράγας, παρουσιάζουν τη μουσική παράσταση «The other side of Greece» («Η άλλη όψη της Ελλάδας»), μαζί τους ο Μπάμπης Στόκας, η Liset Alea των Nouvelle Vague και ο ηθοποιός Αιμίλιος Χειλάκης. Ύστερα από μια πολύχρονη πορεία και μεγάλες επιτυχίες που αντέχουν στον χρόνο, ήρθε η στιγμή για τον Φίλιππο Πλιάτσικα και τον Μπάμπη Στόκα να ενώσουν τον δικό τους αγαπημένο ροκ ήχο με την αξεπέραστη δύναμη μιας κλασικής ορχήστρας, επιλέγοντας για αυτό το εγχείρημα μια από τις καλύτερες και πιο γνωστές ορχήστρες του κόσμου. «Παλιές αγάπες» από την συλλογή των Πυξ Λαξ, αλλά και τραγούδια από την προσωπική τους δισκογραφία, σε νέες ενορχηστρώσεις παιγμένες από την 60μελή Φιλαρμονική Ορχήστρα της Πράγας, υπό τη διεύθυνση του Friedemann Riehle. Νέος ήχος, φως και χρώμα, θα δέσουν αρμονικά με την απαγγελία στίχων των μεγάλων μας ποιητών Σεφέρη, Ελύτη, Καβάφη, από τον Αιμίλιο Χειλάκη και τη Νάντια Σπηλιωτοπούλου. Η παράσταση, από τον Οκτώβριο του 2013, παρουσιάζεται από τον Φίλιππο Πλιάτσικα και τους καλεσμένους του σε μεγάλες πόλεις του εξωτερικού γνωρίζοντας παντού μεγάλη επιτυχία, δείχνοντας έτσι και το άλλο πρόσωπο της Ελλάδας: αυτό της τέχνης και του πολιτισμού. Η σύμπραξη με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Πράγας θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά στην Αθήνα και στη συνέχεια θα παρουσιαστεί στην Τσεχία, στην Όπερα της Πράγας. Μέρος των εσόδων θα δοθεί στην «Κιβωτό του Kόσμου». Το Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου, στις 9μ.μ., στο Ηρώδειο. Τιμές εισιτηρίων: Άνω διάζωμα: 25 ευρώ, εκπτωτικά: 15 (φοιτητικά- ανέργωνΑΜΕΑ σε περιορισμένο αριθμό), διακεκριμένη ζώνη: 78 ευρώ, Α’ ζώνη: 63, Β’ ζώνη: 48, Γ’ ζώνη: 35.

Λουθ Καζάλ, η «ντίβα της Ιβηρικής» με την αισθαντική φωνή, θα εμφανιστεί κάτω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού παρουσιάζοντας ένα μοναδικό μουσικό ταξίδι στον κόσμο των αισθήσεων, με τίτλο «Alma» («Ψυχή»). Η συναυλία δίνεται στα πλαίσια της παγκόσμιας περιοδείας της, ενώ νωρίτερα, στις 8 Σεπτεμβρίου, θα εμφανιστεί στο Ρωμαϊκό Ωδείο Πατρών και θα ακολουθήσει η Θεσσαλονίκη στο Μέγαρο Μουσικής, στις 9 Σεπτεμβρίου. Η σπουδαία ερμηνεύτρια, η μούσα του Πέδρο Αλμοδοβάρ με την παγκόσμια ακτινοβολία, έχει χιλιάδες θαυμαστές σε όλη την Ελλάδα. Eίναι μία πρέσβειρα του ισπανικού πολιτισμού, η διασημότερη εκπρόσωπος της μουσικής σκηνής της πατρίδας της παγκοσμίως με τα 24 συνολικά άλμπουμ και τα εκατομμύρια πωλήσεις. Η μεγάλη αυτή τραγουδίστρια, που εισήγαγε το ροκ στην Ισπανία, εξάγοντας ταυτόχρονα με απίστευτη επιτυχία τη δική της μουσική παράδοση σ’ όλο τον κόσμο, κερδίζοντας διακρίσεις και βραβεία όπως το φημισμένο Goya, πειραματίζεται συνεχώς με νέα είδη, συνεργαζόμενη με πολλούς αναγνωρισμένους και σημαντικούς καλλιτέχνες. Είτε ερμηνεύει ποπ και ροκ μπαλάντες, είτε μπλουζ και φλαμένκο, παραμένει πάντα η πιο πληθωρική, ζεστή και ευαίσθητη φωνή της εποχής της. Η δυναμική παρουσία της, το πάθος, η εκφραστικότητα, η ένταση και η μελωδικότητα της φωνής της δίνουν την εγγύηση για ένα πρόγραμμα από τα βάθη της ψυχής της, που θα ακουμπήσει την «Alma» όλων των θαυμαστών της. Την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου, στις 9μ.μ., στο Ηρώδειο. Τιμές εισιτηρίων : ∆ιακεκριμένη ζώνη: 70 ευρώ, A΄ ζώνη: 58, Β΄ ζώνη: 45, Γ΄ ζώνη: 35, ∆΄ ζώνη: 23 και Ε΄ ζώνη: 15.

“Μην ξεχνάτε τα παιδιά της Κόμπανι”

Οι καλλιτέχνες ενώνουν τη φωνή τους με ένα τραγούδι «Μην ξεχνάτε τα παιδιά της Κόμπανι». Στη συναυλία συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Νένα Βενετσάνου, Καλλιόπη Βέττα, Ερωφίλη, Γιάννης Ζουγανέλης, Σταμάτης Κραουνάκης, Βασίλης Λέκκας, Αντώνης Μιτζέλος, Σταμάτης Μορφονιός, Γιώτα Νέγκα, ∆ιονύσης Τσακνής, ∆ιονύσης Καλαφάτης, Perseus Dream. Ο «Σύνδεσμος Επιστημόνων-Kαλλιτεχνών για τα παιδιά της Συρίας» , ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο με έδρα την Αθήνα, διοργανώνει μια μεγάλη συναυλία για τη συγκέντρωση χρημάτων, προκειμένου να λειτουργήσει και φέτος το σχολείο, στην Κόμπανι, στη Βόρεια Συρία. Ο σύνδεσμος αποτελείται από επιστήμονες και καλλιτέχνες και ιδρύθηκε με σκοπό τη βοήθεια των παιδιών της Συρίας που επλήγησαν από τον πόλεμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Unicef, 3 εκατ. παιδιά υποφέρουν. Άλλα είναι ανάπηρα άλλα ορφανά, χωρίς καμιά δυνατότητα μόρφωσης και με σημαντικές δυσκολίες ακόμη και για την επιβίωσή τους. Για την αντιμετώπιση των δυσκολιών αυτών απαιτούνται χρήματα και για το σκοπό αυτό ιδρύθηκε ο σύνδεσμος. Με τα χρήματα που συγκέντρωσε λειτουργεί το ΕλληνικόΚουρδικό Σπίτι στην πόλη Κόμπανι. Στο ίδρυμα αυτό περίπου εκατό παιδιά ηλικίας από έξι έως δεκατεσσάρων ετών σε πέντε τάξεις ήδη μαθαίνουν τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Η οικονομική βοήθεια προέρχεται από τη συνδρομή των μελών του συνδέσμου, η οποία ανέρχεται σε δέκα ευρώ το μήνα και από εκδηλώσεις. Σε ένα «πάντρεμα των τεχνών», στο Κτίριο «Νέοι Φούρνοι» θα παρουσιαστεί έκθεση με έργα των φοιτητών της σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου ∆υτικής Μακεδονίας της Φλώρινας. Τα έσοδα από τις πωλήσεις των έργων θα διατεθούν για τον ίδιο σκοπό. Επιμέλεια Έκθεσης: Γιάννης Μπόλης - ιστορικός τέχνης, συντονισμός οργάνωσης: Άννα Τσαμκόσογλου. Υπό την αιγίδα της UNESCO. «Σύνδεσμος Επιστημόνων-Kαλλιτεχνών για τα παιδιά της Συρίας»: Μιλτιάδου 14, Τ.Κ. 15232, τηλ. 6994917773. e-mail.: syndesmosek@gmail.com Την Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου, στις 8μ.μ., στην Τεχνόπολη. Τιμές εισιτηρίων: 8 ευρώ προπώληση, 10 στο ταμείο.

1062

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΒΙΒΛΙΟ

Τύχες καβαφικού ποιήματος

λόγος για ένα από τα γνωστότερα καβαφικά ποιήματα, τα «Τείχη». ∆εν θεωρείται το πιο διάσημο, καθώς τα πρωτεία τα κατέχει η «Ιθάκη», είναι, όμως, εκείνο με τις πλέον ασυνήθεις τύχες, εκδοτικές και μεταφραστικές, εάν κρίνουμε με μέτρο την ακολουθούμενη από τον Καβάφη τακτική. Αλλά και εκείνο, που, κατά την αξιολόγησή του, έτυχε διαφορετικής, μάλλον μοναδικής αντιμετώπισης, καθώς από την υψηλή αποδοχή περιέπεσε σχεδόν σε αφάνεια. Συγκαταλεγόμενο αρχικά στα “μεγάλα” ποιήματα του Καβάφη, το 1963, που συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννησή του, έχει ήδη αρχίσει η καθοδική του πορεία. Στα δυο πολυσέλιδα αφιερωματικά τεύχη της «Νέας Εστίας» και της «Επιθεώρησης Τέχνης», αμφότερα με ανθολόγιο ποιημάτων, δεν περιλαμβάνεται στα 22 ποιήματα του πρώτου, αλλά συγκρατείται στα 41 του δεύτερου. Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1983, με τη συμπλήρωση μισού αιώνα από τον θάνατο του Καβάφη, τείνει προς εξαφάνιση. Στα πολυπληθή αφιερώματα περιοδικών και τις ακόμη πολυπληθέστερες εκδηλώσεις του επετειακού 1983, τα «Τείχη» εξασφαλίζουν μία και μοναδική αναδημοσίευση, κι αυτή εκτός ελλαδικού χώρου. Τη συναντάμε στο έντυπο πρόγραμμα των εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Κέντρου ∆ήμου Λευκωσίας, όπου επιλέγονται δυο ποιήματα από τα εικονογραφημένα της πολυτελούς έκδοσης των Απάντων του 1966. Με τα «Τείχη» ξεκίνησε ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας την εικονογράφηση των εν λόγω Απάντων, ξεχωρίζοντας να εικονογραφήσει 44 ποιήματα από τα συνολικά 154. Της γενιάς του ’30 ο Γκίκας, προτίμησε τα συμβολικά ποιήματα της πρώτης περιόδου και ορισμένα από τα λεγόμενα ιστορικοφανή, κρατώντας και μερικά από τα αμιγώς ερωτικά. Βασικός λόγος για τον παραμερισμό του στάθηκε η σύνδεση της τύχης του με τα προσωπικά του Καβάφη και μάλιστα, με την ευαίσθητη πτυχή της ερωτικής του ζωής. Τα «Τείχη» ήταν το ποίημα που “συγκλόνισε” τον Ξενόπουλο περισσότερο από κάθε άλλο. Στο πρώτο άρθρο του στα «Παναθήναια», Νοέ. 1903, επαναλαμβάνει πως εκείνος “έχει γράψει πέντε-έξη ποιήματα τόσο έμμορφα, τόσο βαθειά, τόσο μεγάλα, όσο λίγοι ποιητάδες. Κ’ ένα μονάχα θα έφθανε – π.χ., τα «Τείχη».” “Τα περίφημα «Τείχη»”, όπως τα αποκαλεί στην τελευταία του ομιλία 40 χρόνια αργότερα, εξακολούθησαν μέχρι τέλους του βίου του “να τον κατέχουν”. Τα «Τείχη» δεν “ταίριαξαν στη ζωή” μόνο του Ξενόπουλου. Όσο το συμβολικό φορτίο τους έμενε ανοικτό σε διαφορετικές ερμηνείες κέρδιζαν σε απήχηση. Χαρακτηριστική παραμένει η διατύπωση του Άγρα ότι “τα «Τείχη» είν’ ένα σύμβολο πλατειάς έννοιας σε διάφορες σφαίρες”. Αυτά μέχρι τον Απρ. 1958, που ο Γ. Παπουτσάκης δημοσίευσε την καβαφική “σημείωση” της 9ης Νοε. 1902, στην οποία ο ποιητής, αντί εξομολογήσεως, αρκείτο “να σημειώσει το γράμμα Τ ως σύμβολο του αισθήματός του”. Τότε διατυπώθηκαν διάφορες ερμηνείες, υπερίσχυσε, όμως, εκείνη του Τίμου Μαλάνου, ο οποίος έσπευσε τον επόμενο χρόνο να εκδώσει βιβλίο, υπό μορφή μακράς συνέντευξης προς τον Μαν. Γιαλουράκη, με τίτλο, «Ο Καβάφης του κεφαλαίου “Τ”». Σε αυτό, αποκρούει την ερμηνευτική εκδοχή του Παπουτσάκη, πως πρόκειται για το αρχικό του ονόματος αγαπημένου προσώπου, αντιπροτείνοντας το αρχικό τίτλου ποιήματος. Κατά τον Μαλάνο, το γράμμα “Τ” παραπέμπει στο ποίημα «Τείχη», συμβολίζοντας τα κοινωνικά τείχη, που απέκλειαν τον ποιητή “από τον κόσμο της ερωτικής ομαλότητας”.

“Από τότε που δημοσιοποιήθηκε η σημείωση το γράμμα Τ σημαίνει για τους αναγνώστες του τον ομοφυλόφιλο Καβάφη”, αποφαίνεται ο Ρόμπερτ Λίντελ στη βιογραφία Καβάφη, που εκδίδει το 1974. Άρα, κατά τις αποφάνσεις Μαλάνου-Λίντελ, το ποίημα τα «Τείχη» ταυτίζεται με τον ομοφυλόφιλο Καβάφη. Μόνο που αυτή η ερμηνεία οδήγησε αυτόματα στον εννοιολογικό περιορισμό του ποιήματος. Οπότε, με το στένεμα του βιωματικού ορίζοντα, η τύχη του ποιήματος ήταν προδιαγεγραμμένη. Αν δεχτούμε πως τα «Τείχη» σηματοδοτούν τον κοινωνικό αποκλεισμό των ομοφυλόφιλων, τότε έχουν χάσει το νόημά τους εδώ και καιρό, αφού, τα συναφή κοινωνικά τείχη έχουν προ πολλού πέσει. Ο τελευταίος μεταφραστής απάντων των ποιημάτων του Καβάφη στην

δικό. Είτε το φυλλάδιο είχε προηγηθεί της δημοσίευσης είτε είχε ακολουθήσει σε απόσταση μηνός (μένει αδιευκρίνιστο), το τύπωμά του εικάζεται πως ήταν απόρροια της ικανοποίησης του Καβάφη από την πρώτη εμφάνισή του σε ελλαδικό έντυπο. Το δεύτερο φυλλάδιο είναι δίφυλλο χωρίς λευκές σελίδες, όπως το επόμενο, ένα χρόνο μετά. Σε αυτό, το ποίημα συνοδεύεται από τη μετάφρασή του. Τα «Τείχη» είναι το μοναδικό ποίημα, τουλάχιστον ζώντος του Καβάφη, που τυπώθηκε αυτοτελώς και αντικριστά με τη μετάφρασή του. Όπου, αυτή, με τη σειρά της, ήταν η πρώτη δημοσιευθείσα μετάφραση καβαφικού ποιήματος. Μεταφραστής ο Τζων-Κωνσταντίνος Καβάφης, ο έβδομος γιος και το όγδοο παιδί της οικογένειας Καβάφη, ένα χρόνο και οκτώ

αγγλική, Ντανιέλ Μέντελσον, το μόνο σχόλιο που κάνει σχετικά με το ποίημα, είναι πως πρόκειται για ένα από τα πλέον απαισιόδοξα. ∆είχνει παράδοξο, το ποίημα που συνδέθηκε με τον ομοφυλόφιλο Καβάφη, σήμερα, που αυτή η πλευρά του προβάλλεται περισσότερο των άλλων, εκείνο να παραγκωνίζεται. Τα «Τείχη» δεν περιλαμβάνονται στα “ερωτικά” του Καβάφη, που τα τελευταία χρόνια παίρνουν την πρώτη θέση εν μέσω των ποιημάτων του στον αγγλόφωνο και γαλλόφωνο κόσμο, καθώς συστήνουν τον Καβάφη που συγκινεί μία καινούρια πλειοψηφία. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, για “τις γκέι κοινότητες της Μ. Βρετανίας και των Η.Π.Α.”, που γνωρίζουν τον Καβάφη από τα 14 “ερωτικά” του, τα οποία επέλεξε και εικονογράφησε ο Ντέιβιντ Χόκνεϋ, τα κοινωνικά τείχη είχαν αρχίσει να πέφτουν, οπότε και τα «Τείχη» τούς ήταν μάλλον αδιάφορα. Σήμερα, φαίνεται να δημιουργούν έως και απώθηση στη διεθνή κοινότητα των ομοφύλων, όπως προτιμούν να αυτοαποκαλούνται. ο ποίημα «Τείχη» είχε ξεχωριστή πορεία, με κάποιες αξιομνημόνευτες αποκλειστικότητες και πρωτιές. ∆εν δημοσιεύτηκε πρώτα σε κάποιο περιοδικό ή εφημερίδα, αλλά τυπώθηκε σε φυλλάδιο. Συγκεκριμένα, αποτέλεσε μόνο του το δεύτερο στη σειρά φυλλάδιο, του 1897. Είχε προηγηθεί, το 1891, το μονόφυλλο, επίσης με ένα μόνο ποίημα, το «Κτίσται». Το τύπωμα, όμως, του πρώτου φυλλαδίου συνδέθηκε με τη δημοσίευση του ποιήματος σε αθηναϊκό περιο-

μήνες μεγαλύτερος του βενιαμίν Κωνσταντίνου. Είναι ο πρώτος μεταφραστής του Καβάφη. Στο Αρχείο Καβάφη σώθηκαν οι μεταφράσεις του από 63 ποιήματα, όλες, πλην της πρώτης, παρέμειναν αδημοσίευτες μέχρι την έκδοσή τους, το 2003, σε βιβλίο από τον Μανόλη Σαββίδη . Ο Γ.Π.Σαββίδης θέτει το διττό ερώτημα, γιατί ο Καβάφης αποφασίζει να εκδώσει ένα δεύτερο φυλλάδιο και γιατί επιλέγει το συγκεκριμένο ποίημα, ενώ υπάρχουν τα ήδη δημοσιευμένα όπως και αλλά αδημοσίευτα. Πολιορκεί το ερώτημα από την πλευρά του Καβάφη, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα το ρόλο του αδελφού του. Το σκεπτικό του στηρίζεται στη συνολική εικόνα που έχει για τη συνεργασία τους, όπου ο Τζων υστερούσε και λόγω της αποκλειστικά αγγλόγλωσσης παιδείας του. Απόφοιτος αγγλικού σχολείου στην Αγγλία, υπάλληλος αγγλικής επιχείρησης στην Αλεξάνδρεια, εμφανίστηκε ως ποιητής με αγγλικούς στίχους από το 1889 μέχρι τα τέλη του 1896. Η μετάφραση στο φυλλάδιο με ημερομηνία 16 Ιαν. 1897 ήταν και η τελευταία γνωστή δημοσίευσή του. Συνέχισε, πάντως, να μεταφράζει ποιήματα του αδελφού του μέχρι τέλους. Απεβίωσε στις 9 Φεβ. 1923. Από την πρώτη περίοδο, μέχρι το 1899, που η συνεργασία τους ήταν στενότερη, σώζονται “μεταφραστικές υποδείξεις” του Καβάφη. Σύμφωνα πάντα με τον Σαββίδη, εκείνος “έλεγχε εξονυχιστικά τις μεταφράσεις”. Μάλλον πίστευε πως “δεν σήκωναν γιατρειά” και γι’ αυτό δεν έδωσε τη συγκα-

τάθεσή του ή δεν επεδίωξε άλλη δημοσίευση. Ο επόμενος πάντως μεταφραστής του Καβάφη στην αγγλική θα αργήσει. Είναι ο Γιώργος Βαλασόπουλος, του οποίου οι πρώτες καβαφικές μεταφράσεις δημοσιεύονται στο άρθρο του Φόρστερ το 1919. Στον “κατάλογο ποιημάτων του Καβάφη μεταφρασμένων από εκείνον”, που παρατίθεται στην αλληλογραφία Φόρστερ-Καβάφη, τα «Τείχη» απουσιάζουν. Έχουμε την εντύπωση πως αυτή η συνολική εικόνα διαφοροποιείται στο ξεκίνημα της συνεργασίας τους. ∆εν αποκλείεται να ήταν ο Τζων εκείνος που οδήγησε τον Καβάφη στην τακτική των φυλλαδίων. Το πιθανότερο, εκείνος βρίσκει τα δυο τυπογραφεία, στα οποία τυπώνονται τα πρώτα πέντε φυλλάδια. Το πρώτο, γνωρίζουμε από σημείωση του Καβάφη, ότι τυπώθηκε στου Πενασσών, όπου τυπώνονταν τα αγγλικά περιοδικά στα οποία δημοσίευε ποιήματα ο Τζων, αλλά και δικά του μονόφυλλα. Πρόκειται για το Τυπολιθογραφείο του Β. Πενασσών, που ξεκίνησε το 1883. Στο τρίτο και το πέμπτο φυλλάδιο αναγράφεται το Τυπολιθογραφείο Ι. Κ. Λαγουδάκη. Στο ίδιο θα πρέπει να τυπώθηκαν και τα δυο άλλα, παρότι δεν αναφέρεται τυπογραφείο και για το δεύτερο έχει διατυπωθεί η εικασία πως τυπώθηκε στου Πενασσών. Προς αυτό το συμπέρασμα οδηγεί η τυποτεχνική εικόνα των τεσσάρων φυλλαδίων. Ο Ιωάννης Λαγουδάκης είναι ο πρώτος και ο μόνος, που διατηρούσε από το 1889 Χρωμολιθογραφείο στην Αλεξάνδρεια. Σε αυτό θα πρέπει να τυπώθηκε και το αποχαιρετιστήριο φυλλάδιο του Τζων, μέσα στον ∆εκέμβριο του 1896. Ίσως, μάλιστα, οι καλαίσθητες επιδόσεις του νέου τυπογράφου να τον παρακίνησαν σε αυτήν την πρώτη μεταφραστική του απόπειρα. Κατά τον Σαββίδη, το πρωτότυπο και η μετάφραση δημοσιεύονται “σχεδόν ισότιμα” στο φυλλάδιο. Θα υποστηρίζαμε ισότιμα, αν, μάλιστα, δεν υπερτερεί η μετάφραση. Επίσης, θα υιοθετούσαμε την εικασία που κάνει, ορμώμενος και από “την συγκριτικά εξαιρετική μορφολογική εκζήτηση του φυλλαδίου”, πως η έκδοση έγινε “με πρωτοβουλία όχι του ποιητή αλλά του μεταφραστή”. Ασχέτως αν εκείνος την θεωρεί απίθανη, με βάση τη μετέπειτα μη ενεργό συμμετοχή στα λογοτεχνικά του Τζων. Ας δούμε αυτό το καλλιτεχνικότερο όλων καβαφικό δίφυλλο, που, το πιθανότερο, συνιστά δικό του έργο. Η πρώτη και η τέταρτη σελίδα επέχουν θέση εξωφύλλου και είναι τυπωμένες με κεφαλαιογράμματα κόκκινου χρώματος. Επίσης, με το ίδιο χρώμα είναι τα αρχιγράμματα των στίχων πρωτότυπου και μετάφρασης στις δυο εσωτερικές σελίδες. Είναι, ωστόσο, λίγο μεγαλύτερα τα κόκκινα κεφαλαιογράμματα της μετάφρασης, με τα οποία και αναγράφεται στο άνω δεξιό άκρο της σελίδας, διαγώνια, η λέξη “translation”. Στην πρώτη σελίδα, δίνονται τα στοιχεία του ποιήματος: «Τείχη» υπό Κωνστ. Καβάφη, μότο από τον Αισχύλο, Αλεξάνδρεια, 1η Σεπτεμβρίου 1896. Στην τέταρτη σελίδα, συμμετρικά αναγράφονται εκείνα της μετάφρασης. Εδώ, υπάρχουν δυο ουσιαστικές παρεμβάσεις του μεταφραστή. Ο τίτλος παραλλάσσει σε «My walls» και το μικρό όνομα του Καβάφη παρατίθεται ολογράφως. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος γραφής της ημερομηνίας εκπόνησης της μετάφρασης: January 16th. / MDCCCXCVII Με τελεία και σε χωριστή γραμμή από κάτω το έτος, θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος να δηλωθεί ταυτόχρονα και το έτος έκδοσης του φυλλαδίου που λάνθανε. Στο ποίημα, η διάταξη των στίχων, αντί των τεσσάρων δίστιχων της τελικής

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 28

“

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

Επιμέλεια: Κατερίνα Αναστασίου • catana@freemail.gr

εκδηλώσεων

*Για φανταστείτε να είχαμε στη γειτονιά μας έναν οργανωμένο παιδότοπο για όλα τα παιδιά με έναν καταπράσινο δημοτικό κήπο. Για φανταστείτε να είχαμε στη γειτονιά μας ένα καλλιτεχνικό atelier, ένα σημείο όπου οι καλλιτέχνες της πόλης –επαγγελματίες και ερασιτέχνες– θα μπορούν να δημιουργούν, να εκθέτουν και να κοινωνικοποιούν τη τέχνη τους. Για φανταστείτε να είχαμε στη γειτονιά μας μια τρομερή δανειστική βιβλιοθήκη, πίστες αναρρίχησης, πίστες για bmx και skate, δομές αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας. Αυτό θα πει για μας ελεύθερος κοινωνικός χώρος και έτσι θέλουμε το κτήμα και τη βίλα Ιόλα. Σας καλούμε, λοιπόν, όλους και όλες να οικειοποιηθούμε το κτήμα και τη βίλα Ιόλα, την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου, στις 6μ.μ.

*Η πρώτη εκδήλωση του Παραρτήματος Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ το φετινό φθινόπωρο εντάσσεται στη σειρά εκδηλώσεων για τον ένα χρόνο από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Το καινούργιο βιβλιαράκι του ∆ημήτρη Ψαρρά, σε έκδοση του Ιδρύματος, με τίτλο «Η Χρυσή Αυγή μπροστά στη δικαιοσύνη», θα παρουσιαστεί τη ∆ευτέρα 15 Σεπτεμβρίου, στις 7μ.μ., στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-136). *Το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών-Μάρκος ∆ραγούμης, στο πλαίσιο του κύκλου συζητήσεων «Τρίτες με Κέφι(μ)», διοργανώνει συζήτηση την Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου, στις 7μ.μ., στο Polis Art Café (Πεσμαζόγλου 5, Αίθριο Στοάς Βιβλίου), με θέμα «Η θεωρία των δύο άκρων» και ομιλητές τους: Ευτύχη Βαρδουλάκη, Τζίνα Μοσχολιού, ∆ημήτρη Χριστόπουλο. Συντονίζει ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος.

*«Είμαστε εδώ, με ποιήματα και μουσική» είναι ο τίτλος της εκδήλωσης που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου, στις 7.30μ.μ., στην Πλατεία Κλαυθμώνος, για τρίτη χρονιά, με τη στήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του ∆ήμου Αθηναίων και ξεκίνησε από μια ιδέα των Γιώργου ∆ουατζή, ποιητή, και Κώστα Κρεμμύδα, ποιητή και εκδότη του λογοτεχνικού περιοδικού «Μανδραγόρας». Το μουσικό μέρος, που φέτος θα είναι αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκη, οργανώνει και συντονίζει ο Άγγελος Σφακιανάκης. Την εκδήλωση παρουσιάζει η Μαρίνα Λαχανά. Η προσφορά όλων ανεξαιρέτως των συντελεστών είναι εθελοντική και η πρόσβαση για το κοινό ελεύθερη *Η Νew Star, σε συνεργασία με το Fundacion Salvador Allende και υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της ∆ημοκρατίας της Χιλής στην Ελλάδα, διοργανώνει για άλλη μια φορά, 44 χρόνια από το θάνατο του Σαλβαδόρ Αλιέντε, αφιέρωμα στο μεγάλο αγωνιστή, από 11 έως 17 Σεπτέμβρη, στον κινηματογράφο New Star Cinema (Αγ. Παρασκευής 40, Ανάκασα, Αγ. Ανάργυροι). Θα προβληθούν ταινίες και ντοκιμαντέρ, ενώ θα λειτουργήσει έκθεση φωτογραφίας - αφίσας - ντοκουμέντων.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙ∆Α 27

Sisyphus and the Water Concern

ε στόχο την ευαισθητοποίηση πάνω στα θέματα της υποβάθμισης, της μόλυνσης και της εξάντλησης του καθαρού, πόσιμου νερού στον πλανήτη, την Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου, στις 7μ.μ., πραγματοποιείται η performance της καναδής εικαστικού Lorraine Beaulieu που έχει τίτλο Sisyphus and the Water Concern. Από το σημείο που κάποτε έρεε ο Ιλισός, την εκκλησία της Αγίας Φωτεινής, η καλλιτέχνις θα ξεκινήσει τη «σισύφεια» διαδρομή της προς τον Τεχνοχώρο, κυλώντας μία μεγάλη σφαίρα από άδεια πλαστικά μπουκάλια νερού. Με την άφιξη της σφαίρας στην αίθουσα τέχνης, ο καθηγητής Philippe Boissonnet θα μιλήσει για την τέχνη και το περιβάλλον, σε μια ομιλία με τίτλο «A Human World to Be Constructed». Η έκθεση διαρκεί έως τις 13 Σεπτεμβρίου. Ωράριο: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11π.μ. 2.30μ.μ. και 6 - 9μ.μ., Σάββατο 11π.μ. 3μ.μ. Αίθουσα Τέχνης Τεχνοχώρος (Λεμπέση 4 & Μακρυγιάννη, Αθήνα, τηλ.: 2111823818)

Tales from the Neverland

το πλαίσιο του προγράμματος eXploding – ∆υναμιτίζοντας την Εικόνα, παρουσιάζεται η έκθεση του Άγγελου Αντωνόπουλου Tales from the Neverland, την οποία έχει επιμεληθεί η Ρεγγίνα Αργυράκη. Σύμφωνα με τη δική της ανάγνωση για το opus του καλλιτέχνη, ο Αντωνόπουλος σ’ αυτή τη δουλειά «(…) μας εξωθεί να σκεφτούμε σοβαρά τι σημαίνει “βλέπω ένα περίγραμμα” και τι σημαίνει “βλέπω κάτι συμπαγές”» και γιατί ένα συμπίλημα γραμμών και σκιάσεων σε ένα χαρτί αναγνωρίζεται ως ο Χ, δηλαδή το πορτρέτο του

Έργο από την έκθεση του Άγγελου Αντωνόπουλου «Tales from the Neverland» Χ. Ο καλλιτέχνης, με άλλα λόγια, μας καλεί να αντιμετωπίσουμε «τι πραγματικά βλέπουμε» σε σχέση με τη φυσική πραγματικότητα, με την καθημερινή πρακτική. Η έκθεση διαρκεί έως τις 21 Σεπτεμβρίου. Ωράριο: Τρίτη έως Σάββατο 10π.μ. - 8μ.μ., Κυριακή 10π.μ. - 2μ.μ. Κέντρο Τεχνών ∆ήμου Αθηναίων (Βασ. Σοφίας, Πάρκο Ελευθερίας, στάση μετρό Μέγαρο Μουσικής, τηλ.: 2107224028)

Μυκονιάτικο Υφαντό

έχρι τις 15 Σεπτεμβρίου, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Μυκόνου έχουν την ευκαιρία να δουν την έκθεση του τοπικού λαογραφικού συλλόγου, η οποία αποτελεί φόρο τιμής στις γυναίκες που ύφαναν ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και της οικονομίας του νησιού. Η φήμη του χειροποίητου υφαντού της Μυκόνου κάποτε είχε πάρει παγκόσμιες διαστάσεις, αλλά στις μέρες μας τελεί υπό εξαφάνιση. Μέσα από υφάσματα και ρούχα, εργαλεία υφαντικής, φωτογραφικό υλικό και σχετικά δημοσιεύματα στον Τύπο, στόχος της έκθεσης είναι να μας δείξει την εξέλιξη του μυκονιάτικου υφαντού και να μας φέρει σε επαφή με την τέχνη του αργαλειού. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ιστορικά στοιχεία της υπό έκδοσης μελέτης της ∆ήμητρας Νάζου και του Παναγιώτη Χατζηδάκη με τίτλο Το Μυκονιάτικο Υφαντό στον 20ό αιώνα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο στήσιμο της έκθεσης, τον οποίο επιμελήθηκε – ταυτόχρονα σε δύο χώρους– η εικαστικός Πηνελόπη Θωμαΐδη. Εργαστήριο Κ∆ΕΠΠΑΜ και Οικία ∆έδε–Βενιέρη–Κορνηλάκη, Μύκονος. •

Τύχες καβαφικού ποιήματος

μορφής, γίνεται 2/1/2/1/2. Ανάλογα χωρίζεται η μετάφραση, μόνο που τα ακραία δίστιχα γίνονται τρίστιχα. Αυτό λόγω της παρεμβολής δυο ερωτηματικών φράσεων εντός παρενθέσεως. Στο πρώτο δίστιχο, εκφράζεται απορία για το ποιοι ήταν αυτοί που έχτισαν τα τείχη (who were they?), στο τελευταίο, για το πότε αυτοί ύψωσαν τα τείχη (when were they there?). Να σημειώσουμε πως στην έκδοση των μεταφράσεων του Τζων δεν υπάρχουν ούτε η αλλαγή του τίτλου ούτε οι εμβόλιμες φράσεις. Σύμφωνα με τα βιβλιογραφικά δεδομένα, η συγκεκριμένη μεταφραστική εκδοχή αναδημοσιεύτηκε άπαξ στα «Κυπριακά Γράμματα», Απρίλιο 1954. Αναμφιβόλως, “τίποτα δεν θα έγινε παρά την γνώμη του Κωνσταντίνου”, όπως τονίζει ο Σαββίδης. Ποιος, όμως, ήταν ο Κωνσταντίνος το φθινόπωρο του 1896; Τότε, ακόμη, τα δυο αδέλφια συγκατοικούσαν υπό τη σκέπη της μητέρας τους, που απεβίωσε στις 4 Φεβ. 1899. Αν και από τις αρχές του 1898, ο Τζων μετακόμισε σε επιπλωμένο διαμέρισμα, αφήνοντας τον Παύλο

και τον Κωνσταντίνο “στην γκρίνια της Χαρίκλειας”. Αργότερα, θα απομακρυνθεί ακόμη περισσότερο, καθώς, από το 1906, εγκαταστάθηκε στο Κάιρο. Τα δυο αδέλφια, από τις 10 Μαΐου μέχρι τις 28 Ιουνίου 1897, ταξίδεψαν σε Παρίσι και Λονδίνο. Από τους μήνες πριν και μετά το ταξίδι σώζονται “σημειώσεις” του Καβάφη, που αντικατοπτρίζουν την άσχημη ψυχολογική του κατάσταση. Από αυτές είναι προφανές ότι τον απασχολεί περισσότερο η υγεία του, που πιστεύει ότι απειλείται από τις σεξουαλικές του συνήθειες εκείνης της εποχής. Πολλά θα αλλάξουν στα αμέσως επόμενα χρόνια, με καταλύτη τον θάνατο της Χαρίκλειας. ετά την πρώτη παρουσίαση στο φυλλάδιο, το ποίημα αναδημοσιεύθηκε σε ετήσιο Ημερολόγιο του Καΐρου, του έτους 1901. Σε αυτό, οι περισσότερες συνεργασίες είναι από Ελλαδίτες. Οι επόμενες αναδημοσιεύσεις γίνονται σε άρθρα για τον Καβάφη, με πρώτο εκείνο του Ξενόπουλου. Ακολουθούν, μέχρι το 1925, ο Παύλος Πετρίδης, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο Γιώργος Βρισιμιτζάκης, ο Τέλλος Άγρας, ο Πέτρος Εκάβης. Ο τελευταίος, στη Βιβλιογραφία ∆ασκαλόπουλου, αναφέρεται ως αταύτιστο ψευδώνυμο. Εδώ, το παράξενο

είναι ότι, ενώ ο Καβάφης φαίνεται να μην κυνηγά την αναδημοσίευσή του, οι σημαντικότεροι από όσους αναφέρονται στο έργο του το περιλαμβάνουν σε εκείνα που παραθέτουν δίκην παραδείγματος. Επίσης, επιλέγεται σε δυο αθηναϊκές ανθολογίες νεοελληνικής ποίησης (1924, 1930), με 12 καβαφικά ποιήματα η πρώτη και 13 η δεύτερη. Ακόμη, έχει δυο φορές την τύχη να αποτελέσει πρωτοσέλιδο εντύπου: ∆εκέμβριο 1916, στο αλεξανδρινό περιοδικό «Προπύλαια», με σημείωση ότι πρόκειται για την τελική μορφή. Μάρτιο 1921, στην αθηναϊκή εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» (επί μία εβδομάδα, 8/3-14/3/1921, δημοσιεύεται σε πρωτοσέλιδο καβαφικό ποίημα). Ο Καβάφης θυμάται τα «Τείχη» το 1926, όταν ξεχωρίζει 12 ποιήματα προς δημοσίευση στο περιοδικό του «Αλεξανδρινή Τέχνη». Και βεβαίως, οι δημοσιογράφοι στις νεκρολογίες τού 1933. Τέλος, το επετειακό 1943, καίτοι “μέσα σε πόλεμο”, τα «Τείχη» είχαν την εξαιρετική τύχη να τα απαγγείλει δημοσίως ο Άγγελος Σικελιανός σε αθηναϊκή εκδήλωση, μαζί με «Τα άλογα του Αχιλλέως». Μ. Θεοδοσοπούλου

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ∆ΡΑΜΑΣ

Κινηματογράφος «άμεσης απόδοσης»

Μιλά στην “Εποχή” ο καλλιτεχνικός διευθυντής, Αντώνης Παπαδόπουλος Από τις 15 έως τις 19 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί η 37η ετήσια συνάντηση των ελλήνων κινηματογραφιστών ταινιών μικρού μήκους, το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της ∆ράμας, «ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ στην Ευρώπη και τον κόσμο», όπως λέει ο καλλιτεχνικός του διευθυντής, κ. Αντώνης Παπαδόπουλος . Παράλληλα, με την ευκαιρία συμπλήρωσης 20 χρόνων από τη διεθνοποίηση του φεστιβάλ, θα πραγματοποιηθεί εργαστήριο παρουσίασης οπτικοακουστικών σχεδίων μικρού μήκους σε παραγωγούς και χρηματοδότες (pitching).

Τη συνέντευξη πήρε ο Στράτος Κερσανίδης

Τι είναι για σας η ταινία μικρού μήκους; Θεωρώ ότι η κινηματογραφική τέχνη, και ιδιαίτερα η ταινία μικρού μήκους, είναι δυνατόν να καταγράφει φερέγγυα την κοινωνική, οικονομική και πνευματική πραγματικότητα στην Ελλάδα. Και μάλιστα να προκαλεί ακόμα και συγκρουσιακές καταστάσεις και ενδεχομένως να τις αποφορτίζει. Όπως συνηθίζω να λέω εδώ και χρόνια η ταινία μικρού μήκους είναι «άμεσης απόδοσης». Μια ταινία μικρού μήκους δύναται να πραγματοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα άρα και να αποτυπώσει τη ζώσα πραγματικότητα. Κι έτσι η οθόνη της ∆ράμας γίνεται καθρέφτης της κοινωνίας μας, άλλοτε άκρως ρεαλιστικός κι άλλοτε λιγότερο. Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει το πρόγραμμα του φετινού φεστιβάλ;

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής, Αντώνης Παπαδόπουλος. H οικονομική κρίση και η σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα στην Ελλάδα συνεχίζουν να απασχολούν και φέτος μια μεγάλη μερίδα των νεαρών δημιουργών -είτε ως κεντρικός πυρήνας των ιστοριών τους, είτε ως φόντο σε μια Ελλάδα που δοκιμάζεται: ανεργία, φτώχια, έξαρση του εθνικισμού, ρατσισμός, άστεγοι. Σταθερή θεματική οι διαπροσωπικές σχέσεις (οικογένεια, έρωτας, φιλία), οι υπαρξιακές αναζητήσεις, το επερχόμενο τέλος, η μοναξιά και η τρίτη ηλικία. Το θέμα ταμπού του παιδικού θανάτου, η πώληση βρεφών, το μπούλινγκ, η αδυναμία των γονιών να μεγαλώσουν τα παιδιά τους στην Ελλάδα της κρίσης, απο-

«ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ»

Μια άλλη πραγματικότητα

τελούν μερικές ακόμα φετινές θεματικές. Τα τελευταία χρόνια έχει ενεργοποιηθεί τα μέγιστα η συνέργεια των ελλήνων κινηματογραφιστών εκτινάσσοντας τις ανεξάρτητες παραγωγές, παρόλο που δυστυχώς ελαχιστοποιεί ή ακόμα και μηδενίζει τις αμοιβές των κινηματογραφιστών. Ποια είναι η θέση του Φεστιβάλ της ∆ράμας ανάμεσα στα ομοειδή διεθνή φεστιβάλ; Το Φεστιβάλ ∆ράμας είναι ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ στην Ευρώπη και άρα τον κόσμο. Η συνεπής παρουσία του, η υψηλή καλλιτεχνική επιλογή των ταινιών, ξένων και ελληνικών, το καθιστούν ένα από τα πιο φερέγγυα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Η προσέλκυση φέτος ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού σημαντικών κινηματογραφικών φεστιβάλ της Ευρώπης προσδίδει μεγαλύτερο κύρος. Κυρίως, όμως, μας τιμά η παρουσία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου (EFA) και φέτος για πρώτη φορά της FIPRESCI (∆ιεθνής Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου). Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το φεστιβάλ; Ευελπιστώ να καλυφθούν και να διορθωθούν αβελτηρίες, παραλείψεις και καθυστερήσεις στον υπό αναμόρφωση νόμο για τον κινηματογράφο. Θα επιθυμούσα, επίσης, να δω να επανακάμπτουν και οι κρατικοί παραγωγοί όπως το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και η δημόσια ραδιοτηλεόραση, που θα πλουτίσουν και πάλι την ελληνική παραγωγή. Εξακολουθεί να κυριαρχεί το αίτημά για κτιριακή υποδομή που θα είναι αντάξια

ενός μεγάλου φεστιβάλ και μιας πόλης που εμπράκτως το στηρίζει όλα αυτά τα χρόνια. Το ελληνικό τμήμα και το pitching Συνολικά 38 είναι οι ταινίες οι οποίες θα διεκδικήσουν τα βραβεία φέτος στο ελληνικό τμήμα. Η επιλογή τους έγινε από την προκριματική επιτροπή, η οποία τις ξεχώρισε ανάμεσα από τις 165 ταινίες που κατατέθηκαν. Τα μέλη της προκριματικής επιτροπής, ήταν: Φωτεινή Κοτρώτση (σκηνοθέτιδα), Γιώργος Κρασσακόπουλος (κριτικός κινηματογράφου, δημοσιογράφος), Αντώνης Παπαδόπουλος (διευθυντής Φεστιβάλ ∆ράμας), Τάκης Σπυριδάκης (ηθοποιός, σκηνοθέτης), ∆ημήτρης Σπύρου (σκηνοθέτης, συγγραφέας, διευθυντής Φεστιβάλ Ολυμπίας για παιδιά και νέους) και Τάσος Ψαρράς (σκηνοθέτης). Όμως, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 χρόνων από τότε που δημιουργήθηκε το ∆ιεθνές Τμήμα, θα πραγματοποιηθεί εργαστήριο παρουσίασης οπτικοακουστικών σχεδίων μικρού μήκους σε παραγωγούς και χρηματοδότες, δηλαδή pitching, όπως είναι γνωστό διεθνώς. Εξειδικευμένοι εκπαιδευτές – κινηματογραφιστές θα επιμορφώσουν νέους σκηνοθέτες και παραγωγούς με σκοπό την άρτια παρουσίαση του σχεδίου τους (project) για ταινία μικρού μήκους έως 15’ με σκοπό την ανεύρεση συμπαραγωγής – χρηματοδότησης. Την Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου, θα γίνει στο Ωδείο της ∆ράμας το pitching forum, δηλαδή η παρουσίαση σε παραγωγούς και πιθανούς χρηματοδότες των καλύτερων σχεδίων. •

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

«Κάποια στιγμή ένας φίλος μου έστειλε μία φωτογραφία που με ξάφνιασε: Μία Αφγανή ηθοποιός να παίζει Μολιέρο χωρίς τη μαντίλα της. ∆εν μπορούσα να διανοηθώ ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ποτέ δυνατό, αμέσως μου γεννήθηκε η επιθυμία να μάθω περισσότερα». Με αυτά τα λόγια, εξηγούσε η σκηνοθέτιδα Αννέτα Παπαθανασίου, στην «Εποχή» της περασμένης Κυριακής, την απόφασή της να γυρίσει το ντοκιμαντέρ «Παίζοντας με τη φωτιά». Έτσι κατέληξε στην πολύπαθη χώρα της Ασίας, αφού έμαθε για την ύπαρξη Θεατρικού Τμήματος στο Πανεπιστήμιο της Καμπούλ, και κατέληξε να διδάξει εκεί Αρχαίο Ελληνικό ∆ράμα, σε ένα τμήμα με 200 φοιτητές και 8 μόνον φοιτήτριες. Ύστερα ήρθε η κινηματογραφική καταγραφή των όσων βίωσε. Μια καταγραφή ομολογουμένως συγκλονιστική, στην οποία η Παπαθανασίου αφηγείται τις ιστορίες των γυναικών ηθοποιών που έχουν την τόλμη να ασχοληθούν με το θέατρο και αντιμετωπίζουν σκληρή κριτική, κοινωνική αποδοκιμασία, ακόμα και απειλές για τη ζωή τους και την οικογένειά τους. Και εδώ ο θεατής ανακαλύπτει με τρόμο σχεδόν, πως στην καθημερινότητα αυτών των γυναικών, όπως και των υπόλοιπων γυναικών, η πραγματικότητα ξεπερνά κάθε φαντασία. Ένας αληθινός εφιάλτης, μια βάρβαρη καθημερινότητα αλλά και μια κραυγή ελευθερίας από τις γυναίκες αυτές που τολμούν να αντιταχθούν σε μια κοινωνία που τις θέλει να υπάρχουν απλώς ως ζώντα αντικείμενα. Η Αννέτα Παπαθανασίου, έμπειρη σκηνοθέτιδα, με αυτήν την 7η ταινία της, καταφέρνει να συνδυάσει το εξαιρετικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα με την κοινωνική καταγγελία και την πολιτική άποψη. Γιατί τελικά, τίποτε δεν είναι τόσο μακριά όσο φαίνεται. Σ.Κ.

 «The lunchbox: Παραδόσεις αγάπης» (Dabba): Στο πολύβουο Μουμπάι στην Ινδία, περίπου 5.000 άνθρωποι εργάζονται ως κούριερ φαγητού, μεταφέρουν ζεστό φαγητό από τις νοικοκυρές, που το ετοιμάζουν στο σπίτι, στη δουλειά των συζύγων τους. Συνήθως όλα βαίνουν καλώς, σπάνια παραδίδεται κάποιο γεύμα σε λάθος άτομο. Να, όμως, που στην περίπτωσή μας ένα τέτοιο σπάνιο λάθος θα γίνει η αφορμή για να γνωριστούν ένας άνδρας και μια γυναίκα. Πολύ καλή κομεντί, με λιτή σκηνοθεσία και ευχάριστους διαλόγους, για τη ζωή στη σύγχρονη και ταχύτατα αναπτυσσομένη Ινδία.

 «Ο Νο 1 καταζητούμενος» (A most wanted man) του Άντον Κόρμπιν: Η τελευταία εμφάνιση του Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν. Η ταινία είναι βασισμένη σε μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ, άρα η δράση και το σασπένς είναι εγγυημένα. Νεαρός μετανάστης, μισός Ρώσος και μισός Τσετσένος, φτάνει στη Γερμανία θέλοντας να πάρει την περιουσία του πατέρα του. Μια νεαρή δικηγόρος τον βοηθά ώστε να μην απελαθεί. Παράλληλα, ένας κατάσκοπος τον αναζητά. Καλογυρισμένη ταινία που μοιάζει με τις κατασκοπευτικές περιπέτειες του παρελθόντος.

 «Step up: All in» (Step up 5) της Τρις Σι: Πέμπτη συνέχεια της μουσικοχορευτικής σειράς ταινιών.

 «Φύλακες του Γαλαξία» (Guardians of the Galaxy) του Τζέιμς Γκαν: Αν σας αρέσουν οι ταινίες που είναι βασισμένες σε κόμικς της Μάρβελ, με υπερήρωες, ουράνιες σφαίρες, ανθρωποειδή και λοιπά που δεν ανήκουν στον κόσμο τούτο, τότε καλή σας διασκέδαση.

 «Η Άντουα και οι φίλες της» (Adua e le compagne) του Αντόνιο Πιετρανγκέλι: Η Άντουα και οι φίλες της εγκαταλείπουν την πορνεία και ανοίγουν ένα εστιατόριο στην εξοχή. Αναγκάστηκαν να αλλάξουν δουλειά λόγω του νόμου Μέρλιν που εφαρμόστηκε τότε στην Ιταλία και τις έθετε εκτός νόμου. Όμως, πέφτουν θύματα του κακού Έρκολι, ο οποίος για να τους δώσει άδεια τις αναγκάζει να στήσουν ένα κρυφό πορνείο πάνω από το εστιατόριο. Πολύ καλή ασπρόμαυρη κωμωδία του 1960 με τη Σιμόν Σινιορέ και το Μαρτσέλο Μαστρογιάνι. Σινεφίλ

Του Πέτρου Λινάρδου Ριλμόν

ρισκόμαστε πλέον σε μια δυναμική, η οποία είναι πολύ πιθανόν να μας οδηγήσει σε μια αριστερή διακυβέρνηση, και είναι επόμενο να διευρύνονται οι προβληματισμοί και να αυξάνονται οι δημοσιεύσεις που αφορούν τις πολιτικές κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών. Αλλά οι συνήθεις αναφορές στο ζήτημα των κοινωνικών συμμαχιών πολύ γρήγορα και πολύ εύκολα γλιστράνε προς μια συζήτηση για τις πολιτικές συμμαχίες, για τις πιθανές συνεργασίες μεταξύ κομμάτων και οργανώσεων της αριστεράς και σε κάποιες περιπτώσεις της κεντροαριστεράς. Η συζήτηση για το πώς τίθεται σήμερα το ζήτημα των κοινωνικών συμμαχιών, και επομένως για το ποιοι είναι σήμερα οι κοινωνικοί συσχετισμοί μετά από είκοσι και πλέον χρόνια υλοποίησης νεοφιλελεύθερων πολιτικών, βρίσκεται σε ένα στοιχειώδες επίπεδο. Ο βασικός λόγος είναι οτι ο χώρος της Αριστεράς δεν μπορεί να ξεφύγει από αναφορές σε εμπειρίες του παρελθόντος και από ξεπερασμένα και κατά κανόνα ιδεολογικοποιημένα αναλυτικά εργαλεία. Οι “ταξικές αναλύσεις” δυσκολεύονται να κατανοήσουν την κοινωνική διαστρωμάτωση, όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, ενώ οι συζητήσεις περι κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών συνδυάζουν αναφορές σε έναν δογματικό και γενικόλογο μαρξισμό, κατάλοιπο του μαρξισμού- λενινισμού της 3ης ∆ιεθνούς, και έναν κεϋνσιανισμό πολλαπλών και ευκαιριακών χρήσεων.

Νέα κοινωνικά δεδομένα

Το γενικό σχήμα της εποχής Πουλαντζά, με το κεφάλαιο, την εργασία και την παλιά ή νέα μικροαστική τάξη, δεν χρησιμεύει σήμερα σε πολλά πράγματα. Το σχήμα αυτό αφορούσε (στην πραγματικότητα ή στη θεωρία) πρώτα απ’όλα κοινωνίες καπιταλιστικές συγκροτημένες, με ένα αποφασιστικό τμήμα της εργατικής τάξης συγκεντρωμένο σε μεγάλες μονάδες παραγωγής, με πραγματική ταξική γείωση των εργατικών κομμάτων, όπως και με ένα θεσμικό πλαίσιο που αναγνώριζε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την ύπαρξη τάξεων, ταξικών αγώνων και βασικών κοινωνικών διαπραγματεύσεων. Η ταξική διαστρωμάτωση την οποία έχει επιδιώξει και πέτυχε να διαμορφώσει ο νεοφιλελευθερισμός στην Ελλάδα αλλά και αλλού, κατά την προηγούμενη και την τρέχουσα ιστορική περίοδο, έχει τα εξής χαρακτηριστικά: το κεφάλαιο έχει στραφεί κατά προτεραιότητα στα χρηματοπιστωτικά κέρδη και την εξασφάλιση προσόδων μέσω των προνομιακών σχέσεων με την πολιτική ελίτ, ο κόσμος της εργασίας έχει αποδιοργανωθεί για να αποδεσμευθεί η διαδικασία της αναπαραγωγής του (διαπραγμάτευση μισθών, εξασφάλιση κοινωνικού κράτους) από τη δυναμική της καπιταλιστικής συσσώρευσης και έχει μηδενιστεί η δυνατότητά του να διαπραγματευθεί και να εκπροσωπηθεί πολιτικά. Τα μεσαία στρώματα (μικροεπιχειρηματίες, επαγ-

ΘΕΩΡΙΑ

Από την (ισχυρή) στην οργάνωση Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

Η βαθύτερη σχέση κοινωνικών συμ γελματίες και υψηλόμισθοι μισθωτοί) δέχονται επιθέσεις που φτωχοποιούν και περιθωριοποιούν τμήματά τους, ενώ τα άλλα τους τμήματα επιδιώκουν να βρούν τρόπους για να διατηρήσουν την κοινωνική τους θέση και τα σχετικά προνόμιά τους, μέσω της συμμαχίας τους με την οικονομική και πολιτική ελίτ.

Πώς ανατρέπεται ο συσχετισμός

Το σκηνικό των πολιτικών συμμαχιών και των θεσμικών λειτουργιών που τις υπηρετούν έχει αλλάξει ριζικά. Το κεφάλαιο έχει αρνηθεί και εν πολλοίς καταστρέψει το θεσμικό πλαίσιο της κοινωνικής διαπραγμάτευσης με την εργατική τάξη (αλλά και με μεγάλες επαγγελματικές κατηγορίες) και έχει συγκροτήσει μια ισχυρή συμμαχία με κατηγορίες μεσαίων στρωμάτων, η οποία στηρίζεται καθοριστικά στην αποδιοργανωτική και κατασταλτική πολιτική απέναντι στον κόσμο της εργασίας. Το γεγονός οτι μεγάλα τμήματα των εργατικών στρωμάτων και των λαϊκών τάξεων ευρύτερα μπορεί να ψηφίσουν αριστερά κόμματα, και να τα οδηγήσουν μάλιστα στην κυβερνητική εξουσία, δεν σημαίνει οτι θα έχει ανατραπεί το σχήμα κοινωνικών συμμαχιών που διαμόρφωσε ο νεοφιλελευθερισμός. Μπορεί να σημαίνει απλά οτι η κυρίαρχη κοινωνική συμμαχία αποδέχεται οτι πρέπει να κάνει κάποιες μερικές ή μεμονωμένες παραχωρήσεις, αλλά με κανένα τρόπο οτι αποδέχεται την υιοθέτηση νέων μορφών οργάνωσης και πολιτικής έκφρασης του κόσμου της εργασίας, και του θεσμικού πλαισίου που τις καθιστά κεντρικό καθεστωτικό παράγοντα. ∆εν πρέπει να αρνηθούμε πως κάθε μεμονωμένη εκλογική νίκη της Αριστεράς εντάσσεται σε μια δυναμική ενίσχυσης των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων. ∆εν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε οτι η οργανωτική και προγραμματική συγκρότησή τους (τα όσα διεκδικούν και προτείνουν τα κοινωνικά στρώματα το καθένα χωριστά ή στο πλαίσιο ευρύτερων οργανωτικών και προγραμματικών συγκροτήσεων) αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να ανατραπεί ο σημερινός συσχετισμός και να δημιουργηθούν, κοινωνικές συμμαχίες οι οποίες έχουν ως κεντρική επιδιώξη την ικανοποίηση των αναγκών του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων. Και αυτή η οργανωτική και προγραμματική συγκρότηση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της αύξησης της εκλογικής επιρροής, ούτε καν μιας εκλογικής νίκης, καθώς χρειάζεται μορφές κοινωνικής οργάνωσης και επεξεργασίας προγραμματικών επιλογών, οι οποίες δεν υπάρχουν σήμερα παρά μόνο σε εμβρυακή μορφή.

Πολιτική επιρροή και κοινωνική οργάνωση

Μια τέτοια στρατηγικής σημασίας επιλογή, που είναι σήμερα κατανοητή είτε από μεμονωμένες κινηματικές διαδικασίες, είτε από ειδικούς κοινωνι-

κούς χώρους, και από πολλά μέλη αριστερών οργανώσεων, υλοποιείται με απελπιστικά αργούς ρυθμούς. Ένας βασικός λόγος είναι οτι η συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών της αριστεράς σκέφτεται με βάση ένα σχήμα που προϋποθέτει την πολιτική επιρροή του κόμματος σε ένα υπαρκτό και ισχυρό δίκτυο οργανωμένων κοινωνικών δυνάμεων και, ακόμα χειρότερα, πιστεύει οτι η ιδεολογική και πολιτική επιρροή γεννούν από μόνες τους τα συστατικά ενός τέτοιου δικτύου. Η προσέγγιση που ξεκινάει από μια τέτοια φανταστική ανάγνωση της σχέσης πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης στις σημερινές συνθήκες, κάνει βήματα παραπέρα θεωρώντας οτι η κατάληψη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο της κρατικής εξουσίας θα εξασφαλίσει τεράστιες δυνατότητες ανατρεπτικών παρεμβάσεων, ή οτι θα

“

Ο αριστερός προγραμματικός προβληματισμός πρέπει να ξεφύγει από την αναμονή μιας αντιμετώπισης της ανασυγκρότητσης μέσω της ενεργοποίησης των ιδιωτών επιχειρηματιών, με την όποια κρατική μακροοικονομική ή τομεακή πολιτική, και πόσο μάλλον από την πίστη σε έναν παντοδύναμο αριστερό κρατισμό. εξασφαλίσει κάτι πιο μεταρρυθμιστικό, όπως είναι η υλοποίηση τμημάτων ή του όλου ενός κεϋνσιανού σχεδίου. Έτσι μπορούν να συνυπάρχουν σε τοποθετήσεις ηγετικών στελεχών, εξίσου άχρηστες αναφορές σε σκληρές μαρξιστικές θέσεις για τη σύγκρουση κεφαλαίου και εργασίας, και εκκλήσεις για κλασικές κεϋνσιανές πολιτικές ή θεσμικές αλλαγές, όπως και εκκλήσεις προς την επιχειρηματική τάξη, τις οποίες κανένας συσχετισμός δεν μπορεί στην πραγματικότητα να υποστηρίξει. Με έναν κόσμο της εργασίας ανοργάνωτο, σε μεγάλο βαθμό άνεργο, ευέλικτα και ευκαιριακά απασχολούμενο, ανασφάλιστο στην πλειοψηφία του, δεν μπορεί να υπάρξει κλιμάκωση της ταξικής πάλης, ούτε αλλαγή του ταξικού συσχετισμού, ακόμα κι αν αυξάνεται η

εκλογική επιρροή της Αριστεράς. Ακόμα κι οι μάχες που δίνουν μεμονωμένες συνδικαλιστικές οργανώσεις και εμφανίζουν μια ορατή και παραδειγματική ανατρεπτική δυναμική στον ένα ή τον άλλο βαθμό, βρίσκονται αργά ή γρήγορα αντιμέτωπες με τον γενικότερο δυσμενή συσχετισμό, ο οποίος κάνει δυνατή την αποφασιστικότητα και τη σκληρότητα της κυρίαρχης ταξικής συμμαχίας.

Νέες μορφές κοινωνικής συγκρότησης

Το έλλειμμα συστηματικών και αποτελεσματικών παρεμβάσεων σχετικά με τις αναγκαίες νέες μορφές οργάνωσης και παραγωγικής δραστηριοποίησης του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων, συνυπάρχει με ένα εξίσου σοβαρό έλλειμμα στρατηγικών επιλογών που να εκφράζουν σαφώς τα συμφέροντα της πλειοψηφίας του πληθυσμού. ∆εν υπάρχει αμφιβολία οτι είναι σημαντικές τόσο οι μακροοικονομικές, όσο και οι προνοιακές πολιτικές που προτείνονται για τη βραχυπρόθεσμη διαχείριση της σημερινής κατάστασης, όπως και οι προτάσεις για μέτρα στήριξης της οικονομικής δραστηριότητας και των λαϊκών εισοδημάτων (αυξήσεις μισθών, ρευστότητα), ή της προσφοράς κοινωνικών υπηρεσιών (υγεία, εκπαίδευση). Αλλά οι νέες μορφές συγκρότησης του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων, δεν μπορούν να προκύψουν σπό το απόλυτο κενό του αριστερού κρατισμού, ή από την ψευδαίσθηση μιας κεϋνσιανής ανάκαμψης, που θα στηριχθεί στην ενεργοποίηση ενός ιδιωτικού τομέα. Ο ιδιωτικός τομέας στην πραγματικότητα βρίσκεται στο ναδίρ της πρωτοβουλίας, της καινοτομίας και της αίσθησης ευθύνης σχετικά με την πορεία της εθνικής οικονομίας. Ούτε όμως μπορεί να προκύψουν από τη γενικόλογη αναμονή της “δραστηριοποίησης της κοινωνίας”, χωρίς να αναγνωρίζεται η ανάγκη συγκεκριμένων τοπικών και τομεακών προτάσεων, στο πλαίσιο ενός σχεδιασμού συνολικού και ειδικού, και συστηματικών προσπαθειών οικοδόμησης υποστηρικτικών δομών της κοινωνικής δραστηριοποίησης και της ένταξής τους στην επεξεργασία και την υλοποίηση του σχεδιασμού.

Το ιδιωτικό, το δημόσιο και το κοινωνικό

Η σημαντικότερη στρατηγική επιλογή, που πρέπει να είναι σαφής και ορατή από τώρα, είναι οτι η ανάκαμψη υπαρκτών παραγωγικών δομών, η παραγωγική ανασυγκρότηση γενικώς, δεν μπορεί να βασιστεί κατά προτεραιότητα στην ενεργοποίηση του ιδιωτικού τομέα. Ο ιδιωτικός τομέας έχει συρρικνωθεί, η μεγάλη μάζα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων διεκδικούν απλώς υποστήριξη της κερδοφορίας τους, και δεν αναπτύσσονται σημαντικές επενδυτικές πρωτοβουλίες, παρά μόνο αν μπορούν να εξασφαλίσουν

ΘΕΩΡΙΑ

πολιτική επιρροή του κόσμου της εργασίας Η ΕΠΟΧΗ 7 Σεπτεμβρίου 2014

μ μαχιών και πολιτικών συμμαχιών

την πίστη σε έναν παντοδύναμο αριστερό κρατισμό. Και να αποδεχθεί οτι το στρατηγικό ζητούμενο είναι η ενεργός, οργανωμένη και συνδυασμένη παρέμβαση της ίδιας της κοινωνίας, στην οποία μπορεί ενταχθούν και κάποιες επιχειρηματικές κατηγορίες.

“

Περιβάλλον και εργατική τάξη

Η πλειοψηφία των στελεχών της Αριστεράς δεν έχει κατανοήσει οτι τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα και η δραματική δυναμική τους αποτελούν αδυσώπητες διαδικασίες επιδείνωσης της θέσης του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων. μέσω διαπλοκής ειδικές συνθήκες κερδοφορίας, και γενικότερα δεν υπάρχει καμμία στρατηγική πρόταση από την πλευρά αυτή. Ακόμα και από καθαρά παραγωγική σκοπιά, η ανασυγκρότηση απαιτεί μεγάλες δημόσιες παρεμβάσεις, οι οποίες να εντάσσονται σε ένα σχεδιασμό που θα διαμορφώσει τα μελλοντικά χαρακτηριστικά της οικονομίας και της κοινωνίας. Πρόκειται για μια ριζική αλλαγή προσανατολισμού, που είναι όμως απαραίτητη για τη συνολική διαδικασία της παραγωγικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης. Μια αλλαγή προσανατολισμού, η οποία πρέπει να συνδυάζει κινηματικές διαδικασίες, γνωσιακές διαδικασίες και εργαλεία υλοποίησης πολιτικών για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Η σχέση ιδιωτικού τομέα και δημόσιων θεσμών πρέπει να αποκτήσει εντελώς νέο περιεχόμενο (σε σχέση με την κρατικοδίαιτη και ταυτοχρόνως φθίνουσα εξέλιξη του επιχειρηματικού τομέα), όταν η ιδιωτική επιχειρηματικότητα δεν αποτελεί την κινητήρια δύναμη της οικονομικής δυναμικής και η λειτουργία αυτή δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τις κρατικές παρεμβάσεις που δεν αποτελούν αυτόνομες κοινωνικές διαδικασίες. Πρέπει να αντικατασταθεί από τη δραστηριοποίηση άλλων κοινωνικών ομάδων, εκτός των επιχειρηματικών, οι οποίες παρεμβαίνουν για τον προσανατολισμό παλαιών ή τη δημιουργία νέων οικονομικών δραστηριοτήτων σε τομείς της υλικής παραγωγής ή της προσφοράς υπηρεσιών. Χωρίς ένα τέτοιο προσανατολισμό, δηλαδή χωρίς την ανάπτυξη του εργατικού ελέγχου ή της αυτοδιαχείρισης στις υπαρκτές ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις και υπηρεσίες, και την ανάπτυξη επιχειρήσεων και υπηρεσιών της

κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, δεν πρόκειται να υπάρξει το αναγκαίο δίδυμο της εμπλοκής του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων, τόσο στην ίδια την παραγωγή και τη δημιουργία απασχόλησης, όσο και στην επιλογή κατευθύνσεων της παραγωγής σε τομεακό και τοπικό επίπεδο. Ο αριστερός προγραμματικός προβληματισμός πρέπει να ξεφύγει από την αναμονή μιας αντιμετώπισης της ανασυγκρότητσης μέσω της ενεργοποίησης των ιδιωτών επιχειρηματιών, με την όποια κρατική μακροοικονομική ή τομεακή πολιτική, και πόσο μάλλον από

Υπάρχουν και άλλα θέματα για τα οποία είναι αναγκαίο να αποσαφηνιστούν οι αναγκαίες στρατηγικές επιλογές, γιατί αφορούν με σαφή τρόπο τη σχέση του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων με την κυρίαρχη κοινωνική συμμαχία. Η πλειοψηφία των στελεχών της Αριστεράς δεν έχει κατανοήσει οτι τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα και η δραματική δυναμική τους (κλιματική αλλαγή, εξάντληση φυσικών πόρων, μείωση της βιοποικιλότητας) αποτελούν αδυσώπητες διαδικασίες επιδείνωσης της θέσης του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων, καθώς σύμφωνα με το σημερινό μοντέλο συνεχόμενης διεύρυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων, το κοινωνικό και οικονομικό κόστος αυτών των εξελίξεων μεταφέρεται στις κοινωνικές ομάδες με χαμηλά εισοδήματα, και με περιορισμένες ή ανύπαρκτες δυνατότητες άμυνας απέναντι στην ταξική πόλωση που πραγματοποιείται με την ενίσχυση της εξουσίας της κυρίαρχης κοινωνικής συμμαχίας. Έχει επίσης υποτιμηθεί η ανάγκη να ξεφύγει οριστικά ο έλεγχος της δημιουργίας χρήματος και η διαχείριση του χρέους της οικονομίας από τις ιδιωτικές τράπεζες. Ο κρατικός έλεγχος των τραπεζών δεν αρκεί, διότι πρέπει να συνδυαστεί τόσο με τον κοινωνικό έλεγχο, όσο και με το σχεδιασμό των αναγκαίων χρηματοδοτήσεων. Υπάρχει επίσης η ανάγκη αμφισβήτησης της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και η υιοθέτηση μιας προοπτικής ρύθμισης των διεθνών ροών χρήματος και εμπορευμάτων, και των μετακινήσεων εργα-

τικού δυναμικού, με βάση τις αρχές της αλληλεγγύης μεταξύ λαϊκών τάξεων σε ευρωπαϊκό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

Αριστερά και οργάνωση του κόσμου της εργασίας

Η συγκρότηση μιας νέας κοινωνικής συμμαχίας με επίκεντρο την οργανωτική και πολιτική συσπείρωση του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων, μπορεί να περιλάβει και κοινωνικές ομάδες που ανήκουν σήμερα στην κυρίαρχη συμμαχία κεφαλαίου και κάποιων μεσαίων στρωμάτων. Οι επιθυμητές πολιτικές συμμαχίες είναι αυτές που μπορούν να εκφράζουν τέτοιες κοινωνικές συμμαχίες και να συμβάλλουν στη δημιουργία τους. Όχι όμως αυτές που αποτελούν φανταστικές εκφράσεις λαϊκών συμμαχιών, που στην πραγματικότητα δεν μπορούν να διαμορφωθούν λόγω της ισχύος της κυρίαρχης κοινωνικής συμμαχίας και της αδυναμίας της κοινωνικής και πολιτικής παρουσίας του κόσμου της εργασίας και των υπάλοιπων λαϊκών στρωμάτων. Σε μια τέτοια συγκυρία, οι πολιτικές οργανώσεις της Αριστεράς δεν μπορούν να αναμένουν την κοινωνική δραστηριοποίηση και να αποτελούν δέκτες κοινωνικών πιέσεων και εξωτερικούς ρυθμιστές κοινωνικών συσχετισμών. Είναι καιρός πιά να μετατραπούν σε ενεργούς παράγοντες της οργάνωσης του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών στρωμάτων, της εμβάθυνσης της στρατηγικής σκέψης αυτών των κοινωνικών οργανωτικών πρωτοβουλιών σε θέματα παραγωγικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά, και της συγκεκριμενοποίησης προγραμματικών προτάσεων, που μπορούν να ικανοποιήσουν ανάγκες, να ενισχύσουν αυτόνομες οργανωτικές δομές και να σταθεροποιήσουν ισχυρές κοινωνικές συμμαχίες. •